bẢn tin sỐ 06 - utc2.edu.vn tg_06-2019.pdf · quốc phát triển gỗ làm mát tiết kiệm...

41
Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 1/41 BẢN TIN SỐ 06 ĐIỆN - ĐIỆN TỬ - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN Slithers - Robot rắn thế hệ mới Canada phát triển robot khắc phục sự cố truyền tải điện Robot thay đổi hình dạng có thể làm việc trong nhiều địa hình Hệ thống cảm biến tự cấp nguồn được in trên nhựa Các nhà khoa học Trung Quốc phát triển nhà máy điện hạt nhân ảo để đánh giá an toàn Thế hệ pin mới đầy hứa hẹn để lưu trữ năng lượng sạch Các nhà khoa học Nhật Bản tạo ra nhiên liệu lỏng từ cacbon đioxit và nước Nhật Bản phát triển ứng dụng điện thoại giúp cai nghiện thuốc Các nhà nghiên cứu Trung Quốc sử dụng sóng âm thanh để phát hiện chuyển động của con người Nhà khoa học đạt giải Nobel chế tạo khối phổ kế nhỏ nhất thế giới Nhật Bản phát triển hệ thống dự báo ngập do mưa Phát hiện bất thường trong sản xuất công nghiệp nhờ AI CƠ KHÍ CHẾ TẠO MÁY Thiết kế máy phát hiện chính xác ôzôn VẬT LIỆU – HÓA CHẤT Các nhà khoa học tăng cường khả năng thu giữ cacbon của khung kim loại hữu cơ Các nhà khoa học Mỹ và Trung Quốc phát triển gỗ làm mát tiết kiệm năng lượng Vật liệu mới mở đường cho cuộc cách mạng xe chạy bằng Hydro Sản xuất vật liệu xây dựng có khả năng chống nước từ tro bay CÔNG NGHỆ THỰC PHẨM Dùng siêu âm xử lý tinh bột để sản xuất bát đĩa tự phân hủy Giải pháp đột phá giúp bảo quản sữa tươi đến 60 ngày "Lưỡi điện tử" dùng để nếm thức ăn SINH HỌC Liên hệ: Phòng Cung Cấp Thông tin ĐC: 79 Trương Định, Quận 1, TP.HCM ĐT: 38243826 38297040 (102-203) - Fax: 38291957 Website: www.cesti.gov.vn - Email: [email protected] TRUNG TÂM THÔNG TIN VÀ THỐNG KÊ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

Upload: others

Post on 19-Oct-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 1/41

    BẢN TIN SỐ 06

    ĐIỆN - ĐIỆN TỬ - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

    Slithers - Robot rắn thế hệ mới

    Canada phát triển robot khắc phục sự cố truyền tải điện

    Robot thay đổi hình dạng có thể làm việc trong nhiều địa hình

    Hệ thống cảm biến tự cấp nguồn được in trên nhựa

    Các nhà khoa học Trung Quốc phát triển nhà máy điện hạt nhân ảo

    để đánh giá an toàn

    Thế hệ pin mới đầy hứa hẹn để lưu trữ năng lượng sạch

    Các nhà khoa học Nhật Bản tạo ra nhiên liệu lỏng từ cacbon đioxit và nước

    Nhật Bản phát triển ứng dụng điện thoại giúp cai nghiện thuốc

    Các nhà nghiên cứu Trung Quốc sử dụng sóng âm thanh để phát hiện

    chuyển động của con người

    Nhà khoa học đạt giải Nobel chế tạo khối phổ kế nhỏ nhất thế giới

    Nhật Bản phát triển hệ thống dự báo ngập do mưa

    Phát hiện bất thường trong sản xuất công nghiệp nhờ AI

    CƠ KHÍ – CHẾ TẠO MÁY

    Thiết kế máy phát hiện chính xác ôzôn

    VẬT LIỆU – HÓA CHẤT

    Các nhà khoa học tăng cường khả năng thu giữ cacbon của khung kim loại

    hữu cơ

    Các nhà khoa học Mỹ và Trung Quốc phát triển gỗ làm mát tiết kiệm

    năng lượng

    Vật liệu mới mở đường cho cuộc cách mạng xe chạy bằng Hydro

    Sản xuất vật liệu xây dựng có khả năng chống nước từ tro bay

    CÔNG NGHỆ THỰC PHẨM

    Dùng siêu âm xử lý tinh bột để sản xuất bát đĩa tự phân hủy

    Giải pháp đột phá giúp bảo quản sữa tươi đến 60 ngày

    "Lưỡi điện tử" dùng để nếm thức ăn

    SINH HỌC

    Liên hệ: Phòng Cung Cấp Thông tin

    ĐC: 79 Trương Định, Quận 1, TP.HCM

    ĐT: 38243826 – 38297040 (102-203) - Fax: 38291957

    Website: www.cesti.gov.vn - Email: [email protected]

    TRUNG TÂM THÔNG TIN VÀ THỐNG KÊ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

    http://www.cesti.gov.vn/

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 2/41

    Kỹ sư sinh hóa lập trình các tế bào như bộ xử lý tín hiệu số

    Vi khuẩn tiêu thụ metan có thể được sử dụng để sản xuất nhiên liệu

    trong tương lai

    Y DƯỢC

    Thụ thể nhân tạo phân biệt hormone nam và nữ

    Phương pháp mới phát hiện vi khuẩn trong vài phút

    Nghiên cứu cho thấy sự mất cân bằng microbiome trên da có khả năng

    bùng phát bệnh chàm

    Hydrogel sợi nano cho phép mô mềm tái tạo

    Brazil tìm ra phương pháp phục hồi chức năng thận để cấy ghép

    Các hạt nano dẫn hướng chính xác giúp cải thiện điều trị khối u phúc mạc

    'Bắt giữ' các tế bào khối u đang lưu thông trong máu

    Hợp chất tự nhiên được tìm thấy trong bông cải xanh có chức năng ức chế

    khối u

    Thiết bị vi lưu giúp các nhà nghiên cứu hiểu rõ hơn về ung thư di căn

    Hệ thống trí tuệ nhân tạo giúp phát hiện sớm ung thư phổi

    Nga thử nghiệm lâm sàng loại thuốc mới trị ung thư

    Các bác sĩ Trung Quốc sử dụng in 3D để tạo mô xương

    Keo sinh học giúp vết thương nội tạng ngừng chảy máu trong chốc lát

    Đột phá băng đeo làm mát cơ thể, đánh bại nắng nóng

    Điều chế thành công vắcxin chống cùng lúc nhiều căn bệnh hô hấp

    Loại gel giống như đường giúp cho vắc-xin không bị hỏng

    Lọc máu bị nhiễm trùng bằng nam châm

    Phương pháp thay đổi hệ vi khuẩn đường ruột mới không sử dụng men vi

    sinh

    Dao gấp titan nhỏ gọn của Nitecore được dùng trong phẫu thuật

    Máy trợ thính điều khiển bằng suy nghĩ đầu tiên thế giới

    NÔNG NGHIỆP

    Đột phá về kiểm soát dịch hại không độc hại với môi trường

    Australia thử nghiệm robot hái xoài đầu tiên trên thế giới

    Sắp có Robot hái trái cây thay thế nhân công lao động

    Nga phát triển công nghệ sản xuất thức ăn chăn nuôi từ hạt dền và sợi nấm

    MÔI TRƯỜNG

    Trung Quốc phát triển vật liệu mới giúp khắc phục ô nhiễm dầu

    Các nhà luyện kim Nga đã xử lý hiệu quả xỉ tro

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 3/41

    ĐIỆN - ĐIỆN TỬ - CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

    Slithers - Robot rắn thế hệ mới

    Vật liệu kirigami có thể lập trình này cho phép

    các bề mặt nhạy và thông minh

    Các nhà nghiên cứu từ Trường Khoa

    học Ứng dụng và Khoa học Ứng dụng

    (SEAS) của Harvard đã phát triển một loại

    robot thân mềm thế hệ mới lấy cảm hứng từ

    rắn, nhanh hơn và chính xác hơn so với phiên

    bản cũ.

    Robot được chế tạo bằng kirigami -

    một nghề làm giấy của Nhật Bản dựa trên các

    vết cắt để thay đổi các thuộc tính của vật liệu.

    Khi robot kéo dài, bề mặt kirigami "bật lên"

    thành một bề mặt có kết cấu 3D, bám chặt

    mặt đất giống như da rắn.

    Robot thế hệ đầu tiên đã sử dụng một

    tấm kirigami phẳng, chúng biến đổi đồng đều

    khi kéo dài. Robot mới có lớp vỏ có thể lập

    trình, có nghĩa là các vết cắt kirigami có thể

    bật lên như mong muốn, cải thiện tốc độ và

    độ chính xác của robot.

    "Đây là một ví dụ đầu tiên về cấu trúc

    kirigami với các biến dạng bật lên không

    đồng nhất", Ahmad Rafsanć, một nghiên cứu

    sinh sau tiến sĩ tại SEAS và là tác giả của

    nghiên cứu cho biết. "Trong kirigami phẳng,

    sự bật lên là liên tục, nghĩa là mọi thứ bật lên

    cùng một lúc. Nhưng trong vỏ kirigami, sự

    bật lên là không liên tục. Loại điều khiển

    chuyển đổi hình dạng này có thể được sử

    dụng để thiết kế bề mặt phản ứng và da thông

    minh thay đổi theo yêu cầu trong kết cấu và

    hình thái".

    Nghiên cứu mới kết hợp hai tính chất

    của vật liệu - kích thước của vết cắt và độ

    cong của tấm. Bằng cách kiểm soát các tính

    năng này, các nhà nghiên cứu có thể lập trình

    sự lan truyền truyền động của sự bật lên từ

    đầu này sang đầu khác, hoặc kiểm sự bật lên

    cục bộ.

    Trong tương lai, các nhà nghiên cứu

    muốn nhắm đến sự phát triển một mô hình

    thiết kế nghịch đảo cho các biến dạng phức

    tạp hơn.

    P.T.T, theo nanowerk.com

    Nguồn: vista.gov.vn, 03/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    Canada phát triển robot khắc phục sự cố truyền tải điện

    Nguyên mẫu robot LineRanger. Ảnh: New Atlas

    Robot LineRanger của Công ty tiện ích

    công cộng Hydro-Quebec Canada có thể là

    một sự thay thế tốt hơn cho máy bay không

    người lái trong việc kiểm tra đường dây tải

    điện cao thế, chẩn đoán sự cố và khắc phục

    kịp thời các tai nạn.

    Theo New Atlas, để kiểm tra các

    đường dây truyền tải điện cao thế hiện người

    ta đã sử dụng máy bay không người lái. Tuy

    nhiên, công ty tiện ích công cộng Hydro-

    Quebec của Canada đã phát triển robot

    LineRanger thay thế tốt hơn cho máy bay

    không người lái. Mới đây, tại Hội nghị quốc

    tế về robotics và tự động hóa 2019 tổ chức tại

    Montreal, công ty Hydro-Quebec đã giới

    thiệu một nguyên mẫu robot LineRanger có

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 4/41

    thể bò dọc theo đường dây tải điện, chẩn đoán

    sự cố và khắc phục kịp thời các tai nạn.

    Robot là một thiết bị nặng 50kg được

    thiết kế để kiểm tra cáp trên các đường dây

    điện cao thế điện áp 735kV. Robot bò trên

    cáp bằng các con lăn cao su, mỗi con lăn có

    thể di chuyển tự động. Điều này cho phép

    robot dễ dàng vượt qua các chướng ngại vật

    như khớp nối hoặc vật cách điện. Robot được

    điều khiển từ xa bởi người điều khiển từ mặt

    đất - thiết bị ở chế độ thời gian thực phát sóng

    hình ảnh tại khu vực của nó kiểm soát với sự

    trợ giúp của camera HD. Không giống như

    một máy bay không người lái đa năng,

    LineRanger không cần sử dụng bất kỳ năng

    lượng nào để tự bay trong không khí. Một lần

    sạc pin cho robot LineRanger đủ để kiểm tra

    một vài km đường dây tải điện. Nhà nghiên

    cứu Alain Croteau của Hydro-Quebec chia sẻ

    rằng một trong những lợi thế chính của thiết

    kế này là nó dễ sử dụng. Những người không

    có kiến thức đặc biệt về robot cũng có thể

    điều khiển để đẩy đi hoặc kéo robot trở về.

    Robot LineRanger đã được thử nghiệm

    và trong tương lai gần, một số robot có thể

    tham gia công ty Hydro-Quebec.

    Vũ Trung Hương

    Nguồn: motthegioi.vn, 27/05/2019

    Trở về đầu trang

    **************

    Robot thay đổi hình dạng có thể làm việc trong nhiều địa hình

    Robot có thể thay đổi hướng, tốc độ và

    thậm chí cả màu sắc của chúng. Hiện nay các

    nhà nghiên cứu của Đại học Yale còn có thể

    thay đổi hình dạng của chúng.

    Được dẫn dắt bởi Rebecca Kramer-

    Bottiglio, trợ lý giáo sư khoa học cơ khí & vật

    liệu, các nhà nghiên cứu đã phát triển một

    robot có thể biến đổi để thích ứng với những

    thay đổi trên đường hoặc môi trường. Chẳng

    hạn, nếu một robot hình trụ đối diện với một

    hòn đá trên đường đi của nó, thì robot có thể

    chuyển hình dạng thành một quả tạ bằng cách

    nhấc phần giữa của nó và vượt qua tảng đá.

    Kramer-Bottiglio cho biết: “Chúng tôi cố gắng

    tạo ra những robot có thể điều chỉnh hình thái

    và hành vi của chúng theo yêu cầu, việc thay

    đổi cả hình dạng cơ thể và cách nó di chuyển

    giúp robot vượt qua các chướng ngại vật hoặc

    tiếp tục thực hiện nhiệm vụ mặc dù có sự thay

    đổi về địa hình và môi trường”.

    Lõi của robot được làm từ một chất

    giống như đất sét. Lõi được bọc bằng hai lớp

    vỏ được phát triển trong phòng thí nghiệm

    Kramer-Bottiglio, được làm từ các tấm đàn hồi

    được nhúng với các cảm biến và bộ truyền

    động tùy chỉnh. Một trong những tấm da cung

    cấp cho robot một lực đầu máy lăn. Tấm kia

    điều khiển vật liệu thành các dạng khác nhau -

    gần giống như con người điêu khắc đất sét.

    Bắt đầu với một khối đất sét và sau đó áp dụng

    các lực bề mặt, một nhà điêu khắc có thể đúc

    đất sét thành bất kỳ hình dạng mong muốn

    nào. Các nhà nghiên cứu đã sử dụng một cách

    tiếp cận tương tự - sử dụng da robot quấn

    quanh đất sét và áp dụng các kỹ thuật tương tự

    để định hình lại lõi. Để nắm được chính xác

    những kỹ thuật đó là gì, phòng thí nghiệm

    Kramer-Bottiglio đang làm việc với nhà điêu

    khắc Susan Clinard để hiểu cách tốt nhất để

    biến đất sét thành các hình dạng khác nhau.

    Đó là, làm thế nào một khối có thể

    thay đổi một cách hiệu quả nhất thành hình

    dạng của một sinh vật bốn chân? Để nắm bắt

    sự biến đổi và tất cả các hình dạng trung gian,

    họ đã quay phim Clinard từ nhiều góc độ khi

    cô liên tục thực hiện cùng một nhiệm vụ đúc.

    Để mô phỏng cơ chế của robot của họ, các

    nhà nghiên cứu đã hướng dẫn cô chỉ sử dụng

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 5/41

    một tay và không thêm hoặc loại bỏ bất kỳ

    vật liệu nào. Và để đảm bảo tốt hơn rằng

    Clinard dựa vào bản năng của mình như một

    nhà điêu khắc, các nhà nghiên cứu đã cố tình

    cung cấp cho cô càng ít thông tin càng tốt về

    nghiên cứu.

    Dự án cũng lấy cảm hứng từ các sinh

    vật thay đổi cấu trúc cơ thể của chúng để thích

    nghi với những thay đổi trong môi trường hoặc

    điều kiện của chúng. Ví dụ, động vật lưỡng cư

    có thể phát triển các chi mới sau khi cắt cụt, và

    nòng nọc và sâu bướm hoàn toàn cấu hình lại

    cơ thể của chúng để có một bộ khả năng mới.

    Các nhà nghiên cứu đã mất một số thử nghiệm

    và sai sót để tìm ra vật liệu phù hợp cho lõi

    Robot. Mặc dù họ không chính thức gọi nó là

    đất sét, nhưng các nhà nghiên cứu đã chọn sử

    dụng Model Magic, một hợp chất mô hình mà

    đủ cứng để giữ hình dạng của nó nhưng vẫn đủ

    mềm để được điều khiển bởi các bộ truyền

    động robot Robot.

    P.T.T, theo scitechdaily.com

    Nguồn: vista.gov.vn, 09/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    Hệ thống cảm biến tự cấp nguồn được in trên nhựa

    Sơ đồ của quy trình chế tạo có thể in và cơ chế vận

    hành hệ thống (hình nhỏ) của hệ thống cảm biến

    thông minh tự cấp nguồn linh hoạt và có thể đeo

    được trên đế bằng nhựa

    Kỹ thuật in thạch bản là một kỹ thuật

    sản xuất thiết bị công nghệ tân tiến, bổ sung

    cho những phương pháp sản xuất các thiết bị

    công nghệ truyền thống. Nhờ vào kỹ thuật tân

    tiến này, thiết bị điện tử silicon sẽ được in với

    quy trình chế tạo tương đối nhanh và chi phí

    thấp, cũng như khả năng mở rộng và linh hoạt

    trong thiết kế.

    Trong nghiên cứu gần đây, các nhà

    nghiên cứu ở Trung Quốc đã giới thiệu khái

    niệm về một hệ thống cảm biến tự cấp nguồn

    có thể in và đeo được để phát hiện

    ethanol/acetone. Đây là bản báo cáo đầu tiên

    về công trình nghiên cứu trên một hệ thống

    tích hợp nguyên khối và được chế tạo thành

    công trên đế nhựa dẻo trong môi trường xung

    quanh bằng cách sử dụng in phun phụ gia.

    Dây đeo cổ tay của nhóm chủ yếu bao gồm

    các kết nối điện được in phun, pin mặt trời

    silicon để thu/chuyển đổi năng lượng, siêu tụ

    điện phẳng dựa trên MnO2 có thể in để lưu trữ

    năng lượng và cảm biến khí SnO2 có thể in

    hoàn toàn để phát hiện ethanol/acetone. Với

    các siêu tụ điện đóng vai trò là bộ lưu trữ

    năng lượng quang điện và cung cấp năng

    lượng cho các thiết bị chức năng trong quá

    trình chiếu sáng không liên tục, có thể cung

    cấp chức năng đồng thời mà không cần mô-

    đun sạc bên ngoài, rất đáng để sử dụng cho

    các thiết bị điện tử đeo được và cầm tay.

    EDS a-e) cảm biến khí SnO2 có thể in hoàn toàn

    với các điện cực được mã hóa

    Nhóm nghiên cứu đã tổng hợp và

    chuẩn bị các hạt nano chức năng khác nhau

    thành các loại mực có thể in được để chế tạo

    các siêu tụ điện và cảm biến khí. Phương pháp

    chế tạo bằng cách in này cho thấy sự thuận

    tiện và khả năng mở rộng của nó cho cả chế

    tạo thiết bị và tích hợp hệ thống. Các tác giả

    kết luận rằng việc giới thiệu khái niệm về một

    hệ thống cảm biến tự cấp nguồn tích hợp có

    thể in được có thể truyền cảm hứng cho ngành

    công nghiệp in trong tương lai với nhiều loại

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 6/41

    thiết bị đeo được và cầm tay, đặc biệt là cho

    các ứng dụng theo dõi y sinh và y tế.

    P.T.T, theo nanowerk.com

    Nguồn: vista.gov.vn, 07/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    Các nhà khoa học Trung Quốc phát triển nhà máy điện hạt nhân ảo để đánh giá an toàn

    Các nhà khoa học Trung Quốc đã phát

    triển một nhà máy điện hạt nhân ảo sử dụng

    kỹ thuật số với một hệ thống phần mềm giúp

    đánh giá sự an toàn và hiệu quả của các hệ

    thống năng lượng hạt nhân.

    Hệ thống này được đặt tên là

    Virtual4DS, đã được công bố trên một bài

    báo của Tạp chí Nghiên cứu Năng lượng

    Quốc tế vào tháng 4/2019. Vì an toàn hạt

    nhân là vấn đề chính trong phát triển năng

    lượng hạt nhân, nên việc nghiên cứu và phát

    triển công nghệ an toàn năng lượng hạt nhân

    tiên tiến là bắt buộc. Mô phỏng số nâng cao

    có thể khôi phục các quy trình vật lý phức tạp

    nhất có thể và dự đoán hoạt động và hiệu suất

    an toàn của hệ thống năng lượng hạt nhân.

    Được phát triển bởi các nhà khoa học

    từ Viện Công nghệ An toàn Năng lượng Hạt

    nhân thuộc Viện Hàn lâm Khoa học Trung

    Quốc, hệ thống này sử dụng công nghệ thông

    tin để thiết lập một nền tảng mô phỏng tích

    hợp cho toàn bộ môi trường của nhà máy điện

    hạt nhân. Nó có thể phân tích an toàn lò phản

    ứng hạt nhân, an toàn bức xạ và tác động môi

    trường, cung cấp một công cụ nghiên cứu để

    thiết kế và đánh giá an toàn hạt nhân, cảnh

    báo tai nạn, ra quyết định khẩn cấp và đánh

    giá rủi ro xã hội.

    Theo nhóm nghiên cứu, Virtual4DS có

    thể được kết nối với hệ thống thông tin của

    nhà máy điện hạt nhân và các mô-đun cốt lõi

    của nó đã được áp dụng trong các dự án kỹ

    thuật hạt nhân như ITER, lò phản ứng thử

    nghiệm tổng hợp hạt nhân lớn nhất thế giới và

    Lò phản ứng dựa trên chì của Trung Quốc.

    NASATI, theo Xinhua

    Nguồn: vista.gov.vn, 10/05/2019

    Trở về đầu trang

    **************

    Thế hệ pin mới đầy hứa hẹn để lưu trữ năng lượng sạch

    Các nhà nghiên cứu đã chế tạo ra một

    loại pin kali-oxy hiệu quả hơn, đáng tin cậy

    hơn, một bước tiến tới một giải pháp tiềm

    năng để lưu trữ năng lượng trên lưới điện của

    quốc gia và pin được sử dụng lâu hơn trong

    điện thoại di động và máy tính xách tay.

    Các nguồn năng lượng tái tạo không

    phát ra carbon dioxide, vì vậy chúng không

    góp phần vào sự nóng lên toàn cầu - nhưng

    chúng chỉ cung cấp năng lượng khi mặt trời

    chiếu sáng hoặc gió thổi. Để chúng trở thành

    nguồn năng lượng đáng tin cậy cho mạng lưới

    năng lượng của một khu vực, cần có một cách

    để lưu trữ năng lượng dư thừa được thu thập

    từ ánh nắng mặt trời và gió.

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 7/41

    Các công ty, nhà khoa học và chính

    phủ trên khắp thế giới đang nghiên cứu các

    giải pháp lưu trữ, từ pin lithium- ion - phiên

    bản lớn hơn pin của nhiều loại xe điện - cho

    đến pin khổng lồ có kích thước của một cửa

    hàng lớn được làm bằng vanadi kim loại.

    Pin kali-oxy là một giải pháp thay thế

    tiềm năng cho việc lưu trữ năng lượng kể từ

    khi chúng được phát minh vào năm 2013.

    Một nhóm các nhà nghiên cứu từ bang Ohio,

    dẫn đầu bởi giáo sư hóa học Yiying Wu, đã

    chỉ ra rằng pin có thể hiệu quả hơn pin

    lithium-oxy trong khi lưu trữ đồng thời

    khoảng gấp đôi năng lượng như pin lithium-

    ion hiện có. Nhưng pin kali-oxy chưa được sử

    dụng rộng rãi để lưu trữ năng lượng bởi vì,

    cho đến nay, chúng vẫn chưa thể sạc lại đủ

    thời gian để có hiệu quả về chi phí.

    Khi các đội cố gắng tạo ra một pin

    kali-oxy có thể là một giải pháp lưu trữ khả

    thi, họ tiếp tục gặp một rào cản: Pin xuống

    cấp với mỗi lần sạc, không bao giờ kéo dài

    quá năm hoặc 10 chu kỳ sạc - mốc đủ xa để

    tạo ra pin có hiệu quả về mặt chi phí để lưu

    trữ năng lượng. Sự xuống cấp đó đã xảy ra do

    oxy len lỏi vào cực dương của pin - nơi cho

    phép các electron sạc thiết bị, có thể là điện

    thoại di động hoặc lưới điện. Oxy đã làm cho

    cực dương bị phá vỡ, khiến cho pin không

    còn có thể cung cấp điện tích.

    Paul Gilmore, một ứng cử viên tiến sĩ

    trong phòng thí nghiệm của Sundaresan, bắt

    đầu kết hợp các polyme vào cực âm để xem

    liệu có thể bảo vệ cực dương khỏi oxy hay

    không. Nếu làm được điều đó, pin kali-oxy sẽ

    tồn tại lâu hơn. Kết quả là nhóm nghiên cứu

    nhận ra rằng chìa khóa chính là cách đưa oxy

    vào pin - cần thiết để nó hoạt động - mà

    không cho phép oxy thấm vào cực dương.

    Thiết kế này hoạt động hơi giống phổi

    của con người: Không khí đi vào pin thông

    qua lớp carbon sợi, sau đó gặp lớp thứ hai hơi

    xốp và cuối cùng kết thúc ở lớp thứ ba, hầu

    như không xốp. Lớp thứ ba đó, được làm từ

    polymer dẫn, cho phép các ion kali di chuyển

    khắp cực âm, nhưng hạn chế oxy phân tử đi

    vào cực dương. Thiết kế này giúp pin có thể

    được sạc ít nhất 125 lần - mang lại cho pin

    kali-oxy có tuổi thọ gấp 12 lần tuổi thọ trước

    đây với các chất điện phân giá rẻ.

    Phát hiện này cho thấy tính khả thi

    trong việc sản xuất pin ở quy mô lớn nhằm

    mục đích lưu trữ điện sinh hoạt.

    P.T.T, theo sciencedaily.com

    Nguồn: vista.gov.vn, 22/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    Các nhà khoa học Nhật Bản tạo ra nhiên liệu lỏng từ cacbon đioxit và nước

    Các chuyên gia cho biết, một cách để

    bắt chước quá trình quang hợp tự nhiên có thể

    được sử dụng làm giảm mức độ cacbon đioxit

    trong khí quyển và động cơ điện của chúng

    ta. Quá trình này rất quan trọng đối với thực

    vật vì nó chuyển đổi cacbon đioxit và nước

    thành năng lượng, với sự trợ giúp từ ánh sáng

    mặt trời. Hiện tại được nhân rộng và thích

    nghi để sản xuất nhiên liệu lỏng. Phản ứng

    tạo ra propan có năng lượng cao và hữu ích

    cho việc cung cấp năng lượng cho động cơ.

    Nếu nó có thể được tái sản xuất trên quy mô

    lớn, sẽ làm giảm lượng cacbon đioxit dư thừa

    và sử dụng ánh sáng mặt trời để sản xuất các

    hóa chất năng lượng cao cung cấp năng lượng

    cho ô tô và máy bay.

    Các nhà khoa học cho biết nhiên liệu

    lỏng tốt hơn khí đốt vì chúng dễ vận chuyển

    và an toàn hơn. Quang hợp tự nhiên là quá

    trình thực vật xanh sử dụng năng lượng từ

    mặt trời cũng như nước trong đất và cacbon

    đioxit trong không khí để tạo ra thức ăn dưới

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 8/41

    dạng glucose đậm đặc năng lượng - một dạng

    đường. Chất diệp lục là chất xúc tác đằng sau

    phản ứng, cũng như là sắc tố làm cho cây

    xanh và cũng hấp thụ ánh sáng mặt trời. Tuy

    nhiên, thay vì diệp lục, các nhà khoa học

    đang tái tạo phản ứng trong phòng thí nghiệm

    bằng cách sử dụng kim loại để hấp thụ năng

    lượng ánh sáng. Năng lượng này thúc đẩy sự

    chuyển điện tử và proton trong các phản ứng

    hóa học giữa CO2 và nước.

    Các nhà nghiên cứu từ Illinois tại

    Urbana-Champaign - Hoa Kỳ, đã phát hiện ra

    rằng các hạt nano vàng hoạt động đặc biệt tốt

    như một chất xúc tác trong quang hợp nhân

    tạo. Bề mặt của chúng tương tác tốt với

    cacbon đioxit và có hiệu quả trong việc hấp

    thụ ánh sáng. Hơn nữa, do thiếu phản ứng của

    vàng, nó không bị phá vỡ hoặc biến chất sau

    nhiều vòng sử dụng như các kim loại khác.

    Đồng tác giả nghiên cứu - Tiến sĩ

    Prashant Jain, cho biết: “Nhiên liệu lỏng là lý

    tưởng vì chúng dễ vận chuyển, an toàn và tiết

    kiệm hơn so với khí đốt, chúng được tạo ra từ

    các phân tử chuỗi dài, chứa nhiều liên kết

    hơn, giúp đóng gói được nhiều hơn”. Có một

    số cách mà năng lượng được lưu trữ trong

    hydrocarbon có thể thu giữ lại được và

    chuyển hóa thành nhiên liệu. Tuy nhiên,

    phương pháp đốt thông thường - đốt cacbon

    đioxit, cuối cùng tạo ra nhiều cacbon đioxit

    hơn. Chúng có thể được sử dụng để cung cấp

    năng lượng cho pin nhiên liệu để sản xuất

    dòng điện và điện áp. Có những phòng thí

    nghiệm trên khắp thế giới đang cố gắng tìm ra

    cách chuyển đổi hydrocarbon thành điện năng

    có thể được tiến hành hiệu quả.

    Hiện tại, quá trình quang hợp nhân tạo

    không còn hiệu quả như ở thực vật và các nhà

    khoa học thừa nhận họ vẫn cần tinh chỉnh

    chất xúc tác để tăng hiệu quả của các phản

    ứng hóa học. Sau này, họ hướng đến việc làm

    cho quá trình thương mại trở nên khả thi.

    Tiến sĩ Jain nói thêm: “Sau đó, chúng

    ta có thể bắt đầu công việc khó khăn để xác

    định cách tiến hành mở rộng quy trình. Và,

    giống như bất kỳ công nghệ năng lượng độc

    đáo nào, cũng sẽ có nhiều câu hỏi khả thi về

    kinh tế được trả lời”. Trước đây, các nhà

    nghiên cứu tại Đại học Illinois tại Urbana-

    Champaign và Đại học California, Berkeley

    đã hợp tác để làm cho cây trồng hấp thụ ánh

    mặt trời nhanh hơn, điều này có thể dẫn đến

    năng suất cây trồng tốt hơn.

    Đ.T.V, theo .dailymail.co.uk

    Nguồn: vista.gov.vn, 30/05/2019

    Trở về đầu trang

    **************

    Nhật Bản phát triển ứng dụng điện thoại giúp cai nghiện thuốc

    Các nhà khoa học Trung Quốc đã phát

    triển một phương pháp hỗ trợ bằng trí tuệ

    nhân tạo (AI) để xác định chuyển động của

    con người bằng sóng âm thanh.

    Trường Đại học Keio và Tập đoàn

    thiết bị y tế CureApp của Nhật Bản ngày 30/5

    thông báo đã phát triển thành công một ứng

    dụng điện thoại có thể giúp mọi người tránh

    xa thuốc lá.

    Ứng dụng này đi kèm một thiết bị

    riêng biệt, cho phép người dùng ghi lại lượng

    carbon monoxide trong hơi thở cũng như tình

    trạng sức khỏe. Sau đó, ứng dụng sẽ đưa ra

    các lời khuyên về y tế hữu ích phù hợp với

    tình trạng của người dùng.

    Trường Đại học Keio và Tập đoàn

    thiết bị y tế CureApp đã tiến hành thử nghiệm

    ứng dụng đối với khoảng 570 người tại 31 cơ

    sở y tế trên khắp Nhật Bản từ tháng 10/2017

    đến cuối năm 2018.

    Kết quả cho thấy 64% số người sử

    dụng ứng dụng đều bỏ thuốc sau 6 tháng, cao

    hơn 13 điểm phần trăm so với nhóm người

    không sử dụng ứng dụng.

    Các nhà nghiên cứu hy vọng với ứng

    dụng này, những người hút thuốc lá có thể

    một mình chống chọi với cơn thèm

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 9/41

    nicotine. Đại học Keio và Tập đoàn thiết bị y

    tế CureApp dự định sẽ xin Chính phủ Nhật

    Bản cấp phép lưu hành ứng dụng như một

    công cụ y tế vào mùa Xuân tới.

    Ngọc Hà

    Nguồn: vietnamplus.vn, 30/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    Các nhà nghiên cứu Trung Quốc sử dụng sóng âm thanh để phát hiện chuyển động của con người

    Các nhà khoa học Trung Quốc đã phát

    triển một phương pháp hỗ trợ bằng trí tuệ

    nhân tạo (AI) để xác định chuyển động của

    con người bằng sóng âm thanh.

    Các nhà nghiên cứu từ Đại học Công

    nghệ Vũ Hán đã sử dụng một dải tần số âm

    thanh hai chiều và mạng lưới thần kinh tích

    hợp để phát hiện và phân tích âm thanh của

    hoạt động của con người và xác định các hoạt

    động đó, theo một nghiên cứu được công bố

    trên tạp chí Applied Physics Letters.

    Tải tần số âm thanh có 256 máy thu và

    4 máy phát siêu âm, cho phép các nhà nghiên

    cứu thu thập dữ liệu liên quan đến bốn hoạt

    động khác nhau của con người - ngồi, đứng,

    đi và ngã. Họ xác định chúng bằng một thuật

    toán trí tuệ nhân tạo.

    Họ đã sử dụng tín hiệu 40 kilohertz để

    bỏ qua mọi ô nhiễm tiềm ẩn từ tiếng ồn

    phòng thông thường và phân biệt với âm

    thanh nhận dạng.

    Guo Xinhua, phó giáo sư kỹ thuật cơ

    khí và điện tử tại Đại học Công nghệ Vũ Hán

    nói với Tân Hoa Xã rằng nó có thể được sử

    dụng trong một hệ thống báo động y tế có thể

    được kích hoạt nếu một người ngã ở nhà.

    Hệ thống này phát hiện tốt hơn các hệ

    thống dựa trên hình ảnh, hơn nữa việc sử

    dụng hình ảnh có thể vi phạm các quyền riêng

    tư. Trong khi đó, ánh sáng yếu hoặc khói

    cũng có thể cản trở nhận dạng tầm nhìn,

    nhưng sóng âm không bị ảnh hưởng bởi

    những tình huống môi trường đặc biệt đó.

    NASATI, theo Xinhua

    Nguồn: vista.gov.vn, 31/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    Nhà khoa học đạt giải Nobel chế tạo khối phổ kế nhỏ nhất thế giới

    Khối phổ kế nhỏ nhất thế giới do nhà

    khoa học giành giải Nobel năm 2002 chế tạo

    và được kỳ vọng giữ vai trò quan trọng trong

    nghiên cứu dược phẩm.

    Ông Koichi Tanaka tại buổi họp báo giới thiệu máy

    MALDImini-1 - khối phổ kế nhỏ nhất thế giới

    Ảnh: Mainichi

    Tại buổi họp báo ngày 29-5, ông

    Koichi Tanaka - đoạt giải Nobel năm 2002 -

    giới thiệu khối phổ kế nhỏ nhất thế giới tên

    MALDImini-1 do ông cùng đồng nghiệp tại

    Tập đoàn Shimadzu (Nhật Bản) phát minh.

    Shimadzu khẳng định thiết bị sẽ được

    sử dụng trong nghiên cứu dược phẩm sinh học.

    Đây cũng là lần đầu doanh nghiệp phát triển

    sản phẩm này từ khi thành lập phòng thí

    nghiệm vào năm 2003.

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 10/41

    Theo Mainichi, khối phổ kế được dùng

    để đo kích thước đại phân tử như protein

    (đạm). Phương pháp khối phổ cần đến nguồn

    điện cao áp nên khó để có thể thiết kế nhỏ gọn.

    Hiện tại, khối phổ kế nhỏ nhất cũng to bằng

    một cái tủ lạnh.

    Trong khi đó, MALDImini-1 chỉ bằng

    tờ giấy A3 và nặng 25kg. Theo nhóm nghiên

    cứu, khi cho mẫu thử vào máy, chỉ cần 5 phút

    là đã có những thông số cần thiết.

    "Tôi tin rằng nếu các nhà nghiên cứu có

    thể dễ dàng xác nhận thông tin và khám phá

    những điều mới với thiết bị thuận tiện, họ sẽ

    có nhiều động lực hơn", ông Tanaka nói trong

    buổi họp báo.

    Nhà khoa học Tasuko Honjo, đoạt giải

    Nobel Sinh lý học và Y khoa năm 2018, đánh

    giá cao MALDImini-1: "Phương pháp khối

    phổ vô cùng cần thiết cho cả những hoạt động

    nghiên cứu cơ bản nhất. Từ nay tôi mong

    muốn nhìn thấy thiết bị này được sử dụng rộng

    rãi trong ngành y tế".

    Hà My

    Nguồn: tuoitre.vn, 31/05/2019

    Trở về đầu trang

    **************

    Nhật Bản phát triển hệ thống dự báo ngập do mưa

    Hệ thống mới này có thể tính mức độ

    ngập lụt do các trận mưa lớn gây ra tại 23 quận

    ở Tokyo, giúp chính quyền thành phố triển

    khai các biện pháp cụ thể hơn để ngăn chặn

    tình trạng ngập lụt.

    Một khu vực ở Oyama, Tochigi, bắc Tokyo

    trong một đợt ngập. Ảnh: AFP

    Ngày 20-5, các nhà khoa học Nhật Bản

    thông báo đã phát triển một hệ thống mới, có

    thể ước lượng tình trạng ngập lụt khi mưa

    đang trút xuống tại khu vực đô thị ở thủ đô

    Tokyo.

    Một nhóm các nhà nghiên cứu thuộc

    Đại học Waseda, Đại học Tokyo và các trường

    khác đã phát triển hệ thống có thể tính mức độ

    ngập lụt do các trận mưa lớn gây ra tại 23 quận

    ở Tokyo. Họ đã lập một chương trình dự báo

    lượng nước tại các khu vực đô thị, trong đó có

    tính tới mật độ các tòa nhà, các dòng sông và

    cống thoát nước.

    Bằng cách sử dụng dữ liệu của Cơ quan

    Khí tượng Nhật Bản (JMA) và các cơ quan

    khác, hệ thống này có thể phân tích mức độ

    thiệt hại do tình trạng ngập lụt từ các trận mưa

    lớn và bão gây ra.

    Mức độ ngập lụt dự báo được nhận

    diện bằng màu sắc trên bản đồ. Ví dụ, màu đỏ

    tượng trưng cho mực nước từ 80 cm trở lên,

    màu cam từ 40-80 cm và màu xanh từ 20-40

    cm nước. Ngoài ra, hệ thống này cũng có thể

    hiển thị những dự báo cứ khoảng 5 phút đến

    20 phút/lần.

    Theo các nhà nghiên cứu, tình trạng

    ngập lụt tại khu vực đô thị trước đây được ước

    lượng chủ yếu từ những đám mây báo hiệu

    cơn mưa. Tuy nhiên, hệ thống mới có thể đánh

    giá tình hình ngập lụt một cách chi tiết hơn

    nhờ sử dụng nhiều dữ liệu dựa trên thực địa, từ

    đó giúp chính quyền thành phố triển khai các

    biện pháp cụ thể hơn để ngăn chặn tình trạng

    ngập lụt.

    Theo kế hoạch, hệ thống này sẽ được

    đưa vào hoạt động trước khi Thế vận hội mùa

    Hè tại Tokyo bắt đầu vào tháng 7-2020.

    Nguồn: tuoitre.vn, 21/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 11/41

    Phát hiện bất thường trong sản xuất công nghiệp nhờ AI

    Mô-đun Trí tuệ nhân tạo (AI) thế hệ

    mới cho phép phát hiện bất thường trong sản

    xuất công nghiệp và cảnh báo xử lý, nếu cần

    thiết.

    Mô-đun có thể giúp người vận hành phát hiện

    những sai lệch về hiệu suất trong các thiết bị

    sản xuất công nghiệp

    Tập đoàn Rockwell Automation (Mỹ)

    vừa trình làng Mô-đun FactoryTalk Analytics

    LogixAI mới, sử dụng AI để cải thiện quy trình

    sản xuất công nghiệp mà không cần nhờ đến sự

    trợ giúp của các nhà khoa học dữ liệu.

    Mô-đun FactoryTalk Analytics

    LogixAI mới, tiền thân được biết đến với tên

    Project Sherlock, sử dụng Trí tuệ nhân tạo

    (AI) với mục đích phát hiện sự bất thường

    trong sản xuất và cảnh báo công nhân phụ

    trách để họ có thể điều tra nguyên nhân hoặc

    xử lý, nếu cần thiết.

    Mô-đun mới được gắn trực tiếp vào khung

    điều khiển và truyền dữ liệu điều khiển qua bo

    mạch lưng để xây dựng các mô hình dự đoán. Nó

    có thể liên tục theo dõi toàn bộ quy trình vận hành

    sản xuất, phát hiện những sự bất thường đi ngược

    lại với những hiểu biết gốc đang có.

    Mô-đun này có thể giúp người vận

    hành phát hiện những sai lệch về hiệu suất

    trong các thiết bị như hệ thống trộn mà có thể

    ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng sản phẩm

    hoặc thậm chí gây nên tình trạng “thời gian

    chết” (downtime). Ngoài ra, mô-đun này còn

    có thể được dùng như một cảm biến ảo. Giả

    dụ, để nắm được thông số về độ ẩm của một

    sản phẩm thức ăn đóng hộp, thay vì người

    công nhân phải đọc hiểu thì module này phân

    tích các biến từ các thiết bị dây chuyền như hệ

    thống phun, hệ thống sấy khô và hệ thống đốt

    để dự đoán một phép đo lường, mang tính ảo.

    Theo ông Jonathan Wise, Giám đốc

    sản phẩm của Rockwell Automation, mô-đun

    này sẽ nhanh chóng học ứng dụng dùng

    ControlLogix của bạn, từ đó thông báo với

    người vận hành và kỹ thuật viên khi phát hiện

    ra những thay đổi bất thường trong hệ thống.

    Điều này có thể hỗ trợ những người phụ trách

    nắm bắt được các vấn đề về chất lượng sản

    phẩm trước khi nó thật sự xảy ra, từ đó đảm

    bảo được tính toàn vẹn của quy trình.

    “Mô-đun FactoryTalk Analytics LogixAI

    giúp việc phân tích dự báo trở nên dễ dàng hơn,

    hỗ trợ công nhân đưa ra quyết định sáng suốt hơn

    trong sản xuất”, ông Jonathan Wise, cho biết.

    Các sự cố sẽ được báo tới công nhân

    thông qua cảnh báo trên màn hình điều khiển

    HMI hoặc bảng giao diện số. Các tính năng

    trong tương lai của mô-đun này còn có thể

    phát triển hơn nữa, giúp công nhân có thể tập

    trung giải quyết vấn đề hoặc tự động việc tối

    ưu hoá quy trình.

    FactoryTalk Analytics LogixAI là mô-

    đun mới nhất trong hồ sơ các mô đun thuộc

    nền tảng FactoryTalk Analytics của Rockwell

    Automation. Hồ sơ này bao gồm FactoryTalk

    Analytics for Devices, mà có chức năng học

    về cấu trúc hệ thống tự động để thông báo

    cho công nhân về các vấn đề của các thiết bị

    riêng lẻ. Mô-đun LogixAI mở rộng chức năng

    này bằng cách học về một ứng dụng của hệ

    thống tự động và giúp xác định sự bất thường

    trong chức năng tổng thể của ứng dụng đó.

    Cả hai sản phẩm hiện tại hoạt động

    riêng biệt, nhưng sẽ hỗ trợ nhau trong các

    phiên bản sau này. Nền tảng FactoryTalk

    Analytics tổng hợp nhiều nguồn dữ liệu vì

    vậy các công nhân có thể tìm ra nhiều thông

    tin chuyên sâu mới. Mô-đun FactoryTalk

    Analytics for Devices và mô-đun LogixAI

    đều sẽ là nguồn dữ liệu cho sự phát triển của

    nền tảng này trong tương lai.

    Huyền An

    Nguồn: khampha.vn, 06/05/2019 Trở về đầu trang

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 12/41

    **************

    CƠ KHÍ – CHẾ TẠO MÁY

    Thiết kế máy phát hiện chính xác ôzôn

    Ban đầu, các nhà khoa học NASA đã

    thiết kế thiết bị ROZE phát hiện hydroxyl để

    loại bỏ khí mêtan trong khí quyển. Nhưng các

    thử nghiệm cho thấy thiết bị này còn có thể đo

    nồng độ ôzôn trong môi trường xung quanh

    hiệu quả hơn so với các máy dò ôzôn thương

    mại hiện có.

    Để theo dõi nồng độ hydroxyl, Tom

    Hanisco, nhà khoa học tại NASA, đồng tác giả

    nghiên cứu đã áp dụng kỹ thuật quang phổ

    tương quan bộ lọc khí (gas filter correlation

    spectroscopy), hoạt động bằng cách lọc các

    bước sóng tương tác với hydroxyl hoặc được

    hấp thụ bởi hydroxyl.

    Rò rỉ khí trong khoang thiết bị đã gây

    ra những khó khăn về kỹ thuật mà các nhà

    khoa học đã tính đến việc lấp đầy khoang bằng

    hydroxyl. Thay vì sản sinh hydroxyl, thiết bị

    đã tạo ra ôzôn. Thông qua các thử nghiệm,

    nhóm nghiên cứu đã phát hiện ra thiết bị thí

    nghiệm ôzôn nhanh có độ chính xác cao gấp

    hơn 100 lần so với các thiết bị phát hiện ôzôn

    tốt nhất hiện nay.

    Trong tầng bình lưu, ôzôn là thành

    phần cần thiết với khả năng ngăn chặn tia cực

    tím. Gần bề mặt Trái đất hơn là tầng đối lưu,

    thì ôzôn lại là chất gây ô nhiễm. Chính sự hiện

    diện của nó làm nặng thêm các bệnh về đường

    hô hấp, nguyên nhân gây ra hàng nghìn ca tử

    vong mỗi năm. Ôzôn sản sinh trong tầng đối

    lưu khi các chất ô nhiễm phát thải từ ô tô, nhà

    máy điện và các nguồn công nghiệp khác phản

    ứng với oxit nitơ khi có ánh nắng mặt trời.

    Hanisco hy vọng công nghệ mới sẽ

    được áp dụng để đo các chuyển động chính

    xác của ôzôn nhằm ước tính chính xác hơn

    lượng ôzôn ở tầng khí quyển thấp.

    "Cơ quan bảo vệ môi trường (EPA) có

    các mô hình dự đoán lượng ôzôn sẽ hình

    thành", Reem Hannun, nhà khoa học NASA

    nói. "Tuy nhiên, các mô hình này thực tế

    không xác định được tốc độ ôzôn lắng đọng.

    Nếu chúng tôi không biết tốc độ, chúng tôi

    không thể lập chính xác mô hình ôzôn di

    chuyển từ khu vực này sang khu vực khác hoặc

    thời gian nó tồn tại sau khi hình thành".

    N.T.T, theo upi.com

    Nguồn: vista.gov.vn, 17/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    VẬT LIỆU – HÓA CHẤT

    Các nhà khoa học tăng cường khả năng thu giữ cacbon của khung kim loại hữu cơ

    Khung kim loại hữu cơ là các hợp chất

    kim loại có cấu trúc mạng với các lỗ kích

    thước nano. Các lỗ này khá hiệu quả trong

    việc lọc nhiều loại hóa chất ra khỏi dung dịch

    nước, bao gồm kim loại nặng, hydro và thậm

    chí là vàng.

    Nhưng khung kim loại hữu cơ hay

    MOF cho đến nay tách khí lại kém hiệu quả.

    Các nhà khoa học Thụy Sĩ đã tìm cách làm

    cho mạng lưới khung kinh loại hữu cơ trở nên

    cứng hơn, giúp vật liệu thu giữ và tách các

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 13/41

    phân tử khí. Theo cách nhất định, khung kim

    loại hữu cơ bẫy khá tốt các phân tử.

    Kumar Varoon Agrawal, nhà nghiên

    cứu tại Viện Công nghệ Liên bang Thụy Sĩ,

    cho biết: "Cấu trúc lưới tinh thể linh hoạt của

    khung kim loại hữu cơ hấp thụ các phân tử

    khí có kích thước thậm chí lớn hơn các khe lỗ,

    gây khó khăn cho việc thực hiện tách bằng

    màng một cách hiệu quả".

    Để làm cho các mạng lưới của khung

    kim loại hữu cơ trở nên trong suốt, các nhà

    khoa học đã áp dụng kỹ thuật mới được gọi là

    "xử lý nhiệt nhanh sau tổng hợp". Trong

    phòng thí nghiệm, các nhà khoa học đã cho

    khung kim loại hữu cơ phổ biến có tên là ZIF-

    8 tiếp xúc với mức nhiệt 360 độ C chỉ trong

    vài giây. Việc xử lý này đã giúp tăng cường

    các liên kết hóa học của khung hữu cơ kim

    loại và làm cứng cấu trúc mạng của vật liệu.

    Sau xử lý, khung kim loại hữu cơ đã

    được chứng minh có thể cải thiện khả năng

    thu giữ cacbon. Các nhà khoa học hy vọng

    vật liệu mới sẽ được sử dụng để ngăn CO2

    thải ra trong các cơ sở công nghiệp xâm nhập

    vào khí quyển. Nhưng công nghệ mới có

    nhiều ứng dụng tách khí.

    "Xử lý nhiệt nhanh là một kỹ thuật dễ

    dàng và linh hoạt để cải thiện đáng kể hiệu

    suất tách khí của màng MOF", Agrawal nói.

    "Thông qua làm cứng mạng tinh thể, chúng

    tôi có thể triển khai một số phương thức tách

    khí hiệu quả".

    Nghiên cứu đã được công bố trên tạp

    chí Advanced Materials.

    N.P.D, theo upi.com

    Nguồn: vista.gov.vn, 21/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    Các nhà khoa học Mỹ và Trung Quốc phát triển gỗ làm mát tiết kiệm năng lượng

    Các nhà nghiên cứu của Mỹ và Trung Quốc

    đã thiết kế một vật liệu làm từ gỗ có thể phản xạ

    nhiệt hoặc bức xạ hồng ngoại và cắt giảm một nửa

    chi phí năng lượng của các tòa nhà làm mát.

    Nghiên cứu được công mới đây trên tạp

    chí Science đã cho thấy "gỗ làm mát" màu

    trắng, có độ phản xạ cao và có khả năng làm

    mát bức xạ thụ động, hai tính chất chính trong

    vật liệu kết cấu thế hệ tiếp theo.

    Một phân tích mô hình hóa vật liệu ở

    16 thành phố của Mỹ cho thấy rằng việc đánh

    giá chi phí làm mát có thể được tiết kiệm từ

    20% đến 50%, theo nghiên cứu.

    Các tòa nhà chiếm hơn 40% tổng nhu

    cầu năng lượng của Mỹ và một nửa trong số

    đó được sử dụng để sưởi ấm và làm mát. Vật

    liệu làm mát bức xạ thụ động có thể làm mát

    một cấu trúc bằng cách làm chệch hướng bức

    xạ mặt trời tới và tiêu tán năng lượng nhiệt mà

    không tiêu thụ năng lượng.

    Các nhà nghiên cứu từ Đại học

    Maryland, Đại học Colorado Boulder, Đại học

    California Merced và Đại học Khoa học và

    Công nghệ Huazhong đã nén gỗ và loại bỏ

    lignin, đó là các polyme làm cho tế bào thực

    vật cứng lại. Quá trình này làm cho gỗ chắc

    hơn đáng kể và tạo ra một phần các sợi nano

    xenlulo, tạo cho gỗ một bề mặt phản chiếu ánh

    sáng mặt trời cao, theo nghiên cứu. Gỗ làm

    mát, bền chắc hơn gỗ tự nhiên hơn tám lần, có

    thể tản nhiệt vào ban ngày và ban đêm.

    NASATI, theo Xinhua

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 14/41

    Nguồn: vista.gov.vn, 24/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    Vật liệu mới mở đường cho cuộc cách mạng xe chạy bằng Hydro

    Các nhà khoa học đã tìm ra một loại

    vật liệu cho phép giải quyết những vấn đề về

    kích thước, độ phức tạp và chi phí của công

    nghệ nhiên liệu hydro.

    Một trạm nạp nhiên liệu của xe chạy bằng

    hydro của hãng Toyota. Ảnh: Toyota

    Khi thế giới dần dần hướng tới việc loại

    bỏ những chiếc xe chạy bằng nhiên liệu hóa

    thạch thì những công nghệ thay thế 'xanh' hơn

    cũng được khám phá nhiều hơn, chẳng hạn

    như xe chạy bằng pin điện.

    Một công nghệ 'xanh' khác cũng có

    tiềm năng lớn là hydro. Tuy nhiên, trở ngại lớn

    của công nghệ này là do các hệ thống nhiên

    liệu có kích thước, độ phức tạp và chi phí cao.

    Cho đến gần đây, các nhà khoa học đã phát

    hiện ra một loại vật liệu mới có thể giải quyết

    những trở ngại trên.

    Sơ đồ biểu diễn sự hình thành cấu trúc nano

    KMH-1 bằng cơ chế tạo khuôn micelle

    nghịch đảo, được sinh ra từ quá trình tự ráp

    lại trong môi trường không phân cực. Nguồn:

    Nghiên cứu của Skipper et al (2012)

    Một nhóm các nhà nghiên cứu quốc tế,

    do giáo sư David Antonelli của Đại học

    Lancaster (Vương quốc Anh), đứng đầu, đã

    phát hiện ra một vật liệu mới làm từ Mangan

    hydride. Vật liệu mới sẽ được sử dụng để tạo

    ra các sàng phân tử trong các thùng nhiên liệu

    - nơi lưu trữ hydro và hoạt động cùng với các

    tế bào nhiên liệu trong một "hệ thống" chạy

    bằng hydro.

    Vật liệu này, được gọi là KMH-1

    (Kubas Mangan Hydride-1), cho phép thiết kế

    các bình chứa nhiên liệu nhỏ hơn, rẻ hơn,

    thuận tiện hơn và tiết kiệm năng lượng hơn so

    với các công nghệ nhiên liệu hydro hiện có và

    cho phép cung cấp năng lượng tốt hơn đáng kể

    so với những phương tiện chạy pin.

    Giáo sư Antonelli là Chủ tịch khoa hóa

    học vật lý tại Đại học Lancaster và đã có hơn

    15 năm nghiên cứu về lĩnh vực này. Ông cho

    biết: “Giá sản xuất vật liệu này rất thấp và mật

    độ năng lượng lưu trữ cao hơn nhiều so với

    pin Ion Lithium. Chúng ta có thể có những hệ

    thống pin nhiên liệu hydro giá thấp hơn 5 lần

    so với pin Lithium, đồng thời chúng lại cho

    phép đi quãng đường có thể dài hơn khoảng 4-

    5 lần trước khi phải nạp đầy.”

    Vật liệu này tận dụng một quá trình hóa

    học gọi là ràng buộc Kubas (Kubas binding).

    Quá trình này cho phép lưu trữ hydro bằng

    cách phân tán các nguyên tử hydro trong phân

    tử H2 và hoạt động ở nhiệt độ phòng. Điều

    này giúp loại bỏ sự cần thiết phải phân tách và

    liên kết giữa các nguyên tử H - một quá trình

    đòi hỏi năng lượng và nhiệt độ cao cũng như

    các thiết bị phức tạp.

    Nhiên liệu hydro màu vàng có thể sử dụng trong

    động cơ xe ô tô. Ảnh: Stock

    Vật liệu KMH-1 cũng hấp thụ và lưu

    trữ bất kỳ năng lượng dư thừa nào nên không

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 15/41

    cần cung cấp nhiệt và làm mát từ bên ngoài.

    Điều này có ý nghĩa quan trọng vì như thế sẽ

    không cần dùng thiết bị nhiệt và làm mát trong

    xe, khiến hệ thống có hiệu quả tiềm năng hơn

    nhiều so với những thiết kế hiện có.

    Sàng hoạt động bằng cách hấp thụ

    hydro dưới áp suất khoảng 120 atm, thấp hơn

    bình khí nén thông thường (và thấp hơn hệ

    thống lưu trữ hydro hiện tại thường hoạt động

    ở mức áp suất 700 atm). Sau đó, nó giải phóng

    hydro từ bể vào pin nhiên liệu khi áp suất

    được giải phóng.

    Thí nghiệm của những nhà nghiên cứu

    cho thấy vật liệu này cho phép lưu trữ lượng

    hydro gấp 4 lần công nghệ nhiên liệu hydro

    hiện có trên cùng thể tích. Điều này rất hữu ích

    cho các nhà sản xuất xe vì nó cho phép họ

    giảm kích thước bình nhiên liệu xuống 4 lần.

    Thiết bị bay không người lái (Drones) đôi khi

    cần rời khỏi lưới điện trong thời gian dài và đòi

    hỏi nguồn pin duy trì được nhiều tuần

    Mặc dù ứng dụng rõ ràng nhất của

    KMH-1 là cho các phương tiện, bao gồm cả ô

    tô và xe tải nặng nhưng các nhà nghiên cứu

    cũng tin rằng nó có thể ứng dụng ở những lĩnh

    vực khác.

    “Vật liệu này có thể được sử dụng

    trong các thiết bị dạng nhỏ gọn (portable) như

    drone hoặc trong các bộ sạc di động cho phép

    mọi người có thể đi những chuyến dã ngoại

    kéo dài cả tuần mà không cần sạc thiết bị”, GS

    Antonelli cho biết, “Ưu thế thực sự mang lại

    chính là khi ta ở các tình huống đoán trước

    được cần phải rời khỏi lưới điện trong thời

    gian dài, chẳng hạn như trên hành trình xe tải

    đường dài, drone và robot. Nó cũng có thể

    được sử dụng để vận hành một ngôi nhà hoặc

    khu dân cư ở những vùng xa xôi chỉ từ một pin

    nhiên liệu.”

    Công nghệ này đã được Đại học South

    Wales cấp phép cho một công ty spin-out

    mang tên Kubagen trong đó có một phần sở

    hữu của GS. Antonelli. Ông cũng đóng vai trò

    CEO/CTO của công ty này.

    Nghiên cứu được trình bày chi tiết

    trong bài báo "A Manganese Hydride

    Molecular Sieve for Practical Hydrogen” xuất

    bản trên tạp chí Energy and Environmental

    Science vào giữa tháng 1/2019. Nghiên cứu

    này được tài trợ bởi công ty ô tô Chrysler

    (FCA), Viện nghiên cứu Hydro-Quebec, Đại

    học South Wales, Hội đồng nghiên cứu khoa

    học vật lý và kỹ thuật (EPSRC), Chính phủ xứ

    Wales và Đại học Manchester.

    Ngô Hà, theo ĐH Lancaster

    Nguồn: khoahocphattrien.vn,

    27/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    Sản xuất vật liệu xây dựng có khả năng chống nước từ tro bay

    Với lượng tro, xỉ, thạch cao phát sinh từ

    các nhà máy nhiệt điện, đốt than tại Việt Nam

    ngày càng tăng, cần có những có giải pháp

    hiệu quả để tái sử dụng nguồn nguyên liệu này

    nhằm tránh nguy cơ tiềm ẩn ô nhiễm môi

    trường đất, nước và không khí khu vực xung

    quanh. Ngày nay, nhiều nghiên cứu đã ứng

    dụng tro bay làm vật liệu xây dựng thay cho

    các vật liệu xây dựng truyền thống, như xi

    măng Portland, gạch,… vì nhiều lý do.

    Đầu tiên, tro bay là một nguồn

    aluminosilicate giàu silica/alumina, đồng thời

    phản ứng giữa tro bay với kiềm ở nhiệt độ

    tương đối thấp, ở khoảng 60-150°C do đó tro

    bay là nguồn nguyên liệu lý tưởng cho quy

    trình geopolymerization (là quy trình địa hóa,

    tổng hợp vật liệu geopolyme). Thứ hai, kích

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 16/41

    thước hạt của tro bay thường rất nhỏ (

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 17/41

    Ngoài việc xử lý bằng siêu âm, các nhà

    khoa học còn bổ sung các axit chống oxy hóa.

    Do tính toàn vẹn của các hạt tinh bột bị vỡ

    nên độ nhớt của dung dịch tăng. Phương pháp

    chế biến tinh bột ngũ cốc mới này cho phép

    thu được các loại tinh bột có khả năng giữ

    nước cao. Nói cách khác, độ nhớt của tinh bột

    tăng lên và được làm giàu bằng các hoạt chất

    sinh học.

    Tinh bột biến tính là một sản phẩm tự

    nhiên hình thành các nhũ tương và hydrogel

    bền hơn để sản xuất thực phẩm. Đối với các

    loại thực phẩm khác nhau, cần một loại tinh

    bột biến tính nhất định: ví dụ, tinh bột độ nhớt

    cao dùng trong sản xuất thạch, còn tinh bột với

    độ nhớt thấp trong sản xuất các sản phẩm

    nướng. Nghiên cứu này có ý nghĩa đối với Ấn

    Độ do năng suất khoai tây cao ở đất nước này.

    Ngoài ra, ở Ấn Độ, tinh bột thường được thêm

    vào thuốc như một thành phần đảm bảo để cơ

    thể hấp thụ các yếu tố có lợi.

    Trong tương lai gần, nhóm khoa học

    cũng có kế hoạch phát triển màng phân hủy

    sinh học dựa trên tinh bột để làm bộ đồ ăn

    dùng một lần. Hiện tại, nhóm nghiên cứu đang

    tìm kiếm tỷ lệ tối ưu của các thành phần và

    phương thức xử lý chế phẩm. Thực hiện thành

    công dự án này sẽ giải quyết vấn đề tái chế

    nhựa: bát đĩa, bao bì làm từ màng sinh học sẽ

    được tái chế, không gây hại cho môi trường.

    Vũ Trung Hương

    Nguồn: motthegioi.vn, 26/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    Giải pháp đột phá giúp bảo quản sữa tươi đến 60 ngày

    Các nhà khoa học Úc đã tìm ra một kỹ

    thuật có thể kéo dài hạn sử dụng của sữa tươi

    đến hai tháng mà không cần làm mát, quan

    trọng là vẫn giữ được màu sắc và hương vị tự

    nhiên của sữa.

    Sữa nói chung là một trong những

    thức uống dinh dưỡng ngày càng phổ

    biến. Tuy nhiên, khái niệm sữa tiệt trùng và

    sữa tươi vẫn còn khá mơ hồ với nhiều người

    tiêu dùng. Hiểu rõ được khái niệm này bạn sẽ

    biết vì sao phát hiện sau đây vô cùng quan

    trọng về giá trị về kinh tế nói chung, cũng

    như về sức khỏe người tiêu dùng nói riêng.

    Sữa là một trong những thức uống dinh dưỡng

    ngày càng phổ biến

    Sữa tiệt trùng là loại sữa tươi trải qua 2

    lần xử lý ở nhiệt độ cao (140-143 độ C) nhằm

    diệt tất cả các vi khuẩn có khả năng làm hỏng

    sữa. Vì thế sữa tiệt trùng có thể giữ được 6 -

    12 tháng, tuy nhiên nó sẽ làm hao hụt những

    vi khuẩn có lợi và cần bổ sung một số phụ

    liệu khác.

    Trong khi đó, thời hạn sử dụng của sữa

    tươi được bán trên thị trường là ba tuần trong

    điều kiện bảo quản lạnh. Chỉ riêng ở Anh,

    ước tính có khoảng 330.000 tấn sữa bị lãng

    phí mỗi năm, chiếm 7% sữa được sản xuất. Ở

    quốc gia này, sữa cũng là một trong những

    mặt hàng thực phẩm lãng phí nhất.

    Thông thường sữa tươi kéo dài không quá ba tuần

    trong tủ lạnh

    Mới đây, các nhà khoa học của công ty

    công nghệ Naturo, ở Queensland, Úc đã tìm

    ra một kỹ thuật cho phép sữa tươi tồn tại đến

    hai tháng và không cần làm mát. Tốt hơn nữa:

    kỹ thuật này, đảm bảo rằng sữa vẫn giữ được

    màu sắc và hương vị tự nhiên. Tuy nhiên, lấy

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 18/41

    lí do bảo mật, công ty này từ chối tiết lộ chính

    xác công nghệ này là gì.

    Naturo cho biết sản phẩm sữa tươi của họ đã được

    xuất khẩu sang Trung Quốc

    Ông Jeff Hastings, Kĩ sư nông nghiệp -

    Giám đốc điều hành của Naturo, cho biết quá

    trình này dựa trên "một loạt các công nghệ

    hiện có".

    Thanh trùng là một quá trình nung

    nóng sữa tươi ở nhiệt độ cao trong khoảng 15

    giây sau đó được xử lí "hết sức thô bạo, và

    nhiều lợi khuẩn sẽ hao hụt qua quá trình đó.

    Chúng tôi không làm như thế", Hastings nói.

    "Chúng tôi không làm những điều

    đó." Kỹ thuật của Naturo không bao gồm xử

    lý nhiệt và rõ ràng là giữ lại màu sắc và

    hương vị tự nhiên của nó như là trực tiếp từ

    con bò.

    Phương pháp xử lý sữa mới được Cơ

    quan An toàn Thực phẩm bang Victoria phê

    duyệt và đáp ứng các tiêu chuẩn cần thiết cho

    việc tiêu diệt các vi sinh vật gây bệnh.

    "Chúng tôi đã xác minh thông tin và

    quá trình họ thực hiện để đạt được kết quả đó.

    Đó là phương phá tương đương hoặc thực sự

    tốt hơn so với thanh trùng", ông Andrew

    Wilson, đại diện cơ quan này, cho biết.

    Quá trình mới dùng nhiệt nhưng có thể

    tiêu diệt nhiều vi khuẩn chứa mầm bệnh hơn

    phương pháp tiệt trùng, trong đó có cả vi

    khuẩn Bacillus cereus mà việc thanh trùng

    không phải lúc nào cũng loại bỏ được.

    Phương pháp này giữ lại được các enzyme và

    vitamin hữu ích, bao gồm B2 và B12. Điều

    này không chỉ giúp đảm bảo các chất dinh

    dưỡng trong sữa giúp con người khỏe mạnh

    hơn mà còn giúp giảm lãng phí thực phẩm.

    Kỹ sư nông nghiệp Jeff Hastings với chiếc máy

    mà ông đã phát triển để ngăn bơ chuyểnsang

    màu nâu. Ảnh: Jennifer Nichols/ABC news

    Naturo trước đây đã phát triển một quy

    trình dựa trên áp suất không khí để bảo quản

    bơ và ngăn chúng chuyển sang màu nâu. Có

    thể quy trình bảo quản sữa tươi cũng tương tự.

    Hiện công ty này đang lên kế hoạch

    thành lập một nhà máy sữa thí điểm tại Úc, có

    khả năng sản xuất 10 triệu lít sữa mỗi năm.

    "Việc thành lập nhà máy thí điểm sẽ góp phần

    đảm bảo cho những người nông dân có được

    lợi nhuận tốt nhất ngay trên trang trại của họ",

    Hastings cho biết thêm.

    Phạm Lan, theo ABC.net

    Nguồn: khampha.vn, 27/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    "Lưỡi điện tử" dùng để nếm thức ăn

    Nếu như chúng ta làm công việc kiểm

    tra hương vị của thực phẩm cay, thì chỉ có thể

    thử vài mẫu một lúc, sau đó, vị giác sẽ trở nên

    giảm độ nhạy. Tuy nhiên, "lưỡi điện tử" mới

    được phát triển có thể đo chính xác độ cay

    của nhiều loại thực phẩm trong nhiều giờ.

    Được phát triển bởi các nhà khoa học tại Đại

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 19/41

    học Washington- Hoa Kỳ, lưỡi điện tử được

    thử nghiệm trên các mẫu phô mai paneer ở

    nhiều mức độ capsaicin khác nhau. Khi so

    sánh với những tình nguyện viên nếm thử

    những mẫu tương tự, người ta thấy thiết bị có

    thể phát hiện chính xác nồng độ capsaicin rất

    lâu sau thời điểm mà vị giác của con người

    chỉ có thể "đưa ra".

    Ngoài ra, lưỡi điện tử không chỉ đưa ra

    những phép đo khách quan hơn so với con

    người, mà còn tốt hơn trong việc phát hiện sự

    khác biệt về độ cay ít và nhiều trong thực

    phẩm. Điều đó cho thấy, các nhà nghiên cứu

    tin rằng đây sẽ là thiết đánh giá tốt về hương vị

    cay của thức ăn. Công nghệ mới này sẽ nhằm

    mục đích hợp lý hóa quá trình nêm thử gia vị.

    Nhà nghiên cứu Courtney Schlossareck,

    cho biết: Thiết bị sẽ giúp những người thử

    nghiệm thu hẹp lựa chọn xuống còn hai hoặc

    ba mẫu cho một bảng thử nếm. Nếu họ bắt đầu

    từ 20 công thức khác nhau.

    Nghiên cứu đã được công bố trên tạp

    chí Journal of Food Science. Những thiết bị

    lưỡi điện tử trước đây được thiết kế để đánh

    giá mật ong, bia, trái cây và rượu vang.

    Đ.T.V, theo newatlas.com

    Nguồn: vista.gov.vn, 20/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    SINH HỌC

    Kỹ sư sinh hóa lập trình các tế bào như bộ xử lý tín hiệu số

    Các tế bào được lập trình sẵn để tạo ra các

    thành phần protein phiên mã (phía trên bên trái) tỷ lệ

    với cường độ của tín hiệu đến. Khi đạt đến độ tới hạn,

    các thành phần tự lắp ráp (phía trên bên phải)

    thành một phức hợp protein bắt đầu phiên mã của

    gen mục tiêu được lập trình sẵn. Càng nhiều mô-đun

    phức hợp (dưới, từ trái sang phải), thì phức hợp

    càng phản ứng mạnh hơn với ngưỡng tới hạn

    Các nhà sinh học tổng hợp đã bổ xung

    quá trình xử lý tín hiệu từ analog sang kỹ

    thuật số có độ chính xác cao vào mạch di

    truyền của các tế bào sống. Nghiên cứu này

    mở rộng đáng kể cách ứng dụng các tín hiệu

    hóa học, vật lý và môi trường nhằm mục đích

    kích hoạt các phản ứng được lập trình sẵn từ

    các sinh vật.

    Sử dụng một quy trình sinh hóa gọi là

    “hợp tác”, các nhà nghiên cứu đã thiết kế

    được các mạch di truyền có thể giải mã các

    tần số tín hiệu phụ thuộc và tiến hành lọc tín

    hiệu động.

    “Hợp tác kỹ thuật tổng hợp” cho phép

    các nhà nghiên cứu thực hiện kiểu xử lý tín

    hiệu tổ hợp mà các tế bào thực hiện một cách

    tự nhiên để thực hiện các nhiệm vụ phức tạp,

    giống như các quá trình phát triển và phân

    biệt phôi.

    Qua hàng tỷ năm chọn lọc tự nhiên,

    các tế bào kích hoạt gen quá sớm hoặc quá

    muộn sẽ bị loại bỏ. Thiên nhiên thường làm

    điều đó thông qua một quá trình gọi là “tự

    hợp tác”, trong đó một số protein được gọi là

    các yếu tố phiên mã tự lắp thành một phức

    hợp lớn hơn.

    Các nhà nghiên cứu đã thiết kế việc tự

    hợp tác bằng cách phát minh ra một hệ thống

    mô đun gồm các thành phần protein tổng hợp

    có thể lắp thành các phức hợp có kích thước

    khác nhau. Trong hệ thống này, các tế bào

    được thiết kế được lập trình để tạo ra các thành

    phần lắp ráp để đáp ứng với bất kỳ đầu vào

    nào mà các kỹ sư muốn sử dụng để kích hoạt

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 20/41

    mạch. Ví dụ, trong các thí nghiệm của họ, các

    nhà nghiên cứu đã lập trình men để đáp ứng

    với hai loại thuốc khác nhau được sử dụng ở

    các nồng độ khác nhau thông qua một thiết bị

    vi lỏng. Theo cách này, nồng độ của các phân

    tử thành phần được tạo ra bên trong men tăng

    và giảm để đáp ứng với đầu vào tương tự -

    nồng độ của thuốc trong buồng thử nghiệm.

    P.T.T, theo nanowerk.com

    Nguồn: vista.gov.vn, 04/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    Vi khuẩn tiêu thụ metan có thể được sử dụng để sản xuất nhiên liệu trong tương lai

    Được biết đến với khả năng loại bỏ khí

    metan khỏi môi trường và biến đổi khí thành

    nhiên liệu có thể sử dụng, vi khuẩn

    methanotroph từ lâu đã được các nhà nghiên

    cứu chú ý. Nhưng cụ thể làm cách nào để các

    vi khuẩn này thực hiện phản ứng chuyển đổi

    phức tạp theo cách tự nhiên vẫn là bí ẩn.

    Giờ đây, nhóm nghiên cứu tại trường

    Đại học Northwestern đã phát hiện ra rằng

    enzym chuyển đổi metan thành metanol làm

    nhiệm vụ xúc tác phản ứng này tại vị trí có

    chứa ion đồng. Phát hiện này có thể dẫn đến

    sự ra đời của các chất xúc tác nhân tạo mới có

    khả năng chuyển đổi khí metan thành metanol

    có thể sử dụng thông qua một cơ chế dễ dàng.

    "Đặc điểm và cấu trúc của các ion kim

    loại đóng vai trò xúc tác vẫn khó xác định

    trong nhiều thập kỷ qua", Amy C.

    Rosenzweig, đồng tác giả của nghiên cứu cho

    biết. "Nghiên cứu của chúng tôi mở ra một

    bước tiến lớn trong việc tìm hiểu cách vi

    khuẩn chuyển đổi metan thành metanol”.

    “Thông qua xác định sự tham gia của

    loại đồng vào phản ứng, chúng tôi đã xây

    dựng được nền tảng xác định phương thức tự

    nhiên để thực hiện một trong những phản ứng

    khó nhất", Brian M. Hoffman, đồng tác giả

    cho biết.

    Bằng cách oxy hóa mêtan và chuyển

    đổi thành metanol, vi khuẩn methanotroph

    không chỉ loại bỏ khí nhà kính có hại ra khỏi

    môi trường, mà còn sản sinh được nhiên liệu

    bền vững có thể sử dụng cho ô tô và nhiều

    ứng dụng khác.

    Các quy trình công nghiệp hiện nay

    làm nhiệm vụ xúc tác phản ứng chuyển đổi

    metan thành metanol, đòi hỏi áp suất rất lớn

    và nhiệt độ khắc nghiệt lên tới hơn 1.300 độ

    C. Tuy nhiên, vi khuẩn methanotroph lại thực

    hiện phản ứng ở nhiệt độ phòng và hoàn toàn

    miễn phí. Nghiên cứu đã được công bố trên

    tạp chí Science.

    N.T.T, theo sciencedaily.com

    Nguồn: vista.gov.vn, 17/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

    Y DƯỢC

    Thụ thể nhân tạo phân biệt hormone nam và nữ

    Các nhà nghiên cứu tại Tokyo Tech đã

    tiết lộ rằng một thụ thể nhân tạo ưu tiên liên

    kết các hoocmon steroid nam từ hỗn hợp nội

    tiết tố nam và nữ trong nước. Dựa trên những

    phát hiện của họ, họ đã thành công trong việc

    chuẩn bị một hệ thống phát hiện nguyên mẫu

    cho các kích thích tố nam ở cấp độ nanogram.

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 21/41

    Các thụ thể tổng hợp ưu tiên liên kết một hormone

    nam. Các thụ thể có một khoang bên trong với

    đường kính khoảng một nanomet

    Thành tựu này có thể dẫn đến sự phát

    triển của các thiết bị phân tích siêu nhạy trong

    chẩn đoán y tế và xét nghiệm chống doping

    trong thể thao.

    Các nhà hóa học tại Phòng thí nghiệm

    Hóa học và Khoa học Đời sống của Tokyo

    Tech đã thiết kế và phát triển một thụ thể tổng

    hợp hình viên nang có thể phân biệt giữa các

    hoocmon steroid nam và nữ. Cụ thể, thụ thể

    thể hiện mối quan hệ ràng buộc cao bất

    thường đối với nội tiết tố nam androgenic

    trong nước.

    Thành tựu này là một ví dụ điển hình

    của thiết kế y sinh - việc tạo ra các hệ thống

    bắt chước các ý tưởng từ thiên nhiên. Các tác

    giả cho biết: "Các thụ thể sinh học tự nhiên

    có thể nhận ra sự khác biệt nhỏ về cấu trúc

    giữa các hoocmon steroid nam và nữ bằng

    cách sử dụng túi protein, tuy nhiên thật khó

    khăn khi mô phỏng chức năng này một cách

    nhân tạo”.

    Chìa khóa cho sự đột phá của nghiên

    cứu là thiết kế độc đáo của khoang (bắt chước

    túi tự nhiên nhưng sử dụng các thành phần

    không tự nhiên) trong thụ thể. Khoang này,

    được bao quanh bởi các khung polyaromatic

    được giữ cùng với các ion kim loại, cho phép

    thụ thể hoạt động như một vật chứa bán cứng

    - một loại đủ linh hoạt để bổ sung cho hình

    dạng của hormone và tạo ra các tương tác liên

    kết hiệu quả.

    Nghiên cứu, được thực hiện bởi

    Michito Yoshizawa, Masahiro Yamashina và

    đồng nghiệp, là sự tiếp nối công việc trước

    đây của nhóm về phát triển các hạt nano sáng

    tạo cho một loạt các ứng dụng sinh học trong

    lĩnh vực y tế và môi trường.

    Các thí nghiệm của họ cho thấy thụ thể

    tổng hợp ưu tiên liên kết với hormone giới

    tính steroid theo thứ tự tương tự như thụ thể

    androgen tự nhiên, bắt đầu bằng các hormone

    nam như testosterone và androsterone, tiếp

    theo là hormone nữ như progesterone và beta-

    estradiol. Khi được đặt trong hỗn hợp nội tiết

    tố nam và nữ lơ lửng trong dung dịch nước ở

    60 độ C trong mười phút, thụ thể chỉ liên kết

    testosterone với độ chọn lọc hơn 98%. Mức

    độ chọn lọc cao này đã đạt được ngay cả khi

    hỗn hợp chứa một lượng lớn nội tiết tố nữ.

    Sử dụng phân tích tinh thể học tia X, các nhà

    nghiên cứu đã quan sát thấy khoang hình cầu

    bị biến dạng thành hình elip khi đóng gói

    testosterone. Họ nói rằng sự thay đổi về hình

    dạng này góp phần tăng cường tương tác giữa

    các phân tử giữa thụ thể và hormone.

    Đi thêm một bước nữa, nhóm nghiên

    cứu đã nghĩ ra cách sử dụng thụ thể để phát

    hiện một lượng cực nhỏ hormone nam. Họ đã

    chuẩn bị một phức hợp thuốc nhuộm thụ thể

    phát ra huỳnh quang màu xanh lục mà không

    có testosterone. Các nhà nghiên cứu cho biết:

    "Chúng tôi hình dung rằng thụ thể tổng hợp

    của chúng tôi sẽ được sử dụng để phát triển

    các thiết bị phân tích siêu thực tế cho các

    hormone giới tính steroid, từ các công cụ y tế

    đến kiểm soát doping trong thể thao, trong

    tương lai gần".

    P.T.T, theo nanowerk.com

    Nguồn: vista.gov.vn, 04/05/2019 Trở về đầu trang

    **************

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 22/41

    Phương pháp mới phát hiện vi khuẩn trong vài phút

    Tình trạng các bác sỹ và bệnh nhân

    phải chờ nhiều ngày để có được kết quả xét

    nghiệm chính xác có thể sẽ được cải thiện

    nhờ một thiết bị mới giúp phát hiện vi khuẩn

    chỉ trong vài phút.

    Thiết bị mới sử dụng công nghệ vi mô

    để bẫy các tế bào vi khuẩn đơn lẻ, sau đó có

    thể được nhìn dưới kính hiển vi điện tử.

    Sau khi tìm thấy vi khuẩn, mẫu được

    tiếp xúc với kháng sinh để xác định xem

    chủng này có kháng thuốc hay không.

    Phương pháp này cho phép các bác sỹ,

    trong vòng 30 phút, xác định có vi khuẩn hay

    không để đưa ra đơn thuốc phù hợp cho

    người bệnh và đã rút ngắn đáng kể thời gian

    chờ xét nghiệm từ ba đến năm ngày làm việc

    trong phòng thí nghiệm như hiện nay.

    Thiết bị này được phát triển bởi một

    nhóm nghiên cứu tại trường đại học bang

    Pennsylvania (Mỹ) và công trình này được

    đăng trên Kỷ yếu của Viện hàn lâm Khoa học

    Quốc gia Mỹ vào ngày 6/5 vừa qua.

    Theo Vnews

    Nguồn: vietnamplus.vn, 07/05/2019

    Trở về đầu trang

    **************

    Nghiên cứu cho thấy sự mất cân bằng microbiome trên da có khả năng bùng phát bệnh chàm

    Một nhóm các nhà nghiên cứu liên kết

    với nhiều tổ chức ở Hoa Kỳ đã tìm thấy mối

    liên hệ giữa sự mất cân bằng microbiome ở

    da và bùng phát bệnh chàm. Trong bài báo

    của họ được công bố trên tạp chí Science

    Translational Medicine, nhóm nghiên cứu mô

    tả nghiên cứu về microbiome trên da và vi

    khuẩn Staphylococcus aureus, có liên quan

    đến bệnh chàm.

    Trong thập kỷ qua, các nhà khoa học

    đã tìm hiểu thêm các nghiên cứu microbiome

    của con người về microbiome ruột. Và dẫn

    đến sự liên kết ngạc nhiên với nhiều điều kiện

    khác nhau. Trong nỗ lực mới này, họ đã xem

    xét microbiome da và mối liên hệ có thể của

    nó với bệnh viêm da tạng dị ứng, còn được

    gọi là bệnh chàm.

    Bệnh chàm xuất hiện dưới dạng các

    mảng da thô ráp đôi khi bị viêm. Trong nhiều

    trường hợp, mụn nước hình thành, dẫn đến

    ngứa, gãi và chảy máu. Đã có nhiều nghiên

    cứu về bệnh này nhưng vẫn chưa xác định

    được nguyên nhân hay cách chữa trị. Họ thấy

    rằng việc bùng phát xảy ra khi hệ thống miễn

    dịch phản ứng quá mức với tác nhân kích

    thích và tấn công vào hàng rào bảo vệ da.

    Trong nỗ lực mới này, các nhà khoa

    học đã thực hiện những bước để xác định xem

    bệnh chàm có liên quan đến sự mất cân bằng

    hệ vi sinh vật trên da hay không. Họ đã

    nghiên cứu một loại vi khuẩn microbiome cụ

    thể là S.aureus và mối liên kết của nó với

    bệnh chàm.

    Nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng

    S.aureus có nhiều trên da của những người bị

    bệnh chàm. Và những bệnh nhân này có xu

    hướng có nồng độ tế bào thấp hơn trong việc

    xây dựng hàng rào bảo vệ da - đây là lý do tại

    sao S.aureus có thể phát triển mạnh.

    Để hiểu rõ hơn về mối quan hệ giữa

    S.aureus và quần xã sinh vật trên da, các nhà

    nghiên cứu đã thu thập mẫu từ da người và

    nuôi dưỡng cụm khuẩn của vi khuẩn trên da

    chuột. Họ phát hiện ra rằng S.aureus đã sử

    dụng quá trình gọi là "cách thức vi khuẩn

    giao tiếp" như một phương tiện liên lạc giữa

  • Bản tin Thành tựu KHCN Thế giới Số 06/2019 23/41

    các cá thể S.aureus. Vi khuẩn sử dụng nó để

    biết khi nào giải phóng độc tố và enzyme phá

    vỡ hàng rào bảo vệ da, cho phép vi khuẩn tiếp

    cận các bộ phận bên trên da, gây bùng phát.

    Họ còn phát hiện thêm, khi vi khuẩn khác

    sống trên da thực sự chống lại nhiều độc tố

    bằng cách sử dụng protein gây cản trở cách

    thức giao ti