د. مولود ئیبراھیم حسن: "ھولر – اربیل" مژوو و ناود. مولود ئیبراھیم حسن: "ھولر – اربیل" مژوو و ناو

ئاكۆ محمد: ئگر رووداو ئاكۆ محمد: ئگر رووداو ل میدیا باشتر نبت بۆچی ل میدیا باشتر نبت بۆچی

دەریبكین؟!دەریبكین؟!

:بدومال عج :بدومال عجعجزی میزانیی حكومتی عجزی میزانیی حكومتی

ھرم بۆ ئمساڵ ھشت سد ھرم بۆ ئمساڵ ھشت سد و حفتا و س ملیۆن دۆالرەو حفتا و س ملیۆن دۆالرە

دروست بوونی فیلمی سینمایی ل بڕوەبرایتی سینماوە دەستی پنكردووە

نزار خیالنی: من نووسركی فاشیست نیم

چیمن ساح: ل یادی ٨ی مارسدا كچانی كورد ل خورماڵ قژیان ھدەپاچرت

ڕوونكردنوەیك لبدرخانوە * وەكو ئاشكرای بدرخان پشتر ل ٢٢ی ھموو مانگك دەردەچوو، ب ٣٦ الپڕەی قبارە ٤٧ســـم × ٦٨سم ب (٥) پاشكۆ (رەوەند، كلچر، كاریكاتۆن، نرگزی مندان، ھونری بدرخان) الپرە

١،٣٦ بڕەنگاو رەنگ.* پـــاش گۆڕانكاری بدرخان بشـــوەیكی كاتی ھموو (٨،٢٢) مانگ دەردەچ و ب (٢٤) الپرە ب قبارەی (٦٤ســـم× ٤٤ســـم)

بپاشكۆكانییوە..دەربچ فتانكی نزیك دا ھئایندەی ھیواین لب *

* داوا لـــ خونران و ھوادارانـــی بدرخان دەكین ك ھرچی رخســـتنی پرۆژەكبۆ س یكیان ھیو قســـبینـــی و رەخنـــتبزوویی ئاگادارمان بكنوە لڕگی نووسینگكانی بدرخان یان

bedrxan.com :لیئیمســـایتی بھـــاوكاری ژمارەیـــوە لـــم بدرخـــان *ئینترنـــت لـــ دەتوانـــن KURDISTANONLINE

بیخونیتوە.

ھفتنامیكی رۆژناموانیی گشتیی ئازادە

دەزگای چاپ و بوكردنوەی "بدرخان" دەریدەكات

ژمارە (٩١) شمم ٢٠٠٨/٣/٨ زایینیبرانبر ب رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی

سای ھشتمل ١٨ و ١٩

ل ١٠

ل ٤

ل ٢، ١٢، ١٣

ل ٢١ل ٥

ل ٣

ئۆردوگای خبات یان رانی، كوردیان ب دنیا ناساند

بدرخان ھفتان بخونرەوە

حمید ئبوبكر بدرخان

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،2رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی دەروازە

مرۆ

٨٢

ھفتنامی بدرخان

خاـــ وەھـــاب گۆتنی (كـــۆل مدە) كۆندانیـــش برھـــم و ماندوبوون و شونخونیكانی شانازی دەدورتوە.. پاش ٨ ساڵ، ٩٠ ژمارە، ٩٠ مانگ، ئو ژمـــارە و مانگان و ســـانی بدیار تایپكـــردن و كاری ڕۆژنامنووســـی و سرپرشـــتی چـــاپ و ئامادەكردنی بۆ بازاڕ و دابشـــكردنی بســـر شـــار و تۆزقاك كوردســـتان، شارۆچككانی لـــ بھای پیامـــی ڕۆژنامنووســـی ھاوكاران چونك كمنكردەوە، ئمی و ســـتافی كارا و ڕاوژكارانـــی دەزگای لجیاتی نووســـرانیش و بدرخـــان ئوەی بابتكانیـــان بۆ بوبۆتوە، ھریك و بدرخانك وەربگرت لبری پاداشـــت، دەچوون لبازاڕ بدرخانیان دەكی.. ئوەیان شڕەفكی گورەی و

ئم سوپاسیان دەكین...لـــ برامبر ئـــوەی كـــ زۆر وتراو بوكرایـــوە ك بدرخـــان دادەخرێ.. پیاوە مـــردەكان وەمیـــان داینوە و گوتیان چـــۆن دەب دایبخـــن. نخر ..دەربچ فتانـــدرخـــان ھب دەبـــچونك بوكراوەیكی باش و خونری تایبتی خـــۆی ھی بـــۆ دایدەخن.. ئمش لســـتافی كارا ك گوبیســـتی ئو قســـی بووین، كچـــۆن دایكك منداكـــی ون كردبت و پاش ٦ مانگ بیدۆزتوە و زۆریش شادومان دەب و

..خۆشیان دەگریل مانزانی لشـــن نمان چھش بمئمردە، ،ورەیگ پیاوە (ئو برامبر ،تحورم ب ،وەفایب ،راســـتگۆی باوكـــ خباتگـــە، شۆڕشـــگە، شھیدە، پشـــمرگ قارەمان، پیاوی ھسانوە،... ھتد) بین چی، تنیا ئوەندەمان گوت سوپاســـی ھوستی برزی ڕاســـتگۆیانت دەكین، پیمان بـــ درۆ و ســـاخت لگـــڵ پیامـــی ڕۆژنامنووســـی نكین و تا دەتوانین

راستییكان ئاشكرا بكین... مانگان درخان لی بدیارە مانگنامـــبكرت ھفتان پویســـتی ب ســـتافی و یـــھ كاراتـــر و كارا نووســـینی لوبوارەش دەب لشار و شارۆچككان فتانو بتواندرێ ھ بـــرت ھیامنپقس لسر دیاردەكان و سروەریكان بكـــرێ... چونكـــ ل كوردســـتان زۆر ســـروەری ھی دەكرێ قسی لسر بكرێ. ناكرێ ھموو شـــت (ھر باسی ك بـــی و مـــل شـــكاندنی خندەگو بھیچ جۆرێ باســـی ســـروەریكان

نكرت)...بوكـــراوە حزبی و ئھلـــی و حكومی و ئـــازادەكان باســـی بابتـــ بنرخ و یتیان ھی رای بـــاش و تایبوانئلســـر كـــورد و مژووی كوردســـتان بوناكنـــوە... بابـــس بـــ یكتر ناشـــیرین كردن و بادەســـكوتكانیش نكون ژر پرســـیار، چونك زۆربی راستییكان الی سركردەكان، بقولی و برادەرە ڕووناكبیـــرەی گوتی : لئـــ ك بوویـــن (١٠٠) ماڕەكگســـوید لئریتیـــری و (١٥٠) ما كورد بووین.. (٢٢) حزب وكاری ڕكخســـتنیان ئوان بوو.. جیـــاواز حزبكانیان ھبـــوو، ھر ھبووا.. كۆبوونوەیك ك بم ھموویان ئامادە دەبوون.. بم ئمی كورد روحمان دەردەچـــوو تا (٥) كس م خاب قمـــكۆدەبۆوە.. جـــا ناھوەھـــاب گوتنی "كۆڵ مـــدە با ناوی

گورە و دیوران نبین". ل بدرخان بم.. دەموێ لكۆتاییدا مانگان دەبت ھفتان بم، ئســـتا دوو ھفت جارـــك و لماوەیكی زۆر پیرۆزبایی ل ،فتانـــھ تكورت دەب

ستافی بدرخان و خونرانی...

كات كـــ یادی راپڕینـــ مزنكی بھاری"١٩٩١"ی، خكی كوردســـتان دەكرتوە، كوردستان پشمرگی و كڕین٣/٥"یادی راپ"ك لمووساھدەكرتوەو شـــاری رانی ب دەروازەی راپڕینك ناوزەد كـــراوەو حكومتی رۆژەی ئـــم كوردســـتانیش ھرمی كردووە، ب پشووی فرمی لكوردستان، بم لالیكی دیكوەو لشـــونكی تری كوردستان، ل كۆمگای خبات، خكـــی ئـــوێ قســـیكی دیكیان مرلك بـــن: رۆژوان دەو ئیھواتا ل"١٩٩١/٣/٤" ئم لكۆمگای زۆرەملـــی خبات، خكـــی راگوزی و قـــدزێ كندناوەو گوندەكانـــی سنگســـری ل كۆكرابوونوەو رژم جنیشـــت نم شـــووانی لزۆر ئبكردبـــوو، راپڕینمان كـــردوو ئوڕۆژە دوو شھیدیشـــمان بنـــاوی" محمد فاروق سدیق گی و بختیار عومر بخشـــی. قدزیی"بكوردســـتان لمبارەیوە، فاروق ســـدیق گی، باوكـــی یكم شـــھید لـــ راپڕین خبات لكۆمـــگای لكوردســـتان، گوتی: كـــ باس لراپڕیـــن دەكرێ، ك بـــاس لمووشـــتھرلب دەبـــراپڕینكی ئۆردوگای خبات بكرت لـــ"١٩٩١/٣/٤" لبرئـــوەی یكم ك ئمبووین لكوردســـتان شـــون و لكوردســـتان برپاكرد راپڕینمان باسیان جیھانییكانیش ھموومیدیای خكـــی كۆمگای راپڕینی لـــم

خبـــات كرد، وەكو دەنگـــی ئمریكاو رادیۆی مۆنیتكارلۆ، ناب ئوەشـــمان لیادبچـــت ك رادیـــۆی دەنگی گلی كوردســـتان رۆكی جوامرانی بینی لبوكردنـــوەی ھواكـــو ھاندانی راپڕیوی كۆمگای خبات"ئۆردوگای خبـــات كـــ لخكی لتیفـــاوە و گـــر و دیبســـنگدزێ و سقـــپكھاتبـــوون، گوبیســـتی ئوەبووین ك لبســـا راپڕین كـــراوە، دیاربوو شان چكدارەكانی یكتی نیشیتمانی كوردستان و برەی كوردستانی خۆیان لتواوی ئامادەكردبوو كڕینراپ بۆ شاروشارۆچككانی كوردستان"ئوەبوو لڕۆژی"٣/٤"راپڕینك لكاتژمر"٩"ی بیانی دەســـتیپكردوو لدوای نوژی عســـری ھمـــان رۆژ كۆتایـــی ھات. نخكی ك ئوەبوو ھۆكارەكشـــی كلـــك ھروەھـــا خكـــی خباتی ،كڕینراپ بوون لشدار نكۆنیش بلالیكـــی دیكوەش بھـــۆی دووری شونك ھزی پشمرگی كوردستان نیانتوانی بگتی نیشتیمانی نكو یخبات و لوالیش رژم بتواوی ھزو جبخانـــی خۆی ھات و راپڕینكی م رۆژی دواتر كركوت كرد، بســـ رگشمزی پڕین كرا، ھراپ رانیل بۆی ،رانیـــ یشـــتگ وكاتـــرئھراپڕینك ســـری گرت و بجۆش و

خرۆش بوو.ھروەھا فاروق ســـدیق گی باوكی یكم شـــھیدی راپڕین لكوردستان ك ناوی شـــھید"محمد" گوتیشی: ھزكـــی بعســـییكان ئـــوڕۆژە، زۆریـــان ھنای خبات ب پاپشـــتی خۆفرۆشـــكان و مفرەزە خاســـكان كـــ ناتوانـــم ئســـتا ناویـــان بھنم، لبرئوەی كاربدەست و شۆڕشگین ل دام و دەزگاكانی حكومتی ھرمی كوردســـتان و شھیدانكشیان بقد

لـــ دیداركـــی كورتـــی بدرخاندا، جگری سرۆكی ھرمی كوردستان و جگری سكرتری گشتی یكتی سبارەت كوردســـتان، نیشتیمانی راپڕین ســـای بیادی"١٧"ەمین

لكوردستاندا، گوتی: مژووی خباتی خكی كوردستان پە ل ڕووداوی گرنگی ئوتۆ ك بۆ ھتا ھتای ل الپڕە گشكانی مژووی ســـروەریمان تۆماری لیاد ناچت. گرنگترین وســـتگی ئم كاروانش راپڕینی ئاداری ســـای (١٩٩١)ە. ئم ڕووداوە مژوویی وەرچرخانكی گـــورە بـــوو لژیانی ساســـیی و لسرانسری جماوەریدا. و حزبی لـــ بشـــوەیك كوردســـتانیش

شوەكان ڕەنگیداوەتوە. رینم راپی ئكشـــرە گڕووە ھ

ئو بشداریی بوو ك ھموو خكی كوردســـتان بچیـــن و توـــژە جیا داكرد. بشـــداریان توە بجیاكانیـــپكھاتـــ ئایینـــی و نتوەییـــ جیا نموو حـــزب و الیوە. ھجیاكانییـــسیاســـییكان بـــ ھمـــوو ڕەگز و شـــدارییم بئ وە. ككانیینمتدیاردەیكـــی كم ونیـــ ل مژووی

میللتكماندا. ئامانج یشتگ ڕینم ڕاپوەبوو ئئســـرەكییكی خـــۆی كـــ ئویش ئـــازادی بوو. ئم ئازادییش بشـــی ھـــرە زۆری ھرمكمانـــی گرتوە، ب كركـــوك و خانقین و ناوچكانی دیكی بعرەبكراویشـــدا. دوا بدوای راپرینیش بماوەیكی كورت بشك ل كوردســـتانی خاپووركـــراوی دوای وە كوە و بوژاینفـــال بونیاتنرایـــئ

ئمش پرۆشی خكی كوردستان دەردەخات بۆ ئازادی و بۆ وتكی.ھروەھا برەی كوردســـتانی توانی یاســـایك دابژـــت و ھبژاردن ئنجامبدات. ئوەبوو ل ١٩/مایسی/ ١٩٩٢ پرۆســـی ھبـــژاردن لـــم ئنجامدرا وتوانركس ھرمماندا و برھمكـــش ل ھاتنـــ كایوە پرلمـــان و دامزراندنی حكومتی ھرمی كوردســـتان خۆی دۆزیوە، ك دوو وســـتگی مزنی برھمی

راپرین بوون. زراوانم دامی ئسایش لۆكئیمل بارودۆخكی ئارام دادەژین. ژیانی دیموكراســـی و مدەنیمان ڕۆژ بڕۆژ ڕوو لبایی و شـــانازییكانیش بۆ

راپڕین دەگڕتوە.

.یمی ئھیدانچوار ش"خكی خبات ئوڕۆژە دوو شھیدی پشكش بكوردستان كرد بناوەكانی محمـــد فـــاروق گـــی و بختیار

عومر قدزەیی". بختیـــار عومر خكـــی قدزیو پـــاش راگواســـتنی زۆرە ملی گوندو كوردســـتان شـــارۆچككانی شـــارو ھاتۆت ئـــۆردوگای زۆرەملی خبات و لڕۆژی"١٩٩١/٣/٤"كاتژمر"١،٣٠"ی،

دوای نیوەڕۆ لـــ راپڕینكی خبات شـــھیدكرا. ھروەھـــا محمد فاروق لدایكبووی"١٩٧٣" گی، ســـدیق گونـــدی مال كاغـــی بنـــاری چیای لـــڕۆژی"١٩٩١/٣/٤" قرەچووغـــو لكاتژمـــر"١١"، ســـرلبیانی گیانی خۆی بخشی و بووە یكم شھیدی

كوردستان. قددزەیی"یـــش، ھروەھا"جـــالل لبـــارەی رووداوەكانی ئوڕۆژە گوتی:

ب، یكـــم راپڕینی كوردســـتان دەســـتیپكردوو خبات لكۆمگی لـــڕۆژی"١٩٩١/٣/٣" بارگژییك لناو كۆمگی خبات دروستببوو، رژمیش دەستیكرد ب كۆكردنوەی ھز لگڵ ١٩٩١/٣/٤ خۆفرۆشكاندا"لڕكوتی جمـــاوەری خبـــات كپكھاتبـــوون لخكـــی حوزی پشـــدەرو دیبگو دەســـتپكردو راپڕینیان كندناوە، توانیـــان تـــواوی كۆمگاك لدام و

دەزگاانی رژم پاك بكنوە". وەستا سربســـت دیبگیی، ئویش :بات دەی خكـــڕینبارەی راپلمن خوندكاری پۆلی سیمی ناوەندی كی زۆرم بینی ككم رۆژە خبووم، لھوتافیان دەكشا، لبیرم دەیانگوت: ھزی گـــل لبن نای، شـــھیدبوون قتكم زانـــی، بوو بكات ،دكتۆرایـــ وكات زانیم كك، ئـــمـــوو الیـــھلراپڕین لدژی دارودەستكی سدامی دیكتاتۆر و خونمژ دەســـتیپكردووە، كـــورد خونـــدكاری دوو ئـــوڕۆژە بنـــاوی" محمد فـــاروق و بختیار ڕینم راپھیدكران و لدزەیی"شقشـــان چكدارەكانی بروسك و خكی

خبات پیھسان و ئنجامیاندا. ھروەھا"گالوژ ساح خدر"لكۆمگای خبات، گوتی: ئـــوڕۆژە"١٩٩١/٣/٤" رژـــم نیتوانـــی بتـــ ناوكۆمگای ھرلشوی"١٩٩١/٣/٣"یش، خبات، گواســـتبۆوە بارەگاكانیـــان بنكـــو بۆئوبری"كلكـــی یاســـین ئاغا"ی، لیادی راپڕینی خبات سودەنرم بۆ تواوی خكی كوردستان و كۆمگی خبـــات كـــ دەروازەی راپڕین بوون لكوردستان. ھر راپڕینی كوردستان و خونی شـــھیدانیش بـــوو ك ئم رۆژەیان دروسكردووە، سرۆك كۆماری عـــراق و پرلمان حكومتی ھرمی

كوردستانی لكوتوە. گوتی: دیبگیی"یش، ھروەھا"قوباد راپڕین و یكم بگژداچوونوەی ھزی زەبالحی سدام ئم بووین، بڕاستی كـــ لســـایی راپڕینـــ مزنكی سای"١٩٩١"دەكرت، گریانم بۆخۆمان

و خكی خبات دت، چونك بگی زیندوومان الیو شھیدیشمان داوە لم ڕۆژە" ئم لڕگی شان چكدارەكانی كـــ كرابووینـــوە ئـــاگادار ی.ن.ك "یـــز ھھكی سیاســـی بجموجۆئگـــری ئـــوە ھی كـــ لھموو كوردستان راپڕین بكرت دژی رژمی دیكتاتۆری ســـدام، رۆژانش دەنگی گلـــی كوردســـتان باســـی لراپڕین و نزیكبوونـــوەی مرگـــی دیكتاتۆری ڕۆژی"٣/٣" كوەبوو لـــدەكـــرد. ئرۆژی یـــك شـــمم بـــوو خكـــی كۆمگی خبات كۆبوونوەو رژمیش ھندكی لگرتـــن و بندی كردن، بۆ رۆژی "٣/٤"خككـــ چوون بردەم دائیـــرەی ئمن و ناحیـــو مونزەمو رژم دەستیكرد ب تقكردن و پاشان لالین جمـــاوەر بتق وەمی رژم درایوەو لم نواندا دوو خوندكاری خكی گۆمگای خبات شھیدكران، بـــم زۆر بداخوە شـــھیدەكانمان وەكو سربازی ونیان لھاتووەو كس

باسیان ناكات. نۆغرانی" محمـــد ھروەھا"ســـید ئویـــش لمبارەیوە گوتـــی: یكم راپڕین و یكم شھیدیش ئمبووین، بـــم جگـــی داخ ك بـــاس لو قارەمانییتـــی كۆمـــگای خبات و لم دوو شـــھیدەی ك لـــم پناوە بات بت و دەبوا خخشـــیان، ناكربدەروازەی راپڕین دابندرت و شھید محمـــد فـــاروق ســـدیق گیش بیكم شـــھیدی راپڕیـــن دابنرت

لكوردستاندا. تبینی: لم رپۆرتاژەدا مبســـتمان نیی بین رانییـــ دەروازەی راپڕین نییـــ، بم ھقی خۆشـــیتی بین ھولر"ئۆردوگای خبات" چخماخی راپڕینیدا. بدرخان

بات یا رانیخ ڕین لی راپخماخچبات یا رانیخ ڕین لی راپخماخچكامیان دەبن دەروازەی راپڕین كامیان دەبن دەروازەی راپڕین

ئا: بدرخان

مدحد مھی شسیاوكی بق گسدی

ق رووفا

كرال یتق

م یك

ی نشو

و ت ئبا خایدوگئۆر

مدحد مھیش

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،3رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی لكۆینوە

لھركوێ باسی"اربیل – ھولر" بت ناوەوە، ھرزوو ئو دەســـتواژەی دەكوت برچاو، "ھولـــر كۆنترین شـــاری جیھان تائســـتا ش وایكردووە كمـــوە"ئئاوەدانی ماوەتبئمـــی خكی ئم شـــارەو ھموو خكی كوردســـتانیش زۆر شـــانازی بم شارەو بم دەســـتواژەیوە بكیـــن. بـــم، ك بنو الپڕەی ئو كتـــب و لكۆینواندا گوزەر دەكین و ســـرنج دەدەین، دەبینین مژووی دروســـتبوونی ئم شـــارە تائستا ب تواوی یـــكال نبۆتوەو ھشـــتا زۆر رای لك جیاو مژووی لك دوور بۆ ئم شـــارە باسدەكرن، ھربۆ نموون وەك لنووســـینكانی نو ئم لكۆران دەیخوننوە، ئینســـكلۆپیدایدا مژووی دروســـتبوونی ئم شارە بۆ ھزارەی دووەم و سیم و چوارەم و پنجم و ششم و ھتا حوتمی پش زایینیش دەگڕننوە، ھنـــدێ لـــ لكۆرانیش بگـــی خۆیان بكیشـــیان بندو ھیھ ژووانو مبۆ ئ ك لھیچ ی وەی راستی بم، ئن، بگبلكۆرەكان راو بۆچوونكانی خۆیان سبارەت ب مژووی دروستبوونی شاری ھولر ل گومان دان مالیوە، وات ھـــر ھموویان، ئگرچی م، زۆر پن! بژووی دیاریكراو دەكباسی ملســـر ئوە داناگرن، ك ئو مژووەی ئوان بۆ دروستبوونی شـــاری ھولر ب پسندی دەزانن، یـــك مژوو دوا مـــژووە!! ئمش بگی ئوەمان دەخات بردەم، ك مژووی شاری ھولر و سردەمی دروستبوونی، ھشتا پویستی ب پشكنین و لكۆینوەی زۆرتر و

.یوردتر ھئم لرە وەكو نووســـرانی ئینسكلۆپیدیای و نووســـین ئـــو لپراوـــزی ھولـــر، لكۆینوانی ك باس ل مژووی دروستبوونی شاری ھولر و ناولنانكیدا دەكین و باری ســـرنجی خۆمان دەردەبین، بگش بۆ راو ســـرنجكانمان دەھنینوە، بم، دیسان ئمـــش ناتوانین رای یكالكـــرەوەو جگیر بخین برچاو! ئویش لبر چند ھۆیك:

یكم: وەك دەزانرێ ھولر كۆنترین شـــاری جیھانو تائســـتا ك بئاوەدانی ماوەتوە، شـــاریش ھتا كۆنترب، مژووەكی ئاۆزتر دەب، بتایبت شاركی وەكو شاری ھولر، ك زۆربی راكان لسر ئوەن ك ئم شارە پش پیدابوونی نووسین دروستكراوە، ئوەش زانـــراوە ك خت و نووســـین، لـــ داھنانی ســـۆمرییكانو پـــاش ئـــوەی لھولر و كوردســـتان دەچن خوارەوەو لـــ ٣٢٠٠پ.ز

نووسین دادەھنن. ی كنتانو دیكۆمگو بموو ئدووەم: ھباس لكۆنی شاری ھولر دەكن و تائستا دەســـتكوتوون و زاناكان ل رۆژھت و رۆژ ئاوا باســـیان كـــردوون، پرتـــن و ھموویان نھاتوونت ســـر یك و كۆ نكراونتوەو واتكراوە، كر نسوەیان لینكۆوە لكپھشتا زۆر بگو را ھن لبارەی دروستبوونی

.گانم بناو ئ تھاتوونر نولشاری ھسیم: ھشـــتا لخودی شاری ھولر وەكو پویســـت پشـــكنین و ھكۆین نكراوەو ویستپ وەی كوارناســـی ئنزانایانی شو

لرووی شـــونوار ناســـی و زانســـتییوە، بۆئم شارەو دەوروبری بكرێ، نیانكردووە. وەمان بۆ خۆشـــدەكات، كی ئگوەش رئبدنیاییوە بین: ھشتا زۆر نھنی گرنگ، چ بۆ دروستبوونی شاری ھولر، چ بۆ مژووی ناوچكو جیھان لژر زەوی شاری ھولردا ماوەتوەو چاوەڕی دەستی زانایان و ھیمتی

.سۆزاندجا ل رەوشـــكی ئاوادا، ئوەی ك بگوترێ، ،یم نووسینانوەی ئندننجامی بینین و خوئك دەستمان كوتوون و ھستمان پكردوون. مژووی دروستبوونی شاری ئوربل- ئوربیللو-

ئوربیللوم – ھولر ھمووالیك ئوە دەزانن، ك شـــار برھمی دەســـتی مرۆڤـــو برھمی ســـردەمكی پشكوتووشو ئویش سردەمی سرھدانی

.تشارستانی ئوەش وا دەخـــوازێ ك لناوچك بدوای مژووی "مرۆڤ"دا بگڕن، باشترین مژووش بۆ ئو مرۆڤانی ك شاری ھولریان دروستكردووە، دەر" كوتی"شـــانشكئ ل ژووی مرۆڤمئشـــكوتكی كۆن و گرنگ نـــك تنیا بۆ ھولرو كوردســـتان و ناوچكـــ، بك بۆ ،وە، كوەش ســـاغ بووتمـــوو جیھان، ئھســـدو پنجاھزارساڵ پش زایین مرۆڤ لو ئشكوتدا ژیاوە، خۆ تمنی ئیسكبندەكان ك بـــۆ ٦٠ تا ٦٥ھزار ســـاڵ پـــش زایین دەگڕتـــوە، ئم تمن و مژووەش تمن و مژووكی ســـلمندراوو زانستیی، ئوەش ئاشـــكرای لپاش ئو مژووە، وات دوای ٦٠ تا ٦٥ ھزار ساڵ پش زایین، تائمۆك ھیچ رۆژگارك ئو ناوچی ب مرۆڤ و دانیشتوان نبووە: سانی ٥٥ ھزارو ٤٠ھزارو ٣٥ ھزار و ٢٥ ھزار و ٢٠ ھزار و ١٥ ھزارو ١٢ھزار و ٩ ھزار و ٧ھزار(*)پش زایین ك لھریك یندی خۆیان ھتمو تایبگب نو ساللناوچكو بۆ پاشـــماوەو بوونـــی مرۆڤ و بگشن بۆ بردەوامی ژیان و پشكوتنی، ئو مـــژوو و ئاوەدانییـــش دواجار نزیكمان دەكاتـــوە لمژووی دروســـتبوونی شـــاری ھولر، ئگر لگڵ ھاتن پشی مژووەكش گۆڕان و پشـــكوتنی ژیان لناوچك لبیر نكین. كوات ل ١٥٠ ھزار ساڵ پش زایین تا ھزارەی حوتم لئشـــكوتی شاندەرو ھولر بھولریشوە- كری ناوچدەوروبوەكـــو جوگرافیا- ژیـــان بردەوام، ھر ئو زاناكان كوردستان بندێ لھ ك شـــھۆی

النكی مرۆڤایتی دەزانن. و زانایانندێ لـــنا بۆ رای ھـــرەوەش پلدەبین ك لبارەی كوردستان و مژووی مرۆڤ و ھولر قســـیان كردووەو رایان دەربیوە. یك لزاناكان دەنووس:"ل شش ھزار ساڵ پش زایین، ل زنجیرە چیاكانی زاگرۆس، مژوو جگ ل باسی كورد زیاتر باسی ھیچ میللتكی ترمان بۆ ناكات" كوات ل ھزارەی ششـــم و لزنجیرە چیای زاگرۆس"مرۆڤ - كورد"ھن، .و زنجیرە چیایجوگرافیای ئ ریش لولھ یم ناوچكی تر ئـــژووناســـروەھـــا مھدەنووس: ناب بین كورد سۆمرین، بكو دەب بن سۆمرییكان كوردن. لوەشدا بۆمان دەردەكوێ ك ئو مرۆڤانی ھزارەی ششم سۆمرین و ســـۆمرییكانیش بقسی ئو زانای كوردن!! كوات كوردبوونی سۆمرییكان و كوردەكانی شـــش ھزارســـاڵ پش زایین لزنجیرە چیاكانی زاگرۆس یكدەگرنوەو رگا بۆ رایكانی داھاتوومان خۆشدەكن، ھر ئو و رایانریتانیش ئی ئینســـكلۆپیدیای برایبھزتر دەكات، كات دەنووس:"ھولر شاری باپیرانی سۆمرییكان" مبسیتش لباپیرانی سۆمرییكان، ئو ســـۆمرییانن ك پش تی چوونوانئ خوارەو كـــ وەی بچنئـــخوارەوە، نـــوەی ئو باپیرانـــن! ھر ئم رایش پشتگیری ئوە دەكات، ك ئو شارە، وات- ھولر – ئوربل- باپیرانی سۆمرییكان ین ككبیر نوە لر ئگدروستیان كردووە. ئمژوو پش سۆمریكان لناوچك باسی ھیچ میللتكی تر نـــاكات، لھولر و دەوروبری

دیسان ئوەش لبیر نكین، ك سۆمرییكان چوونت خـــوارەوە، پیوەندییان لگڵ زدو وتـــی خۆیـــان – كوردســـتان- و بتایبت شـــاری ھولر نبـــاوە، جـــا چ پیوەندی حوكمانی راستوخۆب، چ پیوەندی ئایینی و بازرگانـــی بت.جا ئگر چوون خوارەوەی سۆمرییكان لھزارەی پنجم و چوارەمی پش زایین ب، وەك مژوو ناســـان باســـی دەكن، ئوا ب شـــك دەب دروســـتكردنی و چوونش ئـــر – ئوربل-یـــش زۆر پولھخوارەوەیب و واتا پش ھزارەی پنجم و چوارەمی پش زایین، ئوەش مژووەك، واتا مژووی دروستكردنی شاری ئوربل – ھولر- دەباتـــوە بۆ ھزارەی ششـــم و حوتم و كناوچ ژوو لر مگئ واتوالتریش!؟! كئلھزارەی ششـــم تنیا باسی كورد بكاتن تچوون ك برییانو ســـۆمو كوردیش ئخوارەوەو پشتر ھر باســـی سۆمرییكان بكات و دروستكردنی شاری ھولریش ھر بۆ واتوە، كتڕشووتریش بگژووەو پو مئبزۆرترین بگ ھولر شارك سۆمرییكان یان وەك ئینسكلۆپیدای بریتانی باس دەكات، باپیرانی ســـۆمرییكان- دروستیان كردووە. دروســـتكردنكش ل شش ھزارساڵ پش

!متر نییزایین كناوی ئوربل – ھولر ناوی ئوربل – ھولر

ئوەش زانراوە، ھر شـــاركیش كمیللتك دروســـتی بكات،ھـــر ئو میللتـــش ناوی لدەنـــ، كۆنترین ناوھنانیش تائســـتا بۆ نـــاوی ھولر دەگڕتـــوە كۆتایی ھزارەی ســـیمی پش زایین و لـــ بگنامیكی سۆمرییكان ب شوەی- ئوربیللوم-ھاتووە، ئگر ئوەش لبیرنكین، ك سۆمرییكان دەچن خوارەوەو لوش شـــار دروستدەكن، ھرزوو دووشـــار بناوی – ئور- و – ئوروك- دروستدەكن، ئگر فیكرەی شار دروستكردن، لرەوە لھولر-ئوربل- كوردســـتان- لگڵ خۆیـــان دەبن خـــوارەوە وەك زۆر شـــتی تریشـــیان لگڵ خۆیان بردووە، ئوا ل ناو لناكش ھر كاریگری- باپیرانیانی خۆیانی- ش ناوی"ئور"ە، كویش پئ وەدیـــارە، كپل – ئوربل-دا ھیو لوش شـــاری –ئور- و –ئوروك- درســـتدەكن و لناو لنانكشدا سوود ل پشینی ناولنانی شاری – ئوربل- وەردەگـــرن و بۆ ناوی شـــارە تازەكانیان لھـــوارە تازەكیان ھر لســـر ئو كلتوری ناولنان دەڕۆن، ك پشتر باپیرانیان لسری ش چوونئوربـــل-ی پ – رۆیشـــتوون، وات خوارەوەو –ئـــور- و –ئوروك-ی دوای چوونخوارەوە برھمی ھمـــان میللت و ھمان كلتوورە. ھرچندە ھنـــدێ رای الواز ھن، ك ناوی شـــاری ھولـــر – ئوربل- بۆ زمانی خوری و ســـۆبار توویـــی دەگڕننوە، بم ئگر ســـیری زەمنی دەســـتی خوری و ســـۆبارتووەكان بكین لھولرو دەوروبری، ئـــوا دەســـتدارییكیان دەكوت دوای سردەمی یكمی دروستبوونی شاری ھولر، :دە زۆر الوازتر دەكات، ك و رایویش، ئئ .كی خوری یان سۆبارتووییناوی ئوربل ناوئگرچی ناب ئوەش رەتبكینوە، ك خوری و ســـۆبارتووییكانیش، لكاتی حوكمكردنی ناوچكـــو ھولـــردا، نـــاوی –ئوربل-یان وەی كوەك ئ ،وەزاری خۆیان گۆ كردبشبئاشوورییكان كردوویان، دەبینین – ئوربیللو ئوربیللوم- ئوربیلـــال- ئوربیل- ئوربل- ك – وانم شكان بتی ئاشـــورییش دەســـپباسكراوە، لسردەمی دەستی ئاشورییكان ھر ئو – ئوربل-ە، لگڵ زمان و فۆنتیكی زمانی ئاشووری رك دێ و بكمك گۆڕانوە مانایكی تر بۆخۆی پیـــدا دەكات و دەبت بـــ ئوربائیل – ئاربا – ئیللـــو- ك لزمانی ئاشـــووری مانای"چوار خواوەند"دەدات، وەك دەشن:"ناوەك لبنڕەتدا پیوەندی بچوار خواوەندەوە نییو ناوەكش ناوكی ئاشوری نیی"،وات ناوی ئوربل ك ئمش ئوەندەی گۆكردنكی تازەی بۆ ناوكی كۆن، ھندەش ھگـــری مانایكی تازەی، لســـر بنمای

نـــاوە كۆنك، چونك بـــڕای ئم- ھولر لسرەتای دروســـتبوونییوە وەك شاركی گـــورەو پرســـتگایكی گـــورەی ئایینی نگییرھو مانـــا فر ئگدروســـتكراوە، ئبڕاست بزانین، ك بپی ھندك سرچاوە ئوربل ناوكی ســـۆمرییو"ئور"مانای وت، شار، پرستگا، شون دەدات و "بل"یش ناوی خواوەندی زەمین، ك بگشتی دەكات "شاری خواوەندی زەمین" خۆ ئگر ھتا ئوربل ئو ر ناوەكھ موا ئئ ،خشـــبش نمانایبناوكی ســـۆمری دەزانیـــن، چونك بوای تواومان ھی ك سۆمرییكان ئم شارەیان واتكی ئایینی، كدروستكردووە، وەك شارھـــر ئو ناوە ئایینیی، مانای گشـــتی خۆی دەپارزێ، چۆن شـــارەك "ئوربل" لزۆربی قۆناغ مژووییـــكان، بتایبت پش زایین، ھر شـــاركی پیرۆز و گرنگ و پرستگایكی گورەیـــ، جا لھر ســـردەمكدا بووب و ،ك بووبر خواوەندر ئایین و ھرستگای ھپناوەكش مانای ئایینی خۆی پاراستووە، نك ھـــر – ئوربل- بكـــو ھولر-یش ھندك وە، كنكی ئایینی دەگكان بۆ ناورای لـــئویش"خورلیر- ھورلیـــر- ھولر"ە، ك مانا ئایینییكـــی بۆ ئایینی "خۆر پرســـتی – میپرایی- میترایی- میھربرســـتی"دەگنوە، ر لولدیســـان ھ ك ،دەچوەش واپئ كسردەمی دەســـتی ئایینی خۆر پرستی- شاركی پیرۆزی ئو ئایینش بووب! ئگر ھولر ل –خورلیر-ەوە ھاتب!؟ خۆ ئگر ھر گۆڕانی لفزی –ئوربل- یش ب، ئوا دیسان ھر لناوە ئایینییكوە- ك ماناكی مانایكی ئایینییو كۆنـــ، گۆڕانی بســـرداھاتووە، گۆڕانك گۆڕانكی لفزییـــ بزمانكی تر، كوات دووجار دەتوانین ب پشـــت بســـتن بو رایانی ك لنو ئم ئینســـكلۆپیدیایی وەی كئ ینوە، دەگنیتردا دەیانخوولھمژووی دروستبوونی شاری ئوربل – ھولر – لسرەوەی شش ھزارساڵ پش زایینییو ئم شارەش سۆمرییكان و باپیرانیان دروستیان كردووەو ھرخۆیان ناویان لناوە، كوات ئستا تمنی ھولر الی كم ھشـــت ھزار ساڵ دەب و ناوەكشی ھر لھوەلوە- ئوربیللو- ئوربل- یان شوەیكی نزیك لم شوان بووە. ئگر ئم تائستا ئو رای بڕاست دەزانین، ،دوور نیی ین، كبیـــر ناكوەش لم، ئبلداھاتوودا بگی گرنگ و زانستی دەربكون،

ك تۆران ھبوەشنتوە. چند وشیك لبارەی"ئور"ەوەچند وشیك لبارەی"ئور"ەوە

لنو زمانی كوردی ئستاو ناوەكانی مژوودا. لزمانی ســـۆمری و زمانی میدیاكانیش، ئم "ئور"ە، بشـــوەی جۆراو جـــۆر لك نزیك لماناو شوەدا زۆر دووبارە بووەتوەو زۆربی جارەكانیش ھر ناوی شون بۆی زۆرجار"ئور- رچاو، كب ونــــــرە- وار"دەكئیـــر- ئار- ئ

:یكیان ھشییمانادا ھاوبموویان لھئور – وات= شـــار – وت – پرســـتگا –

شون"ئوربل"ســـرزەمین- – وت = واتـــ ئیـــر-

شون"ئیرینڤیچ"ئار- وات = شـــون – شـــونی نیشتجی

ئارییكان "ئارماوا" یم وشـــگا – جوگرافیا"ئج = ئیرە- وات

ئستا بو مانای بكاردێ"وار- واتـــ= وت- شـــون- شـــار- جـــگا-

"كوردەواریی- شونوار- جوار"ئگـــر ســـرنج بدەین، ئم وشـــان، ئگر بشـــوەی پشگر لوشدا بكار ھاتبن، یان ناوگر یان بشـــوەی پاشگر، زۆرترین وشی تازەو ناوی تازەیان بۆ"جوگرافیا"دروستكردووەو و دەشیك نزیك ھمووشیاندا مانای لھل

.بكدووریشیان ھمانای لوەك: ئور – ئوربل- ناوی شار- سۆمری

ئیر- ئیرینڤیچ- ناوی ھرمكی فراوان- میدی- زەردەشتی

ئار- ئارماوا- گوند- ناوكی كۆنو ئســـتاش لزمانی كوردیدا ماوە.

ئیرە- واتا ئستای جگ نزیك ل"ئیرینڤیچ"ئرە

.كوردستانوار- وات-ئار- بمانای وت، ك كۆنو ئستاش لزمانی كوردی بكاردت"شونوار – جوار

- كوردەواری". ئگر ئـــوەش لبیر نكیـــن، ك لزمانی ســـۆمری و زمانـــی میدیاكان و ئاوســـتادا پیتی"ر" و"ل" جگۆڕك دەكن و ھرئستاش لزمانی كوردی بتایبت ل –زار-ی ھولر-دا ئم جگۆڕكییـــ زۆر برچاوە. لكۆران و زمانناســـان، ئوانی ك شـــارەزای زمانی ســـۆمری و ئاوستایین باسی پیوەندییكی بھزو راستوخۆ دەكن، ك لنوان سۆمری و كوردی- ئاوستاو كوردی-دا ھن ئگر ئو پیوەندیی ل وشو ناوو زمانكاندا برچاوە، ئوا زەوی جوگرافیای ئم زەمانانش ھر یك و زمانانب ش ككانو خو ئـــجوگرافیایقسیان كردووەو قس دەكن، ھر ئو مرۆڤانن ك لبردەوامی ژیان و مرۆڤكان لشاندەرەوە گیشـــتوونت ھولر و ماونتوەو ئستاش لھمان جوگرافیـــاوە درژە بھمان كلتورو زمان دەدەن، ك ئویش"میللتی كورد و كلتور و زمانی كورد"یی. ئوەش رگی ئوەمان بۆ خۆشدەكات ك بتوانین بین ھولر لگۆڕانی –ئوربل-ەوە ھاتووە، بتایبتی ك ل ھندێ ســـرچاوەی ئرانی- فارســـی!! و پھلوی ئوربل- بشوەی –ئوربیر- ھاتووە، دەبینین ر"ی ئوربیر ك"ل"ی ئوربیل – بووە بـــ"كئمش تایبتمندە بزمانكانی ســـۆمری و میدی- ئاوســـتایی- كـــوردی- زاری ھولر ئســـتاو كۆنی وات گۆڕانی"ر" ب"ل" ھولر. كوات ئـــم دوو ناوە- ئوربـــل- و –ھولر- ســـرچاوە بۆیك زۆرەوە بئیحتیمالكـــی دەگڕنوە، ئگرچی –ئوربل- ناوھنانكی- بۆ پنج ھزارساڵ پش ئستا دەگڕتوە. بـــم، بۆ ناوھنانی –ھولـــر- بگیكی ردەســـتدا نییـــبكـــۆن و نووســـراومان لبشوەی"ھولر"ناوی ھاتب، بۆ ئو رایش ك دە ھولر ل"خۆرلیر"ی سردەمی ئایینی خۆر پرستییوە ھاتووەو بۆ چوار ھزار ساڵ پش ئســـتا دەگڕتوە، بگی نووسراو بشوەی"خۆرلیر" لبردەستدانییو زیاتر راو

.بۆچوون. جگـــ لـــوەی ك –ئوربیر- كـــ لھولر نزیك ئویش ریشكی بۆ ھزارەی یكمی پـــش زایین دەگڕتـــوە، ھند ھی ئمۆ م شـــارە بموو كورد ئكوردســـتان و ھل"ھولر"ناودەبن، بم ل بگ مژوویی و رەسمییكاندا، ھمیش ب –ئوربل- ئربیل- وفی"یش كناوی ھاتووە، تاوەكو"ئیبن مست كرەو یولكی دانیشتووی شـــاری ھزانایلدانراوەكانی خـــۆی ھربناوی"تأریخ أربل" مژووی ئوربل"ەو باسی شاری ھولر دەكات، ھر بونـــاوەی ناودەن، واتا لســـردەمی دەوری حوت ســـد ســـاڵ پش ئستا الی كم- نـــاوە فرمییكـــی ھر"ئوربل"بووە. ئوەش نیشـــانی ئوەی ك ئگر شـــاری ھولر لدروستكردنییوە، تائستا ك سر ل ھشت ھزارساڵ دەدات خۆی بزیندوویی و ئاوەدانی ھشـــتووەتوە، ئوا ناوە كۆن و رەسنكی خۆشی ھر پاراستووە، ھرچندە زۆر نتـــوەی جیاو زۆر ئایینیش لم شـــارە دەستیان پیداكردووەو مژوو و سردەمی دیاریشـــیان ھی. ئمش بگی رەسنی خۆڕاگریی و كۆنی و ئم میللت و ئو شـــارو وتی، ھر ئم خۆڕاگرییشـــ شـــارەكی بئاوەدانی ھشـــتووەتوەو ناوەكشی وەك

خۆی پاراستووە. (*١)لم نووســـیندا باسی ســـرچاوەكان ناكین، چونك ھر ئو سرچاوان لنو ئم

ئینسكلۆپیدیای زۆرجار دووبارە دەبنوە. تبینی: ئو بابت بۆ ئینسكلۆپیدیای ھولر ئامادەكـــراوە، لبـــر گرنگـــی بابتكو بۆ ڕادەربینی خاوەن ڕایـــان ل بدرخان بوی

دەكینوە.

محمد گۆران

وەیش

بو موراق سیق ،خۆكردیی ـــن بئلفازم كس بنادان ن ســـركھ -خۆكوردیی عنـــا دەكا. بۆییبـــی مخـــۆی تاشـــاعیرم نای ھۆنراوەی درە ئم نوان با بڕاست، ئرێ ھنایوە، خۆمان بـــت، ئگر نای ھولری بووایـــ ئو گرنگییـــی ك ھیتی خۆی كـــس ،باب دەیبـــوو؟. ھر باسوور و شین نكاتوە، قسیك وەیئ مبســـتم جا كردمان. بوو لوانی بعســـی و بكرێ گیراوی وامـــان ھبـــ، ئم دوو وشـــیی چۆن ب بخونتـــوە، ســـرەوە دەبـــ بعرەبی بنووســـرت، ئم گمژەی بۆ بكوردی ننووســـیوە. برال ئمـــش دەزانین، كوردیكی بـــم ،رییـــچاوەد و متمانـــشـــتكانی وەكو ئمـــش، توخوا دیكـــ لمكن، چونكـــ دواتر ھر برەو دەشكتوە خۆمان بزەرەری سیق ی، كاكككورتیوە، بشپھموو ئـــوەی لبر ،بموراق و شادەمارەكانی میللتی تنیوە و كس متمانی بویتر نماوە و ھمووشمان لژـــر چاوەدری بـــردەوام داین، بم خۆشـــمان ھرواین، دە توخوا ھستن، فرموو دانیشن. ك لئوە متمانی ماوە و متمانی پدەكرێ، و ناكرـــن چاوەدـــری كامتـــان چاوەدریـــش ناكـــن، جـــا گرنگ نیی كـــی و چـــۆن، یاچندتی و پیاو ماخراپ .كلسم چۆنیتی ،ژنی خـــۆی نییی بســـیق یھئم كارەســـات، موراقبی دەكا و بم پماننگری) خوای) دەشزانبۆ دوو فلســـی ملی خۆیاكشـــاوە، ژنكانیش موراقبـــی پیاوەكانیان دەكـــن، ژنكان لناوەخۆشـــیان، ژنان، چونكپیاوەكانیـــش زیاتر لئوان زیاتـــر لمل شـــكانی یكتر دەگڕـــن. لـــدەرەوە و نـــاوەوە، موراقبـــی حكوومـــت دەكـــرێ و ویش سیقدەستدراوە، ئش لسیقو موراقبـــی ژوورەوە و ســـرەوە دەكا، پیـــاوم دەوێ نیـــازی ئوەی بۆخۆی بتنیای پرۆژەیكی بھھب، حكوومـــت چاوەدری دەكاو برپرســـكی لگڵ دەكا بشریك. یكتری موراقبـــی رۆژنامـــكان دەكن، لناویك رۆژنامش خاوەن ئیمتیاز موراقبی سرنووسر دەكا بڕوەبری موراقبـــی ئویش و نووســـین دەكا، زراویان لخشپی پارتكان چـــووە، یكتـــر قاچـــی موراقبی یكتر دەكن و دەشكرن موخابراتی دەزگاكانـــی لالیـــن ھموویـــان نـــاوەوە، و دەرەوە سیقیان نماوە و موراقبی یكتر دەكن، بم ل سرەوە پكنینیان ڕۆژە ڕیـــك دەڕوا.ســـیری ژیانی حیران دەكـــی، یككیانیش ھر مانئ بۆچـــی لـــوەی، دەمنـــی ژیانی لدەرەوەی خۆ ئاسوودەنین؟ خزانیان، عیب نب جنس دەكن، ببـــ تامیـــش، ئـــوەی بحوت پشـــت دەفترـــك دۆالری نبـــوو، ئســـتا خۆی حفتـــا دەفتر دۆالری ھیـــ. خانوو ئاپارتمانی باشـــیان ھی، رەسیدیان لبانق كردۆتوەو وەردەگرن، زیادەكـــی ســـانش ن، خۆشیان پدین دەكباســـیش لدەكی، علمانیت باســـی .ریفشوەسفی ھیگل و گرامشی و دونیایك بیرمندت بۆ دەكا، باســـی دینی بۆ دەكی، ئو باسی حجت بۆ دەكا، باسی گوادی دەكی، خۆشمشەبی پـــ خۆیـــت ورابواردنكانـــی بكا ل نرخ رشتدەفرۆشـــرێ، ھبازاڕ، ئو خۆی دەكا بو، ھموویان ئاســـوودەن، ھموویـــان باشـــن، پدەكنـــن، مۆبایلیان پی، تاخمی نومی توركیان لماڵ داناوە، بم ســـیقیان بكس نیی و چاوەدری خكی دەكن، چاوەدریش دەكرن

و باشیش دەزانن!!؟.

د. مولود ئیبراھیم حسن

"ھولر – اربیل" مژوو و ناو

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،4رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی دیدار

kurdistanonline.net سه ر نووسه ری •

چیمن ساح•

بینی پرچ، لکردنه وه ی به شکی جه سته یه !

ئه گه ر به زۆر مقه ســــتت له سه ر پرچی کچک دانا و بیــــت، وه ک ئه وه وایه به شکی جه سته ی لبکه یته وه و پموایه ئه وه ی به زۆر بتوان پرچ ببێ، گه لک تونــــدو تیژی تریش ده کات، ھه ر بۆیه کاری وا تاوانه زه وتکردنی مافی مرۆڤه دروســــتکردنی ھۆکاری دواییــــدا وله

کینه یه .من خــــۆم ئه وه ی بــــه زۆر بــــ پرچم ببێ،وا ھه ست ده که م ھه ر وه ک ئه وه وایه ب سه رم ببێ،، له گه ڵ ئه وه شدا داوا لــــه و ٢٧ کچه ھه رزه کاره ده که م که له دوا ناوه ندی خورماڵ مامۆستاکانیان پرچیان به زۆر که ناکا بین، چونکه بین له زۆر به ی حاه ته کاندا له سه ر ئاره زوو و ویســــتی خۆتــــه له وانه یه بۆ جوانی و مــــۆده ب، به کو ئه وه ی ئه وان کردوویانه بکوردی و ئه وانه ی پشــــووتر زیاتر بــــه کاری ده ھنن، پــــی ده وترێ (ھه قاچیوون) ببوورن و ئــــه وان ببنه نموونــــه ی لبوورده یی و مرۆڤدۆســــتی بۆ ئه وان، له و کاره یان

ته ریقیان بکه نه وه . دوای ئــــه وه ی وه زاره تــــی پــــه روه ر ده بیاری فه ســــلکردنی مامۆستاکانی که ئه و کاره یانی کردووه داوه ، ده سته یه ک له خورمال به یاننامه یه کی ده رکردووه و داوای گانه وه ی ئه و مامۆســــتایانه ده کات"من باس له گانه وه و نه گانه وه شــــم باشــــتره ئه وانه فه سناکه م، پنه کرن و بدرنــــه دادگا و دادگا بیار بدات، به کو بتــــاوان ده رچن، به کو سزاکه یان قورســــتر ب و کچان داوای قه ره بووی پرچی خۆیــــان بکه نه وه که باوه ،." ته نیا ئه وه یه که به یاننامه که دانــــی به وه دا نراوه ئــــه و تاوانه کراوه ونکوی نه کردووه و ده گه وره کراوه و خۆی به ده سته ی به رگریکردن له خه کی شار ده ناسن، به یه ک وشه ش داکۆکی له کچه کان نه کردووه ، له وه ش زیاتر شــــیعره به ناوبانگه که ی ساحبقرانی ھناوه ته وه که ده ــــ "ره بی موب له وه رێ،ھه رکه س زمانی په نجه کانی ھهگوشــــه ن به ده ردی گوخه نــــی دۆزه خ

به رێ." شه ن کله و رووداوه دا گو نازانم ئه ب ده ب و ئه وه ی مــــووی له زمان ب بک ب ؟،به ھــــه ر پوه رکی مرۆییانه لکی بده یته وه پچه وانه ی ده ربین و

تگه یشتنی ئه وانه . چونکه ئه وان دەســــته ی داکۆکیكردنن له خه کی شــــار ناب بــــه پی ئینتما و بیروبۆچوون خه کی شــــار، بکه نه گوشــــه ن و گوخه ن، ئــــه وه بۆ ھه ر ده سته و رکخراوو گرووپکی که خۆی به نونه ری خه ک ده زان ھه ر وایه و ده ب زۆر وریا ب له پاراســــتنی ھی

کارکردنی.ھه ر بیروبۆچوونــــک که له خزمه تی مرۆڤدا بوو،مرۆڤی به ره و ســــه روه ری و پاراســــتنی کیان و که ســــتی و شته تایبه تییه کانی و پاکی و راســــتگۆیی و به رده روونی و ھه ر سیفه تکی تر راکشا پیرۆزه و ھه مــــوو ئاینه کان و زۆربه ی ئاینه کانیش په یامیان ھه ر به وشوه یه ، به م به ڕاســــتی کاتی ئه وه یه میلله تی ئمه که زۆر ی ئازار چه شتووه و زۆری ناوخۆیــــی و بیانی به نــــاوی ئاینه وه خۆیان لکردووه به عه نته ر چ له سه ر ئاستی نه ته وه ، چ له سه ر ئاستی تاکه که س و کۆمه گه و شار، لیان بده نگ نه بن و مرۆڤی ئمه ش ھه ر له مندایه وه دواتر به الوی و له به ساچوونیشدا له ژر زه بــــری توندوتیژیدا الر نه بته وه بۆ به رژه وه ندی که سانک، که ھه ندک شتی خۆیان به خه ک ده فرۆشنه وه بۆ خه کی تر نرخی نیه ، به م کۆمه ک دابونه رت وایکردووه ، ئه وان بازاڕیان ھه ب، ئه وانیش لــــه جیاتی رز له و ،ته بگرن که پایه یه کی داونه تدابونه ردن ده بن به زه بر وه شــــن.جا ئه وانه که ســــانی نزیک بن یان دوور سه رکرده بن یان یان ئاســــایی، ده وه مه ند بن یان گیرفان خاــــی.. ھه موومرۆڤه کان یه کســــانن، له بــــه ر دیارترین ھۆ که (که س ته مه ن و ژیانی له ده ستی خۆیدا نیــــه ) بۆیه که س مافی نیــــه ، زه بر له

جه سته ی ئه وه ی تر بدات.

* ســــبارەت بكتابكــــی ئوســــتاذ، ئوەی د. * ســــبارەت بكتابكــــی ئوســــتاذ، ئوەی د. عزەدین مستفا رەسول پت وای ڕتوش كراوە یان عزەدین مستفا رەسول پت وای ڕتوش كراوە یان

ئیزافیكی كردبت سر؟ئیزافیكی كردبت سر؟- دكتۆر عزەدین ویستوویتی برھمكی بپز، وەی ڕاســــتی بئ ،وەی رۆمان بنووســــشــــلووتی من لخوما شتكی وام بینیوە، كردوویتی بھونی ئم باس، ئو ویستوویتی برھمكی ھونری ئدەبی واتا نك وەكو ئوەی ھی، بكو وەكــــو ئوەی خیای ئجوــــ، بم بداخوە عاملكی شخسی بكارھناوە، ھرچی ئوانی ك خۆشی ناون، لناو ئم كتبیا بشوەیكی خــــراپ ناوی بردوون، وەكو مــــال جمیل، دكتۆر بتۆ ئ چونك واب ناب مانئ ك مانمارف و ئبحیادی سیری ئو موزوع بكی، ئگینا خۆی ئگر ئو كتب بشوەیكی دیك دەبوو، ئوەبوو بگنجینیك ئستاش ئگر چابكرێ بنوعكی تی بۆتداوی ك خسیانش و حوكمم ئب ،ك

ھۆی ئوەی ل نرخی كتبك بت خوارەوە.* ل ســــیخورم یكــــك بناوی بشیریســــت * ل ســــیخورم یكــــك بناوی بشیریســــت دەنووس، دەن: ئم دكتۆر ئیحسان فوئادە؟دەنووس، دەن: ئم دكتۆر ئیحسان فوئادە؟

وانس ئوەنیــــم بر، من ئاگاداری ئخنــــا ن -بھۆی ئم ھموو حكایتانی دەربارەی مامۆستا بشیر موشیر تیای، موتئسیرن بۆ ھموو شتك ،كی تیابسیرەی وعن ك كموو كردەوەیبۆ ھئچنوە ســــر مامۆســــتا، جا ئوشــــتانی ئو .ی تیاینتیكشتی ع ،دەبی كۆمیدیئ دەینوس

* كی، نازانی ئم ك ئینووس؟* كی، نازانی ئم ك ئینووس؟.یبدوركۆ عزۆری دكتۆر شب وە -

* ئو گورە كردنوەی مسلی بشیر ك دەن * ئو گورە كردنوەی مسلی بشیر ك دەن نخوندەوارە و بۆوا گورەیان كردووە؟نخوندەوارە و بۆوا گورەیان كردووە؟

- ئزانــــی چۆن، ئم بدوو نوع ئب ســــیری مامۆســــتا بكین عیلم و حقیقت، كتۆ باســــی بی ئكك ئی تۆ باســــی شاعیركك ئكیھقی خــــۆی بیت، ن گورەی كی ن بچووك، ئگر ئم بین تعریفی بشیر بكین، ئین ئم كســــك ل بنمایكی ناسراو، ك ھر لمنایوە ھۆگری شــــیعر و ھۆگــــری كوردایتی دەبا شیعر، لئن بووە، لبووە، ھۆگری دوو الیسیاستیشا كوردایتی، ك چۆت سوپاوە ئو شڕ و شــــۆڕانی بینیــــوە و دەوری تیا ھبووە، زۆرتر شــــتی بینیوە وزۆرتر دونیای بینیوە، لالی خۆی ســــورەتكی دروســــتكراوە ئم رزگاركری گلی كوردە. ئم خــــۆی واھاتۆت برچاو، بم ئگر بیت سر واقیع، ب دەوری ھبووە لرۆشنبیری و ئمان، بــــم ئو خۆی ب رزگاركر زانیوە بۆ میللتی خۆی وەكو سركردە، ئمی ك لقابی موبالغاتكانی خۆیوە باس ئكات، ئم شتكی كی، ئستا من وەكو باعیس عیلمیك من نایم بشــــیر واباسبكم، وەكو خۆی بكو بجۆركی ئیلھام ئو شتانی ئیلھامی ئمات ل باسكردنیا، باشــــ بۆچی بشیر ئیھتمام ئیا بخك بشیر ئیھتمام ئیا بزاھیرەیكی غیرە ئیقتسادی، كس نی خیات ب خیات ئیشكا ئیوێ قازانج كا، بــــم خیات ناب بوەی مراقی شــــو و ڕۆژی بوكردنــــوەی كتبی كوردی ب، دایم باســــی كوردایتــــی بكا، دایم ھانی گنجــــكان بدا لو

ڕبازەدا بۆن.* شــــامیل لدوا وتاری لــــ ڕۆژنامی (التاخی) * شــــامیل لدوا وتاری لــــ ڕۆژنامی (التاخی) دە مال مستفا ھموو شتكانی ل باوكموە بۆ دە مال مستفا ھموو شتكانی ل باوكموە بۆ

دەچوو، ئویش ج بجی دەكرد؟دەچوو، ئویش ج بجی دەكرد؟- نخر ئو نوع خیاكی خۆشــــی خۆیتی و ئیحترامن بۆ باوكی، بم ئوە فین بســــر

ڕاستی.

* یانی شتی وانی؟* یانی شتی وانی؟- نخر، بس چی مال مستفا خۆشی ئویست وەكو وتم، كھات مام جــــالل تقدیمی كرد زۆر الل باسی كردبوو كپاشا مام جئیحترامی گرتبوو لئم پیاوكی وای و بیریشت نچت دەوری بشیر زۆر گورەی لیانی سركوتنی كوردانا، ئستا ،وەیچییشیر لی بكتییبا بزانین كوردای مئئم زۆر موھیم، بۆچی ئم عالم باسی دەكات لبر ئم ســــببان: یك لســــردەمكا كزۆر ،یاتیی خكمیھن ك كخت بووە كابرایســــڕــــگای كوردایتی و بوكردنوەی رۆشــــنبیری گرتووە، ئایا چی توانیــــوە بكا؟ ئم عیالقمان نی بس ئو ڕگیی گرتووە، تووشی عزیتیش

بووە.* چۆن پیرۆزبایی جژنی نورۆز لكوردان دەكا؟* چۆن پیرۆزبایی جژنی نورۆز لكوردان دەكا؟

- نخر ل ھموو شــــون باسی مام یارە ئكا، باسی نورۆز ئكا ئمی دووھم وتم: یكمینیان ی كردووە بكچی دوكانك یاتخ میھنم بئمولتقا بناوەندێ بۆ بیكگیشتنی ئودەباكانی دیبی كورد چۆتورەترین ئزۆر گ ك مانكورد لئوێ، وەكو عبدوــــ گۆران، ھژاری موكریانی، محمــــد تۆفیــــق وردی، ئمان ھمــــووی لوێ دیاردەكان كل ككی مــــكتریان بینیوە، ئیناچت منتقی حواســــوە یانی كابرای خیات بــــ دوكانی ناكا ب دوكانــــی ڕووناكبیری و كتب یشتنگو توەشا ئڵ ئگم لوە، دووھوكردنبسیاســــیی نبووە بم ئیمانكی قوی ھبووە بــــوەی ك ڕۆژێ لــــڕۆژان میللتی كورد رزگاری

.بتی خۆی ئدەوب ،بئ* باشــــ ل غزالی تۆ ل (بوكراوەی بشیرا) * باشــــ ل غزالی تۆ ل (بوكراوەی بشیرا) لوێ گوتویتی: ئوە كوردســــتان ئازاد بوو دەرم لوێ گوتویتی: ئوە كوردســــتان ئازاد بوو دەرم

بنن؟بنن؟- نخر ئءەم وەسیتكی لالی مامۆستا كامیل ژیر و د.محمد نوری عارف و جمال نبز كردووە، بشیر وەكو وتم ئتوانم بمانای كلیم بشھیدی دابنم، چۆن؟ ك بعس ھات ســــر حوكم (٨)ی شوبات یك لو كسانی گرتیان بشیر موشیر بوو، بشیر موشیریش نخۆشی شكرەی ھبوو ك لبر ئوە ل حپسخان برەیان كرد، لو ھاوین گرمی بغا نخۆشیكی برەوی سند و عمری خــــوای كرد، یعنی بھۆی ئو گرمیوە گ قــــی خۆمانوە ھو ناحیعنی لــــئینجــــا یناوی بھنین ك كابرا وەكو تكۆشــــرك و وەكو شھیدك، قســــكی چیی؟ ئ كمن زیندوو وێ برەبا، نامناو عتم بینی لزیبــــووم زۆر حمردوویــــش لناویان بم، لبــــر ئوە بمبنوە بۆ گردەكی مامیارە لوێ بمنژن، بۆ معلوماتیش حاجی تۆفیق پیرەمرد شاعیری بناوبانگی كورد زۆر ب منتقوە باسی بشیر موشیر ئكا ل ژینا، ،الیقی موشــــیری كی بۆ دووریوم كرگب ئزۆر زۆر بجوانی نووسیویتی: ك ڕەتكی بشیر ورەی نووسیوە ئكی گئیعالن ،بخۆش ئنئم زۆر لمراقاین ئم نخۆشــــیی مامۆســــتا ھرچی خوا بكا سالمت ب ك ئم چی دەرەخا، ك بشــــیر بۆ ئدوبدۆستان و بۆئدیب و شاعیر و نووسر و ڕووناكبیرانی سردەمكی قیبلیك

وەشــــر ئبر لكردووە ھك ڕووی تبووە، خكتبی (باربۆ) ك یانش سركوتن دەری كردووە ڕەســــمی مامۆســــتای تیای ئ قیبلی ئامالی ،كایزەمانل مشیر موشیرە، ئتی كوردان بكی

بۆ كسی ئم نانووسن.* ئی دكتۆر عزەدین؟* ئی دكتۆر عزەدین؟

- بنیسبت دكتۆر عزەدین زۆرجار دكتۆر عزەدین ئكوت مناقشــــاتی توند لگــــڵ مال جمیل یا لگڵ ئوانی ك شــــیوعی نبوون ئوســــا، ھرایكی گورەی ئكرد ل دوكانكی مامۆســــتا بشیر، لبر ئوە ئم ئمی لبرگران بوو ئیگۆ ئم شــــڕە سگ لرە مكن، بچن ل شونكی كبیكن، لوەوە بووئگینا ھتا لمۆسكۆش بوو بعزێ كاروشــــت ھبوو ل بینیانا. بم خۆشی نئویســــت نیئویست ئیســــراحتی نئكرد،

ئیگوت تووش مشاكیلم ئكا.* من لدوا سفرم ل فرانكفۆرت و ھانۆڤر گوتم * من لدوا سفرم ل فرانكفۆرت و ھانۆڤر گوتم مامۆستا جمال نبز شتكانی بشیر موشیرت مامۆستا جمال نبز شتكانی بشیر موشیرت بینیوە؟ وتی لت قبوڵ ناكم ب ئوستاذ، ئوجا بینیوە؟ وتی لت قبوڵ ناكم ب ئوستاذ، ئوجا ئو زۆر شــــتی تری لال بوو من پمگووت دەن ئو زۆر شــــتی تری لال بوو من پمگووت دەن ئو باولی ك وەستنامكی تدای لالی تۆی و ئو باولی ك وەستنامكی تدای لالی تۆی و

كلیلكش الی تۆی؟كلیلكش الی تۆی؟- نخــــر ئو لرە نبوو كــــ عمری خوای كرد، داینابوو لالی شیرینی كچی، بس وتبووی كس ھقــــی نی بیكاتوە تنیا جمال نبز ئب ئو

بتوە ل ئمانیاو بیكاتوە.* یعنی ھتا ئستا چاوەڕوانن؟* یعنی ھتا ئستا چاوەڕوانن؟

- ب تا ئســــتا نكراوەتوە و ناشزانن ئسن چی لھاتووە.

* یعنی باولك ماوە؟* یعنی باولك ماوە؟ تفی خگزۆر جك كوە شتل جگ ،ب -مامۆستا جمال نبز ئوسا موسجلی گورەی ھبوو، لیقایكیان كردبوو لگڵ ئوســــتاذ بشیر كوعات و نس كلیقائ ،یگچوار رسمیشی لبس قس ئكا، كمن چووم برلین وتم باب تۆ بن ئوەی ھین ئب ونی بگرینوە بۆ ئوەی نفوتــــ، رازی نبوو، جگ لــــوە وتی رتوبت لییاوە، ئ باش تۆ شریتكی وا قابیل جاركی ك ئم بشــــیر زیندوو بكینوە، ئوەی یعنی شــــتكی زۆر زۆر دەگمن و الی جمال نبزە و تا ئستا نازانین ئو قســــان چی و شریتكش

.سیری چیم* یانی بزر بووە؟* یانی بزر بووە؟

- لــــالی خۆیتی بم ئ ل ھامبۆرگ دامناوە رتوبت لی یاوە. شــــریتی كۆنــــ دەب ناو بناو تازەی كیتوە، لبر ئوەی ئم دەنگ و قسی ھقیقی مامۆستامان لكیس چوو بھۆی ئموە ئبوای دكتۆر جمال نبز ئو شــــریتی حالن ،نایر دەرھبت لر كاسسی لنوسخ دوو س

لو وەخت نئفوتا.* دكتۆر وریاش ئ من بشیریســــتم، و ئستا * دكتۆر وریاش ئ من بشیریســــتم، و ئستا

گۆشیكی ھی بناوی بشیرست؟گۆشیكی ھی بناوی بشیرست؟ ی.. بو الوانل ككدكتۆر وریاش ی ــــب -ب بینیوم ل بدرخاندا كزۆر بحماســــوە تئكیدی فكری مامۆستا بشیر ئكا، لبر ئوە براســــتی بشیریســــتی، یعنی ئوە لجگی

خۆیایتی. وەردەگرن ب ی خۆتان،كككۆم وە لــــئ * وەردەگرن ب ی خۆتان،كككۆم وە لــــئ *

بشیریست؟بشیریست؟- ئوەمــــن نامیلكیكم ھی بداخــــوە دواخرا، ل بووبس جوھدی ھركھ مچاپبكرێ ئ بئپناسینی بشیر ب دۆست و ئاشنا و دەزگاكانی دونیا، جوھدی بووب ئایا بكتبی ب ئایا ب معازەرە ب، ئم تبعن ڕەفیقكانی ك ھاتوچۆیان كردووە ئوانی چوونت ئووە ئم پیئین حرەكی وانئ رە، كشی موبعنی ســــبعر، یموژدەب

بریتین وەكو وتم تۆفیق وردی، جمال نبز، كمال فوئاد، كامیل ژیر، شمسدین موفتی، عالئدین

سوجادی، مام جالل.* دكتــــۆر بو ئاخیرە دەن گۆڕەكی ل غزالی * دكتــــۆر بو ئاخیرە دەن گۆڕەكی ل غزالی

وون بووە مسلی وون بوونی چی؟وون بووە مسلی وون بوونی چی؟- ب، ئمــــ بداخوە، من خبــــرم وەرگرت برادەركم ئ من چــــووم زیارەتی قبری بكم ل قبرستانی شــــخ معروفی كرخی ل برەی ،یكڕەكناوەڕاستی گل كبرستانوە قرخ، ئكئ ك چووم تماشام كرد قبرەكی ئو نماوە ،رادعیب ی كبرەكق ل كی كو یی ئگجلكچووم ل ئیمامكم پرسی ك ئم چۆن؟ وتی باب ئم عادەت وای ئم قبرســــتانك تبی زۆرە لناوەڕاستی بغاشای، زۆركس ھی مردوو ئھنت ئرە، نایبن شونی، ك لبر ئوە ھقی خۆمانــــ ك ئم كلرەبینژین، بم ئیتر پاش كی زۆر كس پاش ماوەیشتووە كیان ھوە نئكس ناچ بالیا كوڕەكانی وادیارە نچوون، لیان نپرســــتوە (٣٠) ساڵ تپڕیوە ك (٣٠) ساڵ

تپڕی عادەتن تكی ئین یكی ك ئنژن.* یعنی ئستا ب گۆڕە؟* یعنی ئستا ب گۆڕە؟

- ب ئســــتا نماوە، من بینوم لی نووسرابوو (ھذا قبر االدیب وشــــاعر الكورد المشــــھور بشیر

موشیر) ب عرەبی.* دەن ل ئینســــایكلۆپیدیا بشیر داخیل كراو * دەن ل ئینســــایكلۆپیدیا بشیر داخیل كراو

دوایی دەریان ھنا؟دوایی دەریان ھنا؟-ب وە مــــن لو بوایم، من ناوی بشــــیرم بزمانی روسی بینیوە لدوو شون بویان كردۆتوە ل ئینســــایكلۆپیدیای روسی و بعزێ كتبی تر، ھروەھا جمال نبز لزۆر شــــون ناوی بردووە منیش چند وتارم نووسی ب عرەبی ھندكیانم

.وی تیایوە، باسی ئو كردۆتب* دكتۆر پرۆژەی داھاتووت چی؟* دكتۆر پرۆژەی داھاتووت چی؟

- بنیســــبت خۆموە، من ئو شــــتانم ئستا لبــــردەم دای،ئتروحكــــم كــــ دواكــــوت و چاپكردنی ئب لم بینیا چاپی بكم، كتبك لســــر كافكا ھی كتبك زۆر گرنگ، یككی ئینگلیز كاری وەرگانــــی كردووە ل ئمانییوە من لــــ ئینگلیزییــــوە ئیكم ب كــــوردی، ئو ،دا نینی دیكشــــول ،زانیاری وای تیای بكتكتبك (٩٦) الپڕەی، ب قبارەی ناوەندی من (٥٢) الپڕەیم تا ئستا تواو كردووە. یانی ئوە نزیكترین پۆژەم، جگ لوەش كۆمك ھۆنراوەم ھی ك نبیستراوە، دوور و درژن ئموێ ئوەش

نفوت بیكم كتب.* ئی مادیا؟* ئی مادیا؟

- من ھر سرنووســــری ئو گۆڤارەم و ژمارەی ھشتی لم بیندا دەرچوو.

*لمــــاوی ئــــو (*لمــــاوی ئــــو (٩٠٩٠) ژمارەی بدرخــــان، وەك ) ژمارەی بدرخــــان، وەك بارەت بم ڕاتبزانم ســــزدەكــــك حڕۆشــــنبیر بارەت بم ڕاتبزانم ســــزدەكــــك حڕۆشــــنبیر

بدرخان؟بدرخان؟ لو گ نو لگ ك دوەم بمن جارێ ئــــ -بابتی باش و چاكی تدای، لپاشا ھندێ بابتی كیرنجی خی سگج یی كنووكویست و ھپلبر ئوە بھموو نوعــــك وەكو ڕۆژنامیك شونی تایبتی خۆی ھیو لبرئوەی موادی كیرۆژنام ،ك نیــــنموو شــــوھ لــــ تیایمســــتوایكی باش و تایبتــــی ھی، لبر ئوە پم خۆشــــ ھروەھا بوكردنوەی ھندێ ونو ئوجارە لچند ژمارەیكی رابردوو باسی ھتاوی كوردی كردبوو كــــ بۆ یكمین جار بوكرایوە، ك ئوە یكك لو چاپمنیان و بۆشــــاییكی

پ كردۆتوە.بشی دووەم و كۆتاییبشی دووەم و كۆتایی

د. ئیحسان فوئاد: بشیر موشیر بگۆڕە!

دیداری: حمید بدرخان

وەكو گوتم: جگ لنورۆزی سای"١٩٥٣"ك بئاشكرا لھولـــر یادی كرایوە، ئگینا ھموو نورۆزەكانی دیكـــ ئوكات بنھنـــی یادی دەكرایـــوەو ھموو ســـاك ل نورۆزدا، دەچووین بۆ بستۆرەو لوێ وتارمان پشكش دەكردو ھۆنراوەمان بم بۆنیوە دەخوندەوەو تا ئوارەكی درەنگ ئاھنگی خۆشی و شادیمان دەگاو پاشان بۆ شو دەگڕاینوە ھولرو، شوانی نورۆزی شاری ھولریش ل پنجاكان، ئاگری نورۆز لزۆربی كۆنكان دەكرایوە، بتایبتیش لسر قی ھولر چند تایكی ئۆتۆمبلیان دەھنا نوتیان بسردا دەكردو ئاگریان تبردەداو پاشان تایكانی سر قتیان بۆ خوارەوە واتا بۆناو جرگی شار غلۆردەكردەوەو، ئوكاتش حكومت پی قس و بـــزار دەبوو، جـــا ناچار دەمان كـــ ئۆتۆمبلی ئاگركوژنوە بھنن و ئاگرەكان بكوژننوە، بم تا ئوان لشونك ئاگركیان دەكوژاندەوە، لچندین

جگای دیك ئاگر دەكرایوە. ر برامبكـــی برچـــی رقكـــی ھوەبـــوو خئحكومـــت ھیبوو، بمجۆرە لـــرۆژی نورۆز خۆی بتاڵ دەكردەوە، ھموو نورۆزەكان و ھمووساك بنھنی و بمشـــوەی دەكرایوە تاوەكو شۆڕشی چواردەی تممووزی ســـای"١٩٥٨" بم یك لم نورۆزانی كـــ یادی كرایوەو لبیـــرم ناچتوە، نورۆزـــك بوو ك ئوكات مـــن لبندیخاندابووم، ئـــوكات زانیم ك بندییكانیش نـــورۆزی خۆیان دەكرد، ئمش بتایبتی لدوای ھگیرســـاندنی شۆڕشی ئیلوول بوو، من ئوسا لبندیخان بووم و لژووركی ئینفرادی دایاننابووم ك دەكوت دەرەوەی رپارچھ رۆژك بینیم ك ،كانی دیكقاوشی سجن دەدرانردەدرێ و پاشـــان فبو ئاگری تیرۆژنامقاوشـــكانوە، تا ئاگركی زۆری لكوتوەو ئاگری كوژنوەكان ھاتن و ئاگرەكانیـــان كوژاندەوە، ھر ندیخانكانی بندییورۆز بم رۆژدەا، واتارۆژی نل

مانیان ل نانخواردن گرت، بوھۆیوە كدەب لناو بندیخانـــ، ژن واتا پۆلیســـی ژن، ژنی بندییكان بپشكنت، چونك ل بندیخان ھر پۆلیسی پیاو بوو ك ژن بندییكانی دەپشكنی، یاخود ئو كسانی دیك كھاتن بۆ سردانی بندییكانیان جا چ دایك و خوشكیان بووای یاخود خزانكانیان بووای، ئوەبوو وانیش دەســـتیان لكرا، ئینجا ئجبیان جداواكمانگرتنكیان ھگرت، بـــم داخكم ك دواتر بشكی زۆری بندییكانیان گواستوە بۆ بندیخانی باشووری عراق بتایبتی بندیخانی"نوگرە سلمان"، لپش ھموویانوەش"مغدید عومر" ك ئندامكی چاالكی پارتی بوو، گواسترایوە بۆ باشوور. لدوای دەستپكردنی شۆڕشی ئیلوولیش گرتن و بندكردنی كم و زۆردارییكرد، ئیتر زوڵ دەســـتی پكۆمبپرەی سندو تا دەھاتیش وەزعك ناخۆشتر دەبوو، گیاندیان بڕادەیك وغ و حیواناتیشیان دەگرت.

رۆژكیان لـــ بندیخان، پیاوكی پیـــر ھات، ھر لم و لوی دەپرســـی و دەیگـــوت: ئرێ معاونی كران لكوی؟ كرەكم حپس كراوە ھاتووم بۆ مواجھی و ئالیكم بۆ ھناوە، ھر دەیگوت: معاونی كران لكویو لكوێ دادەنیشـــ، ھتا بچم الی و ئیزنـــم بدات ك ســـردانی كرەكم بكم، ئالیكم بۆھنـــاوە، جا ئم نموونیم بۆی ھنایوە تاوەكو بزانن ك ئو زوم و زۆردارییی ئوكات بچ شوەیك بوو، بمجۆرە تادەھات بارودۆخك ناخۆشتر دەبوو، بوو كوكات نیازیشی ھریم قاسم ئبدولكم عبتۆزێ بارودۆخك ھور بكاتوە، چونك ھزكی زۆری بكارھنا دواتر ھیچ كك و ســـوودكی لم ھموو جبڕووتی خۆی نبینی بۆی بیری لدانیشـــتن و گفتوگۆ كردەوەو تگیشت ك كشك بھمنی و زیرەكی چارەسر دەكرت، نوەكو بو زەبروزەنگی ر كـــوردان، بۆیرامببنا لكاری دەھو بـــئ ك

چندكسكی وەكو ناوبژیكار لنوان خۆی و كورد راسپارد ك كشك ھور بكنوەو برەو چارەسری ببن، سرەتاش وەكو ھنگاوی یكم چندكسك ك لناو میللـــت خاوەن پگو رزی خۆیان بوون، ئوانی راســـپاردوو، ل ئستگی كوردی قسیان بۆ خكك كردو داوایان لكردن ك بگڕنوە ســـر كارو كســـابتی خۆیان و كشك ئاۆزتر نكن، بـــم ئوەش زۆری نبـــرد عبدولكریم كودەتایی لســـركراو رژمكی لناوچوو. ئیتر بابگڕینوە زەمانی پاشایتی و نووری سعید، لپنجاكان ھتا ی كوانموو ئقوەتتـــر دەبوو، ھدەھات پارتی بلدەوری پارتی كۆ ببوونوە شوو رۆژیان خسبووە ســـریك بۆ بھزكردن و برەوپشچوونی شۆڕش و كوردایتیان دەكـــردو چاالكان كاریان دەكرد، لو كسانی ك ئودەم زۆر بگیانكی كوردانو لخۆ بردووانـــش كاریان دەكرد لوان، لناو پۆلیســـان

كاك"سلمان شخ محمد" ك مشھورە بعریف سلمان، ئم عریف سلمان، ھموو شتكی كردبووە قوربانی پارتـــی و كوردایتـــی، لماوەیكی كمدا توانی شانی پارتی لناو پۆلیسكاندا دابمزرن و زۆربی پۆلیســـكان بكات پارتی ك لدواییدا بوون ب پاپشـــتكی زۆرباش بۆ شۆڕشی كوردستان"ئم تی بوو كنووی كوردایوەندە تئ مانریف سلعشۆڕشی كورد لســـای ١٩٦١ دەستیپكرد ھشت سرخزانی بدایك و باوك پیرەكیوەش بب پارەو خواردن بب یارمتی لھیچ الیكوە بجھشت و دەستی دای تفنگ و پیوەندی بشۆڕشی كورد كردو

رووی كردە چیاكانی كوردستان.ھروەھـــا كاك زاھیـــر حاجی، ئویـــش كوردكی زۆر باشـــبوو، ھوكی زۆری لپنـــاو كوردایتی دەھاتناو كوردســـتان ھیچی نپتیدا، لو پارتایبرچـــاو، ھروەھا بـــرا پۆلیـــس و دەرەجدارەكان ك بھوڵ و كۆششـــی ئوانیش دەیان شان لناو توژی پۆلیسكان دامزراو شۆڕش سوودكی زۆری لوەرگرتـــن و خباتكی كوردایتی باشـــیان نواند

لوسردەمدا. ھروەھـــا كاك كریم چاوشـــین، ئویش پیوەندی بكوردایتی كرد وەكو زۆرانی دیك، كریم چاوشین لریزی پۆلیسكانی پارتی بوو كوردكی تكۆشرو باشـــبوو، ھروەھـــا عریف عوســـمان و رەشـــید شـــرە...و چندانی دیكش ك داوای لبووردنیان لدەكم گر ناوەكانی ئوانم لیادكردبت، ھروەھا لناو سوپاشدا شـــانی پارتی بھۆی كاك عریف م دوا دواییانبـــ د دروســـتكرا كمبدولقادر حععریف عبدولقادر، ب قادر شۆڕش ناسراوو ناوبانگی دەركرد، قادر شـــۆڕش رۆژنامیكی رزگارییان لژر سریدا دۆزییوەو"١٠"سایان حوكمدا، بم پاشان تنھا چوارساڵ بندكراو لدوای ئازادكردنی پیوەندی

كردەوە ب شـــۆڕش و كوردایتی ھتا گیانی خۆی بخشی بكوردو كوردستان.

ھروەھـــا عبدولقادر محمدو خورشـــید شـــرە، ئمانش لناو ســـوپادا دەســـتكی بـــاو رۆكی برچاویان ھبوو لدامزراندنی شـــانی پارتایتی لناو ریزەكانی ســـوپادا. منیش لنـــاو قوتابیان و كاســـبكاراندا بب ووچان ھومـــدەدا، بڕۆژ لناو كاســـبكاران، بشویش لناو قوتابیانی قوتابخانی شو. ئوانشی ك لقوتابخانی شو پارتی بوون و ھوـــی كوردایتییان دەدا، ئمان بوون: جوھر غمگین، لتیف برزنجی، عبدولقادر محمد و تاھیر حاجی، ئمانـــ ھموویان ھر لگڵ خۆمدا لیك

پۆل بووین، بگومان لپۆلكانی دیكش ھبوون. من لقوتابخانی شـــو لپۆلی سیمی سرەتایی دەســـتمكرد بخونـــدن تاوەكو پۆلـــی پنجمی ئامادەیی، لپۆلی پنجم ك ئوكات تاقیكردنوەی وزاری لپنجمی ئامادەیی دەكرا نوەكو لششمی ئامادەیـــی، بۆی مـــن لپۆلی پنجمـــی ئامادەیی لتاقیكردنوەی وزاری لخولی یكم دەرنچووم و ئیكمال بووم، بۆ خوولی دووەمیش بســـردا گیرام و لـــ بندیخانی حیلل بندكـــرام، بۆی مركزی ئیمتیحانیان لخولی دووەم بۆ گواستموە مركزی ئیمتیحانی حیلل لسای"١٩٦١ - ١٩٦٢"، ئو رۆژانی ك تاقیكردنوەم دەبوو، ب كلبچكراوی دەیان بردم بۆ ھۆی تاقیكردنوەو لوێ دەســـتییاندەكردموەو ئینجا وەمی پرسیارەكانم دەدایوە، ھر لمركزی ئیمتیحانی حیلل، دوو بندكراوی دیكی بعسیشم لگدابوو، وەكو من پۆلیسكان دەیانھنان بۆ ھۆی تاقیكردنوە، بم پۆلیســـكان و مامۆستاكان زۆر یارمتی ئو دوو بعســـیییان دەدا بم زۆر لمن دەترســـان كات كلبچیان لدەست دەكردموەو مامۆستاكانیش ھیچ یارمتییكی منیان ندەدا، بم كاتـــ ك ئنجامی تاقیكردنوەكان ئاشـــكراكرا من ش ساقیت بوون ككعسییردوو بدەرچووم و ھ

ناویان"محمد شمۆو فازیل عباس"بوو.بشی سیمبشی سیم

زەمانی پاشایتی و نووری سعید، لپنجاكان ھتا دەھات پارتی بقوەتتر دەبوو فازی پیرداود

داود پیرزیفا

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،5رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی چاوپكوتن

دیداری: حمید ئبووبكر

ســـبارەت ب چۆنیتی چســـپاندنی ســـبارەت ب چۆنیتی چســـپاندنی ١٧١٧٪ی، ٪ی، بودجـــی ھرمـــی كوردســـتان لمیزانییی بودجـــی ھرمـــی كوردســـتان لمیزانییی حكومتی عراقی فیدراڵ و چۆنیتی سرفكردنی حكومتی عراقی فیدراڵ و چۆنیتی سرفكردنی پارەكـــ، ھروەھا ژمارەی مووچ خۆران و ئو پارەكـــ، ھروەھا ژمارەی مووچ خۆران و ئو مووچخۆرن؟ لكوردســـتان مووچخۆرن؟ فرمانبرانـــی لكوردســـتان فرمانبرانـــی پۆژەكانی حكومـــت و كابینی تازەی ھرم پۆژەكانی حكومـــت و كابینی تازەی ھرم كانیش كتگوزارییی ئاوو كارەو خزمشو ك كانیش كتگوزارییی ئاوو كارەو خزمشو كبوونت قیران و بـــردەوام ھاوتیان ناڕەزایی بوونت قیران و بـــردەوام ھاوتیان ناڕەزایی خۆیـــان لمبارەیوە دەردەبـــن، ئمو چند خۆیـــان لمبارەیوە دەردەبـــن، ئمو چند توەركـــی دیكـــش لدیمانیكـــی تایبتی توەركـــی دیكـــش لدیمانیكـــی تایبتی بدومال عڵ جگـــڕوو لدرخانـــدا، رووبب بدومال عڵ جگـــڕوو لدرخانـــدا، رووببوتبژی فرمی حكومتی ھرمی كوردستان، وتبژی فرمی حكومتی ھرمی كوردستان، باســـیان لكراو تاوتوكران، ســـرەتاش لمان باســـیان لكراو تاوتوكران، ســـرەتاش لمان

پرسی: پرسی: * بۆئـــوەی بزانین ك جیاوازی كاروپۆژەكانی * بۆئـــوەی بزانین ك جیاوازی كاروپۆژەكانی حكومتی ھرم جیاوازی چیی لگڵ كابینی حكومتی ھرم جیاوازی چیی لگڵ كابینی داھاتوو، دەپرسین، جبجكردنی پالنی دارایی داھاتوو، دەپرسین، جبجكردنی پالنی دارایی لحكومتی ھرمی كوردستان چۆن، بتایبتی لحكومتی ھرمی كوردستان چۆن، بتایبتی لدوای مشتومكی زۆری پرلمانی عراقی و لدوای مشتومكی زۆری پرلمانی عراقی و جگیركردنی جگیركردنی ١٧١٧٪ بوودجی ھرم ل میزانیی ٪ بوودجی ھرم ل میزانیی

عراق؟ عراق؟ - خۆی ھتا ئم ل١٧٪ جگیركرا مشتومكی زۆری ویست، چونك ئوان نیازیان نبوو ك بۆ ئمساڵ ئم بودجیو بم رژەی جگیربكرت، ئوان دەیانوویســـت رژەك بۆ كمترین ئاست بھننخوارەوە تابۆیان دەكرت، تنانت ئوان ٪١٤/٦ل یاندیان بدا رۆیشـــتن تا گ١١٪پ لكـــ ھموویان پكھاتبـــوون ئمـــ برزترین وان كۆمـــم، ئرھ بیدەن ب ـــت كژەبرپوەری ناتندروســـتیان كردبـــوو ب بھان بۆ ئم، ك دیارە ئم ســـری بگرتای زیانكی گـــورە بدارایـــی ھرم دەگیشـــت، جگی داخ ك ھندكیش لناوخۆماندا، چ للیستی ھاوپیمانی كوردستان لبغدا بڕژەیكی كم، ھروەھا ھندكی دیكش لھرمی كوردستان ك پیانباش نبوو ئم ل ١٧٪ جگیربكرت، بـــم دوای ســـووربوونی حكومتـــی ھرمی كوردستان و پداگیركردنی لسر رژەی ١٧٪ ك ب كمیشـــمان دەزانی، فیعلن كمیشـــو بھقی تواوی خۆمانی نازانین و پویســـتمان واتا ل ە پارەكگیركردنی بدوای جزیاترە، لب١٧٪ ی بودجی ھرمی كوردستان لمیزانیی حكومتی عراقی فیدراڵ، دەموێ لرەدا ھندك زانیاری راســـت بكموە ك زۆرجار گوبیستی ئوە دەبین كـــ مادامك میزانیی حكومتی عراقی"٤٨"ملیـــار دۆالرە كواتـــ دەب بپی ئم رژەی، دەب میزانیی حكومتی ھرمی ،وانیی مئ ت كبژەیم ركوردســـتانیش ئمیزانییی حكومتی ھرم بۆ ئمساڵ بژمارە شتاو سدو ھنج ملیار و چوارسم"پمن دەیملیۆن و نۆســـدو ھشتاو شش ھزارو شش تی كیژەكوە روت دۆالرە" ئـــد و حســـزۆرجار دەبینرێ رژەی سیر سیر دەردەھنرت مكان. بۆچی ئتی رۆژناممانشت بو دەكروای؟ زۆر ل رۆژنامنووسكانیش نوەكا خك ئم نازانن. تۆ ناب بیت لم چل و ھشـــت ملیارە، دوای ئوەی ك دابشی ١٧ ی دەكیت، وابزانی ئم رژەی یكسان ب بودجی ئمسای ھرمی كوردستان، بۆ؟ ئوان نفقاتی سیادی لدەردەكن، بـــۆ نموون: نفقاتی ســـیادی لبغـــدا، وەزارەتی دەرەوەو، وەزارەتی برگری و، رەگزنامو سفر، قرەبووكردنوەی شڕی كوت، جارێ دەســـتكاری ھیچ شت ناكن ئم بە پارەی لبودجك الدەدەن، بۆی لم چل و ھشت ملیارە، یانزە ملیارو ھشت سد و شست و ســـ ملیۆن و نۆسدو شست و س ھزارو حوت سدو بیســـت و دوو دۆالریان داناوە بۆ نفقاتی سیادی، نفقاتی سیادی ھزی برگری و وەزارەتـــی برگریمان ل دەبن كچی دەن ،ی١٧٪"ەك"ر لسل رگشمزی پی ھبودجئی باش ھزی پشمرگ بشك نیی لھزی ی كرزانو قروەھا ئـــراقی، ھرگـــری عبلكاتی رژم لســـر عراق كوتـــوون، پارەی ئم قرزانش ھرلو"٤٨"ملیارە دەگدرتوە، جا ئم قرزان ســـان فائیدەش دت سری وحیساب كراوە، بۆ نموون: دەرمان دەب ئوان باش نیی كزۆرجـــار دەرمان ن كبۆمان بكیاخود ئم پویستمان ب دەرمانك نیی، یاخود مســـروفاتی حج ئمش ھر لیدەگنوە، خـــۆراك، كارەبا ئوەی ك بـــۆ دھۆك دت و لتوركیا دەیكن، ئمش نزیكی ملیارك دۆالر دەكات و ئمش ھر دەخن سری، ئمانی ھموو لدەردەكن، ئینجا لوەی ك ماوەتوە ١٧٪دەب ب بودجو دەدرێ ب ھرم، واتا ئم ەپارەیم بدەركردنی ئدوای ل ڤدەیدا حسلئینجا جگیردەكرێ لوبشی تر ك ماوەتوە. ل"١٧٪"ەك چۆن دەنـــرن، ھمووی بجارێ رن، چونكدەین مانگانكـــو بت، بردرنان دەب ،وتر نســـی لكموو داھاتراق ھعنوتك بفرۆشرێ و پارەكی وەربگیرت ئینجا ئو بشی ك بر كوردستان دەكوت بۆمانی دەنرن، برمیلی نوتیشـــیان لســـر پنجاو حوت حیســـاب كردووە لكاتكـــدا ھموومان دەزانین ك نرخی نوت لبازاڕە نودەوتییكان بچندە؟. لھشـــتا دۆالر و ھندجار دەگات ك، دەبرمیلنھـــا بد دۆالریش بۆ تســـ ب

ندێ مانگ ناردنھ ین كوەش بكحیسابی ئ كوتت و نودەكی تشـــوت كدەرەوەی نب پچ پچی دەڕوا، بم لھمان كاتدا ئوان لحكومتی عراقی رژەیكیان دیاری كردووەو دەن: ئم ھموومانگ ملیۆنك و حوسد مڕاستی ئرین بۆ دەرەوە، برمیل دەنزار بھوەكو حكومتی ھرمی كوردســـتان گومانمان لـــم رژەیش ھی پمانوای كـــ رۆژان زۆر لم رژەی زیاتر نوت دەنردرت بۆ دەرەوەی ھرم، پمانوای ك رۆژان لسرووی دوو ملیۆن و تا دوو ملیۆن و س سد ھزار برمیل نوت لعراقـــوە دەچت دەرەوە، ئم جگ لوەی ك بشكی نوتی عراق بتایبتی لپارزگای بســـا ھر بخۆڕایـــی دەڕوا، بتایبتی ئو گندەیانی ك ل مســـفای بجی و وەزارەتی نوتیشدا ھی، وەزارەتی نوتی عراقی بقسی ســـفارەتی ئمریكـــی ك راپۆرتیـــان ھبووە لسری دەركوتووە ك یك ل وەزارەت ھرە :راق بووە، بۆ نموونتی عكانی حكومندەگ ی كسیاسیان و پارتســـرە ئزگای بپارلموسیترن بسر شـــارەكدا رۆژان دووسد

تاوەكو س سد ھزار برمیل دەڕوا بب پارە. سبارەت بو گربســـتانش ك شھرستانی م بۆی نییرتی ھناقانوونین و حكوم ـــدەگربســـت لگڵ كۆمپانیا بیانییكان بكات، ئم پمانوای ك شھرســـتانی وەزیری نوتی عراقـــی دەیوت وا خۆی نیشـــانبدات ك ئو موخلیسی سروەتی عراقی فیدراو دەیوت لنو رای گشتی ھندێ عرەبی شۆڤن ھالو زەجیكی راگیاندن بۆخۆی دروستبكات ك ئو بتنگ نوتی عراقوەی، لكاتكدا ئم وەكو حكومتی ھرم پمانوای ك ئم تنھا بۆ خۆ گورەكردن و مكســـبكی شخسیی لڕووی دەزگاكانی راگیاندن. سبارەت بمش ك ئو بودجیی دەگات ھرم و لھندێ لدەزگاكانی ٪٥٦ گوای وە كنـــودەكوە بیانـــدن ئراگبـــۆ ھولر ٤٦٪ بۆ ســـلمانیی، من دووبارەی دەكموە ئم بۆچوون زۆر ناڕاســـت، ئمش یككی دیكیـــ لھی ھندێ لدەزگاكانی راگیاندن، بودج ك لبغداوە دێ بۆ كوردستان، دت یك بانق، لرەدا ك دابشـــدەكرێ لسر ئم ئساســـ نیی ك ئوەنـــدەی بۆ پارتییو ئوەندەی بۆ یكتیی، یكتی و پارتی دەخلیان بسرەوە نیی، حكومت ھی، وەزارەتی دارایی ھی، بپی ژمارەی دانیشـــتوان و پۆژەكان و موومان دەزانین كگومان ھب ،كانداویستییپھولر برامبر بسلمانی ھم لرووی جوگرافی گورەترە، ھم لڕووی ژمارەی دانیشـــتوانیش زیاترە، بۆی خۆ دەب ئو بە پارەیی ك بر ت. دەبمانی زیاتربســـلت لور دەكولھئـــوەش بم ك عجزی میزانیـــی حكومتی فتاو سد و حشت سمســـاڵ ھم بۆ ئرھ

ملیۆن دۆالرە، ئمش لبر دوو ھۆكارە، یكم: پۆژەیكی زۆری نیوەچ ماوە ك ھی ســـای رابردوو ســـاكانی دیكیو تواو نكراوە، خۆ ناكرێ ئم پۆژان تواو نكرن، بۆی بشكی بۆ تواوكردنی ئم پۆژان دەڕوات، ئم لالیك، لالیكی دیكوە، پۆژەی دیكو پداویســـتی دیكش ھی بۆ ئمساڵ، ھروەھا زۆری رژەی مووچ خۆریش لھرمی كوردستان ب ڕیژەی ملیۆنك و سدھزار كس، ئمشی لدەڕوا،

بۆی تووشی حجز دەبین. * ئی ســـبارەت بڕاگیاندنـــی كابینیكی * ئی ســـبارەت بڕاگیاندنـــی كابینیكی گوای می كوردستان، كرتی ھتازەی حكوم گوای می كوردستان، كرتی ھتازەی حكومحكومتكی تكنۆكـــرات دەبت، ئم تاچند حكومتكی تكنۆكـــرات دەبت، ئم تاچند

راس؟ راس؟ كتحكوم ،راست م كمن دەتوانم ب ،ب -درـــژە پـــدەری كابینكی پشـــووە بم بژمارەیكی كمتر ل وەزارەت ك من پیدەم: ك كتنشـــیق كـــراو، حكومكی تتحكومبتوان ئدایكی باشـــتر لحكومتكی پش خۆی بنونی، بتوان چاالكانتر مام لگڵ كبكات، ككانی خداویســـتیگیرو گرفت و پ

ئمۆھیو لئاراداھی. ژمارەی وەزارەتكانی ڕكدەكرێ نیوە بنیـــوە، واتا لچلو دوو وەزیر دەكرێ ب بیستو یك، بم تا ئستاش گفتوگۆ لگڵ پارتكانی دیكـــ بردەوامبۆ چۆنیتی ھیكلی وەزارەتـــكان و ئو وەزارەتانی كوا بر پارتكانی دیكـــ دەكوت، جگ لپارتی ویكتی ك ھریكو حوت وەزیریان ھیلم كابین تازەیدا. سبارەت ب كابینی پشووش كلچل و دوو وەزیر پكھاتبوو، من نام خراپ بوو، چونك ھموو شت بپی كات و شونی خۆی دەب پوەری بۆ دابنرت، ئوكات دەبووا دوو حكومت و ئیدارەی جیا، بكرتوە بیك، ھروەھا حكوومتـــك بت ك ھموومان لی برپرسیاربین، بارودۆخی سیاسی ئوكات وای پویست دەكرد ك زۆرترین بژداری تدا بكرت، كانی كوردستان كسیاسیی رووی پارتم لھلـــ گۆڕەپانكدا بوونیان ھیـــ، ھم لڕووی می كوردستان بۆیری دانیشتوانی ھكھاتپدەتوانـــم بم كـــوا لكابینی پشـــوو، ھم پداویســـتی ئیداری لبرچـــاو گیرابوو بۆئو زەمنی خـــۆی ك تیدا دروســـت بوو، ھم رەچاوكردنی ھومرج سیاسییكی ئوكات و بژداریكردنی ھمووان ل كابینكدا بم وەكو گوتم، لم كابینیی ئستادا گۆڕانك دەبت بۆ

زیاتر تنسقكردن و ئدای باشتر.* لبارەی ئوەی كـــوا بریتانیكان بۆ ھر * لبارەی ئوەی كـــوا بریتانیكان بۆ ھر وەزارەتكـــی ئم كابین تازەیـــ ڕاوژكاركی وەزارەتكـــی ئم كابین تازەیـــ ڕاوژكاركی

دادەنن، ئم تا چند ڕاست؟دادەنن، ئم تا چند ڕاست؟ تم بابكی لمن ئاگادار بم شتوەندەی كئ -نیی، ئوەی ك ھی ئم لبرئوەی ل ھموو بوارەكان پویستمان ب برنام و خیبرەی ئم

ســـردەم ھی، سیستمكی كۆنی ئیداریمان ھیك ھر لسرەتایی دروستبوونی دەوتی عراقـــدا، ئو سیســـتم ئیـــداری و دارایی و پروەردە و تندروســـتیان كۆنن و لگڵ ئم سیســـتم تازەیی بازاڕی ئازاد و مرۆڤی ئم ســـردەم و پشكوتنی تكنلۆژیا و ئابووری مم سیستئ ن، دەبناگونج ردەمم ســـئ مم سیســـتت، گۆڕینی ئمـــووی بگۆڕدرھپویســـتی ب خیبرەو شارەزایی ھی، ئایا ئو ھموو خیبرەو شـــارەزا بوون ل سیســـتمی ،یدا ھمـــناو ئردەم لنـــوێ و دنیای ســـ ،وەیئ كلســـم واتر، كخگومـــان نبنوەكو بـــو مانایی ك خكی لدەرەوە بن و لـــوەزارەت دایبنن و بكرێ ب ئامر بســـر خۆماندا، مسلك سوود وەرگرتن لو خیبرەی كالی ئوان ھی، بۆ نموون ل ھندێ بواردا، لنتوە یكگرتووەكاندا، ئو ئن جی ئۆیانی ر بو ســـ یژیان ھكی دوور و درژووم كنتوەیكگرتووەكانـــن، بـــۆ چاككردنی ھموو ئو كـــم و كورتیانی ك لنو سیســـتمی ئمـــدا ھی و لالی ئـــوان ل قۆناغكی زۆر

پشكوتوودای، ئم خۆمان داوایان لدەكین تیمان بدەن، چونكیارم یان دەگرین كخو یمبستمان ئوەی ك بگۆڕین و پشبكوین، بۆی مسلك تنھا سوود وەرگرتن لخیبرە، نوەكو خكی دەرەوە فڕزی بكا بسرماندا و وادەب بن مر ئگئ بكاو بمان لڕەشھو، وات ئم بدەستی خۆمان بچین بۆ ئوەی ئامر بسر خۆمان دروست بكین لرووی خۆمان و ئو فرمان بكا و ئم جبجی بكین، ئوە بمجۆرە نیی، وەكو خۆت گوتت ئوان ئگربن راوژكار دەبن، راوژیش لســـر حز و تلبی خۆمان دەبت نوەكو بریتانیا، ھرچندە من

ئاگام لوەنیی، ئوەی راستی بت.* پتانوانییـــ ك ل كوردســـتان مســـلی * پتانوانییـــ ك ل كوردســـتان مســـلی گندەی زۆر لقبارەی خۆی، بۆ ھندێ مرامی گندەی زۆر لقبارەی خۆی، بۆ ھندێ مرامی

تایبتی زیاد ل پویست گورە كراوەتوە؟تایبتی زیاد ل پویست گورە كراوەتوە؟- من پاســـاو بۆ گندەی ناھنموە، بم خۆ گندەیش ھر ل كوردســـتان نیی، بۆی وەكو گوتت زیاد ل پویســـت زیادەڕۆیی تداكراوە، زۆر زیادە رۆیشـــی تدا كراوە، من لو بوایم ل ی كوانشـــتی ئد و ھدی نۆھســـل ككوردســـتان باس لـــ گندەی دەكـــن، لناو خۆیاندا كۆك نین لســـر پناسیكی دیاری كـــراوی گندەی، ك گندەی چیی؟ خاكی دیك ئوانی ك باســـی گندەی دەكن ھیچ مبۆ چاككردنی، ئ لیان نییمكی عپرۆژەیجگ لوەی ك ھندێ كـــس دەیانوت ئم گندەی ھر بمن بۆ سوودی سیاسی خۆیو مانوەی گفتوگـــۆ و ڕەخنكانی و ترح كردنی بردەوامـــی لپناو ســـوود و ئامانجی خۆی، ئگینا دەبابن و پناسیكی دیاریكراومان بۆ

ن لبدەن تاوەكو ھاوكاریمان بك ی پندەگچارەســـركردنی، ئگینا خراپی و كاری ناڕەواو گندەی لـــچ كۆمگایكی ئم ســـر ڕووی زەمین نیی، بم ڕژەكی ل شونكوە بۆ

.جیای كی دیكنشو ،یخـــۆری ھ نـــد مووچـــكوردســـتان چ* ،یخـــۆری ھ نـــد مووچـــكوردســـتان چ*ئـــی ژمـــارەی فرمانبرەكان لـــدام و دەزگا ئـــی ژمـــارەی فرمانبرەكان لـــدام و دەزگا

حكوومیكان چندە؟حكوومیكان چندە؟- كوردستان ٥٨٦ ھزار فرمانبری ھی بم مووچخۆری زۆرە ل سنووری ملیۆنك و سد

.یخۆری ھ زار مووچھ* حكوومت بھاووتیان دە ك نیشتمانكی * حكوومت بھاووتیان دە ك نیشتمانكی خۆی خۆشبوت و رۆحی نتوەیی تدابت بۆ خۆی خۆشبوت و رۆحی نتوەیی تدابت بۆ ھاوكاری كردنی حكوومتكی، ئی حكومت ھاوكاری كردنی حكوومتكی، ئی حكومت خـــۆی چ برنامیكـــی ھیـــ كـــ خكی خـــۆی چ برنامیكـــی ھیـــ كـــ خكی حكوومتك بھی خۆی بزان و، وەالئكی بۆی حكوومتك بھی خۆی بزان و، وەالئكی بۆی ھب، كات ك حكوومت تووشی قیران ھات ھب، كات ك حكوومت تووشی قیران ھات

خكی بھاواری بن؟خكی بھاواری بن؟- جارێ ن حكومت و ن كوردستان تاپۆ نكراوە كنیشتمان مس وەكو نیشتمان، ئر كسلھی ھموان، خۆشویستی نیشتمان نبستراوە بوەی ك تۆ رقت لبرپرســـ یا دەزگایكی حكوومی یاوەزارەتك بت، حكوومت برنامی بـــۆ ئم ھی، بـــم جـــ بجكردنی ئم ،یتی گشـــتی ھسیاســـ ،گرنگ یـــرنامبحكوومت بۆ ھموو كشـــیكی ناو كۆمگا سیاســـتی خۆی ھی، دەزانی چیدەكا، بم قدانم عی مۆركردنی ئئ ،ختكان سركئلگـــڵ كۆمپانیا بیانیكان ئی ئم برنامی حكوومت نیی، داواكردنی مسفا ل تق تق رناممووی بھ مانی ئبات و بازیان ئو خ ھرەستانیت لوە شم الیم دەبینی لنین، بقیت دەبتوە، لناوەخۆ دەنگ برزدەبتوە و دەن، جا پی چیتان، ئوەتا عقدی نوت دەكین، دەن قانوونی نیی، ناگڕین دەن، كشـــ ھی و حكومت چارەســـری ناكات، ،تان چییلپ ن كاكـــین، دەســـفا دەكممیكن بكش، نایكین دەن سووتمنیمان بۆ دابین بكن، ئســـتا بیكین یـــا نیكین، ین، بۆیر دەشیكین، ھبیك یارمان داوە كبئم وەكو حكوومت دەب برناممان ھب بۆ ھموو ئو شتان و فیعلن ھشمان، حزدەكم ئوەشـــت پبم ك بۆ ئمساڵ بشكی باش بۆ بوژانوەی كرتی كشـــتوكاڵ لكوردســـتان ترخان دەكرت، بۆ ئم مبســـت قســـمان لگڵ كۆریكان و جگری سفیری وتی چین كـــردووە، بنیان داوە كـــ ھاوكاریمان بكن

لرووی كرتی كشتوكای ل كوردستان.* سبارەت بوقسانی ك لرەو لوێ دەكرێ * سبارەت بوقسانی ك لرەو لوێ دەكرێ وھندێ وشـــی وەكـــو دەربارو رۆشـــنبیری وھندێ وشـــی وەكـــو دەربارو رۆشـــنبیری زوڕناژەنـــت لبرامبر بكاردەھنن، تۆ بۆ ئم زوڕناژەنـــت لبرامبر بكاردەھنن، تۆ بۆ ئم

ھموو قسان چ وەمكت ھی؟ھموو قسان چ وەمكت ھی؟- من حزمدەكرد لجیاتی ئو قسان زووڕناژەن و پیـــاوی دەربار، بیانگوتبای، جمال ئداكی خراپ، ئدائی وەكو وتبژی حكوومتی ھرم خراپ، ئم ئدائ باشترە، من سیرم پدت، ئدائت خراپ بت، قس نكیت پتدەن، ئوە چیدەكا، بۆل حكوومت، ئیشـــی چیی، ئگر ئدائكشـــت ھی و قســـش دەكی دەن ،نیی ڕەخن مدەدەیی و دەربارە، ئزووڕژنا ل ،ی خراپداكمال ئن، جمخۆش بوو بمن پیاخـــود بن گندە لبر ئـــم ھۆكاران، بۆ نموون، بیانگوتبای جماڵ ئوەندە دۆنم زەوی یا مزرەعیی ھی و كس نازان لكوی ھنا؟ س نازانك یزەوی ھ وەنـــدە خانوو پارچئچۆن؟ خۆزگ ئم قســـانیان بگوتای، لسر ئوانو ئو موكانی ك ھم، بم بھرحاڵ، كوە، ینمڕدەگ ند شتبۆچ و ڕەخنانمن ئ ،سادەتو ح ی غیرەیلســـم ،م ھۆكارانل ندەشزانم ك ،یناو ژیان ھل ئاسایی ملمالنئوانی ك ملمالنكاندەكن، باشیشم ئاگالی و ین، دەزانم كحریك دەكروەش تكودەزانم لدەنووســـ و كی پیدە، بنووس، دەشزانم ھی ڕقـــی خكی دیكم پدەڕژێ، بم من ئاســـایی رۆژانو زۆر ب یخۆم ھم بمتمانـــكاروبارەكانی خۆم ڕادەپڕنم، من دوو قســـم ھی بۆ ئوانی ك دەن دەربارو زووڕنا ژەن، من ئگر دەربار بم، دەرباری حكومتی خۆمم، ئوە سرشۆڕی بوو گرمن دەرباری حكومتكی عیزەت دووری بـــووام، بۆ زووڕناژەنیش، ئگر زووڕژەنینكم بۆ دەرخستنی راستیكان بووە، ھوستكانی حكوومتم گیاندووە بخك، دەم، زووڕنا ئالتك ل ئالت مۆسیقییكان ھیچ جیاوازییكی ناكم لگڵ كمانچ و چلۆ

و عود و قانوون.لكۆتاییدا، وەكو بیستووم، زۆر خۆشحابووم ك بدرخان دەكن ب ھفتان، خۆشـــحابووم بـــوەی ك نجاتتان بوو لـــو ئزم مادییی دەب بووم كتانبوو، دووەم خۆشـــحاھ كـــبھفتان و سیم، خۆشحاترم ك ل یكم ژمارەی ھفتانی ئو دیمانیتان لگڵ مندا كردووە، بنیش دەدەم ئوەی بمن بكرێ ھم لھاوكاری و خزمتی ڕۆژنامك ھم وەكو ستافی بدرخان ل خزمتتان دادەبم بزیادەوەش، زۆر

سوپاستان دەكم.

:بدومال عجعجزی میزانیی حكومتی ھرم بۆ ئمساڵ ھشت سد و حفتا و

س ملیۆن دۆالرە

لدوای ئـــوەی لژمارە“٨٩“ی-مـــــــــانگنامـــی ٢٠٠٨/١/٢٢ی كۆمك ونـــی بدرخانـــدا، لقوتابیانی شوو مامۆستاكانیان وەكو ،كۆی١٩٣٤“ل” لســـای ونیكی ئرشیفی بوكرایوە، كـــ یكـــ لـــو قوتابیانـــی ئوكاتـــی قوتابخانـــی شـــو لكۆی“عبدولفتاح عبدولقادر لدوای ھـــر برگدروو“بـــوو، بنمای كنو بوبوونوەی عبدولقـــادر عبدولفتـــاح خۆیانوە لرگـــی برگدروو نووســـراوكیان بـــۆ بدرخـــان نـــاردو ستایشـــی خۆیـــان بـــۆ محمـــد ھوشـــیار نووســـر“ ئمیـــن“و بدرخـــان دەردەبن، ئوانیان ونـــی باپیرانـــی كشانازی زۆر موە“ئوكردۆتببم ونیـــی باپیرمان دەكین پخۆشـــحابووین، زۆریـــش و ھروەھا زۆر سوپاســـی دەزگای بدرخان دەكین ك ئم ونیی بوكردۆتوەو كار لسر نوەی

رابردوو دەكات“. عبدولقادر عبدولفتاح وەستا

برگدروو كی؟ كوڕەكانی وەستا مامو موحسین و ھوشیار و معسوم. بتایبتی كوڕەكانی وەستا مام ھر لسر نی باب و باپیرانی كو شـــورناوی دلر مامی برگدروو بوو لشاری ھولر، ئستا لشاری سلمانی نیشـــتجبووەو ھمان

كاری برگدروویی دەكات.ھروەھـــا ئمـــ شـــانازی بم ین كی باپیرانمان دەكیـــنوبم خۆشـــحابووین پـــی زۆر ونیـــ زۆر سوپاســـی دەزگای ئـــم بـــۆ دەكیـــن بدرخـــان كردۆتوە، بویان ك ونیی دایكمـــوە لالیـــن ھروەھـــا ،مانییسل خكی“نۆدی“شاری كوا باپیرە گورەم شخ حسن شـــاری كۆیخ رەحیـــم لشـــ

دادەنیشت. لالین ماـــی مامی خیاتوە و دلـــر دن“وەســـتا پـــك مزەفرو مزھـــر“ كوا مزھر موھندیســـی كارەبایـــی بووەو ”مزەفر“یـــش ١٩٨٣ لســـای كوا خریـــج موھندیس بووەو كوا ”ڕەوەند“ معســـوم وەستا لكۆیو“دەوەند حاكم ئســـتا .یاتـــیـــات“ەو، ”ماوەت“خخ تاح سوت“ و وشـــیار فكھ”كـــوڕی ھی: ھـــژار و ھرم و

ھاوكار. ئم خزانـــ لباب و باپیرانیان و ناســـراون بخیاتـــی ھـــر كاك دلر ئســـتاش برگدرووی كســـانی ناوداری كوردســـتان و

.دەرەوەی كوردستانھبوو خوشـــككیان ھروەھـــا

بناوی“سبیح عبدولفتاح“

بنمایك ستایشی بدرخان

دەكن

امر مدل

ئا: بدرخان

٢٠٠ـ ٨

انـ ستوردی كرمھ تیكومی ح

رمی فبژوت

دوعب

ال جم

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،6رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی ژیاننام

كورتیكی بشی یكم.. لبھاری سای ١٩٧٩دا چووم كانی ناوخۆی كۆمكخســــتنركی ڕئبســــردانی ناوەندی كۆم ل (خــــی ناوزەنگ)ی نــــوان ســــنوورەكان و ســــفرەك بۆخــــۆی موجازەفیكــــی پر مترســــی بوو، بــــم گیانی فیداكاری ئوێ ڕۆژی خباتی سختی ھاوڕێ گیان لسر دەستكانی كۆم لشــــار و شاخدا، ئو ئركی زۆر ئاسایی كردبوو، كپتان سیر نبت زۆر كس ھبون لــــوێ رۆژگار نوەك ھر خۆیان لقرەی ڕكخســــتن و ھاوكاری كردنی تكۆشرە چاونترســــكانی شــــار ندەدا، بگرە لرە و لوێ كتوشمان دەبوون، دەكوتن پتك و پالر ھاوشتن وەك ببینمان دەشاردەوە، نو زۆریشیان خۆیان لمایی پزانینی ســــیخور و بۆرە پیاوەكانی حیزب و دەستی بعســــییكان، كچی ئستاك وەك برزەكی بانان، لســــر رەوسی سروەرییكانی خباتی ڕۆــــ بجرگكانی ئوڕۆژێ دەلوەڕن و خۆیان بادەدەن و چاوچنۆكان گرەكیان و ھول بۆ ئوە دەدەن ھمو دەستكوتك بۆ گیرفانی تایبتی

خۆیان قۆرخ بكن!!برەبری ئوارە بوو، دوای حسانوە و خوتنكی چاك و ژەم خواردنكی پشمرگان، لگڵ كاك وتینژی كدوور و دروە بشــــپل (وشیروانن)باس و خواسی ڕكخستنكانی ناوشار و شیرازەی ڕكخراوەیی كۆم و چۆنیتی پكھاتنی كۆمیتی ســــركردایی ناوخۆی كۆم كلســــر بریاری ناوەنــــدی كۆم ئــــم ھاوڕیان بوون، شــــھید كرپرسی كۆمیتمال تاھیر وەك بمامۆســــتا جو ھاوڕیان بندە ل ھولر، ســــلم ل سلمانی و

ئحمد كركار ل كركوك. وەی نامندنخو وتــــوشــــیروان كدواتر كاك نو پۆســــتی ڕكخســــتنكانی ناوخۆ و كاك (مال بختیار) ك پشــــتر چند جارك لشاری ھولر و ســــلمانی (ك بنھنی ھاتبوە شار) یكترمان دیتبوو، لژوورەكی كاك نوشیروان ھات سردانم وپكوە لگڵ ئویش ھمان باسكانی پشووتر دووبارە بونوە و ئویش راوســــرنجكانی خۆی تا ك رادەیكی زۆر شارەزایی لسر ڕكخستنكانی سلمانی و ھولر ھبوو قسمان كرد.. دیارە كاتی خۆی كاك (ئارام)ی نمر باســــی منی بۆكردبوون ك ل ھولــــر ئركی دامزراندنــــوەو گرتنوەی

ڕكخستنكانی ھولر-م بجیا خراوەت سرشان.دواتر لگڵ كاك (نوشیروان) باسی زۆر كاروباری ڕكخستن و چۆنیتی پیوەندییكانمان بناوەندی كۆمــــ و جۆری ھــــاوكاری كردنمان لگڵ ھزی پشمرگكرد، ئوەبوو ھر ئوان لالین خۆیانوە وان شار و شاخ گرتنریان لتھاتن و رۆیشتنی تئســــتۆ و زۆربی پیوەندییكانمان بۆ ناوچكانی سلمانی و ھولر پكتر بستوە و شون و خكی باوەڕ پكراو بئاگاداری شار و شاخ دانران، دەوری وشیروان چووینڵ كاك نگو لكی شــــسعات یسردانی ھڤاڵ مام جاللی بڕز و لشون و ژووری نوستنكی خۆیدا ك ھر چوار دەوری دیوارەكان

بكتــــب و بوكــــراوەی ھمجــــۆر ھچنرابون ك تارادەیكی زۆر ســــرنجی راكشــــام و زۆر دم پــــی خۆش بوو. ھڤاڵ مام جــــالل زۆر بگرمی وتنــــدە- كڵ –بگكردیــــن و ل شــــوازی لپگفتوگۆ و ھزارویك پرسیاری لكردم و ناو ناوەش قسكانی پ دەبیم و دەیگون لگڕێ بامن ئوەت ت بگینم یاخود بۆتی رون بكموە، كلســــر چۆنیتی پكوە گردانی بازنكانی خباتی شاخ و شــــار ڕنمایی و زانیاری بسوودی بۆمان باسكرد وســــوودی زۆرمان ل وەرگرت. ھتاكو ھاتم سر ئوەی ك ھردوو المان چ ڕكخستنكانی ناوشار و چ ئوانی شاخ، ھولی توندوتۆڵ كردن و بھزكردنی ڕكخستنكانی یكتی نیشتمانی كوردستان بدەین ینپراكتیك بك تی بككخســــتنی فراوانی یو ڕپرژینی دەوروبری ڕكخستنكانی كۆم و ھڤاڵ مام جالل لالین خۆیوە چند ھڤاكی ھولر و دەوروبــــری رووبرووی ئم كــــردەوە و نامی تایبتیشی بۆ نووسین كلگڵ ئم ھاوكاری بكن، لھموو شتكان راوبۆچونكان تواوكری یكتری بوون، تنیا بۆ مسلی تتر ك سكرتری گشتی پشــــنیاری شــــون و یككی كرد ك بۆ ھنان و بردنی پۆســــت ئم سوودی ل وەرگرین، ئوەبوو كاك نوشیروانیش بۆ مژوو پشتگیری بندەی كرد ك ئمی كۆم بسوپاســــوە ڕگا و شــــون و

.یكی دیاریكراوی خۆمان ھخبرەبیان بوو لالی مام جالل-ی بڕز بڕێ كراین گاكڕ وشیروان كی كاك نكنوە شوڕاینو گھمووی بســــتبووی، چند جارــــك بربوموە و خلیسكم برد، بم بھر شوەیك بوو گیشتینوە شــــونكمان.. رۆژی دواتر كمن خبرم بووەوە، سیرم كرد سعات (١١) پشت نیوەڕۆ بوو، دیسان دونیا ساماڵ بوو، كاك نوشیروان لسر جگاكی خۆی خریكی نووسین و بوكردنوەی پۆستكانی ئم بوو، ئوەی پویست بوو بدەم بۆمنی دەگووت، بریار و راســــپاردەكانی بنوسین بۆ سركردایتی ناوخۆ نوسی.. دەب ئوەش بم لپش دیدارەكی منوە كاك (حم چاوشین) ماوەیك لالی كاك (نوشیروان) مابووەوە ل نزیكوە زۆ ر ئاسانكاری بۆ سفر و ناسینی من خۆش كردبوو، لزۆر رووەوە الوچاكی و ھاوڕیكــــی زۆری برانبر بندە نواند ممن بكروەی كردبوو كشــــنیاری ئتا پبوو، ھ م جارێ لتی ناوخۆ، بركردایپرســــراوی ســــلپشوە من خۆم رازی نبووم و شایستیی ھاوڕێ (جمال تایر)ی نمرم پ زیاتر بوو ك تنیا دووجار یكترمان دیتبوو (لشار) و بم دواتر بۆمن روون بوەوە ك ســــرباری ئو پناسی بنرخی كاك (حم چاوشــــین) سبارەت بمن، ھندێ ھاوڕی ناوەندی لپیوەندی گیانی بگیانی من لگڵ كاك (ئــــارام)ی نمردا مورتاح نبوون و ھر لوســــاوە من لســــر ھی بیركردنوەكانــــی كاك (ئارام) ناونــــووس كرابــــوم ك ھنوكش زۆری پ ســــر برزم و گیانی ئو ھاوڕیــــ نمرە نبوای، بندە كخراوەیی كوە كاری ڕوتمدەكن كی دیكجارھۆیكش بۆ رۆژانی ھرەس و پراكتیكی ســــرانی كۆم و دەركردنی بیاننامی نزمی سای ھرەسی خباتی چكداری ١٩٧٥ و ھس و كوتی بشكی دەم لوھ وە، كڕایوێ رۆژگاردا دەگیان لھاوڕ

بازنكانی لمودوا باسیان لوەبكم.دیســــانوە كاك (حم چاوشــــین) ك لالی كاك نوشیروان بووە، باسی ئوەی بۆ كاك نوشیروان كردبوو ك ببین خزمی یكتری لڕگای خوازبنی رانوشــــیروان زۆر جوامخوشــــكی بۆمن و كاك نئوەی لگڵ باسكردم و منیش ھرچندە لدوە پم خۆش بوو، پم گووت مسلك برای من یك

الینی نابت و من پشووتر ژنم ھناوە و لیكتری جیابوینــــوە و كوڕكیشــــم ھی، ئگــــر تۆ رات لسر بت دەتوانی نام بۆ مالوە و خوشككت بنوسی، ئگر بدیان بوو، زۆرچاك و ئگرناش ھریكمــــان لمای خۆی.. ئیتــــر دواتر ن ئوان

لمنیان پرسییوە و نمنیش بدوایدا چووم.پاش نیــــوەڕۆ، دوای نان خواردن ســــروگوالكی خۆم پچابوەوە، لگڵ كاك نوشــــروان لســــر بانی ژوورەكی لبر خۆرەتاو پیاســــمان دەكرد، پشــــنیاری ئوەم بۆكــــرد ك حزدەكــــم چند ھاوڕیكی گیانی بگیانی خۆم ك ئســــتا لرەن لسركردایتی كادیرن، چاوم پیان بكوێ، ئگر ئــــو پی خراپ نبت، ئویش لوەمدا گوتی، نا من بۆپم خراپ، بم ئوە بندە بخۆت و ئگر بتوێ دەب ھر ئوڕۆ بس یك یك چاوت پیان بكوێ، چونك دەب بیانــــی كرۆژی نورۆزە تۆ بگڕیتوە و خكمان بــــۆ ئامادە كردووی. گوتم زۆرباش لپشوە داوای دیدەنی كاك (ئرسالن بایــــز)م كرد. پاش مودایك خــــۆی ھات ئوێ و ماوەی ســــعاتك پكوە دانیشــــتین و بدیداری یكتری شــــادبووینوە و پاش ئو ھاوڕیان نمر، مامۆســــتا كاوە و كاك مال غفوریشم دیت. شو درەنگان دووبارە كاك مال بختیار ھاتوە ئوێ و

ھندكی تر پكوە دانیشتین.بۆ بیانی زوو لخو ڕابووم، دوای نان و چا خواردن شت كھ جم ب(وشــــیروانن) ی كاكژوورەكبڕاســــتی فرمســــك بچاوانم دا ھاتن خوارەوە، و ژیانوان لم ناخۆش بــــوو، ئوە پخۆمر لھناخۆشــــ ج دەھم و خۆم بۆ شار دەگڕموە. كاك نوشــــیروان زۆر بــــ گرمی بۆ ســــوور بوون لســــر خباتی شار و پاراســــتنی ڕكخستنكان و گشــــكردنی ریزەكانمان ھانی دام و پی گوتم ئگر مرگ ڕگا بدات چ لشاخ و چ لشار یكتری

دەگرینوە.ئوەبوو بھــــز و وزەیكی لجاران پتوتر لگڵ بڕــــزان كاك بكــــر پیرۆتی فرمانــــدەی خباتی پشــــمرگیی و خوارزاكــــی كاك (عزیز) برەو خوارەوە بڕێ كوتین، بۆ پاش نیوەڕۆ لســــنوری گوندە (ســــون) پڕینوە و كام ڕگای الچپ و دوورچاو بوو بودا دەڕۆیشــــتین، ئوان یككیان لپشــــوە و مــــن لناوەند و ئوی دیكشــــیان لــــدواوە ڕگامان دەبی. ھتا بــــرە بری ئوارە و تاریــــك بوونی ڕۆژ بوون، نم نم باران دەســــتی پكرد، لڕگای خۆمان لدوو ســــ شون كوارگی (قارچــــك) بھارانمان دەردەھنا و لســــر ئاگر سورمان دەكردەوە و دەمان خوارد، ك بۆیكمجار بوو خواردنی لمجۆرە بخۆم. دونیا بباشــــی تاریك ببوو، ئم گیشتبووین دەوروبری گوندی (ژاراوە) ك مالی باوكی (عزیز)ی پشمرگ لوێ بوو. نازانم بژیان ماوە! بــــم كاك (بكر پیرۆت)ی قارەمان ئســــتاكش دەژی و ڕۆیكی ھجگار وەفادار و دســــۆز و پگیانی قوربانی بــــوو، لگڵ ھوراز و نوكژاوە و ھتی ھرگایشمباتی پوەكانی خنشل (رانی) نیشــــتجی و مووچكی خاننشینی

.یمی ھرینی كی درگشمپھشتا زۆرمان مابوو بگین ناو مالكان، ھرسكمان لنزیك یكتری دەڕۆیشتین ئوان ھردووكیان (بكر و عزیز) تفنگكانیان ل گۆلمی دەستیان بوو، منیش لنوانیانوە. لنــــاكاو دەنگیان داین، كن زەالم.. كاك بكر پیرۆت خرا خۆی گیاندە من و بۆســــر پاوەكناو قوڕ و چوەنام و خۆمان بی پزەوی پادادا، ھمــــان دەنگ زیاتر لمان نزیك بووە و بانگی كردین، ئگر پشمرگن ھستن ب ئسپایی برۆن و خۆتــــان ترە مكن! دیار بوو كاك عزیز خاوەن

دەنگكی ناســــی و بانگی كــــرد، فالن ئوە من و لپكی بر بۆ كاركین ھــــم و برادەركری خاب كناو گونــــد و دەردەچین! خاوەنی دەنگ دەچیندیاربوو یكك لجــــاش چكدارەكانی ناوچك و بۆ تپك لو ناوە دانیشــــتبوون.. ئیتر بخرایی ھستاینوە و بھنگاوی بلز خۆمان گیاندە ناو گوندی و دەوری ســــعات (٨)ی ئوارە بوو لمالی كاك عزیز خۆمان گرتــــوە، بم ھموو گیانمان قوڕ و چپــــاو بوو، ناچار ماكــــ ژوورەكی لی دانیشتبووین، بۆی چۆڵ كردین و جلكانمان لبر كردەوە و ســــر و شلواری ماكمان لبر كرد و سروگوالكی خۆمان پاك كردەوە. دوای بخرھاتنی كاك بكر پیرۆت دەستجلكی مالی خوشككی ھبو لبری كرد و ســــرلنوێ خۆی بستوە و وەیتی ئمانو برادەرە ئی گووت، ئكخوشكب مو دەزانی ئ جاش بووین گا توشــــی فالنڕو لھاتووینت مای ئوە، ئــــوە خۆم دەرۆم و پاش حسانوەیان باعزیز و ئو برادەرەش لرە نمنن و بیبن مالی فالنكس كناوەكیم لبیر نماوە و سبین یكســــر كارئاسانی بۆ بكات ك خۆی دەچتوە شــــار.. پاش ڕۆیشتنی كاك بكر پیرۆت وە و پریسكمد وتژام و ترس كك شمن تۆزو نوسراوەكان ك ھمویان لناو نایلۆن پچرابونوە ل نیفۆی شلوارە قوراوییكی خۆم بوون، ھمویانم دەرھنا و ژنی مالك یكســــر جلكانی ك بقوڕ ببون لگڵ جمدانییكی كلســــرم پچابوو، ھمووی ل وەرگرتم و بردی بۆ شووشــــتن.. من و كاك عزیز لبــــر زۆپاك خۆمان گرم دەكردەوە، لدەرگای دەرەوە درا، عزیز تفنگكی دەســــت دای و ســــواری كرد، بمنیشی گوت، شتكانی پم بوون، ھموی بخم بن ئو دارانوە ك بۆسوتاندن دانرابوون، بتانییك بسرخۆمدا راكشم و خۆم

خوتو نیشان بدەم.تومز ھر خــــودی (كاك بكر پیرۆت) چوو بووە ماكی دیك و یككی باوەڕ پكراوی بدوای مندا ناردبوو ك بۆ دنیایی لوما بگوازموە بۆ مای ئــــوەی دیك. ك پیاوەك و عزیز ھاتن ژوورەوە، ت گیشتم شتكی ئوتۆ لگۆڕێ نیی و یكسر نا و خســــتمر دارەكان دەرھژكانم للل و پكژر ئو دۆشــــكی لســــری پاكوتبووم. زۆری نبرد لماك زۆر بدەست و برد، چشتی برنج و شل و گۆشتكی زۆری مریشكیان لپشمان دانا و دیار بوو لو ھودەی تكمانوە جلكانیان بۆ وشك دەكردمــــوە ھرك لــــ خواردنكمان بووینوە و دەستمان شووشت، جلكانم كزر ببونوە و بخرایی لبرمكردن و بگر كابرای دیك كوتم ئوشــــوە نازانم چۆن نووستم، چونك دەتوانم بم زۆربی كان بخبر بووم و بیانی برل ھمویانوە ھستام و ئاوم لناو كتلی كرد و خســــتم سر پنگرەكانی بردەم زوپاكــــوە ك ھشــــتا دارەكان بتواوی نسوتابوون.. ژنی مالك ل ھاتن و چوونی من بۆ دەرەوە و ژوورەوە بئاگا ھات و سرزەنشتی كردم كوا بۆ لخۆموە ئاوم خستۆت سر ئاگر و دەموێ

چای ل بنم!دوای نان خواردنی بیانی پیاوی خاوەن ماڵ لگم و چووین ســــرجادەك ك ترومبل بۆ ســــلمانی دەچوون لوێ منی بڕكرد و لگڵ چندان نفری دیك ســــواری الندرۆڤرەك بووم و برەو ســــلمانی ی تاســــلوجكبازگ تا ھاتینوتین، ھڕێ كبــــلھیچ بازگیك كــــس نیگوت مالت لكوێ، لو بازگی ئمیــــان راگرت و ســــربازكی دووخت پناسی لمان داواكرد. پناسی ھموو نفرەكانی دایوە، تنیا ئوەی مــــن نبت و داوای (دەفتر خدم)ی لكردم ك من پم نبوو، یكســــر منی

ھنای خوارەوە و لوێ تماشــــام كرد پوەكانم زۆر سیر قوراوی بوون ك دەتگووت ل قوڕ شالن كی كردم كماشایرباز توە، كابرای ستھاتوومجلی كوردیم لبرەو پوەكانم بو جۆرە قوڕاوین، بشوفری ترومبیلكی گوت ئوە بۆن و منی گل دایوە و گوتی: دەب لگڵ ئفســــر قس بكم و منی ل تولخكی پاسوانی بج ھشت، براستی دم لســــر ســــد لی دەدا، چونك دەمزانی ھر بمگرن، راستوخۆ دەمپشكنن و ھمو پۆستكانم

پ دەگیرێ!لمودوا ھمو بیر و ھزری خۆم كۆكردەوە، ئگر كجاری خۆم گورگیو ب حالم دەرچونم مڕادەكدەكم، لو خیاالنــــدا بووم، لپر بیرم كوتوە، ك یغدام پب (والنپر دار الرقاب) كییمــــن نامدەمنابوو بچمــــ قدزێ-یش بــــۆالی كتبخانی (علی) بدوای ســــۆراغی ســــاغبونوەی نامیلكی (قندیلۆك) ك ماوەیك بوو بچاپ گیشــــتبوو، لالیــــن بندە و كاك تارق جامباز كرابووە كوردی و لنووسینی نوسری گورە و نمری فلستینی (غســــان كنفانی) بوو. ئوەبوو ئو نوسراوە بۆمن بووە گوریسی نجات و دیم لدوورەوە ئفسركی یك ئسترە برەو قولخك دت و یكسر رووی ت پ(ر خدمدەفتــــ) من كــــرد و گوتی تۆ بۆلنییــــ؟ گوتم قوربان من فرمانبرم و ناســــنامی دائیرم پی. گوتی ئدی بۆ پوەكانت واقوڕاوین و لكووە دیتوە ك جنابت فرانبری لدواجن ھولر! ئوەبوو من نووسراوەكی بغدام دەرھنا و پم گوت، چووبووم بۆ قدزێ الی كتبخانی كتب فرۆشی كبدوای ســــاغكردنوەی ئو نامیلكیم چووبووم. ســــربازەكش لمان نزیــــك بووەوە و زۆر بمۆنی ســــیری منی دەكرد، بتوانینكانی ھموو گیانی دەپشــــكنیم، براستی زەندەقم چوو بوو ك ھر دەســــت بدات بر پشتنكم، ھموو شتكانم ل ئاشــــكرا دەبیت! ئفسرەك كچاوی ب نوســــراوەك كوت و لمی وەرگرت و ناوەكمی لگڵ ناســــنامكم براورد كــــرد، خندەیكی بۆ كردم و پشووم ھاتوە برێ، گوتی، جنابت دیارە نوســــركی پرپوتی، ئوجل ئوتونكراوو پوە قوڕاوییت لبردایــــ.!!! زۆر ب گرمی دۆقیكی لگڵ كردم و داوای بوردنی لم خواســــت و گوتی، دەبوای ئو نوسراوەت زوو پیشانی ئو سربازەی كۆنترۆل بدای، من خۆم خكی بغدام و ھرمام ل كاننییمی چاپتی رقابرایوەبڕنزیكــــی بشۆریج و زۆر خۆشحام كلناو كوردیش ئدەبیاتی

.یزمانی كوردی ھرەبی بعمنیش خــــوا خوام بوو ھر زوو رزگارم بت، گوتم، بڕز ئوجا من چۆن بگموە شار؟ یكسر بانگی سربازەكی كرد و گوت، ھر سیارەیك ھات، ئو بڕزە ل پشوە سواربك و ب ھتا شاری برن و پارەشی ل وەرنگرن. من لخنی خۆشیان ھموو گیانم ببوو بسوپاس بۆ ئو ئفسرە، بم جورئتم نكرد، ناو و ئدرســــی لــــ داوا بكم و بزوویی لی دوور كوتموە و یكسر سیارەك پیدا بوو، سربازەك منی ســــواركرد و بۆی دەرچووم. بم ھموگیانم بو ســــرمای بن ئارەق كوتبوو.. ھر لكندەك و دابزیم و یك پ چووم مالی دایكی كاك نوشروان ك ل خانوەكانی دواجنی سلمانی بوون. یادی بخر دایكی كاك (نوشــــیروان) زۆر بخرھاتنــــی كردم و ھرخۆی لمــــال بوو. گوتم پــــورێ، ئو نامان بۆ خۆتان و توخوا ئوانشــــی

لرەبن ھتا دوای نیوەڕۆ بدوایان دموە.ئوەبوو پاش نیوەڕۆ لگــــڵ ھاوڕێ جمال تایر بجووت شــــتكانمان وەرگرتوە و شــــو لمالی مامۆســــتا (جمال تایر) مامــــوە و بیانییكی سركم لھاوڕێ (ئحمد كركار)ل كركوك داو ھمو باس و خواسكانی سفرەكم بۆ ھردوكیان

گاوە و ھمان رۆژ گڕاموە ھولر. بشی دووەمبشی دووەم

ئو ڕۆژ و شوانی لبیرم ناچنوە....

حاجی ممۆ

خستبوونی باركی نالبارەوە. مقاماتی عوسمانی بچاوی ھاوتی وەفادارەوە ســـیریان ندەكردن. گومانكردن لوەی ك ئرمنكانی ئنادۆڵ داوای ئوە دەكـــن بنیوە جیابۆوەكـــی دیكیانوە بلكنرن، بردەوام كلنـــی لنوان ئرمنی و عوسمانییكاندا دروســـت دەكرد، ئم گومانش

لبارەی ئرمنكان ب بناغ نبوو.لكاتی شـــڕەكانی نوان ڕوســـیا و عوســـمانی لســـانی ١٨٢٨ و ١٨٥٣دا ئرمنكانی ئنادۆڵ لبرانبر سوپای داگیركری روسیادا رەفتاری زۆر دۆســـتانیان نواند و بگرە بچاوی رزگار كرەوە

سیری سوپای روسیایان دەكرد. روســـیا ل وەی كم رەفتارە بووە ھۆی ئر ئھ دەب ك رج دابنیمانی سان ئیســـتفانۆدا مپئو ئرمنانـــ ببووردرن ك لكاتی داگیركردنی خاكی عوســـمانیدا ھاوكارییـــان لگڵ ھزەكانی بوو كوە ھری ئگئ بووە. چونكروســـیدا ھدەستدارتی عوسمانی بدوای كسانكی زۆردا

بگڕێ و ھندێ جاریش سزای قورسیان بدا.نـــوان پیوەندییكانـــی ١٨٨٠ ســـای دوای كانی روسیا زیاتر لنرمنادۆڵ و ئكانی ئنرمئجاران توندوتۆڵ بوو. لبیرمان نچ ك ئرمنكی زۆری ئنادۆڵ ھتن بۆ ئرمنســـتانی روســـیا، لپناگای نویاندا ڕۆـــی كاریگر و چاالكانیان لوبری سنوورەكانوە بقازانجی ھاوئایینكانیان

دەبینی.سبارەت بو ئرمنیانیش كمانوەیان لئنادۆڵ لڕاكردن بۆ ئرمینیا الباشـــتر بـــوو كوتن بر تی عوســـمانی، دەبڕادوەدوونانی پیاوانی دەوبووترێ ك كاردانوەی ئوان لبرانبر دەوتی عوســـمانی ب تواوی بكاردانوەی ئرمنكانی وان ببوو ئجیاوازی ھ نتینیدانیشتووی قوستئاشكرا و لدوە حزیان دەكرد جاركی دیكش

روســـیا ھرش بۆ سرخاكی عوســـمانی بنتوە و ئنادۆڵ بخاتوە ســـرخاكی خۆیوە. ســـكای ئرمنكانی والیتی (وان) بۆ ئلكسندەری سیمی تزاری روس لسای ١٨٨٢ خۆی لخۆیدا گواھكی بھز لســـر راستی ئم حز و ئارەزووە دەدا. ئو شتی ك دەتوانرێ بالنی كموە لباری وەزعكی وابووە بووترێ ئوەی ك ئرمنكان ل شونكی زۆر

ترسناك گیرسابوونوە:ئرمنســـتان بشكی بخاكی روســـیاوە و بوونی ئارەزووی جیابوونوە لبشكی دیكدا، ئیمپراتۆری عوســـمانی لئاست ئرمنكان رەشـــبین كردبوو، رپرسیار وای دەڕوانییقاماتی بم ك كوەیشبئرمنكان كـــ ھزكی ھڕەشـــكری ئامادە و لســـرپن. ئرمنستانی عوســـمانی، یان بین ئنـــادۆڵ. لالینكی دیكوە لگـــڵ تكای ئو وت و ناوچانانی قمۆی عوســـمانلی جیاوازی ی عوســـمانیدا بوو لرگناو جنادۆڵ لبـــوو. ئھكاتكدا یۆنان، بولغاریا، لوبنـــان و دوورگی كریت

CRETE لـــ شـــونكی جیـــا و دوور لخاكی عوسمانی ھكوتبوون.

ل ئانادۆدا تورك نژاد و تورك زمان دەژیان لكاتكدا لو شونانی ك لسرەوە باسمان كردن وانبوو یان ئگر ھشبووای ئوە تورك ژمارەیان زۆر كم بوو. عوســـمانییكان بچاوی قمۆس ئسی و زدی خۆیان سیری ئنادۆیان دەكرد. لبر ئم قیرانی تشنكردوی مســـلی ئرمنیكان ل ئنادۆڵ، وەك مسلی ســـركوتن یان برگریكردن نبوو لشونكی ژر دەســـت یان ناوچیكی داگیر كراو

نبوو، قیرانی ئنادۆڵ قیرانكی ستراتیژی وابوو.سوتان عبدولحمید لسای ١٨٩٩ لم بارەوە گوتی : دەب تنیا ئم لئنادۆدا بمنینوە، ســـوپاس بـــۆ خوا ك ئم توانیمان ئـــم دوا پناگی بۆ برا موسمانكانی خۆمان بپارزین ك ل ھموو الیكوە

ڕاونراون. ،موو وەســـف و باس و خواســـانم ھڵ ئـــگلوەزع ل ئرمنستاندا ھمن، لئنادۆڵ، سیلیسی،

قوستنتینی.. دەنگوباسك نیی ژیان كرەت نائارام و كرەتك لخۆشـــی و ئارامیدا دەچت ڕوە و بۆ

ماوەی سزدە سای ڕك ڕووداوك ڕوونادا.ھموو شتك وەك ھمیش بشوەی ئاسایی خۆی بردەوام. ژیانی رۆژان لســـای ١٨٩٠ ھر ھمان ژیانی ســـانی ١٨٨٠ یا ١٨٧٠ بوو، بم برە برە بتپڕینـــی ڕۆژگار لنو كۆمگای ئرمنیشـــدا ھروەكو كۆمگاكانی دیك پیاوی ھۆشیار و بویژدان پیدا دەبن ك ئیدی ھناختندرن. پیاوانكی ھۆشیارتر لوەی ك ب ئیسالحاتی درۆ باوەڕ بكن كـــ مردانك ك ل بینینی زەحمـــت و دەردی ژن و چاك دەزانن كتیانـــی خۆیان ئازار دەچھاووژیـــان چند دەردكی گران و كـــوەڕێ دەب ئگر ی ڕۆژئاواییانكی لیبرالیانمی ھیوای رژتروســـك

لدوا ڕۆژی وت بدی نكرێ.ســـرەنجام پیاوانـــك بـــم جـــۆرە بیركردنـــوە لســـای ١٨٩٠ لـــ تفلیس لـــدەوری یكدا گرد دەبنـــوە فدراســـیۆنی شـــۆڕگی ئرمنیانیـــان

دروست DASEHIAKTOSOUTIONدەكن. ئامانجی میكائیلیان، زاووریان و ڕۆستم (ناوی راســـتقینی ئم كســـ زۆریـــان بوو.) دامزرنـــری شۆڕشـــگی ئرمنیان و یكتی و ڕكخســـتنی ئرمن و ئامانجكانیـــان بوون. دانوكان، پاش ھرچاوڕوونھۆشیار و ب نرمئ وان و ١٨٨١ لكانی رابردوو (١٨٧٢ لنجامئبئرزرۆم) بشوەی ئنجوومنی نھنی. ھروەكو وت ككان، بۆیان دەركماسۆنی كیتی لندامئمسلی میللی زیندووتی بردەوامی ژیان گلك

ل تبینی سیاسییكان گرانتر و ستراتیژی ترە.لبر ئوەی حزبكانی ئرمنییكان كلســـای ١٨٨٥ بدەستپشـــخری كســـك دەمزرنرا كنـــاوی پرتقالیان بوو (ئم پیاوە ل تراوگی دەستی ل تكۆشـــان ھنگرت و ڕۆژنامیكی بنـــاوی ئرمینیـــا ARMENIAبوكردەوە) ھنچاك HENTCHAK ك لســـای ١٨٨٧ لژنف دامزرا و میلكی سوســـیال دیموكراتی ھبوو- ھیچ یكیان نیانتوانی بكردەوە كارك بۆ پشوە ببن، بم حزب سیاسی ناوبراوەكان و گرووپی بچووكتری دیك، سرەڕای تكای جیاوازی ندێ جاریش بھ بیر و بۆچوون و تیۆریـــان كپچوانی یكوە بوو لسر شتك بیر و راكانیان م بوو بكی یویش : دانی پلك و ئی یشتدەگتكۆشانی چكداران. بۆ كۆمگایكی الدیی وەك كۆمگای ئرمنی پشتشكاوی ژر زۆر و ستم-یان كۆمگایك ك بپی یاسا ھگرتنی چك ب ئندامانـــی قدەغ كرابوو. برگری لخۆكردن ب دیاردەیكی بنچینیی مسلی مان و نمان دادەنرا. بم جۆرە شڕی پارتیزانی بھموو مانای وشـــ- دەســـتی پكرد. فیداییكانی داشنال بو ھیوایی كل ئنجامدا چاالكییكانیان دەبت ھۆی اوانبكان- لتیییكۆم واوی بنیاتگۆڕینی ت

دەستیان بكار كرد. بشی چوارمبشی چوارم

و: گوشاد حم سعید

كوشتاری ئرمنكان

فه الح ئه حمه د - سوید به دروشـــی ئه مۆی ھه رمی کوردستان و ئاســـۆی دواڕۆژ، پاش نیوه ڕۆی ڕۆژی کۆمیته ی یه کشه ممه 24/02/2008 ڕیکخستنی ســـوید و که رتی ڕیکخستنی ستۆکھۆم! کۆڕکی بۆ ئه ندامی لیتستی ســـه وز په رله مانتار { ئارز عه بدو} له ھۆی شیســـتا ترف شـــاری ستۆکھۆم پایته ختی ســـوید رکخست، له م کۆڕه دا ھه ریـــه ک لـــه کارگـــان و ئه ندامانـــی کۆمیتـــه و ئیدریـــس بتونی به رپرســـی که رتی ســـتۆکھۆی ئه کتی نیشتیمانی کوردستان له ســـوید و نونه رانی پارتی دیموکراتی کوردســـتان لیژنه ی سوید و لیژنه ی ستۆکھۆم پشمه رگه درینه کان و نونه ری پاوزخانه ی عراق له سوید و کۆمه ه ی گه لی کوردســـتان و گه شه ی ژنان و کۆمه ه ی خوندکارانی کوردستان و په یامنری کوردستانی نوێ و ماپه ڕی یه کتی ڕگه یاندنـــی ناوه نـــدی ده زگای نیشتیمانی کوردستان و که نای ئاسمانی کوردســـات و وه رزشـــکاران و گه نجـــان کـــه س و کاری و الوان و بنه ماـــه و شه ھیدانی بالیسان و ھه ه بجه و قه ره داخ و شونه کانی تری کوردستان ژماره یه ک له ڕه وه ندی کورد له شـــاری ستۆکھۆم، ئاماده ی بوون، سه ره تا ھاوڕی سماقوی به نـــاوی کۆمیته ی ڕکخســـتنی ســـوید و که رتـــی ڕکخســـتنی ســـتۆکھۆمه وه به خرھاتنی میوانه کانی کرد و سوپاسی به ڕز په رله مانتار ئارـــز عه بدوی کرد که ئاماده یی خۆی نیشـــاندا بۆ سازدانی ئه م سیمیناره ، ســـه ره تای سیمیناره که به خوله کک وه ســـتان بـــۆ گیانی پاکی شـــه ھیدانی کورد و کوردســـتان ده ستی ز عه بدوکرد، پاشان په رله مانتار ئار پده ســـتی به وت و وژ کردن کرد، شیانی باسه کۆره که له الیه ن ھاوڕێ سماقوی و لزمه کۆیی و ئیدریس بیتونی بۆ ماوه ی س کاتژمر به ڕوه چوو.

ئه مۆی ھه رمی کوردستان و ئاسوی دوا

ڕۆژ

جالل بیار دوای س ساڵ دابان

دەگڕتوە...

مام عو لسری سای كوردی كارك بۆ مندان

دەكات

ھونرمنـــدی جالل بیار ھونرمندی شـــاری ھولر ب بدرخانی ڕاگیاند ك دوای س ساڵ دابـــان لكاری شـــانۆیی و درامایی تلفزیۆنی لبر چند ھۆیكی ھونـــری و ناتواوی باری تندروســـتی ئـــوا ئوجارەیـــان دەگڕتوە و بشداری دەكا ل شانۆگری پانۆرامای شارەكم كـــ لنووســـین و دەرھنانی مامۆســـتا (ھیوا ســـوعاد)ە و، چندین ھونرمنـــدی ئزمووندار لگی بشـــدار دەبن و لھمان كاتیش چند ھونرمندكی گنجی كچ و كوڕی تیپی ھونری ھولر تدا بشـــدار دەبن و بیاریشـــ لرۆژی ر كولی ھڤیستڤا ن ل11/3 نمایشـــی بكدووەمین ڤیستڤا سازدەكرتن و بو ڕۆژە دەن ڕۆژی ھولر) ئمش لبردخان ھیوادارین جالل

بیار بردەوام ب لكارە ھونرییكانی.

ومام عد ناسراو بمند سالح محرمھونســـبارەت ب نوترین كاری ھونری خۆی ب بدرخانـــی ڕاگیاند و گووتی (ببۆنی ھاتنی ســـای 2708ی كـــوردی و ھاتنی جژنـــی نـــورۆزی پیرۆز كاركـــم كردووە كتا ئستا شتكی وام ندیوە. كارەكشم ئۆپرتك بناوی (ســـری سای تازەی كـــوردی) ك ئاوازی خۆم و ھۆنراوەی كازم كۆیی و مۆســـیقای فخرەدین عزەدین و تۆماركردنی ســـالم محمدە، بیارە كاری ونگرتـــن و دەرھنانـــی ئمیر تھا بیكا كـــ ڕۆژی 7/3/2008 لگـــڵ چنـــد و گوندانویست بچین بۆ ئكی خۆشمناو لوندەرێ ئو ئۆپرت ونبگرین و پنا بخوا ڕۆژی ســـری ســـای نوێ برچاوی بینران دەكوێ). ئمش ھیوای سركوتن بۆ ھونرمند دەخوازیـــن و ھیوادارین ھر

كاری جوان پشكشی منانی كورد بكا.

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،7رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی كتبی بدرخان

شاخوان علی حمد

عیب نبی

،یتانیبو ششـــر پیاو بگئ یب نییعچونك ئـــوەی ك روو دەدات، ب ویســـتی .كی نییتئاقاری دا ھیچ دەستی و لخۆیمن پش ژنھنـــان و لقۆناغی ھرزەكاریدا ب دەیھا جار شـــیتانی بووم. جاركیان لگـــڵ ھاوڕیكم بیكوە دانیشـــتین و الپڕەی ھرزەكاری خۆمـــان ھدەدایوە، چۆن دەن قســـ قس رادەكشـــ، نازانم و بینین، من بر خس وە باس ھاتچییلھوست گوتم:"ناخۆشترین ھپیكوە لم ڕووەوە بۆمن ئوكات بوو ك بسردان چووم سلمانی و لمای مامم ماموە، ئو ئوارەی تا درەنگ بۆخۆمان قسی خۆشمان كـــردو بۆ خوتن چونك كـــراس و بجامم پ نبوو،مامم كراس و بجامیكی تازەی بۆھنام و بـــۆی راگرتم:" فرموو ئم كراس و دەی منیش بركببۆخۆت ل یجامو بئیجـــازەت". ئو چووە ژوورەكی دیكو ئو جیی بتنیا لژوورەوە بۆیان ڕاخستبووم دوای خـــۆ گۆڕیـــن و لبركردنـــی كراس و بجامك چووم ســـر جگكـــو بتانیم بخۆ دادا، نختی لفكران راچووم و دواجار نمزانی چۆن و كی خو بۆخۆی بكشـــی كردم. نازانم درژەی رووداوەكانی نو خون بچركیـــ یان ب دەقو ســـعات، خونم بینی لگڵ كچك وەستابووم كچكی یابانی و بۆ دەمم نكـــردە نو دەمی ل گرمی ئو لزەتدا خۆشـــییكی ب شومار سرتاپای لشـــی داگرتم، ئاوم ھاتوەو ل تڕبوونی بجامكی برم چندی كردم و كۆشـــام تا برە بری بیان تازە رۆژ ھت خرا كراس و بجامكم ب ئسكمیلكوە كردو جلكانی خۆم گـــۆڕی و بو بیانیی زووە مائاواییم لكردن، ھرچندە مامم گوتی:"نانكت بخۆ ئوجا بۆ". پاساوكم بۆ ھنایوە ك پاش دە دەقی دیكـــ لبازاڕ ھاوڕیكم چاوەڕم دەكا، بۆ كاركی تایبـــت دەب بگم الی. مامم وتی:"زۆرت ل ناكم"خواحافیزیم كردو یكسر برەو گراج رۆیشتم و ب یك و دوو

برەو ماڵ گڕاموە. چوو، وتی:"خۆزگھت م ككدوایی ھاوڕبو شـــیتانبوەی تـــۆ، لماـــی خۆمان یرم بینی لكی زۆر ســـوكیان خوشـــخكوەمدا سیرمكرد حشاماتكی زۆر لنو گۆڕستان ھریك شتكی پبوو، لپناوی خودا دەیبشی و منیش ھندێ شتم بدەستوە بـــوو ك ئم دیمنم بینـــی حیرس دایگرتم لرقی ئوان كوتم بخشینوەی شتكان و دەمووت ئم لڕی شیتان..ھرھندەم زانی پیاوكم ل پیدابوو، وتی:"چۆن تۆش وەكو ئو خكـــ خرت لپنـــاوی خودا نكرد؟!"منیش وتم:" ھر بھوەس، لرقی ئو خك ئم كارە دەكم". پیاوەك وتی:"من پاداشتت بكم. وەرە بتبم سر گنجینیك ك ھتا ئوڕۆژەی دەمـــری ھر لی خرج وتمخۆشبووم، كقیر نابی"زۆر دی فبكدوای، وەختكـــ ئوارەیكـــی تاریك بوو شمان لپ ك ھاتیپۆلككدا تبیابان لتنیشتییوە س كۆم خۆڵ ھبوو دەستی بۆ كۆم خۆڵ ب دەســـت چپ درژكردو وتی:"ئم دەبینی لژریدا ســـندوقكی پاو پ لز ھی، ئســـتا وا شو داھات بم بۆ بیانی وەرە ھیدەوە سندوقكی ناوی دەربن". وتم:"مام شیتان من بچی ئرە بدۆزمـــوە". وتی:"قونت رووت بكو ھندێ گوی لســـر بك، بم دەبت نیشـــانو ســـبی ھركات ھاتی و ئـــو گوەت بینی، ئیدی لت تك ناچ". دۆخینی شرواكم شل كردەوەو شروكم داكند ھقونجام و زۆرم تیـــن و تاو دایـــ برخۆ، لو قوەت تك شـــرم بۆوە، یبدا خرخۆیب دانگوم بخۆدا كردبوو. ســـیرەكی لوەدابوو ھشـــتا دنیا تاریـــك و روون بوو نمتوانی لبر بۆگنی بوشـــوەی بمنموە، ھر دەم و دەســـت بو شـــوەو بدزییوە چووم بجامیكـــی ترم ھناو چوومـــ حمام و لو زستان تووش و ســـاردەدا بجامكی برم داكندو جوان شۆریم و خۆشم بئاوی سارد شووشت، لسرمان تقی ددانم رۆژە ریك دەڕۆیی، بم شووشتن تا ھفتیكی

رەبق نخۆش كوتم و كتم بن جگاوە.

ئركی برپرسی رۆژنامگریئركی برپرسی رۆژنامگریبرپرسی رۆژنامنووسی سرەكی یان سكرتری ،كی كارا بژبوەی گوتنووســـی، بۆ ئرۆژنامپویست پوەندییكی بتینی ھب، ك لسر بنمای رز ل یكدی گرتـــن داڕژراو ب، لگڵ ئو برپرســـ میریی، ك لـــ گیدا كار دەكا، جا سرۆك وەزیران، سرۆك، وەزیر، یان سرۆكی

.ب كی میری دیكئاژانسپویست لســـر گوتبژی فرمی ئاگاداریكی تواوی ھب دەربارەی بیروباوەڕی برپرسكی و گشت پوەندییكی راستوخۆی بۆ دابین بكا. بوەی ھتوانای ئـــ مـــان كاتیشـــدا دەبھلبچت كۆبونوەكان و قس ب برپرسكی ببێ ب ،تنیی بگلپ وەی دەنگوباســـی ببۆ ئئوەی بچت الی برپرســـی خشتی كاتكان، رمییو نند ئرچی. ھكی دیكتیدەریان یارمخشتی ركخراوی برپرسك دەشون، بم لســـدەنگ م زوو ب ك ،میری دەتوان مـــب

.وە بچكانیاندنراگ وەندار بت ئاكامی پرانی سیاســـوەی دانبۆ ئپوەندی گشتییكان و كارڕایی پشنیازكراوەكان ئاگاداری بن، برپرســـی راگیاندن دەب روكی ھب ل بریاردان. گر برپرسی رۆژناموانی وەك گوتبژی فرمی بشـــداری نكا ل دارژشتنی سیاست دووچاری كشی تنگیشتنی رەوتی سیاســـتكان و روونكردنوەیان دەب برامبر

ھۆیكانی راگیاندن. جۆنی ئینمان ســـرۆكی كۆمی نتوەیی بۆ زۆر گرنگ ":كانی میـــری دەرمییژەفبگوتگوتبژ بشـــك ب ل تیمی ســـتراتیژی. گر برپرســـكی میری تمای ئنجامدانی كارڕایك ھب، ئوە پویســـتیت بوە ھیـــ، ك چۆن خك لو كارڕایی تدەگا. باشتریش وای گوتبژ ئامادە ب لســـر مزی كۆبونوە و بشـــداری دانوستانكان بكا ل قۆناغ سرەتاییكاندا، نك كان رابگا، یان بلســـم وڵ بدا بدواییدا ھ لدرەنگوە رووبرووی كاردانوە میللی نرتییكاندا بتوە، ئویش لبر ئـــوەی گوتبژ، یان ئو كسی ھست ب ھســـتكانی جماوەر دەكا،

لوێ نبووە". رۆی گوتبژە فرمی رۆژنامنووسیكانرۆی گوتبژە فرمی رۆژنامنووسیكان

كاروبـــارە لكۆلـــوە قســـی بگوـــرەی سرۆكایتیكان ســـتیڤین ھیس، لسر ئاستی فیدڕای ل ووتـــ یكگرتوەكانیدا وەمدانوەی پرسیاری رۆژنامنووسان رژەی ٥٠٪ كاتی ئاسایی گوتبژی فرمی دەبا. ســـرقای بوون ل كارو بدواداچوونـــی ئاگداریـــكان ٢٥٪، ھروەھـــا ئامادەكردنی كرەستكان و ركخستنی رووداوەكان

ل ٢٥٪ دیكی كاتی دەگرێ. ،و چاالكیانر ئـــســـكی وورد لوانم تبـــئاماژەیـــك دەدا بـــۆ ئرككانـــی برپرســـی و رۆلر ئســـدەتواندرێ ل نووســـی، كرۆژنام

ھم جۆران دابش بكرێ:* كاركردن وەك گوتبژكی فرمی دانیشـــتنی

ركخراو یان تایبتی راگیاندنكان ساز دەكا.* بڕوەبردنـــی چاالكی رۆژانی نووســـینگی

رۆژنامنووسی.* بشـــداریكردن ل دانانی سیاست میرییكان و دانانی ستراتیژیكان و گیاندنیان بۆ ھۆیكانی

راگیاندن و جماوەر.* نخشدانان و بڕوەبردنی ھمتی راگیاندن

و ئاڕاستكردنی نامیكی نگۆرو درژخاین.* سوداكردن لگڵ پرسیاری رۆژنامنووسی.

دانیشـــتن و چاوپكوتـــن ركخســـتنی * رپرسڵ بگنووســـان لكانی رۆژنامیاندنراگ

میرییكان.* ئاگادركردنـــی برپـــرس وفرمانبرانی میری لسر پوەندیی رۆژنامنووسییكان و كاردانوە تكانـــی چاوەڕوانكـــراو بـــۆ سیاســـیاندنراگ

پشنیازكراوەكان.* سرپرشـــتی كردنـــی نووســـینوەی ووتار یـــان پداچونوەی ووتار یان ھیـــچ نب نامی

برپرسان.* خۆ ئامادەكردن بـــۆ رووداوەكان وەك كۆنگرە

رۆژنامنووسییكان.* ئامادەكردنـــی بیاننامی رۆژنامنووســـی و

بوكراوەی راستیكان و شتكانی دی.* كاركـــردن وەك برپرســـی پوەســـتی یان سرپرشتیار لسر نووسینگ رۆژنامنووسییكانی

میری دی.* ركخســـتنی ھاتوچـــۆ ودابینكردنی شـــونی

رۆژنامنووسان و یاوەرانی گشت.* دەركردنی بگنام بۆ رۆژنامنووسان.

* سرپرشتیكردنی چاپمنییكانی دەرەوە و ناوەوە.

* ھســـنگاندنی رووداوەكان و تـــا چ رادەیك كاری خۆیان كردووە. راپۆرتك دەربارەی چۆنیتی

باشكردنی ئنجامدانی كار بۆ جاری ئایندە. دانانی كاری برپرسی رۆژنامنووسیدانانی كاری برپرسی رۆژنامنووسی

لكاتـــی دانانـــی پۆســـتی گوتبـــژی فرمی، لپرسراوتی یكم دەكوت سر شانی برپرسی میری، ك نونرایتی دەكا. بۆی پویست لسر ئو برپرســـ لگل گوتبژی فرمی بریار بدا، ك چۆن نووسینگی رۆژنامنووسی رك دەخاو لپرســـراوتیكی چیی. لگڵ ئنجامدانی ئو

كارە، برپرس دەب س بریاری بنڕەتی بدا:* تا چ رادەیك ئامادەیی رۆژنامنووسی تدای؟

* پوەندی گوتبژی فرمی لگل دەســـتی فرمانبرانی دیكی برپرس چۆن دەب؟

* پوەندی نوان نووســـینگی رۆژنامنووسی و وەزارەت و فرمانگكانی دی چۆن دەب؟ ئمش كرپرســـر بتی گتایب رە، بالككی البكار

،ك برۆكی وەزارەتت یان سرۆكی حكومســـ.یكی ھشند بچ ك

ھروەھـــا برپرســـی میـــری دەب حســـاب بۆ مسلكانی دی ب ووردی بكا:

* تا چ رادەیك بۆ سازدانی چاوپكوتن ئامادەیی تدا ھی؟

* تـــا چ رادەیـــك بـــۆ بســـتنی كۆنگـــرە رۆژنامنووسییكان ئامادەیی ھی؟

* ئایا گوتبژی فرمی بۆی ھی ل جیاتی ئو ل رپرسرپرسی میری بر بداخۆیان بدا؟ یان ھ

بستنی ل كۆنگرە رۆژنامنووسییكان؟برپرســـی میری دەب ل چاكترین بارودۆخدا بۆ رۆژنامنووسی دەست كوێ وكۆنگرەی رۆژناموانی بردەوام ببست و ل ھمان كاتیشدا قسكركی رەسمی ھب نونرایتی بكا. بۆ نمون ل كۆشكی سپی سكرتری رۆژناموانی دانیشتنی راگیاندنی تلفزیۆنی ساز دەكا، بم كات سرۆك قس بۆ

رۆژنامنووسی دەكا جگای بۆ چۆل دەكا.دی دی مایرز خانم ســـكرتری رۆژنامنووسی

رۆژنامنووســـی كرد، ل ھمانكاتیشدا سرۆكی پالنان دانانی سیاسی نامیكی دی ئاراست كرد، ھروەھا سكرتری رۆژنامنووسیش نامی سیمی پشكش كرد. ھۆیكانی راگیاندنكانیش باسی ئاژاوەی برپاكراویان دەكرد، ئمش بووە مایی دابزینی گلدۆستی فرمانەوا ب پلیكی گورە

ل نوان ھاووتیان دا.كارەك وا دەخوازێ، پش ئوەی نامی یكگرتوو گشـــ بكاو بۆ ئوەی داپۆشینی رۆژنامنووسی كارام ب، دەب كاری رۆژنامنووســـی بت پاڵ فرمانبرانـــی دی، ئوھا جماوەر پشـــتگیری

برنامكانی فرمانەوا دەكا.ســـۆزان كینگ، یارمتیدەری پشـــووی كاروبارە جردوو وەزیری كار و نیشـــتكانی ھگشـــتیی كارەك ":دانی شارســـتانیدەپشـــبوون و گبـــ چاكی ج بج ناكرێ، بـــ ھاوئاھنگی". كینگ پشـــبینی دەكا، ئـــوەی ب ھاوئاھنگی روودەدا ئوەی" فرمانبرك ب من نونرایتی سرۆككم دەكم، ك سرۆككی الوەكیی، نك

پنج بازنكانی فرمانگكانـــی وەزارەتی دارایی دەگرتـــوە. ھروەھا ل كۆنگرە تلفۆنییكی ھفتی دووەمدا فرمانگكانـــی دارایی ناوخۆی

وەزارەتی دارایی دەگرتوە.ئركی گوتبژی فرمی وا دەخوازێ ھاوســـنگی دروســـت بكا ل فـــرە پوەندییـــكان دا لگڵ برپرس میرییكان و گورە فرمانبرانی میری دیك، لگڵ رۆژنامنووسی و لگڵ بیرۆكراتیتی

بردەوامدا.نووسینگی كاروبارە گشتییكانی ناوەندی وەزارەتی دارایی لـــ رگای پوەندییـــ تلفۆنییكانیدا، وەندییی پشری كنگی و چاودھاوئاھ دەتوان تكانی داھاتوودا دفتھ ل كان بكا، كڕەتییبنبر باس و خواس. ل وەزارەتیش دا سیستمكی وەمدانوەی خراو ئامادە ھی، ب شـــوەیك نووسینگ كاروبارە گشـــتییكانی فرمانگكان دەتوانن نووســـینگی كاروباری گشـــتی ناوەندی ئاگادار بكنوە ل مســـلیكی سرنجراكشی

دانوستاندا.

پشـــووی سرۆك بیل كلنتۆن دە: "سكرتری رۆژناموانی بۆ ئوەی سركوتوو ب ل كارەكانی، دەب ھمیش ئامادە ب برامبر رۆژنامنووسی، و ئـــاگاداری باشـــی ھبـــ و بوای بـــ كاری "بمی دیموكراتی دا ھسیست نووسی لرۆژنام ،بت ھناتوانی دیموكراســـیی ":روەھا دەھب رۆژنامنووسی ئازاد. ھرچند رۆژنامنووسی ھندێ جار مشخۆرە، بم بنچینی. سكرتری رۆژنامنووســـیش پویستی بوە ھی ل ئركی

رۆژنامگری بگاو یارمتیان بدا".دەست و ھاودەنگیدەست و ھاودەنگی

ھروەھـــا ئـــو دەســـتی، كـــ برپرســـی رۆژنامنووسی ھیتی لگڵ گورە فرمانبرانی لســـو مو ئ ی میری، گرنگرپرســـی دیكب

پوەنداران ل خۆ دەگرێ:* ئایا برپرسی رۆژنامنووسی خای سرەتایی پوەندیی لگڵ رۆژنامنووسیدا؟ ئایا دەستی بـــا تـــرە لـــ پوەنـــدی فرمانبـــران لگڵ

رۆژنامنووسیدا؟* ئایا نووســـینگكانی دی، جگ ل پرســـیارە رۆتینیـــكان، سرپشـــكن بـــۆ وەمدانـــوەی ژیان كردبشتر راووەی پئ پرســـیارەكان، بلگڵ نووسینگی رۆژنامنووسی؟ بۆ نمون، گر رۆژنامنووسك پوەندی كرد لگڵ نوسینگی دیاریكردنـــی كاتـــكان پرســـیاركی ئاســـایی كـــرد دەربارەی دیاریكردنی كاتـــك، وەك كاتی بوویرك، دەب پشتر بگرتوە بۆ نووسینگی رۆژنامنووسی، یان كسی برپرسی دیاریكردنی

كاتكان دەتوان وەم بداتوە؟ یانناموەی بداچوونپ رپرســـیارە لب ك * یاننامنووســـی و ووتارو و برۆژنام (وازبانگ)

سیاسیكانی نووسینگی رۆژنامنووسی؟* ئایا گورە فرمانبرانی دی، وەك ســـرۆكی دەســـتی فرمانبران ل نووسینگ، دەستی

ئیمزاكردنی ئو بانگوازە گشتییانیان ھی؟ بگات یوەی ھرمی مافی ئژی فبئایا گوت *

گورە فرمانبرانی نووسینگ؟یكـــ لـــ حاتـــ نویكانـــدا، فرمانەوای ھرمكـــی ئمریكا، ك نوێ بوو ل كارەكی دا، ئاژاوەیكی برپاكرد، كات ل نووســـینگكیدا مسلی ھاوئاھنگی پشتگوێ خست. سرۆكی دەســـتی فرمانبرانی نامیكـــی دیاریكراوی ش بشكەوای پرمانكانی فدەربارەی ئامانج

سرۆكی دەزگایك، بۆی پویست لسر گشت فرمانبران ل سر ھموو ئاستكاندا، دەب بزانن، ك قس ب ناوی بروەبری گورەوە دەكن، دەنا

بارودۆخك گرژی تدا دەكوێ". چاكتر وای سكرتری رۆژنامنووسی ھاوئاھنگی گشـــت پوەندییكانی بكا ل نوان فرمانبران و دام دەزگاكانـــی راگیانـــدن. بـــ النی كموە كی ك ،زوو بزان نووسی دەبری رۆژنامسكرتل فرمانبرەكان پوەندی ب رۆژنامنووسییوە .ش چییباســـكراوان تـــو بابكـــردووەو ئـــ ل یوانتـــی لرایوەبروە بئ ،بـــر وانگوەمدانوەی دا زانیاری ناكۆك پشـــكش بكا. ئوەش دەبت مایی سری لشواوی جماوەر،

.مینمیری ن وای بنجامیشدا بئ لبۆ برپرسی میری و نووسینگ رۆژنامنووسییكان، دەب بنمایك ھب، ك : كت و پی نیی، یان

.بی ھمترین كت و پتا دەكرێ كبنمای (نا كتو پـــی) بایخكی البالكرەوەی ھی ل پوەندی نوان نووسینگی میری ناوەندی و فرمانگكانی میری ل الیك و ل الیكی دیكوە ،كانی دا. گرنگالوەكیی شوان وەزارەت و بن ل كان لوتنی چاالكیكتی ردیاری بكـــرێ چۆنیســـر ئاستی وەزارەت، لگڵ سرجم برنامی پوەندیی راگیاندنكانی میری، گوتبژی فرمیش چ رۆك دەبین. بشـــكی زۆری ئجندەكانی میری ل رگای نووسینگكانی ئنجومنی وەزیران و وەزارەتكانوە ج بج دەكرن. ل بارودۆخی ل .یوانیاندا ھن نگی لـــمیناكـــی دا ھاوئاھمسل بنڕەتیكانیش دا، پلی ئو زابوونی، رەنج وێ لرپرســـی میری ناوەنـــدی دەیب كپوەندارەكانی زانیاریی گشتییكان بۆ ئاژانسكان، لسر ئاســـتی وەزارەتدا. وەنب مسلكش شر بستی وەزارەت لدەســـ بارەت بســـ

.بكانی دا جیاوازی ھالوەكییھاوئاھنگی مســـلیكی بنڕەتیی، ل زۆربی نووسینگ رۆژنامنووسییكانی میری ئمریكی. فتانمریكا ھوەزارەتی دارایـــی ئ ل بۆ نمونـــنووسینگی كاروبارە گشتییكانی ناوەندی وەزیری دارایی لگڵ نووسینگكانی كاروبارە گشتییكانی ب كتـــرەی بابگو جیاجیاكان ب رمانگـــف ل .ستنووسی دەبكی رۆژنامفۆن كۆنگرەیلت جبكاندا باسی جفۆنییلگۆنگرە ت ل كیكردنی یاسا كرا، ك جبج كردنی یاسای ھر

گر مسلكش مۆرككی سیاسی ل خۆ گرتبوو، فرمانگـــی ناوبراو ل وەزارەت، ك برپرســـانی كاروبارە گشـــتییكان كاری تدا دەكن لھاتوو بوون، ھدەستن ب ئاگاداركردنوەی نووسینگی كانی وەزارەتـــی دارایی، ككاروبـــارە گشـــتییفرمانبرانی ل رگای سیاستوە دامزراون، بۆ

پشكشكردنی وەمكان. ڵ نووسینگگوەندی لپ ڵ نووسینگگوەندی لپرۆژنامنووسییكانی دیرۆژنامنووسییكانی دی

ئو مســـالنی، ك پویست حسابی بۆ بكرێ كات نووســـینگیكی رۆژنامنووسی دادەمزرێ

ئوانن:* سروشـــتی پوەنـــدی نـــوان نووســـینگی رۆژنامنووسی ســـرەكی و ھر نووسینگیگی

زانیاری گشتی ناسرەكی چۆن دەب؟* زانیـــاری ل نوانیاندا چۆن ئاوگۆر دەكا؟ ئایا لـــ نوانیاندا كۆنگرەی تلفۆنی یان كۆبونوەی ھفتان دەبســـترێ؟ ئایا ب شوەیكی رۆتینی بشداری خشـــتی كاتكانی كارەكانی داھاتوودا

دەكا؟* ئایا دەب دەستی سكرتری رۆژنامنووسی ئوەندە با ب بگات ئاژانســـكانی دی لســـر

ئاستی وەزارەت.* ك گوتبژە فرمییكان ل وزارەت و ئاژانسكان دادەمزرنـــ؟ ئایـــا ئوان دەبنـــ گورەترین برپرسی رۆژنامنووســـی ل ناو میری، یان ئو بریارە بۆ ســـرۆكی ھر ئاژانسك دەگڕتوە؟ گر نووسینگی رۆژنامنووسی ناوەندی برپرس ب ل دامزراندن، كوات گوتبژی فرمی میری دەســـتی زای ل ناردنی نامكاندا ھی. بم ئوە لوانی باركی ناجۆر بۆ وەزیر دروست بكا. .ینگی ھتی وھاوئاھچاكترین بارودۆخدا یارم للو حاتانشدا ســـكرترە رۆژنامنووسییكان ھدەستن ب ھاوئاھنگ كردنی كارەكانیان لگڵ گوتبژی فرمی ناوەندی، بم ل بواری تایبت ب خۆیان دا، دەستی پالن دانان و ئنجامدانی

.یرووداوەكانیان ھ* ئو ھوان چین، ك گورە برپرسانی میری

ل جیاتی نووسینگ وزارییكان رایدەگینن؟* نووسینگ الوەكییكان چۆن لگڵ ستراتیژی

راگیاندنی گشتگر دەگونجن؟* ئو كرەســـتو بانگوازە رۆژنامنووســـی و كان چین، كووتاریی وتن و چاالكییـــكچاوپ

پویســـت ل الین نووســـینگی رۆژنامنووسی ناوەنـــدی میری پســـند بكرێ، پـــش ئوەی

بوببتوەو چۆن پداچوونوەی تدا دەكرێ؟* ئو رووداو ودۆخانی داھاتوو چین، ك رگرە لو نامیی برپرسی میری ئارەزوویتی بینرێ؟ ئـــو كارڕان چیـــن، ك دەگرن بـــر بۆ ئوەی زانیاری ل ئاژانس و وەزارەتكانی دی وەربگیرێ؟ یارمتیدەریش بۆ ئوە بشداریكردن ل خشتی كاتكان ل نوان فرمانگ جیاجیاكان و بستنی كۆبونوەی رك و پك بۆ باســـكردنی خشتی كاتـــی رووداوەكان و بشـــداریكردن لو نامانی

.یرووداوەكانی داھاتووەوە ھ وەندی بپلـــو نموون پ ئـــاژاوەی، ك ھموو شـــتكی حاتی سكرتری رۆژنامنووســـی فرمانەوای ھرمكـــی ئمریكا تك و پـــك دەدا، بھند وەرنگرتنـــی گرنگی نامـــ ھاوئاھنگكان، ئو كاتـــی ســـ رووداو ل یك كاتـــدا روویدا: بر پرسك ل ئنجومنی وەزیرانی ھرم برنامیكی پشـــكش كرد و رۆژنامنووسیش ب شوەیكی سرەكی بشـــداری داپۆشینی برنامكی كرد. برپرســـكی دووەمی وەزارەت پرۆژەیكی نوی ئاشكرد و رۆژنامگنووسیش ب شوەیكی كمتر ھواكی داپۆشـــی، فرمانەواش برنامیكی دیكی بوكـــردووە، ك رۆژنامنووســـی كمتر بشداریان كردبوو. ھرچند فرمانەوا دەستی كۆتایی ھی، كچی نووسینگی رۆژنامنووسی ھر برپرســـكی وەزارەت ب ركخســـتنی كاری كیش لوەیسا بوو، ھیچ كۆبونتی خۆی ھتایبنوان فرمانبرانی نووسینگ رۆژنامنووسییكان نكرابوو، ھروەھا ھیچ ھاوئاھنگییكیش ل كاتی رووداوەكان نبوو. ئنجامكشی دەركردنی چند ری بوو، كنووســـی ركابـــكی رۆژناموازبانگ

كاریگری ھر ھموویانی الواز كرد. ل ئاكامی ئوەدا سكرتری رۆژنامگری فرمانەوا دەستی كرد ب كۆبونوەی مانگان لگڵ سكرترە رۆژنامنووسییكانی نووســـینگی وەزارەتكانی فرمانـــەوا. ھفتانـــش خشـــتی كاتكانـــی نووســـییوازە رۆژنامڵ بانگگوەردەگـــرت، لدارشـــتوەكانی مانگی داھاتوو. فرمانبركیشی راسپارد تا نخشـــی كات ھمالینییكانی بۆ

.دابن كات ســـكرتری رۆژنامنووســـی بینی، كدوو ،یك رۆژدا ھیرەكی داڕشتوو لوازی ســـبانگداوای كرد یككیان دوا بخـــرێ. گر فرمانەوا بانگوازكی بۆ رۆژكی دیاریكراو دەســـت نیشان كرد، ئیدی رگا ب ھیچ برپرســـیاركی وەزارەت نادرێ بوویركی رۆژنامنووسی گورە ل ھمان رۆژدا ئنجام بدا. ھروەھـــا نام راگیاندنیكان ھاوئاھنگ كـــران و فرمانـــەواش ركبرایتی لگڵ وەزیرەكانی وەستاند بمبستی راكشانی

سرنجی رۆژنامنووسی.لـــم كمتریـــن حاتـــدا لســـر ســـكرتری رپرسن بالی شدا لپ ل ویستری پگرۆژنامرۆژنامنووســـییكانی خوارتر ل ھر كشیك یان ئاشـــكراكردنی ھر زانیاریـــك ببت مایی سغتی ئاگادار بكرتوە. ل چاكترین حاتیشدا ئاژانسكان بوار بۆ گورەترین برپرسی میری یان وەزیرك دەدەن تا ھوای خۆش رابگین، كچی

ھدەستن ب راگیاندنی ھوا ناخۆشكان. گوتبژی فرمی باوەڕپكراو

تایبتمندیی پویستییكانی سكرتری تایبتمندیی پویستییكانی سكرتری رۆژنامنووسی باش چین؟رۆژنامنووسی باش چین؟

لالی گوتبژی فرمی سرۆكایتی پشوو مایك ماكیری، سكرتری رۆژنامنووسییكان پویستیان بـــ " گیانی گاتـــ و بكی زۆریـــش ئارامی و توانای ئاخاوتن و نووســـینی خرا ھی، ھروەھا ھوستكی توند ل ئاســـت راستیدا". ھروەھا دە:" بواپكراوی گرنگترین تاك خست بۆ

گوتبژی فرمی".(ســـتیڤین ھیس)یش ل كتبكیدا (پوەندی رپرســـب نووســـی) دەوان میری و رۆژنامن ویســـتیان بــــــن پكان دەنووســـییرۆژنامدانكاسان و سربزوی وخوویكی رند و زەینكی باش و ب رەوشـــت و دەمارســـارد و تگیشتنی سایكۆلۆژی وتوانای پشبینی كردن و سوداكردن .یكاندا ھلۆجســـتیی ووردەكاریی ڵ لـــگلئوەی ھویستی گوتبژی فرمیش بھز دەكا، .بكانی ھرای ناســـینی راستیتوانای خ كاتپویســـت لسری توانای ســـوداكردنی لگڵ گبیر لك كاتیشدا تیل ،بكراو ھچاوەڕوان نچند ئركك بكا، را ب ل داپچانی بردەوامی .بوەھاتن ھدەنگرای بكارەكانی و توانای خدەب بالیـــن ب لگڵ رۆژنامنووســـان، بو واتایی ناب پســـندی ھندكیان ل ئوانی دی رمی دەبژی فبمووانشدا گوترووی ھسبكا. ل

.رزو پاك بكی خاوەن رەوشتی بسكپویســـت گوتبژی فرمـــی برواپكراوی خۆی و ســـرۆككی بپارزێ. بۆ ئوەی ســـكرتری رۆژنامنووســـیش كاریگـــر ب، دەبـــ لالین رۆژنامنووسییوە بروای پبكرێ. برواپكراویكشی نایت دی، گر وەمكانی پشـــووی ی تدا بوو. سكرتری رۆژنامنووسی پشوو (شیال تیت) دە:" رەنج كانی راگیاندنی میری سركوتوو وایان بیانـــدن بكانـــی راگھۆی كات ،نابـــگوتبژی فرمی نمین، یان گر ھات و لالین

میرییوە وەتق كرا ل دەرچوونی زانیاری".لبـــر خرایـــی گۆڕانـــی ھواـــكان و بوونی بردەوامیان، لم سانی دواییدا رۆی گوتبژی فرمی گرانتر بووە. لپرسراوتی ئركداریش ئوە ل خۆ دەگرێ، ك ك دەب قس بكاو ل سایی

چ بارودۆخكدا.بشی دووەمبشی دووەم

نووسینگی رۆژنامنووسی برپرسیار

و: پشەوی سیدبرایم

رەسوڵ بختیار

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،8رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی وتاری ژمارە كاتك

لیكترناگین

سوحی عشایریلنو كوردەواریدا بپیاوی سوح ومجلیس شــــی كوان زۆربن پیاوی ماقوول، ئدەوگرفتكانی نو عشایر وھۆزەكان چارەسر یویســــتییان ھز وخۆشردەم رن، ھدەك ننا نابوان زۆر پدا، ئناو كۆڕ وكۆملبر یاسا و یاسا بشــــتكی الوەكی دەزانن، وەك ئوەی ھقیان ب چونك كاتك یاســــا وپارزەران زۆربی شــــتكانیان پچارەسر ناكرێ ب كابرای خاوەن كشك دەن بۆن بسوحی عشایری چارەسری بكن، ئوەتا كۆمیتییان مكتبكی حزبكان زۆربی دامزراندووە وبۆ خزمتی ئوەی، ئوەیان ئســــتا بكاركی باش دادەنرت وەك ئوەی لوەتــــی ئمــــ ھیــــن تنیا بســــوحی ت، یاساش دەستر كرابچارەس شاریانعوەستان برامبر كشكان تنیا وەك بینر راوەســــتابت، رۆژگار ھات ورۆیی ئم پیاوە ماقووالن رز وخۆشویستییان وەك جاران مایــــوە، دووبارە یاســــاش كــــ بچندین گۆڕاندا تپڕیوە ھروەك جاران تنیا لنو دووتۆیی چند پڕە كاغزكی رۆتینیدا تپڕ دەب، تا وای لھاتــــووە زۆربی پارزەران شــــوك ناوكردنی زەویینیا كاریــــان بتومســــل گرنگكان ك لوانی زۆربیان تــــاوان ب بخــــاوەن كشــــكان وەك ئوە وابــــ بوان چارســــر نابــــ، ئم یكك لو كشــــانی ك ل دادگاكاندا بدی دەكرێ وبدوای چارەسردا دەگڕێ، ھمووش لو بوای دان ك تنیا كسایتییكان دەتوانن ھموو كش وگرفتكانی ئم كۆمگی برەو ئاقاری دنیایی ببن، بشوەیك ھندك لو كســــایتییان برووكشــــی مرۆڤی دڵ گورە وخاوەن وەزنن، كچی ك لناوەڕۆكی شــــتكدا دەكۆینوە دەبینین ئم زۆر دوور رۆیشتووین، ئمش وەك ئوەوای ك زۆربی گنجكانی ئمۆ بۆ زانینی چارەنووســــیان پنــــا دەبن بر كلــــوەكان، كلوەكانیش تنیا بئارەزووی یكك نووســــراوە، ھر كاتكیش ك لو كلوو نووســــان دەپرسیت ئم ھموو عیلم وزانیاریت لكوێ ھناوە، ئو دەیان سرچاوەی فلكی وزانستیت بۆ دەھنتوە، كچی ب ئاگان لوەی زانستكان لزۆر بواردا ھرەسیان بزۆربی تیوەرەكان ھنــــاوە وتیوری نوێ ل ھمــــوو بوارەكاندا ھاتۆتكایــــوە، ئوەی دون مشــــت ومی گورەی لســــر بوو ئمۆ بچند دك وەم دەدرتوە، پنا بردنبر كلوو وەك ئوە وای قوتابییــــك بیوێ بب خوندن دەرچــــ وھموو ھیــــوا وئاواتكی تنیا بو كلووان ب،سوحی عشایریش وەنبت كاركی خراپ ب بم لنوەندی ســــوحی عشاریدا بھموو الینكی یاسا دەن ئوە تنیا خۆتان بشــــت الوەكییــــكان خریك بكن، لھمووی گرنكتر لم رۆژانی رابردوو ھاوكاركی رۆژنامــــووس گوتی لم ماوەیدا تشی یاسا بوونزار دەرچووی بی ھنزیك بوو،بۆیكیان نھیچ كار مامۆســــتا چونك وەنییش مانای ئممامۆســــتا، ئ تبوون ،شیاو بكی نتی كاركاری مامۆســــتایكبكو مامۆستا لنوەندی ھموو كۆمگكانی دونیا رزكی تایبتــــی ھی، ئمش وەك تشــــی كوردی بچكی بدەرچووی وە وایئوەزارەتی كشتوكاڵ ولودا دابمزرێ، یاخود شــــی زەوی ناســــییدەرچووی ب ك ككیپبدرت، پۆستكی تندروستی لوەزارەتی لوانش التان سیر ب كیككی دەرچووی كشــــتوكاڵ لوەزارەتك كدوور ب لبواری كشــــتوكادا بیوێ پۆستكی گورە وەربگرێ ئمش لبر ئوەی ئو خزمی بڕوەبری گشــــتی و وەزیرە، ھاووتییك كشیكی ھبوو زۆر بخمبارییوە باسی لوە دەكرد ك چندین ساڵ لرگای دادگاوە بووە بم تا ئستا نگیشتۆت ئنجام، ئو دەیگوت لنو دادگادا پیانگوتم باشــــترە لو سر ئشی دادگا، بۆ بسوحی عشایری چارەسری بك، ئو لدرژەی قسكانیدا دەت بماوەی چند رۆژك توانیم ھموو كشك چارەسر بكم، ئو داخی لوەبــــوو، دەیگوت: ئگر بیزانیبای ھر لزووەوە ئــــوكارەی دەكرد وئــــم ھموو پارەیشــــی ندەدای پارزەر، دیارە لرە مبســــتی ئوەی ك یاسا تنیا لنوەندی پڕە كاخزەكاندا دەخوندرتوە وە، واتبكاتــــ كی لالی ك نییســــوكسوحی عشایری شــــونی ھموو شتكانی گرتۆتوە، بۆی باكس خۆی ماندوو نكات وپویست خزمكی ماقوول بۆ خۆی بدۆزتوە یھ شــــرچی كنزیكتریــــن كاتدا ھتا للژیانیدا نبت، لــــو الوەش یكك گوتی مادام وای لھاتووە پویست پیاو ماقووالنیش پۆژە یاسای خۆیان بخن بردەم پرلمان تا پرلمانیش گفتوگۆی تر وتسلی لسر

بكات.

r1970bakhtiar@gmail.cmm

عبدولغنی علی یحیا

لدوای شڕكی یك ھفت خاین دژ بگلی pkk كارانی كوردستانكوردستان و پارتی كررۆژی ھینـــی ڕكوتی ٢٩ی شـــوباتی ٢٠٠٨ دەوتی توركیا كشانوەی ھزە سربازیكانی خۆی ل كوردســـتانی ئـــراق كتوپ راگیاند، ئو ھنگاوە كتوپـــەی توركیا ب پچوانی ھواكی ئاژانسی دەنگوباسی (رۆیترز) بوو كوتبووی: (ھرشـــكی توركیـــا (١٥) رۆژ دەكش) ھر وەھا ب پچوانی ھڕەشكانی توركیاش بوو (ئمجارەیان pkk لناو دەبین) pkkش بش بحای خۆی بنی سبارەت ب گواســـتنوەی شڕ بۆ ناو قویی توركیا و شارەكانی بج نگیاند و بۆی نكرا تۆزقاك بنكی بھنتدی، بمش دەرگا بۆ شڕی دیكش لنـــوان ھردووالدا كراوە و لســـر پشت دەبت. ئاشكراشـــ وەك ھموو شڕ و ژایی زیاتر لدركانی توركیا بشیشكر كل راق للی كوردستانی ئگ میش٢٠ ســـاڵ، ھزۆرانبازیی نوان توركیاو pkk باجكی داوە. م دواییڕی ئورەكانی شـــگ زیان ل كیلدان و ڕووخاندنی پنج پرد بوو و جگ لزیانی دیكش، لم بوای دام لشڕەكانی ئایندەشدا، دیسان ھر كوردستانی ئراق باجكی دەدات.دەرھق دوا شڕی توركیا pkk سركردایتی كـــورد داوای لpkk كرد چیتر كوردســـتانی ئـــراق نكات ب گۆڕەپانـــی یكالیكردنوەی شڕ، لھمان كاتیشـــدا داوای ل توركیا كرد بنك ســـربازییكانی خۆی ل كوردســـتانی ئراق دابخات. ئو داوایی سركردایتی كورد ب سیاســـتكی راســـت و دروستی دادەنرت و ناب ئوەشـــمان لبیر بچت ھز و توانای ســـركردایتیی كورد محكوم بـــ الوازی و ردووكیان، نھ ر بـــرامبتی بدەســـ بpkk واز لـــ یكالییكردنـــوەی شـــڕ لناو خاكی كوردســـتانی ئراق دن و نتوركیاش نودەوتی برژەوەندیی ئمش ســـرەڕای ڕـــگا بـــpkk نـــادات، بســـتك لخاكی كوردستانی ئراق بكشتوە ھر وەكو نیارانی (موجاھیدینـــی خلق) بۆیـــان نكرا ل ئراق دەركن و بنك سربازییكانیان داخن، وای ئوەی حكومتی ئراقی شـــیع ك بدۆستی ئران ناسراوە پ بدڵ حزدەكات و دەیوت (موجاھیدینی خلق) لـــ ئراقدا نمنت و ھموو ئو ڕكخراوانی ئمریكا و ڕۆژئاوا لسر لیستی تیرۆر دایانناون، تمنیان درژ بووە و شڕیشیان درژتر و بخۆڕاگریماونتوە، وای ئوەی ك ناتوانن ئامانجكانیان جبج بكن pkkش ھرچندە لالین كوردەوە عتف و سۆزەكی بۆی ھی، ھر لبر ئوەی دەوتی (توركیا) تا بی ناپسندە و لالین كوردەوە ت، برەكیی كوردیش دادەنركی سدوژمنو بپچوانوەی عتف و سۆزی كورد، ئمریكا و توركیاو ئراق pkk یان لسر لیستی تیرۆر داناوە، لپاڵ ئو راستیش pkkش ھزكی حاگینا مت ئپشت بل ســـتووری دەبئبتوان دژ بو ھموو الینان بوەســـتت، ئو ھزەش ب گومان كورد نیی، ھر چند كورد

ھزكی ئستوور نبووە.بنك سربازیكانی ھردوو ال pkk و توركیا ل كوردســـتانی ئراق دەمننوە كوردستانی ئراقیش وەك گۆڕەپانك بۆ یكالییكردنوەی

شڕ لنوان ھردوو ال دەمنتوە.لدوا شڕی نوان توركیا و pkk یاخود توركیا و گلی كوردستانی ئراق و حكومتكی گلك خاڵ سرنج ڕادەكشن،وەك ڕوونكردنوەیكی حكومتـــی توركـــی گوای كشـــانوەی ھزە ســـربازییكانی توركیا ل كوردستانی ئراق

.ریكانیمفشارەكانی ئوەندی بپنخر لژر فشـــاری ئمریكا و ھاوپیمانانی (توركیا) ناچار بوو ھزەكانی خۆی بكشتوە و واز ل پرۆسی سربازییكی بن ئگینا وەك دەـــن : گوای ئمریكا لشـــڕەكدا تی توركیای دەكرد دژ بحكوم پشتگیری لpkk ھروەھا ئراقیش پشـــتگیری ل دەكرد كوات بۆچی توركیا شـــڕەكی خۆی تاسر یان (بنبكردنی بوونی pkk)ی ل كوردستانی

ئراق نكرد؟ل كۆتایی نوەتكانی سدەی رابردوو، توركیا سرتاسریی سربازیی ھرشكی ھڕەشی دژ ب ســـووریا كرد ئگر ھاتوو (ســـووریا) كارانی كوردســـتان لو پارتی كر (النئۆج)ناوخاكی خۆی دەرنكرد ســـووریاش ملكچی

كتول (النیئۆج) خواســـتی توركیا بوو ودەركرد و بنككانی pkkشی داخست. لدوایین شـــڕی نوان توركیا و pkk ڕگا ب توركیا و خاراق داگیر بكات. ئدرا كوردستانی ئنزۆر گرنگـــ و گل مانـــا دەگین ئویش : ئزموونـــی توركیـــا لگڵ ســـوریا دەربارەی pkk ل كوردســـتانی ئراق دووبارە نابتوە بۆ زیاتر ڕوونكردنوە، كۆمگای نودەوتی لسروویانوە وت یكگرتووەكانی ئمریكا دەرھق ھڕەش كردنی توركیا بۆ داگیر كردنی سووریا ل كۆتایی سدەی رابردوو ب دەنگ بوو، بم ل پالماردانی (توركیا) بۆ كوردســـتانی ئـــراق ئمریـــكا و كۆمـــگای نودەوتی وخۆ بوخۆ و ناراستكی راســـتوەیشـــ بدەنگیان ننواند، بكو داوایان ل توركیا كرد ھزە ســـربازیكانی بزووترین كات لخاكی

كوردستانی ئراق بكشنتوە. ر برامبتی كوردســـتانیش بكورد و حكومpkk لكاتی زۆرانبازی لگیدا سیاستكی توند دژی پیەو دەكن و لســـر لیســـتی تیرۆر قاییمی دەكن ب تیرۆریســـتی لقم دەدەن و "گومان ل كراوە"، بم ئگر ھاتوو pkk دەســـتی لشـــڕ فرۆتن ب كوردستانی كند ســـاروەكو چۆن چگرت، ھراق ھئ

ئو ھماھنگی و ھوست الوازیی حكومتی ئراقیش برامبر ب توركیا ھۆیكی سرەكیی دژایتیكردنـــی حكومتی مالیكیـــ بۆ كورد، حكومتـــی ئراق چنـــد الواز و ب ھز بت، ئوەندە لداننانبمافی كورد دوور دەكوتوە بپچوانی راو بۆچوونی كســـانك ك لم بوایـــ دان (حكومت چنـــد الواز بت ئوا بۆ كورد باشـــ و كورد دەتوان داواكانی خۆی

.(نپر بسسلئگر بھاتبای حكومتـــی مالیكی ل جنگ دژ بعرەبی ســـووننی ئـــراق نبوای ئوا حكومتكانی جارانی ئراق ئاسا، ئاگری شڕی دژ ب كورد و كوردســـتان ھدەگیرســـاند و كۆتایی ب بچووكترین مافی نتوەیی بۆ كورد

دەھنا.حكومتی نـــوری ئلمالیكی بـــر لئمیش لر گبریـــش لعفتـــی د. برایم جحكومھۆ لـــ سیاســـتی حكومتكانـــی جارانی ئـــراق برامبر ب توركیـــا و وتی دیكش وەك ئردەن النـــادات و بجۆرێ ل جۆرەكان ملكچی ئرادە و خواستی توركیا دەبت و ئو نگۆڕەی ل سیاستی حكومتكانی جارانی ئراق دەرھق توركیا تحكومی ب پوەندی رابـــردوودا دەكرد ل راق و توركیا لـــوان ئن

دابنت، ئویش بب قید و شـــرت و ئوەی لكندایوە ك ئنجامی شـــڕی ئم دوایی دۆڕان و بزین بوو بۆ حكومت و ســـوپاكی، ئیـــدی بچ ئقلك داوا لpkk دەكات چك

دابنت؟دیسان بۆ (ئردۆغان) دەگڕموە، ھروەھا بۆ حكومتكش ك گوای بقسی ئوان ھزە سربازیكانی توركیا لژر فشاری ھیچ الینك ل كوردستانی ئراق نكشایوە!!! لرەدا بۆمان ھی بپرســـین و ھروەكو (رۆیترز) لزمانی گورە برپرسانی توركیای وەرگرتبوو وتبووی شڕ و لشكر كشـــیكی توركیا (١٥) ڕۆژ دەخاینـــت، بۆچی خـــرا و كتوپ و لدوای ســـردانكی وەزیری برگریـــی ئمریكا بۆ توركیا لكاتی شـــڕەكدا، شـــڕتان راگرن و سوپاكتان كشاندەوە؟ ئگر فشاری ئمریكا ناچـــاری نكردبـــن ھزەكانتان بكشـــنوە، بۆچی بالی كمیـــوە (١٥) ڕۆژەكتان تواو

ندەكرد؟دوا ھوســـتی ئمریكا برامبر دوا جنگی توركیا- pkk مانوەی ھاوسنگی لنوان ھزە بگژدا چووەكانی سر سنووری ئراق- توركیا و ڕاســـتیتوركیا ل جۆرێ دەبب ،نیدەگ نادەن نگای پوروپا ڕریكا و ئمبـــگات، ئ

pkk ڕی توركیا دژ بوا شـــیگرتووە ئھ لـــی كوردیش لباتـــی گو خ یـــعادیالنكوردستانی توركیاش دەب پشتگیری لبكرت، ئم ل كاتكدا ســـووربووونی pkk لســـر مانوەی ھز و بنك سربازیكانی ل كوردستانی ئراق درژە دان ب شر فرۆتنكی جارانی دژ ب ھرمی كوردســـتانی ئراق. خای ناكۆكی pkk می كوردستان ورتی ھوان حكومنل pkk كانیربازیس ز و بنكوەی ھبوون و مانی ل كوردســـتانی ئراقدا و بس، ئوە بوون و مانوەیی لرابردوودا تووش گل شـــڕی دژ بpkk كردیـــن ھروەھا دژ ب توركیاش خـــۆ ئگر ھاتوو pkk كوردســـتانی ئراقی ب تـــواوی جبھت و نیكات ب گۆڕەپانی جنگ دژ ب توركیا و درژە بشڕەكی دژی (تركیا) ل دەرەوەی كوردســـتانی ئراق بدات، ئوا لم بوای دام، ھموو كوردســـتانی ئراق ب حكومتكیشیوە پشتگیری لpkk دژ

ب توركیا دەكن.یك ل نگۆڕەكان ل بواری پوەندی لنوان ئـــراق و توركیا، ھـــر لـــدوای دامزراندنی دەوتـــی ئراقـــی لســـای ١٩٢١ وتا ئمۆ ملكچبوونی حكومت یك لدوای یككانی تی و كۆماریراق بۆ توركیا بووە (پادشـــایئجۆراو جۆرەكانیش) بھاتنی شیعش بۆ سر حوكم لـــ ئراق ئو (نگـــۆڕە) ھر مایوە، حوكمانانی شـــیع ل ئراق لـــ دكتۆر برایم جعفرییـــوە بگرە تا (نـــووری ئلمالیكی) زیاتر ل بگییك لســـر پیالن دانانیان دژ ب كوردی ئراق ب ھاوكاریكردن و ھماھنگی

.یڵ توركیادا ھگ لراســـتیكی تاڵ ھیـــ پویســـت نختك لســـری بووەستین، ئویش ھرچندە گشت حكومتكانی جارانی ئراق دژ ب گلی كورد و شۆرش كوردستانی ئراق بوون، بم لگڵ ب گدابوو ڕـــك رووینوەشـــدا، ھیچ جارئتوركیا یان ئران یان ســـووریا بـــدەن ھز و سربازییكانیان بھنن ناو كوردستانی ئراق و شـــڕ دژی شۆرشكی بكن، ل حكومتی ئســـتای ئراق بترازێ، ك زیاتر ل الینك و دوو الین بھماھنگی لگڵ توركیا لدوایین شڕیدا دژ ب كوردستانی ئراق تاوانباریان كرد،

ئایندەیكی دووریـــش دەمنتوە، بۆی زدە تی شـــیعیش لم حكومر بگئ رۆیی نییئـــراق محكووم ب پیـــەو كردنی ھمان سیاستكانی حكومت یك لدوای یككانی جارانی ئراق دەربارەی گل كش. ھرچندە (نگۆڕیش) ل سیاســـتدا ك وەك چككی ھردوو الی تیژ دن برچاو دەب ل ئنجامدا حكومگۆڕیش مت و نر دابســـگۆڕانی ببقۆنـــاغ و ئو نگۆڕیـــی لپوەندیی نوان ئراق و توركیا لسای١٩٢١ و تا ئستا ھی دژ ب برژەوەندیی نك ھر كوردە بكو تواوی رژەوەندیی توركیایب و زیاتر لراقالنی ئگنك ئراق. بۆی دەب تكبچت و نمنت و پوەندیكی ئوتۆ بت كایوە، ھردوو ال وەك

یك سوودی ل وەربگرن.لبواری راگیاند، لدوا شڕی نوان توركیا و pkk لناو خاكی كوردستانی ئراقدا، ھردوو الینی جنگ راگیاندكی پاشـــكوتوویان دژ ب یكدی بكارھنا، راگیاندنكیان سیما و سیفاتی راگیاندنی (غوبلز)ی نازی و ڕكخراوە توندڕەوەكانی فلستینی و ...تد ل راگیاندنی چوت و پاشـــكوتووی لخـــۆ گرتبوو، ئو ی بكشوەخت خاوەنردەم پی ھیاندنراگسركوتوو دادەنت و برامبرەكش برووخاو

بزیو.توركیا لشڕی ئم جارەیدا ناوە ناوە كوشتنی دەیـــان گریلـــالی pkkی رادەگیاند، كچی لشڕەكانی جارانیدا زیانكانی pkkی ئوەندە گورە ندەكرد، pkkش بنی خۆی سبارەت ب گواستنوەی جنگ بۆناو توركیا نگیاند. شقامی كوردیش ل كوردستانی توركیا بپی پویست و وەك چاوەڕوان دەكرا دژ ب توركیا نبزوانـــد. ھر چندە برای من (توركیا) ئم جارە شكستی ھنا و سومعت و ھیبتیشی ش لpkk كـــیم چاك شـــكا، بتاڕادەیبواری ڕكخســـتنی جماوەر ل ناوەوەی توركیا و لـــدەرەوەش كزی و الوازیی بخۆیوە بینی ب بـــراورد كردن لگڵ چاالكییكانی جارانی

لكاتی شڕدا.(رەجـــب تیـــب ئردۆغـــان) دوای ئوەی ســـوپاكی نیتوانی ئامانجكانـــی بپك و بزەلیلی كشـــایوە، داوای لpkk كرد چك

pkk لناو ببات و ن ئزموونی دیموكراسیش ل كوردستانی ئراقدا و ئوانی (لنیاز پاكان ن كوە دەكزندەی ئـــتـــی كورد) متایببرەنگ توركیا ب سیاســـتی خۆی دابچتوە لدوای ئو شكستی ھنای و دان بمافكانی ھش بوانئ ،كوردستانی توركیان كورد لچوون و ملمالنی نوان كورد و توركیا بردەوام و درژەی دەبت و ملمالنكش رۆژ ل دوای رۆژ

ل قازانجی كورد دەبت.كورد و جنگ ل ئراقدا.

دوای تپڕبوونی نزیكی (٥) ساڵ لسر شڕ و پكدادانی ناوخۆیی لنوان ڕكخراوو حزبكانی عرەبیی ســـوننی ل ئراقدا. لسروویانوە حزبی بعسی سوسیالیستی عرەب و ڕكخراوی (ئلقاعیـــدە) و نوان ھزەكانی ســـربازیی ئمریكا و ھاوپیمانانی و ھزەكانی سربازیی ئراق و ك تیایدا زیاتر ل پرۆسیكی سربازی و زیاتر ل پرۆسیكی سیاسی بۆ شڕ ڕاگرتن و نھشـــتنی ئیرھابی حزب و ڕكخراوەكانی عرەبی سونن بكار ھاتوو تاقیكرایوە و یك لدوای یكیش پووچڵ بوون و شكستیان ھنا، پرۆس سربازیكانی ك جۆرەھا ناو و نازناویان : ش بۆ نموونمـــوە بینی وەك: ئخۆیـــب(تیری تیژ) و (نچیری بھزان) و (تارمایی نـــق) و (راوەدوونانی ریویـــان) و ...تد. كع

نایت ژماردن.پرۆســـ سیاســـییكانیش وەك (ئاشتوایی نیشـــتمانی) و (كۆنگرەی مكك) و (نوژی ھاوبشی شیع و سونن) و كۆنگرەكانی ناوەوە و دەرەوەی ئراق و ...تد ل چندین پرۆس و شـــوازی جۆراو جۆر ك بش بحای خۆیان

ناین ژماردن.جی وەبیر ھنانوەی، تا ئستا پرۆسكانی ئامـــاژە پـــدراو ســـربازی و سیاســـی بـــۆ برقراركردنـــی ئمن و ئاســـایش ل ئراقدا بكاردـــت، ب ئوەی تۆزقاك ســـركوتن بدەست بنن، نك ھر ئم بكو بارودۆخی ئراق رۆژ لدوای رۆژ ئاۆز و خراپتر دەبت. بۆ سلماندنی ئم رایش، چند ڕۆژك لموبر (٣)س وەزارەتی ئراقی ل حكومتی ئراقدا وتیان توند و تیژی ل ئراقدا، لمانگی شوباتی رابردوو بڕژەی ٣٣٪ ب براوورد كردن لگڵ

مانگی كانوونی دووەمی ئمساڵ زیادی كردبوو، ھروەھا وتیـــان ژمارەی كوشـــتار- لمانگی شوباتی رابردوو ٧٢١ كس بوو كچی ل مانگی كانوونی دووەمی رابردوو ٥٤١ كس بوو، ژەنرال پتریۆسیش وتی : رەوشی ئراق بناخۆشی

دەمنتوە ساڵ ب ساڵ خۆزگم بپار.كســـانكی زۆر ل كورد و عـــرەب و غیرە كورد و عرەبیش زۆرانبازی ناو ئراق بشڕی تایفگری نوان شیع و سونن دادەنن وەك بی پروشككی بركورد ناكوت، لكاتكدا ر لوە و كوردیش ھكوردیشی گرتۆت ئاگرەكرۆژی دەستپكردنی شڕ پی دەسووتت لو كردووە زیاتر لكدادان دەستیپڕ و پرۆژەی ش ناو شاری موسر لتی كورد ھزار ھاو(٣)ھكوژراون لشارۆچككانی شنگال و تلعفر و زممار و تلقف و مخموور و ھولر و كركووك و خانقین و .. تد لشـــارە كوردســـتانیكان سدان و ھزاران كورد كوژراون و لناوچوون، تا ئســـتاش رۆژان كورد دەكوژرن، كوردیش تا ئمـــۆ ھوســـتی برگریكردنی لخۆی وەرگرتووە و نكوتووت موقیعی ھرشبردن، ل كاتكدا شارەكانی ناوبراو بتایبتی موسل خریكـــ وردە وردە كـــوردی تیادا نمنت و ك و سونن وە شیعوانچپن، بچۆلی بكدژ بیكدی جنـــگ دەكن، ل خاكی خۆیان

بخۆڕاگری ماونتوە، ب پچوانی كورد.ئگر بـــووردی ســـیری زۆرانبازیك بكن نھا تووشی سوننت ت شیعوبۆمان دەردەك ،شیع دژ ب وەش سوننوانچپ و ب بوونكچی كورد تووشـــی ب تووشی ھردووكیان بـــووە، بۆی زـــدە رۆیی نیی ئگـــر بم، كھاتردوو پھـــ نـــدێ رووەوە لھكورد ل (و ســـونن شـــیع) دای دیككرەكییســـباری گرانترە و وای ئو فشـــارەی لسرتی نیگران ل ئایندە ئزموون دیموكراسییكیی جگ می، ئكخۆییربس وارە نیمچو ق تن دەوالیردەوامیـــش لب ب وەی كلـــھرمییكان دەستدرژیی ل دەكرت بتایبتی لالین توركیاوە، كمكردنوەی ژمارەی كورد ل (موســـل) و ناوچ تازە ئـــازاد كراوەكان و كار نكردن بماددەی (١٤٠) ئو ســـنوورەی ســـپنجامدا دەچئ ـــی (٣٦)ە لھ كـــ ب دان ن وكاتـــئ رەبیـــش الری نییو عدەوتی كوردی بریتی ل (٣)ســـ پارزگا، لراستیشدا رۆژ لدوای رۆژدا خریك نا ئومدی ویش لت ئســـپدڵ و دەروونی كورد بچلـــئنجامی ســـركوتنی (بغدا) لدوواخستنی جبجكردنی ماددەی (١٤٠) و بردەوام بوونی كۆچی كورد ل (موسل) و شونی دیكش بۆ

قویی كوردستان.بب كاركردن لپناو گڕاندنوەی ناوچكانی وان شیعری نگڕی تایفتازە ئازادكراو شـــو ســـونن كشـــی كورد برەو پش نابات و ناچســـپن ھروەكو ھندـــك بۆی دەچن.لشڕی ئراق- ئراندا، ب تایبتی لسرەتای دەســـتپكردنی شـــڕەك ل ئیلوولی سای ١٩٨٠دا پشـــبینی دەكرا شڕەك ب قازانجی كورد بشـــكتوە، بم ب پچوانوە، كورد تیایـــدا زەرەرمندكـــی گورە بـــوو كیمیا و گۆڕەپانـــی بكۆمڵ و ســـینوەی گوندەكان و ...تد دژی بكارھات. بۆچی كورد ســـوودی لشڕی دوژمنانی وەرنگرت؟ لوەمدا لبر ئـــوەی ھردوو الینی جنـــگ ئراق و ئران چند دژی بیكدی بوون دوو ئوەندەش دژی كورد بوون، ئمۆش ھـــردوو الینی جنگی ند دژ بچ و سونن راق شیعئری لگتایف

یكترن دوو ئوەندەش دژ ب كوردن.بۆ ئوەی زەرەرمندی گورە لشـــڕی نوان سونن و شیعی ئراق نبین، پویست كورد ڕەكئاگری ش ك بكات لریچارەســـبیر لبیپارـــزی و دووری بخـــات وەك موتفڕیـــج نمنتـــوە و ل ھندێ شـــوازی ب كك خـــۆی دوور بخاتوە و ھوـــی جیددی بدات لپناو دروستكردنی دیوارك لنوان كورد و شـــڕەك بدات و ھوست برامبر بشڕی ماورانی و دۆڕاو نوان شـــیع و سونن، یان نوان حكومتی بغـــدا و ئلقاعیدە و حزبی بعس وەربگرت و دووپات لسر فیدرالیت و دابشكردنی ئراق و كردنی بس ھرم بكات نموونی (كۆسۆڤۆ) و (تیمۆری ڕۆژھت) و ..تد ل نموونی سربخۆیی برز رابگرت و لسر ھموو ئاستك بتایبتی ل ئوروپا و راق و ناوچتی كوردی ئزلوومیریكا، ممئ

تازە ئازاد كراوەكانی كوردستان بخات روو.جی سر ســـوڕمان كورد بیك سیاست مافدژ ب كانی شـــیعڵ پیالنگل مام كردن ل ـــفخۆیان لرەواكانـــی كورد كدەســـتوور و خۆ دزینـــوە لجبجكردنی مـــاددەی (١٤٠)و ...تد دەنونن و شـــڕی چكداریی عرەبی ســـونن ل (موســـل) و (رەبیعـــ) و ڕۆژھتی دیاال و . تد دەكات، ڵ ســـوننگی لملمالن كـــورد لـــ بتـــا ئمۆ ھوســـتی ھـــردەم برقانی و برگریكـــردن بووە. لكاتكـــدا دەبوای ھر لسرەتای دەستپكردنی ئیرھاب رووبرووی عرەبـــی ســـوون ببتوە و ســـنوورك بۆ ئوە وەختی دابنت. دەســـتدرژییكانیان ھاتـــووە كورد ھوســـتی نتوەیی خۆی دەرھق ئو شڕەی لئراقدا ھی، ھبت.

وەی سوپای توركیا لزی كشانراوپلكوردستانی ئراقدا

رك توشیرتئ انیسكقور

كچ

ل كشب

فایق جمیل

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،9رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی بیرەوەری

موحسین ئاوارە

رۆژان بوو

بیانی بۆ ڕۆژی دووەم باوكم و دایكم و برای بچووكم و ســـ خوشـــكم ك ل تمنی دوانزە ســـاڵ برەو خوار بوون ب ترومبلی (پلیك) ھاتن .. پلیك شـــوفرك بوو، سیارەیكی دۆجی ھبوو ل نوەندی ھولر و رواندوز كاری دەكرد، لبر ئوەی زۆر خۆشۆ بوو ل ئاژوانی ترومبل پیان دەگووت (پلیك)، پیاوكی زۆر دسۆز بوو، دراوسمان بوو لگڵ مای ئم میانمان خۆش بوو و جگای متمانی باوكم بوو زۆرجار دەنگوباسی ناو شۆڕش و باسی كوردایتی و سیاستیان بیكوە دەكرد. جا منیش ئامادەبووم ك لگڵ پلیك بۆین دایكم ماچی كردم و رووی وەرگا و نیتوانی ب تواوەتی خوا حافیزیم ل بكات، باپیرەم و داپیرەم و خوشككانم، یك بیك ماچیان دەكردم و ھر ھموویان چاویان تڕبوو دلۆپ فرمسك بریسكدارەكان دەبریسكانوە، منیش قسی خۆمان ب پ چاوم ئاو ببوو و قورگم پكوە نووسا بوو بم لبر ئو ئازیزانی لبر دەممن و جیان متوانی بیانبینم و خوا حافیزیان لن ی كو ئازیزانل چی دەگات جگنجامم بم و نازانم دوا ئدبكم، ب من لگڵ باوكم و (تحسین)ی برام تمن (١٢) سان ب ترومبلی (پلیك) برەو رواندوز بڕێ كوتین، ماوەیك لو سیارەیدا بدەنگیك دەب چ خیاڵ و خون و خم و ژانكی

.خۆ گرتبداپۆشراوی لجگ لوەی ل ئلقكانی داھاتوو بردەوام دەبم لرەدا ئو دوو دە شیعرە پم دەت :

(زۆر ھاتن و تاوێ مانوەو رابردندەستاری مرگ بنۆرە وردی كردن)

لوانی ناوم ھنان ل ئازیزان ھر ل باپیرەم و دایكم و باوكم و برا گورەكم و زۆربی ئو ھڤاڵ و برادەرانم ك دەستاڕی مرگ لمانی شاردنوە، رۆحیان شادب و بھشتیان جگا بت ئستا

نماون و ل دونیایكی تردا، دونیای ئبدیتدان.ئـــم پندەش زۆر راســـت"پیاوان بۆ ناو دەركردن ھودەدەن ژنان ب فرمســـكی چاو نرخكی دەبژرن"ھبت ك من بو تمنی ئوسا رۆی لپرسراوەتیم وەگرتووە، ئگر پرۆشییك ھمووی ھر بۆ كوردایتی بووب، وانیی چونك پیاو غریزەی خۆ بگورەزان و ناو دەركردن و نیشاندانی پیاوانیی تیای بتایبتی ئمی نرین، وەك رۆژھتییك، جا منی رەبن و خۆشویستی دایك و باوك و داپیرەو خوشك و براكانم كات كوتوومت رێ ك دیارە دوور كوتنكم چارەنووسی دیار نب، چونك من دەچم رگای ھات و نھات، بۆ ناو ریزی"پ.م"و شۆڕش، دەب ژنكان بتایبتی رن، پرسیارەكانیش لی رۆیشتنم ببژكســـكی چاو نرخفرم كانم بداپیرەم و دایك و خوشـــكسوڕانوەی خۆیاندابن جاركی تر دەگڕموە یان لرگا دەگیرم، ھرچۆنك بت خواحافیزی و دەست لك بردان چند سخت، باوكم لپشوەی ترومبل دانیشتووە، من و"تحسین"ی برای بچووكم ك ئوسا ھشت ساڵ لمن بچووكتربوو ل پشتوەی ترومبلكین، ل پنجرەی دواوەی ترومبل بچاوی غریبانو دی پ ســـوێ و ھناسی گرمی سینو ب غمباری تماشا دەكم وەك ئوەی بم شارەكم، ھولری دگیرو جوان تۆبی جاركی تر بتبینموە، روخساری دایكم و خوشـــككانم زیاتر دەھاتنوە برچاو، لم ســـانی دواییاندا كات ئو قسیدەیم تواوكرد بناونیشانی"ك لوبرەی خابوورەوە كوڕەكم بڕكرد" زۆر ئازارم بدەست ئم قسیدەیوە كشا، درشت سكفرم ی كردم بڕدەستم كردەوەو بدایكم دەستی ل وە یاد كم ھاتوساتئ چونك

ھژاوەكانی، بتایبتی لو چند درەدا كات دەم: خۆزگ نیشتیمانكمخۆزگ نیشتیمانكم

لئاونیكی گورەدا خۆت ئدیلئاونیكی گورەدا خۆت ئدیچۆن دایككچۆن دایكك

ل بڕكردنی كوڕەكیل بڕكردنی كوڕەكیچۆكی دەلرزێچۆكی دەلرزێ

دارەدا بوەستردەم سبوەی لوەك ئدارەدا بوەستردەم سبوەی لوەك ئك و بچ شمشركوەك و بچ شمشركوە

ئم دیوەو ئو دیوی لك كردووەئم دیوەو ئو دیوی لك كردووەخوای خابوور بیگرێ!!خوای خابوور بیگرێ!!

لھولر دەرچووین ل پچاو پچكانی مســـیف و برەو ھورازان ھوراز دەبینوە، ل شقوەو وارو ناوچانم ھمواری ئرەوەتر دەڕۆین باری ناھرەو ســـك بوو تا بڕبووین، رۆژگارپریر تھگرژترو مترسیدارتر خۆی نیشاندەدا، برزایی و نوی و دامنكان ب رەبیو خیوەت و ئۆردوگاكان رچاو بب وتنرەب دەككداری كورد و عكان ناوە ناوە جاش و چگاو شـــارۆچكر چنرابوو، لتفنگ و فیشكدانی لخۆ بستراویان، ل بازگكانی سر رگادا داری سیترە دادراوەو ترومبلكان رادەگیران و و ســـندوقی ترومبلكانیان پشكنن لسر دەكراو ل شۆفرەكان پرسیاركردن دەبوو پناسی نفرەكانیش وەربگرن، ھرزوو باوكم پی راگیاندم، كوڕم بسر خۆت مھنو مترسو رەنگ و رووت نگۆڕێ كات داوای پناســـت لدەكن، زۆر ئاســـایی ل بازگكان دەردەچووین و ھیچ گرفتكمان نبوو، تنیا لبازگی گلی علی بگ پرســـیاریان لكردین ك بۆ كوێ دەچین، باوكم گوتی بۆ رواندز، چ كارتان ب رواندزەوە ھی؟ باوكم گوتی: كوڕم فرمانبرە لوێ سردانی دەكین، شارو شارۆچككان ئو ھاوین ھوارە داماوو پ ترس و دڕاوكی ب تاڤگو كانیاوو شاخ و باخ و برزی و نزمییوە ب گو ســـوورەو زەردییوە، سیرانگایك بوو بۆ عسكرتارەكان و جاش و چكدارانی دەم بخون، گوای لو جگاین بۆ برەنگاربوونوەی پشمرگ قارەمانكانی ئوكات، ك دەبوو لوەڕگكان بشوان و مڕومات ئاوەدان بووای، ئم ھوارو سیرانگایان جگای

..كی ئاسایی بووایشتوگوزاران و خگدەمـــوێ ئوەش بم زۆرجاران لنوانی خلیفان و روانـــدز دابوای بكاروان"قافل" ترومبلكان بۆیشـــتبوان وات ھزی چكداری عســـكری لناوەڕاســـت و ئوسرو ئوســـری ترومبلكان دەبـــوو ئوجا ئو ناوچان تپڕ دەبوون، كات ل خلیفانوە دەرچووین بۆ گلی علی بگ واتا لوسادا"١٩٦٩"لزار گلییوە رگایكی باریك بالی دەست چپوە ببن شاخ ھچووەكانی ناو گلی ك تاكوئستا ئاسواری ئو رگای كۆن سامدارە ھرماوە، لم سرو ئوسری گلی سربازو چكدار وەســـتابوون دەبوای بئاماژەكردنی ئم سرو ئوسر ترومبلكان بۆن كات لوسرەوە دەڕۆیشـــت دەبوای لوسر ترومبلكان چاوەڕێ بن و بوەســـتن ھروەھا بپچوانوەش، بم ئم رگای بم شـــوەی بوو ھاتو چۆكردن ئم لبیانییوە سعات"٦"لھولرەوە دەرچووین، سعات"١٢"نیوەڕۆ ئینجا گیشتین رواندز، رواندز شاركی جوان و سیحر ئامز لجوانی بترس و خۆرپشی ل خرەندە قووڵ و سامدارەكانی، لناوشاردا عسكرو جاشی چكدار دەبینران، رۆیشتین بناو شارو و سرەو ھوراز بووینوە تا لبردەم دەرگای مای"علی باویل ئاغا"دابزین، لبرئوەی براكم"جـــالل" ك ل دادگای رواندز فرمانبربوو، خانووكی لتك مای ناوبراو بكرێ گرتبوو، جا"علی باویل ئاغا" یكك بوو لپیاوە باش و بڕزەكانی ئوشارە، كسایتییكی دیارو ناودار بوو، بۆی گومان ندەخرای سر ئو خانووەی براكم لوێ نیشتج بوو، كوڕە گورەكی علی باویل ئاغا ناوی"سدیق"بوو زۆر ھاوڕی من بوو ئستا لگڵ ئو برایو ئو بنمای دۆستایتی و ئاشنایتی و ھاموشۆی یكترمان ھی"علی باویل ئاغا" خوا لی خۆشب مردووە، بم لگڵ كوڕەكانی ئستاش ھاتووچۆی یكتر دەكین و ئو خۆشویستییی جارانمان ماوە بتایبتی لگڵ كاك"سدیق و مستفا" نیوەڕۆبوو لمای خوالخۆشبوو"علی ئاغا"دابزین و نانی نیوەڕۆمان خوارد و دواتر"جـــالل"ی برام ھاتوەو چووین ژوورەكی ئو، باوكم موزوعی منی بۆ گایوە، ئویش گوتی: بخوا "موحسین" زۆر پل مك باشترە لھولر بمنتوە، منیش پم باش رەوانی الی

خا"سابیر كاك شین"ی دەكم و ئستا ل"گ"ی، با لگڵ ئو بمنتوە.

زنجیرەیكل بیرەوەرییكانم

بشی بیست و حوت

لیانزەی ســــیپتمبری ســــای ٢٠٠١ تاوەكو ئستا سیاســــتی نودەوتی توەرەكی دەربارەی ڕەفتار لگڵ توند و تیژی سیاســــی و تیرۆر و جنگ. ئم بابت ھســــت و ســــۆز و توانینكان كۆدەكاتوە. ھر كســــك ك دەیوت چاكتر ل پیوەندی نوان وت ڕۆژئاواییكان و موســــمانكان بگات و بیوت برەو چاكتری ببات، ناتوانت ئم بابت پشت گوێ بخات یان خۆی ل البدات. ھیچ دیالۆگكیش دوور لم بابت خۆی ڕاناگرت. بكو دەبت لچقی گفتوگۆ و بابتكانیدا شونی تایبتی بۆ بەخسنت. ئویش ئگر ویستمان گفتوگۆیك تنیا لپراوزی ئایدۆلۆژیا تم بابكی دروســــت لــــوێ ئامانجــــت و بمانبن

بپكین.ھیبلر لم كتبیدا ھر لســــرەتاوە لبارەی جنگ و توندوتیــــژی و قوربانییكانی دەدوت. ك ئاماژە بۆ سدەی بیســــتم دەكات و بسدەی خوناوی ناوی دەبــــات. لگڵ ئوەی كدان بو راســــتییدا دەنت كــــ مژووی مرۆڤایتی دوور لتونــــد و تیژی بڕوە نچووە. بم، وەك ھیبلــــر ئاماژەی بۆ دەكات ئو وتنشكموو پو ھڵ ئگم لدەی بیستت سدەئابووری و زانســــتی و ھم الینیییوە لھر ھموو چرخكانی دیكی مرۆڤایتی خوناوی تر بووە بۆ ئم مبست ســــوودی ل كتبكی (رامل) وەرگرتووە و زنجیرە ناوكی لووتانوە ریزكردوە ك ب ملیۆنھا رپایان كردووە لی بنگانو جنجامی ئئ قوربانی لئنجامی جنگكانیان داویان و لدوای ئم زنجیرە ناوە ك كی دیكتند دەور ئاماژەكردن بۆ چســــ تدل كۆتایی سدەی بیستم لم تاوان تگون و یك كی دیكنشــــو ە (ل١٨). ل(راقع) تانم دەولئاماژە بۆ كتبكی (تیللی) دەكات ك دەت: لنوان سانی (١٩٠٠-١٩٩٠) نزیكی (٢٥٠) جنگ برپابووە. ھــــر لم بوارەدا ئاماژە بۆ ئوە دەكات. ك بدرژایی مــــژوو ھۆكاری ئایینــــی، ب ئاین جیــــا جیاكانوە،

ھگیرسنری چندین جنگی خوناوی بوون.دواتر دت ســــر باسكردن ل دامزراندنی دەوتی و توە. ئینجا دگاكانو كۆمننگ لرپابوونــــی جبســــر ئاماژەكــــردن بۆ ئو جنگ و تونــــد و تیژی و خونژییی لگڵ ھاتنی ســــردەمی ڕووناكبیری و سیاسی نوێ ل شــــون جیا جیاكان ھاتۆت كایوە. سیاستی پاكسازی ڕەگزی و قچۆكردنی نتوەیی لگڵ خۆیدا ھناوە. وەك ھۆلۆكۆســــت بدەســــتی نازییكان و سیاســــتی خوناوی ئیمپریالیزم. ئینجا

نووسر دت و چوار بۆچوون و دیدگای جیاواز ئاماژە بۆ دەكات دەربارەی جنگ و كاریگرییكانی و دەت:

ھوستی یكم بریتیی ل (توند و تیژییكی كاتی و دەتوانین لگڵ دەســــتكوتكانی تكی بكین. ت (بۆ نموننڵ خۆی دەھگت لشارستانی چونك

ئاسایش).ھوســــتی دووەم بــــ پچوانی یكــــم. بكو

بجانوەری دەیچونت.ھوســــتی ســــیم لنوان برزبوونــــوەی توانا مرۆڤایتییــــكان و ھزە خاپووركرەكان لیك كاتدا

كۆیان دەكاتوە.ھوستی چوارەمیش براشكاوی ھر پیوەندییك لنوان توند و تیژی و شارستانیت بدوور دەخاتوە

(ل ٣٣).لدرژەی باسكی دەربارەی جنگ و كارەساتكانی.

ئاماژە بۆ ئم جنگ دژ دەكات ك تییمرۆڤای ب تی عوسمانی دژ بدەوئرمنكان برپای كردووە ن ئاماژەیوەی شــــوو ئ ك یســــتوھ ئــــو وەك موسمان ئاماژە بۆ ھندێ ل كوردان دەكات ك بھۆی ھستی ئاینی بشــــداری ئم كوشتارە نامرۆڤایتیییان كردوە و لھمان الپــــرەش وەك مرۆڤایتی ھوســــتی ئاماژە بۆ یارمتی ھندك كــــوردان دەكات ك لــــیارمتــــی جیــــا جیــــان داوە ئرمنــــكان بــــۆ بمبستی ئوەی ك لم بكن رزگاریان كوشتارە

(ل ٤٣).

دواتر دت سر باسكردن لسر دابشكردنی پاكستان (١٩٧٠-١٩٧١) و كوشــــتارە گورەكی ئندۆنۆســــیا (١٩٦٥) و دواتر دت سر باسكردن ل دەستدارتی توند و تیژی ملھوڕی ســــدام حوسن و كۆدەتایكی سای ١٩٦٨ی بعس ك تاوەكو ٢٠٠٣ درژەی كشاو نا لكارھــــك بكترۆلــــی وەك چرچاوەی پســــ دیبلۆماسی ك لی یوترەدا ئاماژە بكانی. لنگجبعســــی عراقیكان دەكات ك بخودی دانری ئم كتبی وتووە: (ئم ئامادەین قوربانی بنوەیك و دوو نــــوە بدەین ل پناوی عراقكی پتو و بھز). ھر لم بوارەدا دانری كتبك ئاماژە بۆ جنگی كوت ت (كورد و شــــیعدە م راســــتیدەكات و دواتر ئزەرەرمندی ھرە گورەی دەســــتی بعس و سدام بوون) (ل٥٠) سبارەت ب قوربانی كوردەكان دەت: لنوان ١٩٧٧-١٩٨٧، ٤٥٠٠-٥٠٠٠ گوندی كوردســــتان ١٩٨٧ خاپــــوور كراوە و لب ھزاران لــــ كوردەكان قچۆكــــران و بچكــــی یانــــدراو بــــكیمیــــاوی لجنگی ناســــراو ب ئنفال لھبجش قچۆكران. ٥٠٠٠ مرۆڤی كورد دووچاری بوونــــوە قچۆكــــردن ئینجــــا (genocide)دەربارەی شــــاری كركوك باس لــــ بعرەبكردن و ١٢٠٠٠٠ دەربدەركردنــــی كورد دەكات لم شــــارە. و توركمــــان لگــــڵ ئاشــــوریكان و ھاوردنــــی عرەب ل خوارووی عراق

بۆ كركوك. كبی كتكی دیكشب لباس ل ھۆكاری ھژاری و دواكوتوویی كۆمیتی و

كشكانی گش و پرەپدان دەكات لسر جنگ و توند و تیژی (ل ٥٦). داپلۆسین و سروشتی دەوت باسكی دیكی. ئینجا ل الپڕە (ل٦٥) باس لڕۆی توند و تیژی سیاسی دەكات سبارەت بھاتن كایوەی تاوانی تیرۆر و بدەرھاویشتی یكمی دەناست تیرۆر (ل ٦٨). ل یكی دیككان باســــو كارە خۆكوژییدرژەی ئم باسدا دت سر باسكردن ل سیاست و

ئایین الی (ئوسام بن الدن).(تیرۆر و توند و تیژی دڕندایتی و شارستانییت)

ئو باســــی ك د. نسر حامید ئبو زەید دەربارەی كتبك نووسیویتی و لدووخاڵ كۆدەكرتوە:

١- میكانیزمــــی تونــــد وتیــــژی و تیــــرۆر لڕوانگی مژووەوە.

٢- ئاماژەكردن بۆ راستییك ك ئویش ئوەی ھریك لتوند و تیژی و تیرۆر پیوەســــت ب روناكبیرییك و كۆمنكو لب .نیا نییتك بنیــــاو ئایینتبڕوناكبیری و ئایینی جیا جیاكاندا خۆی مســــداوە.

(ل ١٠١). ر باسكردن لســــ تیدا دكژەی باســــدر ر لھ(جنگ و تیرۆر) و (توند و تیژی و تیرۆر) و (رەوایی تونــــد و تیژی) و (ئایین و رەوایی تیــــرۆر) (ل١١٢). بابتــــی (توند و تیــــژی پیــــرۆز) (ل ١١٩) یك لو باســــانی ك پشت بستوو بھندێ ئایتی قورئانی پیرۆز شرۆڤی لسر دەكات و ھر لو شوندا ئاماژە

بۆ سورەتی (ئنفال) دەكات.دواتریش د. عمر و حمزاوی بناونیشانی (بجیھانی بوونی مترســــی و تكڵ بوونی ئایین و سیاست و وە. (ل ١٢٩) كو دەكاتــــك بتوند و تیژی) باســــباسكی ئو لنو كۆمگا عرەبیی- ئیسالمییكان

دەخولتوە.ل كۆتاییشدا پویست ئاماژە بۆ ئوە بكین ك دانری كتبكــــ (د. یوخت ھیبلر) لكۆرە ل پیمانگای گشكردن و ئاشتی (INEF) ل زانكۆی (دوسبرگ- زانســــت و لندی ئتممانیــــا. تایبئ ئیســــن) لسیاســــییكان. توەرەی لكۆینوەكانی دەربارەی وە لكانوەیی و ئایینیتتنی و نئ دۆخی ناسنامڕۆژھتی ناوەڕاست و دوور. توند و تیژی سیاسی تیرۆر و جنگ. دیالۆگ لنوان ڕۆناكبیرییكان باكشان وەك

شوازكی سیستمی جیھانی.ئــــم كتبی ئاماژەمان بۆكردووە پتر ل ٥٠٠ الپڕەی لخۆوە گرتووە و بھر س بشی زمانی ئینگلیزی و ئمانــــی و عرەبی ب جیا جیا لتوی یك برگدا و

لسای ٢٠٠٦ چاپكراوە.

خوندنوەیك بۆ (كتب)ی "جنگ و داپلۆسین و تیرۆر" لكۆینوەیك ل نووسینی: یوخن ھیبلر

قاسم محمد مستفا

بابگرنوە شــــاری كۆی : قشــــ لســــر بندو نزیكترین گرد ل شــــار ل سردەمی عوسمانیكان ب بردو گچ دروســــت كراوە مبندی جندرمی ئــــم كات بنكی پۆلیس و بندیخانی ســــردەمی حكومتی عراق،تۆپی مانگی (رەمزان) ل بردەمی قشــــل برانبر مزگوتی گــــورە دامزرابو، مالی مزگوت (عبدولرەحمان) لبر كورتی بای ناسرابوو ب مال (فندق) بۆ فتارو بانگدان دوگردەكی نوژی ل بان گومبتی مزگوت رادەوەشاند تۆپكش ل بن قشل گرمی لوە دەھات لگڵ ھات وھاواری سدان مناڵ و ھرزەكارو خكانی كۆی خۆشــــی بربانگ ورۆژوشكاندن..گردی قشل گۆڕكی زۆری بسریوە بوو ســــدان دارە زەیتون دایپۆشــــتبوو – دایكم لم گۆرســــتان شاردرایتوە- ل سردانكانم بۆ ئورپای ی كۆیوەی قشلشــــ ی لقشــــل لت گرۆژھ ل ندترن، بۆ نمونورەو برچی گت گورچاو دەكبشاری (نیش) ی (یوگسالڤیا)ی پشو و نزیك سنوری دەوتی بلگاریا ی دراوس قشلیكی عوسمانی زۆر وە بوویتر وەك خۆی ماوەتھــــ یورەو بلند ھگئاسوارك رۆژان ب سدان گشتیار سردانی دەكن ل ھمان قشل شانۆیكی گورەیان تدا دامزراندووە نتی ھی توركان ساتایب نگی میللی بئاھ گتدا ساز دەدرێ، دەستكوتیكی تواو بۆ حكومت ئھینیت دی. (نیش) شاری دووەم پاش (بیۆگراد)ی پایتخــــت زۆر جوان وركوپك و فرەوان زۆربی كان لفتاینی دوای حسا كانی توركن وابوو لخسدەی رابوردوو نزیكی حفتیك تدا گوزەرانمان

كرد. ھروھــــا بینــــای ســــرای كۆی كوتۆت ناو شــــار ل گرەكــــی (بفریقنــــدی) ئمیش لــــ دەورانی تبچ دروستكراوە، ھردو گب كان بعوســــمانی كی زۆری لویســــت دەستكاریوەك پ م ماوەیلكرا، تا ئم سانی دوایی حكومتی كۆی ب گشتی لم بینای كۆ بوبونوە ب قایمقام ودادگاو پۆلیس و كبینای ند ژورێ لرچی چران گرمانبگشــــت ف خانپۆســــت .(رانرمانبی فیان) جیا كرابۆوە بۆبریتی بول تاك ژورێ ل كۆشــــكی بینایكی ناڕك برانبر مزگوتی (مالی رەش)چند ســــد مترێ لــــ مای ئم دور بــــوو. خــــوارەوەی بیناك مای بروەبری پۆســــتخانك بوو ب نــــاو (حمدی ئفندی) ل خكانی شاری ھولر كوڕانی(فوزی و غازی وفیســــل و سالحدین) ھاوقوتابیمان بون لوان بچوكتر تاریق (تاریق) گشتیان زۆرب رەوشت

و پاكوخاوــــن وپۆشــــتو رك وپــــك و لوانكان پشكوتو بوون. خزانی حمدی فندی دۆستایتیان ڵ باوك و دایكم بگ رم بوو لگ می ئڵ ماگ لتوركی ئدوان، كڵ و پی دایرە بریتی بو ل مزێ ل (بگۆر ك – واتیبدال) ڵگ ل ودوو كورسی شخوارەوەش ســــندوق ئاسنی سور بۆیكرابو ب قد ر بھ وە، بگۆرەككۆكردن واسرابوو بۆ نامدیوار ھخرەك دەچو بتل ل سر ئستونی دارتا (بدالی --- بگــــۆری) ی ھولربســــترابۆوە. دارتلكان زۆر شــــ ونابوت و تل كان ل وەرزی زستان گل جار ئپچان. عتاو تاكــــ فرمانبربوو پاش حمدی فندی –گشت كاری پۆســــتخانكی ل ئستۆبو وابزانم ئمیــــش ل خكانی كركوك بــــوو، كواو چاكت ومیشكی بسر، عتاوال ل كاتی قسكردنی لگڵ ھولر دەسك خرەككی بادەدا پ ب شاری كۆی ھاواری كابرای ســــر بدالی ھولری دەكرد --- دەیوت ھولر....كورە ھولــــر.. واوای لكرای وەیم ش؟؟ ب...فلس ن بزار جوجواب دەوە. ھئمی ل پۆستخان دەوترا و تلفۆن دەكرا زۆربی خكانی شار گوبیست دەبون ب تایبتی ل شوانی ھاوین. عتاوال زۆر دەترسا شوێ ھاوین بوو خكان ل بانان خوتوبون، ھرئوەندەیان زانی ھاواردەكات دەــــی بمگن مار خواردمی..؟ كــــ بھانای چون دەركوت پارچ گوریسكی ئستوریان لسر رگا بۆ دانابۆوە، ئیدی مام عتا شوان ئم كۆالنی ترك

كرد ئم ھر ب ماری دەزانی.. ل بــــارەی داب ونریتی خكانی كۆی : ژن ھینان وگوازتنــــوەی بۆنیكــــی زۆر گرنگ بــــو ل ژیانی جار روی دەدا دایك -- ب گ تی، ســــایكۆمدەگمن كوڕ - كیژەی دەست نیشان دەكرد بۆ خواستن، تبم نیازە ئاگادار دەكرا ھنی دایكی كیژە بنھ بئمیش ل الی خۆیوە ھر نبی بۆ ھاوسری وكیژەی بو لزۆری كیژ ھیچ رای نب یانم مدەدركاند. (ل ر لكورەی داخوازیك ت لنانردكــــردن تخودی مھمان كات زۆر جــــار لمان بو كورەو كیژە ھرگیز یكتریان ن ناســــیوەو ن دیتوە لگــــڵ وەش ھر دی ل شنچ ردكردنی بم كیژەوە ل ك لنارەزای دەكرا) ب ستی لرھتوندی ب ب م دەدرا بۆیقھر حاڵ پاش رەزامندی مای كیژە گفتوگۆ لنوان ھردو خزان – ب تایبتی ھردو دایك – دەســــتی پــــ دەكرد ل بارەی مارەیی پاش وپش جل وبرگ و زوخشلی بوك وچۆنیتی گوازتنوەو ماڵ دانان، ھندێ جار گفتوگۆ ب ســــانا، ندباوەو كۆســــپی دەكوت بر پویســــتی ب پیاوانی ماقول وبتمن وخزمانی ھردوالی دەكرد بۆ جبجكردنی ئم كارە خرە.ل الیكی دی گ جارل ھندێ خزانی ھژار یــــا لبر چاوچنۆكی دایكی كیژە داوای (شــــیربای) شــــیردانی مناڵ -- دەكرد لمافی دایك ل ی – واتمالــــی كوڕە ب - پارەی كاش - ئــــم داوا كردن زۆر م دەدرا كــــق دەكرا وا لســــند نبو و پباو نكیژە ئفرۆشرێ. ئیدی ك ھمو شتی پیوەندار بم پرۆســــی ئاسایی دەبو ل رۆژی دیاریكراو زۆربی -- پاش بانگی عســــر یا مغریبكی زوو-- باوكی كوڕە و چند دۆســــت و دراوســــ و خزمان لگڵ مالی گڕەك ھروھا دایكی كوڕە ودۆست دراوس وخزمانی، سردانی ما كیژەی دەكن. ئمانیش الی خۆیانوە ن. لدەك رمی پیشوازیان لگ وە بمان شھ ب

گوندێ ل دەشتی شارەزور ئاھنگی گوازتنوەی بوك بۆ حفتیكی رەبق بردەوام بووە، ھردەم نادەم وە لكند ســــوارچ ب یم ناوچك لگزادەی بــــنــــو ئاھنگكدا ئامادە بوون بۆ رزلنانی بگزادەو دەستوری عشــــایری جمی خواردن و شایی و دۆڵ وزوڕنا تازە دەبتوە،گوندەك لم بزم وھرای كاول دەبی ئاژەلكانیان ل تنان و وبرسیایتی مرداردەبنوە ئــــوەی چانــــدراوە ئیشــــك دەبت بــــی ئازۆقو یشــــتبوك گ ت. كئاوایی نامین نی لمخواردنمای كوڕە جگ ل سرشــــۆڕی ناسراو ب بربووك ھندێ جــــار دایكی كورەش ل گڵ دا – چاوەروانی ب زاوا بونی كورەی دەكات ئمیش ب پارچ قوماشی چند درۆپ خویناویكی سربرزی ئگیاندە مای كیژە ل ھمان كات پیاوەتی وخۆھكشان وخۆشی بۆ ما كورە، ھبت ئم چند درۆپ خوین ب دی نكرێ كشكی دژوارو ئالۆز ل میان ھردو خیزان رودەدا، پشكی كیژەی رەوانی ما باوكی دەكرێ ب دوای ئم گرفت زۆری دەخایند ھر نب ب لك جیا بونوە.(ھندێ جار ل بنرەتا كیژ لبر ھندێ ھۆی فسیلۆجی (پردەی) مینی ئاسایی نبوە یا ل منای ل كوتن ب وەی كیژە ھستی پی بكات ستی پی ھشــــك پچراوە ئوەیشــــ ردەی بپكردبت بم ل شرمان -- یا ھر بھندی نزانیوە -- باسی نكردوە، گرچی ل راستی دا زۆر جار باس كردنكشی ئبوە كشكی گورە.).. ل الیكی دی زۆر جار كورە مام ئبووە كشــــو كۆســــپ ل پش مركردنی كیژ ب دەســــتوری فامیلی وعشایری ئم سردەم كیژ ھی كورە ئامۆزای تنانت خاوەن ژن ومنایش بت- بۆ كسی دی ناش بۆی پویست بو ھرچۆنی بت ئبی رازی بكرت یاھرنب رەزامندی ركیبوە رك بئ وانچپ جار.ب ت. گوەرگیركیژە مردی ب ئامۆزای ندەكرد یا دایك وباوكی قایل ندەبوون، لم میان كیژە ئمایوە ن ئم ئیتوانی شوكات ن كسیش داخوازیكاری دەبو. رۆژی دوایی پاش زاوابونی كورە مای كیژە جمی خواردنی بیانی تایبت بۆ مای كوڕە دەنرن بم چشــــن س رۆژ بردەوام. ھروھا پاش ماوەیكی زوو یا درەنگ مای كورە ل گڵ چند خزمانی نیزیكی ھردوال ل مای كیــــژە زۆربی بۆ جمی نیــــوەرۆ داوەتدەكرن، ئم داوات گ مانای دەدا ل الیك سربرزی وخۆشی كیژەكیــــان ل الیكی دی ب مبســــت پتوكردنی خزمایتی نۆی و ناســــینی كس وخزمانی ھردوال ل ھمان كات پكردنوەی و ھاموشۆكردنی كیژە بۆ مای باوكی چونك كیژ بۆی نبو سردانی مای باوكی كات وروبــــرو بت ل گڵ باوكــــی و براكانی تا ئم داوات ســــازنكرێ. ھر بم شوازە ل زۆر خزانان باوك و كوری گورە ل میان چند رۆژی گوازتنوەی كیژەكیان ل ماڵ ندەمــــان تنانت ھندێ لمان شــــاریان بجی دەھشت، الیان شورەیی بو كیژیان شوی كردوە، ل دوا وتمان ل بارەی داب ونرەتی ژن ھینان ئن ل سانی پنجاكانوە ل سدەی رابوردو ل ھندێ خزانانی دەومند و روشنبیر بوك وزاوا یكسر رویان دەكردە ھاوینھوارەكانی كوردستان یا ب تایبتی شاری بغدا بۆ رابواردنی مانگی ھنگوین

ب دەگمن بووتانی دەرەوە.بشی حڤدەھمبشی حڤدەھم

داخوازی كیژە دەكرێ و فاتح كیدو قۆ دانیشتندەخوندرێ وشربت دەخورتوە، ل دیوی ماوەش دەدرێ ل ل (ككلیلی) ندی كوڕە چن ماالی لــــ ی دەستگیرانی كمان كات دایكی كوڕە نیشــــانھبریتیــــ ل پارچ زرەك ب كیژەیوە دەكات ل گڵ ئنگوســــتیلیكی ز بۆ پنجی دەستی چپی. خش زۆری ب كیژب ردەمم ســــل شــــایانی باسوز ل ناو كۆمڵ ھدەسنگنرا بۆی ھردەم دایكی داوای پارچــــ زی گورەی لماــــی كورەی دەكرد جپیاوانی ناسراووماقول وب ران لت داخوازكنانتو جی شانازی مای كیژەبوو. پاش كشو پشی مراســــمی داخوازی زۆر جار بماوەكی كورت - لبر چاونفسی ناحزان وبستنوەی كیژە - ما كوڕە بخۆ دەكوتن بۆ مارەكردنی، ئیدی ل رۆژی دیاریكراو كیــــژە ل مای خۆیان ل الین مال مارە دەكراو بم بۆن شیرنمنی لســــر ئامادەبوان دابش دەكرا، دراوسی ودۆستانیشی دەگرتوە. ب دەرچونی قانونی (االحوال الشخصی) – باری كسایتی – ل سانی پنجاكانوە ل سدەی رابوردو ئبواو وپویست بوو مارەیــــی ل دادگای – باری كســــایتی – ل الین دادوەر ب رەسمی مارە بكرێ، ل گڵ وەش گ جار پشكی الی مال مارە دەكرأ، مارەی كیژەش ب زۆری بریتی بو ل ١٩ میسقالی زر. ھبت پاش مارەیی ماــــ كوڕە دەكوتن پاك وپوكی گوازتنوەی كیژە رەی بارودۆخی كوڕە كگو ش بمردی ئبۆ الی ملڕووی ئابوری و كۆمیتی كم و زۆری ئخایند. ل مراسیمی گوازتنوە ك ھر ل رۆژی --دوشم و پینج شــــم -- ئنجام دەدرا دەست خوشكانی بوك ھندێ ل ئافرەتانی خزم ودۆســــت ودراوس ل مای نخ وە بــــۆ ئامادەكردنی كیژە بكیژەی كۆدەبونگرتنوەو گرماو رازاندنوەی ب برگ و خشكانی بوكنی لگڵ چند وردە گۆرانی و بستی تایبت ب ھدان ب كچنی وشوكردن، ھبت پش رۆژی گوازتنوە باروبارگو جیھــــازی بوك ئگۆزرایوە بۆ مای كورە -- زۆرب ی مای باوكی – بم بۆ گوندو دھات ئم كارە ل ھمــــان رۆژی گوازتنوە ئنجام دەدرا. رۆژی گوازتنوە -- چشتان یا پاشنیوەڕۆ -- باوكی كوڕە گر نبو- برا گورەی، مامی، خای،بوكی - پلكــــش دەكرد ب كلیلی وھات وھاواری خزانی مای كوڕە وخزمان و دۆســــت ودراوس برەو مای زاوا، گر ماك دوربا ب سواری وغ ئگوازترایوە پیاوێ رشمی وغكی دەگرت دوانی دی ھردوالی بوك بۆ پاراســــتنی لكوتن، ل ھردو حاتا كیژێ پارچلــــ ب ئاونیكی گورەوە روی ل بووك بوزو ل پشــــی ری دەكــــرد ب مانای روناكی و شــــادی وبختــــوەری بۆ بــــووك، ھبت ك ئوتومبل باو بــــو بۆ ئم گوازتنوەی بكار دەھات گر مای كوڕە دور بت یــــا نزیك چند جارێ ئوتومبلك ل گڵ چند ئوتوموبلی خزمان ودۆست وداواتكراوان ل نو شار ئسوڕایوە گل جار ب دۆڵ وزورنا یا ب چند ئامری موســــیقای تازە باو. شایانی وتن مراسیمی گوازتنوەی بووك ل نو خزانانی دەومند ل شار، ئاغاو عشایرو دیھات ل دەرەوەی شار ب جۆری دی سازدەكرا، شایی رەشبلك و دۆل وزورنا وتق كردن ورمبــــازی بۆ ماوەی ســــ رۆژی ئخایند ل ھمان رۆژ ئامادە دەكرا، جارواش بوە ل می ســــكات ج وە جارێ لرنگردەوام بــــووە، ئرۆژ زیاتر ب ســــ

شاری كۆی وە لریتی ژن گواستنداب و ن

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،10رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی گرماوگرم

دزارحسن

ك رەخنكاتب دژ سیر دەكرت

كارەســــات لوەدای كسانك پیان وابت، یان دەبت دۆســــت بیت یان دوژمن. بگومان ئم لۆژیكــــی ئو برادەرانــــ كاریپدەكن نــــك ھر جــــگای نابتوە ل نــــاو كاری پیشــــیی و حكومیدا، بكو تگیشــــتنكی نا تندروســــتیش ل پاشــــخۆی جدھلت. براستی ناخۆش ل نیشتیمانك بژیت كس گوــــت لنگرت، یان ھمیشــــ ب نیار و روخنر و تكدەر سیرت بكرت، سرباری گشت ناڕەحتیكانیش ئوەی یان ب دوژمن تماشــــبكرت یان بتــــواوی ئھمالتبكن. پم وای بۆ كســــی بیركرەوە و نووســــر زیندانیكردن و ئــــازاردان زۆر ل ئیھمالكردن خۆشتر و رەحتترە، چونك كاتك تۆ لسر نووسینك زیندانی دەكرت یان ئازار دەدرت ئوە ھســــت بوە دەكیت ك شتكتكردوە، بۆیــــ معنویین بالتوە ئاســــایدەبت و یت كدەكوەشــــدا شانازیشــــی پڵ ئگللســــر را و بۆچون وات بسرھاتوە، بم ئگر ئیھمال و پشت گوخرای مانای وای تۆ ل مملكتكدا دەژیت ك شتك نابینیتوە تۆش ل وكاتئ تبناوی مــــرۆڤ. ھ بمرۆڤبــــوون خای دەبیــــوە و وەك نبوونت لدت. ب مانایكی دیك كاتك نووسرك یان رۆژنامنووسك ستوونك دەنووست و رەخن ئاراستی دام و دامزراوەكانی حكومت دەكات، یك راست كسكت لقیت دەبتوە و پتدەت ھۆپ ھۆپ نا ماقولیتكردوو سرتدا ین، جگشــــایانی رەخن می ئرت، كبللوەش رەنگ ناو ناتۆریشت بۆ ھبستت و الی برپرســــان و دەستۆیشــــتوانی وت ونی ســــیر سیریشت بكشــــت. با لوە ــــی خۆم، لر دەردەدســــ ین و بچمڕگبیرتانــــ ژمارەیك ل پش ئــــو عدەدەی ك ساڵ لر "یســــكم لدرخان نووسینبتمنی پرلمان" نووسی ك ب داخوە دوای بوبوونوەی نووســــینكم زۆرك تفسیر و لكدانوەی نا ئاســــایی و نا تندروســــتی بۆكرا، ك ئم نا حایبوون وایكرد ماوەیك م و لكوان من و گۆشن توسســــتی بك بدرخان بشووی بنجامیشدا ژمارەی پئ بوو دەیگوت دەبخۆ ئاقم چاپكرا. ھكگۆشنابیت، فرموو ئوە حمیــــد تمبی كردی و گۆشكتی لســــندیوە، یان دەیانگوت كاك دزاریش بتامیكردوە، كس نما بگژ پرلمان و برپرسی راگیاندنكی دادەچیت. لســــرووی ھموو گومانكانیشوە ئو نا حایبوونــــ بوو ك دەیگوت ئو ب دەســــتی ئنقست ئو شــــتان الی حمیدی بدرخان بودەكاتوە بۆ خاتری ئــــوەی بازاڕەكی ئویل و شرۆڤانو تموو ئت!! ھنوبشــــ كی قسگونج ل وە گوتراوە كبۆ خاتری ئو لكدانوەكانیان راستیكیان بۆ دەركوت ك مانا بت بۆ جوھری كشكمان، بم م بۆچونانك لــــكھیچ ی ختانخۆشــــبجگ ل كات بفیــــۆدان ھیچ دەرئنجامكی لنكوتــــوە كــــ بدــــی ئمــــان بت!!. ینی بیرو بۆچون بو دەرب رحاڵ رەخنھبتایبتی لسر دام و دامزراوەكانی حكومت ك بدەر لوەی ئوان خاوەنی راســــتقینی بــــن، ل پش ئواندا مولكی راســــتقینی خك و برپرسیاریتی چاودریكردنیشیان ،نووسانداییاندن و رۆژنامستۆی راگئ لكوات ئم لــــ كمترین حاتدا ب ئركی رۆژناموانی و سروشــــتی خۆمان ھساوین ئگــــر رەخن لــــ پرلمــــان و حكومت و دامزارەواكانی دیكی دەوتیش بگرین. ھر ئوەشــــ وامان لدەكات ھمیش ل برەی ھاوتیان بمنینوە و خۆشگوزەرانی خكمان رپرســــان. واچاكژیانی ب ت لال گرنگتر بحكومت و برپرســــانیش بدەر ل خون و خیا تایبتیكانیان بیر ل فرھمكردنی داخوازیكانی خك بكنوە ك خۆشبختی .دواوەی وەی خۆیانی بنتی مانوان گرئــــجگ لمش پویست لمودوا رەخن وەك بابتكی موزوعی رۆژان سیر بكرت نك ب رق و كین بخوندرتوە و چاویلبكرت، ب ت رەخنت و دەسر حكومگ م وایپ ككاركی دوژمن كاران سیر بكات ئوا دواجار ھیچ كامكمان ناتوانین وەك پویست ئدای جوان و تندروســــت بۆ ئرككانمان بكین. لگڵ ئوەشــــدا پم خۆشــــ چیتر گومانی خراپ ب نووســــین و قســــی ھیــــچ كس و نووسرك نكرت بۆ خاتری ئوەی رەوتی كوردستان ب وانی و میدیایی لكاری رۆژنامشوەیكی تندروســــت و ب خوش بڕوە بوات، ئمش وامان لدەكات باشتر لكتر تبگین و زیاتر كار بۆ كۆمگ و ھاوتیان و حكومــــت و دام و دامزاروەكانــــی دەوت

بكین.

دوراودور

*لشیعر نووسیندا چند سودت ل فۆلكلۆر و *لشیعر نووسیندا چند سودت ل فۆلكلۆر و ژیانی گوند بینیوە؟ژیانی گوند بینیوە؟

- الی من شـــیعر برلھموو شتك ھونركی زۆر زۆرناســـك، لوھونرەدا زۆر ل ھونرەكان كۆدەبنـــوە. وەك ونگرتن، كلتوور و فۆلكلۆر و ئـــو كش و ھوایی كتۆ تیدا گورەبووی و دەربین لو گوزارشـــتی كـــ تیدا ژیاوی. جا بۆیـــ كمن كاتی خۆی ھاتمـــ ناو بواری ستوەبوو ھنھا بۆ ئشـــیعر، شیعر الی من تنتوایتییكانی خۆمی پ دەربم، ئتوانم بم ٩٩٪ی شـــیعری دیوانكم نیشتمانین، ھموو شـــیعرەكانیش مژووی خۆیان تدا نووسراوە و ئگر شیعریش بۆ بۆنیكی تایبت بن، بیانی ئگر مژوونوســـك ل جیلكانی ئایندە بتو توانوە ئتژووی ڕابردووی كوردستان بنوسم شاھید و بشیعرەكانی من بكا ب گوەكو ب وای وتووە، بۆ نموون یـــو بۆنس لن كفیادی ھبج، كۆڕەو، ئنفال، شـــھید بوونی چند كسانك لقدزێ لڕپوانكی سای ١٩٨٢ی زانكۆی ســـحدین، یان لدەستدانی چوار ھونرمندە منداك، بڕووداوی ئۆتۆمبل

ئمان ھمووی الی بوونت شیعر.* سروشـــتی كوردســـتان لناو شـــیعرەكانت * سروشـــتی كوردســـتان لناو شـــیعرەكانت بوونكی چاكی ھی، شارەزایت لگشتو گوزار بوونكی چاكی ھی، شارەزایت لگشتو گوزار

چند ڕۆی بینیوە لوەیا؟چند ڕۆی بینیوە لوەیا؟- ب حقیقت گشـــتو گوزار دوای ئوەی من لزانكۆ خوندم زیاتر وای لكردم كجوانییكانی كوردستان بدوورتر ببینم، نك ھر جوانییكانی بكو كم و كوڕیكانیش لڕووی سروشت نا، لـــڕووی نریت كۆمیتیكان و شارســـتانی ك كۆمگاكمان ل ھندێ ڕووەوە پویســـتی بخۆ برەو پش بردن ھی ئوجا ئتوانم بم كاریگرییكی زۆری ھبووە لسر شیعرەكانم ھتا ل شیعركدا باس ل گشت و گوزار دەكم

بشمندەفر.* ھست دەكرێ ل شیعرەكانت زۆر كاریگری * ھست دەكرێ ل شیعرەكانت زۆر كاریگری

شركۆ بكست لسرە؟شركۆ بكست لسرە؟- من لسرەتادا زۆر زۆر موعجیب بووم بشیعری دوو شـــاعیر ك ئودەم الی من شـــاعیری زۆر گورە بوون یككیان شھید جمیل ڕەنجبر بوو ك برادەركی زۆر نزیكم بوو، دووەمیشیان فریـــد زامدارە ك ئســـتا لژیان مـــاوە، من لسرەتای دەست پكردنم بشیعر بشیعری ئو دووشاعیرە زۆر موعجیب بووم بم ئستا لگڵ ڕز و حورمتم بۆ ھردووكیان بۆم دەركوتووە ئمان لبواری تر بتوانان نك لبواری شیعر، مســـلن لبواری سیاســـیا جمیل ڕەنجبر فلسبواری فورە بوو، لكی زۆر گڕۆشنبیرو ڕاوبۆچوونكانی فلســـف ناودارەكانی دونیا شیكرەوەیكی زۆرچاك بوو، فرید زامدار ڕبازی شیعری خۆی گۆڕیوە، ئستا ب شوەیكی تر ئنووس، كمن لو ڕبازەی وی تناگم بم ،رید شاعیر نیكاك ف ك نیوە ناگوە ئئنخر شاعیركی گورەی بم ئوەنی كمن بم بمامۆســـتای خۆمی بزانم ل شیعر، بم شـــركۆ بكس من ھر ل ســـاكانی حفتا كۆڕكی شیعریان كرد ل كركوك شركۆ بكس شیعركی لم كۆڕە خوندەوە بناونیشانی (من تنویتیم بگ ئشـــك) من لم شیعرەیا بووم بدوركۆ، عر شك ھركۆ، نعاشقی شـــبپشو، لتیف ھمت، موحسین ئاوارە، نوزاد ڕەفعـــت، ســـعدوپرۆش، ئمان ھریك بشوەیك كاریگریان ھبوو لسر من و برەو

تچووی من ل بواری شیعردا.*لوانی ئو سردەم كاریگری كت لسر *لوانی ئو سردەم كاریگری كت لسر

ھی؟ھی؟- وەكو شـــاعیر ئتوانم بم دلشـــاد مریوانی كاریگریكی زۆر زۆری ھبوو لســـر من، وە دشاد مریوانی ل ڕەخنش زۆر زۆر شارەزابوو ورەی منیش بوو، بۆ نموونكی زۆر گوە ھاندەرمـــن لژیانما جوانترین ڕۆمانـــم خوند بتوە ك لرفسریوانی لشاد مد ك بوو كڕۆمانبینی ھولر و بغدای، ئو ڕۆژە بوو ك سدام ئیتیفاقیـــی جزائیری لغو كـــردەوە، بیاری ھگیرسانی شڕیدا ڕۆمانك بناوی (الھائوالئو) ل نووســـینی مجید تۆبی كتائستاش تام و چژی ئـــو ڕۆمانم ھر لمشـــك، ھروەھا كـــی شـــیعرمان كرد لی ١٩٧٠ كۆڕســـال ری كۆڕەكنســـوڕڕەواندز ئازاد جوندیانی ھ نم پـــگای گوندی گوبوو وەمن شـــیعری ڕنیشاندەم خویندەوە و دشاد مریوانی لو كۆڕە شیعرەكانی ھسنگاند وەیكك بوو لوانی شـــیعرەكی منی زۆر جوان ھســـنگاند وە ئمش پاپشتیك بوو بۆ ئوەی من بردەوام

بم.*دیاردە باوەكانی نو كۆمگای كوردی لنو *دیاردە باوەكانی نو كۆمگای كوردی لنو شیعرەكانت ھستی پ دەكرێ بۆ؟ لیان بزاری شیعرەكانت ھستی پ دەكرێ بۆ؟ لیان بزاری

یا شانازیان پ دەكیت؟یا شانازیان پ دەكیت؟ مانم، ئدەكـــ و دیاردانمن شـــانازی بـــ - بمان كاتیشا ئھم للتووری كوردین، بكخۆدانبین لو پشكوتننانی كبسر ژیانا دت، ئب كۆمگاكمـــان برەو پش ببین بو ئاســـتی ك كۆمگا پشـــكوتووەكان،

.چبیر نك كولتووری خۆمان لرجمب چونك ،نابشیعر نووسین ھوازت ل دەچپ * چونك ،نابشیعر نووسین ھوازت ل دەچپ *

نابینین شیعرت بوبكرتوە؟نابینین شیعرت بوبكرتوە؟- من ئســـتا شـــیعر ئنووســـم، بم بوی

سانوكڕای من شیعر بۆ ئب وە چونكمناكبجبین ك داھنانیان پی لم بوارەدا، بكو ك بۆتبوارك لكریرانی تر ھو نووس مئپسپۆر و شارەزایی ھی با ئو شارەزاییش كم بـــ، خوبدات ئم بـــوارە و خزمتی ئم بوارە بكا. من ئستالبواری گشت و گوزارەوە تۆزێ شـــارەزایم ھی، حزئكم لو بوارە خزمت بكم، تا ئســـتا (٧٥) ستوونم ل كوردستانی نوێ لژر ناوی گشـــت و گوزار بوكردۆتوە، وە پـــش بچم بـــۆ دەرەوە كتبكی تقریبن (٥٠٠) الپڕەییم بناوی گشـــتكاری لزستانی كوردستاندا نووسیبوو بداخوە بجم ھشت

الی كاك فرید زامدار و برالفاو كوت.* باسی ئو ڕۆژان بك ك حسن كوستانی * باسی ئو ڕۆژان بك ك حسن كوستانی ھات الت لحاجی ئۆمـــران و خانووت دای و ھات الت لحاجی ئۆمـــران و خانووت دای و

دواتر زانیت بۆ كۆبوونوەكانی پشمرگی؟دواتر زانیت بۆ كۆبوونوەكانی پشمرگی؟- حســـن كوستانی ڕەحمتی برادەركی زۆر زۆر نزیكـــی من بوو، یكك بوو لو برادەرانی ك لیكتی قوتابیانی كوردستانوە یكترمان ناسی، ئوكات مســـئولی ناوچی گل بوو، من ئندامـــی لیژنی ناوچی ڕەواندزی یكتی قوتابیانـــی كوردســـتان بووم، نـــك ھر ئو ســـعدی پیرەش ئوكات مســـئولی ناوچی قوتابیانـــی ھولر بـــوو، وە ھروەھا جمیل ڕەنجبری شـــھیدیش ئوكاتـــ ئندامی لقی یكتی قوتابیان بوو، دوای ھیوا ســـرھنگ و ئمان، ئم لوكاتوە یكترمان ئناسیو زۆر بـــرادەری یكتر بووین و ئـــو برادەرایتیمان ھتال(١٩٧٤) ئاوارەی ئران بووین و گڕاینوە و ئوان،حســـن كوستانی لحاجی ئۆمران ئھات بۆالم، ماوەیك من لگوندكی ســـیاحی ھبوو لئازادی حاجی ئۆمران من بڕوەبری ئو گوندە بووم كاك حسن كوستانی ڕەحمتی فرمانبر بوو لشارەوانی چۆمان، ڕۆژانی پنج شمم لســـر جومع ھمیش ئھات بۆالی من، خۆشـــیكی لوەبوو، شوان من خانووی خۆم ھبوو وەكو بڕوەبری شونك، حزم دەكرد لخانووەكی من بیكوە بخوین لیك نھالتیویست ئیال بكرد ئو داكۆكی ئخانوا، ئخانووـــك بژی، منیـــش خانووەكیم پئدا و ماوەیكی زۆر وابوو، من ھیچ شـــتكم نئزانی لوبابت تاسای (١٩٩١) لكاتی كۆڕەوەك كاك حسنم بینیوە وتی وەرە (ئوجا گاتشمان ھبوو) ئزانی من ك لحاجی ئۆمران ئھاتم ..وتم بۆچـــی بوو؟ ووتم ناوەخبۆالی تۆ ئووتی من زۆربـــی كۆبوونوەكانی خۆم لگڵ پشمرگ و ســـركردەكانی كۆم و یكتی لوێ ئنجامئدا و ئگر بتزانیبا قبوت ئكرد؟ ووتم نخر چونك ترسی كوشتنی لسر بوو.

* دوای * دوای ٢٦٢٦ ســـاڵ لـــ ئمانیا كـــ گڕایوە ســـاڵ لـــ ئمانیا كـــ گڕایوە بھیوای چی بووی ك دەگاتوە دەستت و دواتر بھیوای چی بووی ك دەگاتوە دەستت و دواتر

نبوو؟نبوو؟- من ناتوانم بم پاش(٢٦) ساڵ گڕاومتوە كوردستان، من بدڵ و دەرون ھر ل كوردستان ل ئاوارەبـــووم، من ك ســـتجم ببووم، بدەرەوەی ووتیش بووم ھر بیرم ل خزمتكردنی كوردســـتان دەكـــردەوە، بۆ نموونـــ ئندامی دامزرنـــری زیاتر ل ١٣ ڕكخـــراوی كوردی ڕۆشـــنبیریم ل ئوروپا كـــردووە، وەمن لوش قت داننیشـــتووم كاری سیاسیشم كردووە، چ لناو ڕیزەكانی یكتی نیشتمانی، چ ل ڕیزەكانی كۆمی خوندكارانی كوردستان چ ل ریزەكانی برەی نیشـــتمانی كوردســـتان، چ لبوارەكانی

ڕۆشنبیری ل ڕگای ئینستیوتی كورد.* زیاتر مبستم ئو دوو كتبت كالی فرید * زیاتر مبستم ئو دوو كتبت كالی فرید

زامدار بوو؟زامدار بوو؟- نك ھر ئوە ئاخر من یكم جار ك گڕاموە (١٩٩١) لكاتـــی كۆڕەوا ب ئـــران ھاتموە، ك ئوكات ھاتموە خـــك ھمووی ئاوارە و دەربدەر بوو یك لوان خزانكی ئم ئاوارە

بوون كوتبوون خان لخانوە من چوم سردانم كردن و لگڵ خۆم جاركی تر ھنامنوە ڕواندز، من زۆرم پ ناخۆش بوو خك بیر لوە ئكاتوە بچت ئوروپا، من وام ئزانی ك ئم ھنگاوی یكم بـــۆ ئازاد بوونی كوردســـتان و ئمی دەرەوە بگڕینـــوە نـــك ھانی خك بدەین بتـــ دەرەوە، بتایبتیش لبواری پنابری و ئوان زۆرم كاركردبوو من وەرگیزمانی كوردی و عرەبی و ئمانی بـــووم بۆئوانی دەھاتن كرد، دوای دووساڵ من بوومریان ئنابداوای پلكۆرەوەی كۆمیتی، ھتا من لو بوارەش رۆم ھی بزمانی ئمانی لگڵ دوو برادەری ترا و بزمانی كوردیش ھم بكرمانجی سروو ھـــم بكرمانجی خواروو، بنـــاوی ڕنمایی بۆ كۆچبری كورد، ئوان ھمووی وای لمن كرد ئم ھوی ئوەبدەین گنجكانمان لكوردستان بمننوە و لرە خزمتـــی وتكیان بكن و ئمش بگڕینوە و لرە خزمت بكین، ئوجا مـــن زۆرجار ھاتووموە لســـای (٩١-٩٢-٩٣) ھاتموە دوایی بوو بشـــڕی كورد كوژی نوان پارتی و یكتی چند ساك نگڕاموە ئوجا سای (٢٠٠١-٢٠٠٣-٢٠٠٥) ھاتموە، ئمجارەش جـــاری یكمـــم نی بموە، بـــم ل ھموو جاركا ھندك گۆڕانكاری ئبینم بم ئوەی گۆڕانكاری تدا نابینم ك دیشـــم زۆر ناخۆش دەكا كۆمگاكمان زۆر زۆر ھدی و لسرخۆ كستم خبگا مر دادێ، كۆمسگۆڕانی بنك سروشت یعنی ئب گنجكانمان بیرلوە

نكنوە ك ھموو شت بۆیان جبج بكرێ مر شـــت بگۆڕن، ئفاكت خۆیان ببن بـــئ ڕەخن تی مـــن دەدا و زۆرجاریش من كزیئلگنجكان دەگرم یان قســـیان لگڵ ئكم ،سند نییالی من پ وە كننھبیانووم بۆ ئچونك گنج ھمیش ئب فاكتری گۆڕان بی

لكۆمگاكی.* چـــۆن بوو تمموزی ســـای * چـــۆن بوو تمموزی ســـای ١٩٨٢١٩٨٢ لیانی لیانی مافپـــروەران بیاری بوون پشـــمرگتان داو مافپـــروەران بیاری بوون پشـــمرگتان داو

كبوون ئوانی لگتبوون؟كبوون ئوانی لگتبوون؟ئم چند نووسرك بووین بیكوە ل یانی نیازی چوون م دانیشتحقوقین دانیشـــتین، لدەرەوەمـــان ھبوو زروفكـــ زروفكی زۆر زۆر رو لولھ ل وانخت بوو، خۆپیشاندان و ئسزانكۆی سالحدین دەستی پكردبوو، ئمش بڕاستی ژیانمان زۆر ســـخت بوو، ھموومان ڕاكردووبووین و یعنی من ئو كات لمای خۆم نئخوتم لمای خیالنی خزمكانم ئخوتم، شـــوان ندەورام لمای خۆم بخوم، ئوجا ك دانیشـــتین ئوەی من ببیرم ب مامۆســـتا حوسن عارف، كاك مم بۆتانی، مستفا ڕابر، ســـعدو پرۆش، سامی شـــۆڕش، جوھر كرمانج، سالح عومر، خالید جوتیار بوو ئستا ئوانم ببیرە و ڕككوتین ك ھموومان وەكو نووسر و ڕۆشنبیر پیوەندی ب شۆرش بكین و بچینـــ ئـــو ناوچ ئازاد كراوانـــی كلژر دەستی یكتی نیشـــتمانی كوردستان بوو، وە لووە ھركسك سربست ب پیوەندی ب چ حزبك دەكا، یاخود ب الینان كاردەكا، یان بۆ خۆی بگڕتـــوە وە ڕەنگ بوو لنوان

ئمیـــا ك لوێ دانیشـــتبووین من پیوەندی تنزیمیم نبوو، بم من دۆستی كۆم بووم، بـــرادەری كۆمی برادەری من بـــوون، بم وەكو ڕكخستن من لڕكخســـتنكانا نبووم، بم ڕەنگب لو برادەران ھبووب لڕیكخستن بووب، ئوجا ئوەبوو ئوبرادەران چند ڕۆژك پش من دەرباز بون، بم من تقریبن شش، حوت ڕۆژ دوای ئـــوان دەرچووم ك دەرچووم لنوزەنگا یكتی نووســـرانی كوردستانیان دروســـت كردبوو، خانووی ھاوڕێ خجۆشیان وەرگرتبـــوو، ك ھاوڕێ خجـــۆ ئوكات لوێ نمابوو كردبوویان ب بارەگای یكتی نووسران، لبر ئوەی من سیاحم خوندبوو داوایان لمن كانو خـــوان و ئرشـــتی مرپكرد من سبكم ك سردانمان دەكن، بم ل حقیقتا من ڕۆژكیـــش لگیان لو خانـــووە نژیام، بپچوانـــوە من لگڵ فریـــد زامدار لگڵ مامۆســـتا چتۆ حوزی كـــ ئمكات لگڵ بزووتنوە بوو لژر چتركا ئژیاین، چونك زۆر نماموە، دواتر من چووم ئران و ل ئرانیشوە جڕۆژی ١٩٨٢/٨/٥ من كوردستانم بوابزانم ل یشتم١١/١٩ەوە من گ شت و واشـــبزانم لھ

شاری برلینی غربی ل ئمانیای ڕۆژئاوا.* نووســـركی فاشیســـتی؟یا شـــاعیركی * نووســـركی فاشیســـتی؟یا شـــاعیركی سركوتوو؟ یا گشتو گوزارەوانكی شارەزا؟سركوتوو؟ یا گشتو گوزارەوانكی شارەزا؟

- من دەم بۆ فاشیســـتیك بھیچ شوەیك فاشیست نیم، چونك ئمی بش خوراو وەكو میللتك ھمیشـــ فاشیســـتی بسرمانوە

بووە، جا مسلی فاشیستی لگڵ میللتكی چوســـاوە، یان لگڵ ڕۆشـــنبیرك كلناو میللتكی چوساوەیاب، ڕك ناكوێ، ئوەیك بشم شاعیركی چاكم ئمش وانی، ئمخك یكی زۆرم ھم شارەزاییبش ننگسی ئھ ،كامیل نیكی موتشت و گوزار ھیچ شتگلھموو شتك كموكوڕی خۆی ھی بم گرنگ ئوەی مرۆڤ ل ھوكان بردەوام ب، لخۆ ڕۆشـــنبیركردن بردەوام بـــ ل خۆپگیاندن بـــردەوام ب قد غرور نیگرێ ب من ھموو شتك ئزانم و پویستم بوەنی بپچوانوە ردەبم، زۆرجار لكا شت فمنا من زۆرجار لپیاویكی نخوندەوار شت فردەبم، زۆرجاریش ڕەنگب مرۆڤكی ئكادیمی كك ل وشیكی

من وەربگرێ.* ل ئوروپا یكم كـــس بووی یادی جگر * ل ئوروپا یكم كـــس بووی یادی جگر

خونت كردەوە، ئوەیان چۆن بوو؟خونت كردەوە، ئوەیان چۆن بوو؟- لڕاســـتیدا ئم نك ھر بـــۆ جگر خون ئم لوێ ھر بیرەوەریك پیوەندی ب كورد ھبوای كم یان زۆر خۆمان ت ھدەقورتاند و یادمان ئكردەوە بڕادەی ئوەی كلتواناماندا ھبوو، ئم ھمـــوو نـــورۆزەكان نورۆزمان ئگا و ئشتوانم پت بم ب ھیچ گومانك من ل ھموو نـــورۆزەكان عریف عفل بووم ب شـــیعر خوندنوە و پشكشكردنی وتار، لدوای ئم چندین ئینستیوت و ناوەند دروست كردووە، ئمانشمان كردووە یك لوان یادی جگر خونی شـــاعیر بوو لـــدوای (٤٠) ڕۆژ لڕگای ئینســـتیوتی كـــوری داوا لمن كرامن ئـــو یادەبكموە، منیش ھمـــوو دیوانكانی

جگرخونم بردەســـت كوت كوا بزانم (٧) بـــوو دراســـتكم ئامادەكرد لســـر ژیان و و ئوشـــتان و لزۆر شونا وەكو لحاجی قادری وكاتوەی ئر ئبم لرچاو، ببكۆیی دەھاتمن ئمانیم نئزانی تازەبووم، ئمانیا خۆشی زمانكی ســـخت بوو، ژنی برادەركمان كلم مـــاوەی دواییا كۆچی دوایی كـــرد كاك فكرەت سبار ژنكی ئمانی بوو بس قۆی دانیشتین و ئویش ھموو نووسینكانی كرد ب ئمانی وە ھروەھا برادەركی نووســـری كوردستانی ڕۆژئاوا جان كوردی ناوە شیعرەكانی بكرمانجی خوندەوە، ئم لڕگای ئینستیوتی كوردی بوو

لشاری بۆن.* شانازی بچی دەكی؟* شانازی بچی دەكی؟

- شانازی ب برادەرانی شھیدی خۆم ئكم وەك (جمیل ڕەنجبر، حسن كوستانی، تحسین كاوانی، شھید ڕباز، وە ئوانی كوردایتیان ل فر بـــووم، ئوانی ك ھانیان دام بم ناو ر بچووكیش بگتا ئی ڕۆشنبیری و ھواجھج پنجی خۆم بكموە، وەكو لناو كۆمگای باوكم ورەشم بروەھا شانازی گخۆمان وە ھچونك من ھر لمنایوە لسر دەستی ئوەوە -١٠) م لوە ئشـــانازیربووم، من زۆر بف١١)ئم كتبخانیكی گورەمان ھبوو لماڵ كتبی زۆر ببھای تدابوو، مسلن گۆڤاری نمو تم لوانتاو و ژین و من ئژ و ھالوگخوندۆتـــوە و ئوان وایان لمن كرد من چاوم

ببتوە لناو دونیای ئدەب.* لچی پشیمانی؟* لچی پشیمانی؟

- بگومـــان ھنـــدێ شـــت ھی مـــرۆڤ لی پشیمان، بۆ نموون بوام وای ئبوا لسرەتای ژیانـــی خۆما زیاتر الینك بگـــرم، بم وەكو ھموو گنجانی سردەمی خۆم ڕوومان لھموو الیك ئكرد بۆ نموون شـــیعرمان ئنووســـی، شـــانۆمان دەكردو و ئكتربووین، سیاستمان ئكـــرد، یعنی ئوە نبوو تۆ الینك بگری و

الینكانی تر بۆ خكی تر بجبی.* ڕۆی یكتی نووسران لشاخ چیبوو؟* ڕۆی یكتی نووسران لشاخ چیبوو؟

- خۆی پشـــئوەی ئم بچینـــ دەرەوە وەك یجموعو مم ووتی ئپر كولرانی ھنووسبووین ھندێ نووسرانی تر ل دەرەوە ھبوون بۆ نموون حمی حم باقی، نجیبی خزانی، فرید زامدار و چندین نووسری تر ك ئستا من ناوەكانم لبیر نماوە، ڕۆی خۆیان ئگا، بم ئم ك چووین دەرەوە لووە برنامیكمان وەرگـــرت و لھفتـــی جارك بـــوو ئوەبوو دەوری یكتی نووســـران وە لسرەتادا كاك جوھر كرمانج ئو برنامیی پشكش دەكرد تاماوەیكی یكجار زۆریش بم وەكو پتم وت من زۆر نماموە لكوردستان چونك من بنیازی ئـــوە چووم دەرەوە بچم ئمریكا، الی مامم. زەمانت و شتی وای بۆ ناردم و ومكانم البوو وامئزانی زۆر بئاســـانی ئگم ئوێ كچی

نگیشتم ئوێ.*باسی ئو دوو كتب بك كالی فرید زامدار *باسی ئو دوو كتب بك كالی فرید زامدار

داتنا و دواترگوتی بر الفاو كوتووە؟داتنا و دواترگوتی بر الفاو كوتووە؟ ر ســـیاحســـكیان لبكت بو دوو كتئ -بوو ئم ڕەنجی پنج ســـام بـــوو، ك بناوی (گشـــتكاری ل زســـتانی كوردستاندا) بوو بۆ كم لندبۆوەو كرچاوەم خودەیان ســـ مئوەرگرتبوو، لوان گۆڤاری سۆمر ك ل چلكاندا بارەت بچـــوو، شـــتی زۆر گرنگی ســـدەرئشونوار و گشت و گوزار و شون درینكان و ئو شـــتانی تدا بوو، ئم ب ھقیقت زۆر زۆر ماندووی كردبـــووم، زۆر خمم بۆی خوارد، وە ئوەی تریان دیوانكی شـــیعری بوو بناوی (منیش ھونی درە شـــیعركم) ك بداخوە ھندك لشیعرەكانم سرلبری مابوو زۆر باش بوو ك لدیوانكی ئســـتاما ل بروارەكانی نووســـراوە (٧٢-٧٤) و ئمانم ب بیر مابوو، نووسیموە جاركی تر كوات دیوانك بتواوی مناو چوو، ئكی لند شیعرچوو، چناو نل مئ بنجی ئكی گنووسن تۆ ڕۆژنامبعتزۆر زۆر چاكبزانی ك ئینســـانك بشـــتكوە ماندوو ئب و بالش لدەستی ئڕوا چند پیوە پرشـــان وخمخۆر دەب. تبعن كاك فرید ،گای باوەڕیشمج ،كی زۆر نزیكی منبرادەریكسر ك ھاتموە پرسیارم ل كردو ووتم كاك فرید شتكانم... وتی وەھی كاك نزار داوای لبوردنت لدەكم ئمان الفاوك ھات بر الفاو

كوتن و یك دوو كتبی خۆشمبركوت.* نزار خیالنی بدرخان چۆن دەبین؟* نزار خیالنی بدرخان چۆن دەبین؟

-من ئیمۆ نی بدرخان ئناسم، دەمك بدرخان ئناسم و ئم جاریدووەمیش ك چاوپكوتن لگڵ من ئكا، من بدرخان ب مانگنامیكی ،شنچ مكانی ھتبینم، بابویست ئخۆشبۆ نموون ژمارەی ڕابردووی زۆر شـــتی جیاواز لگـــڵ یكتری تیابـــوو، ھونـــری، ئدەبی، سیاسی، قسی خۆش و نستق، شیعر، یعنی ڕەنگیمم ھر ئســـھیوادارم ل ،ڕەنگمھبمنت ئمیك. دووەم بدرخان بشـــتكی ترەوە زۆر جوان بو ڤیســـتڤانی ســـان بۆ یادی بدرخان ئیگـــێ چونك ب ھقیقت بدرخانیـــكان لمژووی كـــوردا زۆر خزمتی كوردیان كردووە، ھم لڕووی سیاســـیوە ھم ل رووی كولتووری و ئدەبیوە بۆ نموون ھر

ئوان بوون پیتی التینی كوردیان داھنا.

نزار خیالنی لنوان بیرەوەرییكانی سانی ھشتا و شیعر نووسیندا...

!توانا نییبواری شیعر ب رید زامدار لف

ئا: بدرخان

لشاری لشاری لســـای١٩٥٤١٩٥٤ خیالنی لســـاینزار خیالنی نزار روانـــدز لدایك بووە و ماوەیبیســـت و روانـــدز لدایك بووە و ماوەیبیســـت و شش سا ل ئمانیا دەژی و ئستا شش سا ل ئمانیا دەژی و ئستا گڕاوەتوە كوردستان. ئو كسكی گڕاوەتوە كوردستان. ئو كسكی

قس خۆشـــ و بیرەوەری زۆرە قس خۆشـــ و بیرەوەری زۆرە و لھمـــان كاتیش شـــاعیرە و لھمـــان كاتیش شـــاعیرە ودیوانكـــی ھیـــ بنـــاوی ودیوانكـــی ھیـــ بنـــاوی

(لوەكانی خرەند ماچكن).(لوەكانی خرەند ماچكن).

بدرخـــان بشـــتكی تـــرەوە زۆر جوانـــ بـــو ڤیستڤانی سان بۆ یادی بدرخان ئیگێ چونك بـــ ھقیقت بدرخانیكان لمژووی

كوردا زۆر خزمتی كوردیان كردووە

"

"

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،11رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی پروەردە و فركردن

بڕوەبر!!!كازم عومر دەباغ منیش گوتم ئوجارەش پلیكی (الواز وەربگرە)

بكو دەبیت ب سرپرشتیار! وە لڕووی بوومخۆم رووب یرتر كش سمانلیكك ل قوتابخانكان بینیـــم مزیان رازاندەوە بـــ رازاندنوە ب خواردەمنی بیانی، گوتم ئوە چیی لوەمدا گوتی: پاش ئم ھموو بیانییك كاتژمـــر نۆ لـــرەدا نان دەخۆیـــن بب ئوەی شرمك یا ھوەستیك بكن لم كارە برانبر بمن وەك سرپرشـــتیارك. باشـــ ئی ئوە

.ركردن نییروەردەو فی پالوازی پرۆس 22/1/2008 رۆژی ســـیرتر لمـــش سردانی قوتابخانیكی توركمانی ناو شارم كرد مامۆستای كوردی بتوركی و كوردی بۆ قوتابیانی رووندەكردەوە. بمرجك ھیچ پۆلك نبوو لدوو قوتابی زیاتری لبت، ژمارەی مامۆستاكان زیاتر بوون لژمارەی قوتابییكان. ئوەی ســـیرە ئم ك دایگی لكی دیكیقوتابخان یقوتابخانئویش ژمـــارەی قوتابییكانی ل چواردە قوتابی

تناپڕت!! من زۆر بڕاشـــكاوی دەم: گلك جار بھۆی نبوونی كادیری شـــارەزا ل وەزارەتی پروەردە، ھندك فرمانی كارگی ك دەردەچت بخراپی دەشكتوە. لسر پرۆسی پروەردەو فركردن بۆ نموون ئمســـاڵ تاقیكردنوەی خولی دووەم كاتكی ھاتپش ئم وایكرد ك ھندك قوتابی داببت لتاقیكردنوە تاوای لھات تاقیكردنوەی خولی سیمیش پیدابوو ك ئمش الوازییكی دیكی پرۆســـی پـــروەردەو فركـــردن بدیار

دەخات. بۆی لرەوە ئوە بڕاشـــكاوی دەم: ك شوازی پـــروەردەو فركردن لـــدوای یانـــزدەی ئازاری 1970ز دا گلك لم رۆژگارەی ئمۆ باشـــترو پشـــكوتووتربوو، لزۆرالیـــوە لگڵ نبوونی ئامـــرە تكنلۆژیای پشـــكوتووەكانی ئمۆ، چونك ھست بلپرسینوە ھبوو ھمووشتك لسر سكی خۆی دەڕۆیشت. ئمۆك خاوەنی حكومتـــی ھرمـــی كوردســـتانین و وەزارەتی پـــروەردەی حكومتـــی ھرمـــی كوردســـتان ئوەندەی بایـــخ بزمانی ئینگلیزی و كردنوەی قوتابخانو خوندنگای خوندنی ئینگلیزی دەدات كمتر ئاوڕ لزمانی كـــوردی و خوندنی كوردی و مـــژوو و جوگرافیـــای كوردســـتان دەداتوە. ندكاری كورد زمانین با قوتابی و خونا مـــئبیانییـــكان نزانـــت، با باش بیزانـــت. بم خـــۆت و زمانكت لبیرمكـــ، جگ لمانش ویســـتز پڕروەردەی بر وەزارەتـــی پســـل ن بۆ ناردنردردەبژھ ی كم مامۆســـتایانئدەرەوەیان بـــۆ خولی تایبتی بۆ دەرەوەی وت، پویست كسی شیاوبن و ھبژاردنك دووربت لخزمایتی و حیزبایتی، چونك ئم ئمانتكی گورەی، ئمۆ میللتكمان پویستی بزانست و شارەزابوون ھی لپشكوتنی رەوتی پروەردەو فركردن چونك بشك لم كسانی ك نردراون نیی كی وایان پوە شتتھاتوون بۆ دەرەوە كك شایانی باسكردن بت كسانك ھن تائستا زیاتر ل یانزدە جار بـــۆ دەرەوەی وت نردراون

بم كوا چاالكییكانیان!!. لكۆتاییـــدا وا ببـــاش دەزانم ك لپرســـراوانی ویستپ وە كمئاگا بكوە بركردن لروەردەو فپ ی كموكوڕیانم ككردنی ئـــت بۆ بنببدروھبوونت ھۆی الوازی پرۆسی پروەردەو فركردن. با رز لقوتابخانو خوندنگاكانمان بگرین، با وەك ھندـــك لقوتابخانكانی كۆریاو یابانی لبكین كات قوتابی ك دەچن قوتابخان و خوندنگاكان پوەكانیان لپ دەكنوە ئینجا پ دەخن ناو

قوتابخان. ئمی رزگرتن لشونی پیرۆز.بۆی پویست كادیری شارەزا لبواری پروەردەو فركردن لشـــونی گونجاو دابنرن. با نھین ئاســـتی پروەردەو فركردن برەو ھدر بچت با قوتابخانـــو خوندنگاكانی نو چادرو خمی شۆرشی سای 1974ز دا. لناوپردان و ئازادی الین و ئۆردوگاكان بھنینوە برچاومان ك لم بارودۆخ ئاۆز و ترسناكدا لژر دەنگی فۆكی بۆمبا ھاوژدا ئمی مامۆستا بئركی سرشانمان ھدەســـتاین و رەوتی پشـــكوتنی پرۆســـی پـــروەردەو فركردن چندینجار لـــم رۆژگارەی ئمـــۆی كۆمپیوترو ئینترنـــت و چاپخانی

سردەم باشتر بوون. كدا مشتم نووسینباسمكردووە ل ی كمانئلخروارك ك بھیوای برزركردنوەی ئاســـتی خوندن و پروەردە بۆ نوەی ئســـتامان تاوەكو

ئاییندەیان گشبت. *سرپرشتیاری پروەردەیی

ھسوكوت لگڵ زمانی كوردیدا بكن و قوتابی زمانی كوردی نزانت. باش واباشتر نیی ئم دوو قوتابخانی بكرت بیك. یا ئگر بۆ رازیكردنی

!!یكی دیكشت دەوروپشتمانپشم باشـــ ئوەش بخم ڕوو ك مامۆستایان ڕنمایـــی یكان جـــ بج ناكـــن كلالین پروەردەوە بۆیان دەچـــت وەك بكارنھنانی ھۆیكانـــی فركردن و ئنجـــام ندانی دەفتری پالنـــی ســـان و مانگان و ڕۆژانـــ. یانھاتن و بشداری نكردنی مامۆستایان لم وان نموونیی و مشقكارییانی كلالین مامۆستایانی شارەزا دەگوترتـــوە. ئمانش ھمووی دەگڕتوە بۆ الوازی و ھوســـت وەرنگرتنی بڕوەبرایتی پروەردە و یكی سرپرشتی. لمش كارەسات رشتیارەكان كرپمامۆستا س ك لندبارتر... ھدەچن قوتابخان و خوندنگایكان بتوركی لگڵ بڕوەبر دەدون و تبینی یكانیان ل تۆمارگكان بعرەبی دەنووسن. باش ئگر شرمتان بزمانی م حیزبت وەرگرتووە. لنم شـــوبۆ ئ كوردیی

كوردیی كورد پروەرە بڕزە!!باش دەبت چاوەڕی چی لم بڕزە بكرت. حاجی

قادری كۆیی لدرە شیعركیدا گووتوویتی:بۆچی وەیا چۆن ك مكا كوردزنكوردی حل

لدایكی بپرس ك ئم بچووەی لكوێ ھنا.جگ لمانش ئســـتا ل بڕوەبرایتی گشتی پـــروەردەی ھولر. سرپرشـــتیاری ھاریكار ھی. ئم سرپرشتیاران چاودری لسر كاری سرپرشتیارەكانی دیكی پروەردە دەكن، بم ئوەی سیر لرەدا ئمان ناتوانن ئركی خۆیان وانئ ن، چونكبكـــ جبویســـت جوەك پ وانامت و بخزمل پسپۆری و شـــارەزایی نلناگن ئوانی ك چاودریان دەكن. تنھا بھۆی

دەستی حیزبایتی و خزمایتی ھاتوون بۆ ئم شون تنھا پارە سرف كردن ھیچی تر!!

وەزارەتی پروەردەی بڕز خول بۆ مامۆســـتایان م خوالنبـــۆ ئ كاتی دەوام باشـــوە لدەكاتـــلپشـــووی ھاویندا ناكرنوە. باشـــ نازانن ئم خوالن كلكاتـــی دەوام دەكرنوە دەوام ئیفلیج دەكات و گیروگرفت بۆ قوتابی و خوندكار دروست دەكات.. جگ لمـــ وەزارەتی پروەردەی بڕز بابتی تازەی خستۆت ناو كتبی زانستكانی پۆلی دووەمی بنڕەتی كلئاستی قوتابی دانیی. دەتوانم بۆی .ك مامۆستاش دانییندئاســـتی ھم لب ونبك زانســـتیان بم كتی ئمش ئدەبوو پبر دەســـتی قوتابی و خونـــدكار خولی تایبت بكرابایوە و تاكار نگیشتبای ئوەی ئمۆ لناو

خك مقۆ و مقۆ و ناڕەزایی پیدا ببت.شتكی دیكش ھی پویست بیخمڕوو ئویش ئوەی گلك جار لیژنی لكۆینوە دادەنرت كژنك لیشكوە لینكۆدواداچوون و لبۆ ببكارەكانی خۆی ھدەستت بئمانتوە، بم لكۆتاییدا لكۆینوەك بب ئنجامی دەمنتوە كش ھۆكارمن ئبار دەبرو لم و ئن ئالیو ل ركردن بروەردە و فی پر پرۆسس كاردەكاتمتمانیی لالین سرپرشتیاران دروست دەكات. وەكینكۆنجامی لوەی ئك جار بۆ شاردنلگئم مامۆستایی ك لكۆینوەكی لسر كراوە

پای و مقامی گورەتر و شایستتر دەكن.من سای خوندنی 2006/2007 پلی (الواز)م دا بمامۆســـتایك لكاتی ھسنگاندن. ئم مامۆســـتای ھات بۆیكی سرپرشتی برانبر ھموو سرپرشتیارە بڕزەكان گوتی . مامۆستای م وابووم بت داوە پ(ی- الوازپل) نابتز جڕب

كردوە وات (ئیھمالم كردوون) چونك ھیچ نازانن و دەبنگن باش لرەوە من بم مامۆستای بڕزە دەم ئگر مامۆستایك بم شوەی ھسوكوت لگڵ منداكانی ئـــودا بكات ل قوتابخانیك رازی دەبت. ب شك وەمكی سد جار نخر دەبت.بجگـــ لمانی ك باســـمكردن ھندك مامۆســـتا لڕگای خولی شـــیاو بماوەی شش مانگ دەكرن ب مامۆستا. بتایبتی دەرچووانی ئامادەیی پیشســـازی و بازرگانی و كشتوكای. نردردەن ش مانگیش م خولپاش ئ مانئ ك كانرەكییھۆكارە سش لمانكان ئقوتابخانبوونت ھۆی ھنان خوارەوەی ئاســـتی زانست و پروەردە و فركردن، چونك ئمان سایكۆلۆجی و زانستكانی دیكیان نخوندووە ك پیوەندی

.یوە ھمنابپســـپۆرییكیان جیـــاوازە لگـــڵ پســـپۆری مامۆستایكی دەرچووی خانی مامۆستایان یان پیمانگاكان. بۆی داواكارم ل برپرسان باكادیری شـــارەزا ئامادە بكن بۆ ئم بوارە.؟ كسی شیاو ل شـــونی گونجاو و شیاو دابنن وەك پشینان

گووتویان نان بۆ نانوا گۆشت بۆ قساب.ھۆكارەكی دیكی ھاتن خوارەوەی ئاستی زانستی و پروەردە و فركردن ئوەی ك مامۆســـتایانی سرپرشتیار ھســـنگاندن ئنجام دەدەن بۆ مامۆستایان ھسنگاندنكیان ھیچ لپرسینوەی بدوانایت. پویست لپرسینوە ھبت بۆ ئوەی مامۆستاش وەك پویست كارەكانی خۆی ئنجام بدات گر ھر پڕنووسینوەی با ئنجام ندرت

باشترە.شـــتكی دیكـــش ھی پم باشـــ بیخم ڕوو ئویش دانانـــی رابرە لالین ھندك بڕوەبر بب ئوەی فرمانی كارگییان ھبت و یكی

سرپرشـــتیاری ئاگاداربت ئمش یكك لم كارانی ك ھندـــك بڕوەبر ئنجامی دەدەن بۆ ئوەی ھندك مامۆســـتا لوان گوتنوە دوور بخنوە و حشـــاریان بـــدەن و پیاوەتی بئاوی حماموە دەكات. باشـــ ئی ئمش گندەی

.نییجگـــ لمش ھندـــك لـــ ڕوەبرانمان وەك پویست پشوازی ل مامۆستایانی سرپرشتیار ناكن لكاتی سردانكانیاندا. باش ئی ئمش بزی نیی ب جنابی بڕوەبر ئنجامی دەدات. باش ئگر بڕوەبر بچت ژووری پۆل و قوتابی و خوندكار وەك پویست پشوازی لنكن رازی دەبـــت بگومان وەمكـــی بنخر دەبت.. جگ لمش ھندـــك لبڕوەبرەكان لكاتی كۆبوونوەی سرپرشـــتیار لگڵ مامۆستایان وە. باشكۆبوون ی ناچنگشداری ناكات وەلبئی مافی خۆم نیی بم پرۆســـی پروەردە و

فركردن برەو ھدر دەچت!!!ھۆیكی دیكی ھاتن خوارەوەی ئاستی زانستی پرۆســـی پروەردە و فركردن ئوەی ك كتب لكاتی خۆیدا ناگات دەســـت قوتابی و خویندكار بۆ نموون وا خریك نیوەی ساڵ دت تازە بتازە كتبی زانست و ئلف و بی كوردی و خوندنوەی كوردی.. دەگاتـــ قوتابخانـــ. بھی چاپی زۆریشوە لگڵ ئوەی ك خرجییكی زۆریشی لكراوە لالیـــن وەزارەتی پروەردەی حكومتی

ھرمی كوردستان.باشـــ وەزارەتی پـــروەردەی حكومتی ھرمی ندنگایم خوئـــ قـــكوردســـتان چ رەوای ھبودجـــی بۆ دابیـــن بكرت لالیـــن حكومتی ھرمی كوردســـتان و ئوان بم شوە و شوازە

چونك ئم ئگر بمانوت خوندن شـــیرازەی نپچت پویســـت بڕوەبر ھمیش تادەوام تواو دەبت لناو قوتابخان بت ئگرنا دەوامی قوتابخان ناڕك دەبت. جگ لمانش ھندك بڕوەبر فرمانی كارگی كلالین پروەردەوە دەردەچت ج بج ناكن بۆ نموون ئمســـاڵ لـــ 12/10/2007 فرمانبرك ب فرمانی كارگی ك ل بڕوەبرایتی پروەردەی ھولر/1 دەرچوو بوو بۆ ئوەی بچت قوتابخانی (دیاكۆ) بڕوەبری قوتابخانی ناوبراو دەست بكاربوونی ندەنووسی بۆ ئم مسلی، سردانی جنابی وجر/1م كرد ئولروەردەی ھری پـــوەبڕبپاش دوجار تلفۆنكردن لگڵ بڕوەبر ئوجا جنابی بڕوەبری قوتابخان دەست بكاربوونی م كردەوانئ باشرەی نووســـی كرمانبم فئبنادروست ناشكتوە بسر پرۆسی پروەردە

و فركردن......!ھندك ل بڕوەبرەكان وشی ناشیرین برانبر مامۆســـتایان بكاردنن وەیكی سرپرشـــتی زانیاری تواوی ھی برانبر ئم مســـلی وە بانگھشتی كردوون بۆ ئوەی بخۆیان دابچنوە.

لمانش ســـیرتر ئوەی گلك جـــار كداوای گوتنوەی وانی ئلف و بی كوردی لمامۆستایك دەكی دەت نازانم بیموە. براســـتی سیرە مامۆســـتا خۆی بگینت ئم ئاست ب نازانم بـــۆ خۆ رزگاركردن لئركك بڕاســـتی ئمش یكك ل ھۆكارە الوازەكانی پرۆســـی پروەردە

و فركردن.لـــرەوە بجنابی ئم مامۆســـتای دەم ئگر قوتابییك لكاتـــی وانگوتنـــوەدا ب نازانم. ھوســـتی ئم مامۆستای چی دەبت. ئایا لی رازی دەبـــت بگومان وەمكی نخر دەبت.

شتر مامۆستاكردەمی پس بیرمانموومان لھدادەمـــزرا دەنردرا بۆ گوندە ســـنوریكان كاتی پشووی فرمی نبوای ندەھاتوە و قوتابخانی بج ندەھشت كچی ب پچوانوە ئیمۆ مۆدیل گۆڕاوە مامۆستا لم كاتی ك دەیوت دابمزرت مـــرج دادەنت بۆ بڕوەبرایتـــی پروەردە و دەیوت قوتابخانكی نزیك ماوە بت ئگر تۆزـــك دووریـــش بت دەبـــت ئۆتۆمبیلیان بۆ بگیرت. ئمان ھمووی الوازی پرۆسی پروەردە و فركـــردن دەردەخن و بـــرەو الوازی دەبن. قوتابخان درەنگ دەگات ك جار مامۆستا كلگ دە ی چونكڵ بكگوەی لپرسینناتوانی لكمترخمی من نیی پاســـك درەنگ ھات بم

شوەی خۆی رزگار دەكات ل لپرسینوە.جگ لمانش دیاردەیكی لمانش ناشایستتر ئوەی ك ئویش من بگندەی دادەنم ھبوونی كتب فرۆشتنی قوتابخانكانی خوندن لبن دیواری كی لبم كتئ ب فرۆشم كتئ باش .تق

بوو ئگر الینكی گندەڵ بۆی نھنابت.لمانش گنـــدەڵ تر ھندك ل لپرســـراوانی پروەردە ئۆتۆمبیلی وەزارەتی پروەردە بشـــو و ڕۆژ دوای دەوامـــی فرمـــی بـــۆ خزمتكردنی برژەوەنـــدی خزانكانیـــان بكاردنن و بنزین بئارەزووی خۆیان سرف دەكن لسر حیسابی دەوت. باشـــ ئـــی ئمش دەســـت ناپاكی

!...نییجگ لم ھندك ل مامۆستایان وشی ناشیرین لـــ قوتابخانكان برانبر قوتابیان بكاردنن وە جیاوازی ئاســـتی زانســـتی رەچاو ناكن لنوان قوتابییـــان یان ھندـــك ل مامۆســـتایان زۆر براشـــكاوی دەـــت ئم قوتابیانم پشـــتگوێ

ئاشكرای ك مامۆســـتا ئو وش برز و پیرۆز و بپزەی دەدرت پاڵ كسك ك ھموو خۆشی ژیانی و تمنی دەخات ڕگای خزمتكردنی نتوە چاوگشـــكانی دوا ڕۆژی گلكمان، مامۆســـتا .رەوەرییگای تاریكی و كورەوەی ڕرۆشنك چرایبۆی پویســـت بچاوی ڕزەوە ڕزی لبگیرت و ھردەم ھوی ئوە بدەین بشكۆداری بمنتوە و لخۆشگوزەرانی دابژین. ئم ئیمۆك مامۆستاین پروەردەی مامۆســـتا بڕزەكانی پش خۆمانین بۆی دەبت لئاســـتی ئوەدا بین كدســـۆزبین بۆ كارەكمان وەلئاســـتی لپرســـراویتی دابین برانبر میللتكمان. ئگرنا مژوو لدوا ڕۆژدا زۆر بب بزەییان دادەبزت سرمان. ھر ئم قوتابیانی كلبر دەستمان پدەگن و دەردەچن ئوانیش ھسنگاندن و بۆچوونی خۆیان دەبت بۆ مامۆستای لھاتوو. وەك گوتوویان ڕۆژان ڕۆژی

.دوایللرەدا بابچین ناو ناوەڕۆكی باسك و ئم ھۆكارە ناشایســـتان بخینڕوو ك بوونت ھۆی ئوەی ئاستی زانست و پرۆسی پروەردە ل كوردستاندا برەو ھدر بوات و لرە و لوێ باســـی نزمی نادروستی ئاســـتی پروەردە و فركردن دەكن و خۆزگ بســـانی ڕابـــردوو دەبن. ك ئمش دەتوانم بم كارەساتكی زۆر گورەی لكاتكدا ئم ئیمۆ خاوەنی حكومتی ھرمی كوردستانین ردەســـتدایبكی زۆرمان لیت و بودجو دەرامو ڕكخراوەكانـــی جیھانیش بھموو شـــوەیك ھاوكاریمـــان دەكن ھر لچاكردنی كتبكان تا دەگات ناردنی مامۆســـتایان بۆ خولی تایبت بۆ دەرەوە و كردنـــوەی خولـــی تایبت ل ناوەوەی

ھرم.بۆی لرەدا بپویســـتی دەزانم ك لپرسراوانمان ئاگادار ببنوە تاوەكو لئاستی لپرسراویتی دابن، ئم كموكوڕییان بنب بكن و چارەی گونجاویان لالین شـــارەزایان بۆ ببینوە، كادیری شـــیاو لشونی گونجاو دابنن دوور لبۆچوونی تسكی حیزبایتی. یكك لھۆكارەكان بۆ ھاتن خوارەوەی ئاستی زانستی پروەردە و فركردن دەگڕتوە بۆ خراپی ئارەزووی مامۆستایان دادەنرن لالین ڕكخراوە پیشیی حیزبیكان ب ئوەی مامۆستا یا سرپرشـــتیار بتوانن مشـــتومی پویستیان لكارەكانیاندا لگدا بكن. بۆ ڕوونكردنوەی ئم دیاردەی ھندك بابت دەخم ڕوو ك ڕووبرووم بۆتوە لكاتی ســـردانكاندا بۆ قوتابخانكانی

ناوشاری ھولر. ـــك لـــكردانی یڕۆژی 21/1/2008 ســـقوتابخانكانی ناوشـــاری ھولـــرم كرد جنابی بڕوەبـــر ئم بیانییـــ ئامادەنبـــوو. ڕۆژی 23/1/2008 جاركی دیك ســـردانی ھمان قوتابخانـــم كـــردەوە كاتژمر ھشـــتی بیانی ھمیسان جنابی بڕوەبر دەرسك ڕۆیشتبوو ئینجـــا پیدا بوو. لجیاتـــی بخرھاتن و داوای لبووردن بكات پی گوتم بڕز خرە وازوو ھاتووی. منیـــش لوەمدا گوتم مـــن لكاتی دەوامی خۆم ھاتـــووم، بم تۆ خرە دووجارە وا دوادەكویت. ئم ئگر بمانوت لپرسینوەی لگدا بكین الین پیوەندیدارەكان برگری لدەكن و بسد و یك شـــوە خونكی بـــۆ لكدەدەنوە....! ت كالوازەكان دادەنر خا ك لكیش بمئ ركردن. كروەردە و فی پر پرۆسس كاردەكاتندەبوای وابت و دەبوای لپرسینوەی لگدا بكرابای بۆ ئوەی جاركی دیك نیتوانیبای بم شوەی ھسوكوت بكات برانبر بمامۆستای سرپرشـــتیار. جگ لمانـــش بڕوەبرەكان جاری واھی سنووری دەستی خۆیان ئوەندە فراوانكردووە ك لسنووری دەستی بڕوەبری ك وەیـــویـــش ئروەردە زیاتـــرە....! ئپـــبئارەزووی خۆیان مۆت دەدەن ب مامۆستایان، مـــن گلك جـــار لكاتی ســـردانكانمدا داوای دیدەنی مامۆستایكم كردووە نمتوانیوە دیدەنی و سردانی بكم چونك بڕوەبر دە مۆتی ھی. كات داوای داواكارییكی دەكم داواكاری نیی. سرەنجام بڕوەبر دە ئستا تلفۆنی كرد نخۆش. باش ب چ مافك بڕوەبر پیاوەتی لسر حیسابی قوتابیكان دەكات لگڵ مامۆستا. ئوەی ســـیرە ئم داواكارییان ھیچی ناچت و ڕەوانی بشی مۆتدان ناكرت لبڕوەبرایتی پروەردە. ئمـــ ھموومان ئوەمان باش لبیرە ویستی بر پگشتر مامۆســـتا ئك پنســـا دەبوای ك رۆژیش بوایر بۆیگئ ت بوایـــمۆداواكاری پشـــكش ب بڕوەبرایتی پروەردە بكردبای، چونك لكاتی وەرگرتنی مۆت لالین مامۆســـتایان ئوەی زەرەرمنـــد دەبت بپلی

.م قوتابیكیبۆی پویســـت ســـنوورك بـــۆ بڕوەبرەكان دابندرـــت بـــۆ ئـــوەی بـــ ئـــارەزووی خۆیان قوتابخان بج نھـــن و رۆژی تایبتییان بۆ دابندرت بۆ سردانی بڕوەبرایتی پروەردە.

پرۆسی پروەردە و فركردن ل سانی حفتا لئستا بقوەتتربووكاتژمر(٩)ی بیانی چووم قوتابخانیك مزیان رازاندبۆوەو نانیان دەخوارد.

جاران لناو شاری ئو"پیرە ھولر"ەی، دانیشـــتوانكی ھـــرەزۆری زۆربی وەكو خوو عادەتـــك لئاخرو ئۆخری ھاوینان و سرەتای پایزان ھر ماك حیوانك یـــا دوانی دەكی، لماوە دایاندەبستان و دەیانكردن دابستی، ،شـــفتی و گندۆرەیـــان دەدان لكپناوە ناوە پـــاك و جوان ل"ئاوی میری – جۆگـــی میری"دەیان شووشـــتن، پاشان ك پۆژەی ئاوی بلوع لشار دامزرا، ھركسو لمای خۆی دەی شووشتن، قیســـكی خورییكی وەكو یوانیش بخۆ ح دەھات، ئفری لبشووشتن قو دەبی؟! لدەگڕان تا باش قو دەبوون و دونگیان دەكرد، كـــ پایز كۆتایی دەھات و دنیا كمك سارد دەبوو، زستان دادەھات، بارانك یا دوو باران دەباری، ئوە ھدەستان دابستییكیان ســـردەبی و دەیان كوشـــتوە. لرەدا چند"پندك"لناو شـــاری ھولر و دەڤـــری دزەییاتی دەشـــتی ھولركدا ســـریھداوەو

.یھدەربارەی"دابستی"دەن:

!ستییی داب١- دە ٢- بوویت دابستی!

!ستیی٣- دەمنی داب ٤- خۆ دابستی نی؟!

كســـتییوەی دابپـــاش كوشـــتنلجیـــا لگۆشـــتكی ئســـككیان لناو گۆشـــتكیان ئینجا دەكردەوە، دۆنی خۆی جـــوان ســـۆر دەكردەوە، پاشـــان پاك و تمیز لناو گۆسكیان دەكـــرد، ئینجا دەركی گۆســـككیان ب پارچ قوماشـــكی سپی دەبستاو پڕۆككی لدەوری قوڕیان پاشـــان ھدەسووی، بۆئوەی ھوای وەرنگری

.چك نت كو گۆشتوەختـــ دنیـــا كمك ســـار دەبوو، زستان دادەھات، ئوە ناوە ناوە"مراك مراكیـــان دوو یـــان كوچك"ـــك -لدەردەھنا لگڵ ھلكیان دەشتاند دەنـــا كیـــان لشـــتی دیكچیـــا بئارەزوویـــان لســـر بوایـــ، بمیان دەمـــاوە ئـــوەی "دەگوت:"قاورمـــ راف و ھیدیكراسوو و تگۆشتی پلئوە ھربخـــاوی خویان پدادەكرد، لســـر یكیان دادەنا، لسر شوەی گۆشتی گسی ئســـتاك، بم پش ســـۆركردنوەی، ئینجا لناو گۆسكی دیكیـــان دەكـــردو دەیـــان پســـتا، ئمیان بۆ چشـــتی كفتـــو ترش و ساوار بگۆشتی بكاردەھنا، بمیان دەگوت:"باسم". بۆی ك كاتی قاورمو باسمكردندادەھات و تا زستان دەچوو، ئـــوە بازاڕی قســـابان ندەما، كس پویســـتی بوان ندەبوو، كارەكیان بتواوی كز دەبوو، چونك ھركسو لماوە گۆشـــتی خـــۆی ھبوو، جا لـــرەدا دەیانگوت:"چقۆی قســـابان شـــكا"دەربارەی گۆشـــتی قاورمـــش

دەیانگوت: !ی خواردییی قاورم١- دە !ی٢- دەمنی گۆشتی قاورم٣-خۆ قاورمت نخواردیی؟!

!قاورم ٤- بوویت

گۆسكی شین و گۆشت و قاورمو

باسرمی ریانولھ

چۆن راپڕین دەسیپكرد؟چۆن راپڕین دەسیپكرد؟رژمی بعس لشڕی ھشت سای دالگڵ كۆماری رژمی بعس لشڕی ھشت سای دالگڵ كۆماری توخۆی دەوپشــــتی راستپابران كئیسالمی ئ توخۆی دەوپشــــتی راستپابران كئیسالمی ئزلھزەكانی دونیاو یارمتی دارایی دەوت عرەبیكانی زلھزەكانی دونیاو یارمتی دارایی دەوت عرەبیكانی نجامی دا بئ (ت وســــعوودیكو) تیتایبنداو بك نجامی دا بئ (ت وســــعوودیكو) تیتایبنداو بكجۆرك كۆتایی بشڕەك ھنا كببرژەوەندی خۆی جۆرك كۆتایی بشڕەك ھنا كببرژەوەندی خۆی نوشكایوە، ھزەكی ھندە گورە ببووندەگڕایوە نوشكایوە، ھزەكی ھندە گورە ببووندەگڕایوە دۆخی جارانــــی، زیادلوەش لماوەی شــــڕی دوورو دۆخی جارانــــی، زیادلوەش لماوەی شــــڕی دوورو درژی لكوردستان فری راووڕووت وشەخۆری ببوون، درژی لكوردستان فری راووڕووت وشەخۆری ببوون، ئوشونانی دەستیان دەیگیشت دەكوت برشاوی ئوشونانی دەستیان دەیگیشت دەكوت برشاوی تان و بۆ ئوی دەمایوە تنھا ماكی ورانو خاككی تان و بۆ ئوی دەمایوە تنھا ماكی ورانو خاككی سووتماكراوبوو ھیچیتر .پیادەكردنی ئوسیاست وای سووتماكراوبوو ھیچیتر .پیادەكردنی ئوسیاست وای لھزەچكدارەكانی بعس كردلپاشكشكردنیشیان لھزەچكدارەكانی بعس كردلپاشكشكردنیشیان .ردەوام بركردەكانیان بھزری سل ودیدوبۆچوونئ.ردەوام بركردەكانیان بھزری سل ودیدوبۆچوونئ

بماوەیكی كورتی تواوبوونی شــــڕی داســــپاوی بماوەیكی كورتی تواوبوونی شــــڕی داســــپاوی (بعسـ ئــــران) لكاردانوەیكی چاوەڕوان نكراودا (بعسـ ئــــران) لكاردانوەیكی چاوەڕوان نكراودا رۆژیرۆژی١٩٩٠١٩٩٠/٨/٢ پالمــــاری دەوتــــی (كوــــت) ی پالمــــاری دەوتــــی (كوــــت) ی داولماوەی چند كاتژمرك دەســــتی بسر داگرت، داولماوەی چند كاتژمرك دەســــتی بسر داگرت، ئوی دەســــتگیركرا، ئوەی ڕایكرد لترســــی ئنفال ئوی دەســــتگیركرا، ئوەی ڕایكرد لترســــی ئنفال ورەشكوژی خۆی دەربازكرد، بمجۆرە سامانكی زۆری ورەشكوژی خۆی دەربازكرد، بمجۆرە سامانكی زۆری پارەوپول، ئاتوون، كلپل وشــــتوومكی بازرگانی پارەوپول، ئاتوون، كلپل وشــــتوومكی بازرگانی كرتكانی تایبت ودەوتی فرھوودكرد دەستیكرد كرتكانی تایبت ودەوتی فرھوودكرد دەستیكرد ب گوزانوەی بجۆركــــی وابووە مایی ڕق وبزاری ب گوزانوەی بجۆركــــی وابووە مایی ڕق وبزاری

ھموودونیا .ھموودونیا .حكومتــــی بعس دەوتــــ زلھزەكانــــی لخوی حكومتــــی بعس دەوتــــ زلھزەكانــــی لخوی مدیكتاتۆرو رژ ركاتوەی ھداركردەوە لت بفغ مدیكتاتۆرو رژ ركاتوەی ھداركردەوە لت بفغعســــكرتاریكان ھلیان بۆبەخس ھرگیز درغی عســــكرتاریكان ھلیان بۆبەخس ھرگیز درغی ناكن وشمشری نامردانیان دەوەشنن س لوەش ناكن وشمشری نامردانیان دەوەشنن س لوەش ناكنــــوە باجكی چــــۆن دەدرتــــوەو قرەبووی ناكنــــوە باجكی چــــۆن دەدرتــــوەو قرەبووی

. كانیش چۆن دەبزیان. كانیش چۆن دەبزیانداگیركردنــــی كوــــت لالیــــن حكومتــــی بعــــس داگیركردنــــی كوــــت لالیــــن حكومتــــی بعــــس بیكــــم ھــــۆكاری دەرەكــــی قیرانــــی دەوتــــی بیكــــم ھــــۆكاری دەرەكــــی قیرانــــی دەوتــــی ئودەرپڕانــــدن دەرەنجامكشــــی ئودەرپڕانــــدن دادەنــــرێ دەرەنجامكشــــی دادەنــــرێ شــــرمزاری تووشــــی ،وخاكــــبوولزاری وڕاوەدوونانرمشــــ تووشــــی ،وخاكــــبوولوڕاوەدوونان ،رە روویدابوداگیركس لربگكی واھات موشكستی ،رە روویدابوداگیركس لربگكی واھات موشكستیدەیان ھزار ســــربازی كوژرا زاترلنیوەی سوپاكی دەیان ھزار ســــربازی كوژرا زاترلنیوەی سوپاكی لباریــــك ھتكنرا،چكوجبخانكی كبدەیان لباریــــك ھتكنرا،چكوجبخانكی كبدەیان ھزارملیــــۆن دۆالر مزەندەدەكرا بووە ئاســــنی ژەنگ ھزارملیــــۆن دۆالر مزەندەدەكرا بووە ئاســــنی ژەنگ ھتــــوو تكڵ بخاك وخۆڵ بوو زۆربی دامو دەزگا ھتــــوو تكڵ بخاك وخۆڵ بوو زۆربی دامو دەزگا جاسووسی وحیزبی وسربازیكانی لناوخاكی عیراق جاسووسی وحیزبی وسربازیكانی لناوخاكی عیراق كوتن برپالماری مووشك وفۆككانی ھاوپیمانان كوتن برپالماری مووشك وفۆككانی ھاوپیمانان بسریكدا خاپووركران كارگو جبخانكان، رگوبان بسریكدا خاپووركران كارگو جبخانكان، رگوبان وپــــردەكان ڕووخان وتكــــدران، پۆژەكانی ئاووكارەبا وپــــردەكان ڕووخان وتكــــدران، پۆژەكانی ئاووكارەبا كاولكــــران، بكاری وببازاریكی بــــ ونی لعیراق كاولكــــران، بكاری وببازاریكی بــــ ونی لعیراق

وكوردستان پیداكرد .وكوردستان پیداكرد .قیرانی ئابووری وسیاسی ووت لئنجامی ئوشڕەماڵ قیرانی ئابووری وسیاسی ووت لئنجامی ئوشڕەماڵ ویرانكرە بوو، رژمی لكۆمگای نودەوتی بتواوی ویرانكرە بوو، رژمی لكۆمگای نودەوتی بتواوی دابــــی، ھیچ دۆســــتكی نما، تووندتریــــن گمارۆی دابــــی، ھیچ دۆســــتكی نما، تووندتریــــن گمارۆی ئابــــووری وسیاســــی وفرھنگی بسرداســــپنرا، ئابــــووری وسیاســــی وفرھنگی بسرداســــپنرا، ئوكرەس جنگیانی بقرزلووت چكفرۆشكانی ئوكرەس جنگیانی بقرزلووت چكفرۆشكانی وەرگرتبــــوو ئــــو زیانانی لووتــــان وكۆمپانیاكانی وەرگرتبــــوو ئــــو زیانانی لووتــــان وكۆمپانیاكانی جیھانی كوتبوو، ئوتانیی لكوت كردی ھمووی جیھانی كوتبوو، ئوتانیی لكوت كردی ھمووی لسركرایماڵ،دانوەیان لتوانای رژمكی دۆڕاولشڕ لسركرایماڵ،دانوەیان لتوانای رژمكی دۆڕاولشڕ گل ســــخت بوو، بوەش ھندەیتر خكی عیراقی گل ســــخت بوو، بوەش ھندەیتر خكی عیراقی

تووشی نھامتی نداری كرد.تووشی نھامتی نداری كرد.رژمــــی بعس بخیای بنگكشــــانی وای دانابوو رژمــــی بعس بخیای بنگكشــــانی وای دانابوو دەستبسرداگرتنی كوت لقیرانی ئابووری دەربازی دەستبسرداگرتنی كوت لقیرانی ئابووری دەربازی دەكاو دەبتــــ دەومندترین دەوتی خاوەن نوت دەكاو دەبتــــ دەومندترین دەوتی خاوەن نوت لجیھاندا، بئارەزووی خۆی یاری بنرخوبازرگانیكیوە لجیھاندا، بئارەزووی خۆی یاری بنرخوبازرگانیكیوە دەكات بۆبرژەوەندی خۆی، مسلی داگیركردنكش دەكات بۆبرژەوەندی خۆی، مسلی داگیركردنكش تك وچاونووساندنی دەوردەیند بگرەو بپاش چ تك وچاونووساندنی دەوردەیند بگرەو بپاش چزلھزەكان بھندێ ئیمتیازاتی كاتی پردەپۆش دەكا، زلھزەكان بھندێ ئیمتیازاتی كاتی پردەپۆش دەكا، بم ئوپاروە چورە وابئاسانی قووت ندراو بخراپی بم ئوپاروە چورە وابئاسانی قووت ندراو بخراپی شكایوە، رژم لبری ئوەی ببت دەوتی گورەی شكایوە، رژم لبری ئوەی ببت دەوتی گورەی نوتی ناوچكو شــــونی ئران بگرتــــوە لكنداو نوتی ناوچكو شــــونی ئران بگرتــــوە لكنداو بووە دەوتكی بھزی نفرەت لكراو ھموو دونیای بووە دەوتكی بھزی نفرەت لكراو ھموو دونیای عرەبی وجیھانی بچاوی داگیركر تماشــــایان كردو عرەبی وجیھانی بچاوی داگیركر تماشــــایان كردو

سزای قورسیان بسرداسپاند .سزای قورسیان بسرداسپاند .ئو ھــــۆكارە دەرەكیانـــــ ڕاســــتوخۆكاریـان كردە ئو ھــــۆكارە دەرەكیانـــــ ڕاســــتوخۆكاریـان كردە سـرگالنی عیـراق بكوردو عرەب و كمینكانیانوە سـرگالنی عیـراق بكوردو عرەب و كمینكانیانوە نیانتوانی ھیچیتر برگی سیاست چوتكانی رژم نیانتوانی ھیچیتر برگی سیاست چوتكانی رژم

بگرن .بگرن .لبــــری ئــــوەی خروداھاتــــی عیــــراق ســــرفكرێ لبــــری ئــــوەی خروداھاتــــی عیــــراق ســــرفكرێ بۆئاوەدانی وخۆشگوزەرانی،پشــــكوتنی كۆمیتی بۆئاوەدانی وخۆشگوزەرانی،پشــــكوتنی كۆمیتی وگشــــی ئابووری، تكنۆلۆجیای تازە، پشخستنی وگشــــی ئابووری، تكنۆلۆجیای تازە، پشخستنی ئایینــــی نشــــو ئایینــــی گشــــتوگوزار،ئاوەدانكرنوەی نشــــو گشــــتوگوزار،ئاوەدانكرنوەی ومزارەپیرۆزەكان،گرنگیــــدان بشــــونوارەكۆنكان، ومزارەپیرۆزەكان،گرنگیــــدان بشــــونوارەكۆنكان، باشكردنی باری دەروونی كۆمنی خك كلشڕی باشكردنی باری دەروونی كۆمنی خك كلشڕی ھشت سایدالگڵ ئران ئادگاری خراپی دەركوتبوو ھشت سایدالگڵ ئران ئادگاری خراپی دەركوتبوو كچــــی بپچوانــــوە ھموو ســــامان وداھاتكی كچــــی بپچوانــــوە ھموو ســــامان وداھاتكی بۆبھزكردنی ماشــــن جنگیكی بوو تاوای لھات بۆبھزكردنی ماشــــن جنگیكی بوو تاوای لھات سوپاكی بچوارەمین سوپای گورەی دونیا دەژمردرا سوپاكی بچوارەمین سوپای گورەی دونیا دەژمردرا

لڕووی ژمارەو چك وتفاقوە .لڕووی ژمارەو چك وتفاقوە .سیاستی جینۆسایدو ئنفال وكیمیاباران، چۆكردنی سیاستی جینۆسایدو ئنفال وكیمیاباران، چۆكردنی دانیشتوان وبزۆر ڕاگواستنیان لزدی باب وباپیران، دانیشتوان وبزۆر ڕاگواستنیان لزدی باب وباپیران، شــــونونكردنی زیاتر ل شــــونونكردنی زیاتر ل ١٨٢١٨٢ سدوھشتاودووھزار سدوھشتاودووھزار

ژن ومنــــداڵ وپیاوی كــــورد، لناوبردنی نزیكی ژن ومنــــداڵ وپیاوی كــــورد، لناوبردنی نزیكی ٨٠٠٠٨٠٠٠ ھشــــت ھزار بارزانــــی، دەربدەركردن وكوشــــتنی ھشــــت ھزار بارزانــــی، دەربدەركردن وكوشــــتنی ھــــزاران كــــوردی فیلی لــــ بغداوبدرەوجســــان ھــــزاران كــــوردی فیلی لــــ بغداوبدرەوجســــان وشــــارەبان وشونی تری عیراق، وران وخاپووركردنی وشــــارەبان وشونی تری عیراق، وران وخاپووركردنی زیاترل زیاترل ٤٥٠٠٤٥٠٠ چوارھزارو پنج سدگوندو شـارۆچكی چوارھزارو پنج سدگوندو شـارۆچكی كوردســــتان، تقاندنوەی كانیاوەكان، ســــووتاندنی كوردســــتان، تقاندنوەی كانیاوەكان، ســــووتاندنی ڕەزو باغ وكگكان، شـــــونوارەكۆن وئایینیكان، ڕەزو باغ وكگكان، شـــــونوارەكۆن وئایینیكان، ورانكردنــــی مزگوتوكســــاكان، تكدانــــی مزاری ورانكردنــــی مزگوتوكســــاكان، تكدانــــی مزاری پیرۆزی پیاوانی ئایینی وگۆڕستانكان، بتان بردنی پیرۆزی پیاوانی ئایینی وگۆڕستانكان، بتان بردنی ســــامانی ئاژەی و كشتوكای جووتیاران، ورانكردنی ســــامانی ئاژەی و كشتوكای جووتیاران، ورانكردنی قوتابخانو خوندنگاو بنك تندروستی یكان، ڕاپچ قوتابخانو خوندنگاو بنك تندروستی یكان، ڕاپچ كردنی دانیشــــتوانی كوردنشــــین بۆخواروو ڕۆژئاوای كردنی دانیشــــتوانی كوردنشــــین بۆخواروو ڕۆژئاوای عیراق، بردنی ھرچی زۆرتری الوانی كورد بۆسربازی عیراق، بردنی ھرچی زۆرتری الوانی كورد بۆسربازی وبكوشت دانیان لبرەكانی شڕی (بعسـ كورد) و وبكوشت دانیان لبرەكانی شڕی (بعسـ كورد) و سراوەدوونانی ك ،(تعسـ كوب)و (رانعسـ ئب) سراوەدوونانی ك ،(تعسـ كوب)و (رانعسـ ئب)نیشــــتمان پروەرەكان، زیندانی كردن ولسدارەدانی نیشــــتمان پروەرەكان، زیندانی كردن ولسدارەدانی قرەقۆشیان پاساوھنانوەی نابج وەك توومتی قرەقۆشیان پاساوھنانوەی نابج وەك توومتی جاسووســــی وجوداخوازی، ل وەستانوەیان لڕووی جاسووســــی وجوداخوازی، ل وەستانوەیان لڕووی حوكمی ڕەفتارفاشی، خستنپای خیانتی نیشتمانی حوكمی ڕەفتارفاشی، خستنپای خیانتی نیشتمانی ونتوەیی بۆكســــ شۆڕشــــگەكان، شــــڕكردنی ونتوەیی بۆكســــ شۆڕشــــگەكان، شــــڕكردنی ھــــزی پشــــمرگی كوردســــتان، بكارھنانــــی ھــــزی پشــــمرگی كوردســــتان، بكارھنانــــی ســــرفكردنی قدەغكــــراو، ســــرفكردنی ھمووجۆرەچككــــی قدەغكــــراو، ھمووجۆرەچككــــی پارەوپوولی زۆرو ب ئندازە بۆبكرێ گیراوانیان، كینی پارەوپوولی زۆرو ب ئندازە بۆبكرێ گیراوانیان، كینی كســــانی (نفس نزم) وكردنیان بتانجی ڕستكراوی كســــانی (نفس نزم) وكردنیان بتانجی ڕستكراوی رژم وبكارھنانیان دژی بــــرەی گل، كۆكردنوەی رژم وبكارھنانیان دژی بــــرەی گل، كۆكردنوەی زۆربی گوندنشینكان لچند ئۆردوگایكی زۆرەملی زۆربی گوندنشینكان لچند ئۆردوگایكی زۆرەملی بناوی ئوەی ل شارستانیوە دوورن تا لپشكوتن بناوی ئوەی ل شارستانیوە دوورن تا لپشكوتن ببــــش نبن!، چاندنی تــــۆوی دووبرەكی وناكۆكی ببــــش نبن!، چاندنی تــــۆوی دووبرەكی وناكۆكی نوان عشیرەتكوردیكان وبنماوكسایتیكان بۆ نوان عشیرەتكوردیكان وبنماوكسایتیكان بۆ نمانی متمان لنوانیان، قووكردنوەی دوژمنایتی نمانی متمان لنوانیان، قووكردنوەی دوژمنایتی نوان كوردوعــــرەب، كاركردن بۆكورداندنی شــــڕو نوان كوردوعــــرەب، كاركردن بۆكورداندنی شــــڕو دروســــتكردنی بیری رەگزپرستی لالین نتوەی دروســــتكردنی بیری رەگزپرستی لالین نتوەی سردەست بوناوەی كورد لرۆژھتی خاكی عرەب سردەست بوناوەی كورد لرۆژھتی خاكی عرەب دەیوێ ئیسرائیلی دووەم بونیاتن تا عرەب بھموو دەیوێ ئیسرائیلی دووەم بونیاتن تا عرەب بھموو تبڕی كورد بكاو نربازی وئابووری شــــزی ســــھ تبڕی كورد بكاو نربازی وئابووری شــــزی ســــھپشـــــتیوانی داخوازیكانی لمافی چارەی خۆنووسین پشـــــتیوانی داخوازیكانی لمافی چارەی خۆنووسین

ورزگرتن لسرەتاكانی مافی مرۆڤ ودیموكراسیدا .ورزگرتن لسرەتاكانی مافی مرۆڤ ودیموكراسیدا .داتپینی ژرخانــــی كۆمگای عیراق لناوەڕاســــت داتپینی ژرخانــــی كۆمگای عیراق لناوەڕاســــت وخواروودا، شكســــت خواردنی لشــــكرەكی بعس وخواروودا، شكســــت خواردنی لشــــكرەكی بعس لشـــــڕی كنداو، پرەســــندنی ڕۆحی مقـاوەمت لشـــــڕی كنداو، پرەســــندنی ڕۆحی مقـاوەمت مانخوارووی عیراق وكوردستان ئوە لرەنگاربوونوب مانخوارووی عیراق وكوردستان ئوە لرەنگاربوونوبھۆكاری ناوخۆیی كاریگری ڕاســــتوخۆیان ھبوو بۆ ھۆكاری ناوخۆیی كاریگری ڕاســــتوخۆیان ھبوو بۆ ڕووبڕووبوونــــوە لگڵ دەســــتداران تاتۆی ئو ڕووبڕووبوونــــوە لگڵ دەســــتداران تاتۆی ئو كوخق بوە دەرھــــنك یــــان لمانتاوان وزو كوخق بوە دەرھــــنك یــــان لمانتاوان وزو

ئنجامیان دابوو .ئنجامیان دابوو .لشكرەكی بعس لشڕە دۆڕاوەكی كوت تووشی لشكرەكی بعس لشڕە دۆڕاوەكی كوت تووشی شــــكان وھتن بوو،لئاســــتی ھــــرش وپالماری شــــكان وھتن بوو،لئاســــتی ھــــرش وپالماری ھزەكانی ھاوپیمانان نیانتـوانی ماوەیكی زۆر خۆیان ھزەكانی ھاوپیمانان نیانتـوانی ماوەیكی زۆر خۆیان ڕاگـرن،تووشــــی گورەترین شكست ھاتن، لمژووی ڕاگـرن،تووشــــی گورەترین شكست ھاتن، لمژووی شڕی نوان دەوتان شتی واڕووی نداوە، بسدان شڕی نوان دەوتان شتی واڕووی نداوە، بسدان ھزار سربازو پلداری خۆیان بدەستوەدا یاكوژران ھزار سربازو پلداری خۆیان بدەستوەدا یاكوژران ووونبوون برەكانی شڕیان چۆكردو ھتن، پاشماوەی ووونبوون برەكانی شڕیان چۆكردو ھتن، پاشماوەی لشكرەك بفرمانكی سربازی بدەر لپاشكشی لشكرەك بفرمانكی سربازی بدەر لپاشكشی ركوپك برەوعیراق گڕایوە لشــــكرەك بسری ركوپك برەوعیراق گڕایوە لشــــكرەك بسری قۆت وجلوبرگی شو پخاوس، بپیادەیی وبدسپلین قۆت وجلوبرگی شو پخاوس، بپیادەیی وبدسپلین ڕووی لخاكی ووت كردەوە، ھیچ ھزكی ســــربازی ڕووی لخاكی ووت كردەوە، ھیچ ھزكی ســــربازی دونیا تنانت ل جنگكانی یكم ودووەمی جیھانیش دونیا تنانت ل جنگكانی یكم ودووەمی جیھانیش كشانوەی وا نا ركوپكی نبووە، ئوھتن لشڕدا كشانوەی وا نا ركوپكی نبووە، ئوھتن لشڕدا گورەبووبۆئوســـــــركردەیی گورەبووبۆئوســـــــركردەیی شـــــــرمزاریكـی شـــــــرمزاریكـی فرمانــــی بــــ لشــــكرەكیدابوو بوەی كشــــانوە فرمانــــی بــــ لشــــكرەكیدابوو بوەی كشــــانوە لفرھنگی سربازیان نی و ھیچ ھزك نی بتوانی لفرھنگی سربازیان نی و ھیچ ھزك نی بتوانی

ملیان پكچ كات .ملیان پكچ كات .لشــــكری عیراق ئاكامی ئودۆڕاندن و سووكایتیی لشــــكری عیراق ئاكامی ئودۆڕاندن و سووكایتیی پــــ قبووڵ نكــــرا، لدەروازەی شــــاری (بســــرە) پــــ قبووڵ نكــــرا، لدەروازەی شــــاری (بســــرە) تابلۆیكی گورەی (ســــدام حســــین) ی دیكتاتۆر تابلۆیكی گورەی (ســــدام حســــین) ی دیكتاتۆر لالین سربازكی نناسراوكوت برلوولی رەحمتی لالین سربازكی نناسراوكوت برلوولی رەحمتی تانكك وبسریكدا تپندرا، لدانی تابلۆی دیكتاتۆر تانكك وبسریكدا تپندرا، لدانی تابلۆی دیكتاتۆر مانــــای لدانــــی رژم بــــوو مانای تریســــكی یكم مانــــای لدانــــی رژم بــــوو مانای تریســــكی یكم چخماخی ڕاپڕینی گالنی عیراق بوو كلشــــاری چخماخی ڕاپڕینی گالنی عیراق بوو كلشــــاری (بسرە)ی خوارووی عیراق دەستیپكرد، بانگـوازی (بسرە)ی خوارووی عیراق دەستیپكرد، بانگـوازی ھاوپیمانانیــــش بۆراپڕین وپشـــــتگیری عیراقیكان ھاوپیمانانیــــش بۆراپڕین وپشـــــتگیری عیراقیكان ھاندەربــــوو بووەمایی تقینوەی ڕقوبزاری خكی ھاندەربــــوو بووەمایی تقینوەی ڕقوبزاری خكی وزووپرەی سند بوچشن جماوەر لدامودەزگاكانی وزووپرەی سند بوچشن جماوەر لدامودەزگاكانی بعس ڕاپڕین وزوو توانیان شون ستراتیج وگرنگكان بعس ڕاپڕین وزوو توانیان شون ستراتیج وگرنگكان كۆنتــــرۆڵ بكن، ئوانــــی دژی راپڕینی جماوەری كۆنتــــرۆڵ بكن، ئوانــــی دژی راپڕینی جماوەری (بسرە)وەستانوەكوتن برالفاوی تۆو برلعنتی (بسرە)وەستانوەكوتن برالفاوی تۆو برلعنتی

مژووكوتن، بسزا گینران مژووكوتن، بسزا گینران ھرچنــــدە رژم ھوــــی دا ئابووقــــی جماوەرو ھرچنــــدە رژم ھوــــی دا ئابووقــــی جماوەرو ئوچكداران بــــكا كلسووپاوعشــــایر تكوی ئوچكداران بــــكا كلسووپاوعشــــایر تكوی كڕینكداری راپــــزی چھ ڕیــــن ببوون و ببونراپ كڕینكداری راپــــزی چھ ڕیــــن ببوون و ببونراپ

بم ب سوودبوو .بم ب سوودبوو .لماوەیكــــی كمــــی چندڕۆژیدا یك لــــدوای یك لماوەیكــــی كمــــی چندڕۆژیدا یك لــــدوای یك پارزگاو شارەكانی (بسرە، عمارە، دیوانی، كوت، پارزگاو شارەكانی (بسرە، عمارە، دیوانی، كوت، حیلل، كربال، نجف، ســــامڕا) وھندێ شونی حیلل، كربال، نجف، ســــامڕا) وھندێ شونی پارزگای(رومادی وبغدا) جگی شــــڕوپكدادانی پارزگای(رومادی وبغدا) جگی شــــڕوپكدادانی جمــــاوەری راپڕیوو چكدارە زراوتۆقیوەكانی بعس جمــــاوەری راپڕیوو چكدارە زراوتۆقیوەكانی بعس بوون، لوشڕاندا بسدان تكۆشرگیانیان لدەست بوون، لوشڕاندا بسدان تكۆشرگیانیان لدەست دا لسرانی رژمیش زۆریان بسزای رەوایان گیشتن، دا لسرانی رژمیش زۆریان بسزای رەوایان گیشتن، شارەكان كوتن دەستی جماوەر، ئوھزە سیاسیانی شارەكان كوتن دەستی جماوەر، ئوھزە سیاسیانی لوســــنوورو شــــاران ل كاری ڕكخستن وپكھنانی لوســــنوورو شــــاران ل كاری ڕكخستن وپكھنانی

پگـی جـماوەری كـاریان دەكرد شــــون دەســتیان پگـی جـماوەری كـاریان دەكرد شــــون دەســتیان دیاربوو (ئنجوومنی بای شۆڕشی ئیسالمی و حیزبی دیاربوو (ئنجوومنی بای شۆڕشی ئیسالمی و حیزبی شیوعی عیراق وحیزبی دەعـوە) بوون ھندێ گرووپی شیوعی عیراق وحیزبی دەعـوە) بوون ھندێ گرووپی بچووكیش ھبوون كســــنگی سیاسی وعسكریان بچووكیش ھبوون كســــنگی سیاسی وعسكریان

لسرڕووداوەكان نبوو .لسرڕووداوەكان نبوو .ڕاپڕینی جماوەری خكی عیراق لباشوورەوە برەو ڕاپڕینی جماوەری خكی عیراق لباشوورەوە برەو باكوورو ڕۆژئاواو رۆژھت درژ بۆوە، پارزگـاكان یك باكوورو ڕۆژئاواو رۆژھت درژ بۆوە، پارزگـاكان یك لدوای یـك كوتن دەسـتی جماوەر، ئوشونانی لدوای یـك كوتن دەسـتی جماوەر، ئوشونانی گرتوە كباســــكران، لرۆژئاوا پارــــزگای (رومادی) گرتوە كباســــكران، لرۆژئاوا پارــــزگای (رومادی) نگـرتــــوە ھروەھالپایتختــــی عیراقیش ســـــری نگـرتــــوە ھروەھالپایتختــــی عیراقیش ســـــری ھدابــــم نیتوانی ھموو گڕەكـــــكان بگرتوە، ھدابــــم نیتوانی ھموو گڕەكـــــكان بگرتوە، لسنووری(موسل وتكریت) ھندێ حاتی پكداپژان لسنووری(موسل وتكریت) ھندێ حاتی پكداپژان دروســت بوو،توندووتیژی ھزە سـركوتكرەكانی رژم دروســت بوو،توندووتیژی ھزە سـركوتكرەكانی رژم تبرژ كماوەریزە جدا ھتی نــــدەرف وناوچانل تبرژ كماوەریزە جدا ھتی نــــدەرف وناوچانل نو شوكدەن، لو بارەگاكانیان تقام وبنكر شس نو شوكدەن، لو بارەگاكانیان تقام وبنكر شسبرچاوان سرانی رژم دەستیان بسروەزعكداگرت برچاوان سرانی رژم دەستیان بسروەزعكداگرت وھموو ھوكانیان پووچكــــردەوە، بدڕندانترین وھموو ھوكانیان پووچكــــردەوە، بدڕندانترین ككڕووی خناوبردن ڕووبــــوازی تۆقاندن ولشــــ ككڕووی خناوبردن ڕووبــــوازی تۆقاندن ولشــــ

بوونوە .بوونوە .ڕاپڕینكان لڕۆژانی كۆتایی مانگی شوباتی سای ڕاپڕینكان لڕۆژانی كۆتایی مانگی شوباتی سای ١٩٩١١٩٩١ دەستیپكرد لســــنوورەكانی بغداو رومادی وموسل دەستیپكرد لســــنوورەكانی بغداو رومادی وموسل وتكـریت گیرسـایوە، ئوچوار پارزگای بشـوەیكی وتكـریت گیرسـایوە، ئوچوار پارزگای بشـوەیكی گاریگر بشداری ڕاپڕینكانی نكرد، رەنگبوو بشداری گاریگر بشداری ڕاپڕینكانی نكرد، رەنگبوو بشداری كردنی ئوچــــوار پارزگای بووبایــــ مایی یكالیی كردنی ئوچــــوار پارزگای بووبایــــ مایی یكالیی كردنوەی بارودءخی سیاســــی ھموو عیراق ورژمی كردنوەی بارودءخی سیاســــی ھموو عیراق ورژمی فرمانــــەواو دامودەزگاكانــی بـۆ ھتای لزبخـانی فرمانــــەواو دامودەزگاكانــی بـۆ ھتای لزبخـانی مـــــژوودا برلعـنتی زەمـان كوتبـــــان، ھروەكو مـــــژوودا برلعـنتی زەمـان كوتبـــــان، ھروەكو لكۆتاییدا دوای ئازاكردنی عراق روویدا، ناویان لالپرەی لكۆتاییدا دوای ئازاكردنی عراق روویدا، ناویان لالپرەی رەشی پ لشرمزاریوسرشۆڕی ودڕندەییداتۆماربكرابا رەشی پ لشرمزاریوسرشۆڕی ودڕندەییداتۆماربكرابا وك چــــۆن لكاتی خۆیــــدا (ھۆالكــــۆو جنگیزخان، وك چــــۆن لكاتی خۆیــــدا (ھۆالكــــۆو جنگیزخان، تتروھیتلرو مۆســــۆلینی، ڕژمی ڕەگزپرســــتی تتروھیتلرو مۆســــۆلینی، ڕژمی ڕەگزپرســــتی رۆدیسیا) وگشت دیكتاتۆرەكانی تر لناوچوون وناویان رۆدیسیا) وگشت دیكتاتۆرەكانی تر لناوچوون وناویان تۆماركرا بچشـن تادونیاماوەبمرۆڤ كوژو دڕندەكانی تۆماركرا بچشـن تادونیاماوەبمرۆڤ كوژو دڕندەكانی مژووناودەبرــــن، فرمانەوایی بعس ئوكات یكك مژووناودەبرــــن، فرمانەوایی بعس ئوكات یكك دەبوو لوڕژمانودەچووە الپڕە تاریككانی مژووی دەبوو لوڕژمانودەچووە الپڕە تاریككانی مژووی ســــردەمی تــــازەوە، خكی عیراق وكوردســــتانیش ســــردەمی تــــازەوە، خكی عیراق وكوردســــتانیش دووچاری نھامتیكی ترندەبوونوە بدەســــت ئو دووچاری نھامتیكی ترندەبوونوە بدەســــت ئو

رژم نگریسوە .رژم نگریسوە .لگڵ راپڕینی شــــارەكانی باشــــوورو كشــــانوەی لگڵ راپڕینی شــــارەكانی باشــــوورو كشــــانوەی ھزەكانی ھاوپیمانان لخاكی عیراق تیشكی سوزیش ھزەكانی ھاوپیمانان لخاكی عیراق تیشكی سوزیش بۆ رژمی بعس ھكرا ببیانووی ئوەی ڕاپڕینكان بۆ رژمی بعس ھكرا ببیانووی ئوەی ڕاپڕینكان لئاستی مرامی ئواندانی ئوگرووپ وكسایتیانی لئاستی مرامی ئواندانی ئوگرووپ وكسایتیانی جوی دەست لعیراق وەردەگرن ڕەنگ كسانك جوی دەست لعیراق وەردەگرن ڕەنگ كسانك بن لھزە ئیســــالمیكان وعیراقكی ئیســــالمی دوور بن لھزە ئیســــالمیكان وعیراقكی ئیســــالمی دوور لخواست وئیرادەی ڕۆژئاواو ئوروپا بدیـدێ بوەش لخواست وئیرادەی ڕۆژئاواو ئوروپا بدیـدێ بوەش بدەستی خۆیان كۆماركی تری ئیسالمی لھاوشوەی بدەستی خۆیان كۆماركی تری ئیسالمی لھاوشوەی تون ودەكران درووست دەككۆماری ئیســــالمی ئ تون ودەكران درووست دەككۆماری ئیســــالمی ئبربرەكانــــ لگـڵ بیری ڕۆژئاواییكـان بگشــــتی بربرەكانــــ لگـڵ بیری ڕۆژئاواییكـان بگشــــتی وئمـریكا بتایبتــــی ئــــوەش لبرژەوەندی بای وئمـریكا بتایبتــــی ئــــوەش لبرژەوەندی بای ب بوو بۆییمانان نمریكاوھاوپتی دەرەوەی ئسیاس ب بوو بۆییمانان نمریكاوھاوپتی دەرەوەی ئسیاسپردەوشاردنوە ڕایان گیانـد كحكومتكی (سدامی پردەوشاردنوە ڕایان گیانـد كحكومتكی (سدامی ب ھز) گل باشترە لحكـومتكی عیراقـی ئیسالمی ب ھز) گل باشترە لحكـومتكی عیراقـی ئیسالمی یا دەوتكی خاوەن دەستی جماوەری بگرتنبری یا دەوتكی خاوەن دەستی جماوەری بگرتنبری ھبژاردنی ئازادان كورسی دەست وەرگرێ، ماوەی ھبژاردنی ئازادان كورسی دەست وەرگرێ، ماوەی دەست توەردانی بلۆك رۆژئاواییكان ندا بئارەزووی دەست توەردانی بلۆك رۆژئاواییكان ندا بئارەزووی خۆیان دەســــت بخن كاروباری ناوخۆی حوكمانیوە خۆیان دەســــت بخن كاروباری ناوخۆی حوكمانیوە

وگات بچارەنووسی خكیوەبكن .وگات بچارەنووسی خكیوەبكن .پاش ڕاگیانـدنی فرماندەی لشـكری ھاوپیمانان بوەی پاش ڕاگیانـدنی فرماندەی لشـكری ھاوپیمانان بوەی نیازیان نی رژمی عیراق بوخنن وتنیا مبسـت لو نیازیان نی رژمی عیراق بوخنن وتنیا مبسـت لو شڕە ڕزگاركردنی(كوت) بووە، ھزەكانیان لعیراق شڕە ڕزگاركردنی(كوت) بووە، ھزەكانیان لعیراق جبیان جكرمانودیوی سنوور، فوە ئشندەك جبیان جكرمانودیوی سنوور، فوە ئشندەككرد دوای ئوەی چند بیاركیان بلیژن سربازیكی كرد دوای ئوەی چند بیاركیان بلیژن سربازیكی تربۆگاھ ،(فوانســــ) تریر چژــــم مۆركرد لرژ تربۆگاھ ،(فوانســــ) تریر چژــــم مۆركرد لرژجــــاڕی ناویان لئندامانی لیژن ســــربازیكی رژم جــــاڕی ناویان لئندامانی لیژن ســــربازیكی رژم نابوو لیژنی (مســــتر س) چونك ھر بیاركیان نابوو لیژنی (مســــتر س) چونك ھر بیاركیان بۆئامادەكردبــــوون بــــ ووردبوونوەوگفتوگــــۆ كردن بۆئامادەكردبــــوون بــــ ووردبوونوەوگفتوگــــۆ كردن پسندیان كردبوو ئوەش بنزمترین ئاستی گفتوگۆكانی پسندیان كردبوو ئوەش بنزمترین ئاستی گفتوگۆكانی وەفدی ســــرانی رژمی بعس دادەنرێ ك بوزەلیلی وەفدی ســــرانی رژمی بعس دادەنرێ ك بوزەلیلی وچۆكدادان برامبرویســــت وداخـوازی ھـاوپیمانان وچۆكدادان برامبرویســــت وداخـوازی ھـاوپیمانان ســـــری بل و پابندبوونیان بۆبیارەكان دانـواندو ســـــری بل و پابندبوونیان بۆبیارەكان دانـواندو جندان بسندكردن وبندیانكردن، دیار بوو پسـپ جندان بسندكردن وبندیانكردن، دیار بوو پسـپبجـكردنی ھمووداخـوازیكان لبرامبر مـانوەی بجـكردنی ھمووداخـوازیكان لبرامبر مـانوەی ڕژمی دیكتـاتۆری بوووازھنانیــــش بوول جماوەری ڕژمی دیكتـاتۆری بوووازھنانیــــش بوول جماوەری ڕاپڕیوی عیراق وكوردســــتان كھاوپیمانان بنی ڕاپڕیوی عیراق وكوردســــتان كھاوپیمانان بنی یارمتی وھاریكاریان دابوو، ھاندانی رژمی سدامیش یارمتی وھاریكاریان دابوو، ھاندانی رژمی سدامیش بوو بۆ ســــرلنوێ بگرخستنوەی ماشنی جنگی بوو بۆ ســــرلنوێ بگرخستنوەی ماشنی جنگی ل فیرقكانی گاردی كۆمــــاری ك بدرژایی جنگی ل فیرقكانی گاردی كۆمــــاری ك بدرژایی جنگی (بعــــس ـ كوت) لــــ چند شــــونك مۆدرابوون (بعــــس ـ كوت) لــــ چند شــــونك مۆدرابوون

تاڕادەیك لشڕو پكدادان دوورو پارزراوبوون .تاڕادەیك لشڕو پكدادان دوورو پارزراوبوون .ڕاپڕینكانـی باشـــــوورو ناوەڕاســـــتی عیراق بھـۆی ڕاپڕینكانـی باشـــــوورو ناوەڕاســـــتی عیراق بھـۆی بارودۆخــــی ناســــقامگیری دەڤرەك ل ھكشــــان بارودۆخــــی ناســــقامگیری دەڤرەك ل ھكشــــان وداكشــــاندابوو لكوردستانیش ھر لسرەتای مانگی وداكشــــاندابوو لكوردستانیش ھر لسرەتای مانگی ئازاری سایئازاری سای١٩٩١١٩٩١ لشــــاری(ھور) خۆنیشادانكی لشــــاری(ھور) خۆنیشادانكی جماوەری برپابووكبیكم ھونی راپڕینی خكی جماوەری برپابووكبیكم ھونی راپڕینی خكی كوردستان دەزانرێ بم ئو خۆنیشاندان زۆری نخایاند كوردستان دەزانرێ بم ئو خۆنیشاندان زۆری نخایاند دامركایــــوە، رژم ئو جۆرە ھچوونی بســــتوە دامركایــــوە، رژم ئو جۆرە ھچوونی بســــتوە بوەی گۆیا كسانی گرەشون دەیانوێ سقامگیری بوەی گۆیا كسانی گرەشون دەیانوێ سقامگیری وئاسایش لو ھرم تكدەن، ھر زوول ڕگی دەزگا وئاسایش لو ھرم تكدەن، ھر زوول ڕگی دەزگا جاسوسیكان وھزەسركوتكرەكان بۆماوەیكی كاتی جاسوسیكان وھزەسركوتكرەكان بۆماوەیكی كاتی

زۆركورت ئودەنگانیان كپ كردەوە .زۆركورت ئودەنگانیان كپ كردەوە .

لڕۆژی لڕۆژی ١٩٩١١٩٩١/٣/٤ لشارۆچكی (خبات) ی ككی لشارۆچكی (خبات) ی ككی یاسین ئاغا خكی لدام ودەزگاكانی بعس ڕاپڕین یاسین ئاغا خكی لدام ودەزگاكانی بعس ڕاپڕین پیامكی بھزیان ئاراســــتكرد بــــوەی ھرچندە پیامكی بھزیان ئاراســــتكرد بــــوەی ھرچندە ھڕەش وتۆقاندن لئاست مسلی ڕەوای گلكمان ھڕەش وتۆقاندن لئاست مسلی ڕەوای گلكمان بازنــــی گمارۆی تووندكا ل برامبــــردا كاردانوەی بازنــــی گمارۆی تووندكا ل برامبــــردا كاردانوەی

بھزی لدەكوتوە . بھزی لدەكوتوە . ئو پیام كورتانی ڕۆژانی یكمی ڕاپڕین دەسپكی ئو پیام كورتانی ڕۆژانی یكمی ڕاپڕین دەسپكی راپڕینی فراوانی جماوەری كوردســــتان بوو بھموو راپڕینی فراوانی جماوەری كوردســــتان بوو بھموو

چین وتوژو كسایتی والین سیاسییوە.چین وتوژو كسایتی والین سیاسییوە.ڕاگیاندنی برەی كوردستانی زەمینی خۆشكرد،رق ڕاگیاندنی برەی كوردستانی زەمینی خۆشكرد،رق وبزاری گیشــــت لووتك، پیوەندی كــــرا بزۆربی وبزاری گیشــــت لووتك، پیوەندی كــــرا بزۆربی ئوچكدارانــــی لكاتــــی خۆیــــدا لالیــــن رژموە ئوچكدارانــــی لكاتــــی خۆیــــدا لالیــــن رژموە چكداركرابــــوون بمبســــتی كورداندنــــی شــــڕ، چكداركرابــــوون بمبســــتی كورداندنــــی شــــڕ، نامونووســــراویان ئاراســــتكرا تا لبــــرەی ڕاپڕین نامونووســــراویان ئاراســــتكرا تا لبــــرەی ڕاپڕین ومقاوەمت بشداری بكن، رۆژانش پیامی ووریایی ومقاوەمت بشداری بكن، رۆژانش پیامی ووریایی ودنیاكردنــــوە بجمــــاوەر دەگینــــرا، لبوردنی ودنیاكردنــــوە بجمــــاوەر دەگینــــرا، لبوردنی و چاالكییتاوان دەرچوو، ئخمووھگشتی بۆ ھ و چاالكییتاوان دەرچوو، ئخمووھگشتی بۆ ھراگیاندنان پشكیكی باشبوون بۆگیاندنی پیامی راگیاندنان پشكیكی باشبوون بۆگیاندنی پیامی ڕاپڕین ولپاشــــدا ڕاماینی دەزگا ســــركوتكرەكان ڕاپڕین ولپاشــــدا ڕاماینی دەزگا ســــركوتكرەكان

لسرتاسری كوردستان .لسرتاسری كوردستان .برنامی(بــــرەی كوردســــتانی)برنامیكی پــــالن برنامی(بــــرەی كوردســــتانی)برنامیكی پــــالن دارژراوی تۆكم بوو،رۆژان بپی ھلومرجی فراوان دارژراوی تۆكم بوو،رۆژان بپی ھلومرجی فراوان

بوونی مودای ڕاپڕینكان پیادەدەكرا.بوونی مودای ڕاپڕینكان پیادەدەكرا.لبرەبیانــــی لبرەبیانــــی ٣/٥/ / ١٩٩١١٩٩١ بپــــی برنامی برەی بپــــی برنامی برەی الماری بنكدا پ كی قارەمانانتمھكوردستانی ل الماری بنكدا پ كی قارەمانانتمھكوردستانی لوبارەگاكانــــی بعس درا لشــــاری(ڕانی)لماوەیكی وبارەگاكانــــی بعس درا لشــــاری(ڕانی)لماوەیكی برچاوداجمــــاوەری بئمــــگ بیارمتــــی ھــــزی برچاوداجمــــاوەری بئمــــگ بیارمتــــی ھــــزی پشــــمرگ توانیان دەست بسرتواوی شاردا بگرن پشــــمرگ توانیان دەست بسرتواوی شاردا بگرن

ومستكۆیكی تووند بسرەونن رژمی بعس .ومستكۆیكی تووند بسرەونن رژمی بعس .ئــــوڕۆژە بیكم رۆژی رزگاری خاك ونتوەدادەنرێ ئــــوڕۆژە بیكم رۆژی رزگاری خاك ونتوەدادەنرێ ھرلبر ئوەش بووشــــاری(ڕانی) ی شــــیرین ناونرا ھرلبر ئوەش بووشــــاری(ڕانی) ی شــــیرین ناونرا بــــ(دەروازەی ڕاپڕیــــن). ناكــــرێ و ناشــــب رۆی بــــ(دەروازەی ڕاپڕیــــن). ناكــــرێ و ناشــــب رۆی جماوەری بشــــرەفی ئــــۆردوگای خبات و كك، جماوەری بشــــرەفی ئــــۆردوگای خبات و كك، فرامۆش بكرێ چونك ل فرامۆش بكرێ چونك ل ١٩٩١١٩٩١/٣/٤ جماوەر بڕووی جماوەر بڕووی ســــربازو بعسییكان تقینوەو لئنجامدا محمد ســــربازو بعسییكان تقینوەو لئنجامدا محمد فاروق سدیق گی و بختیار عومر شھید بوون، فاروق سدیق گی و بختیار عومر شھید بوون، بۆی دەكرێ بین یكم شــــھیدی راپڕین لخبات بۆی دەكرێ بین یكم شــــھیدی راپڕین لخبات

بوو.. بوو.. كناوچزەكانــــی لیــــدا ھوندە ھرچدوژمــــن ھ كناوچزەكانــــی لیــــدا ھوندە ھرچدوژمــــن ھكۆكاتوەو پالماری خكك بــــدا بم ب برگری كۆكاتوەو پالماری خكك بــــدا بم ب برگری قارەمانانی جماوەروپ شمرگـ ھمووھـوكانیان قارەمانانی جماوەروپ شمرگـ ھمووھـوكانیان (وكۆیــــچوارقورن) رەووە ناچاربــــكرایــــپووچـ (وكۆیــــچوارقورن) رەووە ناچاربــــكرایــــپووچـپاشكشــــیان كرد،ھزەكانــــی راپڕیــــن لناوچی پاشكشــــیان كرد،ھزەكانــــی راپڕیــــن لناوچی چوارقورنش لیان ھاتندەست ولماوەیكی زۆركمدا چوارقورنش لیان ھاتندەست ولماوەیكی زۆركمدا توانیان دەست بسر ھمووبنكو شون سربازیكانی توانیان دەست بسر ھمووبنكو شون سربازیكانی چوارقورنو ئۆردوگای سروچاوەدا بگرن، ژمارەیكی چوارقورنو ئۆردوگای سروچاوەدا بگرن، ژمارەیكی

زۆری سربازان وئفسران خۆیاندابدەستوە .زۆری سربازان وئفسران خۆیاندابدەستوە .رژم ویستی بھۆی ھزەكانی كلناوچی شقوەو رژم ویستی بھۆی ھزەكانی كلناوچی شقوەو كۆیو دوكان وشــــونی تر مۆــــی دابوون فریای ھزە كۆیو دوكان وشــــونی تر مۆــــی دابوون فریای ھزە شكســــت خواردوەكی كوێ لدەڤری رانی كچی شكســــت خواردوەكی كوێ لدەڤری رانی كچی نك ھرنیتوانی ئوكارەئنجامدا بپچوانوە پانتایی نك ھرنیتوانی ئوكارەئنجامدا بپچوانوە پانتایی راپڕینكان مودایان فراوانتر بوو شــــقالوەو كۆیو راپڕینكان مودایان فراوانتر بوو شــــقالوەو كۆیو رەواندووزو تق تقیشی گرتوە ھزەكانی پشمرگی رەواندووزو تق تقیشی گرتوە ھزەكانی پشمرگی كوردســــتان بسر ئومیحوەران دابشكران تالكاتی كوردســــتان بسر ئومیحوەران دابشكران تالكاتی پویســــت ودیاریكراودا لگڵ جمــــاوەری ناوچكان پویســــت ودیاریكراودا لگڵ جمــــاوەری ناوچكان رووبڕووی دوژمن ببنوەو كۆشك وتالریان بسریكدا رووبڕووی دوژمن ببنوەو كۆشك وتالریان بسریكدا

بوخنن وبواری دژەھرشیان ندەن .بوخنن وبواری دژەھرشیان ندەن .لــــ لــــ ١٩٩١١٩٩١/٣/٦ حوزی بیتوــــن وناحیی چواقورنو حوزی بیتوــــن وناحیی چواقورنو بتواتو بازیان یك وبازیان دووو ســــربازگی سالم بتواتو بازیان یك وبازیان دووو ســــربازگی سالم

وتیناڵ ئازادكران .وتیناڵ ئازادكران .لــــلــــ١٩٩١١٩٩١/٣/٧ شــــاری ھمــــت وقوربانی، شــــاری شــــاری ھمــــت وقوربانی، شــــاری شھیدان، شاری سولیمانی، بروسك ئاسا زەماوەندی شھیدان، شاری سولیمانی، بروسك ئاسا زەماوەندی سازدا، ھزەكانی پشمرگی كوردستان وجماوەری سازدا، ھزەكانی پشمرگی كوردستان وجماوەری بشرەفی شــــارەكو شــــان چكدارەكانی لھموو بشرەفی شــــارەكو شــــان چكدارەكانی لھموو كوچو كۆن وشقام وگرەككی شار ل ھزەفشۆڵ كوچو كۆن وشقام وگرەككی شار ل ھزەفشۆڵ وزەبالحـكــــی بعس ڕاپڕیــــن، یكمین پیامی وزەبالحـكــــی بعس ڕاپڕیــــن، یكمین پیامی رزگاركردنی شــــاركی گـورەی كوردستانیان بگوـی رزگاركردنی شــــاركی گـورەی كوردستانیان بگوـی دونیا گیاند، لماوەیكی كمدا شــــاری سـولیمانی دونیا گیاند، لماوەیكی كمدا شــــاری سـولیمانی ودەوروبـــــری لپیـس و پۆخی بعســــیكان پاك ودەوروبـــــری لپیـس و پۆخی بعســــیكان پاك كرایوە، ئوی گیرا گیرائوی زاتی برەنگاربوونوەی كرایوە، ئوی گیرا گیرائوی زاتی برەنگاربوونوەی

كرد بسزای عادیالن گیشت .كرد بسزای عادیالن گیشت .تاوانبارە بعســــیكان ســــاھابووڕۆی بشرەفی تاوانبارە بعســــیكان ســــاھابووڕۆی بشرەفی كوردیان لوسنوورە تووشی گرتن ودەربدەری كردبوو، كوردیان لوسنوورە تووشی گرتن ودەربدەری كردبوو، بھزاران ماڵ وخزانیان ئاوارەو پڕاگندەكردبوو، چی بھزاران ماڵ وخزانیان ئاوارەو پڕاگندەكردبوو، چی لیاسای مرۆڤایتیوە دووربوو دەرھق جماوەرەكی لیاسای مرۆڤایتیوە دووربوو دەرھق جماوەرەكی درغـیان ندەكـرد وایاندەزانی ھتاسر بۆیان دەلـوێ درغـیان ندەكـرد وایاندەزانی ھتاسر بۆیان دەلـوێ وەیندنســــ ــــژوودا نــــاوی تۆمل ــــك نیورۆژ وەیندنســــ ــــژوودا نــــاوی تۆمل ــــك نیورۆژ

. وتاوانبارانل. وتاوانبارانلبرزگاركردنی ســــولیمانی ڕاپڕین ئاســــۆیكی تری برزگاركردنی ســــولیمانی ڕاپڕین ئاســــۆیكی تری وەرگــــرت، كۆمنــــی خكی كوردســــتان ئو كۆت وەرگــــرت، كۆمنــــی خكی كوردســــتان ئو كۆت وزنجیرەی لدەســــت وقاچیان كرابوو بتواوی پچا، وزنجیرەی لدەســــت وقاچیان كرابوو بتواوی پچا، تــــرس ودڕاوك نما، حماســــتی پ ل جۆشــــی تــــرس ودڕاوك نما، حماســــتی پ ل جۆشــــی خـكی وھـزەكانی پشـمرگی برەی كوردستانی خـكی وھـزەكانی پشـمرگی برەی كوردستانی ببوایكی پتوتر بسركوتن درژەیان ببرنامی ببوایكی پتوتر بسركوتن درژەیان ببرنامی

ڕاپڕین داوبازنیان فراوانتركرد .ڕاپڕین داوبازنیان فراوانتركرد . منــــیمانی وئمووشــــاری ســــولھ منــــیمانی وئمووشــــاری ســــول١٩٩١١٩٩١/٣/٨ ھلــــلــــســــوورەكوھبج، ئۆردوگای پیرەمگروون قزای ســــوورەكوھبج، ئۆردوگای پیرەمگروون قزای دوكان، سوســــ وكۆتڵ وموغاغ، كوانان وناحیی دوكان، سوســــ وكۆتڵ وموغاغ، كوانان وناحیی عربــــت وئۆردوگاكی، ئوردوگای زەڕاین و نســــرو عربــــت وئۆردوگاكی، ئوردوگای زەڕاین و نســــرو باریكــــ وبرایتی، ھورامان وقزای پنجوین وحوزی باریكــــ وبرایتی، ھورامان وقزای پنجوین وحوزی

پنجوین،شــــارەزوورو ھبجــــی شــــھید، قزای پنجوین،شــــارەزوورو ھبجــــی شــــھید، قزای چمچماڵ وتاسلوجو ئالیی رزگاركران .چمچماڵ وتاسلوجو ئالیی رزگاركران .

ل ل ١٩٩١١٩٩١/٣/٩ قزای شـــــقوەو مســــیف وسـری قزای شـــــقوەو مســــیف وسـری ڕەش، چـیای سركشی سفین، قـزای دەربندیخان ڕەش، چـیای سركشی سفین، قـزای دەربندیخان و حوزی دەربندیخان، قزای كالرو گشت ناوچكانی و حوزی دەربندیخان، قزای كالرو گشت ناوچكانی ئازادكران دوژمن ھزەكانی كشــــاندەوە برەو ناوچی ئازادكران دوژمن ھزەكانی كشــــاندەوە برەو ناوچی

حاجی ئۆمران .حاجی ئۆمران .لل١٩٩١١٩٩١/٣/١٠١٠ قزای كۆیـو تق تق، چیای سركشی قزای كۆیـو تق تق، چیای سركشی ھیب ســـــولتان وناحیـی حـریرو باســــرم، چیای ھیب ســـــولتان وناحیـی حـریرو باســــرم، چیای بنـــــی حریروخلیفان، ڕزانۆك و قــــزای رەواندوزو بنـــــی حریروخلیفان، ڕزانۆك و قــــزای رەواندوزو دیان،قزای كفری وناحیی میدان، باوەنووروچیمن دیان،قزای كفری وناحیی میدان، باوەنووروچیمن وشــــوان وقرەھنجیر لتوقی دیلــــی وژر چپۆكی وشــــوان وقرەھنجیر لتوقی دیلــــی وژر چپۆكی بعس ڕزگاركران، لو شــــونان زیاتر ل پنجا ھزار بعس ڕزگاركران، لو شــــونان زیاتر ل پنجا ھزار سربازو ئفسرو دەرەجدارخۆیان تسلیم بھزەكانی سربازو ئفسرو دەرەجدارخۆیان تسلیم بھزەكانی

برەی كوردستانی كرد، دوژمن لپاشكشدابوو .برەی كوردستانی كرد، دوژمن لپاشكشدابوو .لل١٩٩١١٩٩١/٣/١١١١ ببروســــكیكی پلــــو نھنی نركو ببروســــكیكی پلــــو نھنی نركو نعرەتی پیرەقی درین لنعرەتی دا چخماخی نعرەتی پیرەقی درین لنعرەتی دا چخماخی ھندە بتوژم بووبوركانی رق وتۆی بسر سری ھندە بتوژم بووبوركانی رق وتۆی بسر سری داكرخۆرە بشــــان وبچووەكانــــی داباراند، رۆژی داكرخۆرە بشــــان وبچووەكانــــی داباراند، رۆژی

ڕووناكی لكردن شوەزەنگ .ڕووناكی لكردن شوەزەنگ .شــــاری ھولـری ھۆالكــۆ بزن لالی بعســــیكان شــــاری ھولـری ھۆالكــۆ بزن لالی بعســــیكان پگیكی زۆرقایم بووچی دەزگا ســــركوت كرەكانی پگیكی زۆرقایم بووچی دەزگا ســــركوت كرەكانی ق وبنـكیلرات وبـارەگای فـوموخاب نـزووموەك (م ق وبنـكیلرات وبـارەگای فـوموخاب نـزووموەك (مجاسووسیكانی تر) ك سرپرشتی ناوچی (حوكمی جاسووسیكانی تر) ك سرپرشتی ناوچی (حوكمی زاتی!) یان دەكرد لشاری ھولرەوە فرمانیان پدەدرا زاتی!) یان دەكرد لشاری ھولرەوە فرمانیان پدەدرا

.ھولرلبرئوەی لالین رژموە كرابووە پایتختی ھولرلبرئوەی لالین رژموە كرابووە پایتختی ھاوینی عیراق و ئنجوومنكارتۆنیكانی (یاسادانان ھاوینی عیراق و ئنجوومنكارتۆنیكانی (یاسادانان وجبج كردن) لوشــــارەبوون زۆر مبستیان بوو وجبج كردن) لوشــــارەبوون زۆر مبستیان بوو وەزعیان تك نچ بھرنرخك بووەتیدا بادەست وەزعیان تك نچ بھرنرخك بووەتیدا بادەست بن بم كات ئیرادەی جماوەر بیاردەرب ئودەزگا بن بم كات ئیرادەی جماوەر بیاردەرب ئودەزگا

گورەو بخران دەتوانن چ كاردانوەیكیان ھب ؟ گورەو بخران دەتوانن چ كاردانوەیكیان ھب ؟ شــــاری (قو منــــارە) شــــاری شــــھیدانی برەی شــــاری (قو منــــارە) شــــاری شــــھیدانی برەی كوردستانی، شــــاری تكۆشــــرانی میللت لیكم كوردستانی، شــــاری تكۆشــــرانی میللت لیكم

رش كردنالمار وھوازی خۆئامادەكردن بــــۆ پبانگ رش كردنالمار وھوازی خۆئامادەكردن بــــۆ پبانگ كان زوو تووشــــی دو بــــارەگاكان، ترســــنۆكبنك كان زوو تووشــــی دو بــــارەگاكان، ترســــنۆكبنكڕاوك وچۆكـدادان ولرزین بوون، لشـــــودا بڕگی ڕاوك وچۆكـدادان ولرزین بوون، لشـــــودا بڕگی قدەغكردنی ھاتـووچــــۆ ژمارەیكی زۆری فس فس قدەغكردنی ھاتـووچــــۆ ژمارەیكی زۆری فس فس پاوانكانی بعس لترسی تۆسندنوەی جماوەر پاوانكانی بعس لترسی تۆسندنوەی جماوەر خۆیان وماڵ ومندایان بھۆی ھندێ خكی نفس نزم خۆیان وماڵ ومندایان بھۆی ھندێ خكی نفس نزم ھتن ومیدانیان چۆكرد، ئوكاتی شاوی راپڕینی ھتن ومیدانیان چۆكرد، ئوكاتی شاوی راپڕینی جماوەرو ھزی پشــــمرگ لھولر دەستی پكرد جماوەرو ھزی پشــــمرگ لھولر دەستی پكرد دوژمن وورەی نما ھرچی خۆیدا بدەستوە لمردنی دوژمن وورەی نما ھرچی خۆیدا بدەستوە لمردنی حتمی رزگاری بوو،ئوی زاتی برەنگاربوونوەی كرد حتمی رزگاری بوو،ئوی زاتی برەنگاربوونوەی كرد

برلعنتی مژوو كوت .برلعنتی مژوو كوت .ھولری شــــاری گورەی كوردان بنی ڕەسنایتی ھولری شــــاری گورەی كوردان بنی ڕەسنایتی ســــلماندەوە كبرۆلكانی دابوو بوەی ھرگیز زام ســــلماندەوە كبرۆلكانی دابوو بوەی ھرگیز زام

وزۆرداران جی حوانوایان نی تیدا .وزۆرداران جی حوانوایان نی تیدا .ب رزگاركردنی ھولر دەروازەی كوردستان بتواوی ب رزگاركردنی ھولر دەروازەی كوردستان بتواوی وابــــوو بۆتكۆشــــرانی بیــــرو بازوو، ل ھرشــــارو وابــــوو بۆتكۆشــــرانی بیــــرو بازوو، ل ھرشــــارو ڕین سازوئامادەبا باسكی راپك زەمینیشــــارۆچك ڕین سازوئامادەبا باسكی راپك زەمینیشــــارۆچكپۆیینكشــــی لگڵ بوو جماوەرو پشمرگ وەك پۆیینكشــــی لگڵ بوو جماوەرو پشمرگ وەك ماســــی وئاو بوون، ھرلو رۆژەدابووشاری (خانقین ماســــی وئاو بوون، ھرلو رۆژەدابووشاری (خانقین ودوزخورماتو وقوشتپ) رزگاركران ھرچندە ماوەی ودوزخورماتو وقوشتپ) رزگاركران ھرچندە ماوەی ئازادكردنی شــــاری خانقین كم بوودوژمن بساروخ ئازادكردنی شــــاری خانقین كم بوودوژمن بساروخ وبۆمبای قــــورس بۆردومانی كرد وھرشــــی دڕندانی وبۆمبای قــــورس بۆردومانی كرد وھرشــــی دڕندانی

كردەسری وداگیری كردەوە.كردەسری وداگیری كردەوە.لــــلــــ١٩٩١١٩٩١/٣/١٢١٢ قزای ئاكرێ وچند شــــارۆچكیكی قزای ئاكرێ وچند شــــارۆچكیكی دەوروبر ئازاد كران ھروەھا كۆنترۆی تواوی رگای دەوروبر ئازاد كران ھروەھا كۆنترۆی تواوی رگای

سولیمانیـ ھولرـ بغدا كرا .سولیمانیـ ھولرـ بغدا كرا .١٣١٣و١٤١٤ / /٣ / /١٩٩١١٩٩١ ئوســــات وەختانبوون كدەڤری ئوســــات وەختانبوون كدەڤری بادینانــــی برینــــدار، بادینانی النی بچكشــــران، بادینانــــی برینــــدار، بادینانی النی بچكشــــران، ت زمانی شــــیرینی كوردیشیان لنانی توبادینانئ ت زمانی شــــیرینی كوردیشیان لنانی توبادینانئقدەغكردبــــوو، ھموو قۆناغكانی خوندن بزمانی قدەغكردبــــوو، ھموو قۆناغكانی خوندن بزمانی عرەبــــی بــــوو، دوژمــــن وای دانابوو بســــنووركی عرەبــــی بــــوو، دوژمــــن وای دانابوو بســــنووركی دەستكردی ئاویی زۆربی ناوچك دەكات دەریاچیك دەستكردی ئاویی زۆربی ناوچك دەكات دەریاچیك ولدانشتوانی بشــــكانی تری دادەبێ ئوی تریشی ولدانشتوانی بشــــكانی تری دادەبێ ئوی تریشی ب سیاســــتی (بعرەب كردن وڕاگواستن) بدەردی ب سیاســــتی (بعرەب كردن وڕاگواستن) بدەردی ناوچكانــــی كركــــووك وشــــنگارو خانقینی دەبا ناوچكانــــی كركــــووك وشــــنگارو خانقینی دەبا وبتواوی سیمای كوردی لسردەستوە خككی وبتواوی سیمای كوردی لسردەستوە خككی ڕادەگوــــزێ وعرەبی خكی تدا نیشــــتج دەكا ڕادەگوــــزێ وعرەبی خكی تدا نیشــــتج دەكا

تا لــــدواڕۆژدا سیاســــتی (ئمری واقیــــع) فرزكاو تا لــــدواڕۆژدا سیاســــتی (ئمری واقیــــع) فرزكاو رەب كراوەكانی تربخاتعب نرەش وەك شوودەڤئ رەب كراوەكانی تربخاتعب نرەش وەك شوودەڤئ ی پكترەبی وسنووری ووتی عی ووخشر نس ی پكترەبی وسنووری ووتی عی ووخشر نسفراوان بكا، داھات وسامانكی تانكا، بیكات دیاریكی فراوان بكا، داھات وسامانكی تانكا، بیكات دیاریكی

ڕازاوە لسرمزی گورە دەستدارانی عرەب ڕازاوە لسرمزی گورە دەستدارانی عرەب شــــارۆچككانی (ئاكــــرێ وئامدی، ســــوارەتووكو شــــارۆچككانی (ئاكــــرێ وئامدی، ســــوارەتووكو سرســــنگ، دەشتی سلڤان وسمل وشخان، زاخۆو سرســــنگ، دەشتی سلڤان وسمل وشخان، زاخۆو خابوورو دەركار عجم) سركوتنكانیان لگڵ بووكی خابوورو دەركار عجم) سركوتنكانیان لگڵ بووكی كوردســــتان (دھۆك) ی دەالل تكڵ كردەوە، تپی كوردســــتان (دھۆك) ی دەالل تكڵ كردەوە، تپی لمانـدكدابۆدونیـایان سـرفرازیان لوتن وســــركس لمانـدكدابۆدونیـایان سـرفرازیان لوتن وســــركس رە دەبودەڤـكانی دوژمن لیاڵ وپیـالنون وخـخ رە دەبودەڤـكانی دوژمن لیاڵ وپیـالنون وخـخھمیش گۆڕستانی ھزرە چـوتكانیان ب، جمـاوەری ھمیش گۆڕستانی ھزرە چـوتكانیان ب، جمـاوەری بشـــــرەفی بادینان ھرگیز ماوەیــــان نداوەو نادەن بشـــــرەفی بادینان ھرگیز ماوەیــــان نداوەو نادەن دوژمنان بئارەووزی خۆیان نخشو مرامیان بنندی دوژمنان بئارەووزی خۆیان نخشو مرامیان بنندی لسردەستی قارەمانانی بادینان ووردوخاش دەكرێ . لسردەستی قارەمانانی بادینان ووردوخاش دەكرێ . ئو شاروشارۆچكانی كوتبوون نوان ھولروناوچی ئو شاروشارۆچكانی كوتبوون نوان ھولروناوچی بادینان برگی دیلی وژردەســــتی یــــان فرداو ئای بادینان برگی دیلی وژردەســــتی یــــان فرداو ئای ســــركوتنیان شــــكاندەوە، دوژمنیان سرشــــۆڕو ســــركوتنیان شــــكاندەوە، دوژمنیان سرشــــۆڕو

شرمزاركرد .شرمزاركرد .ڕۆژانــــی ڕۆژانــــی ١٥١٥ـ ـ ١٦١٦ ـ ـ١٧١٧ ڕۆژەكانـــــی خۆســـــازدان بوون ڕۆژەكانـــــی خۆســـــازدان بوون بۆســـــركوتنی یكجـارەكی وئازادكردنی كركووكی بۆســـــركوتنی یكجـارەكی وئازادكردنی كركووكی قودسی كوردستان، یادەوەری كیمیابارانكردنی شاری قودسی كوردستان، یادەوەری كیمیابارانكردنی شاری

ھبجش بوو .ھبجش بوو .لــــلــــ١٩٩١١٩٩١/٣/١٨١٨ جماوەری ئازاوگیان لسردەســــتی جماوەری ئازاوگیان لسردەســــتی لــــ كـركــــووك ردوبــــز)ی و لــــ قزای(مخمـــــوو كـركــــووك ردوبــــز)ی و قزای(مخمـــــوو دارودەستكانی بعس راپڕین، لچاوتروكانكداتوانیان دارودەستكانی بعس راپڕین، لچاوتروكانكداتوانیان ھردووشارۆچككودەوروبری ل دوژمن پاك بكنوە.ھردووشارۆچككودەوروبری ل دوژمن پاك بكنوە.رۆژمری ڕاپڕین رۆژان داستانی قارەمانیتی جماوەرو رۆژمری ڕاپڕین رۆژان داستانی قارەمانیتی جماوەرو لشــــكری شۆڕشــــگی كوردســــتانی تۆماردەكرد، لشــــكری شۆڕشــــگی كوردســــتانی تۆماردەكرد، دوای ئازادكردنــــی ســــولیمانی، ھولــــر، دھــــۆك دوای ئازادكردنــــی ســــولیمانی، ھولــــر، دھــــۆك بشاروشارۆچككانیانوەو ئازادكردنی بشكی برچاوی بشاروشارۆچككانیانوەو ئازادكردنی بشكی برچاوی ناوچكانی كركووك وگرمیان، ھزەكانی پشمرگو ناوچكانی كركووك وگرمیان، ھزەكانی پشمرگو جماوەری ڕاپڕیوی ناوچجیاجیاكان بپی نخشی جماوەری ڕاپڕیوی ناوچجیاجیاكان بپی نخشی سركردایتی برەی كوردستانی بیاریان دابرەو شاری سركردایتی برەی كوردستانی بیاریان دابرەو شاری

(زــــی ڕەش) كركووكی گوگپــــ، كركووكی دڵ، (زــــی ڕەش) كركووكی گوگپــــ، كركووكی دڵ، كركووكی قودس، كركووكی دیل وژرچپۆكی بعس كركووكی قودس، كركووكی دیل وژرچپۆكی بعس

پشەوی بكن، ھزكی تریش برەو موسل.پشەوی بكن، ھزكی تریش برەو موسل.كركووك گرنگی تایبتی ھبوو، سرچاوەی زۆرترین كركووك گرنگی تایبتی ھبوو، سرچاوەی زۆرترین كان نوتكانی ووت لوشارەی وشادەماری ئابووری كان نوتكانی ووت لوشارەی وشادەماری ئابووری عیراق، ئوشــــارەی كوردان لالین رژمیك لدوای عیراق، ئوشــــارەی كوردان لالین رژمیك لدوای یككانی عیراق ھرلســــردەمی پاشایتی تا ئمۆ یككانی عیراق ھرلســــردەمی پاشایتی تا ئمۆ لھوــــی بعرەبكردنیدان ونخشــــی دیموگرافی لھوــــی بعرەبكردنیدان ونخشــــی دیموگرافی تی كوردیان لوایتوجوگرافی دەگۆڕن، ســــیمای ن تی كوردیان لوایتوجوگرافی دەگۆڕن، ســــیمای نسیوەتوە، ھرحكومت بشوازك ئو سیاستی سیوەتوە، ھرحكومت بشوازك ئو سیاستی كۆچپكــــردووەو كۆچپكــــردووەو پیەوكردووە،دانیشــــتوانكیان پیەوكردووە،دانیشــــتوانكیان گوندەكانیــــان خاپوورو تكداوە، لشــــونیدابدەیان گوندەكانیــــان خاپوورو تكداوە، لشــــونیدابدەیان شیرەتی عرەبیان دروست كردووە، زۆربئۆردوگای ع شیرەتی عرەبیان دروست كردووە، زۆربئۆردوگای ع جكانی خواروو وناوەڕاستیان ھانداوە بۆنیشترەبع جكانی خواروو وناوەڕاستیان ھانداوە بۆنیشترەبعبوون، ھمووچشن پویستیكی ژیان وبرگریان بۆ بوون، ھمووچشن پویستیكی ژیان وبرگریان بۆ دەستبركردوون، ناوچ عرەبكراوەكانی دوزخورماتوو دەستبركردوون، ناوچ عرەبكراوەكانی دوزخورماتوو وتازەو دووز وكفری، خانقین وشارەبان وتلعفرو بجی وتازەو دووز وكفری، خانقین وشارەبان وتلعفرو بجی

وشنگار، زۆرشونی تر شایتی ھاتنی عرەبكانن.وشنگار، زۆرشونی تر شایتی ھاتنی عرەبكانن.شون بعرەبكراوەكان كاریگری زۆریان ھبووخكی شون بعرەبكراوەكان كاریگری زۆریان ھبووخكی ــــزران بــــــــدی باپیرانیــــان ڕادەگوزكان لناوچــــ ــــزران بــــــــدی باپیرانیــــان ڕادەگوزكان لناوچــــبیانـووی(ســـــتراتیجی ئمنی عرەبی) وپاراســــتنی بیانـووی(ســـــتراتیجی ئمنی عرەبی) وپاراســــتنی چـانوتیكان لدەســـــتدرژی تـكدەران چندەھا چـانوتیكان لدەســـــتدرژی تـكدەران چندەھا بیانووی تربۆخكی ڕەسنی ناوچك دروست دەكرابۆ بیانووی تربۆخكی ڕەسنی ناوچك دروست دەكرابۆ

دەركردنیان .دەركردنیان .كورد لمژووی كۆن وتازەیدا پالماری خاكی كســــی كورد لمژووی كۆن وتازەیدا پالماری خاكی كســــی نداوە، شــــڕۆگچی بكس نفرۆشتووە ئارەزووی نداوە، شــــڕۆگچی بكس نفرۆشتووە ئارەزووی فرۆشتبن ڕیان پبووە، تاشن ڕشتن نكوشتارو خول فرۆشتبن ڕیان پبووە، تاشن ڕشتن نكوشتارو خولدەســــتی بۆچككی نبــــردووە ئویــــش بۆئوەی دەســــتی بۆچككی نبــــردووە ئویــــش بۆئوەی پارزگـــــاری ل نتوەوخـاككی بكات، لبرگـرنگی پارزگـــــاری ل نتوەوخـاككی بكات، لبرگـرنگی ئوناوچـی دوژمن لسر ڕاگواسـتن و بعرەبـكردن ئوناوچـی دوژمن لسر ڕاگواسـتن و بعرەبـكردن بردەوام تا ئســــتا، ھموو گفتوگـۆودانووسانكانی بردەوام تا ئســــتا، ھموو گفتوگـۆودانووسانكانی نوان كورد وڕژمكان لدوایین سات لسركركووك نوان كورد وڕژمكان لدوایین سات لسركركووك تكوتووە،شڕوماورانی تنگژەی تكوتووە،شڕوماورانی گیرســــاوەتوەو تنگژەی گیرســــاوەتوەو

برۆكی كوردی گرتۆتوە .برۆكی كوردی گرتۆتوە .كركــــووك بشاروشــــارۆچككانی، دەشــــت بپیت كركــــووك بشاروشــــارۆچككانی، دەشــــت بپیت وفراوانكانــــی، بســــنوورە جیاكرەوەكــــی لگڵ وفراوانكانــــی، بســــنوورە جیاكرەوەكــــی لگڵ ناوچـكانی تــــری عیراق ل یكــــم ڕۆژانی ڕاپـڕین ناوچـكانی تــــری عیراق ل یكــــم ڕۆژانی ڕاپـڕین

راپـــــــ

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،12رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی راپڕین

شخ سربست برزنجی

باوەشـــــی بۆڕۆ بئمك و قـارەمانكانی كردەوە، باوەشـــــی بۆڕۆ بئمك و قـارەمانكانی كردەوە، وەك ھمووشارو ناوچكانی ھرمك بدەم بنگوازی وەك ھمووشارو ناوچكانی ھرمك بدەم بنگوازی

ڕاپڕینوە ھات .ڕاپڕینوە ھات .لل١٩١٩ / /٣ / /١٩٩١١٩٩١ خۆسازدان وئامادەكاریكان تواوبوون خۆسازدان وئامادەكاریكان تواوبوون ب رزگاركردنی زۆربی شــــون گرنگ وستراتیجكانی ب رزگاركردنی زۆربی شــــون گرنگ وستراتیجكانی

دەوروبری كركووك.دەوروبری كركووك.لل١٩٩١١٩٩١/٣/٢٠٢٠كاتــــی برەبیــــان ھزەكانــــی برەی كاتــــی برەبیــــان ھزەكانــــی برەی بھــــاوكاری قۆكانــــوە لھمــــوو بھــــاوكاری كوردســــتانی قۆكانــــوە لھمــــوو كوردســــتانی خك خۆڕاگرەكی ناوشــــارو جمــــاوەری ڕاپڕیوی خك خۆڕاگرەكی ناوشــــارو جمــــاوەری ڕاپڕیوی ناوچكانی تر رژان شارولشڕو پكدادانی خونـاوی ناوچكانی تر رژان شارولشڕو پكدادانی خونـاوی ودەسـتویخگـرەك بگڕەك وشقام بشقام،كـۆن ودەسـتویخگـرەك بگڕەك وشقام بشقام،كـۆن بكـۆن دوژمنی لـــــ دەرپڕندرا تائــــوارەی بكـۆن دوژمنی لـــــ دەرپڕندرا تائــــوارەی ٢٠٢٠/ / ٢١٢١ ی ئادار بــــۆ یكمین جارتوانــــرا كركووك ئازاد ی ئادار بــــۆ یكمین جارتوانــــرا كركووك ئازاد بكــــرێ ب ھیچ یارمتیكی دەرەكــــی، یكم جاربوو بكــــرێ ب ھیچ یارمتیكی دەرەكــــی، یكم جاربوو لمــــژووی تازەخكی ھــــوای ئازادیوســــرفرازیان لمــــژووی تازەخكی ھــــوای ئازادیوســــرفرازیان لشــــارەكی بابگوڕگوڕ ھمژی،گردی ژردەستیان لشــــارەكی بابگوڕگوڕ ھمژی،گردی ژردەستیان لسركركووك تكاند، كۆمنی خكی كوردستان لسركركووك تكاند، كۆمنی خكی كوردستان

ئو رۆژەیان پیرۆزكرد.ئو رۆژەیان پیرۆزكرد. ئازادكرنی كركووك لگڵ جژنی نورۆز یكی گرتوە، ئازادكرنی كركووك لگڵ جژنی نورۆز یكی گرتوە، شاپلیتكی كاوەی ئاسنگری مزن لقدرینكی شاپلیتكی كاوەی ئاسنگری مزن لقدرینكی ی چاپوگڵ گگــــرزبــــۆوە لی بركــــووك گك ی چاپوگڵ گگــــرزبــــۆوە لی بركــــووك گكنوتكانــــی بابگوڕگوڕ ئاوتی یكبوون، ئاســــمانی نوتكانــــی بابگوڕگوڕ ئاوتی یكبوون، ئاســــمانی كوردســــتانیان ھندەی ترجوانترو ڕازاوەتركرد، شادی كوردســــتانیان ھندەی ترجوانترو ڕازاوەتركرد، شادی وخۆشی بجماوەر بخشی بووە ئاھنگ وزەماوەندو وخۆشی بجماوەر بخشی بووە ئاھنگ وزەماوەندو

ھپڕك لكركووك ودەوروبری .ھپڕك لكركووك ودەوروبری .ئوسركوتن مژووییـ وانیـكی گورەی نیشتمانی ئوسركوتن مژووییـ وانیـكی گورەی نیشتمانی دای ھمـووكوردك بـوەی ھركات ئیرادەی خك دای ھمـووكوردك بـوەی ھركات ئیرادەی خك ل بتــــی ڕیزەكانی گكیكان بۆ یسیاســــی نوالی ل بتــــی ڕیزەكانی گكیكان بۆ یسیاســــی نوالی ،ڕوویدا بوەســــتك بتوانی لزھیچ ھ مومكیــــن نی ،ڕوویدا بوەســــتك بتوانی لزھیچ ھ مومكیــــن نیبردی بناغی ھمووسركوتنك لیكیتی ڕیزەكانی بردی بناغی ھمووسركوتنك لیكیتی ڕیزەكانی

لدایگ لدایگبئازادكردنی كركووك كوردستانی داگیركراو یكمجاری بئازادكردنی كركووك كوردستانی داگیركراو یكمجاری رگشمرو پكۆشتكرمی بۆخبوو باوەشــــی گ رگشمرو پكۆشتكرمی بۆخبوو باوەشــــی گقارەمانكانی كردەوە ك ساھابوو خونی بڕۆژكی قارەمانكانی كردەوە ك ساھابوو خونی بڕۆژكی

وادەدی وھاتدی بئومدبوون داســــتانی ســــركوتن وادەدی وھاتدی بئومدبوون داســــتانی ســــركوتن بكن دیاری و پشكش نوەی داھاتووی كن تا پندو بكن دیاری و پشكش نوەی داھاتووی كن تا پندو دەرســــی لوەرگیرێ لبرامبردا ترسنۆكی وزەلیلی دەرســــی لوەرگیرێ لبرامبردا ترسنۆكی وزەلیلی دوژمنان ببینن كلبردەم ئیــــرادەی جماوەروھزی دوژمنان ببینن كلبردەم ئیــــرادەی جماوەروھزی پشــــمرگ توانای خۆڕاگریان نمابوو، نیاندەتوانی پشــــمرگ توانای خۆڕاگریان نمابوو، نیاندەتوانی مقاوەمت بكن،ئــــو بنك وبــــارەگاو ئوردوگایانی مقاوەمت بكن،ئــــو بنك وبــــارەگاو ئوردوگایانی دروســــتیان كردبوون بوون بقی سرئاوولماوەیكی دروســــتیان كردبوون بوون بقی سرئاوولماوەیكی كورت لباریك ھوەشانوە،ھرچی چكو جبخانی كورت لباریك ھوەشانوە،ھرچی چكو جبخانی

. رگشمماوەرو پدەست ج وتربازی بوو كس. رگشمماوەرو پدەست ج وتربازی بوو كسڕۆژانی ڕاپڕین لڕگی (دەنگی گلی كوردستانوە)ڕۆژانی ڕاپڕین لڕگی (دەنگی گلی كوردستانوە)ك بئزگك دەناسـرا دەگیشـت شـارو شارۆچككان، ك بئزگك دەناسـرا دەگیشـت شـارو شارۆچككان، راگیـاندن رۆی بـرچاوو دیـاری ھبوولووشـیاركردنوراگیـاندن رۆی بـرچاوو دیـاری ھبوولووشـیاركردنوەورنـمایكردن، ئاگاداریكان، بروسكو پیامنھنیكان ەورنـمایكردن، ئاگاداریكان، بروسكو پیامنھنیكان ب(جفــــرە) دەدرایــــ شــــانچكدارەكان وڕیزەكانی ب(جفــــرە) دەدرایــــ شــــانچكدارەكان وڕیزەكانی

ڕكخستنی ناوشارەكانی ژردەستی دوژمن .ڕكخستنی ناوشارەكانی ژردەستی دوژمن .لوماوەیــــدا ڕاگیانــــدن ســــركوتووان ئرككانی لوماوەیــــدا ڕاگیانــــدن ســــركوتووان ئرككانی بج دەگیاند چ بســــازدان وووشیاركرنوە یاوەك بج دەگیاند چ بســــازدان وووشیاركرنوە یاوەك پشمرگی ھمتبر، گواســــتنوەی دەنگوباسی پشمرگی ھمتبر، گواســــتنوەی دەنگوباسی رۆژانی راپڕین وسركوتنكانی زۆربی دەوتانی رۆژانی راپڕین وسركوتنكانی زۆربی دەوتانی ئیقلیمی وجیھانی بئاگاھنابوەوە لوزوم وستمی ئیقلیمی وجیھانی بئاگاھنابوەوە لوزوم وستمی لكورد كراوە بدرژایی مژوو، لڕگی ڕاگیاندنوە لكورد كراوە بدرژایی مژوو، لڕگی ڕاگیاندنوە

رۆژان دەزانرا چ شارو دەڤرك ئازادكراوە .رۆژان دەزانرا چ شارو دەڤرك ئازادكراوە .ڕاگیاندن وەك چككی كاریگر ڕاســـــتیكانی ڕوون ڕاگیاندن وەك چككی كاریگر ڕاســـــتیكانی ڕوون دەكردەوە، دوژمنی تووشی ھتن و چۆكدادان دەكرد.دەكردەوە، دوژمنی تووشی ھتن و چۆكدادان دەكرد.

بئازادكرنــــی كركووك پالنی ســــركردایتی برەی بئازادكرنــــی كركووك پالنی ســــركردایتی برەی كوردستانی سركوتنی مزنی بدەست ھنا تواوی كوردستانی سركوتنی مزنی بدەست ھنا تواوی كوردســــتانی گرتــــوە تنھا چند شــــونكی كمی كوردســــتانی گرتــــوە تنھا چند شــــونكی كمی پارزگای موس نب لبر چند ھۆیكی بابتی بوو پارزگای موس نب لبر چند ھۆیكی بابتی بوو

. تی باسكردنی نیرەدادەرفل. تی باسكردنی نیرەدادەرفلوەنب سركوتنكان ھروا بئاسانی و ب قوربانیدان وەنب سركوتنكان ھروا بئاسانی و ب قوربانیدان بدەست ھاتبن، لپناویدا سدان پشمرگوھاوتی بدەست ھاتبن، لپناویدا سدان پشمرگوھاوتی بوون قوربانی، حیزب سیاســــیكان شھیدی زۆریاندا بوون قوربانی، حیزب سیاســــیكان شھیدی زۆریاندا ھردۆپ خونكی ئوشھیدان برامبری دەریایك ھردۆپ خونكی ئوشھیدان برامبری دەریایك فرمسك وژان بوو، شھیدانی كوردستان مایی فخرو فرمسك وژان بوو، شھیدانی كوردستان مایی فخرو شــــانازیمانن بجیاوازی ڕەنگ وبرنامی سیاســــیان، شــــانازیمانن بجیاوازی ڕەنگ وبرنامی سیاســــیان، خونی رۆكانی گل وھزەكانی برەی كوردســــتانی خونی رۆكانی گل وھزەكانی برەی كوردســــتانی بجۆركــــی وائاوتی خاك ببــــوو زەحمت بووجیا بجۆركــــی وائاوتی خاك ببــــوو زەحمت بووجیا

بكرتوە بوەی كام سنگرھی كام الینی، كورد بكرتوە بوەی كام سنگرھی كام الینی، كورد قرداری خونی شــــھیدان، ئوان بخونی گشیان قرداری خونی شــــھیدان، ئوان بخونی گشیان ســــروەریان تۆماركــــرد، بۆھتای لناخــــی گلدان، ســــروەریان تۆماركــــرد، بۆھتای لناخــــی گلدان، ناوھنانی ھریكیــــان برینداركردنی رۆحی ئویترە، ناوھنانی ھریكیــــان برینداركردنی رۆحی ئویترە،

لگۆڕەكیدا گلیی لناونھنانكی دەكا .لگۆڕەكیدا گلیی لناونھنانكی دەكا .بۆشــــادكردنی گیانی پاكــــی شــــھیدان، بۆڕزگرتن بۆشــــادكردنی گیانی پاكــــی شــــھیدان، بۆڕزگرتن لوتكۆشــــران بھمووجیاوازی بیرورایان النی كم لوتكۆشــــران بھمووجیاوازی بیرورایان النی كم پویست تابلۆی گورەی شھیدان لدەروازەی شارەكان پویست تابلۆی گورەی شھیدان لدەروازەی شارەكان درووستكرێ وناوی یك یكی شھیدەكانی ڕاپڕینی درووستكرێ وناوی یك یكی شھیدەكانی ڕاپڕینی تدا تۆماركرێ تالویژدانــــی خكی بنمری بمنن تدا تۆماركرێ تالویژدانــــی خكی بنمری بمنن ولبۆن نتوەیی ونیشتمانیكان یادبكرنوەو ناویان ولبۆن نتوەیی ونیشتمانیكان یادبكرنوەو ناویان

برزڕاگیرێ .برزڕاگیرێ .ســــركوتنی برنامی ڕاپڕین سركوتنی ئیرادەی ســــركوتنی برنامی ڕاپڕین سركوتنی ئیرادەی گلی كوردســــتان وھزە شۆڕشگەكانی بوو بگڕان گلی كوردســــتان وھزە شۆڕشگەكانی بوو بگڕان لدیكۆمنت وبگنام نھنیكان دەستگیرا بسر لدیكۆمنت وبگنام نھنیكان دەستگیرا بسر زۆربی بگنامكانــــی ئمن ومخابرات وبارەگاكانی زۆربی بگنامكانــــی ئمن ومخابرات وبارەگاكانی بعس، ھندێ نھنی بۆالینكانی برەی كوردستانی بعس، ھندێ نھنی بۆالینكانی برەی كوردستانی ئاشــــكرابوون كتاڕۆژانــــی ڕاپڕین ودەســــتكوتنی ئاشــــكرابوون كتاڕۆژانــــی ڕاپڕین ودەســــتكوتنی مابوونــــوە، ھربشــــاراوەیی نامانــــگوبوە، ئمابوونــــ ھربشــــاراوەیی نامانــــگوبئ

لوشونقایمان پارزراوبوون .لوشونقایمان پارزراوبوون .ئــــو دائیرانــــی كاروبــــاری رۆژانــــی ھاوتیانیان ئــــو دائیرانــــی كاروبــــاری رۆژانــــی ھاوتیانیان ھدەســــووڕاند ندەبای بكونبر شاوی فرھوود ھدەســــووڕاند ندەبای بكونبر شاوی فرھوود كردن ووران وســــووتاندنی ئرشیفكانی، توەگالنی كردن ووران وســــووتاندنی ئرشیفكانی، توەگالنی ھردەســــتو تاقمــــك لومســــلی دەســــتكی ھردەســــتو تاقمــــك لومســــلی دەســــتكی ئنقســــتی تكدەران بووھیچ پیوەندی بدامزراوە ئنقســــتی تكدەران بووھیچ پیوەندی بدامزراوە ئمنی وموخابرایتیكی بعســــوە نبوو سووتان ئمنی وموخابرایتیكی بعســــوە نبوو سووتان وتكدانــــی دامــــزراوە خزمتگوزاریكانــــی ھرمی وتكدانــــی دامــــزراوە خزمتگوزاریكانــــی ھرمی كوردســــتان بھــــر بوبیانووك كرابــــ تنھا زیان كوردســــتان بھــــر بوبیانووك كرابــــ تنھا زیان لكوتی یكم خكك بوو تائســــتاش ئاسواری لكوتی یكم خكك بوو تائســــتاش ئاسواری ماوە ئوانی بوكارە دزوە ھســــتان كسانك بوون ماوە ئوانی بوكارە دزوە ھســــتان كسانك بوون برچاو ڕەش،دژبشــــۆڕش وڕاپڕیــــن، یاخود بئاگاو برچاو ڕەش،دژبشــــۆڕش وڕاپڕیــــن، یاخود بئاگاو ھوشیار، ھســــتی نیشــــتیمانی ونتوەییان نبوو، ھوشیار، ھســــتی نیشــــتیمانی ونتوەییان نبوو، ھموو كاردانوەیكیان تكدان ونیشــــاندانی ڕەوشی ھموو كاردانوەیكیان تكدان ونیشــــاندانی ڕەوشی ڕاپڕین بووب كاری تكدەرانو ھچوونی عاتیفیانی ڕاپڕین بووب كاری تكدەرانو ھچوونی عاتیفیانی

كســــانكی لیاســــا دەرچوو تابۆخك ودەوروبری كســــانكی لیاســــا دەرچوو تابۆخك ودەوروبری بسلمنن شتك ڕووی نداوە ناوی (راپڕین) ب تنھا بسلمنن شتك ڕووی نداوە ناوی (راپڕین) ب تنھا ھندێ كاری گرەشــــونی بووە ولماوەیكی كورت ھندێ كاری گرەشــــونی بووە ولماوەیكی كورت دا (میری نیشتیمانی) بارودۆخك ئاسایی دەكاتوە، دا (میری نیشتیمانی) بارودۆخك ئاسایی دەكاتوە، ئو بۆچوونی ئاژاوە گە ڕاســــتقینكان بھۆی نا ئو بۆچوونی ئاژاوە گە ڕاســــتقینكان بھۆی نا سـقامگیری ئاسایش بوو لوماوەیدا كـاری نرـنی سـقامگیری ئاسایش بوو لوماوەیدا كـاری نرـنی (سلبی) كـردو دەوری برچـاوی ل دژە ڕاپڕین ھبوو، (سلبی) كـردو دەوری برچـاوی ل دژە ڕاپڕین ھبوو، بۆزیاتر زەمین خۆشكردنیش چرای سوزی ھاوپیمانان بۆزیاتر زەمین خۆشكردنیش چرای سوزی ھاوپیمانان بۆڕژمی بعس ھكرا تابارودۆخك كۆنترۆڵ كاتوە، بۆڕژمی بعس ھكرا تابارودۆخك كۆنترۆڵ كاتوە، وە چونكترزگاركراوەكان دابگر ر ناوچسدەست ب وە چونكترزگاركراوەكان دابگر ر ناوچسدەست بئمریكاو دۆستكانی لنخشیان دانبوو كوردستانكی ئمریكاو دۆستكانی لنخشیان دانبوو كوردستانكی سـربخۆوخـاوەن ژرخانی پتویادەوتكی مزھبی سـربخۆوخـاوەن ژرخانی پتویادەوتكی مزھبی لعیـراق جوی دەسـت بگرت دەست وكۆماركی لعیـراق جوی دەسـت بگرت دەست وكۆماركی تری ئیســــالمی لرۆژھتی ناوەڕاســــت لھاوشوەی تری ئیســــالمی لرۆژھتی ناوەڕاســــت لھاوشوەی

. ران درووست ببكۆماری ئیسالمی ئ. ران درووست ببكۆماری ئیسالمی ئیكســــربازیكانی گاردی كۆمــــاری لناوچكانــــی یكســــربازیكانی گاردی كۆمــــاری لناوچكانــــی باشــــوورو ناوەڕاســــت دەســــتیان بئۆپراسیۆن كرد باشــــوورو ناوەڕاســــت دەســــتیان بئۆپراسیۆن كرد بپالماری وەحشــــیانو دڕندان كوتن قتل وعامی بپالماری وەحشــــیانو دڕندان كوتن قتل وعامی خكی، بھزاران ڕۆی شارەكانی خواروووناوەڕاست خكی، بھزاران ڕۆی شارەكانی خواروووناوەڕاست شــــھیدوقتلوعام كران، لقســــابخانیكی گورەدا شــــھیدوقتلوعام كران، لقســــابخانیكی گورەدا ھركس كوتبردەستی ئوتاوانباران گولل باران ھركس كوتبردەستی ئوتاوانباران گولل باران وبزیندویی ژرخاك نرا،سیاستی سووتماكردن وئاگرو وبزیندویی ژرخاك نرا،سیاستی سووتماكردن وئاگرو ئاســــن كاركــــی وای كرد ئیرادەی خكــــی راپڕیوو ئاســــن كاركــــی وای كرد ئیرادەی خكــــی راپڕیوو بوەعــــدو بنكانــــی ھاوپیمانان نمــــاو نیتوانی بوەعــــدو بنكانــــی ھاوپیمانان نمــــاو نیتوانی

مقاوەمتی ھرشكانی رژم بكا .مقاوەمتی ھرشكانی رژم بكا .بئندازەی مزنی راپڕین ھزەكانی (ئمن وموخابرات بئندازەی مزنی راپڕین ھزەكانی (ئمن وموخابرات وبكرێ گیراوەكانی مونافقینی خلق ودەزگا بعسیكان) وبكرێ گیراوەكانی مونافقینی خلق ودەزگا بعسیكان) پالمــــاری خكیاندا، لماوەیكی كورتدا بدەســــت پالمــــاری خكیاندا، لماوەیكی كورتدا بدەســــت لپشتدانی ئاغاكانیان دووبارە دەستی ڕەشیان بسر لپشتدانی ئاغاكانیان دووبارە دەستی ڕەشیان بسر شاروشارۆچككانی خوارووداگرتوە، ھلی گونجاویان شاروشارۆچككانی خوارووداگرتوە، ھلی گونجاویان بۆرەخسا تا بشاوی بربوتر بۆكوردستان پشەوی بۆرەخسا تا بشاوی بربوتر بۆكوردستان پشەوی بكــــن، لناوچكانی (دووزخورماتوو وســــربازگی بكــــن، لناوچكانی (دووزخورماتوو وســــربازگی خالیدو خانقین وكركووك) ھزەكانی برەی كوردستانی خالیدو خانقین وكركووك) ھزەكانی برەی كوردستانی برەنگاریان بوونوە بسدان شھیدیان دا، بناچاری برەنگاریان بوونوە بسدان شھیدیان دا، بناچاری وبۆپاراستنی سرومای ھاووتیان سركردایتی برەی وبۆپاراستنی سرومای ھاووتیان سركردایتی برەی

كوردستانی پاشكشی بھزەكانی كرد.كوردستانی پاشكشی بھزەكانی كرد.لكۆتایــــی مانگــــی ئــــادار (مــــارت) ی لكۆتایــــی مانگــــی ئــــادار (مــــارت) ی ١٩٩١١٩٩١ دوژمن دوژمن

لھمووقۆكانوە دەســــتی بھرشــــكردن ســــر لھمووقۆكانوە دەســــتی بھرشــــكردن ســــر شــــارەكانی ھولرو ســــلمانی ودھۆك وناوچكانیتر شــــارەكانی ھولرو ســــلمانی ودھۆك وناوچكانیتر كــــرد، ئوكش وھوا ئازادیی بۆخكی دەســــتبر كــــرد، ئوكش وھوا ئازادیی بۆخكی دەســــتبر كرابوو زۆری نخایاند بووەمایی نھامتیكی گورە، كرابوو زۆری نخایاند بووەمایی نھامتیكی گورە، دەربدەری وئاوارەیی، گرتنو كوشتنی بكۆمڵ و ڕاوی دەربدەری وئاوارەیی، گرتنو كوشتنی بكۆمڵ و ڕاوی رژاییدەپس نوە، كوتكروەرانی لنیشــــتیمان پ رژاییدەپس نوە، كوتكروەرانی لنیشــــتیمان پ زانرخروەت وســــامانی، ھر ماڵ وحاڵ و ســــســــ زانرخروەت وســــامانی، ھر ماڵ وحاڵ و ســــســــچنــــدی لتوانایدابا بژوی ھدەگــــرت بۆدەربازبوون چنــــدی لتوانایدابا بژوی ھدەگــــرت بۆدەربازبوون لو ھرش وپالمارانروویان لســــنوورەكانی (ئران لو ھرش وپالمارانروویان لســــنوورەكانی (ئران وتوركیا) دەكرد، لڕگی خۆدەربازكردنیش بسدان وتوركیا) دەكرد، لڕگی خۆدەربازكردنیش بسدان كس كوتـن برســــاروخی فـرۆكو تــــۆپ وتانـكی كس كوتـن برســــاروخی فـرۆكو تــــۆپ وتانـكی تترەكان، گل بـبزەییان پالماری ئوخكیان تترەكان، گل بـبزەییان پالماری ئوخكیان دا بئوەی گوێ بدەنــــ ناو زریكی دایك ومندای دا بئوەی گوێ بدەنــــ ناو زریكی دایك ومندای ســــاوا، پیری پككوت بوجۆرەخكی كوردســــتان ســــاوا، پیری پككوت بوجۆرەخكی كوردســــتان تووشی نھامتیكی گورەھات لمژووی ڕاپڕینكانی تووشی نھامتیكی گورەھات لمژووی ڕاپڕینكانی

ب(كۆڕەوی ملیۆنی) تۆماركرا .ب(كۆڕەوی ملیۆنی) تۆماركرا .ســــات بســــات الفاوی كۆچ وماڵ بجھشتن لگڵ ســــات بســــات الفاوی كۆچ وماڵ بجھشتن لگڵ پالماری دڕندانی دوژمن ڕوو لزیاد بوون بوو، كدەیان پالماری دڕندانی دوژمن ڕوو لزیاد بوون بوو، كدەیان گــــووت (ھرێ ھات) دەنگی تقــــ لھمووالیكوە گــــووت (ھرێ ھات) دەنگی تقــــ لھمووالیكوە برزدەبۆوە، پشــــوی پیدا دەبوو بــــ ئوەی بزانی برزدەبۆوە، پشــــوی پیدا دەبوو بــــ ئوەی بزانی سرچاوەی پرۆپاگندەك لكووەی، خك ئامادەی سرچاوەی پرۆپاگندەك لكووەی، خك ئامادەی دەربازبوون دەبوون برەو چارەنووسكی نادیار، ڕەویان دەربازبوون دەبوون برەو چارەنووسكی نادیار، ڕەویان دەكرد ب ئوەی بزانن روودەكنكام الی، تنھا گرنگ دەكرد ب ئوەی بزانن روودەكنكام الی، تنھا گرنگ

ئوەبوو ھرچی زووە خۆیان دەربازكن .ئوەبوو ھرچی زووە خۆیان دەربازكن .ئوتراجیدیایی لوماوەی روویدا ھرگیز ونی نبوو، ئوتراجیدیایی لوماوەی روویدا ھرگیز ونی نبوو، لشاروشــــارۆچكو گوندەكان ھمووی ڕوولڕۆیشــــتن لشاروشــــارۆچكو گوندەكان ھمووی ڕوولڕۆیشــــتن بوو ب ماشــــن وعارەبانو لۆری وپاس، پیادە ڕۆیی، بوو ب ماشــــن وعارەبانو لۆری وپاس، پیادە ڕۆیی، پیاوو ژن، گورەوبچــــووك گنج وپیر، منداڵ وگۆچان پیاوو ژن، گورەوبچــــووك گنج وپیر، منداڵ وگۆچان بدەســــت ھمووی شقام ڕی چۆكردنی ھبژارد، بدەســــت ھمووی شقام ڕی چۆكردنی ھبژارد، كلســــوەكان و ســــنوورەكان، مڕوویان دەكردە ك كلســــوەكان و ســــنوورەكان، مڕوویان دەكردە كبۆنــــان وبژوی نبــــوو لوە گرنگتر بوو، مســــلی بۆنــــان وبژوی نبــــوو لوە گرنگتر بوو، مســــلی ئازادی وسرفرازی نتوەیك بوودوەزمو مۆتكی ئازادی وسرفرازی نتوەیك بوودوەزمو مۆتكی بعســــیان لسر نمابوو،ھوای ئازادیان ھمژی بوو بعســــیان لسر نمابوو،ھوای ئازادیان ھمژی بوو دەیانـزانی چ دوژمنكی دـرەق،لخـواروو وناوەڕاستی دەیانـزانی چ دوژمنكی دـرەق،لخـواروو وناوەڕاستی عیراق چیكـرد لكوردسـتان زیاتردەكات، تڕو ووشك عیراق چیكـرد لكوردسـتان زیاتردەكات، تڕو ووشك بیكوە دەسووتن، بۆی ڕەفزی مانوەیان لسایی بیكوە دەسووتن، بۆی ڕەفزی مانوەیان لسایی رژمكداكرد كتنھا لگرتن وكوشتن زیاتر ھیچیتری رژمكداكرد كتنھا لگرتن وكوشتن زیاتر ھیچیتری

ندەزانی .ندەزانی .دیمنی كــــۆڕەو ڕۆژانی جنگكانــــی جیھانی یكم دیمنی كــــۆڕەو ڕۆژانی جنگكانــــی جیھانی یكم ودووەمی دەھنایوە یاد كلمژوودا باسی لوەدەكرێ ودووەمی دەھنایوە یاد كلمژوودا باسی لوەدەكرێ كچۆن لكاتی ھرش و پالماری(نازی وفاشــــیكان) كچۆن لكاتی ھرش و پالماری(نازی وفاشــــیكان) بۆھرووت وشــــارك خكك ل ترســــی كوشــــتن بۆھرووت وشــــارك خكك ل ترســــی كوشــــتن بۆدەربازكردنی گیانیان روویان دەكردە ناوچ ســــخت بۆدەربازكردنی گیانیان روویان دەكردە ناوچ ســــخت وشاخاویكان ودارســــتانكان لومیانشدا ب ھزاران وشاخاویكان ودارســــتانكان لومیانشدا ب ھزاران گیانیان ل دەست دەدا، كۆمنی خكی كوردستانیش گیانیان ل دەست دەدا، كۆمنی خكی كوردستانیش ب ھمان شوە لمانگی نیسانی / ب ھمان شوە لمانگی نیسانی / ١٩٩١١٩٩١ ل گورەرترین ل گورەرترین كۆڕەودا شارەكانی ھولر سلمانی ودھۆك وخانقین كۆڕەودا شارەكانی ھولر سلمانی ودھۆك وخانقین وزۆربی قزاو ناحیو گوندەكانی بۆ دوژمن چۆكرد، وزۆربی قزاو ناحیو گوندەكانی بۆ دوژمن چۆكرد، نیویست لژر چتری ئو ڕژم درژە بژیان بدات، نیویست لژر چتری ئو ڕژم درژە بژیان بدات، لكش وھوایكی ساردو باراناوی ل دەیم كۆتاییكانی لكش وھوایكی ساردو باراناوی ل دەیم كۆتاییكانی مانگی ڕەمزانی ئوسا بووسوپا دڕەندەكی بعس مانگی ڕەمزانی ئوسا بووسوپا دڕەندەكی بعس دەستی بسر شارەكاندا گرتوە، پشمرگكانی برەی دەستی بسر شارەكاندا گرتوە، پشمرگكانی برەی كوردستانیش كات زانیان رووبرووبوونوە لو قۆناغدا كوردستانیش كات زانیان رووبرووبوونوە لو قۆناغدا خكی زیاتر تووشــــی مرگ ســــات دەكات بیاریاندا خكی زیاتر تووشــــی مرگ ســــات دەكات بیاریاندا ل شــــارەكان پاشــــ كشــــ بكن، لناوچ شاخاوی ل شــــارەكان پاشــــ كشــــ بكن، لناوچ شاخاوی وســــختكان ھزەكانیان كۆكنوەو بیاری گونجاو وســــختكان ھزەكانیان كۆكنوەو بیاری گونجاو بپی ھلو مرجی تازە بدەن، یا دەستكشــــانوەی بپی ھلو مرجی تازە بدەن، یا دەستكشــــانوەی یكجــــاری ودان نان بدۆڕاندن ولناوچونی دۆزی كورد یكجــــاری ودان نان بدۆڕاندن ولناوچونی دۆزی كورد یادووبارە برپرچدانوەی پالمارەكان وچۆڵ نكردنی یادووبارە برپرچدانوەی پالمارەكان وچۆڵ نكردنی

.ناسرەكان تادوایین ھنگس.ناسرەكان تادوایین ھنگسبدنیایی كردنوەی خكی كوردســــتان بخۆڕاگری بدنیایی كردنوەی خكی كوردســــتان بخۆڕاگری حاڵ ونامۆ نیكی مكشكانی دوژمن كاروقوربانیدان ت حاڵ ونامۆ نیكی مكشكانی دوژمن كاروقوربانیدان تل ھزی پشمرگی كوردستان، بیاری سنگری مان ل ھزی پشمرگی كوردستان، بیاری سنگری مان ونمانیاندا، چونك ئوە ئیرادەی خكی كوردســــتان ونمانیاندا، چونك ئوە ئیرادەی خكی كوردســــتان نبوو شكســــتی ھنا، ئوە شۆرشی گلی كوردستان نبوو شكســــتی ھنا، ئوە شۆرشی گلی كوردستان نبوو تسلیم ب ویستی داگیركران بت، ئوە پیالن نبوو تسلیم ب ویستی داگیركران بت، ئوە پیالن وگلكۆمكــــی دوژمنان بوو ئــــو بارودۆخ كاتیی وگلكۆمكــــی دوژمنان بوو ئــــو بارودۆخ كاتیی

خولقاند ئب ھرچی زووترە كۆتایی پ بھندرت. خولقاند ئب ھرچی زووترە كۆتایی پ بھندرت. ھۆیكانی شكســــت ھنانی كاتی ڕاپرین ھندكیان ھۆیكانی شكســــت ھنانی كاتی ڕاپرین ھندكیان خۆیی بوون و ھندكیان بابتی، الوازی ڕكخستنوەی خۆیی بوون و ھندكیان بابتی، الوازی ڕكخستنوەی كاروبــــاری ئیدارەكان، داڕمانی ژرخانی ئابووری، چۆڵ كاروبــــاری ئیدارەكان، داڕمانی ژرخانی ئابووری، چۆڵ كردنــــی بانقكان لــــ ھرچی دراوــــك، كمی كل كردنــــی بانقكان لــــ ھرچی دراوــــك، كمی كل وپلی بژوی ڕۆژانی خكــــی، برزبوونوەی نرخی وپلی بژوی ڕۆژانی خكــــی، برزبوونوەی نرخی پداویســــتیكان برادەیكــــی مترســــیدار، نبوونی پداویســــتیكان برادەیكــــی مترســــیدار، نبوونی پالنكی ســــتراتیجی برەی كوردستانی بۆدیفاع كردن پالنكی ســــتراتیجی برەی كوردستانی بۆدیفاع كردن ك لرزگاركراوەكان، دروست بوونی جۆر نشــــو ل ك لرزگاركراوەكان، دروست بوونی جۆر نشــــو ل وەبردن بڕكاری ئیداری وبمساردی لیی وخرەب وەبردن بڕكاری ئیداری وبمساردی لیی وخرەببیانووی نبوونی فرمانبری ئیداری بۆ فرمانگكان، بیانووی نبوونی فرمانبری ئیداری بۆ فرمانگكان، كمی ئزموونی كادیرانی شاخ ل بڕوەبردندا، خریك كمی ئزموونی كادیرانی شاخ ل بڕوەبردندا، خریك بوونی ھندك ھزی چكداری مشــــخۆر بكاری ڕاو بوونی ھندك ھزی چكداری مشــــخۆر بكاری ڕاو ڕووت و تــــان كردن وئاودیو كردنی ئامری دائیرەكان ڕووت و تــــان كردن وئاودیو كردنی ئامری دائیرەكان بۆ خۆ دەومندكردن لسر حیسابی گل وشۆڕش، بۆ خۆ دەومندكردن لسر حیسابی گل وشۆڕش، چاوپۆشــــی كردنی الین ســــرەكیكانی ناو برەی چاوپۆشــــی كردنی الین ســــرەكیكانی ناو برەی ڕۆژان ندێ كاری نادروست وسلبی كھكوردستانی ل ڕۆژان ندێ كاری نادروست وسلبی كھكوردستانی للالین كسانی ناسراوەوە ئنجام دەدران تئسیریان لالین كسانی ناسراوەوە ئنجام دەدران تئسیریان لســــر روداوەكان دەبوو بخراپی دەشــــكایوە سر لســــر روداوەكان دەبوو بخراپی دەشــــكایوە سر راپریــــن ودەســــكوتكانی، برپرســــیاریتی ھزە راپریــــن ودەســــكوتكانی، برپرســــیاریتی ھزە سیاســــیكانی كورد ل ملیۆنان خكی ووتكیان سیاســــیكانی كورد ل ملیۆنان خكی ووتكیان روا بدەكرا ھنوی وئاســــایش كو دابین كردنی بژ روا بدەكرا ھنوی وئاســــایش كو دابین كردنی بژئاســــانی ب ماوەیكی كمی پــــاش راپرین گۆڕینی ئاســــانی ب ماوەیكی كمی پــــاش راپرین گۆڕینی

بنڕەتــــی ل خباتی چكداری شــــاخوە بۆ خباتی بنڕەتــــی ل خباتی چكداری شــــاخوە بۆ خباتی سیاسی ودبلۆماسی وبڕوەبردن ل كادیرە عسكری سیاسی ودبلۆماسی وبڕوەبردن ل كادیرە عسكری وسیاسیكان بدیب ك سانكی زۆر بوو ل خباتی وسیاسیكان بدیب ك سانكی زۆر بوو ل خباتی شاخدا ئرككانیان ئنجام دەدا، بۆی پنا برایوە بر شاخدا ئرككانیان ئنجام دەدا، بۆی پنا برایوە بر ھندێ لو فرمانبرە ئیداریانی كل كوردســــتاندا ھندێ لو فرمانبرە ئیداریانی كل كوردســــتاندا مابوونوە ب ناچاری تكڵ بو یستی جماوەر بووبوون، مابوونوە ب ناچاری تكڵ بو یستی جماوەر بووبوون، ئو جۆرە فرمانبران تگرەی زۆریان بۆ راپراندنی ئو جۆرە فرمانبران تگرەی زۆریان بۆ راپراندنی كاری ڕۆژان دروســــت دەكرد ب بیانووی جۆر بجۆری كاری ڕۆژان دروســــت دەكرد ب بیانووی جۆر بجۆری وەك ئوەی كوردستان بشــــكی دانبراوە ل عیراق وەك ئوەی كوردستان بشــــكی دانبراوە ل عیراق كاری پ غداوە دەرچب ك لرمانر فھ پیویســــت كاری پ غداوە دەرچب ك لرمانر فھ پیویســــتبكرێ جگ لوە فرامۆش كرێ وەك ئوەی كوردستان بكرێ جگ لوە فرامۆش كرێ وەك ئوەی كوردستان ھیچ راپرین وگۆرانكاریكی ندیوە دەستی بعس ھیچ راپرین وگۆرانكاریكی ندیوە دەستی بعس فرمانرەوای ئیداری ویاسایی لكوردستاندابشوەیكی فرمانرەوای ئیداری ویاسایی لكوردستاندابشوەیكی گشتی ئودەركوتان ھۆكاری خۆیی بوون بۆ شكست گشتی ئودەركوتان ھۆكاری خۆیی بوون بۆ شكست

ھنانی راپرین.ھنانی راپرین.لرووی بابتیشــــوە دەوتانی ھــــاو پیمانان دوای لرووی بابتیشــــوە دەوتانی ھــــاو پیمانان دوای ســــركوتنیان ل جنگی كنداوو رزگاركردنی كوت ســــركوتنیان ل جنگی كنداوو رزگاركردنی كوت درژەیان ندا بپشرەوی وپالمارەكانیان بۆ كۆتایی درژەیان ندا بپشرەوی وپالمارەكانیان بۆ كۆتایی ھنانی ڕژــــم ورووخاندنــــی ھروەك ل ســــرەتاوە ھنانی ڕژــــم ورووخاندنــــی ھروەك ل ســــرەتاوە بانگشــــیان بۆ كرد، ئوبنــــی ب خكی عراق بانگشــــیان بۆ كرد، ئوبنــــی ب خكی عراق وكوردستانیاندا ل رووی ھاریكاریوە بۆ راپرین خۆیان وكوردستانیاندا ل رووی ھاریكاریوە بۆ راپرین خۆیان لدزیوە ببیانوی ئوەی (ســــدامكی بھز باشترە لدزیوە ببیانوی ئوەی (ســــدامكی بھز باشترە لدامزراندن وھاتن سر حوكمی دەوتكی بھزی لدامزراندن وھاتن سر حوكمی دەوتكی بھزی مزھبی خاوەن چكی كۆكوژ) یا نمانی ڕژمی سدام مزھبی خاوەن چكی كۆكوژ) یا نمانی ڕژمی سدام مانای كرت بوونی عیراق و دامزراندنی چند دەوتكی مانای كرت بوونی عیراق و دامزراندنی چند دەوتكی وەك كوردو شیعو سوننی، ئمانو چندەھای تری وەك كوردو شیعو سوننی، ئمانو چندەھای تری وەك لندانــــی ھزەكانی گاردی كۆماری كبدرژایی وەك لندانــــی ھزەكانی گاردی كۆماری كبدرژایی شــــری ھاوپیمانــــان ل چندشــــونك مۆدرابوون شــــری ھاوپیمانــــان ل چندشــــونك مۆدرابوون ھرچندەھاوپیمانان لرگی مانگ دەســــتكردەكان ھرچندەھاوپیمانان لرگی مانگ دەســــتكردەكان شــــونی ئو ھزانیان دەزانی بــــم زیانكی وایان شــــونی ئو ھزانیان دەزانی بــــم زیانكی وایان پنگیاندن ك بحیساباتی عسكری ل میدانی شر پنگیاندن ك بحیساباتی عسكری ل میدانی شر بچن دەرەوەولك ھوەشنوە، ك ل برامبریشدا بچن دەرەوەولك ھوەشنوە، ك ل برامبریشدا رژمی بعس ھموو بریارەكانی ئنجوومنی ئاسایش و رژمی بعس ھموو بریارەكانی ئنجوومنی ئاسایش و

گفتوگۆكانی ژر چتری سفوانی قبوڵ كرد.گفتوگۆكانی ژر چتری سفوانی قبوڵ كرد.ئمان ھۆكاری خۆیی وبابتی بوون بۆ دوبارەبوونوەی ئمان ھۆكاری خۆیی وبابتی بوون بۆ دوبارەبوونوەی س بزاران كھوەی بســــاتی كورد ویرای ئرگم س بزاران كھوەی بســــاتی كورد ویرای ئرگمسروشون بوون بســــدان كۆمڵ كوژكران بدەیان سروشون بوون بســــدان كۆمڵ كوژكران بدەیان رســــاروخ وبۆمبا، بب درای گوندو شارو شــــارۆچك رســــاروخ وبۆمبا، بب درای گوندو شارو شــــارۆچكملیۆنان رەفزی مانوەو ژیانیان كرد ژیانی كول مرگی ملیۆنان رەفزی مانوەو ژیانیان كرد ژیانی كول مرگی وئاوارەییــــان ھبژارد ل كۆڕەوكی ملۆنیدا ك ھموو وئاوارەییــــان ھبژارد ل كۆڕەوكی ملۆنیدا ك ھموو میدیاكانــــی جیھان ونو دەنگی ئــــو كۆڕەوەیان بو میدیاكانــــی جیھان ونو دەنگی ئــــو كۆڕەوەیان بو كردەوە گالنی دونیای ھژاندو لخوی ناھق بداری كردەوە گالنی دونیای ھژاندو لخوی ناھق بداری كردنوە بوەی تاكی لو زوم وســــتم چاوپۆشی كردنوە بوەی تاكی لو زوم وســــتم چاوپۆشی بكــــن، ب برچــــاوی دونیاوە گلك ســــردەبردرێ بكــــن، ب برچــــاوی دونیاوە گلك ســــردەبردرێ وئاوارەی ھندەران دەب لماڵ وحاڵ و ئاووخاكی خۆی وئاوارەی ھندەران دەب لماڵ وحاڵ و ئاووخاكی خۆی

رای دەگوزن.رای دەگوزن.ویژدانی زیندوی گالن وحكومتكانیان ھات وەم بۆ ویژدانی زیندوی گالن وحكومتكانیان ھات وەم بۆ ،یلسم مكی كاتی وگونجاو بۆ ئردانانی چارەس ،یلسم مكی كاتی وگونجاو بۆ ئردانانی چارەسل برامبریشــــدا ھزەكانی برەی كوردستانی پشی ل برامبریشــــدا ھزەكانی برەی كوردستانی پشی ب لشــــكری داگیركرگرت لیكم شــــری گورەی ب لشــــكری داگیركرگرت لیكم شــــری گورەی گوندی (كۆڕێ) ی ناوچی شقوەی سربپارزگای گوندی (كۆڕێ) ی ناوچی شقوەی سربپارزگای ھولرو ل شركی تری قارەمانانی ناوچی (ئزمر) ھولرو ل شركی تری قارەمانانی ناوچی (ئزمر) كی پزەكانی كورد داستانیمانی ھزگای سولی پار كی پزەكانی كورد داستانیمانی ھزگای سولی پارلفیداكاری ئوتۆیان تۆمار كرد وای كرد رژم ب ھموو لفیداكاری ئوتۆیان تۆمار كرد وای كرد رژم ب ھموو حیســــابات ھكانی خۆیدا بچتوە لســــركی تر حیســــابات ھكانی خۆیدا بچتوە لســــركی تر بیاری ئنجومنی ئاسایشی نودەوتی بۆدامزراندنی بیاری ئنجومنی ئاسایشی نودەوتی بۆدامزراندنی ناوچی ئارام لســــر ھــــی ناوچی ئارام لســــر ھــــی ٣٦٣٦ ھۆیكی گرنگ بوو ھۆیكی گرنگ بوو فاكتركی بھزی وەستانی شڕو ناردنی وەفدی ڕژم فاكتركی بھزی وەستانی شڕو ناردنی وەفدی ڕژم بوو بۆ گفتوگۆ لگڵ برەی كوردســــتانی، گرانوەی بوو بۆ گفتوگۆ لگڵ برەی كوردســــتانی، گرانوەی

خكئاوارەكو گیشتن بڕگ چارەیكی گونجاو خكئاوارەكو گیشتن بڕگ چارەیكی گونجاو ئو *رووداوان ســــرەتای دووبارە بوونوەی ئومیدی ئو *رووداوان ســــرەتای دووبارە بوونوەی ئومیدی ســــركوتن بوون، رژم پی وابوو دەتوان بســــر ســــركوتن بوون، رژم پی وابوو دەتوان بســــر ئیــــرادەی گلی كوردســــتاندا زاڵ بت ب سیاســــتی ئیــــرادەی گلی كوردســــتاندا زاڵ بت ب سیاســــتی ئاگروئاسن وتۆقاندن مقاوەمتی لشكری شۆرشگری ئاگروئاسن وتۆقاندن مقاوەمتی لشكری شۆرشگری كوردستان الواز دەكات لالیكی تر بچند (تنازوالت) كوردستان الواز دەكات لالیكی تر بچند (تنازوالت) كی كاتی لگڵ دەوتانی ھاوپیمانان ڕك دەكوێ، كی كاتی لگڵ دەوتانی ھاوپیمانان ڕك دەكوێ، بم جۆرە بۆ ھتای كشك یكالدەكاتوە ل ئنجامدا بم جۆرە بۆ ھتای كشك یكالدەكاتوە ل ئنجامدا

شت نامن ناوی كشی كورد بت.شت نامن ناوی كشی كورد بت.بم خــــون وخیای دوژمــــن پچوان بوو، ھموو بم خــــون وخیای دوژمــــن پچوان بوو، ھموو كی تازە ھاتنا دۆزركوتكردن شكستی ھكانی سوھ كی تازە ھاتنا دۆزركوتكردن شكستی ھكانی سوھئاراوە بوەی ك دەب رژمی بعس وابستی ھموو ئاراوە بوەی ك دەب رژمی بعس وابستی ھموو بیارەكان ب، لسرووی ھی بیارەكان ب، لسرووی ھی ٣٦٣٦ دا ھر جموجۆكی دا ھر جموجۆكی سربازی ئنجام بدات لالین ھاوپیمانانوە برپرچ سربازی ئنجام بدات لالین ھاوپیمانانوە برپرچ

دەدرتوە.دەدرتوە.دوای ئوەی عسكرتاریتی بعس دەستی رەشیان دوای ئوەی عسكرتاریتی بعس دەستی رەشیان بسر كوردستاندا سپاندەوە ویستیان وەك پیشی بسر كوردستاندا سپاندەوە ویستیان وەك پیشی جارانیان جماوەری خكی بكنوە بووكسماكرەی جارانیان جماوەری خكی بكنوە بووكسماكرەی خۆیــــان وەك رۆژانی پش راپرین بیان ھنن ســــر خۆیــــان وەك رۆژانی پش راپرین بیان ھنن ســــر شقام وخۆنیشاندانی ساخت كارانیان پ سازدەن بۆ شقام وخۆنیشاندانی ساخت كارانیان پ سازدەن بۆ ئافرینی ســــرانی ڕژم بوەی كل شرە دۆراوەكی ئافرینی ســــرانی ڕژم بوەی كل شرە دۆراوەكی (كوت) دا سركوتنیان بدەست ھناوە، چاوبستكی (كوت) دا سركوتنیان بدەست ھناوە، چاوبستكی دار، (صفحكی بریقند دروشــــمچن بكی بكخ دار، (صفحكی بریقند دروشــــمچن بكی بكخ می ڕەشــــڕژ و ناوە بوو كش ئ (الغــــدر والخیانــــ می ڕەشــــڕژ و ناوە بوو كش ئ (الغــــدر والخیانــــكوژی ب خكی راپریوی عیراق وكوردستانیان دەوت كوژی ب خكی راپریوی عیراق وكوردستانیان دەوت

بیكجاری كۆتاییان پ ھناوە بیكجاری كۆتاییان پ ھناوە ٠ وماوەیی لتیودەوئیقلیمــــی و ن و گۆرانكاریئ وماوەیی لتیودەوئیقلیمــــی و ن و گۆرانكاریئروویدا ســــبارەت ب گمارۆ، چتری ئارام، ھی روویدا ســــبارەت ب گمارۆ، چتری ئارام، ھی ٣٦٣٦ بۆ پاراستنی كوردان، ڕەزامندی برەی كوردستانی بۆ بۆ پاراستنی كوردان، ڕەزامندی برەی كوردستانی بۆ گفتوگۆ وای كرد ك وەفدكی سركردایتی برەو شاری گفتوگۆ وای كرد ك وەفدكی سركردایتی برەو شاری گوەی ڕستی دۆزینبم ت ببكر رەوان (غدادب) گوەی ڕستی دۆزینبم ت ببكر رەوان (غدادب)

چارەیك بۆ كشی كورد، لژنی (تنسیق) ل نوان چارەیك بۆ كشی كورد، لژنی (تنسیق) ل نوان دەســــت دارانی ڕژم وجوونوەی كورد ھات ئاراوە دەســــت دارانی ڕژم وجوونوەی كورد ھات ئاراوە خكی ب دەرەتان ل پارزگاكانی ھولرو سولیمانی خكی ب دەرەتان ل پارزگاكانی ھولرو سولیمانی ودھۆك دەستیان كرد ب گڕانوە بۆسر خانی وران ودھۆك دەستیان كرد ب گڕانوە بۆسر خانی وران وتان كراو ب ھزارانیش لودیو سنوورەكانی ئران و وتان كراو ب ھزارانیش لودیو سنوورەكانی ئران و

بشكی كم ل توركیا مانوە.بشكی كم ل توركیا مانوە.ســــرباری ھــــوڵ وكۆششــــی زۆری وەفــــدی كوردی ســــرباری ھــــوڵ وكۆششــــی زۆری وەفــــدی كوردی ولژنكانی تنسیق بۆ گڕانوەی ئاوارەكانی كركوك ولژنكانی تنسیق بۆ گڕانوەی ئاوارەكانی كركوك وناوچكانی گرمیان و خانقین كچی ڕژمی بعس وناوچكانی گرمیان و خانقین كچی ڕژمی بعس نك ھــــر ئامادەیی نیشــــان ندا بكو لــــ جاران نك ھــــر ئامادەیی نیشــــان ندا بكو لــــ جاران سرسختانتر كوت ویزەی ئو خك ھژارەو لو سرسختانتر كوت ویزەی ئو خك ھژارەو لو ناوچانــــ دەربدەری كردن. ئوی بیزانیبا بشــــداری ناوچانــــ دەربدەری كردن. ئوی بیزانیبا بشــــداری راپرینی كردووە ب قیدو شــــرت ب ست خزانی راپرینی كردووە ب قیدو شــــرت ب ست خزانی رەوانی ناوچكانی سلمانی وھولری دەكرد، ئوانی رەوانی ناوچكانی سلمانی وھولری دەكرد، ئوانی وەییان بگۆڕن بتی نبوون ناســــنامئامادە ن كــــ وەییان بگۆڕن بتی نبوون ناســــنامئامادە ن كــــھمان شــــوە بۆخوارووی عراق یا بۆ ناوچكانی ژر ھمان شــــوە بۆخوارووی عراق یا بۆ ناوچكانی ژر دەستی برەی كوردســــتانی دەنردرا، لماوەیكی دەستی برەی كوردســــتانی دەنردرا، لماوەیكی كمی گفت وگۆدا دیاربوو تنھا بۆ كات بسر بردن بوو كمی گفت وگۆدا دیاربوو تنھا بۆ كات بسر بردن بوو لبرنامی بعسدا نبوو ھیچ دانوستانك لگڵ كوردا لبرنامی بعسدا نبوو ھیچ دانوستانك لگڵ كوردا وحوكمنھا ئرەواكانی ت ماف نجام بدات بۆ داننان بئ وحوكمنھا ئرەواكانی ت ماف نجام بدات بۆ داننان بئزاتی ی كارتۆنیی كل حفتاكاندا لگڵ كوردی ئیمزا زاتی ی كارتۆنیی كل حفتاكاندا لگڵ كوردی ئیمزا كردبوو ھیچی تری پ نبوو، برەی كوردســــتانیش كردبوو ھیچی تری پ نبوو، برەی كوردســــتانیش بپداگرتن ل ھرچی زۆرتری داخوازیكان ھوی دەدا بپداگرتن ل ھرچی زۆرتری داخوازیكان ھوی دەدا دەستداران قناعت پ بكا ك تاك ڕگی مانوەو دەستداران قناعت پ بكا ك تاك ڕگی مانوەو بردەوامی ل حوكمدا ل چارەسری تواوی مسلی بردەوامی ل حوكمدا ل چارەسری تواوی مسلی كوردای بگرانوەی ھموو ناوچ ب عرەب كراوەكان كوردای بگرانوەی ھموو ناوچ ب عرەب كراوەكان بۆسر نخشــــی كوردســــتان و ھنانوەی خكی بۆسر نخشــــی كوردســــتان و ھنانوەی خكی

راگوزراوی ئو ناوچانو قرەبوو كردنوەیان.راگوزراوی ئو ناوچانو قرەبوو كردنوەیان. وە بژتر دەبوونكان درندە گفتوگۆو دانیشتنرچھ وە بژتر دەبوونكان درندە گفتوگۆو دانیشتنرچھئومدی زیاتر بای بســــر ئنجامكاندا دەكشا، بۆ ئومدی زیاتر بای بســــر ئنجامكاندا دەكشا، بۆ دوایین جار برەی كوردســــتانی بریاری ھلپساردنی دوایین جار برەی كوردســــتانی بریاری ھلپساردنی گفتوگۆكانــــی دا، پرۆژەكــــی رژم بۆ چارەســــری گفتوگۆكانــــی دا، پرۆژەكــــی رژم بۆ چارەســــری قیرانك پسند نكرا. وادیار بوو ھموو دانیشتنكان قیرانك پسند نكرا. وادیار بوو ھموو دانیشتنكان ببنبست گیشتن الینی كوردی ب ئوەی شتكی ببنبست گیشتن الینی كوردی ب ئوەی شتكی میش بنــــی ڕژم چــــاوەروان بكات، الیڕژ تــــازە ل میش بنــــی ڕژم چــــاوەروان بكات، الیڕژ تــــازە لئوەی (تنازوالت) ل وەفدی كوردی ھست پ بكات، ئوەی (تنازوالت) ل وەفدی كوردی ھست پ بكات، گفتوگۆكان كۆتاییان پــــ ھات ب ئوەی بگن ھیچ گفتوگۆكان كۆتاییان پــــ ھات ب ئوەی بگن ھیچ

ئنجامك.ئنجامك.دیكتاتۆریتی بعس، بــــ بۆچوونی خۆی، بۆ ئوەی دیكتاتۆریتی بعس، بــــ بۆچوونی خۆی، بۆ ئوەی لھرمك قیرانكی تازە دروست بكات ب بریاركی لھرمك قیرانكی تازە دروست بكات ب بریاركی قرقۆشیان دەستی ئیداری ل كوردستان كشایوە، قرقۆشیان دەستی ئیداری ل كوردستان كشایوە، دراوی عراقی چاپی سویســــری لكار خست، ھموو دراوی عراقی چاپی سویســــری لكار خست، ھموو فرمانبران ل كوردستان مافی كاركردنیان وەستنرا، فرمانبران ل كوردستان مافی كاركردنیان وەستنرا، گمارۆیكی توندی ئابووری و ھاموشــــۆی ھاووتیانی گمارۆیكی توندی ئابووری و ھاموشــــۆی ھاووتیانی لسر ھرمك دانا، ڕژم زیانی گورەی ل دەستی لسر ھرمك دانا، ڕژم زیانی گورەی ل دەستی حوكمی ھرمیدا چونك بووە ھۆی وەســــتانی ھموو حوكمی ھرمیدا چونك بووە ھۆی وەســــتانی ھموو وە، مووچكی بازرگانی وھاتوچۆو گۆڕینجۆرە پرۆژەی وە، مووچكی بازرگانی وھاتوچۆو گۆڕینجۆرە پرۆژەی

سرف كردن، پروەردە، تندروستی .. ھتد.سرف كردن، پروەردە، تندروستی .. ھتد.لالیكی ترەوە ھۆكاركی بھز بوو بۆ بخۆداچوونوە لالیكی ترەوە ھۆكاركی بھز بوو بۆ بخۆداچوونوە و یك الیی كردنوەی دۆزی كورد بۆ بریاردانی ســــازو و یك الیی كردنوەی دۆزی كورد بۆ بریاردانی ســــازو

گونجاو .گونجاو .كشانوەی ئیدارە و ھزی سربازی وموخابراتیكی كشانوەی ئیدارە و ھزی سربازی وموخابراتیكی بعس لھرس پارزگای سولیمانی وھولرو دھۆك بعس لھرس پارزگای سولیمانی وھولرو دھۆك وھندێ ناوچی گرمیان وكركوك وخانقین ھلكی وھندێ ناوچی گرمیان وكركوك وخانقین ھلكی بداكو ناوچانرەی كوردستانی لباشی رەخساند تا ب بداكو ناوچانرەی كوردستانی لباشی رەخساند تا بكوردســـــتانی رزگاركــــراو ناســـــراجاری ھلبژاردنـی كوردســـــتانی رزگاركــــراو ناســـــراجاری ھلبژاردنـی گشــــتی بـدا بۆ دامزراندنی (ئنجوومنی نیشتیمانی گشــــتی بـدا بۆ دامزراندنی (ئنجوومنی نیشتیمانی كوردستان) ول دایك بوونی یكمین حكومتی ھرمی كوردستان) ول دایك بوونی یكمین حكومتی ھرمی

كوردستان.كوردستان. زو گروپمــــوو ھڵ ھگــــژ لپــــاش گفت وگۆو راو زو گروپمــــوو ھڵ ھگــــژ لپــــاش گفت وگۆو راوسیاسكانی سر گۆرەپانی خبات (عیلمانی ودینی) سیاسكانی سر گۆرەپانی خبات (عیلمانی ودینی) بریاردرا رۆژی بریاردرا رۆژی ١٩٩٢١٩٩٢/٥/١٩١٩ رۆژی ھلبژاردنی گشــــتی رۆژی ھلبژاردنی گشــــتی وسرتاسری بت، تیدا كۆمنی خكی كوردستان وسرتاسری بت، تیدا كۆمنی خكی كوردستان ب جیاوازی بیروراو مزھبیان، ئازادان نونرانی خۆیان ب جیاوازی بیروراو مزھبیان، ئازادان نونرانی خۆیان بۆ یكمین پرلمانی كوردی ھلبژرن،بئامادەبوونی بۆ یكمین پرلمانی كوردی ھلبژرن،بئامادەبوونی چاودرانی نودەوتی لپرۆسی ھبژاردن سرەرای چاودرانی نودەوتی لپرۆسی ھبژاردن سرەرای بوونی ھزاران چكداری سر بحیزبكان، گورەترین بوونی ھزاران چكداری سر بحیزبكان، گورەترین پرۆسی ھلبژاردن ســــازدرا كل مژووی جونوەی پرۆسی ھلبژاردن ســــازدرا كل مژووی جونوەی رزگاری نیشتیمانی كوردستاندا كم ون بوو ھرچندە رزگاری نیشتیمانی كوردستاندا كم ون بوو ھرچندە وەك ھمــــوو ھلبژاردن دیموكراتیكانی دونیا ھندێ وەك ھمــــوو ھلبژاردن دیموكراتیكانی دونیا ھندێ كم وكوڕی تدابوو، كوردستان بۆجاری یكم توانی كم وكوڕی تدابوو، كوردستان بۆجاری یكم توانی تنینجام بدا بیگئ زنم م پرۆسئ وتوانركس تنینجام بدا بیگئ زنم م پرۆسئ وتوانركسئنجامك ھموو ھزە سیاســــیكان پسندی بكن، ئنجامك ھموو ھزە سیاســــیكان پسندی بكن، یكم دەســــتی ئندامانی پرلمــــان ل رەنگكانی یكم دەســــتی ئندامانی پرلمــــان ل رەنگكانی (زەردو سوزو مۆر) سدو پنج كسیان ب نونرایتی (زەردو سوزو مۆر) سدو پنج كسیان ب نونرایتی گل ھلبژردران و دەست بكاربوون، یكم حكومتی گل ھلبژردران و دەست بكاربوون، یكم حكومتی كوردی لدایك بوو كزادەی خونی ھزاران شھیدی كوردی لدایك بوو كزادەی خونی ھزاران شھیدی كی كوردســــتان زۆر بتی بوو، خی كوردایگــــڕ كی كوردســــتان زۆر بتی بوو، خی كوردایگــــڕپرۆشــــوە بدەم بانگوازی ھبژاردنــــوە چوون، پرۆشــــوە بدەم بانگوازی ھبژاردنــــوە چوون، دەوە دەیان نۆڕییچــــاوی ئومتانی دونیاش بدەو دەوە دەیان نۆڕییچــــاوی ئومتانی دونیاش بدەوئــــو ئزمون تازەی، تكو بوونی رەنگكان لیك ئــــو ئزمون تازەی، تكو بوونی رەنگكان لیك دەستی یكگرتووی كوردییدا، پابند بوونی ئوھزە دەستی یكگرتووی كوردییدا، پابند بوونی ئوھزە سیاســــیانی دەنگی پویستیان نھنا ب بریارەكانی سیاســــیانی دەنگی پویستیان نھنا ب بریارەكانی حوكومتی كوردستان وكاركردن لژر چتری حكومت حوكومتی كوردستان وكاركردن لژر چتری حكومت شو بكی شارســــتانی ئش وســــیمایكی گینو شو بكی شارســــتانی ئش وســــیمایكی گینو

رزگاركراوەی كوردستان بوو.رزگاركراوەی كوردستان بوو.دەست بكاربوونوەی ئیدارات ودامزراندی وەزارەتكانی دەست بكاربوونوەی ئیدارات ودامزراندی وەزارەتكانی ئیداری و بۆشاییوەی ئكردنم بۆ پرتی ھحكوم ئیداری و بۆشاییوەی ئكردنم بۆ پرتی ھحكومھنگاوكی مزنی بوا بخۆبوونی خكی كوردستان ھنگاوكی مزنی بوا بخۆبوونی خكی كوردستان بــــوو مافكی ڕەوای ھزە سیاســــیكان بوو تا خك بــــوو مافكی ڕەوای ھزە سیاســــیكان بوو تا خك

ژیانی ئاسایی ڕۆژانیان راپرنن و كارەكانیان تگرەی ژیانی ئاسایی ڕۆژانیان راپرنن و كارەكانیان تگرەی ت نكوێ.ت نكوێ.

بــــرەی كوردســــتانی بــــو ھنگاوە مزنــــی توانی بــــرەی كوردســــتانی بــــو ھنگاوە مزنــــی توانی چارەسری قیرانی ئیداری بكات ل كوردستاندا ئاسۆی چارەسری قیرانی ئیداری بكات ل كوردستاندا ئاسۆی ڕۆژكی روناكتــــر بۆدامزراوەكانی بكاتوە ئاكامكی ڕۆژكی روناكتــــر بۆدامزراوەكانی بكاتوە ئاكامكی سر لنوێ ھبژاردنوەی سندیكاكان و یكتیكانی سر لنوێ ھبژاردنوەی سندیكاكان و یكتیكانی مامۆســــتایان و خوندكاران وقوتابیان بوو، كردنوەی مامۆســــتایان و خوندكاران وقوتابیان بوو، كردنوەی دەرگای خوندنگاو قوتابخانكان، دەستبكاربوونوەی دەرگای خوندنگاو قوتابخانكان، دەستبكاربوونوەی فرمانبران، زانكۆی سحددین، دانانوەی زانكۆی فرمانبران، زانكۆی سحددین، دانانوەی زانكۆی یمانگزراندنــــی زانكۆی دھــــۆك، پمانی ودامســــل یمانگزراندنــــی زانكۆی دھــــۆك، پمانی ودامســــلتكنیكی وپروەردەییكان دەست بكاربوونوە رۆی تكنیكی وپروەردەییكان دەست بكاربوونوە رۆی تانی دراوســــوو یوەنــــدی كردن ببازرگانــــی و پ تانی دراوســــوو یوەنــــدی كردن ببازرگانــــی و پوپتوكردنــــی پیوەندی لگــــڵ ئوروپــــاو ڕۆژئاوا، وپتوكردنــــی پیوەندی لگــــڵ ئوروپــــاو ڕۆژئاوا، سردانی سركردەكان بۆ دەرەوەوچاوپكوتن لگڵ سردانی سركردەكان بۆ دەرەوەوچاوپكوتن لگڵ گورە برپرســــانی دەوتانی دونیا پســــند كردنی گورە برپرســــانی دەوتانی دونیا پســــند كردنی بریــــاری بریــــاری ٩٨٦٩٨٦ لالین ڕژموە بۆ دابین كردنی خۆراك لالین ڕژموە بۆ دابین كردنی خۆراك برامبر ب نوت و جبج كردنی ئو بریارە لالین برامبر ب نوت و جبج كردنی ئو بریارە لالین كارمندانــــی كارمندانــــی UNUN ەنوە ل كوردســــتان ب دەســــت ەنوە ل كوردســــتان ب دەســــت توەردانــــی ڕژم، ترخان كردنی ڕــــژەی ل توەردانــــی ڕژم، ترخان كردنی ڕــــژەی ل ١٣١٣٪ ی ٪ ی داھاتی ناردن دەرەوەی نوت ل بریاری نوت برامبر داھاتی ناردن دەرەوەی نوت ل بریاری نوت برامبر خۆراك بۆ ئاوەدان كردنوەو بوژاندنوەی كوردستان، خۆراك بۆ ئاوەدان كردنوەو بوژاندنوەی كوردستان، دانانی ھزی (چكوشــــی ئامادە) ل خاكی توركیا بۆ دانانی ھزی (چكوشــــی ئامادە) ل خاكی توركیا بۆ كمرپاراســــتنی كوردو دابین كردنی ئاسایشــــی ھ كمرپاراســــتنی كوردو دابین كردنی ئاسایشــــی ھ

لالین ئمریكاو ئینگلیزەوە لالین ئمریكاو ئینگلیزەوە ٠دەســــتكوتكان گرنگ بوون چارەنووسی ھرمكی دەســــتكوتكان گرنگ بوون چارەنووسی ھرمكی پوە بند بوو پویســــتیان ب پاراستن وگش پدان پوە بند بوو پویســــتیان ب پاراستن وگش پدان ھیــــ، ئــــو ئازادیی ئمــــۆ ل ئارادایــــ برھمی ھیــــ، ئــــو ئازادیی ئمــــۆ ل ئارادایــــ برھمی دام ھمــــوو دام قوربانیدانكان،لســــاییداخاوەنی ھمــــوو قوربانیدانكان،لســــاییداخاوەنی ودەزگایكــــی بدەوت بونین ل پرلمان وحكومت ودەزگایكــــی بدەوت بونین ل پرلمان وحكومت ودەســــتی یاســــا، ڕكخراوە مدەنــــی وجماوەری ودەســــتی یاســــا، ڕكخراوە مدەنــــی وجماوەری خاوەنی سیاسیكان وگروپ خاوەنی وكۆمیتیكان،حیزب سیاسیكان وگروپ وكۆمیتیكان،حیزب بیاری ســــربخۆن ئزمونكی تازەین ل ڕۆژھتی بیاری ســــربخۆن ئزمونكی تازەین ل ڕۆژھتی

.می كنو ناوەڕاستدا ك.می كنو ناوەڕاستدا كدوژمنانی كورد لھموو پارچكان ھیچ كات چاویان دوژمنانی كورد لھموو پارچكان ھیچ كات چاویان بو ئزمون ھنایت ھمیشــــ لــــ پیالن گراندان بو ئزمون ھنایت ھمیشــــ لــــ پیالن گراندان ل ەخســــكیان بۆ بلت وھر دەرفكدانی، ھبۆ ت ل ەخســــكیان بۆ بلت وھر دەرفكدانی، ھبۆ تدەســــتی نادەن ئگر لگڵ ھموو شت ناكۆك بن دەســــتی نادەن ئگر لگڵ ھموو شت ناكۆك بن لنوان خۆیاندا لسـر لناوبـردنی كـوردوئزمونكـی لنوان خۆیاندا لسـر لناوبـردنی كـوردوئزمونكـی

.كیان نییشبـان ھیچ ككـۆك وت.كیان نییشبـان ھیچ ككـۆك وت ی كوردستان لكانی دراوستوەردانی حكومدەست ی كوردستان لكانی دراوستوەردانی حكومدەستھیزەكانیان ســــنوور كاروباری ناوەخۆوھاتنناوەوەی ھیزەكانیان ســــنوور ناوەخۆوھاتنناوەوەی كاروباری بزاندیان ب بیانــــووی راوەدوونانی نیارانیان، تگرە بزاندیان ب بیانــــووی راوەدوونانی نیارانیان، تگرە خســــتن بــــری كاروبــــارە ئیــــداری و بازرگانیكان، خســــتن بــــری كاروبــــارە ئیــــداری و بازرگانیكان، لكارخســــتنی پۆژە خزمتگوزاریكان، تقاندنوەی لكارخســــتنی پۆژە خزمتگوزاریكان، تقاندنوەی میــــن وبۆمبی توقیت كــــراو بۆ تكدانی ئاســــایش، میــــن وبۆمبی توقیت كــــراو بۆ تكدانی ئاســــایش، پرۆپاگندەی نــــارەوا دژی حكومتی ھرم، ھاندانی پرۆپاگندەی نــــارەوا دژی حكومتی ھرم، ھاندانی ی كوردستانن بۆ ئاوارەبوون وچوونرمایس نج كگ ی كوردستانن بۆ ئاوارەبوون وچوونرمایس نج كگھندەران، چۆكردنی كارگو فرمانگكان لھرچی ھندەران، چۆكردنی كارگو فرمانگكان لھرچی زۆرتری كادیرە زانســــتی وئابووری وپروەردەییكان، زۆرتری كادیرە زانســــتی وئابووری وپروەردەییكان، نیان كردۆتری الوەكی تریـــــش كاری نشـــــزۆر ك نیان كردۆتری الوەكی تریـــــش كاری نشـــــزۆر كسربارودۆخك، كوتنوەی شری نگریسی ناوخۆش سربارودۆخك، كوتنوەی شری نگریسی ناوخۆش وایكرد ئزمونی خۆ بڕوەبردن لناوچ رزگاركراوەكانی وایكرد ئزمونی خۆ بڕوەبردن لناوچ رزگاركراوەكانی كوردستان دووكرت ب، دوو ئیدارەی ھرمی بروەی كوردستان دووكرت ب، دوو ئیدارەی ھرمی بروەی

ببات .ببات .دەســــتی سیاسی ل ھرمی كوردستان بھۆی ئو دەســــتی سیاسی ل ھرمی كوردستان بھۆی ئو كشانوە ناپرژت ســــرئوەی بیرلمسل گرنگ كشانوە ناپرژت ســــرئوەی بیرلمسل گرنگ وچارەنووس سازەكان بكاتوە ھمیش بكشی وەك وچارەنووس سازەكان بكاتوە ھمیش بكشی وەك كانی ڕۆژانداویستیو پنزینوئازوقوت وگازو بمی نك كانی ڕۆژانداویستیو پنزینوئازوقوت وگازو بمی نكسرقای دەكن دەرفتی نادەن بریاری گرنگ ویكال سرقای دەكن دەرفتی نادەن بریاری گرنگ ویكال كرەوە ل مسل نیشتیمانی و نتوەییكان بدات .كرەوە ل مسل نیشتیمانی و نتوەییكان بدات .

بــــۆ پاراســــتنی ئزمونكمان لدەســــت توەردانی بــــۆ پاراســــتنی ئزمونكمان لدەســــت توەردانی دوژمنانــــی ناوەوەودەرەوە پویســــت لســــر ھموو دوژمنانــــی ناوەوەودەرەوە پویســــت لســــر ھموو ھزە رەســــنكانی گۆرەپانی كوردایتی، رۆشنبیران ھزە رەســــنكانی گۆرەپانی كوردایتی، رۆشنبیران وكسایتیكان، مامۆســــتایانی ئاینی وپروەردەیی، وكسایتیكان، مامۆســــتایانی ئاینی وپروەردەیی، ھموو چین وتوژەكان، بوچان لھوڵ وكۆششدابن ھموو چین وتوژەكان، بوچان لھوڵ وكۆششدابن بۆ یكخســــتنوەی ناومای كورد، ئــــو كرت بوون بۆ یكخســــتنوەی ناومای كورد، ئــــو كرت بوون ولكدابران كاتیی ھاوســــنگران كۆتایی پ بت، ولكدابران كاتیی ھاوســــنگران كۆتایی پ بت، توانــــاكان بكرنــــوە یــــك، ھلبژاردنكــــی تازەی توانــــاكان بكرنــــوە یــــك، ھلبژاردنكــــی تازەی سرتاسری لكوردستان ئنجام بدرت، حكومتكی سرتاسری لكوردستان ئنجام بدرت، حكومتكی تازەی بتوانا دەست بسر كوردستاندا بگێ تازەی بتوانا دەست بسر كوردستاندا بگێ ٠

با لجگی دووبرەكی ورق وكینو تۆســـــندنوە با لجگی دووبرەكی ورق وكینو تۆســـــندنوە تۆوی خۆشـویســــتی ویكـتــــی وبرایتی ولبـوردن تۆوی خۆشـویســــتی ویكـتــــی وبرایتی ولبـوردن جیــــاوازەكان بیروڕاوبۆچونــــ جیــــاوازەكان بوێ،باسربســــتی بیروڕاوبۆچونــــ بوێ،باسربســــتی بۆپرەپدان وگشــــپدانی دامزراوەكانی حكومتی بۆپرەپدان وگشــــپدانی دامزراوەكانی حكومتی كــــوردی ب، با لپناوی خزمتــــی كۆمنی خك كــــوردی ب، با لپناوی خزمتــــی كۆمنی خك

. ب. ب زاڵ ب وە ژیانی سیاسیانكبا ئیرادەی ئاشــــتی وپ زاڵ ب وە ژیانی سیاسیانكبا ئیرادەی ئاشــــتی وپ بسر ئیرادەی شرەنگزی ودوور كوتنوە ل یكتر، بسر ئیرادەی شرەنگزی ودوور كوتنوە ل یكتر، با پیالنی دوژمنـان و گرەشـونان بتوانای زاتـی وزاڵ با پیالنی دوژمنـان و گرەشـونان بتوانای زاتـی وزاڵ

بوون بسر كۆسپكان لگۆڕ نین .بوون بسر كۆسپكان لگۆڕ نین .تنھا ئوەی چارەســــری ھموودەردەكان، لڕگی تنھا ئوەی چارەســــری ھموودەردەكان، لڕگی پابند بوون ب یاساو جبج كردنی ئرك وفرمانكان پابند بوون ب یاساو جبج كردنی ئرك وفرمانكان حكومتكمــــان پایكانــــی پتودەب،دوژمنانیــــش حكومتكمــــان پایكانــــی پتودەب،دوژمنانیــــش لشكستی ودۆران وسر دانواندن بۆ ماف ڕەواكانمان لشكستی ودۆران وسر دانواندن بۆ ماف ڕەواكانمان

. وت نابھیچی تریان دەستك. وت نابھیچی تریان دەستك

ــــــڕینـ

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،13رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی راپڕین

باتخ گایردوئۆ

باتخ گایردوئۆ

كلچریدرخان دەردەچڵ بگل كی رووناكبیریی گشتییوكراوەیب

ستافی كلچری بدرخان:عبدولەحمان معروف، سعدول نووری، جوھر شخانیب ھاوكاری راوژكاری رووناكبیریی دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان:

د.ھیمداد حوسن

ژمارە ٢٥-٩١، شمم ٢٠٠٨/٣/٨ی زایینی

نامكی من پە لئو...

ھاوژین عبدولرەحمانبدرژایی ڕگا بیرم لتۆ دەكردەوە

ئو نامانی بۆ تۆم نوسیبۆ خۆمم دەخوندەوە

ك مغریب دت.. چی دەكیت؟وەك من بدیار ئاوا بوونوە دەوەستی

یان نان دەخۆیت؟بۆ ھاتنوە و

جاركی تر خوا حافیزیكالمسكانی چاوت

نابخشیت منداكی پاییزیلوانی ئستا....

لژر گۆپكی كزســوتاوی ســر شــقام وەستابی و

دیوانی (ھموو باران بارینك تنیام)ت!...وەبدەستب

ببیر نر لمنت ھ شوانلكمن لو ڕژم لتۆ،

نازانم بب تۆ چی دەكم....؟ئی تۆبب من چی دەكیت؟

ئاخۆ شوان...دوای كاتژمر (دە) چی دەكیت؟ئو چركانی من تیایدا دەمرم

قســ خۆشویســتكت تۆلگڵ یوانلبكیت...!

یان بھمنی لگی سما دەكیت...!لوانش وەك سروشتی خۆت

بمستی و بب ووش ماچی بكیت....!ئمشو،

ڕەنگ... لوانی .. گومانبۆت پۆترین گۆچانشكتی كردوم للدان

دەب ئو چۆن ماچت بكات....؟ئاخۆ كراسی شینت بۆ لبركات...؟

ئاخۆ ل پیرۆزی پیاســی ئوارانی شــار بگات؟

مۆســیقا جوانیكانی لگڵ ئاخۆبتوانــڕابكات؟

ئاخــۆ بزان ئــو خكان بۆچــی ڕقیان لچترەو

خۆیان ب باران تڕ دەكن؟دەب بزان بۆ خكانك ھن

ھموو سا ل(٢/١٤) سوور لبر دەكن؟...ئاخۆ بتوان

لسر پڕەیك گ دكت بۆبنووس؟لژوورەكانی مردن گۆرانیت بۆب وبۆ بزەیكت خۆی بدار پرتقاكوە

ھواس...؟ئاخۆ بتوان تا ھاتنوە

لپنجرەوە چاوەڕت ب؟دەب لوت...،

بالی ئویشوە جوان ب؟ڕەنگ تۆ ل ئودا،

من ببینی و ھست پ نكی..!ڕەنگ رۆژێ بماچكانت بزاری كی..!

ڕەنگ رۆژێتان چۆژوورەك وابزان و خانمئ

كچی ب گومانم تۆ لوێ ھی..!ڕەنگ ڕۆژێ تنھایی و خمبتھنتوە سر شقام....!دنیام ئوساش ھر جوانی

وەك خۆخكی بۆھمیش بتامئاخۆ ئستا چی دەكیت..؟

لوانی لبردەم كسیك وەستابی...!زەنگ.. زەنگ.. زەنگ

!...یممكشیلھینی خۆمان دەچت

دوعاكانم كراسی ژندەومندك و وەك سای پار خرا دەدڕت...!ئستا كاتژمر (دە)ی شوكیترە

نی نم وەك دودكاسكی گلك پترە

سو لدیمنوەك قاوەی سرئاگرەھدەچت.. ھدەچت

تا دەسوتت نایخۆیتوە...!باران ببارێ یان نبارێ خۆشمدەوی

ب شرم نیم،كپت دەم خۆشمدەوی

تۆبی لم زیاترت لمن بوێ..؟!ئرێ ناكرێ،

لتك تۆدا دانیشم و بخۆموەبۆچی ناكرێ،

بسرخۆشــی تــۆ وەك منیــش بۆموە....؟!!!

"تھران"٢٠٠٥/٨/١

منداڵ و ئدەبی مندان لناو رەوسی خرمانی رۆشـــنبیری مرۆڤایتیدا، برەنگی سوور و زەرد و سوز دەبریسكنوە لناو گالنی پشكوتو، ئو وتانی ب ئاسودەیی و سربخۆیی دەژین، زارۆك وەك ســـامانكی لبـــن نھاتو بایخیان پـــ دراوە و دنیای ژیانیان بـــۆ رازاندراوەتوە، بجۆرك مندان ل ھموو بواركی ژیاندا بوردی لبرچاو گیراون.... بم لناو گالنی دواكوتو، بتایبت ئو گالنش ك ھشتا تامی ئازادی و دیموكراسیان نكردوە، نوەك ھر منداڵ مافكی ئوتۆی نی، بكو ســـرجمی ئو گل خۆی كوتۆت بر شـــاوی تواندنـــوە و لناوبردن، زارۆك لگل رووەوە بووت بروبومكی ئاسایی چوساندنوە و داپلۆسین، بب ئوەی سوچ و

.بكی دیاریكراوی ھتاوانئوەتاش مرۆڤایتی لدەم دەمی ســـدەیكی تـــازەوە، ل زۆر قوژبـــن و الیكی دنیاوە، ژیانی

پشكوتنی زانستی و كۆمیتی رەخساندوە.چوساندنوەی نتوایتی و داگیر كردنی وتان ،تی نیی جارانی ژیانی مرۆڤایزەق و قۆرتئبگرە تارادەیكیش ئازادی و دیموكراســـی بھر شوەیك بت، لرە و لوێ دەنگی لوە دت، كچی ھشتا لبشكی تری ئم جیھان، چندان گل و ژمارەیكی زۆری وتان لوەی بدوورن، بۆ نموون ھشتا لوت پارچكراوە داگیركراوەكی ا زیاتر لكت ی بو كوردستانئ دا، واتمئچل ملیۆنی مرۆڤی تدا دەژی، نوەك ھر ئازادی كو لب ،خۆیی و دیموكراسیمان نیربو ســـھموو جۆرە مافكی نتوەیی و رۆشـــنبیری و رانركوت كس مو رژری ئبر سئینسانی ژ

ب بشین.داگیر كران بوپڕی درندەیی و پچوانی ھموو ھستكی مرۆڤان بربونت گیانی گلكمان، لكوردســـتاندا تنیا ئازاردان و گرتن و كوشتنی بكۆمڵ و سوتاندنی ترو وشك و كۆكردنوەی ئاســـواری ژیان بخت بكورد دەبخشرێ. مگر تنیا ئو بشـــی كوردستانی خوارووی ل دەرچت ك تارادەیـــك خۆری ئازادی تدا ھھاتووە، بم ژیان بۆ كۆمنی خكی رەش و رووت جیا ل دەستدار و برپرس حیزبی و حكومییكان النی كمی پداویستییكانی دابین

نكراوە.ئینجـــا دەب منداڵ و زارۆكی كورد چۆن بژی! چ جۆرە ژیانكی پ ل كولمرگی بۆ سازدراب؟

زارۆكی كورد ھر ك لدایك دەب و ھر لیكم رۆژی ژیانییوە، بھۆی نبوونی نخۆشخان و نبوونی پزیشكی پسپۆری منداڵ، داسی مرگ قورگی پ دەگرێ و درونی ڕژەیكی ھجگار

زۆری ئو مندان دەكات.بم لو جیھانی تروســـكایی ئـــازادی ژیان و دیموكراســـی تدا بدی دەكـــرێ، مندان ھر لرۆژی رســـكانی ناوسكی دایكیانوە تا لدایك ســـتانكردن و ھ گاگۆ ونـــدەبـــن و دەكسرپیان و گورە بوونی ھنگاو بدوای ھنگاو ب ئاسودەیی لگڵ ڕچكی ژیان رادن.. منداڵ لو كۆمگایاندا مافی تواوی خۆی پ دراوە، چ لرووی پاراســـتنی و سرپرشتی كردنی و چ وە، چونكبواری دابین كردنی گوزەرانی ژیانییلھر لو رۆژەوە چـــاو بروناكی دنیا دەكاتوە، بھزار و یك پداویستی ژیانی منداڵ پشوازی ل دەكرێ، وەك بووك شوشـــی ھم جۆر و رازاوە، ژووری تایبتـــی، خۆراكی برنام ئامز، ئینجا لسر پشـــت بونی دەرگای پروەردە و

فركردن و پ گیاندن، ھر لداین و باخچی ساوایانوە ھتا دەگات قوتابخان و بواری خوندن وە بســـت بزگماكی خۆیانویش دیارە بئ ك

بست لگی گورە دەبن.كچی لدنیای ئمدا، لو جیھانی ھموو شتك بر لھر جۆرە مبستكی تر بۆ چوساندنوەی خۆیی و ئازادی نیربنیا سمرۆڤ ت ،ئینسانو ھـــروەك كایك مامی پ دەكرێ، نرخی ژیان ل تاراوگی سرشۆری و ملكچ و كرنوش

بردن قپان دەكرێ.ب گومان لو چاوپنایوە ك گلی كورد دەوت و زمانی ئدەبی یكگرتووی ساغوە بووی خۆی نی، ئو ڕژم و حكومتانش ك كوردســـتانیان لژر چنگ دای ھتا ئستا منداڵ و ئدەبیاتی مندای كورد وەك ناسنامیكی ئاشكرای جیاواز ل منـــداڵ و ئدەبیاتی مندانی عرەب و تورك و فارس ناناســـن، چونك ل پشوە ھموو ئو دەوتانـــ ل چندان ســـرچاوە و دیكۆمنتی بردەســـت ئوەیان دوپات كردۆتوە ك ئاسۆی خونـــدن و فركردن ھموو كونج و كلبركی قوتابخان ت گوایتایبوە، بیانی گرتۆتكتولدوورترین و چۆوانترین گوندەكانی ئم ســـر و ئوســـری وت بۆ منـــدان كراوەتوە! بم ئم قســـان لگڵ رەوتی واقیعـــی میدان ورد بكرتوە، بچاكی ھست ل فیشاڵ و زیادە ڕۆیی كارەكان زیاتر نییواشچ ستبری مبر سبدەكرێ، بكو بشكی زۆری خاكی كوردستان و ھشـــتا گل ناوچی دوور و شاخاوی نوەك ھر قوتابخانی تدانی و نكراوەتوە، بكو زۆر دووریش ل چندان پداویستی گوزەرانی ئاسایی وەك ڕگاوبان و ئلكتریك و نخۆشخان و ئامری پداویستی كشتوكاڵ ....... ھتد ئینجا چ جای مندان ل قوتابخان بخونن! لرە جی خۆیتی ئوەش ب شایتی بھنرتوە ك رژمی فاشی ك لنی خوەی كۆمدوای گواســـتنراق بعزۆربی ناوچ گوندنشینكان و كاولكردنی دەیان ڵ خانوەكانی دانیشـــتوان، چونگل قوتابخانقوتابخانی مندانی ئو گوندانی یاساغ كردوە

ھتا ئوكاتی خۆی بیری ل دەكاتوە!لزۆربی ناوچكانی كوردســـتاندا بشوەیكی گشتی، زۆر بكمی ھست ب ھبوونی باخچی ســـاوایان و شـــتی برنام ئامزی لم جۆرە بۆ

مندان دەكرێ، بم ب شـــوەیكی تســـك تارادەیك بۆ مبســـتی رەگزپرستان لرە و ی لی ســـاوایان نكۆبوونی باخچھ وێ للناكـــرێ، ئوەش زۆرتـــر مندای چین زەنگین و دەست رۆیشتوەكان دەگرتوە لگڵ فرمانبرە دەوتییكان، ك زیاتر بۆ ئوەی ب پلی یكم منداـــی كورد لخودی كســـایتی نتوایتی خۆی بشـــۆنوە بمبستی شـــواندن و لرێ دەركردنی مشكی مندانی كورد بكاری بھنن، چونك تنیا چند شاركی كوردستانی عراقی ل دەرچت، ئوە لم باخچانشدا زمانی زگماكی مندان یاســـاغ، وەك چۆن ل ھموو پلكانی تری خوندن ڕنمایی كراوە ك بھیچ شوەیك

.نزمانی خۆی بخوبوە بی كورد بۆی نمندادیـــارە لـــرەدا دەب ئوەش دووپـــات كینوە ك پناســـكردنی جیھانی واقیعی مندای كورد

لسرانسری كوردستانیدا.ھروەك چندان مسلو ھندكی دیكش ئاسان بتوان ك ك نیم و نوســـینلنیا قو كاری ت پر كارەساتاویی م ژیانتی تۆمار كردنی ئدەرەقب، ئوەش ئمـــ بخیامانـــدا ھاتوە تنیا سرە داوكی گۆلیكی ژیانی واقیعی مندانی گلكمان. لھیچ یك لوتانی عراق و ئران و توركیا و ســـوریا، نوەك ھر ھیچ ســـرچاوە و دەرامتكی تایبتی بۆ مســـۆگركردنی ژیانی مندان بگشتی دابین نكراوە، بگرە ھتا ئستا بیری ل نكراوەتوە، ژیانی مندایش ماوەتوە سر ئو دەرامت كمی خزانی ئو وتان پی دەژین، ئینجـــا ھروەك چۆن لالین دەوتوە بایخكی ئوتۆ بۆ ژیان و گوزەرانی مندان بدی ناكرێ، لناو كۆمی دواكوتوی كوردەواریش بو رادەی پویســـت و بو پوەرە گشتیی سیری منـــداڵ ناكرێ، منداڵ لو گـــۆڕە بڕە دەكرێ ،نر و سروشتی ژیان ڕابھڵ دەوروبگخۆی لبب ئوەی نخش و پالنكی دیاریكراوی ڕنمایی كلســـوە بۆ مخۆمر لھ ك ،بكردنی ھ م بدەك ستی پستاكی ھئ وەتدەروانم و ئبراوردكردنی ژیانی ئاسایی مندان لگڵ ژیانی

مندای خۆمدا.ئینجـــا ھـــروەك چۆن مندای كورد بگشـــتی لبواری باخچی ســـاوایان و قوتابخاندا زمانی خۆیان پ ڕەوا نابینرێ، ئاواش لھیچ یكك لو

وتاندا ك كوردستانی بسر دابش كراوە، ھیچ ڕۆژنام و گۆڤاری تایبت بمندانی كورد نابینرێ كشان بشانی ئو گۆڤار و رۆژنام تایبتییانی بۆ مندانی عرەب و تورك و فارس ھی، تنیا ئـــوە نبت ل كوردســـتانی عراقدا كم و زۆر ئدەبیاتی مندان بزمانی كوردی لچاوقایمی و خۆراگری چندان نووسر و ھونرمندی تایبت بـــ ئدەبیاتی مندان، لو جـــۆرە برھماندا بـــدی دەكرێ، بتایبت ل بـــواری چاپمنی و بوكردنـــوەی نامیلكی شـــیعری و چیرۆكی

مندان بزمانی كوردی.دوابدوای ئو دژواریی ســـختانی ژیانی كورد ی كورد لمندا ،ی نیندنیادا ونیام لد كـــسرانسری كوردستاندا،لگرتن و ئشكنجدان، لراونـــان و جزرەبدان، لكوشـــتنی بكۆمڵ ب بـــش نبوە و نیی، ئینجا چ بھۆی ئوەی بـــاوك و برا و كســـوكاریان خباتـــی دژایتی ر، كبمیان گرتۆتوە و ســـتوسانكردنی چبووتـــ مایی راپچ كردنـــی ژن و منداڵ و پیر بۆ گرتوخان و دوورخستنوەیان ل كوردستان، یاخود لسر بیانوو پ گرتن و شر پ فرۆشتنی رەگزپرستانی سدان و ھزاران مندای ١٠-١٥ شنموو چھ زیندان كی و توندكردنیان لسائازاردانكیان لگڵ بكار دەھنن... بگومان قتل و عامی زۆر شون ل ھموو پارچكانی كوردستان ردەوام بوە كمرۆ بتا ئوە ھر زەماندر لھفاشیستكانی عراق برۆژی رۆناك و لبردەمی مرۆڤایتی رۆژئاوا و رۆژھت زیاتر لچند ھزار منداڵ و ژن و پیریان ل ھبجی كوردســـتانی

عراق لناوبرد.ژیانی مندای كورد لرووی كاركردنیشوە جگای ســـرنج ڕاكشـــان، بھۆی نزمی ئاستی باری گوزەرانـــی ژیانی خزانی كـــوردەواری لزۆربی كوردستاندا، ھژاری و دەست كورتی ب شوماری خانوادەی كوردەواری دیاردەیكی ئاشكرای، ئیتر زارۆكی كورد ھر ل تمنی ٦-٧ ســـای و بگرە كمتریشوە كوتۆت میدانی كاركردنوە، ھر لبرخوانی و شـــوانی و گاوانی و داركرییوە بگـــرە تادەگات كاری قورســـی خشـــت بین و ئاوھنان و كشـــتوكای گوندەكانی كوردســـتان ك زۆربی ئو مندان ھموو بیانییك لگڵ گرما و ســـرمادا، بھھاتنی گزنگی خۆرەتاو

نان یان تورەگكریوی شیرین رادەبن و ھخل پریســـك داو دەكاتكی خوا پخۆر و پ رەق نو منداگومان ئ وێ، بدوای كار دەكـــو بنوەك ھـــر داگیز و داكمامـــ و زریق و ھزری ندنیش بخو ن ناناســـن، بگرە لژیانی مندابرین، چونك ھتا برەبری ئوارە لگڵ ئاژەڵ لوەڕاندن دن و دەچن. بتوری دەســـتیان دار دەقلشن و بۆسر پشـــتی وخ باری دەكن، و یاری فۆلكلۆریین ئی منداشچ رەدا تاكلخۆمایانی كلناو خۆیان لكاتی دەست بتای و تواوكردنی كارەكانیان لیكتر گرد دەبنوە و ئنجامی دەدەن... ئم دیاردە زۆربی ھرە زۆری كوردستان دەگرتوە. ل شارەكانیشدا ب تایبت ندن بخو ژارەكان، زۆریان لھ زانی خمندابرین (بتایبت كوردستانی باكور) و بناچاری ھر لتمنی شش ســـاییوە وەك كاالیكی ھرزانی دەستی كار پراوپری بازاڕن، لھر جۆرە شاگردی چایخانر لوە، ھنمك ناسلكاركردنو فرۆشتنی سارد و كاركردنی بردەرگای سینما و شـــونی رابواردنوە، بگرە تادەگات كركاری كردنی قوركاری و كارگ و دروست كردنی پو و بویاخچیایتی و حمای و گســـكدان و خاون نی قاپ و قاچاخ لو شو وەی ئاودەسخانكردن

چشتخانكاندا..... ھتد.ســـرباری ھموو ئوەش مندان ل ھموو ئم كارە ناجۆر و قورســـاندا كـــ لگڵ تمن و چۆنیتی پ گیشتن و پكوەنانی سایكۆلۆژییان سدویك دەردە سری لدوای، بكمترین كرێ كاریان پ دەكرێ... ئگر یكك لم ڕۆژگارەدا چاوی خۆی نگرێ ل شارەكانی وەك ئستمبول و ئنقرە و ئزمیر ل توركیا، بغدا و موســـل و بســـرە ل عراق و تاران و تورز و بندر عباس و ئسفھان ل ئران، دمشق و حلب ل سوریا ب ئاشكرا دەیان و سدان ھزاران مندای كورد ل ن، بۆ نمووندەك م جۆرە كارانئ ك دەبینتوركیا كتا ئمرۆش قسكردنی ئاشكرا بزمانی كوردی یاســـاغ، ھرك قســـیان لگڵ بكرێ دەزانی ئمان تورك نین و زمانی توركی بچاكی

نازانن.لرە ونیك دەگموە، پاش ئوەی ساك و چند مانگك ل توركیا مابوموە، ل سردانكی شـــاری ئستمبول لگڵ ناســـیاوكی كوردی ك كیر باخچب وت چوینـــكڕخۆمانیدا بدەیـــان منداـــی بۆیاخچی لمـــان گردبوونوە، ئمش پوەكانمان پدان، من یكسر لگیان بكوردی قســـم كرد، لوالوە منداكی تر ھر بۆیاخچی بوو، بارەی ل ھســـتا ك بكوردی قســـكردن یاســـاغ! من ھر خۆم بۆ نگیرا و بـــو توركییی خۆم فری ببوم قســـم لگڵ كرد، بۆم دەركـــوت ئویش كوردە، بم دایك و باوكی ئوەندە سركۆن كراون لسر كوردی یم جۆرە قسویش بكردن، ئیتر ناچار ئقس

دەقی گرتوە!بـــ مندای كورد بۆ پیداكردنی لوقمی ژیان و كم بوونوەی قورسایی سرشانی خزانكی لناو خر و خراتی وت داگیركراوەكی خۆیدا رۆژان تووشی نخۆشی كوشندە و نامۆیی و لڕێ الدان دەب، بب ئوەی ئاسۆیكی دیاریكراوی دانانی رادەیك بۆ ئم دەردەسریی لبرچاوان بت، چونك لپاڵ ھموو ئـــم كورەوەرییی مندان ك میدانی كاركردن و ژیاندا توشیان بوە، ل ھموو جۆرە مافكی نقابی و زامنكردنی ژیانی سقت و كنفت و پك كوتوویی ل داھاتووی مم رژبیری ئوەی بكو ئشن، بب ژیان بشـــۆڤنییاندا بت تنیا چاكتـــر ئاۆزكردنی

ھلومرجی ژیانی مندای كوردە.

ھدانوەی چند الپڕەیكی ژیانی مندای كورد

كاك باس

باری دەروون ل ئدەبب ئۆقرەیی!

(١) نرم شپۆی

دەریانخوندراوە

تانوڕەسیفربوون

بوانام بدا بڕۆحیماسی

ودروشمی یاخیبوون ھكا(٢)

گردەلوولی تووڕەیبیابان

نگڕاوەھتا دەنگوباسی

مردنبچرپنت گوی

چیابۆ تفسیر و مانای

سد و ھشتا و دوو ھزار!(٣)

زێ گریانیھوری

خكردەوەوتكڵ ب ئنفال و

بخونبردییوە بۆ ناخی دەریا

لوڕۆژەوە ئۆقرە ناگرێ!!!

سعدوال نووری

NARCISM (النرجسی) رگزی٢- (*) نئایا راســـت ئدیب زیاد ل ئاســـا خۆی خۆش دەوت و شانازی بخۆی دەكات؟ ئایا زیادە رۆیی لخۆشویستی خود ھۆكاری بۆ بوون ب ئدیب؟ یاخود ئم نرگزیت تنھا تایبت ب ئدیب؟ بۆ شیكردنوەی ئم مسلیش (زاخس) باسی جیاوازیك دەكات لنوان شیعر و زیندە خون. خاوەنی زیندەخون ھمیش خۆی وەك پاوانك مك ئوەیھیچ شم شاعیر بوە. بدەبینیتناكات، تنانت كاتك باســـی چیرۆكی خۆشی بكات، بكو بشكی زۆری ژیانی تایبتی خۆی مرھب ك بیرەستتی خۆی وەك كسایو ك

ھونریكانی بكار دەھنت.ئـــم كارەی ئـــو مانایـــك دەبخشـــت زۆر جیـــا لمانای كابـــرای زیندە خـــون، چونكی ئارەزووەكی وای لناكات شـــكۆیك بۆ خۆی ،وەی ڕووداوەكاناننھا گكو تدروست بكات بھیچ كسكیش یاخود ھیچ نووسرك ل ڕگای پیاھگۆتنی خودی خۆی نابت شـــاعیر! ئم ونیی مرۆڤ بۆ خودی خۆی و ئم چژە تازە

پگیشـــتووە ل تماشاكردنی مرۆڤ بۆ خودی خۆی و شـــانازیكردن پ ی (واتـــ نرگزی). پویست ببت قوربانی، تاكو مرۆڤ ل خولگی مان كاتدا گۆشھم لت، بون دەربچزیندەخ كباج مدەبی، ئی ئخولگـــ ت لگیردەبدەبت ھموو شاعیرك بیدات بۆ كردنوەی ئو دەرگایی مرۆڤ ل گۆشگیری حزكردن بخود دەكاتوە بڕووی كۆمگاوە، لرەشـــدا جخت لسر ئو پویست ھمیشیی دەكینوە، كوا تگیشتنی ئدیب بۆ ئدەبكی نابت داببت ل تگیشتنی وەرگر (جماوەر) بۆ ئدەبكی، چونكـــ ئدیب كاركـــی كۆمیتی بئنجام دەگینت. ھیچ ئدیبك سركوتوو نابت و ڕزی جماوەر وەرناگرت گر تنھا باسی شكۆی خۆی بكات، بم شوەیش ئدیب نابت نرگزی بـــت وەك ئو ھموو خكی گیرۆدەی زیندە رداری سیفاتك دەســـت بكو كاتونن، بخنرگزیكی خۆی دەبت الین ئیســـتاتكی و ڕەوشتیكان كارەكی بجوانی سر ھدەدەن

و خك گیرۆدەی ئم جوانی دەبن.پشوی شاعیر دەت :

دەریانكردمچونك شیعرم، وەكو مناكی چتوون

شتردی ھاوب پلووكمای شووش بندی گوران!

دەریان كردمچونك شیعرم، لرووی گنجینی دزراودا

گۆپكی دەھزار ڤۆتی داگیر ساند(دیوانی دكتۆر عبدو پشو)

ترداری حارەشـــدا شـــاعیر دەســـت بـــلنرگزیكـــی خۆی دەبت، باس لخودی خۆی ناكات، بكو باس ل ھوســـتی خۆی دەكات مبســـتكی گورەتر لھی یكـــم، ئمش ی ڕەنگشـــیعرەك ت بخشـــك دەبمرینئمش تفســـیری ئمبت كوا بۆچی ئدیب دەیوت خۆی لپشت برھمكی بشارتوە، ئو دەیوت خـــك برھمكی ببینن نك

خۆی.لوەی پشـــتر باســـكرا بۆمان ڕوون دەبتوە كوا ئدیب توانایكی ب ســـنووری ھی، كوا لكۆنوە ب ئیلھام بخشـــین لالین جنۆك و دوای ئویش لســـر بنمای نخۆشی ئقی م دوو بۆچوونك لـــریم ھوە، بشـــیكرایرەتكرایوە بكو تفسیری تازە لسر بنمای

.ڵ كۆمگتی گونجان لزیرەكی و چۆنیبشی سیم و كۆتاییبشی سیم و كۆتایی

رازاو رەشید

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،15رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی كلچر

خنیمی دم بردەموە، بم باری ئو دەمی چاوەكانی برەی ناو شیناوەردی تڕ و فنكایــــی چاوەكانی منی دەكرد .. لھكوتــــی فرســــت وەگازی ئیرادە و خۆ ونبوونــــم پ نگیرێ لبــــر توژمی مجاملی ســــرەوتی ئاوخواردنوەی دی

شواو و عشقكی خیای.فاتمخــــان تاكــــ ئافرەتك تئســــیری ،كاك ئیســــماعیل كردبســــنووری لــــبئو تئســــیرە لــــزۆر ترز و شــــوەیوە كاریگریتــــی ب ھاوتــــای ھبوو، یكم .. كــــراوە .. دڵ پاك در لغــــ وەیــــئ

ڕاستگۆیئیســــماعیل كاك دووەمــــوە لــــڕووی حقپرستی و ڕاستگۆیی و ڕاست دروستی پــــوە دیــــارە .. ڕەنگ حزوری كســــك ك لــــی قومابــــ قبووی بــــ ڕایگرێ .. ســــنووری ب تی بمانمــــن و ئو ئئو تقدییش لوەوە دیارە ســــل لدرۆ و درۆزن بكا، ك دەبن ســــبر و تارماییك لســــر حقیقتــــی پاك و بــــ گرد .. و مرۆییری ئو ســــ كــــی دیكڕووییل دان شــــتی دیكو ســــ مانر ئین ھبك

دەبینین لكسی دیك نابینرن.ســــبر تازە خۆش دەبوو ســــۆزی مرۆ بۆ درەخت شــــتكی حتمیلبن سبری دار

ھر زنت لی پاكوی.بچــــاوی پــــ لــــ فرمســــك و دەروونی ســــوتاو لپاڵ قدی دارتوەك ھڵ گوڕما ھرنبتوە... ســــندبوو وای جۆشكی لدڵ توندیان جــــی بخۆ ندەگرت و بۆ ساتكیش ئۆقرەی نبوو.. دەمك گاوكی زۆرە لكــــف و كولی دەروونــــی بوالوە

ھستی بھیچ ندەكرد.فاتمخان لو كســــانی ك دەرد و ئازار زۆریان تیــــن بۆ دەھنــــ.. وابزانم ھواو ناســــۆری و غریبــــی دڵ بــــ ئارامی لم كدا ڕۆژانی ئــــازار و دووری زامڕۆژانــــ

میزاجی چارەی تك چووە.

فاتمخان بدەســــت خۆی نی چندكی بخیــــاڵ و كــــف و كوــــی دی خۆی و وەرس ناب رنابــــی تل ریك بــــخو وەرس نایگــــرێ.. ریشــــی خمۆكــــی لالیكی بستراوەتوە.. بوی لكۆنوە وە كتدەگ و ڕۆژانوانی ئشــــ دیكبشــــكیان ب (كاوسوە) بستراوەتوە ی دەموو جارێ كاك ئیســــماعیل پھفاتمخان تۆ بسرھاتكت ب.. مرج بــــ مــــادام لتوانامدا ب حــــاڵ و ژیانت بۆ ســــازدەدەم بابزانم حز لچی دەكی فاتمخانیش پ بدڵ و ب مبستی ھیچ نانو دیمفیلمــــی ئ ك .. ك دەشــــتلدڵ و مشكم چســــپیون ئگر دەریان نكم گرای زیاتــــرم بۆ دەكن لناوەوە

مشخۆریم دەكن.فاتمخان تا ئوكات ھر لگرمی داغان دابوو ھر كزانی كاك ئیسماعیل لھیكوە لــــدەرگا ھات ژوورەوە بــــۆالی فاتمخان چــــوو.. فاتمخان یك پی بۆی ھســــا و بشرم و ئدەبكی پیرۆزەوە ڕاوەستاو كی باخان ئافرەتكرد.. فاتمی نجولبرز و ســــپی و چاوشــــین و سوور ڕەنگ

بوو.كاك ئیســــماعیل ھرچنــــدە حورمتــــی شخایتیكی شرعی بچاوان دەخست.. فاتمخانیــــش جوانــــی و ناســــكی نیگا و چاوەكانــــی شــــرمی ب كاك ئیســــماعیل دەكرد كاك ئیســــماعیل ھمای كرد گوتی ... لــــ گڕێ من ھر لرە دادەنیشــــم.. لگڵ ســــرھبین بۆ فاتمخان .. كاك ئیســــماعیل تووشی ووردە شــــپۆكانی بحركــــی پــــان و پۆڕی خۆشویســــتی

دەبوو.كــــــــاك ئیســـــــــــماعیل سرگوزشت و بسرھاتكانی فاتمخانی جارك و دوانی بیســــتبوو لڕوات دا ئوەندە پرۆش و

ھۆگری قسكانی فاتمخان ببۆوە.زوو زوو الیــــدەدا مای داین و فاتمخان .. ھر ھموو جارك ئوەی دەجوییوەو دەیگوت... شــــخ من لســــایی سری تۆو شخی گورەمان كیف خۆشی ئوڕۆ دی لۆكت ئبختی من ندبكــــی بلۆی

.دەبئمش زیاتر ھانی كاك ئیســــماعیلی دەدا ك گوێ ب ھیالكی و وەخت كوشتنی خۆی نداو لــــی بزار دەبت یا نابت حتمن جی نشــــك و گومان ن مللی نفس و نڕاڕا دەبو نپشــــوان دەبتوە تیرە

كات ل ئاونیكی شـــكاو سیری خۆت كی ھرگیز ون راستقینكت نادۆزیوە ك ئاونی خۆشویستی شكاو ڕساكانی فرامۆش كرا ئنجامكی گاتجاری وەك شـــیعرەكانی ئم سردەم، خۆشویستی ھی لماوەی (٥) خولك دەست پدەكاو كۆتایی دـــت وەك چونـــی كچك بۆالی دوكاندارـــك، خۆشویســـتی خوالنوەی گنج بتی نازو بدبخت و دواكوتوەكان ب كۆنكاندا لوانیـــ ھر ل كۆنك لگڵ س چوار كس خۆشویستی بكات، جۆركی تـــری ھی ك مۆدرن لڕگی ئامرە مۆدرنك ك ھندێ جار ب دتن و ناســـینی یكتر دەبت باســـی ئمیان ناكرێ كـــ ڕۆژان ئبینین و ئبیســـین، ك والوە بوەستكانی لتییكۆم شك ،گكدانی كۆمكی زۆر تورە بۆ تتایپئمانـــ دەریایك ل خۆشویســـتی ئم مایبن ڕەتدا بـــبن لـــ ك ردەمســـخۆشویســـتی، لخودی یشـــتنگنتدەموت تۆزك خۆشویستی و ڕساكانی كی ئاسمانییامویستی پنم، خۆشبناسبـــۆ ســـر دـــكان خۆشویســـتی دڵ دادەھن نوەك دڵ خۆشویستی دابنی، ھر چندە (د. شـــوقی) ك پناســـی خۆشویســـتی دەكات دە (خودا لگڵ لدیدا خۆشویستی مرۆڤ دروستكردنی چاندوە) ئمشـــیان راست بم دروست بوونی ئم پیام كۆشـــش و ھوی زۆر ناســـك و جوانی دەوـــت . بینی (چند شواوی گتتا ب ویســـتكی) پقۆناغبـــكا و بۆن و برامی دروســـت بت، ئم قۆناغانـــش لنامۆیی دوكس بیكتر تا موە، ئتكان دەگروتنی الشـــلكربب كســـكئارەزوومان ل داین كاتھلناوی خۆشویســـتی لدەنین، ئو كاتی ڕۆحمـــان ڕادەچك و زەنگـــی نائارامی و نا ئاســـودەیی لدەدات ھست دەكین وكاتبۆ ئارامی رۆحمان ئ یك ھســـكخۆ ئامادەكردن بۆ خۆشویستی ئمش كـــنـــد قۆناغینـــی چبویســـتی بپبۆكاركردن، ســـختیش نابـــت لوكاتی لكســـی نیشـــان كراو ئو ھست چرۆ بكات بم گروانبوو (ریسك دەبتوە خوری) ھاواریش بكس كپیامی رۆحی ،نم تاك الیب ســـایماو ڕر بنسلچاندنـــی نمامی ســـۆزی خـــۆت لدی برامبر نابت لگڵ ســـرەتای دیدار و گفتوگۆ بت بكو دوای لیك گیشـــتن

زمانســــتكی بلیش منگاوتــــی و دھحزدەكی سری ھكش یا پڕ و بای یك یك دەركشــــ پــــاش ئوە ك كاك ئیسماعیل پشــــتی بدار تووەكدا و زۆری نبرد لبر خۆشویســــتی و شكراوەكانی شــــام و تامی ووش خۆشكانی فاتمخان ماوەیــــك بنرمــــی چاوەكانی ت دەبی و كــــ دادەما ئــــو كات برچــــاوی حزو كۆشوە زەق زەق لشــــین و بریقاوەكانی ناو چاوی فاتمخان دەیوانی.. پشــــوكی قولی خواردەوە.. نزیكی نیو سعات زیاتر دەنگ و چرپی نكرد.. دی ھرلگرو تاو

دابوو.فاتمخان تا ئو كاتــــی بچاوان لكاك چــــووە یكســــر گیشــــت ئیســــماعیل مشــــكی و بافرەیكــــی شــــیرینی ھدی ھدی جگای شــــرم و ترس ل دەروونی ل جوانی پ لكــــی پوە... چاودەگرتنیگاو شانازیوە.. دەمك بۆی ڕوانی كاك

ئیسماعیلیش ھروا.كاك ئیســــماعیل كتا ئــــو كاتی بگوێ

گرتن كوكپی ل كرد.فاتمخــــان ك زانی خۆیــــان بحكایتی خۆشویســــتی و ئڤینــــداری بب دەنگ بــــڕووی یكدیــــدا دەالونوە بــــ نرمی و وەكــــرد خامۆشــــییكی پــــردەی و

گوتی.... جارێ ل وە كمــــی دەیانگرووداوانلھمووی سیرتر ئوەی ب بیرھاتنوەم .. جاركیان ل ژوورەكی خۆم ھاتم بۆ ژووری میوان ل ممڕەك توشی یكبووین دەگل كاوس نمونی شتی بردەوام لخیاڵ و ..منی گبوو.. شونی ھودا شوچاوی ئشــــونی نیاز.. شونی شام شكان شونی دەســــتبازی.. گلۆربوونــــوەی قف قف بلشی یكدی.... دەستمۆبوون تكرای ئــــو ڕووداوان ھربایــــی فامی حزازیلی گپو ترپ و كوتك كــــوی دی باربوو.. ی تاین لرام... ئائائای دی ھئائائائای دســــرەی سۆز و خوست بوون.. دەھاتنوە بر ھست و شعوری خۆشویستیم نوەكو لبــــر ئوەی ڕواتكانــــی دەم و چاوی كاوس الم نیتی ناپــــاك بوون ب بكو

.كتووی برینی دەروونی دەمگر گبلئائائــــای دنیای ســــمرە ئائائــــای دنیای ویژدان كوژو كۆلوەری ناپووتان (بستانی گنــــدۆران ھریك لــــ ڕەنگــــی ھریك

.(تاملبشی چوارەمبشی چوارەم

لپویست بكی توند و تۆڵ پیوەندیپناكات ئگرچی گـــك لناختدای بم دەب ھستكت بشاریتوە و ئارام بگری، قۆناغكی پـــش ئو قۆناغ ھی ئویش پـــردە الدان لســـر نھنیكانی خۆت و یشتن لگكتری، تیودا، ئاشنابوون بئئایدیا و خولیای یكتری گرنگتر لمانش قۆناغك ئویـــش یكالبونوەی خۆت بۆ ھـــردوو ئنجامكـــ، دەرگایك ھی بۆ شارەزا بوون لھســـت و نستی یكتری ئویـــش باســـكردن لتمنـــی مندالیتان پاشـــان ســـركوتن بۆ قوتابخانكانی تر ژیانتـــان ئم شـــارەزابوون لـــ رابردوو ســـی ئاشـــق نابـــكتـــری كھیـــوای یواھســـت بكات تنیا ئو بلسی ئاگرەو دەســـوت، چونك كات لگڵ ھاوڕكانت دەدوی باسی ژیانتان دەكن دەبینی ئم ،یسانی تریشدا ھژیانی كل سیناریۆیئو جیاوازیی بدی ئكرت لنوان كوڕ وكچدا بۆ خۆشویســـتی ئوەیـــ لگڵ دروســـت بوونی ئو ھســـت الی كوڕ رای روناكی دەكوژتوە تنیا كچی تاك مۆمی ژیان دەتۆرێ تادەگاتروناكی ژیانی ئیتر لئنجامك ل ئنجامكشـــدا ل ٥٠٪ ھر بـــ ئومدی، بـــم الی كـــچ لوكاتی دەســـت دەكرت پشـــكش پیامكی پدەكات بیـــر لئنجامكـــی دەكاتوە دەكات چونكرەوە دەست پو لخۆشی ئئگر رەزامندیشـــی نبوو ئو شـــانازی دەكات كـــ كوڕـــك فرشـــی رۆحی بۆ راخستوە، مرۆڤ دوو جۆرە لخۆشویستی جۆركیان بســـۆزەوە دەست پدەكات و جـــۆری دووەمیش لگڵ ســـۆزەك ژیری ســـری مشـــق نوەك خیاڵ، ئوانی لڕگـــی ســـۆز و خیاڵ بیـــار دەدەن لماوەیكی كورت دا خۆیان نوەك خیاڵ، ئوانی لڕگی سۆز و خیاڵ بیار دەرن لماوەیكی كورت دا خۆیان و نھنیكانی ژیانیـــان دەبن (بارمت) لبون و نبونی ،یادونیای خر لزارە ھویستی بخۆش وەك جۆری دووەم ژیری قۆناغ ب چونكـــقۆناغ لگڵ كســـی مبست نرۆیشتوە تا ســـرەنجامكی پوخت و چاك بدەست بنـــ، ئوەی ماوە بیم ئوە ئاماژەم بۆ كرد لســـر پیامی خۆشویستی ئگر شكل وا ڕزگار بونت ئب وەیم شـــب كیگكان و دروستبونی كۆمتییكۆمكلســـر بناغی گونجان و خۆشویستی

بنیاد نراوە.

پیامی خۆشویستیفاتمخان

ب حوكمـــی ئوەی ئدەب جۆرە برھمكی معریفی تیدا جۆرە داھنانكی رۆشنبیری و ئدەبی ب شوەیكی ھونری ڕەنگدەداتوە لچوار چوەی خســـتن ڕووی كشـــكانی مرۆڤایتی لڕی جـــۆرە زمانكی پاراو كوا دەكرتجلوبرگكی قشنگ بۆ ڕازاندنوەی شواز و ئندشـــ و ون ھونریكانی نو دەق ئدەبییك. ھروەھا ب حوكمی ئوەی ڕەخنـــش جـــۆرە برھمكـــی معرفییو ـــو دەقكـــی ڕوونتـــری نجـــۆرە واتایب ـــت و، ئامانجی ڕەخندادەنر كـــدەبییئزیاتـــر لپناوی ھســـنگاندنی ئم جۆرە برھم ئدەبیانیو، الینی ســـركوتنی ڕەخنگرەكی زیاتر لبـــواری جۆری ڕبازە ڕەخنییك و ئو گۆشـــنیگاه ڕەخنییی ھیدەبژرت، كوا دەب شیاوبت بۆ جۆری دەبییئ دەبیی دەقزی ئبازی دەق و ڕەگڕ

.گیراوەكل ڕەخندەقی ئدەبـــی و ڕەخنـــی ئدەبی ب دوو جۆری نووســـینی معریفی دادەنرن، بم ی ئامادەیستدەبی جدەقی ئ میشـــھلبـــردەم ڕەخنی ئدەبی بۆ شـــیكاری و شـــیتكردنوەی لســـر دەستی ڕەخنگر وەك خونركی زیرەكی دەق. لوانی دەقی ئدەبی ببت مایـــی لدایكبوونی ڕەخنی ئدەبی ل بارەیوە، بم مرج نیی ھموو نووســـینكی ئدەبی ڕەخنی بدوادا بت. ڕەخنی ئدەبی زادەی بیری ڕەخنگرە كوا بخونركی زیرەكی دەقی ئدەبی دادەنرت و لبواری شـــیكردنوەی دەقی ئدەبی ڕۆی

.نری خۆی دەنوكاریگھموو ڕەخنیكی ئدەبی دەب چوار الینی بدواداچوون و تپڕاندن و داھنان و بیاردانی تدابت. مبست ل بدواداچوون خوندنوەی دەقـــ ئدەبییكی بۆچنـــد جارك وەك پیامكی معریفی لالین ڕەخنگرەكوە كوا ب پایام وەرگركی زیرەكی دەقك دادەنرت. مبستیش ل تپڕاندن بلیمتی ڕەخنگرە لزیاتر شارەزایی لبنما ھونرییكانی بونیادی

دەق ئدەبییك لچاو شارەزایی نووسری ئو دەق ئدەبیی، چونك ئركی نووسری دەقكیتی، بنماكانـــی پكھاتنـــی دەق بم ئركی ڕەخنگر شـــیكردنوەی بنما ھونرییكانی ئو دەقی. بۆ نموون ئركی ھۆنیار پكوەنانی زمانـــی ھۆنراوەیی پاراو و مۆســـیقای ھۆنراوەیـــی جوان و شـــوازی ھۆنراوەیی كاریگر و ئندشـــی ھۆنراوەیی ســـرنجاكش، بم ئركی چیرۆكنووس و ڕۆماننـــووس پكوەنانـــی ڕووداوی كاریگر و گرچنی ســـركوتوو گانـــوەی باش و ونی ئدەبیی جوان و وەسفی سرنجاكش و بابتی تا ڕادەیك ڕاســـتقین بت لنو دەقكدا، ھروەھا ئركی شـــانۆنامنووس زیاتر پكوەنانی بنماكانی دانساندن و زمانی نائاۆز و بابتی كاریگر و ڕۆی شیاو لگڵ

كسایتی ئكترەكان لنو دەقكدا.داھنانـــی ڕەخنگریش لـــورد توانینی بۆ دەق ئدەبیك و دۆزینوەی سركوتووانی چژی دەق و خۆشی دەق بۆ ئوەی لھاتوویی دەقمری بری دەق دیاری بكات و ننووســـ گر لروەھا ڕەخنت. ھخشبب كدەبیئ دەب كدەبیئ نگاندنی دەقسی ھپرۆسپشـــت بجۆرە ڕبازكـــی ڕەخنیی گونجاو ببستت تا بگات جۆرە بیاركی ڕەخنیی ســـوودی تایبتی خۆی ھبت بۆ نووسری دەقكـــ و خونرەكـــی. كوات پوەندی ڕەخنی ئدەبی دەقی ئدەبی گش ناكات وبنبوونی دەقی ئدەبیش ڕەخنی ئدەبیش وەندی ڕەخنگشـــتی پت. بدایـــك نابلئدەبی بـــ دەقی ئدەبیوە لـــم بوارانی

خوارەوە زیاتر دەردەكوێ:١- ڕەخنـــ وەك پرۆســـیكی خوندنوەی

دەقـــی ئدەبییـــ و، ھمـــوو ڕەخنگرك گیراوەكل ڕەخنـــ دەق وەیویســـتی بپبۆچند جارك بخونتوە تازیاتر شارەزایی پیدا بكات لبارەی جیھانی دەقك و دیاردە شـــاراوەكانی ئو جیھانـــ. كوات ھبوونی دەق ئدەبیك دەبت مایی ئو چند جار خوندنوە لالین ڕەخنگرەوە لپرۆســـی تدەب م جۆرە ڕەخنی. بكگرتنل ڕەخنكارو كردەوەیكی پراكتیكی بۆسر جستی

.كدەبیئ دەق كدەبییئ مان زمانی دەقھ ٢- زمانی ڕەخن زمانی دەقترە لبا كو زمانی ڕەخنب ،نییئدەبیك، چونك ڕەخنگر پویستی بجۆرە زمانك وەك كرەســـتیك بـــۆ دەربینی دەبییئ بـــارەی دەقكانی لبیرو بۆچوونڕەخن لگیراوەك كوا نووسرەكی زۆرجار بھۆی جۆری ڕەگـــزی ئدەبی دەقكیوە جۆرە زمانك بۆ دەربین و داڕشتنی ڕستو .نكار دەھی بكتی دەقو بابفریزەكانی ن تدەب كدەبییئ خودی زمانی دەق واتكمایی سرھدانی زمانكی باتری ڕەخنیی، ت زمانی ڕەخنوم جـــۆرە بۆمان دەردەكبزمانی عقـــ و لكدانـــوەی لۆجیكیی بۆ دەقڕەخنلگیراوەك، ھروەھا زمانی باترە لزمانی دەق ئدەبی ڕەخنلگیراوەك كوا زۆرجار بزمانی ھســـت و سۆزی ناخوەی

نووسری دەق ڕەخنلگیراوەك دادەنرت. و دەقنای نوەك داھ و ڕەخننانی ن٣- داھ و ڕەخننانی نكو داھب ،نییـــ كدەیئ كدەبیئ و دەقنانی نچاو داھرترە لكاریگ تگر دەبن ڕەخندەتوانین ب وەیم شو، ب یواندەبی و لكی زیرەكی دەقی ئرنخو مری دەقھۆی ن تبب و ڕەخننانی نداھ

.گیراوەكل ڕەخن دەبیئ كو دەقكـــی ڕوونتری نواتایب ٤- ڕەخندادەنرـــت لوكاتی بـــكاری ڕاڤكردنی و گیراوەكلڕەخن و دەقوەی واتای نكدانل

.دەستھ گیراوەكل ڕەخن ش وەك دەق٥- ڕەخنـــخاوەن جۆرە معریفتك، بم زانیاری نو ڕەخن كاریگرترە لچاو ئو زانیاریانی لنو

.یھ گیراوەكل ڕەخن و ڕەخن ڕەخن ردوو دەقری ھنـــ٦- خولگیراوەك دەبت خاوەن ئاخاوتنكی تازەتر و فراوانتر دەربارەی كش و جۆری بابتی نو

.گیراوەكل ڕەخن دەق تدەب ـــو ڕەخنـــ٧- زۆرجـــار بیـــری نبرپرچدانوە یا ڕاستكردنوە یا تواوكری ئو بیرەی لنو دەقـــ ڕەخن لگیراوەكدا دەب ـــو ڕەخنواتا ئاســـتی بیری ن ،یھ و دەقنو بیرەی لئاستی ئ ت لرزتر بب

.یدا ھگیراوەكلڕەخنھروەھا پوەندی نوان دەقكی ئدەبی وەكو لگڵ دەقكی ڕەخنیی لم ســـ الینانی

:نخوارەوە خۆی دەنو١- ڕەخن بدواھاتن و تپڕاندن: واتا ھموو دەقكـــی ڕەخنیی لپاش ھبوونی دەقكی كدەبیئ و دەقـــ دایـــك دەبدەبی لئلئامژ دەگرێ و دەیكات كرەستی ئامانجی

لكدانوەكی.٢- ڕەخن كاركی زمانوانیی: وات زمانی دەقی ئدەبی ھاندەركی سرەكیی بۆلدایكبوونی زمانكی باتـــر لبواری ڕەخن پی دەوترێ – میتازمان- واتـــ زمانی برز و باتر وەكو رۆالن بارت ئم جۆرە زاراوەی لچوار چوەی ڕەخنی بونیادگریكیدا بكاری ھناوە. ئم

جۆرە زمان سروەرترە یان برزترە لئاستی .كدەبیئ زمانی دەق

:كیكی لۆجكار ٣- ڕەخنواتـــ پوەندی نـــوان دەقـــ ئدەبیك و ڕەخنكی پوەندییكی لۆجیكیی بشوەیك دەب الینی ژری (عقنیك) تدا بئاشكرا دیاربـــت و، ئم جـــۆرە پوەندیی لڕگی ھردوو پرۆســـی بخۆگرتـــن و تپڕاندن كی دەقـــی ڕەخنوكاتــــــت لودەردەكبلھاتوویی دەقـــ ئدەبییكـــ بتواوی دەخاتـــ ژر كۆنتۆی خۆیوە و ھودەدات جۆرە زانیارییكی برزتر لبارەی سروشـــتی واتای بابتی دەق ئدەبیكوە پشـــكش بكات و بشوەی ڕاست و برزتر سوودمنتر بت. كوات ڕاست ھموو دەقكی زمان تیدا كرەسیكی گرنگ، بم لبواری ڕەخندا رۆـــی كاریگری زمـــان زیاتـــر دەب لنو

پرۆسی لكدانوە و راھنانی ڕەخنگری.چمكی ڕەخن بكۆنترین پناس دەبتواتای واتـــا، چونك گوتاری ڕەخنیـــی گوتاركی معریفیی و خاوەن ئاستكی برزترە لچاو .گیراوەكل ڕەخن سروشـــتی گوتاری دەقلرەدا ئوەی شایانی باس لناخوەی ھموو ئدیب نووسرك كســـتییكی ڕەخنیی شاراوە ھی لڕی گانوەی ڕووداوی بابتی دەقكـــوە دەردەكوێ، ھروەھا لناخوەی یكی شاراوە ھتییسك كگرموو ڕەخنھلڕی بۆچوون ڕەخنییكانیوە دەردەكوت .دەرەوەی دەقگرتن لی ڕەخنپرۆســـ لھندێ لكۆر پرۆســـی نووســـینی دەق و پرۆســـی ڕەخنگرتـــن لـــدەق وەك دوو ڕووییكـــی دراو دادەنرـــن، ھرچندە ڕووی ڕەخنك لـــرەدا پابندە بڕووی دەقكوە، بم ل ھمـــوو حاتكـــدا پوەندییكی لۆجیكـــی كاریگـــر لنوان ئـــم دوو ڕووە تدەب كدەبیئ كرۆكی دەق چونك ،یھزەمینیك بۆ گشسندنی ڕەخنی ئدەبی، ھروەھا كرۆكـــی ڕەخن دەبتـــ ھاندەر و گشپدەرك بۆ دەق ئدەبیكو، لھموو حاتكـــدا ڕەخنگر بئركـــی دۆزینوەی یگیراوەكلڕەخن و دەقدەبیی ننانی ئداھ

ھدەستت.

پوەندی رەخنی ئدەبی ب دەقی ئدەبییوە

موئید ئحمد

بشیرییاتد.وریا عومر ئمین

پینكردنجنگی نوان عیراق و ئـــران بوو..ترس و تۆقین و سامناكی بای بسر ژیانا كشابوو...ماڵ نبوو یك دوو كـــوڕی راپچی برەی جنگ نكراب ك، رۆژێ ترمی ســـدانیان ل دەكران ب دیـــاری بۆ دایك و باوكان. ئـــوەی رایكردای ب بنماوە بنب ئكرا.. خوشك و برا بجووك و دایك و داپیرە و باپیرە دەگیران گرتووخان وێ لكانی باشوور ..لبیابان زرانو رادەگو

سامناككانا دەخزنران و شوونبزر دەكران. دایكـــی برایم ..بوەژنكی ھـــژاری ب كس بوو . دوو كچ و كوڕكی ھبوو..ئمان ھشـــتا مناڵ بوون ك باوكیان مرد . بھزار دەردەسری و خاكسری و تاقژیانا ئ دی لـــموو ئوموی كـــردن. ھخبكوڕەی بوو . رۆژێ ب گورە ب ..بكو ل ســـاییا

نخت بحستوە. دایكی برایـــم زوو زووە ئھات الی دایكم، ھردووك ھـــاودەرد بوون، كوڕەكانیـــان راپچی برەی جنگ كرابوون . پكوە دائنیشتن دەرد و داخی دی خۆیان بۆ یكتری ھئڕشـــت، دی یكتریان ئدایوە، بۆ یكتر ئگریان. ل خـــوا ئپاڕانوە، ئاوێ بم ئاگرە داكا، ئو گنج جوان نازداران بپارزێ. جرگی دایك

.سووتو باوكان ن بوو ل پ مـــان كنی دواوەی ماچیم رۆژێ. لـــ درەخت و سوزایی، پكوە دانیشتبوون وەك ھموو جار كوتن نزا و پاڕانوە ل خوا مای ســـدام وران كم خران كرد .. چی بزارانی وكات وەك ھی ھئكا بســـری بت ..جرگی بسووت وەك جرگی ی ســـووتاند . كوڕەكانی بزاران دایك و باوكو ھئكوشتن چن. كچكانی بوەژن بن. دەر بدەر بن ..و. لم كاتـــدا بوو دایكی برایم چاوی ب قفزێ كوت ل سووچی چیمنك دانرابوو ك پشتر لوێ نبوو..ئشیزانی ك رزگاری برام تیر و توار بخو ئكات، وای زانی ئم ھی ئوە و ھاتۆتوە. زەردەخنیك ل سر رووە كزە ماتكی نیشت و رووی كردە دایكم

و وتی: چاوتـــان روون ئوە ئی بخـــر رزگار ھاتۆتوە؟

دایكم وتی: خۆزگـــ ھزار خۆزگ ..كوا؟. نمردابام جاركی تر چاوم پ بكوتای ..وات زانی ئم قفزی رزگارە....نوەلال ...ئوە حوكمت ب ملی شكاوی بسر مانا دابشی كردوون..دون لۆرییك ھات گڕەككمان، ھر مای دانیكیان دان ل چیمنكانیانا دایاننن. من بت مانیا بووە ئپ وتیان جۆرە جورجـــ

.وەیھی ئ من . ئبناویان ئ یانگرن و لئ شو داھات .. دایكی برایم..لسر جگاكی راكشابوو . وەك ھموو شو خوی زرا بوو . خیای چووە الی كورەكـــی و...الی دایكم و. قفزەكی ھاتوە بیر، ی بزانفو قئ برە.... ئتخ وتی كد پ لناوی ت بۆ گرتنی جورج و مشك ل مانا دایانناون شـــت نبن بۆ تۆمار كردنی قسكانیان .؟ ئی ماڵ وران خۆمان ...ھب و نب ئیستا ھموو نزا و تووك و قسكانی ئیمرۆمان تۆمار كراون. ..ھر بیانی و دوو بیانیی ..دن ســـرمان ...ب جارێ ئۆقرەی ل با ..قوڕگی وشـــك بوو ..دی كوت لرزین . تا بیانی نیتوانی چاوەكانی بنووقن . ھر ھات و ھر چوو..

شوەكی ل بوو ب ساڵ.بیانـــی زوو ھات الی دایكم ئم ترس و گومانی بۆ گایوە. دایكم ك ئمی بیســـت ئمیش زەندەقی چوو . تۆقی.. ھموو گیانی ســـ بوو ..خریك بوو بربتوە...خـــۆی ب دیوارەكـــ راگرت .. ماوەیك بـــ دەنگ مایوە تا نخت ھزی ھاتوە بر و وتی . راســـت ئكی ھب نب ئم بۆ چاودریی ئم ب دانراوە.جورجی چی و مشكی چی؟؟ خوای كخ

قوربانت بم تووشی چیت كردووین؟ م كارەساتن و چۆن لكبیركردن چی بكت وتنك رەتا لســـ..زەكفالی ق دەرباز بن . چوون ینودوورەوە تی رامان ....ب د كوت.. ب پســـپس و دەســـت و چاو لگڵ یكتر دووان. برە برە لی الی دانیشـــتن و زاری خۆیان لوە و لنزیـــك بوون وتندووان ك رز بكی بدەنگ نزیك كردەوە و بـــپیا ھدان ب شـــان و بای سدام، ك چن مزن و

..ھاوتای چاكی ب

فوئاد خۆشناو

رۆمان

شوكت ئمین كوركی دەرھنری فیلمی پڕینوە شوكت ئمین كوركی دەرھنری فیلمی پڕینوە ل غوبـــار لماوەیكی كورتدا ناوبانگكی باشـــی ل غوبـــار لماوەیكی كورتدا ناوبانگكی باشـــی بۆخۆی پیا كرد و فیلمكشـــی ســـركوتنكی بۆخۆی پیا كرد و فیلمكشـــی ســـركوتنكی زۆری بدەستھناوە ل ھندێ ڤیستڤاڵ شوكت زۆری بدەستھناوە ل ھندێ ڤیستڤاڵ شوكت ئمین وەك خۆی گوتی بزارە ل ڕەفتاری ھندێ ئمین وەك خۆی گوتی بزارە ل ڕەفتاری ھندێ ڕۆژنامنـــووس و بدرخان دیمانیكی زۆر كراوەی ڕۆژنامنـــووس و بدرخان دیمانیكی زۆر كراوەی

لگڵ سازدا...لگڵ سازدا...

* شوكت ئمین كی؟* شوكت ئمین كی؟- من ســـای ١٩٧٣ لدایك بووم لگوندی كوركا سر بشاری زاخۆ، لدەڤری زاخۆ، سای ١٩٧٥ ئـــاوارەی ئران بـــووم لگڵ ماـــوەم ئوكاتی كتمنم (٢) ساڵ بوو، ل ئران لزۆر شاری ئران بووم ب حوكمی ئوەی ئاوارەبووین ل چند شارك، ماوەیك ل باكوری ئران بووین، ماوەیك لنغدە بووین، خوندنم ھر لنغدە تـــواو كرد، دواتر چووم بۆ ئنجوومنی سینمای الوان ل مھاباد لوێ كۆڕسكی یك سای سینماییم وەرگرت، پش ئوەش حزمدەكرد تجروبی فیلم بكم بكامیرای (٨ملم)ی ســـینمایی ھبوو، یك دوو تجروبم سای (٩١-٩٢) بو كامیرە كرد لسر ئاوارەكانی ی كورتی ڤیستڤاكشبشی پبلران كئ ل مئفیلمی ئران بوو سای (٩٧) بشدار بوو وەساك ل و ڤیســـتڤائ تبچ و فیلموەی ئـــش ئپتلفزیۆنی مھاباد كل تنیشت ئو پیمانگای بوو، یك دوو كاری (٣٠-٤٠) دەقیی چیرۆك، داســـتان بۆ ئوانم كرد، یكیـــان بناوی (دەریج) ئویش ل ڤیستڤای سراسری ئران لكاری تلفزیۆنی

ئویش ختكی وەرگرت.* ژیانی ھاوســـریت چۆن پـــك ھنا و دداریت * ژیانی ھاوســـریت چۆن پـــك ھنا و دداریت

كردووە؟كردووە؟- من دداریم كـــردووە، حتمن لزەمانی گنجی ئینســـان مومكین ل ئوەی خۆیدا، دەتوانم بم ددارییكـــی ئوھانا، وە تاك الینان دەتوانم بم بووب وكاتئ یوانقیقـــی لداری حكردیتم، دك ھاوســـرم دۆزییوە و ئیتر ژیانی ھاوســـریم لگی پك ھنا، دەتوانم بم یكم دداری من

ھاوسرەكم بووە تا ئستا.*حز ل چ خواردنك دەكیت؟*حز ل چ خواردنك دەكیت؟

مدۆز لزۆر ح ڵ خواردن نیگم لشمن زۆر ك -ناكم، ئگر نا خواردنكانی تری كوردەواریم زۆر پ خۆشـــ، ھبت دۆمش دەخۆم لبردی ھاوســـرەكم، بم خواردنكانی تر وەكو كفت و

.خۆشكانی تری كوردەواری زۆرم پخواردن* چ ڕەنگك زۆر كاریگریت ل دەكا؟* چ ڕەنگك زۆر كاریگریت ل دەكا؟

- ڕەنگی شینم زۆر ال پسندە، دەتوانم بم ھموو ڕەنگكانـــم خۆش دەوێ و ھســـتم دەجون و وەی كارم فیلمر ئبل جوان رەش و سپیشم پ

.ڕەنگ بۆمان زۆر گرنگ مماش ئسینل* لتمنـــی گنجیت قت تكی سیاســـت * لتمنـــی گنجیت قت تكی سیاســـت

بووی؟بووی؟- ئم ب حوكمی ئوەی ك ئســـن من دەتوانم بم ك ھاتم سر دونیا تكڵ ب سیاست بووم، من تســـور دەكم ھموو كوردك ژیانی سیاسی بووە، ئیتر چ بیوێ لناو جوەكی سیاسی ژیاوە، منیش بحوكمی ئوەی باوكم پشمرگی پارتی بوو وە سای ١٩٧٥ ك چووین بۆ ئران، من دەتوانم بم ل دووسایوە تكڵ ب سیاست بووم ھر لوكاتوەی ك ئاوارە بووم، ئیتر تاموچژی سیاستم چشت بو مانایی ك سیاست بوو منی ڕاكشا بۆناو خۆی، نك ئوەی كمن ھبژرم بچم ناو سیاست، ئیتر ل ئران ك گورەبووم ھر لگڵ باوكم بووم، تنانت ببیرم دێ یك دووجار لگڵ باوكم بۆ مقریان چووم كاتك تمنم شش، حفت ساڵ بووم، ھر لو دەمی ژیانی پشمرگو ئوم دیت، وە ئوكاتی ك پشـــمرگكان لشڕبوون ل عراق، ئم ل نغدە بووین، شھید و ترمی پشـــمرگ دەھات، ئو حدەســـانمان ھموو دەدیت، دواتر بم من براستی قت وەك ویست ،ومانایت بم، بكاری سیاسڵ بكمویست تنمن تعبیرەكی ترم بۆ سیاست ھی من تسور دەكم ئگر شیعریش بنووس، ئگر سینماش یر دەكرێ كوچاوەی سر بریش بكا ھبكا، ھونمرۆڤكی سیاسی، چونك ناسنامیكی ھگرتووە بناوی كـــورد، من ڕگای فنم ھبژارد لتمنی ١٢-١٣ ســـایوە حزم لشانۆ كرد، وە حزم كرد ئو دونیای بناســـم، لمدرەســـ تكڵ بكاری شـــانۆ بووم، زۆر جدی ئوكارەم وەرگرت دواتریش ھر بردەوام بووم لســـر كاری شـــانۆ تا ئوەی ك ســـینمام دۆزییوە، ل تمنی ١٥-١٦ سای مجلی سینماییم دەخوندەوە، یعنی حزمدەكرد بو ڕگای تعبیر لـــ ئازارەكانی خۆم و باوكم و گلكم بو شوازە بكم، نك بشوازی سیاسی ك تكڵ بڕكخراوك بـــی بم ب ماوەیك ئندامی یكتی الوان بووم ئوكاتی ك لئران

بووم.* شیعری ك دەخونیتوە؟* شیعری ك دەخونیتوە؟

- لئدیبكانی كورد دەتوانم بم بحوكمی ئوەی چند ساك لرە دەژیم، یعنی تنانت من زیاتر لتمنم (٢٢-٢٥) ســـاڵ لژیانم لئران بســـر بردووە، زیاتر لگڵ ئدەبیاتی فارس و ئران زیاتر تكڵ بم، من بۆ شیعر زۆر ڕانكشراوم براستی لشیعر زیاتر حز ل كالسیككان دەكم بم زیاتر حزم بۆ پخشـــان دەچ، ھر لكارەكانی ئران و جیھانی كمن زیاتر بفارسی خوندوم لكاری نم لم رۆمان بخوزدەكـــكوردەكانیـــش زیاتر ح

شیعر.* سرەتای بیرۆكی سیناریۆی پڕینوە لغوبار * سرەتای بیرۆكی سیناریۆی پڕینوە لغوبار

چۆن سری ھدا؟چۆن سری ھدا؟- من پش ئوەی پڕینوە ل غوبار بكم، سای (١٩٩٩-٢٠٠٠) دوو ســـیناریۆم ھبـــوو، بتایبتی یكیان كســـای (٢٠٠٠) نووسیبووم زۆر ھومدا ك بیكم بفیلم ك فورستك ھب بودجیكم بكوت بر دەســـتی ك بتوانم كاری جدی لسر بكم بم فرست نڕەخسا تا (٢٠٠٣) ك شڕی بیرم ل وكاتكرد ئمریكا دەســـتی پراق و ئعسیناریۆیكی نوێ كردەوە ھروەكو دوو سیناریۆی پشـــوو زۆر دنیاش نبووم ك ئوە دەبت فیلم بم كاری نووســـینكم دەست پكرد لبر ئو ئتمۆســـفیرای ئو بارودۆخی شڕ، چیرۆككی مرۆڤانی ناو شڕم دۆزیوە، ماوەیكی زۆر نزیكی بوو بكرد ك و سیناریۆیر ئس(٦) مانگ كارم ل ختانغوبار خۆشب وە لڕینسیناریۆی فیلمی پسای (٢٠٠٤) وەزارەتی ڕۆشنبیری بشی سینما، كاك مھدی ئومد لوێ بوو، پشوازی لو كارەی كرد وە یارمتیدا ئوكارە برەو پش بوا، وە سای (٢٠٠٥) ئیتـــر ئم توانیمان كاری ونگرتنی ئو

فیلم بكین. یشتۆتما، گســـازی سینپیش ت وایتۆ پ * یشتۆتما، گســـازی سینپیش ت وایتۆ پ *

ئوەی ك بین كورد سینمای ھی؟ئوەی ك بین كورد سینمای ھی؟ ،عبیرەكی ئاسان نیما تسازی سینر، پیشخن -بو معنایی ك ئســـتا زۆر دەبینم لوال و لوال باس لوە دەكرت ك سینمای كوردی دەب كرتی تایبت بت، یاخود پیشسازی بت، بۆخۆی برھم دروســـت بكا و برھم بفرۆش و ئوان بڕاستی من دەتوانم بم لتنگیشتن لوەزعی سینمای كوردی، ئو خكانی ك ئو قسان دەكن لبر شتا بھ ك كمای كوردی تازە بزاڤوەی سینئتواوی جی خۆی نگرتووە، ھشتان وەكو كاركی فرھنگی و ھونری، ھشتان نیتوانیوە بتواوەتی

سازی، كاكپیش توەی ببچ بكا بۆ ئ ،سپبچبۆ ئوەی سینما ببت پیشسازی تۆ سد ساڵ سرمایی ســـینمایت دەوێ، سد ساڵ تمنت دەوێ بۆ ئوەی ئو پیشسازیی سینما، ئستا ووتكی وەك ئران ك (١٠٠) ســـا سینماشی مئ وەبـــكا كئیدیعای ئ ناتوانی كـــ ،یـــھ

.یقوەتمان ھ مایی بكی سینسازییپیش* ھســـت دەكین ل كوردستان ئستا سینمای * ھســـت دەكین ل كوردستان ئستا سینمای

ئایدۆلۆژی ھی؟ تۆچی دەی؟ئایدۆلۆژی ھی؟ تۆچی دەی؟- من بر لوەی وەمی پرسیاری جنابت بدەموە، دەموێ ئاماژە بوەبكم كدیتنی سینما لدوونیا چۆن چۆنی، چونك ئوشتش لرە لكوردستاندا بشـــتك لخكی كلســـر ئوەدەنوسن، بو مفھومـــی تگیشـــتین، بزان كاك ســـینما كرمجار وەكو ھونكما یسین ،ینی ھدووالیچونك كپی دەن ھونری حوتم، ئو ھونری حوتمـــ یعنـــی پكھاتووە لشـــش ھونری پشخۆی زائیدەن خۆی ك مۆنتاژە و ھونرەكانی تر یان، سینما وەكو بشكی گرنگی كلتووری و فرھنگی ھموو كۆمگایكیش دەكا، ئم یكم وەزیفی سینمای، دووھم وەزیفی سینما ك ھر ما دەتوانسین سازی بوو كی پیشلسو مئ وشتانســـازی و بازرگانی و بازاڕ و ئوەكو پیشسیر بكرێ، ك ئوە الی ئم من لو قناعتدام و شـــتی تریش ئتا (١٠-١٥-٢٠) ســـا مومكینئ*م نمانبت، بو مفھومی ك ئم قیاسی ئرە دەكین لگڵ ھۆلیود یان لگڵ شتانی تر، ئوە غتكی زۆر گورەی، سینما الی ئم بو مفھوم فرھنگی بو مفھومك چۆن رۆمانك مومكین و ڕۆمانئســـیر دەكا، ئدەنوســـرێ و تنووسری ئو ڕۆمان لفرۆشی ئو كتب ئسن ك كئسیرم تئمین بكا، بژیانی خۆی ت تواننئو ڕۆمان ھیتی لسر كۆمگا و كۆمگای دونیا، ئوە تئسیرەكی معنوی زۆرە بۆ كۆمگایكت، وات سینما برلوەی پیشسازی بت، بر لوەی سنعتك ب وەك معمل ك مسلن پرداغك ڵ دەداتكۆمـــب رداغو پدروســـت دەكا و ئـــدەرەوە، من ئوھا نایبینم، من وەكو بشكی گرنگ ل پیكـــرەی فرھنگی ئو كۆمگای دەیبینم، مریكایو ئت لنانموو دونیا تھستا لئ بۆیك ئم دەزانین پیشســـازی گورەی سینماشی ھی، حكومت ھمیش دەعمی سینما دەكا، بو مفھومی ك بشـــك ل فرھنگ، من ھندك

ئامارم دەخوندەوە ل سایتك براستی الم سیر بوو، پش ماوەیك من الی وەزیری ڕۆشنبیری كاك فلك بووم گوتی ئم بودجی وەزارەتی كلتوور و وەزارەتی رۆشنبیری ئم كمترین بودجی لناو ،ڕای من كارەساتوە بت، ئكانی حكوموەزارەتچونكـــ ل ھمـــوو دونیا گورەتریـــن بودج بۆ وەزارەت و كاری فرھنگیـــ، بۆنموون پتدەم ٪٣٠ یوانڕەنســـا تـــاڕادەی لكی وەكو فتووبودجی گشتی ووتكی ترخاندەكات بۆ كاری فرھنگی، لووتكی وەكو كۆۆمبیا، بۆی ئو دوو وت بنموون دەھنموە چونك فڕەنسا ووتكی فرھنگـــی زۆر پشـــكوتووە، بـــم كۆۆمبیا مئ وتووش بنگی دواكرھف یوانكی لتوناومان ھرنبیستب، ل كۆۆمبیا ئو ژمارە ١١٪ی بودجی گشـــتی ووتكی بۆ ســـینما ترخان یوانل مئ جمھوریشـــ ك رانو ئدەكات. ئتئیدیشـــی نكین، بۆكاری فرھندی ٦٪ تا ٧٪ ی ھموو میزانیی وتكی خۆی ســـرف دەكا، بم لرە كارەســـات ئوەی ك تا ئستا كمترین بودج بۆكاری فرھنگی و بابین كاری سینمایی وەیوەش ئكی ئشوە بری دادەنرێ، وە ئو ھون ربوونستا فك ئكانوەی خوە بۆ ئتڕدەگ ك بۆخۆی بفرۆشرێ، شیعر دەب ن رۆمان دەبدەبۆخۆی بفرۆشرێ سینما دەب بۆخۆی بفرۆشرێ، ئوان شتی تایبتن، معملن، فكتۆرین، لكاتكدا ئسن وانیی، ئوە بشك ك تۆ دەب بتایبت تۆ كیانكی سیاسیت نی تۆ وتك نیت ئستا بی ئمـــ دەتوانین لو ڕگای ھتا پارە پیدا بكین، كدیتنی وەزعباش نڕاستی لب كیوە قسئدتن، چونك من بگڕموە بۆسر خودی سینما، تۆ بۆئوەی پیشســـازی سینمات بھزب دەبی ووتك بی گورەبی، نفوسكی زۆرت ھبی، ھۆی سینمایی زۆرت ھبی، كتۆ ئستا ل كوردستان ھیچت نی، تۆ دەب خكت سینما بناسن، بچن بۆ

سینما ك خكی ئم داباوە. ل ك یوانركی ئمایی ئھۆشیاری سین واتك * ل ك یوانركی ئمایی ئھۆشیاری سین واتك *

سینما دەزانن، وانیی؟ سینما دەزانن، وانیی؟ ـــم، بۆ نموونب وەتان پئكیـــد، مـــن ئتب -مسلن فیلمكی وەكو پڕنوە ل غوبار دروست ،نگی دەبرھئسیری فت ك نیامدت، من بدەب ین كك دروست بكفیلم مئ دنیا كس لك بنلووتانـــی دەرەوە خك بۆی بگرین یان ختی كو خر ئسئسیرەكی زۆربكا لیان ت ،بدەن

ھتا بۆناو خۆشـــمان چونك خك بۆماوەیكی كند ساوە چبینیوە. ئفیلمی چاكی ن باشـــ ك دەچخ كی باش دروست بووە كند فیلمچ

.ببین فیلم وعو نزدەكا ئو ح دەیانبین* جوان بامڕنی دە كورد سینمای نی، ھموو * جوان بامڕنی دە كورد سینمای نی، ھموو ئـــو پارەیی ســـرف دەكرێ بھـــدەر دەڕوا و ئـــو پارەیی ســـرف دەكرێ بھـــدەر دەڕوا و شتكی ل نایت ج، باشترە ھۆشیاری سینمایی شتكی ل نایت ج، باشترە ھۆشیاری سینمایی بوبتوە ل برامبر ئوەی فیلم ئینتاج بكرێ؟ بوبتوە ل برامبر ئوەی فیلم ئینتاج بكرێ؟

چی دەی؟چی دەی؟ ،كریكی فیلمخ كمن نازانم بۆخـــۆی ماوەی - رە بكا و با پمجار فیلم نكباخۆی ی روابـــگ

ھۆشیاری خك بدا. (بواتا چاوەڕك) رگئ ڕنی دەجـــوان بام * (بواتا چاوەڕك) رگئ ڕنی دەجـــوان بام *

ختی كان وەرنگرێ واز لھونر دنم؟ختی كان وەرنگرێ واز لھونر دنم؟- من نازانم، كاك گیان بزان من یك بۆخۆم دەم من كارم بكس نی براستی حزناكم لرە باسی ك وام وایخۆم بك بین، من یوال بكوالو ئئـــتۆ فیلم دروستدەكی ناب ھدەفكی موشخسی كان یان ختك یان شتك، زۆرجار ئو پرسیارە لمن كرا پش ئوەی پڕینوە لغوبار ون بگیرێ. من گوتم ئو فیلم دروستدەكم لبر ئوەی بوام بو شـــتی، وەلبر ئوەی حزدەكم وەزیفی خۆم وەكو ھونرمندك ل برامبر میللتی خۆم نیشان بدەم وە حزدەكم ئو فیلم خكی كورد بیبین، پش ئوەی خكی بیانی بیبین، ئوە س من دووساورە بوو بۆمن ككی گیشـــكســـا ئو فیلمم دروســـتكردووە ئستا خكی كوردســـتان تازە ئویش لنمایشكی تایبت ئو فیلمـــ دەبینن، من حزمدەكرد كوردســـتان پی ھۆی ســـینما با كوردســـتان (٥٠٠-٦٠٠) ھۆی ســـینمای لباو من بمتوانیبـــا (٥٠٠-٦٠٠) كۆپی فیلم لو ســـینمایان بوبكموە، ھموو خك ك بدەمبتوانم من دوای ماوەی وانبچن ببینـــن ل ك لرقی فیلمبی فواتان ھس بفزیۆن بـــلت مكی ئوە خما زۆرە، ئڵ سینگفزیۆن للتھشتا ئوە نازان، خككی زۆر پرسیاری ئوەم لـــ دەكا ئو فیلم كی ل تلفزیۆن دادەبزێ، من قســـم ئوەی یعنی ھموومان موقسیرین ت كك حكومی دەرەجی، بو وەزعر برامببھیچ برنام و پالنكیان نبووە حكومت زۆر ڕزم ھی یارمتی ھونرمندانی داوە بم بپرش و بو و ناڕكی و ناسیستمی وەپالن و ئۆرگانیزمكی باشی دانناوە بۆ ئوەی چۆن چۆنی سینما برەو

پـــش ببا، بۆ نموون چۆن چۆنی ھۆی ســـینما دروست كا، چۆن چۆنی فیلم دروستكا، چۆن چۆنی ڕۆشنبیری سینمایی بوبكاتوە چۆن چۆنی ئو ھونرمندانی ك ئیش دەكن ڕكخســـتنكیان لنواندا بكا، وەخك و ھونرمندیش لو شتیدا موقســـیرن بو تسریحاتان ك دەیدەن، یان بو قسی نادروســـتانی ك دەكن، یان تسریحك

!كادیمی بوەی ئئ دەدەن ب* پڕینوە ل غوبار چند ختی وەرگرتووە؟* پڕینوە ل غوبار چند ختی وەرگرتووە؟

- پڕینوە ل غوبار (١٠) ختی وەرگرتووە، یكم ختی ك وەرگرت ل بیستمین ڤیستڤای سنگافور ختی باشترین دەرھنری وەرگرت، وە ھروەھا ختی ڕەخنگرانی وەرگرت (nedpak) ختی مونتقدینی ئاسیای وەرگرت، ل ڤیستڤای ئیسپانیا ختی ئلحمرای زین باشترین فیلمی وەرگرت وە ئلحمرای برۆنزیشی وەرگرت، ئیتر ختكانی

تریش دەتوانن پیدای بكن.* چند ساڵ بو كارە خریك بووی؟* چند ساڵ بو كارە خریك بووی؟

- خۆی براســـتی ئوشتی لمشـــكم دامنابوو، تبیحی بۆ فیلمكی سینمایی ئتو (٨) مانگ تا ســـاك فیلمك ل بیدایت تا نیھایت بكۆتایی بینی، بم دیسان بداخوە دەم كلبر ئوەی زەمینی ســـینما لرە زۆر خـــۆش نی وەنوعی سیستمی ھاوكاری ئوە دروست نی، لرە (٢) ساڵ زیاتری خایاند بۆ نموون من ئستا فیلمی دووھمم ش مانگوە شـــم من ئبكوێ دەســـت پدەم م چونكرتی ھحكوم م لك دەكمی وەچاوەڕئو فیلم لوانی برھمی حكومتی ھرم ب و ژاپۆنیكانیش حازرن بشك لقۆناغكانی دوایی یگای خۆشحاوەش جتیم بدەن. وە ئكار یارمك كوردستان و ژاپۆن بكوت پلیك ل ئیمتیاز ی كاتلسم ستا چونكوە من تا ئداخم بببۆمن كات زۆر موھیم، بۆمن ھفت و ڕۆژ و مانگ ل بـــرە زۆر موھیم نل یوانم لب ،موھیمكوردستان شش مانگ تۆ ڕادەوەستی لما بزانی منگی ئرھف ل كشـــوەش بئ ،ومچ دەقك ئسلن بگشتی حزمان لی كات بوا دەین ئوسایش ڕۆیی، ئو بھارەشمان بڕێ كرد، ئو

مانگش ڕۆیشت.* بـــۆ ھونادەی لگڵ كۆمپانیایكی یابانی ئو * بـــۆ ھونادەی لگڵ كۆمپانیایكی یابانی ئو پرۆژەی بكی و داھاتكی بۆ ھردووكتان بت؟پرۆژەی بكی و داھاتكی بۆ ھردووكتان بت؟

- لبر ئوەی ئسن مسلی سینمای دەرەوە بزان كاك من دیســـان دەمـــوێ ئاماژە بوەبكم س ئیعتماد دەكاتركت ھرتی تایبی كلسمسر ووتی خۆی یعنی ئگر فرەنسا فیلمكی رەنسیف و فیلمرەنســـی دروســـت دەكا، ئفیكمجار بیردەكاتوە ك لوتی خۆی بوبكرتوە ،نتی خۆی بیھوول نكیش بر پارەیگو ئنـــك بچ ل ئران ئو پارەی پیدا بكا، تنانت ئمریكاش ئم وادەزانین ئمریكا فیلم بۆ بینری كورد یا عرەب یا فارس یا ھیندی دروســـت دەكا، نخـــر وانی ئمریكا یك فیلمی ئمریكی لیك ســـعات ل ١٠٠٠ بگرە ١٥٠٠ سینمای ئو وتدا وەیی ئوە نیشانكی زۆر ئجمعوە بتو دەببكـــ ھروتك یارمتی ســـینمای خۆی دەدات، بو شـــوەی یعنی بیر لوە دەكاتوە ك فیلمی وەی كم ئب ،نـــتـــی وی پارە دەربووی لژاپـــۆن یان وتك حازربی ھاوكاری فیلم بكا ئوە ئو ھاوكاری بسیت وەكو یارمتی ئوە حیساب ،تۆ پارەی بدەیك و ئینتزار نین ئسدەكات، ئتنھا میلتی ئمی ك ھشتان ئم سینمامان دروست نكردووە بیر لوە دەكینوە ك چۆن ئو پاران دەربنین. وەكو معملی ئاوك یا معملی

چیمنتۆیك.* باش بۆ دەرھنرەكانی ئم پش ئوەی كار * باش بۆ دەرھنرەكانی ئم پش ئوەی كار كوەی سیناریۆ و دەقش ئیا پ كفیلم بكا ل كوەی سیناریۆ و دەقش ئیا پ كفیلم بكا ل ی پارەككوەی فیلمدا بۆ ئك ئریزەیح ،بھ ی پارەككوەی فیلمدا بۆ ئك ئریزەیح ،بھوەربگرێ و لپاشـــان دوایی پارەك وەردەگیرێ و وەربگرێ و لپاشـــان دوایی پارەك وەردەگیرێ و ھنـــدەك فیلم ھر حرزیش نكرای؟ بۆچی ئیش ھنـــدەك فیلم ھر حرزیش نكرای؟ بۆچی ئیش ن كاكت بحكومناوەراست ئینجا ب ناكرێ بگات ن كاكت بحكومناوەراست ئینجا ب ناكرێ بگات

دەمانوێ ھاریكاری بكرین.دەمانوێ ھاریكاری بكرین.- جامن ب سیستمی حكومت بۆ ئوە دەگموە، من سرەتا گوتم حكومت یارمتی داوە و ھاوكار بـــووە، ھرچند ئـــو ھاوكاریی كـــم بووە، من دەم بڕادەی پویســـت نبووە، بـــم خودی ھاوكارییكی دروست نبووە سیستماتیك نبووە، ك ككی پارە دەدات ت دەچعنی بۆ حكومینزان ئایا ئو كس شایانی ئوەی ك ئو پارەیی و فیلموە ئایا ئ نی دتیجوە نئایا ئ ،تبدرئسلن دروست دەكرێ یا ناكرێ منیش پم سیرە كجاروبارە لرە و لوێ دەبیستم ك پارە بۆ فیلمك وەرگیراوە و ئسن دروستیش نكراوە، ئوە دیارە مبستی تری لپشت بووە دیارە ئو ھونرمندە ئینسانكی دروست نبووە، عقی دروستی نبووە، ئینســـانكی فباز بووە، ئوەی ك چووە پارەی وەرگرتووە و فیلمی نكردووە، یعنی مبســـتم ل سیســـتم ئوەی كتۆ چـــۆن پالنك دابنی بدروستی شخسك بناسی چونك ئو مسلی یارمتی دان خۆ تنھا حكومتی ھرمی كوردستان یارمتی فیلم نادا، ھموو دونیا یارمتی فیلم دەدا، حكومتكان، ئستا تۆ بۆ ل فرەنساش یارمتی

شوكت ئمین و ڕەوشی سینمای كوردی ل كوردستانشوكت ئمین و ڕەوشی سینمای كوردی ل كوردستان

دروست بوونی فیلمی سینمایی ل بڕوەبرایتی سینماوە دەستی پنكردووە!

ئا: بشی ھونری بدرخان

ھونـریدرخان دەردەچڵ بگل ری گشتییكی ھونوكراوەیب

ب سرپرشتی مسعوود ئیبراھیم مال ھمزەژمارە ٢-٩١، شمم ٢٠٠٨/٣/٨ی زایینی

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی

ك و مینح دیمایی، وەكو ھبۆ فیلمی سین یھدەن كاك ئوە فیلمكی باش، و تۆ موخریجكی

.پارە بۆ تۆ وەرە ئیش بك مباشی ئ* تۆ وەك خۆت ھیچ ئامادەییت ھبووە ل ئۆسكار * تۆ وەك خۆت ھیچ ئامادەییت ھبووە ل ئۆسكار

و كان؟و كان؟- نخر من ھیچ ئامادەیم نبووە وەك خۆم و یك فیلمی سینماییم ھی و ل ھیچیان بشدارنبووە.

* شت شـــاراوەكانی پشت ئۆسكارو كان شتكی * شت شـــاراوەكانی پشت ئۆسكارو كان شتكی ل دەزانی؟ل دەزانی؟

- مـــن نازانم یعنی دەزانی چۆن ئوە باســـكی زۆر موھیم نیكمســـلی ئۆسكار و ڤیستڤاڵ و

.كباس وشتانئ* بم ھموو ھونرمندە ســـینماییكان خون * بم ھموو ھونرمندە ســـینماییكان خون

بوە دەبین بچن بۆ ئۆسكارو كان؟بوە دەبین بچن بۆ ئۆسكارو كان؟- حتمن، ئۆسكار خۆی بۆ ھموو ھونرمندك ،رەنسیكی لۆكسی فئۆسكار ڤیستڤا چونك نابئۆســـكار خت دەدا ب فیلم ئمریكیكان تنھا لكـــۆی(١٥) ختكی ك ھیتی یك ختی ھی بۆ فیلم بیانیـــكان ك ئویش پی دەن (best ferin languge film) واتا باشترین فیلمی ئجنبی، ئو ختش بو شوەی دەدرێ ك ھموو وتك لڕگای حكومتی خۆیوە ھقی ھی بیك فیلم بوابۆ ئۆسكار، یعنی ئۆسكار فیلم ،كانی ترنیناكاو وەكو ڤیستڤار قبوندەرھ لئۆسكارتنھا فیلم لحكومت قبوڵ دەكا، حكومت

فیلمی بۆ بنرێ.* ك سفیری سینمای كوردی؟* ك سفیری سینمای كوردی؟

- لبر ئوەی كوردســـتان وەكـــو گوتم كیانكی سیاسی نی، ھشتا دەوت نی كھیوادارین بم بقمان ھش ھموجا ئت، ئدەو تبب زووانك بناوی كورد نونرمان ھب ل ئۆسكار بم تا ئستا نونری كورد نبووە ل ئۆسكار، نونری

.ری كورد نینالم نوبووە براق ھع* نھنیكانی سركوتنی پڕینوە ل غوبارچی؟* نھنیكانی سركوتنی پڕینوە ل غوبارچی؟

وە، چونكنمڕدەیگ كـــمـــن بۆ خودی فیلم -فیلمك فیلمكی باش، فیلمك زۆر شتی دروست عملی كردووە و ئوەش زیاتر دەگڕنموە بۆ ئو میحنت و ئازارەی ســـتافی كار ھموو لسر ئو كارە چشتمان وە سوپاسیشیان دەكم بتایبت ھاوڕم بڕوەبری برھمی فیلمك حسن علی ك زۆر زەحمتی كشالگم. تسور دەكم ئوە شتكی ئاســـایی تۆ ك زەحمت و ڕەنجكی زۆر

بكاركی وابكشی.* ئایا تائســـتابڕوەبرایتی سینما ھویداوە * ئایا تائســـتابڕوەبرایتی سینما ھویداوە دەرھنرە سینماییكان كۆیكاتوەو لژنیك پك دەرھنرە سینماییكان كۆیكاتوەو لژنیك پك

بن بۆ سرپرشتی كردنی كارەكان؟بن بۆ سرپرشتی كردنی كارەكان؟- دەزانی چۆن؟ خـــۆی كمن دەم حكومت تا وت ساش، حوە شبووە، ئمی نستا سیستئبڕوەبرایتیـــك ھی بنـــاوی بڕوەبرایتی سینما بم ئو بڕوەبرایتی لئاستی ئرك و تیتوانیوە بببووە، نویستی نكاری دروست و پ

شـــونك ك براستی تشخیسی ئم شتان بكا ككاردەكن لو ناوەندەی، وەبتوان ڕكخستنك لناویاندا دروست بكا، وە بتوان ئیمكانیاتی الزم بۆ ئو كاران بكا، من ئتوانم ئوە بم دروست بوونی فیلم لبڕوەبرایتی سینماوە دەستی پنكردووە! بكو خودی ئشقو لناوناخی ھونرمنكانداھبووە دەســـتی پكـــردووە، یعنی بھمنـــی قوبادی موجاھاوكاری كراوە،ئنی قوبـــادی، ئھمببۆتھموومان فیلممان دروست نكردووە، من مبستم ئوەنی ئوان ھاوكار نین، ئوان ھاوكار بوون بم فیلم دروستكردن تنھا ھاوكارییكی ماددی گرەك نی، فیلم دروستكردن كاركی زۆر زەحمت و زۆر سخت كتۆ بھموو شوەیكدەب یارمتی ئوە بدەی، ھونركی ئاســـان نی ھونرك نی كتۆ وەنیی، ئكی بۆ بكماڵ شتنیا دانیشـــی لتبھونركی جمعی و زەحمتـــو بۆیش لدونیا ئوەندە قـــدر و قیمتی ھی، ئم ھونرە لبر ئوەی زۆر بزەحمت پك دت، ئوان زۆر پیان ،رە دروســـت دەبل و فیلمانچۆن ئك جیبعنازانن ك چ عشـــقك ھیـــ، چ زەحمت و ڕەنج و ئازارك لپشـــت ئو فیلمان ھی، چونك من لزۆر شونی دونیاوامگوتوە سینما ل ھموو دونیا كاركی زەحمت و سخت ب بۆ ئمی كورد ئو

.ر و زیاتریشرابدەب تزەحم* ئایا دەرھنرە كوردەكان ھیچ ھاوكاری یكترن * ئایا دەرھنرە كوردەكان ھیچ ھاوكاری یكترن

لكاركردندا؟لكاركردندا؟- خۆی وانی، ھر دەرھنرك بۆخۆی كاردەكا و موشكیلش لوەدانبووە كبۆخۆی كاردەكا حتمن دەب ھموو دەرھنرەكان پكوە كاربكن، یانی مـــن و بھمن قوبادی و ھونر ســـلیم و ھموو خكانی تر كۆدەبینوە فیلمك دروســـت بكین ئوە نبووە، بم ھاوكار بووین من لگڵ ھموو دەرھنرەكان نوانم زۆرباش و زۆر برادەرم لگڵ ھموویـــان و ڕزم بۆ ھموویان ھی و بڕاســـتی م، جگی كورد دادەنرمایسب راننو دەرھئلوانی ك ئوە ئاماژەتان پكردن من نایانناسم و نازانم كن ك لوانی بنوعكی تر داخلی ھونر ببن وە داخلی ســـینما ببن وە بۆ مبستی تر و ئوانی كـــ پارەیان وەرگرتووە و ھیچ فیلمكیان دروست نكردب یان ئوانی بنوعك ل نوعان با بین زەربیان ل معنویت و ل شخسیتی

.ما دابسین یاندنـــی كوردی چـــۆن دەبینی لـــی ڕاگڕۆ * یاندنـــی كوردی چـــۆن دەبینی لـــی ڕاگڕۆ *

سینما؟سینما؟- لگڵ ڕزم بۆ راگیاندنی كوردی، بم لبواری سینمادا ڕاگیاندنی كوردی الوازە، یك ئم ناقدی سینمایمان نی ل ناو وەستی ڕۆژناموانی وە ئستا وەزعك پیدا بـــووە ك لجیاتی ئوەی یارمتی سینما و بواری فرھنگی و ڕۆشنبیری بدات دەبینی جاری واھی زەربشـــی لدەدا، بۆ نموون ئمی كورد یك عادەتی زۆر خراپمان ھی تداخول لو

شـــتش دەكین ك لی نازانین، یعنی المان زۆر ئاســـایی ئم لشت نازانین بم بین كاك بۆ وایـــ، ئوە غتكی زۆر گورەی ئمی كوردە، ك ل كوردستان ھی، زۆر بداخوە من ل ئران زانك نشتك لسك دیوە كم نوشتژیاوم ئو تداخولی بكا بم لرە لكوردستان ئگر من لبرنامیك دابنیشم یك دە: ئرێ ب زەحمت توەری برنامكتان چی؟ ھر توەرەیك بی پرسیارك دەكا ب ئوەی لی بزان، یعنی قسدم ئوەی ئســـتا ئو ئشخاسان لناو ڕاگیاندنیش ھن و ل ھموو كوردستان زۆرن، ئو ئشخاسانی ك قسشتبارەت بخۆیان دەدەن سئیجازە ب كبكن كلی نازانن ك ئیختساسیان نی، ئوە زۆر عیب و ئوانی ئو كاران دەكن دەب ب خۆیان ئیختساسیان نی ك كجالم وە و بزانن لدابچنناب قس بكن و زیاتر تفنگ بتاریكیوە بنن، ئگر نتوانن یارمتی فرھنگ و كلتووری ئم ن و بكو نكل خۆیان تقلئبدەن باع تو

دەنگ بن.* كۆلیژی ھونر بشـــی سینمات پ چۆن وئو * كۆلیژی ھونر بشـــی سینمات پ چۆن وئو

بش دەتوان كادیری سینمایی پ بگین؟بش دەتوان كادیری سینمایی پ بگین؟- خۆی یك شت ھی من ڕای خۆم لسر ھموو كۆلیژەكانی ھونر و ئدەب قســـ بكم، من بوام وای وجودی ئو كۆلیژان زۆرباش لبر ئوەی تۆ كناكت ھیك خكك دەچ، فری سینما و دراس دەب فری شیعر دەب فری شوەكاری دەب وەكـــو الینی ھونر ئوە لـــ ھموو دونیا ئیســـپات بووە ك تنھا ب وەرگرتنی شـــھادەی بكالۆریۆسی شیعر تۆ نابی شاعیر ئوە لھموو دونیا وای تنھال كوردستان وانی ك تنھا كۆلیژ ند دروست بكا كۆلیژ دەتوانرمھون ناتوانڕگا پیشان بدات و دەتوان فزایكی باش ،جالو مناو ئ توبك ك نو بخولقبۆ ئئكادیمیان بیر بكاتوە بم وجودی كۆلیژی وەباشیش بھ و دەب ما زەرووریســـینومن خۆشحام لكوردستان شونكی ئوھا

.یھ* شوكت ئمین بدرخانی ال چۆن؟* شوكت ئمین بدرخانی ال چۆن؟

- بدرخان یك دووجـــاری تریش دیوم و پم بوكراوەیكی باشـــ بم براســـتی ،كان نیمجدی موتابعی ڕۆژناممـــن زۆر بمن ســـرپی و جاروبار سیریان دەكم و بدرخانیشـــم دیوە و زۆر بســـركوتووی دەزانم، بدرخان چونك تنھا بوكراوەیكی مانگان نی، بكو دەزگایك ك ئستا جی خۆی لناو ڕاگیاندن و چاپخانكانی كوردی كردۆتـــوە و ئویش بچاپ كردنی چندین كتبی بنرخ كمن دەستخۆشیان ل دەكم و وتووبن لركردەوام بن و سر بھیوادارم ھخزمتكردنی پیكرەی فرھنگ و كلتووری

.تم وئ

بھمن حاجی ل بھمن حاجی ل ١٩٨٠١٩٨٠/٩/٩ لشـــاری سلمانی لشـــاری سلمانی لدایك بووە، ســـای لدایك بووە، ســـای ٢٠٠٤٢٠٠٤ پیمانـــگای ھونرە پیمانـــگای ھونرە جوانكانی لھولر تواو كردووە و ئستا قوتابی جوانكانی لھولر تواو كردووە و ئستا قوتابی قۆناغی دووی كۆلیژی ھونرە جوانكان بشـــی قۆناغی دووی كۆلیژی ھونرە جوانكان بشـــی زیاتر لشداری لی:(بوەك خۆی دە .شـــانۆی زیاتر لشداری لی:(بوەك خۆی دە .شـــانۆیچل شانۆ كردووە و زیاتریش بدرامای ممی ئاالن چل شانۆ كردووە و زیاتریش بدرامای ممی ئاالن ناسرا لناو خك) ئمش لبدرخان لسر ڕۆی ناسرا لناو خك) ئمش لبدرخان لسر ڕۆی گنج ل ئمۆی شانۆ و درامای كوردی بھمنمان گنج ل ئمۆی شانۆ و درامای كوردی بھمنمان

بمشوەی دواند.بمشوەی دواند.* ئوەی گنج تا چند بشـــدارن لو قیرانی * ئوەی گنج تا چند بشـــدارن لو قیرانی یرانو قتان داوە شانۆ لوندەش ھشـــانۆ و چ یرانو قتان داوە شانۆ لوندەش ھشـــانۆ و چ

ڕزگار بكن؟ڕزگار بكن؟- ئم وەكو گنج الینكین، برپرســـكین لو قیران ك ناوی نراوە قیرانی شـــانۆ، بڕاســـتی ئوە بۆ دووشت دەگڕتوە، لماوەی حفتاكان و ھشتاكان شانۆ ڕۆكی گرنگی بینیوە و جگای خۆی كردۆتوە لناو خكا، توانیویتی تئسیر بكات سر شعوری خك، توانیویتی كۆمك شتی شـــاراوە ھی بیدركن یاخود ئوشتانی ك خـــك ناتوانن بین ب ئاشـــكرا لبر ئو زەخت دیكتاتۆریی ك ھبووە لڕگای شـــانۆ، لڕگی كۆم شتوە ب ئاشكرا وتراوە،بڕەمز پیشان دراوە یان گوتراوە لسر شانۆ، ئم وای كردووە خك پرۆشی ب زیاتر، بینر الینكی موەدەكان، ئدوای نـــبۆ؟ ل یرانم قترە لـــجیلی نوەدەكانین ك ئیشـــمان كرد بڕاســـتی نالیـــك زیاتر گرنگـــی دا بزرووف گـــۆڕاو خمعیشـــیكی خۆی، نك وەك ئـــوەی بچت یوانك بكا، لك یا فلیمریماشای شـــانۆگت بفزیۆنیشـــی ھلبووە توەی نتی ئئیمكانیبۆ نموون، ئیمكانیتی ھاتووچۆی خۆشی نبووە، ئوە تئسیر دەكات، خك لدوای نوەدەكانوە ی كو ئیشانئ ،نینكپویستی بستا پتا ئھئشكرت لشانۆدا ھرەزۆری تراژیدیای، كۆمیدیا زۆر گرنگ لو وەزعی ئســـتا، بتوێ و نتوێ ین لباسی شانۆ دەكك مكی كوردستان، ئخكوردستان باس لرە دەكین، ل ئوروپا شتكی ترە، ل ئوروپایا ھموو جۆرە شـــانۆیك خك ویستی بك زیاتر پرە خم لب ،بۆی دەچپكنین و زۆر زەروورە ھب، تراژیدیاش زەرورە، ئوەی ك ئم ئیكین ھر موعاناتی خك، من ئستا لحای حازرا لگڵ ئوەیانیم پنا برین بر ،یك دەقی جیھانی ھكان، كۆمجیھانیی دەقڕەبتی ھی بباسی ئینسانیت ل ھر شونك، كباسی مافی مرۆڤ دەكات، ئوان زەرورە ئیشی یك مرۆڤ ھنر شوھل ت، چونكر كرسلو مافی مرۆڤیش ھی و یعنی شانۆگریك بت باس لكشی خك بكات، بابتی ئمۆ بت، ،یر و شاعیری باشمان ھك نووسكۆم مئ

ئتوانین دەقكانیان كۆبكینوە.* بۆچی سوود لو دەقان وەرنگیراوە؟* بۆچی سوود لو دەقان وەرنگیراوە؟

،رەكاننتای دەرھوەرناگیرێ، خ سوودی ل -ك ئم دەرھنرەكان من ھمووی باس ناكم، ھندك لو دەرھنران پنا دەبن بر دەقكی عرەبی ك لوانی ھیـــچ ڕەبتی نب بزرووفی ئموە، ئو ریسالیی ك تۆ ئتوێ بیگینی، ئو خك ئیستعابی ناكا، لبر ئوە جماوەریش ناب، خۆ قینا ئم عرزدەكین و ئو خكی یكی نوخبنیشت خدائ كریشانۆگ تدكزیاتر، من كم ئیبینم خكی ئاسایی مسلن فیترێ یا كاســـبكارێ بت و ب دانیشـــ و لم

شون كبت ئوجارە جاركی تر نایت.* بۆچی ھوتان نداوە خۆت و ھاوتمنكانی خۆت * بۆچی ھوتان نداوە خۆت و ھاوتمنكانی خۆت وەك دەرھنـــر كاربكن ك دەزانی خك چ جۆرە وەك دەرھنـــر كاربكن ك دەزانی خك چ جۆرە دەقكی دەوت؟ لبرئوەی ئو دەرھنرانی ئستا دەقكی دەوت؟ لبرئوەی ئو دەرھنرانی ئستا

كار لو جۆرە دەقان ناكن؟كار لو جۆرە دەقان ناكن؟- مـــن پتم وت ك ئم دەرھنر بگشـــتی باس دەكـــم گنجیـــش، خـــۆم گنجم و باســـی گنج دەكم، ھی دەرچووی پیمانگای، ھی دەرچووی پیمانگاش نیی ئیش دەكات، دەرھنان دەكات بم من لڕووی ھبژاردنـــی بابتكانوە باس دەكم، ئب بابتك ھبژرت ك ڕەبتی ھب ب ئستای تۆوە، بئســـتای خكوە، باخۆمای ب، جیھانی ب، گرنگ ئوەی ئو ریسالی تۆ ئتوت بیگینی

.یكستبوە مك، ئخزووبگات ب* شانۆكارە ئزمووندارەكان چند دەستی ئوەیان * شانۆكارە ئزمووندارەكان چند دەستی ئوەیان

گرتووە؟گرتووە؟- مـــن الی خۆم یك شـــتم ھی، من ئـــوان ڕەفز ناكموە بھیچ شوەیك، من ڕابردوو ڕەفز ناكموە ئوان وایانكرد ك ئمش پ بگین و ھوڵ بدەین، غر ئم سرەتا لوانوە فر بووین، لوانوە شتمان

بینیوە، لوانوە حز دروست بووە.* ئوان چند یارمتی گنجانیان داوە و دەســـتیان * ئوان چند یارمتی گنجانیان داوە و دەســـتیان

گرتوون؟گرتوون؟- دەســـت گرتن ھی، ئوان دەستی گنج دەگرن، بم لگڵ ڕزما ك خۆشـــم گنجم، ھندك گنج ھی ناوی لخۆی ناوە موتمرید، بم بشوەیكی غت، تۆ ئگر بـــت و بی من تۆم ڕەفزە، من چۆن یارمتی تۆبم؟ ئگر گنجك بت بت من ئكتر و دەرھنرەكانی سای حفتا و ھشتاكانم ڕەفـــزە، ئی ك ڕەفزت دوایـــی دی داوای یارمتی رپرســـنج خۆی بتن، گی، چۆن؟ بۆت ناكردەكلوشت، من لگڵ ئوەیا نیم، گنج ڕابردووی شانۆ رە كۆناننر و دەرھكتـــو ئئ وە كڕەفزبكاتـــ

ئیشیان كردووە، ئم لوانوە فربووین.* پت وای چی بكرێ شانۆ دەگڕتوە ناو خك؟* پت وای چی بكرێ شانۆ دەگڕتوە ناو خك؟- من بكورتی ئوە ئـــم و دووبارەی دەكموە، ھبژاردنی دەق زۆر گرینگ، وە ئوەش ئم ئستا خك پویســـتی ب پكنین، بتوێ و نتوێ، نوخب شـــتكی ترە، حزدەكم جمھور بگڕتوە باوەشی شانۆ چونك ئم ئیش بۆ جمھوری ئاسایی و

ئدیب و ڕۆشنبیران دەكین.* ڕۆی گنجان لدراما چۆن؟* ڕۆی گنجان لدراما چۆن؟

- لدراما ھبژاردنی ئكتر زۆر گرینگ، یعنی تۆ وەك دەرھنرك ڕۆكـــت ھی بۆ نموون ئی پویســـتم بوەی كوڕك بت ئو مواســـفاتانی تداب، باشـــ ئوەت ھی، بم ئی ئاستكی، ،نیبیگ تتۆ پی كیامو پئ توانر نگی ئئدەگڕتوە سر ئاستی ئكترەكان دەرھنرەكان و باشم من زۆرباشم، ئمن نا ،یبژاردنیان ھھو ئو خراپ، بس بائوان تقیمیان ھب بۆ ئیش چونك لشاش خك ئكتر ئبینت، خك لرە ھستكا ئوە تمسیل، ناچت ناوناخی ئیشكوە، بـــم لگڵ ئوەی خكی ئرە ئینســـجام زیاتر لگڵ درامایكی ئیسپانی ئكا ئوانی وەرگدراون، واھستكا فعلن ئوە حیاتك ئوە زۆر زیندووە، ھست بوە نكا شوە تقلیدیكی پوە دیارب یان شتی موســـتنع، یعنی ئو نواندنی ل شانۆیا ھی، ل سینما یا فرقی ھی لتلفزیۆنا فرقی ھی، تۆ پویســـت دەكا لشانۆیا موبالغ بكی بـــۆ؟ لبر ئوەی جمھـــور دەموچاوی تۆ نابینت، وردەكاریكانی تعبیـــری دەم و چاوی تۆ نابینت، یعنی تۆ لڕگی حرەكوە، تحویزی ئكینوە خك ببین، بس تۆ لدراما پویست ناكا موبالغ بیت، چونك كامیرای ئتبینت، بسیتترین تعبیری

تۆ كئتوێ بیگینت دیارە لشاشی پویست ناكات موبالغی پوە بكیت.

* الینی پیوەندیدار چند برپرسن ل قیرانی * الینی پیوەندیدار چند برپرسن ل قیرانی شانۆ و دراما؟شانۆ و دراما؟

- دەزانی برپرسییك چۆن، بڕاستی ئوان بس زیاتـــر ئیھتمام دەدەن بگۆرانـــی بژ، بھونری مۆسیقا، سینما ھی، ئیشـــی سینما كراوە و ئوانش ســـر ب ئنجوومنی وەزیرانن لڕگای وەزارەتی ڕۆشنبیرییوە بم گرنگییكیان زیاتر بۆ ھونری گۆرانی و مۆسیقای، بۆ ئم نی كوا؟

* پت وانی ھۆكارەكی ئوەی ڕاوژكاری ھونری * پت وانی ھۆكارەكی ئوەی ڕاوژكاری ھونری خۆی كسكی مۆسیقیی؟خۆی كسكی مۆسیقیی؟

- خۆی كسكی مۆسیقی ڕاست، لوانی كسی تریش ھبت ك پیوەندی دارە بالینكانی تری وەی كم ئب (دراما ،مایســـین) ینر بھونگوندی ئدرێ زیاتر ب ســـینمای، ئویش چند دەرھنرك تحدید كـــراوە، ئوانی ك توانای ڤیستڤا چیتكانیان ئو ئیشـــ یئیشیان ھ وانئیش بكرێ بۆ ئ قعنـــی ھكان یجیھانییكبراســـتی تقیم ئب ھبت، كابرا مستوای نبت بچ ئیشك تقدیمی ئنجومنی وەزیران یا وەزارەتی رۆشـــنبیری بكات یـــك دونیا پارە بالش وەردەگرت، ئیشـــكش ھیچ نی و بدی ستا زیاتر بۆتئ ،یا نیوایو مستل ،ك نیختیجارەت، كابرا ١٠٠ ملیۆنی بۆ ســـرف دەكرێ بۆ درامایك ئچیت (١٥-٢٠) ملیۆن ســـرف ئكا و ئویك ئخات گیرفانی خۆیوە. ئم پی نان ھونر لگڵ ڕزما من باس ل ھندك كس دەكم

باسی زۆر ناكم.* بشداری ھیچ ئزموونكی سینماییت كردووە؟* بشداری ھیچ ئزموونكی سینماییت كردووە؟

- ب دووكارم لگڵ ھونرمند (ھونر سلیم) كـــرد یكیان (كیلۆ متر زیـــۆ) و فلیمی (دۆڵ) و كاركی دیكشـــم لگڵ شیرین جیھانی كرد و لرەش بپویســـتی دەزانم دەستخۆشی لگروپی كاری پڕینوە لغوبار بكم بتایبتی شوكت ئمینی دەرھنر و حوســـن حســـن ك ڕۆی ســـرەكی بینیبوو بڕاســـتی مـــن وەك بھمن ن و ھیوادارم بتوانكارەكانی حوســـموعجیبم ب

باشتر كاربكا.* ئایا بشداریت كردووە ل كورت فیلم؟* ئایا بشداریت كردووە ل كورت فیلم؟

ك لریـــھ شـــداریم كـــردووە لـــب ـــب -(برلســـپدە) دەرھنانی ئمیر تھا، (سنوور)

دەرھنانی زەھاوی سنجاوی. ن حاجی بووە كھمرەكی بھاندەری س ك * ن حاجی بووە كھمرەكی بھاندەری س ك *

ئوكسی ئستای ل دەرچووە؟ئوكسی ئستای ل دەرچووە؟- جگ لو مامۆســـتا و ھاوڕیانی ك یارمتیان داوم و فریان كردووم دایكم ھمیشـــ پشتگیر و ھاندەرم بووە بۆ ئوەی بگم ئو ئاستی ئستا و

.م دایگردەوامیش لب* دواكارت خریكی چی؟* دواكارت خریكی چی؟

- بیار وای بشداربم لشانۆگری تنھایك شو لدەرھنانی كارۆخ ئیبراھیم حكیم و من و خاتوو

ڕووبار ئیسماعیل ڕۆی سرەكی تدا دەبینین.* بدرخان چۆن ئبینی؟* بدرخان چۆن ئبینی؟

- من ئگر ڕەخنم ھب موجاملی كس ناكم، ھیچ ڕەخنیكم لتان نی، دەستتان خۆش بت، یھ م شتم. بتان دەپ بك ھر شتگئبراستی باوە لناو ڕاگیاندنی كوردی ئویش لگڵ ك یك شت ھندت ھدەكر دیمان ك زما كاتڕئبدرت ك زەرورە بالی منوە و گرنگ ك ئو قسیم كردووە و دواتر ك ئیبینم ئو قسیی تدانی، ئوەش لوانی لبر كمی مساحی ئو

كسب ك دیمانكی لگڵ كردووی.

17 ھونری بدرخان

لدوای نوەدەكانوە تا ئستا !!نینكپ ویستی بكی پخ

بھمن حاجی لدیمانیكی بدرخاندا

ئا: بشی ھونری

پشكی:پشكی:خونــــری بڕز، ئوەی لم باســــدا دەیخونیتوە خونــــری بڕز، ئوەی لم باســــدا دەیخونیتوە پوختیك لمژووی كۆن و نوی شــــارو ناوچیكی پوختیك لمژووی كۆن و نوی شــــارو ناوچیكی گرنگی باشــــووری كوردســــتان (كۆیو دەڤرەكی)گرنگی باشــــووری كوردســــتان (كۆیو دەڤرەكی)و ســــبارەت بشــــون جوگرافییكــــی و بوونــــی و ســــبارەت بشــــون جوگرافییكــــی و بوونــــی بمبندكــــی ئابووری، دەوركی باشــــی لمژووی بمبندكــــی ئابووری، دەوركی باشــــی لمژووی

كورددا گاوەو دەگێ.كورددا گاوەو دەگێ.ســــنووری ناوچــــی كۆی لباكوور: ھمــــوو ناوچی ســــنووری ناوچــــی كۆی لباكوور: ھمــــوو ناوچی خۆشناوەتی و لباشــــوورەوە (زی كۆی)، ك پشی خۆشناوەتی و لباشــــوورەوە (زی كۆی)، ك پشی دەگوترێ (زی بچووك) لرۆژھتی دەشــــتی بیتون دەگوترێ (زی بچووك) لرۆژھتی دەشــــتی بیتون و لرۆژئاوایشی بستی شغو برزاییكانی دیدەوانی و لرۆژئاوایشی بستی شغو برزاییكانی دیدەوانی

گرتۆتوە.گرتۆتوە.ئــــم ناوچ گرنگ و فراوان لكۆنوە میدانی جنگی ئــــم ناوچ گرنگ و فراوان لكۆنوە میدانی جنگی نــــوان زلھزەكانــــی ناوچك بوون و لســــردەمی نــــوان زلھزەكانــــی ناوچك بوون و لســــردەمی میرنشین كوردییكانیش بتایبتی لسردەمی بابان و میرنشین كوردییكانیش بتایبتی لسردەمی بابان و سۆران لسدەی نۆزدەمدا گلك شڕو شۆڕ لم شارو سۆران لسدەی نۆزدەمدا گلك شڕو شۆڕ لم شارو

ناوچی لنوانیاندا رووی داوە.ناوچی لنوانیاندا رووی داوە.:ناوی كۆی:ناوی كۆی

ناوی كۆی لسرچاوە مژوویی كۆنكانی پش ئیسالم ناوی كۆی لسرچاوە مژوویی كۆنكانی پش ئیسالم ب (كۆھســــار) ھاتووەو ئمش بمانای شــــونكی ب (كۆھســــار) ھاتووەو ئمش بمانای شــــونكی شــــاخاوی دت و لدواییدا ناوی (كوسان)ی بسردا شــــاخاوی دت و لدواییدا ناوی (كوسان)ی بسردا باوە، ك بمانای شــــاری سوتان دت. لسردەمی باوە، ك بمانای شــــاری سوتان دت. لسردەمی ســــلجووقییكاندا ئم ناوە بووە (كۆی) و لدواییدا ســــلجووقییكاندا ئم ناوە بووە (كۆی) و لدواییدا كی توركییییش وش(قسنج) .(كۆی سنجاق) بووە كی توركییییش وش(قسنج) .(كۆی سنجاق) بووەبمانای (ئا) یاخود (لیوا) دت و (كۆی ســــنجاق) بمانای (ئا) یاخود (لیوا) دت و (كۆی ســــنجاق)

بمانای (لیوای كۆی) دت.بمانای (لیوای كۆی) دت.لســــردەمی ئردەنییكاندا دووبارە شــــارەك ناوی لســــردەمی ئردەنییكاندا دووبارە شــــارەك ناوی (كۆی) وەرگرتوە. بم لسردەمی حوكمی عوسمانی (كۆی) وەرگرتوە. بم لسردەمی حوكمی عوسمانی دا لتۆمارو دەزگاكانی حكومتدا ناوی (كۆی سنجاق)ی دا لتۆمارو دەزگاكانی حكومتدا ناوی (كۆی سنجاق)ی كوتوە سر. بم خكی ناوچكو دەوروبری ھر كوتوە سر. بم خكی ناوچكو دەوروبری ھر پیان گوتووە شاری (كۆ) و (حاجی قادری كۆیی)یش پیان گوتووە شاری (كۆ) و (حاجی قادری كۆیی)یش لھۆنراوە ناودارەی (لمیدانی بھارا) ناوی شارەكی لھۆنراوە ناودارەی (لمیدانی بھارا) ناوی شارەكی

ب (كۆ) بكارھناوەو گوتوویتی:ب (كۆ) بكارھناوەو گوتوویتی:لمیدانی بھارا شارەكی (كۆ)لمیدانی بھارا شارەكی (كۆ)قوبی كشمیری دا برشق وەكو گۆقوبی كشمیری دا برشق وەكو گۆ

كاتك لــــو ناوانی (كۆیــــ) ورد دەبینوە دەبینین كاتك لــــو ناوانی (كۆیــــ) ورد دەبینوە دەبینین دوو پیتكــــی (ك) و (ۆ) لھموویانــــدا دووبــــارە دوو پیتكــــی (ك) و (ۆ) لھموویانــــدا دووبــــارە دەبنوە، كوات ناوی راســــت و تواوی شارەك (كۆ)دەبنوە، كوات ناوی راســــت و تواوی شارەك (كۆ)یو ئمش بمانای (كو= چیا) و كۆبوونوە دت، یو ئمش بمانای (كو= چیا) و كۆبوونوە دت، ند میرنشینی بچكۆلك چرچاوەیند سی چپب وات ند میرنشینی بچكۆلك چرچاوەیند سی چپب واتلناوچك بوون و ھموویان كۆبوونتوە و (كۆی)یان لناوچك بوون و ھموویان كۆبوونتوە و (كۆی)یان

پكھناوە(پكھناوە(١).).ناوچی كۆی لچاخ كۆنكاندا:ناوچی كۆی لچاخ كۆنكاندا:

ناوچــــی كۆیــــ لچاخ كۆنكانی پش ئیســــالمدا ناوچــــی كۆیــــ لچاخ كۆنكانی پش ئیســــالمدا مبندی حوكمانی و شارستانییت بووەو نتوەیكی مبندی حوكمانی و شارستانییت بووەو نتوەیكی ئاری نژادی ل دانیشتووە، ك پیان گوتوون (گوتی) ئاری نژادی ل دانیشتووە، ك پیان گوتوون (گوتی) ك كوردی ئستامان دەچنوە سر ئم نتوەو چند ك كوردی ئستامان دەچنوە سر ئم نتوەو چند نتوەیكــــی تری ئاری نــــژادی وەك لۆلۆو میدی و نتوەیكــــی تری ئاری نــــژادی وەك لۆلۆو میدی و كاردۆخــــی و كالتی...ھت، د گوتییكان لدەوروبری كاردۆخــــی و كالتی...ھت، د گوتییكان لدەوروبری (زی كۆی) دانیشــــتوون و حوكمی ئــــو ناوچانیان (زی كۆی) دانیشــــتوون و حوكمی ئــــو ناوچانیان كردووە تا دەگات (ئارابخا) وات كركووكی ئســــتاو كردووە تا دەگات (ئارابخا) وات كركووكی ئســــتاو ســــردەمكیش حوكمیان گیشــــتۆت وتی سومرو ســــردەمكیش حوكمیان گیشــــتۆت وتی سومرو

ئكد لناوەڕاست و خوارووی عراقی ئستادا(ئكد لناوەڕاست و خوارووی عراقی ئستادا(٢).).گوتییكان لناوچی كۆی گلك ئاسواری مژووییان گوتییكان لناوچی كۆی گلك ئاسواری مژووییان بجھشتووە ھروەكو مامۆستایان تھا باقیرو فوئاد بجھشتووە ھروەكو مامۆستایان تھا باقیرو فوئاد ســــفر لكتبكیان (رابری شــــونی ئاســــوارو ســــفر لكتبكیان (رابری شــــونی ئاســــوارو ناوچی كۆی)، ك دەكوت باكووری رۆژھتی تق ناوچی كۆی)، ك دەكوت باكووری رۆژھتی تق تق، ك پی دەگوترێ (ســــاتو ق) ھندێ خشتی تق، ك پی دەگوترێ (ســــاتو ق) ھندێ خشتی ســــووركراوە دۆزراونتوە بنووسینی بزماری شوەی ســــووركراوە دۆزراونتوە بنووسینی بزماری شوەی ئاری لسریان نووسراوەو ناوی ئو شایاییان لسر ئاری لسریان نووسراوەو ناوی ئو شایاییان لسر تۆماركراوە، ك ئو كۆشــــكی دروست كردووەو ناوی تۆماركراوە، ك ئو كۆشــــكی دروست كردووەو ناوی

ھرمی ئو شانشینیان لسر نووسراوە(ھرمی ئو شانشینیان لسر نووسراوە(٣).).جگ لو ئاســــوارە مژووییانش گلك شونواری جگ لو ئاســــوارە مژووییانش گلك شونواری دیكش لگوندی (خراب) لدەشتی كۆیو لگوندی دیكش لگوندی (خراب) لدەشتی كۆیو لگوندی چیای باواجی لو لتی شــــارەكرۆژھری لیسق چیای باواجی لو لتی شــــارەكرۆژھری لیسق نن، كیوە دەگوە ئتتی دۆزراونباكــــووری رۆژھ نن، كیوە دەگوە ئتتی دۆزراونباكــــووری رۆژھكۆی شارستانییتكی پشكوتووی ل دروستبووەو كۆی شارستانییتكی پشكوتووی ل دروستبووەو

دەوركی زۆری لژیانی كورددا بینیوە.دەوركی زۆری لژیانی كورددا بینیوە.كۆی دوای گوتییكان دەمك ئكدییكان و دەمكیش كۆی دوای گوتییكان دەمك ئكدییكان و دەمكیش ئاشوورییكان دەستیان بسردا گرتووە، دوای رووخانی ئاشوورییكان دەستیان بسردا گرتووە، دوای رووخانی ئاشوورییكانیش ل (ئاشوورییكانیش ل (٦١٢٦١٢ پ.ز) میدییكان حوكمیان پ.ز) میدییكان حوكمیان مانردەمی حوكمی ئسكردووەو ئایینی زەردەشتی ل مانردەمی حوكمی ئسكردووەو ئایینی زەردەشتی للكۆیدا بوبۆتوە، تاكو ئســــتاكش شــــونواری لكۆیدا بوبۆتوە، تاكو ئســــتاكش شــــونواری (ئاتشــــكدە)یان لگردو قد چیاكانی دیارە، دوای (ئاتشــــكدە)یان لگردو قد چیاكانی دیارە، دوای ھاتنوەی بابلــــی دووەمیش بــــۆ میدانی حوكمانی ھاتنوەی بابلــــی دووەمیش بــــۆ میدانی حوكمانی كوردستان ئایینی جوولك گیشــــتۆت كۆیو لدوا كوردستان ئایینی جوولك گیشــــتۆت كۆیو لدوا قۆناغیش مسیحیت لســــرەخۆ لشارو ناوچكدا قۆناغیش مسیحیت لســــرەخۆ لشارو ناوچكدا

بوبۆتوە.بوبۆتوە.كۆیو ناوچكی لسردەمی ھاتنی ئیسالمدا:كۆیو ناوچكی لسردەمی ھاتنی ئیسالمدا:

سوپای ئیسالم لسردەمی خلیفی دووەمی راشیدی سوپای ئیسالم لسردەمی خلیفی دووەمی راشیدی (عومری كوڕی ختتاب) دوای گرتنی عراقی عرەبی (عومری كوڕی ختتاب) دوای گرتنی عراقی عرەبی و سوپایوە ئگای مووسڕكوردستان و ل یشتگ و سوپایوە ئگای مووسڕكوردستان و ل یشتگ بدوتی (عركردایسوەش بور، لولھ یشتگ بدوتی (عركردایسوەش بور، لولھ یشتگكوڕی جندەل) برەو كۆیو ناوچكی ل كوڕی جندەل) برەو كۆیو ناوچكی ل ٢١٢١ی كۆچی ی كۆچی پشــــەوی دەكن و لگوندی (ھرمۆت)ی رۆژئاوای پشــــەوی دەكن و لگوندی (ھرمۆت)ی رۆژئاوای شارەك ب لشكری برگریكاری ھرمۆتی مسیحی شارەك ب لشكری برگریكاری ھرمۆتی مسیحی نشین دەگن و شڕكی قورس روودەدات، لئنجامدا نشین دەگن و شڕكی قورس روودەدات، لئنجامدا سركردەی ســــوپای مســــیحییكان (میتای كوڕی سركردەی ســــوپای مســــیحییكان (میتای كوڕی ســــنعا) دەكوژرێ(ســــنعا) دەكوژرێ(٤) لھمان كاتیشدا سركردەی ) لھمان كاتیشدا سركردەی موســــمانكانیش لئنجامی برینداربوونكی سخت موســــمانكانیش لئنجامی برینداربوونكی سخت دەمرێ و ئو ھزە رەمزییی لشكری ئیسالم شكست دەمرێ و ئو ھزە رەمزییی لشكری ئیسالم شكست

دن و پاشكشــــ دەكات. بم ســــركردەی سوپا دن و پاشكشــــ دەكات. بم ســــركردەی سوپا سرەكییی ئیســــالم ئمجارە بھمتكی گورەو سرەكییی ئیســــالم ئمجارە بھمتكی گورەو بسوپایكی زۆر ھرش دەكات سر ھرمۆتو كۆیو بسوپایكی زۆر ھرش دەكات سر ھرمۆتو كۆیو دەكات، ك دانیشــــتوانی كۆیداگیریان دەكات، داوا ل دەكات، ك دانیشــــتوانی كۆیداگیریان دەكات، داوا لزۆربی ھرەزۆریان زەردەشتی بوون موسمان بن، دەنا زۆربی ھرەزۆریان زەردەشتی بوون موسمان بن، دەنا نئیسالم د وەی باوەڕ بئ ریان دەدرێ. بۆیسل نئیسالم د وەی باوەڕ بئ ریان دەدرێ. بۆیسللشارەكدا دەمنتوە، ئوەی ئایینی خۆی ناگۆڕێ لشارەكدا دەمنتوە، ئوەی ئایینی خۆی ناگۆڕێ برەو دۆی سماقوولی و خۆشناوەتی رادەكات. دوای برەو دۆی سماقوولی و خۆشناوەتی رادەكات. دوای ئوەی سوپای ئیســــالم كاروباری خۆی ڕك دەخات ئوەی سوپای ئیســــالم كاروباری خۆی ڕك دەخات و ئازووقیكــــی بــــاش بۆ ھزەكانی دابیــــن دەكات، و ئازووقیكــــی بــــاش بۆ ھزەكانی دابیــــن دەكات، دەبت دوو فیلق، یككیان برەو "میرزا رۆستم" دەبت دوو فیلق، یككیان برەو "میرزا رۆستم" و "مرگ"و "پشدەر" دەڕوات و ئوەكی تریان برەو و "مرگ"و "پشدەر" دەڕوات و ئوەكی تریان برەو دۆی سماقووی و خۆشناوەتی، ك حكومتی خاوەر دۆی سماقووی و خۆشناوەتی، ك حكومتی خاوەر زەمین حوكمی ئــــو ناوچانی دەكردو پایتختكی زەمین حوكمی ئــــو ناوچانی دەكردو پایتختكی

لشارە دی (بتوات) بوو.لشارە دی (بتوات) بوو.ھزەكانی ئو حكومت كوردیی برەنگاری ســــوپای ھزەكانی ئو حكومت كوردیی برەنگاری ســــوپای ئیســــالم بوون و لدۆی سماقوی وەك پاشماوەكانی ئیســــالم بوون و لدۆی سماقوی وەك پاشماوەكانی ئایینی زەردەشــــت كوتن شــــڕو كوشــــتار لدژی ئایینی زەردەشــــت كوتن شــــڕو كوشــــتار لدژی شڕكرە موســــمانكان و چند شڕكركی ئازای شڕكرە موســــمانكان و چند شڕكركی ئازای موسمانانی وەك (زراری كوڕی ئزوەر) و (مغدیدی موسمانانی وەك (زراری كوڕی ئزوەر) و (مغدیدی رەش) كوژران و بوون شــــھیدی موســــمانان، تاكو رەش) كوژران و بوون شــــھیدی موســــمانان، تاكو ئســــتاكش گۆڕەكانیان بوونت مزارگا) بخكی ئســــتاكش گۆڕەكانیان بوونت مزارگا) بخكی چونك ( (٥) چونك(كوژسحابئ) نیش دەگوندی سماقو)(كوژسحابئ) نیش دەگوندی سماقو

لشڕی برگری لوتكیان سحابیان كوشتووە.لشڕی برگری لوتكیان سحابیان كوشتووە.دوای دەست بسرداگرتنی ئو ناوچانی كۆی لالین دوای دەست بسرداگرتنی ئو ناوچانی كۆی لالین لشكری ئیسالم، برگرییكی وا لپش سوپاكیان لشكری ئیسالم، برگرییكی وا لپش سوپاكیان نامینــــ و كۆیو ناوچكانی و زۆربی وتی باكووری نامینــــ و كۆیو ناوچكانی و زۆربی وتی باكووری كوردســــتان دەكوتــــ ژــــر دەســــتتی دەوتی كوردســــتان دەكوتــــ ژــــر دەســــتتی دەوتی

خلیفكانی راشیدی.خلیفكانی راشیدی.كۆیو ناوچكی دوای ھاتنی ئیسالم:كۆیو ناوچكی دوای ھاتنی ئیسالم:

كۆی بــــو ناوەی شــــاركی كوردســــتان، لكۆتایی كۆی بــــو ناوەی شــــاركی كوردســــتان، لكۆتایی ك لشكانی راشیدی بووە بلیفھاتنی حوكمی خ ك لشكانی راشیدی بووە بلیفھاتنی حوكمی خدەوتی ئموی شــــام ك ئم دەوتش لســــای دەوتی ئموی شــــام ك ئم دەوتش لســــای ١٣٢١٣٢ی كۆچــــی برامبــــر ب ی كۆچــــی برامبــــر ب ٧٥٠٧٥٠ی زایینــــی رووخا. ی زایینــــی رووخا. كۆیو ناوچكی بوون بشــــك ل ئیمپراتۆرییتی كۆیو ناوچكی بوون بشــــك ل ئیمپراتۆرییتی عبباســــی و ئبولعبباس ئلســــففاح، ھستا ئبو عبباســــی و ئبولعبباس ئلســــففاح، ھستا ئبو جعفری برای كردە والی كوردستان و دوای ئویش، جعفری برای كردە والی كوردستان و دوای ئویش، ك محمد ئلمھدی بووە خلیف، ھارون رەشیدی ك محمد ئلمھدی بووە خلیف، ھارون رەشیدی كوڕی كردە والی ئزەربایجان و كوردســــتان. ئویش كوڕی كردە والی ئزەربایجان و كوردســــتان. ئویش بھموو شارەكانیاندا گڕا بشاری كۆیشوە، ئمش بھموو شارەكانیاندا گڕا بشاری كۆیشوە، ئمش لسای لسای ٧٧٩٧٧٩ بوو دوای حوكمی راستوخۆی عباسیش بوو دوای حوكمی راستوخۆی عباسیش كوردستان كوت ژر دەستتی دەوتی حمدانی، كوردستان كوت ژر دەستتی دەوتی حمدانی، ك ســــلجووقییكانیش ھاتن ناوی (كوردســــتان و ك ســــلجووقییكانیش ھاتن ناوی (كوردســــتان و كوێ سنجاق)یان ل تۆمارەكانیان چسپاند كاتكیش كوێ سنجاق)یان ل تۆمارەكانیان چسپاند كاتكیش دەوتی ئییووبی رووبری حوكمكی فراوان بوو و دەوتی ئییووبی رووبری حوكمكی فراوان بوو و گیشت زۆربی ناوچكانی كوردستان، لسای گیشت زۆربی ناوچكانی كوردستان، لسای ٥٨٦٥٨٦ی ی كۆچی برامبر بــــ كۆچی برامبر بــــ ١١٩٠١١٩٠ی زایینی، حوكمی ھولرو ی زایینی، حوكمی ھولرو ناوچــــی كۆیی بســــوتان موزەفرەدینی گۆگبری ناوچــــی كۆیی بســــوتان موزەفرەدینی گۆگبری زاوای سپاردو مژوونووســــی كورد ئمین زەكی بگ زاوای سپاردو مژوونووســــی كورد ئمین زەكی بگ دە: "ســــوپای سالحددین لعشیرەت كوردەكان دە: "ســــوپای سالحددین لعشیرەت كوردەكان و میرەكانیــــان بــــوون، لنویاندا كوردی ســــۆرانی و میرەكانیــــان بــــوون، لنویاندا كوردی ســــۆرانی ھبوون"(ھبوون"(٦) زۆربشــــیان لناوچكانی ژر دەستی ) زۆربشــــیان لناوچكانی ژر دەستی ســــوتان موزەفری گۆگبری زاوای لھولرو كۆیو ســــوتان موزەفری گۆگبری زاوای لھولرو كۆیو

ناوچكیان بوون.ناوچكیان بوون.بر لوەی مغۆلكان بگن بغدا، ل بر لوەی مغۆلكان بگن بغدا، ل ١٢٣١١٢٣١ی زاینییدا ی زاینییدا گیشتن ھولرو ئابلووقیان داو زۆر گوندو دھاتیان گیشتن ھولرو ئابلووقیان داو زۆر گوندو دھاتیان ورانكردو دەستی ورانكردنیان گیشت كۆیو ناوچكی ورانكردو دەستی ورانكردنیان گیشت كۆیو ناوچكی غۆلكانی باشووری كوردستان. دوای منموو الیو ھ غۆلكانی باشووری كوردستان. دوای منموو الیو ھئلخانییكان حوكمی جالئری دەستی پكرد، ئینجا ئلخانییكان حوكمی جالئری دەستی پكرد، ئینجا

قرەقۆینلوو و ئاق قۆینلووی توركمان(قرەقۆینلوو و ئاق قۆینلووی توركمان(٧).).ك حكومتی ئردەنی كوردی فراوان بوو ك لنوان ك حكومتی ئردەنی كوردی فراوان بوو ك لنوان ل ردەوام بــــوو، واتی كۆچــــی ب ل ردەوام بــــوو، وات٦٠٦٦٠٦ تاكــــو تاكــــو ١٢٨٤١٢٨٤ی كۆچــــی ب١٢٠٩١٢٠٩-١٨٦٧١٨٦٧ی زایینــــی، كۆیو ناوچكی كوت نو ی زایینــــی، كۆیو ناوچكی كوت نو ن لردەختی ئپایت وساكســــنووری رۆژئاوای و ئ ن لردەختی ئپایت وساكســــنووری رۆژئاوای و ئ(قی زەم) لشــــارەزوور بوو. لدواییدا گوزرایوە (قی زەم) لشــــارەزوور بوو. لدواییدا گوزرایوە بۆ قی (پنگان)، ئمین زەكی بگی مژوونووسی بۆ قی (پنگان)، ئمین زەكی بگی مژوونووسی كورد نووســــیویتی و دە لو دەمدا شــــارەكانی كورد نووســــیویتی و دە لو دەمدا شــــارەكانی كۆیو ھریرو رەواندزو ئاكرێ خاوەن قو مبندی كۆیو ھریرو رەواندزو ئاكرێ خاوەن قو مبندی

حكومتی نیشتمانی بچكۆل بوون(حكومتی نیشتمانی بچكۆل بوون(٨).).كاتك دەوتی عوسمانی وەك ھزكی گورەی تازە كاتك دەوتی عوسمانی وەك ھزكی گورەی تازە لكوردستان پیدابوو، حكومتی ئردەالن لسردەمی لكوردستان پیدابوو، حكومتی ئردەالن لسردەمی خدر بگــــی دووەمی كوڕی ئلیــــاس بگ ك حزی خدر بگــــی دووەمی كوڕی ئلیــــاس بگ ك حزی لئاشتی دەكرد، دەستی لبشك لوتكی لبر لئاشتی دەكرد، دەستی لبشك لوتكی لبر دەستی بوو ھگرت بۆ دەوتی عوسمانی، ك ھموو دەستی بوو ھگرت بۆ دەوتی عوسمانی، ك ھموو ناوچكانــــی ھولرو كۆیو ھریرو رەواندزو ئامدی و ناوچكانــــی ھولرو كۆیو ھریرو رەواندزو ئامدی و شارباژر بوون، بم ك مئموون بگی كوڕی مونزیر شارباژر بوون، بم ك مئموون بگی كوڕی مونزیر بگ حوكمی گرت دەست ئوەی خدر بگ لدەستی بگ حوكمی گرت دەست ئوەی خدر بگ لدەستی دابوو وەری گرتوەو ئفســــرو فرمانبری تایبتی دابوو وەری گرتوەو ئفســــرو فرمانبری تایبتی بۆ شــــارباژرو ئاالن و ھولرو كۆیو ھریرو رەواندزو بۆ شــــارباژرو ئاالن و ھولرو كۆیو ھریرو رەواندزو ئامدی دانــــاو كردیی بشــــی حوكمانی محمدی ئامدی دانــــاو كردیی بشــــی حوكمانی محمدی

كوڕی(كوڕی(٩).).كۆیــــ لســــردەمی عبباســــی و دوای نمانیشــــی كۆیــــ لســــردەمی عبباســــی و دوای نمانیشــــی ئقتاعیك بوو وەك ئو ئقتاعییانی لكوردســــتان ئقتاعیك بوو وەك ئو ئقتاعییانی لكوردســــتان دروســــتبوون و گشیان كردو سنوورەكی تاكو زی دروســــتبوون و گشیان كردو سنوورەكی تاكو زی كۆی درژ دەبووەوە. لســــردەمی عوسمانیش بووە كۆی درژ دەبووەوە. لســــردەمی عوسمانیش بووە كی لدەر لیوایقــــری بســــككی عز(لیوا) و ھ كی لدەر لیوایقــــری بســــككی عز(لیوا) و ھبوو. بپیدا بوونی میرنشــــینكانی بابان و سۆران، بوو. بپیدا بوونی میرنشــــینكانی بابان و سۆران، كۆی بووە مبندكی كارگــــی و بازرگانی و بووە كۆی بووە مبندكی كارگــــی و بازرگانی و بووە و دوو میرنشینكی ســــتراتیژی و پاشاكانی ئنشو و دوو میرنشینكی ســــتراتیژی و پاشاكانی ئنشوشڕیان لسر دەكردو زۆر جاران وەك پاشانشینك شڕیان لسر دەكردو زۆر جاران وەك پاشانشینك تاكو تاكو ١٧٣٠١٧٣٠ سربخۆ دەژیاو ھندێ جاریش دەبووە ژر سربخۆ دەژیاو ھندێ جاریش دەبووە ژر دەستی پاشانشینی بغدا. كلودیۆس ریچ لكتبكی دەستی پاشانشینی بغدا. كلودیۆس ریچ لكتبكی (گشتك بۆ عراق لسای (گشتك بۆ عراق لسای ١٨٢٠١٨٢٠) لبارەی رەوشی ) لبارەی رەوشی بڕوەچوونی كۆیوە دە: "كۆی لیوایكی سۆرانی بڕوەچوونی كۆیوە دە: "كۆی لیوایكی سۆرانی

بوو، بم لدواییدا بووە لیوایكی بابانی(بوو، بم لدواییدا بووە لیوایكی بابانی(١٠١٠)".)". :زەر دەزاوی پارلعبباس ئراقی عژوونووسی عم :زەر دەزاوی پارلعبباس ئراقی عژوونووسی عم وتران كڵ ئگتی عوســــمانی لدەو ك كوەخت" وتران كڵ ئگتی عوســــمانی لدەو ك كوەخت"شــــڕ، بشی ھرە زۆری ســــوپاكی لكورد بوون و شــــڕ، بشی ھرە زۆری ســــوپاكی لكورد بوون و لنوانیانــــدا علی بگی میــــری كۆی بوو، كاتكیش لنوانیانــــدا علی بگی میــــری كۆی بوو، كاتكیش نادر شای ئران كوردستانی لرگای زەھاوو خانقین نادر شای ئران كوردستانی لرگای زەھاوو خانقین و تووز داگیركردو گیشــــت دەوروبــــری كركووك و و تووز داگیركردو گیشــــت دەوروبــــری كركووك و دەیویست مووس و بغدا داگیر بكات، ئحمد پاشای دەیویست مووس و بغدا داگیر بكات، ئحمد پاشای والی بغدا ھزكی بســــركردایتی محمد پاشای والی بغدا ھزكی بســــركردایتی محمد پاشای حاكمی كۆی ناردە سری تاكو بزانی ھزی سوپاكی حاكمی كۆی ناردە سری تاكو بزانی ھزی سوپاكی م چونكیشت، بی گگادا پرندەو لنادر شــــا چ م چونكیشت، بی گگادا پرندەو لنادر شــــا چلشكرەكی محمد پاشــــا كم بوو محمد پاشای لشكرەكی محمد پاشــــا كم بوو محمد پاشای گرت و كوشــــتی(گرت و كوشــــتی(١١١١) و ھزكی نــــارد بۆ داگیركردنی ) و ھزكی نــــارد بۆ داگیركردنی بغداو ئابلووقی دا، بم پی نگیراو ھستا ھزكی بغداو ئابلووقی دا، بم پی نگیراو ھستا ھزكی نارد بۆ ھولرو داگیری كردو برەو مووســــ ھرشی نارد بۆ ھولرو داگیری كردو برەو مووســــ ھرشی كرد، لرەدا دەوتی عوســــمانی داوای لكوردەكانی كرد، لرەدا دەوتی عوســــمانی داوای لكوردەكانی كۆیو ھریر كرد ھزك بنرن سر سوپای نادرشا و كۆیو ھریر كرد ھزك بنرن سر سوپای نادرشا و ری ل بگرن لپشرۆیی كردنی برەو مووس. لرەدا ری ل بگرن لپشرۆیی كردنی برەو مووس. لرەدا حاكمی كۆی (محمد قووچ پاشا) بھانای سوتانی حاكمی كۆی (محمد قووچ پاشا) بھانای سوتانی عوســــمانی ھات و لســــر زی گورە (زی بادینان) عوســــمانی ھات و لســــر زی گورە (زی بادینان) برەنگاری ســــوپای نادرشــــا بوو، دوای كوشتاركی برەنگاری ســــوپای نادرشــــا بوو، دوای كوشتاركی زۆر ھزی محمد قووچ پاشا خۆی لمیدانی جنگ زۆر ھزی محمد قووچ پاشا خۆی لمیدانی جنگ كشایوەو رووەو شــــووراكانی مووس چوو و نادرشا كشایوەو رووەو شــــووراكانی مووس چوو و نادرشا گیشت دەوری مووس، ك زانی گمارۆدانی ب سوودە گیشت دەوری مووس، ك زانی گمارۆدانی ب سوودە كشایوە. دەوتی عوســــمانی محمد قووچ پاشای كشایوە. دەوتی عوســــمانی محمد قووچ پاشای كردە حاكمی ئیداری ھولرو كۆیو بووە ھاوپیمانی كردە حاكمی ئیداری ھولرو كۆیو بووە ھاوپیمانی حاكمی مووس و ناوبانگی بھموو الیكی كوردستاندا حاكمی مووس و ناوبانگی بھموو الیكی كوردستاندا بوبووە ئم وای لشــــاعیری نتوەیی كورد حاجی بوبووە ئم وای لشــــاعیری نتوەیی كورد حاجی قادری كۆیی (قادری كۆیی (١٨١٧١٨١٧-١٨٩٧١٨٩٧) كرد ك لھۆنراوەیكیدا ) كرد ك لھۆنراوەیكیدا باســــی گورەیی قووچ پاشــــای كوردو حاكمی كۆیو باســــی گورەیی قووچ پاشــــای كوردو حاكمی كۆیو

:ر بكات و بولھ:ر بكات و بولھلقووچ پاشاوە تائستا ئمیركلقووچ پاشاوە تائستا ئمیرك

ل (كۆ)ی پیدا نبوو یاخود وەزیركل (كۆ)ی پیدا نبوو یاخود وەزیرككاتك میرنشینی بابان بھز بوو، خالید پاشا توانی كاتك میرنشینی بابان بھز بوو، خالید پاشا توانی كۆی داگیر بكات و لو ساوە بووە بشك لناوچكانی كۆی داگیر بكات و لو ساوە بووە بشك لناوچكانی ژر دەستتی بابان)(ژر دەستتی بابان)(١٢١٢). بم پیدابوونی ناكۆكی ). بم پیدابوونی ناكۆكی لنوان بنمای پاشاكانی بابان لشارەزوور لسر لنوان بنمای پاشاكانی بابان لشارەزوور لسر حوكم و دەســــت وای كرد رۆكانی خالید پاشــــا حوكم و دەســــت وای كرد رۆكانی خالید پاشــــا (محمد و ئحمــــد و محموود) یك لگڵ یكدا (محمد و ئحمــــد و محموود) یك لگڵ یكدا بكونی شڕو شۆڕ لسر میرنشینی كۆیو قچواالن بكونی شڕو شۆڕ لسر میرنشینی كۆیو قچواالن تاكو لســــای تاكو لســــای ١٧٧٤١٧٧٤ی زایینی محمد پاشای بابان ی زایینی محمد پاشای بابان توانی ئحمدی برای بگرێ كحوكمی كۆیی دەكرد.توانی ئحمدی برای بگرێ كحوكمی كۆیی دەكرد.

لســــای لســــای ١٧٧٨١٧٧٨دا دەستی حوكمی سۆران گڕایوە دا دەستی حوكمی سۆران گڕایوە كۆیو ناوچكی، بم كوت ملمالن لگڵ ئحمد كۆیو ناوچكی، بم كوت ملمالن لگڵ ئحمد پاشــــای بابان لقچواالن، ك والی بغدا حســــن پاشــــای بابان لقچواالن، ك والی بغدا حســــن پاشا پشــــتگیریی دەكردو لسای پاشا پشــــتگیریی دەكردو لسای ١٧٧٨١٧٧٨دا محموود دا محموود پاشا ھات جی ئحمد پاشای برای بۆ حوكم كردنی پاشا ھات جی ئحمد پاشای برای بۆ حوكم كردنی شارەزوور و لسرەتای حوكمكیدا كۆی بووە بشك شارەزوور و لسرەتای حوكمكیدا كۆی بووە بشك

لحوكمانیی بھزی بابان(لحوكمانیی بھزی بابان(١٣١٣).).لو كاتــــی حوكمی بابانكان لكۆیــــ جگیر بوو، لو كاتــــی حوكمی بابانكان لكۆیــــ جگیر بوو، سۆرانكان لرەواندز ئسترەیان لئاسمانی كوردستان سۆرانكان لرەواندز ئسترەیان لئاسمانی كوردستان گشــــایوە. بم بدەركوتنی میری گورەی بابان گشــــایوە. بم بدەركوتنی میری گورەی بابان عبدوڕەحمان پاشای كوڕی محموود پاشا ماوە ندرا عبدوڕەحمان پاشای كوڕی محموود پاشا ماوە ندرا كۆی بكوتوە ژر حوكمی ســــۆران و عبدوڕەحمان كۆی بكوتوە ژر حوكمی ســــۆران و عبدوڕەحمان پاشا لســــای (پاشا لســــای (١٧٨٩١٧٨٩)وە تاكو )وە تاكو ١٨١٣١٨١٣ حوكمی بابانی حوكمی بابانی بــــ (بــــ (٦) جاركــــردو كۆیو ناوچكی بــــزۆری لژر ) جاركــــردو كۆیو ناوچكی بــــزۆری لژر حوكمی ئم پاشــــای بوو(حوكمی ئم پاشــــای بوو(١٤١٤). كاتك عبدوڕەحمان ). كاتك عبدوڕەحمان حموود پاشای كوڕی ھاتپاشا كۆچی دوایی كردو م حموود پاشای كوڕی ھاتپاشا كۆچی دوایی كردو م ز برازووی ھكردن و تــــــــزی رووی تھ ی، بج ز برازووی ھكردن و تــــــــزی رووی تھ ی، بجبدەركوتنی محمد پاشای رەواندزی وەك بھزترین بدەركوتنی محمد پاشای رەواندزی وەك بھزترین پاشای حوكمانی سۆران گۆڕا. ئم میرە بدەستی پاشای حوكمانی سۆران گۆڕا. ئم میرە بدەستی سۆران توانی كۆیو رانی تاكو سر زی كۆیو پردێ سۆران توانی كۆیو رانی تاكو سر زی كۆیو پردێ كی وا بگرێ و بیانخاترگرییب بدا ب كی وا بگرێ و بیانخاترگرییب بی ١٨٢٧١٨٢٧دا بسای لسالسر میرنشــــینكی(سر میرنشــــینكی(١٥١٥) . بم خونكی ھاتدی ) . بم خونكی ھاتدی بدەســــت خستنی كۆیو ھریر. میر محمد بخۆی بدەســــت خستنی كۆیو ھریر. میر محمد بخۆی دەگوت: حاكمی (رەواندزو كۆیو ھریر) و بابانكانیش دەگوت: حاكمی (رەواندزو كۆیو ھریر) و بابانكانیش بھیوابوون دەستتیان بگات شارەزوورو شارباژر تا بھیوابوون دەستتیان بگات شارەزوورو شارباژر تا دەگات كۆیو ھریر كاتك خونكیان دەھاتدی ناوی دەگات كۆیو ھریر كاتك خونكیان دەھاتدی ناوی خۆیان دەنا حاكمی بابــــان و كۆیو ھریر(خۆیان دەنا حاكمی بابــــان و كۆیو ھریر(١٦١٦) وەك ) وەك ب موككیان بب كۆیو ھریری ستراتیجی تواو ب موككیان بب كۆیو ھریری ستراتیجی تواو ندەبوو، كاتك محمد پاشای رەواندزی لداڕشتنی ندەبوو، كاتك محمد پاشای رەواندزی لداڕشتنی تۆپ لالین (وەستا رەجب)ەوە سركوت، فرمانی تۆپ لالین (وەستا رەجب)ەوە سركوت، فرمانی دا لســــر تۆپكان بنووســــرت (ئمیری منسوور دا لســــر تۆپكان بنووســــرت (ئمیری منسوور محمد بگ موتســــریفی (رەواندزو كۆیو ھریر)محمد بگ موتســــریفی (رەواندزو كۆیو ھریر)(١٧١٧). كاتك محمد پاشا دەستی لكۆی قایم كرد ). كاتك محمد پاشا دەستی لكۆی قایم كرد عوسمان بگی ئامۆزای كردە حاكمی عسكری ناوچی عوسمان بگی ئامۆزای كردە حاكمی عسكری ناوچی كۆیو گلك زانای ئایینی و كســــایتی كۆمیتی كۆیو گلك زانای ئایینی و كســــایتی كۆمیتی خت كرد.(خت كرد.(١٨١٨) حاجی بكراغای حوزی (قاسید)) حاجی بكراغای حوزی (قاسید)ی خاوەن دەستی كردە ھاوپیمانی خۆی و رایسپارد ی خاوەن دەستی كردە ھاوپیمانی خۆی و رایسپارد بنــــاوی ئو حوكم لشــــارو ناوچكی كۆیدا بكات، بنــــاوی ئو حوكم لشــــارو ناوچكی كۆیدا بكات، كاتك محمد پاشا بۆ فراوان كردنی میرنشینكی كاتك محمد پاشا بۆ فراوان كردنی میرنشینكی برەو بادینان چوو، داوای لحاجی بكراغای حوزی برەو بادینان چوو، داوای لحاجی بكراغای حوزی كــــرد ھزك ئامادە بــــكات و روو بكاتــــ ئامدی بۆ كــــرد ھزك ئامادە بــــكات و روو بكاتــــ ئامدی بۆ دا لســــتراتیجیی و ناوچی لیاریدەدانی ســــوپاك دا لســــتراتیجیی و ناوچی لیاریدەدانی ســــوپاكبگژداچوونی داسنیی ئزدییكان بسركردایتی علی بگژداچوونی داسنیی ئزدییكان بسركردایتی علی بگی داســــنی. كاتك ك ھزەكانی پاشای رەواندزو بگی داســــنی. كاتك ك ھزەكانی پاشای رەواندزو حاجی بكراغای حوزی گیشتن ناوچی داسنیان، حاجی بكراغای حوزی گیشتن ناوچی داسنیان، كچ زە پموو ھو ھرگری لیتوانی بگ نلی بع كچ زە پموو ھو ھرگری لیتوانی بگ نلی بعبكات. بۆی ناچار خۆی بدەســــت حاجی بكراغا داو بكات. بۆی ناچار خۆی بدەســــت حاجی بكراغا داو ئویش ھنــــای بۆ رەواندزو لئــــۆردوگای گردەگرد ئویش ھنــــای بۆ رەواندزو لئــــۆردوگای گردەگرد دابزین. محمد پاشــــا بھنانی علی بگی زانی و دابزین. محمد پاشــــا بھنانی علی بگی زانی و داوای كــــرد بت بارەگاكی، ك ھات ھر ئو شــــوە داوای كــــرد بت بارەگاكی، ك ھات ھر ئو شــــوە لســــدارەی داو ئم كارە ناھموارەی پاشــــا، حاجی لســــدارەی داو ئم كارە ناھموارەی پاشــــا، حاجی بكرئاغای حوزی پســــت كرد، چونك علی بگ بكرئاغای حوزی پســــت كرد، چونك علی بگ

لسر دەســــتی ئم خۆی بدەستوە دابوو و شڕی لسر دەســــتی ئم خۆی بدەستوە دابوو و شڕی نكردبوو. بۆی بب پرســــی محمد پاشا گڕایوە نكردبوو. بۆی بب پرســــی محمد پاشا گڕایوە حاكمی كۆید پاشــــا زۆر لمرەدا محل .( حاكمی كۆید پاشــــا زۆر لمرەدا مح(١٩١٩). لكۆی)كۆیتووڕە بوو، ویستی تۆی ل بستن، بم ھرشی تووڕە بوو، ویستی تۆی ل بستن، بم ھرشی محمد رەشید پاشای سدری ئعزەمی عوسمانی و محمد رەشید پاشای سدری ئعزەمی عوسمانی و علی رەزا پاشای والی بغدای پشت ئستوور بھزكی علی رەزا پاشای والی بغدای پشت ئستوور بھزكی والی مووس، ماوەی ندا ئو كارە بدە لدژی حاجی والی مووس، ماوەی ندا ئو كارە بدە لدژی حاجی بكراغا بــــكات. ئو ھمت گورەیی عوســــمانی، بكراغا بــــكات. ئو ھمت گورەیی عوســــمانی، محمد پاشــــای ناچار كرد خۆی بدەستوە بدات و محمد پاشــــای ناچار كرد خۆی بدەستوە بدات و لحوكم نمن، ئحمد پاشای میری بابان، نمانی لحوكم نمن، ئحمد پاشای میری بابان، نمانی حوكمی (پاشای ســــۆران)ی لسای حوكمی (پاشای ســــۆران)ی لسای ١٨٣٦١٨٣٦دا بھل دا بھل ھات و خستنی و كۆیرەو رانیوە بمانییسلزانی ل ھات و خستنی و كۆیرەو رانیوە بمانییسلزانی لســــر وتكی خۆی، بم جــــۆرە كۆیو ناوچكی ســــر وتكی خۆی، بم جــــۆرە كۆیو ناوچكی كوتوە دەســــت حوكمی میرنشینی بابان(كوتوە دەســــت حوكمی میرنشینی بابان(٢٠٢٠)، بم )، بم سربخۆیی ناوخۆی ھرما، بۆ بڕوەبردنی كاروباری سربخۆیی ناوخۆی ھرما، بۆ بڕوەبردنی كاروباری خۆجیتی حاجی بكراغا گورەترین كسایتی ئیداری خۆجیتی حاجی بكراغا گورەترین كسایتی ئیداری

دەست رۆیشتوو بوو.دەست رۆیشتوو بوو.دوای چند ساك دەوتی عوسمانی بۆ لناوبردنی دوای چند ساك دەوتی عوسمانی بۆ لناوبردنی ل دەشتی كۆیمیرنشینی بابانیش خۆی ئامادەكردو ل ل دەشتی كۆیمیرنشینی بابانیش خۆی ئامادەكردو للشكری ئحمد پاشای داو لسای لشكری ئحمد پاشای داو لسای ١٨٤٣١٨٤٣ ھزەكی ھزەكی ئم پاشایی بابان شــــكاو برەو سلمانی گڕایوەو ئم پاشایی بابان شــــكاو برەو سلمانی گڕایوەو كۆی كوت دەســــت حوكمی ڕاســــتوخۆی دەوتی كۆی كوت دەســــت حوكمی ڕاســــتوخۆی دەوتی

عوسمانی.عوسمانی.كۆی لدوای نمانی سۆران و بابان:كۆی لدوای نمانی سۆران و بابان:

كۆی لســــای (كۆی لســــای (١٨٤٣١٨٤٣)وە تاكــــو()وە تاكــــو(١٩١٨١٩١٨) و رووخانی ) و رووخانی وتمی جیھانیدا ككنگی یجتی عوسمانی لدەو وتمی جیھانیدا ككنگی یجتی عوسمانی لدەوژر حوكمی راســــتوخۆی عوسمانی و بۆ یكم جار ژر حوكمی راســــتوخۆی عوسمانی و بۆ یكم جار ھزی عســــكریی نیزامی و پۆلیســــی پیادەو سوارە ھزی عســــكریی نیزامی و پۆلیســــی پیادەو سوارە كانی كۆیھاتگونــــدو دشــــارو لل (یتھ) ناویب كانی كۆیھاتگونــــدو دشــــارو لل (یتھ) ناویبپیدابوون. كاتك ك والیتی مووس لسای پیدابوون. كاتك ك والیتی مووس لسای ١٨٧٩١٨٧٩دا دا دامزرایوە، ھردوو ســــنجقی كركووك و سلمانی دامزرایوە، ھردوو ســــنجقی كركووك و سلمانی خرای ســــرو ھر یك ل (كۆیــــو ھولرو رەواندزو خرای ســــرو ھر یك ل (كۆیــــو ھولرو رەواندزو رانیو كفری بوون قزای ســــر بســــنجاق (لیوا)ی رانیو كفری بوون قزای ســــر بســــنجاق (لیوا)ی

كركووك)(كركووك)(٢١٢١).).لــــو ماوەیدا تاڕادەیــــك ئدگارەكانی كارگی تازە لــــو ماوەیدا تاڕادەیــــك ئدگارەكانی كارگی تازە لكۆی پیدابوون و لسای لكۆی پیدابوون و لسای ١٨٧٥١٨٧٥دا فرمانگی تاپۆ دا فرمانگی تاپۆ دامزراو برپرســــی بڕوەبردنــــی كاروباری ئوقاف دامزراو برپرســــی بڕوەبردنــــی كاروباری ئوقاف و مزگوتكانی شــــارەك دامزراو لســــای و مزگوتكانی شــــارەك دامزراو لســــای ١٨٨٠١٨٨٠دا دا بۆ یكم جار قوتابخانی رەســــمی لكۆی كرایوە. بۆ یكم جار قوتابخانی رەســــمی لكۆی كرایوە. بم تنیا ســــاكی خایاندو داخراو شارو ناوچكی بم تنیا ســــاكی خایاندو داخراو شارو ناوچكی لالین قایمقاموە بڕوەدەبران و دەوتی عوسمانی لالین قایمقاموە بڕوەدەبران و دەوتی عوسمانی دوای جاڕدانی دەســــتوور ل دوای جاڕدانی دەســــتوور ل ١٩٠٨١٩٠٨دا ك پی دەگوترا دا ك پی دەگوترا مشــــرووتییت، گرنگــــی بخونــــدن دا و لســــر مشــــرووتییت، گرنگــــی بخونــــدن دا و لســــر داخوازی مال محمدی كۆیی ناسراو بمالی گورە، داخوازی مال محمدی كۆیی ناسراو بمالی گورە، (ســــولیمان نزیف)ی والی موســــ لسای (ســــولیمان نزیف)ی والی موســــ لسای ١٩١٣١٩١٣دا دا قوتابخانیكی سرەتایی نوی لشارەكدا كردەوە. لو قوتابخانیكی سرەتایی نوی لشارەكدا كردەوە. لو سادا (مالی گورە) وەك نونری كۆیی ئندامی سادا (مالی گورە) وەك نونری كۆیی ئندامی ئنجوومنی ئیــــدارەی ویالیتی مووســــ بوو. بم ئنجوومنی ئیــــدارەی ویالیتی مووســــ بوو. بم ھگیرسانی جنگی یكمی جیھانی لسای ھگیرسانی جنگی یكمی جیھانی لسای ١٩١٤١٩١٤دا دا خوندنی لــــو قوتابخانی راگرت تا كۆتایی جنگ و خوندنی لــــو قوتابخانی راگرت تا كۆتایی جنگ و ھاتنی ئینگلیزەكان بۆ كۆی(ھاتنی ئینگلیزەكان بۆ كۆی(٢٢٢٢)، ئینجا لسای )، ئینجا لسای ١٩٢٠١٩٢٠دا دا قوتابخانی سرەتایی كۆی لسر برنامیكی نوێ قوتابخانی سرەتایی كۆی لسر برنامیكی نوێ

كرایوە.كرایوە.كۆی لدوای جنگی یكمی جیھانیدا:كۆی لدوای جنگی یكمی جیھانیدا:

كاتك لمانگی تشرینی دووەمی سای كاتك لمانگی تشرینی دووەمی سای ١٩١٨١٩١٨دا جنگی دا جنگی یكمــــی جیھانی كۆتایی ھات، دەوتی عوســــمانی یكمــــی جیھانی كۆتایی ھات، دەوتی عوســــمانی شــــكاو لعراق و ل باشــــووری كوردستان كشایوە. شــــكاو لعراق و ل باشــــووری كوردستان كشایوە. ل رۆژی (ل رۆژی (١٩١٨١٩١٨/١٢١٢/١٥١٥) دا ھزكی رەمزی بریتانیا ) دا ھزكی رەمزی بریتانیا بســــركردایتی كابتن ھی گیشت كۆیو شاندكی بســــركردایتی كابتن ھی گیشت كۆیو شاندكی دەست رۆیشــــتووەكانی كۆی تییســــایكوورە لگ دەست رۆیشــــتووەكانی كۆی تییســــایكوورە لگپشوازیان لكرد. لوان، عوئاغای حاجی تاھیراغا پشوازیان لكرد. لوان، عوئاغای حاجی تاھیراغا حوزی سرۆكی شارەوانی و حمئاغای غفووری و حوزی سرۆكی شارەوانی و حمئاغای غفووری و جمیل ئاغای حوــــزی و مال محمدی جلیزادەی جمیل ئاغای حوــــزی و مال محمدی جلیزادەی ناسراو ب"مالی گورە" بوون. یكمین ئیشی "كاپتن ناسراو ب"مالی گورە" بوون. یكمین ئیشی "كاپتن ھی" دامزراندنی كاروباری قزای كۆی بوو، بۆی دوای ھی" دامزراندنی كاروباری قزای كۆی بوو، بۆی دوای تگیشتنی باری كۆمیتی و عشایری شارو ناوچی تگیشتنی باری كۆمیتی و عشایری شارو ناوچی

كۆی بم چشن ئیدارەكی دامزراند:كۆی بم چشن ئیدارەكی دامزراند:١-حمئاغــــای غفــــووری- حاكمی ئیــــداری كۆیو -حمئاغــــای غفــــووری- حاكمی ئیــــداری كۆیو

ناوچكی.ناوچكی.٢-جمیل ئاغای حوزی- جگری حاكمی ئیداری.-جمیل ئاغای حوزی- جگری حاكمی ئیداری.

٣-مــــال محمدی جلیــــزادە (مال گــــورە)- قازی -مــــال محمدی جلیــــزادە (مال گــــورە)- قازی شرع.شرع.

٤-حاجــــی مال ئحمــــد ئاغای غفــــووری- حاكمی -حاجــــی مال ئحمــــد ئاغای غفــــووری- حاكمی سوح.سوح.

٥-عبدولفتاح ئاغای حوزی- سرۆكی شارەوانی.-عبدولفتاح ئاغای حوزی- سرۆكی شارەوانی.٦-مال حوزئاغای غفووری- بڕوەبری پۆلیســــی -مال حوزئاغای غفووری- بڕوەبری پۆلیســــی

پیادە.پیادە.٧-حاجی جلیل ئاغای حوزی- بڕوەبری پۆلیسی -حاجی جلیل ئاغای حوزی- بڕوەبری پۆلیسی

سوارە.سوارە.٨-حاجــــی عبدو بگ (لبنمای قوچ پاشــــا)- -حاجــــی عبدو بگ (لبنمای قوچ پاشــــا)-

بڕوەبری ئوقاف.بڕوەبری ئوقاف.٩-مال سدیقی نازەنینی- بڕوەبری تاپۆ(-مال سدیقی نازەنینی- بڕوەبری تاپۆ(٢٣٢٣).).

بم جۆرە كابتن ھی ئیدارەی كۆیی لكسایتییكانی بم جۆرە كابتن ھی ئیدارەی كۆیی لكسایتییكانی دوو بنماكی حوزی و غفووری لگڵ بنمای دوو بنماكی حوزی و غفووری لگڵ بنمای

جلیزادەو كسایتی دیك ركخست.جلیزادەو كسایتی دیك ركخست.كۆیو حوكمدارییتی شخ محموود:كۆیو حوكمدارییتی شخ محموود:

كاتك شخ محموودی حفید لسلمانی و دەوروبری كاتك شخ محموودی حفید لسلمانی و دەوروبری حكومتكی ل حكومتكی ل ١٩١٨١٩١٨/١١١١/١٥١٥ دانا، ھستی كوردایتی دانا، ھستی كوردایتی بدروستبوونی ئم حكومت كوردیی لھموو الیك بدروستبوونی ئم حكومت كوردیی لھموو الیك ورووژاو وردە وردە دەســــتی ئو حكوومت پرەی ورووژاو وردە وردە دەســــتی ئو حكوومت پرەی ســــند تا گیشــــت رانیو كۆیو رەوانــــدز. خكی ســــند تا گیشــــت رانیو كۆیو رەوانــــدز. خكی كۆی لگڵ شــــخ محموود بوون و لسرووشیانوە كۆی لگڵ شــــخ محموود بوون و لسرووشیانوە ــــزی بوو، كوئاغــــای حاجی تاھیراغــــای حوع ــــزی بوو، كوئاغــــای حاجی تاھیراغــــای حوعلســــردەمی حوكمی عوسمانی ســــرۆكی شارەوانی لســــردەمی حوكمی عوسمانی ســــرۆكی شارەوانی

كۆی بوو. تازە حمئاغای غفووری كرابووە حاكمی كۆی بوو. تازە حمئاغای غفووری كرابووە حاكمی شاری كۆیو ناوچكی، لالین (كاپتن ھی)ەوە، لو شاری كۆیو ناوچكی، لالین (كاپتن ھی)ەوە، لو دەمدا شخ محموودی حوكمداری كوردستان، شخ دەمدا شخ محموودی حوكمداری كوردستان، شخ عوسمانی سرگوویی وەك قایمقام و نونری خۆی عوسمانی سرگوویی وەك قایمقام و نونری خۆی ناردە ئم شارەو ناوچی كۆی. "ھی" كوت نوان دوو ناردە ئم شارەو ناوچی كۆی. "ھی" كوت نوان دوو ھز. ھزی ئینگلیزو ھزی حكومتی شخ محموود. ھز. ھزی ئینگلیزو ھزی حكومتی شخ محموود. بم لدواییدا دەركوت ئینگلیزەكان نیاندەویســــت بم لدواییدا دەركوت ئینگلیزەكان نیاندەویســــت كی وابتو خاوەنی حكوم وە بكریسكوردستان ب كی وابتو خاوەنی حكوم وە بكریسكوردستان ب ،یدا بشككتكانی وشموو بر ھستی بدەس ،یدا بشككتكانی وشموو بر ھستی بدەسبۆی بیاریان دا حمئاغا لپایی خۆیدا بمن و شخ بۆی بیاریان دا حمئاغا لپایی خۆیدا بمن و شخ عوسمان رەوانی سلمانی بكرتوە. لم گۆڕانكارییدا عوسمان رەوانی سلمانی بكرتوە. لم گۆڕانكارییدا ئینگلیــــزەكان عوئاغای حوزی الینگیری شــــخ ئینگلیــــزەكان عوئاغای حوزی الینگیری شــــخ محموود بۆ ماوەی ســــاك لكۆی دوور دەخنوەو محموود بۆ ماوەی ســــاك لكۆی دوور دەخنوەو لدوای ئو ماوەی دەیكن بڕوەبری ناحیی تق لدوای ئو ماوەی دەیكن بڕوەبری ناحیی تق

.دوور بب كاروباری سیاسی كۆیق تاكو لت.دوور بب كاروباری سیاسی كۆیق تاكو لتكارگیی كۆی لژر چاودری بریتانیا:كارگیی كۆی لژر چاودری بریتانیا:

حمئاغای غفــــووری وەك حاكمی ئیــــداری كۆیو حمئاغای غفــــووری وەك حاكمی ئیــــداری كۆیو ناوچكــــی لــــرۆژی (ناوچكــــی لــــرۆژی (١٩١٨١٩١٨/١١١١/١٥١٥)ەوە تاكو رۆژی )ەوە تاكو رۆژی كۆچی دوایی ل (كۆچی دوایی ل (١٩٢٠١٩٢٠/٨/٣)دا بیارمتی و پشتگیریی )دا بیارمتی و پشتگیریی و ناوچزی كاروباری كۆیومیل ئاغای حكردنــــی ج و ناوچزی كاروباری كۆیومیل ئاغای حكردنــــی جفراوانكی بڕوەبــــرد. راوژكاركی ئینگلیز لرووی فراوانكی بڕوەبــــرد. راوژكاركی ئینگلیز لرووی فنییوە یاریدەی دەداو فری بڕوەبردنی حوكمانی فنییوە یاریدەی دەداو فری بڕوەبردنی حوكمانی لســــر بنچینیكــــی نــــوێ دەكرد. بــــۆ یكمجار لســــر بنچینیكــــی نــــوێ دەكرد. بــــۆ یكمجار ئنجوومنی شــــارەوانی نونری جوولكو دیانكانی ئنجوومنی شــــارەوانی نونری جوولكو دیانكانی كۆیی گرتخۆو خزمتكی زۆری شارەكیان لرووی كۆیی گرتخۆو خزمتكی زۆری شارەكیان لرووی ئاوەدانكردنوەو پــــاك و خاونی كرد. لپاش كۆچی ئاوەدانكردنوەو پــــاك و خاونی كرد. لپاش كۆچی دوایی حمئاغای غفووری جگرە چاالككی، جمیل دوایی حمئاغای غفووری جگرە چاالككی، جمیل ئاغای حوزی لجی ئودا بووە حاكمی ئیداری كۆیو ئاغای حوزی لجی ئودا بووە حاكمی ئیداری كۆیو وتكــــی و ئم زات نموونی رەوشــــت برزیی بوو، وتكــــی و ئم زات نموونی رەوشــــت برزیی بوو، بردەوام ھوی دەدا ھیچ ناخۆشــــییك لنوانی دوو بردەوام ھوی دەدا ھیچ ناخۆشــــییك لنوانی دوو بنما گورەكی كۆی نھ و ھیچ گوشــــاركی بنما گورەكی كۆی نھ و ھیچ گوشــــاركی لســــر جوولكو دیانكانی شارەك نھشت، بوە لســــر جوولكو دیانكانی شارەك نھشت، بوە دەناسرا ك پشتیوانی ئو دوو كمایتییی جوولكو دەناسرا ك پشتیوانی ئو دوو كمایتییی جوولكو

.(.(٢٤٢٤)دیانان)دیانانلگــــڵ ئو ھمــــوو ھــــوڵ و تقیــــی دەیدا بۆ لگــــڵ ئو ھمــــوو ھــــوڵ و تقیــــی دەیدا بۆ ســــیركردنی خكی شــــارو ناوچكی بیك چاو، ســــیركردنی خكی شــــارو ناوچكی بیك چاو، لپیالنی ناحزانی رزگاری ندەبوو، بتایبتی پیالنی لپیالنی ناحزانی رزگاری ندەبوو، بتایبتی پیالنی رەسووڵ ئاغای غفووری ك رازی نبوو جمیل ئاغای رەسووڵ ئاغای غفووری ك رازی نبوو جمیل ئاغای حوزی ببت حاكمی ئیداری چونك لسرەتادا ئم حوزی ببت حاكمی ئیداری چونك لسرەتادا ئم

پایی ھی غفووریان بووە!پایی ھی غفووریان بووە!دوای دەست بكاربوونی جمیل ئاغا بمانگك یاخی دوای دەست بكاربوونی جمیل ئاغا بمانگك یاخی بوونكی بچووك روویــــداو تقیان لجگری حاكمی بوونكی بچووك روویــــداو تقیان لجگری حاكمی سیاســــی بریتانی كردو لــــ شــــوی (سیاســــی بریتانی كردو لــــ شــــوی (١٩٢٠١٩٢٠/٩/٢)دا پاســــوانكانی قشــــلی حكومت برەنگاری ئو دا پاســــوانكانی قشــــلی حكومت برەنگاری ئو چكدارە یاخی بووان بوونوە، ك گنجینی حكومت چكدارە یاخی بووان بوونوە، ك گنجینی حكومت لو مبندەی پۆلیســــی حكومت بوو و یاخی بووان لو مبندەی پۆلیســــی حكومت بوو و یاخی بووان

دەیان ویست تانی بكن.دەیان ویست تانی بكن.بۆ بیانی (برادشۆ)ی جگری حاكمی سیاسی بجمیل بۆ بیانی (برادشۆ)ی جگری حاكمی سیاسی بجمیل ئاغای گوت: من لرە دەڕۆم، چونك سركردایتییكم ئاغای گوت: من لرە دەڕۆم، چونك سركردایتییكم نمیم و خۆم بگب جكردووم شــــار بمریان پئ نمیم و خۆم بگب جكردووم شــــار بمریان پئھولر. جمیل ئاغاش حزی بو رۆیشــــتنی دەكرد ھولر. جمیل ئاغاش حزی بو رۆیشــــتنی دەكرد نبادا دەست درژی بكرت سری و لگڵ دەستیك نبادا دەست درژی بكرت سری و لگڵ دەستیك لپۆلیسی چكدار رەوانی گوندی (ھج)ی نزیك لپۆلیسی چكدار رەوانی گوندی (ھج)ی نزیك

ھولری كرد.ھولری كرد.ئینگلیزەكان ئم یاخیبوونیان لعوئاغای حوزی ئینگلیزەكان ئم یاخیبوونیان لعوئاغای حوزی دەزانی، چونك باوەڕپكراوی شــــخ محموود بوو و دەزانی، چونك باوەڕپكراوی شــــخ محموود بوو و كۆن الینگری عوسمانی و دوژمنی تازەی ئینگلیز بوو، كۆن الینگری عوسمانی و دوژمنی تازەی ئینگلیز بوو، وە كۆیڕایك گند رۆژ(برادشــــۆ) دوای چ ك بۆی وە كۆیڕایك گند رۆژ(برادشــــۆ) دوای چ ك بۆیعوئاغای دوور خستنوە بۆ بغدا بۆ ئوەی ساك عوئاغای دوور خستنوە بۆ بغدا بۆ ئوەی ساك

.ری پۆلیس بر چاودژو شارەدا لل.ری پۆلیس بر چاودژو شارەدا لللو دەمی ك برادشۆ كۆیی چۆڵ كردبوو دەستیك لو دەمی ك برادشۆ كۆیی چۆڵ كردبوو دەستیك لگنجی خون گرمی ھۆشــــیار داوایان لحكومتی لگنجی خون گرمی ھۆشــــیار داوایان لحكومتی كۆی كــــرد، گنجینی پارەی ئینگلیز بیكســــانی كۆی كــــرد، گنجینی پارەی ئینگلیز بیكســــانی بسر خككی شاردا دابش بكات، بشوی تاریك بسر خككی شاردا دابش بكات، بشوی تاریك پالماری قشلیان دا ھندكیان بشی خۆیان لو ئانو پالماری قشلیان دا ھندكیان بشی خۆیان لو ئانو

روپیی حكومت چنگ كوت.روپیی حكومت چنگ كوت.كاتك برادشــــۆ ھاتوە كۆیو حكومت دەســــتی كاتك برادشــــۆ ھاتوە كۆیو حكومت دەســــتی

یاخیبووان نجو گرمانی دا ئیدا كردەوە، فخۆی پ یاخیبووان نجو گرمانی دا ئیدا كردەوە، فخۆی پبگرن و پیان گوتن جماعتی "بۆلشویك(شیوعی)"، بگرن و پیان گوتن جماعتی "بۆلشویك(شیوعی)"، چونك داوای دابش كردنی پارەی حكومتیان كردبوو چونك داوای دابش كردنی پارەی حكومتیان كردبوو بیكســــانی، ئمش یكك بوو لپرەنســــیپكانی بیكســــانی، ئمش یكك بوو لپرەنســــیپكانی

شیوعییت.شیوعییت.لدواییدا دەركوت جماعتی بۆلشویك بریتی بوون لدواییدا دەركوت جماعتی بۆلشویك بریتی بوون

لم كسانی خوارەوە:لم كسانی خوارەوە:١- رەسوول ئاغی جلیل ئاغای حوزی.- رەسوول ئاغی جلیل ئاغای حوزی.

٢- عومر ئاغای حمد مستفائاغای غفووری.- عومر ئاغای حمد مستفائاغای غفووری.٣-ساح ئاغای عبدوغای غفووری.-ساح ئاغای عبدوغای غفووری.

٤- عدەی دورسن.- عدەی دورسن.٥- عبدوی مام شخ.- عبدوی مام شخ.

٦- كریمی گۆدە.- كریمی گۆدە.٧- ئیسماعییل رەسوول كشكیی.- ئیسماعییل رەسوول كشكیی.

٨- حسن خە.- حسن خە.٩- معرووف سوور.- معرووف سوور.

.بدوع قرەزا ف -.بدوع ق١٠١٠- رەزا ف.سی دیكند كری و چوگرەشید ش -.سی دیكند كری و چوگ١١١١- رەشید ش

یم دەســــتئ وە كۆیئینگلیزەكان ھاتنك ككات یم دەســــتئ وە كۆیئینگلیزەكان ھاتنك ككاتبرەو پشــــدەرو شــــارەكانی تری كوردستان ھتن و برەو پشــــدەرو شــــارەكانی تری كوردستان ھتن و دوای ماوەیك زۆربیان ھاتنوە كۆیو ھندكیشیان دوای ماوەیك زۆربیان ھاتنوە كۆیو ھندكیشیان

لقدزێ نیشتج بوون.لقدزێ نیشتج بوون.لرووداوەكانی ئم بزووتنوەیی یاخی بووانی كۆی و لرووداوەكانی ئم بزووتنوەیی یاخی بووانی كۆی و داواكارییان بۆ دابش كردنی مای دەوت بیكسانی داواكارییان بۆ دابش كردنی مای دەوت بیكسانی ئو راستییمان بۆ ئاشكرا دەبت، ك ترووسكایی بیرو ئو راستییمان بۆ ئاشكرا دەبت، ك ترووسكایی بیرو بوای شۆڕشی ئۆكتۆبری رووســــیا لسای بوای شۆڕشی ئۆكتۆبری رووســــیا لسای ١٩١٧١٩١٧دا دا گیشتبووە كۆیو خكك الی پسند بوو، ھموو گیشتبووە كۆیو خكك الی پسند بوو، ھموو

كسك وەك یك بژی.كسك وەك یك بژی.كۆیو بزووتنوەكی ئۆزدەمیر:كۆیو بزووتنوەكی ئۆزدەمیر:

لمانگــــی حوزەیرانی ســــای لمانگــــی حوزەیرانی ســــای ١٩٢٢١٩٢٢دا بزووتنوەیكی دا بزووتنوەیكی عسكری لرەواندزو دەوروبری بسركردایتی میر عسكری لرەواندزو دەوروبری بسركردایتی میر ئای عوسمانی چركسی نژاد علی شفیق روویدا، ئای عوسمانی چركسی نژاد علی شفیق روویدا، ك ناوی خۆی نابوو (ئۆزدەمیر). ئو كابرای ئفسركی ك ناوی خۆی نابوو (ئۆزدەمیر). ئو كابرای ئفسركی عوسمانی بووەو لم بزووتنوەیدا چند ئفسركی عوسمانی بووەو لم بزووتنوەیدا چند ئفسركی دیكی عوسمانی لگڵ چند خۆبخشكی ھولرو دیكی عوسمانی لگڵ چند خۆبخشكی ھولرو كركــــووك و خكی ناوچكــــ ھاوكارییان دەكردن. كركــــووك و خكی ناوچكــــ ھاوكارییان دەكردن. تی مووسوەی ویالیڕاندنوە ئامانجی گو بزووتنئ تی مووسوەی ویالیڕاندنوە ئامانجی گو بزووتنئبوو بۆ توركیــــا، بو بیانووەی بب شــــڕ بریتانیا بوو بۆ توركیــــا، بو بیانووەی بب شــــڕ بریتانیا دەستی بســــرداگرتووەو عوسمانی لی كشاوەتوە. دەستی بســــرداگرتووەو عوسمانی لی كشاوەتوە. بزووتنوەكی ئۆزدەمیر بو ناوەی تورك موسمانو بزووتنوەكی ئۆزدەمیر بو ناوەی تورك موسمانو ئینگلیز غیرە دینــــ خككی زۆر رەگی كوتن و ئینگلیز غیرە دینــــ خككی زۆر رەگی كوتن و دەســــتی گیشت پشــــدەرو رانیو عشیرەتكانی دەســــتی گیشت پشــــدەرو رانیو عشیرەتكانی میراودەلی پشدەرو بباســــی رانی پشتگیرییان كرد، میراودەلی پشدەرو بباســــی رانی پشتگیرییان كرد، لشــــكركی گورەیان ركخســــت و ھرشــــیان كردە لشــــكركی گورەیان ركخســــت و ھرشــــیان كردە ســــر ئۆردوگای ئینگلیز لدەربندنــــی ڕەمكان(ســــر ئۆردوگای ئینگلیز لدەربندنــــی ڕەمكان(٢٥٢٥) ) ن و لتوبی كرد لكشسوپای ئینگلیز شكاو پاش ن و لتوبی كرد لكشسوپای ئینگلیز شكاو پاش١٩٢٢١٩٢٢/٩/١دا برەو كۆی ھاتــــن، دوای دوو رۆژ برەو دا برەو كۆی ھاتــــن، دوای دوو رۆژ برەو كركووك و ھولر چوون، كۆی كوت نو بۆشاییكی كركووك و ھولر چوون، كۆی كوت نو بۆشاییكی سیاســــی. لرەدا جمیل ئاغای قایمقامی كۆی لگڵ سیاســــی. لرەدا جمیل ئاغای قایمقامی كۆی لگڵ عوئاغای حوزی ئامۆزای كۆبــــووەوەو بیاریان دا عوئاغای حوزی ئامۆزای كۆبــــووەوەو بیاریان دا ،كوەبردنی شارو ناوچڕنن بۆ بزرك دابمیلیژن ،كوەبردنی شارو ناوچڕنن بۆ بزرك دابمیلیژنجمیل ئاغا گوتی: با مال محمدی جلیزادەش بانگ جمیل ئاغا گوتی: با مال محمدی جلیزادەش بانگ بكیــــن و ڕای وەربگرین. بــــم عوئاغا گوتی: ئو بكیــــن و ڕای وەربگرین. بــــم عوئاغا گوتی: ئو پیاوكی ئایینی ب دەست پی ناوێ بانگی بكین. پیاوكی ئایینی ب دەست پی ناوێ بانگی بكین. بم جمیل كسكی تگیشتووی دوور بین بوو، پی بم جمیل كسكی تگیشتووی دوور بین بوو، پی

.ڵ دابگدمان لمال محم داگرت و گوتی: دەب.ڵ دابگدمان لمال محم داگرت و گوتی: دەبجمیل ئاغا لیژنیكی لكسایتییكانی كۆی دانا بۆ جمیل ئاغا لیژنیكی لكسایتییكانی كۆی دانا بۆ بریتی بوون ك ،كوەبردنی كاروباری شارو ناوچڕب بریتی بوون ك ،كوەبردنی كاروباری شارو ناوچڕب

لم زاتانی خوارەوە:لم زاتانی خوارەوە:١- مال محمدی جلیزادە (مالی گورە)- سرۆكی - مال محمدی جلیزادە (مالی گورە)- سرۆكی

لیژنو قازی شرعلیژنو قازی شرع٢-جمیل ئاغای حوزی (قایمقام)- ئندام-جمیل ئاغای حوزی (قایمقام)- ئندام

٣- عوئاغای حوزی- ئندام- عوئاغای حوزی- ئندام٤- كریم ئاغای واحید ئاغای حوزی- ئندام- كریم ئاغای واحید ئاغای حوزی- ئندام

٥- مال ئحمد ئاغای سمایل ئاغای غفووری- ئندام- مال ئحمد ئاغای سمایل ئاغای غفووری- ئندام٦- رەسول ئاغای غفووری- ئندام(- رەسول ئاغای غفووری- ئندام(٢٦٢٦).).

ئم لیژنیــــ حوكمی كۆیو ناوچكیــــان كرد تاكو ئم لیژنیــــ حوكمی كۆیو ناوچكیــــان كرد تاكو

پوختیك لمژووی ی كۆیكۆن و نو

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،18رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی لكۆینوە

كریم شارەزا

ناكۆكــــی كوت نوان ســــرۆك و ئندامانی لیژنكو ناكۆكــــی كوت نوان ســــرۆك و ئندامانی لیژنكو عوئاغای حوزی دەیویســــت خۆی ببت قایمقام، عوئاغای حوزی دەیویســــت خۆی ببت قایمقام، بم ســــرۆكی لیژن (مالی گــــورە) رازی نبوو و بم ســــرۆكی لیژن (مالی گــــورە) رازی نبوو و دەیویست ھر جمیل ئاغا قایمقام ب. لرەدا ھندك دەیویست ھر جمیل ئاغا قایمقام ب. لرەدا ھندك وانل زانی، لھیان بو ناكۆكییئ ئاغاكانی كۆیل وانل زانی، لھیان بو ناكۆكییئ ئاغاكانی كۆیلئندامی لیژن كریم ئاغای حوزی لگڵ مال حوز ئندامی لیژن كریم ئاغای حوزی لگڵ مال حوز ئاغای غفــــووری چوون بیتون و رانی، داوای ھاتنی ئاغای غفــــووری چوون بیتون و رانی، داوای ھاتنی ھزەكانی ئۆزدەمیریان كرد بن كۆیو حوكمانی شارو ھزەكانی ئۆزدەمیریان كرد بن كۆیو حوكمانی شارو

ناوچكی بكن.ناوچكی بكن.لرانیوە ھزكی تاقمكی ئۆزدەمیر، ك بریتی بوو لرانیوە ھزكی تاقمكی ئۆزدەمیر، ك بریتی بوو ل ل ٧٠٧٠ سربازو ئفسر گیشت كۆیو سركردەكیان سربازو ئفسر گیشت كۆیو سركردەكیان نــــاوی "رامــــز" بوو و ناوی خۆی نــــا "رەمزی" و خۆی نــــاوی "رامــــز" بوو و ناوی خۆی نــــا "رەمزی" و خۆی كردە قایمقامی كۆیو ئفسركی دیكیش، ك ناوی كردە قایمقامی كۆیو ئفسركی دیكیش، ك ناوی (ناجی ئفندی) بوو، كردیی برپرســــی عسكری (ناجی ئفندی) بوو، كردیی برپرســــی عسكری

لناوچكدا(لناوچكدا(٢٧٢٧).).یكــــم كاری ئیداری رەمزی، ھپســــاردنی جمیل یكــــم كاری ئیداری رەمزی، ھپســــاردنی جمیل ئاغــــا بــــوو و بــــالدراو لفرمانكی دانــــا. كاتك ئاغــــا بــــوو و بــــالدراو لفرمانكی دانــــا. كاتك كئینگلیزەكان لھولر زانیــــان ھزەكی ئۆزدەمیر كئینگلیزەكان لھولر زانیــــان ھزەكی ئۆزدەمیر ھاتۆت كۆی، ئینزاری دانیشــــتوانی شــــارەكیان كرد ھاتۆت كۆی، ئینزاری دانیشــــتوانی شــــارەكیان كرد گر تا ماوەی ھفتیك ئو توركان لشــــارەكیان گر تا ماوەی ھفتیك ئو توركان لشــــارەكیان یاننامم بئ ۆكفین و بن، بۆمبارانیان دەككدەرن یاننامم بئ ۆكفین و بن، بۆمبارانیان دەككدەرنعسكریییان بسر خكك داباران، ك لسرەتای عسكریییان بسر خكك داباران، ك لسرەتای تشرینی یكمی تشرینی یكمی ١٩٢٢١٩٢٢ نووسرابوو: "دەب الی ھموو نووسرابوو: "دەب الی ھموو الیك روون بت دەستیكی تكدەر پدزەیان كردووە الیك روون بت دەستیكی تكدەر پدزەیان كردووە بۆ ناو سنووری ویالیتی مووس و دەیانوێ پیالنك بۆ ناو سنووری ویالیتی مووس و دەیانوێ پیالنك بننوە، بۆی دەوتی بریتانیای مزن ھمتكیان بننوە، بۆی دەوتی بریتانیای مزن ھمتكیان لــــدژ ئنجامدەدات بۆ دەركردنیــــان لناوچكو ھر لــــدژ ئنجامدەدات بۆ دەركردنیــــان لناوچكو ھر و پیاو خراپانباخۆی ل ،ت بالموێ سكی دەیسك و پیاو خراپانباخۆی ل ،ت بالموێ سكی دەیسك

دوورخاتوە، دەنا خۆی تووشی سزا دەبت"(دوورخاتوە، دەنا خۆی تووشی سزا دەبت"(٢٨٢٨).).سركردەی ئۆپراسیۆن سربازییكی ئینگلیز ماوەی سركردەی ئۆپراسیۆن سربازییكی ئینگلیز ماوەی حوت رۆژی دانا بۆ دەركردنی ھزەكی تورك، كاتك حوت رۆژی دانا بۆ دەركردنی ھزەكی تورك، كاتك ماوەی دیاری كراو كۆتایی ھات، فۆك جنگییكانی ماوەی دیاری كراو كۆتایی ھات، فۆك جنگییكانی بریتانیا كوتن بۆردومان كردنی شارەكو زیانی گیانی بریتانیا كوتن بۆردومان كردنی شارەكو زیانی گیانی و ماییان پگیاند. رەمزی ویستی ب یكجاری لجمیل و ماییان پگیاند. رەمزی ویستی ب یكجاری لجمیل ئاغا رزگاری بب ھســــتا بدوایدا نارد بت ســــرای ئاغا رزگاری بب ھســــتا بدوایدا نارد بت ســــرای حكومت تاكو بۆ رەواندز دووری بخاتوە كجمیل ئاغا حكومت تاكو بۆ رەواندز دووری بخاتوە كجمیل ئاغا بو پیالنی زانی بخۆی و دەستیك لچكدارەكانی بو پیالنی زانی بخۆی و دەستیك لچكدارەكانی خۆی برەو ســــرا چوون، رەمزی پشــــوازی لكرد، خۆی برەو ســــرا چوون، رەمزی پشــــوازی لكرد، خریكبوو فرمانی گرتنــــی و رەوانكردنی بۆ رەواندز خریكبوو فرمانی گرتنــــی و رەوانكردنی بۆ رەواندز بــــدات، بم كبینی ئو ھمــــوو چكدارەی لگو بــــدات، بم كبینی ئو ھمــــوو چكدارەی لگو یكك لخزمكانی كناوی (حوزی حبیب ئاغای یكك لخزمكانی كناوی (حوزی حبیب ئاغای حوزی) بوو چۆكی داداو لوولی تفنگكی لرەمزی حوزی) بوو چۆكی داداو لوولی تفنگكی لرەمزی و سربازەكانی كردو گوتی: دەست بۆ جمیل ئاغا درژ و سربازەكانی كردو گوتی: دەست بۆ جمیل ئاغا درژ بكن بم تفنگم لناوتان دەبم. ك رەمزی ئمی بكن بم تفنگم لناوتان دەبم. ك رەمزی ئمی بینی بقسی خۆش و ددانوە جمیل ئاغای برەو بینی بقسی خۆش و ددانوە جمیل ئاغای برەو

ماڵ ناردەوەو نیورا چی برامبر بكات.ماڵ ناردەوەو نیورا چی برامبر بكات.ك جمیل ئاغا گیشتوە ما قایمكی خۆی بیاری ك جمیل ئاغا گیشتوە ما قایمكی خۆی بیاری دا ئــــاوو ئازووق لو چت توركانــــ ببن. ئوانیش دا ئــــاوو ئازووق لو چت توركانــــ ببن. ئوانیش كــــ لب ئاوی و ب خۆراكی ھراســــان بوون داوایان كــــ لب ئاوی و ب خۆراكی ھراســــان بوون داوایان لجمیــــل ئاغا كرد ئاویان بدات، لگڵ ھندك زادو لجمیــــل ئاغا كرد ئاویان بدات، لگڵ ھندك زادو زەخیرە تا شــــارەك جبن و ئویش ئاوو ئازووقو زەخیرە تا شــــارەك جبن و ئویش ئاوو ئازووقو كمــــك خرجی پدان و بــــرەو رانی كشــــانوە. كمــــك خرجی پدان و بــــرەو رانی كشــــانوە. لووەش برەو رەواندز، ســــوپای ئینگلیز بیارمتی لووەش برەو رەواندز، ســــوپای ئینگلیز بیارمتی یان لكزە شكستكانی كورد، ئۆزدەمیرو ھشیرەتع یان لكزە شكستكانی كورد، ئۆزدەمیرو ھشیرەتع

باشووری كوردستان وەدەرنا.باشووری كوردستان وەدەرنا.:وەی ئینگلیز بۆ كۆیڕانگ:وەی ئینگلیز بۆ كۆیڕانگ

دوای كشانوەی ھزەكی ئۆزدەمیر لكۆی، ھزەكانی دوای كشانوەی ھزەكی ئۆزدەمیر لكۆی، ھزەكانی بریتانیــــا، ك بریتی بــــوون لســــربازی ئینگلیزو بریتانیــــا، ك بریتی بــــوون لســــربازی ئینگلیزو ھیندۆســــكان لگــــڵ فوجكی لیڤــــی لھولر، ھیندۆســــكان لگــــڵ فوجكی لیڤــــی لھولر، لھجوە برەو كۆی ھاتن و لنیوەی رگا قایمقامی لھجوە برەو كۆی ھاتن و لنیوەی رگا قایمقامی كۆی جمیل ئاغای حوزی بپشــــوازییانوە چوو. كۆی جمیل ئاغای حوزی بپشــــوازییانوە چوو. سركردەی ســــوپای بریتانیا بجمیل ئاغای گوت: سركردەی ســــوپای بریتانیا بجمیل ئاغای گوت: "گڕانوەمــــان بۆ كۆی لســــر فرمانــــی مندووبی "گڕانوەمــــان بۆ كۆی لســــر فرمانــــی مندووبی ســــامیی و ناب لــــو فرمانی البدەیــــن". بۆ رۆژی ســــامیی و ناب لــــو فرمانی البدەیــــن". بۆ رۆژی دوایی لبرەبیاندا سوپاكی بریتانیا گیشت كۆیو دوایی لبرەبیاندا سوپاكی بریتانیا گیشت كۆیو لقشــــی سوارە دابزین و ھندكیشیان لدەرەوەی لقشــــی سوارە دابزین و ھندكیشیان لدەرەوەی

شارەك سربازگیان ركخست.شارەك سربازگیان ركخست.ئینگلیزەكان تۆیان لو كسان ساندەوە، ك دەستی ئینگلیزەكان تۆیان لو كسان ساندەوە، ك دەستی یارمتییــــان بۆ تورككان درژ كردبوو. بۆی زۆربیان یارمتییــــان بۆ تورككان درژ كردبوو. بۆی زۆربیان ھتن بۆ دەرەوەی كۆی، سربازە ھیندییكان مای ھتن بۆ دەرەوەی كۆی، سربازە ھیندییكان مای عوئاغای حوزییان تان كرد بو ناوەی الینگری عوئاغای حوزییان تان كرد بو ناوەی الینگری یشــــتن گروەھا دەســــتی تاكان بووە، ھتوركــــ یشــــتن گروەھا دەســــتی تاكان بووە، ھتوركــــماكانی رەســــووڵ ئاغای غفــــووری و كریم ئاغای ماكانی رەســــووڵ ئاغای غفــــووری و كریم ئاغای حوــــزی و وردە وردە كاروباری ئیداری شــــارەكیان حوــــزی و وردە وردە كاروباری ئیداری شــــارەكیان

ركخستوە.ركخستوە.كۆی لسایی حكومتی عراقدا:كۆی لسایی حكومتی عراقدا:

دەوتی عراق بتاج لســــرنانی ملیك فیســــی دەوتی عراق بتاج لســــرنانی ملیك فیســــی یكم، بملیكی وتی عراق ل یكم، بملیكی وتی عراق ل ١٩٢١١٩٢١/٨/٢٣٢٣دا داندرا. دا داندرا. بم دەستی حكومتی عراق لسر خاككی تواو بم دەستی حكومتی عراق لسر خاككی تواو نچسپا تاكو (ئینتیدابی بریتانی) لسای نچسپا تاكو (ئینتیدابی بریتانی) لسای ١٩٢٢١٩٢٢دا دا لسر نسپنرا. پاشان ئینگلیز كوت بكارھنانی لسر نسپنرا. پاشان ئینگلیز كوت بكارھنانی سیاستكی دوو الینی. لالیك وادەو بنی بكورد سیاستكی دوو الینی. لالیك وادەو بنی بكورد دەدا حوكمكی نیشــــتمانی بۆ دابمزرن و لالیكی دەدا حوكمكی نیشــــتمانی بۆ دابمزرن و لالیكی تریش دەیویســــت لگــــڵ عراق بــــ و دوای ئوەی تریش دەیویســــت لگــــڵ عراق بــــ و دوای ئوەی حوكمی شخ محموودی ھوەشاندەوە، ناوچكانی حوكمی شخ محموودی ھوەشاندەوە، ناوچكانی ســــلمانی و كۆیــــو ھبجو شــــونكانی دیكی ســــلمانی و كۆیــــو ھبجو شــــونكانی دیكی

باشووری كوردستانی خست سر عراقی عرەبی.باشووری كوردستانی خست سر عراقی عرەبی. ،مووسانی لرو دابولڵ دروستبوونی لیوای ھگل ،مووسانی لرو دابولڵ دروستبوونی لیوای ھگلكۆی بووە قزایكی ئم لیوا نویو ل كۆی بووە قزایكی ئم لیوا نویو ل ١٩٢٦١٩٢٦/٧/٥یش یش ویالیتی مووســــ بھموو پكھات ئیدارییكانییوە ویالیتی مووســــ بھموو پكھات ئیدارییكانییوە و گۆڕانكارییر ئب ب راق و كۆیتی عر وس خرای و گۆڕانكارییر ئب ب راق و كۆیتی عر وس خرایسیاسیی كوت و جمیل ئاغا وەك قایمقامكی ئیداریی سیاسیی كوت و جمیل ئاغا وەك قایمقامكی ئیداریی لھاتــــوو قزایكی بباشــــی بڕوەبردو خزمتكی لھاتــــوو قزایكی بباشــــی بڕوەبردو خزمتكی باشی خكی شــــارەكی كرد، تاكو لسای باشی خكی شــــارەكی كرد، تاكو لسای ١٩٣٢١٩٣٢دا دا

.زای رانیوە بۆ قزرایگو .زای رانیوە بۆ قزرایگو كی دیكند قایمقامھاتووە، چل م قایمقامدوای ئــــ كی دیكند قایمقامھاتووە، چل م قایمقامدوای ئــــ كیان بۆ كۆیم چ كارو چاكســــازییب ،كۆی ھاتنــــ كیان بۆ كۆیم چ كارو چاكســــازییب ،كۆی ھاتنــــئنجام ندا، تنھا قایمقامی نیشتمانپروەری لھاتوو ئنجام ندا، تنھا قایمقامی نیشتمانپروەری لھاتوو جنابی ســــاح زەكی ســــاحبقان نب، ك لسای جنابی ســــاح زەكی ســــاحبقان نب، ك لسای ١٩٣٣١٩٣٣دا ھات كۆیو ھندێ شــــقامی لگڵ پرۆژەی دا ھات كۆیو ھندێ شــــقامی لگڵ پرۆژەی ئاوی پاكی خواردنوەو دابش كردنی ببۆڕی بســــر ئاوی پاكی خواردنوەو دابش كردنی ببۆڕی بســــر مانــــی شــــارەكدا. ھروەھا كردنــــوەی یكمین مانــــی شــــارەكدا. ھروەھا كردنــــوەی یكمین قوتابخانی كچان لكۆی لپایزی قوتابخانی كچان لكۆی لپایزی ١٩٣٣١٩٣٣ و كردنوەی و كردنوەی

قوتابخانی سرەتایی دووەمی كوڕان لم شارەدا.قوتابخانی سرەتایی دووەمی كوڕان لم شارەدا.لســــردەمی قایمقامیتی جمیل ئاغای حوزی تا لســــردەمی قایمقامیتی جمیل ئاغای حوزی تا كۆیم، لدەی بیستكانی سناوەڕاستی چل دەگات كۆیم، لدەی بیستكانی سناوەڕاستی چل دەگاتنامــــی رەســــمی فرمانگــــو دادگا بزمانی كوردی نامــــی رەســــمی فرمانگــــو دادگا بزمانی كوردی دەنووسران و زمانی خوندنی سرەتایش لوساوە تاكو دەنووسران و زمانی خوندنی سرەتایش لوساوە تاكو

ئستاش ھر كوردی بووەو ساڵ بساڵ پرەی پدراوە ئستاش ھر كوردی بووەو ساڵ بساڵ پرەی پدراوە تا گیشتۆت ئاستی زانكۆ.تا گیشتۆت ئاستی زانكۆ.

:كۆیكخراوی سیاسی لوەو ربزووتن:كۆیكخراوی سیاسی لوەو ربزووتنبزووتنوەكانی شخ سعیدی پیران و شخ محموودو بزووتنوەكانی شخ سعیدی پیران و شخ محموودو بارزان و رۆژھتی كوردســــتان ھستكی نتوەیی بارزان و رۆژھتی كوردســــتان ھستكی نتوەیی لالی الوە ھۆشــــیارەكانی كۆیو سرجم كوردستان لالی الوە ھۆشــــیارەكانی كۆیو سرجم كوردستان خوقاندو ھموو ھاتن سر ئو ڕایی، ك دەب كورد خوقاندو ھموو ھاتن سر ئو ڕایی، ك دەب كورد كیانی سیاسی خۆی ھبت. لنو ئو ھست و سۆزو كیانی سیاسی خۆی ھبت. لنو ئو ھست و سۆزو بۆچوون نتوەییاندا لسای (بۆچوون نتوەییاندا لسای (١٩٢٠١٩٢٠)ەوە تاكو )ەوە تاكو ١٩٣٧١٩٣٧ گلك ركخراوی سیاسی ركوپك دروستبوون و لق گلك ركخراوی سیاسی ركوپك دروستبوون و لق و پۆپیان گیشــــت كۆی. مژوونووسی كورد ئحمد و پۆپیان گیشــــت كۆی. مژوونووسی كورد ئحمد خواجــــ لكتبكی (چیــــم دی؟)دا دە: لمانگی خواجــــ لكتبكی (چیــــم دی؟)دا دە: لمانگی نی دروستبوون ككخراوی نھنج ردا پ نی دروستبوون ككخراوی نھنج رشوباتی شوباتی ١٩٢٠١٩٢٠دا پ

ئمانن:ئمانن:١- تعالی وەتن.- تعالی وەتن.

٢-كوردستان.-كوردستان.٣- شروق.- شروق.

٤- فیداكارانی كوردستان.- فیداكارانی كوردستان.٥- وەتنییكان.- وەتنییكان.

وەك لھندێ كســــی بســــاچوومان بیســــتووە، وەك لھندێ كســــی بســــاچوومان بیســــتووە، چاالكییكانی ئو ركخراوە سیاســــییان بشارەكانی چاالكییكانی ئو ركخراوە سیاســــییان بشارەكانی

ھولرو كركووك و كۆیو پشدەر گیشتووە.ھولرو كركووك و كۆیو پشدەر گیشتووە.كاتــــك ك بریتانیا لســــای كاتــــك ك بریتانیا لســــای ١٩٢٤١٩٢٤دا حكومتكی دا حكومتكی شخ محموودی ملیكی كوردستانی، تكداو رۆشنبیرو شخ محموودی ملیكی كوردستانی، تكداو رۆشنبیرو مامۆســــتا دســــۆزەكانی كوردایتی لسلمانی دوور مامۆســــتا دســــۆزەكانی كوردایتی لسلمانی دوور خستوە، ھندێ لو مامۆستایان وەك :"ساح قفتان" خستوە، ھندێ لو مامۆستایان وەك :"ساح قفتان" و "عزیز محمد فرەج" و "ئحمد فخری" و "علی و "عزیز محمد فرەج" و "ئحمد فخری" و "علی .وە بۆ كۆیزرانلی ئاگا" گوعوقی، ناســــراو بشــــ .وە بۆ كۆیزرانلی ئاگا" گوعوقی، ناســــراو بشــــئوان بیروباوەڕی "بزووتنوەی رزگاری كوردستان"یان ئوان بیروباوەڕی "بزووتنوەی رزگاری كوردستان"یان لناو قوتابی و الوان بودەكردەوە، ك مبندی ئو لناو قوتابی و الوان بودەكردەوە، ك مبندی ئو ركخراوە نتوەیی سیاسییی كورد لسلمانی بوو، ركخراوە نتوەیی سیاسییی كورد لسلمانی بوو، خباتی دەكرد لپناوی دامزراندنی كیانكی سیاسی خباتی دەكرد لپناوی دامزراندنی كیانكی سیاسی

بۆ كورد(بۆ كورد(٢٩٢٩).).الوی كورد لســــرەتای سییكانی سدەی بیستمدا الوی كورد لســــرەتای سییكانی سدەی بیستمدا ھســــتكی نتوەیی و ھۆشــــیارییكی نیشــــتمانی ھســــتكی نتوەیی و ھۆشــــیارییكی نیشــــتمانی پیــــدا كردبــــوو و داوای لحكومتی ئینتیداب دەكرد پیــــدا كردبــــوو و داوای لحكومتی ئینتیداب دەكرد مافی نتوەیی كــــورد لپیمانی (عراق- بریتانیا) مافی نتوەیی كــــورد لپیمانی (عراق- بریتانیا) بچسپن، كاتك ك ئو پیمان ل بچسپن، كاتك ك ئو پیمان ل ٣٠٣٠ی حوزەیرانی ی حوزەیرانی ١٩٣٠١٩٣٠ بستراو پویســــتی بمتمانی پرلمان بوو، بستراو پویســــتی بمتمانی پرلمان بوو، پرلمانیش لسردەمی حكومتكی نووری سعید پرلمانیش لسردەمی حكومتكی نووری سعید ھوەشابووەوە، پویستی بھبژاردنكی نوێ بوو. ھوەشابووەوە، پویستی بھبژاردنكی نوێ بوو. بۆی رۆژی بۆی رۆژی ٦ی ئیلوولی ی ئیلوولی ١٩٣٠١٩٣٠ بۆ دەستنیشان كرا بۆ بۆ دەستنیشان كرا بۆ ئنجامدانی ھبژاردنك(ئنجامدانی ھبژاردنك(٣٠٣٠). كمیللتی كورد زانی چ ). كمیللتی كورد زانی چ مافكی كورد لو پیماندا نچسپاوە، بۆی ركخراوە مافكی كورد لو پیماندا نچسپاوە، بۆی ركخراوە سیاســــییكانی كورد داوایان لالوان كرد لرۆژی سیاســــییكانی كورد داوایان لالوان كرد لرۆژی ٦ی ی ئیلوول خۆپیشاندانكی گورە ساز بدەن و ماوە ندەن ئیلوول خۆپیشاندانكی گورە ساز بدەن و ماوە ندەن ئو ھبژاردن بكرت تاكو مافی نتوەیی كورد دیاری ئو ھبژاردن بكرت تاكو مافی نتوەیی كورد دیاری نكرت و لھموو الیكی كوردستان الوان روویان كردە نكرت و لھموو الیكی كوردستان الوان روویان كردە سلمانی و لكۆی دەستیك لالوی ھۆشیارو خون سلمانی و لكۆی دەستیك لالوی ھۆشیارو خون گرم بسرۆكایتی كاكی حاجی محموود (گرم بسرۆكایتی كاكی حاجی محموود (١٩٠٠١٩٠٠-١٩٧٣١٩٧٣) دوو رۆژ پش خۆپیشاندانك چوون سلمانی، ) دوو رۆژ پش خۆپیشاندانك چوون سلمانی، لرۆژی دیاریكراودا بشدارییان تداكرد. كاك بگوللی لرۆژی دیاریكراودا بشدارییان تداكرد. كاك بگوللی ســــربازەكانی سرا بریندار بوو و بنھنی لو شارەدا ســــربازەكانی سرا بریندار بوو و بنھنی لو شارەدا .وە كۆیڕایژ بوو، ئینجا گی ساركوە تاكو برینمای .وە كۆیڕایژ بوو، ئینجا گی ساركوە تاكو برینمایئو رووداوە دتزنی كوشتنی دەستیك الوی خون ئو رووداوە دتزنی كوشتنی دەستیك الوی خون گرمی كوردی بۆ دەســــتی الوانی كۆیی گایوەو گرمی كوردی بۆ دەســــتی الوانی كۆیی گایوەو

ھستی كوردایتی برز كردنوە(ھستی كوردایتی برز كردنوە(٣١٣١).).دوای بزووتنوەكی شڕی بر دەركی سرای سلمانی دوای بزووتنوەكی شڕی بر دەركی سرای سلمانی الوانی كورد پتر ســــوور بوون لســــر بردەوام بوون الوانی كورد پتر ســــوور بوون لســــر بردەوام بوون لســــر خباتی سیاسی و لشــــارەكانی كوردستان لســــر خباتی سیاسی و لشــــارەكانی كوردستان لقی ركخراوی (حزبی خۆییبوون) كرایوە. لشــــاری لقی ركخراوی (حزبی خۆییبوون) كرایوە. لشــــاری كۆی برپرسی ركخراوەكی (ئاسف رەئووف)ی برا كۆی برپرسی ركخراوەكی (ئاسف رەئووف)ی برا گورەی دداری شــــاعیری ناوداری كورد بوو لكۆتایی گورەی دداری شــــاعیری ناوداری كورد بوو لكۆتایی سای سای ١٩٣٠١٩٣٠یوە كوت چاالكی سیاسی نواندن لپناوی یوە كوت چاالكی سیاسی نواندن لپناوی

سربخۆیی كوردستاندا.سربخۆیی كوردستاندا. كۆیكی رۆشنبیریی سیاسی لكخراودا ر كۆیكی رۆشنبیریی سیاسی لكخراوی ١٩٣١١٩٣١دا رسای لسالبناوی (كۆمی منوەران) دروســــتبوو، كسایتی بناوی (كۆمی منوەران) دروســــتبوو، كسایتی وەك كاك زیاد ئاغای غفووری و مســــتفا خۆشناوو وەك كاك زیاد ئاغای غفووری و مســــتفا خۆشناوو عوسمان عونی حبیب و عبدولسمد محمد بنناو عوسمان عونی حبیب و عبدولسمد محمد بنناو تاھیر سادق و سابیر ئیسماعیل محمدو زەكی ھناری تاھیر سادق و سابیر ئیسماعیل محمدو زەكی ھناری ئندامــــی چاالكی ئو ركخراوە بــــوون و پیوەندییان ئندامــــی چاالكی ئو ركخراوە بــــوون و پیوەندییان بكۆمی (یــــادگاری الوان) لبغــــداوە ھبوو، بۆ بكۆمی (یــــادگاری الوان) لبغــــداوە ھبوو، بۆ رۆشنبیركردنی الوان و خبات لپناوی مافی نتوەیی رۆشنبیركردنی الوان و خبات لپناوی مافی نتوەیی

كورد چاالكی برچاویان دەنواند.كورد چاالكی برچاویان دەنواند.كۆی وەك تاراوگی ئازادیخوازانكۆی وەك تاراوگی ئازادیخوازان

كۆی شــــاركی ئاوەدان، بم جــــاران لبر دووری كۆی شــــاركی ئاوەدان، بم جــــاران لبر دووری لشــــارەكانی دیكی كوردســــتان و بغــــداو خراپی لشــــارەكانی دیكی كوردســــتان و بغــــداو خراپی رگاكی ببووە تاراوگی ئازادیخوازان. حكومتی عراق رگاكی ببووە تاراوگی ئازادیخوازان. حكومتی عراق ھر كسایتییكی خباتگی رای لنبای، زۆرجاران ھر كسایتییكی خباتگی رای لنبای، زۆرجاران بۆ كۆیی دوور دەخستنوەو لژر چاودری پۆلیسی بۆ كۆیی دوور دەخستنوەو لژر چاودری پۆلیسی دادەنان، خككــــی ئم شــــارەش رزكی زۆریان دادەنان، خككــــی ئم شــــارەش رزكی زۆریان

لدەنان و خزمتیان دەكردن.لدەنان و خزمتیان دەكردن.ئم كسایتی سیاسی و كۆمیتییان بۆ كۆی دوور ئم كسایتی سیاسی و كۆمیتییان بۆ كۆی دوور

خراونتوە:خراونتوە:١-روفائیل بتی:-روفائیل بتی:

ئم كسایتیی نیشــــتمانپروەرە خاوەنی رۆژنامی ئم كسایتیی نیشــــتمانپروەرە خاوەنی رۆژنامی (ئلبیــــالد) بوو وتــــاری لدژی سیاســــتی چوتی (ئلبیــــالد) بوو وتــــاری لدژی سیاســــتی چوتی حكومتی عراق دەنووســــی. لناوەڕاستی سییكانی حكومتی عراق دەنووســــی. لناوەڕاستی سییكانی ســــدەی بیســــتمدا برگای كۆیوە دوور خرایوە ســــدەی بیســــتمدا برگای كۆیوە دوور خرایوە بۆ رانی. بم كگیشــــت كۆی خــــۆی بئرز داداو بۆ رانی. بم كگیشــــت كۆی خــــۆی بئرز داداو و خۆی ھاویشتر بشــــمكوژن ناچم بۆ رانیگوتی: گ و خۆی ھاویشتر بشــــمكوژن ناچم بۆ رانیگوتی: گمای جمیل ئاغای حوزی. ئویش ك ناسی ھوی مای جمیل ئاغای حوزی. ئویش ك ناسی ھوی بۆ دا لكۆی بمنتــــوەو پارزگاری ھولریش رازی بۆ دا لكۆی بمنتــــوەو پارزگاری ھولریش رازی بــــوو. تا لكۆی بــــوو، رزكی زۆری لگیــــرا و وەك بــــوو. تا لكۆی بــــوو، رزكی زۆری لگیــــرا و وەك نیشتمانپروەركی گورە سیری كرا تاكو حكومتی نیشتمانپروەركی گورە سیری كرا تاكو حكومتی

بغدا رگای پدا بگڕتوە پایتخت.بغدا رگای پدا بگڕتوە پایتخت.٢-شخ بھلوولی رومسیی:-شخ بھلوولی رومسیی:

كاتك ك (شــــخ خووام)ی سرۆك عشیرەتكانی كاتك ك (شــــخ خووام)ی سرۆك عشیرەتكانی رومس لفوراتی ناوەڕاست شۆڕشكی لسای رومس لفوراتی ناوەڕاست شۆڕشكی لسای ١٩٣٦١٩٣٦دا دا لدژی وەزارەتكی دووەمی یاسین ھاشمی برپاكرد، لدژی وەزارەتكی دووەمی یاسین ھاشمی برپاكرد، كڕو كوشــــتار توانی شۆڕشــــت دوای شــــحكوم كڕو كوشــــتار توانی شۆڕشــــت دوای شــــحكومدابمركن و شخ خووام بگرێ و (شخ بھلوول)ی دابمركن و شخ خووام بگرێ و (شخ بھلوول)ی برای و چوار شخی تریش نفی بكات. شخ بھلوول بۆ برای و چوار شخی تریش نفی بكات. شخ بھلوول بۆ كۆی ھات و رزكی زۆری لنراو بخاوو خزان و دەست كۆی ھات و رزكی زۆری لنراو بخاوو خزان و دەست و پوەندەوە چاودریكی باش كران، بتایبتی لالین و پوەندەوە چاودریكی باش كران، بتایبتی لالین اللی برازای، كر جزی و عومــــومیــــل ئاغای حج اللی برازای، كر جزی و عومــــومیــــل ئاغای حج و شارەی كۆیڵ كردبوون. لبقی خۆی لخانووەك و شارەی كۆیڵ كردبوون. لبقی خۆی لخانووەكمانوە تاكو حكومت دوای كوودەتا ســــربازییكی مانوە تاكو حكومت دوای كوودەتا ســــربازییكی

بكر ســــدقی عســــكری ل بكر ســــدقی عســــكری ل ١٩٣٦١٩٣٦/١٠١٠/٢٩٢٩ لبوردنی لبوردنی گشتی بۆ دەركردن و گڕانوە.گشتی بۆ دەركردن و گڕانوە.

٣-عبدولقادر سیبانی:-عبدولقادر سیبانی:عبدولقادر ســــیبانی خاوەنی رۆژنامی (ئلشباب)ی عبدولقادر ســــیبانی خاوەنی رۆژنامی (ئلشباب)ی بسرایی بوو، بیروباوەڕكی نتوەیی ھبوو، حكومتی بسرایی بوو، بیروباوەڕكی نتوەیی ھبوو، حكومتی چونك ،وە بۆ شاری كۆیسراوە دووری خستبراق لع چونك ،وە بۆ شاری كۆیسراوە دووری خستبراق لعوتاركــــی لدژی رككوتننامكی ملیك فیســــل وتاركــــی لدژی رككوتننامكی ملیك فیســــل لگڵ ئراندا لسای لگڵ ئراندا لسای ١٩٣٣١٩٣٣دا نووسی بوو. بپی ئو دا نووسی بوو. بپی ئو رككوتننامی بشــــك لرۆژھتی "شتولعرەب" رككوتننامی بشــــك لرۆژھتی "شتولعرەب" كۆیل و زاتوی. ئھلتی رەزا شــــای پحكومدرا ب كۆیل و زاتوی. ئھلتی رەزا شــــای پحكومدرا برزكی زۆری لگیراو چند مانگك لكۆی مایوە تاكو رزكی زۆری لگیراو چند مانگك لكۆی مایوە تاكو

لبوردنی بۆ دەرچوو و گڕایوە بسرا.لبوردنی بۆ دەرچوو و گڕایوە بسرا.٤-زەنوون ئییووب:-زەنوون ئییووب:

زەنوون ئییووبی كسایتی پشكوتنخوازی كۆمۆنستی زەنوون ئییووبی كسایتی پشكوتنخوازی كۆمۆنستی خاوەن گۆڤاری (ئلمجلل)ی ماركسی دوور خرایوە خاوەن گۆڤاری (ئلمجلل)ی ماركسی دوور خرایوە وەو رۆشنبیرەكانی شارەكمایكی لو ماوەیبۆ كۆی وەو رۆشنبیرەكانی شارەكمایكی لو ماوەیبۆ كۆی

رزكی زۆریان لدەنا تاكو گڕایوە بغدا(رزكی زۆریان لدەنا تاكو گڕایوە بغدا(٣٢٣٢).).كۆیو حیزب سیاسییكان:كۆیو حیزب سیاسییكان:

كۆیو الوەكانی دەوركی گرنگیان لدامزراندنی كۆمی كۆیو الوەكانی دەوركی گرنگیان لدامزراندنی كۆمی سیاسی كوردیدا ھبوو. كاتك كقوتابییكانی ھولرو سیاسی كوردیدا ھبوو. كاتك كقوتابییكانی ھولرو كۆیو كركووك و ســــلمانی كۆمیكی سیاسیان كۆیو كركووك و ســــلمانی كۆمیكی سیاسیان بناوی (كۆمی داركر) لسای بناوی (كۆمی داركر) لسای ١٩٣٧١٩٣٧دا دامزراند، دا دامزراند، الوەكانی ئم شارەی كۆی لپشنگكانی دامزراندنی الوەكانی ئم شارەی كۆی لپشنگكانی دامزراندنی ئو كۆمی بوون. وەك مامۆســــتا مووســــا سمد ئو كۆمی بوون. وەك مامۆســــتا مووســــا سمد دەیگایوە دەســــتی دامزرنری كۆمی داركر دەیگایوە دەســــتی دامزرنری كۆمی داركر بریتــــی بوون ل: یوونس ددار ل (كۆی) و مســــتفا بریتــــی بوون ل: یوونس ددار ل (كۆی) و مســــتفا عوزری و فتاح جببار و مووسا سمد ل (ھولر) عوزری و فتاح جببار و مووسا سمد ل (ھولر) و نوورەدین بھائددین ل (كركووك)(و نوورەدین بھائددین ل (كركووك)(٣٣٣٣). (دوكتۆر ). (دوكتۆر موكڕڕەم تابانی)ش لبارەی دامزراندنی كۆمی موكڕڕەم تابانی)ش لبارەی دامزراندنی كۆمی داركــــرەوە دە: "كۆمی داركر لنیوەی یكمی داركــــرەوە دە: "كۆمی داركر لنیوەی یكمی مانگی ئیلوولی ســــای مانگی ئیلوولی ســــای ١٩٣٧١٩٣٧دا لكركووك دامزراو دا لكركووك دامزراو خوالخۆش بوو یونس دــــدار دامزرنری بوو و لو خوالخۆش بوو یونس دــــدار دامزرنری بوو و لو كات لكۆیوە ھاتبووە كركووك بۆ خوندنی قۆناغی كات لكۆیوە ھاتبووە كركووك بۆ خوندنی قۆناغی

ئامادەیی لدواناوەندیی كركووك(ئامادەیی لدواناوەندیی كركووك(٣٤٣٤).).كاتك ك "كۆمی داركر" لســــای كاتك ك "كۆمی داركر" لســــای ١٩٣٩١٩٣٩دا بووە دا بووە حزبی ھیوا بســــرۆكایتی مامۆســــتا رەفیق حیلمی حزبی ھیوا بســــرۆكایتی مامۆســــتا رەفیق حیلمی (١٨٩٨١٨٩٨-١٩٦٠١٩٦٠)، یونس ددار بسكرتری گشتی حزبی )، یونس ددار بسكرتری گشتی حزبی ھیوا ھبژردرا. ركخراوەكانی لكوردستان و بتایبتی ھیوا ھبژردرا. ركخراوەكانی لكوردستان و بتایبتی لكۆی چاالكییكی زۆریان نواند ئمش بھۆی خبات لكۆی چاالكییكی زۆریان نواند ئمش بھۆی خبات و كۆششی (ددار)ی ســــكرتری گشتی بوو. گلك و كۆششی (ددار)ی ســــكرتری گشتی بوو. گلك الوو كسایتی ناســــراوی ھنای ناو ریزەكانی حزبی الوو كسایتی ناســــراوی ھنای ناو ریزەكانی حزبی ھیوا، لوان كاك زیاد ئاغای غفووری و تاھیر سادیق ھیوا، لوان كاك زیاد ئاغای غفووری و تاھیر سادیق و عوســــمان حبیب و مال محمــــدی دالوەرو عومر و عوســــمان حبیب و مال محمــــدی دالوەرو عومر عبدوو ئحمدی حم مالو شاعیری پشكوتنخواز عبدوو ئحمدی حم مالو شاعیری پشكوتنخواز ئحمد دزارو كامیل بھجت و رۆســــتم حوزی و ئحمد دزارو كامیل بھجت و رۆســــتم حوزی و تاھیر ئحمد حوزی و تۆفیق ســــدیق (قندیل) و تاھیر ئحمد حوزی و تۆفیق ســــدیق (قندیل) و ئسعد محمد حوزی. ھر جارە لمای یككیان ئسعد محمد حوزی. ھر جارە لمای یككیان كۆ دەبوونوەو زۆرجار سكرتری حزبیش ئامادە دەبوو. كۆ دەبوونوەو زۆرجار سكرتری حزبیش ئامادە دەبوو. و حیزبندامــــی ئئ كــــی نوێ بۆ بوونندامر ئگ و حیزبندامــــی ئئ كــــی نوێ بۆ بوونندامر ئگسوندی خواردبا، ئوا سوند خواردنكی بقورئان و سوندی خواردبا، ئوا سوند خواردنكی بقورئان و نخشی كوردستان و خنجر بوو، ك خیانت لگڵ نخشی كوردستان و خنجر بوو، ك خیانت لگڵ حــــزب و نتوەی كورد نكن و لدژی فاشــــییت و حــــزب و نتوەی كورد نكن و لدژی فاشــــییت و

نازییت ت بكۆشن(نازییت ت بكۆشن(٣٥٣٥).).دەســــتیك لالوە ھۆشــــیارە پشــــكوتنخوازەكان دەســــتیك لالوە ھۆشــــیارە پشــــكوتنخوازەكان لپایزی لپایزی ١٩٤٤١٩٤٤دا حزبی شیوعی كوردستانیان دامزراندو دا حزبی شیوعی كوردستانیان دامزراندو بوكراوەیكیــــان وەك ئــــۆرگان بناوی (شــــۆڕش) بوكراوەیكیــــان وەك ئــــۆرگان بناوی (شــــۆڕش) دەرچوانــــد، بۆیــــ پیان دەگوتن (حزبی شــــۆڕش). دەرچوانــــد، بۆیــــ پیان دەگوتن (حزبی شــــۆڕش). لدەستی سركردایتی حزبك (لدەستی سركردایتی حزبك (٣) ئندامی كۆیی ) ئندامی كۆیی ھبوون، ئو سركردایتیی بم جۆرە ھبژردرابوو:ھبوون، ئو سركردایتیی بم جۆرە ھبژردرابوو:

١- ساح حیدەر عاسم حیدەری (ھولر) سكرتری - ساح حیدەر عاسم حیدەری (ھولر) سكرتری مكتبی سیاسیمكتبی سیاسی

٢- نافیع یونس (ھولر) ئندام.- نافیع یونس (ھولر) ئندام.٣- رەشید عبدولقادر (ھولر) ئندام.- رەشید عبدولقادر (ھولر) ئندام.

٤- نووری محمد ئمین (سلمانی) ئندام.- نووری محمد ئمین (سلمانی) ئندام.٥- علی عبدو ئمین (كۆی) ئندام.- علی عبدو ئمین (كۆی) ئندام.٦- عبدولكریم تۆفیق (كۆی) ئندام..- عبدولكریم تۆفیق (كۆی) ئندام..

٧- عبدولسمد محمد بننا (كۆی) ئندام(- عبدولسمد محمد بننا (كۆی) ئندام(٣٦٣٦).).زۆربــــی ئندامانی حزبی ھیوا دەیانویســــت حزبكی زۆربــــی ئندامانی حزبی ھیوا دەیانویســــت حزبكی نتوەیــــی دیموكراتی جمــــاوەری لپناوی رزگاریی نتوەیــــی دیموكراتی جمــــاوەری لپناوی رزگاریی نیشــــتمانی دابمزرنن، بتایبتی لكۆتایی جنگی نیشــــتمانی دابمزرنن، بتایبتی لكۆتایی جنگی دووەمــــی جیھانی قۆناغی مافی چارەنووســــی نتوە دووەمــــی جیھانی قۆناغی مافی چارەنووســــی نتوە ژردەستكان ھاتبوو. بۆی ل سای ژردەستكان ھاتبوو. بۆی ل سای ١٩٤٥١٩٤٥دا حزبكیان دا حزبكیان دامزراند بناوی حزبــــی رزگاری كورد، بم ھندك دامزراند بناوی حزبــــی رزگاری كورد، بم ھندك لئندامــــ چاالككانــــی چوون پاڵ حزبی شۆڕشــــی لئندامــــ چاالككانــــی چوون پاڵ حزبی شۆڕشــــی

ماركسی.ماركسی.ئــــو گۆڕانكارییــــی لبزووتنــــوەی رزگاریخــــوازی ئــــو گۆڕانكارییــــی لبزووتنــــوەی رزگاریخــــوازی كــــورد لــــ رۆژھتی كوردســــتان روویــــداو كۆماری كــــورد لــــ رۆژھتی كوردســــتان روویــــداو كۆماری دیموكراتیی كوردستان بسرۆكایتی قازیی محمد دیموكراتیی كوردستان بسرۆكایتی قازیی محمد

لــــ لــــ ١٩٤٦١٩٤٦/١/٢٢٢٢دا دامــــزرا ئمــــ بــــووە ھاندەرك دا دامــــزرا ئمــــ بــــووە ھاندەرك بــــۆ دروســــتبوونی حزبكــــی نتوەیــــی دیموكراتی بــــۆ دروســــتبوونی حزبكــــی نتوەیــــی دیموكراتی پشكوتنخواز ل باشووری كوردستان ب ناوی "پارتی پشكوتنخواز ل باشووری كوردستان ب ناوی "پارتی مدا، كیكۆنگرەی سدواییدا لل دیموكراتی كورد"، ك مدا، كیكۆنگرەی سدواییدا لل دیموكراتی كورد"، كلشــــاری كركووك ل لشــــاری كركووك ل ١٩٥٣١٩٥٣/١/٢٦٢٦دا بسترا ناوەكی دا بسترا ناوەكی كــــرا ب (پارتــــی دیموكراتی كوردســــتان). یكمین كــــرا ب (پارتــــی دیموكراتی كوردســــتان). یكمین سركردایتی پارتی لرۆژی دامزراندنیدا بم جۆرەی سركردایتی پارتی لرۆژی دامزراندنیدا بم جۆرەی

خوارەوە ھبژردرا:خوارەوە ھبژردرا:١- مال مستفای بارزانی - سرۆكی پارتی دیموكراتی - مال مستفای بارزانی - سرۆكی پارتی دیموكراتی

كوردستانكوردستان٢- شــــخ لتیفی شــــخ محموود- جگری یكمی - شــــخ لتیفی شــــخ محموود- جگری یكمی

سرۆكسرۆك٣- كاكزیــــاد ئاغــــای غفــــووری- جگــــری دووەمی - كاكزیــــاد ئاغــــای غفــــووری- جگــــری دووەمی

سرۆك.سرۆك.٤- ھمزە عبدو- سكرتری كۆمیتی ناوەندی- ھمزە عبدو- سكرتری كۆمیتی ناوەندی

٥- د.جعفر محمد كریم- ئندام - د.جعفر محمد كریم- ئندام ٦- میرحاج ئحمد- ئندام- میرحاج ئحمد- ئندام

٧- علی عبدو موھندیس- ئندام- علی عبدو موھندیس- ئندام٨- ساح یووسفی- ئندام- ساح یووسفی- ئندام

٩- عبدولكریم تۆفیق- ئندام- عبدولكریم تۆفیق- ئندام١٠١٠- رەشید عبدولقادر- ئندام- رەشید عبدولقادر- ئندام١١١١- رەشید باجالن- ئندام- رەشید باجالن- ئندام

١٢١٢- مال حكیم خانقینی- ئندام- مال حكیم خانقینی- ئندام١٣١٣- عونی یووسف- ئندام- عونی یووسف- ئندام١٤١٤- مستفا خۆشناو- ئندام- مستفا خۆشناو- ئندام١٥١٥- محدین معروف- ئندام- محدین معروف- ئندام

١٦١٦- عبدولســــمد محمد بننا- ئندامی یدەگی - عبدولســــمد محمد بننا- ئندامی یدەگی یكمیكم

ئندامانــــی كۆمیتــــی ناوەندی كۆبوونــــوەو لنوان ئندامانــــی كۆمیتــــی ناوەندی كۆبوونــــوەو لنوان خۆیاندا بم جۆرە ئندامانی مكتبی سیاسی حزبیان خۆیاندا بم جۆرە ئندامانی مكتبی سیاسی حزبیان

ھبژارد:ھبژارد:١-ھمزە عبدوال ــ بســــكرتری كۆمیتی ناوەندی -ھمزە عبدوال ــ بســــكرتری كۆمیتی ناوەندی

ھبژردرا.ھبژردرا.٢- د.جعفر محمد كریم- ئندام.- د.جعفر محمد كریم- ئندام.٣- علی عبدو موھندیس- ئندام.- علی عبدو موھندیس- ئندام.

٤- عبدولكریم تۆفیق - ئندام.- عبدولكریم تۆفیق - ئندام.٥- رەشید عبدولقادر- ئندام(- رەشید عبدولقادر- ئندام(٣٧٣٧).).

م حزبی ناوەندیــــی ئی كۆمیتكھاتــــپك لكات م حزبی ناوەندیــــی ئی كۆمیتكھاتــــپك لكاتنتوەیی دیموكراتیی ورد دەبینوە، بتواوی ھست نتوەیی دیموكراتیی ورد دەبینوە، بتواوی ھست دەكین خباتگە كۆییكان دەوركی دیاریان بووە لو دەكین خباتگە كۆییكان دەوركی دیاریان بووە لو ســــركردایتییی پارتی، بو واقیعی كاكزیاد ئاغا ســــركردایتییی پارتی، بو واقیعی كاكزیاد ئاغا بدولی ععك لر یرۆك و ھگری دووەمی سجب بدولی ععك لر یرۆك و ھگری دووەمی سجبو عبدولكریم تۆفیق بئندامی مكتبی سیاســــی و و عبدولكریم تۆفیق بئندامی مكتبی سیاســــی و مســــتفا خۆشناو وەك لھندێ ســــرچاوەدا ھاتووە مســــتفا خۆشناو وەك لھندێ ســــرچاوەدا ھاتووە بئندامی كۆمیتی ناوەندی و عبدولسمد محمد بئندامی كۆمیتی ناوەندی و عبدولسمد محمد بنناش بئندامی یدەگی یكمی كۆمیتی ناوەندیی بنناش بئندامی یدەگی یكمی كۆمیتی ناوەندیی حزبك ھبژردراون، ك ھر پنجیان كۆیی بوون و حزبك ھبژردراون، ك ھر پنجیان كۆیی بوون و

دەوركی چاالكیان لپارتیدا بینیوە.دەوركی چاالكیان لپارتیدا بینیوە.چاالكی پارتی دیموكراتیی كوردستان لھموو الیكی چاالكی پارتی دیموكراتیی كوردستان لھموو الیكی كوردســــتان پرەی ســــندو لكۆی بناو جماوەری كوردســــتان پرەی ســــندو لكۆی بناو جماوەری رۆشنبیرو كاســــبكارو جووتیارو بورژوازی نیشتمانیدا رۆشنبیرو كاســــبكارو جووتیارو بورژوازی نیشتمانیدا وەییتن كوردســــتانیی م حزبپاڵ ئوبووەوە، لب وەییتن كوردســــتانیی م حزبپاڵ ئوبووەوە، لبدیموكراتیــــدا، حزبكی تر بنــــاوی (حزبی رزگاری دیموكراتیــــدا، حزبكی تر بنــــاوی (حزبی رزگاری نیشتمانی) لناوچكدا كوت جموجۆڵ، ك لراستیدا نیشتمانی) لناوچكدا كوت جموجۆڵ، ك لراستیدا باكی نیمچ ئاشــــكرای حیزبی شیوعی عراق بوو. باكی نیمچ ئاشــــكرای حیزبی شیوعی عراق بوو. و حزبكی ئكخراودا ر و حزبكی ئكخراوی ١٩٤٦١٩٤٦دا ررەتای ســــاســــی لرەتای ســــاســــل كۆیفا خۆشناو لتی عوسمان مســــتركردایســــب كۆیفا خۆشناو لتی عوسمان مســــتركردایســــبكوتبــــووە چاالكی نواندن لناو جمــــاوەری كركارو كوتبــــووە چاالكی نواندن لناو جمــــاوەری كركارو جوتیــــارو رۆشــــنبیرانداو لمانگی تشــــرینی یكمی جوتیــــارو رۆشــــنبیرانداو لمانگی تشــــرینی یكمی ١٩٤٦١٩٤٦دا مامۆستا كریم ئحمد داود برپرسیارییتی دا مامۆستا كریم ئحمد داود برپرسیارییتی چاالكییكانی ئو حزبی گرت ئســــتۆ، چونك لو چاالكییكانی ئو حزبی گرت ئســــتۆ، چونك لو مانگدا بمامۆســــتای وەرزش لقوتابخانی ناوەندیی مانگدا بمامۆســــتای وەرزش لقوتابخانی ناوەندیی كۆی دامزرابــــوو، كادیركی بــــاوەڕ بھزی حیزبی كۆی دامزرابــــوو، كادیركی بــــاوەڕ بھزی حیزبی ی وەستایانی كۆیكخراوەكراق بوو. رشــــیوعی ع ی وەستایانی كۆیكخراوەكراق بوو. رشــــیوعی ع

بڕوەبردو متمانی خككی وەرگرت.بڕوەبردو متمانی خككی وەرگرت.كاتك چاالكییكانــــی پارتی و رزگاریی نیشــــتمانی كاتك چاالكییكانــــی پارتی و رزگاریی نیشــــتمانی برەنگاری یكتــــر بوون، لیژنیكیــــان پكوەنا بۆ برەنگاری یكتــــر بوون، لیژنیكیــــان پكوەنا بۆ ھاریــــكاری كردنی یكترو ئم دوو حزب بھاوبشــــی ھاریــــكاری كردنی یكترو ئم دوو حزب بھاوبشــــی نورۆزی ســــای نورۆزی ســــای ١٩٤٧١٩٤٧یان ســــازداو خۆپیشاندانكانی یان ســــازداو خۆپیشاندانكانی مانگــــی نیشــــتمانییكی ڕینــــراپ مانگــــی ســــردەمی نیشــــتمانییكی ڕینــــراپ ســــردەمی كانوونــــی دووەمــــی كانوونــــی دووەمــــی ١٩٤٨١٩٤٨یان بیكــــوە ئنجامدا بۆ یان بیكــــوە ئنجامدا بۆ ھوەشــــاندنوەی پیمانی (جبر- بیڤن)، ك ناودار ھوەشــــاندنوەی پیمانی (جبر- بیڤن)، ك ناودار بوو بپیمانی (پۆرتســــمۆپ) و كاك زیادی نونری بوو بپیمانی (پۆرتســــمۆپ) و كاك زیادی نونری كۆی لسر لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان لدژی كۆی لسر لیستی پارتی دیموكراتی كوردستان لدژی ئــــو پیمان وازھنانی خۆی لئندامیتی پرلمانی ئــــو پیمان وازھنانی خۆی لئندامیتی پرلمانی عراق لخۆپیشــــاندانكی ھاوبشــــی پارتی و حزبی عراق لخۆپیشــــاندانكی ھاوبشــــی پارتی و حزبی رزگاری نیشتمانی راگیاندو كاك علی عبدو دەقی رزگاری نیشتمانی راگیاندو كاك علی عبدو دەقی وازھنانكــــی ئو ئندامــــی پرلمانی برەو رووی وازھنانكــــی ئو ئندامــــی پرلمانی برەو رووی

جماوەری خۆپیشاندەر خوندەوە.جماوەری خۆپیشاندەر خوندەوە.چاالكییكانی پارتی و رزگاریی نیشــــتمانی ھرچندە چاالكییكانی پارتی و رزگاریی نیشــــتمانی ھرچندە نھنی بوون، بم ھموو كسكی ھۆشیار ھستیان نھنی بوون، بم ھموو كسكی ھۆشیار ھستیان پ دەكرد. چونك ھریكیان كتبخانیكی حزبیان پ دەكرد. چونك ھریكیان كتبخانیكی حزبیان لناو بازاڕی كۆیدا ھبوو، بزۆری ئندام و الینگرانی لناو بازاڕی كۆیدا ھبوو، بزۆری ئندام و الینگرانی حزبكان لیان كۆدەبوونوە. پارتی كتبخانی (حاجی حزبكان لیان كۆدەبوونوە. پارتی كتبخانی (حاجی قــــادری كۆیــــی) و رزگاریی نیشــــتمانیش كتبخانی قــــادری كۆیــــی) و رزگاریی نیشــــتمانیش كتبخانی (كوسنجاق)ی ھبوو و گلك كتبی ماركسی گرتبووە (كوسنجاق)ی ھبوو و گلك كتبی ماركسی گرتبووە خۆ. لسرەتادا سید ئنوەر سید ئحمد برزنجی خۆ. لسرەتادا سید ئنوەر سید ئحمد برزنجی بڕوەبری بوو، لدوای ئویش شاعیری كورد ئحمد بڕوەبری بوو، لدوای ئویش شاعیری كورد ئحمد

دزار لپایزی سای (دزار لپایزی سای (١٩٤٦١٩٤٦)ەوە برپرسی بوو.)ەوە برپرسی بوو.دوای دامركاندنــــوەی ھچوونی جماوەری میللتی دوای دامركاندنــــوەی ھچوونی جماوەری میللتی كــــوردو عرەب لراپڕین نیشــــتمانییكی كانوونی كــــوردو عرەب لراپڕین نیشــــتمانییكی كانوونی در لد سمید محتی ســــدا، حكوم در لد سمید محتی ســــدووەمی دووەمی ١٩٤٨١٩٤٨دا، حكوم١٩٤٨١٩٤٨/٥/١٥١٥دا ببیانووی پاراســــتنی ئاسایشی عراق دا ببیانووی پاراســــتنی ئاسایشی عراق لكاتی شڕی دەوت عرەبییكان لدژی دروستبوونی لكاتی شڕی دەوت عرەبییكان لدژی دروستبوونی دەوتی ئیسرائیل، ئحكامی عورفی راگیاند. لسایی دەوتی ئیسرائیل، ئحكامی عورفی راگیاند. لسایی عورفی، گرتنی تكۆشران دەستی پكردو لكۆی ئم عورفی، گرتنی تكۆشران دەستی پكردو لكۆی ئم

زاتانی خوارەوە گیران و رەوانی ھولر كران:زاتانی خوارەوە گیران و رەوانی ھولر كران:١- ئحمد دزار.- ئحمد دزار.

٢- رۆستم حوزی.- رۆستم حوزی.٣- سادق جمیل ئاغای حوزی.- سادق جمیل ئاغای حوزی.

٤- مجید كاكی حاجی محموود.- مجید كاكی حاجی محموود.٥- مال مجیدی موفتی.- مال مجیدی موفتی.

٦- عبدولەحمانی محموود ئاغای حوزی.- عبدولەحمانی محموود ئاغای حوزی.٧- فایق جلیل حوزی.- فایق جلیل حوزی.

ئم تكۆشــــران دران دادگای عورفی عســــكری و ئم تكۆشــــران دران دادگای عورفی عســــكری و ھریك بۆ ماوەی جیا جیا حوكمدران(ھریك بۆ ماوەی جیا جیا حوكمدران(٣٨٣٨) و ناردران ) و ناردران

بۆ بندیخانی مركزیی بغدا.بۆ بندیخانی مركزیی بغدا.دوای بندكردنی ئندامانی حزبی رزگاریی نیشــــتمانی دوای بندكردنی ئندامانی حزبی رزگاریی نیشــــتمانی ك لسای (ك لسای (١٩٤٩١٩٤٩)وە چوو بووەوە ناو حزبی شیوعی )وە چوو بووەوە ناو حزبی شیوعی عــــراق. نۆرە ھات ســــر ئنــــدام و كادیرانی پارتی عــــراق. نۆرە ھات ســــر ئنــــدام و كادیرانی پارتی دیموكراتی و گلك كادیری پشكوتووی وەك (علی دیموكراتی و گلك كادیری پشكوتووی وەك (علی عبدو) و (عومری حبیب)ی ناسراو ب (عومرە عبدو) و (عومری حبیب)ی ناسراو ب (عومرە (ر دەبابعوم) فای ناسراو بر مستســــوور) و عوم (ر دەبابعوم) فای ناسراو بر مستســــوور) و عومبیاری گرتنیان بۆ دەرچوو بم خۆیان بدەســــتوە بیاری گرتنیان بۆ دەرچوو بم خۆیان بدەســــتوە

نداو خۆیان لبرچاوی پیاوانی رژم شاردەوە.نداو خۆیان لبرچاوی پیاوانی رژم شاردەوە.مژووی سیاسی كۆی، بریتی بوو لملمالنی حزبایتی مژووی سیاسی كۆی، بریتی بوو لملمالنی حزبایتی نوان پارتی و حزبی شــــیوعی. لو كاتی ك پارتی نوان پارتی و حزبی شــــیوعی. لو كاتی ك پارتی ھنگاوی لســــرەخۆی بۆ پشوە دەناو نیدەویست ھنگاوی لســــرەخۆی بۆ پشوە دەناو نیدەویست لرگای خۆپیشــــاندانوە لشــــاركی بچووكی وەكو لرگای خۆپیشــــاندانوە لشــــاركی بچووكی وەكو كۆی قوربانی بكادیرو ئندامانی خۆی بدات، دەبینرا كۆی قوربانی بكادیرو ئندامانی خۆی بدات، دەبینرا حزبی شــــیوعی لو شارە خۆپیشــــاندانی وای دەكرد حزبی شــــیوعی لو شارە خۆپیشــــاندانی وای دەكرد زۆرجار دەگیشــــت خۆپیشاندانی چكدارانو بریندارو زۆرجار دەگیشــــت خۆپیشاندانی چكدارانو بریندارو گیراوكی زۆری لدەكوتوە، تاگیشت ئو رادەیی گیراوكی زۆری لدەكوتوە، تاگیشت ئو رادەیی لھبژاردنــــی ئندامانی پرلمانی عــــراق ل لھبژاردنــــی ئندامانی پرلمانی عــــراق ل ١٧١٧ی ی مانگی كانوونی دووەمی مانگی كانوونی دووەمی ١٩٥٣١٩٥٣دا حزبی شیوعی لدژی دا حزبی شیوعی لدژی ئو ھبژاردن خۆپیشــــاندانكی چكدارانی سازدا، ئو ھبژاردن خۆپیشــــاندانكی چكدارانی سازدا، ،و حزبی ئكخراوی كۆیركردەكانی رســــك لكی ،و حزبی ئكخراوی كۆیركردەكانی رســــك لكیك ناوی (ئســــعد محمد حوزی) بوو، كفنكی ك ناوی (ئســــعد محمد حوزی) بوو، كفنكی ســــپی لســــر جلكانی لبركردو دەمانچی رووتی ســــپی لســــر جلكانی لبركردو دەمانچی رووتی گرت دەســــت و بپش جماوەری خۆپیشــــاندەرانی گرت دەســــت و بپش جماوەری خۆپیشــــاندەرانی ورەی كۆیوتی گمزگوت و لك كــــبژاردندژی ھ ورەی كۆیوتی گمزگوت و لك كــــبژاردندژی ھسندوقی ھبژاردنكی شكاندو ھاواری كرد: (تا بند سندوقی ھبژاردنكی شكاندو ھاواری كرد: (تا بند كراوە سیاسییكان ئازاد نكرن ناب چ ھبژاردنك كراوە سیاسییكان ئازاد نكرن ناب چ ھبژاردنك بكرێ). ئینجا چوون مزگوتی بایز ئاغاو سندوقی ئو بكرێ). ئینجا چوون مزگوتی بایز ئاغاو سندوقی ئو ماوەرەكشیان شكاند ئینجا جكبژاردنندەی ھبم ماوەرەكشیان شكاند ئینجا جكبژاردنندەی ھبم

بوەیان لكرد.بوەیان لكرد.كاتك پیمانی بغدا لشوباتی كاتك پیمانی بغدا لشوباتی ١٩٥٥١٩٥٥دا لنوانی عراق دا لنوانی عراق ران و پاكستان چووندواییشدا ئستراو لو توركیا ب ران و پاكستان چووندواییشدا ئستراو لو توركیا بپای. لكۆی خۆپیشاندانكی گورە لالین ئندام و پای. لكۆی خۆپیشاندانكی گورە لالین ئندام و كادیرانی حیزبی شیوعی و پارتی ئنجام دراو پۆلیس كادیرانی حیزبی شیوعی و پارتی ئنجام دراو پۆلیس تقی كردو چند كســــكی بسختی برینداركرد و تقی كردو چند كســــكی بسختی برینداركرد و لئنجامیشــــدا گلــــك كس گیــــران و دران دادگاو لئنجامیشــــدا گلــــك كس گیــــران و دران دادگاو

حوكمدران.حوكمدران.لو دەمدا مژووی سیاسی كورد لكۆی بووە مژووی لو دەمدا مژووی سیاسی كورد لكۆی بووە مژووی ملمالنی نوان حكومت و میللت، ك حزبی شیوعی ملمالنی نوان حكومت و میللت، ك حزبی شیوعی و پارتی دیموكراتی لكوردستان پشەوییان دەكرد، و پارتی دیموكراتی لكوردستان پشەوییان دەكرد، كاتــــك ك لســــای كاتــــك ك لســــای ١٩٥٧١٩٥٧دا (بــــرەی یكگرتووی دا (بــــرەی یكگرتووی نیشــــتمانی) ب بیاننامیك لــــرۆژی نیشــــتمانی) ب بیاننامیك لــــرۆژی ١٩٥٧١٩٥٧/٣/٩دا دا راگینراو حزبی نیشتمانی دیموكراتی و حزبی شیوعی راگینراو حزبی نیشتمانی دیموكراتی و حزبی شیوعی عراق و حزبی سربخۆیی و حزبی بعس)ی گرت خۆ، عراق و حزبی سربخۆیی و حزبی بعس)ی گرت خۆ، پارتی دیموكراتی كوردستان لگدا نبوو. بم پارتی پارتی دیموكراتی كوردستان لگدا نبوو. بم پارتی و حیزبی شیوعی لیژنیكی ھاوكارییان لنوان خۆیاندا و حیزبی شیوعی لیژنیكی ھاوكارییان لنوان خۆیاندا پكھناو بووە بنچینیك بۆ برەیكی دوو قۆی نوان پكھناو بووە بنچینیك بۆ برەیكی دوو قۆی نوان

.كردوو حزبھ.كردوو حزبھئگر لماوەی پنجاكانی ســــدەی بیستمدا سرنج ئگر لماوەی پنجاكانی ســــدەی بیستمدا سرنج بدەینــــ گۆڕانكاریــــی بزووتنــــوەی نتوەیی كورد بدەینــــ گۆڕانكاریــــی بزووتنــــوەی نتوەیی كورد

لچوارچوەی پارتی دیموكراتیی كوردستان، دەبینین لچوارچوەی پارتی دیموكراتیی كوردستان، دەبینین زۆر كادیرو سركردەی بتوانا لو حزب جماوەرییدا زۆر كادیرو سركردەی بتوانا لو حزب جماوەرییدا دەوركی بایان بینی. لمانگی مارتی دەوركی بایان بینی. لمانگی مارتی ١٩٥١١٩٥١دا كۆنگرەی دا كۆنگرەی دووەمی پارتی بنھنی لبغدا بستراو كۆمیتیكی دووەمی پارتی بنھنی لبغدا بستراو كۆمیتیكی

ناوەندیی كاتی لم زاتان ھبژردرا:ناوەندیی كاتی لم زاتان ھبژردرا:١- مامۆستا ئیبراھیم ئحمد فتاح.- مامۆستا ئیبراھیم ئحمد فتاح..(ر دەبابعوم) فار مستعوم -.(ر دەبابعوم) فار مست٢- عوم

٣- بكر ئیسماعیل محمد.- بكر ئیسماعیل محمد.٤- محمد ئمین معرووف.- محمد ئمین معرووف.

٥- نووری شاوەیس.- نووری شاوەیس.٦- جلیل ھوشیار(- جلیل ھوشیار(٣٩٣٩).).

كات ســــرنج دەدەین ئم ناوان دەبینین لشــــش كات ســــرنج دەدەین ئم ناوان دەبینین لشــــش كسیان سیان كسایتی تكۆشری كۆیین.كسیان سیان كسایتی تكۆشری كۆیین.

كاتكیــــش ك لــــ كاتكیــــش ك لــــ ١٩٥٣١٩٥٣/١/٢٦٢٦دا كۆنگــــرەی پارتی دا كۆنگــــرەی پارتی دیموكراتی كورد لكركووك بستراو ناوی حزبك بووە دیموكراتی كورد لكركووك بستراو ناوی حزبك بووە (پارتی دیموكراتی كوردستانی عراق)، ئندامانی لیژنی (پارتی دیموكراتی كوردستانی عراق)، ئندامانی لیژنی

ناوەندیی و سركردایتی لم برزان ھبژردران:ناوەندیی و سركردایتی لم برزان ھبژردران:١- مال مستفای بارزانی- سرۆك.- مال مستفای بارزانی- سرۆك.

٢- میرحاج ئحمد- ئندام- میرحاج ئحمد- ئندام٣- دوكتۆر جعفر محمد كریم- ئندام- دوكتۆر جعفر محمد كریم- ئندام

٤- ئیبراھیم ئحمد فتاح- ئندام- ئیبراھیم ئحمد فتاح- ئندام٥- نووری سدیق شاویس- ئندام- نووری سدیق شاویس- ئندام

٦- علی عبدو موھندیس- ئندام- علی عبدو موھندیس- ئندام٧- نووری ئحمدی تھا- ئندام- نووری ئحمدی تھا- ئندام

٨- جالل تابانی- ئندام- جالل تابانی- ئندام٩- عومر مستفا (دەباب) – ئندام- عومر مستفا (دەباب) – ئندام

١٠١٠- رەشید عبدولقادر- ئندام- رەشید عبدولقادر- ئندام١١١١- محمد ئمین معرووف- ئندام- محمد ئمین معرووف- ئندام

١٢١٢- جلیل ھوشیار- ئندام.- جلیل ھوشیار- ئندام.لــــدوای كۆبوونوەی كۆمیتی ناوەندیش "مامۆســــتا لــــدوای كۆبوونوەی كۆمیتی ناوەندیش "مامۆســــتا كری كۆمیتســــكرتتاح" بد فحمــــئیبراھیــــم ئ كری كۆمیتســــكرتتاح" بد فحمــــئیبراھیــــم ئھبژردراو(ھبژردراو(٤٠٤٠) پارزەر "ھمزە عبدو" لحزب دوور ) پارزەر "ھمزە عبدو" لحزب دوور

خرایوە.خرایوە. و شیوعییبدومزە عی ھدا كوتل و شیوعییبدومزە عی ھی ١٩٥٦١٩٥٦دا كوتلســــای لســــالكوردســــتانییكان ھاتن ناو حــــزب و ناونرا (پارتی كوردســــتانییكان ھاتن ناو حــــزب و ناونرا (پارتی دیموكراتی یكگرتووی كوردستان) و دەستی كۆمیتی دیموكراتی یكگرتووی كوردستان) و دەستی كۆمیتی

ناوەندیی حزبك بم جۆرەی لھات:ناوەندیی حزبك بم جۆرەی لھات:١- ئیبراھیــــم ئحمــــد فتاح- ســــكرتری كۆمیتی - ئیبراھیــــم ئحمــــد فتاح- ســــكرتری كۆمیتی

ناوەندییناوەندیی٢- نووری شاوس- ئندام- نووری شاوس- ئندام٣- علی عبدو- ئندام- علی عبدو- ئندام٤- جالل تابانی- ئندام- جالل تابانی- ئندام

٥- عومر مستفا (دەباب) – ئندام- عومر مستفا (دەباب) – ئندام٦- محمد ئمین معرووف- ئندام- محمد ئمین معرووف- ئندام

٧- ھمزە عبدو- ئندام- ھمزە عبدو- ئندام٨- حمكریم فتحو- ئندام- حمكریم فتحو- ئندام٩- نژاد ئحمد عزیزاغا- ئندام- نژاد ئحمد عزیزاغا- ئندام

١٠١٠- خسرۆ تۆفیق- ئندام- خسرۆ تۆفیق- ئندام١١١١- حمید عوسمان ئبوبكر- ئندام- حمید عوسمان ئبوبكر- ئندام

١٢١٢- ساح حیدەری- ئندام- ساح حیدەری- ئندام١٣١٣- كمال فوئاد- ئندام- كمال فوئاد- ئندام

دوای ھاتنی كوتلی ھمزە عبدو و جماعتی ساح دوای ھاتنی كوتلی ھمزە عبدو و جماعتی ساح حیدەری بۆ ناو ریزەكانی پارتی، مكتبی سیاســــی حیدەری بۆ ناو ریزەكانی پارتی، مكتبی سیاســــی پارتی دیموكراتی یكگرتووی كوردســــتان بم جۆرە پارتی دیموكراتی یكگرتووی كوردســــتان بم جۆرە

دامزرایوە:دامزرایوە:١- ئیبراھیم ئحمد- سكرتری كۆمیتی ناوەندیی- ئیبراھیم ئحمد- سكرتری كۆمیتی ناوەندیی

٢- ســــاح حیــــدەری و جــــالل تابانــــی و ھمزە - ســــاح حیــــدەری و جــــالل تابانــــی و ھمزە عبدو و حمید عوســــمان بوون ئندامی مكتبی عبدو و حمید عوســــمان بوون ئندامی مكتبی

سیاسی(سیاسی(٤١٤١).).دوای ئو گۆڕانكارییانی نو پكھاتی سركردایتی دوای ئو گۆڕانكارییانی نو پكھاتی سركردایتی پارتیش كادیرو سركردەكانی كۆیی دەوركی برچاویان پارتیش كادیرو سركردەكانی كۆیی دەوركی برچاویان ھبوو و كســــایتی وەك مام جالل تابانی و علی ھبوو و كســــایتی وەك مام جالل تابانی و علی عبدوی موھندیس و عومر دەبابو محمد ئمین عبدوی موھندیس و عومر دەبابو محمد ئمین معرووف ھــــر لپایی خزمتگوزاریــــی كوردایتی معرووف ھــــر لپایی خزمتگوزاریــــی كوردایتی

مانوە.مانوە.كاتك كشۆڕشــــی كاتك كشۆڕشــــی ١٤١٤ی تمووزی ی تمووزی ١٩٥٨١٩٥٨ ھگیرسا، ھگیرسا، پیوەندیی نوان حزبی شــــیوعی عــــراق- ركخراوی پیوەندیی نوان حزبی شــــیوعی عــــراق- ركخراوی ھرمی كوردســــتان و پارتی دیموكراتیی كوردستان ھرمی كوردســــتان و پارتی دیموكراتیی كوردستان و بوو، چونكنی پتكی دوو الییوتننامككگای ررل و بوو، چونكنی پتكی دوو الییوتننامككگای ررلھردووال پشتگیریی شۆڕشــــكو كۆماری دیموكراتی ھردووال پشتگیریی شۆڕشــــكو كۆماری دیموكراتی عراقیان دەكردو لشــــاری كۆیــــ ھیچ گیروگرفتكی عراقیان دەكردو لشــــاری كۆیــــ ھیچ گیروگرفتكی سرەكیان لنوانیاندا نبوو. ك شۆڕشی رزگاریخوازی سرەكیان لنوانیاندا نبوو. ك شۆڕشی رزگاریخوازی ئیلوولیش ل ئیلوولیش ل ١٩٦١١٩٦١/٩/١١١١دا لدژی چوســــاندنوەی دا لدژی چوســــاندنوەی میللتی كوردو پشــــت گوێ خســــتنی ماددەی (میللتی كوردو پشــــت گوێ خســــتنی ماددەی (٣)ی )ی دەستووری كاتیی كۆماری عراق، كۆی بووە قیكی دەستووری كاتیی كۆماری عراق، كۆی بووە قیكی قایمی كوردایتی و ســــرھدان و پشتگیریی كردنی قایمی كوردایتی و ســــرھدان و پشتگیریی كردنی شۆڕشــــ مزنكی كوردو گلك سركردەو كادیری شۆڕشــــ مزنكی كوردو گلك سركردەو كادیری پشــــكوتووی پارتی دیموكراتی كوردستان دەوركی پشــــكوتووی پارتی دیموكراتی كوردستان دەوركی ســــرەكیان تدا بینی وەك علــــی عبدو ئمین و ســــرەكیان تدا بینی وەك علــــی عبدو ئمین و مام جالل تابانــــی و عومر دەبابو كاكزیاد ئاغاو مام جالل تابانــــی و عومر دەبابو كاكزیاد ئاغاو دوكتۆر فوئاد معســــووم و خالید سعید، لئفسرە دوكتۆر فوئاد معســــووم و خالید سعید، لئفسرە نیشتمانپروەرەكانی كۆیش بكر عبدولكریم حوزی نیشتمانپروەرەكانی كۆیش بكر عبدولكریم حوزی و نافیز جــــالل حوزی و نامیق عبدو حوزی و و نافیز جــــالل حوزی و نامیق عبدو حوزی و موالزم خدر عبدوو چندانی تر لكۆیی دسۆزەكانی موالزم خدر عبدوو چندانی تر لكۆیی دسۆزەكانی

كوردو كوردستان.كوردو كوردستان.لھنان كایی بیاننامــــ مژووییكی لھنان كایی بیاننامــــ مژووییكی ١١١١ی ئاداری ی ئاداری ١٩٧٠١٩٧٠دا كســــایتی عســــكری وەك نافیــــز جالل دا كســــایتی عســــكری وەك نافیــــز جالل حوزی لشــــاندی دانوستان لگڵ حكومتی عراق حوزی لشــــاندی دانوستان لگڵ حكومتی عراق بــــوو، كاتكیــــش بیاننامك مۆركرا ئــــم زات كرا بــــوو، كاتكیــــش بیاننامك مۆركرا ئــــم زات كرا بوەزیری كشــــتوكاڵ لحكومتی عراق لگڵ چوار بوەزیری كشــــتوكاڵ لحكومتی عراق لگڵ چوار وەزیری دیكی شۆڕشی ئیلوول نونری میللتی كورد وەزیری دیكی شۆڕشی ئیلوول نونری میللتی كورد بوون لو وەزارەتی عراق، ك سرۆك كۆماری ئوسا بوون لو وەزارەتی عراق، ك سرۆك كۆماری ئوسا

ئحمد حسن ئلبكر پكیھنابوو.ئحمد حسن ئلبكر پكیھنابوو.لدوای راپڕین مژووییكی جماوەری كوردســــتان لدوای راپڕین مژووییكی جماوەری كوردســــتان لبھاری سای لبھاری سای ١٩٩١١٩٩١دا لدژی رژمی بعسی فاشی و دا لدژی رژمی بعسی فاشی و لدواییدا دامزراندنی دەزگاكانی پرلمان و وەزارەتی لدواییدا دامزراندنی دەزگاكانی پرلمان و وەزارەتی ھرمی كوردستان، یكمین سرۆك وەزیرانی حكومتی ھرمی كوردستان، یكمین سرۆك وەزیرانی حكومتی ھرمی كوردســــتان د. فوئاد معسوومی كۆیی بوو. ھرمی كوردســــتان د. فوئاد معسوومی كۆیی بوو. كاتكیش لسای كاتكیش لسای ١٩٩٣١٩٩٣دا كابینی دووەمی حكومتی دا كابینی دووەمی حكومتی ھرمی كوردســــتان دامزرا، دیســــان بسرۆكایتی ھرمی كوردســــتان دامزرا، دیســــان بسرۆكایتی

سركردە(كاك كۆسرەت رەسوول علی) بوو. سركردە(كاك كۆسرەت رەسوول علی) بوو. دا ل ٢٠٠٤٢٠٠٤/٤/٩دا ل عسی فاشی لمی بدوای رووخانی رژل عسی فاشی لمی بدوای رووخانی رژلكۆییان جنابی مام جالل ماوەیك بووە سرۆكی كاتی كۆییان جنابی مام جالل ماوەیك بووە سرۆكی كاتی ئنجوومنی بڕوەبردنی كاروباری عراق و ئستاكش ئنجوومنی بڕوەبردنی كاروباری عراق و ئستاكش ك سای(ك سای(٢٠٠٧٢٠٠٧)ە سرۆك كۆماری عراقی فیدراو د. )ە سرۆك كۆماری عراقی فیدراو د. یمانی كوردستانرۆكی فراكسیۆنی ھاوپفوئادیش س یمانی كوردستانرۆكی فراكسیۆنی ھاوپفوئادیش س

لپرلمانی عراقی فیدڕادا.لپرلمانی عراقی فیدڕادا.

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،19رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی لكۆینوە

ۆی كیر لشاع

ی دارد یامگئار

ۆی كیر لشاع

ی دارد یامگئار

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،20رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی کلپوور

ق ســـركش و خۆڕاگرەكی شـــاری ھولر ھر لكۆنوە یك دەرگی ھبووە، ك ئویش "دەرگی گورە"ی، ك دەكوت بشی باشووری قوە، كاتی خۆی لزەمانی عوســـمانییكاندا بینایی ســـرەوەی دەرگك سرای حكومت وێ بووە، لموو دام و دەزگای میری لبووە، ھموستنتیق و تاپۆو زیندان و نفووس و شارەوانی

و دادگا. ئینجا ھرك شـــو دادەھات سر لئوارەكی دەرگای قت دادەخرا، بیانیانیش دەكرایوە. لدوا ســـانی ســـدەی نۆزدەھم دەرگایكی بچووك لـــ رۆژھتی قت كرایـــوە، ناویان لنابوو"دەرگـــی گچك" دەرگی قوللشـــیان پدەگوت، ك كاتی خۆی لـــو دەرگایوە"گردییكان"توانیبوویان بـــ یارمتی"حاجی عبۆ

ر شان بووبس ركیكیان لر پیاوان ئگئئوا(ژنان)دەیان ئركی زۆر گرانتریان لسر شان بووە،ئافرەت ھمیش بووە ب(قوربانی)ڕەنجی زیاتـــری داوەو ژیانی خۆی وەك مۆم تاواندۆتوە ...ل پناوی دوا ڕۆژی منداكانی و مردەكـــی خۆی ب خت كـــردووە ئگر شـــۆڕش وخباتیش بووب ئوا ل پشوەی پشوە بووە ل پیاوان زیاتر عارەقی ڕشتوە ڕەنجی داوە ماندوو بوونی كشاوە خۆ ئگر بوەوژن كوتبـــ مردەكی قزاو قدەریان ب ھر ھۆیك مردب ئوا جیگای مردەكی گرتۆتـــوە گنجی و جوانی خۆی ل ژیر پی ون وبنازبكڕاوە بگـــن خۆی ناوەو لـــباوكیان پوە دیار بت ب دیار یانوە دانیشتوە ب ســـد ھژاری و دەردەسری و كورەوەری ونان پـــوەری و خزمت چییتی توانیویتی سر برزان منداكانی پبگین ڕەنگ ئگر

.بواو نبیك ودوودەیان تكت دابچین بپ دراننكۆ و ئافرەتندی لرە دا باسی ھجا ل تیـــان لردایـــی مقۆ(ژنان)یـــن كدەكھمالیوە ب سبت و برانپیل وشت ومكیان ھات بن دكۆن بی خۆیان دادەوە كۆكۆبدھات گڕاون سربرزانو ڕوو سوڕان ژیاون متمانیان كردۆت سر تواناو ھبوونی خۆیان ووی خۆیان كردوە بناوو ئاب پاریزگاریان لجۆریكی وا پنجیان بۆ ڕاكشراوە ئافرینیان

ل كراوە،ڕزیان ل گیراوە.ھمین چاو ڕەشھمین چاو ڕەش

ئافرەتیكی شۆخی سورو سپی بوو سرو تاسی خۆشناوەتی لسر دەكرد جلی كوردی كودەری دەپۆشـــی ...ھمیش بســـكی ل خن دەنا لولی دەدا،گوارەی سگوی ل گوێ دەكرد... میشخۆوە دەكرد ھ ی بو كرمۆكبسكۆكبازنی ل دەســـتی دابوو ھمیشـــ چاوەكانی پكل بوو(ژنكی)چاو كراوەو زیرەك بوو گران

ئاغاو عبدولرەزاق ئاغای عوزی"دزە بكن ناو قو ھرش بكن سر سراو"كاكل ئاغا"ی برا گورەیان ل بندینخان دەربنن و رزگاری بكنو باشچاوەشكش ك ناوی"رەشید باشچاوەش"بوو، بكوژن. كات ك دەوتی عوســـمانی لشڕی یكمی جیھانی ١٩١٤- ١٩١٨ دۆڕاندی و رووخا، لشكری بریتانیا گیشت كوردستان و ھات ناو ،ەوای شارەكمانف ر، كاپتن ھای بوو بولھبینایكی نویان لخوارەوەی ق دروســـتكرد، سرایان گواســـتوە خوارێ، ھولر كرای لیواو یكم موتسریفی ھولریش داندرا ك"ئحمد عوسمان"بوو ئامۆزای مال ئفندی بوو"ئحمدە فندی"یان پدەگوت، مای لقت بوو، ھستا لالی باكووری قت دەرگایكی نوی كردەوە، و دەرگایوە ئوكاتییـــدا، لیان لو جادەیئبدەرگای"ئحمدی"ناســـراوە، ئمش لسای ١٩٢٢- ١٩٢٣ بووە، دەرگاكش برامبر گڕەكی

.یراوەیت

و سنگینی ڕوو خۆش و مام خۆش بیانیان زوو دەچـــووە (گومرك)موەی دەھنا كۆن كۆن دەگڕا ب زەخیرەی زستانی دەگۆڕیوە ك بركوتا،ســـاوار س نموش،نیسك،گبدووســـر دوودەس دانویی دەكشـــا .ئو جاریك مـــوە زەخیرەی یك ســـای دابین دەكرد جاوەنب بوەژن ب یان دەست كورت وھژارب، خاوەن مردبوو وەزعیشیان خراپ

نبوو، بم ھر حزی ل كار كردن بوو.زوول پلكزوول پلك

پلك زوول ژنی (ســـیدە الرەی)بوو ئویش ب میشـــوە ھزەخیرە دەگۆڕی ـــوەی بمرامپیلی پبوو زۆر قورس بوو ترازووی داری

پبوو.پلك خجیجپلك خجیج

پلك خجیج(پایزان)گوژو موژی دەفرۆشت خـــاوەن ماڵ و مرد بوو ب كۆنان دا دەگڕا ھاواری دەكرد (ھای گوژ ھای گوژ) كیاریكی یگجار زۆری ھبوو چونك مامی ل گڵ خكی خۆش بوو(ژنكی)ب ڕزی مردان بوو دڵ پـــ ب زەیی بوو زۆر دیندار بوو جاروباری نی خۆش دەكرد بانگی دەكرد مستی مندادمـــوژ و گوژی ب خۆڕایـــی دەدان یارمتی

ھژارانی دەدا. ماس پلك ماس پلك

خزانی مام فتاح ك دەكات داپیری (مال نوزاد)ئافرەتكـــی بـــ ناو بانگـــی ھولرە .ڕەمزانـــان لپـــاڵ مردەكی بـــ كرێ بۆ پلك) قانـــد تۆپت (تۆپیان)دەتحكومـــماس)چوت ناو پندو ئیدیۆمی كوردیوە.ئم ئافرەت ڕووسورە ھمیش یارمتی مردەكی دەدا .ھاوینان ماســـتاوی ساردی دەفرۆشت.زســـتانیش ڕەژووداری دەفرۆشت ئافرەتكی پیاوانی شۆخ و شـــنگ بوو...بم تۆزیك دەم وچاوی ب خوریك بوو.چاپوك وچوست و ئازا بوو ھمیش كالن گوچكی ل سر شانی دابوو قوو باسكی ھمای بوو كاری قورسی

پیاوانی دەكرد.ڕەمزانانیـــش ل گـــڵ مردەكی ھر خۆی

(تۆپی)ئاگردەدا دەی ھاویشت خكی ھولیر و بتۆپی ئ ی دەكرد بكتۆپ یان بمتمان(ژن) مڕۆژی دەبوون و ڕۆژیان دەشـــكاند ئ ندە ببوو ھ(یاسم) ناوی خۆی رگج بناوبانگ بوو .تنانت مردەكشی ب ناوی ئو

(ماستاحی پلكف)ی دەگوترادەناسرا پپلك سوتانپلك سوتان

فتاكان لح بیرم دێ لـــ ون بـــوەك خـــبست پیازە ژنكی روح سوكی قس خۆشی ی ســـوحبت چی...ئواران تۆلیكی سپی ب پشـــتی خۆی دادەدا (سمونی ئیعاشی)دەفرۆشت.گاتی ل گڵ گورەو بچوك دەكرد مردەكی (عومر خمۆكیان)پ دەگۆت جا ل ترسی ئوەی نوەكو سموونك بمنیتوە كس نێ كی ناچار ئواران خۆی ئو كارەی دەكرد.ھاواری دەكرد ی سمون ئوی نكی داكی میمون خكی ل بر قس خۆشكانی

سمونیان ل دەكی ... دواقس دواقس

داخی گرانم تا ئیســـتا ئم باسان ب تاریكی ماونتـــوە شـــتكی ئـــو تۆیان ل ســـر ننووسراوە شایانی باس كردن بت، من شاری ھولرم ب نمون ھنایوە. ڕەنگ ل شـــارو شارۆچككانی كوردستان سدان ئافرەت وژنی لم جۆرەیان ھبووب ب داخوە چون خانی ل بیر چوونوە .ك دەبوای تا ئیســـتا دەیان

كتب و نامیلكیان ل بارەیوە بنوسرێ.ســـو ل ئافرەتانی كورد . لو ژن مردانی و لس. وەیتم خاك و نقوربانی ئ بوون ھیچیان ل لماندیان ككردەوە ســـ ی بوان

.بر زیاتر نگئ متر نیپیاوان كسرچاوەكان: سرچاوەكان:

١ بیرەوەریكانی خۆم(دەسنوس)٢ دایكـــی بڕیـــزم حاجی عیشـــ حمد

خۆرانی٣ پوری خوال خۆشبوم حاجی فاتم حمد

٤ خای بڕیزم ئسعد حمد خۆرانی٥ باوكی خوال خۆشبووم: خدر قادر عبدوال

گاوی

ژن دەستگەكانی ھولردەرگی ئحمدی قی ھولر

ھـ. ع

شوان غمبار

كاوسی مالی یكك بووە لالو چاك و عگید ندوورە"كگوندی"تر، لولسوارانی دەشتی ھیكك لگوندەكانی"دەشـــتی شـــمامك" لدایكبووە، پیاوكی ئازاو بجرگ و نبردو عگیدسوارو چاونترس بووە، لزەمانی پاشای گورەی رواندز میری ســـۆران"میر محمدی كـــوڕی مســـتفا بگی روانـــدزی "١٧٨٣ - ١٨٣٧"لژیاندابووە، سرلشكرو فرماندەی تیرەو ھۆزەكانی دەڤـــری دزەییاتی بووە، لگڵ پیاوە ئازاكانی دیكدا وەك"تماو" و و دەشتردەم ئمزین"ھك"ەو "شلبرایم"گورەو فراوانو پـــان و پۆڕەیان لدوژمنان پاراســـتووە بتایبتی لشـــكری سفووكی عـــرەب ك ناوە نـــاوە دەھاتن ســـنووری باشووری كوردســـتانیان دەبزاند و ل"زی دیجلـــ" و"یكاو"وە دەپڕینـــوەو دەھاتن لودیوی"ناوچی كندناوە" و "زوورگ زراو"دا ككن دەبرد، ناچار ختاتیان بڕومام ی دەبرد كشكرەكس و لھاواریان بۆ كاوبھانایانوەبت. كاوسی مالی لبرئوەی پیاوكی ئازاو بجرگ بووە ھنووكشـــی لگدابت لدەشـــتی ھولردا زۆر شـــتی لدەگنـــوە، دەن: جاركیان لشـــكری عرەب ھاتن و سنووری دەڤرەكیان بزاندو مڕوماتی بتانكردنـــی كرد دەســـتیان گوندەكانی"بناری زورگ زراو" وەكو"قورشاغلو – سۆربش – باقرت- دووگردكان - منارە"و چند گوندكی دیكش، بووە ھراو ھاوار و خبر گیشت"كاوس"ی، بخۆی و یك دوو سوار ب ھرەداوان ھاتن، كاوس لشوانكی پرسی مڕوماتكیان كوەبرد بكندەریان ئاواكرد؟ شـــوانك گوتی ب كرخی"كانی چارداغ"یدا ئاوابـــوون، ئوجا"كاوس"لگڵ برەو"چـــارداغ"، لڕكبیانداو ســـوارەكان كناسیبوو، شوانالی نسی مكاو كشوان م بوویتی دایكت.........م"لگوتبووی:"ھكاوســـی مالی بخۆی و تاقســـواركی

دەیوێ تانی بگتوە! بب ئـــوەی بزانت كـــ ئم"كاوس"ە، كاوس گوی لبوو شـــوانك ئو جنوەی پدابوو. كاوس كات كتووشی عارەبكان بوو لدوورەوە بانگی كردن"شخ"ی عارەبان گوتی بزانن"٢"مـــڕی بدەنـــ، عارەبكان پیانگوت: ھا ئـــوە ئو دوو مڕە لۆخۆت، ،ڕم بدەنم ھاتوومس گوتبووی من نكاومن بۆ شڕێ ھاتوومو ھموو تانكشتان لدەســـتنموە، بشـــخیان گوت: شڕێ دەكات، شـــخك گوتی: لی بپرسن بزانن كی؟! لیان پرسی تۆ كی؟! گوتی: كاوسی

مالم، شخ گوتی تازە خس وازی لبنن كار لكارترازا، تانكیان بجھشت، ئینجا مڕو ماتكیـــان برەو ئاقاری گوندەكانی ھناوەو ھركســـ مڕی خـــۆی بردەوەو لدواییدا كاوس شـــوانكی ناسیبووەوەو مدام ئندە جونیشت پرچگوتبووی ھا ھنموونیك بـــوو لئازایتی و جوامری ئو

ك پیاوە نمرە. لـــ بیـــت و بنـــد و فۆلكلۆری دەشـــتی ھولركـــدا نـــاوی ئوقارەمان ھاتووە بۆ

:نموونیكك گاس دەكا ھۆ"برایم لك"ە تۆزی مگالن وا ل"خندەك"ە رەكب رییتاران چوو نڕ بم

لشونكی دیكدا واھاتووە: شخی عارەبی ھرئتووم الوی یاخوا لت نشك دەستی لغاوی ھست سوار بب لگر"تماو"ی

مڕ بتاران چوو ل"زوورگ زراو"ی شخی عارەبی ھرئتوم دینی

یاخوا لت نشك ناوپردەی زینی ھرست سوار بب لگر"شمزین"ی

مڕ بتاران چوو ل بنی"رەشكین"ی گدیۆ رەشۆیان ھلی بھلی بتارانیان برد بران و نری لدوو دەگریان شوان و بیرێ زرۆكگدیۆ رەشۆیان تاوێ تگدیۆ رەشۆیان قازی قالندی

پستك رەشۆكان دۆتمام دۆڕاندی پاشای گورەی میرنشـــینی سۆران و "میر محمدی كوڕی مســـتفا بگـــی رەواندزی

١٧٨-١٨٣٧"و كاوسی مالی.ھـــۆزو سرلشـــكری كاوـــس گوتمـــان تیرەكانی دەڤری دزەییانـــی بووەو لگڵ فرماندەكانی دیكیدا وەكو"شمدین- تماو- میشـــھ ك وانی دیكك"ەو، ئل برایمـــئم دەڤرەیـــان لھرشـــكانی عرەب و ھۆزەكانـــی دیكی كورد پاراســـتووە وەكو كان كرشی بابانروەھا ھوەندەكان، ھمھجارجـــارە دەھاتن دەڤرەكو داوای باجیان دەكرد و ســـرانیان دەستاند. ئمجارەیان ھرشگورەكی پاشـــای گورەی رواندزی بوو بۆســـر دەڤرەك داگیركردنی شـــاری ھولرو ھرشـــكانی پاشـــای كۆرە میری محمد منســـوور میری سۆران بۆ دەڤری دزەییاتی بسركردایتی رەسوڵ بگی برای

لسای ١٨٢٢ز – ١٨٢٣ز.لپاش ئوەی پاشـــای گورە فرمانەوایی خـــۆی ئســـتۆو گرتـــ میرنشـــینكی ی كو ناوچانوەو ویســـتی ئـــكخســـترلكاتی حوكمانی باوك و باپیرانی لدەستیان دابوو وەریبگرتـــوەو ئارەزووی فراوانكردنی

ر والی موســـنای بردە بئاغا"رایكـــردو پلووە چووەت بغداو ھتا حوكمی پاشای گورە لئارادابوو نگڕاوەتوە كوردستان و شـــاری ھولر. پاش ئوەی پاشای سۆران كاروبـــاری ناوشـــاری ھولری ركخســـت، ئینجا بیری لوەكردەوە ك دەســـت بسر دەشـــتی ھولرێ دابگرت، نامی تایبتی بۆ زۆربی ســـرۆك ھـــۆز و گورەپیاوانی دزەییاتـــی و ھندی لعشـــیرەتی عرەب نـــارد، بـــم ھندـــك ل ســـرۆك ھۆزو تیرەكانی دزەییاتی و عرەبكان ســـریان بۆ پادشـــا داننواندو بكو ھڕەششـــیان لدەكرد. ئوجا پاشـــای گورە لشكركی گـــورەی ب سرۆكایتی"رەســـوڵ بگ"ی برای و جگرەكشـــی ك"ســـید حسنی بیانخات ریان كرەشوانی"بوو، ناردە ســـژر دەســـتی خۆی و باج و ســـرانیان لبستن، یكمجار لشكری رەسوڵ بگ توانی بئاسانی دەســـت بسر ناوچكدا بگرت ھتا گیشت"كندناوە"ئوجا لووە لشكرالی سۆران تووشی شڕكی قورس و گران ھاتن لگڵ لشـــكری دەشتی ھولر لئنجامدا لشكری پاشای كۆرە شكاو برەو دواوە گڕایوە ب پە پ رەسوڵ بگ توانی لمیدانی شـــڕەكدا خـــۆی دەرباز بكات. ھۆی سرنكوتنی رەسوڵ بگ لم شڕەدا ئوەبوو ك لشكرەكی پاش ئوەی توانیان بشكی گرنگی دەڤرەك بگرن، دەستیان كرد بتانكردنی ناوچك، بموە ژمارەیكی زۆر ل سربازانی سۆران ئاگایان لشڕ نماو ب تان كۆكردنوە خریك بوون، لالیكی تریشوە خكانی دیكی دزەییاتی لالین چنـــد ھۆزكی عرەبـــی بتایبتی "گی - جبور"پاپشـــتی دەكران و یارمتی دەدران، ئوەش بووە ھۆی ســـركوتنیان بســـر لشكری رەسوڵ بگ، پاش ئوەی"رەسوڵ بگ" بدڵ ســـاردییوە گڕایـــوە ھولر، پاشای گورە بم كارەسات زۆر دتنگ بوو، دووبارە ھوی ئوەیدا لشكركی گورەتر ستبم مزنتر بۆ ئكی مرشك بخاو ھربـــكات چونك شكانی"رەســـوڵ بـــگ"زۆر كاری تكردبوو، ئینجا لشكرەكی دووبارە ركخستوەو روویكردەوە ناوچكو ئوجارە رەكیتوانی دەڤر نك ھگ نرەســـوڵ ببتواوی داگیربكات، بكو چند كسانكی لگورەپیـــاوان و مزنانـــی ناوچك بدیل بگرت و رەوانی شـــاری ھولریان بكات، یكك لوان ك ســـرۆكی عشیرەتی"گی- الگائی" شـــخ محموود الھاوار بوو. رەسوڵ بگ توانی كندناوەو قراج بگرت، ئمش لـــ"١٠"ی رەجبـــی ســـای ١٢٣٩كۆچی. برامبـــر ب ســـای ١٨٢٣زایینی بوو، ھر

میرنشینكشی ل كللی دابوو. جا لسای ١٨٢١ز دەســـتیكرد بنام گۆڕینوە لگڵ سرۆك ھۆزە كوردەكانی دەوربری ھولرو كۆیو ھریرو شـــقوە. لســـای ١٨٢١ز ھرشكانی دەستپكردو شاری ھریری گرت، "بابان"ییكان بب شڕ پاشكشیان كردو بـــرەو كۆی گڕانوە، ك ماوەیكی زۆربوو ھریریان داگیركردبوو، ئوجا پاشای گورە ھرشی ھنای سر"ناوچی خۆشناوەتی"و شقوەشی گرت، پاش شڕكی خوناوی ئینجـــا لگڵ میـــری خۆشـــناوان ك ئو سردەم"عوســـمان بگـــی كـــوڕی ئحمد خان"بووە، رككوتننامیكیان مۆركردووە، دا بگ"خـــۆی كات"عوســـمان بـــم بدەستوە یكسر گرتی و رەوانی ھریری كـــردو لســـریدا. پاش گیرانی شـــقوە بابانكان"قی درە"شیان بجھشت. پاش پاككردنوەی ئو ناوچان میر لشـــكركی گورەی ئامادەكرد ك پكھاتبوو لھۆزەكانی سورچی و خۆشناوو و خیالنی، پش ئوەی ھرشـــكی برەو ھولر دەســـتپبكات نامی بـــۆ زانایان و گورەپیاوانی شـــاری كردبوون كوەی لـــر ناردبوو داوای ئولھبب شـــڕ خۆ بدەستوە بدەن و با خون وكاتی شارەكەوای ئرمانم فت، بڕژنخوالخۆشـــبوو"یعقوب ئاغـــا - ١٨٧٤"بوو نیسلماندبوو،میر كبخۆی ھات و دەورەی شـــارەكیدا پاش شڕكی توند قی گرت و"یعقوب ئاغا"ش، خۆی بدەستوەداو میر گرتی و حپســـی كرد، بـــم پاش ئوەی زانایان و پیاو ماقونی شـــار لی پاڕانوە میر"یعقوب ئاغا"ی عفو كردو لســـر كار الیبـــرد ئمش ل"٢٠"ی مانگـــی رەمزانی پیرۆزی سای ١٢٣٨كۆچی، برامبر بسای

١٨٢٢ز بووە. لرەدا بابزانین"یعقوب ئاغا"كی؟

بدوعقوب ئاغا كوڕی قاسماغای كوڕی عیئاغای ب رەسن دەچنوە سر عشیرەتی بیات، ل زەمانكی زۆر زووەوە لدەوروبری شـــاری"دووز"ی، سربشـــاری كركـــووك كوتوونت ئوشارە درین، ھنووكش ئو بنمای ب بنمای"یعقوبی" لناوشاری ھولردا ناســـراون و بناوبانگن، پیاوی ژیر و زانـــاو گورەو لھاتوویـــان زۆرە، ھردەم خزمتكی گورەی ئوشارەو كوردستانیان كردووە، گوتمان پاش ئوەی پاشای گورە ھولـــری گـــرت و یعقوب ئاغـــای البرد، "خـــدر بگی كـــوڕی بایـــز بگی"خزووری كردە فمانەوای شـــارەكو یعقوب ئاغاش شـــاری بجھشت و چوو لگوندكی نزیك شـــار ك ناوی"عرەبكند"بوو لی دانیشت بم لدەرفتكدا بڕی"كلكی یاســـین

لھمان ســـاڵ رەســـوڵ بگ ھرشـــكی كردە ســـر"پردێ – ئاتون كۆپری" گرتی و"عـــودی كاك رەش"ی كـــردە فرمانەوا، بم بتواوی دەڤری ھردوو زیان واتا ئو ناوچیی ك دەكوت نوان زی كلك و زی پردێ كوت ژر حوكمی ســـۆران، والی ئوسردەمی بغدا ناچارما ئیعترافی پبكات. ئوجا ناكۆكی و سرداننواندن لدەڤرەكدا نبایـــوە، یكك لوانی ك ســـری بۆ میری ســـۆران داننواند"كاوسی مالی"بوو. ھرچندە پاشـــای گـــورە بنرمی لگڵ تیرەو ھۆزەكانـــی دەڤرەك جویوەو بگرە ھندكیشـــیانی ختكردبوو، بم كاوس سری بۆ پاشای گورە ھر داننواندو لگڵ رەكرە كوڕە ئازاكانی دەڤھك لیدەستلودەشت پان و پۆڕەدا دەسوڕانوە، لكاتی تنگانشدا خۆیان لدۆڵ و شیوو گلییكانی

چیای قرەچوغ حشار دەدا. گلك جاران لگڵ مفرەزەكانی لشـــكری پاشای سۆران تكدەگیران و دەبووە شڕیان و خۆیـــان دەربـــاز دەكـــرد، تـــا وای لھات میری ســـۆران بیـــاری ئوەیدا ك ســـری كاوســـی بۆ بنن، ئوەبوو ل ١٢-١٣ قون لشكری پاشـــا كوت ئودەشت تا توانیان لدەشتی"شمامك" لناوچی گودا لپاش شـــڕكی قـــورس و توند بیگرن و ســـری ببن و سرەكشـــیان بۆ رواندزێ برد، پاشا ك تماشـــای دەكردو ســـرەكی ھرگو ی كوفرە باویندەكـــردو دەیگوت:ھ وەرگئم پیاوە مردەتان بۆ كوشـــت، ئم پیاوە الیكی وتـــی بۆمن گرتبوو، ھر دەیگوت و دەیگۆتوە: حیـــف، حیف"كاوس" بۆتۆ! ئمن چ خراپییكی تۆم ھبوو؟ لۆ ســـرت یفبوو، حقی كوشتنت ننواند؟! تۆ ھدان ی كســـانوكت! ئپیاوی وەكوتۆ بكوژرلدەوروبری پاشا بوون گورەم خۆت ئمرت فرموو، پاشای سۆران كمك داماو بدەنگ

بوو ئوجا سرەكیان لبردەمی البرد. سرچاوەكان:

١- مژووی میرانی ســـۆران، دانانی حوسن حوزنی موكریانی.

٢- داســـتان و گۆرانی لفۆلكلۆری كوردیدا، عومر شخ، ھولر، ١٩٩٨.

لی كخۆشـــبوو حاجی رەسوڵ ع٣- خواللحمـــد لدایكبووی ســـای ١٩٢٠"گوندی ســـۆربش"ە، ئم بســـرھاتی لباوك و باپیرانییـــوە گوێ لبووە، كـــ ل حمدی باپیری لزەمانی پاشای كۆرە ژیاوەو تمنی ل"١٠٠"ساڵ زیاتر بووەو لسای ١٩١٩ كۆچی

دوایی كردووە.

كاوسی مالی الوچاك، شۆڕەسواری دەشتی ھولرھوشیار عبدوال خالید جوتیار

قامووسیفۆلكلۆر

الوك كانـــی فۆرمی گوتنـــی كوردەواریزنم پایـــل یوەندیپ تراژیدیا ب ،لیریكی داســـتان شـــبئاۆزەكانیوە تۆمار دەكات، لسر رەزمی جۆراو جۆر لبـــرزی و نزمی لدیالـــۆك لباگراوندی شكانی وەك كسر، كســـتی جوان و كاریگھئاۆزەكانـــی ژیـــان لكوری مل مالنـــ دان بۆ گیاندنـــی مبســـتكانیان ھمـــوو الینكانی كشك ب بوی دەبینرن دەنگكان گرفتكانیان دەخنـــ ڕوو بـــم الوك بژ ھمیشـــ لگڵ رەســـنایتی ھســـتكاندای، تراژیدیا ھردەم تنیوە و دەیگرزی دەكاتب كی نامرۆڤانھۆكارپلی ھـــرە با كســـكان لژیـــان ھموویان لخای ھسوكوتیان یان مبستكانیان لك جیادەبنـــوە، ئوەی ڕبازی نامرۆڤان دەگرێ بۆ كی الدەر و لســـك تك دەبستبم یشـــتنگتایبتمندی مرۆڤان دەشۆرتوە بۆی الوك ئو نشـــو تۆمار دەكات و فانتازیا ل یلرجســـ .ژ دەبینوەی چرزكردنكان دەوری بتیمرۆڤایھمـــوو ڕوداوـــك نابت الوك تنھـــا ئوانبن كبھـــای مرۆڤایتیان زۆر بنـــد و بنرخ یان كارەســـاتك ھی ئوەب ببی بـــالوك بۆ ئوەی دارید یوە، الوك ھتی تراژیدیا بگلرجس یان باس لكریھ ك ،وەییتئی دووەمیان نبواركی تایبـــت دەكات بم لخاكی ھاوبش ،كشك ل نجامی تراژیدیایئ وە ككدەگرنیرەزم لگوتنی الوك و پلی با وەردەگرێ لو ھموو جوی دەكوت مودای ژیان بمانا فراوانكی لبرز كردنوەی دەنگ، نزمی، ھندێ وەســـتان لپ گازكردن و ھاندان و پكردنوەی بۆشاییكان ب تواوی كۆڕای- دیســـان جۆشاندنی دیالۆگی نر و م، لشـــوەی نزمی الوك، برزبونوەی دەنگی لگرمی شـــڕ و گرفتكان، لو ئاستدا دەنگی رابردووی بردەوام لشوەی گوتنوەیكی ھمیشـــیی لكاتی گرمی الوكك دەبیســـترێ وەك پیشـــاندانوەی حاتی رابردوو ل ئستایدا ل وانسی پائامادەیی ك وەیجۆشـــدان مئكشـــكدا بۆ ئوەی لو بارە روحی پارســـنگ بخاتوە بونیـــادی الوك ئامادەكردنی دەقی الوك ئوكات دەب ك الوك بژ زانیاری و ســـرجلی راســـتی رووداوەك دەزانت و سۆزی دەكوت الی كســـ خرخوازەكان یان ئوانـــی بھۆكاركی نامرۆڤانـــ بونتـــ قوربانـــی، ھروەھا زانینی پیوەندی نوان كســـكان و پیڤینی شاعیرانی نوانیان بتایبتی لچرك ناسككاندا، لالوكدا ئاخاوتن لگڵ كاری نادیار پلیكی با وەردەگرێ ك دەنگی الوكبژ روەو نادیار ھدەبێ بۆ دواندن و ترس و ئنجامی ئو ڕوداوەی جارێ لحاتی دادەن كوانـــی الوكوجا ئئ ،الوك بون دایـــلكوێ دەست پ بكات كام كسایتی ھوەل جار بجولنی و ئاخاوتنی لگڵ بكات ئوە لسر سۆز و زانینی الوك بژ دەوەست، كشك چند ئاۆز و دژوار بـــت الوكك ئوەنـــدە بقولی دادەڕژێ، چونك زۆربوونـــی روداو یان دیالۆگ چبونوەی تدەب كندێ جار دەقھ وكاتزیاتری دەوێ، ئپك چواندنی جوان و وش و دەستواژە و رستی ئاماژەیـــی بھـــادار، لالوكدا ھمیشـــ توخمی سرەكی ژن چ ل دیالۆگی گوتندا چ ل رۆی لناو الوك، پ دەچ الوك گوتن پشـــان پیشی ژنان بوب ئوان دەقكیان داناب وەك ل دیالۆگكان دیارە یان شان بشانی پیاوە الوك بژەكان بوبن، دوایی گوتنك لبر باری كۆمیتی بۆ پیاوان ھاتبتوە، لكاتكدا روداوە راستقینك لكۆمدا لیریكی گوتن دەیبات شب وكاتئ ری دەبكاریگپلـــی بای چژ لســـر رەزمی رەســـنی الوك ئاراست دەكرتوە، الوك دداریكان دەگن پلی ھستی شـــاعیران، رووداوەك ماملی شیعری لگڵ دەكرێ، الوك نتوایتییكان ڕووداوەكانی ڕەشـــوە و خاك و ھتینی بونی نب ن لكتو سرەنجامی تكاو دداری و مترسیكانی تر، دەكرێ لالوكدا پاوانی نتوەیی كسایتییكی مژوویـــی لنووە مامی لگڵ بكرێ و لگڵ كشكانی ژیان تكڵ بكرتوە و فۆرمكی گوتنی الوكی ل دروســـت بكرت و بپی گرینگی كس و روداو جۆلـــی دەربیـــن و گرینگیكی دەگۆڕێ، ســـرباری الینی ھونری و بایخی ئیســـتاتیكا تۆماركی راستگۆیانی مژووە، بۆسردەمكان و

گل داب و نریتی كوردەواری پاراستووە.

١٥

ییمدحی ئرگدە

عبدولرەحمان معروف

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،دیداری رۆژرەشمی ٢٧٠٧ی كوردی

ســـركتووەكان دەكرێ بۆمانوەو پشكوتن.ل ئا: بدرخان .ییاندن ھلتوور و راگی كت بوودجزۆر و

* پانتایی ئازادی ل رووداو ب براورد ب میدیا، * پانتایی ئازادی ل رووداو ب براورد ب میدیا، فراوانتر دەب یا تسكتر دەبتوە؟فراوانتر دەب یا تسكتر دەبتوە؟

یناسم ھی ئوانچپ ر خۆم ناتوانم بمن ھ -كاربكم، پشی دەخین،بم كمی ناكینوە.

* برلوەی رووداو دەربچ، لوە ناترسن، رووداو * برلوەی رووداو دەربچ، لوە ناترسن، رووداو ب دەردی بزاو بچ و رۆژنامك دابخرت؟ب دەردی بزاو بچ و رۆژنامك دابخرت؟

- ھیچ نزیكی و وكچوونك لنوان بزاو و رووداودا نیی وناشب. ئم ھوك دەیدەین، لوھوش دەمانوت سوود ل ئزموونی خۆمان و كسانی دیك وەربگرین ك براستی ل ئم بئزموونترن و لـــم پرۆژەیدا بشـــدارن و لـــ رۆژناموانی ئوروپی كاریان كردووە، بۆی ھودەدەین شتكی

واندەین بدەستوە ك قانوون دامانبخات.* پتوای رووداو باشتر ببت ل میدیا؟* پتوای رووداو باشتر ببت ل میدیا؟

- ئگر رووداو باشـــتر نبت لـــ میدیا، بۆچی دەریبكین.بگومـــان دەموـــت پشـــكوتووتر بت، بم ھیواخوازیشم میدیاش لدوای من زۆر

بسركوتوویی بمنتوە.* تـــۆ دەڕۆی ل میدیـــا و كوڕەكی شـــمی * تـــۆ دەڕۆی ل میدیـــا و كوڕەكی شـــمی ھاڕوونیش داوایكی لدادگا لسر تۆمار كردووە ھاڕوونیش داوایكی لدادگا لسر تۆمار كردووە

و داوای و داوای 250250 ملیۆن دینارتان لدەكات؟ ملیۆن دینارتان لدەكات؟- ئگـــر ئو لـــ دادگا بردییـــوە، ئوا ئمش

پارەكی دەدەین ئگر ھمانبوو.* نورەدین سعید وەیسی ل كوردستان رۆیشت * نورەدین سعید وەیسی ل كوردستان رۆیشت و لســـوریا گیرسایوە، ل كیسكی، گوتبووی و لســـوریا گیرسایوە، ل كیسكی، گوتبووی ك ل كوردســـتان ھڕەشـــی لكراوە، ھربم ك ل كوردســـتان ھڕەشـــی لكراوە، ھربم كراو بردرایدی قبونفارەتی كسش لیسك كراو بردرایدی قبونفارەتی كسش لیسكئم وت، ئستا نورەدین لكندا گڕاوەتوە و ئم وت، ئستا نورەدین لكندا گڕاوەتوە و لكوردستان دەب بخاوەن ئیمتیازی رۆژنامیك، لكوردستان دەب بخاوەن ئیمتیازی رۆژنامیك،

تۆ چۆن ئم شیدەكیوە؟تۆ چۆن ئم شیدەكیوە؟- لســـر چنـــد بابتكـــی میدیـــا و دواتریش وتاركـــی ل برایتی، نورەدیـــن و ھاوكات لگڵ ئویشـــدا ربوار كریم وەلـــی و گۆران محممد ئوكات بانگكران بۆ ئاسایش. ماوەیك دوای ئوە بشـــوەیكی رەسمی ل كوردستان برەو سوریا چوو، من تاســـر سنوور لســـر ئاوەك لگی ڕۆیشتم، بم نازانم ل سوریا چۆن و ك یارمتی

داوە.* بدرخـــان چۆن دەبینن و بیروراتان لبارەیوە * بدرخـــان چۆن دەبینن و بیروراتان لبارەیوە

چۆن؟چۆن؟- رۆژنامـــی بدرخان تایبتمندی خۆی ھی و من لگـــڵ ھبوونی رۆژنامیكی وەكو بدرخان دام، ئگـــر ھموو ڕۆژنامكان وەكو یكتربن، چ پویســـت ناكات ئو ھموو ڕۆژنامی دەربچت. كانی دیكرۆژنام درخان لی بوەی رۆژنامـــئجیادەكاتوە، ئوەی، ك رۆژنامیكی ئرشیفیی و بدیكۆمنـــت كردن. پشـــموابت ئم كار و میشـــھ مئ چونك ،كی باشـــندییتمتایبباس لـــوە دەكین كوەكو كـــورد نمانتوانیوە مژووی خۆمان بنووســـینوە، ئم میللتكین كانی خۆمان نازانین. ئینجا كرھاتســـڕووداو ببدرخان زۆرجار رووداوەكان لزمانی شایتحال و بشـــدارانی ئو رووداوان بر لمردنیان توسیق دەكات و دەیانخات سر كاغز، ئوە كاركی زۆر گرنگـــ. ئو برنامیی بدرخان بكاركی باش

دەبینم و ھیوادارم ك لسری بردەوامبن.* یكم ژمارەی رووداو كی دەردەچت؟* یكم ژمارەی رووداو كی دەردەچت؟

- بپشنیاری شارەزاییان دوو ژمارەی ئزموونیی لمانگی ســـ دەردەكین، بـــم نایت بازاڕ و ســـرەتایی مانگی چوار دەســـتدەكین بناردنی ژمـــارەی یكمی بۆ بازاڕ. رۆژنامك ب بیســـت و چـــوار الپڕەی رەش و ســـپی دەبت. زۆریش ھودەدەیـــن ك رۆژك لـــرۆژان ببین خاوەنی خۆمان، چونكت بكی تایبیخانو با چاپخاندەمانوت ھر ل ئستاوە ژرخانكی ئابووری بۆ خۆمان دروستبكین بۆ ئوەی تنیا پشت بخۆی

ببست لروویداراییوە.

ئاكۆ محممد سرنووســـری پشووی رۆژنامی ئاكۆ محممد سرنووســـری پشووی رۆژنامی (میدیـــا) و سرنووســـری ئســـتای رۆژنامی (میدیـــا) و سرنووســـری ئســـتای رۆژنامی (رووداو)، لدیمانیكـــی بدرخاندا وەكو خۆی (رووداو)، لدیمانیكـــی بدرخاندا وەكو خۆی گوتی، لســـای گوتی، لســـای 19741974 ل ناوچیكی سنوریی ل ناوچیكی سنوریی باشـــوور و باكـــووری كوردســـتان لدایكبووە و باشـــوور و باكـــووری كوردســـتان لدایكبووە و دواتر لـــدواتر لـــ19771977 كاتك گوندەكانیـــان لالین كاتك گوندەكانیـــان لالین ننروان دەھت ئـــكدەدروە تراقـــمی عرژ ننروان دەھت ئـــكدەدروە تراقـــمی عرژكۆمگای دیان و لھولر پیمانگای مبندیی كۆمگای دیان و لھولر پیمانگای مبندیی مامۆســـتایانی تواو كـــردووە . لبارەی ئوەش مامۆســـتایانی تواو كـــردووە . لبارەی ئوەش ك خۆی ناوی (عومران)ەو، ب(ئاكۆ) ناســـراوە، ك خۆی ناوی (عومران)ەو، ب(ئاكۆ) ناســـراوە، ئم ناوە لچییوە ھاتـــووە، ئو وتی،كاركردنی ئم ناوە لچییوە ھاتـــووە، ئو وتی،كاركردنی لنـــاو یكتی نتوەیی دیموكراتی كوردســـتان لنـــاو یكتی نتوەیی دیموكراتی كوردســـتان بوناوەبـــووە و دواتریش كاری رۆژنامنوســـیی بوناوەبـــووە و دواتریش كاری رۆژنامنوســـیی خۆی بو ناوە درژە پداوە، ك ئســـتا ئندامی خۆی بو ناوە درژە پداوە، ك ئســـتا ئندامی

.یو حیزببی سیاسی ئكتم.یو حیزببی سیاسی ئكتم* وازھنـــان لمیدیا و دەركردنـــی ڕۆژنامیكی * وازھنـــان لمیدیا و دەركردنـــی ڕۆژنامیكی دیك بناوی ڕووداو، بـــو مانای نایت ك ئوە دیك بناوی ڕووداو، بـــو مانای نایت ك ئوە نتانتوانی بربرەكانی ڕۆژنام ئازادەكانی وەكو نتانتوانی بربرەكانی ڕۆژنام ئازادەكانی وەكو ھاوتی و ئاون بكن و سركوتوو نبوون لم ھاوتی و ئاون بكن و سركوتوو نبوون لم

كارەتاندا؟كارەتاندا؟- راســـتییكی من لھیچ پرۆژەیكدا ھاوتی و ئاون وەكو ركابر برامبر بخۆم نابینم، بكو نمتی نر ھاوگپشـــتیان دەزانم. ئپامن بزیانكـــی زۆر بپانتایی ئـــو ئازادیی دەكوت ك ئســـتا ب ھـــوڵ و كاری رۆژنام ئازادەكان بۆ كاری رۆژنامنوســـیی ل باشووری كوردستان دروســـتبووە. من ئوان ب ركابری خۆم نابینم. مـــن ئاون و بدرخان و ھمـــوو رۆژنام بور و ئازادەكان ب پاپشتییكی باش دەزانم بۆ بوونی رۆژنامگری ئازاد ل كوردستاندا و ب ركابریان .كی دیكیماوەر و رۆژنامتی و جنابینم بۆھاوئســـتا رۆژنامگـــری ئازاد ڕۆی ئۆپۆســـیۆنی ڕاستی لب ر، چونكســـ وتۆتسیاسیشـــی ككوردســـتان حیزبی ئۆپۆزســـیۆن نییـــ، ھموو حیزبكان یك ھوســـت و یك قســـ و یك چپ و یكن ل ئامانج . لبر ئوە ڕۆژنامكان ئو ڕۆـــش دەگن.لو چوارچوەیشـــدا من لگڵ دوژمنایتی دانیم، بم ھمیشـــ لگڵ

رەخندام.* پشـــتر دەنگۆی ئوە ھبـــوو ك تۆ جگری * پشـــتر دەنگۆی ئوە ھبـــوو ك تۆ جگری بدران ئحمد حبیبی ل دەزگای ئاراس، ھروەھا بدران ئحمد حبیبی ل دەزگای ئاراس، ھروەھا ل كی ڕۆژانیڕۆژنام بوو كوەش ھدەنگۆی ئ ل كی ڕۆژانیڕۆژنام بوو كوەش ھدەنگۆی ئئاراس دەردەچت و تۆ دەبیت ب سرنووســـری ئاراس دەردەچت و تۆ دەبیت ب سرنووســـری رۆژنامكـــ، ھروەھا دەن لم چند ســـای رۆژنامكـــ، ھروەھا دەن لم چند ســـای دوایدا بوودجی میدیا لالین دەزگای ئاراســـوە دوایدا بوودجی میدیا لالین دەزگای ئاراســـوە

دابیندەكرا، ئم قسان چند راستن؟دابیندەكرا، ئم قسان چند راستن؟- بوودجـــی میدیا قت لســـر دەزگای ئاراس نبووە، ئو پرۆژەیی باسی دەكی ڕاست ھبوو ك رۆژنامیكی رۆژان لدەزگای ئاراس دەربچی، م پرۆژانند ئم تاچب،یس پرۆژەی ھزۆر كســـردەگرن. كاك بدران وەك رۆژنامنووســـك كچند ســـاڵ لو بـــوارەدا كاری كردبوو حزی ،بـــكی كـــوردی ھتوســـرقولئدەكـــرد ش ك ینووســـانو ڕۆژنامموو ئونی ھش خمئلكوردســـتان كاردەكن.بـــم بدینھات وھر

بیرۆكبوو.* ئـــی ك یارمتی و باروبووی رووداو دەكات و * ئـــی ك یارمتی و باروبووی رووداو دەكات و

چ الینك تمویلی دەكات؟چ الینك تمویلی دەكات؟- ئم ھندك پارەمان كۆكردووەتوە. لدەرەوەش ھودان ھن بۆئوەی بتوانین ھاوكارییك بۆ ئم ڕۆژنامی پیدا بكین ك ببت ژرخانكی بھز بۆ ئو پرۆژەی. ئمـــ یارمتی ل ھیچ حیزبك وەرناگرین،بـــم ھیـــچ یارمتییكی حكوومتی ھرمـــی كوردســـتان رەتناكینـــوە. ئگـــر یارمتیك ھب كھیچ كاریگرییكی خراپی بۆ سر ڕۆژنامك نب و كس پتن ك زانیاری ھـــ بوبكـــوە، یارمتیكی ســـلبی و خراپ نیی.ل وتانی پشـــكوتووش پشتیوانی پرۆژە

ئاكۆ محممد:

ئگر رووداو ل میدیا باشتر نبت بۆچی دەریبكین؟!

21

* ھر نتـــوە و ئاینك كۆم كلتوور * ھر نتـــوە و ئاینك كۆم كلتوور یخـــۆی ھت بریتـــی تایبـــو داب و ن یخـــۆی ھت بریتـــی تایبـــو داب و نو پارـــزگاری لـــ دەكات، ئـــوە وەكـــو و پارـــزگاری لـــ دەكات، ئـــوە وەكـــو ك یھ كانی كوردستان چ شتسیحییم ك یھ كانی كوردستان چ شتسیحییمدەتانوت پی لسر دابگرن و بزیندویی دەتانوت پی لسر دابگرن و بزیندویی

بیھنوە؟بیھنوە؟- تاوەكو ئســـتا مســـیحی كوردســـتان بتایبتـــی عنكاوە لســـر ھندێ داب و نریتـــی خۆی ھرماوە، باوەڕی پ ھناوە ھر وەك لبیر و باوەڕی ئاینیوە وەرگیراوە وەك یادەكانی جژن یاخود موناسباتی تر، لھندێ ڕۆژانی ســـاڵ وەك شتكی پیرۆز دادەنرـــت. ھروەھـــا ســـردانی مرقدە پیـــرۆزەكان لـــو ڕۆژانی ك ســـنووریان بوكشـــراوە ل ســـانامی مسیحی وەك تقســـی بیرۆز، زیارەتـــی مرقدی مریم بـــۆ نموونـــو ھندك بشـــداری كردووە لـــم روداوانی ك ل كوردســـتان ھی و بشوەیكی گشتی لگڵ كورد بشداری

كردووە، وەكو جژنی نورۆز.* چـــی تۆی برەو دونیـــای خوندنوە و * چـــی تۆی برەو دونیـــای خوندنوە و نووسین ھنا و سرەتایی دەست پكردنت نووسین ھنا و سرەتایی دەست پكردنت

چۆن و كی بوو؟چۆن و كی بوو؟- لبـــاری خوندن و نووســـین، خۆم ھر لســـرەتای ژیانم دەستم كرد ب خوندنی رۆمـــان و پرتووكی فیكری و سیاســـی و تا ئســـتاش ئم بیروباوەڕانـــم ھرماوە ئدەبـــی نووســـینكانی وەك لمشـــك ك لندرەنســـی و ھدەبی فروســـی و ئ

نووسینكانی خۆمان ب سریانی.* ئو برھم ئدەبیان كامانن ك توانا * ئو برھم ئدەبیان كامانن ك توانا

و ھزت بسریدا شكاوە؟و ھزت بسریدا شكاوە؟- ھر لنووســـینكانی خۆم زۆر ھومداوە بـــ تایبتیـــش لئدەبی ســـریانی، وەك لیك ل نووســـینكانی خـــۆم كبناوی ســـرنجكم داوە، ســـریانی) (رۆشنبیری لبارەی مژووی ئدەبی سریانی و كلدانی، ھروەھا لبارەی ئدەبی سریانی ھاوچرخ. لبارەی ئدەبی كوردی ھومداوە بۆ دانانی ڕبازكی ئدەبـــی نوێ و ڕەخنی ئدەبی تازە، بپی فیكری سیاســـی و ئایدۆلۆجی و دیموكراسی سربخۆ، لڕوانگی باوەڕی ھمیشـــیم ب ڕزگار كردنـــی ئادەمیزاد و دانانـــی دەوتی مدەنی تـــازە و باوەڕی ھمیشـــم بـــ گۆڕانـــكاری ھاوچـــرخ و پرتووككم دا بناوی (مسارات فی قصه بی خۆم، ككتیاخود ل (الكردی والروایـــ پقافی ناوی " الكرد رۆیتازە چاپ كراوە ب

."وحچاری* ئی لبواری وەرگان، تا ئستا چیتان * ئی لبواری وەرگان، تا ئستا چیتان

كردووە و وەرگانكانتان چین؟كردووە و وەرگانكانتان چین؟ خم داوە بان زۆر بایـــبـــواری وەرگل - ی كتانو بابدەبی ســـریانی، ئبواری ئلڕۆژنام و گۆڤارەكانی ســـریانی و كلدانی بوم كردوونتوە، وەك بیپ عنكاوە، ردیا كلدایا، االبداع الســـریانی، صـــوت بغدیدا، دەنگی كلدان، پانیپاڵ، ڕۆشنبیری سریانی.* بدەیان دەق و رۆمانی گورە و شاكاری * بدەیان دەق و رۆمانی گورە و شاكاری نمری وەك (مســـیح نمری وەك (مســـیح یصلبیصلب مـــن الجدید مـــن الجدید واخـــوە االعـــداء) ك ئمریـــكا و ئوروپا واخـــوە االعـــداء) ك ئمریـــكا و ئوروپا لالین ئدیب و نووســـران لدایك دەبن، لالین ئدیب و نووســـران لدایك دەبن، كچی دەقك لم بابتان تا ئستا لالین كچی دەقك لم بابتان تا ئستا لالین مســـیحیكانی كوردســـتان و ڕۆژھـــت مســـیحیكانی كوردســـتان و ڕۆژھـــت

دروست نبوون، ھۆكاری ئم چیی؟دروست نبوون، ھۆكاری ئم چیی؟- لبـــارەی دەق و ڕۆمانـــی گورەی وەك: مســـیح یصلب مـــن جدید یاخـــود االخوە االعداء) تا ئســـتا ل بیـــر و باوەڕی ئاینی مانرھو بیاڵ ئـــخر بســـیحی ھـــمدادەنرـــت یاخـــود ب شـــوەیكی فرمی وەمی ئـــو شـــتان ندراوەتـــوە وەك ووتبژی فرمی لالین پیاوە ئاینیكان، بم ھندێ جار لرۆژنامی مسیحی وەك ك لندن ھالیوە لنـــو دەكرت بباب

پیاوە ئاینیكان.* پناســـی خۆت بۆ كســـایتی (نوری * پناســـی خۆت بۆ كســـایتی (نوری بتـــرۆس) چییـــ، بدور ل پرســـیاركی بتـــرۆس) چییـــ، بدور ل پرســـیاركی

تقلیدی؟تقلیدی؟- نوری پترۆس لدایك بووی سای (١٩٤٩)ی عنكاوەیـــ. قوتابخانی ســـرەتایی و ناوەنـــدی ھر ل عنكاوە تـــواو كردووە، قۆناغی ئامادەیی لھولـــر تواو كردووە دەرچووی سای ١٩٧٢ە ل كۆلجی ئاداب- زانكۆی بغدا، دەســـتی بنووسین كردووە لسای (١٩٧٦) یكم بابتم ل ڕۆژنامی (العراق) بوكراوەتوە لســـای (١٩٧٦) بناوی "االغتراب فی القص العربی" پاشان بردەوام بووم لســـر خوندن و نووسین، بتایبتی لپاش راپڕین ســـای (١٩٩١) دەستم پ كردەوە ب شـــوەیكی فراوان

لرۆژنام و گۆڤارەكانی كوردستان.* دەكرێ بـــاس ل ســـردەمی مندای و * دەكرێ بـــاس ل ســـردەمی مندای و تای و شـــیرینیكانی ئو سردەممان بۆ تای و شـــیرینیكانی ئو سردەممان بۆ

بكیت؟بكیت؟- لبارەی تاڵ و شیرینیكانی مندایم دەم زۆرم زەحمت كشـــاوە، ھر بھژاری و

ھات نووسین.زۆربـــی رۆمانی كـــوردی پـــاش ڕاپرین كوتن ســـر ڕبازی واقیعی نووســـران لـــ ڕەمـــز لبكارھنانـــی وازیـــان گانوەكانیانـــدا، ئســـتا ئدەبی كوردی گیشـــتووە ب قۆناغكی نوێ، پاش تاقی جیھانیكان، دەبیـــئ زۆربی كردنوەی وەك نووســـینكانی گابریل ماركیز، ماریو فارغاس، لبارەی واقیعی ســـیحری، بم ئوەی زۆر ل ئدەبی كوردی دیارە، لبارەی وەرگـــان ئدەبی كوردی زۆر كز و الوازە، گانرەبی یاخود بی ڕۆشـــنبیرانی عزۆرب یڕۆمانـــی كوردی ھ ســـتا نازانن كتا ئو لـــچ قۆناغك دایـــ؟ ئایا ئم تنھا بۆ خۆمان دەنووسین، بۆ نموون ھر ڕۆمانك ل ئدەبی بگان بدەیان ملیۆنی ل چاپ دەكرت، ئمش ھر بھۆی ڤیســـتڤاڵ و ینینت خۆمـــان بگونـــدێ كۆڕ دەمانھ ویســـتدەبی جیھانی پی ئو قۆناغـــئوەزارەتی رۆشـــنبیری و دەزگای وەرگانی گانر زمانـــی بدەبـــی كوردی بۆ ســـئ دەبی كوردی بگاتت تاوەكو دەنگی ئبھ

دەرەوەی كوردستان.* ماوەیك ئندام پرلمانی عراق بوویت، * ماوەیك ئندام پرلمانی عراق بوویت،

چۆن باس لم قۆناغی ژیانت دەكن؟چۆن باس لم قۆناغی ژیانت دەكن؟- پشـــتگیری ئـــوەم كرد كـــ بیارەكانی جب راقی جدەستوری عمادەی ١٤٠ لبكرت لبارەی مافی كلدان ل دەســـتووری عراقیش داوای ئوەم كرد ك ھموو مافكی لماددەكانی ھبت مســـیحی ھاوتیانی دەســـتووری عراقی چونك كلـــدان وەكو نتوەكانـــی دیك مافی خـــۆی ل عراقی تازە وەرنگرتووە. زۆر جاریش لپرلمان باسی ئو ڕوداوانم كردووە، ھروەھا خۆم یكك ل ئندامانی لژنی دەستوور بووم كتابی (تجربتین فی الجمعیمان لرلپلالوطنیـــ) كلم زووان چاپ كراوە باســـی

ئو شتانم ھمووی كردوە.* لـــكاری نووســـین و وەرگانكانـــت * لـــكاری نووســـین و وەرگانكانـــت زیاتـــر خووت داوەتـــ بابتـــی مژوویی، زیاتـــر خووت داوەتـــ بابتـــی مژوویی، لھدانوەی الپرەكانی مژوو تا ئســـتا لھدانوەی الپرەكانی مژوو تا ئســـتا

بچ ئنجامك گیشتوویت؟بچ ئنجامك گیشتوویت؟- مســـلی مژووی حدیاب یاخود حزە تا ئســـتا ئو الپڕەی لمـــژووی ھولر تا مدراوە، ئن خی پستا وەكو خۆی بایئھر خۆمان وەكو مسیحی كوردستان بوە دەزانین ك مژوومان ھاوبش لگڵ كورد بۆی لمژووی كۆن ئم ناوچان لدەســـت ئاشوورییكان بووە، تا ئستاش ئم ھر ھست و ھۆشمان لگڵ مافی چارەنووسی

.كوردستان دایو لـــكار ژیانـــت، لوســـتگاكانی و * لـــكار ژیانـــت، لوســـتگاكانی *خوندنوەكانت تا ئستا خریكی چیت؟خوندنوەكانت تا ئستا خریكی چیت؟

- من تا ئســـتا ھر خریكـــی خوندن و نووســـینم، كاروانی ژیانم ھر بوە ناسراوە بتایبتـــی كتابـــی ئدەبـــی و فیكری و فلسفی ھروەك ئو مسلیی كلگڵ ژیانـــی خك دایـــ بتایبتـــی لنوان بجیھانی مۆدرنیـــزم. وەك رۆشـــنبیران بوون، پۆست مۆدرنزم، ئیسالمی سیاسی، عونـــف و ئیرھاب، ئوشـــتان زۆر لژیانی

.یڕۆشنبیران ھ* ئوشـــت چییـــ ك بـــردەوام لگی * ئوشـــت چییـــ ك بـــردەوام لگی

دەژیت و لبیرت ناچتوە؟دەژیت و لبیرت ناچتوە؟- ژیانی ئادەمیزاد ھردەم شـــیرینی و تای تدا ھبووە، من لبیرم ناچت و بردەوام لگم دەژیـــن، كاروانی ژیانـــی من تای زۆری تـــدا بووە و بیـــرم ناچتوە، بم شیرینی وەك كشتی دەریای نازانی بۆكوێ

دەچیت. ت لرەخۆییســـمنی و لو ھئایـــا ئ * ت لرەخۆییســـمنی و لو ھئایـــا ئ *

نووسینكانیشت رەنگی داوەتوە؟نووسینكانیشت رەنگی داوەتوە؟- ڕەنگی نووسین الی ڕەخنگر دای، تاقی كردنوەی ھر نووسرك دیارە لمیدانی نووســـیندا، بۆی ئم ناتوانین سنووری بۆ بكشـــین، بم زۆربی نووسرانی خۆمان وەیان كردووە ككوردستان، باســـی ئ ل گام دیارە لتـــرۆس جمن وەك نووری بنووســـینی مژووی كورد یاخود ل ئدەبی

كوردی.* چۆن دەڕوانی ئدەب؟* چۆن دەڕوانی ئدەب؟

- ئدەب بڕای خۆم زۆر لگشـــتی ژیانی ئادەمیزاد تئسیری ھی، لژیانی نووسر زۆر وســـتگ ھی ھر دەبـــت بردەوام وە تاوەكو بگاتن بكاتفیكـــری خۆی خاو

كناری ئاشتی.* ئدەب و خوندنوە چی ل ســـتاندووی * ئدەب و خوندنوە چی ل ســـتاندووی

و چی پ بخشی؟و چی پ بخشی؟ وەی كـــســـتا رازیـــم بـــمـــن تـــا ئ -مژووی دەربارەی دیارە، لنووســـینكانم كـــورد یاخـــود ئدەبی كـــوردی، ھروەھا نووســـینكانم دەربارەی كلدان و سریان و ئاشووری، بم زۆرشـــت ماوە ل كاروانی نووسین تواوم نكردوە. ھر خریكم لبۆ

دواڕۆژ تواوی بكم.

نبوونی گـــورە بووم، كات قووتابی بووم ل كۆلیژی ئاداب ل بغدا بردەوام ئیشـــم

كردووە تا خوندنم تواو كردووە. رنامـــبســـوود ل نـــد توانیوتـــتاچ * رنامـــبســـوود ل نـــد توانیوتـــتاچ *وكلتـــووری ئایینی مســـیحی وەربگری و وكلتـــووری ئایینی مســـیحی وەربگری و

لژیانی رۆژانتدا پیەوی بكیت؟لژیانی رۆژانتدا پیەوی بكیت؟- دونیای ئستا زۆر گۆڕانی بسر داھاتووە زەمانـــی كۆن لگڵ فیكری ئســـتا و ئو زەمان جیاوازە زۆرشـــت لدونیای ئســـتا گۆڕاوە بۆی گونجانی فیكری ئایینی لگڵ ردەمو سفیكری نووسین و رۆشنبیری ئزۆر ناگونجت. ھر چنـــدە لو بوایدام كـــوا كلتوور و نریت بـــ بردەوامی ھر لگـــۆڕان دای، بم ئادەمیزاد بپی توانا ھـــوڵ دەدات ك لگـــڵ گۆڕانی میدانی فیكرو و رۆشـــنبیری ھاوچـــرخ بردەوام

بشداری ھبت.* پیوەندی نوان مسیحییكانی عنكاوە * پیوەندی نوان مسیحییكانی عنكاوە و موسومانكانی شاری ھولر، بدرژایی و موسومانكانی شاری ھولر، بدرژایی

مژوو تاوەكو ئستا چۆن دەبینی؟مژوو تاوەكو ئستا چۆن دەبینی؟- ھر لكۆنـــوە پیوەندییكی توندوتۆڵ لنوان مســـیحیكانی عنكاوە و ھولر ھبـــووە، لپش مژوو تـــا پاش مژووی مســـیحیش وات لنـــوان (١٣٩پ.ز) تا سدەی دووەمی پاش زایین، ھولر بناوی حدیاب ناســـراوە، وات لزەمانی حوكمی فرشـــیكان و بناوی حزەك ل نووسینی كۆن ھاتووە، ئایینی مســـیحی بوبۆتوە ل ھولر ھر لزەمانی (سدەی یكمی) زاینی لسر دەستی (ماردای) و (مارمار)ی شاكردەكانی حزرەتی مسیح، لسای ٣١٠ز، قش فافا لسر تختی كنیسی ھولر دانیشـــتووە، ھـــر وەكو لمژووی ئدەبی ســـریانی زانراوەو، واش ناســـراوە قوتابخانكانی ھولر ل كۆنوە و لزمانی ئیمارەتـــی حدیاب وەك كفر عوزیك، وەك شروەھا قكتابی (الروساء) نووسراوە، ھل ك لندی داوە بـــۆ دانانی ھوـــس ھپۆ

قوتابخانكان و مامۆستا سرجیۆس یكك لو مامۆســـتایان بووە ك ناوبانگی باشی ھبووە ل ھولر. لســـدەی (ششمی زایینی)یـــش قوتابخانی حـــزە دامزراوە لالیـــن پۆـــس (النوھـــدری)، ھروەھا لسدەی حوتی زایینی قوتابخانی قبالن- كوڤالنا لالین (ایشـــو عیاب) دامزراوە. (دەتوانین بین ك موزەفرەدین گوگبری ھوی ئـــوەی داوە بۆ گڕانوەی ســـر كورســـی قش مســـیحییكان بۆ ھولر لناوەراستی سدەی دوانزھموە، ھروەھا بۆ گڕانوەی داب و نریتی ئایینی لنوان مســـیحییكانی عنكاوە لپاشان فیكرەی كردنوەی مولـــودی پغمبر ل ھولر. ھروەھا ل سردەمی مغۆكان، خكی ھولر یارمتی عنكاوەیـــان داوە لكاتی كاوڵ كردنـــی ئـــو ناوچان، ھـــر چندە مغۆـــكان ســـی كنیســـیان لھولر كاوكرد، لسای ١٢٩٦ز، ھروەھا لسای (١٧٤٣) ھرشی نادرشاه بۆسر ھولر و عنكاوە، مووسمان و مسیحیكانی ھولر و عنكاوە برھردووكیان برھستی ئم ھرشـــیان كرد، دواتر لالیـــن ئیمارەتی ھاتی (١٨٨٢ز) كســـاپاشـــای كۆرە لعنكاوە، ھوی كوشتنی خكی عنكاوەی داوە بم بھمنی ھردووال، مســـیحی و موســـومانانی ھولر ئم ھرش پووچڵ

كراوەتوە.* ئدەبـــی كوردی چـــۆن دەبینی، ئوەی * ئدەبـــی كوردی چـــۆن دەبینی، ئوەی خوندووتـــوە جـــاچ بعرەبـــی یاخـــود خوندووتـــوە جـــاچ بعرەبـــی یاخـــود بكوردی بت، پتوایـــ ك ئمی كورد، بكوردی بت، پتوایـــ ك ئمی كورد، دەقـــی وامان ھبت خۆی ل دەقی ئدەبی دەقـــی وامان ھبت خۆی ل دەقی ئدەبی

عالمی بدات؟عالمی بدات؟- زۆربـــی رۆمان و چیرۆكی كوردی یاخود شـــیعری كوردی لـــ بازنی رۆمانســـیت دەرنچووە، بـــم لپاش راپڕینی ١٩٩١ بواركی فراوان ھات كایوە و نووســـرانی كورد وات نووسین ب شوەیكی ھاوچرخ

نوری پترۆس:

بیرو ھۆشمان الی چارەنووسی گلی

كوردستان

لھموو كۆمگاكانی جیھاندا كم یا زۆر جیاوازی چینایتی ھی. ل ھندێ ل ووتانی دواكوتوو و جیھانی سیمدا جیاوازیك ب شوەیك كخكی وا ھژار ھن زۆر ب ســـختی نانی ڕۆژانیان پیدا دەكن. ملمالنیكی توند بشكی گرنگ لژیانیان بۆ ئوەی ب زیندوویی بمننوە. ك نخۆش دەكون، لبر ھژاری ناتوانن بچاكی چارەی خۆیان بكن، ب كاربن و ماڵ و مندایان برسی بن، ئوا كشی خۆیان، كس ب ھانایانوە نایت، ن حكوومت و نخك. خوندن و خۆراك و جل و برگ و خانوو ھیچی ڕك و مسۆگر نی. گڕان و گشتیاری ئوە ،كناڕ ،ژاران پیسڕەكی ھی گزۆرب .ر نابھتنگ و پە ل كارەســـات. منان دەب كار بكن بۆ نان پیداكردن. دڕاوكـــ، بزاری، دتنگی، نخۆشی، كشی ناو خزان، گومان و ب متمانیی ل دادپروەری دەســـتداران، ئمان دیمنی زان لناو ھژاراندا. كچی ژیانی دەومندان لم جۆرە

.ژارانی ژیانی ھوانچپ واو بدا تگایانكۆم زۆر لفرمانبری ئوجۆرە حكومتان ھر خریكی ئوەن ك چۆن ب ھۆی كارەكیانوە دەومندتر بن بماوەیكی كورت و ب ماندووبوون بشوەیك ك جگ ل گرووپی خۆیان ك بم كارە نایاساییانوە .زانیان نندەدزی و گ ســـی تر بـــریكن كخدەســـتدارانی زۆربی ووت دواكوتوەكان وەك تۆڕكی نھنی شـــوە مافیایی ل ژرەوە ب ناوی جیاجیا دەســـت ب سر زۆربی زەوی و زارو پۆژە ئابووریكان دەگرن. بو ســـامان زۆرەش خكی پ دەكن بۆ پتوكردن و بردەوامی دەستیان. زۆریش لـــ دەومندەكانی كرتـــی تایبت لم ووتان بیر لوە دەكنوە ك ب زوویی و بئاسانی پـــارەی زیاترپیدابكـــن ئینجا ب ھرشـــوەیك بت، فو ف،قاچاغ، درۆ، برتیل، ھڕەشـــ، یا بپانكردنوە بت بۆ بیار بدەســـتان. لو جۆرە كۆمگایانـــ، كســـایتی مرۆڤ یـــا لرزۆك، یا دەســـت بسینگ و كنووش برە وەیا پە ل ڕق و تووڕەیی. لم سیستمدا ھموو كارەكان، كشكان و چارەســـریان ڕووكش و خراو كـــم خاین و كدا بھیچ كار دەســـتان لـــیاربین. بنیوەچب ل جگ ڕەتی و بنبی بۆی ناچن بۆ چارەی بنقووگندەی و دزی ل سامانی میللت ك ئوەندە قووڵ دەبنوە ك تا سر ئسقان دەڕوات. ل ڕاگیاندنی ئم جـــۆرە حوكمدا ڕاســـتیكان دەشـــونرن. ھركس باسی گندەی بكا ب بكرگیراوو دەستی بگانـــ ل قم دەدرێ. تۆقاندن و ســـووكایتی تی ناڕازین دەبوانوەی ئكردن و بچووك كردنپكاری ڕۆژانی دەزگا تایبتكانیان. ئگر بگوترێ بۆچـــی كۆمگاو ووت وا دواكوتووە برپرســـان خۆیان لـــ خك جیادەكنـــوەو دەن گوناھی میللتكمان ك خۆیان لو ئاســـتدان ئم چی بكین. ھندێ بگش دەھننوە ك دەستداران كاری چاكیان كردوە، وەكو چند باخانیك، چند جادەیك،لگڵ چند پۆژەیك ك زۆرترین سوودی

.ر بۆخۆیانھ سیر لوەدای ك ھوڵ دراوە فلسفیك لناو ئو جۆرە كۆمگایاندا زاڵ بت كگوایا خكی ھژارو دەومند بم جۆرەی ك باسمان كرد ھر ھبووەو ھـــرواش دەمنتوە. گوایا ئوەی ك دەومندە وەش كتی. ئتی وچارە نووســـیزیرەكی خۆی لھژارە تمبو مشكی باش ئیش ناكا و ھربخۆی بدبخت. دەن ك مرۆڤ ناتوان ھیچ شتك لم دابش بوونبگۆڕێ. ئوەیان نایت برچاو ك زۆر ل ناودارانی جیھان ل خزانی ھژارەوە پیدابوون. من پم وای مرۆڤ دەتوان كۆمگای وا لڕەگوە بشوەك بگۆڕێ ك سیستمكی سیاسی و ئابووری و فرھنگی وا بنت كایوە ك تیدا ژیانی خك

ك ترو شارستانی ترلتر، ڕگشتی مرۆڤانب خۆشـــی و ب ڵ بكی كۆمموو تاكھ بـــكات كئاسوودەیی بژی. دەب ماف سرەتاییكانی ژیان بۆ ھموان دابین بكرت وەكو: خواردن و خواردنوەی چاك،جل وبرگ، خونـــدن و فربوون، ھۆیكانی گواســـتنوەی ب تاك یا ب كۆمڵ، چارەســـری تندروســـتی، ژینگی چـــاك، خانوو و شـــونی نیشتج بوونی شاین ب مرۆڤ و ڕادەربینی ئازاد،

ئمانو زۆری تریش دەتوانرێ مسۆگر بكرێ. بم ناتوانرێ و ناشكرێ ھموو كس بیكسانی دەب .بكتری پارەو سامانیان ھندازەی یئ و بكرتی تایبت و ھاوبش ھبـــ، كبكی بازاڕو ب موان كت بۆ ھكۆمپانیاكان ئازاد و ئاشـــكرابقازانجی خك بگڕتوە. بگشتی ھموو تاككی ك سركر یا ھرمانبكار،جووتیار، فڵ، كركۆم یدادەكا بكاســـبی پارە پ وەردەگرێ یا ب مووچكۆمپانیاكانیشـــوە دەب بگورەی داھات و باری

خزانداری باج بدەن ب حكومت. بمش حكومت دەتوانـــ پالنكی باش دابن بۆ خۆشـــگوزەرانی ھاوتیان. ئوسا نك ھر فرمانبر بكو ھموو كسك مافی وەرگرتنی خاننشینی دەب ل كاتی خۆیدا. ھر كســـك بكاربوو دەب ل سنتری و دەزگایوەی لبۆ ئ كاران ناوی خۆی بنووسببگورەی پیشكی كاری بۆ بدۆزنوە. لو ماوەیی تكی وای بدریمووچ كارە، دەبب سو كئ كك ب الینی كم پداویســـتی سرەتایی یكانی ژیانی خۆی و خزانی پ مسۆگر بكات. ئم مانای ئوە نی ك حكومت تمبڵ و حازرخۆر دروســـت ئكات. بكو بم سیســـتم ھژاری و ببشـــی ناھ. ك ئیشی بۆ پیدا بوو ئوا مووچی زیاتر لوەی بـــكاری وەردەگرێ ك دەبت ھاندانك بۆ ب كان دەبكاركردن و باشتركردنی ژیانیان. بانقپی پویستی قرز بدەن ھاووتیان ب سیستم و قازانجكی گونجاو. ھركسك گر نخۆش بوو ئوا ب جیاوازی ب خۆڕایی یا ب بكی كم چارەسری دەكرێ ھرچندكی تبچ . دەزگاكانی حكوومی مانگان بكی كم ل مووچ یا ل داھاتی ھاووتیان دەگتوە بۆ دابین كردنی سیستمی تندروستی و چارەســـری نخۆشیان. وەیا ئم دابین دەكرێ ل ڕگـــی كرتی تایبت. كـــ ھرھاووتیكی بشدار، بپی توانای مانگان بەپارەیكی گونجاو دەدات. سیستمكی باشـــی خوندن و خوندنگا .مكی زۆر كپارەی یا بـــ خۆڕاییموان ببـــۆ ھحكومت چاك ب ھانای خكی پیر و پككوتوە دت. ك ژیانی ھموو مرۆڤك ئاوا مســـۆگر بوو، شارســـتانیت زیاتر دەچت پشوە، بیرو ھۆش و توانای تاكی كۆمڵ زیاتر ســـوودی ل دەبینرێ بۆ خـــۆی و گلكی. ژمارەی مرۆڤـــی داھنر زیاتر ڕاوكدك ڕزگاری دەب و ژیانـــل چونك دەبو ڕاكڕاكبووە تنھا بۆ ئوەی بمنتوە ل ژیان. دئارامی و باوەڕبخۆبوون پرە دەســـن. تاوان و دزی وسواڵ و ناڕكی و گندەی زۆر كم دەبتوە یا ھر نامن. دیققت و دســـۆزی و ڕاستگۆیی و پاكی ل كاردا زیاتر دەب. خك بگشـــتی توانای كینی برزتر دەبتـــوە. ك ئمش دەبت ھۆی زیاتر خووالنوەی پارە ل نو بازاڕدا. بھۆی باجی كاو كین و فرۆشـــتن پارەیكی زۆر بۆ حكومت دەگڕتوە. بكاری زۆر كم دەبتوە. ووشـــی كركار دەگۆڕێ ب ئیشوەرگر، ووشی سرمایدار دەگۆڕێ ب ئیشـــدەر. كاتی كاركردن ل ڕۆژكدا بۆ ھموان دەبتحوت سعات و نیو وەیا كمتر. كار نمترین پشوودانی سانج ڕۆژە. ككدا پیفتح لجگ ل پشووی ڕەسمی دەبتپنج ھفت. بمش تاكی كۆمـــڵ كاتی زیاتر دەب بۆخۆی. ك خك بتوان ب موچكی بـــژی و نرخی كا گونجاو تر بوو ئیتر كس پویســـت نـــاكا دوو دەوام كاربكات بۆ ئوەی بژی. بگشـــتی تواناو زەوق و ئارەزووی مرۆڤ گشـــ دەكا بۆ دروستكردن و جوانتر كردن و چاككـــردن و چاككردنوە، مافـــی مرۆڤ، مافی ژنان،مافی مناڵ چاكتر دەپارزرێ، ژینگمان چاكتر و پاكتر دەب. پكنین و زەردەخن زیاتر ب لوی خكوە دەبینرێ. ڕزو كســـایتی خك چاكتر بوونین پیســـترین دەرد ك ل زرێ چونكدەپار زەیی پكردن و برپوەو خپاڕان .ڕزگاری دەبـــھاتنوە نامن. خك یكگرتووتر دەبن و ووتیان ل ال خۆشویستتر دەب. چونك ئوكات حكوومت

ب ھی خۆیان دەزانن. ئم سیســـتمخیاڵ نیـــ. لزۆر لـــ ووتانی پشـــكوتوودا ھاتۆتدی. تنھا ووشیاری و ویست و ئیرادەی خكی پویســـت. پشكوتنی برزی پیشسازی پیوەست نی و مرج نی بۆ داھنانی ئم سیســـتمو ئوجـــۆرە كۆمگایی ك تیدا بھای مرۆڤایتی برز دەبتوە و دەپارزرێ. ئگر ھموو الین و پارت سیاســـیكان ڕك بكون بۆ نھشتنی ھژاری و گندەی ب ئوەی ملمالنی ،یرنامم بر ئس ت كاربكاتئایدیۆلۆژی و دەس

ئوا ھژاری نامن و پۆژەكش سردەكوێ. ئم سیستم ب وەش دروست دەب ك جگ لوەی ھموو خك باج دەدەن، دەب ســـامان و داھاتی ووت ب ڕوونی و ب تواوی بگڕتوە بۆ خزنی ل ت. دەبدیاری بكر ڕوونی بودج ت، بحكوم .بس ھموو كوەی ئیداری و مالی بۆ ھپرســـین بتوان ك رجتوانا مكی چاالك و بمانرلبوونی پكۆمیسیۆنك ل ئندام پرلمانكان پك بن بۆ وەزارەتكان كاری بدواداچوونـــی لپرســـینوەو ببردەوامی. ئازادی ڕۆژنامگری و سروەری یاسا دەب مسۆگر بكرێ. ھوشیاركردنوەی خك زۆر پویست چونك گلی ھوشـــیار و ڕۆشنبیر داوای سیستمكی دیموكراتی ڕاستقین دەكن. خكی ھژارو مام ناوەندی زۆرینن ل كۆمگادا لبرئوە ل كاتی ھبژاردنی ئازادو ڕكدا، ئنجامكان ب دی زۆرین دەب. ئینجا دەســـت دەكرێ ب دامزراندنی شارســـتانیتك ك شـــاینی مرۆڤ بت، نوەك ئو سیســـتمی ك چند كسك لبر زروفكی تایبت ك بۆیان ھدەكوێ بتوانن دەست بسر زۆربی ھـــرەزۆری داھات و ســـامانی گلدا بگرن و زۆر بـــ دڕندانو خۆپرســـتان زۆرینی خك

بچوسننوە. لووتـــ پشـــكوتووەكانی ئوروپـــای ڕۆژئـــاوا مـــوو حزبژاری، ھشـــتنی ھـــھی نلســـمسیاسیكان دەمك ل سری ڕكن. لوە دەرچووە ك ب ی ئم برنامی ھی چپكان.جگ ل ڕۆی گرنگی ھبژاردنی ڕـــك و پك، ب لكۆینوەو تاقیكردنـــوەش بۆیـــان دەركوتووە كـــ بوونی سیستمكی وا ك ژیانی ھموو ھاووتیان مسۆگر بكات باشترین چارەسرە بۆ ھموو كشكان. لم سیستمدا ئارامی و خۆشی و ڕكی ل ناو خك و نیشتیماندا جگیر دەب ك پویست بۆ پشكوتنی

ووت.

نھشتنی ھژاری ...

د. ساالر مستفا سعید

ئم عوسمان بگی كوڕی ئحمد خانی میر محمل ك ل بالیسان دانیشـــتووە، زۆر بدەستت بوو، پاشای ڕەواندز ك بپاشای كۆرە بناوبانگ بوو زۆر ھڕەشی لكردووە تاكوو عوسمان بگ سری بۆ شۆر بكات وبم نیتوانی زۆرجار ھرشی دەكردە ســـری بم عوسمان بگ ھرشكی دەشكاند. پاشـــای رەواندز لگڵ قادر بگی مامی عوسمان بگ ڕك كوتن وھرشـــیان بردە ســـر عوسمان بگ ل بالیسان خۆشناوەكانی ئوێ خۆیان لقو ســـنگران دامزراند، خونكی زۆر رژا ل ھردوو وتنكی ئایینی ھاتن و كند پیاوپاشان چ الیان لنوانیان وشڕەكیان راگرت لسر ئوە رككوتن ك عوســـمان بگ خۆی بدەستوە بدات و دنیا ب ل گیانی خۆی لســـر پیمان، بم پاشای كۆرە پیمانكی شـــكاند و عوسمان بگی بردە ھریر و بشو لزیندان خنكاندی. عوسمان بگ دوو كوڕی لپـــاش بجما ئو كوڕانش (میرانی محموود بـــگ) و (میرانی حمـــد بگ) بوون گ كحموود بم مردووكیـــان منداڵ بوون، بھبرا گورە بوو دەستی ب بزووتنوە كرد لدژی قادر بگی مامی باوكی چونك دەیویسشت لژر ھز و دەست دەرچ میرانی محموود بگ پیاوكی ئازا و بجرگ بوو و زۆریش دۆســـتی والی موصل بوو والی كردی ب حاكمی خۆشناوەتی و بۆماوەی چند ساك ل بالیســـان حوكمانی كرد تاكو دەوتی عوســـمانی بیانووی پ گرت و نوانیان ســـاردی ڵ میری كۆســـگگ لحموود بیدابوو. مپ لتـــك چوو؟ ڕۆژك لـــ رۆژان یك ل كوڕەكانی میری كۆســـ ھرشی ھنای ســـر محمود بگ و خنجركـــی بـــۆ راوەشـــاند و روومتی میری بریندار كرد و محمود بگیش پرســـی ب پیاوكی تگیشـــتووی خۆیكرد كناوی (حمد ئاغا) بوو باپیری رەش و قادری كوخا سالحی سوالوك بوو پی گوت كوڕانی میری كۆس چاریان چیی و چیان ل بكم. ئویش گۆتی میران بپتك (پت) بیان خنكن لو ڕۆژەوە بنمای (كوخا قادر و رەشید ســـمل ســـوور) ب بنمای (پتك) بناوبانگن ئینجا محمود بگ كوڕانی میری كۆسی خنكاند ك والی موصل بمی زانی لشكركی نیزامی كردە سر محمود بگ. بم محمود بگ خۆی ندا بدەستوە و رووی كردە چیاو پاش مانگك ك ھز و دەستتی زۆر بوو دەوتی عوسمانی لی خۆش بوو ل ھموو الیكوە میرەكانی كوردستان نامیان ك كرجموە بتڕنیایی بگد ب بۆ نووسی كدەوتی عوسمانی فرمانی دا میرانی محمود بگ

نچتوە گوندی بالیسان.لپاش چند ســـاك دەچت گوندی سیســـاوەو خوشكی بایز بگی شقالوەی ھنا كناوی (بووك عنبر) بوو لسای ١٨٦٥)دا دەچت شقالوە و كۆشك و تالركی خۆشی لسر ئاوی (دەنگارە) دروســـت دەكات بخۆشـــی لی دادەنیشی و زۆر دەومند و حاڵ خۆشـــدەب بـــم ھموو دەم ھوی ئوەی دەدا ك تۆی باوكی لرەواندزییكان بكاتوە، چونك كاتی خۆی ب فرمانی پاشـــای كۆرە عوسمان بگیان خنكاندبوو وەك دەگنوە ڕەواندزیكان باج وەرگرتنی كشتوكاڵ ومیوەجاتی ھموو ھرمی شقالوەییان لدەوتی عوسمانیان دەستوان ھرقی ئگیش لحمود بگرتووەو مباجی میوە و كشـــتوكای ھموو ھرمی رەواندز بپارە ل دەوت دەگرێ تاكوو دەستی لو ھرمدا بروات میرانی محمود بگ لكاتی گرانی گورەدا ك لســـای (١٨٨٠) دا روویداوە. نی ھشتووە خۆشناوەكان زۆر برســـی ببن و بھموو جۆرك

یارمتـــی داون میرانی محمود بگ ل گورەیی و پیاوەتیدا بناوبانگ بوو یارمتی ل قوماوانی دەدا و گل ئایین پروەر بوو بم لتۆ ســـندنوە زۆر بـــ زەبر و زەنگ بـــوو. میرانی محمود بگ ھیچ كوڕكی نبوو تنیا یك كچی ھبوو ئویش

بمندالی تووشی نخۆشی بوو و مرد.میرانی محموود بگ كـــ چووە حج چل كس لگڵ خۆی و لســـر كیســـی خۆی بسواری عارەبان ل موســـلوە تا نۆكندی ســـوس برد و ماوەی شش مانگیان پچوو. میرانی محموود بگ گل مزگوتی لگوندەكانی خۆشناوەتی دروست كـــردوە ب یارمتـــی و ھاوبشـــی كردنی (بووك عنبر)ی خزانی ئو شـــرە ژنی ھموو ماڵ و سامانی تایبتی خۆی لڕی خودا و چاكدا خرج كـــرد. ھموو ئو مزگوتانی دروســـتیان كردووە رووی دەرگایان لالی رۆژھالت بووە ب پچوانی ئو مزگوتانی خانزادی ھریری دروست كردوون.

ئو مزگوتانـــی میرانی محموود بگ و خزانی ئو مزگوتانـــی میرانی محموود بگ و خزانی بووك عنبر دروستیان كردووە:بووك عنبر دروستیان كردووە:

١-مزگوتی گورەی شقالوە: موو بورە ناودەبرێ ھوتی گمزگ ب وتم مزگئبردی مرمر دروست كراوە. دوای چاك كردنوەی مزگوتك میـــری دەرگاكیان خســـت باكووری ڕۆژھت و لسر بردكی مرمر ناوی محموود بگ و خزانكی نووســـراوە لســـردەمی خۆی

خۆشترین مزگوت بووە ل ناوچكدا.لسای (١٣٠١)ی كۆچی دروست كراوە ل دەرەوەی مزگوت گۆڕی محموود بـــك و بووك عنبری خزانی تدایـــ. جگ ل گۆری مســـتفا بگ و حمدەمین بگ و محموود بگی كوڕی بایز بگ و میرانی رەشـــید بگ و یحیا بگ و میرانی قادر بـــگ و عبدالرحمان بگی كوڕی قادر بگ و بووك

.دایگی تفا بزانی مستی خ(لیمح)ئو مزگوتانـــی میرانی محموود بگ و خزانی

بووك عنبر دروستیان كردووە:.رەكوتی گوندی ب١- مزگ٢- مزگوتی گوندی ماوەران.٣- مزگوتی گوندی ترگارە.وتی گوندی الس٤- مزگ٥- مزگوتی گوندی بالیسان

٦- مزگوتی گوندی سیساوە.٧- مزگوتی گوندی كاموسك

٨- مزگوتی گوندی قالسنجی سروو.توتی گوندی خ٩- مزگ

موتی گوندی میر رۆست١٠- مزگسرۆكوتی گوندی ق١١- مزگ.وتی گوندی تووتم١٢- مزگ١٣- مزگوتی گوندی گرەوان

١٤- مزگوتی گوندی ئسپیندارە.١٥- مزگوتی گوندی ئاقوبان.

١٦- مزگوتی گوندی فریز.١٧- مزگوتی گورەی شقوە.

میرانی محموود بـــگ ك كۆچی دوایی كرد ھیچ منداكی لپاش بج نما.

بم میرانی حمد بگی برای شش كوڕی ھبوو ك ئمانی خوارەوەن.

١- حسن بگ.٢-خدر بگ٣- علی بگ٤- مستفا بگ٥- عزیز بگ٦- احمد بگ

مستفا بگ برا گورەیان بوو. كاتی ك محموود بگ چوو بۆ شـــقالوە مستفا بگی برا گورەی

لجگی خۆی دانال گوندی بالیسان.ل براكانی مســـتفا بگ (عزیـــز بگ) و (خدر بگ) ئمان ل بالیسان دانیشتن (علی بگیش) ل گوندی تووتم دانیشـــت و پاش مردنی میرانی محموود بگ. میرانی مستفا بگ چووە شقالوە و بووە سرۆكی ھموو برەی میرمحملی عزیز كلكڵ خگبالیسان ل گ لفا بگی برای مستببخۆش و تبایی ژیانی گوزەراند و لناو خۆشناوان

:وانبوو لكی ھند كوڕزیدەگیرا چزۆر ڕ١- كریم بگ.

٢- حمد بگ.٣- كمال بگ.

تودەككان كلگی كوڕی ناردەگوندی مد بمحرۆژھتی بالیسان كات ك عزیز بگ مرد تمنی (٩٠) نوەد ساڵ دەبوو لپاشان كریم بگی كوڕی لجی دانیشت و حمد بگی برای كۆچی دوایی كرد و دوو كوڕی لدوا بجما ك خورشید بگ) و

(فتاح بگ) بوون.حسن بگ ك برای مستفا بگ بوو ل بالیسان دادەنیشـــت پیاوكی زۆر خوا پرست بوو كوڕكی ھبـــوو ناوی (حمد بگ) بـــوو خدر بگی برای مســـتفا بگ ل بالیسان دادەنیشت پیاوكی زۆر خواپرســـت بوو چند كوڕكـــی لپاش بجما ئمانن.علی بگ لگوندی تووتم دادەنیشـــت پیاوكـــی ئازاو بجرگ بوو خكـــی زۆر ڕزیان ل دەنـــا ك كۆچی دوایی كرد پنج كوڕی لپاش بجما كوڕی گورەی ســـلمان بگ و ل تمنی (٧٠) حفتا ســـالیدا كۆچی دوایـــی كرد، ئویش

كوڕكی ھبوو ناوی (ئنوەر بگ) بوو. پیوەندی میرانی محموود بگ ب(كاك ئحمدی

شخ)ەوەكاك ئحمدی شـــخ، شخكی گورە و ناسراوی ھموو كوردستان بوو. پیوەندیكی بھزی لگڵ میرانی محمـــوود بگدا ھبوو، ھموو ســـاك سردانی دەكرد لبر ئایین پروەری كاك ئحمدی شـــخ زۆر ڕای لمیرانی محموود بگ بوو و زۆر ڕزی دەگرت. شـــخ محمدی خاڵ لكتبكی (الشیخ معروف النودھی)دا لالپرە (١٩٩-٢٠٠) دا دە: (كاك ئحمدی شخ) لسلمانی لسای (١٢٠٧-١٧٩٣ز) لدایك بووە و لسای (١٣٠٥ك-١٨٨٧ز) و بحیسابی سای كۆچی لتمنی (٩٨) ســـایدا كۆچی دووایی كردووە لسردەمی ژیانیدا جاركیان محموود بگ دەچت ســـردانی كاك ئحمدی شخ لشاری سلمانی لكاتی گفتوگۆ كردنیاندا دنســـر باسی جۆگیی (تینال) كوا خاوەنی جۆگكـــ دەیوێ بیفرۆشـــی محموود بگ لنرخی جۆگك زیاتر دەداو (شـــازدە ھزار قران) دەفرۆشـــت میرانی محموود بگ لوكاتدا جۆگك بوو ب مولكی میرمحموود بگ. لپاشان دی كوڕی كاكمخ محعیدی كوڕی شخ سشـــ : گ دەحموود بمیرانی مخ بدی شـــحمئ یم جۆگقالوە دادەنیشی و چیلش میران تۆ لدەكـــی؟ میرانی محموود ب وەمـــی دەداتوە و دە: ســـوودی ل وەردەگرم.كخۆشـــم نمام بـــا بۆئوە بت و بریار نامیك دەنووســـن و میر محموود بـــگ دەگڕتوە شـــقالوە پاش دوو سان بووك عنبری خزانی كۆچی دوایی دەكات د و خۆیشـــی دنیا جك دوای ئند مانگو چو لـــدوای میرانی محموود بگ مســـتفا بگی برازای ك(مدیری ناحی) بوو ل دیرەدین دەســـت قالوە ولوە شتڕدەگرێ و دەگكاری میری ھلجگای (محموود بگ)ی مامی دانیشـــت وەكوو لموبر باسمان كرد مستفا بگ بوو بسرۆكی خۆشناوان و پیاوكی ئایین پروەر و لسرخۆ بوو. خكی زۆر خۆشیان دەویست. كات ك مای كاك ئحمدی شخ بۆ پرسی كۆچی دوایی محموود بگ دن شـــقالوە گوتیان ئم ماڵ و ســـامانی میرانی محموود بگ گشـــتی ھی ئمی و خۆی

.مئب داویلو ســـردەمدا كس ندەورا بربرەكانی پیاوی گورەی ئایینی بكات نخوازەال پیاوكی وەكو شخ كشیدەویست كگ نفا بفید. مستعیدی حسگورە بكات بم مای شخ كوتن داواكردنی ماڵ و سامانی میرەكان: برادەیك ك دەروشكانیان دەھاتن موك و مای میریان بھی خۆیان دەزانی. میرەكان لم بزم تووڕەبوون و شـــخ ســـعید ل شـــقوە رۆیشـــت و چـــووە الی والی موصل شكایتی لمیرەكان كرد. ئوەی شیاوی باس شخ سعیدی حفید سردانی سوتان عبدولحمیدی كردبوو. ســـوتان راستوخۆ سرپرشتی شخ و تكیـــ و خانقاكانی دەكرد و مووچ و براتی بۆ بیبونوە بم زۆری پ نچوو لسالی(١٩٠٨)دا كۆمی (یكتی و پشكوتن) ھاتن سرحوكم وسوتان عبدولحمیدیان الداو بم كارەیان شخ

ســـعید كوت و دوور خرایوە بۆ شاری موسل و لخانووی (محمد پاشای سابوونچی)دادەنیشت ی كســـانو كدژی ئك لراینجامـــی ھئو للگی دابوون. شـــخ سعید لسالی (١٣٢٦)ی كۆچی برامبر بكانوونی یكمی (١٩٠٨ز) شھید دەكرێ و شخ محموود كوڕی لمای دۆستكیان خۆی دەشارتوە و لدواییدا بشو بھۆی چند كسكی دسۆزیان لزی دیجلی دەپڕننوە و دەینرنوە ناوچی سلمانی. بمكارەسات داواكی شخ سعید لگڵ (مالی میرەكان) كۆتایی ھات.

ئینجا مستفا بگ بخۆشـــی بب گیروگرفت و كش لگڵ خزم و كسوكارەكانی رەفتاری دەكرد و لالی خككش خۆشویست بوو تاكوو كۆچی دوایی كرد و (چواردە) كوڕی لپاش بجما و بایز

بگی كوڕی ك جی گرتوە.باسی كورەكانی میرانی مستفا بگ

میرانی مستفا بگ ك كۆچی دوایی كرد (چواردە) كوڕی لپاش بجما:

١- میرانی بایز بگ.٢- میرانی قادر بگ.

٣- میرانی رەشید بگ.٤- خورشید بگ٥- تاھیر بگ٦- برایم بگ

٧- سعید بگ٨- یحیا بگ٩- كریم بگ

١٠- حمدەمین بگ١١- سلیم بگ١٢- حمد بگ١٣- سادق بگ١٤- عبد بگ

(میرانی بایزبگ)(میرانی بایزبگ)میرانـــی بایز بگ كوڕە گورەی میرانی مســـتفا بگ بوو. میرانی بایزبگ لدوای مردنی مســـتفا بگی باوكی بوو بســـرداری خۆشناوان و خۆشی پیاوكی لھاتوو جوامربوو دیوانكی خۆشیھبوو ك پرو ســـاباتكی خۆش لســـر ئـــاوو رووباری ناونجی ھبســـت و رووبارەكـــش ببن چناری دیوانكدا تدەپڕی و ئو دیوان (٣٠٠) س سد ســـاڵ دەبوو ھرلو شون دروست كرابوو زوو زوو نوێ دەكرایوە. میرانـــی بایز بگ زۆر دەومند و حاڵ خۆش دەب (خجیج) خانی عوال پاشـــای نیا دوو كچی دەبت و ژنم لبـــ ،نرەواندزدو كوڕیان ناب ئو دوو كچـــش لدواییدا یكیان دەبت خزانی عزیز ئاغای كوردی ئحمد پاشای دزەیی و ئوەی تریان دەدرت ب سالح بگ كوڕی

میرانی رەشید بگ. ككڵ خگباشـــی لگ زۆر بمیرانی بایـــز بدەجووالیوە پیاوكی زۆر زل و بقفت بوو ھموو ووغك ھی ندەگرت بۆی ئســـپكی ئوەندە چاكی ھبوو خكی دەھاتن تماشای، دەگنوە میرانی محموود بگ ئسپكی زۆر چاكی ھبووە لھموو ناوچكدا ل رەســـنیدا دەنگی دابۆوە، والی موســـ داوای كردبوو پی ندابوو، گوتبووی !!تترسان داوین: لدە ككیبدەم خپ گئلســـای (١٩١٤)دا میرانی بایز بگ كۆچی دوایی

كرد و شش كوڕی لپاش بجما:١- محمود بگ.

٢- عومر بگ، باوكی (عســـمت، پاشـــا) و عزیز بگ).

٣- سلمان بگ ، (بایز، عبد، دلشاد، علی، محسین، نوزاد، نزار، دلدار، سردار، ازاد، حیدر، جوھر.

٤- مســـتفا بگ ، (رشـــدی بـــگ) ھیچ منای نبوو.

٥- احمد بگ، باوكی جالل، جمیل٦- عوسمان بك، باوكی خسرۆ ،سباح، خۆشوی،

شركۆبشی سیمبشی سیم

سرچاوەكان: خۆشناوو خۆشناوەتی، كمال خورشید میرانچۆن بنمای میرەكان ھاتنخۆشناوەتی

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،22رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی مژوو

مژووی میرانی خۆشناو

كامران عوسمان میران

وان، دیوەشق

گد بەشیی ریران، مسڵ

فییك ملگ ،ب ادری قیرانم

ژمارە (٩١) ئاداری ٢٠٠٨/٣/٨،23رەشمی ٢٧٠٧ی كوردی گشتی

به باشم زانی ئه م جاره باسی ھه ندێ الیه نی گه ش و ھه مه ره نگی ژیانی کوردانی تاراوگه بکه م ، جیا له وبه شانه ی که زیاتر گرفت وناخۆشی ژیانی رۆژانه و مه سه له چاره نوس سازه کان ده گرته وه ،که ئستا زۆر له کوردان به ده ستیه وه ده نالنن،وه کو بکاری

،گرفته کۆمه الیه تیه کان،مانوە.له نـــوان چه نـــد به شـــک له گرفته کانـــی ژیانی کوردانی تاراوگه ،به شک له الیه نه باشه کانی ژیانی ئه و که ســـانه ی که قه ناعه تی ته واویـــان به ژیانی تاراوگه ھه یه ده خه مه ڕوو،بۆ ئه م پرســـه له گه ل کاک(م) قســـه و باسم کرد ئه ویش به وپه ری باوەر بخؤبوونوە قسه ی کرد،سه باره ت به ژیانی خزانی وژیانی شه خســـی خۆی و چۆنییه تی به یه که وه ی ژیانـــی کۆمه لگه ی کوردی له و شـــاره ی که ئه وی

تیاداده ژیت،وه چه ند پرسه کی تر.سه ره تا باســـی پکھاته ی خزانی خۆی کرد، که خزانه که ی له چوار ئه ندام پکھاتووه ، خۆی،خزانی، کچک وکورکی ھه یه ته مه نیان له نوانی پانزه وحه ڤده ســـالی دایه وده خونن،ماوه ی چوارده ســـاله له ئه لمانیاده ژین ژنه که ی ئه لمانی باشـــتر ده زان له پیاوه که ،ھه ر کارکی ھه بت پویستی به که س نییه ته ر جومه ی بۆ بکات خۆی ده چی پر فکت قسه ده کات،سه ری بچت نوژی ناچت،به الم پیاوه که من ده یناسم مى خۆرکی سپۆرته ، رۆژانه ده خواته وه زانه که م ده لواره یه ک نه خۆمه وه خئه گه ر ئ ده لئه وه چۆنـــه ناخۆیته وه ؟،پیاوه کـــه بکاره ،به الم کارکـــی دووســـه عاتی ده کات مانگانـــه نزیکه ی پنج سه د تاشه ســـه د ئیرۆیه ک ده ستکه و تیه تی، به الم نیوه ی به ره شـــه ، له گه ڵ مووچى مانگانه ی که بیمـــه ی بکاری پـــ ده لن(زه مانه تی ژیان) کی بداھاتی مانگانه ی له م ده سکه وتانه یه ، که سموشـــکله یه ھه موو خه لکی خۆشیان ده وێ،له پال مه شروب خواردنه وه یاریه کانی شپۆرت ڤته ورۆلت وجیھازی ئه وتۆماتیش ده کات ئه وانه جۆرک له یاری قومارن بۆ خۆشـــی وکات به سه ر بردن وبردنه وەى پاره دھی که ن،ھه شـــه وه کو نه خۆشـــیه ک تکه ل ده ب ،نب وازی لـــ نـــی بـــووه ناتوانبه خوکچه که ی شوو به کورکی کورد بکات ،به الم ئاساییه کوره که ی ژنکی ئه لمان بھن،به الم ئه گه ر کورد ب باشتره ،ماوه یه ک کوره که ی سه گکی ھه بوه به الم رـــی نه داوه بیباتـــه وه ماله وه ،له به ر ئـــه وه ی داب ونه ریت رگا نادات وژنه کـــه ی نوژ ده کات، به الم پی ئاســـاییه کوره که ی ژنکی بـــراده ری رۆژانه بنته وه بۆ ماله وه،پی وایه گه نجه ھه قی خۆیه تی با خۆشی له ژیان ببین ،چاره نوسی سه گه که ش دوای ئه وه ی خاوه ن خانووه که پی زانیوه که له ســـه ر بـــان رایان گرتووه ، پی گوتـــوون له ماله وه تان رای بگرن، ناب له سه ر بان ب، باوکه که ش قبولی نییه بیباته وه ژوری ماله وه ، کوره که ش به ناچاری ســـه گه که ی بردووه ته ســـلیم به شـــونی تایبه ت

به سه گانی کردووه .دەـــ قه ناعه تی ته واوم به ژیانـــی ئره ھه یه زۆر دلخۆشـــم پ ی، ھیچ كشـــيكم نییه ، زه مانه تی ته واوی ژیانم ھه یه له خوا به زیاد ب ،ھه ر به قوربانی حکومه تی ئه لمان بم بۆ خۆیی وقانوونی که ته واوی مافه کانی ژیانی ھه موو مرۆڤکی ئه م ووالته ی دابین کردوه و پاراستووه ،ســـه باره ت بـــه وه ی ده چته وه بۆکوردســـتان یا نا؟ گووتی: "کـــوره کاکه گیان ره جی چی ئه وه به راســـتته من چۆن ئ تۆ ئهدلم،خۆ خوا شتی نه کردووم بچمه وه ،به ر له ھه موو شتک ئه ب بچمه پال حزبکه وه و ماستاو بۆ ئه م وئه و بگرمه وه ئـــه وه چیه ته عینم ئه که ن وراتبکم ئه ده ن، سندان له م راتبه ش به م جۆره ی، ده ب ھه ر راکه راکـــه بکه م به دوای ئه م وئه و دا ئه ھا نه وت نیه ئه ھا غاز نیه کرێ خانوو گرانه ،کۆمه لک موشکیله م ل کـــۆ ده بته وه ،لره نه موشـــکیله ی غازونه وت وکاره بام ھه یه نه موشـــکله ی بکاریـــم ھه یه ،کوره کاکه ھه موو ئه و موشـــکیالنه ی له وێ ده م ب لره نیمه ،له وێ له برســـابمری له سه رما ره ق بیته وه له بن دیوارکا کـــه س ئاورکت لناداته وه ،لره زه مانه تی تـــه واوی ژیانم ھه یـــه مانگانه کۆشـــک ئیرۆ وه ر ده گـــرم خۆم وماله وه مان، چۆن له خۆم تک ده ده م مه وه که س نالشـــه و تابه یانی له م جادانه بسور،مالت له کویه ،ئیواران بۆ خۆم ده چمه ســـه ر روباری راین به که یفی خۆم ده خۆمه وه ،شه وانه یش که حه ز بکه م له مالـــه وه ش ده خۆمه وه ،که س له گوڵ گرانترم پ نال،ئه وی کشـــه بی نیمه ســـافی و دافی وه ر ده گرم،ئه وی له گه ل که سیش گرفتم نیه لره ھه موی به کـــه س وکاری خۆم ده زانم ،بـــروام پبکه ن ئمه خه لکی ئه م شـــاره زۆر له گه ل یه کتریش باشین له چاو شـــاره کانی تری ئه لمانیا، ماوه یه ک له مه وبه ر میوانم له شـــارکی دوره وه ھاتبوون بۆ پرســـه ی براده رـــک ده ی گووت کـــوره مالخراپ ئوه چین فریشـــته ن له گه ل یه کتری زۆر باشـــن،باوه رت بت حه سودی به ئمه ئه برد،من له ھه رچی پرسه ی ئه م شـــاره یه زۆرترین خه لک ده بینم دن بۆ مزگه وت بۆ سه ره خۆشـــی،خزمه ت ده که ن چای ده گرن،به الم ئه وه بریارکیان ده ر کردووه له ئه نجومه نی مزگه وتی کوردان چاشیان قه ده غه کرد،ئه مه یان شتکی خراپه کاکه گیان ئمه ی کورد چای زۆر ده خۆینه وه ،مه عقوله کابرایـــه ک له شـــارکی دووره وه دت بۆ پرســـه چایه کـــی پنه ده ی،ئه م جۆره شـــتانه ب مانان،

بائیتر له گه ل یه ک راســـتگۆبین ، چیتر درۆ له گه ل یه ک نه که ین ویه کتر نه خه له تنین،یه کترمان خۆش بوێ،له کاتی ته نگانه وپویســـتی به ھاواری یه که وه بين،ئمـــه ھه موو براین ،له خاککـــه وه ھاتووین ئه ویش کوردستانه ،ده ب ئه وه بزانن که له به ر چی بکاری ناخۆش،له به ر سیاســـی ھاتووین؟زروفی وبرســـیه تی وشـــه ری ناوخۆو ھه ره شه ی ووالتانی ده وروبه ری کوردستان ،با یه کترمان خۆش بوێ ھه ر

ئمه نزیکی یه کین وبه که لکی یه کتر دین".براده رک گووتی بۆ یه چایان قه ده غه کردووه نه بادا مافوری مزگه وته که پس بت،براده رکی تر ھه لی دای وگووتی ناکاک نا بۆ ئه وه قه ده غه یان کردووه رسقی دوکانداره که ببن، له به ر ئه وه ی ئستا بازاری ده گرن بۆ ئه وه ی دووکانه که ی ل باشه بیانوی پبسننه وه و بۆ خۆیان ھه لی بسورنن،له به ر ئه وه ی دوکانه که ش له گه ل مزگه وته که دایه ،بۆ ته واو کردنی

کری مزگه وته که به کریان داوه ،ته ماع پیسه .ئه نجومه نی کوردی پویسته له شاره که ی ئمه دا

یان نا؟کاک(م) لـــه گه ل گروپکی کورددا ھه فتانه چه ند سه عاتک ده چ بۆ کار، به نده ش رۆژک له گه لیان چـــووم، له کاتی ئیســـراحه تدا لـــه نوئه ندامانی گرووپه کـــه دا باس له وه کرا که چی بکرێ باشـــه بۆکوردانـــی ئه م شـــاره بۆ ئه وه ی ھـــه موومان کۆبکاته وه ، چه ند براده رک گووتمان ئه نجومه نکی کوردی دابنـــرێ ، براده رانی تریش رایان وابووه که ئه نجومه نکی کـــوردی پویســـته دابمه زرندرێ بۆ چاره سه ری کشـــه وگرفته کانیان،وه ک: دانانی سندوقک، مانگانه ھه ر که سک به پی توانای خۆی برک پاره ی ت باوێ، بۆ کاتی لقه ومانی که سک یارمه تی بدرێ، یا کاتی پویستی بۆ ھه ر شتکی تر به کار بھنرێ،وه ک مردنی که ســـک ترمكى به پاره ی ســـندوقه که بنردرته وه بۆ کوردستان ، زه واجی کوڕ و كچانی کورد رکبخرێ،کوردان ھه ر گرفتکیان ھه ب چاره ســـه ر بکرێ چ له ناوه خۆ یا له گه ل ئیدارات وسه فاره تی ئراقی که ئستا کوردان به ده ســـتیه وه ده نالنن ھیچ ئیش وکارکیان وه ک پویست بۆ ره ھایی ناکه ن،په یوه ندی کردن له گه ل حکومه تی کوردستان و پارته کوردییه کان،رکخستنی بۆنه و مناســـه باته کوردیه کان، ھه لویست نواندن له کاتی ھه ر ھه ره شه یه ک که رووبه روی کو ردستان ببته وه ،له کاتـــی لقه ومـــان وپوســـتی به ده نگ

یه که وه بین.به الم ھه ندک له براده ران رایان وابووکه ئه نجومه نه که که سی حزبی تداب به ومانایه ی نیمچه سیاسی ب و پابه ند به حزبه کوردیه کان بت،به الم زۆرێ پیان وابوو که ده ب ئه م ئه نجومه نه کوردی بت بۆ کوردایه تی کاربـــکات وھه موو ره نگه کان له خـــۆی کۆبکاته وه بۆ ئه وه ی به رفراوانتربـــت ،وه ک ھزکی به رچاو پشتگیری له ھه رمی کوردستانیش بکات له کاتی پویستدا،چونکه ئه زموونی رابردوو سه لماندوویه تی که حزبه کوردیه کان نه یانتوانیوه وه کو پوست کاری خۆیان بکه ن بۆ خزمه تی کوردانی تاراوگه نشـــین ودۆزی کورد به گشتی،ناشـــتوانن جه ماوه رکی زۆر کۆبکه نه وه ،بۆ یه پویسته کوردایه تی به ر له ھه موو شتک بت،ئه گه ر ئه مه ش بکه وته ژیر کاریگه ری حزبایه تی ئـــه وا فه شـــه ل دنـــ،کاک (م) ئه و بۆچونه ی به الوه په سه ندبوو،به الم له گه ل ئه وه شدا ئـــه م کاره ئه نجـــام نه درا له به ر ئـــه وه ی ھنده ک خه لک ده یان ویســـت بۆ ئه و مه به سته حزبیه کار بکه ن که ئه وان ده یانه وێ،ئه وسه رده مه به سه ر چوو خه لکی ده روشـــی کار بکات ونه زان به چ ئاقارک ده برن،ھه ر وه کو پشـــتر ده یان بردن،له سایه ی عه وله مه تکه لی به ژیان و ئاشنایه تی به کولتووری

ئه وروپا خه لکی ئستا ھۆشیارترن له جاران.ژنخوازیژنخوازی

کاک (ک) باســـی لـــه وه کـــرد که ده یـــه وێ ژن بن،به الم تائســـتا ئه و ژنه ی بۆ رک نه که وتوه که به نسیبی ئه وده ب،گووتی:من ماوه یه ک له مه وبه ر

له ری براده رکمه وه ژنکیان بۆ دۆزیمه وه به الم دوو منالی ھه بوو له ته منی منیش دانه بوو بۆ یه زه واجم له گه ل دانه کرد،به الم ئه گه ر کار وابروا ئه وا مه جبور ده بم ئه وبھنم،منیش گووتم بۆوا ره شبینی خـــۆ ژن له ودوونیایـــه قـــات نه بووه ،گووتی کاکه گیان من ده مـــه وێ ژنه کورده کی لره بخوازم،به الم به خته که م ئه وه نده ره شـــه بچمه سه ر زی بادیان ھیشـــکی ده که م،منیش گووتم لۆ برا تائســـتا چ جاران به ختـــی خۆت تاقی کردیته وه ،گووتی کوره ئه دی کو تاقیم نه کردیته وه ده زانم حه زت له قسانه وه ره با لۆت بگرمه وه ، ده ی فه رموو، سه ری برای خۆم نه ھشینم،ئه وه ی به دوو منداره وه ھیچ، دووی کیان گۆتیان وەســـتا،یه کترم داوا کردیه تا ئئه وه لۆ خزمه کی خۆمان دانایه ،ئه ویش ئامۆزایه کی خۆیتی واله کوردســـتانه ئه گه ر خوا بکاته قسمه ت

ئه وه ئه و به الم باوه رم پبکه ھه ر ئاگای له ئامۆزای نییه لۆمنی گه له ک پخۆش بوو،به خۆم چه ند جار قسه م له گه ل کردبوو باشیش شاره زای یه ک بووین به یه که وه کردبوو ،ئه منیش کارمـــان باش ماوه کی به راســـتی نامه وێ خه ته سۆره که ی بپسنم خۆم تووشی فه الکه تان بکه م ئه گه ر نا حه زم ل بی له ســـبه ین زووتر نیه ده یبه م وماره ی ده که م ،مارێ بابیشی چی له ده ســـتیان دێ بابی که ن،خۆ ئره کوردســـتان نییه به حه فتاوپنجی بنه سه ر رم وبم کوژن،به خۆت ده زانی قانوونی ئره کو ده یان خه سنی،ھی دووه میش به حسابی ژن وژنخوازی الی خۆمان باره کی ئه وه نده گرانیان لنابووم نه ک به من به باب من وتوش ھه ر نه ده ستا،جارێ له الی ھروه داوای یه ک ته شته زریان کرد،له الی ھروه لت ده پرسن خانیت ھه یه له کوردستان یان نا ئه گه ر نه ت بی ده لن ئه دی ئه وه چه ند ساله ئه توو لره چ ده که ی دیاره ھه ر خه ریکی خوریاتی بووی،ئه گه ر ھه شت بی ده بی له سه ر ژنه ی تاپۆ که ی،ئه من خۆ کفرم نه کرد گۆتم خانووم ھه یه ،گۆتیان ده باشـــه ده بی له ســـه ر ژنه کـــه ی تاپۆکه ی،به کری ده ن لۆ خۆتان کریه که ی وه رگرن،ئ باشه خوا قبول ده کا مالی باوکم یه ک کۆمه ر سه ر خزانن تدا حه واینه وه ده ریان که مه ده رێ ،ماره یش پنج ســـه د مسقال زیریان داواکرد،ئه وباره به من ھه ر ناستی،ئه وه ژن خواســـتنه یا ن مال ورانکردن،ئه و ھه مو باره ی له خۆ بنم وقه ردی بانقیـــش بکه م لۆ زه واجی ئه وه ده بی له ژیانی خۆم خۆش بم،ده بی شه ورۆژ غارده م ھه تا ئه و ھه موو قه ردو فه رده ی ده ده مه وه ،خۆ کفرم

نه کرد گۆتم ژنی کورد ده ینمئه گه ر کار وابروا به خوای برام که س نابی بير له ژن ھینانی بکاته وه ،ئه وباره ی خه لکی خۆمان لت ده نن زه حمه ته به ھه موو که س ھه لبســـتی،ئه وجاژنه کی ئه لمان بینی باشتر نییه ،ب ترو منه ت مه سروفی سوکه ،ھه ر که س لۆ خۆی ئیش ده کات وپکه وه ش ده ژین موشکیله شـــیان که متره ،ئـــه وه ی بیری ل

نه که نه وه ته شته زری ژنه کوردانه .به ھه ر حـــال کاک (م) بۆ خۆی ئاســـووده ده ژی به قه ناعه ته وه ژیانکی ھمنانه له گه ل ژن ومناله کانی ده بات به روه ،ئه نجومه نی کوردانیش له شـــاره که دروست نه بوو له به ر بۆنی حزبایه تی،کاک (ک) یش بیر له وه ده کاته وه ژنکی کورد بھن که مه سروفی که م ب وئه رکی گـــران نه ب،ئه گه ر نا مه جبووره ژنکی ئه لما ن بـــۆ خۆی له رۆژنامـــه یا له ئه نته ر نت یاله ھه رشونک بۆی رک که وێ بدۆزته وه و

له گه لی دابژی.بشی چوارەمبشی چوارەم* ئه م بابه ته مانگانه به نده له ژر ناوی کوره که م(ره وه ز محمد منتک) ده م نوسی،به الم له سه ر داوای سه رۆکی ده زگای به درخان برای ھژاو ئازیز حمید بدرخان،ناوی خـــۆم لـــه به شـــه کانی داھاتـــوو داده نم،ھۆیه که ش ئه وه بوو،که من له ھه ر ژماره یه ک زیاتر له دووس بابه تم ھه بوو،رزوخۆشه ویســـتیم بۆ خونه رانی ئازیز،داوای

لبوردنیان ل ده که م.

گرفتی کوردانی تاراوگه پم خۆشه کچه که م شوو به کورکی کورد بکات به م جارێ مناه ،کوڕه که شم

ئاساییه ژنکی ئه مان بھن،به م ئه گه ر کورد ب باشتره

یوسف مه نتک/ ئه لمانیا

قاسم محمد مستفا

ب دنیاییوە دەیم....

ھوادارەكانی برامبـــر ھیالری •لبانگشـــی ھبژاردنـــدا بیـــل لپشتوەی ھاوســـری كلینتۆنی وەستا ھروەكو چۆن ل بانگشی ھبژاردنی كلینتۆن ھیالری لھمان شـــونی ئســـتای ئو وەستابوو. جۆرج بۆشـــی باوك سرۆك بوو. ئستاش بۆشی كوڕی لشون ئو

.رۆكسمیراتگرییكـــ برچاوە بم نك بو شـــوەیی ئستای ڕۆژھت. چونك جیا لرە سیاســـت لوێ بكناـــ دامودەزگاییكاندا تپڕ

دەبت.بـــۆی ھیـــ لوـــش خزانـــی ســـرۆكایتی بدیـــار بكوت... بم سیســـتمی سیاسییان پیرۆزی بك نـــادات. قوتی بنمایـــی! رەچاوكردنی تواناییكی لســـر نوە، تادوبداترشی باوكی پاعفرمانبرـــك یـــان ئفســـرك بژمارەی كوڕەكی ئیمۆ بووە... كۆمپانیاكانی نزانت چونك باوكی بم ....رماندەیـــف ،رۆكســـبدنیاییـــوە دەیـــم دەبت ئم

ڕۆژھتش ڕۆژی لھبت.• راســـت شـــیراتۆن و خانـــزاد و ھای سۆپرماركت و چی و چیمان دەوت.. ئیمۆ خودان حكومتین و برەو بوونكی سیاســـی دەڕۆین.. وانقوڕەكانیش شـــ ب م مابگۆپك و لم سرمای سۆپایكیان

دەوت!پایتختكمان ئینگلیزی شـــاری كارەبـــای كارت سیســـتمی بـــلھی كارەبای نیشـــتمانییوە بۆ بردەوام و بكراوەیی دابینكراوە.. سوودمندە ل.. بم ھفتان یك دان ســـعات كارەبای نیشـــتمانی نیشـــتجی ھاونیشـــتمان بـــۆ شون ئمش كانمیللیی ڕەكگ

.وەیداچوونپدنیاشم بدامزراندنی كسی شیاو ل شونی شیاو ھموو كشكانمان

چارەسر دەبت.....• لســـردەمی عوســـمانییكان.. خلیفكان لگرماوە تایبتییكان دەكرا.. ناترەكان، لشوازییان لپتمنی جۆراو جۆر و رەگزی جۆراو

جۆر و...، دەیانشالن.مۆدیلی ك خوداپداوەكان.. ئستا گرماو نمـــاوە و لجیاتی بردە جھننم ك دەماری رەقیان چارە ناكات یان دەیانوت جھننمیان لســـاونكانی نیتوە!، بیاد

شیراتۆن خۆیان شل دەكنوە....بـــم ســـیرەك لوەدایـــ چش لوپارە زۆرەی ك خرجی دەكن. ســـردانی وانشـــ زانڕب ئم ساونكان دەكن گۆیا شوە و كس نایانبینت.. نوەك پیان بن ئم پارەو پولتان لكوێ ھنا؟ نازانن ئیمۆ جیھانی (عولم)یو شو و

رۆژ نماوە.• زۆر گومـــان لـــ گندەـــی و ب ســـروبری لھنـــدێ پگی دەســـت و دونی مغدور و ئیمۆ مغرور دەبت. سرەنجام راست و چپ دەكوین رق ھشـــتن نك تنیا بســـر دەست و حكومت رگشمر شۆرش و پست بنانتبرخۆدان قۆناغـــی كادیرەكانی و رۆژانـــی تاریككانـــی شـــوە و

سختیش.. روناكی ناتوانت كس بڕاســـتی رۆژ ب بژینگ بگرت.. بم شلم كوـــرم ھیچ نابوـــرم ھنگاوكی

.....یرانكوتۆ بیـــت تـــواوی قارەمانكانی رۆژانی ســـخت و پشمرگایتی و گۆشتاو ھموو سدارە ژوورەكانی خۆر و راوچـــی گندەی و علوج و

دەستی ئشھدوبن!.. بوا ئـــوەی دەیم بدنیاییوە ناكات.. بدەیان گڕ بسدان نبت لم سربازە.. پشمرگو نانی بۆ

دەژمرم...

٢٨

ھر لكۆنـــوەو میللتـــی كورد لژردەســـتی فرمانەوایی نتوەكانی تورك و عجم و دواتر رامیان بۆ متو میللی ئـــرەب بووەو رۆعتایبتییكانـــی خۆیان بكارھنـــاوەو كوردیش ھردەم ســـووتمنی شڕو شـــۆڕەكانیان بووە، لكوشتن و ماورانی و گرانی و قات و قی بوالوە ھیـــچ برژەوەندییكی تری بۆ كـــورد نبووە، بۆ گیشـــتن ب مرام گوەكانیان زۆر ب كارامیی ئایینی پیرۆزی ئیسالمیان بشوەیكی نادروست كردنی تاكی كورد كواشـــنـــاوە بۆ چكارھب

خاوەن دكی ساویلكبوو. لســـرەتای سدەی بیســـتم و شڕی یكمی و بیروبۆچوونانجیھانـــی تاكی كـــورد زیاتر بـــپابندبـــوون، ك خۆی و خزانی و ھموو میللت تیدا زەرەرمند بـــوون، ھربۆ نموون خلیفی دەوتـــی عوســـمانی كـــ بخلیفـــی ھموو موسمانان ناودەبرا، دەبوای رزی زۆری لبگیرێ و كس لقسی دەرنچ، ك لراستییكی مرۆڤی گنـــدەڵ و بدڕەفتارو ســـتمكاربوون و ھردەم بیریان لدروستكردنی ڤلالی گورەو بفیۆدانی ماـــی میللت و رابواردن لگـــڵ ئافرەت بدیل گیراوەكانی شـــڕو فرمان دەركردن ب كوشـــتن و ســـربینی نیارەكانیان ل نیشتیمانپروەرانی ناودەوتی عوسمانی ك ب برەی گاوور خۆشیان

ب برەی ئیسالم ناودەبرد. زۆرن ك سانوجۆرە كی ئژووی كورد نموونمل پابندی ئوجۆرە بیروبۆچوونان بووبن و وەك كۆت و بند بئستم توانیویان خۆیان ل رزگاربكن،

یان ھندكیان ھر نیانتوانیوە. وەستا ساح ك ب"شخ ساح"ناسرابوو ل نیوەی دووەمی سدەی نۆزەھم لكۆی لدایكبووەو ھر لوشـــارەش لسای ١٩٤٨ كۆچی دوایی كردووە، دووجار ژنـــی ھناوە، ل ژنـــی یكمی كوڕكی بناوی"محمـــد" دەب، لھـــی دووەم دوو كوڕ

بناوەكانی "مستفا - بكر"بووە. :ر دەدیب و نووســـبدولـــرەزاق بیماری ئعلكۆڕی شخ ســـاح لكۆی دانیشتووم و قسی ب وم بیســـتووە كر لخۆشـــی بۆ دەكردین، ھ

گندەی ئو نخۆشی ترسناكی ك دووچاری سیســــتمی وت یا كۆمگا دەبت، بھۆی جۆرە ڤایرۆســــكوە ك جیاوازە ل ڤایرۆسی ئاســــایی. دەكرێ بین شــــوەكی كتومت ل مرۆڤكی ئاســــایی دەچت، كات بھۆی ئــــو بارودۆخ ناتندروســــتی ك كۆمگا تیدا دەژی. بتایبتی لدەرئنجامی شــــڕ م ڤایرۆســــو كاولكاری و ئیفلیجی یاســــا، ئخۆی دەخزنت ناو جستی دامودەزگاكان، سرەتای گشكردنی ڤایرۆسكان لدامودەزگا سیاســــییكان دەســــت پدەكا و پاشان زۆر بخرایی برەو دەزگا كارگی و ئابوریكان پل دەھاوێ، ئویش لڕگای ئو كســــانی كھیچ بھایك بۆ نیشتمان و ئایین و میللت و خونی شھیدان دانانن. ئوەی تبینی دەكرێ ئوانی ھگری ڤایرۆســــی گندەین توانای ،یكتر كردنیان ھپشتی یزكردن و پاھخۆب

تنانت ئگر لدامودەزگای جیاوازیش بن.نیشانكانی نخۆشی گندەی

نیشــــانكانی ئم نخۆشــــی گلــــ زۆرن، لبرزترین لوتكی وتكی توشــــبووەوە تا م لدی دەكرێ، بكانی بدەشتنزمترین پ

دیارترین نیشانكانی:یكم/ نیشانیاســــاییكانیان، سست بوونی شادەمارەكانی یاسال سیستمی كۆمگا، خۆ ئگر سیستمی یاسا ھر لبنڕەتدا الواز و ناتۆكم بوو ئوا بگومان ڤایرۆسی گندەی زۆرتــــر و زووتر كاریگریكــــی دیار دەبت، لئاكامدا یاسا(بھاو- ھزەكی) لدەست دەدا. ئمش وا ل ھگری ڤایرۆسك دەكا توانای جۆرێ كب ،بكردنی ھنشــــبوون و تزا

(سزاو- لپچینوە)ی یاسایی كاری ل نكا.دووەم/ نیشــــان كارگرییــــكان: كاریگری ئــــم نخۆشــــیی لــــ بوارەكانــــی كارگری وێ كوە دیــــار دەكــــدامــــودەزگاكان بــــلسرەتای تشنكردنی لڕگای ئو كسانی

.خ بزەینی"یھۆزی"شر بك سرەچئحمد دزاری شاعیر گوتی: كات ك لپرسراوی كتبخانی حیزبی شیوعی بووم لكۆی سای ١٩٤٧ دەھات الم نامم بۆ دەنووســـی، سوعبتی لگڵ

باوكم"مستفا ئاغا" ھبوو. ھر لكتبی بیرەوەرییكانی ئحمد دزاری شاعیر چاپی ســـویددا ھاتووە: "شخ ساح پیاوكی زۆر رۆح ســـووك و قســـ خۆش بوو ئگر ویستبای ســـۆزو خۆشویســـتی خۆی بۆ كسك دەرببی دەدا، ئای كـــوی پك جنرا رســـترا خوا خئجنوەكانی چند لبر دن خۆشبوون. شخ ساح موریدی كاكی ھیرانی"صافی شاعیر"بوو، دەیانگوت ھرجارك بنیازی چوون الی شخی ھبووای ئوا دەوریـــ كبابكی گـــورەو زۆر نایابی دەبرژاند و لنانی گرمی وەردەپچاو ل پشتماكی دەبست و بخرایی لگڵ خۆیدا لكۆیوە دەگیاندە ھیران، بب ئوەی بھ ســـارد ببتوە، ماوەی كۆیو ھیرانیش بۆ پیادەی خرا ل شش سعات كمتر

."!!نییل بیرەوەرییكانی وەســـتا محمد ئمین كوڕی گورەی داھاتووە:"شـــخ ساحی باوكم سای ١١ مانگ كاركی باشـــی دەكردو مانگـــی دوانزە ھم ھموو قازانجكی ب دیاری باشی دەداو بۆ كاكی ھیرانی دەبرد لوكاتی ك خزان و منداكانی و كم و كوڕی زۆریان ھبوو ل پداویستییكانی ژیان، یشـــتگ ك كوە: كاتاینوەی بۆ گك ئجاردیوەخانی تكیی شخ لھیران دوای عسر بوو، كاكی ھیران بخرھاتنی كردم و فرمووی چایكی بۆ تبكن با ماندووی بحستوە، چایچییكش گوتی: یاشخ قۆریو سماوەرمان شووشتووەو ھیچی تدا نیی، شخ لبرخۆیوە ئایتك دەخون و دە: ئستا بۆ بۆی تبك، چایچییكش دەچی ســـیردەكا چایكی گرم لنـــاو قۆرییكو ئاوی گرمیش لناو سماوەرەك ھیو چایكی بتامی گرمی بۆ تكردم، بھموومان بو كرامتی شخ سرسام بووین" وەستا محمد ئمین گوتی: بم

خرا فیاتان ئمی بدەنگ كرد. ھـــر لبیرەوەرییكانی "باوكم" وەســـتا محمد ئمیندا ھاتووە: لسای ١٩١٤ ك شڕی یكمی جیھانی راگیاندراو لبردەرگای ســـرای حكومی كۆنی كۆی تورككان دەھـــۆڵ و زوڕنایان لدەداو

پلو پایی برپرسراوتیان ھی یان پدراوە لنــــاو فرمانگكان و شــــوكانی كارگی و بڕوەبردندا. زۆرجاریش ھگرانی ڤایرۆســــی ی وان كوانامم بوارەدا خاوەنی بی لندەگھیچ پیوەندییكی ب بواری كاركردنكیانوە نییــــ. ئمــــش یارمتیدەركــــی باشــــ بۆ بوبوونوەی نخۆشییك، ھم ڕگا خۆشكرە بۆ برپرسانی سروترو خواروتریش، تا سوڕی ڤایرۆسك ب ئازادان ڕچكی خۆی وەرگرێ و

تشن بكا.سیم/ نیشان داراییكان: لنیشان دیارەكانی می دارایی دەبتوشی سیست ك خۆشیم نئو بببەی پشــــتی جستی سیستمی وت دادەنرێ، چونك ســــرچاوەی دانی پارەی بۆ پرۆژە گورە و بچووككان، لو ڕگایوە توشبون یدا دەكا كژان پشــــلك لی جۆرندەگبڕاستوخۆ كار لپل و جومگكانی پشكوتن و بجھنانی پرۆژەكانی ژرخانی ئابووری وت دەكا و بئاشكرا ناھاوسنگی ھنگاو نانكش دەردەكوێ، كات ڕگی پدانی پارە بۆ پرۆژە الوەكییكان و ناپویستكان خۆشدەكرێ، ئم پرۆژانی راستوخۆش پیوەندی بچاككردنی گوزەرانــــی زۆرینی خكن، زۆر بسســــتی و بگرە كۆسپی زۆریشی بۆ دادەنرێ، زۆرجاریش وە. كســــتۆی بودجئ تی دەخركــــتاوانئویش ل ئنجامی ئم نخۆشی شپرزەیی و

....وە دیار دەبالوازی پخونری بڕز: كات ل ھر فرمانگیك ئم وەی كل گومانبدی كرد، بت بنیشان (س)نخۆشی گندەلی لم شون ھی، جا ئگر شونك فرمانگیكی (سیاسی- سربازی-

ئابووری- خزمتگوزاری)یش بت.لــــدوا ئامــــارەكان دەركوتووە كــــ (عراق) لریزبندی سیم ئم وتانی ك بشوەیكی بربــــو كوتونت بر كاریگــــری ئم پتا

.ترسناك

ب شڕی موســـمان و گاووریان لقم دەدا بۆ بزواندنی ھستی خككو راكشانیان بۆ برەی شڕی خۆیان و بۆ"غزا"بچن و بكارھنانی ھۆكاری ئایینی ئیســـالم بۆ ئم مبســـتانو ئوەشیان تڕە بكـــوژرێ دەبو شـــوەی لئ یاند كراگشـــھیدی ئورگای پیرۆزەو دەچت بھشت. خككی ســـاویلك بـــم قســـان ھختان و بكۆنكانـــی كۆیـــ دەســـوڕانوەو ھاواریان دەكرد"الاالەاالألله" گاوور بشك أنشاألله" ك شخ گوی لم سردووە دەب ھموو لشی گرم دادێ و دەست ب ھای ھۆ دەكاو، لدوای دراوسیكی ك ناوی وەســـتا"برایم"ی ســـراج بوو دەنرێ و پی دە: ھرئســـتا دوو فیشكدانی باشم بۆ دروست بك بۆ سبی دەچم"غزای" بۆئم رگا موبارەك دەڕۆم و لدژی گاوورەكان شـــڕ دەكم و ئـــم ژیـــان و ماڵ و مندام نـــاوێ، بۆ بیانی ل سرای حكومت خۆی ب"جانفیدا"ناونووسدەكاو دووكان و ماڵ و منداكانی لبارودۆخكی زۆرخراپ بجدەھ و ئوانیش تووشـــی نھامتی دەبن و دەربـــدەری گوندەكانی نزیـــك كۆی دەبن، رۆژ برۆژ بارودۆخی خككش برەوخراپی و گرانی دەچ، تورككانیش دەســـت بسر ھموو دەغل و دانی شارەك دەگرن، بۆ ترساندنی خككش ژاری بسی ھڕ زۆر كشـــبیانووی راكردن لبتاوان لبی كســـانی تر لسدارە دەدەن. شخ ساح رەوانی برەكانی شڕ نزیك سنووری رووسیا دەكرێ و ئازارو ناخۆشییكی زۆر دەبین و شوو ڕۆژ بیر لماڵ و منداكانی و كۆی دەكاتوەو زۆر پشیمان دەبتوەو ھستدەكا ك بھداچووەو نی رادەكاو بنھك بوێ و تا شدەبئۆقرەی لكولمرگییكی زۆر دەگاتوە ناوماڵ و منداكی لكۆی لوكاتی گرانی و نھامتی بای بســـر خككدا پۆشـــیبوو و دوكانكـــی دەكاتوەو بیارمتی منداكانی دەســـت بكاركردن دەكاو دە:"ئمـــ برەی ئیســـالم"ك ماڵ و مندات لمردن و لبرسان رزگاربكی، رۆژانش كبابكی زۆر بۆ مای"خت قوماندار"و لپرسراوە تورككان دەنرێ بۆئوەی پارزگاری لخۆی بكات و دەنگی لگڵ نكن، ئوەی لو شـــڕەش كوژراو ماڵ و مندای لبرسان مردن كس دەستخۆشی لنكردن

و راستییكش ئوان برەی دوژمن بوون.

نخۆشی گندەی و نیشانكانیوەستا ساح رەسوڵ كۆییباوكی پۆھوشیار محمد ئمین

خاوەن ئیمتیازو بڕوەبری برپرس:حمید ئبوبكر بدرخان

ستافی كارا:حسن یاسین، قاسم محمد، ھمن جمیل،

ھوراز محمد، تامان شاكر، محمد فتاح، نافیع دیبگیی،

عبدولەحمان معروف، حسیب بابۆی.

بڕوەبری نووسین:محمد گۆران

راوژكاری رووناكبیریی: د.ھیمداد حوسن

راوژكاری مژوویی: د.عبدول علیاوەیی

ناونيشان:- كوردستان- ھولر-شقامی ئاراس- باخانی سرداری-

نۆرماڵ(٠٦٧٩ ٢٥١ ٠٦٦)- مۆبایل (٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٩٦٤ +)- سلمانی- باخانی رەحیمی مال علی- مۆبایل (٨٥٥٤ ١٥٩ ٧٧٠ ٩٦٤ +)

ڕین ژمارە ســـفری لھلی ئـــازادە، دوای راپی ئم مانگنامـــكدرخـــان یب٢٠٠٠/١٠/٢٢ لـــ ســـلمانی دەرچووەو ھمـــوو ٢٢ی مانگـــك دەزگای چاپ و بوكردنوەی بدرخان ل باشـــووری كوردســـتان ب زمانی كوردی و عرەبی و

رنووسی التینی دەریدەكات.راوژكاری زمانوانیی: د.وریا عومر ئمین

bedrxan@yahoo.comراوژكاری كلتووری: خالید جوتیار

بشی كۆمپیوتر: ئیوب یوسف ئبوبكر

نازم دبندمانگـــی تشـــرینی یكمـــی (٢٠٠٧) وتاركم ڕۆشنبیری) (وەزیری تســـریحكی لسر ل ڕۆژنامی (میدیا) نووســـی لمڕ ئوەی وەزارەتی رۆشـــنبیری چیتـــر ئامادەنی ك(درامای تلفزیۆنی) برھم بھن و بكو ش لم ئاخافتنت ئـــبوە، ھتدەیك مانرھو بی ئك كرچ و كاندنجامی ھئو بھدەردانی پارەیكی زۆر ھات گۆتن... ئمشیان تا سنوورك وەزارەتی رۆشنبیری توڕەكرد و وایكرد بالنســـك لســـر ئم مســـلی بكـــرێ منیش لگڵ ئـــوەدام خكانـــك ھاتنناو موعادەلك ك فیان بســـر كاری دراما و دەرھنـــان نبووە و لڕـــگای ھنـــدێ كناـــی (لۆبی)یكانی خۆیانوە پارەیكـــی خیایان بم ناوەوە وەرگرت... بم مـــن لوتارەكمدا ئاماژەم ..سوتوە نكپ (ڕووشـــكت) وەداوەكبخكانك ھن بحق دراما دەنووســـن و شـــارەزایی تواویان لم بـــوارەدا ھی و چاویشـــیان لوەنی ك بئامانجی گیرفان پكردن دراما بنووســـن، بكـــو لپناوی ..ی درامایپیرۆزەكـــ یامـــیاندنـــی پگ ل ی كیو لیژنوەشم خستبووە روو ئئوەزارەت دەستنیشاندەكرێ بۆ ھسنگاندن و تماشاكردنی دراماك لھموو رووكوە لیژنیكـــی لـــزان و (پرۆفیشـــنال) بن و حقی ھیالكیكیان شایانی ئم كارەبت و لسرەتاشـــوە تنھا ویژدانی ھونرییان كارپبكـــن و دووربكونـــوە لـــ ھموو مرامكی شخسی و عاتیفی و لپرسراوتی دواســـاتی جبجكردنی ئم كارانش ھر ئوان لئســـتۆی بگرن و (كارتی رەش)یش بۆ ئو ستاف دابنن ئگر نیانتوانی دەقی ب یم لیژنئ ی دراوەتو ســـیناریۆیئھموو شـــوازكی كامبوون بجی نھنی و ئگـــر ھرچـــی موخالفاتكی ھونری و دارایـــی لكاتی كاركردنیـــدا ھات ئاراوە بیاری ئوەبـــدرێ (چیتـــر تعامول) یان لگدا نكرێ... بم واپدەچ (وەزیری ڕۆشـــنبیری) ئم وتـــارەی ندیب دەنا ھر نبوایـــ بانگی ژوورەكی خـــۆی دەكردم و شم كڕ ئمل كیش بواییند دەقیقبۆچگورەیـــ قاوەیكی دەرخـــوارد دەدام و دوو قســـمان پكوە دەكرد.. ئستاش نچووە بچ دەكرێ (ســـكرتری ڕۆژناموانیكی) بقمـــك ئم نووســـین بـــۆ جنابی (وەزیر) نیشانبكات بمبستی خوندنوەی

ئگربالیوە (پسند) بوو.مـــن لـــرەوە و لـــم گۆشـــیوە و لبر ئوەی بـــۆ ماوەی (٥) مانگ دەچ وەزارەتی رۆشـــنبیری لم نووسین پشنیار ئامزەی منی نپچایـــوە... حزدەكم بۆ جنابی كاك (نچیرڤـــان) وەكو ســـرۆكی حكومت ڕوونیكموە كمن (بـــۆ بئاگری خكانی دیكـــ بســـوتم) حاـــی حـــازر (٣) كاری درامایتلفزیۆنیـــم ئامادەیـــ و مـــاوەی (٢) سایشـــ شونخونیم لســـریكردووە و شاشـــی تلفزیۆنكانیش پویســـتی زۆرییـــان ب پخشـــكردنی درامـــا ھی و بھر (٣) كارەكانیـــش (٧٠) حلقی (٤٥) دەقیقیـــی دەبت و ھمووشـــی ھقووی شت ســـردەمیكانی كۆمگا و كلتووری كوردین، بۆچی بینری كـــورد نیبین...؟ لكاتكـــدا بجگ لحكومت ھیچ الینكی مانرھم بئ كی نیو توانا داراییئ دیكبرھم بھنـــ، چونك ھیچ كۆمپانیایكی برھمھنانی ھونری نی خۆی بخات ژر باری ئو كاران لبر ئوەی (گرەنتی ١٠٠٪) یان ل وەزارەتی رۆشنبیری نی ك بتئكید دەیكنوە و لمش دەترســـن ل دواجاردا ئم كاران بكونـــ بر دیدی (میزاجیت).. بۆی من وەك دراما نووسك كپشتر كاری شـــانۆیی و درامایی تلفزیۆنیم نووسیوە و لتلفزیۆنكان بوكراوەتوە و ئگر ئـــم كارانـــی نووســـیومنكرێ برھم سی دیككمن و نشك نوە بنرێ، ئبھئو زەوقی نووســـینیان نامن و (درامای بۆی ...قی زەمانر شب توكوردیش) دەكداوام لبڕزتان پشتگیری بینینی رۆشنایی ئم (دراما)یان و خۆشـــم بكـــن تا بتوانم بردەوام بم لكاری تازەتر و سركوتووتر بۆ ھمـــوو تلفزیۆنكان بب جیاوازی.. ئم نامیشم پویســـتی ب وەمدانوەی

.یوە ھنابتانجلگڵ ڕزم

لــــ لــــ ٩٥٩٥٪ خكی كوردســــتان داوای مانــــوەی ھزەكانی كۆریای باشــــوور ٪ خكی كوردســــتان داوای مانــــوەی ھزەكانی كۆریای باشــــوور لكوردستان دەكنلكوردستان دەكن

تمن: ١٨- ٧٠ ساڵ رومز: نرەگ

شار: ھولر پیش: ھمجۆر

پلی خوندن: دواناوەندی تا پۆفیسۆر فۆرمی دابشكراو ١١٥ فۆرم

فۆرمی گڕاوە ١١٠ كوردستان؟ ٩٥ بیت لوەی كۆریای باشوور دەكئایا ئارەزووی مان *

نخر١٥ * ئایا دەخوازی كۆریای باشوور لكوردستان چی بكن؟ ١٤ سربازی

٨٠ كۆمپانیای و ركخراوی مدەنی* ئایا تائستا ل كارەكانی كۆریای باشوور رازیت؟ ٨٨ ب نخر٢٢ كوردستان كاریان كردووە؟ ٧١ بكان لئایا تیپی زەیتونی كۆریی *

١٨ مام ناوەندی ٢١ نخر* دەخوازی لھموو شارەكانی كوردستان كۆریای باشوور بارەگا بكنوە؟

نخر٣٠ ٨٠ ب* ئایا كۆریای باشوور بچ شوەیك ھاریكای حكومتی ھرمی كوردستان

بكن. ٤٥ حكومت ١٥ ركخراوەكان ٦٠ خك* پاش ئوەی كۆریای باشوور پاش كش دەكات دەخوازن پشینی كارەكان ك حكومتی ھرمی كوردســــتان بۆ كۆمپانیا كۆرییكان بت یا كۆمپانیا

بیانییكان. ٨٢ كۆرییكان ٢٨ بیانییكانلكۆی ئــــم (١١٠) فۆرم كپ كراونتوە، بگشــــتی ھر ھاوتیك پی باش پشــــینی كارەكان بۆ كۆرییكان بت. ئمش بۆ ئوە دەگڕننوە ك كۆریكانیش وەك ھاوتیانی كوردستان سانك ب قۆناغكی ناخۆش و نالبــــاردا تپڕبوونــــ. ھروەھا پیان وای كۆریــــكان بھۆی ئوەی وە، بۆیكدەگرندا یم خاڵ كــــورد لگلكی زۆریان دیوە كتیزەحم مشــــیان بۆ ئگكان ڕەوا دەبینن و بكۆری ی كارەكان زیاتر بشــــینپ لی كورد تــــش و ئازارەكانی گئ كان زیاتر دەتوانن لكۆری ك وەیــــئ

بگن.لگڵ ھموو ئمانی باســــی لوە كرا، رای تایبت و جیاوازیش ھی و وا دەبت ئبوتوومان ھشككی پتت وور بمانگ یان وایوانیش پئھز ل تواناكانی خۆمان وەربگرین و بر ل ھر كســــك پشت بخۆمان ببســــتین، ك ئمش مانای ئوە ناگینت رای جیاواز تواو كۆریكانی قبــــوول نبت،بكو ئمانیــــش وەك ئم ڕۆژگارك چوســــاندنوە و ناھمواریــــان بینیوە، بم ئــــوان توانیان ببوابــــوون بخۆیان و ھز

وەرگرتن ل بیر و باوەڕیان وت ئاوەدان بكنوە و پشی بخن.سرباز سیامند سرباز سیامند ٢٠٠٨٢٠٠٨/٣/٦

كاك نچیرڤان من (دراما نووسم) با تڕو وشك پكوە

!!...سوتن

راپرسیی بدرخان سبارەت ب مانوەی كۆریای باشوور ل كوردستان