v«. BiL. Derg. (2007), 23,3-4; 45-50

BURDUR VE ISPARTA YÖRESi PNEUMONiLi KOYUNLARDAN iZOLE EDiLEN BAKTERiYEL

ETKENLER VE ANT iBAKTERiYAL DUYARLlLlKLARI*

ıbrahim ÖZTÜRK 1 Turan CIVELEK@2

Bactcr ia isolatcd from sheep with pncumonia and their antibactcrial scnsitivit yfro m Burdur and Isparta provinccs

Özet: Sunulan çalı şmada Burdur ve Isparta illerinde pneumonili koyunlardan izole edilen bakteriyel etkenler ve antibakteriyal duyarl ılıkla rı n ı n

beli rlenmesi arnaçland ı . Pneumon ili 160 koyun akciğerinden alınan örneklerde yapılan bakteriyolojik ekimler sonucu , örnek lerin 15

(%22.06)'inde Staphylo coccus aureus ve Pasteurella spp., 11 (%16.18)'inde Candida spp., 10 (%14.71)'unda Klebs iella pneumonla, 9(%13.24)'u nda E. coli, 3 (%4.41)'Onde Streptococcus spp . ve Corynebacterium spp., 2 (%2.94)'sinde Enterobacter spp. olmak Ozeretoplam 68 bakteri izole edild i. Bakter ilerin antibiyotik duyarlılık testler i Kirby-Bauer disk diffOzyon yöntemine göre belirlendi. S. aureus

suşla rı oxytetrasiklin, amoksasilin+klavulanik asife %100 , amp isilin, arnoks isllin ve danofloksasi n'e %93.33, Pasteurella spp. suşları

oxytetrasiklin, amokslsilin klavulanik asit, ampisilin, amoks isilin ve neomisin'e %100, dano floksas ln'e %93,33, Klebsie lla pneu moniasuşla rı oksitetrasiklin, amoksisilin , neomisin, gentamisin, sOlfamethaksazolltrimethoprim ve sefaperazona %100, amoksisilin klavulanikaslt.

ampisilin ve danofloksasin'e ise %90 duyarlı bulundu.

Anahta r Keli meler : Pneumoni, koyun . antibiyotik duyarlılığı .

Summary : In this study, it was aimed to isoiate the bacteria from sheep with pneumonia in Burdur and Isparta province and to determineof the antibiotic sensitivity. By the aim, a total of 160 lung samples from sheep with pneumonia was collected from Burdur and Isparta

province A tota l of 68 bacterial agents was isolated from the 42 (25 .33 %) of 160 sheep lung. Isolated microorganisms were identified

as follows: 15 (22.06%) were Pasteurella spp and Staphylococcus aureus, 11 (16.18%) Candida spp., 10 (14.71%) Klebsiella pneumon ia,

9 (13:24%) E. coli, 3(4.41%) Streptococcus spp. and Corynebacterium spp. and 2 (2.94%) Enteroba cter spp. Antibaclerial susceptibilityof microorganisms to various ant ibiotics were tested by Kirby-Bauer disc diffussion methods. Staphylococcus aureus isolates weredetermined to sensitive 100% oxytetracycl ine and amoxicill!n/klavulanic acid, 93.33% ampicillin, amoxyc illin and danofloxacin. Pasteurella

spp. strains 100% oxytetracycline, amoxicillinlklavulanic acid, ampic illin. amoxic illin and neomyCın , 93.33% danofloxacin, and Klebsiellapneumon ia 100% oxytetracycline, amoxicillin , neomyci n, gentamicin, sulphamethaksazoleltrimethoprime, cefaperazone, 90% amoxicillin

i klavulanic acid, amplcillin and danofloxacin.

Key Words: Pneumoni, sheep , antib iotic suscep tibility.

G i riş

Pneumoni; anoreksi , yüksek ateş, iştahsızlık ,

dispne,seröz-mukopurulent burun ve göz yaşı akıntısı,

nabız ve solunum sayılarında artış ile seyreden,respiratorik distrese yol açan, virüs, bakteri veparaziUer tarafından meydana getirilen akciğerlerin

akut , kronik veya progresif seyirli bir hastalığıdır.

Hastalık bazı vakalarda kendi kendine iyileşme

gösterebilir, çoğu zaman ise ciddi verim kayıplarına

ve ö lümlere neden olur (Davies, 1985) .

Koyun pneumonileri özellikle yeni doğanlardave besili kuzularda yaygındır (Bobb, 1999). Yetişkinkoyun sürülerinde de atipik klinik belirtilerle birliktegörülebilir. Özetle pneumoni, her yaş ve cinstekikoyunun yaygın bir hastalığıdır.

Yoğun sürülerde pneumoni riski ve şiddeti dahayüksektir. Yakın temas infeksiyöz mikroorganizmaların

bir koyundan diğerine daha hızlı yayılmalarına nedenolur. Ka laba lık yetiştiricilik sonucu ağııda aşırı amonyakgazı oluşumu solunum mukozasını irrite ederekkoyunların enfeksiyonla mücadele yeteneğini azaltır.

Ağ ı ıda ya da yarı kapalı kuzu işletmelerinde pneumoni,kuzulama sezonu sonuna doğru pek çok işletmede

pik yapar (Bobb, 1999),

Pneumonil i hayvanların solunum yollarından ,

yapılan mikrobiyolojik muayenelerde birçok etkenizole edilmiştir. Pneumonilerin koyun sürülerindesalgın şeklinde ortaya çıkmasında , çoğu sağlıkl ı

hayvanların solunum sisteminde fakültatif olarakbulunan , bakteriler, viruslar, mikoplazmalar veparazitler önemli roloynar (Alley, 1991; Ayers, 1992;Gündüz ve Kaya , 1994 ; Arda ve ark .,1999). Buetkenler, ancak stres faktörlerinin varlığında patojenhale geçerekpneumoniyeneden olurlar (Ayers, 1992).

i. iç Güvenli k Eğitim Merkez Komutanl ı ğ ı , Muayene Komisyon Baş kan l ı ğ ı , 32100,IspanaAfyon Kocatepe Üniversitesi. Sa ğ lı k Dil imleri Enst., Yüksek LisansTezi. TezNo: 2007-027

2. Afyon Kocatepe Üniversitesi. Veteriner Fakültesi. içHastalık l a rı ABD, Afyo nkarahisar@lcivelek@a~.edu. t r .

OZTÜRK. C1VELEK

Tab lo 1. Pneumonili Akci{ı erlerden Izole Edilen Bakterilerin Illere Göre Dağılımı

Onıf'k lf' li n toplandı,ı mf'!" Om f'k U~~U Iıol:ı ~yo ıı yap ılım Akrltn sayısı İzolf' Edilf'1IBa....t f'ıi Sa~-ı~ l

Isp~t ll ı:ı o JO ~~ (Clô Ş92)

BıU'dur 4. " 13(00 1911 )

Toplam 16. " 68

Tablo 2. Pneumonili Akci{ıerterden Izole EdilenBakteriler ve Yüzde (%) Oranları

etüvde inkübe edildi . Pet ride üreyen kolonil erin safkültürteri elde edild i. Saf olarak izole edilen bakterilergram boyama yöntemi ile boyandı (Arda , 1985) .

2.1.1. Biyokimyasal Testler : Konvansiyonel \leyaklasik yöntemler (Oksidaz, Kata laz , KoagOlaz, ÜçlüTüp testleri) kullan ılarak , izol e edi len bakterilerinidentifikasyonu yapıld ı (Arda , 1985).

Bulgular

Kl inik ve makroskobik olarak pneumoni teşhis

edile n hayvanlardan top lanan top lam 160 akciğer

ö rneğinin 42 'sinden , 68 bakteri lzclasyonu yapıldı.

Bu bakterilerin 55 (% 80 .9ri Isparta , 12 (% 19.11)'siBurdur ilinden toplanan örneklerden izole ve idenlifiyeed ilmişt i r (Tablo 1).

Bakteriyolojik ekimler sonucu akciger örneklerinintô'inde (%22.06) Slaphylococcu s aureus, 15'inde(%22 .06) Pasteurella spp 11'inde (%16.18) Candidaspp., S'ünd e (%4 .4 1) Streptococcu s spp. , 9'unda(%13.24) E. ecu. z'sinde (%2 .94) Enterobacter spp.,a'ünde (%4 .4 1) Corynebacle rium spp.. 10'unda ise(%14.71) Klebs iella pneumonia izole ve identitiyeedilir1<.en, 92 akci{ıer örneQinde ise patojen etken izoleedilememişti r (Tablo 2).

Izole edit en bakteriler ve antib iyotik duyart ı hktest sonuçla rı Tablo 3'de verilmiş ti r.

Bakteriyel etken olarak pneumon i oluşumunda;

Pa steuretla multocida , Mannhaem ia haemolytica ,Mycoplasma spp., Co rynebacterium pyogenes,Streptococcus spp. ve Staphylococcus spp. başlıcarolü oynar (Davies. 1985; Kaya ve Erganiş , 199 1:As lan, 1994: Öztürk ve Çorlu . 2006).

Yeni doğan kuzularda pneumon ilere bağl ı %50oranında ölümlere rastlanabi ld iğ i bilinmekted ir. Bazı

sürülerde ölüm olgu su gerçek kayıpları n sadece birkısmın ı gösterir. Tedavi masrafları, zayıf kuzular vegelişme geri liği yeni doğanlarda pneumonilerin enbilinen sonuçla rı d ı r (Bobb. 1999).

Materyal ve Metod

1. Hayvan Materyali ve Örnekleme: Sunulançalışma Ispart a ve Bur dur yöresinde yer alanmezbahalara kesime get irilen koyunlarda yürütüldü.Ispa rta ilinde kesime gelen 500 koyunun 120 'sindeve Burdur ilinde ise 200 koyunun 40'lnda kesim öncesiklinik (akd{ıer seslerinde sertleşme , sero-müköz burunakı nt ıs ı ve hırı ltı , afonik bölge ler) ve kesim sonrası

akciğerlerde makroskopik ola rak pneumoni teşhis

edildi. Çalışmada 160 adet pneumonili akci{ıer öme{ıi

kuüemldı. Doku örnekleri pneumonili (lezyonlu ) akd{ıer

bölgelerinden steril kaplar içerisine toplandı ve soQukzincirde laboratuvara getirildi .

2. Mikrobiyolojik muayene:Akci{ıe r örneklerindepneumoniye neden olan bakterilerin Izetasyon veidentifika syonları ve antibiyot ik duya rlı lıklarını

belirtemek amacıyla Blood Agar Base (Oxoid), Muller­Hinton Agar Base (Oxoid) ve Tryptic Soy Brolh (Oxoid)kullan ıld ı . Izole ve identiüye edilen bakteri suşları nın

Kirby Bauer di sk difüzyon yöntemi ile çeşitli

antibi yot ikle re duyarl ıl ıklar ı ara ştırıldı . Bu amaçla;oxytetrasikl in (30I-ıg , Oxoid), arnoxycillin (25I-1g, Oxoid),amoksasilin+klavulanik asit (30l-ıg , Oxoid), ampisilin(10lJg, Oxoid ), ertt remisin (15 ı-ıg , Oxoid), penlsüin(10UI Oxoid ), cefaperazon (25I-1g), neomi sin (30l-ıg ,

Oxoid ), sOlfamethaksaZOı trimethoprim (25I-1g, Oxoid),gentamisin ( 10l-ıg , Oxoid) , linkomisi n (151-1g , Oxoid),dano floksas in (51-1g , Pflzer) di skleri kullanıldı.

2 .1 . Akci{ı er Örnek le rinden Bakteri lerinızolasyonu: Akciğerdoku ömeklerin in d ış kısrnııs ıt ı lm ışbir spatül ile yakıld ı ve pastör pip eti yardımıyla içk ısm ından taze doku al ınarak %5 detibrine koyunkanlı , agara ekimi yap ı ld ı. Petriler 18-20 saat 37 oC'de

46

i~ f'dUm bakfHile-r

Staph~lococ(U~ {II !1 ' I'J I~

~g~It;fi!d{n $PP

Cpııdırinspp

E. çq !

Slr<'J,!-"o/çu~ ~J'P.

TOP LAM

holasyon Yilt Msl ("I. )

"ı s

LO

11

9,,,..

Tablo 3. Izole Edilen Bakterilerin Anlibiyotiklere Duyarlılıkları

Antibiyotikler

Izole Edilen OXY AMC AMP AML OFX E L N CN SXT CFP PBakterller S M . ....R S ..••.•.R S .......R S " M ••• R S .......R S MM•••R S ,wM•.R S .......R S .......R S .......R S••••••.R S .......R

stacnvtcccccus 8uraus 15 ......0 15 ......0 14 ......1 14 ......1 14 ......1 2 ......13 2 ......13 5 ......10 0 ......15 12 ......3 13 ......2 10 ......5

(n=15)

Pasıeureua spp. 15 ......0 15 ......0 15 ......0 15 ......0 14 ......1 13 ......2 0 ......15 15 ......0 8 ........7 12 ......3 8 ........7 1 ......14

(n"'15)

Klebslell a pneumon la 10 ......0 9 ........1 9 ........1 10 ......0 9 ........1 4 ........6 0 ......10 0 ......10 10......0 10 ......0 10 ......0 3 ........7

(n=10)

E.coli (n=9) 8 ........1 7 ........2 7 ........2 8 ........1 9 ........0 1 ........8 0 ........9 0 ........9 4 ........5 6 ........3 3 ........6 9 ........0

strec ıcccccue 'pp. (n-3) 3 ........0 3 ........0 3 ........0 3 ........0 3 ........0 3 ........0 2 ........1 2 ........1 1 ........2 3 ........0 3 ........0 3 ........0

c orvnebactertum ıpp . 3 ........0 3 ........0 3 ........0 3 ........0 2 ........1 3 ........0 1 ........2 1 .......2 3 ........0 3 ........0 3 ........0 3 ........0(n=3)

Enterobecter spp. (n=3) 2 ........0 2 ........0 2 ........0 2 ........0 2 ........0 1 ........1 0 ........2 0 ........2 2 ........0 1 ........1 1 ........1 2 ........0

s: Duyarl ı suş sayıs ı , R:Dirençli suş sayısı.

OXY: Oxytetrasiklin, AMC: Amoksasilin+k1avulanik asit, ENR: Enronoksasin, FFC: Aorfenikol, AMP: Ampisilin, DFX: DancfloksasinF: FurazolidonS: Streptomisin N: Neomisin SC: Spektiromisin, G: Gentamisin, P: Penisilin, FQ: Flumequin SXT: SOlfamethaksazol Trimethoprim, L: Linkomisin.

"cil.c•·•­•~•,•;;;~.

OZTÜRK, C1VHEK

4. TARTI ŞMA ve SONUÇ

Koyun yetiştiriciliQini olumsuz etkileyen birçokfaktör bu lunmakla bir li kte, bunlar içeri sindepneumoniler önemli bir yer teşki l eder. Pneumonilerinyol açtı ğı ekonomik kayıplar; kuzu ölü mleri. büyümegeriliğ i , yemden yararlanamama, canl ı ağı rlı k kayb ı

ve artmış tedavi giderleriyle ilişkilidir ( öevıes. 1985).

Pneumonili hayvanların solunum sistemlerindenbirçok etken izole edilebilir. Solunum si stemienfeksiyonları genellikle fı rsatçı ya da sek ondermikroorganizmalarla komplike olur. Bu sekunderetkenler; lezyonların aQırlaşmasına , hastalık etkeninintespit inin ve tedavinin zorlaşması na ve ölümlerene den olur la r (Davies. 1985; Güler, 1993) .

Pneum onilerin elyolojisi henüz tam olarakayd ı n la tı lab ilm i ş deQlld ir. Baz ı mikroorganizmalar(Staphylococcus spp., Pasteurella spp., Streptococcusspp.) sağlı klı koyunları n Ost solunum yollarında

fakültatif olarak bulunur. Ancak faküftatif bak terilercan lı nın immun sisteminin zayınaması veya hasta lığa

predispoze fa ktörlerin vartr ğmda e nfe ksiyono l uşturab i l mekted i rler (Ayers, 1992).

Su nulan çal ışmada , pneumon ili akciQerlerin%22.06's lndan Pas teurella spp.,ve Staphylococcusspp. izole ve ıcenunve edi li rke n, % 14 ,71'i ndenKlebsiefla pneumonia, %16.18'inden Candida spp .,% 13.24'Onden E. coIi, %4 .41'inden ise Streptococcusspp. ve Corynebaeterium spp. izole ve identifiye edildi.

Saysa l ve Güler (1992) Konya ili'nde kuzulardayaptı k l a r ı ça lışmada pn eum on il i akciğe rle rin

%21.62'sinden Pasteure lla spp . % 1 8 .4 6 'sından

Mycoplasma spp. izolasyonu bildinnişlerdir, Konya'dayapılan bir başka çalışmada, Güler ve ark (1996)kuzuların %20'sinden P. haemolytica ilolasyonu raporetmiş lerd i r. Öztürk ve Erganiş (2006) Konya lll'n dekoyu nla rda yapt ı k l a r ı çalışmada pn eu mo nil iakciQerlerin %28,3'Onde Pasteurella spp. (%25 M.ha emolytica , %3.3 P. mu llocida), %30'unda iseMycoplasma spp. İZolasyonu bildirm i şlerdir. Sunulançalışmada : Mycoplasma spp. yönünden mikrobiyolojikekim yapılmamış olup, Pasteurella spp.nin izolasyono ra nı bildiri le n çal ışma la ra oldukça benzerbu lunmuştu r . Bun un nedeni ; bölgedeki koyunpopOlasyonları n benzer iklim , barınak ve beslenmekoşullarına sahip olmasından kaynaklanabilir. Aynı

bölgede Gü le r (1993) , kuzu la rın %4 0' lndanMycoplasma spp. ve %66'slndan ise M. haemolyticaizo lasyonu bild irmişt ir. Bu oran sunulan çalışma

son uç la r ı nd a n oldukça yüksektir. Bunun başlıca

nedeni. çalışmanın Mart-Nisan aylarında ve kuzulardayapılmış olmas ı olabilir. Nitekim çalışmanın yapıldığ ı

bölgede kuzularda pneumoni problemlerine daha çokbu aylarda rastlanıld lQı ancak koyunlarda böyle birdurumu n söz konusu o lmad lQ ı bildirilmektedir. Kaya

48

ve Erganiş (1991) yaptıklar ı çalışmada , kuzuların

%46' slndan Pasteurella spp. izolasyonu raporetm iş lerdi r. Koyunlarda bu oranı n yalnız başına %6iken, miks enfeksiyonlarda %3.9 olduQu bild irilmişt i r.

Kuzularda pneumoniye neden olan etkenlerinbaş ında PI-3 vi rusu nun ge ldiQi, Mycoplasma vePesteureua türlerinin sekonder olarak enfeksiyonakat ı ld ıkları bilinmektedir. Bununla birlikte E. coli'ninneden olduQu pneumonilerin de göz ard ı edilmemesigerek ir. Koyun pneumonilerine neden olan bakteriyeletken leri n beli rlenmesi için yap ıla n çalışma l a rda

(Güler, 1993; Hazl~lu ve ark, 1994: Öztürk ve Çorlu,2006) , hastal ı k oluşumundan genellikle Pasteurellatürler i sorumlu tutulmuştur. Özbey ve Muz (2004)ElazlQ'da yapmış oldukları bir ça lışmada pneumonilikoyun akciQerlerinin % a.S'ünde M. haem olytica ve% 2.3·ünde ise P. multocida ızolasyonu bildirmişlerdir.

Haztroqtu ve ark . (1994) ise % 51.6 M. haemolyticave % 43'Onden Mycoplasma spp izolasyonu raporetmiştir. Özbey ve Muz (2004)'un yaptıkları çal ışmadabulunan de ğerle r, sunulan çalışmada bulunandeğerlerden (% 22.06) oldukça düşüktür. Bu durumbölgesel farklıl ı kla açıklanabili r.

Baysal ve Güler (1992) 186 kuzu ve oQlaktayaptıkları ça lışmada pneumonili akciQerlerden %28.82E. coli, %21.62 P. haemolytica , % 1.96 S. aureusızolasyonu bildinniştir. Kuzularda bubakterilerin yüksekızolasyon oran ı araştırıcılar ta rafından , E. coli'lerinneden olduQu septisemilere baQlanmışt ı r. Nitekim, E.coli septisemile ri kuzularda pneumoni odak la rın ı n

şeki llenmesine neden olmaktadı r. Sunulan çalışma

koyunlarda yapıld lQ ı için izolasyon oran ı daha dü şük

bulunmuş olabilir. Yapılan ça lışmalarda (Kaya veErgan iş , 1991: Öztürk ve Çor lu. 20 06) E. coli'ninizolasyon oranla rı % 1.9 ve % 1.7 olarak bild irilmişti r.

Sunu lan çalışmada ise E. coti oranı %13.24 olaraktespit ed ilmiştir.

Çalışmamızda etiyolojik etken olarak en sık izoleedilen bakteriler; Pasteurena spp., Staphylococcusspp. ve Klebsiella pneumon ia olarak tespit edildi .

Özbey ve Muz (2004) yürüttükleri çalışmada

koyun akciQerlerinden % 17.7, Öztürk ve Çorlu (2006)%16.7 oran ında S. aureus izolasyonu bildirmiş olup,sunulan çalışmada bu ora n % 22 .06 olarakbulunmuştur. Geçmiş yıllarda yürütülmüş olan iki farklı

çalışmada da, koyun pneumonilerinden en s ık Izoleedi len bak terilerin Stap hy lococcus aureus vePasteurella spp. olduQu bildirilm işti r (Kaya ve Erganiş ,

1991; Özbey ve Muz, 2004).

Sunula n çalışmada izole edilen Candida spp.ora nı % 16. 18 olarak belirlendi. Kaya ve Erganiş

(1991) % 5.4 C. albicans, Özbey ve Muz (2002) %6 .9 maya izolasyonu bildirmiş olup, sunulançalışmadaki oran bildirilen çalışma lara göre oldukça

Burdur ve Isparta Yöresi Pncumonili...

yüksek bulunmuştur. Bunun nedeni candida üreyenkoyunlardauzun süreli antibiyotikuygulamaları olabilir.Ancak, bu durum hakkında sunulan çalışmada hayvansahiplerinden bilgi alınamadı .

Pneumonili koyunlardan izole edilen Klebsiellapneumonia oranı % 14.71 olarak tespit edilmiştir.

Kaya ve Erganiş (1991) koyun pneumonilerinde %0.9, Öztürk ve Çorlu (2006) % 1.7 K. pneumoniaizolasyonu bildiriken, Gökbey ve Muz (2002)pneumonili akciğerlerden K. pneumonia izolasyonubildirmemiştir. Koyunlarda K. pneumonia izolasyonoranı oldukça düşük bulunmakla birlikte , yapılan

çalışmalarda kuzu pneumonilerinde oldukça yüksekoranda (% 30) bulunmuştur. Kuzu pneumonilerineneden olan etkenlerin başında Pasteurella spp.'ningeldiği, bunu K. pneumonia'nın takip ettiği raporedilmiştir (Kaya ve Erganiş, 1991; Kıran , 1990) .

Sunulan çalışmada ayrıca, % 4.41Corynebacterium spp. ve % 4.41 oranlarında

Streptococcus spp. izolasyonu yapılmıştır. Obasi veark. (2001) koyun pneumonileri üzerine yürüttükleri10 yıllık bakteriyolojik inceleme sonuçlarında %14.9Arcanobacterium pyogenes ve % 6.9 oranında

Streptococcus pyogenes izolasyonu rapor etmişlerdir.Gökbey ve Muz (2002) ise koyun pneumonilerinde% 8.3 Corynebacterium spp. ve % 4.6 Streptococcusspp izolasyonu bildirmiş olup, bildirilen sonuçlarsunulan çalışma sonuçlarına paralellik arz etmektedir.Öztürk ve Çorlu (2006)'nun yürüttükleri çalışmada %15 Streptococcus spp . izolasyonu bildirirken ,Corynebacterium spp . izolasyonu ise raporedilmemiştir. Baysal ve Güler (1992) kuzupneumonilerinde % 10.71 Streptococcus spp. ve %6.12 oranında Corynebacterium spp. izole etmişlerdir.

Sunulan çalışma sonuçları; koyunpneumonilerine neden olan başlıca bakteriyeletkenleriPasteurella spp., Staphylococcus spp. ve Klebsiellaspp. olarak işaret etmektedir. KoyunlardaMycoplasmatürleri de pneumoniye neden olan etkenlerin başında

gelmekteolup, sunulan çalışmada Mycoplasma varlığı

araştırılmamıştır. Pneumonili akciğerlerin birçoğundan

etken izolasyonu yapılamamış olup, bunun nedenininviral etkenler ve/veya Mycoplasma türlerinin varlığı

olabileceği sonucuna varılmıştır.

Sunulan çalışmada, Isparta ve Burdur illerindenalınan pneumonili akciğer örneklerinden izole edilenbakteriler ve oranları arasında fark bulunamamış

olmasının başlıca nedeni; her iki ilin iklim ve yetiştirme

şartlarının birbirine yakın olmasına bağlanmıştır.

Kaya ve Kırkan (1999) Aydın ilinde pneumonişüpheli koyunların burun sıvaplarından P. haemolyticasuşları izole ettiklerini bildirmişlerdir. Bu suşları biyo­tiplendirerek, antibiyotik duyarlılıklarını tespit ettikleriçalışmada, P. haemolytica biyotip A' ların penisilin ,

49

ampisilin , oksitetrasiklin ve eritromisin 'e duyarlı,

streptomisin, kanamisin ve gentamisin'e karşı isedirençli olduğu rapor edilmiştir. Biyotip T olanlar isepenisilin, ampisilin oksitetrasiklin ve streptomisin 'edirençli, eritromisin, kanamisin ve gentamisin 'e iseduyarlı bulunmuştur.

Baysal ve ark. (1994) P. haemolytica suşlarının

sensititre yöntemi ile minimum inhibe edicikonsantrasyonlarını belirlemişler,

amoksasilin+klavulanik asit, gentamisin, oxytetrasiklin,linkomisin, danofloksasilin, flumequin ,sulphamethaksazol+trimetoprim ve neomisin'e duyarlı

olduklarını belirlemişlerdir. Gündüz ve Erganiş (1998)izole ettikleri P. haemolytica suşlarının % 75'ininpenisilin, % 70.8'inin linkomisin ve % 45.8'inin iseampisilin'e dirençli olduğunu bildirmektedir.

Öztürk ve Çorlu (2006) ise pneumonili koyunakciğerlerinden izole ettikleri Pasteurella spp.suşlarının tümünün amoksasilin+klavulanik asit'e,%94.11 'inin ampisilinve danofloksasin'e, %88.23'ününoksiteterasiklin'e duyarlı iken, tümünün , gentamisinve Iinkomisin'e %82.35'ünün ise streptomisin'e dirençliolduğunu rapor etmiştir. Sunulan çalışmada ise, izoleedilen Pasteurella şuşlarının tamamı oxytetrasiklin ,amoksisilin klavulanik asit, ampisilin, amoksisilin veneomisin'e % 100, 14 (% 93.33)'ü danofloksasin, 13(% 20)'ü eritromisin , 12 ( % BO)'sisülfamethaksazol/trimethoprim ve B (% 53.33)'i isesefaperazon ve gentamisin'e karşı duyarlı olarakbulundu . Izolatların tamamı Iinkomisine ve 14 (%93.33)'ü ise penisiline dirençliydi.

Öztürk ve Çorlu (2006)'nun yürüttüğü çalışmada

Staphylococcus spp. suşlarının tümü (% 100)enrofloksasin'e, 9 (%90)'u oxytetrasiklin,amoksasilin+klavulanik asit ve danofloksasin'e, B (%80)'i gentamisin ve penisilin 'e duyarlı bulunurken; 7(% 70)'si streptomisin ve linkomisin'e karşı dirençlibulundu. Sunulan çalışmada ise; izole edilen 15 S.aureus suşunun tümü oxytetrasiklin veamoksasilin+klavulanik asit'e, 14 (%93.33)'ü ampisilin,amoksisilin ve danofloksasin 'e, 13 (% 20)'üsefaperazon 'a, 12 (% 80)'siSülfamethaksazol/trimethoprim'e, 10 (%66 .67)'upenisilin 'e karşı duyarlı bulunmuştur. Izole suşlarıntamamı, gentamisin'e, 13 (%20)'ü linkömisin veeritromisine, 10 (%66.67)'u neomisin, 5 (%33.33)'ipenisilin , 3 (%20)'ü sülfamethaksazol/trimethoprimve 2 (%13.33)'si sefaperazon'a karşı dirençli bulundu.

Çalışmalarda rapor edilen izole edilen bakteriyeletkenlerin antibiyotik duyarlılıkldirençlilik durumları

birbirlerine oldukça yakındır. Bunun nedeni,çalışmalarınbirbirlerine yakın yıllarda yapılmış olması

olabilir. Nitekim, bazı antibiyotiklerin sık kullanımına

bağlı olarak zamanla direnç şekillenebilmektedir.

ÖZTÜRK. CiVELEK

Pneumonilere neden olan bakteriyelenfeksiyonlar, ekonomik kayıpları azaltmak amacıyla,

genellikle antibiyotiklerle tedavi edilmektedir. VeterinerHekimler ve yetiştiriciler tarafından tedavi amacıylarastgele antibiyotik kullan ılmakta ve sıklıkla tedavidebaşar ıs ı z l ıkla karş ılaşılmaktadır . Bu durumantibiyotikleredirenç gelişiminin göz ardı edilmesindenkaynaklan ır. Solunum sistemi hastalıklarının kliniktan ıs ı kolayd ır. Ancak etkin bir tedavi yapabilmek,hasta lığ ı kontrol alt ına almak, gerekli koruyucutedbirleriplanlayabilmekiçin pneumonininetiyolojisininnet olarak ortaya konmas ı gerekir. Kesin etiyolojiktan ı için burun s ıvabı , trakeobronşiyallavaj sıvısı veyaakciğer doku örneklerinin bakteriyolojik ekimlerininyapılmas ı gerekir. Örnekler alındıktan sonra antibiyotiktedavisine başlanmalıdır. Bakteriyolojik kültür veantibiyotik duyarlılık testlerinin sonucunagöre tedaviyedevam edilmeli veya kullanılan antibiyotikdeğiştirilmelidir(Ayers, 1992).

Sunulan çalışmada, Isparta ve Burdur yöresikoyunlarda pneumoniye yol açan bakteriyal etkenlerbelirlenmiş ve antibiyotik duyarlılıkları araştırılmıştır.

Teşekkür

Yrd . Doç . Dr. Dilek Öztürk'e (M. Akif ErsoyÜniversitesi, VeterinerFakültesi, MikrobiyolojiAnabilimDa lı , Burdur) katkıla rından dolayı teşekkür ederiz .

Kaynaklar

Alley, M.R. (1991) Pneumonia in sheep. Vet.Ann. 31,51-58.

Arda , M. (1985) Pratik Bakteriyoloji. In "GenelBakteriyoloji", Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara.

Arda, M., Minbay,A., Leloğlu, N.,Aydın , N., Kahraman,M., Akay, Ö., Ilgaz, A., Izgür, M., Diker, K.S. (1999)Fakültatif anaerobik gram negatif çomaklar. In "ÖzelMikrobiyoloj i", Ed. N. Aydın , Medisan, Ankara .

Aslan , V. (1994) Solunum Sistemi Hastalıkları. In"Evcil Hayvanların Iç Hastalıkları" , Mimoza Yayınları ,

Konya.

Ayers , J.L. (1992) Respiratory tract diseases. In"Extension Goat Handbook", S.B. Guss, Pensylvania.

Baysal, T., Güler, L. (1992) Konya yöresindek i kuzuve oğlakların enzootik pneumonilerinden bakteriyeletken izolasyonu . Veterinarium , 3(1). 1-5.

Baysal, T., Güler, L., Gündüz, K. (1994) Koyunpneumonilerinden izole edilen Pasteurella haemolyticasuşlarının sensititre yöntemi ile antibiyotiklereduyarlılıklarınınbelirlenmesi. Veterinarium, 5(12) ,13-16.

Bobb, J .D. (1999) http://www. stcroixhairsheepbreeders.org/_pdUdiseases-repiratory.pdf. Erişim

tarihi, 12.11.2007.

50

Davies. D.H. (1985) Aetiology of pneumonia of youngsheep . Vet. Microb io l. Immun . 1, 229-248 .

Güler L., (1993) Pnömonili koyun ve keçilerdenmikoplazmaların izolasyonu, idetif ikasyonu veantibiyotiklere duyarl ılıklarının belirlenmesi, DoktoraTez i, S.Ü . Sağl ık Bi limleri Enstitüsü , Konya .

Güler, L., Baysal, T., Gündüz, K., Erganiş , O., Kaya,O., Orhan, G. (1996) Koyun ve keçilerden izole edilenPasteurella haemolytica suşlarının biyotip veserotiplendirilmesi. Veterinarium , 7(1 -2), 6-13 .

Gündüz, K., Erganiş , O. (1998) Pneumonili sığ ır

akciğerlerinden izole edilen Pasteurella haemolyticasuşlarının biyotiplendirilmesi ve serotiplendirilmesi.Doktora tezi. S.Ü . Sağ . BiL. Enst. , Konya .

Gündüz, K., Kaya , O. (1994) Pneumonilerde viral­bakteriyel sinerjizm. Veterinarium, 5(1-2), 33-39.

Hazıroğlu , R., Diker, K.S., Gülbahar, MY, Akan, M.,Güvenç, T. (1994) Stud ies of the pathologyandmicrobiology of pneumonic lungs of lambs . Dtsch.TirarzU. Wochenschr, 101,441-443.

Kaya , O., Ergan iş , O. (1991) Koyun ve kuzupneumonileri üzerinde etiyolojik survey. Veterinarium,2 (3-4), 27-29.

Kaya O., Kırkan , Ş . (1999)Aydın bölgesindeki sağlıklıve pneumoni şüpheli koyunlardan Pasteurellahaemolytica'nın izolasyonu , biyotip tayini veantibiyotiklere duyarlı lıkları . Bornova Vet. Kont. Araşt.Enst. Derg., 24(38), 21-25.

Kıran , M.M . (1990) Konya Bölgesinde KuzuPneumonilerinde patolojik ve etiyolojik Araştırmalar,

Doktora Tezi , S.Ü . Sağ . BiL. Ens t. , Konya .

Obasi, OL, Raji, MA, Adogwa, T., Natala, A.J. (2000)The effect of Climatic Factors on the Occurence andGross Pathological Lesions in Bacterial Pneumoniaof Ovine and Caprine Hosts in Zaria, Nigeria. GlobalJ. Pure Appl. Sci., 7(1), 57-60.

Özbey, G., Muz , A. (2004) Pneumonili koyun vekeçilerin akciğerlerinden aerobik bakteri izolasyonlarıve izole Pasteurella multocida ve Mannheimiahaemolytica ' nı n pol imeraz zinc ir reaksiyonu ilesaptanması. Turk . J. Vet. Anim. Sci., 28, 209-216.

Öztürk, D., Çorlu , M. (2006) Pneumonili KoyunAkciğerlerinden Izole Edilen Bakteriler ve AntibiyotikDuyarlı lıkları . S.Ü. Vet. BiL. Derg., 22(1-2), 59-63.