UNIVERZITET “APEIRON“ U BANJA LUCI FAKULTET INFORMACIONIH TEHNOLOGIJA

ODSJEK:NASTAVNIČKA INFORMATIKA

PREDMET:

DIGITALNA EKONOMIJA

TEMA:

UČENJE NA DALJINU

-seminarski rad-

Profesor: Student:Prof.Dr Branko Latinović Radišić Vladimir

Br.indeksa:0037/07 RNIBanja Luka, 2009. god.

SADRŽAJ

1. UVOD .............................................................................................................................22. VREMEPLOV OBRAZOVANJA……………………….……………………………..33.UČENJE NA DALJINU I E-UČENJE …………………....………………………........6 3.1 Karakteristike sistema za učenje na daljinu …………….……….....……………..74. UČENJE PREKO INTERNETA ……………………………………………………....85.LINK DISTANCE LEARNING SYSTEM .....................................................................9 5.1.Korisnici sistema …………………………………………………………………9 5.2.Mogućnost isporuke gotovih sadržaja ……………………………………………96. PREDNOSTI UČENJA NA DALJINU …………………………...……………….….107.PET RAZLIČITIH TIPOVA OBRAZOVANJA CONTENT MANAGEMENT SYSTEM-A (CMS)..............................................................................................................11 7.1. “Čist” CMS…..……………………………………………………………...…....11 7.2. Weblog Content Management Server ……………………………….….….……11 7.3. CMS orijentisan ka saradjivanju  (C-CMS ili Groupware) ……………….. …....11 7.4. Content-Community-Collaboration Management Sistemi (C3MS) ………..… ...12 7.5.Wiki Sistemi ...........................................................................................................128. ZAKLJUČAK ……………………………………………………………....……..……139.LITERATURA .................................................................................................................14

1

1. UVOD

S obzirom da se nalazimo u vremenu velikih promjena, vremenu u kojem tehnologija u svim oblastima života svakodnevno napreduje, tako napreduje i područje obrazovnih tehnologija. Prije svega, samo obrazovanje postaje potrebnije nego ikad. Osim klasičnog obrazovanja, pojavljuje se potreba sticanja novog znanja, kako u školi, fakultetu, tako kasnije i na radnom mjestu. Predviđa se da će svaki radnik morati proći kroz proces sticanja novog znanja i potpuno novih vještina barem dvaput u toku svoje karijere. To je rezultat stalnih promjena tehnologije i procedura na radnom mestu. Dobar primjer za to jeste uvođenje kompjuterske tehnologije u gotova sva područja ljudske djelatnosti.

Uvođenje obrazovnih tehnologija pruža nove mogućnosti razvoja komunikacija među ljudima. Tako se razni dopisni kursevi i slični projekti nastoje zamjeniti klasičnim oblikom obrazovanja u učionici. Ovakvi oblici obrazovanja, učenja kod kojih nema neposrednog kontakta osobe koja vodi proces obrazovanja (učitelj, mentor) i osoba koje obrazovanje primaju (učenici, studenti) naziva se ''udaljeno'' obrazovanje (engl. ''Distance Education'') ili ''učenje na daljinu'' (engl. ''e – Learning''). Ovakvo obrazovanje našlo je svoju primjenu u različitim situacijama, npr. kada učenici nisu u mogućnosti prisustvovati predavanjima zbog posla ili geografske udaljenosti.

Učenje na daljinu omogućava stalno učenje (lifelong learning), studenti se profesionalno, nezavisno usavršavaju na mjestu i vremenu koje sami odaberu, prolaze kroz materijal za učenje onom brzinom i onoliko puta koliko žele.Kada se govori o učenju na daljinu često je u upotrebi niz termina: Distance Learning, Distance Training, Distance Education, eLearning (e-Learning, „e“Learning), Online (On-line)Education,Virtual.Instruction,Virtual.Education.Shvatanje ovih termina kao sinonima nije slučajno. Svima njima zajedničko je da pretpostavljaju proces učenja u kojem su izvor znanja i primalac fizički udaljeni i u kojem je njihov odnos posredovan primjenom ICT-a, a pojedinačno oslikavaju nijansiranje opcija unutar samog procesa učenja na daljinu.

2

2. VREMEPLOV OBRAZOVANJA

Odlazeći unazad, sve do samih početaka edukacije, naš “Vremeplov Obrazovanja” prikazuje najsjajnije trenutke u istoriji učenja i obrazovanja (posebno podatke vezane direktno za obrazovanje na Zapadu):   Na samom početku…Adam je dobio prvu lekciju, od Boga : prekrši zakon i platićeš cjenu toga.  Ili, na samom početku...Prije postanka pisanih reči  (tzv. era pra-pismenost), sve što su ljudi naučili prenošeno je usmenim putem.3000 prije Hrista/B.C. egipatske "škole hramovi."Sveštenici su podučavali religiju, pisanje, tadašnje nauke.2000 prije Hrista /B.C. Prve zvanične škole u Kini.1500 prije Hrista/B.C. Sveštenici u Indiji podučeveju religiju, pisanje, filozofiju, nauke.850prijeHrista/B.C.Nastaje epsko djelo Homerova Ilijada & Odiseja, koje ima ogroman značaj u okviru edukacije iz oblasti grčke istorije i mitologije. U Grčkoj pristup učiteljima imali su većinom samo slobodni ljudi (nikako robovi). 550 prije Hrista/B.C.Konfučije, presvjetli kineski učitelj i filozof. Veliki deo kineskog društva danas je zasnovan na njegovim učenjima baziranim na strukturimoralnosti. U njegovom učenju naglašen je značaj dobrote, ljubaznosti, darežljivosti, poštovanja prema starijim osobama, itd.400 prije Hrista/B.C.Sofisti, lutajući učitelji u Grčkoj, podučavali su ljude kako da se raspravljaju koristeći logiku. Veliki filozof Sokrat drži predavanja na javnim trgovima svima onima koji žele da slušaju ili učestvuju u raspravi. On visoko vrijednuje traganje za pravom istinom, u odnosu na odnošenje pobjede korišćenjem argumenata (suviše jednostavno po njemu), i ohrabruje ljude da misle svojom glavom.387,355prijeHrista/B.C. Platon & Aristotel osnivaju škole u Atini. Platonova škola nosi naziv “Akademija”. Obe škole su fokusirane na istinu. Platon piše Republiku, opisujući sopstvenu viziju savršenog društva i obrazovanja, zasnovanih na socijalnom stanovištu.100 prije Hrista/B.C.Organizovan je prvi program edukacije. Dvojica rimljana, poznatih kao Ciceron i Quintilian, imaju ideje koje su i dalje u upotrebi u savremenom zapadnom društvu. Ciceron tvrdi da bi obrazovanje trebalo proširiti na umjetnosti i nauke. Quintilian kaže da bi obrazovanje trebalo zasnovati na sposobnosti učenika da uči.0 B.C./A.D. Isus podučava u Jerusalimu.105 poslije Hrista/A.D.U Kini su izumili papir.500-1500 poslije Hrista/A.D.Ovaj period je u zapadnoj kulturi poznat pod nazivom “Srednji Vijek”. To je era veoma sporog napretka ali su se ipak dešavali neki pomaci kada je u pitanju obrazovanje. U tzv. sobama za pisanje, monasi su kopirali veoma važne tekstove prepisujući ih rukom. Katolička crkva ima veoma veliki uticaj na sve vidove učenja tokom ovog perioda.Sveštenici podučavaju religiju, pisanje i nauke.500 poslije Hrista/A.D.Nalanda, veliki budistički univerzitet u Indiji, predstavlja dom za više od 10,000 studenata. To

3

je najveće rezidencijalno mesto za učenje uz privremeni smještaj u istoriji toga vremena. Predmeti su obuhvatali I religiozna učenja kao i filozofiju, gramatiku, medicinu.999 poslije Hrista/A.D.Avicenna, Iranski vodeći mislilac u oblasti medicine, piše Zbornik medicine/The Canon of Medicine/. Ovaj rad kao i ostali koje su napisali arapski, severno afrički i španski mislioci, imao je veliki uticaj na Evropske obrazovne ideje.1000 poslije Hrista/ A.D.Arapska škola i učenje. Evropljani uče Arapski sistem brojeva, koji se još uvijek koristi na današnjem zapadu.Sveštenici podučavaju religiju, pisanje i nauke.1150-1250Osnovani tzv. "Moderni" univerzitieti: 1150 god., Paris/Sorbonne. 1209 god, Cambridge. 1249 god., Oxford. Sveti Toma Akvinski, katolički teolog, aktivno radi na konceptu skolastike u Parizu. Univerzitieti počinju da nude mogućnost sticanja diplome iz različitih oblasti i predmeta.1450Patentirana je prva mašina za štampanje. Ovo otkriće utiče na razvoj i poboljšanje  pismenosti time što knjige postaju dostupnije i to širim društvenim slojevima.1499Desiderius Erasmus, Holandski nastavnik, počinje sa pročavanjima starih dokumenata. On savjetuje nastavnike u Evropi da razmišljaju o literaturi a ne da je samo čitaju ili, prema potrebi, pamte određene delove.1500Period renesanse koji zahvata i čitav 17-ti vijek, označava početak obnovljenog interesovanja za učenje. Italija se ističe kao posebno aktivna tokom dotičnog perioda. Sve više žena počinje da se obrazuje, iako je to i dalje nedostupno većini populacije, bez obzira na pol. Mnogo važnih matematičkih tekstova je prevedeno na korisne jezike, što je predstavljalo izuzetan podstrek daljem učenju i razvoju cjelokupne nauke.1592Počinje se sa izvođenjem Šekspirovih dijela u Engleskoj. Pozorište je mjesto gde filozofske ideje mogu biti naučene sa pozornice, pomažući  nepismenoj publici da se razvija i razmišlja.1620-teIzumili su prvo računalo/ručno/ što je znatno pojednostavilo bavljenje matematikom..1690-teMozak predstavlja prazan, neobradjeni komad škriljca. Engleski pesnik i filozof  John Locke raspravlja o činjenici da smo rodjeni sa praznim umovima, a da obrazovanje treba postepeno da dovede do njihovog razvoja – i da, prema tome, obrazovanje treba započeti još u ranom detinjstvu.1799Prva "moderna" osnovna škola. Johann Pestalozzi,  Švajcarski predavač, počinje da osniva škole širom Švajcarske i Nemačke  koje koriste tzv. “ciljne lekcije”, sva čula i izražajnost kako bi pomogle deci pri učenju. 1837Otvoreno prvo obdanište od strane Friedrich-a Francuskog, kao mesto gde mala djeca mogu da uče i napreduju u razvoju pre polaska u osnovnu školu.1926Program pod imenom Semestar na Moru predstavljao je prvo organizovano studijsko putovanje sa 504 američka studenta. Prva stanica na tom putu je bila: Yokohama, Japan.

1951Televizija kao učitelj. Jack LaLanne edukuje amerikance o važnosti obaveznog svakodnevnog vežbanja . To je nastavio da radi pune 34 godine.

4

1960-teUređaji na bazi multi-medija osvajaju učionice. Projektori sa slajdovima i filmskom trakom, kao i kasetofoni su uobičajena stvar.1970-tePojava elektronskih matematičkih kalkulatora tzv. digitrona izazvala je strah među predavačima da će studenti i učenici zaboraviti da rade osnovne matematičke operacije. Istorija je dokazala da su bili potpuno u pravu..Rane 1980-teTelevizija u učionici. Činjenica da su jeftini VCR uređaji postali lako dostupni za rezultat je imala da učenje putem videa bude standardna pojava. 1980-tePopularizacija društvenih koledža i tzv. tehničkih škola. Ovo je perfektno rešenje za one ljude koji žele dodatno obrazovanje bez upisa na univerzitete.Kasne 1980-teKompjuteri dolaze u škole. U školama se mogu primetiti modeli proizvedeni od strane Apple-a and IBM-a, ali će proći još neko vrijeme pre nego postanu korisni za većinu studenata 1991Charter škole. U.S. država Minnesota, koju su slijedile i ostale države članice, donosi zakon koji dozvoljava rad školama koje ne poštuju standardna pravila./curriculum.Kasne 1990-teInternet mijenja sve. Razvoj interneta omogućava komunikaciju kao i trenutan pristup informacija, bilo kojoj osobi širom sveta, putem konekcije. Sadržaj se dopunjava i evoluira nevjerovatnom brzinom tako da je moguće  baviti se istraživanjima na bilo koju temu pa čak i virtuelno. Razvijaju se kursevi za E-learning/elektronsko učenje putem kojih je polaznicima omogućeno da uče on-line.

5

3.UČENJE NA DALJINU I E-UČENJE

Iako je tek od skoro ušao u širu upotrebu, sistem učenja na daljinu svoje početke bilježi još pre više od 100 godina. 1892. godine Penn State University, USA (www.psu.edu) je sa još dva univerziteta razvio sistem za dostavljanje materijala za učenje u ruralnim predelima Sjedinjenih Američkih Država kao način pristupa širem krugu studenata koji nisu mogli da pohađaju univerzitet. Kamionetima je distribuirana pošta sa materijalima za učenje studentima koji su živjeli daleko od obrazovnih centara, ali su željeli da se obrazuju.

Sa tehnološkim razvojem, pojavile su se nove mogućnosti za učenje na daljinu: obrazovne emisije na radiju (1920), nastavna televizija (1950), korišćenje satelita (1970) i kablovske televizije (1980) za brz prenos obrazovnih multimedijalnih materijala na daljinu. Zajednička karakteristika svih ovih sistema jeste da su bili jednosmjerni i asinhroni. Učenici su slušali ili gledali obrazovne kurseve, ali ni na koji način nisu mogli da postave pitanje predavaču ili razmjene mišljenja sa učenicima na drugom kraju sveta koja su u isto vrijeme pratili ista predavanja. Ova situacija se izmjenila uvođenjem sistema video konferencija (sredinom 1980), ali je u to vrijeme ovaj sistem bio veoma skup i dostupan uskom krugu ljudi.

Pojavom jeftinih ličnih računara pojavljuju se materijali za učenje koji koriste mogućnosti računara – da se naprave lekcije koje osim teksta nose i zvuk, sliku ili filmske zapise, ali i mogućnost da se naprave interaktivni obrazovni materijali i testovi znanja i vještina. Ovi obrazovni materijali se u početku distribuiraju na disketama, kasnije na kompakt diskovima i putem Interneta. Učenje uz pomoć računara dobija naziv elektronsko učenje (skraćeno e-učenje, eng. e-learning). Nove mogućnosti za jeftino snimanje i montiranje filmova ili obradu zvuka i slike, ranije dostupne samo profesionalnim producenatskim kućama sada su postale pristupačne školama i nastavnicima, svima kojima je dostupan lični računar. Otvorene su mogućnosti da multimedijalne obrazovne sadržaje prave široki krugovi nastavnika, a pojavom Interneta i mogućnost da se ovi sadržaji razmjenjuju širom svijeta. Mnoštvo ideja i mogućnost njihove brze razmjene i distribucije posredstvom Interneta značajno je poboljšalo kvalitet obrazovnog materijala, a pojavilo se i interesovanje za korišćenje novih za individualizaciju procesa učenja.

Uočena je mogućnost da se prikaz i dizajn obrazovnog materijala prilagodi učenicima sa posebnim potrebama (npr. korišćenje ispisa vrlo velikim slovima na ekranu za slabovide učenike ili emitovanje zvuka posredstvom računara i zvučnika koji nosi pročitani tekst umjesto ispisa teksta). Talentovani učenici zainteresovani za oblasti u kojima postoji veoma mali broj stručnih nastavnika mogu posredstvom Interneta da uče od nastavnika koji se nalaze na drugom kraju svijeta. Mogućnosti da se učenje prilagodi potrebama i predispozicijama pojedinca djelovale su neograničeno. Stvarnost je pokazala da su mnoga očekivanja od e -učenja bila pretjerana. Iako je uvođenje e-učenja, naročito u fakultetsko obrazovanje, za mnoge obrazovne institucije postala dobra ekonomska prilika za neke i zakonska obaveza, za sada su mogućnosti koje ovaj vid učenja pruža slabo iskorišćene. Najveću ulogu u brzom razvoju e-učenja ima Internet i njegov razvoj. Učeniku je potreban računar i Internet veza da bi mogao da pristupa resursima za učenje koje takođe preuzima sa Interneta. Na Internetu postoji veliki broj besplatnih Web strana za učenje na daljinu, sa izuzetno korisnim i raznovrsnim sadržajima. Čuveni MIT (Massachusetts Institute of Technology) je postavio otvoreni sistem za pristup svojim nastavnim sadržajima na adresi http://ocw.mit.edu. Za svaku izabranu temu mogu se preuzeti materijali za učenje, ispiti, a opisana su potrebna predznanja i sadržaj kursa. Neki od ovih kurseva imaju i multimedijalne sadržaje koji se nalaze na adresi http://ocw.mit.edu/OcwWeb/Global/OCWHelp/avocw.htm.

Prije pregleda ovih materijala student može da preuzme propratnu dokumentaciju kako bi imao detaljniji uvid u materiju. Drugi primjer Web lokacije koja daje pristup obrazovnim sadržajima jeste Web lokacija obrazovne institucije tehničkih nauka „ParisTech“ http://graduateschool.paristech.org, koja takođe nudi preuzimanje različitih materijala za učenje na francuskom jeziku. Ovi primjeri predstavljaju jednosmjerne i jednostavne primjere

6

е-učenja gde ne postoji interakcija između nastavnika i učenika, niti između učenika. Stimulativno okruženje za učenje, bilo u učionici ili na mreži, mora da omogući transfer znanja od nastavnika ka učeniku, ali imogućnost komunikacije između nastavnika i učenika radi razjašnjavanja i nadogradnje znanja. Učenje u grupi vršnjaka i saradnja učenika pri učenju deo je stimulativnog okruženja za učenje. Da bi se na mreži napravilo ovakvo virtuelno okruženje za učenje, osmišljen je softver koji omogućava pravljenje i čuvanje multimedijalnih obrazovnih materijala u elektronskom obliku, pojedinačno dostavljanje ovih materijala i zadataka učenicima i testiranje znanja učenika. Svi rezultati učenja moraju se za svakog učenika bilježiti u bazu podataka radi praćenja ianalize procesa učenja. Komunikacija između učenika i nastavnika obavlja se elektronskom poštom ili putem foruma na kojima učestvuju, razmjenjuju mišljenja i sarađuju svi učenici iz grupe.

Ovakav zatvoren i kontrolisan sistem eučenja, koji dobro modelira stimulativno okruženje za učenje, naziva se Learning Management System (LMS). Dobar LMS sistem treba da bude standardizovan, odnosno treba da podržava SCORM (Sharable Content Object Reference Model) koji predstavlja skup standarda i pravila za učenje zasnovano na Webu.

3.1 Karakteristike sistema za učenje na daljinu

Osnovne karakteristike ovakvog modela učenja: obrazovanje ili obuka koja se nudi učenicima na različitom mjestu od nastavnika ili izvora informacija programi ili kursevi učenja na daljinu mogu biti prilagodjeni različitim osobinama učenika, a razlikuju se po tehnologiji koja se koristi, po strukturi programa (kursa), po stepenu nadzora polaznika učesnici kod učenja na daljinu: osobe koje kreiraju i distribuiraju materijale za učenje i učenici organizatori kurseva ili programa: obrazovne i naučne institucije za svoje učenike i studente (i za ostale), kompanije ili njihovi delovi za svoje zaposlene, pojedinci: konsultanti, nastavnici,... polaznici kurseva (programa):1.odrasli – “netradicionalni studenti” 2.zaposleni bez mogućnosti da pohadjaju nastavu 3.osobe koje zahtjevaju više aktivnosti i interakcije kod učenja 4.lica sa fizičkim ograničenjima ili poremećajima 5.osobe geografski udaljene od obrazovnih centara.

7

4. UČENJE PREKO INTERNETA

Učenje putem Interneta može se definisati kao oblik edukacije u kojem se nastavni sadržaji prezentiraju polaznicima putem Interneta. Pri tome je osnovni zahtjev koji se postavlja pred učesnike obrazovnog procesa posedovanje računara s priključkom na Internet. Kada je reč o programskoj podršci koja se koristi prilikom edukacije putem Interneta, najčešće se koriste tzv. Courseware alati, koji omogućuju skladištenje obrazovnih sadržaja na Web Serveru i njihovo povezivanje, komunikaciju medju učesnicima obrazovnog procesa, upravljanje učenjem te provjeru znanja putem raznih testova za samoprovjeru.

OBUKA ZASNOVANA NA WEBU, WBT–WEB BASED TRAINING se vrši objavljivanjem sadržaja za učenje na WEB sajtu (Internet prezentaciji) obrazovne ustanove. Prednosti ovakvog metoda distribucije materijala za učenje su: brza distribucija, učenici preko WWW pristupaju ponudjenom materijalu, moguće je uključiti hipermedijske materijale, servis mogu koristiti pojedinci ili grupe istovremeno, mogućnost povezivanja „linkovanja”, multimedijalnost sadržaja, jednostavnost obnavljanja i publikacije sadržaja, mogućnost administriranja pristupa, interaktivnost sadržaja itd.

E-mail je najjednostavniji oblik asinhrone interakcije i najčešće se koristi samo kao dodatak uz druge oblike komunikacije. Prednosti korišćenja e-maila: jednostavnost pri korišćenju, komunikacija je privatna, omogućava dovoljno vremena za razmišljanje i odgovor.

Mailing liste su servis sa sličnim oblikom interakcije, prednosti i nedostaci kao e-mail, prednosti poštanskih listi i obezbedjuje jednostavnost u korišćenju, prilagodjenost radu s grupom, omogućava dijeljenje studenata i organizaciju u nekoliko manjih grupa čiji učesnici imaju odredjene srodne karakteristike.

On-line forumi kao i liste omogućuju javne rasprave, šalju se pitanja, odgovori, razmjenjuju mišljenja, moguće je otvoriti vlastitu diskusijsku grupu po odredjenoj temi. Ovaj način komunikacije omogućava da velike datoteke ne zauzimaju prostor na našim diskovima, omogućavaju obučavanje prepiskom, upotrebom prenosa fajlova, za prenos materijala kursa, i formiranje oglasnih tabli za komunikaciju sa nastavnikom.

Internet relay chat (IRC) je Sinhrona komunikacija bazirana na tekstualnim porukama preko Interneta ili Intraneta u stvarnom vremenu i omogućava povezivanje učenika s približno jednakim znanjem, ravnopravnost učenika, objektivnost ocene i mogućnost nadoknadjivanja propuštenog sadržaja.

Videokonferencije. Dijeljene aplikacije (Whiteboards) je način sinhrone interakcije u kojem učenici učestvuju u zajedničkom radu na softverskoj aplikaciji. Postoje dva načina korišćenja podjeljene aplikacije: kao sredstvo učenja kako se koristiti aplikacija i za učenje koncepata i veština. Prednosti ovakvog načina interakcije su simuliranje stvarnosti i podsticanje zajedničkog učenja.

8

5.LINK DISTANCE LEARNING SYSTEM

LINK-ov DISTANCE LEARNING SYSTEM (DLS) - SISTEM ZA UČENJE NA DALJINU je zasnovan na korišćenju savremene ICT tehnologije u gotovo svim elementima procesa učenja. Učenje u mreži računara preko Interneta, odnosno Intraneta predstavlja osnovnu ideju ovog sistema. Internet odnosno Intranet se koristi za ostvarivanje uslova za Interakciju korisnika sa sadržajem, predavačima (autorima) i ostalim učesnicima u Distance Learning modelu učenja.

Ovo softversko rješenje zadovoljava sve buduće očekivane potrebe održavanja DL kurseva različitih vrsta: kursevi računara, stranih jezika, tematski seminari, poslovni kursevi, predmeti iz tradicionalnog školstva (matematika, fizika, istorija itd.).

LINK DLS omogućava rad „na zemlji“ i kompletno upravljanje kursevima na Internetu kao i ostvarivanje dvosmijerne komunikacije i razmjene podataka. Sistem je generalno namijenjen svim organizacijama koje organizuju obuke kadrova ili obrazovnim ustanovama bez razlike.

5.1.Korisnici sistema

Sistem pokriva potrebe sledećih glavnih grupa korisnika: Autori, predavači, instruktori, voditelji kurseva, nastavnici Administrativno osoblje, organizatori nastave, adminstratori sistema, menadžeri obuke Studenti, polaznici kurseva, učenici, zaposleni u kompanijama.

Glavni elementi Distance Learning sistema: sistem kreiranja kursa sistem za pripremu kursa - vođenja kroz kurs sistem testiranja sistem praćenja napredovanja korisnika sistem praćenja statusa korisnika.

Podsistemi: podsistem za evidenciju korisnika podsistem za kreiranje i upravljanje kursevima podsistem za kreiranje materijala za učenje univerzalni podsistem prikaza materijala podsistem za testiranje podsistem bodovanja, praćenja napredovanja podsistem praćenja korišćenja podsistem organizacije kurseva podsistem komunikacije i obaveštavanja hijerarhija pristupa podsistem kvaliteta stablo i baza znanja (pojmovnik, Faq, Search).

5.2.Mogućnost isporuke gotovih sadržaja

Distance Learning System može biti kompletno pripremljen za potrebe Vaše organizacije za održavanje DL kurseva u sledećih nekoliko oblasti:

Računarstvo Strani jezici Prodaja Menadžment Marketing

9

Kvalitet itd.

6. PREDNOSTI UČENJA NA DALJINU

Student svoje prednosti vidi u: • smanjenju troškova stanarine i ostalih troškova vezanih za boravak u mjestu održavanja studija• mogućnosti da bira studijski program i studira van mjesta svog prebivališta bez potrebe za njegovom promjenom • izboru škole van fizičkih granica matične zemlje • mogućnosti da radi za vrijeme studiranja nezavisno od mjesta održavanja studija • prevazilaženju nemogućnosti da posjećuje tradicionalnu nastavu usljed nekog od svojih trajnih ili privremenih fizičkih problema, oštećenja ili bolesti• samoorganizovanju vremena za učenje (visoka motivacija, planiranje vremena i sposobnost za analizu i sintezu sadržaja koji se uči) i dr.

Učenje na daljinu u odnosu na klasični „tradicionalni” pristup učenju pokazuje sledeće prednosti: • omogućuje stalno učenje (lifelong learning) i profesionalno usavršavanje • učenici uče nezavisno, vlastitim tempom, na mjestu i u vremenu koje sami odaberu, na raspolaganju im je veliki broj predmeta, koje nude različite institucije ili nastavnici-pojedinci • vlastiti tempo - učenici prolaze kroz materijal za učenje onom brzinom i onoliko puta koliko žele • mjesto učenja može se odabrati – zavisi od medija koji se koristi za distribuiranje materijala za učenje (uči se na poslu, kod kuće...) • dostupnost tema koje ne nude kursevi/programi u tom području – učenici pronalaze i pohađaju programe koji ih zanimaju, i ako ih ne nude obrazovne ili poslovne institucije u mjestu u kojem žive ili rade • učestvovanje u najkvalitetnijim ili najprestižnijim programima – učenik može “pohađati” barem neke kurseve na kvalitetnim institucijama ili koje drže poznati stručnjaci bez promjene mjesta boravka • odabiranje svog načina učenja – aktivno ili pasivno učenje, različiti nivoi interakcije: “klasični” pisani materijal uz vođenje vlastitih bilješki, interaktivne simulacije, diskusija sa ostalim učenicima (e-mail, telekonferencije, ...), više multimedije - grafike, animacije, zvuka,... • praktičan rad sa različitim tehnologijama – stiču se ne samo informacije o onome što se uči, nego i dodatna znanja i vještine o korišćenju različitih tehnologija, omogućuje se polazniku da postigne i zadrzi nivo “pismenosti za 21. vijek” • Samostalno učenje i interakcija – i nastavnici uče od učenika koji samostalno traže izvore informacija.

10

7.PET RAZLIČITIH TIPOVA OBRAZOVANJA CONTENT MANAGEMENT SYSTEM-A (CMS)7.1. “Čist” CMS Ovaj tip je tradicionalan tip CMS-a, koji se istorijski takodje pojavio na tržištu. Prototipski mi diskrimišemo glavnog urednika, (koji su sveobuhvatno odgovorni), koeditora (koji su odgovorni za odredjene domene npr. urednik poslovanja) i autora (koji samo pišu članke ali nemaju nikakvo pravo da ih objave na websajtu bez provjere urednika). Sa administratorske tačke gledišta mi možemo razlikovati menadžera urednika (koji je odgovoran za kategorije i funkcije skriptovanja CMS-a) i grafičkog urednika (koji dizajnira templejte) Sa naše edukativne strane gledišta ova autorska prava mogu biti mapirana na edukativnim funkcijama kao što su predavač,  pomoćnik predavač, gost- predavač za sadržaj i glavni učitelj i administrator za organizaciona pitanja. Osoba kome je namjenjen sadržaj (čitalac), je u našem slučaju učenik odnosno polaznik. Tipični primjeri ovog tipa CMS-a su:

1. Mamboserver http://www.mamboserver.com/ 2. Otvoreni CMS http://www.opencms.org/ 3. Plone http://plone.org/4. Typo3 http://typo3.org/5. ZMS http://www.zms-publishing.com/.

7.2. Weblog Content Management Server  Weblog su strane koje se sastoje od nekoliko proglasa ili različitih djelova informacije po strani, uglavnom aranžirane hronološki unazad od najskorijeg ka najstarijem proglasu na dnu strane…” (19,p.7) Zbog ovog hronološkog reda weblogovi mogu biti iskorišćeni  kao alat za diskusiju za lično razmišljanje vezano za proces. Tu postoje dvije funkcije, koje su važne u edukacionom kontekstu: TrackBack  Ovo je mehanizam izvještavanja, koji omogućava autorima da povežu svoje komentare za tekuće diskusije preko interneta. Sindikacija  Ovo je način da autori prošire sadržaje. To je u specijalnom formatu (RSS=Rich Site Summary ili Veoma Jednostavna Sindikacija) na koji autori mogu da se pretplate. Oni čak mogu da integrišu tekst iz izvora na koji su se pretplatili na njihov website.   Weblogovi se najbolje mogu razumjeti kao alat za diskusiju, koji ima potencijal da raširi diskusiju po cijelom svijetu. Sa običajem da piše kratke lične komentare (“mikro sadržaje”) weblogovi animiraju diskusiju unutra samih weblogova, gdje je i nastao komentar, ali u isto vrijeme podržava vrstu meta-razumjevanje u samom weblogu tako da širi diskusiju po cijelom svijetu.(Za višestruku upotrebu weblogovi su već nazvani Švajcarska Armija Alata ali kao što ćemo tek vidjeti tu je drugi- - više odgovarajući – kandidat za višenamijenski alat.). Primjeri su:

1. Blogger: http://www.blogger.com/start  2. Manila: http://manila.userland.com/  and Radio http://radio.userland.com/ 3. Movable Type: http://www.movabletype.org/4. pMachine: http://www.pmachine.com/5. TypePad: http://www.typepad.com/.

 7.3. CMS orijentisan ka saradjivanju  (C-CMS ili Groupware)  Esencijalno za ove sisteme je uobičajen razvoj i administracija podeljenih/šerovanih   resursa. Ovdje možemo naći vrstu zastićene interakcije specificirane grupe. Tu gdje se ove

11

interakcije dešavaju, ne postoji šire publike. Takodje ne postoji izrazite namjere za specificnim ciljem učenja: članovi ove radne grupe uče radeći zajedno, saradjujući. Čak i ako bi tu mogli biti izdiferencirani sistemi autorskih prava, prototip aplikacija tretira sve članove radne grupe isto. Tipični primeri u ovoj kategoriji su:

1. BSCW: http://bscw.fit.fraunhofer.de/  and http://www.bscw.de/ 2. Convea: http://www.convea.com/ 3. EGroupware: http://www.egroupware.org/ 4. IBM Lotus Notes: http://www-306.ibm.com/software/lotus/ 5. PhpGropupware: http://www.phpgroupware.org/.

  7.4. Content-Community-Collaboration Management Sistemi (C3MS)  C3MS-ovi koji su prethodno već pomenuti “nož” švajcarske armije za predavanje. Ovaj tip CMS-a nudi mogućnost za (virtuelne) zajednice kako bi razvio specificni sadržaj domena. Oni koriste kolaborativne mehanizme i mnoge specijalizovane module (npr. ko je online, rejtinge, istraživanja, preglede, kvote, itd) i veoma su orijentisani ka zajednici. C3MS-ovi mogu raditi kao tradicionalni CMS-ovi, kao i kao kolaborativni weblogovi. Kombinovanjem svih mogućnosti na jednom websajtu, C3CMS može biti korišćen za podizanje domena specifičnog uskladištenja. Tipični primeri za ovaj tip CMS-ova su:

1. PhpNuke: http://phpnuke.org/   2. PostNuke: http://www.postnuke.com/.

 7.5.Wiki Sistemi  Wiki sistemi preobraćaju centralnu karakteristiku CMS-ova – diferencirane sisteme autorskih prava. Osnovni princip Wikisa može biti izražen frazom: Svi mogu da mjenjaju sve! Iza ovog jednostavnog pristupa je sakrivena – u smislu teoretskog okvira- pretpostavka idealne strukture komunikacije okrenute ka pristanku Habermasinanskog porjekla. I ono sto je interesantno: Iako idealizacija od strane Habermasa  bivala kritikovana mnogo puta od strane savremenih naučnika, to sve funkcioniše što se tiče Wikisa. Pogledajte na primjer Wikipediu – udruženu kompaniju za leksikon na webu. Obično preduzeće je počelo u Januaru 2001 i do danas je sakupilo 531311 engleskih članaka. U medjuvremenu ideja se raširila na 93 (!) jezika sa najmanje preko stotinu članaka, i gde 22 od njih ima već više od 10000 članaka i u 8 sestrinskih projekata (Meta-Wiki, Wiktionary, Wikibooks, Wikiquote I Wikisource). I jedna napomena: sav ovaj posao je uradjen volonterski, bez naknade!CMS-Wiki je grupa aplikacija (WikiWebs), koja koristi specijalne markup jezike (WikiWords) za svoj izdavački sistem. Interfejs je ekstremno jednostavan i to je možda jedan od glavnih razloga za njihovu brzu i široku distribuciju.  Kao i Groupware, Wikis je kolaborativno orijentisani softver, ali on gura pojam kolaboracije do krajnjih granica. Wikis razara granice specificirane grupe (svi na svijetu su slobodni da saradjuju) i u jasno definisanom pravednom sistemu (svi mogu da pišu, čitaju, dodaju, revidiraju, i uredjuju pa čak i da brišu svaki članak). Niko nije vlasnik članka koji je on/ona počeo. Sve različite Wikis instalacije su ili bazirane na različitim programskim jezicima ili imaju različite funkcije, mijenjajući originalni.

12

8. ZAKLJUČAK

Razvoj "Distance learning-a" u svetu danas je dostigao jednu od prelomnih tačaka. Veliki broj svijetski priznatih visokoškolskih ustanova u svom programu studija kao obavezan izbor savremenog načina obrazovanja primjenjuju ovu kategoriju učenja, kao ozbiljno organizovane programe koje karakteriše veliki broj polaznika (podaci za 2003 godinu prema Američkoj asocijajciji za učenje na daljinu, ukazuju na oko 3.000.000 studenata koji primjenjuju neku od formi "distance learning" u svom obrazovanju. Nabrojaćemo samo neke od najznačajnijih institucija koje primjenjuju u svom obrazovnom radu distance learning: u SAD to su National Techological University, Vestern Governors University, University of Phoenix, California Distant Lerning Program, Columbia Network for Engineering Education, u Evropi The International Council for Open and Distance Education – Oslo, United Kingdom Open University, Virtual University Enterprises, University for Industry itd.

Uvodjenje obrazovanja na daljinu možemo sagledati i kao evolutivan razvoj novog načina obrazovanja. Učenje na daljinu odnosno "distance learninig" ujedno je izazov i orudje za poboljšanje i unapređenje obrazovnih procesa kod nas i jedan je od temelja za nove i bolje načine upravljanja znanjem. Intenzivno uvodjenje informacionih tehnologija u obrazovne procese postao je prioritet modernih visokoobrazovnih institucija širom svijeta.

Dobra svojstva ovog modela toliko su bitna da mnogi ljudi daju prednost ovom načinu obrazovanja. Mnoge obrazovne ustanove usvajaju novu tehnologiju i prilagođavaju svoje postojeće programe za obrazovanje na daljinu. Internet daje obrazovanju potpuno novu dimenziju.

Budućnost još više obećava. Nove tehnologije za prenos govora i slike u realnom vremenu učini će obrazovanje putem Interneta još kvalitetnije i popularnije.

13

9.LITERATURA

[1.] www.link-elearning.com/linkdl/elearning/eLearning.php[2.] www.sk.co.yu/2005/04/skin04.html [3.] www.teol.net/cms/view.php/3242.html[4.] www.clio.co.yu/b-plus/Edukacija.pdf[5.] www.elitesecurity.org/t167770-Ucenje-Na-Daljinu[6.] www.it-akademija.com[7.] www.mingl.org[8.] www.clio.co.yu[9.] www.e-learning.com[10.] www.uticnetba.ba

14