badrxan 87

36
ﺳـــﺮەتوەت ﻛﺎك ﻛ هﺎﺗﻨـــ ﺑـــﺳـــﺮەتوەت ﻛﺎك ﻛ هﺎﺗﻨـــ ﺑـــﺧﺖ وژاﻧ رش و ﺧﺮﺧﺖ وژاﻧ رش و ﺧﺮﻨﺖ ﺗﺎزەﻛﺮدەوەڕ راﭘﻨﺖ ﺗﺎزەﻛﺮدەوەڕ راﭘدەم ﻛـــﻮردان ﺑ ﺑﻮوﻛـــﻨـــ ﻛﺎر ﺑﺎس ﻛﻮردەوار ﺧﻮاردﻧﻨﺎﻧ دەﻛﺎترﺳﺘ ﻧﺎﻣﻮوس ﭘر هﻮﻧ ﻣﺎﻧﮕﻨﺎﻣ ﺋﺎزادە ﮔﺸﺘواﻧژﻧﺎﻣ روەوﻛﺮدﻧ ﭼﺎپ و ﺑ دەزﮔﺎﺪەﻛﺎتدرﺧﺎن" دەر "ﺑ زا٢٠٠٧/١١/٢٢ ﻣﻤﻨﺞ ﺷ(٨٧) ژﻣﺎرە ﻛﻮرد٢٧٠٧ رﻣﺎوەزر ﺑراﻧﺒمﺷﺘ ه ﺳﺎدام ژﻣﺎرەدام ژﻣﺎرەدرﺧﺎنﻨﺞ ﭘﺎﺷﻜرەوە: ﺑﺨﻮدرﺧﺎنرﻟﭽ- ن ﻣﻨﺪاﺮﮔﺰ- درﺧﺎن- ن ﻛﺎرﻳﻜﺎرﺗ- رەوەﻧﺪ- ﻋﺪوﻟﻻح ﺳح ﭘﺎك ﺳ ر- ﻢ:خ ﺣ ﻛﺎر ﺷﺎﻧر هﻮﻧﭬﺎ ﻣﺮد: ﺣﺎﻛﻢ ﺳدرﺧﺎنس ﻣﺎﻧﮕﻨﺎﻣ وەﺳﻔ ﻧﺎﺗﻮاﻧ ﺑﻜﺎتورە:رﺎنﻤﺎددرﻜﺮدم:ﺤﺴﺎن ﻣﻮﻓﺘ"م و ز "ﻣ دەﺳﺘﻨﻮوﺳﺒﺨﺎﻧ ﻛﺘ ﺧﺎﻧدﺣﻤوەزراﺰراوەو د ﺑﺎوﻛﻢ ﭘﺎردرﺧﺎن ﭘﺎﺷﻜت ﺗﺎ ﭼﻠح ر ﻣﺎﺗﻻح ﭘﺎك ﺳﻋﺪوﻟرەوە ﺑﺨﻮـــﻦ ﺑـــﺎس ﻟـــد ﺋﻣـــﺎر ﻣﺤﺷـــ ه دەﻛﺎت ﺑﺎوﻛﺒﺨﺎﻧ ﻛﺘﺮوان:وﺷﻌﺮﺑﺎران دەﻛﺎتوروﭘﺎ ﺷﺑﺪوﻟﺸﺎد ﻋ دﻌﺮﺑﺎران دەﻛﺎتوروﭘﺎ ﺷﺑﺪوﻟﺸﺎد ﻋ د ﺳﻮﺪاوەوە ﺑﺮزاد هﻦ داﺪون ﻋرەﺎد ﺋﺎراس دەزﮔﺎ ﻛﺮاوە ﺑ ﻧﺎﻣهﺎ:ﺮ ﺗر ﺑﻮدﺟ دراﻣﺎ هﻨﻤ دەﮔ ﻛﻮرد دراﻣﺎ ﺋﺎﺳﺘﺴﺮ و ﻣ ﺳﻮررﻟﭽ ل.ﻛ ل.رەوەﻧﺪ١٠ ل١٧-١٦ ل ل.رەوەﻧﺪرﻟﭽ ل.ﻛ١١ ل١٨ ل٤ ل٣ لرﻟﭽ، ل.ﻛ١٣، ل٢ ل وەﺳﻒ دەﻛﺎتﺒﺨﺎﻧران ﻛﺘﻣﺎن.. ﻏﺎدە ﺳ ﺋﺎوارەﻛ ژﻧﺖ ﺋ٥ لرﻟﭽ ل.ﻛرﻟﭽ ل.ﻛ٢ ل ﭼﻠهﻻح ﻣﺎﺗ،ﻋﺪوﻟدرﺧﺎن ﻟ٢٠٠٧/١١/٢٥ ردوﺗراﻧ ﺧﻮ

Upload: aram-hassan

Post on 06-Mar-2016

264 views

Category:

Documents


8 download

DESCRIPTION

‫ﺑددرﺧﺎن‬ ‫ﻟ‬ ‫ﭘﺎﺷﻜﻛﻛﻛﻛ‬ ‫ﺗﺎﺒﺒتت‬ ‫ﭼﻠ‬ ‫ﺑ‬ ‫رحح‬ ‫ﻣﺎﺗﻣﻣ‬ ‫ﺳﻻﻻح‬ ‫ﭘﺎك‬ ‫ﺳﻋﻋﺪوﻟ‬ ‫ﺑﺨﻮﻨﻨررەوە‬ ‫ﻟـــ‬ ‫ﺑـــﺎس‬ ‫ﺋﻣﻣــــﻦ‬ ‫ﻣﺤﻣﻣـــدد‬ ‫هﺷﺷـــﺎﺎر‬ ‫دەﻛﺎت‬ ‫ﺑﺎوﻛ‬ ‫ﻛﺘﺒﺒﺨﺎﻧﻛﻛ‬ :‫ﻧووﺷﺮﺮوان‬ ١٧-١٦‫ل‬ ٢‫ل‬ ‫ﺑﺧﺧﺮﺮهﺎﺗوووە‬ ‫ﻛﻮردان‬ ‫ﻛﻮڕ‬ ‫ﻣﺮ‬ ،٢٠٠٧/١١/٢٢ ‫دووەم‬ ‫ﺗﺸﺮﻨﻨ‬ "٨٧" ‫ژﻣﺎرە‬ ‫ﻛﻮرد‬ ٢٧٠٧ ‫ﺳررﻣﺎوەز‬ ‫ﺑددرﺧﺎن-ﺋﻤﻤﻤﺎﻧﺎﺎ‬ :‫ﺋﺎ‬ ‫ﺳﻮﺪﺪ‬ -‫ﺑددرﺧﺎن‬ :‫ﺋﺎ‬ ‫ﺑددرﺧﺎن‬ ‫ﺋﺑﺑﻮﺑﻛﻛﺮ‬ ‫ﺣﻣﻣﺪﺪ‬

TRANSCRIPT

Page 1: Badrxan 87

بـــ� هاتنـــ�وەت كاك كۆســـرەت بـــ� هاتنـــ�وەت كاك كۆســـرەت جۆش و خرۆش� رۆژان� س�خت و جۆش و خرۆش� رۆژان� س�خت و

راپ�ڕ�نت تازەكردەوەراپ�ڕ�نت تازەكردەوە

كار�نـــ� بووكـــ� كـــوردان ب�دەم ل&نان� خواردن� كوردەوار% باس

ل� نامووس پ�رست� دەكات

مانگنام���ك� هون�ر�� رۆژنام�وان�� گشت�� ئازادە

دەزگا� چاپ و ب�وكردن�وە� "ب�درخان" دەر�دەكات

ژمارە (٨٧) پ&نج ش�مم� ٢٠٠٧/١١/٢٢ زا�*ن�ب�رانب�ر ب� س�رماوەز% ٢٧٠٧% كورد%

سا�6 ه�شت�م

ل�م ژمارە��دا ل�م ژمارە��دا ل�گ�ڵ ب�درخان

پ�نج پاشكۆ بخو�ن�رەوە:

- ك�لچ�ر� ب�درخان - ن�رگز� مندا�ن - فۆتۆ ب�درخان

- كاريكارتۆن- رەوەند

- رۆح پاك س�الح س�عدول)

كارۆخ ح�ك1م:هون�ر� شانۆ بۆ

مرۆڤا��ت�11

حاكم س�م�د:ب�درخان

مانگنام���ك� ك�س ناتوان; وەسف8

گ�ورە�8 بكات

ع�ل8 ك�ر�م8:غ�در� ع1ماد�ان

ل�كردم

ئ*حسان موفت�:

"م�م و ز�ن"% دەستنووس�

ل� كت&بخان�% ئ�حم�د% خان�

راوەو دۆزرا��وەباوكم پارAز

ل� ب�درخان پاشكۆ��ك� تا�ب�ت ب� چل�% مات�م� رۆح پاك س�الح Hعدول�سبخوAن�رەوە

لـــ� بـــاس ئ�م*ـــن مح�مـــ�د هۆشـــ*ار كت&بخان�ك�% باوك� دەكات

ن�وش*روان:

ش*عرباران دەكاتد6شاد ع�بدولH ئ�وروپا

ش*عرباران دەكاتد6شاد ع�بدولH ئ�وروپا

ش&رزاد ه��ن� ل� س��داوەوە بۆ سوAد

نام���ك� كراوە بۆ دەزگا% ئاراسل� �اد% ف�رە�دون ع�ل� ئ�م*ن دا

ئ�م1ر ت�ها:ئ�گ�ر بودج� �ه�ب; دراما

كورد� دەگ��نم� �ئاست8 دراما

�سور� و م1سر

ل١٠ل.رەوەندل.ك�لچ�ر

ل١٦-١٧

ل.رەوەند

ل.ك�لچ�ر

ل٣ل٤ل١٨ل١١

ل٢، ل١٣، ل.ك�لچ�ر

غادە س�مان..گۆران كت&بخان�ك�% خۆ% وەسف دەكاتتۆ ك&*ت ئ�% ژن� ئاوارەك�

ل.ك�لچ�رل٥

ل.ك�لچ�ر

ل٢

ب�هۆ% چل�% مات�م� س�الح ،Hعدول�سب�درخان ل� ٢٠٠٧/١١/٢٥

ك�وت� ب�رد�د% خوAن�ران�

Page 2: Badrxan 87

ح�م د ئ�بوب�كر ب�درخان

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،2س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� دەروازە

مرۆ

٧٨

ب�خ�رهات �وەكوڕ� كوردان

ل�چاوەڕوان تۆدا، ب�ســـ�دان ه�زار چاوەڕوانـــ كوردســـتان خ�(كـــگ�ڕان�وەت بوون، ك� زەنگ ت�ل�فۆن ل2ـــدراو و گوت0ان: كوڕ� كورد، كوڕ� كوردســـتان، ئـــ�و پ0اوە� لـــ� رۆژە ل�گـــ�ڵ كوردســـتان، ســـ�خت�كانخ�م و ئـــازار� م0لل�ت�كـــ�� دەژ�ا، ئ�و حوكم8ان�� ك� ل�ســـ�ردەم ئ�و ل�ب�رانب�ر ن�ت�وەك�� ئ�نجام دەدا، د?ت�وە.. د?ت�وەو ئ�مجارە�ان ل�جاران خزم�تگوزارتر ب�گوڕتـــرو باشـــترو ه�ردەم ئۆقرەناگرێ، پ2ش ســـ�ف�ر، كر?كاران، جوت0اران، مامۆســـتا�ان، س0استم�دارو خو?ندكارو پار?زەرەكان و ف�رمانبـــ�رو پ�رل�مانتارو دبلۆمات و مافناس و ئ�نداز�ار و كاســـبكار و ســـ�رما��داران و دا�ك شـــ�ه0دان و ه�موو تو?ژەكانـــ د�ك�� كۆم�(گا� مرۆڤا��ت و كوردەوار� و جI0انـــل�ب�رامبـــ�ر ك�نا(�كانـــ راگ��اندن غ�مبـــار دەبوون، دەگر�ان، ســـ�دان كـــ�س تـــف و ن�عل�ت0ان ئاراســـت�� زوومـــ كام2ـــراكان دەكـــرد، ه�موو ،Mدەب ئ�وەبوو، ك�چـــۆن خ�م0ـــان ت2كۆش�رە، ن�ب�ز�وە، س�ركردە ئ�و خ�باتگ2ـــ8ە، كـــ� رۆژ� خســـتبووە س�رشـــ�و بـــۆ ب�ئ�نجـــام گ��اندنپ��ام خزم�تگوزار� بۆ م0لل�ت�ك��. ئ�و وشـــ��"نا"� ل� ئ�ت�ك2ت ژ�انئ�و دەره2نابـــوو، قوڕگـــ رۆژان�و دە�خواست ه�رچۆنM بM م0لل�ت راز� بM، چونكـــ� خ�بـــات و ب�رخودان ســـ�رك�وتن�كان�0ت ه�و?ن م0لل�ت

ل�ژ�ان س0اس و ئ0دار�دا. ب�ڕ?ز كاك كۆسرەت:

ن�تد�د ه�موو ئ�وك�ســـان�� ل�شارە دوور دوورەكانـــ�وە ب�پM هاتبوون بۆ پ2شـــواز� و ب�خ2رهاتن�وەت،ن�تد�د كوڕان"ه�ول2ر و دهۆك و سل2مان و ك�ركووك و شـــارەكان د�ك�� ع2راق و ه�موو ن�ت�وەكان د�ك� هاتبوون، ت�ن0او ت�ن0ـــا ب�خ2رهاتن�وەت بك�ن و ه0ـــچ ب�رژوەند��0ك0ان ل�گ�ڵ تۆدا ن�00. ن�تد�د ه�موو ئ�وان�� ل�ب�ردەم دەرگا� ف8ۆك�خانـــ�� ن2ودەو(�تـــ ب��انـــ ل�كاتژم2ـــر �٨ ســـل2مان ل�چاوەڕوانـــ تۆدابوون ك� چانســـن�تد�د ن�بـــوو. هاتن�ژوورەوە�ـــان ه�مـــوو ئ�وان�� ك� زۆر�ـــان بۆهات ب�رگ�� برس�0ت و ت0نو��ت0ان گرت، ك� ف8ۆك�ك�ت دواك�وت و تا دواكات0ش لـــ� پ2شـــواز� ب0ن0ن تۆبـــوون، ك� قســـ��ان بـــۆ بك��ـــت، ســـ�رەنجام ل�ب�ردەم بارەگا�"م.س"� "�.ن.ك"..

چاو�ان ب�ب�ڕ?زت ك�وت.ئ�وك�ســـان�� ه�مـــوو ن�تد�ـــد ك�"ن�پـــارەو ن� ئۆتۆمب2ل و ن� خانوو ن� كۆشك و ن� با(�خان�� رازاوە�ان ه���؟ ل�ب�رامب�ر ئ�وە� شـــت2ك پارە پ��ابكـــ�ن و كر?ـــ ئۆتۆمب2ـــل بدەن ل�ه�ول2ر و شو?ن د�ك� بگ�ن� خزم�ت

ب�ڕ?زت". تـــۆ ،Wقـــ� ب�قـــ�د گـــ�ورە� تـــۆ خۆش�و�ســـت ج�مـــاوەر�، د(ن0اش بـــ�، هـــ�ر ســـ�ركردە��ك، م0لل�ت Mج�مـــاوەر� ل�گ�(داب ،Mل�گ�(دابـــ .Mئاسوودە دەب س�ردەك�وێ، و�ژدان

ب�ڕ?ز كاك كۆسرەتب�ڕ?ز كاك كۆسرەت: كـــ� خۆشـــدەوێ تۆ�ـــان زۆر?ـــك ن0ـــن و، هاتبوون� لـــ� حزب�كـــ�ت هاتبـــوون زۆر�ـــان پ2شـــواز�ت.. ل�ب�رئـــ�وە تۆ�ان قبوو(�و دەســـت�و نـــ�زەر لـــ� ب�رامبـــ�ر كاروخ�بات و

ژ�ان رۆژان�ت وەستاون.. ئـــ�وڕۆژە خۆزگـــ� دەتد�ـــت ك�چۆن ئ�نفالكراوان و ك�سوكار� ش�ه0دان كوردستان، ل� ب�رامب�ر گ��شتن�وەت بۆ خاك كوردستان، چۆن ب�تاس�وە ب� موبا�ل�كان0ـــان ت�ل�فۆن0ان دەكرد و دە�انگوت: زۆر ئاســـا��0 با س�عات �١١ ب��انـــ ن�گات با ســـ�عات �١ ن0ـــوەڕۆ بگات، �ـــا دوا�ـــ گوت0ان �٤ دوا� ع�ســـر دەگات، ه�موو�ـــان ت2كـــ8ا دە�انگوت: ئ2م� بـــۆ زەماوەند ٧٢ســـ�عات0ش ئ�گـــ�ر هاتوو�ـــن، ك�م�و ه2شـــتا ل�چاوەڕوان0داب0ـــن، چونك� كورد ��ك كۆسرەت ه���...

ب2ـــژم: ه�موو ل�كۆتا�0ـــدا دەخوازم م0لل�ت2ك ب� س�ركردەك���وە جوان�و كۆم�(ـــگا و پ2شـــبك�وێ Mدەتوانـــ Mل�ق��ـــران رزگاربكات، بۆ�� ه�ردەبل�س�ردەســـت ئ2وەش مـــاددە��١٤٠ ك�ركووك ب�شار� تا�ب�ت دەستوور كوردســـتان ج2ب�جM ببـــM... ب�خ2ر

ب02ت�وە.

• رۆژنام�كان ب�تا�ب�ت� رۆژنام�و ه�فت�نام� ئ�هل���كان� ســـل�مان�، كات� ك� باب�ت�ك� ��ك� ل� نووس�رەكان� ه�ول�ر ب�ودەك�ن�وە، ب�ت�ن�شـــت ناوەك�وە دەنووسن: ف�ن كوڕ$ ف�ن-ه�ول�ر، وەك ئ�وە$ ه�ول�ر ئ�وروپاب�ت و كوردستان ن�ب�ت، ئ�گ�ر ئاواب�ت دەخواز�ن ك� رۆژنام�كان� ه�ول�ر�ش ل�ب�رامب�ر باب�ت�كان� ئ�وان ه�مان شت دووبارە بك�ن�وە، ه�روەها ل�ال��ك� ترەوە، ه�ندێ ل� رۆژنام�نووس�كان ف�ربوو�ن�، باب�ت�ك دەنووســـن ل� دووســـ� رۆژنامان ب�و$ دەك�ن�وە، ه�ر بۆ دەه�زار7ك�

بر�م�ر، توخوا ئ�م�، ئ�وە دەه�ن�؟!. • ژن�ك فنجان�ك قاوە$ بۆ ب�رپرس�ك ت�ن=ا ب� بC$"١٠٠٠"دۆالر گرتۆتـــ�وە، ه�ر ئ�وڕۆژە

ژن�ك ل�ناو بازاڕ دوو وەرەق�$ ساخت�$ دۆالر$ ب�دەست�وە دەگ�رێ و، پاش ه�نان و بردن و ســـ�ن و ج�م�ك� زۆر، ژن�ك� ئاشكرا دەكات كـــ� ل� ��ك� ل� ب�رپرســـ�كان� وەرگرتووەو

ب�مش�وە�� دۆس��ك� دادەخر7ت�وە؟!. • خ�Gك�ـــك پ��انوابوو كـــ� ب�درخان خۆ$ مردار كـــردووەو ئ�و باوكـــ�$ جاران� مرد، ب�Lم ب�چقI� چاو$ ئ�و ك�ســـان�، دەزگا$ چاپ و ب�وكردن�وە$ ب�درخان ل�دوا گ�شت� بۆ ف�ســـت�ڤاG� ج�=ان� كت�ب ل� فCانكفۆڕت چ�ند�ن داوەتنام�$ ل� ئ�وروپا ل�گ�ڵ خۆ�دا

ه�نا��وە!!. • دوا$ ل�ســـ�ر نووســـ�ن� و چ�ندجار7ك

�Gداواكردن�وە$ پارەك�، تائ�ستا زا��ر ع�بدوق�رزەكـــ�$ بۆ ب�درخـــان ن�ه�ناوەت�وە ك� بC$"٥٠٠$"ئ�مر�ك���، بۆ�� ناچار�ن ك� زا��ر و ه�موو ئ�وك�سان�$ ك� پارە�ان ب�ق�رز ل� ب�درخـــان وەرگرتووە، ئ�گ�ر ب�زووتر�ن كات پارەك� ن�گ�ڕ7نن�وە، ناوەكان�ان و بC$ پارە$

ق�رزەك� ب�وبك��ن�وە!!. و فا�ل�ـــك ب�وكردنـــ�وە$ لـــ�دوا$ • ،�Gل�ك�وتن�وە$ خۆ كوشـــتن� هاوڕێ ن�م�ئ�ســـتا رۆژنام�كان چ�تر جورئ�ت ناك�ن ك� فا�ل و ما�ل ب�وبك�ن�وە، دەترسن ك� ئ�و�ش ه�مـــوو$ دروســـتكراوب�ت، چونك� ب�پ�� قســـ�$ برادەران ل�و فا�ل�$ ك� ب�وكرا��وەو ناو$ هـــاوڕێ ن�م�Gـــ� ت�دابـــوو، ه�موو$

دروستكراوبوو ل�ال��ن ��ك ك�س نووسرابۆوەو ه�چ مۆر7ك�ش� پ�وەن�بوو!!.

• برادەر7ك ل�ســـو7د چووبووە ماG� ش�رزاد ه��ن�، ئ�و برادەرە ل�ژ�ان�دا بۆ ��ك�م�نجار فIچ�و م�عجوونـــ� ب�كاره�نابوو چونك� ئ�و برادەرە ل�كوردستان س�ر$ زار و بن� زمان�، ع�ول�مـــ�و كۆم�Gگا$ م�دەن��ـــ�، بۆ�� وا$ الجوان بوو ك� بۆ ��ك�م�نجار ل�ژ�ان�دا فIچ�و

م�عجوون ب�كارب=�ن�ت!!. • نووســـ�ر7ك� كورد ل� ك�ن�دا دادەن�ش� و ئ�ندام م�كت�ب�شـــ� ل� ��ك� ل� ح�زب�كان� كوردســـتان و ه�موو مانگ�ك ح�وســـ�د و پ�نجا هـــ�زار$ كاش وەردەگر7ـــت، ببوورن براك�$ دەچ�ت ل�ج�ات� ئـــ�و وەردەگر7ت، شـــا��ن� باســـ� زۆر نووســـ�ر$ ل�م باب�ت� ه�ن�و باس�ش ل� گ�ندەG� و م�ندەل� دەك�ن

ل�كوردستان!!. • زۆركـــ�س پ�شـــووتر ل�ســـ�ر ب�درخان دە�انخو7نـــدوو، ئ�ســـتاش دۆســـت� گ�ان� ب�گ�ان� ب�درخانن، ئ�وە دن�ا��و زۆر ل�م�ژ�ش� گوتوو�ان�: ب�گان�$ ئ�ستا دۆست� پارم، ب�Lم خۆشـــب�ختان� ئ�وە$ ب�درخان پ�چ�وان�$

ئ�وە��و، ب�گان�$ پار دۆست� ئ�مساGن!!.

!؟ئامادەكردنى: ب�دگۆ

ه��ـاس� ل� ب�درخـان چ بـاس�ه��ـاس� ل� ب�درخـان چ بـاس�• ل� پ��مانـــگا$ هون�رەجوان�كان� ه�ول�ر ل�ســـ�ر ل�ب�ركردنـــ� جلوب�رگـــ� كورد$ قوتاب��ـــ�ك ر�ســـوادەكر7ت و ه�ڕەشـــ�$ دەركردنـــ� ل�دەكر7ت، ئ�مـــ� ل�كات�كدا ك� لـــ� زۆربـــ�$ وLتان� ع�رەب� بـــ� ع�گال و ج�شداشـــ�$ دەوام� ف�رم� خۆ�ان دەك�ن، ه�روەهـــا ل�كۆل�ژ$ ب�ڕ7وەبـــردن و ئابوور$ ل�ســـ�رئ�وە$ ك� مامۆســـتا��ك كت�ب�ك� ئابوور$ ب�زمان� شـــ�ر�ن� كورد$ دەردەكا، ل��دەك�ن ب�ه�G�و ه�ڕەشـــ�$ ك�شان�وە$

كت�ب�ك�$ ل�كۆل�ژ ل�دەك�ن!!. • بCوانام� ل�وLت� ئ�م� ب�جارێ رەســـ�د$ داب�ز�ـــوە، رەنگ� ل�ماوە��كـــ� ك�مدا وەكو وLتان� "خ�ل�ج�"مان، ل�ب�ت، ئ�وان زۆرب�$ ه�رە زۆر�ـــان بCوانام�$ ب�رز ب�رز�ان ه���و ه�مووش�ان دەست و پ� سپ�ن� ل� د�نا$ ع�لم و م�عر�ف�دا، ال$ خۆشمان بCوانام� ب�جارێ زۆر بـــووە، هـــ�ر ه�ندە دەزان�ـــت ك� ف�ن� ب�رپرس� ف�ن�... ل�كۆل�ژ دەوام دەكات، ب�ب� ئ�وە$ ك�س بزان�ت ك� ئاخۆ ج�ناب�ان ك�$ و ل�كوێ ش�ش� ئامادە��ان ت�واوكردووە، گوا�� ه�ر ل�وڕۆژان� ل� ه�نگاو7ك� چاوەڕوانن�كراودا ��ك� ل�و ب�رپرسان�، بCوانام���ك� ش�ش�م�

ئامادە�� ل� ح�و�ج� بۆ هاتووە!!

باLبـــ�رزو ت�گ��شـــتووە، دە�Gـــ� ت�م�ن ٥٠سا���G، زۆر گران و شارەزا�� ل�بوارەكان� ئابـــوور$ و ر7كالم و خواردن دروســـتكردن، ب�Lم ك� دەك�و7ت� گفتوگـــۆ ل�گ�ڵ كار�ن� بووكا كـــوردان ئ�نجـــا ت�دەگـــ�$ ك� ئ�و ت�ن=ا ت�م�ن�٣٥ســـا�Gو ه�شـــتا ه�ر الوە، رووخۆش و دەم ب�خ�نـــدە و ب�ئاگا ل�كار$ رۆژنام�نووســـ� و شارەزا ل�بوار$ ئابوور$ و ناوماڵ، ب�تا�ب�ت� ل�خواردن ل�نان و ر7كالم ك�زۆر پسپۆران� دروست�ان دەكات، بۆ ب�ش� ر7كالم�"SVD" كـــ� رۆژنام���ك� رۆژان�$ سو�د�� كاردەكاو ئ�ندام� ستاف� نووس�ن� ل� SVD. جگ� ل�و كاران�، كار�ن خاتوون�ك� ب� قسان ب�زمان� كورد$ ش�وەزار$ كرمانج� دەكاو كرمانج���كـــ� جوان قســـان دەكات، ه�ستناك��ت سو�د���و كورد$ قسان دەكا. كار�ن هاوســـ�رو هاوژ�ن� گۆران� ســـارا��و، خاتوو كار�ن� سو�د$ ل�وەLم� پرس�ار7ك ك� ب�درخان ل�ما�Gك�$ خۆ�ان ل�سو7د ل��دەكا، ئاخۆ چـــۆن دەڕوان�تـــ� كلتور$ كـــوردان. كار�ن بووك� كوردان دە�G: زۆر ب�خت�وەرم ب�ت�ك�Gبوونم ل�گ�ڵ كورد، ب�تا�ب�ت� هاوژ�نم گۆران كوردە، ب�هۆ$ هاوس�رەك�وە ئاشنا$ زمـــان و كلتوور$ ه�موو شـــت�كان� د�ك�$ كوردان بووم ب�ڕاست� كورد ه�مووشت�ك�ان جوان�، ت�ن�ا كوشـــتن� ژنان ن�ب� ل�ســـ�ر نامووس پ�رســـت�.. ســـ�بارەت ب�خواردن� كوردەوار$ ك� ل�مان پرســـ�، كار�ن گوت�: من ه�مووجۆرە خواردن�ك دەزانم ك�وا كوردان

دە�خۆن و ح�ز$ ل�دەك�ن، ب�تا�ب�ت�"ساوار و گ�نم�كوتـــاو كارد$ و ك�نگرو ه�مووجۆرە

خواردن�ك� د�ك�$ كوردەوار$"... كار�ن ل� رۆژنام�$ رۆژان�$" SVD"كاردەكات و ه�موو رۆژان� ه��ن� ستوون�ك� ل� رۆژنام�ك� ه���و پسپۆرە ل�بوار$ ر7كالم كردن� خواردن و ســـ�بارەت ب�م�ش ئـــ�و گوت�:"من كار$ رۆژنام�نووســـ� ب�گرنگ دەزانم و بۆ�� ژ�ان� SVD خۆم ت�رخانكـــردووە بۆ"گـــۆران و"من دەخوازم كار بۆ كوردان بك�م و كلتور$ سو�د$ و كورد$ ب���ك�وە گر7بدەم. ه�روەها كار�ن ل�بارە$ ئ�زموون� رۆژنام�نووســـ� و ئ�و پرســـ�ارە$ ك� چ بكر7ت بۆئ�وە$ كار$ رۆژنام�نووس� ل� كوردستان ب�رەو ئاقار7ك� پCۆف�شـــناڵ بCوات، كار�ن گوت�: ب�ڕاست� دەبـــ� هار�كار$ كوردان بكر7ت ل�م رووەوەو وۆرك شـــۆپ�ان بـــۆ بكر7تـــ�وەو هار�كار$ ت�واو ل�ن�وان م�د�ا$ ســـو7د$ و كوردستان بكر7ت، بۆئـــ�وە$ ز�اتر رۆژنام�وان� و كار$ رۆژنام�نووس� كورد$ ب�رەو ب� ستانداربوون بCوات، س�بارەت ب� ن�ت�وە$ كورد�ش، كار�ن گوت�: كورد م�لل�ت�ك� ب�وەفاو راستگۆو س�ر راستن، دەخوازم ل�گ�ڵ م�لل�تان� د�ك� ت�ك�ڵ بب� و كوردان�ش بگ�ن ب�ماف� خۆ�ان، ه�روەها ســـ�بارەت ب� دەزگا$ چاپ و ب�وكردن�وە$ ب�درخان�ش، كار�ن گوت�: ه�وادارم بتوان�ن ز�اتر ل�كحاG� ب�ن و ئ�و ئ�شـــان�$ دە�ك�ن زۆرباش�و دەستخۆش�تان ل�دەك�م، ب�ڕاست� ئ�و چ�ندژمـــارە$ مانگنامـــ�$ ب�درخان و ئ�وكت�بانـــ�$ ك� چاپتانكـــردوون، من ل�رە ب�ن�م، ئ�وە دەس�لم�ن� ك� دەزگا��ك� پC كارو چاالكن ه�وا$ س�رك�وتن و ب�رەوپ�شچوون بۆ دەزگاك�تان دەخوازم و ه�وادارم ك� جار7ك�

د�ك�ش ل�سو7د ب���ك�وە شادبب��ن�وە.

كار!ن بووك� كوردان كرمانج� قسان دەكاو ه�موو خواردن�ك� كورد!ش دەزان"

ئا: ب�درخان- سو!د

كار�ن ب� ساوار$ كورد$ و رازاندن�وە$ ما�Gك�$ ب� مافوور$ كوردەوار$ پ�شواز$ ل� كوردان دەكات- كار�ن ب� ساوار$ كورد$ و رازاندن�وە$ ما�Gك�$ ب� مافوور$ كوردەوار$ پ�شواز$ ل� كوردان دەكات- ٢٠٠٧٢٠٠٧ سو7د سو7د

ه�رك� دەچ�تـــ� گ�رماوەكانـــ� ئ�Gمان�ا، پ�شـــ�وە ب�تا�ب�ت�"ســـاونا"ل�دەرگا$ ب�خ�ت�ك� گ�ورە نووســـراوە"چۆن ل�دا�ك

بوو�ت، ئاوا وەرە ژوورەوە!!"كات�ـــك ب�ن�ـــو كـــوڕو كچ و پ�ـــرەژن و دەسوڕ�7ت�وە، گ�رماوەك� پ�رەم�ردەكان� ه�ســـت بـــ�وە دەك��ت، ب�ڕاســـت� ئ�وە ب�ه�شت� س�ر دن�او پاكبوون�وە$ ج�ست�و رۆح�، ئ�و شـــو7ن�، شـــو7ن� پ�ر��ان و عاشـــقان و ه�موو ئ�وان��� ك� ج�ست��ان رەقبووەو ل�ب�رامب�ر بوخـــار و ژوورەكان� پل�$ گ�رما$"٤٥، ٨٥، ٩٠"پل�$ س�د$ و

م�ل�وانگ�$ گ�رم و ئاوە ساردەكان��ت�.. ئ�و ساونا�� ب�مرۆڤ دە�G: چۆن ب�رووت� ل�دا�ك بوو�ت، ئـــاواش دەتوان� ب�ئازاد$ پـــاش گ�ورەبوونت، خۆت ن�شـــان� خۆت

بدە�ت�وە.. ئ�و د�م�نان�$ ل�وشـــو7نان� دەب�ن�، زۆر ئاســـا���و شـــت�ك ن��� ل�و وLتان� ناو$ ع��ب� ب�، ل�وكات�دا شت�كم ب�رك�وت�وە ك�

ل�كۆم�Gگا$ ئ�مـــ�$ رۆژه�Lت� ئ�گ�ر دوو منداG� رووت بب�ن�ن، كچ و كوڕ بن، ��كس�ر

دە�Gن:كۆشـــتان داپۆشـــن ت�ن=اش بـــۆ كچ�ك�و

ع��ب�ك� ه�ر بۆئ�وە. ئ�ود�م�نانـــ�$ ك� لـــ�وێ دە�ب�ن� ت�ن=ا هونـــ�ر$ ل�ب�رگرتنـــ�وە ن��ـــ�، بۆئ�وە$ خۆمان ب�كۆپ�كراو$ ب�ن�ن�وە، ب�Gكو ه�موو د�م�ن�كان راست�ق�ن���و ب�چاوان دەب�نر7ت و دن�ا$ خ��اڵ ن���، واق�ع�و ب�چاو$ ئ�م�$

رۆژه�Lت�ش ل�خ�ون� دەچ�!!. ل�كۆتا��ـــدا دەم�وێ ب�Iم چ�ند ســـاGمان پ�و�ست� بگ��ن� ئ�و قۆناغ� وش�ار���$ ك� ن�روم� ب���ك�وەو ب� رووت� بسووڕ7ن�وە، ب�ب� ئ�وە$ ك�س دەستدر7ژ$ بكات� س�ر

ئ�و�تر و ك�س�ش س��ر$ ��كتر بكات.ن�خوازەGـــ� ت�روتوانـــج ئ�مـــ� ل�كات�كدا ل�"م�رامار"ه�چ ح�ســـاب�ك بۆ"ح�ورەت و ع��ب�، ز�نـــاو ب�كافربوون و بـــ� زەند�ق بوون......."ناكر7ت و بگرە س�دان وش�$ ئاوا ل� ف�ره�نگ� باو$ كۆم�Gگا$ رۆژه�Lت�،

ل�وێ بوون� ن���.

م�مل�ك�ت� "م رامار"ئا: ب�درخان-ئ�.مان ا

ئ�رە شو7ن� ح�وان�وە$ مرۆڤ� ل� رۆژئاوائ�رە شو7ن� ح�وان�وە$ مرۆڤ� ل� رۆژئاوا

Page 3: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،3س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� د�مان�

زەب�حـــ� ز�اتر لچ� ســـاڵ ببـــ� وچان� خباتـــ� كوردا�ت� كـــرد، كوردا�ت�ك ب مانا" تواو" وش ك ئو ل هموو تمن� دا ئوە" بكردەوە ســـلماند، ك سنوور" دەستكرد" كوردســـتان بۆو" ه�چ مانا�ك� ن�� و كوردســـتان �ك كوردستان، ل هر كوچ و قوژبن+ك� ئو كوردســـتان ك بۆ" ه1كوت خبات و كوردا�ت� كردووە. عل� كر�م� كسا�ت� د�ار" س�اس� و ڕۆشنب�ر" ڕۆژه7ت� كوردســـتان، ل وەســـف� زەب�ع� خا�1دا، بردەوام دەب+ت و دە�1: زەب�ع� �ك� لو تاق كسان بوو ك خبات� ح�زبا�ت� لپ+نـــاو خبات� كوردا�ت� نا (ئوشـــت" ك ئ+ســـتا بۆت هۆ" ما1و?ران�مان و هموو هاوار" بۆ دەك�ن) و فرق� بوەنكردووە ك ئندام� كام ح�زب و كام بش� كوردستان، سردەم+ك ل ر�ز" پ+شوە" كۆم1" ژ.ك ل ڕۆژه7ت� كوردســـتان و سردەم+ك لناو پارت� د�موكرات� كوردســـتان ل باشـــوور و سردەم+ك�ش لناو پارت� كورد" سور�ا ل ڕۆژئاوا. هروەها عل� كر�م� دە�1: زەب�ح� ئو ت+كۆشرە� ك هتا مردن�ش �ك ڕۆژ" ژ�انـــ� خۆ" ســـرف� ژن و منـــاڵ، كس و كار، پارە و ما1ـــ� دون�ا� نكردوو هموو" بۆ كوردا�تـــ� ترخانكرد" ئـــو بكردەوە بهمووان� سلماند ك كوردستان بهر چوار پارچ�وە مو1ك� ئو كس� ك خبات� بۆ دەكا و بس !! زەب�ح� ج�ا ل كوردستان و ن�شتمانك" ل تواو" ژ�اندا د�1 بدوو شت خۆشبوو زۆر" شاناز" پ+وە دەكردن، �كم: كۆم1ـــ" ژ. ك، دووەم: قامووســـك" ك بداخوە هردووك�ان� ل� جوان مرگ بوو".

هاو�ن� سا�1 هشتا خبر هات ك مامۆستا زەب�ح� لبغدا كوژراوە، خبر?ك� لناكاو و د1تز?ن بوو بۆ هموو ال�كمان، بتا�بت ك ماوە�ك بوو لگ1مان بوو ل ڕۆژه7ت� كوردســـتان و خر�كـــ� كار" س�اســـ� و كوردا�ت� بوو لناوماندا، كس ن�دەزان� بۆ كوشتو�ان و لسر چ لناو�ان بردووە، ئوە بۆ من پرس�ار بوو ك هۆ" نمان� دەب� چ بوو ب� ؟! زەب�ح� ل سا�1 ١٩٢٠ لشار" مهاباد ل بنما1�ك� هژار و فق�ر چاو" بدون�ادا هW1+ناوە، باوك� ســـۆف� م�ن" كVو دروو، پ�او?ك� ندار و بئ�مان، مز1ووم و ب� ئازار، قورئان خو?ن و خۆشو�ست� ناو خ1ك بووە، هموو ڕۆژ?ك بانگ� مزگوت� ڕۆستم بگ� داوە، ســـۆف� م�ن جگ ل زەب�ح� ك كوڕە گورە" بوو، دوو كوڕ و ســـ� كچ� د�كش� هبـــووە، كوڕەكان� عبدو1ـــV و محمد و كچكان�شـــ� فاتم و ڕەعنـــا و هاجر بوون. بهـــۆ" هژار" و فق�ـــر" و باوك مردن�، وا" ل زەب�ح� كرد ك هر ل�كم ســـا7ن� تمن� الو?ت�دا، بار" گران� ژ�ان ب كۆ1وە بگرێ و خۆ" برپرس� ژ�ان� دا�ك پ�رەك" و خوشككان� دابن+ت. سرەڕا" هموو تنگ و چ1مكان� ژ�ان� ئوكات�، زەب�ح� ب�ر" خو?ندەوار" و خو?ندن، ع�لم و پ+شكوتوو" ششدانگ� هۆشـــ� گرتبوو، هرچندە لو ســـردەم� كوردســـتان، خو?ندن و چوون قوتابخانـــ تا�بت بوو ب چ�نـــ� بگزادە، شـــ+خزادە و مال زادەكان ب7م زەب�ح� هر واز" ل خو?ندن و چوون قوتابخان نه+نا. پاشان قوتاب�ك� زۆر هۆشمند و بزەبروزەنگ� ل خو?ندن ل+دەرچوو، زۆر كڕەت ه1كوت دوو پۆ�1 بسا1+ك تواو كرد، ئاخر جار�ش لسا�1 ١٩٣٨ هر س� پۆل� �كم و دووەم و ناوەند" ب پۆ�1 ســـ� �م�شوە ب�ك جار تاق�كردنوە" ل� ئنجام دەدا و لورم�

بbوانام" ناوەند" وەردەگر?ت.زەب�حـــ� تنWا بچوونـــ قوتابخانش ڕاز" نبووە، لهمـــوو هل+ك ك1ك� وەرگرتووە بـــۆ وەرگرتن� ع�لـــم و خو?ندنـــ� هرچ� ز�اتر، ل پ+شـــدا ئلف و ب� و قورئان� ال" باوكـــ� خو?ندبوو، قواع�ـــد" عرەب� لال" مـــال با�ز" زگدڕاو" ف+ر بـــووە و لال" مال قادر" مودەڕ�س�ش جبر" خو?ندووە و هر ئو�ش بووە ك هســـت� نتـــوە پروەر" ت+دا بخبر ه+ناوە. عل� كر�م كسا�ت� ه1كوتوو ڕۆشنب�ر" ڕۆژه7ت� كوردستان ك ئ+ستا لشار" لندەن بخۆ" و خ+زانك�وە دادەن�ش�، لبارە" زەب�ح� خا�1وە بردەوام دەب� و دە�1: زەب�ح� كات+ك لسا�1 ١٩٣٢ كات+ـــك ك دەزان� مامۆســـتا گ�و موكر�ان� هاتۆت مهاباد و دوكان� و?نگر" داناوە، ئو ه1ـــ دەقۆز?توە و دەچ+ت ال" خۆ" ف+ر" زمان� فرنس� دەكات. زەب�ح� �ك+ك دەب� لدەست" دامزر?نرەكان� كۆمار" مهاباد

و كۆم1" ژ. ك، پاشـــان دوا" ت+ك چوون� كۆمار" مهاباد و لس+دارەدان� قاز" محمد ڕۆژه7تـــ� كوردســـتان ج+دەه+e+ت و د?ت باشوور" كوردستان و بژدار" ل جموجۆ1 س�اســـ��كان� باشـــوور دەكات و بژدار" ل شۆڕشـــ� ئ�لـــوول دەكا و زۆر�ش نز�ك دەب+ت ل با�1 مكتب� س�اســـ� ئوكات" پارت� د�موكرات� كوردســـتان، زەب�ح� دوا" ســـ� و س� ساڵ ل ج+W+شـــتن� مهاباد و ڕۆژه7ت� كوردســـتان، ل سا�1 ١٩٧٩ دوا" نمان� ڕژ?م� پاشا�ت� و دەست بكاربوون� كۆمار" ئ�سالم� ل ئ+ران، بۆ ماوە�ك� كورت دەگڕ?توە ما1وەو دەچ+تـــوە ڕۆژه7ت، دوا" ئم ب ســـا1+ك واتا ل ســـا�1 ١٩٨٠ د?توە باشـــوور لو?شـــوە بۆ شار" بغدا شو?ن� ن�شتج� بوون� خۆ"، ئم دەب+ت دوا�ن سردان و ئاخ�رەت سا�1 ژ�ان� زەب�ح� و بما1وە�ـــان ڕادەگ�نر?ـــت ك زەب�ح� لبغدا كوژراوە. عل� كر�م� لو بارە�وە دە�1 هاو�ن� ســـا�1 هشتا خبر هات ك مامۆستا زەب�ح� لبغدا كوژراوە، خبر?ك� لناكاو و د1تز?ن بوو بۆ هموو ال�كمان، ب تا�بت كماوەك بوو لگ1مان ل ڕۆژه7ت� كوردســـتان دەژ�او و خر�ك� كار" س�اس�

ع�ل� ك�ر�م�:ئ�و غ�درە بنك� ژ�ن ل�من� كرد، ناو دەن�م غ�در ع�ماد

ئـــو كات خوا�1خۆشـــبوو ئ�براه�م ئحمد و مام جالل سرپرشـــت�ان دەكرد بهۆ" خۆشو�ســـت� و زۆرزان� مامۆســـتا زەب�ح� ب بـــراوورد بهاوە1كان� د�ك" ئو كات� ســـا7ن� ١٩٥٦-١٩٥٨ ئـــو ناوە�ان ل� ناوە، برادەران� مكتب� س�اس� پارت� زۆر معج�ب بوون ب زەب�ح� و لهر بابت+ك ك لناوە خۆ�ان گفتوگۆ�ان لسر كردووە، لك�م�ا ل ف�ز�ا ل دائ�رەتول معار�ف ك پرس�ار�ان ل زەب�ح� كردووە ئو شت+ك� ل+زان�وە و وە7م� داونتوە. من ل مامۆستا ئ�براه�م ئحمد ب�ستووە ك ل شار" لندەن د�مان�ك� دوور و در?ژم لگ�1 كردووە ل ســـا�1 ١٩٩٦ ب ڤ�د�ـــۆ ئو د�مان�م ه� ئو گوت� ڕۆژ?ك لمكتب� س�اس� دان�شتبوو�ن و گوتمان، كاك ئو كابرا� عولما�، عالم ن�، عولما� عولمـــا، ئ�تر ئـــو ناوە" بســـردادەبbن، هروەها بش�ر موش�ر�ش ك دووكان� خ�ات� ل بغدا هبووە، پ�او?ك� قســـ خۆشبووە، ڕۆژانـــش ك1 پ�اوەكان� بوار" س�اســـت و ئـــدەب و ڕۆشـــنب�ر" لـــ� كۆبوونتوە و لوێ كردوو�ان ب گفتوگۆ و موناقشـــ. گوا� ئو�ش زۆر" زەب�ح� خۆشو�ســـتووە و گوتوو�تـــ� كاك ئوە لـــ عال�م و مال�م

لن+وان ڕژ?م� ع�راق و ســـركردا�ت� كورد بڕ?برا�ت� �ك+ت� ن�شتمان� كوردستان، ل ئاخر و ئۆخـــر" گفتوگۆكدا، ل �ك� ل ســـفرەكان مام جالل ل سوورداش بمن� گوت، تۆش ئـــم ســـفرە وەرە لگ1م و فرســـت+ك� باش و پرســـ�ار?ك� مامۆستا زەب�ح� بك�ن، من لگڵ پاسوانكان� مام جالل� و، وەكو پاسوان� ئو لسا�1 ١٩٨٤ چووم بغدا��، دوو س� ڕۆژ لوێ ما�نوە. لوێ ل دان�شتن+ك� مام جالل و فازل بڕاكدا، مام جالل من� بفازل بڕاك ناساندوو، فازڵ بڕاك پ�او?ك� زۆر پ�اوان د�ار بوو، زۆر�ش ڕ?ز" لمن گرت، بمن� گووت: فرموو چ�ت لمن دەو?ت تا بۆت� بكـــم، مام ج�17ش پ+�گووت: ئم خوشكزا�� زەب�ح�� و فازڵ بڕاك�ش زۆر ب حورمت و ڕ?زە باس� زەب�ح� خا1مـــ� كرد، من�ش گوتـــم، دەمو?ت بزانم گۆڕەك"، قبرەكـــ"، لكوێ �، هروەها من بۆ ســـروەت و سامان� زەب�ح� نهاتووم ب7م دەمو?ت ك ئرش�ف و كت+بخانك"، قامووسك�مان پ+بدەنوە، فازڵ بڕاك هر ئودەم ب پ+كن�نـــوە ڕوو" ل مام جالل كرد و گووت�: ئ+م ئگر موفاوەزاتمان سر" گرت، ئ+م زۆر شت بۆتۆ دەك�ن، ئو شتان

ڕەش�دخان� باجالن لبغداوە هات و نز�ك" هشـــتا ژمارە" د�ك" بـــۆ نارد�ن و ئ�نجا دەستمانكرد ب سكان و مۆنتاژ كردن�، دواتر گوت�ان وا چاپ� دەك�ن و منبش الم معلووم بوو ك ئو كارەمان ســـ� بســـ� دەســـت� پ+كردووە و س� بســـ+ش تواو" دەك�ن، بۆ�ك كت+بك چاپكراو ناو" من� لســـر نبوو هستم ب زو1م� ع�ماد" كرد. هروەها ســـبارەت ب بVوبوونوە" وەس�تنامكان� قاز" محمد كـــ زۆر جار ل+رەو لوێ باس لوە دەكر?ت ك وەســـ�تنام س�اس�ك" نوەكو كۆم�7ت�ك"، شت+ك� دەستكردوو Vبدولنووس عروەكو رۆژنامدروستكراوە، هزەنگن ك دوا" چند سا1+ك د�راسكردن لســـر"، گ�شـــتووە بـــو قناعتو ل گۆڤار" رۆژنامنـــووس وادە�1 لو بارەوەش علـــ� كر�م� گوت�: من پ+موا� كوا قاز" محمد لشـــو?كدا، ن�توان�وە ل شو?ك� ئاوا ناخۆش و پb تنگتاو دوو وەس�تنام" بنووس�، پ+موا� هر ئو وەس�تنام" ك ب دەست ما1ك" كوتووە و باس ل مو1ك و ماڵ و سروەت و سامانك" دەكا هر ئوە ڕاست و تواو ب+ت و ئوە" د�ك دروستكراو ب+ت، چونك فر�ا نكوتووە، من فخر بقاز" محمد و ڕابردوو" خۆمـــوە دەكم، ب7م ئمـــ بو مانا� نا�ت ك هر چاو بقوچ+نم و هر قارەمان دروست بكم، ئوان قارەمانن و تازە چوونت م+ژووەوە، بدوو ڕەخن" من ئوان كم نابنوە و بستا�شـــ� من ز�اد�ش ناكن، من دوو ڕەخنم ل ح�زب� د�موكرات� ئ+ران گرت، ك گوتم، خود موختار" شت+ك� فاش�ل پ+�انوابوو ك بردم ب كعب داداوە ســـ� چوار كت+ب�ان لســـرم نووس�، هر ح�زبـــ� د�موكرات كت+ب+كـــ� ١٤٦ الپڕە" لسر نووســـ�وم، هموو" جن+و" پ�س�ان بمن داوە ب خائ�ن و خۆفرۆش و ن�شـــتمان فرۆشـــ�ان وەســـفكردووم، تنWا لسر �ك ڕەخن" بچووك ك گوتووم، سربخۆ" بۆ كوردســـتان� كۆم1" ژ. ك بچووك بۆوە بۆ خود موختار" بۆ كوردستان و د�موكراس� بۆ ئ+ران، من پ+موا� تاك چارەسر" ك+ش" كورد سربخۆ��، باشـــ گرواب�ربكموە گوناهم كـــردووە �ا بردم بكعبـــ داداوە، بۆ� ئ+ســـتا مـــن ڕەخن�ك ل شـــ+وە" تســـل�مبوونوە" قاز" محمد بگرم دە�1 بردم بكعب داداوە، من ئ+ستاش پ+موا� كـــ قاز" محمد ئو ب�bارە دروســـت" بۆ ڕۆژه7ت� كوردســـتان وەكو ســـركردە�ك ندا، ك دەبوو ب�دات، من پ+موا� جوو7نوە س�اس� و خ1ك� كوردســـتان ل ڕۆژه7ت لدوا" قاز" محمد بۆ ماوە" ســـ� و س� ســـاڵ خامۆش بوو، واتا لســـا�1 ١٩٤٦ بۆ سا�1 ١٩٧٩ ئم جوو7نوە� كپ و خامۆش كـــرا، دەبوو قاز" محمد ب+تدەرێ و چ+ت شاخ و ك+وان وەكو باق� سركردەكان� د�ك" كورد ل م+ژوودا، لدوا" ئمش چند سا1+ك شـــڕمان كرد لگڵ ڕژ?م� ئ�سالم� ئ+ران لدوا" ئوە لســـا7ن� ١٩٨٥-١٩٨٦ تاوەكو ئ+ســـتا ئ+م بوو�نت ئۆردوگانش�ن، كورد" ئ+ران ئ+ستا ئۆردوگانش�ن، بۆ�ش لت بوون، لت بوون، ئ�نش�قاق ئ�نش�قاق .. ئ+م ئگر بو?ر�ن ك دەشب� بو?ر�ن، وەز�ف" من وەكو ڕۆشـــنب�ر ئوە� ك ب�e+م: سردەم+ك� زۆر توودە��كان بهۆ" ئوە" س�است� ح�زب� توودە��ان بڕ?وە دەبرد، ئوانش� ك ح�زب� د�موكرات�ان ساغ كردەوە بدوا" قاز" محمد لق+ك�، كلك+ك� ح�زب� توودە" ئ+ران� بوون، دەســـت�ان كرد بوە" ك ئنواع شت بناو" قاز" محمدەوە بنووســـن، لـــ باكۆ و ل تاران�. ســـبارەت بوەش ك پ+ش ماوە�ك لموبر د�كۆم+نت+ك لسر هاوڕێ نم�1 بVوكرا�وەو پاشـــان خۆكوشـــتن� نم�1 ل+كوتوە، لوە7م� ئو پرس�ارەشدا عل� كر�م� گوت�: ل هموو دن�ا ئو جۆرە كاران، كار" دادگا�، ك" مســـلك ساغ كرا�وە ئ�نجا دەدر?ت ڕۆژنامكان ب7م ل كوردستان كار" ڕۆژنامنووســـ� و پاشگردان� ت+كڵ ب�كتر بوون، من دەپرسم ئو ب1گنامان" موخابراتـــ� ع+راقـــ� چۆن دەســـت� ئو ڕۆژنام� كوتووە، هروا ب سووك و سانا��! من د1ن�ام ك ه+ز?ك� س�اس� لپشت� ئو كارەوە�ـــ. ل كۆتا�شـــدا، علـــ� كر�م� خا1ۆزا" مامۆســـتا زەب�ح� (عولما) گوت�، من دەزگا" چـــاپ و بVوكردنوە" بدرخان ب دەزگا�ك� ڕۆشنب�ر" سركوتوو" دەزانم ل كوردســـتان، ڕۆژنامنووس دەب� بردەوام لهو�1 برژەوەند� با7كان� كوردستان ب� و د1ن�اشـــم ك دەزگا" چاپ و بVوكردنوە" بدرخـــان و مانگنام" بدرخان برەو ئم

هنگاو دەن+ت.

سازدان�: ح�م�د ب�درخان

دەرچووە و عولما� عولما. من تنWا ئوەم ب�ستووە ك مامۆستا" خوال+خۆشبوو ئ�براه�م ئحمد و بشـــ�ر موش�ر، ئوان ئاوا�ان لو بارەوە گ+bاوەتوە و ئو ناوە" بمش+وە�دا بســـردا بbاوە. ســـبارەت بو پرس�ارەش كـــ ئوان لو بـــاوەڕەدان كـــوا قامووس و ئرشـــ�فك" زەب�ح� ال" ك� ب+ت، چونك پ+شـــتر دە�انووت ك ئرش�ف� زەب�ح� ال" مال ماتۆڕ بووب�، عل� كر�م� ئوە" بدوور زان� و گوت�: چونك سا�1 ١٩٩٢ مال ماتۆڕم ل هول+ر ب�ن� و زۆر�ش بداخ و پژارە بوو بۆ كوشتن� زەب�ح� و دە�گوت: مخابن پككو بـــۆ ئو پ�اوە گورە"، مال ماتۆڕ ل هول+ر ل ما1ـــ� خۆ�ان دەرگا" كت+بخانك" بۆمن كردەوەو زۆر د�كۆم+نت و ئرش�ف� خۆش� ك زۆر�ش خۆشو�ستبوو لال"، دا�� بمن، بۆ� ئگر ئو قســـ� ڕاستبا مال ماتۆڕ هموو شـــتكان� زەب�ح� دەدا�وە بمن، ب7م من لو باوەڕەدام ك تا ســـا�1 ٢٠٠٣ تا ڕووخان� ڕژ?م� ع+راق�ش، قامووس و ئرش�ف� زەب�ح� هر لبغدا بوون، ب1گشـــم بۆ ئو قسان، ســـا�1 ١٩٨٤ ئـــو دەم" گفتوگـــۆ هبوو

لال" ئ+م محفوز و پار?زراون، ئ�تر ئوەبوو موفاوەزاتك سر�نگرت و نمن و?رام بچموە بغدا�� و ن فازڵ بڕاك�شم ب�ن�وە و ئو�ش بو دەردە" چوو ك چوو، تا سا�1 ٢٠٠٣ ك حكومت� بعس ڕووخا، من نام�كم نووس� ب ئ�مزا" دووســـد ئد�ب و ڕۆشنب�ر" هر چوار پارچ" كوردستان، كردم بانگواز?ك بۆ بڕ?زان مام ج7ل و كاك نوشـــ+روان و ڕووم لوان كرد، چونك ئو دەم هردووك�ان لبغدا بوون، ك فرست+ك� باش بۆ ئوە" ئو نووسراوو ب1گنام و د�كۆم+نتان" ك ل دەزگاكان� ڕژ?م� بعس مابوون، بۆ ئوە" بتوان�ن سر و ســـۆراخ�� مامۆستا زەب�ح� و قامووس و ئرش�فك" بك�ن، بداخوە ب7م تا ئ+ستاش وە7م� ئو بانگوازە" ئ+م ندرا�وە. سبارەت بمش ك دوا" پbۆژە" كت+بـــ� ژ�ان و بســـرهات� عبدولرەحمان زەب�ح�، ئ+وە بانگواز?ك� ســـ� كســـ�ان بVوكردەوە بۆ لچاپدانوە" ڕۆژنام" كۆمار" كوردستان ل مهاباد، ڕۆژان� كوردستان، ب7م دواتر كت+بك دەرچوو ناو" تۆ" لسر نبوو، علـــ� كر�م� ل وە7م� ئم پرس�ارەشـــدا گوت�: من واهستدەكم ك غدر" ع�ماد�م ل+كـــراوە، ب7م من گـــوێ " نادەم� و ز�اتر مبســـت� مـــن ئوەبوو ك ئـــو ڕۆژنامان چاپبكر?نوە، ڕاست ب�رۆك" ل چاپدانوە" ڕۆژنامكان ه� من وحسن� قاز" و ئم�ر" حســـن پوور بوو، بڕاست�ش بپا1پشت� و پا1پ+وەنان� كاك نوشـــ+روان مستفا بوو كمن ئو ڕۆژنامانم بدووس� وەجب همو�م لجانتا دوور" و بوپڕ" زەحمت� بتورك�ادا ه+ناموە بۆ كوردســـتان لـــ ئوروپاوە، ك ه+نامـــوە كاك نوشـــ+روان دوو بـــرادەر" بناو" ڕەف�ق و سد�ق بمن ناساند، من�ش ڕۆژنامكانم هموو" لبردەم كاك سد�ق و رەف�ق� هb1شت و ئوان شاگشك ببوون، دواتر بانگوازمان لسر سا�ت و ڕۆژنامكان نووس� ك ئوە" ژمارە" د�ك" ه� بۆمان� بW+ن+ت تا چاپ� بك�ـــن، بهار خان� كچ�

و كوردا�ت� بوو لناوماندا، كس ن�دەزان� بۆ كوشتوو�ان و لسرچ� لناوو�ان بردووە، ئوە بۆ من پرس�ار بوو ك هۆ" نمان� دەب� چ بوو ب�، لبـــارە" ئو كت+بش ك عل� كر�م� لســـر خا�1 نووســـ�و?ت� بناو" (ژ�ان و بسرهات� عبدولرەحمان زەب�ح�) (مامۆســـتا عولما)، علـــ� كر�م� گوت�: سا�1 هشتا كپڕ�موە كوردستان وات بۆ باشوور ه1م قۆزتوە و كوتم خ1ك ب�ن�ن و پرســـ�ار كردن، هتا زۆرترم خ1ك و كۆن ئاشنا�كان� دەد�ت زۆرتر هۆگر" بسرهات و ڕابردوو" مامۆستا دەبووم و باشترم دەناس�، ئوەبوو بهۆ" ئوە ك خا1م بب+ت بش+ك� گورە ل م+شـــك و خ�ا1ـــم " ك پڕ�وە" هندەران بـــووم و خۆم ل ئوروپا گرتوە و برەو پ�ر" ژ�ان+ك� ئاسا�� هاتم، لگڵ ئ�ش و كار" ڕۆژانـــ لپناوە خۆم بو كت+بانوە ك لسر م+ژوو" س�اســـ� كورد نووسراوە خر�ك دەكرد ب تا�بت ئو بش" ك خا1م خبات� س�اس� خۆ" ت+دا دەست پ+كردووە واتـــا كۆم1" ژ. ك " ئـــوە" ك قت ب ب�ر�شم ندەهات ئوە بوو ك ڕۆژ?ك لڕۆژان كت+ب بنووسم، ب7م ئوە" ك مرۆڤ نا�و?ت ب�كا، دۆست پ+تدەكا جا چ بچاك و چ خراپ، كۆم1+ك ل دۆستان ك ئو پرۆش�" من�ان دەد�ت لمڕ ژ�ان و خبات� س�اس� مامۆستا زەب�ح�،لسر ئو بۆچوون ك مامۆستا وەك ت+كۆشر?ك� گومناوە و كس بمو1ك� خۆ" نازان� و كس باســـ� ناكا، هان�اندام ك ب تواو" وەدوا" ژ�ان و بســـرهات� كوم و ب�كم ب كت+ـــب، هرچ� دەمW+نا و دەمبرد زۆرتر لسر ئوە سوور دەبووم ك من سوار" ئـــو م�دان ن�م و لشـــرمزار" دوا ڕۆژ" دەترســـام، ئاخر من+ك� نخو?ندەوار" كورد نزان� ب� شـــهادە، كت+ب نووس�ن (كوجا

مرحبا).سبارەت بوەش كك� نازناو" (عولما)" لـــ زەب�ح� ناوە، عل� كر�م� گوت�: لناو مكتب� س�اس� پارت� د�موكرات� كوردستان

قاز مح�م�د ئ�و ب&�ارە دروست� ك� وەكو س�ركردە��ك دەبوابۆ ڕۆژه�+ت� كوردستان ب�دا، ب�+م ج�گ� داخ� ك� ب�دروست� ن��دا

عل� كر�م�- عل� كر�م�- ٢٠٠٧٢٠٠٧

مح�م�د گۆران

وە�ش

ق�ڵ ب�ق��6 دە56...ح�مام5

ف�كرەكـــ�� مـــن نووســـ�ن�كان زۆربـــ�� �ال�كاتـــ نانخـــواردن، �ال�ح�مـــام وكاتخۆشوشـــتن، �ا...ل�ع�لـــم وشـــ�رع وزەواجا شـــ�رم نام9ن8،كات...ب�خوا ببوورن قســـ�ك� ��.جا ئ�مجارەش�ان ب8 ئ9وە �روو� ئاوەدان نناخۆش،بـــ�دەم كاو?ژكردنـــ ل�ف���ك گ�س ل���ك8 ل�چ9شـــتخان�كان شـــار� ه�ول9ر� هۆالكۆب�ز?ن�وە،ب�رۆك�� ئ�م باب�ت�م ب�مجۆرە ����بۆ هات.ئ�رێ ك�س ل�ئ9وە ئ�م پاشاگ�ردانن�خۆن ل9 ب�د�G،ئ�گ�رئ9وەش كوردســـتان وب�ژدارك�رودەستتان ت9�دا ن�ب8،ب9گومان وەHمه�مووتان ن�خ9رە؟8G ئ�وە� مرۆ دەهر� دەكاو،وا ك�لـــ�ت گ�رمدەكا شـــ9خت ل9ن�م9ن8، ئ�وان�ن بارودۆخ�ك��ان خ�ســـتكردووەو قوڕەك��ـــان گ��اندۆتـــ� ئ�مPۆك�؟ ب�ر لـــ�وە� ب9Oن: چۆن؟ وە�خو?نـــن پاشـــ ه�قب�ئ9وە�ـــ� ه�ل�Qل�� بۆبك�ن �اجن9ـــوان ق�زاوەت بف�رموون. گو?م ل� د�مان�� هون�رم�ند?ك ل�وان�� ئاوازوهون�ر� گرت.ســـ��رمكرد پ�ڕپووتكردووە، كورد��ـــان دە�گوت:ئ�وهون�رم�ندان�� �شناڕاز�بوو، ئ�و ك�تازە پP9اگ��شتوون ئاوازو هۆن�ر� كورد��ان شـــ9واندووە، داواشـــ ل�وەزارەت ڕۆشنب�ر�

وب�تا�ب�ت ت�ل�فز�ۆن�كان دەكرد��ك �ل9ژن���ك بۆم�ب�ست� دان9نن وه�چ گۆرانب8 فلت�ر ن�شانن�در?ت،ڕاست ئ�وبرادەرە وەكو �ن،قســـ�كان جور?ك Gدە كـــورد� ڕۆژه�Hتبوون!.ئ�م� ل�ال��ك،ل�قۆل9ك ترەوە ئ�وڕۆژە ��ك9ك د�ك� ل�وئافرەتان�� ل�بوار� راگ��اندن �ان �ت9روت�ســـ�ل كاردەكا،ه�ڤپ��ڤ�ن9كـــل�م�ان�� گ��اندبوو،ئ�و�ـــش بۆب�ئ�نجـــام د?مان�ك�دا،پ9�وابوو ك�زۆرب�� ه�رەزۆر� ئ�وكچ دەزگاكان ل�م�د�او �ان �شـــو?نپ9��ك وژنان�� قا�مكردووە،لـــ�ش والر��ان پ9وەربووە!!ئ�گ�نا ئافرەت زۆركارام�تـــر ل�وان ل�بوارەك�داه�ن�.ئ�وخانم�ش خواكار� ڕاستب�ن وه�رئ�وەندەش دە9Gم!�اكابرا دەره9ن�رەو ف�لم سازدەكاو باس ل�وەزع خراپ ون�بوون ئ�نت�ماو ب� ه�دەردانســـامان ن�ت�وە� دەكا،ك�چـــ دوا� چ�ند ڕۆژێ دەردەك�و?ت ك�ج�ناب�ان پارە��ك زۆر� Gلم�ك��ـــان خواردووەوخـــود� خۆ� گ�ندە�ف كردووە.�ا نووســـ�رەو خۆشـــ ب� كابرا��كئ�نت دەســـ�Hت دەزانـــ8 ول�ئ�وروپاوئ�مر�كا دادەن�ش8 و جارناجارێ ســـ�ر?ك كوردستان دەدات�وەوش�كر� زاران خۆشب9ت، دە8G: ه�ر نووســـ�رێ ڕەخن� ن�گرێ وكـــ�م وكوڕ���كان پاشـــ �ـــ�!!، �ن دەرن�خا،ه�رنووســـ�ر�ش دەردەك�وێ ك�خۆ� ل�كوردستان ئ�ندام م�كت�بح�زبـــ�، نووس�رەول�ســـو?د ه9ناو�ان�ت�وەو خانوو مۆن�كاشـــ�ان داوەت8 ل�س�رئ�وحال�ش وناڕاز��ـــ� دەگر?ـــت ئ�وڕەخنـــ� ه9شـــتا دەزان9ـــت ل�دەســـ�Hت،�اكچ�وه�مووك�س ��وب�خاتر� چ، گ���وە ب�مPۆك�؟ب9ووچان �چدەكا!! دوعا�ـــان ب�رزدەكاتـــ�وەو قاچـــدەزگا��ك�ش�ان بۆكردۆت�وە، ب�Hم ه�ر ئ�وكچ� ��Qو?ت كچان�فاش�ل� ل�دەس�Hت ناڕاز���ودەشكوردستان چ�شن خۆ� ب9س�واد بكات،ك�س8 �� پ9ب9ژ� ئاخر ب�ڕ?ز تۆخۆت ب�رچوو ك8 تۆ� �نه9نا��ناو وەس�ت�ك�وس�رەتا چۆن بوو�ت!!گ�ر ل�بـــ�ر ه�ن�كـــ�ت ن�بووا�� تـــۆ ئ�وەدەه9نه�رڕۆژەول� وHت�ك ب وك��ف وس�فات پ9بك�ن!! پ9شـــتر وەكو ئ�و كابرا��م دەكـــرد ك�ژن�ك�� بۆ��ك�م�ن جارپ9�وت،گ�واد!م�س���G ئ�وپ�اوە زۆرخان�دان گو?بگرن:پ�او?كـــ دەزانن؟!دەنـــا �ـــب زادە ژن9كـــ ق�حپ�� ب�قســـمم�ت �ون�جگواســـتن�وەو لـــ�دوا� دەب9ت،چ�ندڕۆژ?ـــك ه�ڤژ�ن، دەب9ت ب�مشـــتوومP�ان ژن�� ق�حپ� ب�پ�اوەك�� دە9Gت: گ�واد. پ�اوە� ب�ست�زمان ��وق�ت�ش �ل�بـــ�ر ئ�وە� لـــ� ســـنف ئ�ودانل�ژ�اندا ئاوا� پ9ن�وتراوە،ل�هۆش خۆدەچ9ت، ژنـــ� دەكاب�قاووق�ژوج�رانـــ�كان كۆدەبن�وەو چ�ندجام�ئاو?ك ب�دەم وچاو� كابرا دادەك�ن و ب�هۆش�خۆد?ت�وە،ب�ژن�ك�� دە8G تۆ قس���ك 8Gتـــووت؟ ژن�ك� دە�زۆرناخۆشـــت گووت، چكواچ�مووت: ب�س گوتم گ�واد،پ�اوەك� ئ�مجارە تۆز� سووره�لگ�ڕاو ل�هۆش خۆن�چوو، دواتر م9شك واپPبوو، ژن�ق�حپ�ك�� ك�پ9�دەگووت، گـــ�واد، دەتگـــووت بـــ�ڕۆن چـــ�ور� دەك�ن!! من�ـــش ســـ�رەتا ك�ژن9كـــ ق�حپـــ�م دەب�نب�خراپ� باســـ دەس�Hت دەكرد، وەكو مانگا� ئ�ســـپان ش9تووهاردەبووم،پاشـــان ل�ماوە� زۆرم ك�ق�حپ�وگ�واد?كـــ ئ�وچ�ندســـا�Gدا ناس وه�مووشـــ�ان ب�خراپ� باس دەس�Hتدەكرد،ك�ه�رخۆش�ان وئ�زموون�ك��ان كورد� موست�ف�د� ��ك�من وه�رئ�وان�ش بارودۆخ�ك��ان گ��اندب�وقۆناغ�، بۆ�� نQۆ من�ش زۆرب�ئاسا�وب�ڕ?زەوەش گوێ ل�و ســـۆزان ودە�وســـان� ڕادەگرم،بـــ�Hم ب�9Gنـــم ب�خۆمـــداوە تائ�وان ل�دەس�Hت بخۆن وب�سووك�ش وەسف بك�ن،من ز�اتر ڕژد دەبم ل�س�رئ�وە� ك�ب�ه�ر دەپ�نجان بۆدەســـ�Hت كورد� مۆربك�م!! وەس�Hم،ب�Hم توخوا ب�رل�ماGئاو�،چونك� ل�ف�ك�م واخ�ر�ك� ت�واودەب9ت: ه�موو ئ�وان�� ك�وادەزانن ل�گ�ڵ ئ�وانم�،با دGن�ابن لـــ�وە� ب�ه�ل� دان�چوون

وڕ?ك ل�گ�ڵ ئ�وانم�.

Page 4: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،4س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� گفتوگۆ

شۆڕش غ�فوور�

تراژ�د�ا� كورد�تاكـــ كورد لـــ�م زەم�ن ب� زەم�ن&ـــ�دا هـــ�ر وەك ئـــ�و ئ�شـــك�وت�ك�� ز�ندان&ان�� ئ�فالتوون� ك� ب�ر ل� رەها�ل� زنج&رەك�� ت�ن.ا س-ب�ر� ئـــ�و شـــتان� دەب&نـــ� ك� ب� پشـــت&�وە دەڕۆن، ب�2م دوا� رەها� و ب� رووه�9گ-7ان�وە� ت�ن.ـــا ت&شـــك لـــ� چاواننـــاو چـــووە كـــ� و دەدات خ�9ك&ش�وە وەك ن�زانكار=ك رەفتار� خـــۆ� دەكات و دوا� گ�ڕان�وەشـــ بۆ ال� هاوە�9 روو� دووبارە ز�ندان&&�كاندە تار�كا�&�كـــ� كـــ� ه&ـــچ ناب&ن-ت. واتـــ� ئ�م ز�ندان&&� دەم-ك ل� تار�ك و دەم-ك ل� ل� س�رل-ش-واوان� رووناك&دا گ�ڕاندا��. ت�نان�ت ج&.انب&ن تاك كورد� ه�ر ل� ج&.انب&نئـــ�م ز�ندان&انـــ� دەچ-ـــت و ناتوان-ت دن&ا� دەرەوە� خۆ� وەك ئ�وە� ك� ه��� بب&ن-ت و ت�ن.ا س-ب�رەك��ان دەب&ن-ت. بـــۆ نمون� ل� ه�ڕەشـــ�كانئـــ�م دوا�&�� تورك&ـــادا ئ�و نوخب� ل� س�رل-ش-واو��مان س&اس&&�كان كورددا ب&ن ك� دەم-ك ل� ه�ڕەشـــ� و دەم-ك ل� پاڕانـــ�وەدا بوون. وات� ل� دوال&زم-ك ك� ال��ن ه�ڕەش� و گوڕەش�كان روو� ل� ناوخۆ� كوردســـتان بوو و پاڕان�وە و خۆ كزكردن�كان روو ل� دەرەوە و لـــ� و2تان ئ�ورووپ بوو. گ�ورەتر�ن خـــۆ� ئ�مـــ�ش تراژ�د�ا�ـــ� كـــ� ئ-مـــ� ت-ك�وتوو�ن، جار=ك ب�و ه-زەوە دەناز�ن ك� ن&مان� و جار=كتر�ش خۆمان ب� ب�دب�ختتر�ن ن�تـــ�وە� ســـ�ر روو� دن&ا دادەن-&ن. ه&ـــچ ��كگرتوو�ناوخۆ�& ن�ماوە، ه�رچ�ندە ك� ئ�رەســـتۆ دە�گووت مرۆڤ زاتـــ�ن (ئاژە9-ك س&اســـ ـ ب�2م ،��(Zoon politieconب� پ-چ�وانـــ�وە خ�ر�ك� ئ�م تاك ل�ن-و بوون� س&اســـوەك و دەســـ7=ت�وە كورد�دا ســـ&ف�ت-ك ب&زراو� ل-د=ت، چونكـــ� ئ&نت&ما ن�مـــاوە بۆ خـــاك و هاوو2ت بوون وەك شت-ك ب� مانا� ل-.اتووە و دواجار�ش ن� ئ�و ر=زە ماوە ل� ال��ن دەس�2ت�وە بۆ تاك�كان و ل� ب�رامب�ر�شدا هاوو2ت ر=ز ل� �اســـا� دەس�2ت ناگر=ت. وات� ژ�ان و س&اســـ�ت ب�رەو هـــ�ل و م�رج-ك چـــووە ك� دواجار جگ� ل� ب�ره�م.-نانتراژ�د�ا ه&چ تر� ل� س�وز تراژ�د�ا��ش ئـــ�م ناب-ـــت. خـــود� ب�ره�م.-ن�رەكـــ�� كورد�&��� دەســـ�2ت� ئـــ�م كـــ� تاك�كان&ـــش بوون�تـــ� و گـــ�ورە ت�ماشـــاچ&&�كن&&�. پ� ر=گاچـــارە� ك�س "ژان ه-ـــرش ل� ســـ��ر��تف�لس�ف�"دا دەنووس-ت: ئ�گ�ر ن�ت�وەكان ئ�ورووپ، ئاواز� ژ�ان هاوب�ش خۆ�ان ه�ر ل� كۆن�وە ب� دەنگ زەنگو�9كان ر=كن�خستبا��، ه&چ پ&ش���ك ب� نز�ك ن�دەكرد. گ�شـــ�� چ�ند ســـ�دە ل� ر=ن&سانس ك�چ ت-دەپ�ڕ=ت، ئ�ورووپا گ�ورەتر�ن ل� ه�نووك� ئ-م� ب�ســـ�ر خۆماندا تراژ�د�ا� دەب��ن. هـــ�روەك ئ�فالتوون ئ��وت ك� ئ-مـــ� ت�ن.ا ��ك رەوانمان ل�و س� رەوان� وەگ�ڕ خستوە و �ا باشتر=ك� بU-م ك� دەســـ�2ت ت�ن.ا ��ك رەوانبۆ ه-شتوو�ن�ت�وە ك� ئ�و�ش رەوان خواز�ارە ك� دەك�و=ت� ئاست زگ�وە و دوو رەوان�ك�� د�ك�(رەوان حـــ�ز و ه&وا ل� س&نگدا و رەوان خواز�ار� ل� ســـ�ردا) زۆر الواز كراون و ل�

ج�ست� تار=نراون.

رەه�ند

حاكم س�م�د چ�ند�ن سا�� ل�بوار راگ��اندن حاكم س�م�د چ�ند�ن سا�� ل�بوار راگ��اندن و كار ر#كخراوە�� كاردەكات، ئ�و ه�ر زوو و كار ر#كخراوە�� كاردەكات، ئ�و ه�ر زوو سكرت)ر كۆم��� خو#ندكاران� كوردستان سكرت)ر كۆم��� خو#ندكاران� كوردستان بوو، ل�گـــ�ڵ ئ�وە حاكم ن�بـــووە، ب�+م بوو، ل�گـــ�ڵ ئ�وە حاكم ن�بـــووە، ب�+م ل�ب�ر راستگۆ�� و خۆش�و�ست� ل�ن)و حزب ل�ب�ر راستگۆ�� و خۆش�و�ست� ل�ن)و حزب و"��ك)ت� ن3شت3مان� كوردستان"و هاوڕ#3ان3دا و"��ك)ت� ن3شت3مان� كوردستان"و هاوڕ#3ان3دا ب�"حاكم"بانگ� دەك�ن و ه�رچ�ندە زۆرجار ب�"حاكم"بانگ� دەك�ن و ه�رچ�ندە زۆرجار خۆ دە�=: پ)م خۆش ن�33، ب�حاكم بانگم خۆ دە�=: پ)م خۆش ن�33، ب�حاكم بانگم بك�ن، ب�+م ل�ن)و خ��ك ئ�وناوە رۆ�3شتووەو بك�ن، ب�+م ل�ن)و خ��ك ئ�وناوە رۆ�3شتووەو وا ب�ئاســـان� رەش ناب)تـــ�وە، ه�رچ�ندە وا ب�ئاســـان� رەش ناب)تـــ�وە، ه�رچ�ندە ئ�ونـــاوە وا�ل)كردووە كـــ� ب�كالۆر�ۆس ل� ئ�ونـــاوە وا�ل)كردووە كـــ� ب�كالۆر�ۆس ل� �اســـاو ئ)ســـتاش خو#ندكار ماست�رە ل� �اســـاو ئ)ســـتاش خو#ندكار ماست�رە ل� � م��ب�ند س)B(اســـا. ه�روەها كارگ� � م��ب�ند س)B(اســـا. ه�روەها كارگ���ك)ت� ن3تشمان� كوردســـتان و ه�روەها ��ك)ت� ن3تشمان� كوردســـتان و ه�روەها ب�رپرس� ب�ش� راگ��اندن3ش� ل� م��ب�ند ب�رپرس� ب�ش� راگ��اندن3ش� ل� م��ب�ندســـ=، ب�ه3وا ئ�وە�ـــن بتوان3ن ل�و چ�ند ســـ=، ب�ه3وا ئ�وە�ـــن بتوان3ن ل�و چ�ند پرســـ3ارە ئاراســـت� دەك��ن خو#ن�ران پرســـ3ارە ئاراســـت� دەك��ن خو#ن�ران

سوود ل)وەربگرن. سوود ل)وەربگرن. * دوا راپ�ڕ�ـــن ف�زا��كـــ� رۆژنام�گ�ر * دوا راپ�ڕ�ـــن ف�زا��كـــ� رۆژنام�گ�ر ،�كورد گ�ش���ك� خ)را ب�خۆ��وە ب3ن�، كورد گ�ش���ك� خ)را ب�خۆ��وە ب3ن

ئ)وە چۆن دەڕوانن� ئ�م گ�ش�س�ندن�؟ ئ)وە چۆن دەڕوانن� ئ�م گ�ش�س�ندن�؟ �- دوا نز�ك� ١٢٠ســـاڵ ب�س�ر دەرچوون ���ك�م رۆژم�گ�ر�� كورد ب�رەوپ)شچوون باشمان ب�خۆوە ب3ن3وە، ل�س�ردەم� كۆمارم�هاباد و كوردســـتان� باكوور و باشـــوور چ�ند�ن رۆژنام� باش دەرچووە ك� گوزراشت ،�ل�خ�بات� س3اس� و كۆم�+��ت� و م)ژوو�ف�ره�نگ� كورد كردووە، ب�+م پ)ش راپ�ڕ�ن رۆژنام�گ�ر�ـــ� كورد ل�كوردســـتان ئازاد ن�بوو، ق���م�كان ئازاد ن�بوون دوا راپ�ڕ�ن �ئازاد��3ك� ب�رفراوان هات� ئاراوە، دەرف�ت)كباشبوو بۆ هاتن� ئاراوە�� ژمارە��ك� زۆر ل� ،رۆژنام�و رۆژنام�نووسان ل�م)ژوو كورد��ك�مجاربوو رۆژنام�گ�ر كورد ب�و ژمارە �زۆرەوە بRوب)ت�وە، س�رەتا وەكو ب= ب�رنام�� و ف�وزەو و دواك�وتن� رۆژنام�گ�ر كوردپ)وەد�اربوو، رۆژنام�نووس� پBۆف3شناڵ ك�م بوو، نووســـ�رو رووناكب3ر كورد ســـ�رەتا �كار رۆژنام�نووس� كردووە ل�گ�ڵ ن�بوون �ناوەند#ك� م�عر�ف� ل�بوار رۆژنام�نووس �ب�+م ئ�مBۆ زانكۆو پ��مانگا رۆژنام�نووس كراوەت�وەو قوتاب� و شـــارەزا��3ك� زۆر �پ)گ��اندووە، بۆ ��ك�مجار ل�شار سل)مان ب�ش� رۆژنام�نووس� كرا��وە، رۆژنام�گ�ركورد دوا راپ�ڕ�ن ه�نگاو باش� ب�Bوە. * ئـــازاد رادەرب�Bن ل� رۆژنام� ح3زبب�كان * ئـــازاد رادەرب�Bن ل� رۆژنام� ح3زبب�كان

سنووردارە ك�چ� ل� رۆژنام� ئ�هل�33كان ئ�و سنووردارە ك�چ� ل� رۆژنام� ئ�هل�33كان ئ�و سنوورە ن�33 تۆ پ)توان�33 ح3زب سنوور سنوورە ن�33 تۆ پ)توان�33 ح3زب سنوور

ئازاد بۆ راگ��اندن�كان� دەك)ش�؟ ئازاد بۆ راگ��اندن�كان� دەك)ش�؟ - رۆژنامـــ� ح3زبـــ� بـــۆ بRوكردن�وەب3روباوەڕەكان3ان بـــۆ كۆكردن�وە زۆرتر�ن �ج�ماوەرەو، رۆژنام� ئ�هل�33كان3ش ف�زا��ك �ئازاد ج3اوازتر ه���، راگ��اندن� ح3زب بۆ ح3زب)ك� تر دەگۆڕ#ت ئ�و ح3زب� چ�ندراد�كال و ل)بBال�33ت� ز�اتر ه�ب= ئ�وە ج3اوازە ل�گ�ڵ ح3زب)ك� تر، ئ�م� رەنگدان�وە ه���

.ل�س�ر ئازاد راگ��اندن�ك�ح3زبـــ�كان ب� ب�راورد ب� ب�ر ل� ١٠ســـاڵ، �جۆر#ـــك كرانـــ�وەو ئـــازاد ل�بوارەكانراگ��اندن ه��� ئ�مـــ�ش مانا ئ�وە ن�33 ت�نVـــا ف�زا�� ئازاد لـــ� رۆژنام� ئ�هل� و �س�رب�خۆ��3كان ه���، ه�موو رۆژنام���كح3زب� ســـنوور#ك بۆ ئازاد د�ار دەكات

چونك� ئازاد�ش ســـنوور ه��ـــ�، ئازادح3زب)ك كار ل�ئازاد ح3زب)ك� تر ن�كات، ســـنوورەك� ل�و#ـــوە دروســـتدەب=، ف�زائازاد ل� رۆژنام� ئ�هل�33كان ز�اترە ت�نVا ل�كوردســـتان ن�33، ب��كو ل�ه�موو جV3ان ه��ـــ�، ل�پاڵ رۆژنام� ح3زبـــ� رۆژنام� ئ�هلـــ� دەردەچ)ـــت، دەرچوون� رۆژنام�ئ�هل� ت�واوك�ر ف�زا�� ئازاد��3ك��� چونك� ناكـــرێ رۆژنام� ئازاد و ر#كخـــراو ئازاد

ن�ب=. �ئـــ�و رۆژنام� ئازادان�ش ك� ه�ن ب�شـــ)كپ��وەند ب�وەه��� ك� رۆژنام� ح3زب�33كان ن��انتوان3ـــوە ئازاد��3كـــ� تـــ�واو رەهـــا دروســـتبك�ن، رۆژنام� ئ�هل�33كان3ش ئ�و �ه�ل� دەقۆزن�وە بۆ ئازاد ز�اترو شـــت)ك �سروشـــت�33 كـــ� ه�ر ح3زب)ك� س3اســـ ب�رنام�و كار س3اســـ� د�ار�كراو خۆ

ه���و باس ل�ئازاد و د�موكراســـ� خۆ�ان دەك�ن ئ�گ�ر لـــ� پراكت3ك� رۆژان� رەنگ ن�داتـــ�وە، گرنگ� ئ�وهـــا ناب= و ح3زب ب�شـــ)ك� ل�گ3ان� س3اس� و ناتوان)ت باس ل�ه�موو شـــت)ك بـــكات بـــ�+م رۆژنام� �كوردســـتان� نوێ توان3و��تـــ� ئازاد��3كباش� رۆژنام�نووس� ف�راه�م بكات ل�س�ر داكۆك3كردن ل�بوار ماف�كان� خ��ك و ك� زۆرجار ل�گ�ڵ ح3زب�ك�، تووش� ك)ش�ش

بووە. * تا دوا راپ�ڕ�ن3ش و ئ)ســـتاش ه�ندێ * تا دوا راپ�ڕ�ن3ش و ئ)ســـتاش ه�ندێ �اســـا ب�عس ماوە ك� ل�كوردستان كار �اســـا ب�عس ماوە ك� ل�كوردستان كار پ)دەكـــرێ و ناه)Zن رۆژنام�نـــووس ئازاد پ)دەكـــرێ و ناه)Zن رۆژنام�نـــووس ئازادت�واو پ)بدر#ت ك� چ�ند�ن رۆژنام�نووس ت�واو پ)بدر#ت ك� چ�ند�ن رۆژنام�نووس ب�و �اســـا�� دادگا�� كراون، ب�ڕا تۆ ئ�م� ب�و �اســـا�� دادگا�� كراون، ب�ڕا تۆ ئ�م�

پ)ش)لكردن� ئازاد راگ��اندن ن�33؟ پ)ش)لكردن� ئازاد راگ��اندن ن�33؟ - ئـــ�و �اســـا�ان� ك�ل�كوردســـتان كار �پ)دەكر#ت، ل�زۆر بوار �اســـا ســـ�ردەمب�عس بوون، چونكـــ� ئ�وكات چ�ند پBۆژە �اسا��ك� وەكوئ)ســـتا ل� پ�رل�مان ن�بووە

ب�+م دواتر كار زۆرتر بۆكراوە. ئ)ستا ئ�و پBۆژە �اسا�� ه��� ك� ل�پ�رل�مان رۆژنام�نـــووس دەتوانـــ= داكۆك� ل�خۆبكات، دەتوان= ئازاد ب�دەستبV)ن)ت، من ل�گ�ڵ ئازاد رۆژنام�نووس3م ب�+م ل�ه�موو د�نا �اســـا��ك ه��� ژ�انـــ� رۆژنام�گ�رر#كدەخات ئ�گ�ر �اســـا��ك كـــۆت و ب�ند ل�س�ر ر#گ� رۆژنام�گ�ر دروستبكات ئ�وە ك�متر�ن ژمارە ق���م� ئازاد دروستدەب=، ئ�م�ش كار�گ�ر ل�ســـ�ر ش�قام� كورد دروســـتدەكات ئ�گ�ر �اساك� بوار ب� ئازاد

بدات، ب)گومان شت)ك� ترە. * ل� رۆژنام� ئ�هل�33كان كۆم��)ك ب��گ�و * ل� رۆژنام� ئ�هل�33كان كۆم��)ك ب��گ�و فا�ل ل�س�ر ب�رپرســـ�كان ئاشكرا دەك�ن، فا�ل ل�س�ر ب�رپرســـ�كان ئاشكرا دەك�ن، ك�چ� دەس�+ت� س3اس� زۆر با��خ ب�و فا�الن� ك�چ� دەس�+ت� س3اس� زۆر با��خ ب�و فا�الن� نادات؟ بۆچ� ل)پرس3ن�وە ل�گ�ڵ رۆژنام�ك� نادات؟ بۆچ� ل)پرس3ن�وە ل�گ�ڵ رۆژنام�ك� �اخود خود ك�ســـ� فا�لدارەكان ناكات، �اخود خود ك�ســـ� فا�لدارەكان ناكات، ب�ڕا تۆ ئ�مـــ� با��خ ن�دان و ك�مت�رخ�م ب�ڕا تۆ ئ�مـــ� با��خ ن�دان و ك�مت�رخ�م

ن�33 ل�رامب�ر ئازاد رۆژنام�گ�ر؟ ن�33 ل�رامب�ر ئازاد رۆژنام�گ�ر؟ - زۆرجار ح3زب�كان دوا ل)كۆ�3ن�وە بۆ�ان دەرك�وتووە شـــت�ك� گ�ورەكراوەو ب�وجۆرە ن�33، ل�ال��ك� د�ك� وە دەســـ�+ت� كوردوەكو پ)و�ست ل)پرســـ3ن�وە ناكات ل�گ�ڵ ئ�وك�سان� شت� نادروست بRودەك�ن�وەو �اســـا پ)شـــ)ل دەك�ن، ئ�م� رەخن���ك� بـــ�ردەوام رووب�ڕوو دەســـ�+ت� كورد دەكر#ت�وە، ب��= ه�ند#جار ح3زب�ك� بۆئ�وەك�س)ك ل�دەست ن�دات چاوپۆش� ل�زۆرشت دەكات، رۆژنام�كان ك� ئ�وشت� بRودەك�ن�وە ح�ق� ئ�و ح3زب� ب�دواداچوون بكات، ئ�گ�ر

راگ��اندن�كان لـــ� ه���بوون زان3ار��3كان بRو بكات�وەو راست3ان بكات�وە، ك� ئ�م�ش

كراوە ب�+م ب�وش)وە�� ن�بووە. * ئ)م� س�ند�كا رۆژنام�نووسانمان ه��� * ئ)م� س�ند�كا رۆژنام�نووسانمان ه��� ك� داكۆك� ل� ئ�ندامان� دەكا ك�چ� دەب3ن3ن ك� داكۆك� ل� ئ�ندامان� دەكا ك�چ� دەب3ن3ن ب�نو#ژ ن3وەڕۆ ل�س�ر بRوكردن�وە باب�ت)ك ب�نو#ژ ن3وەڕۆ ل�س�ر بRوكردن�وە باب�ت)ك رۆژنام�نـــووس دەڕف)ندر#ت و ل)3دەدر#ت و رۆژنام�نـــووس دەڕف)ندر#ت و ل)3دەدر#ت و ت�م= دەكرێ، س�ند�كاش ت�نVا ب� ب��اننام� ت�م= دەكرێ، س�ند�كاش ت�نVا ب� ب��اننام� ه��و#ســـت� خـــۆ دەردەبـــBێ و ناتوان= ه��و#ســـت� خـــۆ دەردەبـــBێ و ناتوان= �ه�نگاو ز�اتر بVاو#ژێ، ب�ڕا ئ)وە بۆچ� ه�نگاو ز�اتر بVاو#ژێ، ب�ڕا ئ)وە بۆچ

س�ند�كا ن��توان3وە داكۆك� بكات؟ س�ند�كا ن��توان3وە داكۆك� بكات؟ - ئ�م� د�اردە��ك� زۆر ناشارســـتان�33 تۆ دەتوان� ب�ش)وە��ك� �اسا�� مام��� ل�گ�ڵ رۆژنام�نووس بك� و ل)پرس3ن�وە ل�گ�ڵ بكـــ� ن�وەكو ل)دان و پ�المـــاردان، ئ�م� ت�نVا ئ�زموون�ك� خۆمان ناش3ر�ن دەكات، ب�داخ�وە خ��ك ه��� ب�مشـــ)وە�� رەفتار دەكات. دەب= دەســـ�+ت سنوور#ك بۆ ئ�و د�اردە�� دابن)ت، با كۆم��)ك رۆژنام�نووس خۆپ)شـــاندان بك�ن �اخود دەســـت ل�كار بك)شن�وە، س�ند�كاش داكۆك� كردووە ب�+م

چاوەڕ#� ز�اتر ل)دەك��ن. �* هۆكار ك�م خو#ن�ر رۆژنام�كان بۆچ� * هۆكار ك�م خو#ن�ر رۆژنام�كان بۆچ

دەگ�ڕ#ن3ت�وە؟ دەگ�ڕ#ن3ت�وە؟ - ئ�م� پ��وەند ب�ئاســـت� رۆشـــنب3رو هۆشـــ3ار خ��ك ه��ـــ�، خو#ن�ر ه��� ب�+م وەكـــو پ)و�ســـت ن�بـــووە، خ��ك ه��� ل�كوردســـتان ئ�گـــ�ر رۆژان� رۆژنام� ن�خو#ن)تـــ�وە، ناتوان= ب�+م ئـــ�و ر#ژە�� ناكر#ت، بـــ�راورد دان3شـــتوان ل�ب�رامب�ر ل�ال��كـــ� د�ك�وە رۆژنامـــ�كان ن�بوون�ت� دەنگـــ� خ��ك وەكو پ)و�ســـت، ه�روەها ش)وە خراپ� داب�شـــكردن�، رۆژنام�كان �كار#ك� ســـ�رەك�33، لـــ�وەش ز�اتر گران �نرخـــ� رۆژنام�كان� كـــ� ل�ب�رامب�ر داهات خ��ك�كـــ� گونجاو ن33ـــ�، ئ�مان� هۆكار

س�رەك3ن ب�بۆچوون� من. * رۆژنام� ب�درخان ماوە"* رۆژنام� ب�درخان ماوە"٧"سا�� ب�ب= "سا�� ب�ب= وچـــان ل� رەوت� رۆژنام�گ�ر�� بوون� خۆ وچـــان ل� رەوت� رۆژنام�گ�ر�� بوون� خۆ ه���و ب�ردەوام�، چۆن ســـ��ر رۆژنام� ه���و ب�ردەوام�، چۆن ســـ��ر رۆژنام�

ب�درخان دەك�ن؟ ب�درخان دەك�ن؟ - رۆژنامـــ� ب�درخان ل�و رۆژنام��� خ��ك �ب�ب�ردەوامـــ� دە�خو#ن)تـــ�وە، مۆد#ل)ك �تا�بـــ�ت و دەگم�ن� ل�ژمـــارە الپ�ڕەكان ه�موو بوارەكان� س3اس� و ئ�دەب و م)ژووت)دا��و ه�مووك�س خۆ ت)دا دەب3ن)ت�وەو گرنگ� ب� كلتـــور ن�ت�وا��تـــ� دەدات و رۆشـــنب3ر كـــورد دەتوان= خـــۆ ل�و رۆژنام��� بب3ن)ت�وە، ب�درخان مانگنام���ك�

ك�س ناتوان= وەسف� گ�ورە�� بكات.

حاكم س�م�د:رۆژنام�گ�ر�! ح"زب! ن��انتوان"وە ئازاد�"�ك! رەها دروستبك�ن،

رۆژنام� ئ�هل""�كان ئ�وە�ان قۆزتۆت�وە

كۆم��� پ)شم�رگ� د#ر�ن�كان س�رەتا كۆم��� پ)شم�رگ� د#ر�ن�كان س�رەتا �دروســـتبوون� دەگ�ڕ#ت�وە بۆ ســـا�� دروســـتبوون� دەگ�ڕ#ت�وە بۆ ســـا� �٢٠٠٤٢٠٠٤/٦/٢٦٢٦ كـــ� ل�ال�ـــ�ن حكوم�ت� كـــ� ل�ال�ـــ�ن حكوم�ته�ر#م� كوردســـتان و وەزارەت� ناوخۆ ه�ر#م� كوردســـتان و وەزارەت� ناوخۆ ب�ژمارە ب�ژمارە ٨٨١٨٨٨١٨- مۆ��ت� �اسا�� پ)دراوەو - مۆ��ت� �اسا�� پ)دراوەو ســـ�رەتاش كۆم��)ـــك پ)شـــم�رگ� ســـ�رەتاش كۆم��)ـــك پ)شـــم�رگ�د#ر�ن� كوردســـتان پ)� ه��سان. ئ�و د#ر�ن� كوردســـتان پ)� ه��سان. ئ�و ب3رۆك���ش ل�ال��ن پ)شم�رگ� حزب� ب3رۆك���ش ل�ال��ن پ)شم�رگ� حزب� كوردســـتان�33كان گ�+��ببـــوو ب�بـــ= كوردســـتان�33كان گ�+��ببـــوو ب�بـــ= �ج3اواز، دواتـــر ��ك�م3ن ئ�نجوم�ن� ج3اواز، دواتـــر ��ك�م3ن ئ�نجوم�نبا+ پ)شم�رگ� د#ر�ن�كان� كوردستان با+ پ)شم�رگ� د#ر�ن�كان� كوردستان ١٢١٢-٢٠٠٧٢٠٠٧/٦/١٣١٣ �پ)كVاتوو لـــ� ر#ك�وت� پ)كVاتوو لـــ� ر#ك�وت ��ك�م3ن كۆنگـــرە دام�زراندن� خۆ ��ك�م3ن كۆنگـــرە دام�زراندن� خۆل� هۆ�� "پ)شم�رگ�"ل�سل)مان� ب�ست، ل� هۆ�� "پ)شم�رگ�"ل�سل)مان� ب�ست، ل�ژ#ر دروشم� ت)دەكۆش3ن ل�پ)ناو ب�رزو ل�ژ#ر دروشم� ت)دەكۆش3ن ل�پ)ناو ب�رزو پ3رۆزراگرتن� ناوو ناوبانگ� پ)شم�رگ�و پ3رۆزراگرتن� ناوو ناوبانگ� پ)شم�رگ�و ،�ب�ز�ندوو راگرتن� داستان و ن�ب�ردەكان�، ب�ز�ندوو راگرتن� داستان و ن�ب�ردەكانبۆئ�م م�ب�ســـت� د�مان���كمان ل�گ�ڵ بۆئ�م م�ب�ســـت� د�مان���كمان ل�گ�ڵ فاتح"م�ال ق�رە��"س�رۆك� لق� ه�ول)ر فاتح"م�ال ق�رە��"س�رۆك� لق� ه�ول)ركۆم��� پ)شـــم�رگ� د#ر�ن�كان سازداو، كۆم��� پ)شـــم�رگ� د#ر�ن�كان سازداو، س�رەتاش پرس3مان ئامانج ل�كردن�وە س�رەتاش پرس3مان ئامانج ل�كردن�وە

:�ئ�م كۆم����� چ3بوو؟ ل�وە+مدا گوت�:ئ�م كۆم����� چ3بوو؟ ل�وە+مدا گوت

�ئامانج� ئ�وە�� ك� ه�روەك ل�دروشم� ئامانج� ئ�وە�� ك� ه�روەك ل�دروشم��ك�م ل� كۆنگـــرە كۆم���ك�مان ب� ��ك�م ل� كۆنگـــرە كۆم���ك�مان ب� روون� ئاماژە پ)كـــراوە، ك�وا بۆ ب�رز روون� ئاماژە پ)كـــراوە، ك�وا بۆ ب�رز �و پ3رۆزراگرتنـــ� خ�بات و ت)كۆشـــان� و پ3رۆزراگرتنـــ� خ�بات و ت)كۆشـــان �رۆژان� س�خت� خ�بات� پ)شم�رگا��ت� رۆژان� س�خت� خ�بات� پ)شم�رگا��تو داستان� ن�مر و پB س�روەر��3كان3ان و و داستان� ن�مر و پB س�روەر��3كان3ان و گ3ان ف3دا�� ش�ه3دەكان و، پ)شم�رگ� گ3ان ف3دا�� ش�ه3دەكان و، پ)شم�رگ� ك�م ئ�ندام�كان� كوردســـتان بۆئ�وە ك�م ئ�ندام�كان� كوردســـتان بۆئ�وەب� ب�رزوپ3رۆز بم)ن)ت�وە، ه�روەها بۆ ب� ب�رزوپ3رۆز بم)ن)ت�وە، ه�روەها بۆ داكۆك� كردن ل�خ�بات� پ)شـــم�رگ� داكۆك� كردن ل�خ�بات� پ)شـــم�رگ� �د#ر�ن و ك�م ئ�ندام�كان بۆ باشتركردن� د#ر�ن و ك�م ئ�ندام�كان بۆ باشتركردن

ژ�ان و گوزەران3ان. ژ�ان و گوزەران3ان. * بۆ ئا�3نـــدە ب�رنام�تـــان چ�33 بۆ * بۆ ئا�3نـــدە ب�رنام�تـــان چ�33 بۆ

پ)شم�رگ� د#ر�ن�كان؟ پ)شم�رگ� د#ر�ن�كان؟ - ل� پ��ـــBەو ناوخۆ كۆم���ك�ماندا ب�رنامـــ� �دەستن3شـــان �ب�روونـــئا�3ندەمان كردووە، خ�بات دەك��ن بۆ ،�داب3نكردن� ت�ندروســـت�، كۆم�+��تخو#نـــدن، ل�ه�مـــوو قۆناغـــ�كان ب= ب�رامب�ر بۆ ك�ســـوكار شـــ�ه3دان و، ه�موو پ)شـــم�رگ� د#ر�نـــ�كان و ژن �و مندا��كان3ـــان. داب3نكردن� شـــو#نن3شـــت�ج)بوون بۆ وارســـ� ش�ه3د و

پ)شم�رگ� د#ر�ن�كان. ر#كخستن� مووچ� پ)شم�رگ� د#ر�ن�كان �ب�جۆر#ك ك� ل�گ�ڵ پ)داو�ســـت�33كان

ژ�ان� ئ�مBۆ بگونج)ت.

د�ار�كردن� رۆژ#ك بۆ رۆژ پ)شم�رگ�. كردنـــ�وە مۆزەخان��ـــ�ك بۆ چ�ك و ت�ق�م�نـــ� و ئ�و ك�لوپ�النـــ� ت)دا كۆبكر#ت�وە ك� ب�كارهاتوون ل�شۆڕشدا. تائ)ســـتا چ خزم�تگوزار��3كتـــان تائ)ســـتا چ خزم�تگوزار��3كتـــان * *پ)شـــك�ش ب� پ)شـــم�رگ� د#ر�ن�كان پ)شـــك�ش ب� پ)شـــم�رگ� د#ر�ن�كان

كردووە؟ كردووە؟ - لـــ� ٢٠٠٤/٦/٢٦ ئ�نجوم�نـــ� بـــا+ �دام�زرا و ه�روەها لـــ� ٢٠٠٥/٦/١ لقه�ول)ر دام�زراو، ش�ه3د ب�كر س�د�ق، ل)پرســـراو لق بـــوو، ئـــ�وكات ئ�وان چ�ند�ن خزم�تگوزار�3ان پ)شك�ش ب� پ)شم�رگ�كان� ه�ول)ر و دەوروب�ر كردبوو وەكو دروســـتكردن� ز�اتر ل� ٣٠٠٠س= ه�زار پ)ناس� بۆ پ)شم�رگ� د#ر�ن�كان و كردن�وە بارەگا ل�شـــار ه�ول)ر و ناو نووســـكردن3ان و ر#كخستن�وە�ان �ه�روەهـــا پ)داچوونـــ�وەو ز�ادكردنـــ مووچـــ� زۆرب��ان ك� پ)شـــم�رگ�د#ر�ـــن بوون�و، خان� ن3شـــنكردن� زۆر ل�وپ)شم�رگان� ك�وا ه3چ مووچ���ك3ان ن�بووە، پاش دەستب�كاربوون� ئ)م�ش لـــ� كۆم���ك�ماندا در#ژە ب�و خزم�تان� �دەدە�ن و ب�ردەوام دەب3ن ل�داب3نكردنپ)داو�ست�33كان� پ)شم�رگ� د#ر�ن�كان.

فاتح م�ال ق�رە�!:ئ�وە� ل�دەستمان ب2ت بۆ پ2شم�رگ� د/ر�ن�كان كردوومان�

ئا: تا8"ب مح�م�د

ئا: ب�درخان

حاكم س�م�د- حاكم س�م�د- ٢٠٠٧٢٠٠٧

�فاتح م�ال ق�رە��فاتح م�ال ق�رە�

Page 5: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،5س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� د�دار

دان�شتن ل�گ�ڵ ئ�وپ�اوە ل�باسكردن نا��ت، دان�شتن ل�گ�ڵ ئ�وپ�اوە ل�باسكردن نا��ت، وەكو موگنات�س ك�س� ب�رامب�ر ب� گ��ان�وە� وەكو موگنات�س ك�س� ب�رامب�ر ب� گ��ان�وە� �ادگار���كان� خۆ�، رادەك�ش�ت. كان�او&ك� �ادگار���كان� خۆ�، رادەك�ش�ت. كان�او&ك� ل�زان�ار� ووشـــك بوونـــ� بۆن���، ك+ ه��� ل�زان�ار� ووشـــك بوونـــ� بۆن���، ك+ ه��� ل� ك�سا��ت��� ج�2ان���كان ئ�و ن��د�ب+ و ل� ك�سا��ت��� ج�2ان���كان ئ�و ن��د�ب+ و راســـت�وخۆ قســـ�� ل�گ�ڵ ن�كردب+، كات+ راســـت�وخۆ قســـ�� ل�گ�ڵ ن�كردب+، كات+ ك�باس ل� گفتوگۆ� خۆ� و ن�هرۆ س�بارەت ك�باس ل� گفتوگۆ� خۆ� و ن�هرۆ س�بارەت ب�كورد و دواڕۆژ� و ب�ئاوات گ��شتن� كورد ب�كورد و دواڕۆژ� و ب�ئاوات گ��شتن� كورد ل�زار� ئ�وەوە دەكات، وادەزان� باس� دو&ن�ت ل�زار� ئ�وەوە دەكات، وادەزان� باس� دو&ن�ت

بۆدەكا. بۆدەكا. * بار� رۆشـــنب�ر� چل�كان� شار� ه�ول�ر * بار� رۆشـــنب�ر� چل�كان� شار� ه�ول�ر

چۆن بوو؟ چۆن بوو؟ - باوكـــم ت�ب�ع�ت�ك� ســـ��ر� ه�بوو، ك� دەچووە ج�گا��ك، من� ل�گ�ڵ خۆ�دا دەبرد. ل�ه�ول�ر ساG� ١٩٤١ ساGح ب�گ� ساح�بق�ان موت�ســـ�ر�ف بوو، ل�ه�مان كات�شـــدا برا� زاوا�ان بوو ل�گ�ڵ باوكمدا، شـــ�وان� ه��ن� �ا ل�ق�سر ك� ب�ماG� موت�س�ر�ف�ان دەگوت ئ�وكات� �ا ل�ماG� ئ�مـــ� كۆبوون�وە ه�بوو، دادەن�شـــتن و دەبووە كۆبوون�وە� ئ�دەب�، ئ�وكات� بارودۆخ� ئابوور� خراپ بوو ب�هۆ� ج�نگ� ج�2انـــ� دووەم�وە، ســـاGح ب�گ� ســـاح�بق�ان ه�موو رۆشـــنب�ران� سل�مان� ه�نابووە ال� خۆ� بۆ ه�ول�ر، جا شاع�رەكان� سل�مان� ئ�وكات� �ا ب�ش�وە� وەز�ف� �اخود ه�روا ب�شـــ�وە��ك� كات� هاتبوون� ه�ول�ر، ل�وان�: شـــ�خ نوور� ش�خ ســـاGح، گۆران، ز&وەر، فا��ق ب�ك�س، شـــ�خ س�الم، رەمز� م�ال مارف، ئ�حم�د ع�ز�ـــز ئاغا ه�موو�ان ل�ه�ول�ر بوون و برادەر� موت�س�ر�ف بوون و برادەر� باوك�شم بوون. جا ئ�گ�ر ش�وان� ه��ن� كات+ كۆ دەبوون�وەو كۆبوون�وەك��ان ل�ق�سر بووا��، ئ�وا دان�شتن�ك� ئاسا�� بوو، بـــ�Xم ئ�گ�ر ل�ماG� ئ�م� بووا��، كات�ك��ان خۆشـــتر رادەبواردوو، دەبووە گاGت�و ش�عر خو&ندن�وە، ب�تا�ب�ت� ش�خ س�الم و فا��ق ب�ك�س شـــ�ڕە ش�عر� خۆشـــ�ان دەكرد، و�قار� قورس و ســـ�نگ�ن� ب�خود و ز&وەر ئ�م�ش ل�والوە بووەســـت+، سادە�� و قس� خۆش�كان� گۆران، ئ�وە شاع�رەكان� سل�مان� ك� ل�ه�ول�ر بوون، ب�Xم ل�ه�ول�ر خۆ�شـــ� شاع�ر� باش ه�بوون، زۆرب�� شاع�رەكان� ه�ول�ـــر ب�ت�م�ن بوون، مســـت�فا عوز&ر�، ناس�ح ح��دەر� ئ�م دووان� ئ�وكات� رۆ�Gك� باش�ان دەگ��ا ل�شار� ه�ول�ر و دوو شاع�ر� زۆر چاك بوون، پاش ئ�وەش چ�ن�ك� د�ك� ل�ه�ول�ر پ��دابوون ك� زۆر�ان شاع�ر و ئ�د�ب� گ�نج بوون و ل�وان� پ�رباڵ م�حموود ق�ساب ك� ل�ه�موو�ان د�ارتربوو ئ�وكاتان�، ه�روەها شاع�رو ئ�د�ب� باش ل� دەرەوە� ه�ول�ر�ش هاتن، وەكو دGدار ك� ل�كۆ��وە ب�رەو ه�ول�ر هات و ه�روەها م�ج�د ئاســـنگ�رو مح�م�د م�ولود"م�م". كان� شاع�ر�ش دەور� ه�بوو ب�Xم ن�دەچووە ه�موو كۆڕ&ك، ب�س جاه�د

دەچووە كۆڕان و ه�موو قس���ك�ش� دەكردو شـــ�عرەكان� زۆرب�� رەخن�و پ�الر هاو�شتن بـــوو، ب�Xم كان� كابرا��ك� ل�ســـ�رخۆ بوو

ش�عرەكان� ز�اتر د�ن� بوو. جا وەكو گوتم: ســـاGح ب�گ� ســـاح�بق�ان� موت�س�ر�ف� شار� ه�ول�ر ب�هۆ� بارودۆخ� ئابوور� ئ�وكات� زۆرب�� ئ�د�ب و شاع�ران� سل�مان� ه�نابووە ه�ول�ر و دا�م�زراندبوون �ا ل� تووتن �ا ل� ئ�شغال�كان� ر&گا� ه�ول�ر و ش�قbوە ب�ناو� موراق�ب�وە مووچ���ك� بۆ ب��بوون�وە. جا ش�وان� ل�و كۆبوون�وان�� ك� ل�ماG� موت�س�ر�ف �ا ماG� ئ�م� دە�انكرد،

دەبووە ب�زم� ئ�وان. ��ك+ ل�و نوكت� خۆشان�� ك� ئ�وان ل�ن�وان خۆ�ان دە�انكردوو ل�ب�ر ناچ�ت�وە، ســـاGح زەكـــ� ب�گ كورت� باXبـــوو، ق��Gو�ش بوو، فا��ق ب�ك�س ئ�وە�ش ق��Gو بوو ب�Xم ب�ژن� در&ژ بوو، كو&ر�ش بوو چاو&ك� ت�واو ن�بوو، دان�شتبوون ه�ند&ك دە�انخواردەوەو ه�ند&ك شـــ�عر�ان دەگوت، ل�وكات� ساGح زەك� ب�گ هات� ژوورەوە، ه�موو ه�Gســـان� پ�وە وەكو ر&زگرتن، بـــ�Xم فا��ق ب�ك�س ل�شـــو&ن� خۆ� ه�Gن�ســـتا، ش�خ س�الم گوت�: فا��ق ناب+ حورم�تت ه�ب+ بۆ ه�Gن�ستا��وە، جا فا��ق ه�Gسا��وە پانتۆ�Gك�� دڕابوو، گوت�: قوربـــان ئ�وە پ�ـــاو� ر&زو ه�Gســـان�وە��، ه�موو�ان دەست�انكردن ب� پ�ك�ن�ن، ساGح بـــ�گ ســـ��ارەك�� خۆ� رەوانـــ�� ما�Gوە كرد، شـــۆف�رەك�� نارد ئـــ�و وەخت� ��ك ســـ��ارە� حكوم� ه�بوو ل�ه�ول�ر ئ�و�ش ه� موت�س�ر�ف بوو"ساGح ب�گ" ل�گ�ڵ س+ ســـ��ارە� م�دەن�، ه�ول�ر ب�ه�موو� چوار �Gســـ��ارە� ل�بوو، نارد� ل�ق�ســـر بانتۆســـاGح ب�گ�ان بۆه�نا، ئ�و�ش كورت بوو بۆ فا��ق ب�ك�س، ئ�و�ـــش ل�ب�ر� كردو وەكو ئ�و شۆرت و س+ چار&گان�� ئ�ستابوو بۆ�، ئ�تر ب�محا�G دان�شـــتن�كان�ان خۆشدەكرد ب�Xم ب�ش�وە��ك� پاك�ش، كوردا��ت���ك� پاك، ئ�وە ل�ه�ول�ر، ك� ما�Gشـــمان چووە ك�ركـــووك، د�ســـان زۆربـــ�� كۆبوون�وەو دان�شتن� نووس�رەكان ل�ماG� ئ�م� بوو، ش�خ حوسام�د�ن� خان�قا بوو س�م�د و ع�ز�ز جار جارە دەهاتن، ع�بدولخالق ئ�س�ر�، ع�الئ�د�ن سوجاد� ك� ل� ب�غداوە دەهات�وە كوردستان،

ش�و&ك دووان ل�ماG� ئ�م� دەما��وە. شـــ�خ رەئوف� خان�قا بوو، ئ�تر رۆشنب�ران� ئ�وكات، پ�او راست���ك�� قسان بكات، پاك و خاو&ـــن بوون، ماددە ل�ال�ان دەور� ن�بوو، ك�س بۆپارە ن��دەنووس�. باوكم ل�ب�رئ�وە� رۆژنام�و گۆڤار ل�ه�ول�ر ن�بوو ل�ســـل�مان� ه�بوو، باب�ت� دەنووس� بۆ سل�مان� دەنارد، بۆئ�وە� ه�ول�ر بچ�ســـپ�ن+ نـــاو� خۆ� ل�ع�بدوGـــbوە كردە ع�ب� ه�ول�ر� و ب�وناوە باب�تـــ� دەنارد بۆ گۆڤارەكان� گ�الو&ژو ژ�ان

و ژ�ان�وە. * ب�رەوەر�ت ل�گـــ�ڵ جول�ك�كان� ه�ول�رو * ب�رەوەر�ت ل�گـــ�ڵ جول�ك�كان� ه�ول�رو ب�تا�ب�ت� دان�ال ق�ســـاب ك� ��ك�ك بوو ل� ب�تا�ب�ت� دان�ال ق�ســـاب ك� ��ك�ك بوو ل� دەست�ەنگ�ن�كان� بوار� هون�ر� ش�وەكار� دەست�ەنگ�ن�كان� بوار� هون�ر� ش�وەكار� و مامۆستاو ك�س� ناودارەكان� شار� ه�ول�ر، و مامۆستاو ك�س� ناودارەكان� شار� ه�ول�ر، باس� ئ�و د�تن�� خۆتمان بۆ بك� ك� ل�شار� باس� ئ�و د�تن�� خۆتمان بۆ بك� ك� ل�شار� ل�ندەن ��كترتان ب�ن��وە، ه�روەها مامۆستا ل�ندەن ��كترتان ب�ن��وە، ه�روەها مامۆستا زەك� بارۆخ ئ�ورۆژە� ك� ب���كجار� ه�ول�ر� زەك� بارۆخ ئ�ورۆژە� ك� ب���كجار� ه�ول�ر� ج��2شت و داوا� ل�كرد� ك� خۆG� بۆ بخ��ت� ج��2شت و داوا� ل�كرد� ك� خۆG� بۆ بخ��ت�

زەرف�وە؟ زەرف�وە؟ - س�رەتا با ب�رەوەر� خۆم و دان�ال ق�سابت بۆ بگ��م�وە: ل� ســـ�رەتا� ش�ست�كان ل� ل�ندەن بووم، رۆژ&ك ل�ســـ�ر پرد� و&ســـت م�نســـت�ر وەســـتابووم، پ�ڕ�م�وە ئ�وب�ر� پردەك�و ماس�م ك��بوو دەمخوارد، كابرا��ك� جول�ك�� ش�پق� ب�ســـ�ر، ت�پ�ڕبوو، دوا� ماوە��ك� كورت گ�ڕا��وە ال� من و ب�زمان� ئ�نگل�ز� گوت�: ب�گان��، وتم: ب�G+، وامزان� رەخن���ك� ل�م ه��� �ا پرســـ�ار&ك� ه���و دە��و&ت ل�م� بكات. گوت�: خ�Gك� كو&�؟ گوتم: ع�راق�م. راوەستاو گوت�: كورد�، وتم: ب�G+ كوردم، ئ�نجا ب�كورد� قســـ�� كردو گوتـــ�: ه�ول�ر�؟ وتم: ئـــا ه�ول�ر�م. وت�: كوڕ� ع�بدوbG ع�ز�ز ن�ت؟ ه�ر ب�ش�وەم من� ناس���وە. دەست� كردە ملم و ماچ� كردم و

گوت�: باوك� تۆ برا� من�و ئ�م� پ�ك�وە زۆر دۆست بوو�ن. وت�: تۆ ل�كو&� ئ�ستا، من�ش پ�مگوت ك� ب�ســـ�اح�ت هاتووم بۆ ل�ندەن، �Gبۆ هوت�ل و دەب+ ب���وە ما �: ناب+ بچ�وتخۆمان. مامۆســـتا دان�ال ق�ساب ل� ل�ندەن ل�"ئۆلدهام"شـــوق���ك� زۆر جوان و ر&ك و پ�ك� ه�بوو، ه�رچ�نـــد� ه�وGمداو گوتم: پارە� هوت�لم داوە، گوت�: ب�ه�چ ش�وە��ك ئ�م� ناب+ و ن���، پارە� هوت�ل�ك�ت با بسوت+ و ل�س�ر ح�ساب� من�، كوڕەك�و كچ�ك�� و زاواك�� بانگكردن و پ��ان�گوت: ئ�وە برازا� من�و ل�ندەن� ه�موو پ�بگ��ن و ن�شان� بدەن، ئ�نجا ماوە� ه�فت���ك ل�ما�Gك�� مام�وەو ه�موو ل�ندەن�ان پ�كردم. ب�زۆر� خۆم ل�ب�ر دەست� قورتار كردو گوتم: ح�ز دەك�م ب�ۆم و شـــو&ن� د�ك�ش بب�نم. جول�ك�� ه�ول�ر شـــت�ك� تر�ش ه�بوو بۆ م�ـــژوو ئ�وەت بۆ دە�Gم: جگ� ل� دGســـۆز���ك��ان، زۆر كورد پ�روەر�ش بوون. ئـــ�ورۆژە� ك� ل� ه�ول�ر رۆ�شتن، ئ�م�ش قوتاب���كان ب�ش�ك� زۆر� مامۆســـتاكانمان جوول�ك� بـــوون، چوو�ن� م�ح�ت�� ق�تار ب� ر&�ان بك��ن، ئ�تر حاس�� ف�ند� و مامۆستا ســـ�ئۆم و زەك� بارۆخ� و مامۆستاكان� د�ك� ه�موو� سوار� ق�تار ببوون، ق�تارەك� و�ســـت� ببزێ و دەستبكا

ب� رۆ�شتن، مامۆســـتا زەك� بارۆخ ك� ل�ناو ق�تارەك� بوو، گوت�: نـــ�ژاد زوو زوو وەرە، زەرف�ك� دا�� دەســـتم و گوت�: ل�ت�ن�شت خۆت�وە بۆم� پ� خۆڵ بكـــ�، زەرف�ك�م بۆ پ� ل�خۆڵ كردو ل�ناو ق�تارەك� دام� دەست�، ل�م� وەرگـــرت و ماچ� كـــردو گر�ا، ب�Xم ن���2شت ئ�م�ش گر�ان�ك�� بب�ن�ن ن�وەكو پ�� موت�ئ�ســـ�رب�ن. ئ�وان خۆ�ان ب�كورد دەزان�، دە�انگوت: چۆن ئ�وە ئ�ســـالمن و كـــوردن ئ�م�ش ئاوا جول�ك��ـــن و كورد�ن، رۆحـــ� كوردا��ت��ان زۆر ب�ت�ن بوو، زۆر�ش مرۆڤ� چاكبوون. ئ�وان تال�رە بوون، دەور&ك� با�Xان ه�بوو ل�مۆســـ�قاو هون�ر� شـــانۆو ت�مســـ�ل و ال��ن�كان� د�ك�� رۆشنب�ر� و

هون�ر�.* رۆشنب�رە س�اس���كان� ئ�وكات�� ه�ول�ر * رۆشنب�رە س�اس���كان� ئ�وكات�� ه�ول�ر ك+ بوون و كام�ش�ان ل�ه�موو�ان ز�اتر كۆڕو ك+ بوون و كام�ش�ان ل�ه�موو�ان ز�اتر كۆڕو

كۆبوون�وە� ج�ماوەر� سازدەدا؟ كۆبوون�وە� ج�ماوەر� سازدەدا؟ - رۆشنب�رە س�اس���كان� ئ�وكات�� ه�ول�ر، دەتوانـــم ب�qـــم: بـــ� پلـــ�� ��ك�م"ع�ون� �وسف"بوو، دەتوانم بش�qم ك� ب�ر� كوردا��ت� وەكو ف�كر، ��ك�مجار ع�ون� �وسف ه�نا�� ه�ول�ر، ه�ول�ر���كان دەب+ زۆر ر&ز ل�وناوە بگرن، چونك� ئ�وپ�اوە خزم�ت�ك� زۆر� شار� ه�ول�ر� كردووە. رۆشـــنب�رە س�اس���كان� د�ك�� ئ�وكات�� ه�ول�ر�ش، مام ج�الل بوو، عوم�ر دەباب�، م�ال ع�بدوbG ك� ناسرابوو ب� م�ال ماتۆڕ، ئ�وان بوون، ه�مزە ع�بدوbG بوو ل� پارت�، ه�روەها ل� شـــ�وع���كان�ش م�ال شـــ�ر�ف و ش�خ� ش�ل، برا� ع�ون�"ج�ل�ل وش�ار"بوو، ب�Xم ش�وع��كان ئ�وكات زۆر ب� وشك� مام���Gان دەكرد. ئ�وات� تازە كۆمار� كوردســـتان ل� م�هاباد شكســـت� ه�نابوو، پارت���كان ب� پ�نج�� دەســـت دەژم�ردران ب�Xم ش�وع��كان گ�ل+ زۆر بوون. ل�وان�ش ك� ب�زۆر� كۆڕو كۆبوون�وە� س�اســـ� ساز دەدا، ل� ش�وع��كان ش�خ�ش�ل بوو ب�زۆر�، ئ�و دەور&ك� ســـ�رەك� ه�بـــوو، ئ�وكات�� ،bGو ه�مزە ع�بدو �ه�ول�ـــر، ه�روەها ع�ونئ�نجا ل�ســـاG� ١٩٥٢ ب�دواوە مام ج�الل و عومـــ�ر دەباب� هاتن� م��ـــدان، ئ�وكاتان�ش ل�ه�ول�ر ئ�گ�ر بۆن���ك� س�اس� ه�بووا�� ب�دز���وە دەكرا، چونك� ئ�و وەختان� ن�وەكو ه�ر ر&گا ن�دەدرا ب� كۆڕو كۆبوون�وە� س�اس� و ج�مـــاوەر� ب�Gكو پۆل�س دەهات و ب�دارو زۆرە مل+ پ�رت��ـــان ب� خ�Gك� ئامادەبووك�

دەكرد. روونكردن�وە:روونكردن�وە:

bGد�مان�ك�� ن�ژاد ع�بدو �ك�م�� �ل� ب�ش bGد�مان�ك�� ن�ژاد ع�بدو �ك�م�� �ل� ب�شع�ز�ـــز، ل�زۆرب�� ئ�و شـــو&نان�� ك� ناو� ع�ز�ـــز، ل�زۆرب�� ئ�و شـــو&نان�� ك� ناو� ج�واه�ر الل ن�هرۆ هاتبوو، ب�ه��G ل�بر� ئ�و ج�واه�ر الل ن�هرۆ هاتبوو، ب�ه��G ل�بر� ئ�و ناو� غاند� نووسرابوو، بۆ�� داوا� ل�بوردن ل� ناو� غاند� نووسرابوو، بۆ�� داوا� ل�بوردن ل� ب�ڕ&ز�ان و خو&ن�ران� مانگنام�� ب�درخان�ش ب�ڕ&ز�ان و خو&ن�ران� مانگنام�� ب�درخان�ش

دەك��ن. دەك��ن. ب�درخانب�درخان

ن�ژاد ع�بدو�� ع�ز�ز:ل� چل�كاندا سا�ح ب�گ� ساح�بق�ان موت�س�ر�ف� ه�ول�ر بوو، بۆ�� زۆرب�- شاع+رە گ�ورەكان� سل�مان� ه�نابووە ه�ول�رو دا�م�زراندبوون

ب�ش� دووەم و كۆتا��سازدان�: ح�م+د به درخان

ن�ژاد ع�بدولb ع�ز�ز- ن�ژاد ع�بدولb ع�ز�ز- ٢٠٠٧٢٠٠٧

ه�ول�رشار- ب���ك�وە ژ�ان�

ل� باس كورد، ق�د ب� ك�س ئ�مرۆ و د�موكراس و م�دەن كۆم�'گ�� س�روەر� �اسا و شكاندن سنوورەكان ناكات، ه�موومان دە'0ن دون-ا بووە ب� ك� هاتووە ئ�وە كات گ�ورەو د4-�كب�5م بن، ��كتر ت0ك�' كلتوورەكان ل�٣ شار� ل�وەدا�� كورد ئ0م� ك0ش�� ��كتر ت0ك�' ناتوان-ن كوردستان، سنوور� دەرەوە� ل� ه�ند4ك-ان ب-ن، ب� ك�س خۆ�، شارەك�� شارەوانكوردستان-ش ه�موو و نازان0ت كورد ت�ن>ا ل� شارەك�� خۆ� دەب-ن0ت�وە، ك� باس ل� گۆرانكار� و كۆم�'گ�� م�دەندەكر4ت، ئ�وان خۆ�ان ب� پ0ش�نگ ئ�و وا�� پ0م من دەزانن. بۆچوونان� ب-رو چ0وە� چوار ل� Aن�توان ك� ك�س0ك دە'0م (بۆ�� دەرچ0ت، خۆ� د4-�ك�� ن--� گ�ورەمان شار� ئ0م� چونك� دێ ت�ن>ا گوند� گ�ورەمان ه���) ه�ست0ك مرۆڤ دۆستان�� ن�ب0ت، خۆ� و خ�'كتر ب� مرۆڤ ن�زان0ت پا ب�ند ن�ب0ت ب� ن�ت�وە��ك ب� ناو� كوردەوە، ب�رگ�� ژ�ان پ0ك�وە و م�دەن كۆم�'گ���كناگر4ت.ئ�م�ش كلتوورەكان ه�موو ب� بوونمان بۆ ب�رب�ست� گ�ورەتر�ن ن�ت�وە، مرۆڤ كورد ئ�وەندە� ئ-نتما� بۆ شارەك�� ه��� بۆ ن�ت�وەك�� ن--�. ئ�وروپ و ئ�مر�ك كۆم�'گ�� ئ�مرۆ ن�ت�وە� فرە كۆم�'گ���ك ب� بوون ل� ر4زگرتن و �اسا بن�ما� ل�س�ر و ه�موو تووان-و�ان� مرۆڤ، ماف�كانب�ه0ز ب�ن�ت�وە� بوون بژ�ن، پ0ك�وە كار� و دەو4ت و5ت�ك�� خۆ�ان خۆش و ن-م د'ن-ا من ئ0ستا ب�5م دەك�ن بۆ خۆش كوردستان ك�س چ�ند نازانم دە��وێ دە�ب-نم من ه�رچ دەو4ت،

بRوات ئ�� و5ت بۆكA ب� ج0ب>P0-ن؟ كات�� ل�و ه�شتاكان�وە س�رەتا� ل� گو4زرا��وە سول��مان زانكۆ� ك� و بووم ه�ول0ر ه�ول0ر،شارەزا� بۆ كرد ت�واو ه�ول0ر ل� زانكۆم خو4ندنل� ن-و4ك� و ساڵ نز�ك�� ئ0ستاش .ه�ول0ر دەژ�م، س��رم ل� پ0ك>ات�� ئ�و دان-شتوان�ك�� زۆر�ن�� ك� د4ت شارە تر� پارچ�كان ترو شارەكان خ�'ككوردستانن و ت�نان�ت ر4ژە��ك زۆر� شارەدا ل�م زووەوە ل� ه�ر ع�رەب-ش پ0ك>ات���ك ه�مانكات-شدا ل� ژ�اون، ��ز�د� و م�س-ح ل� ت-ك�5و ئا�نو م�ندائ ت0دا دەژ�ت، ك�س-ش ه�ست ه�مووش-ان خۆزگ� ناكات. نامۆ� ب� من بزانن، خۆ�ان شار� ب� ه�ول0ر د'ن-اشم ل�وە ه�رچ ماوە��ك ل�م شارە

بژ�ت ب� زەحم�ت دەتوانA ج0-ب>0P0ت. ه�ول0ر تا�ب�تم�ند��ك ��كجار جوانه���، ك� ه�ست ناوچ�گ�ر� ت0دا الوازە دا�ك ل� شارەش ل�م ئ�گ�ر ك�س0ك توانج ت-رو ج0 ناب0ت� ن�بووب0ت، خ�'ك ه�ول0ر.ك�س پ�نج�� نامۆ� بۆ در4ژ ناكات.ئ�گ�ر س��ر� دامودەزگاكانزۆر�ن�� دەب-ن-ن بك��ن حكوم�ت كارم�ندەكان خ�'ك دەرەوە� ه�ول0رن و ك�س-ش رق و ك-ن� ب�رامب�ر�ان پ-شان ئ0وە نا'0ن ه�ول0ر��كان-ش نادات،

شو4ن كار� ئ0م�تان داگ-ركردووە.ه0ما��ك� ك� ناوچ�گ�ر��ت ه�ستع�ش-رەتگ�ر�، و خ0ال��ت بۆه�ستگ�رەك چ-�ت دوور ل� بن�ما� ن�ت�وە ك� سا5ن�� ئ�و ،ن�ت�وە� ه�ست و ل� ئ�وروپا بووم ئ�م د�اردە��م ب� زەقئ�وێ، كوردەكان ن0وان ل� ،دەب-ندەست�واژە�( ل� گو4م جار وەزۆر شارەك���) خ�'ك و گ�رەك كوڕ� خ�'ك ئ�وە� مانا�-�� ب�و دەبوو دۆستا��ت شا�ان ن�بووا�� شارەك� ئ�م� ئ�گ�ر ئ�� ن�بوو، هاور4-�ت و چ--�.ك� ن�ب0ت دواك�وتوو ع�ق0Pك ن�ت�وە� ه�ست دەبوا�� راست-دا ل� ناوچ�گ�ر� ه�ست ب�س�ر ب0ت زاڵ ناوج�رگ�� ل� ك� ك�سان0ك بۆ

ئ�وروپا��ك فرەن�ت�وە�-دا دەژ�ن. ه�ست ناوچ� گ�ر��ت و نوكت�، ل�س�ر بووە، ناخۆش ئ�ندازە��ك ب� ��كتر ل�ب�ر ل0ك�وتۆت�وە، ش�ڕ� زۆرجا ئ�وە� گ��شتۆت� رادە� بر�ندار كردن و

سوكا��ت كردن ب� شار4ك.ل� ه�موو شو4ن0ك رۆح نوكت�و پ0ك�ن-ن ال� ئ�وە� وەك ن�ك ب�5م ه���، نوكت�� سنوورەكان ه�موو ك� ئ0م�، دوژمنان�� ر4چك���ك ب�زاندووە گرتۆت� ب�ر، ه-وادارم ل�م�و دوا خۆمان ه�ول0ر�ش و بزان-ن ن�ت�وە��ك ب� بك��ن� نموون�� شار� ب���ك�وە ژ�ان.

تامان شاكر

١٩٥٩ �G، �ا گۆران ل�ســـا�باب+ بارزانـــ �Gئام�د د�ارب�كر ل�دا�كبووەو چ�ند�ن ساخ�ر�ك� كار� كت�بخان��� ل�وXت� سو�د ك� ب� كت�بخان�� سارا ب�ناوبانگ�و تاكو ئ�ستا ز�اتر ل� ١٠٠كت�ب� چاپكردووەو ه�و�Gداوە ل�ر&گا� كت�ب�وە، كوردســـتان بناس�ن+، ل�دوا گ�شـــت� ب�درخان بۆ ســـو�د ب�ن�و كت�بخان�� ســـاراو ما�Gجوان�ك�� گۆران و كار�ن دەســـوڕا�ن�وەو پرس�ارمان دەكرد س�بارەت ب� كت�بخان�� سارا ئ�و دە�گوت:

من ژ�ان� خۆم ســـ�رەتا ب�كار� س�اس� ب�ڕ&كـــردووە، زۆر ه�ـــالك و ماندوو بووم، چونك� ح�زو باوەڕم ب�وەه�بوو، ك� مرۆڤ دەتوان+ كاربكات و بۆ�� ٢٠سا�G خ�ر�ك� كت�ب و دن�ا� كت�بـــم، توان�وم� كلتور�

كوردان و ئ�دەب� كوردان بگ���نم ب� هاوسۆز و ئ�وان�� پشتگ�ر� كورد دەك�ن...

باب+ بارزان ل�ن�و قس�كان�دا باس� كت�بخان� پرســـ�مان دەكرد.. ن�ودەو�Gت���كانـــ� كت�بخان�كان� ل�گ�ڵ پ��وەند�تان چۆن�، ج�2ان و ب�تا�ب�ت� دام�زراندن� كت�بخان��

كورد� ل� د�ارب�كر؟ ئ�و گوت�: ب�G+، پ��وەند��مان زۆرباش�، دووساڵ پ�ش ئ�ستا ل�ه�وG� ئ�وەدابوو�ن ك� كت�بخان�� كورد ل�د�ارب�كر دروستبك��ن و ل�گ�ڵ هاوســـ�ر� ژ�انم"كار�ن خان"ك� ســـو�د���و ب�كورد�ش قســـان دەكات و "SVD"رۆژنام�� �ك�ك� ل� نووس�ران��ك� دەست�ەنگ�ن� و ه�موو جۆرە خواردن�ك� كـــورد� دەزان+ و ه�روەها شـــارەزا�� ل� داب و ن�ر�تـــ� كـــوردەوار� ه��ـــ�، بۆ�� ل�گ�شـــت�كمان بـــۆ ئ�مر�ـــكا ب�تا�ب�ت� بۆ"كت�بخان�� كۆنگر&س� ئ�مر�ك�"توان�مان ب� روون و ئاشـــكرا، باس� كت�ب و كلتور و ئ�دەبـــ� كورد� ل�گـــ�ڵ ئ�مر�ك���كان

بك��ن.ه�ربۆ�� مـــن توان�م ه�ر كت�ب�ك� كورد� كـــ� دەردەچ+ ل�ه�رشـــو&ن�ك� دن�اه��� ت�ن�ا ب�كورد� ب+، ب�ن�رم بۆ ئ�مر�كا بۆ

كت�بخان�� كۆنگر&س.. ســـ�بارەت ب�وە� ك� كت�بخان�ك�� وەقف دەكات باب+ بـــارزان گوت�: ب�G+، وەقف دەكـــ�م بۆ م�لل�ت� كـــورد، ه�مووكار&كم كردووە بۆئ�م م�ب�ست�، چونك� كت�بخان�ك�م ز�اتر ل�"٢٠"ب�ســـت ه�زار كت�ب� ت�دا��، بۆ�� ب�چاك� دەزانم كورد ز�اتر ســـوود�

ل�وەربگر&ت.. ه�ر ل�قس�كان�دا ل�م�ڕ كت�ب و بbوكراوەكاندا

دە�گوت:تاكوئ�ستا ز�اتر ل�"١٢٠"كت�بم چاپكردووە، ب�ردەوام�ش ل�ه�وG� ئ�وەدا�ن و باشتر�ن كت�ب چاپدەك��ن. ب�تا�ب�ت� ئ�و چ�رۆكان�� ك� بۆمنداXن دەنووســـرێ و باس� كوردان

دەكات وەر�گ���ن� س�ر زمان� ب�گانان.. ل�كۆتا��دا زۆر دGخۆشـــبوو ك� ئ�و چ�ند

رۆژە ب���ك�وە بوو�ن بۆ ئ�نجامدان� چ�ند�ن كار� رۆژنام�نووســـ� ب�تا�ب�ت� چوونمان بۆ رۆژنام��"SVD"ســـو�د� و د�دارمان "SVD"دەزگا� �ل�گ�ڵ"بوها�دن" س�رۆكو س�رنووس�ر� ب�ش� د�ج�تاG� رۆژنام�ك�و رووناكب�ر"لوتف� باكس�"و چ�ند�ن شو&ن� د�ك�و ك�سا��ت� تر.. ناشب+ رۆG� ش�رزاد ه��ن� ل�م�ڕ ه�موو كارەكان ك� ل�ســـو�د

ئ�نجامدرا ف�رامۆش بكر&ت.....شا��ن� باس� پاش ب�شدار�كردن� دەزگا� چاپ و بbوكرن�وە� ب�درخان ل� پ�شانگا� ف�انكفۆڕت ١٠-٢٠٠٧/١٠/١٤، ب� س�ردان�ك� رەســـم� چوو�نـــ� ســـو�د لـــ� دەزگا� رۆژنام�نووس� ب�ناوبانگ"SVD"پ�شواز� كرا�ـــن و ل�د�مان���كدا چ�ند�ـــن ت�وەر قســـ�� ل�ســـ�ركراو. خ�Xتـــ� دەزگا� SVD �ب�درخان پ�شـــك�ش ب� س�رۆك

"بوها�دن"كرا.

گۆران:ب+ست ه�زار كت�ب وەقف دەك�م بۆ م+لل�ت� كورد

ئا: ب�درخان

گۆرانگۆران

Page 6: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،6س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� د�دار

ه�نـــدێ خ��ك ئ�وكات� ل�گـــ�ڵ حكوم�ت ��كترهات�ن و بوو �بـــوون، ئ�وەبوو توشـــب�ش�ڕ و بۆخۆ�ان قورتاربوون، ب�&م ئ�وان�# د�ك� ك� ل�گ���دابوون ك�ســـ�ان رزگار�ان ن�بوو، چ�ك و س��ارەكانمان بردو ن�چوو�ن� ،١٩٦٩ �ق�رەچوغ و گ�ڕا�ن�وە. ئ�وە ســـا�هات�ن�وە بارەگاو ماوە��ك� ك�م� پ8چووبووە موفاوەزات ل�ن8و شۆڕش و حكوم�تدا، ب��ان دەرچوو، ئ�وشـــ�وە ت�ق���ك� زۆركرا، ئ8م� ل�سماقو�� و گرتگ بوو�ن و، دواتر گوت�ان: بارەگاكانتان ب?8نن� خوارەوە. بارەگا# ئ8م� هات� بان� موورد، پاشـــان فاخ�ر# ح�م�د ئاغا# م8رگ�ســـۆر# و فارس بـــاوە هاتن، ج�ول���ك� ناوچ�# شوان�ان كردوو، خ�ب�ر# من�ان ن�داو، مـــن ل�بان� موورد بووم، پاش گ�ڕان�وە# ئ�وان بارەگامان ه8نا��وە م�رەكان و ماوە��كـــ� پ8چوو پ8شـــم�رگ� چوون�وە ناوشـــارو ت�شـــك�الت� نوێ كراو گوت�ان: پاس�وان� س�رسنوور پ8كدەه8ن�ن، ه�ر لق�و �ژمارە��ك پ8شم�رگ��ان ل8وەرگرت و ئ�وان ��د�ك�ش ه�ندێ دام�زران و ه�ندێ ن8ردرائ�شغال و ه�ندGك� د�ك�ش مۆ��ت�ان وەگرت، ل� ك�ســـن�زان ف�وج8كمان پ8ك?8ناو فارس باوە بووە ئامر ف�وج، فارس باوە ب� م�رسووم جم?ور# بووە رائ�دوو، ئ8م�ش ب�شـــ8كمان ناومان نووســـ� بۆئ�وە# بب�ن ب� ئ�فس�ر، ب�&م ناو# ك�سمان دەرن�چوو،ماوە��ك� زۆر پاس�وان� س�ر سنوور بوو�ن و مووچ�شمان �وەرن�گرت، چونك� حكوم�ت رGژە��ك� ك�م Nبۆ مووچـــ� ت�رخان كردبـــوو، ئ8م�ش پراز# ن�بوو�ن و، وەرمانن�گرت. بارودۆخ�ك� ب�مشـــ8وە�� ما��وەو چ�ندسا�8ك� خا�اند، ئ�وەبـــوو ل�ب�هار# ســـا�� ١٩٧٤ شـــ�ڕ دەســـت�پ8كردەوەو هات�نـــ�وە گۆم�تـــارو گۆم�شـــ�ن، ه�رچ� پۆل�س و ف�رمانب�ر# ئ�وكات� ه�بوو، هاتن� شاخ و ه�ول8ر چۆ�بوو، ئ�وەبوو د�سان ت�شك�الت كرا��وەو، وەكو جاران س��د كاك� ئامر ب�تال�ۆن بوو، فارس باوە ئام�ر ه8زبوو، سام� ش8خ جام� ج8گر# بوو، ع�ر�ف عوسمان ئامر ب�تال�ۆن بوو، كاك ،١٩٧٤ �ئ�حم�د ئامر ب�تال�ۆن بوو، ئ�وە سا�حكوم�ت ه8رش� ه8ناو ئ8م�ش ل�گۆم�تار# بوو�ن، ناوچ�# كوڕەدێ و دGگ���و ك�پو# �ســـپ� و ئ�وان� ه�موو# گ�ران، ب�تال�ۆنئ8م� ما��وە ل�پشـــت� گۆم�تارو شـــ�ڕەك� تووشـــ� ئ8م�بوو، شـــ�ڕGك� باشمان كردو �ب�ست جاشمان ب�دەستگرت و نز�ك�# س �ع�سك�رو جاش�شـــمان كوشت و چ�ك8كزۆرمان دەست ب�ســـ�رداگرت. ئ�و ش�ڕە# ��ك كـــرد# دەنگ� دا��وە، �كـــ� ب�تال�ۆنپاشان بۆ ســـماقو�� پاش�كش�مان كردوو، ل� ئاوەگرد�ش ش�ڕGك� باشكرا، فارس باوە �ب�خۆ# ل�گ��دابوو، د�ســـان�وە جاشـــ8ك� و �زۆر كوژرا، ع�ل� شـــ8خ مح�م�د ب�خۆب�كوڕەك�# ل�وش�ڕە ش�ه�دبوون، ئ�وGشمان ب�ردان هات�ن� كون�فلوس�#، ل�وGش گوت�ان: حكوم�ت هـــات، ئ�وەبوو ه�موو# ه�&تن و ت�ن?ا ب�تال�ۆن�ك�# ئ8م� ما��وە، س��د كاك�و س��د �اس�ن ئ�وان� گ�ڕان�وە، لق�ك�# من ك� نز�ك�# ب�ست ك�سم ل�گ��دابوو گ�ڕا�ن�وە، عوم�رە رەش و ج�وه�ر ئ�وان� ن�گ�ڕا�ن�وەو حكوم�تمان ل�كون� فلوســـ� شكاند، ئ�گ�نا ئ�وان�# د�ك� ه�موو# ه�&تن و ش�ڕەك��ان

ج8?8شت. � رەش�د سند# هات و ب� فارس باوە# �دواگوت: ئ8وە ژمارەتان ه8ندە ه�زار ك�س����و ئ8ستاش ه�موو# س�د ك�س ن�ماون�ت�وە. پاشـــان ه8زەك�مـــان ه8نا��وەووەجب�مان � و ئ�و �دانا��وە ل� ســـكتان و كون� فلوس�ناوچان�مان گرت�وە، پاشـــان شـــ�ڕ ك�وت� ناوچ�# ب8توات� و ماكۆك، ســـ��د كاك��ان نارد، داوا# ل8كردم ك� چ�ند پ8شم�رگ���ك

ل� لق�ك�# خۆم رەوان�# ماكۆك بك�م. من�ش ل� ســـكتان بووم، هاتم� م8رگ�سۆرو نز�ك�# ش�ســـت ك�ســـم ل� لق�ك�# خۆم ج�اكردەوەو ب�ســـ�ر ك�وتم بـــۆ ماكۆك و، وەكو چووم ب�ن�م ك� ســـ�عد# رەحم�ت� و س��د كاك� ل�وێ بوون، ماكۆك لووتك�ك�# گ�رابوو، ل�دەست حكوم�ت بوو، خوارەوەو �ناوچ� ب�ردەكان ل�دەست ئ8م�بوو، ب�تال�ۆن��ك" ل�ناو ب�ردەكان بوو، ش�شـــار دكتۆر "خال�د# ل8بوو، ل�ن8وان ب�ردەكان و ش�شار، ع�ر�ف ع�ل� ئ�و�ش ب�تال�ۆن بوو ل�وGبوو، ب�تال�ۆن� دوو س�عد# س�رپ�رشت� دەكرد، شـــ�ڕەك�و ج�ب?�ك� ب�مش8وە��بوو، س��د كاك� ب�منـــ� گوت: ل�وشـــ�وان� حكوم�ت ه8رش� كردووەو سN جاشمان لN كوشتوون و چ�ك�كانمان ه8ناوە، ئ8ستا ئ8وە ل�پشوودان و دەبN بچن� پ8ش�وە، ئ�گ�ر حكوم�ت شكا، ئ8وە بۆ چ�ك�كان شوGن� خۆتان ب�رم�دەن ك� ب��ان� بۆوە ئ�وكات� ب�ش8وە��ك� رGك و پ8ك دەچ�ن چ�ك� ب�ج8ماوەكان دەه8ن�ن، من�ش چووم ك� ب�نن�م ئ�وشوGن�# ك�پ8شتر ئ�وان شـــ�ڕ�ان ل8كردبوو، ب�باشـــمانزان� و ب�ك��ك� شـــ�ڕ ن�دەهات، شوGن8ك� د�ك� ه�بوو ل�ن8وان ئ8م�و حكوم�ت، بن�ب�ردGك بوو ئ�وێ شـــوGن8ك� زۆر ســـ�خت بوو بۆ

.�ش�ڕكردن زۆر ب�چاكترم زانبن ب�ردەك� شوGن8ك� زۆر س�ختبوو، نز�ك�# پ8نج ســـ�د م�تر ل�ب�رە# پ8ش�وە# ش�ڕ# ئ8م� دووربوو، گوتم من ب�ست ك�س ل�گ�ڵ خۆم دەب�م و ب�ســـت ك�س�ش با ل�دواوەم ب8ـــت، ئـــ�وان دە�انگوت: ئ�م شـــوGن� بۆ شـــ�ڕ ناب8ت و ب�ردەوام تۆپباران� ل�س�رەو ن�گونجاوەو پاش�كشـــ�كردن�ش �بۆكاتـــزەرەرو ز�انـــ� زۆر دەب8ت. من گوتم، ئ8وە ه�قتان ب�ســـ�رەوە ن�ب8ت، شـــ�و ب�ست ك�سم ب�گ�ڵ خۆداو، دە كالش�نكۆف و دوو رەشاش بbنۆو ه�شـــت پ�ڕ،پ8شم�رگ�كان هاتن و من�ش ب�رەوپ8ـــش چووم، كاتژم8ر �انزە# ش�و حكوم�ت ه8رش� ه8ناو ل�گ�ڵ ســـ�رباز# رژGم ك�وت�ن� ناو ��كتر# و ه�تا ب��ان� ش�ڕمان كرد، ب�رپرس� ئ�و ه8رش� ك� موق�دەم8ك بوو، ئ�و ل�وش�ڕەدا كوژراو دووس�د ســـ�رباز�ش جگ� ل�و ب�بN ك�م و

ز�اد ل�وش�ڕەدا كوژران.ب��ان� ك� رۆژ# دا، ب�چاو# خۆ�ان ب�ن�ان الش�# س�ربازەكان وەكو الش�# ئاژەڵ ب�م ناوچ��ـــ� وەرببوون، ئ8م�ش ل�وشـــ�ڕە ك� ل�ماكۆك كردمان ت�ن?ا سN چوار پ8شم�رگ� ل�و ب�ست پ8شم�رگ�# ك� ل�گ�ل من هاتن بر�نداربوون و بر�ن�كان�ش�ان س�الم�ت بوون، ب��ان� پ8شم�رگ� بر�ندارەكانمان بۆ ب�رە# دواوە ناردەوەو خۆشمان ل�شوGن�ك�# خۆمان پاش� كش�مان كردو هات�ن�وە ناو ب�ردەكان، ســـ��د كاك�ش ب� مام �اس�ن� گوتبوو ك�

ب8ت و س�رGك ل� ب�رە# پ8ش�وە بدات، مام ��اس�ن�ش ك�هاتبوو ل�رGگا تووش� رەسو�برام هاتبووە چونك� ئ�و�ش ل�ناو بر�ندارەكان بوو ئ8م� گ�ڕاندبوومان�وە دواوە، ل�وێ رەسوڵ ل�گ�ڵ مام �اســـ�ن� دەب8ت� دەنگ� دەنگ�ان NنGگوتبـــوو: ئ8م� ل�دو �و ب� مام �اســـ�نل�گ�ڵ حكومـــ�ت ك�وتوو�ن�ت� شـــ�وەوە ناو��كتـــر# و ئ8ـــوە بۆ ن�هاتن بۆ شـــ�ڕو �ب�ژدار# بك�ن، مام �اس�ن�ش وا ل� رەسو�گ��شتبوو ك� ئ8م� شكاو�ن و خ�&س بوو�ن�، بۆ�� مام �اس�ن�ش دەگ�ڕGت�وەو س��دكاك�و ج�ماع�تـــ� وا ت8گ��اندبوو، ســـ��د كاك� ل�گ�ڵ ســـ�عد# رەحم�ت� وات8گ��شتبوون ك�ئ8مـــ� شـــكاو�ن و ��كbاســـت چوبوون� كانـــ� گۆران، ئ8م�ش ئاگامـــان ل�وە ن���، چونك� ل�ب�رە# پ8ش�وە# ش�ڕەك�دابوو�ن. سب��نN ك� رۆژه�&ت ب�تال�ۆن� دوو عوم�ر ب�كرو ج�ماع�ت هاتن و م�حموود ســـ8ت�رو ح�م� رەشـــ�د ك� ل�گ�ڵ من بـــوون رەوانم كردبوون، ئ�وانـــ� ه�موو# چون و تائ8وارە چ�ك� ســـ�ربازە كوژراوەكان� حكوم�تمان دەگوازت�وەو چـــ�ك خ�&س ن�دەبوو، ز�اتر ل� دووس�د كالشـــ�نكۆف ل�ش�ڕ# ماكۆك دەســـتك�وت� ئ8م�بوو، ب8جگـــ� ل�هاوەن و ن�قال�و دەمانچ�# ت�نورهاوGژ و چ�ند�ن ك�ل �و پ�ل� د�ك�# س�رباز#، ئ8م�ش ن�مانزانس��دكاك�و س�عد# رەحم�ت� رۆ�شتوون و مام �اســـ�ن وا# ت8گ��اندوون�، دوا# عوم�ر ب�كـــر ج�?ازGك� ل�البوو ك� ه� ســـ�عد# رەحم�ت� بوو، ســـ�عد�ش ج�?از# ل�البوو قس�# ل�گ�ڵ عوم�ر ب�كر كردو گوت� وەزع �چۆن�، عوم�ر ب�كر�ش گوت�: واه�ر چ�ك :Nم دەك8ش�ن�وە. ئ�وەبوو س�عد# دە�Gرژد�ارە مام �اس�ن خراپ� ل�ئ8م� گ��اندووە، ئ�وەبوو ئ�وان�ـــش گ�ڕان�وەو هاتن، من�ش :�گوتم:ئ�وە ئ8وە ل�كوێ بوون، س�عد# گوت :�كوڕە ئ8م� ح��امان چوو، مام �اس�ن گوت

ئ�وان وەزع�ان خراپ�و شـــكاون و ئ8م�ش كشـــا�ن�وەو ه�تا كان� گۆران ران�وەستا�ن. من�ـــش گوتم: چۆن، دەنا من مام �اســـ�نم ه�ر ن�د�توە، ئ�ود�ارە چاو# ب�پ8شـــم�رگ� بر�ندارەكان ك�وتووەو وا�زان�وە ك� شكاو�ن، ئ�وەبوو ب�وان�شـــم گوت: ك� چ�ك8ك� زۆر ك�وتـــووەو ئ�وە# ح�زدەكا بابچ8ت بۆخۆ# ب�?8ن8ت، ب�مجۆرە ج�ماع�ت� ئ�وان�ش چوون بۆخۆ�ان كالش�نكۆف�ان ه8نا. ش�ڕ# ماكۆك شـــ�ڕGك� زۆر گ�ورەبـــوو، ئ�نجا گوت�ان با ماكۆك بگر�ن�وە، چونك� تا ئ�و ســـاتان�ش ه�ر ل�دەســـت رژGم بوو، ت�ن?ا خوارەوەك�# ل�دەست ئ8م�دابوو، ئ�وەبوو د. خال�د هات ���ك�م، ل�ه8ز# دەشت �كرد�ان� ب�رپرســـه�ول8ـــر، من�ـــان دەستن�شـــانكرد بۆ ئ�و ب�رپرس�ارGت���، دووس�د ك�س�ان ه��بژارد، ل�ه8ـــز# ب8توات� موالزم ح�ســـ�ن�ان دانا، ئ�وان�ش دووســـ�د ك�ســـ�ان لN بژاركردن، ل�ه8ز# س�ف�ن�ش ســـ��د ك�ر�ممان داناو دووس�د ك�س�ش بۆئ�و دانرا، د. خال�د�ش ب�رپرســـ� ه�موو ه8زەكان بوو. ن�خش�# شـــ�ڕەك��ان ب�مجۆرە داڕشـــت ك� ه8ز# ب8توات� ئاگر بكات�وە، ئ�نجا ه8ز# ســـ�ف�ن �ئاگر بكات�وە، دواتر ه8ز# ه�ول8ر شـــوGنخـــۆ# بگرGت ئ�نجا ئاگر بكاتـــ�وە، ئ�وان ك�وتن�ڕێ و من�ش دووس�د ك�س�ك�م بردوو ل�دوا# ئ�وان ك�وتم�ڕێ، چونك� ن�خش�# ش�ڕەك� ب�مجۆرەبوو، ب8توات� چوە ج8گ�# خۆ# پ8ن�گ�را، ه8ز# س�ف�ن چوو ئ�و�ش ج8گا# خۆ# پ8ن�گ�را، واتا ئ�و شـــوGن�# ك�بۆ ه8ز# ه�ول8ر�ان دەستن�شان كردبوو ك�وتبووە پ8شـــ�وە# ب�رە# شـــ�ڕ، ه�تا ئ�وان�ش شـــوGن�ك�# خۆ�ان ن�گرتبوا ئ8م� ن�ماندەتوان� بچ�ن�پ8ش، چونك� شاخ�ك� ســـ�خت بوو ن�ماندەتوان� ل�ســـ�ر بbۆ�ن، �ار# چوون� bن؟ گوت�ان: ناتوان�ن ب�چ�بك�پ8ش�وە بدە�ن، چونك� س�رك�وتوو ن�بوو�ن،

بر�ندارGك� زۆرمـــان داو گ�ڕا�ن�وە، ئ�وەبوو �پشـــو��ك� باشـــ�ان دا ب�ئ8م�و ش�ڕGكچاكمان كردبوو، س��د كاك�ش هات�خوارێ �و پ8مگوت: بۆ ئ�زنم نادە�ت، م�فرەزە��ك :�بب�م و ســـ�رGك ل�ق�رەچوغ بدەم، گوت �بbۆ. ئ�م�# ك� دە�گb8م�وە ب�هار# ســـا�١٩٧٥ ب�ر ل� ئاشب�تا�� ب���ك مانگ،ب�ست ك�سم ل�گ�ڵ خۆم بردو ب�رۆژ ل� س8ب�ران و ��قورشاغلو بوو�ن و ل�و ب�ست پ8شم�رگ�مۆ��تـــم دا ب� دە�ـــان و ئـــ�وان چوون�وە بـــۆ گوندەكان� خۆ�ان و دە پ8شـــم�رگ�م ل�گ��دا ماوە، ئ�وان�# قورشاغلو، نور# بوو ب�رەحم�ت ب8ت ش�ه�د بووە، رۆست�م بوو، كاك رەســـوڵ بوو ئ�و�ش ل�ژ�اندا ن�ماوە، مام�ندبوو ئ�و�ش ل�ژ�اندا ن�ماوە، ســـ�باح �بوو، ئ�و ئ8ستا ل�ه�ول8رە. ما��كان� ك�بۆش �دەچوو�ن ل� قورشاغلو، ما�� كاك رەسو�و ما�� ش�ه�د ئ�سماع�ل ع�ل� دەچوو�ن� ئ�و ما&ن�. ك� هات�ن ب�ڕۆژ خۆمان ل�ئاقار ح�شـــاردابوو، ئ8وارەكـــ�# ب�ڕGك�وت�ن و موس�ل�ح�ك� شورت�# ل� زورگ� زراو# ب�رەو �ه�ول8ر دەهات، چوو�ن� پ8ش� و شۆفرل8ت8كس�وزبوو، زۆر�ش تازەبوو، ئارب�ن���ك� رەق�م دووم پ8بوو، ل8مدا پ�كمان خســـت نز�ك�# دوانزە پۆل�س� ت8دابوو، ه�ندGك�ان كوژران و ه�ندGك�ان خۆ�ان شاردبۆوە، س�م�نۆف�ان پ8بـــوو، دواتر ســـ�م�نۆف�كانمان ه�موو# ل8وەرگرتـــن و ئ�و چاالك��� گ�ورەمان كردو ن�شگ�ڕا�ن�وە، ��كbاست چوو�ن� ق�رەچوغ، بۆب��ان� ه8زەكان� رژGم ب�ه�موو شوGن8كدا پ�رت ببـــوون، ئ8م� ل�گـــ�روو# ت�نگان�# بوو�ن، ه8ز بۆه�مووال�ـــ�ك دەرچوو، ��ك دوو رۆژGك ما�ن�وەو ئ�و پ8شـــم�رگان�# ك� مۆ��ت�شمان پ8دان ئ�وان�ش ه�موو هاتن�وە، ئ�وەبوو ئ8مـــ�ش ل�ق�رەچـــوغ گ�ڕا�ن�وە دGدەوان و هات�ن�وە م8رگ�سۆر، ك� بارەگامان ل�وێ بوو، چ�ند رۆژGك� ب�ســـ�ردا ت8پ�ڕ#، ب�ســـ�رداهات و كاغ�زGك�ان �ئاشـــب�تا�بۆناردم و گوت�ان وەرە ق�ســـرێ، ه8زەك�م بردو چوو�ن� ق�ســـرێ، ل�وێ گوت�ان: ئ8م� دەگ�ڕ�Gن�وە ئ8ران و پاشـــ� كش� دەك��ن، ئ�وە# تاق�ت� ن�ما باخۆ# ت�سل�م بكات�وەو ��بچ8ت�وە ما�� خۆ#، ئ�وە# تاق�ت�ش� ه�با ل�گ��مان ب8ـــت. من�ش ل� لق�ك�# خۆم ك� دووس�د ك�س8كم ل�گ�ڵ بوو، پ8مگوتن: كاك� ئ�وە# دەچ8ت�وە ما�N و خۆ# ت�سل�م دەكات�وە، با بچ8ت�وەو تف�نگ�ك�ش ل�گ�ڵ خۆ# ببات�وە، ل�و دووســـ�د ك�ســـ�، ه�ر ه�موو# رۆ�شـــتن و ل�وان��� ه�ر ب�ســـت ك�سم ل�گ��دا ما��وە، ئ�وە# د�ك� ه�موو# تف�نگ� شكاندو دەڕۆ�شت�وە، پاشان گوت�ان ع�ل� خ�ل�ل ل�ال# باد�نان�وە دGت و س�ر# ح�س�ن ب�گ حكوم�ت� ل��8، دەبN تۆه8زGك �بب��ت و ع�ل� خ�ل�ل قورتار بك��ن ب�تال�ۆن�ـــ�ك، ه�زار ك�س ز�اتربوو، ت�ن?ا ســـ�دو پ�نجا ك�س8ك مابۆوە، ه8زەك�# خۆم بردو تائاشـــت� خوران چووم گ��شتم� ح�س�ن N�ب�گ� و و ع�ل� خ�ل�لم قورتاركردوو، دوا �ل�گ�ڵ ســـ��د كاك�# ب�پN چوو�ن� حاجئۆمـــ�ران و ل�وێ فارس باوەم د�ت و گوتم: چ�بك��ن، گوت�: ئ8مـــ�ش دەچ�ن� ئ8ران �ار bبارودۆخ�كـــ� ئ�نجا ب �و پاشـــان ب�پ8دەدە�ن، ســـ��ارەكمان گرت و ل�گ�ڵ فارس

باوە# چوو�ن� ن�غ�دە#.

غ�فوور ئ�حم�د ناسراو ب� "مام� غ�ف�":ل� ش�ڕ� ماكۆك دووس�د س�رباز� كوژراوم ب� رژ�م ج���شت

ب�ش* س�&�مد(دار: رزگار س&ان

غ�فوور ئ�حم�د م�حموود ناسراو ب� "مام� غ�ف�"غ�فوور ئ�حم�د م�حموود ناسراو ب� "مام� غ�ف�"

ئا: مح�م�د گۆرانئا: مح�م�د گۆران

kurdistanonline.net سه ر نووسه ر� •

چ&م�ن سا,ح•

رەوشت* پ&ش�(* پز(ش2�3ان و ئ�وان* تر

ب�ش زۆر� خ�#! ئ�م �وردستان� لـــ� پز�شـــ!��ان ه��ه.. گل��0ان نۆر�نگ����ان، ه0ندە ســـاردە �ان ه7نـــدە گ�رم� ن�خۆش ن�خۆشـــتر دە�ات، ن�خۆش��ان دوو دوو و س8 س8 و تا دە دە ش دە��ن� ژوورەوەو ب�شـــ7! ه�رە گ�ورە� رەوشـــت پ0شـــ�� ناپار;زن �� پاراســـتنن=7ن ن�خۆش�، ئ�م� جگ� ل�وە�، ب�هـــۆ� �ردنـــ� ژوورەوە� ه�موو ناتوانن پ7!�وە، ن�خۆشـــان� ئ�و خۆ�ان له ب�رامب�ر�ان ب� ته �ئ�رواو� بـــ� ج8 ب=7نن ل� �ات7!دا ه�ر ��م�وە ب�ال� د�تۆر �م�رحاب��� B7١٥ هـــ�زار د�نار� ل� ن�خۆشـــدەوێ، ب7جگـــ� حـــ�ب و دەرمان و پش!ن0ن� زۆرە�ان، �� ل�وان��� ل� ب�ر س�رقا# ج�ناب د�تۆر، ه�موو ئ�و پش!ن0نان�� پ7وست ن�ب8 و داوا� ل8 ب!ات، ب8 ئ�وە� گوێ بدات� بار� دارا� ئ�و ن�خۆشـــان� �� زۆر ب�� ه�رە زۆر�ـــان ه�ژار و ن�دارن، خوا پ7داوە�ان ب�وان راز� ن0ن و دەچن�،

وKتان دەرەوە !!!ئ�م گل��0ان� ل� ه�موو ن�خۆش��ان دەب0ســـت0ن، هـــ�ر ���7!0ش بچ8 ب!ات، نۆر�نگ��ان0ان ،ســـ�ردانبـــ� ئاســـان بـــۆ� دەردە��ێ،�ه تراژ�د�ا ���ـــ گ�ورە لـــ�م وKت�دا ئ7واران ل� نۆر�نگ��ان و ال� پز�ش!� ه�رە نـــاودارە�ان ب�ڕ;ـــوە دەچ8، ب8 ئ�وە� ��س ل7ـــ بپ7چ7ت�وە، ب�#!و ئ�وە� ئاگاداربـــووم تا ب�ر ل� دوو ســـ8 ســـا#0ش، باس!ردنرۆژنام�و له ت�ندروســـت د�تۆرو راگ��اندنـــدا، ل� ه�R7 ســـورە�ان بـــوو، ن�دەبووا، باس لـــ� رۆژان� �وشـــتن ب�ردەوامـــ خ�#!ـــ ب� ��ه7من ب!رێ، باشـــ� د�تۆرە�ان ب�شـــ ه�رە زۆر�ـــان دەگر;ت�وە، بۆ خۆ�ـــان و�ژدان خۆ�ان ز�ندوو نا��ن�وە، ل� �ات7!دا له س�ختتر�ن بارودۆخ0شدا، داهات ئ�وان له �ز� ن�بووە و، ه�م0شـــ� ل� خ�#! تر باشـــتر بوون، ئ0تر بۆ ئ�و سو;نده � خواردوو�انـــ�، ج7ب�ج7 نا��ن و ب�زە�0ان ب�و خ�#!�دا نا��ت�وە، B7ه0چ ن�ب8 با ب�ر له ه�موو شـــتب0ر ل�وە ب!�ن�وە، �� ن�خۆش��ان ��W �ـــ�W بب0نن،ن�W ل� ب�ردەم

�تر !!.��ب� پ7 ئ�وە� ئ�م ماوە�� ئاگادار� ئ�و بارە بووم، ئ0ستا ب�ش7! زۆر� ��خ�#! روو ل�و پز�ش!ان� دە��ن ع�رەبن و ل� ب�غداو موسX و شارە�اند�!�وە هاتوون، ب�راست0ش ب� هۆ� �ار;! رۆژنام�وان�00و ە پرس0ارمان ل� چ�ندان ن�خۆش �رد، زۆر ل07ان راز�ن و دە#7ن، "ل�وان�� شارە��مان

ب� و�ژدان ترن !!." پز�شـــ! ن�خۆش، ه�ق0شـــ0ان� ب� ســـ�ل0ق�و ب� ب�زە�ـــ و ن�رم و ن0ان پ7و�ســـت�، ئ�وەش ب�ش7!� ل�چارەســـ�ر� ن�خۆش، ئ�وە� ل� گ�ڵ ن�خۆش ب�ردەوامدا ئ�زموونما#�وەو ��سان نز�! ه�ب8، زۆر

باش ئ�و راستت� دەزان8... ه0ـــوادارم د�تۆرە�ان شـــارە�انخۆمان و�ژدان خۆ�ان ز�ندوو��ن�وەو هاوس�نگW�00 ل� ن7وان ب�رژەوەند� خۆ�ان و ب�رژەوەنـــد� ن�خۆش و Wپ0شـــ��0دا ب!�ن، ه�ر وە �ئ�رمامۆســـتا�ان زان!ۆ ن���ن �� تا ئ7ستا ت�نان�ت ل� رۆژنام��ان0شدا ل07ان ب7دەنگـــن و ب7بگ� ل� ه�موو شـــت��ان تر �� ئ7ســـتا دەرف�تئ�وە ن�0 باســـ0ان ب!��ن، ه�م0ش� ل� ه�#پ�� ب�رژەوەند� ن�W ت�ن0ا خۆ�ان مندا#��ان0ـــان دان، چ�ند� ب^�ار�ان دەر�ردووە، �� منداە�ان0ان ه0چ �اساو ر;سا��W ن��انگر;ت�وە و ب�ئارەزوو� خۆ�ان ئ�و �ۆل0ژو ئ�و �ۆل0ژ ب!�ن، ه�ق� ئ0تر تۆمار� ئ�و ب^�اران��ان لـــ8 داوا ب!�ن، مندا#ئ�وان بۆ ل� هـــ خ�#! ج0ا ب8، �ان بۆ دەب8 ئ�و وKت�� ئ7م� ه�ر ل�

ئ�و ناه�ق�00 ب^وات!R7س�ر ه

ل�ه�موو دن�ادا با��خـــ� ب�رچاو ب� دام و دەزگا پ�روەردە��ـــ�كان دەدرGت، چونك� شـــوGن� پ8گ��اندنـــ� نـــ�وە# نو��G و هـــ�ر ئ�م�ش دەب8ت� هۆ# پ8شـــك�وتن و گ�ش�س�ندن ل�ه�موو و&ت8ك، ب�&م با��خ �ن�دان پ8� دەب8ت� هۆ# دواك�وتن ل�و&ت �ئ8م�ش دوا# ت�واوبوون� ه�ر پbۆس���ك

مۆدGرن ك�موكوڕ���ك� زۆر دەب�نرGت. بـــۆ كـــ� قوتابخان��ـــ�# ئـــ�م وەك نز�ك�#"٩٠٠"قوتاب� بن�اتنراوە ل�گ�ڵ ئ�وەش �بودج�# ت8چوون� پbۆژك� بۆ دروستكردنقوتابخان�ك� ه�چ ئاماژە��ك� پN ن�كراوە،

دوا# ماوە��ك� زۆر خۆشب�ختان� قوتابخان�ك� ت�واوبوو، قوتاب�ـــان خ�ر�ك بوو ب8nن ئ8م� دەچ�ن� قوتابخان���ك� نوێ چونك� واد�ارە ئ�م گ�ڕەك�و چ�ند�ـــن گ�ڕەك� دەوروب�ر# ل�بن�ڕەتدا ف�رامۆشـــكراون، ئ�م�شم ل�س�ر زار# ب�ڕGوەب�رGك ب�ست ب�&م ب�داخ�وە ئ�م

ه�وا��# قوتاب�ان ن�هات�د#. ه�روەهـــا ناوGك�ـــان بۆدانـــاوە كات8ـــك ل� مامۆســـتا��ك و �ار�ـــدەر# قوتابخان�كـــ�م پرســـ�؟ وت�ان نازان�ن مانا# چ���!!! ئ8م� دوا# دوومانگ ت8پ�ڕبوون ب�ســـ�ر كردن�وە# قوتابخان�كان ب�گشـــت� و نز�ك بوون�وەمان ل� پشوو# رەســـم� ن�وە# ساڵ ب�&م تازە

� كردن�وە# قوتابخان�ك�مان�ن.Gچاوەڕب�چ�ند رۆژGك ت8پ�ڕبوون ب�س�ر كردن�وە# خـــۆم �ب�د�خۆشـــ زۆر قوتابخان�كـــ�م

ئامادەكـــرد بۆ چوونـــ� قوتابخانـــ�و، دوا# ��ن� نز�ك�#"٢٤٠٠"ه�نگاو و ماندووبوون8كbبزۆر گ��شـــتم، ب�ن�م ل�ب�ردەمـــ� دەرگاك� � دار�ن� كوڕان"من ل�وكات� �نووسراوە"ئامادە

زۆر س�رم سوڕما!!ئا�ـــا بـــۆ ئ�م نـــاوە؟ خـــۆ ئ8مـــ�# كورد ��خۆشب�ختان� گ�ل8ك شاع�ر# ناودارمان ه�باش� بۆ ه�و�نادەن كات8ك قوتابخان���ك �ان باخچ���ك دروستدەك�ن ب�ناو# شاع�ران�ان بك�ن چونكـــ� ئ�وان ماف� خۆ�ان ل�ســـ�ر ئ8م� ه��ـــ�و زۆر�ش ف�رامۆشـــكراون، خ8را ه�نگاوەكانم ز�ادكـــرد بۆئ�وە# بب�نم ئاخۆ

ل�ناوەوە�دا چ� ه���؟خۆز�ا ئ�وەم قـــ�ت ن�د�با��! كات8ك ب�ن�م �كۆم��8ك رەحل�# كۆن و شكاو ك� ه�ر ل�هسا&ن� ن�وەدەكان دەچN، دا�ان ناوە بۆئ�وە#

ژوورەكان� پN ئاوەدان بك�ن�وە. ئ�مجارە گوGم ل8بوو ل� ��ك8ك ل�پۆلـــ�كان، دەرگاك�# زۆر ب�توند# دەكرا��وەو دادەخرا��وە، وەك ئ�وە# ب�ان�وGت دەرگاك� بشك8نن و ب�فرۆشن كات8ك نز�ك ك�وتم�وە ب�ن�م مامۆستا�� ئاوا ل�دەرگاك� دەكات، گوا�� رق� ل�قوتاب���ك ه��ساوە، جا مامۆســـتاگ�ان ب�قوربانت بم ل�قوتاب� تووڕە

دەب� دەرگا# ئاسن چ�بكات؟ئ�نجـــا چووم بۆ پۆل�ك�# خۆم وان�# ��ك�م و دووەم ت8پـــ�ڕ# بN ئـــ�وە# ه�چ باب�ت8ك بخوGن�ن، ل�وان�# س��8مدا مامۆستا# ��ك8ك ل�باب�ت�كان ب�ژوور ك�وت كات8ك و�ست� دەست بكات ب�نووســـ�ن ب�ن� ژوورەك�# ك� ئ8م� ت�ا�دا دان�شـــتوو�ن ت�خت� رەش� پ8وەن���، توخـــوا ئ�م� كـــ�# راســـت� قوتابخان���ك سا��"٢٠٠٧"دروستكراب8ت و پارە��ك� زۆر#

لN خ�رجكراب8ت ك�چ� ت�خت� رەشـــ� ت8دا ن�ب8ت، بۆ�� ب�ناچار# قوتاب�ان پ8شك�وتن و مامۆســـتاش دوامان ك�وت بۆئ�وە# بچ�ن بۆ ژوورGك ك� ت�خت� رەش� پN ه��واسراب8ت، ك�چوو�ـــن بـــۆ ژوورەك�# د�كـــ�، ئ�مجارە ت�خت�رەش8ك� پار سا�� ل8بوو، ك� ه�موو# شكابوو. زەنگ� وان�# س��8م ل�8دا مامۆستا وت�: با ســـN چـــوار دەق�# تر دابن�شـــ�ن بۆئ�وە# ب���كجار ئـــ�م راه8نان� ت�واوب8ت ئ�وكات ئ�وەم هات�ب�ر ك� وان�# ئ8م� ه�ر ل� موحازەرە# كۆل8ژ و پ��مانگاكان دەچ8ت؟!.

#��بۆ�� ل�كۆتا��دا دە�8م: ئاخۆ ئ�م قوتابخان�ك�ل�سا��"٢٠٠٧"ت�واو بووب8ت ئاواب8ت، ئ�# ئ�وان�# ل�ســـا&ن� ئا�ندە دروســـتدەكرGن و ئ�وان�# پ8شتر دروستكراون دەبN چۆن ب8ت.

"ئامادە(* دار(ن* كوڕان" ئ�و قوتابخان�(�� ك� سا,* "٢٠٠٧"دروستكراوەه�من شوان*

Page 7: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،7س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� لكۆ��ن�وە

شاخ�وان ع�ل� ح�م�د

ع��ب ن�ب�

ل�گ�ڵ ه�&گرتن ت�ل�فۆن�ك�دا، ب�خ� وت:"خ�را بگ�رە الم كار3ك ب�پ�ل�م پ�ت�". ن��-�شت دوو قس� بك�م، ت�ل�فۆن�ك�� داخســـت و ناچار مام ب�پ�ل� خۆم بگۆڕم و بچم� ما&;ان ن�وەكو شت7 ق�وماب7 وا داوا� هاوكار�م ل�دەكات. چووم� ما&;ان و ل� هۆ&�ك� س�رچاوەم گرت، ب� پ�رۆشـــ�وە وتم:" ب�خ�گ;ان Cپ ه;چ بووە وا زراو� منت بـــرد". ئاه�ك قوو&ب� س;;�كان ه�&ك�شـــاو وت:"من ل�ژ�انمدا وەكو هاوڕ3;�ك گ;ان ب�گ;ان ن-�ن;م ل�ت شاردۆت�وە ت�ن-ا ��ك ن-�ن ن�ب7 ئ�و�ش ئ�وە�� من گول;زارم ب� ت3Cك ه�ناو ل�ب�ر تCزۆر� دەم�وێ ت�Jق بدەم". گول;زار هات� هۆ&�ك�، ب�خ�رهاتن�ك گ�رم كردم �شـــت. ب�و قســـ���� ب�خ� چاو -�و، هۆ&�ك�� جئ�ب�Pق بووم، ح�پ�سام، ب� پ�رۆش�وە وتم:"ئ�وە قســـ�� د&ت� دەت�وێ ت�Jق بدە�"ت;ل� ن;گا��كدام7 و وت:"خۆ سوعب�ت ناك�م ب�ڕاستم�و تۆ ش ��ك�م ك�س گوتم با ئاگات ل�و ك��ن و ب��ن�ب7 من ب� ت3Cك گول;زارم ه�نـــاو ل�ب�ر تC زۆر� دەم�و� ت�Jق بدەم"دام� تر�ق�� پ�ك�ن;ن و ب� ه�&پ���ك�وە گوتم: باش� چ�ند پرســـ;ار3كت ل�دەك�م:"گول;زار 7Pم ب�ئ�گـــ�ر ��ك�ك ل�م ســـ;ف�تان�� ت�دا�ـــ� پســـ;ف�ت�كان;ش ئا�ا چاو ل�دەرە؟! ئا�ا ق�حپ���؟! ئا�ا دزە؟! ئا�ا ناشـــ;ر�ن�؟! ئا�ا خزم دۆست ن;;�؟! ئا�ا بـــ7 ف�رمان;ت دەكاو ســـ�رج�ت ل�گ�ڵ ناكا؟! ئا�ا دەست رەنگ;ن و كابان ن;;�؟!"زۆر ب�سارد�;�وە وەJم دام�وە:"ن�خ�ر ه;چ ل�و ســـ;ف�تان�� ت�دا ن;;�و ه�موو ئ�و س;ف�تان�� من ب�دوا�دا دەگ�ڕ3م ل�وەدا ه��� ت�ن-ا ئ�و ســـ;ف�ت� گو� ل� وەزع�ك� كردووە". س�رســـام مام، پرس;م:"ئ�� ئ�و س;ف�ت� چ;;�؟!"ن�خت7 س�ر� بادا:"ئ�� دەم�ك� دە&�م چ؟! من گول;زارم ب���ك تCه�ناو ل�ب�ر زۆر ت�C دەم�وێ ت�Jق بدەم"وتم:"ئ�وە ق�ت ش�رمت ب�خۆ ن;;� باستC و فســـم بۆ دەك�� ئ�وە قس�� پ;او ن;;�"ن�خت7 س�ر� ه�&كCاندو در3ژە� ب�قس�كان;دا:"با، با قس�� پ;اوە، قس�ك�شـــم ش�رم و ع��ب ت�دا ن;;� تا ل�م حا& ب ئ�وە� ل�ژ3ر ب�ڕە�� دە�خ�م� س�ر ب�ڕە، من كات خۆ� زۆر تام�زرۆ ب� ب;ن;ن گول;زار بووم ،چونك� ه�موو س;ف�ت�ك جوان ت�دابوو ل�جوانقس�خۆش، ب�ئ�دەب و ه�تا دوا� ن�مزان چۆن س�رنج راك�شـــام رۆژ3ك;ان وا ه�&ك�وت ب�ت�ن;ا بوو�ن وتم باشـــ� ت3Cك بك�م زۆرم ت;ن دا�� ب�رخۆ ت3Cكم كرد ه�ر ئ�وەنـــدە� مابوو ع�رد بل�رز3ن7، گول;زار دا�� ب�ر قاقا� پ�ك�ن;ن، ئ�م�م ب� فرس�ت زان ل�گ�ڵ وتن توخوا گول;زار ح��ام م�ب� ئ�وال روم�ت;م ماچكرد، توخوا خ�&ـــك بزان7 دەب7 ئ�و م�مل�ك�ت� ج�ب�Pم، ئ�وال� روم�ت;م ماچكرد، توخوا با ئ�م� ن-�ن ن�وانمان ب7، ئ�وال روم�ت;م ماچكرد، ئ�و ماچكردن� بووە ســـ�رەتا��ك پ��وەند� ل�گ�ڵ بب�ستم و ل�ماوە��ك زۆر كورت بچم� داخواز� و ب;گوازم�وە، جا ك�شـــ�ك� ل� س�رەتا� گواستن�وە روو�دا گول;زار ت�ب;ع�ت�ك ه��� تا دەخ�وێ ئ�وە� ل�ب�ردەستب7 ه�ر دەم دەجو&7 و دەخواو دەخوا ب7 دەست ب�ئاو گ��اندن، كات�ك دەخ�وێ ب� تCوفسئ�و ژوورە قانگ دەدا زۆرجار ل�ش;ر�ن خ�ودا ل�گ�ڵ شـــر�ق�� ت�C گول;زار ب�خ�ب�ر هاتووم �ا ل�ب�ر بۆن بۆگ�ن ژوورەك� ل�خ�و راچ�Pك;وم ئ�و ترس�م ل7 ن;شـــتووە ك;م;امان ل�دراب7 ئ�م�ش ش�وان�وە دووبارە دەب�ت�وە، من دووسا&� ش�وان� ب�وش�وە�� ب�ڕێ دەك�م، شـــ�و ه�بووە ل�گ�ڵ خ�وتن ئ�و ب� �ئ�ســـپا� چووم�ت� ژووەك�� ترو ب�ت�ن;ا� لنووستووم، س��رەك� ل�رە ل�وەدا�� ه�ندە ب�ڕ3زە �م و تـــ�واوش ب�زار Pب �ه�ندە چاكـــ� د&م نا�� پبووم�، ئ�وە�� ب�ســـ�رهات من ب�ڕاست دەم�وێ ج;ا ببم�وە ه�رچ�نـــدە دوا� ئ�و ژن�ك وەك �لئ�و كابان و جوان و ب�ڕ3زم دەستناك�و3ت�وە ب�Jم

ناچار�شم شان بدەم� ب�رێ". گول;زار ل�ســـ�ر ســـ;ن;�كدا دوو گالس ش�رب�ت و چ�نـــد كول;چ�و لـــ�دوو ف�خفور�دا مـــۆزو ترێ و ه�نار� ه;نا�� ب�ردەممان و ل�ت�كمان�وە دان;شت، ئ�وشـــتان�م ب� فرس�ت زان شـــت�ك ب�گو3چك�دا بچرپ�نم و ه�رچ�ندە ح�زم دەكرد ل�ه�موو م;وەكانم بخواردبا�� بـــ�Jم ف3Cكم ل� شـــ�رب�ت�ك� خواردو دەستم ك�شاوە چاوەڕێ بوو ��ك�ك;ان قس���ك بكا، ئ�وەبوو گول;زار زۆر� ه�و&دا دەست ن�ك�شم�وە، ب� بزە��ك�وە رووم ت�كردو وتم:"ل�ورۆژان� گۆڤار3كم خو3ندەوە زاناكان دە&�ن پ�و�ســـت� مرۆڤ ئ�واران با� ئ�وەندە بخوات ك� د& دە�باو برســـ ن�ب7 و زۆر خواردن بۆ ل�ش باش ن;;� جگ� ل�وە� دەب�ت� هۆ� ئ�وە� خـــ�و� ئاجرو باجر بب;ن7، ل�ه�مان كات هۆكار3ك� بۆ دروستبوون پرخ� پرخ و ئ�م�ش وادەكات زۆرجـــار ل�شـــ;ر�ن خ�ودا ئـــ�و مرۆڤ� ه�ناس�� بگ;رێ و بمرێ جا خۆ سوككردن ب�دەست ب�ئاو گ��اندن ل�و پ�و�ست;ان��� دەب7 ه�مووال��ك پ;ـــادە� بك��ن". گول;زار چاو ئ�بلـــ�ق بوو وەكو ن�شت�ر د&;م پ�كاب7 دەم7 دوان ب�خ��اڵ ل�ج;-ان خۆ� ه�&ن�ســـتا دوورو �خۆ� راماو چونك� ل�جنز�ك باســـ تCو تCزۆر�مان ن�كردەوەو ه�&ســـام چووم�وە ماڵ.. ه�فت���ك ب�ســـ�ردا سوڕاوە پ�ش م�ال� م�غر�ب ب�خ� ت�ل�فۆن كردو گوت :"خ�را بگ�رە الم كار3ك ب�پ�ل�م پ�ت�". ئ�وجارە ترسام ل� بC�ار� ��كجار�دا ت�Jق داب7، ك� چووم� ما&;ان ئ�وجا پ�شواز�;�ك گ�رم ئ�مالو ئ�وال� ماچكردم وت:"ل�وشـــ�وەوە� تۆ ئ�وقســـان�ت كرد گول;زار تCناكا بۆ�ـــ� ئ�م ئ�وارە�� خواردن�ك خۆشـــمان ل�ناوە تـــۆ م;وان من، زۆر سوپاســـت دەك�م و Cپ ئ�و ه�&و3ســـت�ت ق�ت ل�ب;رناك�م" ب�چاو3كل� پرســـ;اوە ســـ��ر3كم كرد :"دەباش� ب�Jم تۆش ل�مCۆوە ه�تال س�د سا& د�ك� دوور و نز�ك باس تC ن�ك��، ئ�وە قس�� پ;او ن;;�". زەردەخ�ن���كهات� ســـ�رل�وو وت:"ب�ڕاســـت تCكـــردن ع��ب� گ�Cان�وە ل�و ع��بتر"ب���كـــ�وە ب�رەو ناند�ن�ك� ه�&كشـــا�ن و ب���ك�وە ل�گـــ�ڵ گول;زار و ب�خ�دا

نان�ك خۆشمان خوارد.

لتورات تسن� ٥:٢٦ دە��: ئسماعل� كوڕ� ئبراهم، گوتوو�ت�: باوكم

ك� پرگندە، ئاوارەكراوبوو"١". ئارامجوالقـــ� دە��: ئبراهـــم ناو/ك� كۆنو ـــ، ب9م عرەب بزۆر شـــ3وە عرەب� ننوتقان كردووەو چاكتر�نان"٢" ئبراهم بوو. تق� عابد دە��: ئبراهم ناو/ك� كورد�و كـــورد ئم ناســـناوە� بســـر داب?اندووەو گوتوو�انـــ براهمـــ� واتا بـــرا� همووان، ئمش كات� بوو دوا� ئوە� لكوردســـتان خودا موژدە� پ3غمبرا�ت� دا�� و هنارد�سر ئو هۆزە كوردان مسور�، هكسۆس�، قوڕەشـــ�، هركـــ�، سرووج�"ســـوورچ�-

ن"..."٣"ألمنجد ف� االعالم – ط ١٢- دار الشرق ص٣: "منجد دە��: ئـــارام:- باوك� گالن� ئارامكان ســـامن!! بـــ9م درۆ�-دە��: ئارامن"دە�ـــ�: ئمان گل3ك� كۆچـــر� بوون لو9ت� رافدە�ن و ل قراغ رووبار� فوڕات� ناوەڕاست پ�دابوون و ل ئ3رانش، زمانك�ان همـــوو خ�ك� خۆره9ت� كـــۆن بكار�ان دەه3نا، ل ف�ستنش تا هاتن� عزرەت� كان بكار عسا هات،هر ئو زمان� ئارام

دەه3نرا. "٤"ـــكان گل3ك بوون المونجد دە�ـــ�: ئارامل دەوروبر� ســـدە� �١٣ پ3شـــ� زا�ن لباكوور� و9ت� ن3وان دووزێ و "واتا باكور� ع3راقـــ� ئم?ۆ-ن"و لســـر رووبار� فوڕات� ناوەڕاست نشـــتج3بوون، بش3كان بوون بخاوەن� شارستانت و ب?/ك� تر�ان چند ئمارات3ك� سربخۆ�ان لسور�ا دامزراند ك گرنگتر�نان ئمارەت� حما بوو ل ســـدە� �١١ پ.ز و ل تل بر ســـب و د�مشـــق ل ســـدە� ١٠-�٩ پ.ز بـــ9م ئمان ت3چۆالن ك لســـا�� ٧٣٤ پ.ز د�مشـــق كوت ژ/ر كان دەس9ت� ئاشـــور�كان، ب9م ئارامچونك زمان� نووسنان هبوو، زمانك�ان نك هـــر ت3نچۆ9، ب�كـــو هموو گالن� دەوروبر� ئوان و لهموو خۆره9ت� كۆندا بكاردەه3نرا چونك تاق زمان� ه�سوڕاندن� كاروبار� كارگ3?� و زمان� بازرگان� بوو، هتا هاتن� عســـاش ئم زمان كار� پ3دەكرا.. هتا چندان بـــش ل: تورات هر بزمان�

كان"نووسرابۆوە. "٣"كان"هورامئارامحصن كفا� ئم?ۆ پ�3 دەگوترێ: شرناخ پ�3 گوتراوە كبا �ان كپا �اقووت� حمد�

"٤" .دە��: ناوەك وش�ك� ئارام واتا –تاشبرد- ب كفا وش�ك� ئارام

�ۆنان� پ�3 گوتراوە: پتروس. كفا=عس�-س. ئم ناوە� بسر �ك� ل

�اوەرەكاندا ب?�. "٥"ناحـــوور: نـــاو� باپـــرە� ئبراهـــم بوو، شارەكشـــ� هر بم ناوە ناونراوە، شار/ك�

ئارم� بووە."٦""٧" .بلندا بنچن� وشك ئارام

كان لســـدە� �١٣ .پ.ز شا9و�ان ئارامه3نا� ســـر بابل و سر ئاشـــوور، پاشان

چوونت شام. "٨"كان: پ�ڤ� ئارام

كان كان زمان� ئاراملسردەم� ساسانبشـــ3وە�ك� فـــراوان ســـر� ه�ـــدا، ل نووســـنكاناندا، بـــ9م لخو/ندنوەدا ل نووســـراوەكان وش� بابت� وشـــ ئارامپهلو� بكار دەه3نرا، بۆ نموون: لنووسن بشـــ3وەزار� ئارام� دەنووسرا ملك، ب9م ب شا دەخو/ندرا�وە، ئم جۆرە نووسن�

ئارام� پ�3 دەگوترا هۆز وارش �ان زەوارش. ئبـــن ئلمقفع دە��: ژمارە� ئم وشـــ ئارامانـــ� كـــ لنـــاو زمانـــ� پهلو� بـــكار دەه3نرا ل ١٠٠٠ وشـــ پتر بوو، بۆ� خو/ندنوە� دەقكان� پهلو� زۆر زەحمت بووە ب9م ئوكت3ب پهلو�ان� ك لئاسا� ناوەڕاست نووسرانوە زمان� زەوار�شان ت3دا ك� زۆر� بـــكار نهاتووە، ئمش �ارمتم3ژوو و زانســـت� زمانوان� دا." "٩" همان كت3ب دە��: ئم شـــ3وە زوارش زۆر باو بو ل ئاســـا� خۆر ئاوا هركات� ل نووسندا پهلـــو� و ئارام� ت3كـــڵ بكرابا� پ�3

دەگوترا زوارش. ئبن ند�مش همان شـــت دە�� دەربارە� كان و زا�بوون� لناو پهلو�. وش ئارامپهلو�ش دووشـــ3وەبوو پهلو� باكوور= كان و پهلو� باشوور= زمان� ئشـــكان

كان."١٤"ساسانئرەم �ـــان ارم "ئـــارام= ئارام�=هورام�-ن"سربردە نووسكان� عرەب پ3ك نهاتوون لسر ئم شـــو/ن� ك شار�"ئرەم"� ل� بناتنراوە همدان� ل صفـــ�ت جز�رەتدا دە��: شـــار� ئرەم لج�3 د�مشـــق بووە ب�گش ئم ئســـتور بند�ن زۆران� ك

ل�3 ماوە. "١٠"مســـعود� دە��: جبروون� كوڕ� سعد� كوڕ� عاد لم شـــو�ن� د�مشـــق شـــار�

ئ3رەم� بنادكردبوو. "١١"القلقشند� همان شت دە��. "١٢"

ئبن عبدولحوكـــم ل فتوح مصر والمغربدا دە��:شـــداد� كوڕ� عاد شـــار� ئرەم� لـــ بابان� عـــدەن �ان ل ئســـكندەر�

دروستكراوە. مامۆستا س�د دە��: ئارام د�مشق گرنگتر�ن كان بـــووە، بۆ� زۆر ل م�بنـــد� ئارامل3كۆ�رەوان قناعتـــان وا� ك ئرام واتا ئـــارام و عاد�ش ئارام� بـــوون كوات عاد�

ئرەم هر عاد� ئارام. "١٣" ب9م ئبـــن خلدون مجلـــد ٢ص٣٥ ئم رەتدەكاتوە ك ئرەم شارب�، ب�كو دە��: ئو ئرەمـــ� ك ل قورئان نـــاو� هاتووە

مبستك هۆز/ك، نك شار. واتا مبست هۆز� ئارام، هۆزەك� حزرەت�

ئبراهم.س.حسن� بســـر� دەفرموێ: ئسكندەر� زوئلقرنـــن ملك بوو، و9تـــ� نمروود� كوڕ� كنعان� تا9نكرد، ئسكندەر موسnمان بوو لســـر د�ن� ئبراهم پ3غمبر.س. بۆ ر/زل3نان ل حزرەت� ئبراهم، ئگر بناوچو م�بندەكان� حزرەت� ئبراهمدا ب?ۆشتا� ل ئســـپك� دادەبز� و بپا دەڕۆ�شت تا

لسنوورەك دەردەچوو. ئسكندەر بابل و مدائنش� گرت. "١٦"

لـــ بابتـــ� تۆژ�نـــوە لســـر حزرەت� ئبراهم د/م خا�كان� ب ب�گ� زانست� هموو� ســـاغ دەكموە ك كـــوردە ب9م ل3ـــرە دەموێ خو/نر لـــوە بئاگا ب3نم ك ت3ك?ا� نووسنكان� عرەب� لمڕ نمروود و حزرەت� ئبراهم بوەندە بس� ل3دەكن ك حرزەت� ئبراهم ل ئاگرەك دەرچووە لگڵ ئوە� ئوان ئمانان پ3o3نا ســـر� خۆ� ه�گرت! نمروود�ش پ3شـــك�ك بۆماوە� ٤٠٠ساڵ چووە ن3و م3شك� تا كوشت�!! ب9م ئو ب�گ�� سرەوە ئگرچ� نوە چnو ب?/ك� ل� داخراوەت ژ/رل3و ب9م هققتك ئســـكندەر هاتـــووە و9تـــ� نمـــروود� كاو�كـــردووەو همـــوو ع3راقـــ� گرتۆتوە، هاتنكش� بۆ تۆ�� حزرەت� ئبراهم بووە، سر لشكر� ســـوپاك� ئسكندەر دەقاو

دەق خدر� ز�ندەبـــووە، ك كوڕ� �ك� لو ئمانداران بووە ك لگڵ حزرەت� ئبراهم لـــدوا� هاتندەر� ل ئاگرەكـــ� نمروود كۆچان كردووە. لشو/ن3ك� تر دەگ�ن ئم

ش. راستالمنجـــد ١٢- دار الشـــرق دە�ـــ�: جد�س و تسم"جد�س و گســـم"بگو/رە� هوا�كان� عرەب، ئمان دوو هۆز بوون ل عمالقكان واتا پاوە كلگتـــكان، ل نوە� ئرەم، ئم عملقانش وەك لچند شو/ن3ك� تر ئاماژەمان پ3كردووە زاگو مفتن� �كمنان دەڤر� ئخالت� ناو كوردســـتان� توركا�

ئم?ۆ�، كۆچكشان بم ش3وە� بووە: ئخالت= كوردستان� توركا� ئم?ۆ.

�مســـر= بهار�ـــكار� خۆر�ـــكان لگڵ هكسۆســـكان- پ3كـــوە كوردســـتانان

ج3o3شت و چوون مسر�ان داگر كرد. �

�من= كوتن ك3شـــ لگـــڵ فرعون هكسۆســـكان مسر�ان ج3o3شت و هاتن

�من�

حجاز مكو مد�ن= دوا� رووخان� سدە� مئرەب –تن حجاز

"كۆچ� عمالقكان=پـــاوە در/ژەكان و ب ق9فتكان= ترە�ك� كوردەكان".

شار� مد�ن= مد�نهر لژ/ر رۆشنا�� شار� مد�ن، مد�ن، مد�نـــ، مد�نتا با گۆلمـــ� زانار� لمڕ مد�ن ئو شو/ن� موســـا پ3غمبر.س. هانا� بردە برێ بۆ خۆت3دا شاردنوە لترس�

فرعون ل3رە ج� بك�نوە. مد�ن

موسا� تورات�"قورئانش-ن"و، خواك� ك ب عبر�"زمان� جولكان-ن" - "جاهوڤاە"� پ3دە�3ـــن، دە��: موســـا پ3غمبر.س. ك لترســـ� فرعون"هكســـۆس= ملكـــ شـــوانو/رەكان �ان ملك شـــوانكارەكان، لق3ك� كوردن لكوردستانوە چوون مسر�ان داگركرد ل پشتوان� خۆر�كان-ن" را�كرد چـــووە مد�ـــان و لقورئانـــش مد�ن�

پ3دەگوترێ. شارەزا�ان� تورات ئم شو/ن�ان وا د�ار�كردووە ل ســـناوە، برەو باكوور� دورگ� عرەب� ه�دەكش�، لســـر نخشكانان بهمان ش3وە د�ار�كراوە، ب9م لهچ دەق3ك� كۆن� مسر� ئاماژە بوە ندراوە ك و9ت3ك لسنا ه� بناو� مد�ان"مد�ن"، �ان شو/ن� بم ناوە كوتب3ت ال� سنوور� خۆره9ت� مسرو

ناو� مد�ن ب3ت. ب9م زۆر دەق ه� دەربارە� و9ت3ك دەدوێ كناو� و9ت�"متان�"ە، �ان"متان"ە، ب9م ئـــم و9ت� متان، كوتۆتـــ ئو پڕەك� ئمپراتۆر�ت� مسر و راستوخۆش نكوتۆت

سر سنوور� سنا. كوات ئو متان بگو/رە� دەق كۆنكان� مسر دەكو/ت ســـرەوە� پشد/ن� و9ت� شـــام ك ئوكات"لســـردەم� سره�دان� حزرەت� مووسا.س.ن"پ3دەشت� شام لژ/ر دەس9ت� مسر�كان بووە، مسر�كانش لئاخاوتندا پتـــ�"د، دال" دەكن"ت، تا"،

كوات متان� دەب3ت مد�ن�. �كـــ� نابـــ� ئوە�ـــ هققتكشـــ� لگڵ"فرعـــون" ل�3 بقوم� و، لترســـان راكات، و هر لناو خاك� مسر�شـــدا خۆ� حشار بدات"واتا هر لو ناوچ� بم3ن3توە، ك لژ/ر دەســـ9ت� فرعـــون ب�-"ب�كو ئوشو/ن� ك هانا� دەبات برێ دەب� و9ت�

متان� ب�، ك دەكو/ت باكوور� شام و و9ت� متانش بشـــ3ك بوو ل و9ت� خۆ�، و9ت� حور، ك كوتبووە سرەوە� ئو پشد/ن� ك باسكرا ئو�ش م�بند� باپران� مووسا

بوو.س."٧"تـــورات خـــروج: ٣٤: ١١ دە��: "وأرســـل ن والكنعا�ن، أمامك الزنابر فتطرد الحش

والفرز�ن، الحور�ن"خودا� موسا.س. ب مووسا دە��: وەرە ب?ۆ ل مسرەوە برەو ف�ستن، من لپ3شوە زەردەوا�ـــ، زەنگـــ ســـوورە"واتا ســـوپا� زەردەوا�-ن"دەن3رم بۆئوە� پ�3 تۆ خاو/ن بكنوەو كۆســـپ و تگرەت تووش نب�-ن" مـــن بهۆ� ئو زەردەوا9ن حســـكان ـــكان و فرز�كان و حۆر�كان و كنعان

دەردەكم" لسر ر/گات. س�د محمود قمن� بڕاست� س3رە� پ3كاوەو زۆر ب زانســـتانو بـــ ورد� ئم ب?گ�� ســـرەوە� ل3كداوەتوەو دە��: ئم گالن هچان نكوتوونت ســـر ر/گ� مســـر و فلســـتن ب�كو كوتوونتـــ باكوور�

ف�ستن."ل٥٨"ماد�ـــان، ســـ�د محمودقمنـــ� دە�ـــ�: ئم لو9ت� حور مد�ن"متان�"بشـــ3ك و9تش پ3شـــتر زاگو مفتنـــ� باپران� موسا بووە، و ك خوداك� موسا ب موسا� گوتووە: دەتبم و9ت3كـــ� فراوان ك و9ت� ماستاوو هنگو�ن ك تورات لهندێ شو/ن، ئم و9ت� ب جننت عدەن، خاك� ماست و هنگو�ن، ب بهشت� خوداش جننت و ئلرەب، ناودەبات كوات موسا دەب3ت بچ3ت و9ت� ئارابخت3س ك م�بند� حۆر�كان،

ل٥٧. فرموودە�كـــ� لـــ پ3خمبـــر.س. دەفرموێ:"ســـبحان جحان والدجل والفرات من أنoارلجن"لشو/ن�، لجات� د�جل، نل دانراوە ئمش ف�n3 ســـۆڤتنت� عرەبئگرنا نـــل ناخ3و/ت ناو ئم چوار رووبارە چونكـــ لخاك3كـــ� تـــرەوە دوورە لو9ت�

حور"كوردستان-ن". فرموودەكـــ دە��:"ل تورات ســـ�عون"و ج�حان"لـــ تورات-ج�حـــون-ن"و د�جلو فوڕات ل رووبارەكان� بهشتن ك عب دە��: پ3غمبر فرموو�تـــ�: نoر دجل تنبع من الجن" رووبار� د�جل لبهشت ه�دەقو�3ت" "٧". كوات جننت عدەن�، جنن الرەب، و9ت� بهشـــت، و9ت� چوار رووبارە و9ت� ماست و هنگو�ن هموو� �ك و9ت ئو�ش و9ت� حۆر�كان، خۆر�كان، كوردە خۆر

پرستكان، كوردستان. ســـ�د محمود دە��: تـــورات بم خاك

دە��: خاكـــ� چاوەڕوانكراو، أرض المحاد ل٥٧، ب�گش ئوە� ك كۆچك� مووسا دەردەكوێ ك خودا ناردوو�ت� بۆ و9ت� حور

وەك ل خروج�-٣:٨ هاتووە. ل3رە دەكرێ بپرسن ئاخۆ حۆر�كان ك3ن؟! س�د محمود دە��: م3ژوو نووسان� عرەب و تـــورات دانـــان بوە دانـــاوە ك عرەب لنوە� مندا9ن� ئســـماعلن و ل قحتانن ب9م ئسماعل كوڕ� ئبراهم پ3غمبرە.س. و ئبراهمش لو9ت� حورەوە راهاتووە، مادام و9تـــ� حور�ش ب جنت و عدەن ناوبراب�، كان"واتا بۆ� دەشـــ� هندێ لـــ عدنانئوانـــ� لو9ت�"عـــدن"ەوە، را كۆچـــان كـــردووە، هروەهـــا عدنانش"نوە�كـــ� ئسماعلش-ن"دەشـــ� لق3ك� ئم شپۆل كۆچكردووان برەو باشـــوور� عرەبســـتان هاتبن رەنگ هر ئوان ناو�ان لم شارە� ناو خاك� �من ناب� عدەن ب�اد� عدنك�

و9تك� پ3شوو� خۆ�ان.ل٥٩". سرە� حلب�: نووسراوە مندا9ن� عدنان�- پ�3 دەگوتـــرێ قس، ق�ـــس، و مندا9ن�

قحتان، پ3ان دە�3ن �من�."٨"س�د محمود دە��: ق�س� كاسب� ئگر عدنان� نوە� ئبراهـــم بن و لو كۆم� كۆچكردووانن ك لناوچ� كاسوە هاتوون، دەو�ت� بابلش تنoا لسر دەست� كاس��كان"كاشكان=كۆشـــكان-ن"كوتۆتبر دڕندەتر�ن شـــا9و و داگركردن لسا�� ٦٠٠.پ.ز. وشـــپۆل3ك� تر� ئم كۆچكردووان� كان بوون، ك ل كاس� شپۆل� هكسۆسدەوروبر� سا9ن� ١٦٨٠پ.ز چوون مسر�ان داگركـــرد، خ�ككـــ داگركـــراوە ك بم

داگركران�ان گوت: هكسۆس."٨"با بزانن بنچن� پ�ڤ� هكســـۆس بۆچ� بۆكوێ دەگڕ/توەو واتاك� چ� دەگ�ن�. س�د محمود دە��: م3ژوو نتووس� مسر� mmanithon مانشـــون ل3ك� داوەتوە هكسۆس، واتا: شوانكارەكان، الملوك الرعاە.

جمس هنر� برسند دە��: هكسۆس لدوو ب?گـــ پ3كoاتووە، ب?گ� �كم: هك، هك، واتا ملك، ب?گ� دووەم: سوس، واتا شوان.

هك،سوس= ملك شوانكان."٩" مونجد دە��: ئســـوس، شـــار/ك� كۆن ل كلـــكا ك م?ۆ كوتۆت ناو توركا"بشـــ� كوردستانك�-ن" ئو شو/ن� ك ئسكندەر لسا�� ٣٣٣ پ.ز سركوت بسر دار�ۆس،دا دار�ۆش� ســـ3م بمش دەرگا� خۆره9ت

لپ3ش ئسكندەر كرا�وە."١٠"

ئارام���كان ك�ن؟ع�بدولواح�د د�ب�گ���

Page 8: Badrxan 87

رەسوڵ ب�خت�ار

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،8س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� ر�پۆرتاژ كاتك

كتر� لناگ �ن

ب�رز� و نزم� ل�ه�موو شت$كداب�رز� ونزم ه���، مامۆستا ل�پۆلدا ب� قوتاب دە($ت ئاف�ر�ن نمرەك�ت بـــ�رزر بۆت�وە، �اخود پ$5دە($ت دەب$ت دا�ك وباوكت ئاگادار ببن�وە ل�ب�رئ�وە� نمرەك�ت زۆر نزم بووە، ئ�گ�ر واب$ت ناتوان5ت

ئ�مساڵ دەربچ5ت.ئ�مـــ� ل�ن$وەنـــد� پۆلـــدا، ب�<م ل�شـــو?ن� ب�رزەكانـــ پـــ�روەردە دە�بن@ ب�خۆپ5شاندان �ان قوتاب �اخود كات$ك ه�مـــوو قۆناغ�كان

خو?ندن ت�واو كرد دە�بن@.بـــاس ل�وەش دەك�ن ك� پ$و�ســـت� ئ�مسا( خو?ندن پل�� س�رك�وتووان دەب$ت ئ�وەندە ب$ت، د�ارە ئ�وەش پالن ون�خشـــ�� خۆ�انـــ� خۆ�ان

باشتر� ل$دەزانن.چونك� ه�ند?ك مامۆستا خۆشحا(ن پـــ�روەردە نو?ـــ ب�س5ســـت�مل�وە د�كـــ� ج�خـــت وه�ند?كـــدەك�ن�وە ك� س5ســـت�م� نو?�5ك�� پ�روەردە دەبوا�� پ$شـــتر كار� بۆ

بكرا�ا�� وزەم5ن�� بۆ رەخسا با.ل�ب�رامب�ر ئ�م�شدا قوتاب55ان دە($ن ل�مسا( خو?ندندا گوا�� س5ست�م�ك� گۆڕاوە ب�<م مامۆســـتا�ان ه�روەك خۆ�انن ه5چ شت$ك ل�ه�(سوك�وت وش$وە� وان� گوتن�وە�ان ن�گۆڕاوە.هـــ�روەك قوتاب55انـــ زانكـــۆش بۆت�وە زانكـــۆ دەوام ل�وەتـــ�� خو?ندنـــ وەزارەتـــ ل�بـــ�ردەم بـــا<ن داوا دەك�ن ر?ســـا� عبوور بگ�ڕ?ت�وە، ب�<م دوا� ب�ش$وە��ك د�كـــ� گ�ڕا�ـــ�وە، مامۆســـتا�انزانكۆش ه�م5ش� ل�ن$و محازەرە و ل�ب�ش�كان5اندا ئ�وە دەخ�ن� روو ك� ئاست زانست نزم بووە ودەخواز?ت

ب�دوا� ر?گا چارە��كدا بگ�ڕ�ن.ئ�مان�ش وەك ئ�وە وا�� كابرا��ك ل�مام�(�كردنـــدا ف$Oـــ ل$بكر?ت، ل$كراوە، ��كس�ر O$ف كات$ك ك� زانب@ س@ ودوو دە($ت ئاست رەوەشت زۆر داب�ز�وە، دوكاندارەك�ش بزە� دێ چونك� ئ�وڕۆ توان5و��ت ��ك$ك

ل�خشت� ببات.ك�چ ئ�و كاسبكاران�� ك� ب�ئارەق�� ن$وچاوان5ان بژ?و� رۆژان��ان پ��دا دەكـــ�ن، رۆژان� ل�دەســـت پۆل5س شـــارەوان ئ�وە� ب@ راك�ڕاك5ان�

شو?ن$ك گونجاو�ان بۆ دابن$ت.بـــ�راورد بك��ن� ئ�م� ناشـــكر?ت ل�ن$وان نمرە� قوتاب�55 ت�مب�(�ك� وئ�و عارەبانچ��55 ك� زۆر ب�سادە�دەورووبـــ�ر ه�مـــوو دەڕوان$تـــ� مامۆســـتا قوتاب�55 نمرە ب�رزەكان ك� ب�س5ســـت�م نو? خو?ندن زۆر

ب�ئا(ۆز� كارەكان ل$كدەدەن�وە.ه�مووش ل�ســـ�ر ئـــ�وە كۆكن ك� زۆر?ك ل�پلـــ�كان ب�ه�ر هۆكار?ك ب$ـــت داب�ز�وە، ه��ـــ� پ$5وا�� ك� رەوشـــت تاك�كان ئ�مTۆ ودو?ن@ ه���، ئ�وتۆ�ـــان ج5اواز��5كـــمتمانـــ� ب�ه5چ شـــ$وە��ك ل�ه5چ بوار?كـــدا ب�د� ناكر?ـــت ت�ن5ا ال� ئ�وان� ن�ب$ت ك� رۆژان� قســـ�� زل

وبر�ق�دار دەك�ن. ئ�و دروشمان�ش دورشم زەمان$كب�ه�مان ودە�ان�وێ ئ$ستا�� پ$ش ن�زم ورەزم زەمان پ$شتر خ�(ك

ه�(پ�ڕ?نن.داوا� د�موكراتـــ دەكات ل�ه�موو ن$وەنـــدەكان بـــ�<م كات$ـــك بووە بچووك5ـــش ب�ڕ?وەب�ر?كـــه�(ســـوك�وت د�كتاتـــۆر وەك دەكات، كات$ك5ـــش پ$5دە($ـــن ئ�م ه�(سوك�وتان� زۆر د�كتاتۆر�ان���، ك�چـــ ل�وە<مدا دە($ـــت پ��Tوە� كارگ$�T ب�مش$وە�� ن�ب$ت ه�رگ5ز

س�رك�وتن ب�دەست ناه$ن$ت.ئ�مـــ� وەك نموون���ك، نموون�� د�ك� گ�ل$ك زۆرەو پ$و�ست� ه�موومان ل�ئاست پل�� ب�رپرس5ار��ت داب5ن، قســـ�مان ه�ب$ت، ت�ن5ا نـــ�وەك چونك� وەك پ5اوان ب�ت�م�ن باسل$وە دەك�ن ئ�وە� ئ�مTۆ ل�ن$وەند� خ�(ك5دا خۆ� ه�(بك$ش$ت، رۆژ?ك د?ت ه�موو ر�ســـ�ك�� ل$دەب$ت�وە خور� چونكـــ� ه�ردەم خۆ� ل�گ�ڵ خۆ�ـــدا ب�گومانـــ� وئ�وگومان�ش رۆژ?ك ل�ن$و ئاپۆڕە��كدا ئاشـــكرا دەب$ت ئ�و كات پل�� راســـت�ق5ن��

ئ�و ك�س� ئاشكرا دەب$ت.

[email protected]

ئ�م گ�شت� پ�ە ل�رووداو� تا� راست�ق�ن�� حاج هاشم و پوورە س�عد��، ك� س�ردانب�شـــ�� ل�و كۆم��گ��"دارەتوو"دەكـــ�� دواوە، چۆ��وان���كـــ�� لـــ� ســـ�رەوە� خانوو1كـــ"١٥٠م"�، بـــ, ح�مـــام ل�قوڕ و گ�چ و چ�م�نتۆو بلۆك رووت دروستكراوەو ب�رچاوانـــت دەك�و1ت و ل�ن8ـــو ئ�م خانووە ســـ, مرۆڤ دەژ�ن، حاج هاشم ح�س�ن و ســـ�عد�� كان�ب و بژار هاشم، وەك خ8زان حاج هاشم دە�8ت: ل�كات خۆ� خ8زان8ك

زەنگ�ن شار� ه�ول8ر بوون�. س�رەتا روومان ل�حاج هاشم كرد ك� پ�او1كب� ساEچووە تا باس ن�هام�ت���كان خۆ� بگ1�8ت�وە ب�Eم، خ8زان�ك�� ك� دەكات� پوورە س�عد�� پ8 راگ��اند�ن ك� پ�اوەك��"حاجهاشم"ن�خۆشـــ�و زۆر ب�تـــ�واو� ناتوانـــ, قســـ� بكات و ت�ندروســـت باش ن���، بۆ�� روومان ل�خ8زان�ك�� كـــردو ه8نامان� دوان، تا ل�زار� خۆ�، خ�م�كان خۆ� بخات� س�ر :الپ�ڕەكان مانگنام�� ب�درخان و ئ�و گوتئ8م� خ8زان8ك زەنگ�ن ئ�م شارەبوو�ن زۆر ب�خت�وەر ژ�انمـــان دەگوزەراند خ8زان�ك�مان پ8كKاتبوو ل�"من و حاج و ســـ, كوڕەك�م ب�ناو�: ســـ�ردار و بژارو ه�وا ل�گ�ڵ دووكچ ب�ناو� ساه�رەو س�ورە"كچ8ك�انم ل, ج�ابۆوەو شـــوو�كرد ئ�وان تر ب���كـــ�وە ب�خت�وەر دەژ�ا�ن، كوڕ1كم ل� رواندز ســـا��ق قا�مقام بوو، رۆژ1ك�ان ب�شـــ�Pژاو� گ�ڕا��وەماڵ زۆر ت8كچووبوو، پ8ـــ وتم: دا�� ل�گ�ڵ پ�او1ك ع�رەب بۆت� شـــ�ڕم من�ش ل8مداوەو قاچبر�ندار بووە! ئ�وكات� دەســـ�Eت رژ1م زۆر ب�ه8زبوو، من�ش ل�گ�ڵ ب�ستن ئ�م رووداوە ك�وتم� هـــاوار و ق�ژاندن و قـــژ ڕناندن�وە، ب�ه�ردوو دەســـت�كانم لـــ� دەموچاو� خۆم دەدا، چونكـــ� دەمزان ئـــ�م رژ1م� چ�ندە دڕندە�ـــ� ه�رچ ل�دەســـت ب8ت و ب��و1ت دە�كات، ئ�وكات ما�مان ل�پشت"ئۆرزد�"بوو، ئ�ودەم� خانوو1ك ح�سۆ� براك�م ك� ل�چوار ژوور پ8كKاتبوو ك��بووم، خاوەن س�رما��كزۆرباش بوو�ن، ســـ��ارە��ك رەنگ زەرد� جـــۆر�"الدا"� ئ�وكات، ه�مان بوو، ه�روەها "لۆر���ك�شمان" ه�بوو ل� سا�لۆ دام�زرابوو بۆ گواستن�وە� گ�نم، خۆشم ب, ك�موكوڕ� مام��ـــ�م دەكرد جگ� ل�م خانـــووە پارچ� زەو���ك ترمان ه�بوو، جگ� ل�مان�ش"��ك ك�لـــۆ ز�1"م ه�بوو، ب�Eم ل�گ�ڵ ئ�م رووداوە ه�موو گ�انمان دەل�رز� چونك� ه�موو رۆژێ هاتووچۆ�ان پ8دەكرد�ن بۆ ت�حق�ق و ت�حق�ق كار�، ئ8مـــ�ش ب8زاربوو�ـــن بۆ�� خ�ب�ر�ان پ8دا�ن، ك�وا دەخر1ن� ز�ندان و گرتووخان�، ل�وان�ش� بزرمان بك�ن، بۆ�� ب�پ�ل� زۆرب�� ماڵ و مو�كمان فرۆشت و كردمان� پارە. ئ�م رووداوە ل�مانگ �انزەبوو دن�ا زۆر ساردبوو، س�رەتاش روومان ل�ئ8ران كرد ب�Eم ل�وێ چ8 ق�رەبا�غ و ق�بز بوو ه�موو Pبب�ن�ن!! تا بئ�ز�ـــ�ت و ناخۆشـــ���وە نز�ك��"١٠"مانگ خۆمان ل�وێ ماتكرد، ئ�و1مان ج8K8شـــت و چوو�ن بۆ"تورك�ا"ل�وێ ل�"دەرس�م"ن�شت�ج, بوو�ـــن، ل�ژن���ك هات� المـــان و كۆم��8ك پرســـ�ار� ل8كرد�ن ك� ئ8م�ش ب�س�رهاتك8شـــ�ك�مان بۆ گ�8ان�وە ئـــ�وان ب��ار�اندا

ج8گا��كمان بۆ داب�ن بك�ن، ئ�م�ش ب�حوكمئ�وە� ئاوارە�ن و پ�اوەك�م ب�ت�م�ن�، ل�گ�ڵ ئ�مان�شدا پارە��ك زۆرمان پ8بوو ه�رچ�ندە ل�كات فرۆشتن كاEكان زۆر زو�م�ان ل8كرد�ن ل�ه�ول8ـــر، ل�تورك�ا ب��ارمانـــدا كارگ���ك بلۆك دام�زر1ن�ن ك� داواك�مان بۆ شارەوانب�رزكردەوە ئ�وان�ش ب�خۆشحا����وە ل8مان�ان وەرگرت، س�رۆك شارەوان"فاتح"ناو1ك بوو، پ�او1ك زۆرباش بوو بۆمان، دراوس8مان بوو، بـــ��"١٠٠٠م"زەو� پ8مان دا، ئ�د� كارگ�مان دام�زرانـــد ب�بـــ, ه�چ ب�رامب�ر1ـــك ل�بر� زەو���كـــ�، ئ�م كارگ��� بۆماوە�"١٠"ســـاڵ ب�كارمان ه8نا، سود1ك زۆر� ه�بوو بۆ داهاتخ8زان�ك�مـــان، دوا� ئ�م ماوە�� ب��ار1كمان بۆهات ل�شـــارەوان ك�وا دەبـــ, زەو���ك� بدە�ن�وە شـــارەوان بـــ�Eم"كاك فاتح"پ8راگ��اند�ن ئ�م زەو��� دەب8ت� مو�ك خۆتان ئ�گ�ر هاتوو ب��"٨٠"مل�ۆن ل�رەمان پ8بدەن، ب�Eم كوڕەكانم ل�م كارگ��� زۆر ماندوو بوون، ح�ز�ان كرد كارگ�ك� بفرۆش�ن، زەو���ك�ش بدە�ن�وە، ل�دوا� قۆناغ وازه8نان و فرۆشتن

ل� كارگ�ك�، كوڕەكانم جگ� ل�بژار ب� ف�ت�ر� كار�ان دەكردو بژار�ش ل�كارگ���ك ب�ان بۆ دوور�ن"كابۆ"كار� دەكرد، كارگ�� ئ�جن�ب�ان پ8دەگوت، مانگان��"بژار""٧٠٠"ه�زار ل�رەبوو، پارە��ك چاكبوو، ناو� كارگ�ك�"س�رب�ست بۆ ل�نگ�"بوو، بژار ه�رچ�ندە ك�ڕوE�� ب�Eم خو1ندەوار� و هۆشـــم�ندە، لـــ�م ماوە��� ل�تورك�ابوو�ن ما� ئ8م� وەك پرد1ك لK8اتبوو بۆ كـــوردەكان ب�تا�ب�ت بۆ خزم�كان"ب�وام پ8بك�ن ك�س وا ه�بوو ش�ش مانگ ل�ما�ئ8م� بووە ب�و م�سروفات گران���� تورك�او ��ك فلوســـمان ل, وەرن�گرتـــووە، ��ك8ك ش�ش دان�ساڵ ل�ما��ك�م بوو ب�ب, ب�رامب�ر، ئ�وان�� س�ردان�ان دەكرد�ن بۆ غ�ر�ب ئ8م� ن�بوو، ب��كو بۆ چوون�دەرەوە بوو، ئ8ســـتا ئ�وان ل�ن8و خۆش ئ�وروپان و ئ8م�ش ل�ن8و

ئ�م ك�الوە��!!". ئ�نجا پاش ئ�م ماوە��ش ه�واو و ســـ�ردار گوت�ـــان خ��ك ل�ه�ول8ـــرەوە رادەكات بۆ دەرەوە، ئ8مـــ�ش دەڕۆ�ـــن ل�وكات� ژنم بۆ كوڕ1كم ه8نا، ه�ر ل�و1ش بۆ داوا� كچ�ك�م هاتن، ئ8م�ش دامان ب�شوو، ئ8ستا كوڕەكانم ل� ئ�وروپان، كاك� بژار�ش ل�ال� ئ8م� ما��وە،

پ�اوەك�م زۆر ت�ندروست خراپ بوو، ن�خۆش ك�وتبوو، ب�رل�وە� ن�خۆش ك�و1ت، و�ستمان ئ8مـــ�ش ل�تورك�ـــا ب�ۆ�ـــن بۆ"�ۆنان"ب�1ك پارەمان دا ب�ماس گرە قاچاغچ���كان ب�Eم ئ�وان ئ8م��ان ن�گ��اندە شـــو1ن م�ب�ست، خۆ�ـــان ل�ئ8م� شـــاردەوەو پارەك�شـــ�ان خوارد، ل�س�ر ئ�م رووداوان�ش ش�ه�دكردنبراك�م�ان ب�ناو�"ع�بدو�d كان�ب ش�ر�ف"پ, راگ��اند�ـــن ل�تاوان زۆرگر�ام، ه8ندەگر�ام تا چاوم تووش ن�خۆشـــ���ك بوو ه�ر ل�وێ وات�"�ۆنان"ن�شت�رگ�ر��ان بۆكردم، ئ8ستاش چاوەك�� ترم پ8و�ســـت ب� ن�شت�رگ�ر� ه��� كـــ� بـــ��"١٠٠٠"دۆالر� دەوێ، ك�چتوانا� ئ�م ن�شت�رگ�ر���م ن���، گ�ڕا�ن�وە تورك�ا، جگ� ل�وە� پارە��ك زۆرمان رۆ� ب� چوون�"�ۆنان"و ژن8Kنان كوڕەك�م و خ�رج ئـــ�و م�وانان�� ك� ل�المان دەمان�وە، حاجزۆر ن�خۆش ك�وت پ8 راگ��اند�ن، ك� ل�دوا سات�كان ژ�ان��ت، بۆ��دەب8ت بگ�ڕ�1ن�وە بۆ"ه�ول8ر"و گوت: دەم�و1ت ل� ن�تش�مان�ك�م ب�س�ر ب�رز� س�ر بن8م�وە، س�عد�� ب�ردەوام دەب, ل�گ�8ان�وە� ن�هام�ت���كان و:ل�والش�وە حاج هاشم د�ۆپ د�ۆپ فرم8سك ل�چاوان

د1ت� خوارێ و فرم8س�ك�كان ئ�وە دەردەخ�ن ك�وا چ�ندە ب�هانا� خ��ك هاتووە و ك�چتائ8ســـتا ك�س ب�هانا� ئ�و نا��ت، ب�چاو� گر�ان�وە و�ست بدوێ ئ8م�ش ر�كۆردەرەك�مان خســـت� ب�ردەم و گوت: من ل�ســـ�ر ئ�م حا��ش�وە ه�چ ب� م�سئول�كان نا�8م چونك� من ل�ســـۆز� زۆرم بۆ ه�ول8ـــر گ�ڕاوم�ت�وە ن�وەك بۆال� ئ�و ب�رپرسان�!! پوورە س�عد�� گ�ڕا��وە ســـ�ر قســـ�كان و گوت: ت8ك�ا� ماوە� مان�وەمان ل� "تورك�ا""٢٠"ســـاڵ بوو، ل�دوا� ئ�م ماوە�� ب��ارماندا ب� ��كجارەكبگ�ڕ�1ن�وە، ك� گ�ڕا�ن�وە خۆمان و جل�كانمان و ب�س، ل�م شارە گ�ورە ج8گا� س, مرۆڤوەك ئ8م� ن�دەبۆوە، ت�ا�دا بژ�ن، دن�امان ل, و1ـــك هاتبۆوە ��ك، ب�هـــ�زار حاڵ ل�ر1گا� كچ8ك ناســـ�اومان"١٢٥م"زەو�مان وەرگرت، ل�كوێ؟ ل�"دارەتوو"ه�ر ناو�"دارەتووە" ئ�گ�نا ه�رل�گوند دەچ8ت، ه�رچۆن8ك ب8ت شت8كمان ب�شت8ك كرد، ل�م خانووە ت�نKا ��ك ژوورمان ه���و ل�گ�ڵ توال8ت8ك ب�Eم ح�ماممان ن���، بۆ خۆ شـــۆر�ن�ش ه�ر لـــ�و ژوورە� ك� بۆ نووستن و م�وان و نانخواردن ب�كارد1ت ه�ر ل�و1ش خۆمان دەشۆ�ن، ل�كات خۆ شووشتن ��ك8ك ل�ود�ـــو� دەرگا دەب�ن ب�ح�رەس تا ك�س ب�س�رمان�وە ن8ت، ل�كات دروستكردنخانووەك� ��ك8ك"١٠٠"دۆالر� پ8دا�ن بۆئ�وە� س�ر� ژوورەك�� پ8بگر�ن، ه�رچ�ندە س�ر� خانووەك� توندوتۆڵ ن��� ل�ب�رئ�وە زەندەقم ل�باران چووە ئ�گ�ر دوو د�ۆپ باران ببار1ت ئاو د1ت�ژوورێ و ت�ڕدەب�ن، ت�نKا داوام ل�حكوم�ت ئ�وە�� �ارم�ت�م بدات ك� خانووەك�م ر1كخ�م تا ت�ڕن�ب�ن ل� زســـتاندا، ئ�گ�رچ ل�تورك�ا پارە��ك زۆرمان ه�بوو ب�Eم وەكو باسمكرد ك� ل�چ س�رفمانكرد، پوورە س�عد��� دە�,: زۆر پ�شـــ�مانم ك� گ�ڕامـــ�وە! چ�ندجار1ك ســـ�ردان ب�رپرســـان و پار�زگار� ه�ول8رم كردووە، پ8مان دە�8ن ب�ۆن بۆ ال� مانگ سور ك�چ س�ردان�شم كردوون ل�ب�ر ه�تاو ل�وێ ه�رسووتام ل�گ�رمان، ه8ندە� ل�س�ە بوەستم، جگ� لـــ�وە� خۆراك�ك��ان ك� پ8مان دەدەن زۆر ك�م�، ســـ��ر ل�وەدا�� تورك�ا ئ�گ�رچدوژمنـــ� بۆمان ب�Eم، ئـــ�وان مووچ��ان بۆ داب�ن كرد�ن و پ8شـــواز��ان ل8كرد�ن، ئ8ستا ل�ناو حكوم�ت خۆمم ك�س ل8م ناپرس, ك� بۆچـــ و ل8رە چ�دەك�� ئ�و ب�رپرســـان�� س�ردان�انم كرد ه�ر ل�دەرگا ر1گ��ان ن�دەدا پ8م، بچم� ژوورێ، ب�رلـــ�وە� ب�ۆ�ن پارچ� زەو���ك�مان ه�بوو پاش گ�ڕان�وەمان ل�دوا� ئ�م ه�موو دەردەس�ر��� پارچ� زەو��ك�مان كراوە بـــ� خانوو ك� ل�ر1ـــگا� م�خموورە، ئ�وكات ل�پ�او1كمان ك��بوو ب�ناو�"سما�ل خ�ل�ف�"ئ8ستا ك�داوا� ماف خۆمان دەك��ن، كوڕو كچ�كان ئ�و پ8مان دە�8ن: ئ8وە ه�چ

ماف8كتان ال� ئ8م� ن���. ئ8م�ش ه�ـــچ ب��گ���كمان پ8ن��� ك� ئ�م زەو��� ب�نـــاو� ئ8م�ب8ـــت، چونك� ل�گ�ڵ رووداو� كوڕەكـــ�م ب�پ�ل� رۆ�شـــت�ن فر�ا� ب�ناوكـــردن ن�ك�وت�ن ب�Eم دراوســـ8كانمان شـــا��دحا� ئ�م م�وزووع�ن، ئ8ســـتاك�ش بژار ل�ال� وەستا��ك كار� ف�ت�ر� دەكات و مانگ�ن�ك��"٣٠٠"ه�زار د�نارە، ب�Eم ب�شمان ناكات تا پاش�ك�وت8كمان ه�ب8ت و تائ8ستا

پارە� دەرگاو پ�نج�رەكان�ش ق�رزدار�ن.

گ�شت� چ�رۆك� خ�مناك� حاج� هاشم و پوورە س�عد��ئا: ه*من شوان�- ز�اد ئ�سماع�ل

ئ�گ�ر خ8را بچ�ن� ناو باب�ت�ك�وە و زووتر باسبك��ن و ل�ك8ش�ك� بدو�1ن ئ�وا دەب8ت ��ك�است باس پرۆســـ�� هاوس�رگ�ر� و فاكت�رەكاندواخســـتن �ان دروست ن�بوون هاوس�رگ�ر� بك��ـــن و دەب8ت باس ل�و فاكتـــ�رە خراپان� بك��ن ك� ناه8P8ت هاوســـ�رگ�ر� دروســـت بب8ـــت، ��ك8ك�ش ل� فاكتـــ�رە ه�رە گرنگ و ه�ست�ارەكان، ن�بوون شو1ن ن�شت�ج, بوون� بۆ ئ�و گ�نجان�� ك� هاوســـ�رگ�ر� دەك�ن و ما�ـــ نوێ و ژ�ان8ك تازە دروســـت دەك�ن، ن�بوون شو1ن ن�شـــت�ج, بوون هۆكار1كه�رە گ�ورە� پ�كخســـتن هاوس�رگ�ر���، ل� ئ�م�ۆشدا زۆرب�� ه�رە زۆر� گ�نج�كان ت�نKا ك8ش��ان، �ان ك8شـــ�� س�رەك��ان ن�بوونشـــو1ن و ج8گا� ژ�ان�انـــ�، ك� ناه8P8ت چ8ژ لـــ� ژ�ان وەربگرن و هاوســـ�رگ�ر���ك��ان ب�

س�رك�وتوو� ت�واوبك�ن .ه�مووشمان ئ�وە باش دەزان�ن ك� ئ�گ�ر ج8گا

و شو1ن ن�شت�ج, بوون ه�بوو، ئ�وا ه�موو كارەكان د�ك� ئاســـان� و چارەس�ر� دەب8ت، چونك� ئ�گ�ر خانوو، �ان ماڵ و الن���ك ن�ب8ت، ئ�تر ه�نگاوەكان ئـــ�و ژ�ان� نو��1 ل� كو1وە

دەست پ, بكات ؟ئ�گـــ�ر گ�نج8ك كورد� ئـــ�م وEت� ب��و1ت هاوســـ�رگ�ر� بـــكات و ژن ب8Kن8ـــت، �ـــان شووبكات، دەب8ت پ8ش ه�موو شت8ك ب�ر ل� خانوو بكات�وە، چونك� خانوو��ك ن�ب8ت ئ�د� چۆن و ل�كوێ بژ�؟ چۆن ماڵ دروســـت بكات و چۆن بخ�و1ت؟ چۆن م�ـــوان ب�ڕێ بكات و ل�كوێ دابن�ش8ت؟ چۆن و چۆن و چ�ندان چۆن

� د�ك�.ن�بوون شو1ن ن�شت�ج, بوون زۆرجار چ�ندان ك8ش�� ل8دەك�و1ت�وە و ل�وان��� زۆرجار ن�ك ڕ1گر ب8ت ل�دروست بوون هاوس�رگ�ر�، ب��كو ل�وان�شـــ� بب8ت� هۆ� ه��وەشاندن�وە� ئ�و

هاوس�رگ�ر� �� .ئ�م�� ك� دە�گ�8مـــ�وە چ�رۆك ن���، ب��كو ڕووداو1ك ڕاســـت�ق�ن��� و ل�م چ�ند ڕۆژە� ڕابردوودا ل� سل8مان ڕوو�داوە و ك�س خاوەن

ما��ك�، ما� مام خۆم� و ئاوا بۆ�ان گ�8ام�وە .

(دوا� ئـــ�وە� خانووەك�مان كرد ب�دووقات و خۆمان چو�ن� قات ســـ�رەوە، كوڕ1ك گ�نج هات و وت قات خـــوارەوەم بدەن, ب�كرێ و تازە ژنم ه8نـــاوە و چ�ند ڕۆژ1ك د�ك� د1م� ناو خانووەك�، ئ8م�ش ب�نرخ8ك ڕ1كك�وت�ن و وتمان ما� خۆت�، ك�� هات�ت ســـ�رچاومان، ئامۆژنـــم وت چ�ند ڕۆژ1كـــ پ8چوو، ژن8كب�ت�م�ن هات و وت ئ�� خاوەن ماڵ ل�كو��1؟ من�ش وتم ف�رموو خانـــم چ�ت دەو1ت؟ وتفdن ك�ســـ خـــاوەن ما�م دەو1ـــت، (وات� كوڕەكـــ�)، ئامۆژنم وت من�ش وتم من خاوەن ما�م و ئ�و كوڕە� باس دەك��ت، كر1چ�مان� و جار1ك� ن�هاتـــووە چونك� ژن دەگو1ز1ت�وە و چ�نـــد ڕۆژ1ك د�ك� د1ـــت، ئ�تر ك�وام وت ژن�، ســـ�ر1ك ه8ناو برد و ڕەنگ8ك گۆڕ� و ��كســـ�ر خواحاف�ز� كرد و ڕۆ�شت، ئامۆژنم وت ت8ن�گ��شتم و ب8دەنگ�م ل8كرد تا س, ڕۆژ دواتر كوڕە� كر1چ هات و وت ئ�و خانووەم ناو1ت و داوا� ل8بـــوردن دەك�م، وتمان بۆ ؟

وت من ب�و م�رج� كچ�ان پ8داوم ك� خانوو� خۆم ه�ب8ت، من�ش ل�ب�رئـــ�وە� ئ�و كچ�م زۆر خۆش و�ستووە، ناچاربووم ك� ئ�و درۆ�� بك�م و ب8Pم ئ�وە خانوو� خۆم� و ئ�و ما��ش كر1چ منن، ئ8ستاش ئ�و ما�� ل� ب��ارەك��ان پ�ش�مان بون�ت�وە و كچ�ك��ان پ8ن�دام و ل�8ان س�ندوم�ت�وە، ئامۆژنم وت زۆر خ�ف�تم خوارد و ب8تاق�ت بوم، وت خۆزگ� بموتا�� ب��, ئ8م� كر1چ�ن، تا ئ�و كوڕە ب�ئاوات خۆ� بگات و ئ�و كچ� بب8ت� هاوس�ر�، ئامۆژنم وت ناه�ق�شم ن�بوو، چونك� من ئاگادار� قســـ�� ئ�و كوڕە ن�بـــووم و ن�مدەزان ك�ئ�و ن�از� چ ه��� و

چ وتووە. دەكرا ل�س�رەتاوە كوڕەك� ب�م�رج ما�� باوانكچ�كـــ� ڕاز� ن�بوا��، چونك� ئ�وان وات� ما�� باوان، كوڕەك��ان ب�خانووەوە و�ستووە، ب�Eم كوڕەك�ش ل� خۆش�و�ست بۆ كچ�ك� ناچاربووە ئ�و ف�P8 س�رن�ك�وتووە بكات، �ان دەكرا ما�مامم ت8بگ���ن8ت و ب8Pت ن�از� شـــت8ك وام ه���، تا ئ�وان�ش قســـ�� كوڕە�ان بكردا��و

ن�از� كوڕە� ن�گب�ت حاص� بوا��.

ه�رچ�ندە ئ�م��ان درۆ��ك شاخدارە و دوا�ئ�و س�ە ه��دەما�راو ب� درۆك��ان دەزان، ب�Eم ل�وان��� ه�رچۆن8ك بوا�� باشتر بوا�� و دوا�چارەس�ر بكرا��، ه�رچ�ندە ئ�م�ش ك8ش��

ل8وە دروست دەبوو، ب�Eم ه�ر باشتر دەبوو.باش� ب�ئ8وە دە�8م تاوان ئ�و كوڕە چ��� ك� درۆ��ك وەها ل�و چ�شن� بكات، باش� گوناهچ��ـــ� گ�ر ئ�و كوڕە ن�ب8ت� خاوەن خ8زان و ژ�ان8ك خۆش و ئاســـودە؟ گوناه چ��� ك� ماف ئ�وە� ه�ب8ت بتوان8ت بب8ت� خاوەن ماڵ

و منداڵ و هاوس�رگ�ر� بكات. گ�نج8ـــك ل�م ووEت�دا ل�ســـ�رتا��تر�ن مافخۆ� ب8ب�ش� و ناتوان8ت هاوس�رگ�ر� بكات، ئ�و�ـــش ت�نKا ل�ب�رن�بون شـــو1ن و ج8گا� ن�شت�ج8بون، ئ�مجارەش ه�ر ل�ئ8وە دەپرسم، دەب8ت چارەســـ�ر� ك8شـــ�� هاوش8وە� ئ�و كوڕە و گ�نجان ووEت�ك�م ال� ك, ب8ت و ك, خ�مخۆر�ان ب8ت و ك, شو1ن ن�شت�ج8بون�ان بۆ داب�ن بكات؟؟ باوك كوڕ؟ ك�سوكار� كوڕ؟

�ان حكوم�ت و دەس�Eت؟

ك/ كر1چ� و ك/ خاوەن ماڵ...؟ه*من ج�م�ل

ب�ه�زار حاڵ ل�ر1گا� كچ*ك� ناس�اومان"١٢٥م"زەو�مان وەرگرت، ل�"دارەتـــوو"، لـــ�م خانـــووە ت�ن@ا ��ك ژوورمـــان ه���و ل�گ�ڵ توال*ت*ك ب�Dم ح�ماممان ن���، بۆ خۆ شۆر�ن�ش ه�ر ل�و ژوورە� ك� بۆ نووستن و م�وان و نانخواردن ب�كارد1ت ه�ر ل�و1ش خۆمان

دەشۆ�ن

"

"

Page 9: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،9س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� ب�رەوەر�

موحس�ن ئاوارە

رۆژان بوو

هروەك ر�كۆر دە��ت:"ئ�م لناوەوە� خۆمانوە دن�ا�كمان ه�گرتووە وەك چۆن ل دن�ا�كدا ن�شتج��ن، دەش% ل�رەدا جۆر!ك ئاو!ت�� لن�وان ئو دوو

ج�/ان بخ�توە". �ب�% هرلن�وانـــ�١٩٦٨-١٩٦٩ ك رۆ�� ل�پرســـراو�ت�م دەد� ل �ك�ت �قوتاب�ان� كوردســـتان ك كار!ك� ن/�ن� ئام�زو مترس�داربوو لژ!ر ساباتزەبرو زەنگ� بعس و رژ!م�ك� فاشست و د�كتاتۆر، بBم لگڵ ئوەشدا لو دن�ا� ئوسا ك ن�شتج% بووم، همان دن�ا لق و پۆپ رەگ و ر�شا�� زۆر� ل% ج�ا دەبۆوە، من�ش وەنب% همووكاتم ب تواوەت� بۆ خبات و ت�كۆشان ترخانكردب% ب�كـــو پ�وەند� و هاوڕ!�ت�م لگـــڵ زۆر لهاوتمنكانم فراوان بوو، ه� وا هبوو لگڵ ب�رو ن/�ن�� شـــاراوەكان� من نبووە بكارو ه�سوكوتكانم� نزان�وە، ل برادەرە هم�ش��كان� ناو كۆBنكمان ك زۆرب� كاتكان ب�كوە بوو�ن"ساب�ر جبار"ناو�"عرەب�"� پ�وەلكا بوو، هروەها"هاشم س�د نوور� و س�د عز�ز برزنج�"، جگ لوبرادەران ل�رەو لوێ كســـان� تر�ش هبوون، جا لبرئوە� خانووەكانمان"شرق�"بوون لكۆBن� تنگبر و چ�نراو ب قاوق�ژە� منداBن و دەنگ و دەنگ و ك�ش� هم�ش��، وەنب% ژوور� تن�او سربخۆمان هبووب% و دەرگا لسرخۆمان داخ�ن و وانكانمان بخو!ن�ن، بۆ� مل� ر!گامان دادەگرت و هر لكۆBنك دوور كوتبووا�ن چۆلوان� بوو تاك تاك ترومب�ل�ك. پا�سك�ل�ك ت�پڕ دەبوو، شـــار ئاوا جنجا�� و قرەبا�غ نبوو، زۆرتر برەو و!ســـتگ� شمندەفر �ا غاباتـــ� كوران لهول�ر دەچووم بدەم خو!ندن� دەرســـكان لچوون و هاتنـــوەدا، لوەزر� بهاران�شـــدا جـــار جار دەكوتم ســـر لپ� هوا� هرزەكار� و ت�ل چاو!ك� حسرەتبارم ل كچكان دەگرت و بز!و!كم ت�ابوو ك تا ئم]ۆش بب�ت كرەست� ش�عرەكانم و بزەو ت�رەباران� تڕ� ئوسا،

ئ�ستاش ش�عرەكانم بتڕ� بب�نموە. ١٩٦٧ ��كمجار لگڵ برا� شاع�ر"نوزاد رەفعت"�كترمان ناس� لسا�رۆژ� ه�نـــ� بوو، ســـرەتا� بهار، لگڵ چنـــد هاوڕ!�ك� تر ك ئوان لناوەنـــد� زازابوون و نـــوزاد رەفعت�ش لناوەند� كۆمـــار� قوتاب� بوو، �لئ�سكان �كمان گرتوە ك بر�ت� بوو�ن ل:"ئ�براه�م عبدولقادر دۆغرەمچو نوزاد رەئوف دۆغرەمچ� و ه�الل �اســـ�ن و نوزاد رەفعت و بندە"هر لب�ان��وە بدەم خو!ندن و جار جار قســـو نوكتو گفت و لفت رۆ�شتن، دوا� ن�وەڕۆ�ك� درەنگ خۆمان لدارەتوو ب�ن�وە، هند!ك خواردنمان لگڵ خۆماندا بردبوو، دوا� نانخواردن هر بدەم خو!ندنوە� وانكانمان گڕا�نوە بـــۆ ما�كانمان، ئ�تر ئـــاوا دەرس و وانكانمان دەخو!ند بتا�بت� ئ�م ك لچ�ن� هژارو مام ناوەند� بوو�ن، دواتر لگڵ كاك"نوزاد رەفعت"� شاع�ر ل�رەو لوێ دان�شت�ن و پ�اسكردنمان دەبوو، تا ئوڕۆژە� من داب]ام و چووم ر�ز� شۆڕش� ئ�لوول و ئو�ش چووە كۆل�ژ� ئاداب� بش� كورد� ل بغدا، لســـاBن� حفتاكان ك ش�عر�"ئســـپ�ك� با�درار"�"نوزاد"م خو!ندەوەو و!نك� لســـر الپڕەك دانرابوو زۆر پ% د�خۆشبووم ك بووە بشاع�ر و

پاشان�ش ئوەتا شاع�ر!ك� داه�نرو سركوتوو� ل% كوتۆتوە.ل"١٩٦٨"دا لگڵ برادەرەكم"ســـاب�ر جبار"ر!كوت�ن سفر!ك بۆ بغدا بك�ن، كاك ساب�ر بر لوسفرە� لسر� ر!كوت�ن دووجار� تر چووبوو بۆ بغداو شـــارەزا�� پ�داكردبوو. ب�كـــوە چوو�ن ال� باوكم و قناعتم ب باوكم ه�نا ك لگڵ ئو برادەرە ســـفر!ك� بغدابكم بۆچند رۆژ!ك �باوكم"٣"د�نار� سو�ســـر� دام% بۆ ســـفرەك، لهول�ر�ش ل شـــقامباتا گراج�"عبدو�e دا� خج%"هبوو لوەێ ن�رن دەوەســـتا بۆ بغدا ك ب"١٤"درهم سوار� ن�رن بوو�ن، ل بغدا ل ئوت�ل�"نزار"ل شقام� رەش�د دابز�ن نفر� ب"٦"درهم بوو، ل خوارەوە� ئوت�ل�ش چ�شتخان�ك� ل�بوو �چوو�ن ن�وەڕۆك� ب"١٢٠"فلس شلو برنج و گۆشت لسر� بت�رو تسلخواردمان، بۆ� ل�رەدا ئاماژەم بو نرخان كردووە تا خو!نر و نوە� ئ�ستا براورد!ك بكن هر ل نرخكان و ژ�ان� ئوسا� ئ�م ك قوتاب� بوو�ن چۆن

خو!ندنمان دەكرد. بغدا ســـ�حرو چ�ژو لزەت�ك� ئوتۆ� هبوو كـــ گڕا�نوە بۆ هول�ر، ل بهان�ك دەگڕام بۆئوە� جار!ك� تر بچموە، ئو سردەم ل شستكان و هتا ل حفتاكان رەگزنام� ع�راق� و پ�ناس�"ئحوال مدەن�"دەبوا� لبغدا دەرب/�نرێ بۆ گشت پار!زگاكان� ع�راق، ك پشوو� هاو�ن دەست� پ�كرد ل ١٩٦٨ ب بهان� دەره�نان� رەگزنام� ع�راق� سفرم بۆ بغداكرد، س% جار من�ان گڕاندەوە هول�ر گوا� مام�ك تواون��، دوعام دەكرد خودا� لو دەق� را�گر� تاكو ز�اتر هاتووچۆم بۆ بغدا مســـۆگرب�ت. رەگزنام� ع�راقـــ� بڕ!وەبرا�ت��ك� لگڕەك�"بتاو�ن"بوو لبغدا، بهزاران هاو رەگز� هموو شـــارەكان� ع�راق"ن�روم%"لو!دا كۆ دەبوونوە، ه� واهبوو دە�گوت: ئوە مانگ�ك ل�رەم، من�ش خۆ چوارەم سفرم كرد. ئوجارە لگڵ برادەرەكم"هاشم س�د نور� س�د جنجڕ"چووموە بۆ بغدا، هاشم زاو�ك�ان بڕ!وەبر� پۆل�س� كرخ بوو لبغدا، زۆر بئاسان� پۆل�س�ك� لگڵ دام و كارت�كـــ� دا�% بۆ بڕ!وەبر� رەگزنام� بغدا، ل رۆژ� ١٩٦٨/٨/٨ �ك ســـعات� نبرد رەگزنامكم وەرگرتوە، زۆر بد�خۆش��وە لگڵ س�د هاشـــم هات�ن شقام� رەش�د و پ�اسمان دەكرد جح�n و هرزەكاربوو�ن و زمان� عرەب�مان دەزان�،"هاشم"گوت�: وەرە با نوكت�ك بو دوكاندارە بك�ن، دوكاندار كابرا�ك� پ�ربوو، سفت�ك د�نار و ن�ود�نار و روبع� بدەستوەبوو دە�ژمارد، كابرا كلوپل� ئاســـن واتا"موعدات"فرۆش بوو، ن�وە� سفتك� �ژماردبوو هر لژماردندا بوو، هاشم پ�� وت:"عند پاك�ت گر!ڤن؟" وات پاكت

جگرە� گر!ڤنت ه�؟ پ�اوەك دەمارەكان� ن�و چوان� گرژبوون و پارەك� ن�و دەســـت� ل�دا�وەو ژمارەكان� ل% ت�كچوو و گوت�:"ولك روح كلب ابن ك....."وات ب]ۆ ه� سك كوڕ�...." ل�نگڕا�ن قسك تواوكات �ك پ% ب پ�كن�ن و تر�قانوە بپل

رۆ�شت�ن، لپاش ئ�م د�اربوو هر بۆ� بۆ�� بوو. ،�د�سان با بگڕ!موە سر مســـل� وەدەست ه�نا� رەگزنام� ع�راقبڕاســـت� زۆربـــ� ئوت�لـــكان بغدا هر لـــ پنجاكان و شســـتكان و حفتاكان�ش موســـاف�ران� لخـــۆ گرت و زۆرب� هـــرە زۆر�ان ه� هموو شارەكان� ع�راق بگشت� و كوردستان بتا�بت� لخۆ دەگرت. گردبوونوە�ان لبغدا بۆ مام�كان�ان دەره�نان� رەگزنامو پ�ناس�"ئحوال مدەن�"بوو، �جا ل ئوت�لكان� شقام� رەش�د زۆرب� ئوت�لكان كوردەوار� و شارەكانكوردســـتان� لـــ% دادەبز�ن، ب�ان�ـــان بجل� كورد� و بتـــاك و كۆمڵ دەب�نران هر كوردەو فا�ل�ك� لبن هنگل و ســـوار� پاس� ژمارە"٤"دەبوون �برەو"بتاو�ن"بڕێ دەكوتن. دەگ�]نوە ل"١٩٥٨"لبغدا خۆپ�شاندان�كگورە بسر شقامكانوە هبووە بۆ پشتگ�ر� ل دەسBت� كۆمار� ع�راق �و"عبدولكر�م قاسم"، خۆ پ�شـــاندەران چاو دەگ�]ن �ك�ك بدۆزنوە جلكورد� لبرب% بۆئوە� ووتاف بناو� كوردەوە ل�بدا. س�ر دەكن پ�او!ك رانـــك و جۆغ�ك� لبرەو فا�ل�ك� لبن هنگل، ه�بت ئو فا�لش هر مام�ـــ� رەگزنام دەره�نان بووە، لپ] كابرا� كوردە� رانكو چۆغ لبر ه�دەب]ن و دە�خن سرشـــان�ان، پ�اوە هاوار دەدات"لڕ!� خوا. ئان� س% جار عمل�ات"ت�ك]ا خۆپ�شاندەران دە��ن:"�ع�ش"ئو هاوار دەكاتوە"كورە هر پ�eوەكم ه�بگرموە"ت�ك]ا خۆپ�شاندەران دە��ن:"�ع�ش"تومز ئو

هاواران� كابرا� كوردە�ان بوتاف ل�دان زان�وە.

زنج�رە��كل� ب�رەوەر���كانم

ب�ش� ب�ست و چوار

قوتاب�ان� ناوەنـــد� كۆ� ب ب�روباوەڕ �و پ�وەند��ان ب ر!كخراوان� س�اســـدووبشـــ� زەق بوون، زۆرب�ان سرب �حزب�"تحرور"واتـــ حزب� شـــ�وع �ع�راقـــ�، ئوانـــ� د� ســـرب پارتد�موكرات� كورد- بدوا�� كوردســـتان- ب% ال�ـــن زۆر كم بوو گرچ� هندێ قوتاب� ئرككان� ئا��ن� ئ�ســـالم�ان وەك نو!ـــژ و رۆژوو لـــ مزگوتـــكان و قوتابخانـــ بئاشـــكرا بج% دەه�نا بBم هرگ�ز ر!كخـــراو� ئا��ن� لن�و قوتاب�ان و تنانت لناو شار�شدا بد�

ندەكرا. ســـاBن� خو!ندنمـــان لقوتابخانـــ� �ناوەند� جموجۆ�� س�اس� و حزبا�تزۆر پرە� سند ب گل% جۆر و لگل% م�دان خۆ� دەنواند، خۆ پ�شـــاندان و كۆبوونوە� جماوەر� و س�اســـ� و ئاهنگ� نورۆز و وڕوبڕوبونوە لگڵ دام و دەزگا� م�ر� توندوت�ژ� بخۆ�وە ب�ن� بتا�بت� لسرەتا� راپڕ�نك� گل� ع�ـــراق ل كانوون� دووەم� �نا�ر سا�� ١٩٤٨ ناسراو ب"الوثب"لهمان كات گفتوگـــۆو گـــرژ� و دەمتق تا رادە� ك�بڕك% و دەمقا�� هندێ جار دەست وەشان لن�وان قوتاب�ان� هردوو برە� ش�وع� و پارت� لن�و قوتابخانو

دەرەوە روو�دەدا. رۆژان� ســـاردو سۆ�و ســـرما� كۆ� ئ�مـــ� قوتاب�انـــ� پۆل� ســـ��م ل وان� وەرزشـــ� ب گ]پ گ]پ�"سۆب� دار"مامۆستا كر�م ئحمد و مام جالل دەكوتن دەم تق لبارە� ب�روباوەڕ� ماركس و ل�ن�ن ل روانگ� مســـل� كوردو ماف رەواكان� نتوە�� و گل% بابت� د�ك، لم ساتدا هستمان دەكرد حاج� عبدولرەزاق بڕ!وەبر� قوتابخان خۆ� لپشت دەرگا دانوساندوە، ئ�د� هر ئمبوو مامۆستا كر�م بۆماوە�ك بندكرا بدوا�� دەست� ل فرمانبر�

ك�شرا�وە. ناوەند� راســـتب% قوتابخان� ئوە� لم ســـردەم م�بند� خو!ندەوار� و رۆشـــنب�ر� و ن�شت�مانپروەر� گل

بـــوو، بڕادە�ك گر بـــراورد بكرێ لگڵ ئم سردەم زۆر پ�شكوتووتر �بوو، لهمان كات جموجۆ�� س�اسو حزبا�تـــ� رۆ��ك� تـــواو� دەنواند �دەرچوانـــ گلـــ% كات لهمـــان قوتابخانـــ� ناوەند�"تاق�كردنـــوە� بكلـــۆر�" لـــ دا�رەكانـــ� م�ر� ب مووچ� باش دادەمزران و ب ســـانا ئ�شوكار� خ�ك�ان رادەپڕاند، هروەها گل% لمان لتمن� كمتر لب�ســـت �ســـاڵ دەكوتن بن بـــار� ئرككانخ�زانـــ� و كۆم�Bت�، ژن�ان دەه�ناو �دەبوون بخ�زان و ئم د�اردە� كل�ن�گورە� لن�و كۆمڵ و ژ�ان� ئابوور� پ]كردەوە پ�و�ست�ك� تواو� داب�نكرد زۆر سوودبخشبوو، بش بحا�� خۆم باوكم حـــز� دەكرد من�ش ئم ر!گا� بگرم بBم من ز�اتـــر چاوم لخو!ندن

بوو. مام جالل لم قۆناغ هو��داو پ�گ� لبارە� خو!ندن و رۆشـــنب�ر� و ب�رو �باوەڕ� نتوە�� و لال�ك جموجۆ�س�اســـ� و حزبا�تـــ� لال�ك� د�، بل�متـــ� و ز�رەكـــ� و چاالكـــ� مام جـــالل زۆر ئاشـــكراو برچاوبوو زۆر خۆشو�ســـت بوو لال�ن مامۆســـتاو زۆرب� قوتاب�ـــان و خ�كان� كۆ� ل گفتوگۆو دەمتقو دەمقا�� پشوودر!ژ و م�دان فراوان لگڵ بناغو سكۆ� ب�ر� و فرهنگ� بت�ن و پتوو وەBم �حازربدەســـت. ب�روباوەڕ� و هستلچوارچ�وە� كوردا�ت� لقالب� ت�ۆر� ماركســـ� ل�ن�ن� دەسوڕا�وە. هرگ�ز ال�ن�ك� كوردا�ت� ب ورد و درشت��وە �فرامۆش نكردووە بزمان و نووس�نكـــورد�، م�ژوو و داب و نر�ت�، ه�واو ئامانجكان� و پاشڕۆژ� س�اس�، ماف رەواكان� نتوە�� و د�موكراس�، مام جالل هـــر لقۆناغ� ســـرەتا��وە �م�دان� خو!ندن و خو!ندنوەئام�زەكانفرهنگ و رۆشـــنب�ر� بۆ رەخسابوو، ژوور� تا�بـــت لن�ومـــاڵ و هروەها راد�ۆ ك لـــم كات زۆر كم بوو گل% كت�ـــب و رۆژنامكان� بغـــداو گۆڤارە رەنگاورەنگكان� م�سر� وەك:"الكواب االثن�ـــن، اخر ســـاع" زۆرجار كت�ب و گۆڤارەكانـــم ل�� دەخوازتوە �ان چاوم پ�دا دەخشـــاند. مام دجالل ش�دا�

�خو!نـــدن و خو!ندنوە بوو ئاســـا�نبوو لمبـــارەوە كت�ب و گۆڤار خۆ� لخو!ندنوە هرگ�ز راندەگرت لبر ب�ـــزار مانـــدوو نبـــووە لهمان كات خو!ندنوەكانـــ� وەنب% روكشـــ� و و وورد� بـــ زۆر لكۆ�كردنوەبـــ% ب�رت�ـــژ� وەر�دەگرت هرســـ� دەكرد �بۆ� لب�ـــروڕا دەرب]�ن و بۆچوونكان �س�اس� و نتوە�� بتا�بت� لكاتدەداوە، �دەمتقرەنگـــ گفتوگـــۆو وادەبوو پاش چندســـا�% ئاماژە� بۆ �نووســـر� كت�بكان دەداوەو دە�زانقبارە� چندەو لكوێ چاپكراون، مام جالل الو!ك� شۆخ و كارام و ر!كوپ�ك هم�شـــ پۆشـــتو پرداخ ئوەندە� �ل�� شـــارەزابووم كور!نـــ� و الو�تو رابواردنـــ� ال ئوەندە بهند نبوو، خمـــ� گل و دوارۆژ و خبات� دژوار� رۆژانـــ نپچ]او� لگ�� لم ئمجۆرە

م�دان� دوورخستوە. ل�ادمـــ رۆژێ لپۆل� ســـ�� ناوەند� وشـــ�ك� كورد� بۆم ندەســـورا �ا ندەهاتـــ ســـرزمان لبرخۆمـــوە گوتم:"وشـــ�ك� قۆڕە"�كســـر مام جـــالل بتووڕە��ـــوە ه��دا�ـــ% و گوت�:"ئم زمان� كورد�� ه�چ� قۆڕ ن�� خۆت ل�� نازان�"مام جالل دەم�ك بخم� زمان و نووس�ن� كورد��وە� ئوەندە� بۆ� دەكرا پار!زگار� دەكرد. بBم ج�� سرســـوڕمانلم سردەم گۆڤار�"س�خورم""٣" بئاشكرا زمان و نووس�ن� كورد� دەش�و!ن% و نابوت و

بردەســـت دەخم روو"شـــرەفد�ن كوردستان�" ل رەخنگرتن� ل وتارەكە�"ئم�نگرد�كالن�"ل گۆڤار� سرووە دە�%: لـــ كورد�دا"ئلســـ��اد"بكار ناه�ندرێ بBم س�اد ك هر س��اد� �فارســـ��بكار دەه�ندرێ ماناكشـــئاگال�بـــوون و چاول�كردنـــ. هروەها �دە�%: ه�جان بمانا� شاگشك �انشـــادبوون� زۆر، خۆش� ل رادەبدەر� كچـــ� كاك ئم�ـــن فارســـ��ك� نووس�وە، ه�جان، ئاشكرا� ئم دوو وش ناوبراو �ان� س��اد و ه�جان"الص�اد ع�رەبـــ� وال��جان"وشـــ�� رەســـ�نن"صا�د �ص�ـــد ص�ـــدا، هاج �/�ـــج ه�جانا"بBم شـــرەفد�ن �واد�ارە ئو�ش ئاگا� لزمان� عرەبن�� هردوو وشـــ� بفارس� لق�م داوە، تنانـــت مانـــا� هردوو وشـــ دەب% لفارســـ� گۆڕاب�ت، ن ســـ��اد ئاگال�بوون ن ه�جان شاگشك�، لمبـــارەوە لم چنـــد رۆژە ب ر!كت �كت�ب�ك�"خو!ندنوە"بۆ قوتاب�ان� پۆلس��م� سرەتا�� لئ�ران كت دەستم ه�بت بۆ ف�ركردن� منداBن ب نووس�ن و خو!ندن� فارس�، گل% ت�ب�ن� زەقم �هاتبرچاو جار� هرنب% لسدا چل �گشت� كت�بك بر�ت�� ل وش� عرەبرەسن ب فتحو كســـرەو زەمم و شددەو ئ�نجا مانا� وش عرەب��كان بفارســـ�، بBم ســـ�ر ئوە� گل% وش� فارس� ب وش� عرەب� مانا� هاسانكردن مبســـت دراوەتوە....! و روونكردنـــوە� گرچ� گل% لمان لگڵ مانا� عرەب� نستق بتواو�

نا�گر!توە بۆ نموون: بپرستم: تاعت كونم

سرغاز: شروع گام: قدم

پ�روز�: موفق�ت سرانجام: عاقبت

دشنام: فحش شا�ست: مناسب

ارامگاە: قبر، مقبرەپاكزاد: نج�ب

همپا�: مساو� پ�مان: ع/د

سو: گرفستمگر: ظالم

�ت�وە�فائق ج�م�ل... �ادەوەر���كان� خۆ# دەگ�ب�ش� چواردەه�م

پار!زەر فا�ق جم�ل پار!زەر فا�ق جم�ل

ورسوا� دەكات لژ!ر پردە� هونر� �كار�كات�ـــرو رخنو گا�توگپ گرچنوكeن� ئم ناكـــرێ ك ئم گۆڤارە �كل�ن�ك� گـــورە� ل ر!رەو� ئدەب �كـــورد� پ]كردۆتوە چند�ن ســـاBنرابردوو ئم چشـــن بابت� بخۆوە ند�وە، ســـ�خورم بمش�وە� زمان و نوسووس�ن ماف� رەوا� گل� كورد ل زمان و فرهنگ� رەســـن� باوباپ�ران پ�شـــ�ل دەكات، هو�ـــدان و تقالو ماندووبوون� چند�ن ساBن� نووسر و �ئد�ب� كورد لپ�ناو پاBوكردن� زمانكـــورد� بف�]ۆ دەدات. بـــۆ نموون وا چند دان�ك� ئم گۆڤارەم بردەست هندێ ل نووس�نكان� دەخم پ�ش چاو:"ئ�متحان� كفائ، دەل�ل� سفرو ســـ�احت بۆ ئوروپا ب ئ�سراحت، ئكسر، موالحزە، مسدەر� ع�ل فـــن و ســـقاف، ئنواع و ئشـــكال موافقتـــ� دەوێ، خبـــرو تعل�ق، تـــواو بوو، ماو�ت�" گل�ك� د�، بم ش�وە� دەگ�]نوە لكات� خۆ� مالكان شاناز��ان بزمان� عرەب� دەكرد. جارێ �ك لمـــان دەچ�ت"م�دان� كران"بۆ �بارەدارێ ب خاوەنك� دە�%:"حملحتب� ح�مارە ئسوەدەكت بچند دەراه�مـــ� محدودە ب�ـــع دەك�"واتا بـــارەدار� كـــرە رەشـــكت بچند درەهم� بژاردە دەفرۆشـــ�، هروەها ل بنز�نخانكان� ئ�ران بخت� گورە نووســـراوە:"جم�ح دوان�ات اك�دا ممنوع است"واتا گشت جگرەك�شان قدەغ�، جگ ل"است"وشـــكان� د� بزمان و نووس�ن� فارس� ن�ن. ه�بت كابرا� خاوەن بـــارەدار ل مال ناگات و دە�%:

جناب� مال من تورك� نازانم. سرنج ك�ش هرنب% ئوە� پنجاساڵ رابردوو� زۆرب� گالن� ئ�ران هزاران وشو زاراوەو نووس�ن و قسو گفتوگۆ� �رۆژانـــ� خ�كان ب زمان� رەســـن �گرچـــ دەدەن لق�ـــم �فارســـ �لبنڕەتدا گشت�ان ه�چ پ�وەند��كفام�ل� زمانوان� لگڵ زمانكان� ناسراو �ب ه�ند�-ئوروپ�، ك زمان� فارســـلق�ك لم فام�ل ن�� لزمانكان� د� �وەرگ�راوە بتا�بت زمان و نووســـ�ن

.�عرەبلمبـــارەوە نموون�كـــ� ســـرپ% و

لسا�� ١٩٥٣ نورۆز!ك كرا، مۆ�ت ل حكومت وەرگ�را، رەنگب% دووهزار تا س% هزار كس لم نورۆزەدا بشدار� كردو كم، كوردپروەرو ن�شت�ماندۆست ه�ـــ ك ئو نـــورۆزە� ل�اد نب�ت �ك لسا�� ١٩٥٣ لبرامبر وەزارەتشـــارەوان� هول�ـــر ســـازكرا، ئوكات برامبر وەزارەت� شـــارەوان� ئ�ســـتا �گۆڕســـتان بوو، لو نورۆزەدا خ�كشو!نان� د�كش بشدار��ان ت�داكرد، ف�ل�كان� شار� قوتاب�� �بتا�بتبغدا، هر ئوســـا�ش مـــام جالل لقۆناغ� �كم� كۆل�ژ� ماف لبغدا دە�خو!ندو، ئو�ش هات و بشـــداربوو لم نورۆزە� شـــار� هول�ر. هروەها ئوان� د�كش ك داوەت� ئم نورۆزە كران، بتا�بت� كوردپروەرەكان� شار� �هول�ر و دەشت� دزە��ات�، لوان ما� ،�ئحمد حمدەم�ن دووگردك� دزە�خۆ� و برا�كان�، موش�ر� عدۆ� بوو �لگڵ مندا�كان�، هروەها كوڕەكانحوســـ�ن� مال�، هروەها هاتن� مام جالل و قوتاب�ان� بغدا ك نورۆزەك� هول�ر�ان ز�اتر بجۆش و خرۆشتركرد، لم نورۆزەدا مال عبدو�e، ناسراو ب مال ماتـــۆڕ، بخ�رهاتن� خ�كك� دەكـــردوو، حســـن مســـتفا وتار� نـــورۆزەدا جوت�ارانـــ� هول�ر� لم خو!ندەوە، ك ئ�ستاش لژ�اندا ماوەو

هر لهول�ر دادەن�ش%، مام جالل�ش لبر ئـــو قوتاب�ان� كـــ لبغداوە لگ�� هاتبـــوون و هند!ك�ان عرەب �بـــوون، وتارەكـــ� خـــۆ� بعرەبخو!نـــدەوە، ئ�ســـتاش وتارەك� مام جاللم لب�رمـــاوە ك چندجار!ك لم وتارە بعرەبـــ� دووبارە� دەكردەوەو دە�گوت: ب]ۆنـــ دەرەوە لوBتكمان ئ� داگ�ركر�نـــ. ئوەبوو نورۆزەك دوور لك�شو شڕو ئاژاوە بڕ!وەچوو بهمان شـــ�وەش بخۆش� و شاد� كۆتا�� هات. ئ�نجا پاشان عون� �وسف بـــۆ� گ�]اموە ك ئم نـــورۆزە چۆن كراو، چۆن توانـــ� مۆ�ت لحكومت

وەربگر!ت. گوتـــ�: چووم بـــۆال� ســـع�د قزاز لبغدا، ك ئوكات سع�د قزاز وەز�ر� �ناوەخۆ� ع�ـــراق بـــوو، دە�%، گوتب ســـع�د قزازم گوت: ك هاتووم مۆ�ت�كمان پ�بدە� چونك ئمســـاڵ بن�از�ن لهول�ر نورۆز!ك� بئاشكرا بك�ن، گوت�: سع�د قزاز گوت�: ئاخر كـــوڕم عون� ئ�وە ئو نـــورۆزە� ك دەكن، دواتر ش�وع��كان بال� خۆ�ان �دە�شك�ننوەو بۆمن خراپ دەب�ت، عون�وسف گوت�: من�ش ب سع�د قزازم گوت: كوا ب��ن دەدەم ك ئم نورۆزە دەك�ن و ل�شناگڕ!�ن كوا كس و ه�چ �ال�ن�ك بۆخۆ� ئ�ستغالل� بكات. گوت

سع�د قزاز تلفۆن� بۆ نور� سع�د �كردو پ��گوت: ئوە پار!زەر!ك� گنجهول�ر هاتووە، داوا� شت�ك� وا دەكاو ج�گ� باوەڕ� من�ش بۆ� تكام وا� كئ�وەش رەزامند� بفرموون. ئ�نجا بمجۆرە نور� ســـع�د�ش رەزامند� �دەداو نورۆزەكـــ دەكر!ت، بڕاســـتئم نورۆزە بووە هۆ� وش�اركردنوە� �لـــروو� هســـت �تـــواو� خ�كلزۆرب� ئوكاتانـــ نتوا�ت��وە. چا�خانكان كاســـ�ت� ئوم كلســـوم ل�دەدرا، ئحمد سع�د هبوو، كوا تازە چند سا��ك بوو شۆڕش� م�سر كرابوو، ئوكات لهول�ر تن/ـــا دوو چا�خان هبوو كوا شت� كورد��ان ل�دەدا، لوان �الوك� كاو!ســـاغاو چنـــد برهم�كد�ك� ح�ران ب�ژەكان، چا�خانكان�ش: مچكۆو چا�حان� حاج� مست�ل� بوو، بـــBم چا�خانـــو دووكانكان� د�ك� ئوكاتـــ� هول�ر همـــوو� گۆران� و ئاواز� عرەب�ان ل�دەدا، بBم دوا� ئم نورۆزە� خ�ك�ك� زۆر هۆش�ار بۆوە �لروو� نتوا�ت�، ئوكات هســـتكرد ب تواوەت� و، كۆشا بۆ قوم��ت و م�للتك� خـــۆ�، ئگ�نا برلوە خ�كك هموو� عاشق� دەنگ� ئحمد سع�د و ئوم كلسوم بوو. عبدولوەهاب و فر�د ئتـــرەش و چند گۆران�ب�ژ� د�ك� عرەب گۆران��كان�ان هموو� لبركرابوون لال�ن خ�ك��وە، بBم ئو نورۆزە هم بۆ هست نوا�ت��ك هم بۆ ئاواز و گۆران� رەسن� كورد�،

وەكو كودەتا�ـــك بوو لهول�ر، بBم لدوا� ئم لزۆرب� چا�خانو دووكان و ماBندا خ�ك� زۆرب� هرەزۆر� الوك و ح�ـــران و گۆرانـــ� كورد�ان ل�دەداو خ�ككـــ لو گۆران�ان� پ�شـــووتر دوور كوتنوە. جا ئو شتانو هموو ئوشـــتان� د�كش ك عون� �وسف

،�بۆ كورد و هول�ر��ـــكان كردوو�تمشت�ك لخروار!ك.

كچ� زۆر بداخوە ئ�ستا دەستكوت�ك بد�/اتووە، خ�ك� كوردستان و هول�ر عون� �وسف و هموو ئو قارەمانان� وەكو ئو�ان ل�ادكردووە، وەكو ئوە� بدر!ژا�� م�ژوو ئوان ه�چ�ان بۆ ئم م�للت نكردب%، �اخود هر نبووبن. هزار رەحمت� ل�ب�ت، عون� �وسف همووجار!ك دە�گوت: كورد دەفتر� چاكو خراپ� ن��، ه�چ پ�وەر!ك� ن�� بۆ ل�كج�اكردنوە� باش و خراپ، بBم وە�eه� ئو راست� كرد، من�ش دە��م: �خۆز�ـــا كورد دەفتـــر� چاكو خراپدەبوو، خ�ك هبوو شۆڕشـــ� كردووە �ا هر شۆڕش بچك� ئوانوە كراوە، وەكو عر�ف عوسمان ك دەبوا ئمجۆرە مرۆڤان هموو�ان ئ�ستا پ�كر�ان بۆ دروستكرابووا�، �اخود هره�چ نب�ت شـــقام�ك �ـــا قوتابخان�ك�ان بناو كرابووا�، بردەوام لبرچاوان بووان و

�اد�ان بكرابووا�توە. �كات� خۆ� ئو شقام� ك ب بردەمنخۆشخان� كۆمار�دا ت�دەپڕ!ت، ل �تابلۆ�ك نووس�بوو�ان: شقام� عون�وسف كچ� ئ�ستا ئو تابلۆ� نماوەو ه�گ�راوە، خۆز�ا ئوان� ك قارەمانان كوردا�ت�ان دروستكردووە بوش�وە�� ئ�ســـتا بزر ندەبـــوون چونك ئوە� رابردوو� نب�ت داهاتووش� ناب�ت، ئگر ب�ر ل رابردوو نكر!توە، لداهاتووش

ب�ر لوان� ئ�ستا ناكر!توە.

ع�ر�ف سل�مان:��ك�م ن�ورۆز ك� ب� ئاشكرا ل� ه�ول�ر بكر�ت سا�8 ١٩٥٣ بوو،

ئ�و�ش ع�ون� �وسف مۆ�8ت� ل� وەز�ر# ناوخۆ وەرگرتبووب�ش� ه�شت�م ئا: ب�درخان

عر�ف سل�مانعر�ف سل�مان

Page 10: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،10س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� ر�پۆرتاژ

ح�س�ب� بابۆل�

ل� رۆژ� ماف�كان� منداڵ(ترافك ال�ت�كان)� كوردستان

ق�رەبا#غ�...!!! ل� ه�موو ســـوچ#ك دون�ادا ك�رن�ڤالرەنگاورەنگـــ مندا(ن ســـازدرابوو، ل� ما�2ك�� خۆ�ان�وە تا دەگات� قوتابخان�و باخچ�� ســـاوا�ان و شو4ن وەرزش و س�ماو تۆپ پ8 ب�ڕازاندن�وە و ش�ر�نو ع�شق و خۆش�و�ست��وە گ�ورە� ئ�م رۆژە�ان دەگۆڕ��ـــ�وە. ك�چ ه�ر ل�م رۆژەدا ك� ب�كوچ�و كۆ(ن شـــارەك�� خۆم گوزەرم كرد ئ�وە� ســـ�ماو رەنگئ�م رۆژەب8، ب�ســـ�ر روخسار� مندا�2 چاوگ�شـــ�كان گ�ل�ك�� مندا ن�بوو.. ئا� چ�ند خ�ممخوارد ك� ب�ن�نم ل�س�ر (ترافك ال��ت)ەك� كۆم�82 منداڵ پاك�تبن#شت و پاك�ت كل�نكس و شت�د�ك��ان ل�دەســـت�و ب�خ#را�ـــ بـــ�رەو روو� ئوتومب#لـــ�كان دەچـــن هـــ�ر بۆئ�وە� بتوانن بژ4و� ژ�ان ئ�م رۆژە�ان پ��دا

بك�ن.. ��ك#ك�ـــان هاتـــ� ال� من�ش بـــ�و كزە س�رما��� ســـب��نان كو2م�كان سوور ه�2گ�ڕابوون.. زوو شت�ك�م ل8 ك�R و تا پارەك�م بۆ دەره#نا ب�دەم قس�كردن�وە

:ل#مپرس * تۆ دەزانـــ ئ�مـــRۆ رۆژ� ماف�كان

مندا(ن�...؟ :ل� وە(مدا ب�زەردەخ�ن���ك�وە گوت

- با ماف گ�ورەكان ج#ب�ج#بكر� ئ�نجا ئاوڕ ل� ئ#م� بدەن�وە...ماف چ.. من ك�س ب�ج#]#شـــت، چونك� خو4ندنـــم ن�بوو م�سرەف قوتابخان�م بۆ بكات.. قســـ�� زۆرم مابـــوو، بـــ�(م (تراف�ك ت�ن]ا ناچاربووم ســـ�وزبوو ال�ت)ەك�

پ# ب\#م (ت�م�نت در4ژ ب#ت). من ل#ـــرەوە ئ�وە رادەگ���نم ك� قســـ� باقوبر�ق�كان ل#پرســـراوان ن� دەچ#ت� م#شك�وە و ن� ك�س�ش گو4 ل#دەگرێ و ن�خو4ندەوار4ك�ش دە�خو4ن#ت�وە.. د�ارە ئ�م ه�2و4ست�شم ل� ئ�نجام كۆم�82 زام س�خت بر�ن رۆژان�� گ�ل�ك�م�، كـــ� ��ك#ك�ان ئ�و مندا2ـــ� ب#دەراتان�ن ه�موو چارەنووس و داهاتوو و دوارۆژ� خۆ�ان ه�ر ب�زوو� ز�ندە ب�چاڵ دەك�ن و ناتوانن ه�چ ب�رنام� و ر4ژە��ك بۆ دابن#ن، چونك� ب�ر ل�ه�موو شت#ك ب�ر لـــ�وە دەك�ن�وە ك� چۆن بژ�ن.. ك8 ب�ر ل� داب�ن ژ�ان�ان دەكات�وە.. ك8 ل#�ان دەپ#چ#ت�وە.. راســـت�وخۆ پرســـ�ار4ك د4تـــ� ئـــاراوە و مـــن لـــ�ال� خۆم�وە د�ســـان ل�و ل#پرســـراوان� دەپرســـم.. ج�]ان�ان و(ت#ك پاس�پۆرت ئ�وان�� لـــ� باخ�2�ـــ� و ژن و مندا�2كان�ان ل� ف`ن والت ل�ســـ�ر باشـــتر�ن س�ست�م دەكات و ه�موو مندا�2كانـــ ب�خ#ـــو ماف#ك�ـــان پار�زراوە و ل�ســـا��� ئ�و ع�دال�ت���� ك� ه��ـــ� ك�س بۆ� ن�� دەســـت ل� كاروبـــار� ه�ـــچ ��ك#ك�ان وەربدات و خۆش ل#رە ل� ب� ب�هاتر�ن خانـــوو كـــ� ب�جوانتر�ن پ#داو�ســـتماڵ بـــۆ� رازاوەتـــ�وە و ت�ن]ا ژوور� نوســـتن�ك�� ب� (دەفت�رات) دۆالر� ل8 ســـ�رف كراوە و ل�ه�ندێ ل�و ما(ن�ش (ئ�س�وب�ا) رەشـــتال�كان كچ� ئ�گ�ر ن�ب8 بـــۆ خزم�تكردن ل#پرســـراوەك� ئ�وە ب#شك دوو گ�نج تازە پ#گ��شتوو ل� چ#شتخان�و قاوەخان�و چا�خان�ك�� كاردەك�ن و رەنگ� ه�ند4جار ت�م�ن ئ�م گ�نجان� �اسا� ماف منداڵ ر4گا� پ#ن�دا پ#داو�ست��كان ل�ب�ر ب�(م كاربكات، ژ�ان خـــۆ� و ه�ند4جار خان�وادەك�� ناچـــار دەب#ت هانا بۆ ئ�م جۆرە كاران� ببـــات.. ك�چ ئ�م ل#پرســـراوەش ل�و جـــۆرە بۆنانـــ�� كـــ� پ��وەند��ان ب� ماف مندا(ن�وە ه��� ل�ســـ�ر شاش�� ت�ل�فز�ۆن�كان و الپ�ڕە� رۆژنام�كاندا ب�و4ن���كـــ زل�وە هـــ�زار و ��كجار فرم#سك ت�مســـاح بۆ ن�بوون ه�چ ماف#ك پار4ـــزراو� منـــدا(ن ب4Rژێ و كۆم�82 ب�2#ن ب8 كـــردار ه�2دەڕ4ژێ و هـــ�ردوا� ه�فت���ك ه�مـــوو ل�ب�ر

دەچ#ت�وە. من نا2#م خان�وادە ل� دروســـت بوونئ�م د�اردە�� ه�چ رۆل#ك�ان ن��، ب�82 ئ�وان�ش ب�شـــ#كن ل�م د�اردە��، ب�(م ئ�گ�ر دەس�(ت س�ست�م#ك ئ�وروپ�ان� بۆ ئـــ�م مندا(ن� پ�ادە بـــكات ووردە، ووردە ب�ســـ�ر ه�موو ئ�و كۆســـپان�دا زا2دەب8 كـــ� دەب#ت� ز�ادبوون د�اردە� مندا(ن س�رش�قام�كان.. دە� بابزان�ن ئ�مســـاڵ ل�ڕۆژ� ماف�كان مندا2دا چبۆ ماف�كان مندا(ن كورستان دەكرێ.

زۆر ل�كچــــان كاتــــ� پرســــ ار�ان ل�دەك��ت و پ� اندە#� ت، بۆچ� ئاوا زوو ب�م ت�م�ن� ناسك� شوو دەك��ت، ل�وە'مدا دە#�: خۆ ئ�م� چ�ندسا#� وەكو ئ�وە وا�� لــــ� ب�ند�خان� بوو�ن و ژ�انمان ل�ناو ق�ف�سدا ب�ســــ�ر بردب�ت، ئ�گ�ر چوو�ن� ما#� م�رد4 خۆمان، ه�رچ ن�ب�ت، خۆ تۆزێ دن ا دەب ن ن، ه�ند6ك ان ز�اتر ل�م�ش دە#�ن: ئ�گ�ر ب�خۆش�و�ست ش ن�ب� و پ اوەك�ش ناش ر�ن ب�ت و داركار�ش بكر6ن هــــ�ر ل�ف�رمان�كان� باوك و برا باشترن و ئ�گ�ر پ او زۆر خراپ ش ب�ت ه�ر ل�ما#� باوك باشترە. كچان زۆرب��ان ل�س�ر ئ�وە �كۆكن ك� ئافرەت دوا4 شووكردن�، ئازاد� �كانب�رفراوانتردەب�ــــت و م�رد�ش ز�اتر ل�باوك و برا ق�درو ناز4 ژن ه�#دەگر6ت. ك�وات� ئ�وپرس ارە4

ك�ئ�م� ل�رە رووب�ڕوو4 كچان و ژنان� دەك��ن�وە، ئ�وە��، ئا�ا كچ ل�ما#� باوك �ا دوا4 شووكردن ئازاد4 ز�اترە؟ ئازاد� �كان� كچ پاش ما#� باوك فراوانتــــر دەب�ــــت �اخود ئ�و بAە4 ك� ه�شــــ� ب�رت�ســــكتر دەب�ت�وەو ئ�وەندەشــــ� ل� زەوت دەكر6ــــت. كچ�ك� شــــوون�كردوو ب�ناو4"رە�ان ع�ل�"ئ�و ل�مبارە��وە دە#�: م�س�ل�ك� ر6ژە� �و ب�پ�� م�ردەك� دەگۆڕ6ت"ك� نا#�ت ب ركردن�وە4 �و ه�مان م�ردەك�شم وەكوب ركردن�وە4 باوكم نقس�و ف�رمان� ك� باوكم پ�م دەدا، ئ�و�ش بۆم دووبارە ناكات�وە"ب�'م ئ�گ�ر هاتوو ئ�و كوڕە4 ك� د6ت� داوام، ب ركردن�وە��ك� پ�شك�وتوخوازان�4 ه�ب�ــــت و ج اوازب�ت ل�ب ركردنــــ�وە4 باوكم و براكانم، گ�ر ه چ شــــ� ن�ب�ت ئامادەم شــــوو4 �پ�بك�م"چونك� تاكوئ�ستا ل�ما#� باوكم ژ�ان�كزۆر داخــــراوم ه�بووە، ئ�گــــ�ر ل�ما#� م�رد�ش ه�روابــــم، ئــــ�4 كوا تــــام و چ�ــــژ4 ژ�ان"ه�ر ل�مبارە��وە"هــــ�رزاڵ م�ردان"�ش گوت�: ه�موو

شت� ك� داب�شكرا، ك�س�كان چ�ند4 ك�متر بن باشترە، چونك� ز�اتر�ان ب�ردەك�و6ت، بۆ�� من پ�موا�� تاكچ ن ئازاد4 خۆمان بۆخۆمان دەب�ت ب�'م ك� شوومان كرد دەب� ئ�و ئازاد� � ل�گ�ڵ م�ردەكانمان داب�شــــبك��ن و ك�متر دەب�ت�وە، ل�ب�ر ئ�وە من پ�موا�� كچ دوا4 شووكردن ئازاد4 ك�م دەب�ت�وە ن�وەك ز�اترب�ت. ه�روەها"سازان عوم�ر"�ش گوت�: ه�رچۆن�ــــك ب�ت ه�ر م�رد ز�اتر قــــ�درو ناز4 ژن ه�#دەگر6ت، ل�ما#� باوك ب�زۆر ل�چكت دەخ�ن� س�ر، ب�'م ك�م�ردت كرد ل�وان��� جلوب�رگ� ت�سك و رووت ش ل�ب�ربك�4 م�ردەك�ت ال4 ناخۆش ن�ب�ــــت و زۆر جار4 وا ه�بووە پ او ب�ژدار�شــــ� كردووە ل� ك�Aن� ئ�و جلوب�رگان� بۆ هاوســــ�رەك�4. شت�ك� د�ك�ش ه���، كچ ب�رل�وە4 شووبكات چاو4 زۆر ل�س�رەو بــــ�ردەوام رووب�ڕوو4 توانج و تان�و ت�شــــ�ر4 كوڕەكان� گ�ڕەك و شو6ن� دەوام� خۆ4 دەب�ت ب�'م ك� شووتكرد ك�متر ل�دەرەوە چاوت ل�س�رە،

بۆ�� من پ�موا�� ك� كچ دوا4 شــــووكردن ئازاد4 فراوانتر دەب�ت و ل�ژ�ان�ك� خۆشــــتر دەژ�ت جا �پ اوەك�4 ه�رچۆن�ك ب�ت"دا�ك� دان�ر"وت�كانسازان پشتAاســــت دەكات�وەو دە#�: ب�رل�وە4 شــــوو بك�م، رۆژ6ك ان دەرز�ــــم ه�بوو چووم بۆ ن�خۆشــــخان�، كر6كارەكانــــ� خانوو��ك� نز�ك ن�خۆشخان�ك�، گو6م ل�بوو، ��ك�ك ان دە�گوت: كامل مواس�فات�، ��ك�ك� د�ك��ان دە�گوت: من �، بۆ�� ه�رچ�ندە ن�خۆشبم ئ�وجوان� ن�خۆش ندەرز4 د�ك�شم مابوو ب�'م چ تر ن�چووم�وە بۆ �ن�خۆشــــخان�، ل�ب�ر ئ�وە ك� ت�ماشــــا4 ژ�انئ�وساو ئ�ستام دەك�م، پ�موا�� ك�ئ�ستا چاوم ك�متر ل�ســــ�رەو ئازادترم ل�وكات�4 ك� ل�ما#� باوكم بووم. ه�روەها"ســــ�رگوڵ �اس ن"ئ�م ش گوت�: من پ�موا�� كچ دوا4 شــــووكردن� ئازاد4 ز�اتر دەب�ت، س�رگوڵ ئ�وەش� گوت: ك� ئ�ستا ه�نــــدە4 دا�كــــ� ســــ�ركۆن�4 دەكاو ل�ه�موو ه�نگاو6كدا ب�دواوە��ت�، باوك و براكان� ه�ندە

س�ر4 ناخ�ن� س�ر"ه�مووجار6ك ب�رل�وە4 بچم بۆ بازاڕ �اخود ما#� خزم�ك� خۆمان، دا�كم خ�را دە#�: ل�چك ل�ســــ�ر بك�و ئ�و ت�نورە�� ل�ب�ر م�ك�و ت�سك�و، ئ�وە�ان ل�ب�ر بك�" بۆ�� د#ن ام كچ ك� شوو�كرد، ه�رچۆن�ك ب�ت م�ردەك� ز�اتر د#� رادەگر6ت و ئازاد4 ب�رفراوانتر دەب�ت، ب�'م تــــا ل�ما#� باوك ش ب�ت ه�ردەب� بۆ ئ�وان بژ�ن و خزم�ت ان بك��ن ب�ب� ئ�وە4 ه چ ماف�كمان :�ه�ب�ت. ه�روەها"ن�رم ــــن قادر"ئ�م ش گوتب�د#ن ا� �وە دە��Qم، ك�وا كچ دوا4 شــــووكردن ئــــازاد4 ز�اتــــر دەب�ت، م�ــــرد ز�اتــــر ئازاد�ت پ�دەب�خش�ت ن�وەكو ما#� باوك"من تاكوئ�ستا پاركــــم ن�ب ن وە، زۆرجار ب�ما#�وە دە#�م من ش ح�زم ل� � ب�م� پاڕك، دا�كم دە#�: ئ�گ�ر كوڕ6ك پ�الرت ل�بدا �ا دەبــــ� خۆمان ب�دەنگ بك��ن، �ا دەب� ب� شــــ�ڕو دەنگــــ� دەنگمان و ل�وپاڕك�

ئابAوومان دەچ�ت، جا ن� ت باشترە".

كچان ل� ما#� باوك �ا دوا� شووكردن ئازاد��ان ز�اترە

تو6ژەر6كـــ� كۆم�'��تـــ� دە#�ـــت: متمان� ب�خۆن�بوون ل�ســـ�ر خود4 ك�س�ك� خۆ4 رادەوەست�ت، مرۆڤ دەتوان� وا ل�ب�رامب�رەك�4 بكا ك� خۆ4 چۆن� پ�خۆش�، ب�رامب�رەك�4 ئاواب�ت بۆ4. مامۆستا ئا' دەش�Q: ب�بAوابوون ب�خود و ج�ب�ج�كردن� ئ�و پ�شن ازان�4 ك� بۆخۆتت د�ار�كردوون دەتوان� باوەڕ و متمان� �ك� كۆل�ژ، بۆخۆت بگ�ڕ6ن �وە. كچ� قوتابئ�و پ� وا��، خ�زان رۆ#� س�رەك� دەب ن�ت ل� بن ات� ك�سا��ت� ه�ر ��ك�كمان. س�لوا رەشـــ د پ� وا�� ك� ن� دەس�'ت و ن�ژ�نگ�و دەوروبـــ�ر ب�قـــ�د خ�زان و دا�ـــك و باوك � � ل�ســـ�ر پ�روەردەكردن كار�گ�ر� ـــان نتاك،ئ�وك�س�4 ل� خ�زان دەك�و6ت� ن�و ژ�ان �و ت�ك�ڵ ب� كۆم�#گاو دەوروب�ر دەب�ت، چوەرگرتب� ئ�وەش دەب�خش�ت�وە، ه چ ك�س ســـوودم�ند ناب� بۆ كۆم�#گا گ�ر ئ�وك�س� ســـوودم�ند ن�بووبـــ� ل�ن�ـــو خ�زاندا، ه چ ك�س�ك ناتوان� �ارم�ت دەرب�ت بۆ دەوروب�ر و خاك و ن�ت�وەك�4 گ�ر ئ�وك�ســـ� خود4 خـــۆ4 �ارم�ت� ن�دراب�ـــت ل�ناو خ�زان�ك�4

�خۆ�ـــدا، بۆ�� ه�ر خ�زان� ك� بتوان� تاك�كباوەڕپتـــ�وو متمان� ب�خۆبـــوو بن�ر6ت� ناو كۆم�#گاو، ه�ر خ�زان ش� ك� تاك�ك� ترسنۆك و باوەڕ ب�خۆ ن�كردوو دروســـتدەكاو، ن�وەكا كۆم�#گا،خود4 خۆش� ناتوان� چ�ژ و سوود

ب�خۆ4 بگ���ن�. �ه�روەها"س�ل نا ع�ل�"ئ�و�ش وەكو كچ�ك �ما#�وە ب�ژدار4 خۆ4 كردو، ئ�و�ش ن�بوونمتمان�و باوەڕ ب�خۆبوون� گ�نج پۆ پ�روەردە4 خ�ـــزان و قســـ�وپ��وەند� �كان� دا�ـــك و باوك گ�ڕانـــدەوە، چ پ��وەند4 خۆب�خۆ، چ پ��وەند4 ج ـــا4 ئ�وان ل�گ�ڵ مندا#�كان ان ك� دواجار ئ�م مندا'ن� گ�ورە دەبن و ن�وە4 �دواڕۆژ دروستدەك�ن، س�ل نا ل�وەوە دەست �پ�كرد ك� زۆرجـــار باوك ن�توان� ئ�رك�كانس�رشـــان� خۆ4 ب�ت�واو4 ج�ب�ج� بكات، �اخود ل�كار6ك� رۆژان��دا ف�شـــ�ل ب�Vن�، �ب�ه�مان ش�وە دا�ك ش ك� ن�توان� دا�ك�كس�رك�وتووب�ت، ه�ردوو ال�ان ف�ش�ل� خۆ�ان ب� مندا#�كان ـــان ق�رەبوو دەك�ن�وەو داوجار ئ�م ه�#و6ستان��ان رەنگدان�وە4 خۆ4 دەب�ت بۆ دواڕۆژ، ه�روەها زۆرجار چ باوك و چ دا�ك ب�#�ن� شت� ب� مندا#�كان ان دەدەن و پاشان �ب�ج� ناگ���نن ئ�مـــ�ش كار�گ�ر4 ئ�ر6نبۆس�ر ك�سا��ت� تاك�ك� دەب�ت ل�دواڕۆژدا.

جا ئ�م� ئ�گ�ر دا�ك و باوك�ك� رۆشنب ر �ا مام ناوەند4 وەربگر�ن ئاوا��، ئ�4 ئ�گ�ر ه�ر ل�بن�ڕەت�وە، دا�ك و باوك�ك� ن�خو6ندەوارو جاه ل بـــن، دەب� ئ�م ن�وە�ـــ�4 ك� ل�ژ6ر دەســـت� ئ�وان پ�روەردە دەب� چۆن تاك�ك و، چۆن متمان�و بAواب�خۆبوون�ك ب�م گ�نجان�

بب�خشن. "د�ار4 حوســـ�ن" ئ�و�ش بـــاوەڕ4 وابوو ك� حكومـــ�ت ب�پل�4 ��كـــ�م و ئ نجا ژ�نگ�و �دەوروب�ر رۆ#� ســـ�رەك ان ه��� ل�ن�بوونمتمانـــ�و باوەڕب�خۆبوون� گ�نـــج" ل�وڕۆژان� ل�گ�ڵ كچ�كـــ� هاوڕ6م چوو�ن� پارك، ��ك� ل�چاود6رەكان� پارك ب�دوامان دەڕۆ�شـــت و �چاود6ر4 ئ�م�4 دەكرد، پاشان ب� ق�م�رە��كدەبZ پ كاب چ�ندجار6ك ب�دەوروپشـــتماندا سوڕا��وە، ئاخر گ�نج ك�ن�توان� ب�ئارەزوو4 خۆ4 پ اســـ���ك ل�گ�ڵ خۆش�و�ست�ك�4 خۆ4 بكات بAواومتمان�وچ� ب�خۆ4 ب�ت و چ

د#� ب�م ژ�ان� خوشب�ت". پاشان دووهاوڕ6مان ب���ك�وە دواند، ئ�وان ش ب روبۆچوونـــ� ج اواز بـــ� ��كتر�ان ه�بوو، شاكر دە�گوت: ئاخر من چ بAواو متمان���كم ب�خۆم و ب�و ژ�ان� ه�ب�ت، ك� ت�م�نم ب ست و دووساڵ ب�ت و خۆش�و�ست� خۆم ه�ب�ت بـــ�'م ل�ب�ر ب�شـــو6ن� و ن�بوونـــ� خانوو

ن�توانم ژ�ان� هاوســـ�ر4 دروســـتبك�م، من حكوم�ت ب�خ�تابـــار دەزانم ك� وا4 ل�گ�نج كردووە، متمان�و بAوا4 ب�خۆ4 ن�ب�ت، چۆن دەبـــ� حكوم�ت ب�رنام�4 بۆ گ�نج پ�ن�ب�ت و زەو�ـــان ب�ســـ�ر داب�شـــن�كات بۆئ�وە4 �ل�ه�و#ـــ� دواڕۆژ4 خۆ�اندابـــن، ئ�4 بۆچحكوم�ت� ب�عس ه�رچ�ندە زۆر خراپ ش بوو �ب�'م ب�رنام�4 زەو4 داب�شـــكردن و پ�دانسلف�4 ع�قار4 ه�بوو، بۆ�� من حكوم�ت ب� ب�رپرس ار دەزانم ل� ن�بوون� متمان�و ب روڕا ب�خۆن�بوون� گ�نج،پاشان، خال د ك�ر�م ك� هاوڕ6� شاكربوو گوت�: ب�داوا4 ل�بووردن�وە، من ه چ ل�گ�ڵ قســـ�كان� كاك شاكر ن م�و ب روڕام ت�واو پ�چ�وان��� ل�گ�#�، من دە#�م: با خ�زان، دا�ك و باوك ل�مبارەوە ك�مت�رخ�م ن�بن و خۆ�ان ب� ب�رپرس ار بزانن ب�رامب�ر ب� مندا#�كان ان"باوك�ك ك� داهات�ك� د�ار�كراو4 ه�ب�، ن�توان� دواڕۆژ4 كچ و كوڕەكان� ت�ئم ن بكات،ئ�4 چۆن ه�ق ب�خۆ4 دەدات ك� ش�ش كوڕو پ�نج كچـــ� ه�ب�ت، ب�ر ل� حكوم�ت، نابـــ� ئ�م باوك� خۆ4 ب ـــر ل�وەبكات�وە ك� ل�دواڕۆژدا چۆن پ�داو�ست� و خانوو و نان و جلوب�رگ ان بۆ داب ن بكات، من دە#�م: ئ�گ�ر ل�سو�د�ش خ�زان ب�رنام�4 بۆخۆ4 ن�ب�ت و ه�ر ژن و م�رد6ك، ه�شت نۆ مندا# ان ه�ب�ت،

حكوم�ت� ســـو6د4 دەست�و وەستان دەب�ت �كان ان، ل�ب�رامب�ر داب نكردن� پ�داو�ســـت �بۆ�� ب�رل�حكوم�ت دەب� دا�ك و باوك ب�پ�بژ6و4 و داهات� خۆ�ان ئ�وە د�ار4 بك�ن ك� چ�ند مندا# ان ه�ب�ت، بۆئ�وە4 ل�دواڕۆژ ه�ر

خۆش ان چارەس�ر4 ك�ش�كان ان بن. ه�روەهـــا خال د ئ�و�ش گوت�: ك� حكوم�ت ت�نVا ل�ســـ�ر��ت� چاود6ر4 دارا�� ه�ب�ت و ر6گا ن�دا ك� س�روەت و سامان� و'ت ب�ف Aۆ بAوا و ك�سان� ن�فس نزم گ�ندە#� پ�وەبك�ن، �ئ�رك� حكوم�ت، پاراستن� سنوور و داب نكردنئ�من و ئ�مان� ناوەخۆ�� و پار6زگار4 ل�گ ان �كان بـــكات، بۆ�� و ما#� هاون شـــت مان �خ�#ك� ل�ن�بوون� متمان�و باوەڕب�خۆن�بوونتاك ب�بAوا4 من ه چ ب�رپرس ار6ت� ب�ئ�ستۆ ناگرێ و ب�رپرس� ��ك�م خ�زان و كۆم�#گاو ژ�نگ�و دەوروب�ر ب� حكوم�ت ش�وە ه�موو4 ل�دەور4 ئـــ�م س ســـت�م�دا دەخول�ن�وەو �ه�موو�ان ت�واوك�ر4 ��كترن، بۆ�� ل�ن�بوون ن �Qگ�نج، ناكر6ت ب �متمان�و بAواب�خۆن�بوون �حكوم�ت �ا خ�زان، ب�#كو ه�موو�ان ب�شخۆ�ان رۆڵ ه��� ل�باشبوون �ا خراپبوون� ه�ر

د�اردە��ك� ناو كۆم�#گا.

من ب�رناك�م�وە ك�وات� من ن�ممتمان�و باوەڕب�خۆن�بوون� گ�نج و س�رچاوەكان�- دەس�7ت-خ4زان- ژ�نگ�

كچ#ك: د2ن�ام ئ�وكات�� شوودەك�م ئازاد�م ز�اترە ل�ما�2 باوك ئ�نجا پ�اوەك� ه�رچۆن#ك ب#ت •ئا: هۆزان م�ردان

ئا: ب�درخان

س^و6ك� گ�رم: س^و6ك� گ�رم: ب� سوپاســـ�ك� ز6دە گـــ�ورەوە، د�ار� � ب� �ك�4 نرخ�ك�تان ب�دەســـتم گ��شت، راستز6دە ما��4 خۆشـــحا# م بوو. ه وام وا�� ل�و �تان ه�ر ئ�رك� هـــ�رە پ رۆزە4 شارســـتانب�ردەوام بن و ســـ�رك�وتن� گ�ورە وەدەست ب�نن چونك�"كت�ب"ن�تـــ�وە4 الواز و ن�خۆش ت�نان�ت ئ فل ج ش بووب� ز�ندوو4 كردۆت�وە.

د�ـــارە ب�پ�ـــ� ناوەڕۆك� نووســـراو4 دەزگا ئاراس"ل�مـــ�ڕ نموون�� �ك�تـــان"دەزگا4 ئ�و"١٢١"دان� كت�ب� ب�#كو ه� پ�شـــووتر�ش، �ال��ن� نـــاوەڕۆك باب�ت�كانن، ه�روەها ال��نهون�ر4 دەره�نان و جۆر4 ر6نووس �وە، قس�4

خۆم بك�م، �ان وردتر ه�#ب�س�نگ�نم...! �پ�شـــ�ك� حـــ�زدەم باســـ� دەورو گرنگـــدەزگا4 ئـــاراس بك�م، بـــAوا بف�رموون ب�ب� ز6دەڕۆ� ـــ�، دەزگا4 ئاراس هـــ�ر ل�و رۆژەوە ب� دەست پ�شخ�ر4 ش�ه د4 ن�مر ش�وك�ت شـــ�خ ��زد�ن-4 كت�ب پ�روەر دام�زراوە، تا نووســـ ن� ئ�م چ�ند د6رە ســـاكارە، ل�بارە4 � �، خزم�ت�ك� م�زن دەزگا ه�رە شارســـتان �كلتـــور4 و ن�ت�وە�� پ�شـــك�ش ب� كۆم�#كوردەوار4 ب�گشـــت� و ناوەند4 رۆشـــنب ر4 و ئ�كاد�مـــ� ب�تا�ب�تـــ� كـــردووە. ه�#ب�ت پ ش�ساز�� كت�ب، كارو پرۆس���ك� گ�ورە4 .� ه�م�ال��ن� كۆم�'��ت�-شارستان� و هون�ر�ب�ڕ6وەب�رەكان� دەب� ك�سان� ل�Vاتوو4 خاوەن �� زانست و زان ار�Qوات� ئ�ق :�� م�عر�فQئ�قكۆم�#ناس� و دەروونناس� و مرۆڤناس� ب�ت، بگـــرە ل�وەش ز�اتر ئ�نداز�ار4 پ�داو�ســـت و

بن انان�وەو پAۆســـ�4 گ�ش�س�ندن� كلتور4 ن شـــت مان� و ه�#ســـان�وە4 ن�ت�وە�� بن، ئاو6نـــ�4 كۆم�ڵ، كت�ب-ە، واتا كت�ب ت�كAا4 �ج�مســـ�رەكان� ژ�ان دەگر6ت�وە. ب�واتا��كد�ك�: كت�ب كل ل� خو6ندن�وە4 خود4 كۆم�#�، �هاوكات ئامراز6ك� ز6دە م�زن� پ�شـــك�وتن ـــ�، ئـــا ل�ـــرەدا، ل�چوارچ�ـــوە كۆم�'��ت � �ك�دا دەزگا4 ئاراس كارگ���ك� م�زن گشته�م�ال��ن� پ ش�ســـاز4 كت�ـــب-ە. ل�وەش رۆشنتر، دەزگا4 ئاراس سنوور4 پ ش�ساز4 كت�ب� ب�زاندووە، ئ�وەت� ئ�وەندە گ�ورەبووە، ب�خـــۆوە �رۆژنام�نووس شـــ پ ش�ســـاز4 �گرتووە. ه�#ب�ت، پ ش�ساز4 رۆژنام�نووس �خۆ4 ل�خۆ�دا كارو پرۆســـ���ك� ه�م�ال��ن �، بۆ�� دژوار و ئا#ۆز4 كۆم�'��ت� س اســـك� دەزگا4 ئـــاراس ئ�مAۆك� ل�كوردســـتاندا ن�وە4 �پ�گ��اندن ب�ره�م�Vن�ر6ك� گ�ورە4 نو6� كۆم�#� كوردەوار� �، بگرە ل�ر�ز4 ه�رە پ�ش�وە4 ت�كAا4 دەزگاكان� د�ك�4 كلتور4، ئ�كاد�مـــ�، س اســـ�، ف كر� ـــ�، ئال�رەوە، رۆژانـــ� ل�گ�ڵ خ�#ك ب�گشـــت� و خو6ن�ران ب�تا�ب�تـــ� دەژ4. ه�ر ل�رەشـــدا، ناب� ئ�وە ل�ب ر بك��ن، ك� ژمارە��ك دەزگا4 پ ش�ساز4 كت�ـــب و ب^وكردن�وە ه���، ك� ناكر6ت ناو�ان و ن�ه�نرێ:"دەزگا4 ســـ�ردەم،دەزگا4 چاپ ب^وكردن�وە4 ب�درخان، ســـپ ر6ز، س�نت�ر4 ل�كۆ# ن�وە4 سترات ژ4، بنك�4 ژ�ن، ه�ردوو دەزگا4 وەرگ�ـــAان ل� وەزارەت� رۆشـــنب ر4- ه�ول�ر و ســـل�مان�- م�كت�ب� ب روهۆش ار4- ،��نـــك- موكر�ان، ه�نـــدێ كت�بخان�4 ئ�هل

ل�وان�: كت�بخان�4 ئاو6ر ل�ه�ول�ر..!! �ئ�م دەزگا�ان�ش ب�ش ب�حا#� خۆ�ان دەور6كگ�ورەو كار�گ�ر�ان ل�م��دان� پ ش�ساز4 كت�ب

گ�Aاوە. �ه�#ب�ت، ه�#س�نگان� ئ�م"١٢١"كت�ب�، كار6كئ�جگار گ�ورەو دژوارە، ب�ه چ جۆر6ك ل�رەدا، ن�ك ت�ن ـــا ب�من ناكرێ، وات� لـــ�و دەرف�ت� ت�ســـك�دا ب� ل ژن���ك ش ناكـــرێ!؟ چونك� گ�#�ـــك زۆرە، بـــ�'م دەكرێ مـــن ل�بارە4 ه�#بژاردنـــ� باب�ت و هونـــ�ر4 دەره�نان ان، ش�وە4 ر6نووس و جۆر4 پ ش�ساز� �ك��ان، ب�گشـــت� و ب�پ�ل�قســـ� بك�م. ه�#ب�ت ئ�و

:� قس�كردن�ش زۆر ب�كورت �ك� دەزگا4 ئاراس ١-ل�چوارچ�ـــوە گشـــتل�ورۆژە4 دروســـتبوو، تا ئ�مAۆك� زۆرباشـــ�. ب�دە�ان باب�ت و ناون شـــان� ئ�جگار گ�ورەو چاك� ب�ره�م ه�ناوە، �ان پـــAۆژە4 دووبارە ل�چاپدان�وە4 ت�كـــAا4 ب�ره�م�كان� چ�ند�ن نووس�ر4 گ�ورە4 كورد ل�وان�، پ رەم�رد، شاكر ف�تاح، د. مارف خ�زن�دار، ج�رج س ف�تحو#^، ،�م�ستورە4 ئ�ردە'ن�، ش�خ ح�س ب ق�رەداغ ،�م. م�سعود مح�م�د، ه�من، حوزن� موكر�ان �ج�ل ل ئ�لق��س� و ه� د�ك�!! �ا نووس ن�كاند. زوه�ـــر كازم ع�بـــود، د. كازم ح�ب ب، د. مونزر ئ�لف�زل.!! �اخود ل�چاپدان�وە4 رۆژنام� كۆنـــ�كان، ل�وانـــ�: رۆژنام�4 كوردســـتان-4 كۆمـــار4 كوردســـتان. ئ�وە4 راســـت ب�، ئ�مكارە، ب�ره�م�، دەســـتك�وت�ك� گ�ورە4 رۆژنام�نووس�- ن�ت�وە� �، ب�هاك�4 ق�ت ت�واو

ناب�ت..

١- ت�كAا4 ب�ره�م�كان�"ئاراس"ب�س�ر ��ك�وە ز6دە باشـــن، ل�گ�ڵ ئ�وەشدا من ه�ستدەك�م پAۆژە��كـــ� س�رتاســـ�ر4 گـــ�ورە، ئ�وە4 ،�پ�داو�ست� گ ان� رۆشـــنب ر4، كۆم�'��ت �س اســـ�، ئ�كاد�م�، واتا بۆت�كAا4 كۆم�# -�Qئ�ق �كـــوردەوار4، ب�تا�ب�تـــ� رووخاندندواك�وتوو4 كۆم�'��ت� ل�م�ژ�ن�و ه�ندێ داب !� و ن�ر�ت� ئا� ن�، ئ�و پAۆژە س�رتاس�ر� � ن �د�ارە ئ�مAۆك� كۆم�#� كوردەوار4 داب�شـــئا�دۆلۆژ�ا4 حزبا��ت� ت�سك و فشار4 ئا� ن� و م�زه�ب� و ع�ش رەتگ�ر4 س اس� بووە..! بۆ�� دەب ن ن، دەزگاكان� پ ش�ساز4 كت�ب ل�ه�ندێ قۆناغ و حا#�ت� حزب�- س اس�، ب�ره�م�كان ان ئ�و مۆرك و خ�س�Qتان�4 س�رەوە وەردەگرن.

� چارەس�ربكرێ. دەب� ئ�و ن�خۆش٢- بۆ ز�اتر پ�شـــك�وتن� كۆمـــ�ڵ ل�ه�موو بوارەكان� ژ�اندا، پ�و�ست� پAۆژە4 وەرگ�Aان زۆر فراوان بكر6ت، ه�روەها ل�زمان� كورد� �وەش �بـــۆ زمان� ز�ندوو پAۆســـ�4 وەرگ�Aان گرنگپ�بـــدرێ. واتـــا ب�ره�م� رەســـ�ن� كورد4 ،�كالس ك و هاوچ�رخ بۆ: ئ نگل ز4، ف�ڕەنس �رووس�، ئ سپان�، الت ن�، ل�رەدا ب�پ�و�ست �دەزانـــم ب�رنام���كـــ� زانســـت� ن�ت�وە�ـــئامادەبكرێ، بزانرێ ل�چ بوار6ك بۆشا�� ه��� دەستن شان بكر6ت، ه�روەها دەب� م�س�ل�4 الواز4 زمان� ع�رەبـــ� ل�ناوەند4 ن�وە4 نوێ ل�كۆتا�� ح�فتاكان�وە، تا ئ�مAۆك� زۆر الوازە، ه�#ب�ت س�رچاوە4 ب�زمان� كورد�ش ل�ه�ندێ بوار4 پ�و�ســـت زۆر ك�م�. ب�تا�ب�ت زانست و ل�كۆ# ن�وە4 ف كر4 و ت�كن�لۆژ�ا. جا ب�م

بۆن���وە، پ�شن از دەك�م، ك� دەزگا4 ئاراس �فۆڕم�ك� راپرس� ل�بارە4 جۆر4 پ�داو�ستئـــ�و كت�بان�4 بـــۆ ئ�مAۆ4 ژ�انـــ� كلتور4 ل�كوردستان� باشوور پ�و�ست� ئ�نجام بدات. تاكو ب�پ�� ب�رنام���ك� دەستن شـــانكراوە،

كت�ب چاپبكر6ن. * ه�روەهـــا پ�شـــن از دەكـــ�م دوومانگ �ا س� مانگ جار6ك، ســـ م نار6ك� تا�ب�ت بۆ ه�#ســـ�نگاندن� ب�ره�م�كان� دەزگا4 ئاراس ئ�نجامبدرێ، د�ارە بۆ ئ�م س م نارە ژمارە��ك ،�پسپۆر4 م��دان� كلتور4 و پ ش�ساز4 كت�ب

ك�سان� پ��وەند�دار بانگ بكر6ن. �* خا#�ك� د�ك�4 گرنگ ه���، ئ�و�ش ك�م �خو6ندەوار4 كت�ب و چاپ�م�ن�، ك� ق��ران�ككلتور4 گ�ورە4 دروســـتكردووە، ئ�گ�ر بكرێ دەزگا4 ئاراس"ئ�#ق���ك� ل�كۆ# ن�وە"�ان وەكو �كۆنفAانس�ك ئ�نجامبدا. بۆئ�وە4 هۆكارەكانئ�م د�اردە�� دەستن شان بكر6ن و ر6گ�چارە4

گونجاو دەستن شان بكر6ت. ب�ه�رحاڵ دەزگا4 ئـــاراس جگ� ل�وە4 خۆ4 ل�خۆ�دا دەستك�وت�ك� گ�روە4 پاش راپ�ڕ�ن�، �ل�بـــ�ردەم ئ�رك�كـــ� گـــ�ورە4 ه�م�ال��نكلتـــور4- ن�ت�وە� �، ك� ســـ�ردەم�ك� ئ�وە �دەخوازرێ، شـــ�وو رۆژ ل�كبدرێ تاكو كت�بكـــورد4 دژ ب�شـــ�و4 تار�كـــ� دواك�وتوو4 كۆم�ال��ت�- م�ژوو�ـــ� و ب�ره�م� دڕاندان�4

داگ رك�ران البدات.. ل�كۆتا� دا: خۆش� و ســـ�رك�وتنتان ه�ردەم

ب�ئاوات دەخوازم. سوپاس

نام���ك� كراوە ل� مومتاز ح��دەر���وە بۆب�دران ئ�حم�د ح�ب�ب ب�رپرس� دەزگا� ئاراس

Page 11: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،11س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� دمان�� هون�ر�

ئ�م�ر ت�ها دەره�ن�ر� "دراما� ب س�رپ�رشتان" ل� ئ�م�ر ت�ها دەره�ن�ر� "دراما� ب س�رپ�رشتان" ل� د�مان���ك! تا�ب�ت ب� ب�درخان و ل�ه�مان كات�شدا د�مان���ك! تا�ب�ت ب� ب�درخان و ل�ه�مان كات�شدا ڕا� خۆ� ل�ســـ�ر باب�ت�ك�� پ�شـــوو� ب�درخان ڕا� خۆ� ل�ســـ�ر باب�ت�ك�� پ�شـــوو� ب�درخان دەردەب+ێ و باس ل� ك�ش� و س�رك�وتن�كان! دراما� دەردەب+ێ و باس ل� ك�ش� و س�رك�وتن�كان! دراما�

ب س�رپ�رشتان دەكات.ب س�رپ�رشتان دەكات.ئ�م�ر ت�ها ل� ســـا3! ئ�م�ر ت�ها ل� ســـا3! ١٩٧٠١٩٧٠ ل� شار� ه�ول�ر� ق�, ل� شار� ه�ول�ر� ق�, و منارە ل� دا�ك بووە و ه�ردوو ب+وانام�� دبلۆم ل� و منارە ل� دا�ك بووە و ه�ردوو ب+وانام�� دبلۆم ل� ڕاگ��اندن و دبلۆم ل� ت�ل�فز�ۆن! ه���. ه�روەهاوەكو ڕاگ��اندن و دبلۆم ل� ت�ل�فز�ۆن! ه���. ه�روەهاوەكو دەره�ن�ر تا ئ�ستا دەره�ن�ر تا ئ�ستا ٥ كورت� ف�لم! ه��� و مۆنتاژ� كورت� ف�لم! ه��� و مۆنتاژ� ز�اتر ل� ز�اتر ل� ٣٠٣٠ ف�لم! كردووە ب� در<ژ و كورت�وە ه�روەها ف�لم! كردووە ب� در<ژ و كورت�وە ه�روەها وەك خۆ� دە3 زۆر و<ن�� ف�لم�كان! گرتووە و ب�ر وەك خۆ� دە3 زۆر و<ن�� ف�لم�كان! گرتووە و ب�ر ل� "ب س�رپ�رشتان" ئ�سم�ر و مام�ر� كل�پ كرد ل� "ب س�رپ�رشتان" ئ�سم�ر و مام�ر� كل�پ كرد

ك� ناو و دەنگ�ك! باش! ه�بوو. ك� ناو و دەنگ�ك! باش! ه�بوو. * بۆچـــ! لـــ� دراما� كـــورد� ب� گشـــت! و ب * بۆچـــ! لـــ� دراما� كـــورد� ب� گشـــت! و بس�رپ�رشتان ب� تا�ب�ت! ل� كۆتا�! دا چارەنووس س�رپ�رشتان ب� تا�ب�ت! ل� كۆتا�! دا چارەنووس

ب�ڕوون! ب�دەرناك�وێ؟ب�ڕوون! ب�دەرناك�وێ؟- دراما� كورد� وەكو دراما� م�سر� �ا سور� ن��، ستاف�ك�� زۆر باش و كارام� ب ك� كار� ت دەكا ئ�و ڕەخن��� ئاراســـت�� خۆمان دەك�م ئ�وە خا3! ��ك�م�، دووەم : ئ�كت�ر� كورد�ش ل�و ئاست�دان�� ه�ست ب�و ب�رپرس�ار��ت�� م�ژوو��� بكا ك� ل�س�ر شان��ت!، ه�ر كار<ك ك� دەكرێ ب�رپرس�ار��ت��ك!

م�ژوو��� بۆ ه�موو ك�س�ك ك� كار� ت�دا بكا.ل� ب�س�رپ�رشـــتان تـــا ڕاددە��ـــك توان�بوومان چارەنووس د�ار� بك��ن، م�حوەر� ه�رە س�رەك! ل� دراما� ب�س�رپ�رشتان (٣) ك�سا��ت��، ل�و سك�سا��ت��ش ئ�وە� دەست ن�شان! بك�م ئ�و�ش ��ك ك�ســـا��ت�� ئ�و�ش ئارام �ا ب�ژەن. دوو ك�س ك� پ�و�ست� چارەنووس�ان د�ارب زڕ دا�ك! و باوك!، ئ�و س ك�س� م�حوەر� س�رەك�ن ل� دراماك� ئ�م� توان�بومان تا ڕادە��ك! باش چارەنووس! باوك�ك� د�ار بك��ن، ب� حوكم! ئـــ�وە� ل� دراما� كورد� دەره�ن�ر زۆرتر دەتوانـــ كۆنت+ۆ3! پ�اوەكان بكا لـــ� ئافرەت�كان ئ�وە ��ك ل� گرفت�كان�، من زۆر ب� ناخۆش�ش�وە ئ�و دوو د�م�نم ز�اد كرد ل� زنج�رەك� ئ�و�ش ب� ناچار� چونك� تووش! ه�ندێ ئ�شكاالت بوو�ن، د�م�ن�كم ز�اد كرد ك� ئ�و ئافرەت� (دا�ك! ئارام) تووش! ن�خۆشـــ! در<ژ خا��ن بووە و ئارام ل�گ�ڵ دكتۆر<ك! تر بـــاس دەك�ن ك� ئ�و ئافرەت� تووش! ن�خۆشـــ��ك! در<ژ خا��ن بووە، ك�س�ش ن�بووە ب� خاوەن! بۆ�� پ��وەند�ان ب� شـــارەوان! كـــردووە تا ب�ن�ـــژێ، وا بزانم ئـــ�وە د�م�ن�ك! تا ڕاددە��ك كاف��، خـــۆ� وابزانم ب�ن�ر دە��وێ ئ�و ك�سا��ت�� خۆ� بب�ن ن�ك باس! بكرێ، عادەت�ن

واباش� ب�,م ك�س�ك! وەكو من ئ�گ�ر توان�م (١٤) ح�3قـــ� كاربك�م ئ�وا دەمتوان! (٣) د�م�ن! تر�ش كاربك�م ك� د�ار� بك�م چارەنووســـ! ئ�و ئافرەت� چ��، ه�ندێ ئ�شكال ه���، چارەنووس�ك�� ل� (٣) ح�3ق�� كۆتا�! تووش! ه�ندێ گ�ر و گرفت بوو�ن�و ســـتاف�ك�ش زۆر ماندوو بوو بـــوون، خۆ� ل�كار� هونـــ�ر� ناب ماندووب! تا كارەك� ت�واو دەب، ئ�و ماندووبوون�� ستاف وا� كرد ك� ئ�و س ح�3ق�� كۆتا�ـــ! ب�د3! من ن�ب. ب�ڕاســـت! ب�د3م ن��، وا ئ�ستا خ�ر�ك�ن ل�گ�ڵ سوهام خان و ه�رش مح�م�د ك� ئامـــادەن چ�ند د�م�ن! تر بگر�ن�وە بۆ ســـح�3ق�� كۆتا�! دا�دەن��ن، و ت�واوك�ر� ح�3ق�كان! تربن و ه�و3دەدە�ن ه�ر ه��3��ك ب�رچاومان ك�وت چاك! بك��ن�وە وەك ئ�رك�ك! م�ژوو�! ئ�گ�رنا تازە ئ�و كارە ب�ن�ر ب�ن�وو��ت! و ب�ســـ�ر� ت�پ�ڕ�وە،

ب�,م ه�ر بۆ م�ژوو .ه�روەهـــا ئ�و د�م�ن�� دا�ك! ئارام ل� شـــو<ن�ك! تر�ـــش باوك! باســـ! ئـــ�وە دەكا ك�خ�زان�ك�� ئافرەت�ك! ب�دڕەوشـــت بووە، ئ�م�ش ب�د�ل�ك بوو

بۆ ئ�و د�م�ن�.ه�روەها دەشـــ^�م ئ�و د�م�ن� ال� خ�3ك ئاسا��� ب�,م من خـــۆم ق�ناع�تم پ�! ن�� بۆ�ـــ� دووبارە تۆمار� دەك�م�وە و دە�دەم�وە كوردستان ت�ڤ! و ئ�گ�ر جار<ك! تر پ�خش كراوە ئ�و شـــتان�� ت�ا

ب�د� ن�كرێ.* ل� د�مان���كت دا دە3ـــ � ل� كارەك�مدا * ل� د�مان���كت دا دە3ـــ � ل� كارەك�مدا ٨٠٨٠٪ ٪

س�رك�وتوو بووم� چۆن ئ�م ڕ<ژە��ت د�ار� كرد؟س�رك�وتوو بووم� چۆن ئ�م ڕ<ژە��ت د�ار� كرد؟- س�رك�وتن دوو جۆر� ه��� ��ك�ك�ان ل�س�ر ئاست! ج�ماوەر و ئ�و� تر� ل�ســـ�ر ئاست! ڕۆشنب�ران،

ئ�وان�� ك�ل�ناو كارەكان دان و شارەزان.من ه�چ شـــ�و<ك ن�بوو دوا� ت�واوبوون! ح�3ق�ك� چ�ند�ن ك�س ل� تو<ژ� ج�ا ج�ا دەست خۆش�م لن�ك�ن و س�رەڕا� ئ�وەش خ�3ك�ك! تر�ش س�رنج و ت�ب�ن�ان ل�س�ر ه�بوو. من دە�3م ئ�گ�ر ئ�وان ��ك س�رنج و ت�ب�ن�ان ه�ب من (١٠) س�رنج و ت�ب�ن�م ه��� ب� حوكم! ئ�وە� من خۆم خاوەن كارەك�م�، ل�وو,ت! ئ�م� تا ئ�ســـتا س�نت�ر<ك ن�� بۆ ئ�وە� ڕاپرس! بكات ل�س�ر ئ�ش�ك، من ل�و دراما��دا دوو كاراكت�ر� ســـلب�م ه�بوو ئ�وان�ش (غاز� غ�فوور و ســـوهام ح�ســـ�ن) بوون، ل� ئ�3ق�� دووەم�وە ئ�و ك�ســـا��ت�ان� ن��ان توانـــ! بوو مۆبا�ل�كان�ان بك�ن�وە و خۆشـــ�ان ب� خ�3ك پ�شان بدەن ل�ب�ر جوون و شت! تر، خ�3ك ب�زار�ان دەكردن، چونك� ل�و دراما�� كاراكتـــ�ر� خراپ�ان ه�بووە، بۆچوون� بازار�ش خ�3ك�ان ڕاســـپاردووە ن��ان توان�وە بچن. ئ�وە خۆ� ســـ�رك�وتن� بۆ مـــن و بۆ دراماك�ش و ئ�وە دەس�لم�ن ك� ئ�و دراما�� ت�واو ل�گ�ڵ ناخ!

ج�ماوەر ت�ك�ڵ بووە.ه�روەها ك�ســـا��ت��ك! تر ك� ئ�جاب! بوو ئ�و�ش

ئارام ه�بوو، ســـ�رەڕا� كۆم�3 ڕەخن� و ت�ب�ن!، ك�ســـا��ت��ك� ل�ناو خ�3ك زۆر خۆش�و�ست بووە، دەچ�ت� ه�ر شار<ك! كوردستان گ�نج و پ�ر دەور� دەگرن و دەست خۆش! ل دەك�ن، ماچ! دەك�ن، ئ�وەش مانا� ئ�وە�� ك� ئ�و شـــت� ت�واو چۆت� ناو د3! خ�3ك و ئ�و ســـتاف�� ك� كار�ان ل�و دراما�� كردووە ســـتاف�ك! خاو<نن، ب� پ�چ�وان�� كۆم�3ئ�شـــ! تر ك� د�ارە ستاف�ك��ان خاو<ن ن�بووە �ان

ب�خراپ! ئ�ش�ان ل�كار� دراماك� كردووە.مـــن زۆر پ�م خۆش بـــوو مانگنامـــ� ئاز�زەك�مان (ب�درخـــان) وەكو ئ�وە� بۆ زنج�رە دراما كۆر��ك� ڕاپرس�ان كردبوو، ك� ئ�و زنج�رە دراما�� ه! خۆمان ن�� و كورد� ن�� ئاواش بۆ ب�س�رپ�رشتان بكرێ و نازانم بۆچ! عادەت�ن ب� ئ�ش! غ��رە كورد س�رسام دەب�ن. من دەپرســـم ئا�ا ئـــ�و م�زان����� بۆ ئ�و

زنج�رە دراما�� ت�رخان كرابوو چ�ند بوو؟ئا�ا دەزانن ستاف! پشت كام�را چ�ند ك�سن؟ خۆ�

ئ�مان� ه�موو� پرس�ارن؟؟؟مـــن ل�رە ل� ڕ<ـــ! مانگنام�ك�تـــان ڕەخن�� خۆم ئاراست�� ه�موو ڕاگ��اندن�كان دەك�م، چونك� ئ�و ئ�شـــ�� ب س�رپ�رشـــتان پ�روەردەك�ر بوو، من نموون�تان بۆ ئ�و قس��� بۆ باس دەك�م : خ�زان�ك دان�شـــتوو� گ�ڕەك! باداوە� شار� ه�ول�رن كابرا (باوك�كـــ�) كوڕەك�� خۆ� ل�ما3ـــ�وە دەركردووە و پـــاش ب�ن�نـــ! دراما� ب س�رپ�رشـــتان خۆ� چـــووە مندا�3ك�� ه�ناوەت� ما3ـــ�وە، ئ�وە خۆ� ن�ك ســـ�رك�وتن� ئ�وە وەزارەت! پ�روەردە�� ئ�وە پ�روەردە كردن! ع�ق^! كوردە ك� ه�وڵ بدەن ك�س چ�تر ڕۆژ<ك ل� ڕۆژان ڕێ ب�خۆ� ن�دات مندا3! خۆ� ل�ما�3وە دەربكات جا ل�س�ر ه�ر ك�ش���ك ب�ت �ان

ل�ما�3وەش ئ�gمال! ن�كات. ئ�وە�� پ�روەردە.س�رك�وتن ئ�وە�� ك� چ�ند هون�رم�ند<ك ل� دەرەوە پ��وەند�ان پ�وە كردووم� ك� ه�ر كار<ك! تر بك�م ناب ب�ب ئ�وان ب�ك�م، بۆ من س�رب�رز�� چونك� ئ�و كات�� ئ�و هون�رم�ندان� ل�س�ر شانۆ كار�ان كردووە من ه�شتا ل�دا�ك ن�بووم� و ه�ر ئ�و مامۆستا�ان� پ��ـــان گوتووم� ك� تۆ دەتوانـــ! ل�ناو كورد بب�� ج�گرەوە� دراما� مســـر� و سور� ئ�وان�ش بۆمن

قس�� زۆر گ�ورەن.نموون�� ترت بۆ د<نم�وە ل�ســـ�ر س�رك�وتن! ئ�و دراما�ـــ� و ت�كـــ�ڵ بوون! ب�ناخـــ! ه�موو چ�ن و

تو<ژ<ك! ئ�و كۆم�3گا��:ئ�و كات�� ئ�و باب�ت� ل�ســـ�ر ب س�رپ�رشتان ل� ب�درخان بiوبوو�ـــ�وە من ل�ناو چا�خان�� م�چكۆ خ�ر�ك! خو<ندن�وە� باب�ت�ك� بووم، مندا�3ك هات

و گوت! ئ�وە ئارام� .. ل�م پرس! ئارام ك���؟گوت! چۆن نازان! ئ�وە ت�مســـ�ل� ل�س�عات ٨,٤٥ خول�ك ل� س�ت�ال�ت! كوردستان ب�خش دەكر<ت، ئ�وە س�رك�وتن� من ئ�وەندە د3خۆش بووم ب�قس�� ئـــ�و مندا3ـــ� و زان�م ك� ئـــ�و ماندووبوون�� كردم

ب�ف�+ۆن�چووە.ئ�وە مندا�3 س��ر� ئ�و دراما��� كردووە. و<ن�گر<ك ه��� ناو� (ك�مال ئاكرە�!) ��، دا�ك! ئ�و كوڕە زۆر ڕق! ل� سوهام و غاز� ببۆوە، ب�حوكم! ئ�و كاران� شـــ�وان� ك� ئ�و د�م�نان�� دەد�ت ه�زاران قس� و جو<ن! ب� ك�سا��ت��كان دەدا، دواتر كوڕەك�� دە3دا�ك� ئ�وە ت�مس�ل� و ڕاست! ن��، بۆ�� دە3 بمب�

ال�ان تا گ�ردن! خۆم�ان پ ئازا بك�م.ئ�وە دەســـ�لم�ن! ك� ئ�و دراما�ـــ� ه�موو چ�ن و تو<ژ<ك ســـ��ر�ان كردووە و خ�3ك� ئاسا���ك� ك� (٩٥٪)� كۆم�3ـــگا پ�ك د<نـــن (١٠٠٪) ل�كارەك� ڕاز�ـــن و (٥٪)ەك�� تر�ش با (١٠٪) ل�! ڕاز� بن. دوا�! من دە�3م ڕاگ��اندنـــ! كورد� چ�تان دەوێ كارەك� ل�ڕوو� ماد��وە خراپ ب�كار ن�هاتووە (دز� ن�كراوە)، م�زان��كـــ�� زۆر ك�م بووە ت�نgا پارە� نووســـ�ن! س�نار�ۆ بووە. دواتر ل�و زنج�رە دراما�� ٢٠ تـــا ٢٥ ك�س ب�كارهاتوون كـــ� ��ك�م جار�ان بووە ب�رامب�ر كام�را بووەستن و ٤٠ ك�س! دووبارە ب�كارهاتووە. ئ�و كاراكت�رە� دەور� س�رەك! ب�ن! ل� ژ�ان! دا ب�رامب�ر ب� كام�را كار� ن�كردووە ئ�وە گ�ورەتر�ن ئ�شـــ�، ب�,م ل� وو,ت! ئ�م� ئ�وەندە� ه�و3دەدەن بت+وخ�نن نا��ن س��ر� توانا و داه�نان!

تۆ بك�ن.ئ�گـــ�ر دەتانـــ�وێ دراما� كورد� ل�گـــ�ڵ دراما� ج�gان! تاوتوێ بك�ن ئ�وا كارەكان! وان ه�موو�ان م�دروسن، ئ�م� ل� وو,ت! خۆمان تاك� ستۆد�ۆ��ك ن�� ب�! درامـــا� ل�ناو بك��ن، ل�نـــاو ما,ن ئ�ش دەك��ن، خۆ وەكو م�ســـر ن�� ل�ناو ��ك ستۆد�ۆ� گـــ�ورە ه�موو د�م�ن�كان تۆمـــار بكرێ و دەنگ و

ڕەنگ�ان زۆر باش�.هون�رم�نـــدەكان دە�3ن لـــ� ڕوو� ت�كن�ك�وە ئ�و دراما�� ن�بوو.... باش� كاك� ب�,م ئا�ا ستۆد�ۆ��ك

ه���؟ستاف�ك! زۆر پرۆف�شنال ه��� ئ�ش! ل�گ�ڵ بك�م، مـــن دەب بگ�ڕ<م ل�رە و<ن�گر<ك ب�نم و ل�و كارەم و<ن�گر�شم ن�ه�نا چونك� م�زان��ك�� ئ�و م�زان���� ن�بوو ب�ه�ر حاڵ من خۆم كات ك� دراماك� دەهات وەك ب�ن�ر<ك ت�ماشام دەكرد ت�ماشا� خ�سوو�

خۆمـــم دەكرد ك� چۆن دەگر�ـــا ل�گ�ڵ ئ�و زنج�رە دراما��، من فرم�سك! خ�سووم و ه�موو دا�ك�ك!

كورد ب�س�رك�وتن دەزانم بۆ دراماك�م.* دەتوان! ب^�! ب س�رپ�رشتان ب�ن�ر<ك! تا�ب�ت * دەتوان! ب^�! ب س�رپ�رشتان ب�ن�ر<ك! تا�ب�ت تر� ه�بوو ل�و دراما�انـــ�� ك� ل� مانگ! ڕەم�زان تر� ه�بوو ل�و دراما�انـــ�� ك� ل� مانگ! ڕەم�زان

پ�خش دەكرا؟پ�خش دەكرا؟- ب�3 ب س�رپ�رشـــتان توان! ب�ن�ر<ك! تا�ب�ت دروســـت بكات، باوەڕبك� تا ئ�ســـتا (٢٥) گ�نج! ت�م�ن! (ئارام) پ��وەن�ان پ�وە كردووم� ك� ل�كار� داهاتوو كار�ان پ بك�م، دەپرســـم ؟ تا ئ�ســـتا پ��وەند�ان ب�ك كردووە من ت�نgا باســـ! ه�ول�ر دەك�م باســـ! سل�مان! ناك�م، ســـل�مان! ج�اوازە ئ�گ�ر ل� ســـل�مان! داوا� ��ك كچ بك�� (٢٠) كچ ڕادەوەســـت ه��3ان بژ<رە، ل�ه�ول�ر ك�� شـــت!

واه���!زنج�رە دراما� ب س�رپ�رشتان ب�ن�ر<ك! تا�ب�ت! دروســـت كرد، ب�خ�3ك! گوت دەكرێ دراما� وامان ه�ب ت�ك�3! ه�موو چ�ـــن و تو<ژ<ك ب، دەكرێ دراما� وامان ه�ب ب�ر و بۆچوون! جوان! مرۆڤا��ت! پ�شان بداتن، باس! ئ�وەت كرد ك� ڕەم�زانان دراما زۆرە، ب�راست! من ئ�و دراما��م بۆ ڕەم�زان ن�كرد، ب�,م عادەت�ن ت�ل�فز�ۆن�كان واف�ربوون� ئ�ش�كان تاخ�ر�ش بك�ن ق��نا ت�نgا بك�و<ت� مانگ! ڕەم�زان، هۆ� چ! �� من ت�ناگ�م ئ�وە س�ست�م! خۆ�ان� من ك� كارم كرد بۆ ڕەمـــ�زان ن�بوو، ��ك دوو ئ�كت�ر ل� ســـل�مان! ب�ن�از بوون كارم ل�گ�ڵ بك�ن، ب�,م گووت�ان ئ�گ�ر بۆ ڕەم�زان� نا���ن، كارەك�� من سمانگ ب�ر ل� ڕەم�زان ت�واو بوو، ب�,م دوا�ان خست

تا گ��شت� مانگ! ڕەم�زان.وە,م�ك! تر�شت دەدەم�وە : خۆ� دەب ج��gت! ب�ره�م�gن ه�ب خـــۆ هون�رم�ند دەو�3م�ند ن��، زنج�ـــرە ل�دوا� زنج�رە پ�شـــك�ش بكا، ئ�م� ئ�و م�زان��مان ب�دەســـت ك�وت ت�واو .. ئ�ســـتا چاو دەگ�+م شو<ن�ك ه�ب م�زان��م بدات، تا ئ�ش! زۆر جوانتر ل� ب�س�رپ�رشتان بك�م، ئ�گ�ر بودج� ن�بوو من دەب چاوەڕێ � ڕەحم�ت! خودا بك�م، من خۆم داوا بك�م ك� ج��gت�ك ه�ب و ئ�وان�ش ب^�ن باش� وەرە ئ�ش�ك� بك�، خۆمن ئ�گ�ر ئ�و پارە��م ه�ب

بۆ خۆم دروست! دەك�م. هـــ�ق وا�� حكومـــ�ت �ا ل� ت�ل�فز�ۆنـــ�كان ئ�و گۆڕانكار�� بك�ن بۆ ئ�وە� ج�ماوەر<ك! (٩٠٪) بۆ خۆ�ان كۆبك�ن�وە س�ت�ال�ت! كوردستان ب�و زنج�رە دراما�ـــ� (٨٠٪) � كورد� ل�نـــاوەوە و دەرەوە بۆ خۆ� ڕاك�شا، دەبوا�� ئ�وان و س�ت�ال�ت�كان! تر ب�ر ل�وە بك�ن�وە ك� گروپ�ك دروست بك�ن، ئ�و گروپ� ه�موو مانگ زنج�رە��ك�ان ه�ب �ان چ�ند گروپ�ك

دروست بك�ن تا كار� جوان�ان بۆ بك�ن. * لـــ�ڕوو� كاراكتـــ�ر و ت�كن�كـــ�وە ج�اواز� ب * لـــ�ڕوو� كاراكتـــ�ر و ت�كن�كـــ�وە ج�اواز� ب

س�رپ�رشتان چ! بوو ل�گ�ڵ دراماكان! تر؟س�رپ�رشتان چ! بوو ل�گ�ڵ دراماكان! تر؟- من باس! ��ك ال��ن دەك�م، زۆر گرنگ� ب�كاره�نان! ئ�كتـــ�ر ل�و دراما��، ب�حوكم! ئ�وە� (٢٠ تا ٢٥) كاراكت�ر� نو<! ت�دا��، ئ�وان�� پ�شتر�ش ف�رق�ان ه��� ب� حوكم! ئ�وە� من كابرا��كم ســـ�ن�ما��م پ�ـــش ئ�وە� ت�ل�فز�ۆن! بم، ه�و3ـــم دابوو ك� ل� چوار چ�وە� شانۆ��ان ب�نم� دەرەوە، ه�و3م دابوو

ك� نواندن�كان�ان ج�اواز� ه�ب ل�گ�ڵ زنج�رەك�� د�ك� �ان س�ر شانۆ، ج�اواز� زۆرە، ڕاددە� ب�ن�ر ج�ـــاواز� زۆرە،ڕاددە� پ��وەند� كـــردن ل�ن�وان ستاف! پشت كام�را و ج�اواز� زۆرە، ڕەنگ� ل�ڕوو� ت�ق�ن��وە خۆم زۆر ب�ســـ�رك�وتوو ن�زانم، ئ�وەش

دەگ�ڕ<ت�وە س�ر بودج�.* كاراكت�رەكانـــت چـــۆن ه�3بـــژارد ؟ تا چ�ند * كاراكت�رەكانـــت چـــۆن ه�3بـــژارد ؟ تا چ�ند ناوچ�گ�ر� ب� ه�3بژاردن! كاراكت�رەكانت�وە د�ارە؟ناوچ�گ�ر� ب� ه�3بژاردن! كاراكت�رەكانت�وە د�ارە؟

- ب�ڕاســـت! ق�ت ب�رم ل�ناوچ�گ�ر� ن�كردۆت�وە، چونك� باوەڕم ب� ناوچ�گ�ر<ت! ن��، من هون�ر دەك�م كاراكت�رەكانم ل�ه�ر��ك ل� (سل�مان!، كوردستان! ڕۆژه�,ت، كۆ�!، ه�ول�ـــر، ك�ركووك) بووە گرنگ ئ�وە�ـــ� كاراكت�رم ل�ســـ�ر ئ�ساســـ! ڕۆ�3ك�� ه�3بژاردووە، ئا�ا تا چ�ند دەتوان! ئ�و كاراكت�رە�

ه�م� چۆن ئ�دا� بكا؟ه�رش ك� دەور� ئارام! د�ت، ئ�3ق�� س���م�شمان ت�واو كردبوو ه�روا� دەزان! دە�گۆڕم و ب�د�لم ه���

بۆ�. خۆ� شـــ�واز� كاركردن ل�ناو دراما ئاســـان ن��، دەره�ن�ر دەب س�اس�ت و ت�+وان�ن! تا�ب�ت ب�خۆ� ه�بـــ ل� ه�3بـــژاردن، من ل� ن�ـــوان (٦٠ تا ٧٠) رووخســـار� گ�نج، ئ�و كۆم��3م ه�3بژارد، گ�ڕا�م� وەكو دەره�ن�ر<ك! س�ن�ما�!، ئ�گ�ر ت�قل�د� ن�بم وەك ب�هم�ن! قوباد�م كردووە ئ�ماتۆرم ه�نا��، ب�,م ئا�ا بۆ ت�م�ن�ك! (٥٠-٦٠) سا3! دەتوانم ئ�ماتۆرەك ب�نم؟ زەحم�ت .. چونك� خ�3ك! (٥٠-٦٠) ســـاڵ م�گ�ر ل� ڕۆژنام� ڕ�كالم! بۆ بك�� ل�كار� داهاتووم ل�وان��ـــ� س�اســـ�تم بگۆڕم بۆ ئـــ�وە� ل� ه�ندێ كاراكت�ر ه�ســـت دەك�م ســـ�رك�وتوو ن�بووم�، ل�

ئا�ندەدا ه�وڵ بدەم س�رك�وتووبم ل�و ال��ن�ش.* گۆڕ�ن! ه�ندێ ڕووداو� ناو ڕۆمان�ك� و ب�تا�ب�ت! * گۆڕ�ن! ه�ندێ ڕووداو� ناو ڕۆمان�ك� و ب�تا�ب�ت! كات! دەركردن! ئارام ل�ال��ن باوك! ��وە ؟ هۆ��ك�� كات! دەركردن! ئارام ل�ال��ن باوك! ��وە ؟ هۆ��ك��

چ! بوو؟چ! بوو؟- زۆر گۆڕانكار�مـــان كرد، ه�ند<ك�ان ل�ب�ر ئ�وە� ئ�و ڕۆمان� ل�ســـا�3كان! ش�ست �ان ح�فتا��كان نووسراوە، ه�ند<ك! تر�ان ل�ب�ر ه�ندێ م�س�ل�� كۆم�,��ت! ناو خۆمان، هۆ� دەركردن! ئارام ل�ب�ر ئـــ�وە بووە دا�ك! ل�كاتـــ! خۆگۆڕ�ن بووە ل�كات! هاتن�دەر بـــووە ل� ح�مام، ئا�ا دەتوانم ئافرەت�ك!

كورد� پ�شان بدەم ل� ح�مام دەربچ؟ناتوام پ�شـــان بدەم، چونك� ه�ندێ داب و ن�ر�ت ه��� ڕ<گ�م پ نادا، ن�ك ه�ر ئ�وە زۆر شـــت! تر ه�بوو ن�متوان! ب�كـــ�م من ه�و3مدابوو حال�ت�ك! س�كس! دروست بك�م ل�ن�وان ش�ونم و باوك! ئارام، ن�متوان! چونك� داب و ن�ر�ت ڕ<م ل دەگرێ سوهام خان�ش تاڕادە��ك وە,م�ك! زۆر باشـــ! ه�بوو من ڕ<زم ه��� بۆ� ب�,م ئ�و�ش ل�ب�ر كۆم�3گا ن��توان! ه�نـــدێ حا�3ت! وام بۆ بكا، ك� من پ�شـــان بدەم باوك! ئارام (كبت) � س�كس! ه��� ك� كۆنترۆ3! بكا ئ�و ه�موو ب�,�� بۆخۆ� و مندا�3ك�� دروست بكا، پلك� ه�م�ن دەربكا ب� ئاســـانتر�ن شـــ�وە، ن�متوان! ئ�و شت� پ�شان بدەم ل�ب�ر داب و ن�ر�ت، ه�ندەك�ـــش بۆ� چوو بووم، ب�,م ن�متوان! بوو ب�

ئاشكرا پ�شان! بدەم.* ك�شـــ�� ه�رە گـــ�ورەت چ! بوو لـــ�و دراما�� * ك�شـــ�� ه�رە گـــ�ورەت چ! بوو لـــ�و دراما��

ك�وا� كرد ئ�و خا�3 ن�گ�ت�ڤان� دروســـت ب ل�ناو ك�وا� كرد ئ�و خا�3 ن�گ�ت�ڤان� دروســـت ب ل�ناو دراما��ك�؟دراما��ك�؟

- ب�ڕاست! پ�م خۆش� ب�درخان شت�ك بكات، ه�ق وا�� ڕاپرســـ��ك بكان ل�س�ر ئاست! ڕۆشنب�ران و ئاست! مرۆڤ! ئاسا��دا، ئ�وسا من دەتوانم وە,م!

ئ�وان بدەم�وە. من دە�3م ه�چ ئ�شـــ�ك ب ال��ن! ن�گ�ت�ڤ و بس�رنج ن��، ب�,م ڕەنگ� زۆر ك�س ه�ب س�رنج�كان ل�ج � خۆ� ن�ب، بۆ�� ح�زدەك�م ئ�و ڕاپرس�ان� بك�ن، و مـــن ب�م�قال�كـــ! دوور و در<ژ وە,م�ان بدەم�وە چونك� ڕەئ! ه�تا ن�ك�و<ت� س�ر ڕووب�ر� ڕۆژنام� �ان ل� ت�ل�فز�ـــۆن بiون�ب�ت�وە من ب�ڕا� نازانم، دواتر ��ك ڕست� ل�س�رەتا دەنووسرێ ئ�و�ش ئ�وە�� لـــ� ڕۆمان! ب س�رپ�رشـــتان وەرگ�راوە، ن�مان گوتووە ئ�وە ڕۆمان! ب س�رپ�رشـــتان�، ل�و وەرگ�ـــراوە دەره�ن�ر بۆ� ه��ـــ� گۆڕانكار� بكات چونك� دەره�ن�ر نووس�ر� ڕۆمان�ك��� ل�ناو دراماك�، گرنگ ئ�وە�� تۆ پ��ام! ڕۆمان�ك� ل�دەست ن�دە�ت

وەكو فۆڕم.* ل�ب�رچ! كاراكتـــ�ر� ئارامت ن�گۆڕ� و ن�رگزت * ل�ب�رچ! كاراكتـــ�ر� ئارامت ن�گۆڕ� و ن�رگزت

گۆڕ�؟گۆڕ�؟- د�سان من دەپرســـم ل�وو,ت! من ماك�اژ ه���؟

ن�� !!ئا�ـــا ل� وو,ت! من پ��مانگا�ـــ�ك ه��� پ��مانگا�

ماك�اژ ب ؟ماك�رەك ه���باش ب، ل�م وو,ت�� خۆمان ه�مان� "ن�مان� ك� مك�اژ� دراما بكا ئ�و�ش "موئ���د ف�ق�� ئ�و�ش ن�كرا ب�شدار ب ل�گ�3مان ئ�و پ�و�ست�� ن�� بتوان ئ�و كاران�مان بۆ بكا، ئ�م� ه�3ســـا�ن� چ�مان كردووە ئ�و كوڕەدكتۆر� دەخو<ن! (٦-٧) ســـا3! دەو<تن، ل�رە كاراكت�ر� ن�رگزمان گۆڕ�� ب� كاراكت�ر<ك! تر ئ�وە شت�ك! زۆر ئاسا��� ل�ه�موو دون�ا ك�ســـ�ك ك� دەچ�ت� وو,ت�ك! تر، زۆرتر�ن گۆڕانكار� ب�ســـ�ردا د<ت، ڕاست� گۆڕانكار��ك! وا ب�س�ر ك�سا��ت! ئارام دا ن�هاتووە، ت�نgا ع��ن�ك! ز�اد كردووە س�ر و س�ما� گۆڕا�� و ه�3س و ك�وت! گۆڕا�ـــ�، كارەكت�ر<ك! تا�ب�تـــ! وەكو ئارام ئ�گ�ر بمگۆڕ� بوا�� ب� ك�ســـ�ك! تـــر دراما��ك�ش ت�ك دەچوو، ك�س س��ر� ن�دەكرد، ه�موو� ب�ق�زەوە ســـ��ر�ان دەكرد، ب�,م ئ�ســـتا ك� دراماك� ت�واو بوو چ�ند ك�س ب�گر�انـــ�وە ت�ل�فۆن! بۆ كردم و دەست خۆش�ان ل كردووم، ئ�و زنج�رە دراما�� زۆر س�رك�وتن! ب�دەست ه�نا، خۆتان و خواتان بك�ن� ڕاب�رتان و و�ژدانتـــان گرنگ��ك! ت�واو ب�و دراما�� بدەن ل�ڕوو� ڕاپرســـ!، چاوپ�ك�وتن! من پ�و�ست ن��، ل�ڕوو� ڕاپرس! ڕا� خ�3ك وەربگرن با بك�و<ت� ســـ�ر الپ�ڕە� ڕۆژنام� تـــا حكوم�ت و پ�رل�مان و ه�موو ج��gت! ب�رپرس بزانن ئ�شـــ! خاو<ن ه��� ب� پارە� ك�م، ئ�ش! خراپ ه��� ب�پارە� زۆر، من ل� شو<ن! وەزارەت! ڕۆشنب�ر� بم ئ�گ�ر ناو� ئ�م�ر ت�هاش ن�با�� بانگ! دەكرد و دە�گوت وەرە كاربك� بۆ وەزارەت! ڕۆشنب�ر� چونك� ئ�و پارە� تۆ ب�كارت ه�نا�� ت�نgا پارە� س�نار�ۆ��. خۆ� چ�ند ك�س�ك پ��وەند�ـــان پ�ـــوە كرد�م� ب�,م جارێ ئ�شـــ�ك� ن�كو,��، من م�ب�ستم ئ�وە�� دەب ج�اواز� بكرێ

ئا�ا ئ�و ك�س� ڕاستگۆ بووە �ان نا. * ئا�ا ئ�و زنج�رەدراما�� خۆ� چ�ند ئ�3ق� مواف�ق�� * ئا�ا ئ�و زنج�رەدراما�� خۆ� چ�ند ئ�3ق� مواف�ق��

ه�بوو ؟ ه�بوو ؟ - ئ�و زنج�رە دراما�� (ب س�رپ�رشـــتان ) پارە� (٥) ح�3ق�� وەرگ�راوە و ب�,م من و�ژدانم ق�بول! ن�كرد ك� ئ�و دراما�� س�ق�ت بك�م ب� (٥) ئ�3ق�، من ڕا��كم ل� ڕۆژنام�� خ�بات خو<ندەوە ك� دە�3ت: ب� (١٤) ئ�3ق� ئ�و ئ�شـــ�تان وال�كرد. ��عن! پ�! وابـــووە دەبوا�ـــ� (٥٠) ئ�3ق�ب، ل�ـــرەوە پ��ام و خۆش�و�ســـت! بۆ دەن�رم، تۆ بزان� باكگراوند� ئ�و ئ�شـــ� چ��؟ بۆ ڕا دەدە� ســـ�رب�خۆ، ئ�م� (٩) ئ�3ق�مان ز�اد كردووە ب ئ�وە� ��ك د�نار� تر�ش ل� س�ت�ال�ت! كوردســـتان وەربگر�ن، ك ئ�و كارە دەكا، خ�3ك ه��� ل� وەزارەت! ڕۆشـــنب�ر� پارە� بـــۆ دراما وەرگرتووە و كارەكـــ�� ك�س ن��د�تووە ئ�وە� ب�ن�ش�ت! ڕەخن�� ل ه�بووە، پاشان چووە ب�ره�م�ك�� فرۆشتۆت� ت�ل�فز�ۆن�ك! تر، ب�3گ��

ت�واوم ه���.مـــن ب� حكومـــ�ت �ـــان وەزارەت! ڕۆشـــنب�ر� و ت�ل�فز�ۆن�كان دە�3م: مادام تۆ چ�ند ك�س�كت ه��� ل�پشـــت كام�را� ب س�رپ�رشتان كار�ان كردووە، دەست�ان بگرە ه�چمان ناوێ دەستمان بگرە كار<ك! باشـــتان بۆ بك��ن و ب�ن�ر� درامات بۆ دروســـت

دەك��ن. * ئ�گ�ر ئ�م�ر ت�ها پا3پشت! بكرێ و دەرگا� ل * ئ�گ�ر ئ�م�ر ت�ها پا3پشت! بكرێ و دەرگا� لبكر<ت�وە، ب��3ـــن دەدا دراما� كورد� ل�و ق��ران� بكر<ت�وە، ب��3ـــن دەدا دراما� كورد� ل�و ق��ران�

ڕزگار بكا؟ڕزگار بكا؟ - ب��3ـــن دەدەم ئ�گ�ر م�زان����كـــ! باش ه�بدراما��ك دروســـت دەك�م ل� ئاست! م�سر و سور�ا ل�ڕوو� باب�ت و ل�ڕوو� ت�ق�ن! و ل�ڕوو� ئ�كت�ر�ش،

.ب��3ن دەدەم كار<ك دروست ب ل�و ئاست� داب

ئ�م�ر ت�ها: ل� دراما� "ب� س�رپ�رشتان" ت�ن�ا پارە� پ�نج ح�لق�م وەرگرتووە

نۆ ح�لق�مان ل�س�ر ئ�رك& خۆمان كرد ب� ئ�وە� $�ك د$نار� د$ك� ل� كوردستان ت�ڤ& وەربگر$نسازدان& : م�سعود ئ�براه�م

ئ�م�ر ت�ها- ئ�م�ر ت�ها- ٢٠٠٧٢٠٠٧

Page 12: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،12س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� د�مان�

ب�ت�ل�فۆن ل�گ�ڵ ســـ�فارەت ســـوور� ڤ�زا� بۆ وەرگرتم و ئ�نجا ل�گ�ڵ خ�زان�ك�م چوو�ن بۆ سور�ا

.�٦ ١٩٨٦ ل�مانگ * ئ�� ل�گ�ڵ ه�زە س�اســـ ��كان كوردستان * ئ�� ل�گ�ڵ ه�زە س�اســـ ��كان كوردستانئ�ران و ه�روەها كۆمار� ئ�ران�ش ك� پ�وەند�تان ئ�ران و ه�روەها كۆمار� ئ�ران�ش ك� پ�وەند�تان

ه�بوو؟ه�بوو؟- مـــن پ�وەند�م خۆش بـــوو ل�گـــ�ڵ ه�موو�ان ب�تا�ب�ت دكتۆر قاسملۆ ت�نان�ت ل�و دەفت�رە� ك� بزر�ان كرد باس ئ�وەم كردووە ل� گوند=ك نر�ك م�هاباد ئ�م�ر� قـــاز�، ج�ل�ل گادان ، خ�تامكاو�ان و چ�ند ك�ســـ�ان لـــ�وێ بوو، من و ك�ر�م ئ�حمـــ�د چو�ن� ال�ان، ت�نان�ت باســـ پ�Bەوانكۆنگرە و زۆر شـــت ترمان كرد ك� ل� كت�ب�ك��

خۆم دا نووس�ومن.* ئا�ا ئ�ســـتاش ه�ر شـــ�وع��ان� ب�ردەك���وە. * ئا�ا ئ�ســـتاش ه�ر شـــ�وع��ان� ب�ردەك���وە. پ�ت وان�� ل� رابردوودا تووش ه����Jك بووب �ا پ�ت وان�� ل� رابردوودا تووش ه����Jك بووب �ا

ڕ=Bەو=ك نا دروستت ه�Jبژاردب�ت.ڕ=Bەو=ك نا دروستت ه�Jبژاردب�ت.- ب�ق�ناع�ت خۆم ه�ر ت�كۆش�ر=ك ل�و كاروان� دوور و در=ژە و ل�و ڕۆژە پB م�ترس �� ب� ب�شك تووشه��J دەب�ت ب�Pم خۆشب�ختان� ل�ڕوو� و�ژدان�وە مورتاحم ك� شـــت�ك وام ن�كردووە پ�ش�مان و ن�دام�ت ل�دوا ب�ت. ب�ن�ســـب�ت شـــ�وع بوونم ��م وەكو ه�ر ئ�نســـان�ك ماركس ب�پQب Rدەبتوانا ح�زم ل� خو=ندن�وە و س�رب�خۆ ب�ركردن�وە بووە چونكـــ� بBێ ســـ�رب�خۆبوون دەتوانR پ�او ب�چاو ن�ترس ڕاگر=ت، زۆرشت ه�بووە ل� م�ژوو� حزبا��ت�م ل� س�اســـ�ت حزب ڕاز� ن�بووم ب�Pم ل�ترس ئ�وە� ك� ل� ح�زب دەرن�كر=م �ان تۆم�ت ترســـان و ڕاكردن و ئ�Tان�� ئ�ران و بۆ�� داخل ١٩٥٥ Jح�زب ن�بووم و چووم� دەرێ بۆ نمون� سام�سئول كۆ�� بووم، ڕ=كخستن س�رێ مان ه�بوو ل� ١٤ الدێ ٩٢ ئ�نداممان ه�بوو س�دان ال��نگرمان ه�بوو، ڕ=كخراو� قوتاب ، الوان، ئافرەتان، ڕۆژ=ك لـــ� �٢٤ شـــوبات ١٩٥٥ دوو كادر� حزبـــ ل� ه�ول�رە ب�پR هاتن ��ك�ان ناو� ســـ�ع�د ف�رەج بوو، ��ك�ان ناو� مام ئ�سع�د ح�و=ز� بوو. ش�و �Jح�زب�ـــم دانا، خاوەن ئ�و ما ئ�ندام�كJل�ما ئ�ستا ماوە پ�او=ك باش� و ناو� تۆف�ق، تۆف�قئ�سماع�ل زر�انR ش�و د�تمانن، س�ع�د ف�رەج هات ك� م�سئول ه�موو ه�ول�ر بوو ب�كۆ��وە و گوت ك� ق�رارمان داوە ل� كۆ�� خۆ پ�شاندان بك�ن و چپ�تان دەكرێ ب�ك�ن، س�را بسوت�نن. گوتم بۆ من م�سئولم گوت ق�رارە و ل�ب�ر ئ�وە� پ��مان س�نتو ئ�مزا دەكرێ و ل� ٣٥ � شـــوبات ١٩٥٥ ع�راق�ش وار�د� ئـــ�و پ��مان� دەبR بۆ�� ل�كۆ�� و ن�ج�ف و ه�ل�بج� ئ�و خۆپ�شـــاندان� دەكـــرێ بۆ ئ�وە� حكوم�ت مشـــ�وەش ب�ت و پ�ش ب�و كارە بگرێ. ١٩٤٩ Jت� ل� ب�رم� ل�سا�Jم وت ئ�وە غ��من�ش پئ�مر�كا� ��كان م�شـــروع مارشال �ان دانا بۆ ئ�وە� ئوروپا ه�Jوەدا بك�ن، حزب ش�وع فرانس ١٤٦ نو=نـــ�ر� ل� پ�رل�مان ه�بوو ت�ن�ا ب��ان�كدەركرد، ه�زەك�� پاراست و ح�ق� ئ�م�ش وان�ك��ن چونك� دە�دۆڕ=ن�ن. س�ع�د، راز� ن�بوو ب�ع�قل��توشـــك گوت ه�رچ ق�رار� حزب ج�ب�جR ن�كا ��كس�ر دەر� دەك��ن ك� من م�ب�ست بوو من�ش ه�ر ب�و شـــ�و ل�ژن�� ق�زا� كۆ��م كۆكردەوە ك� ٦ كـــ�س بوون، دوو�ان ماون ��ك�ان ناو� عبدالل� رەش�دە و ئ�و� د� ناو� باپ�ر قادرە ك� ل� كۆ�� و موسل دادەن�شن، ق�رار� خۆپ�شاندانمان داو ه�موو

من�ان د�ت، ��كســـ�ر من�ان بردە ژوورێ، ل�گ�ڵ بارزان تۆق�م كرد و دان�شتم، ئ�و كات گ�نج بووم ٦٠، بووم� Jسا ت�م�نم ٣٥ ساڵ دەبوو، ل�كۆتا�م�ســـئول ف�رق�� �٣ ج��شـــ ع�راق ل�ال��ن حزبـــ�وە، پ�وەند�م ه�بوو ل�گ�ڵ جاشـــ�كان، ك� شۆرش ئ��لوول دەست پ�كرد، ��ك�م هجوم كرا بۆ ئ�تراف ك�ركـــوك، زابت�ك ناو� زەع�م خ�ل�ل ، جاسم بوو، چ�ند گوند=ك دەوروب�ر� ك�ركوكشـــ�واو ئ�وان�� ه�موو و=ـــران كرد من ت�قر�ر=كم نووس و دام� دەســـت ئ�و عوم�ر ع�ل ش�خ�� ك�مـــاوە و برادەرم� و زوو زوو ســـ�ردانم دەكات، ه�ند=ك پ�شـــن�ارم كرد گوێ �ان ن�دامR، ت��ارە رەجم كرد�ن، ئ�ستاش ل�ب�رم� خال�د ح�ب�ب بوو، فوئاد س�ف�ر بوو، من�ش ك� ب�رپرس بووم، ئ�واران دەهاتن�وە باســـ�ان دەكرد ك� چ گوند=ك�ان و=ران (٧٩)ەوە، من ��ك ل�و Jل� ســـا كردووە، دوا�برادەران� بووم ل�س�ركردا��ت و ل� كوردستان زوو زوو هات و چۆ� ڕاژانم دەكرد ل�گ�ڵ كاك م�سعود lJع�بدو و ڕەحم�تـــ كاك ئ�در�س و كاك ع�لكۆدەبوو�ن�وە و م�سا�ل خۆمان باسدەكرد تا ٨٦، ٨٦ ك�من دەرن�چووم، كاك م�ســـعود، Jل�ســـاش�وك�ت ش�خ ��ز�د�ن ل�گ�ڵ من نارد، س�رگ�س ئاغا جان موت�رج�م بوو، كاك ش�وك�ت خوا ع�فو� كا ب�ترومب�ل چوو بۆال� موست�ف�د�، موست�ف�د� ل�گ�ڵ من و خ�زانم قس�� كردوو گوت بۆ دەڕۆ�، گوتم ن�خۆشم و دوا� ه�ند=ك لR دوان ئ�جازە�ان دام و چووم بۆ تاران، د�ســـان ل�وێ كاك ئ�در�س

م�كت�ب ئ�قل�م حزب ش�وع و لجن�كان ه�بوو پ��ان دەگوت لجن�� ڕ=كخستن كاروبار� حزبا��تل� ه�موو كوردســـتان، پ�خشان زەنگ�ن� و ئ�بوو تارا ل�گ�ڵ من بوون، ل� نز�ك�وەش س�رپ�رشـــته�ول�رم دەكرد ن�متوان ئ�و كت�ب� ت�واوك�م، ئ�و كات مالم ل� شۆرش بوو ك� ه�رشمان كرا�� س�ر و ڕام كرد بۆ شاخ و منا�Jكانم ��ك ��ك شاردەوە ماڵ و م�كت�ب�ك�م دەست ب�س�ردا گ�را. ئ�و جارە شت ه��� بـــ�Pم زۆر بR بۆر بR، فا�دە� ن���، پوخت� باشـــ�، من ل� ٦٣ ڕامكردووە كاك ع�ز�ز مح�م�د سكرت�رمان بوو، ك�ر�م ئ�حم�د و عوم�ر ع�ل ش�خ و ب�در ئ�حم�د و ئ�حم�د مح�م�د ح�الق و موسل�ح ج�الل�شـــمان ل�گ�Jدابوو، و من بووم� م�سئول��كـــ�م بنك�� حزب شـــ�وع ل�كلك� ســـماق�و نز�ك�� ٦٠٠ ك�س بR پوول بR پارە، دەكرێ شت Rن�ل�س�ر ئ�وە بنووسم، ب�Pم چ قازانج�ك دەگ�� ب� ئا�ندە� م�لل�ت كورد �ان هاتم بووم� م�سئولحزب شـــ�وع ل� با�Jك، م�ق�ڕم ل� دەرگ��J بوو ساڵ و ن�و=ك ل�وێ مام�وە، شارەزا� زۆرم ه�بوو لـــ�وێ، پ�او ه�بوو ل�نـــاو پارت ، ئ�ندام لجن�� م�ركـــ�ز� بوو، م�علومات دەدامR ك�وامان كرد و .. ئ�و شتان� ب�ڕەئ من ه�تا ئ�ستا پوخت� و شت

باسكراوە.Qئ�س ١٩٥٨ ك� شـــ�خ ئ�حم�د ب�ربوو چووم� Jل�سابارزان، ك� م�ال مست�فا هات�وە، ل�ناوچ�� كۆ�� من چووم، قس�م كرد، چاوپ�ك�وتنم كرد ش�مس�د�ن موفت و ب�كر ئاغا و شـــ�خ سادق ل�وێ بوون ك�

• ئا�ـــا ئ�و حزبـــ� بچووكان� ل� دەســـ�Pت ه�چ • ئا�ـــا ئ�و حزبـــ� بچووكان� ل� دەســـ�Pت ه�چ دەور=ك�ان ه���؟دەور=ك�ان ه���؟

- ئ�و ح�زب� بچووكان� وەكو شـــ�وع كوردستان – زەحم�تك�شان – سۆس�ال�ست و ... چ دەور=كئ�وتۆ�ان ن��� و ت�ن�ا چاوەڕ=�ن ل�ه�ردوو ئ�دارە� پ�شوو و ئ�ستاش ل� سل�مان و ل� ه�ول�ر �ارم�ت وەربگرن و ه�Jو=ســـت�ان الوازە ب�تا�ب�ت حزبش�وع كوردستان ه�Jو=ست�ان كلكا��ت���و ف�Bان دەكرد بۆ ناو Tب�س�ر ئ�و حزب�� ك� ف�هد ت�وج�

ج�ماوەر، ن���.• چارە چ��� بۆ حزب شـــ�وع كوردســـتان و • چارە چ��� بۆ حزب شـــ�وع كوردســـتان و بزووتن�وە� چ�پ و ماركســـ ��ت چۆن دەتوانن بزووتن�وە� چ�پ و ماركســـ ��ت چۆن دەتوانن خۆ ل�گ�ڵ ئـــ�و واق�ع� خۆڕ=كخات ل� ب�رژەوەند� خۆ ل�گ�ڵ ئـــ�و واق�ع� خۆڕ=كخات ل� ب�رژەوەند�

ج�ماوەر؟ج�ماوەر؟- ب�را� من هاسان ن��� ك� بگ�ن� قۆناغ�ك كار�گ�ر ئ�وە ئ�ش دەوێ، ب�ركردن�وە و ڕ=ك و پ�ك دەوێ، دەبR ل�ڕ=گا� د�راس�ت س�رب�خۆ و ڕاستگۆ�ان� ب� ش�وە� ڕەخن�� دروست گ�ر بك�ون� ب�رگر�كردن لـــ� پ��وەند� ج�مـــاوەرو م�شـــاك�ل دەرخ�ن، ئـــاوا دەتوان ه�د� ه�د� دەور�ان ز�اتر گ�شـــ� بكات. ل�ب�رم� ل� ســـ�رەتا� ٤٠ـ�كان ت�وج�Tات ف�هد ئ�وەبوو ل�ه�ر شـــو=ن�ك م�لل�ت م�شاك�ل Rج�ماوەر ج ه�بوو كارن�بوو پ�داو�ســـت ��كانب�ج�ن�كرابوو، دەبR ل�وێ بن ل�ڕ=گا� داواكار� و ببن� ه�و=ن هاندان خ�Jك بۆ داواكار� ب�ش�وە� دروست و ڕەوا ك� ف�ر� داوا� ح�ق خۆ�ان بك�ن

ئ�وە ��ك�ك ل�و ڕ=گ��ان��� ك� دەبR پ��دا بBۆن.* كت�ب تازە چ�ت ل�ب�ر دەست دا ه���، ب�ت�ما� * كت�ب تازە چ�ت ل�ب�ر دەست دا ه���، ب�ت�ما�

چ�ت، چ دەنووس�ت؟چ�ت، چ دەنووس�ت؟- ب� ح�ق�ق�ت شتم ه���، ب�Pم ب�Bارم داوە ئ�گ�ر

ل�س�ر ئ�و ماندووبوون� بم چ تر بlو ن�ك�م�وە.��ك�م ت�م�نم زۆرە، پ�و�ست� تۆز=ك بح�س�م�وە. دووهـــ�م ل�ناح��� ئ�مكان�ات، ئ�و كت�بان�م چاپ كردووە ��ك فلســـ ك�س ت�دان��، كوڕەكانم ل�م ب�ـــزار بوون ه�ندە� �ارم�ت پـــارەم بدەن، ه�تا ك�نگR، بۆ�ـــ� ئ�گ�ر وا بBوا ل�و ت�م�ن�دا چ د�

ناك�م. ، ل�و ماوە� دوا��ش چ�ند�ن كت�بم نووس ، س�اس

فكر�، ه�Jس�نگان�ك ح�كا��ت ن���. ، ب�نســـب�ت ه�ر چوار �Qماوە ب ، ب�نســـب�ت ه�ر چوار * پ�ت وا�� چ�Qماوە ب * پ�ت وا�� چپارچ�� كوردســـتان، تۆ ئاگادار� زۆر شت بوو� پارچ�� كوردســـتان، تۆ ئاگادار� زۆر شت بوو� لـــ� ه�موو ال��ك و ئاگات ل� پ�وەند� بزووتن�وە� لـــ� ه�موو ال��ك و ئاگات ل� پ�وەند� بزووتن�وە�

ڕزگار�خواز� كورد و ڕاب�ران بووە ب� گشت ؟ڕزگار�خواز� كورد و ڕاب�ران بووە ب� گشت ؟- ڕاست�، ئ�ستا، ب�س ئ�و شتان�� ك� ه�م� بlو� بك�م�وە چ�ند�ن كت�ب تر� لR دەردەچ جگ� ل�

�ك س�م�نار.Jو كۆم� tv چاوپ�ك�وتنئ�وە� شت ئ�ساس ب�ت ب� ق�ناع�ت من خزم�ت دەكات و بـــۆ داهاتوو و كاروانـــ بزووتن�وەك�مان ب�ك�Jك� و من گوتوم� چ م��ل ســـور� ت�دا ب�ت Rم زۆر شت ه��� بPزەرد و �ان ك�ســـك، ب� چ�ك شتم نووس�بوو Jل�و شتان�، م�ســـ�ل�ن كۆم�ل� (٦٣)ەوە نووســـ�بووم و پاراســـتبووم ب�ناو� �ك پ�ند و باو� Jك ل� كوردســـتاندا، كۆم��گ�شتكوردەوار�شـــ ت�دا بـــوو، من ســـ�رقاڵ بووم ل�

• ل�ناو حزب شـــ�وع دا ل� • ل�ناو حزب شـــ�وع دا ل� ٨٠٨٠كان ج�نابت زۆر كان ج�نابت زۆر ه�وJت دا كـــ� ئ�دەب ماركس ب�تا�ب�ت ب�ره�م� ه�وJت دا كـــ� ئ�دەب ماركس ب�تا�ب�ت ب�ره�م� ســـ�رەك ��كان بكرێ ب�كورد� ئ�وە پBۆژە� تۆ ســـ�رەك ��كان بكرێ ب�كورد� ئ�وە پBۆژە� تۆ بوو، ه�روەها ئا�ا ل� دام�زراندن ح�زب شـــ�وع بوو، ه�روەها ئا�ا ل� دام�زراندن ح�زب شـــ�وع

كوردستان دا دەورت ه�بوو؟كوردستان دا دەورت ه�بوو؟ - ئ�و كات ك� ســـكرت�ر� ه�ر=م كوردســـتانح�زب بووم و ئ�و پBۆژە��م ب�دەســـت�وەبوو تۆش ب�باشـــ ئاگادار بوو� من پ�م وابوو ئ�ستاش پ�م وا�� كـــ� ب�روباوەڕ� ماركســـ ل�ن�و كۆم�Jگا� كوردەوار� دا ب�باش بlون�بۆت�وە، د�ارە دوا� من ئ�و پBۆژە�� كار� بۆ ن�كرا. ل�ڕاست دا ب�نسب�ت حزب ش�وع كوردستان كات كت�ب گور�اچوڤ ل�س�ر پروستر�كا دەرچوو من ل� سور�ا بووم، ل�وێ خو=ندم�وە جار=ك�ان ل�م�ق�ر� حزب باسكرا من بـــ� عادل ح�ب�م گوت ك� وەزع�ك� خراپ� و ڕەنگ� سۆڤ��ت ت�كبچR، ب�Pم ئ�و گوت ك� ج��ش سوور ب� دەس�Pت� و دوا�ش دەرك�وت ك� ئ�ندام �اوەر� م�كت�ب س�اس �ان بوو ســـۆڤ��ت و م�نزوم�� ، ئ�شـــت�راك وەك بQق توانـــدەوە. دواك�وتوو�ڕ�شوەت ل�ه�موو� ڕ�ش�� داكوتابوو و برس�ت و بR پوول قسم�ت ه�موو ك�س بوو و ت�نTا شت�كل� سۆڤ��ت ه�بوو س�اج گ�ورە بوو و ئ�وەش وا� ٨٩ Jل� سا RوەشJت�ك� ه�Pكرد ب� چرك���ك ول� مۆسكۆ دوســـ�عات ل�گ�ڵ كاك ع�ز�ز مح�م�د دان�شـــت�تن و پ�م گوت ك� ح�زب ش�وع ع�راق دەبR ل�م�وب�دوا تابع�ك كورد� بدات ب�كارەكانچونك� كورد ن�ت�وە��، ئامانج و داوا� كوردستان ج�اوازە و بۆ�� دەبR ل� ه�ر=م كوردســـتان حزب بب�ت� حزب�ك س�رب�خۆ ل�ه�موو ڕوو��ك�وە ب�Pم چونك� كوردستان ع�راق ل�ناو كۆمار� ع�راق دا�� با س�ركردا��ت هاوب�شمان ه�بR و ناو� بزووتن�وە� ش�وع ع�راق ب�ن، ل�سوور�اش ك� كۆبو�ن�وە پ�م گوتن ئ�گ�ر بمان�وێ ماركســـ��ت ل� كوردســـتان پ�رەبگر=ت پ�و�ســـت� حزب ش�وع كوردستانپاشـــكۆ ن�ب�ت، ل�دەرەوە ل�گ�ڵ ور�ـــا ڕەواندز� و رەف�ق ســـاب�ر زۆر ل�هاوڕێ �ـــان دەمانگوت ك� پ�و�ست� ش�وع��ت ل�كوردستان ع�راق س�رب�خۆ ب�ت، ل�ه�موو شـــت�ك ت�نان�ت ل�پ�وەند� ل�گ�ڵ حزب� چ�پ�كان و شـــ�وع ��كان و ل�گ�ڵ حزبشـــ�وع ع�راق وەك حزب�ك دۆست هاوكار�مان ه�ب�ت. ب�Pم ب�داخ�وە ئ�وە ج�ب�جR ن�بوو و ل� ئ�نجام دا گ�ورەتر�ن ز�ان ب� بزووتن�وە� ش�وعل�كوردســـتان درا ب�و كارە و �وسف ح�نا و محمد ح�الق و ڕەف�ق ساب�ر جودابوون�وە و حزب كار� �ك ل�و گ�نج� ب�توانا�ان� Jس�رب�خۆ�ان دانا و كۆم�ك� ل� شاخ ل�گ�ڵ ئ�م� بوون وەك كاروان ئاكرە� و ئ�مج�د ح�و=ز� و ئاسۆ ك�ر�م و چ�ند ك�س ب�توانا ل�ال��ك تر س�رۆ قادر ك� ل�ناو ئاوارەكاندا ب�ت�ن�ا ت�نز�م حزب ش�وع بوو، ل�ح�زب دوورك�وتن�وە ئ�و ســـ�ركردان� ب�رپرس�ارن ل�و ه�Pن� و ز�ان�ان ل�خۆ�ـــان و ل�ج�ماوەردا و ئ�و ح�زب� پوكاوە و تا ئ�ســـتا ب�س ناو گۆڕاوە و پاشكۆن و زۆر الوازن و تا ه�روا ب�دوا� ئ�و ڕ=چك�� ك� ه��ان� بBۆن ساڵ

ب�ساڵ الوازتر دەبن.

كارەكانمان ت�رت�ب دا.ڕۆژ� ٢٥ خۆپ�شـــاندان دەست پ�كرد بووە ت�ق� پۆل�س�ك كوژرا، ٦ ك�س بر�ندار بوون و ئاP داگ�را و م�حك�م� ســـووتا بۆ �١٢ شـــ�و ل�ك�ركوك و ٩٠ ل�ه�ول�رەوە شـــورت� هاتن (ئ�فواج) تا ب��انك�س�ان گرت�ن بۆ ڕۆژ� دوا� ك� حاكم محمد ام�ن رائ�د چ�ل�ب بوو ب�بR م�حك�م� دووســـاڵ حوكم و دووســـاڵ ل�ژ=ر چاوەد=ـــر� بوون داب�من، �١٤ حوكـــم دا و دوا� بۆ موســـل ڕەوان��ان كرد�ن و ل�دوا� كارەك� گـــ�ورە بۆوە و چ�ند م�حك�م�� د�ك�� ب�دواداهات ل�و ١٤ ك�ســـ� ئ�ســـتاش ٤،٥ ك�س�ان ماوە، دوا� من كوڕ=ك سول��مان�ان نارد لـــ� ج�گ�� من كارەكان بكات ناو� عوم�ر حاجمحمد بوو ك� پاشان گ�را و ئ�عتراف كرد و ه�ر ٩١ ئ�ندام گ�ران، ئ�و دەم من ه�ر ل� سجن دا بووم تا ٧ مانگ پ�ش ١٤ � ت�موز كۆن� برادەرەكانم زۆر�ان پاكان��ان دابوو، دەست ب�كار بوو�ن�وە �١٤ ت�مووز ڕوو�دا، ك�ر�م ئ�حم�د و ناف�ع �ونس ش�ه�د د.جورج كاك ئ�حم�د دJزار من�ان Jبلو هاتن� كۆ�� و ل�ما ل�ســـ�ر ڕا كردەوە م�سئول كۆ�� و س�رپ�رشتناوچـــ�� ران�� و قـــ�الدزە، لـــ�دوا� چ�ند مانگ من�ان ه�نا ه�ول�ر و ل�رە س�رپ�رشـــت كاروبار� جوت�ارانم دەكرد و ب�ه�زتر�ن ڕ=كخســـتن حزبش�وع پاش ب�غدا ئ�و ڕ=كخستن�� ئ�م� بوو، ٣٢٠ كۆم��Jمان ه�بوو، ل�و برادەران�� ئ�ستا ماون ئ�و كات كاك ع�ز�ز م�ســـئول كوردستان حزب بوو، س�ركردا��ت ب�ڕ=وەبردن جوت�اران پ�ك هاتبوو ل� م�حمود ع�دۆ، فاخ�ر م�رگ�سوور� س�عدۆك، مـــ�ال ن�عم�ت، نور� قاز� خان�، ح�ســـ�ن ت�ها، �ك د�. كاد�رەكانJســـول��مان مورتك� و كۆم�پارت ئ�و كات ��ك�ان خورش�د ش�رە بوو، ��ك�ان س�د م�ج�د بوو ك� خۆشب�ختان� ه�ردووك�ان ماون

.�� ��ك�ان پارت �� و ��ك�ان ��ك�تل� (٦٠)ەكان ك� تازە ژنم ه�نا بوو گو=ستم�ان�وە بۆ ك�ركوك، بووم� م�سئول ف�رق�� �٣ ج��شع�راق ك� ڕ=كخراو� ســـ�رباز� ح�زب بوو، ه�ر ل�وێ مام�وە كارەكانم دەكرد، ٨ � شوبات من ل� ك�ركوك بووم خ�ت زاب�ت�كان ب�دەست خۆم�وە بوو راســـت�وخۆ، خ�ت ع�ســـك�رەكانم دابوو ب� �ك كاد�ر� تازە پ�گ��شتوو ك� ��ك Jدەست كۆم�ل�وان� ف�ل�ك�د�ن كاك�� بوو ئ�ودەم ت�ل�ب� بوو، �ك ع�سك�ر و روس دا بوو، پاش Jكۆم� ب�رپرس�٨ شوبات من ك� ل� ك�ركوك مابووم�وە، عوم�ر ع�ل ت�غ هات و گوت دەبR ل�رە ن�ب ، كوڕ=ك�ان گرتووە ناو� سوبح ع�تا�� و ئ�و�ش ل�ژ=ر ل�دان دا ئ�عت�راف كردووە ك� ناو ب�ناو ��ك�ك ب�ناو� ئ�بو

جاسم دەهات س�رپ�رشت�ان دەكرد.معاون ئ�من ك�ركـــوك كات خۆ� ل� كۆ�� بوو ك� ســـوبح ع�تا دەRJ ئ�بو جاســـم و وەســـفج�ســـت� و دەم و چاو� من دەكا ��كراست چ�ند رەســـم پ�شـــان دەدەن و ئ�و معاون ئ�من� بۆ� د�اردەك�ن ك� ئ�و ئ�بو جاسم� فاتح رەسول� بۆ�� ب�دوام دادەگ�ڕان، ژن ش�خ ح�س�ن ب�رزەنج ك� خالۆزا� م�عروف ب�رزەنج و حوســـ�ن ب�رزەنجش�ه�د بوو بۆ ز�ارەت دەچ�ت� ال�ان ل�سجن، ش�خ م�عروف دەRJ، ح�الوە خان ئ�ســـتا ك� گ�ڕا�ت�وە ب�حزب خ�ب�ر بدەكـــ� ل�رە ئ�وە ل� ئ�حم�د بانخ�الن دەدەن من هاتم� دەرێ و ل�شاخ مام�وە و

ن�ك�وتم� دەست دوژمن.

ئ�بو ئاسۆس (فاتح رەسول):ل� س�رەتا� ش�ست�كان�وە ل� ك�ركووك بووم ب� م�سئول� ف�رق�� �٣ ج��ش� ع�راق�

ب�ش� دووەمئا: ئ�حم�د س�فا

فاتح رەسووڵفاتح رەسووڵ

ماكنمارا وەز�ر� ب�رگر� پ�شـــوو� ئ�مر�كا ل�م�ڕ �ت: بر�ت��� ل� س�ست�م�كJدە ئاسا�ش ن�ت�وە� ، دووال��نـــ ك� ��ك�م�ان"س�اســـ و كۆم���Pتئابور���"ئ�و�تر�ان بر�ت��� ل�"ســـ�روەر� �اســـا" ه�روەها"مۆرگ ئ��Jمان "زانا� كۆم�Jناس . ئاسا�ش بر�ت��� ل�دوو رەه�ند� س�رەك ، ه�ر كۆم�Jگا��ك ��ك�ك�ان"ح�و�"�ـــ�، ه��ـــ� ب�رژەوەنـــد� دوو

ئ�و�تر�ان"ح�ر ع�و�"��. د�سان ه�ر ل�س�ر ئاسا�ش ن�ت�وە� د. حامد رب�ع �ت: ئاسا�ش پ�كTات���ك� ل� پاراستن بوونJدەخود، ل� شـــت� ترسناك�كان دەرەك و ناوەك . ل� روانگ�� ئ�و د�دو و و=نا كردنان�� س�رەوە، پ�ناس� بۆ ئاسا�شـــ ن�ت�وە� ، خۆ� ل�م دەســـت�واژان� دەب�ن�ت:"بر�ت��� ل� ق�وارە��ك سترات�ژ� ب�رامب�ر ب� ه�ڕەش�كان . ترس، ش�ڕ، كارەسات سروشت ، و مرۆ�ـــ ، ق��ران ئابوور� و كۆم���Pت ، ئ�تنم�زه�ب ، ســـ�رباز�، ك� رووب�روو� م�ترس���كان دەبن�وە. ئ�و ه�ڕەشـــ�و م�ترس�ان�� ك� ناوخۆ� ." بن، ه�ر=ما��تـــ ، �ان دەرەكـــ و ن�ودەو�Jت ئ�گ�ر ب�وورد� ســـ�رنج بدە�ن ل� رەوش س�اسو كۆم���Pتـــ و ئابـــوور� و ف�ره�نگ و كلتور� و ئ�ستا� كۆم�Jگاو دەس�Pت و دام�زراوە حكومو م�دەن���كانمان، ه�شـــتا زۆر دوور�ن ل� ب�رۆك�و

ف�لس�ف�و بن�ماكان ئاسا�ش ن�ت�وە�مان. بوون رەه�نـــدەكان. هۆكارەكان ه�لوم�رج�كان.

ب�دەو�Jت و دەســـ�Pت س�روەر� �اسا ن�كامQفام. ن�م���وە. دە�Jم���.

ئـــ�و ن�و�ســـت ب�Jگـــ� ز�نـــدوو� نموونـــ�� ت�زە�"كامQفام"ه�ر گرفـــت و ق��ران�ك ناوخۆ� و ه�ر=ما��ت و دەرەك ك� د=ن� ســـ�ر گۆڕەپانس�اس�مان، كار�گ�ر� ترسناك دەب�ت ل�س�ر گشت Rب رەوت�كان ژ�ان رۆژان�مان، ه�وڵ و ت�كۆشان

وچان دەو=ت. كار� د�بلۆمات ژ�ران�� دەو=ت. گۆڕانكار���كان، ه�Jو=ست� م�ژوو���كان، زۆر دژوارن، ه�ست�ارن، ل�ب�رامب�ر�ان هۆش�ار� هز� ه�Jكشاو�

س�اس دەو=ت. ئ�وە� ك�ئ�ســـتا ل�س�ر گۆڕەپان س�اس ع�راقروودەدات. رووداوەكان ، دەرەنجام�كان ، كار�گ�ر� راست�وخۆ� ه��� ل�س�ر كۆم�Jگا� كوردەوار�مان،

ل�س�ر دەس�Pت حكوم�ت ه�ر=م. كار�گ�ر��كان چارەنووسســـازن ل�ســـ�ر ئ�ســـتاو

ئا�ندەمان. ، ع�ـــراق و پ�كTات�� خاك، پ�كTاتـــ�� ن�ت�وە� ئا��ن ، م�زه�ب ، ل�ب�ردەم وەچ�رخان�ك م�ژوو�گ�ورە� ترسناكدا��. بۆ�� دەب�ت ه�Jو=ست�كانمان، رەوشـــ� س�اس���كانمان، ل�ئاســـت گ�ورە� ئ�و وەرچ�رخان� م�ژوو���داب�ت، ل� رووب�ڕووبوون�وە� ئ�و گۆڕانكار�ان�. ت�ن�ا ب� دام�زراوەكان ئاسا�ش

ن�ت�وە� دەكر=ت ب�رەنگار�ان ب�ن.. بـــ�Pم ك� ه�شـــتا ن�بوو�نـــ� خاوەنـــ ب�رۆك�و دام�زراوە� ئاسا�ش�مان، دەبR س�ل�نوێ تاك�كانن�و كۆم�Jگاك�مان جار=ك د� ئ�كت�ڤ بكر=ن�وە ب�گ�ان هزر� س�ردەم، دوور ل�هزر� شاخ و رۆژانخ�بات چ�كدار� و گرفـــت و ق��ران�كانمان، ه�ر

، ل�ن�بوون خزم�تگوزار�. ئاو، كارەبا، سووت�م�ن ب�ـــكار�، ب�ب�ره�م ، مشـــ�خۆر�، ك�شـــ�كان

ن�شت�ج�بوون ن���..ب�Jكو ئ�وان ب�ش�كن ل�ق��ران� ترسناك�كان. ل�پا�Jان س�روەر� �اسا، دەبR تواناكان ف�ز�ك تاك�كانمان ب�جو�J بخ��ن. دەرباز�ان بك��ن ل�بۆت�� مش�خۆر� چاوەڕوان دەست رەح�ت�ان!! بكر=ن ب� ك�س�ك �ن�ر. ئاســـودە� ئاسا�شـــTئ�كت�ـــڤ و ب�ره�م�نان و كاركردن Tل� ب�ره�م Rن�ت�وە�مان خۆ� دەب�نو چاالك هزرو ت�Bامان و گومان زانست . ل� پالن دانان و پBۆژە� س�رل�نوێ ب�ناكردن�وە� بوارەكان ژ�ان�، ل�رەوە پBۆژە� جوو��J داه�نان و ئ�فراندن

تاك�كان كۆم�ڵ دەست�ب�ر دەب�ت. راست� خاوەن دەس�Pت و دام�زراوە حكوم���كان�ن، ب�Pم ه�شـــتا وەكـــو پ�و�ســـت���ك ئۆرگان و م�ژوو� ، سنوور� دەس�Pت�كان ج�ا ن�كراوەت�وە، تا�ب�تم�ند���ت خۆ�ان د�ار� ن�كراون، ق��رانمان ، زۆرە، لـــ�روو� هاوســـ�نگ و ئارامـــ س�اســـ ، م�دەنJكۆم� كۆم���Pت ، ئابوور�، دام�زراندنس�روەر� �اســـا، بن�ماكان ئازاد� تاك ب�ت�واو� ف�راه�م ن�كراون. خ�Jك دوورن ل�خزم�تگوزار��� ســـترات�ژ���كان. ئـــ�و گرفتان� ب�شـــ�ك زۆر� پاشـــماوە� رژ=مـــ ب�عس ب�ســـ�رچووە. ناكرێ دەست�و وەســـتاو ب�ن، ج�ماوەر خ�ر�ك بك��ن ب� شـــاناز� و ســـ�روەر���كان رۆژان شاخ، ه�موو

چاالك�ان واب�ست�� ئ�وت�زە بك��ن. دەب�ت ب� ور�ا� و ژ�ران� ســـوپاس و ر=زگرتن ل�و ه�مـــوو قوربان و ماندوو� و ت�كۆشـــان رۆژانس�خت و دژوارە بك��ن، ب�Pم ل�س�ر كات و بودج��

خزم�تگوزار���كان ن�ب�ت. ئ�و س�روەر��ان� بكر=ن� ب�ش�ك ز�ندوو� م�ژوو� ئ�ســـتاو ئا�ندەمان، ل�پاڵ س�روەر���كاندا رووداوە دJت�ز=نـــ�كان و شـــ�رم�زار���كان م�ژوومـــان، ســـ�رك�وتن و ژ=رك�وتنـــ رووداوەكان وەكو خۆ� بۆئ�وە� ئ�ستاو ئا�ندەمان تۆماربك��ن ل� بBگ�كانف�لســـ�ف�� پـــ�روەردەو خو=ندن، ه�تـــا پ�ند و

ئ�زموون ل�وەربگر�ن. ئ�وە� ج�گا� س�رســـوڕمان و شـــۆك�، ب�ش�كگرنگ ســـا�كۆلۆچ كۆم�Jگ�ك�مـــان بR ب�رنام� �Jخا داڕ=ژراو خ�ر�ك كراوە ب� پ�ردە پۆشـــكردنالوازەكانمان، گ�ندە���Jكانمان، بR توانا���كانمان، ك�مت�رخ�م���كانمان. ئ�و جۆرە رەوشـــ� ترسناك و ق�زەون�. چارەســـ�ر� دەو=ـــت، ل�ر=گا� ئازاد� دەرب�Bن ب�روڕا ل�گشت ك�نا�Jكان راگ��اندن، ب�Pم

ل�چوارچ�وە� رەخن�گرتن�ك لۆژ�ك ئام�ز. ه�ر رەخن� ل�پ�ناو� رەخن�دا ن�ب�ت ه�روەكوئ�ستا

زۆر باوەو بووە ب� كلتوور=ك دووبارە بوون�وە. رەخن�كان�ش ه�ر تۆماركردن رووداوەكان، گرفت�كان، ق��رانـــ�كان ن�بن، ب�Jكو رەخنـــ�ش دەب�ت"وەك س�ف�ر=ك ف�كر� و ئ�ستات�ك قوڵ رۆبچ�ت ب�ناو ،�Bژ�اندا گوزەبكات ب�وورد�، چ ئاست� ج�ا ج�اكانو ژ�ر� هزر، ل�گ�ڵ دەستن�شـــانكردن گرفت�كان

پBۆژە� چارەس�ر� ه�ب�ت. دووبارە پ�و�ستمان ب� داڕشتن�ك نوێ ب�ر=ك نوێ، ف�لس�ف���ك نوێ ه��� بۆ پ�ناس�� ئ�نتما� بوون ب� ن�شت�مان و ن�شت�مان پ�روەر�. چونك� ئ�وە� Rچ�قب�ستوو. ل�ب ئ�ستا باوەو بووە ب� كلتوور=ك ، الواز� ئ�نتما� رۆحJتوانا�، مش�خۆر�، گ�ندە

و م�عن�و� ه�چ تر دەست�ب�ر ناكات. دەب�ـــت خ�Jكـــ ف�ربكر=ـــن بۆچ ن�شـــت�مان خۆشدەو=ت، ل� پBۆگرام�كان خو=ندن و قۆناغ�كانبچ�ســـپ�نرێ. تاك�كان ف�ربكر=ن ك� ن�شت�مان�ان ت�نTا ل�ب�رئ�وە خۆشناو=ت چونك� ب�ر=ك�وت ل�وێ ل�دا�كبوون و دەژ�ن. گۆڕســـتان بـــاب و باپ�ر و ش�ه�دەكان�ان ل�و=دا��و رەنگ� ه�ر خۆش�ان ل�و=دا

بمرن. ن�خ�ر پ�ناس�و ف�لس�ف�� ئ�نتما� ن�شت�مان نوێ. مرۆڤ ن�شت�مان خۆشدەو=ت چونك� ن�شت�مان وەك

.. دام�زراوە��ك حكوم و م�دەنوەك مرۆڤ�ك بك�رو خاوەن"ب�ها"مام���J تاك�كان دەكات، ئ�گـــ�ر بوون�ك پـــB ل�ك�ڕام�ت دەخات� ب�ردەم ژ�ان ، مژدە� ئ�وە� دەداتR ك� ژ�ان خۆ� Bدوا� خۆ� جوانترو مرۆڤان�تر و پ و ژ�ان ئ�وان

ماناترب�ت. دەب�ت س�رل�نوێ پ�ناس�� نو= "ب�دەنگ "تاك�كان كوردەوار� دابB=ژر=ت�وە. چونك� پرۆس�� Jكۆم�ب�دەنگ ك�ســـ س�ركردەو دەســـ�Pت تۆل�تار� ل�دەك�و=تـــ�وە. ك�ســـ بR تواناو بـــR ب�ره�م و

پرس�ارو ه�Jو=ست، دروستدەكات. Jكۆم�ڵ. داخراو� كۆم� ب�دەنگ مانا� ئ�فل�جبوون�ك س�ل�ف ئام�ز ل�روو� ب�رو Jدەك�و=ت. كۆم��ل

هزرو ف�لس�ف�� س�اس و ئا��ن ل�دەك�و=ت�وە. ه�ر ل�ب�دەنگ ترس� سا�كۆلۆژ���كانمان گ�ش�دەكات. ك� دەبن� هۆكار� ســـ�رەك داڕمـــان و ل�ناوبردنوزەو چاالك هزر� كۆم�Jگا. ه�ربۆ��"ن�تشـــ�"� ئ�Jمانـــ وتوو��ت :"دەب�ت مرۆڤ�كان خود� تاك ب�رپرس�ارەت ه�Jبگر=ت و ئ�رادە� خۆ� بكات ب�

س�رچاوە� پ��وەند�كردن و و=ناكردن رەوت�كانژ�ان رۆژان�� نـــ�ك ب�ئ�رادە��ك ب�ت ل�دەرەوە�

ئ�مشتان� ئ�مر بكات". ئ�مان� ه�موو�ان ك�ل�ن گ�ورەو ترسناكن ل�ب�ردەم كۆم�Jگاو دەس�Pت حكوم . ه�موو�ان چBدەبن�وە ل� ب�رژەوەند���كان ئاسا�ش ن�ت�وە� . بۆئ�وە� ئاسا�شمان ئارام ب�ت. ب�گ�ان پسپۆر� ئ�زموونگ�ر� و شارەزا� و پالن و ن�خش�ساز� كاربك��ن، ه�تا بتوان�ن ل� روانگ��ان�وە دەست�ب�ر� خزم�تگوزار���

سترات�ژ���كان بۆ ج�ماوەر بك��ن. با��خ ت�واو بدر=ت ب� ئاسا�ش خواردەم�ن ل�روو� �ن�ر، Tۆژە� ب�ره�مBپ ، ، ئابوور� بارزگانJكشتوكاه�نان س�رما��� دەرەك ، بوژاندن�وە� س�رما���

. ناوەك�نان ر=كخراوە م�دەن��� Tك�هاندان و �ارم�ت بۆ پجۆراو جـــۆرەكان، ك� كار�گـــ�ر� زۆر�ان ه��� ل� ئ�كت�ڤكردن هاوPت�ان ك� ببن� شـــ�ر�ك� ب�ش ل�

ج�ب�ج�كردن پBۆژە خزم�تگوزار���كان. ه�وJبدر=ـــت پرۆســـ�� ب�ح�زبكردنـــ كۆم�Jگا سووكبكر=ن. دەس�Pت ح�زب دوور بخر=ن�وە ل� دام

و دەزگاكان دەو�Jت. با دەســـ�Pت�كان ح�زب و كلتور� ع�شـــا��ر�،

كلتور� موق�دەس و ت�ك���كان سنوورداربكر=ن. بـــا ح�زبـــ�كان ل�ر=گا� ن�خشـــاندن پـــBۆژە� خزم�تگوزار�، پ�شك�ش دام و دەزگا� حكوم�ت

بك�ن ل�ر=گا� پ�رل�ماندا. دەستپ�كردن ب�رۆك�و دام�زراوەكانJرەوە خا�ئا ل

ئاسا�ش ن�ت�وە��مان دەست�ب�ر دەب�ت.

ئاسا�ش� ن�ت�وە�� و كار�گ�ر���كان� ل�س�ر كۆم�1گاو دەس�-ت� حكوم�ت و و-تان� ئ�قل�م�مامۆستا ژ�ل�

Page 13: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،13س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� گشت�

د�زار ح�س�ن

دووراودوور

كوردە بۆرە و چاك�ت� بۆرەئ�م زاراوە�� پ��وەند��كــــ ج�وه�ر� و دەب�ست&ت�وە، ب���ك�وە�ان راســــت�وخۆ بــــ� ئ�ندازە��ك ل� كاتــــ خو+ندن�وە و ناس.ن.اندا ه�ردوو چ�مك ماناكان.ان ��ك روو وەردەگرێ و ل� س.اق جوم�ل�شدا ��ك دال و م�دلول ب� خۆ�ان�وە س�رقا7دەك�ن. ل�گ�ڵ ئ�وەشــــدا ه�ردووك.ــــان ل� فۆرم و ناوەڕۆكدا دواجار دەبن�وە ب���ك ج�ست� و رووح، ب.ن.ن ه�ر��ك&ك.ان ر+ك وەك ئ�وە وا�� ه�ردووك.انت ب.ن.ب&ت. ه�ردوو زاراوەك� ح�ز ب� نو+بوون�وە و تازەبوون�وە دەك�ن. خزما��ت..ان ن..ــــ�، ب�Bم بۆ ��ك ل� برا ف�رزترن. ئاشنا��ت ئ�م دوان� دەگ�ڕ+ت�وە بۆ ســــ�رەتا� م&ــــژوو، ل�م ســــ�ردەم و ع�سرەشدا زۆر ل� جاران دۆستا��ت..ان بۆ ��ك قو7تر بۆت�وە. كــــوردە بۆرە ه�رچئارەزوو بكات و پ& خۆشب&ت بF گو+دان� ناوزڕاندن و شت ل�م جۆرە ه�نگاو دەن&ت، چاك�ت� بۆرەش ه�روا�� خۆش ب�م جۆرە باســــان� د+ت.ح.ســــاب بۆ ه.چ ك�س&ك نــــاكات و باك ب� ه.ــــچ مۆرا7&ك ن..�، ه�ردووك.ان باوەڕ�ان ب� دۆســــتا��ت تا س�ر ن..�. ح�ز�ان ل� گ�م�� چارەنووس سازە ل�ش.ان بۆ ��ك دەخورێ و ه�م.ش� بۆ ســــ�ف�ر و گ�شت.ش ل�گ�ڵ ��كدان، ل� بازاڕ ب���ك�وە شت دەگOن و ب���ك�وەش ب� ق�رز دە�فرۆشــــن�وە. كوردە بۆرە جگ� ل� رەنگ� ه�م.شــــ��.�ك�� چ�ند رەنگ&كد�ك�شــــ ه���، ب�Bم چاك�ت� بۆرە ت�نQا ��ك رەنگ ه���. بۆ�� بــــ�ردەوام كوردە بۆرە و�ستو��ت چاك�ت� بۆرە وەك خۆ� ل&بكات و ئ�م.ش ل�س�ر ر�تم و ئاواز� ئ�و رەنگ�كان بپۆش&ت. ه�ر ئ�وەش� ح�ساس.� و ناكۆك ژ+رب� ژ+ر� خســــتۆت� ن&وان.ان ل�و رۆژ��وە ت�شق��7 ب���ك دەك�ن و ب� كورت�نام� ��كتر�ان رەز�ل و ف�ز�لكردووە، ل�س�رەوە وەك هاورێ وان، ب�Bم ل�ژ+رەوە نوقرچ� ل���كتر دەگرن. كار گ��شــــتۆت� داونان� و ل� خشت� بردن ��كتر�، رۆژ ب� رۆژ+ك ش�ڕە دەنووك�ك��ان ت.ژ تردەب&ت. دەگ&Oن�وە دە7&ن كوردە بۆرە رۆژ+ك.ان بۆ فراو�ن چۆت� م�مل�ك�ت&كــــ دوور دوور، چاك�تــــ� بــــۆرەش وەك كار� پ&شــــوو� هاوە7ــــ كوردە بۆرە بوە و هاوســــ�ف�ر� ��كتر بو�ن� و ب���ك�وەش ل� ن.شــــتماندوور دوور �اســــا� فۆرم گۆڕ�ــــن و تازە بوون�وە ف&ربو�ن�. كوردە بۆرە ل�و ما�7دا. خۆ� گۆڕ�وە، بۆ خاتر� ئ�وە� ل� دەست چاك�ت� بۆرە بح�س&ت�وە و ن�خت&ك ل� ژ+ر هــــ�ل و م�رج جل و ب�رگــــ تازەدا باقت�م�ن ب�ڕ+بــــكات. كوردە بۆرە ئ�م�� ب� ئ�نق�ست سازاندوە، بۆ خاتر� ئ�وە� تا كۆتا� ژ�ان ل�كۆ7 بب&ت�وە. ه�رچ�ندە چاك�ت� بۆرە ئ�م�� پ&ناخۆش بوە، ب�Bم كوردە بۆرە ب�هۆ� ئ�و گۆڕان� گ�ورە��� ك� ل� دن.ادا روودەدات ئ�م.ش پ& خۆش بوە ل�گ�ڵ رەوت شارستان.�ت و پ&شك�وتندا سوڕ� ژ�ان ت&پ�ڕ+ن&ت بۆ�� چاك�ت� بۆرە� ب�وە راز�كردووە ك� ب� موەق�ت دا�دەك�ن&ت و ل�پاشــــان ل�ب�ر� دەكات�وە، ب�Bم ئ�م داك�ناندن� ئــــ�وەل و ئاخ.ر جار� بووە و ئ.د� چاك�ت� بــــۆرە� ل�ب�رچاوان ونكرد. كوردە بۆرە گ�ڕ�دە��ك زمان پاراو� ل�ب ل�بان�، ك�س ناتوان&ت زەف�ر� پ&ب�ر+ت و شــــان ل� شــــان بدات. دۆست زۆرە، ن��ارەكان ب�خ.لــــ پ&دەب�ن. زۆر ح�ز� لــــ� كت&ب�، دەگ&Oنــــ�وە دوو گون.� كت&بب� فرۆك� ب� قاچاغ گ��اندبوە ن.شــــتمان. ل�وەت�� چاك�ت� بۆرە ل� كۆڵ كوردە بۆرە بۆت�وە، ئ&ستا ل� ك�س&ك مۆدر+ن دەچ&ت. دەشــــ]&ن چاك�ت� بــــۆرەش رەنگ جارانن�ماوە و وەك ئ�وە� تازە دروســــتكراب&ت رەنگ هاتۆت�وە س�رخۆ، رەنگ� ئ�م� ب� هۆ� شۆردن�ك���وە ب&ت. ئاخر كوردە بۆرە تا م�مل�ك�ت دوور دوور� ن�ب.ن ه�ستب� ناشــــر�ن چاك�ت� بۆرە� ن�كردبوو، ناه�ق م�گرن، ژ�ان گــــۆڕاوە و چاك�ت� بۆرە ب�ك�7ك ئ�م ع�سرە نا��ت. زۆر جار كوردە بۆرە بۆ�7 بۆ7 دەكردوو دە�گوت، خۆزگ� رۆژ+ك داهاتبا دەســــتم ل���خ�� چاك�ت� بۆرە ببا�ــــ�وە. ئ�و رۆژە� كوردە بۆرە چاك�ت�ك�� بۆ ششتن ل� وBت دوور دوور ج&Q&شت، ئ.د� ئۆخ���ك ه�7ك&شا و وەك ئ�وە� تازە ل� دا�ك بوب&ت وابوو. ه�رچ�ندە خ�7ك وادەزانن ه�ر ل�و رۆژەوە پ��وەند� كوردە بۆرە و چاك�ت� بۆرە ت&ك چوە و ئ.تر بO�ار�ان داوە تاس�ر م�رح�با� ��كتر� ن�ك�ن، ب�Bم دەنگۆ��ك ه��� ك� كوردە بۆرە ك�وتۆت� �اد� جاران�وە و كون ب� كون ب� دوا� چاك�ت� بۆرەدا دەگ�ڕ+ت، بــــ�Bم ئ�وەندە� من ئاگاداربم ك�ســــ&ك Fدوور دوور ب هاون.شــــتمان م�مل�ك�تپرس كوردە بۆرە چاك�ت� بۆرە� بردۆت� مۆزەخان��ــــ�ك بۆ خاتر� ئ�وە� رەنگ و روخسار� چاك�ت� بۆرە ل�ب��ن ن�چ&ت و

ن�ف�وت&ت.

[email protected]

گ�رچ� ل�ال� ئ�م� بۆت� خوو ت�ن�ا دوا� دوا كۆچ� ئاز"ز و س�ركردەو شاع�ر و هون�رم�ند و د,ســـۆز و پ�ناوەكان� ئازاد� ن�شت�مان، كـــۆڕ� شـــ�ن گـــ�رم دەك�"ن و ئ�وســـات� ف�ڕدەدە"ن� ك�س� ل�دەستچومان و قوڕ� دن�ا دەك�"ن ب�س�ر، ب�5م ئ�م4ۆ خام� ب�س�زمان و ب�وازەك�� من ئ�م خـــوە توڕه�,دەداو ب� چ�پك8 گو,� ڕەنگاو ڕەنگ دەچ�ت� پ�شواز� گ�ڕانـــ�وە� ســـ�ركردە"�ك� مـــ�رگ ب�ز:ن و دوژمـــن ب�ز:ن، لـــ� چاوەڕوان� هاتن�وە� پ�شـــ�نگ�ك� ه�,وەدا� ه�ناســـ�� ئازاد� گ�ل و ن�شـــت�مان، ك�,�م�رد� ب�رەنگار� ڕۆژە س�خت�كان، ب�كو:را"� ناح�زان� ژ"ن� س�رب�ست�، وش� پ�رش و ب?وەكان� خام�ك�م هاواردەكات دە� كچ و كوڕ"ن�، ئ�م4ۆ شاد� و ه�,پ�ڕ"ن�. جوان ه�,پ�ڕن ئ�م4ۆ زەماوەندە، پ�شـــم�رگ�"�ك ل�ڕاو� م�رگ دەگ�ڕ:ت�وە، "ادەوەر� داستان� ( ١١ ) ڕۆژە� سماقو,� بۆ ن�وە� نوێ دەگ�4:ت�وە، دەنگ ه�,ب4ن با س�دا� ه�,پ�ڕك8 بگات� گو:� ئ�و ڕموزن��! ڕۆژان�ـــك زەندەق� چوو بوو لـــ� ن�عرەت�� ش�ران� م�,ب�ند� س8، ه�,سن ڕابن پ�شم�رگ� م�رگ ب�ز:ن�كان� داستان� ئ�فسان�"�كان� ( س�ر� ڕەش، د:گ�,�، ت�ق ت�ق، قاتع� جعفر ابو منصور، ناو ه�ول�ر، شـــاخ� جوان�گاو دە"ان داســـتان� تر.. ) ئ�م4ۆ ســـ�ركردە� ن�گۆڕاو ب�باك ل� دوژمن دەگ�ڕ:ت�وە، مژدە� خۆش�و"ست� و ك�ب4ك�� د,سۆز� و ن�ب�ز"ن

ل�گ�ڵ خۆ� د:ن�ت�وە.تـــۆش قـــ��5 ب�رەنـــگار� ســـت�م و د,� ن�ل�رز"وەك�� پ�رە ه�ول�ر، وەرە ل� گو,باران� عاشق� ڕەس�ن و خ�م ل� كۆ,�ك�� خۆت سات8 خ�م� ناخت ب�باك�، ئ�� د,� زامدارو ڕ:بوارە ماندو و ك�س ن�ناس�كان وەرن با ئ�م4ۆ ب�ك�"ن ب� ج�ژن� خۆمان و ل� ج�ات� گوڵ د,باران�

ئ�م ه�,ۆ زامدارە� و5ت� ب�فرو خو:ن بك�"ن، ن�شـــت�مان� ب�ناز ب� تۆو� ئاشـــتبون�وە� شاسوارەكان ســـ�وزك�"ن�وە، ب� چرپ�ش نا ب� دەنگ� ب�رز ب� كوندەپ�پۆكان� تار"كستان ب��Vن تار"ك� ش�و ه�رچ�ندە در:ژ ب8 كاز"وە ه�رد:تـــ�وە، ئ�وە� چاو� ل� م�رگ� م�ردان ب8 ه�ردەب8 خۆ� بـــ� ڕو زەرد� بتو:ت�وە، ه�ڤاڵ و هاوســـ�نگ�ر و خ�,ك�ن� گ�ران�وە� كاك كۆســـرەت ب� ت�ندروست��ك� زۆر باش ل�م س�ف�رە ه�ندە� خ�م� د,سۆزان� گ�ل و ن�شت�مان بوو، ه�ندە خۆ� خ�م� ن�بوو، چونكـــ� ئ�و ل� ناو م�ت�ر:ـــز� ب�رەنگار� و شـــ�رەف، ل� كات� ڕوب�ڕوبون�وە� دوژمن� كورد بر"ندارببوو، ئ�م نات�ندروســـت��� ئ�و گ�رچ� ما"�� شاناز� بوو بۆ خۆ� و بۆ ئ�م� ك� س�ركردەكانمان ل� ج�رگ�� خ�بات زامدارو

ش�ه�د دەبن ن�ك ل� ناو نو:ن� گ�رم..!دوژمنان�ـــش ڕۆژ"ـــان دەژمارد بـــۆ ئاوابون� ئ�ست�رە� ت�م�ن� ئ�م ســـ�ركردە"�، بۆ"� گ�ڕانـــ�وە� كاك� ســـ�ركردە� ڕۆژە تاڵ و ســـ�خت و دژوارەكان مژدە"�كـــ� خۆش و پ4 شـــاد"� بۆ ك�س و كار� شـــ�ه�دان، بۆ پ�شم�رگ� م�رگ ب�ز:ن�كان� شۆڕش� نوێ، بۆ د,سۆزان� كورد و دۆستان� ( �. ن. ك ).

ك� س�ركردە"�ك ل� ل�وار� م�رگ دەگ�ڕ:ت�وە بۆ باوەش� خزم�ت و ش�ونخون� و ماندووبون، ئ�و ك� ب� زامدار� و ت�ندروســـت� خراپ ل� خ�بات و ت�كۆشـــان كۆ,� ن�دا، ب� د,ن�ا"� دوا� چارەســـ�رو ت�ندروســـت� باش ه�وا� ز"اتـــر و ز"اتر� ل�دەكرێ بـــۆ ب�هانا هاتن� خ�م� خ�,ك، گ�ڕان�وە� كاك كۆسرەت ب�م ت�ندروست�� باش� ك� ه�وا� ه�موومان بوو، وەك چاوەڕوان�ن خو:ن�ك� تازە ب� چ�ست�� ( �. ن. ك ) بب�خش�ت�وەو ب� س�ركردا"�ت� ه�ڤاڵ مام ج�الل و پشـــت�وان� ســـ�رج�م ه�ڤا5نـــ� ( م. س ) ئاســـۆ"�ك� ڕوونتر و

گ�شترمان ن�شان بدەن. ب�خ�رب��ت�وە كاك كۆسرەت س�ركردە� ڕۆژە

س�خت�كان.

�ت�وە كاك "كۆسرەت" س�ركردە� ڕۆژە س�خت�كان �ب�خ�ربع�بدولواح�د ئ�در�س ش�ر�ف

نام���ك) دكتۆرال�س�ر رۆ�) رۆشنب�ران

رۆژ� پ�نج شـــ�مم� ٢٠٠٧/١١/١٥ كاتژم�ر نۆ� س�رل�ب�"ان�، ل�هۆ,� ف�رهاد� كۆل�ژ� ئاداب ب�شـــ� كۆم�,ناس� زانكۆ� ســـ�5ح�د"ن، گفتوگۆ� دكتۆرانام�� تو:ژەر"س�ل�م پ�ترۆس ئ�ل�اس" ل�ژ:ر ناون�شـــان�"رۆ,� رۆشنب�ران ل�ب�ناكردن� كۆم�,گ�� م�دەن�، گفتوگۆ� ل�ســـ�ر كرا. باب�ت�ك� ل�كۆ,�ن�وە"�ك� كۆم�5"�ت� م�"دان��� ل�س�ر ه�ر:م�

كوردستان� ع�راق: ه�ول�ر ب�نموون�"كرا. دوا� پ�نج كاتژم�ر ل�تاوتو:كردن و موناق�شـــ�كردن� نام�ك�،ئ�ندامان� ل�ژن�� گفتوگۆ ل�م ب�ڕ:زان� پ�كhاتبوو: (پ.د.ســـ�باح ئ�حم�د ن�جار-س�رۆك زانكۆ� س�5ح�دد"ن، پ.د.ح�م�د ع�ز"ز ســـ�ع�د-ئ�ندام-زانكۆ� س�5ح�دد"ن، پ.د.ك�مال س�عد� مست�فا-ئ�ندام-زانكـــۆ� ســـ�5ح�دد"ن، پ.د.ئ�لب�رت ع�ســـا نزار-ئ�ندام-زانكۆ� ســـل�مان�، پ.د.فوئاد قادر ئ�حم�د-ئ�ندام-زانكۆ� س�5ح�دد"ن، پ.د.تاه�ر ح�سۆ ز:بار�-ئ�ندام و

س�رپ�رشت�ار-زانكۆ� س�5ح�دد"ن).دوا� پ�نج كاتژم�ر ل� گفتوگۆكردن و مناق�ش�"�ك� گ�رم، ل�كۆ,�ن�وەك� ب� دەستكار"��ك� ك�م وەرگ�را، ش�او� گوتن� تو:ژەر ل� ت�واو� ماوە� گفتوگۆك�"دا ب�ه�من� و ب�زانست� ب�رگر� ل�نام�ك� كرد. و:را� پ�رۆز"اب� ل�مامۆستا س�ل�م پ�ترۆس ئ�ل�اس، پ�رۆزبا"� ب�دەســـت�hنان� ب4وانام�� دكتۆراكـــ�� ل�دەك�"ن. ه�واخواز"ن ك� بـــ�ردەوام ب�ت ل�

تو:ژ"ن�وەكان� خۆ"دا ل�پ�ناو پ�شك�وتن� كۆم�,گا� كوردستاندا.

"�ك�ت� ن�وان ر:كك�وتننام�ســــترات�ژ"�ك�� و پارتــــ� خا,�كــــ� وەرچ�خانــــ� م�ژوو"� گرنگ�،ل�خ�باتــــ� ب�وچان� كۆم�5ن� خ�,ك� كوردســــتان و م�ژووە پر ل�س�روەر"�ك�� ل� رووب�ڕووبوون�وە پالن� داگ�رك�ران� جوگراف�او ئ�قــــل وپ�وەرەكانــــ� مرۆ"ــــ�، دانب�خۆدان و گ�انبــــاز� دەســــت�و "�خ�و ب4"ــــار� مان ون�مان ل� پ�ناو پاراســــتن� خاك و ش�رەف و ســــ�روەر"�، ه�روەها ئ�م كارنام�� ل�كتر گ�"شــــتن و ر:كك�وتن� ب�دەســــك�وت�ك� تر ه�ژمار دەكرێ ل�پــــاڵ پ�رل�مان و حكوم�ت و س�رۆكا"�ت� ه�ر:م و ج�گر� س�رۆكا"�ت� ه�ر:م و س�رۆك كۆمار� ئ�راق، و:را� ئ�وان�ش ب�ره�م و ب�رووبووم� خو:ن� ه�زاران ه�زاران تاك� كورد� خ�ر ل�خۆن�د"و� ش�ه�دە .كورد كوشتن و براكوشتن ف�ره�نگ�ك� "�كجار تاڵ بوو سوپاس بۆ كردگار ب�وست� و"ش جار:ك�تر ئ�م ن�گب�ت��و ن�هام�ت���بب4ا� بب4ب�ن�فرەت بوو دووبارەكردن�وە، بب�ت� وش�"�ك� موست�ح�ل

من ناوم: م�حمـــود ع�بدو,? م�حمودە- ١٩٤٣، ئـــاوارە� پارت�م ل�ســـا,�"١٩٩٦"و لـــ� د"انا دەژ"م، ل�ســـا,� ١٩٦٢ پارت�م� ب�ب8 وەستان و پ�تپ�ت�نكـــردن، ئ�حم�د� حاج� ع�بدو,? ك� برامـــ� ل�گ�ڵ چوار ئامۆزام ل� شـــ�ڕ� دەڕەب� شـــ�ه�د بوون ل�ســـا,� ١٩٩٧، كوڕ:كم ســـ8 ســـاڵ ل�كان� قرژارە ســـ�ربازبوو، دوو كوڕ"شم ل� باپشـــت�ان ع�سك�ر بوون ه�ردووك�ان ل� ٩١ پ�شم�رگ�بوون ه�تا ف�وج�ك�"ان ت�كچوو، ه�تا "�ك�ان دوا� ئ�وە� ناو� هات�وە ل�ما,�وە كۆچ� دوا"� كردوو، س8 سا,� ه�و,دەدەم بۆم ناك�ن� ش�ه�د، ل�ســـا,� ١٩٧٤ كوڕ:كم ب�ب�ر ق�سف�

ت�"ارە� ك�وت و ئ�و"ش ش�ه�دبوو. من ل�دائ�ـــرە� كارەبا بووم ل� ك�ورگۆســـك�، دوو زەو"�ـــم ه�"ـــ�، "�ك��ان ب�نـــاو� خۆم و

ئ�و� د"ك�شـــ�ان ب�ناو� كوڕەك�م"حوس�ن م�حمود ع�بدو,?"ك� كاد"ر� لق� ل� د"انا. ئ�و زەو"�� ب�تاپۆ ب�ناو� ئ�م�"�و ئ�ســـتاش زەو"��ك�"ان ل�ئ�م� ستاندۆت�وەو كابرا"�ك� هاوس�م ك� ناو�"رۆست�م

(�ب�ردەوام بوون ل� هاوسۆز� ن�وان پارت) و ��ك�ت.ج�ــــگا� ئاماژە"� ئ�م ح�زب�با5دەســــتان�� كوردستان� باشوور، "�ك�ت� و پارت� خاوەن ئ�زموون� د"رۆك� ب�خش�ن و ف�داكار� و ئ�رك و ب�رپرس�ار"��ت� و و"ژدان� و ئ�نت�ماو سۆزو خاكپار:ز� م�ژوون، ئ�م ر:كك�وتنام� م�كانزم� ه�نگاو نان� بۆ س4ان�و� سنوورەدەستكردەكان، ك� بوون�ما"�� داب�ش كردن� كوردستان ب�س�ر چوار پارچ�� لك�نراو ه�ر"�ك ب�دەو,�ت�ك ك� ناســــراون ب� داگ�ركردن و زۆردار�، ه�روەها ئ�و كارنام�� ل�كتر گ�"شتن� بناغ�و بن�اد� دەو,�ت�ك� كورد� چاوڕوانكراوە . ب�5م ئ�وە� ج�گا� س�رەنج�و باسكردن� ئ�و ر:كك�وتننام� سترات�ژ"��"� ل� ش�قام� كورد� زۆر ب�دەنگ�و دەنگــــۆ� جۆراو جۆر� ل�ك�وتۆت�وە، خ�,ك� كوردســــتان ب�ت�كرا د,شاد ن�ن ب�رامب�ر ئ�م پ�كhاتن� ب�هۆ� دروســــت بوونــــ� چ�ند"ن حا,�ت� پ�شhات�و، چارەس�رن�كردن� چ�ند"ن گ�رو گرفت ك�راســــت�وخۆ فشار ل�س�ر بار� دەروونــــ� هاو5ت��ــــان و ژ"�ان�ــــان كردووە، ب�ئ�ركم زان� ب�راشكاوان� ل�م�نب�ر� دەس�5ت� چوارەم�وە را� شــــ�قام� كــــورد� بگ�"�نم، خ�,ك� كوردســــتان ل�واو ل�و ب�ــــزار بووەو

ب�گل�"�� ل� دەس�5ت� كورد�. ئ�مــــ�ش بۆت� هۆ� پ�"دابوون� بۆشــــا"��ك ل� ن�وان دەســــ�5ت و خ�,ك، ه�,ب�ت ئ�گ�ر ت�شك�ك بخ�"ن� س�ر ئ�و بۆشا"�� ه�و"رەك� ئاو:كــــ� زۆر� دەوێ، بــــ�5م ئــــ�م ك�ل�نــــ� دەرئ�نجام� پ�راو:زكردن� خ�,ك� ل� چ�ند"ن ئــــ�رك و ماف و تا"ب�تم�نــــد� ك� ج�ماوەر چاوەڕان بوون سوودم�ندبن ل�دەسك�وت�كان� گ�ل�ك�مان ك�حكووم�ت و پ�رل�مان�، ب�ه�ق واش� م�لل�ت� ئ�م� چ�ند"ن سا,� پشت و پ�ناو ژ:رپ�� پ�شم�رگ�� كوردستان و شۆرش بووە، ل� م�راسۆن� م�رگ و ژ"ان و خو:ن ب�خش�ن پ�شــــ�نگ بــــووە، ب�گ�واه�دەر� ه�ربســــت� خاك�ك� كوردستان، دار ك�گ�ورەبوو س�ب�رو ب�ر� گرت خ�,ك چاوەر:� ب�روبووم�ك�"�ت�، خ�,ك� و5ت�ك�مان چاو گ�ش� ب�س�ركردا"�ت� كورد و ئا"دۆلۆژ"ا "�ك�� و ب�5م ت�نhاوت�نhا داوا� ژ"ان دەكاو ماف�كان� پ�ش�r ن�كرێ،داوا� خزم�تگوزار"��كانــــدەكا ك� چ�ند"ن ســــا,� ب�,�نــــ� پ�دراوەو چاوەڕوانــــ� بۆ� ج�ب�ج8 بكرێ،داوا� داد� كۆم�5"�ت� و"اسا"�ك دەكا ك� ج�اكار� تاك�كان ن�كرێ و بۆ ه�مووال"�ك

وەك "�ك ب8 و ب�"�كسان� پ�ادە بكرێ، داوا� س�رچاوە� كارەباو ئاو ئاوەرۆ ن�شت�ج�بوون و ر:ساو "اســــاو دادو كارو خو:ندنگاو ماف و "�كسان� دەكا، م�لل�ت� ئ�م� دەم�ك� چاوەڕان� ب�شــــ�ك ل�و داخواز"ان�� بۆ ج�ب�ج�بكرێ، ب�5م ب�داخ�وە تاوەكو ئ�ستا ب�پ�� پ�و"ست ب�هۆ"�وە ن�كراون، ف�راه�م داواكار"��كان�ان بۆشــــا"��ك و ك�ل�ن�ك هاتۆت� ئاراوە ل�ن�وان و دەســــ�5ت و خ�,ــــك ك� ئ�مــــ�ش ما"�� ن�گ�ران���، چونك� تاك� كورد گۆش�گ�ربووە و متمان�� ب�دەســــ�5ت ن�ماوە، ل� دەس�5ت ب�ه�نج�تــــ�و دژەگوتن ب�كارد:نــــ8 ب�رامب�ر حكووم�ت، حكووم�ت�ش تا رادە"�ك گومان� ل� هاون�شت�مان� و هاو5ت�بوون�، ش�قام� كورد� دەنگۆ� جــــۆراو جۆر بۆ ئ�و هاو پ�"مان���ت� دەردەب4ن و، دە,�ن ب�و"ست� رۆژئاوا بوون�"�ك و ســــ�روەت و ســــامان� و5ت بــــۆ خۆ"ــــان ب�شدەك�ن وەك برا، م�لل�ت�ش چش، دە,�ن كارب�دەستان ه�رچ� سوودە بۆخۆ "�ان ودار دەســــت�كان��ان و رەنگ�كان��ان پاوان دەك�ن خ�,كــــ� ه�ژار"ش ب�بــــ�ش دەك�ن، چ�ند"ن دەنگۆ"تر ك�نا"�ت� باس و نووس�ن، بۆ"� ه�ق�

دەس�5ت� كورد ب�جد� ب�ر ل�داخواز"��كان� كۆم�5ن� خ�,ك بك�ن�وەو، داواكار"��كان��ان ف�راه�م بكا ه�روەهــــا ب�ر ل�پرد:ك بكات�وە ل�ن�وان ج�ماوەرو دەس�5ت، تا ئ�و بۆ شا"��� ك� دروســــت بووە پ4بكر:ت�وە، چونك� متمان� ن�بوون� ن�وان خ�,ك و دەس�5ت كارەسات�ك� و:نا� م�ترس�دارو زەنگ�ك� ئ�گ�ر� سووتان� وشــــك و تــــ�ڕ ه�,دەگــــرێ. ب�ركردنــــ�وە ل�پ4كردن�وە� ئ�و بۆشا"�� ل�پ�ناو ب�ه�دەر ن�چوون� خ�بات و كۆششــــ� ز"اتر ل�چاخ�ك ل� ب�خشــــ�ن و ف�داكار� و گ�انباز� خ�,ك و ن�شت�مان�ك ك� ب�خو:ن� ه�زار ه�زار تاك� كورد ئاودراوە، خواز"ارم ئ�م سترات�ژ"�ت�تۆكم�"�� ن�وان پارت� و "�ك�ت� و ئ�و دەســــتكك�وت� خال�ك� وەرچ�رخان ب8،ل� رووب�رووبوون�وە� ه�موو ئ�و حال�تان�� ك�دروســــت بوون، "ان دروستكراون بۆ ئ�وە� پ�وەر� هاون�شت�مان� بوون و ئ�نتما سوكات� پ�ن�كرێ و س�روەر� و ئازاد"ل�دەســــت ن�دە"ن، ه�روەرها خا,�ك� رووب�رووبوونــــ�� ب8 لــــ�و گ�ندە,� و گ�ندە ,كار"��� ك� خ�ر"ك� ه�رەس ب�ه�موو شت�ك�

پ�رۆزو م�ژوومان ب�ن�.

م�ال ب�خت�ار ئ�حم�د

داوا ل�دادگا دەك�م زەو���كانم بۆ وەربگر3ت�وەع�ز"ز"ە، ئ�و دە,8: من ل�وم ك4"��و ئ�ستاش فرۆشـــتووم�و زەو"��كان� لـــ8 داگ�ركردووم. ه�ردوو تاپۆ"�ك�شم ژمارە"ان"٤٥٥٣- ٤٥٥٥"ل� پارچ��"٦٩"ك�ورگۆســـك و من�ـــش دە,�م:" رووم رەشب�ت ئ�گ�ر ئ�و خانووان�م فرۆشتب8" ئ�ســـتاش ب�خۆم و ه�شـــت كـــوڕم كر:چ�م و خانـــوو� شـــ�ه�دان�ان ل�د"انا بۆ شـــ�ه�دان دروستكردو من ب�رم ن�ك�وت ك� خاوەن� پ�نج ش�ه�د"شم، ئ�ستاش پار:زەرەك�م دە,�ت: ئ�و ب4"ارە� ك� زەو"��كان� پ8 فرۆشراوە ل�دادگا� خ�بات ن�ماوەو ل� ئ�زبارەك� دەر"ان ه�ناوە. بۆ"� داوا دەك�م ك� ئ�گ�ر ئ�و زەو"�ان�م فرۆشتووەت� ئ�و ك�ســـ�� كـــ� دە,8 ل�م� ك4"ـــوە، ئ�گ�ر ئ�ســـپات� كرد ب� قانوون، ح�زدەك�م ه�رل�وێ ل�س�دارەم بدەن، ئ�گ�ر ل�ش� ن�ك4"وم با قانوون

س�روەرب�ت و زەو"��ك�م بۆ وەربگر:ت�وە. داواكار داواكار

م�حموود ع�بدو,? م�حموودم�حموود ع�بدو,? م�حموود

Page 14: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،14س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� وتار

ه�موو ســـا��ك ل�م كوردستان�� خۆمان ب� هـــ�زاران قوتاب" ئاوات�كان�ان ل�گۆڕ دەنرێ و چارەنووســـ�ان دەك�و&ت� دەست ق�دەر&ك" ناد+ار و خۆ� و ب�خت" خۆ� ل� شو&ن�ك ناو� د&ت�وە ك� ل�وان�+� ئ�و شـــو&ن�� ناو� ل�" د&ت�وە ن�ك ه�ر ب� ڕاست" ب��كو ه�چ جار&ك ل�خ�و+ش خ�و� ب�و شـــو&ن�وە ن�ب�ن�وە و

ب�ر� ل2 ن�كردۆت�وە.وەك ه�موومان ئاگادار+ن و دەزان�ن ك� ه�موو ســـا��ك ل�م كات�دا نـــاو� قوتاب�ان" پۆل" ش�شـــ�م ب�ه�ردوو ب�ش" زانست" و و&ژە+" +�وە ل� پ�+مانگا و زانكۆكان دەگ�ڕ&ت�وە، ك� ب�شـــ�ك" زۆر ل�و قوتاب�ان� زۆر ب� خ�مبار� +�وە دەچن� دەوام ل�و شو&ن�� ك� ناو+ان ل�"

هاتۆت�وە.مـــن ل�رەدا ئاماژە بـــ� نموون�+�ك دەك�م ك� ئ�مســـاڵ هاوڕێ +�ك" خۆم ب�س�ر� هاتووە : ئـــ�و هاوڕ&��� من ه�ـــوا و ئاوات" ئ�وەبوو ت�ن@ا ل� كۆل�ژ� زمان ب�ش" زمان" ئ�نگل�ز� وەربگ�ر&ت و دوو ســـاڵ +ا ز+اتر پ�ش ئ�وە� بب�ت� پۆل" شـــ�ش ئ�و كوڕە دەچووە خول"

ب�ه�زكردن" زمان" ئ�نگل�ز� و بگرە ئ�م كوڕە وەك ش�ت" ل2 هاتبوو، ل�ه�ر شو&ن�ك پارچ� كاغ�ز&ك" بد+بوا+� ك� ب� ئ�نگل�ز� نووسراوە ه��" دەگرت�وە و دە+خو&ندەوە و ه�و�" دەدا بزان2 مانا� ئ�م نووس�ن� چ" +�، سا��ك�ش خۆ� ه�شت�وە ل�ب�ر ئ�وە� ك� نمرەك�� ه" ئ�وە ن�بوو ل� كۆل�ژ� زمان و ب�شـــ" زمان" ئ�نگل�ز� وەربگ�رێ، ئ�مسا��ش وەكو سا�" پار ب� ب�شـــدار� كردن لـــ� چ�ند خول�ك و ه�و�دان�ك" زۆر ت�ن@ا بۆ ئ�وە� ل�و شـــو&ن� وەربگ�رێ ك� ه�وا و ئاوات" چ�ند سا��+�ت"، ك�چـــ" دوا� ئ�وە� ناو� قوتاب�ان گ�ڕا+�وە ئ�و قوتاب�ـــ� ناو� ل� كۆل�ژ� پـــ�روەردە� وەرزشـــ" هاتۆت�وە . ئ�وە+ان ب�ال+�ك ب�Fم ئ�وە� ك� ســـ�+رە ئ�و كوڕە خۆ� دە+گوت ئاخر چۆن بچم� كۆل�ژ� پ�روەردە� وەرزش" ك� تا ئ�ســـتا دووجار +ار� تۆپ" پ2 و ه�چ +ار+�ك" تر� وەرزش�م ن�كردووە و بۆ م�ژووش ئ�وەندە� ب�رم ب�ت ت�ن@ا +�ك جار ســـ�+ر�

+ار� تۆپ" پ�م كردووە.من ل�رە دەپرســـم ئاخۆ تاك�� قوتاب�ان ه�ر دەب2 د+ل" دەست" نمرە بن و تا ئ�ب�د ئا+ندە�

خۆ+ان ل�دەست" خۆ+ان ن�ب2؟ئاخر قوتاب��ك" ئاوا چۆن بتوان2 ل�و كۆل�ژە دەوام بـــكا و چۆن چاوەڕوانـــ" ئا+ندە+�ك"

گ�شـــ" ل2 بك�م ك� ئ�و شـــو&ن�� ناو� ل2 هاتۆت�وە ب�د�" خۆ� ن��؟

قوتاب��ك ب�الن" ك�م (١٢) ســـاڵ بخو&ن2 و ه�موو سا��ك بQە پارە+�ك" زۆر س�رف بكا و ش�و نخون��ك" زۆر بكا ك�چ" ئا+ندە� خۆ�

ل� دەست خۆ� ن�ب2.تاكـــ�� ئ�م� بب�نـــ� قوربان" دەســـت" ئ�و

پ�روەردە+� س�ق�ت�.خو&ندن ل�ناو ئ�م�دا ب�گشـــت" بۆ ف�ربوون ن�� و ت�ن@ا بۆ دەرچوون و ب�دەســـت ه�نان" بQوانام�+�كـــ� ك� زۆرب�مـــان ب�د�مان ن�� و بگرە ل�شـــ" ب�زار+ن ب�Fم ه�ر پ�مان ل� ه�چ

باشترە.لـــ�م ووFت�� ئ�م� +اســـاكان هـــ�ر ڕۆژە و ب�ش�وە+�ك�، ه�ر وەز+ر&ك ك� دەب�ت� وەز+ر� وەزارەت�ك ئ�وا ب� ئارەزوو� خۆ� گۆڕانكار�

ل�ناو س�ست�م" وەزارەت�ك�� دەكات.ل�نـــاو ئ�م�دا قوتاب" ســـا��ك لـــ� پۆل�ك دەم�ن�تـــ�وە ل�ب�ر +�ك وانـــ� ئاخر خۆ ئ�و قوتاب�ـــ� ل�ه�موو وانـــ�ك ن�ماوەت�وە ت�ن@ا ل�+�ك وانـــ� ن�ب�ت بۆ ســـا��ك" خو&ندن" قوربان" +�ك وان� ب2 ك� ئ�س�Sن خو&ندن و ن�خو&ندن" ئ�و وان�+� ه�چ ل� باب�ت�كان" ژ+ان"

ڕۆژان�مان ناگۆڕێ.وەزارەتـــ" پ�روەردە� ب�ڕ&ز+ـــش ب�وەز+ر و

كۆنت�ۆ�� ناوەند� زانكۆو پ �مانگاكان و رەنج ب خ سار بوون� قوتاب�انه�وا ئ�براه�م

ح�كم ت نام�ق

دوفاق� تب���كـــ� دژ رەفتـــارە ب�وجـــۆرە ل�ن#ـــو تاك�كـــ�س كـــ� دەگوتر)ـــت كۆم�0ـــگا ئ�نجامـــ دەدات ب�واتـــا� ئ�وە� ك� مرۆڤ لـــ� كۆم�0گا ه�0گر� دووب6ركردن�وە� ج6اوازە ل���ك كاتدا قســـ�كردن پ#چ�وان�� ه�0ســـوك�وت و ج#ب�ج#كردن�6تـــ، زانا�ان بوار� سۆســـ6ولۆج دەم#ك� ه�و0 ئ�وە�ان داوە ئ�و چ�مك� شـــرۆڤ� بك�ن ل�ڕوو� هۆكار� دروســـتبوون و گ�شـــ�كردنكۆم�B��ت�66كاندا پ��وەند�6ـــ� ل�ن#و ب6رم�ند)ك وەك ق�د�س ئوگ�ست6ن وا� دەب6نE ك�وا سروشت مرۆڤ ه�0گر� دوو ج�مس�رە چونك� پ#كGات���ك� ل�ال��ندەروون و ج�ســـت�� ئ�و ب6رم�ندە� ك� ل�ه�موو�ـــان ز�اتر با��خ پ#داوە ك� ب�شـــ#ك زۆر� ل� نووس6ن�كان بۆ ئ�و م�ب�ســـت� ت�رخانكـــردووە. زانا� گ�ورە� ع#راق، ع�ل وەرد� ئ�و�ش هات ب�ش#واز)ك زۆر ئ�كاد�م6ان� كار� ل�ســـ�ر ئ�م چ�مك� كـــردووە ل�ڕوو� دەروونـــ و كۆم�B��ت66ـــ�وە، ع�لوەرد� دە0#ـــت: مرۆڤ ع#راق دووجۆرە ل�روو� ك�سا��ت�66وە �ان دوو خود� ج6اواز� ه��� خود)ك ب6ر� پ#دەكات�وە خود)ـــك كار� پ#دەكات ه�روەها ع�لوەرد� ئاماژە ب�وە دەكات ه�ر شار)ك پ6اوانـــ ئا�6نـــ ت#دا زۆرب#ـــت ئ�وا ل�ب�رامب�ردا ئ#جگار دوو فاق ك�سا��تت#ـــدا بPودەب#تـــ�وە چونكـــ� مـــرۆڤ ل�مجۆرە كۆم�0گا��دا ناچارە ل�ژ�ان6دا ل�ال��ك ب�پ# پ#داو�ست�66كان ژ�ان دن6ا� بچ#ـــت ل�ال��ك د�ك�وە ب�پ#پ��ـــQەو� ئا�6نـــ بجو0#تـــ�وە بۆ�� مرۆڤ ع#راق ه�0گر� دووجۆر ب�ها� ب�ها� گوندن6شن ب�ها� كۆم�B��ت�66 بۆكردن� ئاماژە شـــا��ن شارن6شـــن زۆربـــ�� ئـــ�و تو)ژ�ن�وانـــ�� كـــ�وا ع�لـــ وەرد� كردوون ل�شـــارەكانباشـــوور� ع#ـــراق و ئ�نجامـــ داون ب�Bم ل�كوردستان ئ�وە� ن�كرد ڕەنگ� ئ�م�ش هۆكار� خۆ� ه�ب#ت ب�ه�رحاڵ ئ�م� باب�ت#ك ترە با ل�و پرســـ6ارەوە كورد� مرۆڤـــ ئا�ـــا دەســـتپ#بك��ن دووفاق�66 ك�ســـا��ت�66ك ه�0گـــر� ك�ســـا��ت ب�د0ن6ا��6وە ب#گومـــان، مرۆڤ كـــورد ه�0گـــر� چ�ند�ن جۆر ك�سا��ت�66 ه�رجارەو خۆ� ب� ��ك#ك د�موكراس�6ت باســـ دەكات، نما�ش دەكات بچووكتر�ن بن�ما ل�ســـ�ر خۆ� ج#ب�جE ناكات، قســـ� ل�ســـ�ر مافژنـــان دەكات دواتـــر گ�ورەتر�ن غ�در ل� ژنان دەكات، نو)ـــژ دەكات و دواتر گ�ورەتر�ن س�رپ#چ ب�رامب�ر ب� خودا دەكات، باس وت� جوان�كان خ�ل6ف�و پ#غ�مبـــ�ران دەكات پاشـــان زۆرتر�ن درۆو بوختـــان دەكات و و)را� ه�موو ئ�وســـ6ف�ت� كۆم�B��ت�66 ناش6ر�نان� دوفاق�66ت، ن6فاق و درۆكردن و ل�گ�ڵ ت#كشـــكاندن دواتر دەه#ن#ـــت خۆ�دا ب�هاكان بـــ�دوا� خۆ�ـــدا ج#دەه#Z#ت دەك�و)ـــت ب�رچـــاو ئ#ســـتا وەك و باشـــ� هۆكارەكان كورد�دا. ل�خ#زانچ6ن ئ�وەل6ن6ان پ�روەردەو پرۆســـ�� پ#گ��اندنـــ كۆم�B��ت66ـــ� ك� مرۆڤپاســـ66ڤ ب�ره�م دەه#ن#ت دووه�م6ان بـــ�ڕا� مـــن ئاو)ت�بـــوون و پ#كدادانوەك ج6ـــاوازەكان كۆم�B��ت�66 ب�ها بون ب�هـــا� خ#ل�ك و ب�ها� م�دەنو ب�ها� كالس6ك و ب�ها� رۆشنگ�ر� و ه�بوون د�ـــاردە� جG6انگ6ر� وەك ئ6نت�رن#ـــت و ســـ�ت�ال�ت و مۆبا�ـــل پـــ�روەردە� ه�بوون ل�ب�رامبـــ�ردا كالس6ك و دواك�وتوو� و كۆم�B��تو ن�خو)نـــدەوار� و ن�زان6ن ئ�� ر)گا چارە، ��كـــ�م ه�بوون پ�روەردە��ك س�ل6م و ت�ندروســـت، دووەم چاندن ،كلتـــور و م�دەن6ـــ�ت و جوان�66كانكلتوور� ســـ�رل�ب�ر� گۆڕ�ن س#�6م كۆم�0گا، دواك�وتوو�ـــ و خ#�Zكـــب#ت قورس ئ�وچارەســـ�ر�6ان� رەنگ� ف�ترە��ك زۆر� بو)ت خۆ� ل�ن6و س�دە ك�ســـا��ت تاوەكو دەب6ن#ت�وە ز�اتر مرۆڤ كـــورد� واق6عان� مام��0 ل�گ�ڵ ژ�اندا بكات ب�بE ئ6زد�واج و درۆكردن و دووڕوو�ـــ ئ�گ�رچ هـــ�ر ��ك ل� ن6فاق و درۆكردن و ئ6زد�واج�6ت وەك چ�مك ج6اواز�6ـــان ه��� ب�Bم ل�و)دا ��كدەگرنـــ�وە ك� ه�موو�ان دەچن� ن#و پ#وانـــ�� كۆم�B��ت�66وە �ا م�عا�6ر� بـــ�ڕا� ئ#م� ك#شـــ�� ،كۆم�B��تـــهـــ�رە گـــ�ورەو دەرد� كۆم�0گاو تاك و دەســـ�Bت بر�ت�66 لـــ� دووفاق�66ت كۆم�B��تـــ كـــ� ه�م6شـــ� مرۆڤـــ

ت#كشك#ن�ر دروستدەكات.

ه�ر ل�و ڕۆژەوە، ك� كارەسات" دروست بوون" دەو��ت" ع�راق ڕاگ�+�ندراوە چ�وســـان�وە� گ�ل" ســـت�مد+دە� كورد بۆت� ب�شـــ�ك ل� م�ژوو� تا�" ناوچ�ك� ب�گشت" و گ�ل" كورد ب� تا+ب�ت"، ل�ب�رامب�ر ئ�وەشدا بزاڤ" ڕزگار� خواز� گ�ل" كـــورد ل�م پارچ� خو&ناو+� ب� در&ژا+" ئـــ�و ڕۆژگاران�� ك� پ��دا ت�پ�ڕ+وە وەك جوالن�وە+�ك" شۆڕشگ��Q ئازاد� خواز و ئاشـــت" خواز ه�چ كات2 دەرگا� ئاشت" و برا+�ت" ب�رامب�ر ئ�و دەس�Fت� ست�مكاران�� +�ك ل�دووا� +�ك" ع�راق" دان�خســـتووە، م�ـــژووش ناتوان2 نكۆ�" ل�مـــ� بكا، ب�Fم ئ�وە� ب�رامب�ر كورد كرا ه�ر ل� ســـ�رەتا� بزووتنـــ�وە� چ�كدار� كـــورد� ب� ه�موو قۆناغ�كان�وە زۆر ب�ئاشكرا ئ�وە دەردەك�وێ كـــ� داگ�ر ك�رانـــ" كوردســـتان ت�ن@ا ئ�و ساتان�� ه�ست�ان ب�الواز� س�باز� +ان كز� دەس�Fت�ك�+ان كردب2 ت�ن@ا ئ�وكاتان� ب�+�ك گوێ و زۆر ب� ســـارد� بۆ م�ب�ســـت" كات كوشتن و خۆ ب�ه�ز كردن�وە بۆ ماوە� كورت" ج�ا ئ�و ماوە� ئ�وان پ�و+ست�ان پ2 بووە بۆ كۆكردن�وە� ه�ز و وەشاندن" زەبر� گ�ورەتر ل� كورد و كوردستان پشو&ك" كورت�ان داوە، ل� پاشان ه�ر ب�و پ�وەرە داگ�ركاران�� خۆ+ان كورد+ان ب�ه��گ�ڕاوەو ت�كدەر و دە+ان ناو و ناتۆرە� تر� بۆ ه��ب�ستراو ب�Fم ئ�وە� ل� پاش ن�مان" ج�نگ" سارد و ه��وەشان�وە� +�ك�ت" سۆڤ��ت" جاران ئ�و ت�وژم� گۆڕان�� ك� ه�ندێ لـــ� ووFتان" ڕۆژه�Fت" ئ�وروپا و ناوچ�ك�� ئ�م�شـــ" گرتۆت�وە ب� تا+ب�ت" دووا� ج�نگ�كان" ك�نـــداو و ع�راق، وا ئ�م گۆڕانكار+انـــ� ب� شـــ�وە+�ك" ڕاســـت�وخۆ كوردستان�ك�� ئ�م�ش كار+گ�ر+�ك�� ت��دا ڕەنگ" داوەت�وە بـــ� تا+ب�ت" پاش ڕوخان" ڕژ&م" ب�عس" شـــۆڤ�ن��كان و د+كتاتۆر�

س�ردەم.ل�رەدا ئ�وە� ل� گۆڕەپان" كوردســـتان ه�ق� ل�ب�ر چاو بگ�ـــرێ ل�ال+�ن خ��ك" ناوچ�ك� و ووFتـــ� زل ه�زەكان" ج�@ان ك� ئ�م�ر+كا

د+ارترن�ان� ال+�ك" ئ�م هاوك�ش�� گۆڕان�ن، ب2 گومان الك�� تر� گ�ل" كورد و س�ركردە س�اســـ��كان" كوردە ب� ت�كQا+" حزب�كان"

كوردستان.پاش گۆڕانكار+�كان" ب�غـــدا و دام�زراندن" (مجلس الحكم) كات2 داخواز� كورد ل� ع�راق" نوێ ك�وت� ن�و باســـ�كان" ڕ&كخســـتن�وە� ع�راق" نوێ ال+�ن�كانـــ" دەرەوە� ه�ر&م و �ن ئ�وان�� ح�ز ب� باس كردن" �Sڕاســـتتر بماف�كان" كورد ناك�ن ه�ر ل� ســـ�رەتاوە تا ك�وتن� ه�نان�وە� بـــQ و ب�انوو� ج�اواز ب� تا+ب�ت" ب�انوو� ســـازن�دان" ه��بژاردن�ك" د+موكرات" ل�س�رتاســـ�ر� ع�راق و ك�ش�� +�كال+ـــ" كردن�وە� ناوچ�كانـــ" ناونرابوو، ناوچ� تـــازە ئازاد كـــراوەكان ب� ك�ركووك" پ�رۆزەوە ل� ماددە+ـــ�ك پ�چرا+�وە ب� ناو� ماددە� ٥٨ دەستوور� كات"، پاش سازدان" ئ�و ه��بژاردنـــ�� ل�س�رتاســـ�ر� ع�راق، ل� ئ�نجامدا ك� ل�ال+ـــ�ن زۆرب�� چاود&ران" س�اس" ب� ه��بژاردن�ك" چاك و س�رك�وتوو ل�ق��ـــ�م درا ب�تا+بـــ�ت بۆ +�كـــ�م جار ل� ووFت�كـــ" خو&ناو� وەك ع�ـــراق خ��ك ب� ئارەزوو� خۆ� ب�رەو س�ندوق�كان" دەنگدان ڕۆ+شتن، ه�ر ل�ست�ك" براوە نو&ن�ر� خۆ� ئامادەكردوو پ�رل�مان" ع�راق دام�زرا پاشان كورس��كان�ش حوكم�ت ژمارە� ب�گو&رە� پ�ك ه�نرا، ئ�م�� كورد� دلساف�ش خۆمان ب� س�رچۆپ" � ك�ش" ڕەشب���ك� د+موكرات��ك� ن�شان دەدا ك� ئ�م� خۆمان هاتوو+ن بۆ ب�غدا بۆ پ�ك�وە ژ+انـــ" ئارەزووم�ندان� ل� ع�راق" ف�دڕا��دا، ه�رچ�ندە دان�شتن�كان" پ�رل�مان ز+اد لـــ� كات" د+ار� كراو� دەبردوو ب�ن�ر و ب�رە� زۆر� ل2 دەك�وت�وە، وەك ل� ب�رمان� كات" ســـو&ند خواردن�ك�ش ڕەنگ� ئ�م�+ان پاســـاو&ك" ه�ب2 ب� ب�انوو� ه��بژاردن�ك" +�ك�م جار ل� ووFت�ك" فرەن�ت�وەو فرە ئا+�ن �ن ووFت2 وەك ك�شـــت��ك" �Sئ�گ�ر بكرێ بل�نگ�ر ن�گرتوو ن�بوون" ك�نار� ئارام، ئ�وە� ل�رە م�ب�ستم� ئ�وە+� ل� پاش ه��بژاردن و دام�زراندن" حكوم�ت باس هات� س�ر باس" دەستوور� ه�م�ش�+" ل�و&ش چ�ند ل�ژن�+�ك دام�زرا بۆ نووســـ�ن" دەستوور&ك بۆ ع�راق ك�چ" ه�ر ل�س�رەتا� كارەك� ئا�ۆز� ل�ب�ر

و بۆچوون�كان د+ار بـــوو ل�بارە� كار+گ�ر� +ـــان ل�ب�رچاوگرتن" ئا+ن +ـــا علمان��ت ل� نووس�ن�وە� دەستورەك� چ�ندان باب�ت" تر ئ�وە� س�بارەت ب� كورد و كوردستان�ش�وە بوو ال+�ن�كان" تر ئ�وپـــ�ڕ� ه�و�" خۆ+ان دا بـــۆ ك�مكردنـــ�وە� دەســـ�Fت" كورد ل� ع�راق ب�گشـــت" و ل� كوردستان ب�تا+ب�ت"، د+ارترن�ان ناوچ�كان" لـــ� ماددە� پ�نجا و ه�شت" دەستور� كات�دا د+ار كرابوو. تاوا� ل�@ات جار&ك" تر ل� دەستوور� ه�م�ش�+" پ�چرا+ـــ�وە ب�Fم ئ�مجارە ل� دەســـتوور ب� مـــاددە� (١٤٠) دانـــرا كات�ك�� ج2 ب�ج2 كردن�شـــ" ل� دەستوورەك� تا كۆتا+" سا�" ٢٠٠٧ د+ار� كرا، ئ�نجا بۆ ئ�وە� دەستورەك� بب2 ب� دەستور&ك" ش�رع" و +اسا+" بQ+ار درا بخر&ت� دەنگدان ل�س�رتاس�ر� ع�راق بۆ (أستغناء) ل�ســـ�ر كردن ئ�م�بوو، ئ�م�ش ئ�نجام درا و بوو ب�دەســـتوور� ه�م�ش�+" ع�راق، پاش ئ�م قۆناغ� گ�ل" كورد ل� ه�موو شـــو&ن�ك" ئ�م ج�@ان� چاوەڕێ � ئ�وەبوو ك� ئ�وە� ل� دەســـتوور نوسراوە وە تا+ب�ت ب� كوردستان�وە بب�ت� شت�ك" ب�رچاو، ج2 ب�جـــ2 بكرێ بۆ+� هـــ�ر دووا� گ���F بوون و ڕاگ�+اندن" دەســـتوورەك� گ�ل" بر+ندار� كوردستان دڵ سافان� ل�و باوەڕە دابوو ك� ئ�و مـــاوە� بۆ ج2 ب�ج2 كردن" ماددەك� د+ار� كراوە ناب�ت� ئاســـت�نگ ب�Fم ئ�مجارەش�ان كورد گوت�ن" ( تار+ك� شـــ�و س�ر ل� ئ�وارە د+ارە) چونك� ن�از� پـــاك ب�ه�نگاو� پاك دەردەك�وێ. ل�پرســـراوان" ب�غـــدا ئ�وان�� توانا� ه�نگاونان�ان ه�بوو ب�رەو ن�ه�شتن" ك�ش�� كورد ل�ج2 ب�ج2 كردن" ئ�م ماددە دەستوور+� ه�چ با+�خ و گرنگ��ك" ئ�وتۆش�ان پ2 ن�دا تا كار گ�+شت� ئ�وە� سارد� +�ك" د+ار دروست بوو ل� كاب�ن�ك�� (ج�عف�ر�) ســـ�ر ئ�نجام ناوبراو ل� پۆســـت�ك�� ن�ماو (مال�ك") ج�گ�� گرت�وە، ئ�مجارەشـــ�ان كات2 ك� ل2 پرسراوان" كورد داوا� باسكردن" باب�ت�ك�+ـــان دەكرد ه�چ گرنگ��ك" ئ�وتۆ� پ2 ن�ئـــ�درا جگ� ل� دانانـــ" ل�ژن�+�ك بۆ ج�ب�ج2 كردن ك� س�رۆك�ك�� وەز+ر� داد� ع�راق بوو ب�Fم دوواتر ئ�و+ش ل�ژ&ر فشار� زۆر� ل�ست�ك�� واز� ل�و ئ�رك� ه�نا، پاش

ئ�م�ش كات2 ال+�ن" كورد� باســـ" ئ�م ج2 ب�ج2 كردن�� دەه�ناوەگۆڕ� ئ�و ل�ستان�� ل�ناو پ�رل�مان" ع�ـــراق ك� ل� ن�وان خۆ+ان ئ�وپ�ڕ� ناكۆك�ان ه�بوو ب� ب�انوو� ج�اواز، ب�Fم ل�م�ب�ســـت +�ك ئامانج بوون ئ�و+ش كۆسپ خســـتن� ڕێ � +�ك ال+" كردن�وە� داواكار+��كانـــ" گ�ل" كورد، ت�نان�ت ه�ندێ جار ب�انوو� ئ�وتۆ+ان دەه�نا+�وە ك� داخ" گرانـــم خ�ر+ك بوو ه�ندێ ل� نو&ن�رانمان بۆ ئ�م�+ان دەگووت�وە ك� ه�چ تاك�ك" كورد ئ�و جۆرە ب�انووان�� ن�دەس�لماند، نمون�� ئ�و ب�انووان�ش ڕەنگ� ل�+اد� زۆرب�مان ماب2 كات2 دە+ان گوت ئ�و ماددە+� وات� س�دو چل ه�ر پ�+وەند� ب� كوردســـتان�وە ن" +� بگرە زۆر شو&ن" ناوەڕاست" ع�راق�ش دەگر&ت�وە وەك سنور� پار&زگا� روماد� و ك�رب�ال و ه�ندێ شو&ن" تر . ب�ڕاســـت" ل�س�+ر س�+رتر ئ�م بQوب�انوو چ�وتان�+� ك� ه�ر وەك باپ�ران�ان ل�

ب�ابان دوور ل� ئاوەدان" ب�ردەك�ن�وە.. هـــ�روا ب� ئاســـان" دە+ان�وێ ئـــ�و ئ�ش و م�+ن�ت�ان�� ك� ئ�ستاش" گ�ل" كوردستان پ�وە� دەنا��ن" پـــاش كاول كردن و تاFن و ســـوتان و ئ�نفال و ز+نـــدە ب�چاڵ كردن" دە+ان ه�زار ل�ڕۆ��� ئ�م م�لل�ت� ب�م ب�انوە ب2 مانا+� ك�شـــ�ك� وا بچوك بك�ن�وە ب�ق�د ئ�قS" خۆ+ان، ل�كات�كدا كـــورد چاوەڕوان" ئـــ�وە� دەكرد ه�ر چ�نـــد كاتژم�ر&ك پاش دام�زراندن�وە� حكومـــ�ت ل� ع�راق ب�ناو� ت�واو� ع�راق��كان داوا� ل2 بووردن بك�ن ل�و كردەوە قQك�ر و كاول كار+�� ل� كوردســـتان كرا ل�س�ردەم" ب�عس�� شۆڤ�ن��كان ب�Fم كورد گوت�ن" ئ�وە� ل� مشك ب2 ج�واڵ دڕە، ب�Fم ئ�وە� ل� ئاسۆ� س�اس" ع�راق ل�ماوە� چوار سا�" ڕابردو ب�رچاو دەك�وێ ئ�وە+� ك� ه�ندێ ل� ب�ر شـــۆڤ�ن��كان چارەس�ركردن" ك�شـــ� ه��واســـراوەكان" ك� پ�+وەند� ب� كوردەوە ه�+� ب� م�ترســـ" گـــ�ورە� ل�ك دەدەن�وە وەك ئ�وە� ل� ب�ر+ان چووب�ت�وە ك� ق�بارە� ئ�وان ل�پ�ش ڕوخان" ڕژ&م چ�ند ب2 و ئ�و ب���نان�� ك� ب� گ�ل" كورد+ان دەدا ل� كۆبوون�وەكان" ب�ره��ســـتكاران" ع�راق" ك� ئ�وە+ان باب�ت�ك" ترەو ل�رە م�ب�ســـت" ��، دوا ب�انووەكان" ئ�و �س�رەك" ئ�م باس� ن

ال+�نان�� ك� نا+ان�وێ كورد ب� ئارام" و ماف� شادەكان" خۆ� شـــاد ب2 و ع�راق ب�ڕاست" بب�ت� ووFت�ك" د+موكراتـــ" و پ�ك�وە ژ+ان ه�موو گ�ل�ك ل�چوار چ�وە� ئ�م ووFت� ب� ئارامـــ" وەك گ�الن" تر بژ�، دووا ب�انوو+ان ئ�م�بـــوو گوا+ا باب�ت" ئامار و ڕاپرســـ" ئ�و ناوچان�� ل� دەستووردا هاتووە كار&ك" ئاسان ن" +� و باب�ت�ك" ئا�ۆزە نازانم كام ئا�ۆز+� ك� ئ�وان باس" دەك�ن ؟ ه�ر تاك�ك" كورد بۆ� ه�+� بپرس2 : ئ�رێ ئ�نجامدان" ه��بژاردن�ك" گ�ورە و بۆ +�ك�مجار ل�ه�ژدە پار&زگا� ع�راق لـــ� بارودۆخ�ك" +�كجار ئا�ـــۆز و نا ئارام و ڕاپرس" ل�س�ر دەستوور ئ�م كارە ئا�ۆزترە، +ان ئ�و ڕاپرس�� و +�كال+" كردن�وە� باب�ت�كان" خۆ� ل�مادە� س�دوچلدا هاتووە ؟ ب� تا+ب�ت" ئ�و بارودۆخ�� ك� ئ�ســـتا ب�رەو چاك بوون دەچ2 ل� ڕوو� ئارام��وە ل�س�رتاس�ر� ع�راق ئ�مان� ل�ڕو� ل�كدان�وە+�ك ل�بار� س�اس" ل�پـــاش ڕوخان" ڕژ&م ب�Fم ئ�گـــ�ر ل�ڕوو� ئابور� و سامان" ن�وت و غاز+ش وورد ب�ن�وە ب�ڕوون" و زۆر ب� ئاشكرا ئ�وە دەب�نرێ ك� ب�ر ه��ست" ئ�و مافان� دەك�ن ك� ل� دەستووردا ڕ&گا ب� دەســـ�Fت" ه�ر&ـــم دراوە ل�بارە� ب�ره�م ه�نان" ئ�و سامان� ك� ل� ناوچ�كان" خاك" ه�ر&مـــدا ه�+� ب� ئاشـــكرا دژا+�ت" ئ�و گر&ب�ســـت و كۆمپان�ان�ش دەك�ن، ك� ن�از+ان وا+� ل� ه�ر&م" كوردستان كار بۆ ئ�و م�ب�ست� بك�ن، ت�نان�ت ه�ند&ك�ان ب�كار&ك" ترسناك" ل�ق���م دەدەن ك� ئ�م�ش دوور ل� ناوەڕۆك" دەستوورەو دژ� ئ�وە+� ك� ه�ر&م" كوردســـتان ب�رەو قۆناغ" گ�ش�ســـ�ندن" ئابوور� ه�نگاوبن2 ك� ئ�م�ش س�رەنجام بۆ سود� ع�راق ب�گشت" و كوردستان ب�تا+ب�ت" دەگ�ڕ&ت�وە و دەب�ت� ناوچ�+�ك" ئابور� ك� ڕ&گا خۆشك�ر دەب2 بۆ ن�ه�شتن" ئاس�وار� كاولكار� ك� ناوچ�ك� ل�ســـ�ردەم" ڕابردوو ب�خۆ+�وە ب�ن�بوو�، پاشان�ش ه�نگاونان ب�رەو بن�ات نان" پ�ش�ساز� جۆراو جۆر ك� خاك" كوردستان دەو��م�ندە ل� ك�رەس�خاوەكان" زۆر ل� پ�ش�ســـاز+��كان ك� ئ�م�ش ه�ر ب�

سوود� گشت ع�راق دەگ�ڕ&ت�وە.

ج�گـــر و ب�ڕ&وەب�رە گشـــت��كان و ه�موو كارم�ندەكان�وە ت�ن@ا بQ+ار� نوێ و دەردەك�ن ك�چـــ" قوتابخان� ه�+� تا كات" نووســـ�ن" ئـــ�م باب�ت�ش ز+اتر ل� دوو وان� ه�چ" تر+ان ن�خو&ندوە ب� ب�انوو� ئ�وە� ك� مامۆستا+ان ن�� و كـــ� قوتاب�ش ل� پ�+مانگا +ا ل� كۆل�ژ دەردەچ2 +ا دە��ن دام�زراندن ڕاوەســـتاوە +ا دە+ن�رن� شو&ن�ك" ئ�وەندە دوور ك� ب� مانگ و سا��ش ن�توان2 بگ�ڕ&ت�وە ما��وە و دا+ك و باوك" خۆ� بب�ن2. قوتاب�ش ه�+� ت�ن@ا دوو ســـ2 جار چۆت� قوتابخان� بۆ ئ�و قس�+�شم

ب��گ�� س�د ل� س�دم ل�ال+�.قوتاب" ل�ناو ئ�مـــ�دا تا خو&ندن" ئامادە+ش ت�واو دەكات جار&ـــك تاق�گ� ناب�ن�ت ل�ب�ر ئ�وە� ز+اتر ل� ٥٠ قوتاب" ل� پۆل دادەن�شن ل�ناو تاق�گ� شـــو&ن�ان ناب�ت�وە م�گ�ر وەك مامۆســـتاك�� خۆمان گوت�ن" ه�موومان ب� بزمارەوە ب� د+وار ه��واســـ2 ئ�وســـاش ه�ر ئ�گ�ر ج�گامان بب�ت�وە، خۆشـــ" ل�ڕاست�دا دەب�ت ل� وان�كان" وەك ز+ندەوەرزان" و ف�ز+ا و ك�م�ـــا ئ�گ�ر ل� ه�مـــوو وان�+�ك ن�چ�ت� تاق�گ� ئ�وا دەب2 ل�ناو دوو وان� جار&ك بچ" ك�� ئ�و شتان� ل�ناو ئ�م� باو� ه�+� و ئ�گ�ر بچ" ل�ال� قوتاب�ان باســـ" تاق�گ� بك�� و بپرس" ش�وە� چۆن� ل�وان�+� پ�ت پ�بك�نن و

ب�Sن تاق�گ� چ" +� ؟كـــۆگا� و ب�ال+ـــ�ك ه�مـــوو� ئ�مانـــ� قوتابخان�كان�ـــش ب�ال+ـــ�ك ... قوتابخان�� واه�+� كۆگاك�� ب� ز+اتـــر ل� (١٠٠) وەرەق� دۆالر ب�كرێ ڕۆ+شتووە و ل� ٧٥٪ � پارەك�� بـــۆ ئ�ـــدارە� قوتابخان�+� ك�چـــ" ج�ناب" ب�ڕ&وەبـــ�ر و +ار+ـــدەدەر� داوا� پـــارە ل� قوتاب�ان دەك�ن بۆ كQ+ن" وەرەق� و ك�س�ش نازان2 پارە� كۆگاك�� ( عانوت ) چ" ب�س�ر هات و ئ�گ�ر ب� مامۆســـتا� ب�S" ئ�وا دە�2 كـــوڕم تۆ ب�و پارە+� چ�ت ل2 د&ت و ج�ناب" خاوەنـــ" كۆگاش ل�ب�ر ئـــ�وە� كۆگاك�� وا ب�نرخ�ك" گران گرتووە ناچارە شت�كان ب�دوو قات" نرخ" ئاسا+" خۆ� بفرۆش2 و ل�رەشدا

ت�ن@ا قوتاب" زەرەرم�ندە.وە من خۆم ب�شدار� چ�ند م�زات�ك" كۆگاكانم كرد ج�ناب" ئ�ندام ل� ل�ژن�� فرۆش�ار� دە+گوت ئ�وە چ" +� ئ�و مزا+�دە+� بۆ موناف�س�� ت�دا ن��.. تا نرخ�ك� گران ب2 و پارە بۆ قوتابخان� و ل� ٢٥٪ +ش" بۆ وەزارەت" پ�روەردە ب2، +ا قوتابخان�� واه�+� ل�ناو ل�ست" مووچ� خۆر و خزم�تـــكار و پاكك�رەوەكانـــ" ناو&ك" زۆر ه�+� ك�چ" مامۆســـتا ب�ڕ&زەكان قوتابخان� ب� قوتاب��كان پاك دەك�ن�وە و ئ�وان" تر+ش

مووچ� وەردەگرن.

خۆدز�ن وە ل دەستوور ب ب�انوو� شۆڤ-ن�انباوك� پۆ1

دەزگا� خا5 ل ئ لمان�ا ل گ ڵ چ ند 6ۆمپان�ا� �6 چاپ م ن� بۆند ئ�مزا دە6ات

"nان" ب�شدار� ل� پ�شانگا� ن�و دەول�ت" پ�رتوو@�دەزگا� خاo ئ�مسال هاوشان" دەزگا چاپ�م�ن��nان" جفرانpفۆرت nرد،توان" چ�ند بۆ ند&q ل�گ�ل دەزگا چا پ�م�ن�� ج�@ان�� nان" ئ�مر+p" وبر+تان" وئ�لمان" ئ�مزا بpاوڕ&pب�pوێ بۆ nار� هاوب�ش. دەزگا+�n" ئ�مر+p" ڕۆمان" ژان" گ�ل دەnا ب� ئ�نگل�ز�، ل� گ�ل خاo بۆند+ان ئ�مزاnردوەو ل� ســــ�ر چ�ند م�رج�q ڕ&�n qوتون وەo: دان" بر&q پارە ل� ال+�ن nۆمپان�ا�nوە بۆنووســــ�ر +ان �nسو nارە��n ،چ�ند ژمارە+�o ل� پ�رتوو�n دەدرێ ب� خاوەن" نوس�ن، ت�ن@ا دەزگا�n ماف" چاپ وبالو �ان nردووە ب��pن ب� ئ�نگل�ز� و&ن�� خۆ+ان دا دەن�ن. p�nرۆ�nردن�وە� ه�+�. دەزگا+�n" بر+تان" داوا� چ�ند چدەزگا+�n" ئ�لمان" داوا� چ�ند ڕۆمان�n "pورد� nردووە ب� ئ�نگل�ز� ئ�وان خۆ+ان دە+�pن ب� ئ�لمان"،تا nۆتا+"

سال چاوەڕوانن تا بۆ سال" داهاتوو چاپ" ب�pن،ب�الم تائ�ستا ل� س�ر وەرگ�Qان ڕ&q ن��nوتوون.+وسف م�نتq- فرانpفۆرت ئ�لمان�ا+وسف م�نتq- فرانpفۆرت ئ�لمان�ا

سۆسا��ت�

Page 15: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،15س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� ل�كۆ��نوە� م�ژوو��

وتمان دوا ئ�و شـــ�ب��خون� ك� م�فرەزە��ك� گـــ�ورە تـــورك ل�پا�ـــز١٩٢٢ لـــ� ســـمكۆخۆش�و�ســـت�ك�"موعت�ب�ر ژن� قارەمان-انـــداو خانم"و ژمارە��ك ل�پ-اوە ه�رە ئازاكان� ش�ه-دكران ئ�وەكاتـــ� كوڕ�شـــ� كوژران"خ�ســـرەو" و ت�م�ن�"١٠"ســـا5ن دەبوو ب�د�ل گ-را. ســـمكۆشكاك ه�رچۆن:ك بوو ل� ش�ڕەك�دا ل�گ�ڵ چ�ند پ-او>ك� رزگار�ان بوو، خۆ�ان گ��اندە باشـــووركوردستان ل�وێ ل�ناو"خ:=� ه�رك�"ل� گوندەكان� بنار"چ-ـــا پ-رمـــ�م"و"دەو ب�ســـتۆرە" ك� نز�ك�٣٠ ك-لۆم�تر>ك ل�باكوور شار ه�ول:رەوە دوورە، مان�وە. ه�ر ئ�و دەم�ش ســـمكۆو ســـ��د ت�ها ن�هر زاوا گ��شتن� ئ�و ناوە ئ-نگل-زەكان ��كســـ�ر راســـت�وخۆ پ��وەند�-ـــان پ:وەكردن، دە�انو�ست بۆ ب�رژەوەند خۆ�ان ب�كار�ان ب:نن، ل�وكات-شـــدا ل�ن:وان حكوم�ت� ش:خ م�حمود ح�ف-دو ئ-نگل-زەكاندا سارد�-�ك پ��دابوو، ب�هۆهاتن�"ئۆزدەم-ر"و ژمارە��ك ل�شـــكر تورك بۆ دەڤ�ر رواندز ك� ئاژاوەو پش:و نان�وە بوو دژ ئ-نگل-ز. ئۆزدەم-ر ب�هۆ ور�ا خۆ توان-بوو ژمارە��ك� زۆر ل� س�رۆك ع�ش-رەت�كان� دەڤ�ررواندز بۆال خۆ رابك:شـــL و ل� ئ-نگل-زەكان-ان دووربخات�وە، بۆ�� ئ-نگل-ز داوا�ان ل�ش:خ� ح�ف-د دەكردوو دە�انو�ســـت كورد، تورك�كان ل�دەڤ�ر

رواندز دەرپ�ڕ>نن و دەر�انبك�ن. ش:خ� ن�مر�-ش داوا ئ�وە ل�ئ-نگل-زەكان دەكرد ك� ئ�وان ب�ڕەسم� دان ب�ماف� كورد و س�رب�خۆ�� كوردستاندا بن:ن و خاك� كوردستان-ش ل�ژ>ردەست� حكوم�ت� كوردداب:ت، دوا ئ�وە ئ�وجا كورد ش�ڕ ل�گ�ڵ ئۆزدەم-ـــر دەكات و ل�دەڤ�رەك�دا دەر�ان دەكات، سمكۆ شكاك ك�هات� باشوور كوردستان ئ�و�ـــش ه�ر ب�ه-ـــوا ئ�وەبوو كـــ� �ارم�ت� ل� ئ-نگل-زەكان و حكوم�ت�ك� باشوور كوردستان وەربگر>ت بۆئ�وە شۆڕش:ك� نوێ دژ تورك�كان ب�رپا بكات و ئۆزدەم-ر ل�دەڤ�ر رواندز دەربكات شكســـت�ك� بكاتـــ�وە. ئ-نگل-زەكان �Qو تۆك�زان-ان"ش:خ م�حمود ح�ف-د"ئ�وكارە�ان ه�روا ب�ئاســـان� بۆ ج:ب�جL ناكات، و�ست-ان ئ�وكارە ب�"سمكۆ"و"ســـ��د ت�ها ن�هر"بكـــ�ن، ب�5م Lخۆ�اندابوو ك� ب�ب سمكۆو ســـ��د ت�ها ب�Rاررەزام�ند"ش:خ� ح�ف-د حاكمدار كوردستان"ه-چ كار>ك ن�ك�ن، بۆ�� بروسك�و ئاQوگۆڕنام� ل�ن:وان م�ل-ك� كوردســـتان و سمكۆ قارەمان ب�ئاشكرا دەســـت-پ:كرد. ئ�مـــ� خـــوارەوەش دەق� ئ�و ١٤ كانوون� ��ك�م� بروســـك����� ك� لـــ�رۆژ ســـا�Q ١٩٢٢ز ســـمكۆ شـــكاك بۆ حاكمدار

كوردستان"ش:خ م�حموود" ناردووە: بروسك� ل�ه�ول:رەوە- سل:مان�- حاكم� كوردستان بروسك� ل�ه�ول:رەوە- سل:مان�- حاكم� كوردستان گ�ورەم، ئ�مRۆ ه�موو كاروبار>ك� كورد ب�دەســـت تۆوە��، وامان ب�باش زان� دەســـت ن�دە�ن� ه-چ كار>ك بL پرســـ� تۆ، تـــكام وا�� دQت بۆ ئ:م�ل:ق�وماو�ش بسوت:ت و بۆ رزگاركردن� كوردستان�

گ�ورە �ارم�ت-مان بدە�ت. سمكۆ -دQسۆزت سمكۆ -دQسۆزت

وە5م� بروسك�ك�: وە5م� بروسك�ك�: ل�ش:خ م�حمودەوە، بۆ سمكۆل�ش:خ م�حمودەوە، بۆ سمكۆ

بۆ قارەمان� كوردســـتان ســـما�ل خان� سمكۆ- بۆ قارەمان� كوردســـتان ســـما�ل خان� سمكۆ- ه�ول:ره�ول:ر

ئ:وە دەزانن بۆ ب�دەستY:نان� ماف� ن�ت�وا��ت-مان گ�ل:ك چ�رم�س�ر و ناخۆش� هات�ر>گام. ئ�مRۆ ك� ل�خۆش-دا دەمب-نن، ئ�وە ل�تواناداب:ت در>خ� ناك�م بۆ �ارم�ت-دانتان.. بـــ�5م ئ�گ�ر بمان�و>ت كار>ك� تازە دەســـت بدە�نL و ب�بL پاQپشت:ك، ئ�وا گ�ل�ك�مـــان دەخ��ن� ناڕەح�ت--�وە. ه�تاكو ئ:ستاش ب�ش:وە��ك� رەسم� ب��ان� س�رب�خۆ�� كوردستانمان دەرن�كردووە، تاكو بتوان-ن ب�ره�Qست� دەو�Qت� دراوســـ:كانمان بك��ن، ل�گ�ڵ ئ�وەشـــدا چ�ندجار>ـــك ه�Qخ��Qتا�ن، ب�5م لـــ� داواكردن� مافمان دەست ه�Qناگرم. وا سL مانگ ب�س�ر ئ�و پ��مان� حكوم�ت� ب�ر�تان-ادا دەربارە م�س�ل� Lكورد رابوورد. تاكوئ:ســـتا ه-چ ب�ند>ك� ج:ب�جن�كراوە، تا بۆ گ�ل�ك�مان� ب]وبك��ن�وە ل�ب�ر ئ�وە من ئامادەم بۆ جار دووەم ل�پ:ناو ح�قدا ش�ڕ بك�م�وە، ناشم�وێ خو>ن� گ�ل�ك�م ه�روا ب�ف-Rۆ بRوات، ئ�گ�ر توان-مان ماف� رەوان ب�دەست بخ��ن، ئـــ�وا ل�دووژمن�كانمان دوور دەك�و�ن�وە ل�ســـ�ر ف�رمان�كان� دەو�Qت� ب�ر�تان-اش ل�سنوور �اسادا ج:ب�جL دەك��ن. ئ�گ�ر دەتان�و>ت ل�س�ر باس�ك� ز�اتر بRۆ�ن، ئ�وا دەتوانن ب:ن� سل:مان� و چاوتان

پ:مان بك�و>ت. م�حموود م�حموود سل:مان� سل:مان� ١٤١٤ كانوون� ��ك�م� كانوون� ��ك�م� ١٩٢٢١٩٢٢ ب�مش:وە�� دەب-ن-ن نام�و بروسك���ك� زۆر ل�ن:وان حاكمدار كوردســـتان و سمكۆو ســـ��د ت�هان�هر ئاQوگۆڕ كراوە، ئ:م� ل:رەدا ت�ن-ا بۆ نموون� ئ�و"٢"بروسك���مان ه:ناوەت�وە ئ�گ-نا بروسك�كان زۆرن، ل�كۆتا�� ئ�م بروسك��� وا دەردەك�و>ت ك� ش:خ� ن�مر داوا ل�سمكۆ شكاك كردووە ك� ب:ت� سل:مان� و س�ردان� حكوم�ت�ك� كوردستان بكات و چاو�ان پ:كبك�و>ت و ل�نز�كـــ�وە ب-روڕاكان-ان ئاQوگۆڕبك�ن. ئ�وەبوو ســـمكۆ قارەمان ب�Rارس�ردان�ك� شار سل:مان� پا�ت�خت� حكوم�ت� باشـــوور كوردستان-دا، ب�5م پ:ش ئ�وە بچ:ت� ســـول��مان� ئ-نگل-زەكان داوا ئ�وە�ان ل:كردبوو ك�ب:تـــ� ناوشـــار ه�ول:ر و ل�نز�كـــ�وە ل�گ�ڵ ئ-نگل-ـــزەكان و موت�ســـ�ڕ�ف� ئ�ودەم� شـــاره�ول:ر"ئ�حم�د عوســـمان"دا چاو�ان پ:كبك�و>ت، ســـمكۆ پ:ش ئـــ�وە بچ:ت� ناوشـــار ه�ول:ر ل�گوند"ب�حرك�" ل�د�وەخانـــ� گ�رد�-ـــ�كان باكوور ه�ول:ر م-وان دەب:ت، دەQ:ن ل�وێ"م�ج-د گ�رد"پ:-دەQ:ت:مـــن ئاغـــا كاكل ئاغـــا ئامۆژگار�-�كت دەك�م ئ�گ�ر بۆ ناو ســـ�ربازگ� Lوداو ب�Qه�ول:ر بوو ن�چ� باش�، ل�وان��� ئ�م� ت�

بۆت، ئ�گ�ر بۆناو شار�ش بوو بRۆ ب�5م دەب:ت زۆر ئاگادار خۆت ب-ت.

ســـمكۆ قارەمان-ش ل�وە دەترسا ن�وەك داو�ان بۆ داناب:تـــ�وە، چونك� دە�انگـــوت برا��ك�"م-ر شـــ�معون"ك� ل�ســـا�Q ١٩١٨ز ب�دەست� سمكۆ كوژرابوو ل�ب�غدا��، ب�گ�ڵ ئ-نگل-ز ك�وتووەو ن�وەك خۆ بكات�وە، كاتL سمكۆ ب�رەو �Qئ-نگل-ز تۆه�ول:ر ك�وت�ڕێ ل� س�رەوە"ع�نكاوە" شۆف:رەك� ال�داو ب�رەو ر>� س�ربازگ� ه�ول:ر رۆ�شت، سمكۆ ك�وتـــ� گومان ��كســـ�ر ب� شـــۆف:رەك� گوت: بۆكوێ؟ راوەست�؟! شۆف:رەك� گو>� پ:ن�دا، ئ�وجا سمكۆ ل�س�ر هاواركردو گوت�: س�باب راوەست�! شۆف:رەك� راوەستاو ســـمكۆ قارەمان ب�خۆ و چ�ندپ-او>ك� ك� ل�گ�Q-دابوو ��كســـ�ر داب�ز�ن و ب�خ:را�� شو>ن�ك��ان ب�ج:Y:شت و ل�س�رەوەشـــار ه�ول:رێ، ه�رچۆن:ك بوو خۆ�ان گ��اندە زوورگ�كان� گوند"م�ال ئۆم�ر" باكوور رۆژه�5ت� شار ه�ول:ر ك� نز�ك�"٥"كم ل�ه�ول:رەوە دووبوو، پاشـــان ب�رەو گوند"كۆڕێ"دەك�ون� رێ، ل�كۆڕێ م-وان�"ج�م-ـــل ئاغا كۆڕێ"دەبن. ل�م بارە��وە، �Qسا مام ئاغا كوڕ سادقاغا كۆڕێ ل�دا�كبوو١٩١٨ز ك� دەكات� برازا ج�م-ل ئاغا ه�نووك�ش ل�ژ�اندا��، بۆ گ:Rام�وەو گوت�:"ت�م�نم"٥"پ:نج سا5ن دەبوو، كاتL ســـمكۆ شكاك هات� كۆڕێ كۆم�Q:ك ســـوار ل�گ�Qدابوو، ل�وێ ل�گ�ڵ مامم وات�"ج�م-ـــل ئاغا"چوون� شـــ�ق]وە م-وان�"م-ر قادر ب�گ� شـــ�ق]وە"بوون، ســـمكۆ ه�سپ�ك� ل�وێ تۆپ�، مامم ه�ســـپ�ك� چاك� ه�بوو كات� خۆ"حاكم� خ:ل�"ب�د�ار پ:-دابوو، م-ران� قادر ب�گ� گۆت--� مامم ه�سپ�ك� بدێ ئ�من"١٠٠"س�ت ل-رەت دەدەمL،مامم ه�سپ�ك� دا�L و "١٠٠"س�ت ل-رەك�شـــ� ل:وەرن�گرت، ســـمكۆ پ-او>ك� ر�ش ســـپ� ب� و�قار ل�گ�Qدابوو پ:-ان دەگوت:"خال مستۆ"پ-او>ك� ه�تاب=:� زاناو داناو ب� ت�كب-ر بوو، راو>ژكار بوو، ســـمكۆ ه�ردەم پرس� پ:دەكرد" ل�و>وە ب�ڕ>ك�وتن و چوون�"بال-سان"ب�م�ب�ســـت� ئ�وە ســـ�ردان� ئاغا�ان� پشدەر بكات و ب-روڕائ�وان-ش وەربگر>ت و ل�و>وە ب�رەو سل:مان� بچن چونك� ســـما�ل ئاغا ل�كۆنـــ�وە پ��وەند ل�گ�ڵ م-راودەل--�كان� پشدەردا ه�بووەو ب�ه:ز بووە كات� خۆش� س�ردان� پشدەر دەكرد. كاتL ك� دەگ�ن� گوند"بال-سان"سمكۆ ناچ:ت� ناوگوند و ه�ر ل�وێ ل�س�ر كان--�ك�وە ل�بن دار>ك دادەن-شن و خ�Qك� گوند دەورە ل:دەدەن و پاشـــان"م-ران� رەش-د ب�گ�"د>ت و گ�ل:ك ت�كل-ف� دەكات و ســـمكۆقارەمان-ش دەQ:ت هـــ�ر ل:رە نان�ك� دەخۆ�ن و ل�ناو ئ�و رەش و رووتان� خۆمان پش:و>ك دەدە�ن. سمكۆ داوا ناQب�ند>ك دەكات و دەQ:ت ل�و گوندەناQب�ند ن--�؟ خ�Qك�ك� دەQ:ن ب�LQ گ�ورەم ناQب�ند ه���، ناQب�ندەك� گاز دەك�ن و ل�كات� ناQكردن� و5غ�كاندا ســـمكۆ دەب-ن� ناQب�ندەك� زۆر دەست ســـارد و بL دەست�، ئ�و�ش ��كســـ�ر دەست و باسك� ه�Qدەكات و دەQ:ت� ناQب�ندەك� ر>مك�، زۆر ب�خ:را�� و ب�دەست و برد و5غ�كان ب�دەست� خۆ ناڵ دەكات و پـــارە دەردە�ن� ناQب�ندەك� دەQ:ـــت قوربان پارە چ�؟ مـــن چم ن�كردووە؟

خۆت ئ-ش�ك�ت كرد، ب�5م سمكۆ ق�بووQناكات و پارەك� ب�ز�ادەوە دەداتL و ل�گ�ڵ خ�Qك�ك�دا نان دەخۆن و ئ-د خواحاف-ز ل�ج�ماوەرەك� دەكات. ب�رەو پشدەر دەك�ون� رێ، ل�پشدەر"م-راودەل--�كان"پ:شواز�-�ك� گ�رم� ل:دەك�ن، ع�باس� م�حمود ئاغاو باب�كر ســـ�ل-م ئاغاشـــ� ب�گ�ڵ دەك�و>ت "٨"بۆ پا�ت�خت� باشـــوور كوردستان. ل�رۆژ

كانوون� دووەم� ســـا�Q ١٩٢٢ ســـمكۆ پ:ش�وا دەگات� سل:مان�، خ�Qك� گوندو د>Yات�كان� س�ر ر>گاك� ب�گ�ورەو بچووك و ژن و پ-اوەوە هاتبوون� ســـ�ر ر>گا بۆ پ:شواز�كردن� ســـمكۆ شكاك، ل�ناوشـــار�ش قوتاب--ان� قوتابخان�كان ع�سك�رو پۆل-س� كوردستان و گ�ورەو بچووك� شار ل�وب�رو ل�مب�ر شـــ�قام�كان�وە ب�ڕ>ز راوەســـتابوون بۆ

پ:شواز�كردن� سمكۆ قارەمان، ه�رك� سما�ل خان گ��شت چ�ند تۆپ:ك� حكوم�ت� كوردستان-ش ب�م بۆن��ـــ�وە ت�ق:ندران و م�ل-ك م�حمود�ش خودخۆ هاتبووە پ:شـــواز�كردن�. سمكۆ قارەمان ب�م پ:شواز�-�وە زۆر دQخۆشبووەو ه�ردەم ل�كۆڕو كۆبوون�وەكاندا باس� ئ�و پ:شواز و م-واندار�-�حكوم�ت� باشـــوور كوردستان� كردووە. سمكۆ نز�كـــ� مانگ:ك ل�ســـول��مان� ماوەت�وە ل�گ�ڵ م�ل-ك م�حمود و ه��ئ�ت� حكوم�ت� كوردستاندا كـــۆڕو كۆبوون�و��كـــ� زۆر�ان ئ�نجامـــداوە. ل�و ماوە��دا ب��ن� شـــ:خ و ئ-نگل-زەكان رۆژ ل�دوارۆژدا ب�رەو خراپتر چووە. ش:خ� ح�ف-د ه�رچ� ئ-نگل-ـــز ه�بوو ل�شـــار ســـل:مان� دەر�كردن، بۆ�� زۆر داخ ل�دQبوون ل�شـــ:خ� ن�مر، ئ�مجارە و�ســـت-ان ب�ه�رچۆن:ك ب:ت شـــار سول��مان� پا�ت�خت� حكوم�ت� كوردستان بگرن�وە، ئ�م�ش ب�هۆ فRۆك�و بۆمباران� شـــارەك�وە بوو، ل�رۆژ١٩٢٣/٢/٢٣ ب� فRۆكـــ� ب��اننام���ك-ان فR>دا�� خوارەوە ك� ســـما�ل ئاغا سل:مان� ب�جL ب:=:ت، چونك� ئ�مان وات� ئ-نگل-ز نا�ان�و>ت ئ�و تووش� شوبات دووبارە فRۆك�كان "٢٥"ز�ان ب:ت، ل� رۆژب��اننام���ك� د�ك��ان فR>دا�� خوارەوە ئ�مجارە�ان داوا�ان ل� ل�ش:خ� ن�مر كردبوو ك� دەبL ب�زووتر�ن كات ل�"چ�مچ�ماڵ"�ـــان ل�"ك�ركووك"دەخالـــ�ت بكات، ئ�گ�رنا شار سل:مان� بۆردومان دەك��ن، داواش-ان ل�دان-شتوان� شار سول��مان� كردبوو ك� "٢٨"شار چۆڵ بك�ن، بۆ�� سمكۆ شكاك ل�رۆژشوبات� سا�Q ١٩٢٣ شار سول��مان� ب�ج:Y:شت و ل�گ�ڵ پشـــدەر�-�كان گ�ڕا��وە و5ت� پشدەر، "موالزم رەش-د ج�ودەت"�ش� ب�گ�Qك�وت، ش:خ بـــارەگا حكوم�ت�ك� ناچارما م�حموود�ـــش گواســـت�وە"دۆ�Q ســـورداش"و و5تـــ� قامچۆغ�و ئ�شـــك�وت� جاســـ�ن� بۆئ�وە در>ژە ب�خ�بات� بدات، ســـمكۆ شـــكاك ه�ر ل�و5ت� پشدەربوو "٤"ك� فRۆك�كان� ئ-نگل-ز لـــ� ب�رەب��ان� رۆژئادار ســـا�Q ١٩٢٣ شار ســـل:مان-ان بۆمباران كرد، خ�Q:ك� زۆر�ان شـــ�ه-دكرد و شـــارەك�ش و>ران بوو، سمكۆ شكاك-ش ب�ناچار�-�وە ل�گ�ڵ موالزم"رەشـــ-د ج�ودەت"و پ-اوەكانـــ� گ�ڕان�وە باكوور كوردســـتان،ل�وێ ل�"ناوچ� س�را"س�ر بـــ� و�ال��تـــ� وان ل� دۆQ:كدا ل�گـــ�ڵ ژمارە��ك ل�پ-ـــاوە ئازاكان-دا دەژ�ـــا، چاوەڕوانـــ� ئ�وەدەكرد ب�Qكـــو تورك�كان"خ�ســـرەو"كوڕ ك� ل� ش�ب��خون�ك� سا�Q ١٩٢٢ ل�ال��ن تورك�كان�وە ب�د�ـــل گ-رابوو ب�رەQـــ] بكـــ�ن و ب-دەن�وە، ئ�وكات�"خ�سرەو"منداڵ بوو ل�ال"س�ع-د پاشا"قۆماندار"وان"بوو، ئ�وپ-اوە مندا�Q ن�بوو ب�خۆو ب� ژن�ك�"خ�ســـرەو"�ان ل� م�كت�ب� ع�سك�ر ل�شـــار وان دانابوو، دە�خو>ند. ل�ئاخرو ئۆخر ســـا�Q ١٩٢٤ز سمكۆ شكاك ل�ســـ�ر سنوورتورك-او ئ:ران ل�ناوچ� ســـ�را دەژ�ا، دۆستا��ت� ل�گ�ڵ وال� وان"ســـ�لمان ســـ�بر"ب�ت-ن بووە، ه�رئ�و دۆســـتا��ت--�ش وا�كردووە ك�"ســـ�لمان ســـ�بر" ه�و�Q ئ�وە بۆ بدات ك�"خ�سرەو"كوڕ ب�رەQ] بك�ن و ب-دن�وە دەســـت� ســـما�ل

.ئاغا

هوشار ع�بدو��

سمكۆ� شكاك و هاتن� بۆ باشوور� كوردستانب�ش� دووەم و كۆتا��

ئ�م باســـ�مان دەروازە ل:كۆل-ن�وە��ك� م:ژوو�� ئ�رك-ۆلۆج--� م�ب�ست�ك� ڕوونكردن�وە چ--�ت� شو>ن�وار( ئ�رك-ۆلۆج-ا) �� ب�گشت� و ب�تا�ب�ت-ش س�ره�Qدان و خستن� ڕوو ئاست� ال��ن� شو>ن�وارە ل� كوردســـتان و د�ار كردن� ڕۆ�Q ل� نووس-ن�وەم:ـــژوودا چ--�، ك� ل�م زووانـــ�دا ل� پ�رتووك:ك�

س�رب�خۆدا دەك�و>ت� ب�ردەست خو>ن�ران� ب�ر>ز. ئاشـــكرا�� ه�ر ن�ت�وە��ك ئ�گ�ر ب--�و>ت شانازب� م:ژووەكـــ� خۆ بكات ئـــ�وا دەگ�ڕ>ت�وە بۆ ئـــ�و ب�Qگ�نامـــ� دۆزراوە و پار>زراوانـــ� كـــ� ل� پ�رتوكخان�كان� ووالت�كـــ� و ج-Yاندا پار>زراون، �ـــان ه�ند>ك جار�ش پ�رش و بالو و بL ب�ها ل�وال و ئ�والدا تووشـــ� ب�ف-Rۆچوون دەبن�وە. ل�ه�مان كاتدا مرۆڤــــ �ان ل:كۆ�Qر دەب:ت بگ�ڕ>ت�وە بۆ ئ�و خاك� كـــ� ل�كۆن�وە باوك و باپ-ران� ل�ســـ�ر�دا دەژ�:ن و دەســـت بكات ب� ه�QكۆQ-ن� خاك�ك� بۆ ئ�وە بگات ب�و ب�Qگ� و ڕاست--� م:ژوو�-ان�ك� ڕابووردوو ئ�و ن�ت�وە�ـــ� ت-ادا پار>زراوەو و

ج:پ�نج� باوباپ-ران� پ:وە د�ارە.ســـ�ره�Qدان� ناوچ���كـــ� وەك كوردســـتان شارســـتان--�ت، ب�ش ب� حال� خـــۆ زۆر و ك�م ب�شـــدار ل� بن-اتنان� شارستان--�ت� مرۆڤا��ت� كۆن و نو>وە كردووە، ه�ر ل� س�ردەم� د>ر�ن�كان� م:ژوو مرۆڤا��ت� و هاوشـــان ل�گ�ڵ ت:پ�ڕ بوون� خولـــ� م:ژوو��كانـــ� زەم�نـــدا توان-و��ت� خۆبس�پ:نL و پار>زگار ل� بوون� ق�وارە كۆم�ال��ت� و شارستان--�ت� خۆ بكات، ك� زۆرب� ل:كۆل-ن�وە ئ�رك-ۆلۆج--�كان-ش ئ�وە دەس�لم:نن ك� كوردستان ��ك:ك� ل�و والتان� ك� ل� چاخ� ب�رد�ن� كۆن�وە

ژ�ان� ت:دا پ��دا بووە(١).ل:كۆل-ن�وەكان� (كارود وە سپا�زەر) ك� ل� ساالن� ١٩٢٨ ز لـــ� ناوچ�كان� ســـل:مان� ئ�نجام--اندا،

بـــووە هۆ دۆز�نـــ�وە ه�ردوو ئ�شـــك�وت�كان� زەرز و ه�زارم:ـــرد ك� م:ژووەك��ـــان گ�ڕاندەوە بۆ ســـ�ردەم�كان� چاخ� ب�رد�نـــ� كۆن� ب�رز(٢)، ه�روەهابۆ ��ك�م-ن جار�ش ل� كوردستاندا كانزا ب� ش:وە سادە ساردەك� ب�كار هاتووە بۆ دروستكردن�

ك�ل و پ�ل� ساكارەكان(٣)وە ه�روەها كشـــتوكاڵ بۆ ��ك�مجار ل� كوردستاندا دۆزراوەت�وە ئ�و�ش ه�روەك ل:كۆل-ن�وەكان� سال� ١٩٤٨ ز ك� ل� ال��ن دەست���ك� شو>ن�وار زانكۆشـــ-كاگۆوە ئ�نجام دراوە، ئ�م��ان ســـ�لماندووە ك� ناوچـــ� گوند چ�رمۆ ١١ كـــم ل� رۆژه�الت� چ�مچ�مال�وە دوورە پاشـــماوە ��ك�م-ن ش:واز

كشتوكال� ت:دا دۆزراوەت�وە.(٤)ئ�مان�و ه�موو ئ�و ه�ول و ت:كۆشـــان� ك� تاك� كورد ل� كۆن�وە داو�ان� بۆ م�ب�ســـت� خزم�تكردن و مانـــ�وەو بـــرەو دان ب� پ�رەســـ�ندن� كۆم�ل� كوردەوار و مرۆڤا��ت�.ب:گومان ئ�م م:ژووەش ه�ر ل� ب�د�ار ك�وتن� ��ك�م-ن ن�وەكان� كووت� ك� ١١٣ ســـاڵ ف�رمانRەوا�-ان كردووە و ع-الم� و لۆلۆ�� و كاش-�كان ك� ٤٠٠ ســـاڵ ف�رمانRەوا�-ان كردووە و دوا�-ش مادەكان ك� حوكمران� ناوچ�ك��ان كردووە ٦٧٨ پ . ز تاكـــو ٥٥٠ پ.ز .(٥) ب�شـــدار�-ان ل� بن-اتنان و دروستكردن� م:ژوو كردووە تاكو توان-و�ان� ئ-مبراتۆر��ت و م-رنش-ن و �اسا ف�رمانRەوا��ت� دابم�زر>نن.(٦). ه�روەها ل� ســـ�دەكان� ناوەڕاست توان-ان چ�ند م-رنشـــ-ن� كورد دابم�زر>نن وەك م-رنش-ن� ه�زەبان� و ش�داد ح�سن�وە ڕەواد

و دۆست�ك� و حكوم�ت� زەند و بۆتان و...هتد(٧). ب�الم ل�م م-ان�دا ناوچ� كوردستان ب� هۆ شو>ن� جوگراف--�ك���وە ببووە م��دان� ملمالنL و پ:كدادان� چ�ند زلY:ز>ك� ئ�و س�ردەم�. وەك ه:ز ل�شكرفارســـ�كان و ڕۆم�كان و چ�ند ه:ز>ك� ڕۆژه�الت�

ناوەڕاست، پاشان-ش س�ره�Qدان� ئ-سالم ل� ٦٢٢ ز و ه:رش�كان� بۆ س�ر كوردستان ك� ه�ر ه�موو�ان بوون� ما�� ت:كشـــكاندن� زەم-نـــ� ئابوور و كۆم�ال��ت� و شارستان--�ت� كۆم�Qگا كوردستان و ل�ناوچوون� ه�موو ب�Qگ�نام� نووسراوەكان و ناوچ�

ئاواكان و دام�زراوەكان و پ�رستگاكان. (٨) ســـ�رەڕا بنگۆم كردن و شـــ:واندن� شـــو>ن�وارە د>ر�ن�كان ه�ند>ك جار ب�ناو دام�زراندن� ناوچ� ن-شت�ج:� دان-شـــتوان و ه�ند>ك جار�ش ب�ناو خۆپاراستن و ڕ>كخستن� سنوور ووالت، س�رەڕاف�رامۆش كردنـــ� ڕۆل� ئ�م ن�ت�وە�� ل� بن-اتنان� م:ژوو و شارســـتان-�ت ه�ر ل� كۆتا�� و ڕووخان� ئ-مبراتۆر�-�ت�ك� م-د�ا ل�ال��ن ئ�خم-ن--�كان�وە ســـال� ٥٥٠ ز.(٩) ه�روەها ه�موو ئ�و دەســـك�وت� م�زن� م:ژوو�ـــ� و شارســـتان--�ت--� ك� ن�ژادە كوردەكان ب�دســـت-ان ه:ناوە و ب�شدار�-ان كردووە ل� دروستكردن� شارستان--�ت� مرۆڤا��ت� ل� ڕووپ:شـــك�وتن و پ�رەس�ندندا، ه�روەها ل� پ:شك�ش كردن� ��ك�م-ن� ئ�و ئا�-نان� ك� مرۆڤا��ت� پ:� دQخۆش بوو ل�و س�ردەم� ك� پرپش:و و نائارام� بال� ب�ســـ�ر كۆم�لگ� سادەكاندا گرتبوو زەردەشت ل� سال� ٥١٤/٥٥٣ پ.ز ل�دا�كبوو وە ئا�-ن�ك�ش� Lبالوكردەوە ك� ب-ركردن�وە ف�لس�ف--�ك�ش� ل�س ( ب-ر چاك، گوفتارRكورتدا دەرب دەست�واژەچاك، كردار چـــاك).(١٠) ل�ب�ر ئ�م�و ب� تا�ب�ت� بۆ ن�ت�وە��ك� وەك ن�ت�وە كورد ك� م:ژووەك�دووچار گ�ورەتر�ن كردارەكان� ل�ناوچوون و ت:كدان و ش:واندن بووەت�وە، بۆ ئ�و م�ب�ست� و بۆ ئ�وەز�اتـــر تاك� كورد ب� زمان� شـــ-ر�ن� كورد ه�تا ئ�گ�ر ك�م:ك-ش ب:ت ه�ند>ك زان-ار ســـ�بارەت ب� چ--�ت� شو>ن�وار و ماناو پ�رەس�ندن� زاراوەك� بزان:ـــت و ڕۆل� ئ�رك-ۆلۆج-ا لـــ� بوون� ن�ت�وە و نووس-ن�وە م:ژوودا شارەزا ب:ت ئ�م كارە بچووك� دەخ�م� ب�رچاو، بۆ ئ�وە پ�رتووكخان� م:ژوو��

شو>ن�وار�� كورد�ش� پL دەو�Qم�ندتر ب:ت. ئ�گـــ�ر م:ژوو(م:ژوونووس) گرنگ� ب� ل:كۆل-ن�وە

ڕابووردوو بـــدات و ه�وڵ بـــدات ژ�ان� مرۆڤ� كۆن بزان:ت، ك� ب� شـــ:وە��ك� ســـ�رەك� لـــ�و كارەدا پشت ب� ب�Qگ�نام� نووســـراوەكان دەب�ستL. ئ�وا (ئ�رك-ۆلۆج-ـــا) ش گرنگـــ� دەدات ب� ل:كۆل-ن�وە ل� سروشـــت� شارســـتان--�ت� كۆن�كان و دووبارە ئامادەكـــردن و ڕ>كخســـتن�وە ڕابـــووردوو بـــ� ڕ>ـــگا ل:كۆQ-نـــ�وە ل� پاشـــماوە ماد�-�كان� ك� ل�م شارســـتان--�تان�وە ماوەت�وە، كـــ� ل� ه�مان كاتدا ل�كات� ل:كۆل-ن�وە م�ســـ�ل���ك� م:ژوو�� ئ�رك-ۆلۆجـــ�، وەك ئ�وە�� زنج-رە��ك� ئ�لق� وون بوو چارەســـ�ر بكات، ئ�م�ش كار>ك� قورســـ�، ب� ئ�و ب�Qگ�نام� ب�ردەستان�Rج�خت كردن� ب هۆك� ه�ن، ل:رەدا پ:و�ســـت ب�وە دەكات ك� ل:كۆ�Qر ��ك:ـــك ل�م دوو ڕ>گا�انـــ� ه�Qبژ>ر>ت، �ان دەب:ت بـــ�وە ڕاز ب:ت ك� ئ�لق� م:ژوو�� و ئ�رك-ۆلۆج--� ج:باوەڕەكان بخات� ب�ر دەســـت دوا ب�كار ه:نان� ش:واز چارەس�ركردن، �اخود ل�م بوارەدا پ�نا ببات� ب�ر پRكردن�وە بۆشا�-� ب-نراوەكان ب� ب�كار ه:نان�

چ-رۆك و گر�مان�كان.(١١) گرنگ� ئ�رك-ۆلۆج-ا ل�وەدا ب�د�اردەك�و>ت ك� ل�كات� خو>ندن�وە و ل:كۆل-ن�وە م:ژوودا جا ل:كۆل�ر ب-ن �ان خو>ن�ر پ:و�ست-مان ب� چ�ند ب�Qگ���ك دەب:ت بۆ ئ�وە ز�اتر ل� باب�ت�ك� بگ��ن و باب�ت�ك� ب�رج�ست� تر ب:ت، ه�روەها ناوچ� شو>ن�وار ل� بوار بوون� ن�ت�وە �ان ســـ�لماندن� ناسنام� م-لل�تدا دەورب�Qگ� بL هاوتا دەب-ن:ت. ل�ب�ر ئ�وە ئ�رك-ۆلۆج-ا دەتوان:ت ئ�لق� نـــا د�ارەكان� م:ژوو ڕابووردوو ب� ب�Qگ� ئ�رك-ۆلۆج� گونجاو پR بكات�وە ك� ل�ال��ن خو>ن�ردا پ�سند ب:ت، وە ل�ب�ر ئ�وە ئ�رك-ۆلوج-ا گرنگـــ� دەدات ب� ال��ن� مادد��كان� ژ�ان� ڕۆژان�زۆرب� ه�Qسوك�وت�كان� مرۆڤ، ئ�وا ئ�رك-ۆلۆج-ا

ل:رەدا دەب:ت� ڕووەك� تر م:ژوو(١٢). ئ�و ئام:ر وك�ل وپ�ل وپاشماوە خانوب�رە كۆنان�مرۆڤ، كـــ� ب:=� پشـــك:ن�رەكان دە�اندۆزن�وە ل� ڕاست-دا ئ�وان� ه�موو ب�ره�م� شاراوە م:ژوو كۆنـــ� مرۆڤن. گرنگ-�ك�شـــ-ان لـــ� ل:كۆل-ن�وە

ئ�رك-ۆلۆج-دا ل� گرنگ� پ��ك�ر وئ:سقان� ئادەم-زاد ك�متـــر ن--�، ك� ل:كۆل�ر ئ�رك-ۆلۆج� پ�نا�ان بۆ دەبات بۆ شـــ-كردن�وەو دەرخســـتن� بوار گ�الن� كۆن، هـــ�روەك چـــۆن ج-ۆلۆج-ـــ�كان و زانا�ان� ز�ندەوەرزان� پاشماوە ئۆرگان--�كان ش� دەك�ن�وە بۆ زان-ن� گ�ش� و پ�رەس�ندن� مرۆڤ و ز�ندەوەران

ل� چاخ� د>ر�ن�كان ك� ل�س�ر زەو�دا ه�بوون.(١٣) ه�ر ل�ب�ر ئ�وەش، زانست� ئ�رك-ۆلۆج-ا پ��وەند�-�ك� پت�و ب� زانســـت� كۆم�ال��ت--�كانـــ� ترەوە ه��� چونك� ل� بنچ-ن��دا ج�خت ل�ســـ�ر ل:كۆل-ن�وەكۆم�Qگا كۆن�كان دەكات�وە.(١٤) وە ه�موو زانست�كان دەتوانن ه�ر��ك��ان ب� ڕ>ژە��ك ب�شدار بك�ن ل� ب�د�ار خستن� م�ب�ست� س�رەك--�كان� ك� م:ژوو و ( ئ�رك-ۆلۆج-ا ) ه�ول� بL ووچان� بۆ دەدەن و ل�م بوارەدا سوودب�خش بن و بۆ ببن ب� چ�ند زانست:ك� پاQپشت-ك�ر. س�رەڕا ئ�وەش، نووس-ن�وە م:ژوو ب� ه�موو تا�ب�تم�نـــد و ه�نگاوەكان--�وە ئ�گ�ر پشت ن�ب�ست:ت ب�و زان-ار�ان� ل� ئ�رك-ۆلۆج-اوە د>ت ب� شـــ:وە نو>-�ك� ســـ�بارەت ب� پاشماوە(ڕۆشنب-ر مادد)) كۆن و ه�نوك��-�ك� ئ�وا ك�م

و كوڕ و ناد�ار و ل�وان�ش� م�حاڵ ب:ت.(١٥)ه�روەها پشـــكن�ر دەتوان:ت سوود ل� ئ�نجام�كان� ل:كۆل-ن�وە و پشكن-ن� ئ�رك-ۆلۆج� وەربگر>ت بۆ م�ب�ست� د�اركردن� قۆناغ�كان� م:ژوو و ل:كۆQ-ن�وە ســـ�بارەت ب� كۆچكردنـــ� ن�تـــ�وەكان و ب�دوا ��كداهاتن� خول� شارستان--�ت�كان و زان-ن� ڕادەدواك�وتن �ان پ:شـــك�وتن� ه�ر شارستان--�ت:ك، ئ�م�ش ب� ت:Rوان-ن� زانســـت--ان� ل� ئ�نجام�كان� ل:كۆل-ن�وەكان� پشكن�ران� شو>ن�وار ك� بۆ ه�موو ك�ل و پ�ل� دۆزراوەكانـــدا ئ�نجام� دەدەن، ل�گ�ل ئ�وەش ئ�رك-ۆلۆج-ا هاوچـــ�رخ ت�نYا گرنگ� ب� مرۆڤ� رابووردو نادات ب�Qكو ب� جۆر>ك ه�Qسوك�وت ل�گـــ�ل مرۆڤدا دەكات كـــ� وەك هۆكار>ك� گرنگ� ڕۆشـــنب-ر ب�كار ل� ه�موو ئ�و چاخان� ك� ت:-دا

ژ�اوە.(١٦) ئ�رك-ۆلۆج-ـــا ڕۆل:كـــ� ســـ�رەك� دەب-ن:ـــت ل�

ب�د�ارخســـتن� ئاست� شارســـتان� مرۆڤ ل� ڕوو ب-ناساز�دا، ب:گومان پاشماوە ه�موو ئ�و ب-نا�ان�وەك (خانووبـــ�رە و ق�5 و ئ�پارتمـــان و زەقوورە و م-نارە و پ�رســـتگاو �ان جۆگ� و ب�نداوپرد و... ه-تر )، ك� ل�س�ر زەو�دا ماون�ت�وە، �اخوود ب�هۆچ�ند هۆكار>ك� سروشت� �ان مرۆ�� ك�وتوون�ت� ژ>ر خاك، ن-شـــان� و ب�Qگ�ن بۆ ئاست� پ:گ��شتوو�� شارستان--�ت، وە ڕادە پ:گ��شتوو�� و ل:كدان�وەهزر ئ�و مرۆڤان� ل�و ناوچ� شو>ن�وار�-�دا ژ�اوون بـــ�دەر دەخات و ئ�لق���ك لـــ� خول�كان� م:ژوود>ر�ن� نووسراو �ان ن�نووسراو ئ�م ناوچ� ژ�ار�-� كۆن�مان بۆ ڕوون دەكات�وە، دۆز�ن�وە پ�رســـتگا و گومـــ�زە و بووك�ل� و پ��كـــ�ر ب�رد�ن� ل� قوڕ دروستكراو �ان و>ن� خ��اQ--�كان� ل�س�ر تاش� ب�رد ه�Qكۆلراون، ل� ه�موو قۆناغ� ��ك ب� دوا��ك�كان� خول� م:ـــژوودا،وە ه�روەها ن�خش و ن-گار و مۆر الك:شـــ��� ك� پ��وەند�-ان بـــ� ال��ن� ب-روباوەرئا�ن-� و پ�رستشـــ�وە ه��� س�رەرا خ�5ت� ق�بر وەك چ�ك و ك�ل و پ�ل� جوانكار وخۆراك ئ�مان� ه�موو دەكرێ ببن ب� ن-شـــان� بۆ بRواه:نان-ان ب� ژ�ان� دوا مـــردن، وە ب�Qگ� پ:كYاتن� ب-رۆك�ئا�ن--� ل� هزر و ب-ركردن�وە مرۆڤدا،ك� پ:و�ســـت� پشكن�ر ئ�رك-ۆلۆج� ه�Qوەست� ل�س�ر بكات و گرنگ� ئ�م پاشماوان� بۆ ب� م:ژووكردن و نووس-ن�وە

م:ژوو د�ار بخات. (١٧) دەتوانر>ت بار ئابوور س�ردەم:ك� د>ر�ن بزانر>ت ئ�و�ش ب� ل:كۆل-ن�وە پاشماوە ڕووەك� و ئاژەل--�كان و ك�ل وپ�ل� ڕاوشكار وك�ل وپ�ل� ب�كار ه:نراو ناو ماڵ. ه�روەها دۆز�ن�وە ئ:ســـقان� گ-اندارە بRبRە دارەكان و پاشـــماوە كشتوكال ودان�و>ل� خۆراك و تـــۆ ب�روبووم وكـــ�ل وپ�ل� هاڕ�ن و ڕم و تۆڕ ڕاوكردن و ه�وجاڕ و داس، ئ�مان� ه�موو�ان ب�شداردەك�ن ل� پ:كY:نان� ب-رۆك���ك� گشت� س�بارەت ب� بار ئابور ل� ســـ�ردەم:ك� ژ�ان� مرۆڤ� كۆن و

(١٨).شارستان--�ت�ك�

ئاركۆلۆجا ل� كوردستانداب�ش� ��ك�مس�باح پربال ق�ساب

سمكۆ شكاكسمكۆ شكاك

Page 16: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشرين دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،16س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� د�مان�

خال�د جوت�ار

قامووس�فۆلكلۆر

قوربانوشـــ�ك ع�رەبـــ ل�كورد�دا زۆر ب�كار هاتووە شـــ&وە� كوردەوار� ئ�و ت�قســـ� �وەگرتـــووە، ب�راس�رەتا��ك زۆر كۆن ل�م&ژوو� مرۆڤا��ت ه��� زۆر پ&ش ج�ژنقوربـــان ه�بووە بـــۆ ب�راگ&�4 و خۆ دوور گرتن ل� ب�8و چاوپ6سو د�ار�ـــدان ب� ئ�نجامـــ ل�بارو ت�واوبوون كار=كـــ ب�رچاو �ان خانوو دروستكردن و پرد و پ�رستگا �ان دەربازبوون ل� كارەسات پ&شان قوربان ب� مرۆڤ دەكرا واتا كچ&ك �ان كوڕ=ك بۆ م�ب�ست د�ار�كراو دەكرا ب� قوربان و س�ر� دەب4درا. س�رەتا��كمان ئارك6ۆلۆژناس�كان كات دەكـــ�ن دەستن6شـــان بـــۆ خۆ� بـــ�ر ل� زا�6ن ك� پ�رســـتگا دروستدەكران ك�س&ك ل� بناغ�ك�� �ان دەشاردرا��وەو دەكرا ب� قوربان ك� الفاو ه�Hدەستا �ان د�اردەكان �سروشـــت دەك�وت� بـــار� توڕەو غ�زەب ئ�وكاتـــ�� دن6ا تار�ك دەهات بروسك و گ�وارە ن6گ�ران و ترس6ان لM پ��دا دەبوو �ان ك� رۆژ دەگ6را ه&زە غ��ب�6كان م�ترس6ان دەخست� س�ر زەو� و بۆئ�و د�اردە سروشت�6 م�ترس6داران� ك�س&ك6ان دەكردە قوربان و ت�قس تا�ب�ت6ان بۆ دەكرا تا ك�ســـ ب�قوربان بوو ن6گ�ران ن�بM ئ6مان بخ�ن� رادە� پ&و�ست، ئ�و د�اردە�� ت�واو ل�گ�ڵ خ�ون�ك�� ح�زرەت ئ6براه6م گۆڕا. ��كجار ناسك ئ�وە ســـ�رەتا��ك و مرۆڤان� بوو ئ�وكات ك� خ�ونب6ن6بوو ح�زرەت سما�ل س�رب4ێ بگۆڕێ قوربان�66ك� ل&كـــرا داوا� ئ�و چ�مك� ل� دن6ـــا� ئا�ندار� و ��كجار مرۆڤا��ت6ش گۆڕانكار��6ك

م�زن بوو، مرۆڤ رزگار� بوو. ل�وجۆە ب6ركردن�وەوە ئ6تر رۆحك�ســـ�كان ن�كرانـــ� قوربان بۆ شـــت&ك ك� ل�مرۆڤ م�زنتر ن�66، چ�ندان كـــوردەوار� ح�كا��تـــنموون�� قوربانـــ كچ ه��� بۆ د=و �ان ع�ز�ـــا �ان ه&ند� غ��بك� ب�ر� ئاو� شار=ك گرتووە �ان ترســـ&ك نواندووە ئ�وكات كچ6ان بۆ دەڕازاندەوە ئ�وجا پ&شك�ش6ان دەكرد. لـــ�دوا� خ�ون� م�زن�ك�� ح�زرەتـــ ئ6براه6م ئـــ�و چ�مك� گۆڕاو قوربان�66كان بووە شت تر �ان گ6اندار� تر، شو=ن�وارناسان وا�ان ل�شـــارە Hگـــۆڕ� ب�كۆم�سۆم�ر��6كان دۆز�وەت�وە ك� پاشا مردووە خ�Hـــك ه�ند=ك6ان خۆ�ان كردۆت� قوربان و ل�گ�ڵ نۆش6نشـــ�راب ژەهراو� و گۆران گوتن چوون�ت� نـــاو گۆڕەكـــ�و خۆ�ان

كردۆت� قوربان ئ�وك�س�. ئ&ســـتا ك� قوربان دەدرێ ه�ندێ ل�و داب و ن�ر�تـــ� ماوە ك� مرۆڤ �ان ك�ســـ�كان ل�كات س�رب4�نقوربان�66كـــ� بـــ� زۆر� بـــ�ران، مانگاو دەبM ناو� چ�ند ك�ســـ&ك ب&نن وات� ســـ�رب4اوەك� ل�ج6ات ��ئ�و بۆن� �ان ئ�و ك�ســـان��� بۆقوربان�66كـــ� پ6رۆزەو گۆشـــت�ك� دەب�خشن� س�ر ج6ران و ه�ژاران و و ه�وHدەدەن ��كسان�66ك ه�بM ل� داب�شكردن�ك�، پ&ش س�ر ب4�ن�ك� ه�ند=ك قســـ� دەكرێ ناو� خوا� ل&د=نن و بۆن�ك�� رووندەكرد=ت�وە ت�نان�ت ئ�و چ&شت�� ب� گۆشت�ك� ل&دەنرێ ه�ندێ تا�بت�م�ند�شـــ خ&ردار چ�ند ك�س&كHان ما� دەبد�ار� دەوروب�ر�ـــان بانگ دەك�ن خواردن&ك خ&رەك� ل�گۆشـــت و شا�ست��ان بۆ دەك�ن بۆ�� ئ&ستا ل�ج�ژن قورباندا خ�Hك قورباندەك�ن، ل� ناوەختان ئ�گ�ر ��ك&ك قوربان ل�خۆ� بگـــرێ وات� ئ�و نـــ�زرە زۆر گرنگـــ� بۆ�ـــ� ب�ق�د خۆش�و�ست كردەوەك� قوربان�66ك� پ6رۆزتـــر دەبM، لـــ� كوردەوار�دا دەH&ن ئ�گ�ر فـــالن ئ6ش �ان مراز هات�د� قوربان�66ك ل�خۆ دەگرم ئـــ�و ل�خۆگرتن� پ��مان&ك� ل�گ�ڵ خود �ان ل�گ�ڵ ســـ�رەوە� با8 ك� دەس�8ت خوا دەگ���نM، خواردنقوربان چ&ژ=ك ه��� جۆر=ك ل� ب�خشندا��ت خوا دەگ���نM ك� بۆ

مرۆڤا��ت دەن&رێ.

١٢

ئ�حســـان موفت� ��ك�ك� ل� بن�ما��� موفت� ئ�حســـان موفت� ��ك�ك� ل� بن�ما��� موفت� شـــار� ه�ول�ر، كـــوڕ� زاناو شـــاع�ر� كورد، شـــار� ه�ول�ر، كـــوڕ� زاناو شـــاع�ر� كورد، خوال�خۆشبوو رەشاد موفت� ��، دەرچوو� سا�� خوال�خۆشبوو رەشاد موفت� ��، دەرچوو� سا�� ١٩٧٧١٩٧٧ كۆل�ژ� زانســـت ب�ش� ك�م�ا� زانكۆ� كۆل�ژ� زانســـت ب�ش� ك�م�ا� زانكۆ� ســـل�مان� ��، ه�روەها دەرچوو� سا�� ســـل�مان� ��، ه�روەها دەرچوو� سا�� ١٩٩٦١٩٩٦ كۆل�ژ� �اسا� زانكۆ� س�5ح�د�ن�و ب3وانام�� كۆل�ژ� �اسا� زانكۆ� س�5ح�د�ن�و ب3وانام�� ئ�و كۆل�ژەش� ب� س�رك�وتوو�� ب�دەست�6ناوە، ئ�و كۆل�ژەش� ب� س�رك�وتوو�� ب�دەست�6ناوە، ل�بوار� ر;كخراو� ئ�منست� ئ�نترناش�ونال"عفو ل�بوار� ر;كخراو� ئ�منست� ئ�نترناش�ونال"عفو دەول�"�ـــش كار� كـــردووە، ل�ســـا�� دەول�"�ـــش كار� كـــردووە، ل�ســـا�� ١٩٩٦١٩٩٦ كوردستان� ج��6شتووەو بۆ ماوە� "دە" مانگ ل� كوردستان� ج��6شتووەو بۆ ماوە� "دە" مانگ ل� تورك�ا گ�رساوەت�وەو پاشان ل�سا�� تورك�ا گ�رساوەت�وەو پاشان ل�سا�� ١٩٩٧١٩٩٧ ل� ل� و5ت� هۆ��ندا ن�شت�جB دەب�ت، ه�ر ل�وكات�وە و5ت� هۆ��ندا ن�شت�جB دەب�ت، ه�ر ل�وكات�وە ل� هۆ��ندا دەســـت� داوەت� كار� رۆژنام�وان�� ل� هۆ��ندا دەســـت� داوەت� كار� رۆژنام�وان�� و ل� دەزگا��ك� ئاژانســـ� ن�ودەو��ت�، �ونا�تد و ل� دەزگا��ك� ئاژانســـ� ن�ودەو��ت�، �ونا�تد پر;س ئ�نت�رناشـــ�ونالپر;س ئ�نت�رناشـــ�ونالUPIUPI وەكو پ��امن�رو وەكو پ��امن�رو دوا� كار�كـــردووە، هـــ�واڵ دوا� شـــ�ك�رەوە� كار�كـــردووە، هـــ�واڵ شـــ�ك�رەوە� ئ�زموون�ك� ســـ�خت� ژ�ان و پ3 ل� گ�روگرفت� ئ�زموون�ك� ســـ�خت� ژ�ان و پ3 ل� گ�روگرفت� رۆژنام�وان�� ك� ماوە� چوارســـاڵ دەخا��ن�ت، رۆژنام�وان�� ك� ماوە� چوارســـاڵ دەخا��ن�ت،

دەگ�ڕ;ت�وە كوردستان.دەگ�ڕ;ت�وە كوردستان.• دە��ن دەستنووســـ� ئ�حمـــ�د� خان� ب� دە��ن دەستنووســـ� ئ�حمـــ�د� خان� ب�

دەست� خۆ�، ل�ال� تۆ��؟ دەست� خۆ�، ل�ال� تۆ��؟ - ب��B ڕاســـت� دەســـت خ�ت� م�م و ز�ن ال� ئ�م� پار;زراوە، نز�ك�� ب�ســـت و پ�نج ســـاڵ پ�ش ئ�ستا ل�گ�ڵ چ�ند دەستنووس�ك� د�ك� باوكم پ�شك�ش� كردم، پاش ئ�وە� ك� زان� من زۆر پ�رۆشم بۆ كۆكردن�وە� ئ�و جۆرە كت�ب و دۆك�وم�نتان�� ك� پ��وەند� ب� م�ژوو� كورد و كورســـتان و، توراس� كورد� ه��� �ان ئ�وە� پ��وەند� ب� بن�ما��� خۆمان و باپ�رانم ه��� ل� ئ�جازە نام� و نووس�ن�ان و نام�� ش�خس�

خۆ�ان.• بـــ� بۆچوون� خۆت م�ژوو� نووســـ�ن� ئ�م • بـــ� بۆچوون� خۆت م�ژوو� نووســـ�ن� ئ�م دەســـت خ�ت� (م�م و ز�ن)ە، بۆ چ�ند ســـاڵ دەســـت خ�ت� (م�م و ز�ن)ە، بۆ چ�ند ســـاڵ

دەگ�ڕ;ت�وەو؟ ئ�وە چۆن� ه��دەس�نگ�نن؟دەگ�ڕ;ت�وەو؟ ئ�وە چۆن� ه��دەس�نگ�نن؟- ب�گومان م�م و ز�ن ب�نرختر�ن چ�رۆك� ش�عر� كورد�� و، ئ�حم�د� خان� ل�ســـا�� (١٦٥٠- ١٧٠٨) لـــ�و ن�وان� ژ�اوە، ك�وات� ئ�و پ�ش ٣٠٠ ســـاڵ ما�ئاوا�� كردووە و دەستنووســـ�ك�ش نز�ك�� ٢٦٦١ ب��ت� ش�عرە. ل�ب�ر ئ�وە� كورد ب�س�رهات و ش�ڕ و ماڵ و;ران� زۆر� د�وە بۆ�� سامان� نووس�ن� كورد ئ�وە� ك� ماوەو پار;زراوە ت�ن6ا ئ�وان�ن ك� ب� ڕ;گا� ڕۆژه�5ت ناس�كان� ڕوس� و ئ��مان� و ف�رەنس� بوون�و ب�مش�وە�� دەست خ�ت�كان گ��شتۆت� كت�بخان�كان� ئ�م وو5تان�. دەستخ�ت�ك�ش� ك� ه��� ��ك ل�وان��� ك� ل� كت�بخان�� شار� پترسبۆرغ ك� ناسراوە ب� ل�ن�نگراد ل� ڕووس�ا و ل�س�ر دەستخ�ت�ك�� ئ�وێ ئ�م ســـامان� وەرگ�ردراوە بۆ س�ر زمان� ڕووســـ�. بۆ�� ئ�م دەستخ�ت�� م�م و ز�ن ال� من ب� سامان�ك� گ�ورە� ن�ت�وە� كورد� دەزانم و، ب� پارە ق�د ه���ناســـ�نگ�نم ل�ب�ر ئ�وە�

ق�م�ت� ك�م دەب�ت�وە. دەســـت نووســـ�ك�� م�م و ز�ن ك�ال� من�ش� Bچ�ند الپ�ڕ;ك ل� پ�شـــ�ك� ��ك�� و دوو سالپـــ�ڕە� كۆتا�� ن�ماوە و ناتوانم ب� ت�واوەت� ب�gم ك� ب�دەســـت خ�ت� كB نووسراوە، ب�5م پ�ك هاتووە ل� ١٦٤ الپ�ڕەو ه�ر الپ�ڕ;ك (١٤) د;ر ش�عر� لB نووسراوە و نز�ك�� (٢٣٠٠) دوو ه�زار و سB س�د د;رە ش�عرە، در;ژ� (١٥ سم و پان� ١٠سم) و ب�رگ�ك�ش� ل� پ�ست دروست

كراوە.• پ�ـــت وا�� ك�� و چۆن ئ�م دەســـت خ�ت� • پ�ـــت وا�� ك�� و چۆن ئ�م دەســـت خ�ت� گ��شتۆت� ال� ئ�وە و ب� ت�خم�ن� ئ�وەش ك�� گ��شتۆت� ال� ئ�وە و ب� ت�خم�ن� ئ�وەش ك��

نووسراوە؟نووسراوە؟- پ�م وا�� ئ�م دەســـت خ�ت� پ�ش دووس�د و پ�نجا �ان ه�ر ل�س�ردەم� ئ�حم�د� خان� �ان Bپاش خۆ� ب� (٣٠تا ٥٠) ســـا��ك نووســـرابقوتابخانـــ�� (م�ال ئ�بوب�كـــر� م�ال گچك�� ه�ول�ر) ك� باپ�رە گ�ورەمان�، ج�گا� گشـــت ف�قB و قوتابـــ� و زانا�ان� ئا��ن� پارچ�كان� د�ك�� كوردســـتان�ش بووە، بۆ�� ل�وان��� ك� زانا�ان� كوردســـتان� باكوور .. ل�وئا�ووگۆڕە� زان�ار� ئا��ن� ن�وان خۆ�ان . ل�هاتوو چۆ�ان ل� ن�وان شارەكان ئ�م كت�ب� ب�نرخ��ان گ��اندب�ت�

ه�ول�ر. �اخود ل�وان���،كوردســـتان ل� سا�� (١٧٥٦) ب� دووسا�� زۆر قوڕس ت�پ�ڕ بوو ��ك�م�ان س�رما��ك� زۆر ل�و ســـا�� ڕوو� ل� كوردستان كرد ك� ب�رووبووم� ن�ه�شـــت، دووەم هاتن� (كلۆ) ��ك� زۆر ل�م ســـا��دا و گرانـــ� ڕوو ل� كوردســـتان� باكوور د�ارب�كر و جز�ـــرە و بۆتان دەكات، خ��ك�ك� كۆم�ڵ ب� كۆم�ڵ ڕوو�ان ل� باشوور دەكرد تاوا� لB هات گ��شتن� ب�غداد، ئ�م سا�� ناسراوە ب� سا�� (برس�م�) ل� ب�غداد وەك م�ژوو نووس�

ع�رەب ع�ل� وەرد� باس� دەكا . بB گومان ل�م كۆچ ڕەوە چ�ند�ن زانا� ئا��ن� گرتۆت�وە كـــ� دواتر ل� مزگ�وت� ق��5 ه�ول�ر ج�گ�ـــر بوون� بۆ�ـــ� دوور ن�� ل�گـــ�ڵ خۆ�ان ه�ناب�ان �ان نووس�و�ان� و وەك د�ار� بۆ باپ�ر� گ�ورەمان�ان ه�ناب�ت ب�ن�و س�دە پاش كۆچ� ئ�حمـــ�د� خان�، بۆ�� من ك� ب�راورد� دەك�م ل�گ�ڵ كت�ب�ك�� و دەست خ�ت�كان� د�ك� ه�ر

بۆ ئ�م چ�رخ� دە�گ�ڕ;نم�وە.• چ زان�ار��كـــت ه��� ل�ســـ�ر ئ�م دەســـت • چ زان�ار��كـــت ه��� ل�ســـ�ر ئ�م دەســـت خ�ت�� ك� ل� كت�بخان�� ل�ننگرادە، ك� ��ك�م خ�ت�� ك� ل� كت�بخان�� ل�ننگرادە، ك� ��ك�م جـــار ت�رجوم� كراوە بۆ ڕوســـ�؟ ئا�ا ڕوس چ جـــار ت�رجوم� كراوە بۆ ڕوســـ�؟ ئا�ا ڕوس چ

پ�وەند�ان ب�م دەستخ�ت�وە ه���؟پ�وەند�ان ب�م دەستخ�ت�وە ه���؟- زانا�انـــ� (ڕووس) ل�ـــرخ – ف�ل�ـــا م�نوف و ز�رنوف – زابا – م�نورســـك� – ن�كش�ن- ل�كۆ��ن�وە� زۆر�ان ئ�نجام داوە بۆ دەو��م�ند كردن� و ناســـ�ن� ئ�دەب و م�ـــژوو� كورد و كۆكردن�وە�ان ب�5م ئ�سك�ندەر زابا ك� قونسول� ڕووس�ا بووە، ل� شار� ئ�رزەڕۆم و (سم�رنا) ك� ئ�ستا پ�� دە��ن ئ�زم�ر دە�ان دەست نووس� كـــورد� و ئ�دەب� كورد� كۆكرد�ت�وە ه�روەها

فۆلكلۆر و ش�عر� كورد�ش� كۆكرد�ت�وە.ب�5م خاتون مرگر;ت ڕۆد�نكو ل�ســـ�ر دەست خ�ت�ك�� م�م و ز�ن ل� ل�ننگراد سا�� (١٩٥٤) نام�� دكتۆرا� وەرگرتووە و دواتر ل�كۆ��ن�وە� ز�اتر� ل�س�ر كردووەو وەر�گ�3اوە بۆ س�ر زمان�

ڕووس�.• ئ�� ��ك�م دەست نووس� پ�خشان� كورد�، • ئ�� ��ك�م دەست نووس� پ�خشان� كورد�، دە��ن ل�ن�ـــو بن�ما��� ئ�وە نووســـراوەت�وە دە��ن ل�ن�ـــو بن�ما��� ئ�وە نووســـراوەت�وە

ل�ق��5 ه�ول�ر ؟ل�ق��5 ه�ول�ر ؟- ناتوانم ئ�م ڕاست�� بس�لم�نم، ئ�م� دەگ�ڕ;ت�وە بۆ م�ژووناسان� ئ�دەب� كورد� ك� ل�كۆ��ن�وە� ل�س�ر بك�ن ب�5م دەتوانم ب�gم ك� ��ك�م دەست نووس� كورد� ك� ل� ه�ول�ر نووسراوە ب�ش�وە� پ�خشـــان و ب� زمان� كورد� ل�ســـ�ر دەست� م�ال شـــ�خ ع�ل� ئ�ف�ند� موفت�، كور� م�ال ئ�بوب�كر� م�ال گچك�� ه�ول�ر بووە ك� دەكات� مام� باپ�رم، ل�� نووسراوە سا�� ١٨٩٠ زا�ن�.

• ئ�م دەست نوس�� ش�خ ع�ل� ئ�ف�ند� باس� • ئ�م دەست نوس�� ش�خ ع�ل� ئ�ف�ند� باس� چـــ� دەكا، ئا�ا ت�ن6ـــا ال� ئ�وە ه��� و كۆپ� چـــ� دەكا، ئا�ا ت�ن6ـــا ال� ئ�وە ه��� و كۆپ�

د�ك�� ال� ك�س� تر ن���؟د�ك�� ال� ك�س� تر ن���؟- دەست نووس� ش�خ ع�ل� ئ�ف�ند�، م�ولود نام�� كورد�� و ب�زمان� كورد� نووســـ�و��ت� ب�ش�وە� پ�خشان و الپ�ڕە الپ�ڕە وەر�گ�3اوە ل�و پارچ� نووســـ�ن�� خۆ� كـــ� ب� ع�رەب�

نووس�و��ت� و وەر�گ�3اوە، پ�خشان�ك�ش ل�س�ر پ�غ�مب�ر� ئ�سالم مح�م�د"د.خ"ە.

• ئ�م دەست نووس� ت�ن6ا ال� ئ�وە ه���؟• ئ�م دەست نووس� ت�ن6ا ال� ئ�وە ه���؟- ت�ن6ـــا دان���ـــك كۆپ� دەســـت خ�ت� ئ�م م�ولوودنامـــ�� شـــ�خ ع�لـــ� ئ�ف�نـــد� ل� ئ�رش�فخان�� (ئ�لم�ختوتات) (دار ئ�لم�حفوزات العراق��) ل� ب�غداد پار;زراوە.. مامۆســـتا م�ال مح�م�د ع�ل� ق�رەداغ� ئ�م ڕاست��� ئاشكرا

كردووە.ل� سا�� ١٩٩٩ ل�ســـ�ردان�ك� بۆ د�وەخان�� (رەشـــاد موفت�) كۆپ��ك�� ئ�م دەستخ�ت�� ب�غـــداد� پ�شك�شـــ� كت�بخان�كـــ�� باوكم

كردووە.ب�5م د�ارە شـــ�خ ع�ل� ئ�ف�ند� ب�خۆ� �ان �ار�دەدەرەك�� نوسخ���ك� دووەم� بۆ نووس�وە تا ز�اتر ل���ك دان� ه�بـــB بۆ خو;ندن�وە� و ناردو��ت� ب� د�ار�، ئ�م دەســـت نووس� ك� ل� ساڵ ١٨٩٠ زا�ن� كۆتا�� هاتووە ل� ١٩١ الپ�رە پ�كد;ت، ه�رچ�ند م�ولودنام�ك�� ك� ل� ب�غداد ه��گ�ـــراوە ل� (٩٣) الپ�رە پ�ك6اتووە وا د�ارە دان�� دووەمـــ� م�ولودنام�ك� ت�ن6ا ب� زمان� كورد� نووســـ�وە وەك دان�� ��ك�م ن�� ك� ب� زمانـــ� ع�رەب� و ب� كورد���، بۆ چوون�كان�ش بۆ ئ�وە دەڕۆن ك� شـــ�خ ع�لـــ� ئ�ف�ند� ل� ســـا�� ١٨٩١ زا�ن� پاش سا��ك دوا�� م�ولود نام�ك�� كۆچ� دوا�� كردووە، ل�ه�مان كات دا ش�خ ع�ل� ئ�ف�ند� خاوەن كت�ب� سراج الگالب�ن باس� ل� ڕ;گا� ت�س�وف دەكا و ل�وێ باس� ل� ش�خ حسام الد�ن ن�قشب�ند� ئوسول� ت�ر�ق�� ن�قش�ب�ند� دەكات."سراج الطالب�ن"ك� ب�زمان� فارس� نووســـراوە، دواتر وەرگ�3دراوە بۆ س�ر

زمان� ع�رەب�.• جاتۆ دەت�و;ت چ� بك��ت، �ا ب�رنام�تان چ� • جاتۆ دەت�و;ت چ� بك��ت، �ا ب�رنام�تان چ�

�� بۆ ئ�م دوو دەست خ�ت� كورد�� ؟�� بۆ ئ�م دوو دەست خ�ت� كورد�� ؟- دەم�و;ـــت زۆر ب�ورد� ل�ســـ�ر مـــ�م و ز�ن ل�كۆ��نـــ�وە بكـــ�م . ب� �ارم�ت� پســـپۆران� زمـــان و ئ�دەب� كورد� ل�م بوارەدا. پاشـــان گشـــت الپ�رەكان� م�م و ز�ن زۆر ب� زانست�ان� سكان بكرێ وەكو خۆ� و چاپ بكرێ. تا بب�ت�

س�رچاوە��ك.ه�روەها م�ولودنام�ك�� شـــ�خ ع�ل� ئ�ف�ند�

وەك خۆ� چاپ بكرێ.• ئـــ�� ئ�م م�ولودنام�� خوا لB خۆش بوو� • ئـــ�� ئ�م م�ولودنام�� خوا لB خۆش بوو� باوكـــت چ پ��وەند���كـــ� ه��� بـــ�م م�ولود باوكـــت چ پ��وەند���كـــ� ه��� بـــ�م م�ولود

نام���؟نام���؟- ك� باس ل� م�ولود نام� دەك�� ��كســـ�ر نۆ ڕەگ�زەك�� دەگ�ڕ;ت�وە بۆ شـــار� ه�ول�ر و، گشت م�ژوونووسان� ب�ان� و ع�رەب�، ئاه�نگ گ�3ان� ڕۆژ� ل�دا�ك بوون� پ�غ�مب�ر بۆ سو�تان موزەف�رەد�ن ك�وك�ب�ر� ك� زاوا� س�الح�د�ن� ئ��وب� بووە دەگ�ڕ;ن�ت�وە، ئ�م ئاه�نگ گ�3ان� ل�س�ردەم� ئ�وەوە دەست� پB كردووە و گشت و5تان� ج�6ان� گرتۆت�وە بۆ�� م�ولود تا�ب�ت م�ند� خۆ� ه��� ل� ه�ول�ر. گشت مزگ�وت�كان و ت�ك�� و خان�قا و خان�وادەكان ل� ڕۆژ� ل�دا�ك بوون� پ�غ�مب�ر و مناســـ�بات� ژن ه�نان �ان سا��اد� كۆچ� مرۆڤ�ك م�ولود دەخو;ن�ت�وە بۆ�� ل�م ڕوانگ���وە باوكم م�ولود نام�ك�� ش�خ ع�ل� ئ�ف�نـــد� ب�رچاو ك�وتووە ب�5م، م�ولود نام� ل� ه�ول�ر ب�شـــ�وە��ك� فـــراوان ه�ر ب� زمان� (توركـــ�) دەخو;ندرا��وە تا ئ�و كات�� كـــ� باوكم م�ولود نام� كورد��ك�� خۆ� دانا و

بxو� كردەوە.• بـــ� بۆچوون� ئ�وە چوون� ڕەشـــاد موفت� • بـــ� بۆچوون� ئ�وە چوون� ڕەشـــاد موفت� رەحم�ت� بۆ قاه�رە و گ�ڕان�وە� چ كار�گ�ر� رەحم�ت� بۆ قاه�رە و گ�ڕان�وە� چ كار�گ�ر� ه�بوو ل�ســـ�ر م�ولود نام�ك�� ك� ب� كورد� ه�بوو ل�ســـ�ر م�ولود نام�ك�� ك� ب� كورد�

نووس�و;ت�؟نووس�و;ت�؟

- ل�سا�� (١٩٣٣-١٩٣٤) باوكم دەچ�ت� قاه�رە بۆ خو;ندن، ل� جامع�� ئ�زه�ر و ل� شـــو;ن�ك

دەژ� پ�� دەوترێ رواق االكراد.ه�ر ل�كات� بن�ما��� ئ��وب��كان و پ�او م�قو5ن� كورد دوا� ئ��وب��كان، شو;ن�ان ت�رخان كردووە ،Bبـــۆ قوتاب� كورد ك� ب�ـــت ل� ئ�زه�ر بخو;نلـــ�وێ ل�گـــ�ڵ مح�م�د ع�لـــ� ع�ون� ئ�م�� ش�رەفنام�� ل� فارس���وە ت�رجم� كردۆت� س�ر ع�رەب� و ل�گ�ڵ ش�خ عوم�ر وە جد�، ش�خ� (رواق االكراد) ك� دۆستا��ت� پ��ا دەكا و باوكم دە�گ�ـــ3اوە ك�چۆن ل�گ�ڵ ئـــ�و دوو برادەرە� چاالك�ان ئ�نجامدەدا بۆ ناساندن� ك�ش�� كورد و بxوكردن�وە� بxوكراوە� جۆراوجۆر ب�ســـ�ر س�فارەت�كان� و5تان� ب�ان� و دامو دەزگاكان�

دەو��ت� م�سر�.پاش ئ�وە� باوكم ل� قاه�رە دەگ�ڕ;ت�وە پاش ت�واوكردن� خو;ندن ه�ســـت� كرد ئ�م م�ولود Bنام���� ك� ب� تورك� دەخو;ندرێ .. ناگونجل�گ�ڵ ســـ�ما� شـــارەك�� خۆ�، ه�ول�ر، ك� شار;ك� كورد�� بۆ�� م�ولودنام�ك�� ب� كورد� نووس� ل�س�ر ه�مان ش�وە� ش�عر� تورك��ك� ب�ه�مان قاف�� و ك�ش، ئ�وە� گوێ ل� م�ولود نام�ك� بگر�ت دەزان�ت ك�وا ت�گ��شـــتن�ك�� چ�ندە ئاسان كردووە دوورە ل� خورافات، د�ارە

و�ستوو��ت� ه�ست� ن�ت�وا��ت�ش� ت�بخات. :Bوەكو ل� م�ولود نام�ك�ش دە�

بـــ�و زمانـــ� كورد��� شـــ�ر�ن زمانبـــ�و زمانـــ� كورد��� شـــ�ر�ن زمانباس� گ�ورە�� ه�ردوو عال�م ك�م ب��انباس� گ�ورە�� ه�ردوو عال�م ك�م ب��انبان���ـــن كـــورد� ن�� م�دحـــ� ن�ب�بان���ـــن كـــورد� ن�� م�دحـــ� ن�ب�من وەهام نووســـ� ك�س قس�� ن�ب�من وەهام نووســـ� ك�س قس�� ن�ب�

پاشان سا�� ١٩٤٦ بووە ئ�مام و ووتار خو;ن� مزگ�وت� بـــاو باپ�ران� ل�ق�5ت، چووە ســـ�ر م�نب�ر ب�ڕ;گا و ج�گا تا�ب�ت��ك�� خۆ� ل�ن�و كۆم�5ن� خ��ك و خۆش�و�ســـت� ل�ناو شار� ه�ول�ر، م�ولود نام� كورد��ك�� ب�ماوە��ك� زۆر ك�م دەست� كرد ب�پ�رە س�ندن و بxوبوون�وە ب� ن�و خ��كدا. وابزانم ه�ر ل�س�رەتا� پ�نجاكان بوو لـــ� چاپخان�� گ�و موكر�انـــ� ��ك�مجار

چاپكرا.دواتر ل� ســـا�� ١٩٥٧ ك� بووە قاز� شـــار� ه�ول�ر دەنگ خۆش و حافز� قورئان و م�ولود خو;ن�رەكان� شـــار� ه�ول�ر� كـــۆ كردەوەو م�ولـــود� كورد� پـــB تۆمار كردن ل�ســـ�ر كاســـ�ت و هان�دان ك� ب�زمان� كورد� م�ولود بخو;ندر;ت�وە بۆئ�وە� خ��ك ئاشناب�ت ب�ماناو

ب�م�ب�ست�كان�• ئ�� نام�كان� كاك ئ�حم�� ش�خ ك� م�ژوو�ان • ئ�� نام�كان� كاك ئ�حم�� ش�خ ك� م�ژوو�ان بۆ نز�ك�� ســـ�د ساڵ ل�م�وب�ر دەگ�ڕ;ت�وە .. بۆ نز�ك�� ســـ�د ساڵ ل�م�وب�ر دەگ�ڕ;ت�وە .. حكا��ت� ئ�وان چ� �� و چۆن گ��شت� دەست حكا��ت� ئ�وان چ� �� و چۆن گ��شت� دەست

تۆ ؟تۆ ؟- ل�ن�و دەست نووس�كان و دۆك�وم�نت� كۆن ك� رەحم�ت� باوكم دە� پاراست ل�ن�و سندوق�ك� دار ك� زۆر كۆن بوو، نوشت���ك ه�بوو ب�ق�دەر پاك�ت� جگارە��ك (ب�پ�ســـت) پار;زراو بوو.. من�ـــش ڕۆژ;ك ل�م داواكرد كـــ� ئ�م� چ� ��، ووتـــ� : كوڕم نووشـــت���، من�ش ل� منا���وە ئ�م نووشـــت��م ال� باوكم د�وە و ه���گرتووە، Bمن�ش وتم باش� بۆ ن��ك��ن�وە و بزان�ن چ� لنوسراوە و ك�لك� لB وەربگر�ن �ان ب��كو ه�چ لB ن�نووسرابوو بۆ ه��� بگر�ن ووت� ب�ع�رەب� دە��ن (القد�م �ترك علـــ� قدم�). وات� ئ�وە� كۆن� وەك خۆ� دەبB بم�نB، ب�5م دووا� دوو ڕۆژ بانگ� كردم ووت�، فكرم كرەوە گ��شـــتم� ق�ناع�ت ئ�م� راســـت ن�� (القد�م ال�ترك عل� قدم�) بل �جدد . شـــت� كۆن نابB ل�س�ر كۆن بم�نB ب��كو تازە دەكر;ت�وە بۆ�� ب�3ارم دا من

ب�ش دووەمسازدان: ح�م�د ب�درخان و مح�م�د گۆران

ئ�حسان رەشاد موفت�ئ�حسان رەشاد موفت�

ق�سر� م�ال ف�ند� ل� باداوە ق�سر� م�ال ف�ند� ل� باداوە پ�ش سووتان�پ�ش سووتان� ١٩٦٣١٩٦٣ل� س�رەوە: م�ال ف�ند� و كوڕەكان� "ل� س�رەوە: م�ال ف�ند� و كوڕەكان� "ع�زەد�ن وع�زەد�ن و قاسم" قاسم"

ه�ول�ر ه�ول�ر ١٩٧١١٩٧١ ب�بۆن�� هاتن� ش�خ عوم�ر وەجد� ل� قاه�رەوە بۆ كوردستان ب�بۆن�� هاتن� ش�خ عوم�ر وەجد� ل� قاه�رەوە بۆ كوردستانوەستاوەكان ل� چ�پ�وە: ع�دنان موفت�، ع�سام عوم�ر وەجد�، ع�بدولف�تاح موفت�، م�ال ح�م�د، ن�جم�د�ن موفت�، ...، ...، ...، ع�ز�ز ش�خان�، حوس�ن رەشوان�وەستاوەكان ل� چ�پ�وە: ع�دنان موفت�، ع�سام عوم�ر وەجد�، ع�بدولف�تاح موفت�، م�ال ح�م�د، ن�جم�د�ن موفت�، ...، ...، ...، ع�ز�ز ش�خان�، حوس�ن رەشوان�

دان�شتووەكان ل� چ�پ�وە: مح�م�د ع�سمائ�ل، رەشاد موفت�، ش�خ عوم�ر وەجد�، م�ال فا�ز، مامۆستا مح�م�ددان�شتووەكان ل� چ�پ�وە: مح�م�د ع�سمائ�ل، رەشاد موفت�، ش�خ عوم�ر وەجد�، م�ال فا�ز، مامۆستا مح�م�د

ئ�حسان رەشم�ولودنام� كورد�4ك�' ش%خ ع�ل ف�ند' ك� ب� پ�خشا

Page 17: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشرين دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،17س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� د�مان�

قاسم مح�م�د مست�فا

ب� د�نا��وە دە���م....

• ل� كۆم�'ـــگا رۆژه�#ت!!�ك�ماندا زۆرب�� هـــ�رەزۆر� ب+وبوون�وە� نـــاو و ناوبانگ ل�ســـ�ر ئاســـت با# ل�ر0ـــگا� پل�وپا,�� دەســـ�#ت و س!اســـ�ت و حزبا,�ت!!�وە,�. ئ�وە� شـــو0ن رامان و وەســـتان� ل�س�ر� ه�موو ئ�م پل�و پا,انـــ� ل�گ�ڵ كۆتا هاتندەســـ�#ت�ك�و حزب�ك�و پلـــ�و پا,�� كابرا ب�ناوبانگ�ك�. ئ!تر ئ�ســـت>رەك�� دەك�و0ت� ل>ژ� و ت�پ تۆز� سوار0ك نو0 م�,دان�ك�

دا,دەپۆش@. ب�#م خودان ك�ســـا,�ت و خوو رەوشـــتم�ردانـــ�و دوور لـــ� چC>ســـ و گ�ندە' و دەستپاك و ل>Eاتوو، ئ�گ�ر ل�م س�ردەم�دا بوار� ه�'و0ســـت نواندن بۆ بIەخســـ>ت، ئ�وا ناوبانگ و ن�مر,!�ك�� وا ب� هاســـان

كا'ناب>ت�وە. ئ!تر خۆزگ� ب�و كارب�دەست�� ل� دەست�� ئ�ش�Eدو� جاران ب�دوور بووەو ئ>ستاش ل� گ�ندە' و ت�ك�تول ناو حزب�كان ب�دوورە. د'ن!اشـــم بـــ� دامودەزگابوون دەســـ�#ت و كارگ>I,مـــان خ�ون>كـــ ز,نـــدووەو ه�ر پ>ـــ دەگ�,ن...و تـــۆ بC>!ت ل�م ح�شـــرە حزبا,�ت!!ـــ��، شـــ>خ رەزا گوت�نـــ: ئ�م رۆژگارە ئ�مجۆرە كاد,رو كارب�دەست� ن�مران�

قI,ان ت>ك�وتب>ت... • ه�ر0م�ك�مان بودج�,�ك زۆرچاك ه�,� ب� بـــ�راورد ل�گ�ڵ دەو'�تانـــ ناوچ�ك�، بـــۆ نموون�: ئوردن، ب�#م ل�گ�ڵ ئ�وەشـــدا پا,ت�ختمان وا ل�تۆزو خۆ' هاو,ن و قوڕو چCپاو� پونگاو� زســـتاندا خنكاوە، د,ارە ل�پتر ل� ك�نا'>ك پتر لـــ� دەنگ>ك هاوار� گ�ندە' ه�'ساوە. هۆكارو چارەس�رەك�شهـــ�ر ه�مـــوو� ال� ئـــ�م دەرمان�,ـــ� ك� چارەس�ر� دەردەك�,� و"دام�زراندن ك�س

ش!او ل�شو0ن ش!او"ە. ,�ك نموون�� بچكۆ'� ل� د,اردە دز0وەكانگ�ندە' كـــ� ه�ر ,�ك>كمـــان دە,ان و0ن�� ل@ بـــ�د� دەكات. ئۆتۆمب>لـــ حكوم�ت و خوالنـــ�وە� دوا� كات"دەوام رەســـم"و ت�نان�ت ب�نز,ـــن ل>دەركردن و دز,ن ل> و ت�نان�ت جار� واه�,� ئ�م پ�تا رەش� ك�رتسوپاو ل�شـــكرو ف�رماندە,!�كان!ش و ژن و منداڵ و ل�كات درەنگان شـــ�و ب�كارد0ت، ,ان چوون� ســـ�,ران، ت�نان�ت گ�ڕان شار

ب�شار,ش�. د'ن!ام ب� ســـپاردن دەســـ�#ت ش!او ب� كارب�دەســـت شـــ!او ت�واو� خ�م�كانمان

كۆتا, د0ت. • ت>ك�'كردنـــ حـــزب و دەو'ـــ�ت ز,ان ب� د,موكراس!�ت دەگ�,�ن>ت. ه�مووشمان ئ�وە دەزان!ـــن حزب وات� پ>گـــ�و كارو ب�رنام��

س!اس، ب�#م كام س!اس�ت؟ ئ�و س!اســـ�ت�� شو0ن شـــاناز� كاد,رو ئ�ندامان و ال,�نگران بوو ل� ســـ�ردەمانرۆژان رەش. ئ�و س!اســـ�ت�� ئاراســـت�� شۆڕش دەكرد. دواتر راپ�ڕ,ن ئاراست�كردو ئ!نجا دام�زراندن پ�رل�مان و حكوم�ت�ك�مان

ئ�نجامدا شت>ك�و... ك>شـــ�ك� ل�وەدا,ـــ� ك� س!اســـ�ت بوو ب� س!اس�ت بردن س!اس�ت و هۆكارو ئامانج و پ!ش�و بازرگان. ئ�وا ب� ,�ك ل� دۆڕاوتر,ن كۆمپان!او ب@ بIواتر,ن كارگ�و ئ>كسپا,�رتر,ن پ>شانگاو كارم�ندەكان!ش ب� ب@ و,ژدانتر,ن چاود0ـــر... ئ�مـــ� حا'ـــ حزبا,�ت!!� ل�م رۆژه�#ت�دا. بۆ,� دەو'�ت و دەســـ�#ت�كان ئ�وە� س�رك�وتن س�روەران�,�و كام�ران!!� نـــ� ب�دەســـت دەه>نـــن. نـــ� ل>دەگ�ڕ0ن

گ�ل�كان!ش!ان ب�خت�وەربن. • ,�ك ل� ه�وا'� ه�رە د,ارەكان راگ�,اندن� ج!Eان!!ـــ�كان ئـــ�م بI,ارە� كۆنگر0ســـ ئ�مر,ك بوو دەربارە� ب� ج!نۆسا,د ناس!نكوشـــتارگ�� ئ�رم�ن!!�كان ب�دەست تورك� عوسمان!!�كان، دواتر بI,ارەك� راگ!را ب�#م رەتن�كرا,�وەو دەربارە� كوشتن و دەركردن و

راكردن پتر ل� ,�ك مل!ۆن ئ�رم�ن بوو. ئ�م تاوان� دژ ب� مرۆڤا,�ت!!� ل�ســـ@ قۆناغ

ج>ب�ج>كرا: ١- كۆتا, س�دە� ١٩

٢- س�رەتا� س�دە� ٢٠ ٣- دوا� ج�نگ ,�ك�م ج!Eان

رووســـ�كان دە,انـــووت: توركـــ�كان ئ�رم�ن�كان!ـــان دژ ب�تـــورك ب�كاره>ناوەو كردوو,ان�ت� تابوور� پ>نج�م. ئ!ســـماع!ل نور� پاشـــا� وەز,ـــر� ب�رگـــر� تورك!ا دە,ـــووت: ئ�رم�ن!!ـــ�كان ناپاك!ان دەره�ق ب�و و#ت� ئ�نجامداوە. دە,انووت:ئ�رم�ن�كان پالن ئ�وە,ان داڕشتووە ل� ئ�ست�مبۆل ,اخ

بوون ئ�نجامبدر0ت. ب�در0ژا, م>ژوو كورد چ ن�ماوە بۆ ع�رەب و فـــارس و تورك نـــ�كات و ل�ه�موو,ان پاكتر ئا,!ن�ك�شـــ!ان پاراســـتووە ئ!نجا

ئ�نفالكرا,ن. ئ�گـــ�ر ئ�مجارە دەســـت!ان بـــIوات دەب@ چ ئ�نفال>كمان بۆ سازبك�ن. ئ!تر با دەس�#تمان دوور لـــ� گ�ندە'ـــ، د'ســـۆزو ل�ئاســـت پ>گ�ك�ب>ت و كۆم�#ن خ�'ك!شمان درك ب� م�رگ و ئ�گ�رە ترسناك�كان بك�ن و هاوكارو

پشت!وان دەس�#ت ن!شت!مان!ان بن.

٢٦

ئ�م نووشـــت�� ك� دە�ان سا� ه�مان گرتووە ب�ك�م�وە، ل�س�ر م�زەك�� ل�ژوورەك�� خۆ� كرد��وە ش�ش پ�ڕە� زەرد بوو، پ�ڕ&ك مۆر� مۆم+ سۆر� ل�س�ر بوو ووت+ كوڕم نووشت��ك�

ئ�مان�� ت�دا بوو. گوتم، ئ�مان� چ�ن؟ووتـــ+ : كـــوڕم ئ�وان� شـــ�ش نامـــ�� كاك (ئ�حم�� ش�خ)ە، ك� بۆ باپ�رانت هاتووە، جا پ; � ڕاســـپاردم ك� زۆر باش ب�ان پار&زم و ل; ١٩٨٤ +كۆ�ن�وە� ل�س�ر بك�م، ئ�وەبوو ل�سال� گۆڤار� كاروان ژمارە (٢٤) ئ�م نامان�م بCو

كردەوە.ل���ك; ل�م نامان� كاك ئ�حم�� ش�خ ل�حاج+ عومـــ�ر ئ�ف�ند� كوڕ� مـــ�ال ئ�بوب�كر� م�ال گچك�� ه�ول�ر� داوا دەكا ك� ل� قوتابخان�ك�� مزگ�وتـــ+ بن�ما�ك�� ل� قـــ��L ه�ول�ر دوو قوتاب+ (ف�ق;) كوردســـتان+ ئ�ران ك� خ�ك+ بان� بوون وەربگر&ت. ه�روەها ل�نام���ك+ تردا داوا دەكا ك� نام���ك بۆ ه�گر� نام� بنوس;، بۆ وال+ موسل بۆ ئ�وە� كار� ئ�م پ�اوە ئاسان بكات، نام���ك+ د�ك�� كاك ئ�حم�� ش�خ داوا دەكا ل� حاج+ عوم�ر ئ�ف�ند� ك� دەكات� باوك+ م�ال ئ�ف�ند� و مام+ (مفت+)��، ق�دەغ� بكا ل� ه�ول�ر ك� ت�ك��� قادر���كان زەرك ل�خۆ�ان بدەن، ل�ب�ر ئ�وە� ل�گ�ڵ ناوەڕۆك+ ت�ســـوف+ ڕ&ـــگا� قـــادر� ناگونج; و دوورە ل�ســـ�ما�

ئ�سالم�ت+.• ئ�م كت�بخانـــ�� ما�ك�تان چۆن� و ئا�� تا • ئ�م كت�بخانـــ�� ما�ك�تان چۆن� و ئا�� تا ئ�ســـتا چۆن پار&زراوە؟ چونك� ب�ستومان� ك� ئ�ســـتا چۆن پار&زراوە؟ چونك� ب�ستومان� ك� سا+ سا+ ١٩٥٩١٩٥٩ كت�بخان�ك�� باداوە سووتاندراوە ل� كت�بخان�ك�� باداوە سووتاندراوە ل�

ق�سر� م�ال ئ�ف�ند� ؟ق�سر� م�ال ئ�ف�ند� ؟- باو باپ�رانمان ه�روەك خوال; خۆش بوو گ�و موكر�انـــ+ ل�نام���ك دە;: ئ�م� پ�ش (٥٠٠-٦٠٠) ساڵ ل� كوردستان+ ئ�ران بن�ما���ك+ علم زادە بو�ن� و شاه ئ�سماع�ل س�ف�و�، ت�ر�ق�� ش�ع�� ب�رەسم+ كردووە ب� م�زه�ب+ دەو�ت ل�ب�رامب�ردا پ�اوە زاناكان+ ســـون�� گرتووەو زۆرجـــار ه�و+ كوشـــتن+ داوون ئ�م� ل�وكات� هاتو�ن� ماوەران و پاشان ل� ه�ول�ر دام�زراو�ن و ئـــ�م كت�بخان�مان ك� ل� بـــاو باپ�رانمان�وە ماوەت�وە لـــ� مزگ�وت+ ق�L پار&زراون و ئ�رك+ گواستن�وە� مولك+ ئ�م كت�بخان� ل� باب�وە بۆ كـــوڕ ن�بووە، ب�كو ل� گـــ�ورە� بن�ما�وە ل� بوار� زانســـت+ ئا��ن+ بووەو بۆ ن�وە� ش�او� ج�ل+ دووەم گواســـترا�ت�وە، بۆ�� پاش كۆچ+ دوا�ـــ+ مح�م�د موفت+ باپ�رم ئـــ�م ئ�رك� بۆ باوكم گواستراوە.. باوك�شم ك� ه�ست+ كرد من پ�رۆش+ كۆكردن�وە و نووس�ن+ كورد�م ه��� ئ�و كت�بان�� ك� پ��وەند�ان ب�و بوارە ه�بوو خست��

ئ�ستۆ� من�وە.كت�ب�كان�ش ســـ; بـــ�ش بوون، ب�شـــ�ك ل� كت�بخان�كـــ� ل�ناو مزگ�وت+ ق�Lت بوو پ�او&ك س�رپ�رشت+ دەكرد باوكم ت�رخان+ كردبوو وەك كت�بخان���ك+ گشت+ بۆ ف�ق��ان+ ئا��ن+ مزگ�وت و م�ال و زانا�ان+ ئا��ن+ شـــار� ه�ول�ر ت�رخان كردبـــوو، ل�م كت�بان�� ك� ل� ما+ خۆمان بوو ل� ق��L ه�ول�ر ه�روەك پ�شـــتر باسم كرد تا سا+ ١٩٦٥ ل� ق��L ه�ول�ر بوو�ن ب�ش+ س; ��م ل�م كت�بخان��� ئ�وە بوو ك� ل� ق�سر� م�ال ئ�ف�ند� بوو ل� باداوە، ئ�وســـا باداوە گوند&ك بوو دوو ب�ش بوو، ب�شـــ+ خوارێ ك� ق�سر� م�ال ئ�ف�ند� ت�دا بوو و ب�ش+ س�روو خانوو و

ح�سار� باپ�رم مفت+ ت�دا بوو.سا+ ١٩٥٨ پاش شۆڕش+ ع�بدولك�ر�م قاسم و ت�ك چوون+ پ��وەند� ن�وان ف�الح و خاوەن زەو� و ن�فام+ زۆرب�� دان�شتوان+ ئ�م گوندان� كـــ� دوور بوون ل� خو&ندەوار� ك� ب�هاو نرخ+ ئ�م كت�بان��ان ن�دەزان+ بۆ�� ش�و&ك كۆم��ك

ڕوودەك�ن� ق�سر� م�ال ئ�ف�ند� بۆ تاLن كردن+ ك� ئ�و كات ك�س+ ل; ن�بوو و ئاگر ب�ردەدەن� كت�بخان�كـــ�، بۆ�� باوكم كـــ� ه�وا�ك�� پ; دەگاو، ب�رە� گاوانان ك� ئ�ستا ل�باداوە دەژ�ن دەچن بۆ ئ�وە� ك� ماوەب�پار&زن، من مناڵ بووم ب�Lم ل��ادم� نز�ك�� (١٥ تا ٢٠) ك�س� ك� پ�+ دە�ن (گـــوش) � گ�ورە� گ�نم ئ�و كات دوو جۆر گوش ه�بوو، گوش+ داخ ش�ن و داخ سۆر.من وام زان+ گ�نم�ان ه�ناوە پاشان ل�ح�وش�� دا�اننا، ئ�نجا زان�م چونك� پf بوو ل� كۆن� كت�ب.

زۆرب�� كت�ب�كان ب�رگ�ان سووتا بوو.ئ�نجا تا نز�ك�� سا�ك ه�موو ش�وان چوار تا پ�نج پ�او� ئا��ن+ وەك خوال; خۆشـــبوو م�ال ئ�حمـــ�د� باداوە، مـــ�ال ئ�بوب�كر� مزگ�وت+ م�حمود ع�الف، و حاج+ ح�ســـ�ن خۆشناو، دەهاتـــن بۆ ما�وە تا كت�بـــ�كان ڕ&ك بخ�ن و لـــ�وە� پ�ڕ پ�ڕ بووە كۆ� ك�ن�وە. مامۆســـتا ع�بدولك�ر�م قاز� باشـــتر�ن مج�ل�د� كت�بان بووە باوكم ئ�ركـــ+ ت�جل�د كردن+ كت�ب�كان+

دا��وە دەست ئ�و.ب�ســـتبوم لـــ� باوكم كـــ� كات+ خـــۆ� ل�ن�و نام���ك+ ســـ�الح�د�ن كت�بخان�ك�مان چ�ند ئ��وب+ ه�بوو ك� نووس�بوو� بۆ شاه مزەف�رەد�ن ك�وك�ب�ر� ل�ه�ول�ر ل�م ب�س�رهات�� سوتان و تاLن كردن ئ�و نامان� بزر بوون و سووتان."ش�خ

موزەف�رەد�ن زاوا� س�Lح�د�ن ئ��وب+ بووە"• ئـــ�� ح�كا��ت+ ئ�م كت�ب� چ+ �� ك� (• ئـــ�� ح�كا��ت+ ئ�م كت�ب� چ+ �� ك� (١٢١٢) ) ســـاڵ ل� ب�ند�نخان�� تورك�ا بووە و پاشـــان ســـاڵ ل� ب�ند�نخان�� تورك�ا بووە و پاشـــان

گ�ڕاوەت�وە ال� باوكت؟گ�ڕاوەت�وە ال� باوكت؟- ڕۆژ&ك�ـــان ن�وەڕۆ بوو م�ال�ـــ�ك ب� زاراوە� باد�ن+، داوا� كرد ك� باوكم بب�ن;، منش ه�نام� د�وەخان�ك�و ك� باوكم+ د�ت ��كس�ر خۆ� پ; ناساند و كت�ب�ك�ش+ ل� ئام�ز گرتبوو، كت�ب�ك� ت�فس�ر� بوخار� بوو، كت�ب�ك� ڕەنگ+ ب�رگ+ سوور بوو، ووت+ : قوربان من ل� سا+ ١٩٦٠ ئ�م كت�ب�م ل� ه�ول�ر ل� دەست مندا�ك ك�fوە ب� (٢٠) فلس زان�م ك� كت�ب+ ت�فس�ر� بوخار�� و پاش ئ�وە� گ�ڕام�وە گوندەك�� خۆمان زان�م ك� ئ�م كت�ب� ناب; من ببم ب� خاوەن+ ل�ب�ر ئ�وە� ل�ســـ�ر� نووسراوە (هذا الكتاب وقف الطالب مدرسة ابوبكر االربل+ ف+ جامع القلع� بأربل ال�باع

��L�وت+ ق�بۆ قوتاب�ان+ مزگ �ب�م كت�د�) ئrوال�فرۆشتن+ �اه�د�� كردن+ ق�دەغ���. دواتر پاش ئ�وە� شـــۆڕش هات� س�رمان و كۆچمان كردە گوندەكان+ تورك�ا، ل�وێ ز�ندان+ كرام و چ�ند�ن ســـاڵ ئ�م كت�ب�م ه�ر ل�گ�ڵ بوو، ئ�ستا پاش ئ�وە� گ�ڕا�ن�وە، پاش (٢٠) ســـاڵ دەب; ئ�م

كت�ب� بگ�ڕ&ت�وە ال� خاوەن+ خۆ�.ك� كت�ب�ك�م وەرگرت ل� زنج�رە كت�ب+ بوخار� ئ�م ژمارە��� ك�م بوو پاش ٢٠ ساڵ زنج�رەك�

ت�واو كراوە.ه�روا دەگ�fن�وە ئ�و دەم�� ك� كت�بخان�ك� ل� باداوان تاالن كرا، زۆر منداڵ كت�ب�كان�ان د&نن� ناو ق��ســـ�ر� ه�ول�ر ك� ب�فرۆشن بۆ ئ�وە� ق�ســـاب ب�كار� ب�نن و گۆشت+ ل�ناو بفرۆشن، ه�ندێ ل�ه�ول�ر��كان ك� كت�ب�كان�ان دەناس+ ل�منا�كان�ان دەك�f�وە و دە�ان ه�نا�� مزگ�وت+

ق�Lو ل� كت�بخان�ك� دا�اندەناوە.• پfۆژە� داهاتـــووت چ+ ��، پاش ئ�وە� ل� • پfۆژە� داهاتـــووت چ+ ��، پاش ئ�وە� ل� بوار� ڕۆژنام�نووس+ چ�ند�ن ساڵ كارت كرد، ل� بوار� ڕۆژنام�نووس+ چ�ند�ن ساڵ كارت كرد، ل�

ئاژانس+ ئاژانس+ upiupi ل� ئ�وروپا؟ ل� ئ�وروپا؟- من كار� ڕۆژنام�نووس+ وەك كار� س�رەك�م واز ل; ه�ناوە ب�Lم وەك نووســـ�ن و ب�شدار�

جموجۆ�ك ل�م بوارە ك�م ت�رخ�م+ ناك�م.ئ�وه�وLن�� ســـاLن+ ه�شـــتاكان و س�رەتا� نۆه�تـــ�كان ب�ردەوام+ پ; دەدەم پاش ئ�وە� نۆ سا�ك ك� ل� ١٩٩٦ ل� كوردستان دابfام و ل� هۆ�ندا ژ�ام، ئ�م كاران�ش ك� ب�ن�ازم ب�ك�م :

١- كۆكردن+ ئ�رش�ف+ و&ن� دەگم�ن�كان و نام� و دۆك�وم�نت+ ب� ب�ها ل�چوار چ�وە� پfۆژە��ك+

تا�ب�ت دا.٢- نووســـ�ن�ك+ تا�ب�تم ل�سا+ ١٩٨٢ دەست پ; كرد ل�ســـ�ر م�ال ئ�ف�نـــد� ... ئ�و�ش ب� دۆكۆم�نـــت و نامـــ� و هۆنراوە� شـــاع�ران و ڕۆژنام�� ف+ العراق ك� تا�ب�ت� ب� چل�� دەرچوو

ك� ئ�و�ش+ ت�دا بCو دەك�م�وە.٣- گشت ش�عرەكان+ باپ�رم (مح�م�د مفت+) ك� زۆرب�� ب�زمان+ فارســـ+ و ع�رەب+ و تورك+ و كورد� �� كۆم كرد�ت�وە ه�ر ل�س�ردەم+ ژ�ان+

باوكم ئ�وان�ش بCو دەك�م�وە.٤- ژ�ان نام�� حاجـــ+ عوم�ر ئ�ف�ند� كور� م�ال ئ�بوب�كر� گچك� ك� كاك ئ�حم�� شـــ�خ

نام�كان+ ئاراست� كردووە و ه�روەها س�ف�رەك�� ك� دوو سا+ خا�اند ل�ڕ&گا� ح�ج ب�رەو م�كك� و م�د�ن� ب�ڕ&گا� سور�ا پاشان ئ�سك�ندەر�� و قاه�رە ك� ب� پاپۆڕ بۆ ح�جاز ڕۆ�شتووە پاشان

ب�ه�مان ڕ&گا گ�ڕا�ت�وە.ك� ل�م ڕ&گا�� ئ�جازە� زانست+ ئا��ن+ ب�خش�وە ب� زانا�ان+ ع�رەب ل� ســـور�ا و مصر و حجاز و ه�روەها ئ�جازەش+ وەرگرتووە ل� ئ�حم�د بن

ز�ن الدحالن ك� مفت+ ح�جازە.٥- م�ولود نام� كورد��ك�� ش�خ ع�ل+ ئ�ف�ند� ك� ل� سا+ ١٨٩٠ زا�ن+ ل�ق��L ه�ول�ر نووسراوە

ل�گ�ڵ ل�كۆ�ن�وە��ك ل�س�ر ژ�ان+ دا.٦- چاپ كردن+ دەســـت خ�ت�ك�� م�م و ز�ن وەك خۆ� و ل�كۆ�ن�وە��ك ل�س�ر�، ب��ارم�ت+

پسپۆران+ ئ�م بوارە.٧- كۆكردن�وە� گشـــت شـــ�عرەكان+ (رەشاد مفت+) ئ�م�� چاپ كراوە و ئ�وە� بCوكراوەت�وە

و ئ�وە� بCون�كراوەت�وە.٨- �ارم�ت+ دان+ كاك ع�بدولغ�ن+ ع�ل+ ��ح�ا بۆ دەو�م�ند كردن+ دەســـت نووســـ�ك�� ك� كۆ� كردۆت�وە ل�و ح�كا�اتان�� ل� م�جل�ســـ+ باوكم+ ب�ستووە ل�س�ر زمان+ ئ�و ك� ناو� ناوە (مجل�س+ رەشـــاد مفت+) ك� تا ئ�ستا (٦٠٠)

الپ�رە��.٩- (تجربت+ مع الصحاف) ئ�م ماوە� كاركردنم ل� دەزگا� ئاژانس+ �ونا�تد پر&س ئ�نت�ر ناشنال (upi) ل� ئ�وروپـــاو ئ�م چاوپ�ك�وتنان�� ك� كردووم� ل�گ�ڵ ڕاپۆرت�كان+ ب�زمان+ ع�رەب+ و

ئ�نگل�ز�.١٠- و&ستگ�كان+ ژ�انم، ئ�و ب�س�رهاتان�� ك� د�وم� �ان ب�ســـتوم� لـــ� ت�م�ن+ ژ�انم ه�ر ل� ق��L ه�ول�ر تا سا+ ١٩٦٥ و قۆناغ+ زانكۆ� سل�مان+، و ســـ�رباز� و ڕاپ�ر�ن و ه�; هات ١٩٩١ و قۆناغ+ كۆل�جـــ+ ماف، و برا كوژ� و ژ�انم ل� ١٩٩٦ پاشـــان ل� هۆ�ندا. (١٩٩٧ تا

.(٢٠٠٧• ئ�� ل�ن�و ئ�رش�ف+ دۆك�ۆم�نت�كان، نام�&كم • ئ�� ل�ن�و ئ�رش�ف+ دۆك�ۆم�نت�كان، نام�&كم د�ـــت ك�خوا ل; خۆشـــبوو زانا� كورد شـــ�خ د�ـــت ك�خوا ل; خۆشـــبوو زانا� كورد شـــ�خ مح�م�د خاڵ بۆ تۆ� نووس�وە سا+ مح�م�د خاڵ بۆ تۆ� نووس�وە سا+ ١٩٨٢١٩٨٢ ئ�م ئ�م

نام��� باس+ چ+ دەكا؟نام��� باس+ چ+ دەكا؟- پ�ش هاتن+ م�والنا خال�د� ن�قشب�ند� ١٨١١ بۆ كوردستان، ئ�م پ��وەند��� ن�وان باپ�رانمان و م�والنا خال�د و ه�روەها زانا� كورد م�عروف نۆدەهـــ+ و ن�وە� ئ�و كاك ئ�حم�د شـــ�خ و ش�خ�كان+ ت�ر�ق�� ن�قشب�ند� ش�خ ب�هائ�د�ن ح�ســـام�د�ن ن�قشب�ند� و ش�خ ئ�م�ن باوك+

ش�خ مح�م�د خال.ب�ســـتووم� شـــ�خ ح�ســـام�د�ن ن�قشب�ند� وتوو��ت+ مـــن دوو مر�دم ه��ـــ� ك� ت�ر�ق�� ن�قشـــب�ند� ل�من وەرگرتب;، ئ�وان�ش ش�خ ع�ل+ ن�قشب�ند� موفت+ ه�ول�ر، ك� ساح�ب+ م�ولودنام� كورد��ك��� و ش�خ ئ�م�ن ئ�ف�ند��، ئ�و پ��وەند� ب�ردەوام دەب�ت پاشـــان ل�ن�وان باوكم و شـــ�خ مح�م�د خال بـــ�ردەوام بوو ب� تا�ب�ت+ ك� باوكم بووە قاز� شـــار� سل�مان+

.١٩٥٦ +ل� ساشـــ�خ مح�م�د� خال ه�ر ســـ�ف�ر&ك بrاتبا ه�ول�ر ل� د�وەخان�كـــ�� باوكم م�وان دەبوو، من و ك�نعان+ بـــرام ل�خزم�ت+ دەبو�ن . دواتر ك� ن�از� نووســـ�ن+ كت�ب�كم ه�بوو ل�ســـ�ر م�ال ئ�ف�نـــد� (١٨٦١-١٩٤٣) ل�ن�و ناو� ئ�و زانا�ان�� ك� ئ�جازە�ان وەرگرتووە ناو� شـــ�خ مح�م�د خال ه�بوو، من�ش نام�م ئاراست� كرد ك� بۆم ڕوون كات�وە ك� چۆن بووە ئ�و�ش ئ�م نام� ب�نرخ�� بۆ ب�ج; ه�شتم ب�جگ� ل�وەش

دوو نام�� (خاڵ) ك� بۆ باوكم+ نووس�وە .• كام� دەســـتنووس �ا پ�رتـــووك ل�ناو ئ�م • كام� دەســـتنووس �ا پ�رتـــووك ل�ناو ئ�م ه�موو د�كۆم�نتان�، ل�ه�موو�ان ز�اتر س�رنج+ ه�موو د�كۆم�نتان�، ل�ه�موو�ان ز�اتر س�رنج+

ڕاك�شا�؟ڕاك�شا�؟- كات; كت�بخان�ك�� م�ال ئ�ف�ند� ســـوتاندرا و كت�بـــ� پ�رتوبCوەكانمان كۆكردەوە، كتاب�ك سووتابوو ت�نrا ب�رگ�ك�� مابوو ال��ك+ شو&ن+ ســـوتان+ ل�ســـ�ر د�ار بوو، باوكم ل�ســـندوق� دارەك�� پاراستبوو� و دە� ووت : ئ�م ب�رگ� كت�ب� سووتاوە ئ�وەم د&ن�ت�وە �اد، ه�مان كات +ح�وت د&ر ش�عر� باپ�رە� گ�ورەمان ل�سا١٧٥٦ زا�ن+ نووس�و��ت+ و باس ل� سا�ك+ زۆر سارد دەكا ك� ب�س�ر كوردستان ت; پ�ڕ�وە ك� ب�فر زۆر بار�وە و پل�� ســـ�رما ل�ژ&ر سفر بوو ب�ڕادە��ك ك� ز&+ د�جل� ش�خت�� گرتبوو، ب� ش�وە��ك ك� ل�س�ر زێ � د�جل� ك�ر و ماLت توان�و�ان� هاتوچۆبك�ن، ئ�م ســـا� زۆر قوڕس بـــووە و بوو�ت� هۆ� گران+ گ�ورە و من�ش ئ�م ح�وت د&ر شعرەم وەرگرت و گ�ڕام ل�ن�و كت�ب+ م�ژوو تا بزانم ســـا+ ١٧٥٦ كوردســـتان چ+ ب�س�ر هاتووە ئ�م� بووە س�رچاوە��ك ك� دوو ١٩٩٥ +وتار بنووســـم ل�ڕۆژنام�� "االتحاد"سا

ل�ژ&ر ناو� (المجاعات الكبر� ف+ كردستان).• هاتن+ م�ل�ك ف��ســـ�ڵ بۆ ه�ول�رو ژمارە� • هاتن+ م�ل�ك ف��ســـ�ڵ بۆ ه�ول�رو ژمارە� تا�ب�ت+ (فت+ العراق) ك� تا�ب�ت بوو ب� چل�� تا�ب�ت+ (فت+ العراق) ك� تا�ب�ت بوو ب� چل�� م�ال ف�ند�، ئ�م پرس�ارەو پرس�ار� د�ك�ش ل� م�ال ف�ند�، ئ�م پرس�ارەو پرس�ار� د�ك�ش ل�

ژمارە� داهاتوو بخو&ن�وە.ژمارە� داهاتوو بخو&ن�وە.

ش�خ مح�م�د� و خاڵ و رەشاد موفت+- ه�ول�ر ش�خ مح�م�د� و خاڵ و رەشاد موفت+- ه�ول�ر ١٩٨٤١٩٨٤ د�وەخان+ رەشاد موفت+ د�وەخان+ رەشاد موفت+

ئ�و پارچ� ش�عرە باس ل� س�رماو برس���ت+ سا+ ئ�و پارچ� ش�عرە باس ل� س�رماو برس���ت+ سا+ ١٧٥٦١٧٥٦ دەكات "سا+ برس�ما" دەكات "سا+ برس�ما"

م�ولودنام�ك�� ش�خ ع�ل+ موفت+ م�ولودنام�ك�� ش�خ ع�ل+ موفت+ ١٨٨٩١٨٨٩ ل� ق��L ه�ول�ر نووسراوە ل� ق��L ه�ول�ر نووسراوەنام�� ش�خ مح�م�د� خاڵ بۆ ئ�حسان موفت+ نام�� ش�خ مح�م�د� خاڵ بۆ ئ�حسان موفت+ ١٩٨٢١٩٨٢/٣/١٢١٢نام�� كاك ئ�حم�د� ش�خ بۆ عوم�رە ف�ند� نام�� كاك ئ�حم�د� ش�خ بۆ عوم�رە ف�ند� ١٨٨٧١٨٨٧

شاد موفت�:� ه�ول�ر نووسراوە�ان داڕ&ژراوە پ�ش ١١٨ ساڵ ل� ق�

Page 18: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،18س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� هون�ر

- كارۆخ ئ�براه�ـــم ح�ك�م، وەكـــو خۆ� گوت� - كارۆخ ئ�براه�ـــم ح�ك�م، وەكـــو خۆ� گوت� ل�دا�كبوو� سا&� ل�دا�كبوو� سا&� ١٩٨٢١٩٨٢ ل� گ�ڕەك� مامۆستا�ان� ل� گ�ڕەك� مامۆستا�ان� شـــار� ه�ول*ر ل�دا�كبووە، شـــار� ه�ول*ر ل�دا�كبووە، ١٢١٢ســـاڵ ل� گ�ڕەك� ســـاڵ ل� گ�ڕەك� ئ�سكان ژ�اوە و خو2ندن� س�رەتا�� ل� قوتابخان�� ئ�سكان ژ�اوە و خو2ندن� س�رەتا�� ل� قوتابخان�� ��كگرتن ت�واوكردووەو پاشان خو2ندن� ناوەند� ��كگرتن ت�واوكردووەو پاشان خو2ندن� ناوەند� پۆل� ��ك�م� ناوەند�م ل� قوتابخان�� س�رب�ست� پۆل� ��ك�م� ناوەند�م ل� قوتابخان�� س�رب�ست� ت�واوكردووە، دواتر چوو�ن بۆ شـــار� دهۆك و و ت�واوكردووە، دواتر چوو�ن بۆ شـــار� دهۆك و و پۆل� دووەمم ل�وێ ت�واوكرد و پاشان گ�ڕا�ن�وە پۆل� دووەمم ل�وێ ت�واوكرد و پاشان گ�ڕا�ن�وە بۆ شار� ه�ول*رو ل� قوتابخان�� كارۆخ و شكاك بۆ شار� ه�ول*رو ل� قوتابخان�� كارۆخ و شكاك پۆل� ســـ*��م� ناوەند�م ت�واوكـــرد". دەرچوو� پۆل� ســـ*��م� ناوەند�م ت�واوكـــرد". دەرچوو� پ��مانگا� هون�رەجوان�كانم و ل�ه�مان كات�شدا پ��مانگا� هون�رەجوان�كانم و ل�ه�مان كات�شدا قوتاب� كۆل*ژ� هون�رەجوان�كانم و ماوە� قوتاب� كۆل*ژ� هون�رەجوان�كانم و ماوە� ٢سا&� سا&� مامۆستام ل� پ��مانگا� هون�رەجوان�كان ل� ب�ش� مامۆستام ل� پ��مانگا� هون�رەجوان�كان ل� ب�ش�

هون�ر� شانۆ. هون�ر� شانۆ. * چۆن خول�ا� ئ�وكارە بوو�؟ * چۆن خول�ا� ئ�وكارە بوو�؟

- خول�ابوون� من بۆ كار� شانۆ�� بۆ ئ�و باكگراوندە دەگ�ڕ2ت�وە ك� باوكم هون�رم�ندە ب�حوكم� ئ�وە� ئ�و ز�اتر ل�ناو ال��ن� هون�ر���كاندا ت*دەپ�ڕ� و ك� چاو�شـــم ه�&*نا ه�ستم ب�بوون� دەكرد ل�ناو ما&�ك�مان، ل�بن�ما&���كـــ� هون�ر�دابوو�ن ئ�وە وا� ل�مـــن كرد ك� خول�ا� من هـــ�ر ل� زووەوە دەستپ*بكات، ل�و كاتان�وە دەست�پ*كرد ك� باوكم دەست� دەگرتم و ئاشـــنا� دەكردم ب� هۆ&�كان و هون�رم�ندەكان ئ*ســـتاش ئ�و رەفتاران�� ك� هون�رم�ندە گ�ورەكان ل�گ�&ـــم دەك�ن ه�روەكو ئ�و كارۆخـــ� بچووك�� ك�جاران ل�ن*و هۆ&�كاندا

دەمب�ن�ن س��رم دەكردن. *هون�ر� شانۆ چ� پL ب�خش�؟ *هون�ر� شانۆ چ� پL ب�خش�؟

- هون�ر� شانۆ ئ�وە� پ*ب�خش�وم ب�ر ل�ه�موو شـــت*ك مرۆڤ بم و بۆ مرۆڤ�ش بژ�م و ل�ه�مان كات�شـــدا ئامانج� س�رەك�شم ه�ر مرۆڤ ب*ت و پ*شموا�� شانۆ كل�ل� كردن�وە� ئ�و دەرگا�ان��� ك� خ�&ك پ*�انـــدا ناچ*ت و ئاشـــنا�ان دەكات

ب�كار� جوان.* چ ج�اواز���ك ل�ن*وان شـــانۆ� كۆن و ئ�مTۆ * چ ج�اواز���ك ل�ن*وان شـــانۆ� كۆن و ئ�مTۆ

ب�د� دەك��ت؟ ب�د� دەك��ت؟ Lم ئ*ستا داه*نان�، دەبVشانۆ جاران ق�ز���بوو ب� -ئ*م� ئ*ســـتا ل�خزم�ت� ه�موو ئ�و خاVن�ب�ن ك� دەبن�هۆ� دواك�وتن� كۆم�&گا، پرۆس�� س�اس�، ئابـــوور� و ه�موو ئ�و ك*شـــ� كۆم���Vت��ان�� ك� شانۆ ئامادە�� ب�ه�مووچ�ن و تو2ژەكان���وە

ل�باوەش� خۆ� بگر2ت. * ��ك�م كارت ك�� و چ�بوو؟ * ��ك�م كارت ك�� و چ�بوو؟

- ��كـــ�م كارم وەكو نوداندن"نرخـــ� ئازاد�"بوو ل�ســـا&� ١٩٩٣ ل� دەره*نان� مامۆســـتا"ژ�لوان تاه�ر" كـــ� لـــ�دوا� راپ�ڕ�ن� ١٩٩١ ل�شـــار� ه�ول*ـــر ل�هۆ&� گ�ل نما�شـــكرا، پـــاش ئ�وە

ل�"ك�وەكانـــ� ق�رەچوغ"ب�شـــدار�م كـــرد وەكو ئ�كت�ر، وەكو كار� نواندن ل�ســـ�اق� پ��مانگا� هون�رەجوان�كاندا"ســـ�ف�ر2ك ب�ن*ـــو تابووتـــ� ع�شـــقدا"ك� ل�نووســـ�ن�"ج�ل�ل زەنگ�ن�"بوو، دەره*نان� هاوڕ�2 خۆش�و�ستم"ئار� ئاغۆك"ك� وا�كرد ئ*م� ئاشنا��ت�مان ه�ب*ت ب�شانۆ و ز�اتر

ئ�و�ش وا� ل*كردم ك� ب�ردەوام بم. ��كـــ�م دەره*نان�ـــش كار� وەكـــو دەرخســـتن� بـــۆ كارم"ز�ندووبوون�وە�ـــ�ك راســـت���كان"بوو كـــ� ئ�وكات ل�قۆناغ� ســـ*� پ��مانگا� هون�رەجوان�كان بووم پ*شك�شم كرد.

دوا��ن كار�شم شانۆگ�ر�"تار�كستان"بوو.* لـــ� ك�وەكانـــ� ق�رەچـــووغ بـــ�چ رۆل*ـــك * لـــ� ك�وەكانـــ� ق�رەچـــووغ بـــ�چ رۆل*ـــك

ب�شداربوو�؟ ب�شداربوو�؟ - ب� رۆ&� ساالر ك� دەور� كوڕە ئاغام دەب�ن�. *رۆ&� راگ��اندن چۆن دەب�ن� ل�بوار� شانۆدا؟ *رۆ&� راگ��اندن چۆن دەب�ن� ل�بوار� شانۆدا؟

- س�رەتا راگ��اندن الوازبوو،ب�Vم ئ*ستا دەب�ن�ن راگ��اندن�كان ب�تاســـ�وە ه�و&ـــدەدەن بۆئ�وە� ر2كالم بۆ شـــانۆگ�ر���كان بكـــ�ن، بۆ نموون�:ئ*م� ل�شـــار� ه�ول*ـــرەوە كارەكانـــ� خۆمان بۆ"كوردســـات"دەنارد ل�ســـل*مان� �اخود بۆ ه�ر ك�نا&*ك� د�ك�مان دەنارد زۆر ب�خۆشـــحا&��وە بbو�ان دەكردەوە، چونك� ئ�مTۆ راگ��اندن پرد� ن*وان ب�ن�ر و ئ�و روداوو ك*شان��� ك� روودەدات ه�رچ�ندە خ�&ك دە&*ن ق��ران� شـــانۆ ب�Vم من نا&*م ق��ران چونك� شانۆ ل� ق��راندا ن���، شانۆ دەب*ت ل�ر2گ�� راگ��اندن�وە ه�و&بدات بۆئ�وە�

جار2ك� تر هۆ&�كان ت�ژ� بكات�وە ل�ب�ن�ر.* ب�چ شانۆكار2ك س�رسام�؟ * ب�چ شانۆكار2ك س�رسام�؟

- پرســـ�ار2ك�و وەVمدان�وەكـــ�� ل�وان��� چ�ند

ك�ســـان*كم لL زو�ر بكات، ب�Vم ئ�وە� ك� من� س�رسام كردووە"د. فازڵ خ�ل�ل"ە.

* گروپ� گ�نج بۆ شانۆ ل�قۆناغ� دروستبوون��وە * گروپ� گ�نج بۆ شانۆ ل�قۆناغ� دروستبوون��وە تائ*ستا ئ�وكاران� چ�ن ك� كردوو��ت�؟ تائ*ستا ئ�وكاران� چ�ن ك� كردوو��ت�؟

- خـــۆ� ئ�وكارانـــ�� ك�مـــن كردوومـــ� ه�موو دەك�و2ت� ســـ�اق� گروپ�"گ�نج بۆشـــانۆ"ئ�گ�ر دەرخســـتن� بـــۆ ل�"ز�ندووبوون�وە�ـــ�ك راست���كان"ب*ت تاكو ئ�وكات�� ك�"تار�كستان"ە، ئ*ســـتا خۆمان ئامادەكردووە بۆ"ت�نdا ��ك ش�و" ئ�وان� ه�موو ئ�وكاران��� ك� وا�كرد گروپ�"گ�نج

بۆشانۆ"دروستب*ت. گروپ�"گ�نج بۆشـــانۆ" ئ�و گروپ��ـــ� ك� توان� كۆم�&*ـــك گ�نج� زۆر شـــارەزاو باش ل�شـــار� ه�ول*ر ك� تاكوئ*ســـتا بزربـــوون ب�د�ار بخات، ئ�و�ش ب�هـــاوكار� كۆم�&*ك رواد� مســـرح� ع�راق�، ل�ه�مان كات�شـــدا ت�نdا شانۆ نا ال��ن� دەروونزان�شمان ل�گ�&� ك� وا�كردووە ئ*م� بتوان�ن ل�ن*و ئ�وخا&� گۆڕانان�� ك�ل�ن*و شـــانۆدا ه��� ب�تا�ب�ت ل�شار� ه�ول*ردا بتوان*ت وەرچ�رخان*ك دروستبكات. گروپ�"گ�نج بۆشانۆ" ئ*ستا ئ�ندامان� دەگ�ن�"٤٨"ك�س ك� دكتۆر�ش� ت*دا�� وەك: د. فازڵ خ�ل�ل ك� ��ك*ك� ل� راو2ژكارەكان� گروپ�"گ�نج بۆشـــانۆ" ل�ه�مان كات�شـــدا مامۆستا"ســـ�Vح ح�س�ن"�ش ��ك*ك� ل� راو2ژكارەكان� گروپ�ك�مان ل�روو� هون�ر���وە، مامۆستا"�وسف عوسمان"�ش ل�روو� دەروونزان���وە، جگ�� ل�و گ�نج� خو2ن گ�رمان�� ك� ه��� ل�ه�مان كات�شدا ئ*م� ب�كار� شانۆ�� ناوەســـت�ن ب�&كو چاپ و بbوكردن�وە� كت*ب�ـــش ��ك*ك� ل�پTۆژەكان� ئ*م� ك� دە�ك��ن و ل�گ�ڵ دەرچوون� گ�ورەتر�ن ما&پ�ڕ ك� ئ*ســـتا

ل�ب�رنام�ماندا�ـــ� ك� ب�ك��نـــ� م�رج�ع��ت*ك� هونـــ�ر� كـــ� ب�زووتر�ـــن كات ه�وا&ـــ� ت*دا بخو2ن�ت�وەو چوار كاتژم*ر پاش ه�ر نما�شـــ*ك نما�شـــ�ك� ل�وما&پ�ڕەبب�نن ما&پ�ڕەك�مان ت�نdا ب�ر2نووســـ� كـــورد� ن��� ب�&كو ب�ڕ2نووســـ� الت�ن�شـــ� بۆئ�وە� كوردان� كوردستان� تورك�او ه�مـــوو ئ�وكوردان�� كـــ� لـــ�دەرەوەن بتوانن ب�خو2نن�وە، ه�ر ل�م ما&پ�ڕەدا بانگ�واز� ه�موو ئ�وگ�نجان� دەك��ن ئ�وان�� ك� دە�ان�و2ت دەق و چ�رۆك� ش�او بنووسن بۆئ�وە� ب�نا��ك� درام�

ه�ب*ت و ه�مووال��ك سوود� ل*وەربگر�ن. ه�ر ل�پاڵ ئ�وەشـــ�وە گۆڤار�"گ�نج بۆشانۆ"ب� وەرز� دەردەچ*ت ك� ل�كۆم�&*ك ئ�ساســـ�ات� شانۆ�� دروستدەب*ت ك� ب�ستا�k و م�تۆد2ك� زۆر زۆر ج�اوازتر ل�و ال��ن� پراكت�ك�ان�� گۆڤارەكان�

د�ك� ك� ه�و&دەدەن دروست� بك�ن. * پ��مانگا� هون�رەجوان�كان تاچ�ند هاوكارتان * پ��مانگا� هون�رەجوان�كان تاچ�ند هاوكارتان

بووە؟ بووە؟ - ش�خســـ� خۆم پ��مانـــگا� هون�رەجوان�كان ل�وەت�� قوتاب� بووم و تائ*ســـتاش مامۆســـتام ه�مـــووكات �ارم�ت�ـــدەرم بـــووە مـــن ل�ر2گا� مانگنام��"ب�درخان"ەوە زۆر سوپاس� مامۆستا"ز�اد و م�حمـــود" و ه�مـــوو ئ�و مامۆســـتا�ان�� ك�

ه�و&�انداوە كاربك��ن.ل� كۆتا��شدا كارۆخ گوت�؛ ه�وا� س�رك�وتنتان بۆدەخـــوازم ه�وادارم ب�ردەوام وەها شـــانۆكاران ب�س�ر بك�ن�وە وەكو ئ�وە� ب�درخان ه�مووكات شانۆكاران و ئ�و ال��ن� ئ�دەب�ان� ب�س�ر دەكات�وە چونكـــ� ب�ناوەكـــ�� خۆ��وە، د�ارە ب�ســـ�ر�

كرد�ن�وە.

ه�&بـــ�ت گۆران�ب*ژ وەك مرۆڤ دەشـــ*ت پتر ه�&بـــ�ت گۆران�ب*ژ وەك مرۆڤ دەشـــ*ت پتر و كار�گ�ران�تـــر ب�ه�ر هۆ��ك ب*ت ه�ســـت و كار�گ�ران�تـــر ب�ه�ر هۆ��ك ب*ت ه�ســـت ب�ئازارەكان بكات،ب�Vم دەش*ت ك�متر پ*وە� ب�ئازارەكان بكات،ب�Vم دەش*ت ك�متر پ*وە� غ�م بخـــوات، بۆ�� پ�نا دەباتـــ� ب�ڕ چر�ن� غ�م بخـــوات، بۆ�� پ�نا دەباتـــ� ب�ڕ چر�ن� كۆپ���mك �ا ســـك*m*ك� خۆشـــ� گۆران� و كۆپ���mك �ا ســـك*m*ك� خۆشـــ� گۆران� و ئ�تـــر ئازارەكان� بۆ ســـات�وەخت*ك�ش ب*ت ئ�تـــر ئازارەكان� بۆ ســـات�وەخت*ك�ش ب*ت پ*دەشك*ن*ت.ئ*م�ش (شـــ*رزادنان�ك�ل�)مان پ*دەشك*ن*ت.ئ*م�ش (شـــ*رزادنان�ك�ل�)مان ه�&بژارد بۆ ئ�وە� بزان�ن تاچ�ند توان�و��ت� ه�&بژارد بۆ ئ�وە� بزان�ن تاچ�ند توان�و��ت� خۆ� بس�لم*ن*ت ل�ن*و بوار� هون�ر� دا، بۆ�� خۆ� بس�لم*ن*ت ل�ن*و بوار� هون�ر� دا، بۆ��

ل�نز�ك�وە ئ�م د�دارەمان ل�گ�&�دا سازدا ل�نز�ك�وە ئ�م د�دارەمان ل�گ�&�دا سازدا *دەشL ز�اتر ئاشنا� ش*رزاد ب�ن ؟*دەشL ز�اتر ئاشنا� ش*رزاد ب�ن ؟

من ناوم ش*رزادعوم�رە ناســـراوم ب� "ش*رزاد نان�ك�ل� "ل� بن�ما&���ك� ه�ژار پ�روەردە كراوم ل�شار� ه�ول*ر ل�دا�ك بووم ل�گ�رەك� رزگار�

خو2ندن� س*� ناوەند�م ت�واو كردووە. *چ� وا� ل*كرد� كوردستان ب�جL ب�m*d ؟*چ� وا� ل*كرد� كوردستان ب�جL ب�m*d ؟

من ل�سا&�" ١٩٩٧"ڕۆ�شتم بۆ ه�ندەران دەكات� ١٠ســـاڵ ��ك�م جارم� دە گر2م�وە كوردستان هـــۆ� دەرچون�شـــم دەگ�ر2ت�وە ســـ�رژ�ان�

تا�ب�ت� خۆم�وە .*تاچ�ند ل� هون�ر� رەس�ن� كورد� راز�ت ؟*تاچ�ند ل� هون�ر� رەس�ن� كورد� راز�ت ؟

مـــن تارادە��ك� زۆرباش لـــ� هون�ر� كورد� راز�م،رابردوو وەكو ئ�رش�ف ماوەت�وە، ج*گا� دەست خۆش�� پاشماوە��ك� زۆر دەو&�م�ندەك� دەتواننر2ت هون�رم�ند ز�اتر دەو&م�ند� بكاتوو ئ�و هون�رم�ندە� تازە دە��و2ت ب*ت� ن*و بوار� هون�ر� با ب�هون�ر� رەســـ�ن� كورد� دەست پ*بك�ن،چونك� ئ*م� بمان�و2ت كار� هون�ر�

ئ�نجام بدە�ن دەب*ت ســـ��ر� ئـــ�وان بك��ن ئ�نجا خۆت س�رب�ست� و دەتوان� گۆرانكار�

بك��ت. *ك� گ�را�ت�وە تاچ�ند پ*شواز�ان ل*كرد�؟*ك� گ�را�ت�وە تاچ�ند پ*شواز�ان ل*كرد�؟

من ل� ال�ان خ�&ك�وەزۆر پ*شـــواز�ان ل*كردم ب�Vم زۆر ب�داخ�وە ن� راگ��اندن ن� حكوم�ت� ه�ر2م پ*شواز�ان لL ن�كردم، ب�Vم پاش ئ�وە� ك�زان�ان، ك�نا&�كان� ڕاگ��اندن پ*شـــواز�ان

ل*كردم من زۆرسوپاس�ان دەك�م *ئارەزوو� ئ�وەت ن�كردوە ك� ل�كوردســـتان *ئارەزوو� ئ�وەت ن�كردوە ك� ل�كوردســـتان كۆمپان�ا�*كـــ� دەنگ دابم�زر2ن� چونك� ئ*م� كۆمپان�ا�*كـــ� دەنگ دابم�زر2ن� چونك� ئ*م�

ئ�ندازە� دەنگمان ن��؟ئ�ندازە� دەنگمان ن��؟- من ئارەزو� ئـــ�م كارە دەك�م ب�Vم ب�ت�ن�ا ناكر2ت و ل�گ�ڵ بژارد�bن زۆر قســـ�مان كرد ل�ســـ�ر ئ�م باب�ت� ب�Vم ئ�و پ*� باش ن�بوو بۆ�ـــ� من�ـــش وازم لـــ�م كارە ه*نا،ب�Vم من بۆچون*كم ه��� باحكوم�تـــ� ه�ر2م گ�نجان بن*رن بۆ دەرەوە چونك� ئ*م� الو� ل*dاتومان

ه��� بۆكار� هون�ر� .* دەتوان� باس� س*د� ڤ�نۆس مان بۆبك��؟* دەتوان� باس� س*د� ڤ�نۆس مان بۆبك��؟

ئ�وە� ل� نز�ك�وە گوێ ل�م ســـ*د��م بگر2ت دەزان*ـــت ك� چ كار2ك� ت*ـــدا كراوە و من ئ�م ســـ*د��م ل�س�ر چ بن�ما�*ك� هون�ر� ئ�نجام داوە، ه�روەها ئ�م ب�ره�م�م ل�س�ر ئ�رك� خۆم ئ�نجام داوە و پارە��ك� خ��ا&�م ت*داســـ�رف

كردووە.* بۆ س*د��ك�ت ب� نوسخ�� ئۆرج�ناڵ ن�هات * بۆ س*د��ك�ت ب� نوسخ�� ئۆرج�ناڵ ن�هات

بۆ بازار و ب� كۆپ� بوو ؟ بۆ بازار و ب� كۆپ� بوو ؟ - هۆ� بۆ ئ�وە دەگ�ر2نم�وە بۆئ�وە� ن�متووان� ب�گ��نم� كوردســـتان چونك� پارە��ك� زۆرم دەچوو ب�Vم من نوسخ�� ئۆرگ�نا&م بۆ گشت

ت�ل�فز�ۆن و راد�ۆكان ناردوە.

كارۆخ ئ�براه�م ح�ك�م: شانۆ جاران ق�ز���بوو ب��م ئ�ستا داه�نان�

م*رخاس� كوچكردوو، باوك� گوVن خۆش�و�ست� ناو دVن، مامۆستا ح�نا ئ�نتوان ل� بن�ما&���ك� ئا�ن� بووە باوك� ق�شـــ�� گوند�"ه�رمۆت�"� س�رب�شـــار� كۆ�� بووە. ل�رۆژ� ١٩٢٤/١٢/١٥ ل�دا�كبووە، ب�بۆن�� ج�ژن�"مار�و ح�نا"ل� ١٩٢٥/١/٧ ل� ك�ن�س�� كۆ�� ب�"ح�نا"ناود2ر كراوە. مامۆســـتا ح�نا ��ك براو دوو خوشـــك� ه�بوو. ب� درەنگ�وە ل�ت�م�ن�"١٠"سا&�دا ب� هاندان� مامۆستا� كوردپ�روەر"زەك� ئ�حم�د ه�نار�"بردوو�ان� بۆ خو2ندن ل�سا&� ١٩٣٥ ل�پۆل� ��ك�م ل� قوتابخان��"كو�ســـنق اول�"دانراوە، دوا� شـــ�ش ساڵ خو2ندن� ســـ�رەتا�� ت�واو كردووە. ل�سا&� ١٩٤١، ب�ئارەزوو� خۆ� چۆت� ب�غدا بۆ ت�واو كردن� خو2ندن ل� ئامادە�� مامۆستا�ان� الد�L"دار المعلم�ن الر�ف��"ل�ماوە� خو2ندندا برا گ�ورەك�� ل�ســـا&� ١٩٤٢ تووشـــ� ن�خۆش� س�نگ"س�ل"دەب*ت، ل�خ�مان باوك� كۆچ� دوا�� دەكات و دواتر براگ�ورەك�ش� دەمر2ت. خ�م و پ�ژارە� ئ�م دوو كارەسات� مامۆستا� ح�نا� داگرتووە، گ�ژە لوك��� ن�هات�، ژ�ان� خ*زان� لL ش*واندووە، بۆ داب�نكردن� پ*داو�ست� ژ�ان� ب�ناچار� ل�گ�ڵ خو2ندن ئ�ش� كردووەو ناوماڵ

و م�ڕوماVت� فرۆشتووە تا خو2ندن� ت�واو كردووە. مامۆستا ح�نا خاوەن سۆز و ه�ست� قوو&بوو، ب�هۆش�ار� پ�نا� بۆ س�اس�ت و خ�بات بردووە بۆ رزگار� وVت و ن�ه*شتن� دەردەس�ر� ل*ق�وماوو ه�ژاران، ه�ربۆ�� ل�سا&� ١٩٤٥-١٩٤٦ چۆت� ناوح�زب� ت�ح�رور� وەت�ن�"حزب التحرر الوطن�"ب�شدار� ل� چاالك� س�اس� و رۆشنب�ر� و خۆپ*شاندان كردووە، ل�س�ر ئ�وچاالك�ان� بۆماوە��ك گ�راوەو دوور خراوەت�وە ل� قوتابخان�ك��،

دواتر ئازادكراوەو دووبارە گ�ڕاوەت�وە س�ر خو2ندن� خۆ�. مامۆستا ح�نا� قوتاب� رۆ&�� س�ربmند� كۆ��و كوردستان� ع*راق، ن� باوك و برا مردن� ن�ش�mژان� خ*زان� و دەستكورت�، ن�بL ك�س� و ماڵ فرۆشتن، ه�چ شت*ك ن��توان� ل� خۆش�و�ست� گ�ل و ن�شت�مان و دۆست و خ*زان� البدات. ه�ر ل�وماوە��دا ل�سا&� ١٩٤٦ ل�پشوو� هاو�ن� ئ�وسا&�دا ل� گ�ڕان�وە� بۆشـــار� كۆ�� نام�و ب�&گ�� پ*و�ســـت� بۆ پ��وەند�كردن� ب�كارگ*Tو ب�رپرس� ��ك�م�"ح-ش-ع"ل�ناوچ�� كۆ��و پشدەرو ران��و ت�ق ت�ق بۆ برادەر"عوسمان مست�فا خۆشناو" ه*نا. ب�جوان� خۆ� پ*�ان دەناســـ*نL. ل�س�ر رووناك� و زان�ار� ك� پ*�ان دەدا ك�وا دەم*ك� ئ�ندام� ل�ح�زب� ت�ح�رور� وەت�ن�"حزب التحرر الوطن�"ب�Tار دەدەن ل� ل�ژن�� ب�رپرس� كۆ��� ئ�و ح�زب�، بب*ت� ئ�ندام و ل�ژن�ك�ش ئ�وكات� ب�مجۆرە بوو: "١- �ونس رەئوف"د&دار"پار2زەرو شـــاع�ر� ناودار ب�رپرس� و كارگ*T، ٢- س�ع�د م�ال ئ�حم�د"م�الك"ج*گر� ب�رپرس، ٣- ح�نا ئ�نتوان"قوتاب�"ئ�ندام، ٤- سادق ج�م�ل ئاغا"م�الك"ئ�ندام، ٥- س��د ئ�نوەر ئ�حم�د ب�رزنج�

كارگ*�T م�كت�ب� كۆ�� ئ�ندام".دواتر ل�دوا دوا� ســـا&� ١٩٤٦ ب�Tاردەدر2ت ��ك*ك� تر�ش بچ*ت� ناو ل�ژن�ك� ئ�م�ش شاع�ر� د&زار، مســـت�فا- ئ�حم�د ب�هرەوەر ل�ه�مان ســـا&دا ل�ژن�ك� ب�مجۆرە� ل*dات: "١- �ونـــس رەئوف – د&دار- پار2زەرو شـــاع�ر� ناودار- ســـ�رۆك ئ�نتـــوان ح�نـــا -٢ ب�رپـــرس، و ج*گر� ب�رپرس، ٣- ســـادق ج�م�ل ئاغا ئ�نـــدام، ٤- ج�مال خورشـــ�د ســـ��د -٥ ئاغا"ئ�نداز�ار"ئ�نـــدام، ئ�نـــوەر ب�رزنج� ئ�ندام، ٦- ئ�حم�د

مست�فا"د&زار"ئ�ندام".شا��ن� باســـ� ل�ر2گا� ئ�م ل�ژن��� �ارم�تـــ� و ئـــ�وان و ب�ر2نما�ـــ� داوا� ل�ژنـــ�� كاســـبكاران، ناوبازاڕ ل�ر2گا�"س�ع�د م�ال ئ�حم�د"كار�ان ه�&دەســـوڕا دوور لـــ� ح�زبا��تـــ� دام�زرابـــوو ئ�م�ش ب�مجـــۆرە بوو: "١- ج�مال وەهاب ع�تار- دەمTاست، ٢- ح�مـــ�د ب�گـــ� ئ�سع�دەســـوور ع�تـــار- ئ�ندام، ٣- حاج� ســـ�ع�د پ*bوفرۆش- ئ�ندام، ٤- وەســـتا ستار

چا��چ�- ئ�ندام".ل�ر2گا� ئ�و ل�ژن��ـــ�و ئ�ندام�كان� توانـــرا: "١- ج�م�لۆن� ســـ�ر ع�تار خان�و بازاڕ ل�س�ر ح�ساب� شارەوان� ب��ارم�تـــ� و ماندووبوون� ه�مووان دروســـتبكر2ت بۆ ب�رب�ســـت� باران و ب�فـــر بۆســـ�ر دوكان�كانـــدا، ٢- ح�رەس�"پار2زگار"ل�س�ر ح�ساب� حكوم�ت بۆش�و ئ�شگرتن دانرا، ٣- ه*نان� م�ك�ن�� كارەبا بۆشار� كۆ��، ٤- كردن�وە� ش�قام� ق�Tكراو ل�ن*وان"ه�ول*ر- كۆ��- ران��" "ك�ركووك- ت�ق ت�ق- كۆ��- ران��" بۆ ز�اتر شارەزابوون ل�ژ�ان� ئ�م رۆ&� د&سۆز و خ�مبارە بۆ گ�ل و وVت، دە&*�ن

مامۆستا ح�ناسا&� ١٩٤٧ ب� مامۆستا� قوتابخان��"ع�و2ن�"س�ر ب�پار2زگا� ه�ول*ر دام�زراوە.ل�ســـا&� ١٩٤٩دا بۆ شـــارۆچك��"ت�ق ت�ق"ســـ�ر ب�شـــار� كۆ�ـــ� گوازراوەتـــ�وەو ه�روەها ل�شـــارۆچك��"ت�ق ت�ق" ل� ل�ژن�� ب�رپرســـ� ح�زب� ت�ح�رور� وەت�ن� بووە، دواتر�ش ل�" ح�زب� ش�وع� ع*راق�"دەستب�كاربووە. ل�ژن�ك�ش ل�م ئ�ندامان� پ*كdاتبوو: "١- مح�م�د تۆف�ق ورد�- مامۆستا- ب�رپرس و كارگ*T، ٢- مامۆستا ح�نا ئ�نتوان- مامۆستا- ئ�ندام، ٣- ع�ز�ز ك*خوا

رەش�د- م�الك- ئ�ندام.شا��ن� باس� مامۆســـتا ح�نا ل�ب�ر زۆر دەرك�وتن� ل�وماوە��دا دەگ�رێ و ل�سا&� ١٩٥١ دوور دەخر2ت�وە بۆ باشوور� ع*راق، بۆ گوند�"چبا�ش�"س�ر ب� پار2زگا� ناسر��، ل�دوا� ماوە��ك ل�سا&� ١٩٥٢ دەگ�ڕ2ت�وە بۆ كۆ��و دەب*ت� مامۆستا� قوتابخان��"كو�سنجاق اول�"ل�دوا��دا. ب�

مامۆستا� زمان� ع�رەب� بۆ قوتابخان��"زانست"� كۆ�� گواستراوەت�وە. ئ�و ر2بوارە ماندوو ن�ناس�� ر2گا� رووناك� رزگار� گ�ل و ن�شت�مان مامۆستا ح�نا ل�سا&� ١٩٥٥ ب� مامۆستا�� گواستراوەت�وە بۆ گوند�"ه�رمۆت�"و تا سا&� ١٩٥٨ ل� قوتابخان��"قادر��"ل�شار�

كۆ�� ج*گ�ر بووە. مامۆستا ل�كۆڕ و كۆبوون�وە� س�اس� ب� چاالك� ب�شدار� كردووەو چ�ند�ن رۆڵ و ئ�رك� ل�م بوارەدا ب�ن�وە: "١- ئ�ندام� ل�ژن�� شـــار� ناوچ�� كۆ��� ح�زب� شـــ�وع� ع*راق� بووە، ٢- ئ�ندام� ل�ژن�� ئاشت�خوازان پ*كdاتبوو ل�، أ- ح�م� ز�اد ئاغا م�الك، ب- عوسمان ع�ون� شاع�رو رۆشنب�ر، ج- مامۆستا ساب�ر ئ�سماع�ل كارگ*�T قوتابخان��"زانست"رۆشنب�ر، ٣- بۆ ماوە��ك ئ�ندام بووە ل� ل�ژن�� ��ك��ت� پ�ش��� مامۆستا�ان ل�كۆ��و ب�شدار� ل�كۆنگرە� مامۆستا�ان ل�شـــار� ش�قbوە ل�سا&� ١٩٦٠دا كردووە، مامۆســـتا ح�نا ل�و رۆژگاران�دا ب� ب�ردەوام� ئ�م

ش�عرە� م�ال مح�م�� ج�ل� زادە- م�ال گ�ورە� كۆ�� ل�س�ر زاربوو. ئـــ�وە� زانا��و ناوج�رگ� پ�الســـ�: ئ�وە� نازانL، نازانL چ باســـ� جار2ك� د�ك� مامۆســـتا ح�نا ل�ســـا&� ١٩٦١ دوور�ان خستۆت�وە بۆ باشـــوور� ع*راق بۆ شارۆچك��"ق�لع� سكر"س�ر ب�پار2زگا� ناسر��، تاوەكو ل�رۆژە رەش�ك�� كۆدەتا� ئ�نقالب� ب�عس ل� �١٤ رەم�زان� ١٩٦٣ د�سان گ�راوە بۆماوە�"١٠"ســـاڵ ب�ندكراوەو حوكم دراوە، ل�دوا�� ب�ند���ك�� ك�م كراوەت�وە بۆ"٤"ساڵ ل� ب�ند�خان��"ناسر��-حلل�"ماوەك�� ت�واوكردووەو ل�پ�ش�� مامۆستا��ت� دەركراوەو ل�گ�ڵ دام�زراندن� ��ك�م ژمارە�"التأخ�"شـــ�ه�د ســـا&ح ال�وســـف� داوا� ل*كرد كاربكات ل� رۆژنام��"التأخـــ�"و ل�كۆتا�� ســـا&� ١٩٦٦ كار� كردووەو ل�دوا� ماوە��ك تا ســـا&� ١٩٦٨ گ�ڕاوەت�وە بۆ مامۆستا��ت� و ل�گوند�"مورتك�"� س�رب�شار� ه�ول*ر تا سا&� ١٩٧٩ خۆ� خان� نش�ن كردووە، مامۆستا ح�نا س�رتاپا� ژ�ان� ل�مامۆستا��ت� و ف*ركردن و خ�بات و دۆستا��ت�

پاك و خزما��ت� ب�سۆزو ب�خ*وكردن و پ*گ��اندن� خ*زان� ب�س�ر بmند� ب�س�ر بردووە. ت*ب�ن�: ه�ندێ زان�ار� ل� رۆ&�� ب�وەفا�"م. دل*ر ح�نا"و بن�ما&�� وەرگ�راوە.

مامۆستا ح�نا ئ�نتوان" كۆ�" و كورت���ك ل�ژ�ان و خ�بات"

سازدان": ئ��وب �وسفعوسمان مست�فا خۆشناو

ش�رزاد نان�ك�ل": ن�متوان" س�د��ك�م ب� ئۆرج�ناڵ بن�ر/م بۆ كوردستان

ئا:ڕ/ك�وت س�الم

مامۆستا ح�نا ئ�نتوانمامۆستا ح�نا ئ�نتوان

Page 19: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،19س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� لكۆ��ن�وە

�كالمر

زۆر جار سروشـــت� جوگراف�ا ه�ندێ وو�ت، �ان ه�ندێ ناوچ� وو�ت�ك، ج�وپۆل�ت�ك، �ان

جوگراف�ا��ك� س�اس� ب�ره�م دەه�ن%.راســـت� سروشـــت� جوگراف�ا كوردستان ب� گشـــت� تا�ب�ت م�ند خۆ ه���، ب��م زۆر ناوچ�ش ه�ن ل� سنور جوگراف�ا كوردستان ج�وپۆل�ت�كـــ� تا�ب�ت� خـــۆ ه���، ك� ب�

هۆ��وە ل� ناوچ�كان� تر ج�ا دەكر3ن�وە.با�7كا��ت� ئ�توان�ن ب� نمون� ئ�و ج�وپۆل�تك�

ب8�ن�ن�وە.دۆ�7 با�7��ان�ش ب�شـــ�ك� ل� با�7كا��ت� و سروشـــت و ك�ان�ك� ج�و پۆل�ت�ك� تا�ب�ت� خـــۆ ه���، بۆ�� بۆ شۆرشـــ� ��ك ل� دوا��ك�كانـــ� كوردســـتان بـــۆ كۆم�7�ـــك ب�ر پرس�ارەت� شۆرشـــ�كان و ب�خش�ن� خو3ن بۆ ن�ت�وەك��ان ئ�توانم ب=�م ب�شـــ� شـــ�ر

ب�رك�وتووە. با�7كا��تـــ� ��ك�ك� ل�و ناوچ� گرنگ و كورد نشـــ�نان� ك� دەك�و3ت� پار3ـــزگا ه�ول�رو سنورەك� ب�ســـتراوەت�وە ب� سنور م�رز�ك� گشت� �� ل� ن�وان =�حاج� ئۆم�ران و هئ�ـــران و كوردســـتان�وە و پ�ـــك هاتووە ل� عش�رەت� با�7ك وناوەندەك� ق�زا (چۆمان)ە ك� ق�زا چۆمان پ�شتر س�ر ب� ق�زا رەزاندوز (١١) ئازار بووە لـــ� دوا ر3ك�وتنامـــ�سا�7 (١٩٧٠) كراوە ب� ق�زا��ك� س�ر ب� خۆو ل� رەواندوز ج�اكراوەت�وە و راست�خۆ س�ر ب�

پار3زگار ه�ول�ر بووە.ك� دۆ�7 با�7��ان�ش ب�ش�ك� ك� دۆ�7 با�7��ان�ش ب�ش�ك�

ل�و دۆ�7 ســـترات�ژو گرنگانـــ� با�7كا��ت� ك� شـــو3ن�ك� گونجاو بووە بۆ شۆرشـــ�كان� كـــورد، دۆ7ـــ� با�7��ـــان پ�ك هاتـــووە ل� گوندەكان� (د�لمان +بن��7+س�رن�M +وەسان+ رزو3لك�+ق��ت+اسكاوە +ماونان+خ�ز3ن� +كاوالن +ز3وكان+دا7ك�+ن�وخان+ب�كو3ران+كۆ�ل�+چۆم�+ زەنگ�7�ـــن +بوران) ك�وتۆت� رۆژ ئاوا ق�ند�ل و چ�ند ك�لۆ م�تر3ك ل� (ق�ند�ل)ە وە دوورە لـــ� رۆژ ه��تـــ�وە دەك�و3ت� ن�ـــوان زنج�رە چ�اكان� (ق�ند�ل+ گۆم� كرم� سوران + گۆم�

ب�كۆد�ان).لـــ� باكور�شـــ��وە دەك�و3ت� ن�ـــوان زنج�رە چ�اكان�( كون� كۆتـــر- ه�ورە رۆن� -ك��7ك�

با�7��ان). رۆژ ئاواشـــ��وەدەك�و3ت� ن�وان زنج�رە چ�ا

(كۆل�تار- خانۆڵ - ش�خ ناسر).ئ�گ�ر بگ�ر3�ن�وە س�ردەم� خ�الف�ت� ئ�سالم دان�شـــتوان� گوندەكان� ئ�و دۆ�7 ه�مو�ان ل� س�ر ئا�ن� م�س�ح بوون� نمون� ئ�و راست��ش گۆرستان�كان� ئ�و س�ردەم ه�موو�ان روو�ان

ل� قودس�.ل� روو ئاوەدان�ش�وە چ�ند س�د سا7�ك پ�ش ئ�سالم ئ�و دۆ�7 ئاوەدان بووە، ش�رگ� دۆ�7 با�7��ان ل� ن�وان موسو7مان و م�س�ح��كان ب� س�ر پ�رشت� (خال�د كوڕ وەل�د ) بووە، ل� س�ردەم� خ�الف�ت� دووەم� ئ�سالم (عوم�ر كور خ�تاب ) ��ك�ك بووە ل�و شـــو3نان�شـــ�رگ� گ�ورەو كوشتارگ� زۆر ل% كراوە تاكو ئ�ستاش ه�ند3ك ل� چ�ا س�ر ب�رزەكان� دۆ�7 با�7��ان ب� ناو ه�ند3ك ل�و ك�سان�ن ك� م�س�ح و ئ�سالم بوون� ل�و شو3ن� كوژراون ��ك�ك ل�و بۆ نمون� چ�ا( سكۆڵ) ب� ناوســـ�ركردە گاوران� بووە ك� ناوەك� (سكۆل) بووە ل�و چ�ا�� كوژراوە، چ�ا (ش�گ�ور) ك� پادشـــا گاوران� ل% پ�كراوە ب� ناو ئ�وەوە كراوەو (شـــ�گ�ور ) وات� شا گاور، ئ�ستاش ب� ناوەكان� (ســـكۆڵ و شـــ�گ�ور)ناوەكان�ان

ب�ردەوامن.دۆ�7 با�7��ان چ�ند گوند3ك� بچوك بچوك بووە بنك� گ�ورە�ان ل� ق��ت� كۆ�ل� بووە، ئ�ستا پ�� دەوتر3ت ب�رد پاش ق��تان ك� ق��ت� پادشا گاوران� ل% بووە چ�ند جار3ك ل� ال��ن ل�شكر ئ�سالم ه�رشـــ� بۆ كراوە ن�گ�راوە نمون� ئ�وەش گۆرســـتان�كان� (مام ش�رە+ گازر+ ب�ســـت�ن�) ك� ه�موو�ان ل� ��ك ر�زوو روەكان�ان ل� ق�بل� ئ�سالمن، ه�موو�ان ت�رم� ئ�و سحابان�ن ك� ل�و ش�رەدا كوژراون، ه�ند3ك ل� ك�ل�كان� ناو ئ�و گۆرســـتانان� م�تر3ك تا مترو ن�و ب�رزو پانن م�ژووە ك��ان دەگ�ر3ت�وە بۆ ئ�و ســـ�ردەم�و نوســـ�ن� زۆر ل� س�ر ئ�و ك�الن� ه��� بۆ�� ئـــ�وە بۆمان دەردەخات ك� كوشـــتار3ك� زۆر ل% كراوە، نمون���ك� تر كۆم�7�ك (م�رق�د ) كۆن ك� پ��ان دەوتر3ت (س�حاب�) ل� سنور با�7��ان گۆرەكان�ان ماون

ه�ند3ك ل�و گۆران� (ش�خ پ�ر3س +ش�خ م�ند+ ش�خ رەش + اسعاب� مل% +اسعاب� ك�ن�رێ+ +شـــ�خ ناسر+ ش�خ برا�م+ ش�خ جافر + چاك� ك��7ك� با�7��ان +م�رق�د چاك� رەزو3لك�) ك� ه�موو�ان ل�و ش�ڕەدا كوژراون و كات� خۆل� ال��ن خ�7ك� ئ�و دۆ�7 ب� شـــو3ن� پ�رۆز نـــاو دار كراون، ه�ند3ـــك ل�و پ�او چاكان� ك� ناوەكان�ان ب� (ش�خ برا�م و ش�خ جافر ) د3ن م�رق�دەكان�ان ك�وتون�ت� دۆ�7 س�ر ش�خان، س�ردەم� پ�شـــوو ئ�گ�ر ��ك�ك ل� خ�7ك� دۆ�7 با�7��ان شت�ك� ل% دزرابا��و شك�ان ل� ك�ســـ�ك بوا�� ئ�بوا�� بۆ سو3ند خواردن روو ل�و پ�او چاكان� بك�ن زۆر�ش ئ�وە روو�داوە ل� ئ�نجام� ترس و د�7 راوك% ئ�و ك�ســـ� ك� شت�ك� دز�ووە ل� ر3گ� توش� كارەسات بووە

شت� دزراوەك� ئاشكرا بووە.لـــ� ئ�نجام� ئ�و ه�موو ب�7گان� ســـ�رەوە، بۆمان دەردەك�و3ت، شـــ�رگ���ك� ســـ�خت و در3ژ خا��ن بووە ل� ســـ�ر پادشـــا دۆ�7 با�7��ان، دوا كوشتار3ك� زۆر ل�شكر اسالم بۆ دواوە گ�راوەت�وە تاكو دوا جار ل�شـــكراســـالم پالن�ك� نوێ دارشت بۆ ئ�وە ل�

پشت�وە ق��ت� با�7��انبگر3ت، بۆ�� ك�وتن� ه�رش كردن ب�رەو ق��ت� (ق�رەد) دەك�و3تـــ� ب�رامب�ر گوندەكان� (ئ�ن� + موژدە�نان +هاو�نـــ� ه�وار گوند

و3زە)و چ�ا س�رك�ش� كۆدۆ ب�رامب�ر��ت�٠ل� خوار ق��ت� ق�رەد ئاو3ك� سازگارو فراوان ه���، ك� ل� كون�ك� شاخ د3ت� دەرەوە ك� پ�شتر پ�� دەوترا ئاو( ش�خ ت�ها) وئ�ستا ب� ئاو پرژە ب� ناو بانگ�و ��ك�ك� ل�و هاو�ن� ه�واران�ك� رۆژان� ب� س�دان هاوو�ت� بۆ ب� س�ر بردن� كات�ك� خۆش روو�� ت% ئ�ك�ن، تاكو ئ�ستاش ق��ت� ق�رەد شو3ن�وار ه�رماوە ئ�م ق��ت� ب� ناو ئ�و پادشا�� كراوە ك� ل�و ق��ت� ش�ركردووەو ل� ســـ�ر ئا�ن� م�ســـ�ح بووە ل� ب�ر ناش�ر�ن� ئ�و پادشا��ئ�سالم�كان ب� م��مون ناو�ان بردووە م��مون وات� (قرد)،ئ�نجا دوا دەست ب� ســـ�ردا گرتن� ئ�و ق��ت� ل�شكرئ�سالم ل� دوو قۆ�7وە پ�شـــرەو دەكات بۆ ئ�وە ل� چ�ا ب�رزكانـــ�وە بۆ دۆ�7 با�7��ان ب�ت� خـــوارەوە قۆ�7 ��ك�م ســـ�ر دەك�و3ت� س�ر زنج�رە چ�ا (ح�سار س�كران ) قۆ�7 دووەم س�ر دەك�و3ت بۆ زنج�رە چ�ا (تا�7 ) ك� ب� س�ر ت�واو دۆ�7 با�7��اندا ئ�روان�ت قۆ�7 ��ك�م پ�شـــرەو كرد بۆ زنج�رە چ�ا (ســـكۆڵ) و قۆ�7 دوەم�ش داب�ز بۆ چ�ا(ش�گ�ور ) م�ر ئ�سالم ل� دۆ�7 (وارە م�ر ) وار دەخات چونك� شو3ن�ك� گونجاو بووە بۆ ل� نز�ك�وە س�ر پ�رشت� كردن� ش�رەكان ل� ه�ردووك قۆ�7وە بۆ�� تاكو ئ�ستاش ب� دۆ�7 (وارە م�ر) ب� ناو بانگ�، ك� باس ل� ح�سارس�كران دەك��ن د�ارە س�كران چ�ند گوند3ك� ل� خـــۆ گرتووە ب� دۆ�7 ســـ�كرا��ت� ب� ناو بانگ�، پ�ك هاتوون ل� گوندەكان� (ناو پردان، ق��ماسان،ناوب�رگ�، ش�وە7ۆك، گۆرۆن�، ش�خان و س�كران، ش�خ وەتمان، بندا�زان و خۆشكان، باسان، س�ن�روتان، م�ران، ئ�ن�، موژدە�نان، و3زە ) ل� كۆن�وە پ�او ئازا و ز�رەك�ان ه�بووە ��تاكو ئ�ســـتاش كادر ب� تواناو باش�ان ه�ل� ه�ردووك شۆرش�كاندا و خ�7ك�ك� رەف�ق خۆشو م�واندۆستن و ش�او ه�موو ئ�رك�ك�

شۆرشگ�ر�ن ك� پ��ان بسپ�ردر3ت. ل�وێ روو ب� روو بوون�وە ل�گ�ڵ پادشا ق��ت� با�7��ان دەست پ% دەكات بۆ ماوە چ�ند ش�و رۆژ3ك ش�رەك� در3ژە دەب�ت، تاكو ل� ئ�نجام ل�شكر گاورەكان دەشك�ت وپادشا��ك��ان ل� چ�ا( ش�گ�ور) دەپ�كر3ت، دوا شكان� ل� شكر گاور، ه�ند3ك ل� خ�7ك� ئ�و دۆ�7 كۆچ دەك�ن بۆ ��ك�ك ل� گوندەكان� كوردســـتان�

ئ�ران٠(كارە ســـات�ك� تر ك� ب� س�ر دۆ�7 با�7��ان

هات، هاتن� رووس�كان بوو)ل� ســـا�7 (١٩١٧) كات� رووس�كان هاتن بۆ داگ�ر كردن� با�7كا��ت� و ب�شـــ�ك� ه�رش� روس�كان�ش ب�ر دۆ�7 با�7��ان ك�وتووە، تاكو گوندەكان� (چۆمســـاك، وەسان ) و باسك� (ز3وێ ) رۆ�شتوون ل� باسك� ز3وێ گ�راون�ت�وە و دوو گوند (وەسان، چۆمساك) ب� ت�واو�ان

سوتاندووە و ب� ت�واو خاپور كراوون ه�چ شـــ�ر3ك ل� ن�وان خ�7كـــ� با�7��ان و رووســـ�كان رو�ن�داوە ت�ن8ا ئ�وە ن�ب�ت دوو ك�س دوو ك�س بـــۆ چ�ك �ان بۆ ماڵ ل�م ال ل�وال پ�المار روســـ�كان�ان داوا و ه�ند3ك�ان

ل% كوژراوە.ئ�م جارە ل� شكر داگ�ر ك�ر (عوسمان��كان رو�ان كردە ئ�م ناوچ��� و ب� هاتن�ان،برس��ت� و گرانـــ� و ن�هام�ت� رو ل� خ�7ك� ل� دۆ�7 با�7��ان، زوو7م ستم� عوسمان��كان ل� خ�7ك� ئ�و دۆ�7 تا ل� ئ�نجام� ئ�و گران�� ن�خۆش��ك بfو بۆوە ك� پ�� دەوترا (تاحون ) و خ�7ك�ك� زۆر ب�و ن�خۆش�� بۆ قوربان� ��ك�ك ل� ر�ش سپ��كان باس� هاتن� عوسمان��كان� بۆ كردم و ووتـــ� ئ�گ�ر ما7�ـــك (٣) ت�ن�ك� گ�نم� ه�بوا�� دوان�ان ل% ئ�ستاندو ��ك ت�ن�ك��ان

بۆ خاوەن�ك� ب� ج% دەه�شـــت و زو7م�ك� زۆر�ان ل% كردن.

دۆ�7 با�7��ان، ل� وەرز زســـتاندا ســـ�خت� زستان� ئ�م دۆ�7 ك�م ك�س ئ�توان% خۆ ل% راگرێ، شو3ن�ك� ب�فر گر و س�راپا ئ�م دۆ�7 ت�موو مژ دا ئ�پۆشـــ�ت، با زر�ان ل� ه�چ وەرز3كدا ئـــ�م دۆ�7 ناگر3ت�وە، ب��م ب� هۆبار�ن� ب�فر زۆرو ب�رز چ�ا��كان� ه�وا��ك� ســـارد ت�واو دۆ�7ك� دا ئ�گر3ت و ژ�ان ل�

ناو�دا كار3ك� ئاسان ن�بوو.كو3ستان�كان� ل�وەرز ب�هاردا كوارگ و ر3واس و چ�ند�ن گ�ا ب�هار تر ل% ئ�رو3ت و د�م�ن�ك� دڵ رف�ن و ئاوو ه�وا��ك� سازگار ه���، هۆ سازگار ئاوو ه�وا��ك� دەگ�ر3ت�وە بۆچردار گو3ـــزوو دار م�وە ب�هار و پا�ز و

.چ�ا ب�رزەكان� دەورو ب�رب� در3ژا�� دۆ�7 با�7��ان�ش رووبار3ك� گ�ورەو فرەوان ب� ناو دا بi ئ�كات و ك� پ�ك هات� ئاو رووبارەك� ز�اتر ل� س�ر توان�وە ب�فرزســـتان و ه�ند3ك ســـ�رچاوە ئاو ترە ك� ل� بنـــار ق�ند�ل ه�7دەقو7�ن، خ�7ك� دۆ�7 با�7��ان ل� چ�ند الوە ســـود ل�و رووبارە وەر

ئ�گرن ١- بۆ كشتوكاڵ.

٢- بـــۆ گ�ران� ئاشـــ� ئاو لـــ� ناوچ�ك�دا ك� تاكو چ�ند ســـا7�ك پ�ش ئ�ستا ئاش�كان ب�

ب�ردەوام� ئ�گ�ران.٣- بۆ دروســـت كردن� كارەبا�� كارۆ ما�� و

چ�ند گوند3ك سود ل�و كارەبا�� وەر ئ�گرن.سروشت و جوان� دۆ�7 با�7��ان ب� تا�ب�ت ل� وەرز ب�هاردا تا ب=% سرنج راك�ش و جوان� ل� كو3ستان�كان��وە، چ�ند�ن باغ� شل�رو گو�7 م�ـــالق و گو�7 ب� ناو بانگ� تر ل% ئ�رو3ت، لـــ� وەرز پا�زدا ه�رەوەز بر�ن�وە توتن و وەشاندن� دار گو3ز و بر�ن�وە كورە ه�نگ ل� ب�ن�ان ه�ست ب� خۆش��ك� زۆر ئ�ك� و هـــ�ردەم د7ت كراوە�� و نازان� ســـ��ر چ�

بك� ل� ب�ر جوان� سروشت� ناوچ�ك�ل� كۆم�7�ك شـــو3ن ل� وەرز ب�هاردا ئاو3ك� سپ� ل� ش�وە ب� فر ب� ناو شاخ و دۆ�7كان� د3تـــ� خوارەوە ب��م ل� بـــ�ر ك�م ت�ر خ�م� حكوم�ت و ن�بوون� ك�ســـ� ســـ�رما��دار ل� ناوچ�ك�دا تاكو ئ�ستا سود ل% وەرن�گ�راوەو بكر3ت� شو3ن�ك� گ�شت�ار ك� نمون� ك�م�

ل� جوان� و پاك� ژ�نگ�. وە ل� ناوەراست� ب�هار�شدا خ�7ك� م�ردار بۆ كو3ستان�كان� كۆچ دەكات و ل�وەرگ� ب� ناو بانگ� ه���، ب� هۆ كۆچ كردن� م�ردارەكان بۆ ئ�و دۆ�7 جوان� سروشت تا رادە��ك جوانتر ئ�كات، وە ب�ســـت� ر�ز م�رو ما�ت ل� كات� رۆ�شـــتن د�م�ن�ك� جوان و ســـرنج راك�ش� ه��� ل� ه�مان كاتدا دەنگ� شمشـــا�7 شوان خرەنگ� مۆر و م�رجانـــ� ب�ر جوان��ك� تا�ب�ت� ئ�ب�خش�ت، وە دەب�ت� هۆ ه�رزان� (پ�ن�رو ك�رە و ه�ندێ شـــت� تر�ش ) زۆرئ�و بن�ما�ن� بۆ ئ�و كو3ستانان� كۆچ دەك�ن دان�شتوان� پشدەر، ب�تو3ن، م�نتك، مام ساڵ، سورچ�، ب�رەك���، ب� زۆر ئ�و خ�زانان� ل� (پشدەرو ب�تو3ن ) كۆچ دەك�ن بۆ با�7كا��ت� و دۆ�7 با�7��ان پ��ان دەوتر3ت (ج�لك و م�مك

و پ�ران� رەش� ). دۆ�7 با�7��ان :-

شو3ن�ك� ب� ناو بانگ� بۆ (گو3زو ه�نگ ب� خ�و كردن ) ل� كۆنـــ�وە ب� ه�نگو�ن� خۆما�7 ب� ناو بانگ�، دان�شتوان�ك� خ�7ك�ك� شۆرشگ�رو ماندوو بوون بۆ شۆرش�كان� كورد ك� زۆرب��ان دەســـت كورت بوون چونكـــ� خ�7ك�ك� زۆرو زەو ب�راو ك�م بوو، جگ� ل� دەست كورت� بۆ م�واندار ب� ناو بانگن و م�وان دۆســـتن و

ه�ردەم ح�ز�ان ل� م�واندار بووە.ل� روو، ژن و ژن خواســـتن ژن ب� ژن ن�ر�ت بووە ل� ســـ�ردەم� خۆ ب��م ئ�ستا خ�7ك�

.��ئ�م دۆ�7 خۆ�ان دوور ئ�گرن ل(ش�خ محمداغا) ك� ل� دا�ك بوو گوند وو�ش بووە ��ك�ك بووە ل� ن�وەكان� (مال ش�ر�ف ) ك� كاتـــ� ل� (تورك�ا ) هاتـــوون بۆ ئ�ران و دوا بۆ ع�راق ل� با�7كا��ت� ن�شت�ج% بوون�و دەست��ت�ك��ان دەگ�ر3ت�وە بۆ س�ردەم� (مال شر�ف ) (ش�خ محمد اغا) دەست��ت� ل�وان�وە بۆ ماوەت�وەو پ�او3ك� ه�بو�وو دەست رۆ�شتو بـــوو ل� با�7كا��ت�، خۆ بـــ� كو3خاو ئاغادۆ�7 با�7��ان�ش ئ�زانـــ�، ب��م ه�ند3ك ل� ر�ش سپ� و ك�سا��ت� دۆ�7 با�7��ان ح�ز�ان ن�ئ�كرد دەســـت ل� كارو بار دۆ�7 با�7��ان وەربدات،بۆ�ـــ� ه�ردەم ك�شـــ���ك ل� ن�وان ه�ند3ك ر�ش ســـپ� با�7��ان و ش�خ مح�م�د اغا ) ه�بوو ب��م شت�ك� ب% ر3ز ل� ن�وان�اندا

روو ن�داوە.خ�7ك� دۆ�7 با�7��ان خ�7ك�ك� ب� ه��ك�ل و بـــا� بـــ�رزو ئازا بوون ل� ســـ�ردەم� خۆزۆرب��ان چاو�ان رەش بووە ك�س� ز�رەك و ل� خۆ بردوو�ان زۆربوو بۆ�� تاكو ئ�ستاش ك�س� ز�رەك و شۆرشگ�ر�ان زۆرەو ه�ردەم خۆ�ان ب�

پ�ش�نگ� شۆرش�كان زان��ووە. نو3ژو رۆژو گرتـــن كار3ك� ب�ردەوام� خ�7ك�

ئ�م دۆ�7 بووە خ�7ك�ك� د�ندارو د�ن پ�رست بوون ه�موو كات ح�ز�ان ل� نو3ژوو رۆژ گرتن بووە.بۆ خزم�ت كردن� مزگ�وت سا�ن� ه�موو خ�7ك� گوند بۆ ه�نان� دار سوتان ل� مزگ�وت بۆ وەرز زستان ب� ه�رەوەز ئ�كرا و ز�اتر ل� (١٠٠) بار دار�ان دەه�نا و چ�ند ر�ش سپ��ك ك� ئ�و كات پ��ان ئ�وت (مج�وەر) بۆ خزم�ت كردن� ما�7 خوا ب� خۆ ب�خش خۆ�ان ئامادە ئ�كرد خزم�ت� مزگ�وت�ان ئ�كرد ل� كات� م�ال بانگ دان� ب��ان� گرف� سۆپا دارو ك�شان� س�ب�ل� مج�وەرەكان د�م�ن�ك� جوان� ل� خۆ ئ�گرت، ئ�ســـتا ب�و ه�موو پ�شك�وتن� زۆرە،

ح�سود ب�و س�ردەم ئ�ب��ن. زوو ه�ستان� كابان ل� ب�رەب��ان ئ�وەندە ل� س�ر بنوس� كۆتا�� نا��ت ل� جوان� كابان و سروشت� ب��ان ل� ئ�نجام چ�ند شت�ك ت�ك��و دەبوو دەبوە هۆ جوان� سروشـــت ل� ب��اندا ��ك�ك ل�و جوان�� ئـــ�وە بوو ئاگر كردن�وەكابان بۆ ل�نان� چ�شـــت و چـــا ب��ان� بۆ

.خ�زان�ك�دووەم دۆش�ن� مانگاو كو�ندن� ش�ر ل� ب�رە ب��اندا جوان��ك� تا�ب�ت� خۆ ه��� ل� داب و

ن�ر�ت� كۆن�كان� كوردەوار�دا.ســـ% ��م : دەركردن� ما�ت و ل�خور�ن� تاكو

ت�سل�م كردن� ب� (گاوان) گوند. گاوان ك�س�ك بوو ب� ر3ك�وتن�ك ل�گ�ڵ خ�7ك� ئاوا�� رۆژان� دەبووە گاوان و ه�رك�ســـ�و ل� نۆرە خۆ ئ�بوا�� خواردن� ب��ان� و ن�وەرۆ و ئ�وارە بۆ گاوان داب�ن بكات و ل� س�رە مانگدا ك�م�ك پارە پ% ئ�درا و سا�ن�ش دەست�ك جل� كورد بۆ ئ�دوورا ل� س�ر حساب� گوند.

خ�7ك� دۆ�7 با�7��ـــان خ�7ك�ك� ب� وەفاو ب� ئ�م�كن بۆ دۆســـتا��ت� كردن، ح�ز�ان ل� خ�ان�ت كـــردن ن�� ل�گ�ڵ دۆســـت� خۆ�ان، خ�7ك�ك� ســـادە و ســـاكارن م�ژوو در3ژ

شۆرش�كان�ش شا��د ئ�و راست��ن٠دۆ�7 با�7��ان كو3ستان�كان� ل� وەرز ب�هاردا بۆ درو3ن�( گ�اگ�ن�م�و چ�ورو ) ه�رك�س� و پاوان� خۆ د�ار بوو ك�س ل� پاوان� ك�ســـ� ن�ئـــ�دور.، چونك� زۆرب��ان بـــ� ئاژە7دارخ�ر�ك بوون�و ما7ـــ� ت�دا ن�بووە ئ�گ�ر ه�ر ك�ســـ�ك چ�ند ســـ�ر (ح��ـــوان و مانگا )ه�بوا��، ئ�بوا�� بۆ وەرز زستان ب� ت�واوتفاق� ئاژە�7كان�ان داب�ـــن بك�ن، چونك� ل� پا�ز3ك� زوو تا دوو مانگ ل� ب�هار ئ�رۆ�شت ل� ب�ر بار�ن� ب�فر زۆر مجال� ئ�وە�ان ن�بوو ل�

دەرەوە م�رو ما�ت�ان بل�وەر3نن. مازوو چن�ـــن رۆژو كات� خۆ د�ار بووە و ل� ��ك رۆژدا دەست كراوە ب� چن�ن� مازوو، ك�س

بۆ ن�بووە جگ� ل�و رۆژە مازوو بچن�ت.ل� كات� ژن گواســـتن�وە لـــ� زۆرب� خ�7ك� دۆ�7ك� ئ�گ�ردرا��وە بۆ ب�شـــدار كردن� ل�و ئاه�نگ� گواســـتن�وە ژن ب� ســـوار وو�خ بـــووەو ل� دوا بـــووك خ�7ك�كـــ� زۆر ر3ز ئ�بوون، تاكو گ��شتن� بوك بۆ،ما�7 زاوا چ�ند ��ك�س�ك گۆران��ك� فۆلكلۆر�ان ئ�وت ك� پئ�واتر (م�تار3ز) رۆژ3ك� زۆر خۆش ئ�بوو ئ�و ��رۆژە، ل� ب��ان� تاكو بانگ� (م�غر�ب) شاو رەشـــب��7ك ئ�گ�راو گۆران� ب�ژ باش� ل% بووە ��ك ئ� ووت و ��ك�ك� تر ئ��گ�را��وە نان خواردن بۆ ن�وەرۆ ل� س�ر ما�7 زاوا بووە و چ�ند ســـ�ر ح��وان�ك�ان س�ر ئ�بر و بۆ ن�وەرۆ و چ�ند كابان�ك د�ار ئ�كرا بۆ ل�نان� خواردن� ن�ـــوەرۆ و ب� چ�ند ن�وع�ك خواردن

ئامادە ئ�كرا٠بژ3و ژ�ان� خ�7ك� ناوچ�ك� ل� س�ر كشتوكاڵ و ئاژە7ـــدار و ه�نگ ب� خ�و كردن و گو3ز و رەز د3م بووە، زۆر�شـــ�ان ب� توتن كردن�وە خ�ر�ك بوون� و توتن� ب�ش�ما ب� ناو بانگ�

ه�بووە٠

ه�ر ل� ب�ر ئ�و داب و ن�ر�ت� جوانان� بووە دۆ�7 با�7��ان گرنگ� و پ�گ� تا�ب�ت� خۆ ه�بوو بۆ شۆرش�كان� كورد و ل� س�رەتا�� دروست ناوچ�ك� ل� iچ بوون� ه�ر شۆرش�ك، ب� هۆروو (تۆبۆگراف�) شاخاو���وە ك� ناوچ���ك� ��كجار س�خت� وشۆرش�كان توان�ان سود3ك� زۆر لـــ% بب�ن ل� رۆژە ســـ�خت�كاندا دوژمن ك�م ئ��توان� شو3ن و ح�شارگ� پ�شم�رگ� ،��بدۆز3تـــ�وە شـــو3ن� حاســـ�� زۆر ت�داوە ل� ه�مان كاتدا بـــ� ب�ردەوام� بۆخزم�ت� شـــۆرش در3خ�ان ن�كردووە، بۆ�ـــ� ب�ردەوام دۆ7ـــ� با�7��ان ك�وتۆت� ب�ر رەحم�ت� تۆپ و فرۆك� ج�نگ� دوژمن و خ�7ك�ك� زۆر ل% بۆت� قوربان� و گوند ت�دا ن�� چ�ند جار3ك كاول و و3ران ن�كراب�ت، ل� ســـ�رەتا دروست بوون� شۆرشـــ� ئ��لوول بنك�و بارەگاك� ل� ��ك�ـــك ل� گوندەكان� دۆ�7 با�7��ان دانرا ك� پ�� دەگوتر3ت گوند (د�لمان ) ســـ�راپاخ�7ك�ك� خۆ ب� خزم�تكار شۆرشـــ�ك� ئ�زان� تاكو نســـكۆ) رۆژ3ك ل� رۆژان خ�7ك�

دۆ�7 با�7��ان خ�ان�ت�ك�ان ل� دژئ�و شۆرشـــ� ن�كردوو ب� جـــل و ب�رگ و نان و ئاو خۆ�ان بـــ� چ�ند تف�نگ�ك� ژەنگاوروو ب�روو ه�ز3ك دەوەســـتان�وە ك� خاوەن� ت�كن�لۆژ�ا��كـــ� پ�شـــك�وتوو ســـ�ربازســـ�ردەم� خۆ بوو، دە�ان جار د83ات�كان�

بۆردومان و و3ران كران ل� س�ر ئ�م شۆرش�٠دوا ن�مانـــ� شۆرشـــ� ئ��لول و دروســـت بونـــ�وە شۆرشـــ� نـــوێ گ�ل�ك�مان ب� راب�را��ت� (٠ن٠ك) دوو بارە ��ك�م م�فرەزە

ل�دۆ�7 با�7��ان س�ر ه�7دا��وە.بـــۆ جار3ك� تر ل� ســـ�ر د7ســـۆز خ�7ك� ناوچ�ك� بۆ شـــۆرش و كوردا��ت� خ�7ك�ك�ك�وتـــ�وە ژ3ر رەحم�ت� بۆردوومـــان و و3ران كردن�وە ل� ال��ن رژ3م� ب�عس�وە، ك� ت�نان�ت خۆراك و ئاو ل� خ�7ك� ح�رام كردبوو، وال�8ات دۆ�7 س�ر ش�خان و گوندەكان� چۆم�و زەنگ�7�ن ) بون� بنك�و بارەگا س�ر كردا��ت� و م�كت�ب� س�اس� شۆرش� نوێ ك� ه�ڤاڵ( مام ج�الل) ئ�توان�ت ئ�و شا��د��مان بۆ بدات بۆ�� ه�رزوو دوژمن ك�وت� پالن� ه�رش�ك� ب�ر بfو بۆ دۆ�7 با�7��ان ل� (با�ناوان )ب� ه�ز3ك� زۆرو ب� پا7پشت� فرۆك� ج�نگ�، ب��م زۆرج��ش و فرۆك� ج�نگ� دووژمن ن��توان� ل� وورە ه�ز پ�شم�رگ� و خ�7ك� ناوچ�ك� ك�م بكات�وە،ك� پ�شم�رگ�و ج�ماوە دۆ�7 با�7��ان +وە7زە +گوند ســـۆرەبان ) دەور ب�رچاو�ان ب�ن� ل� شكاندن� ه�ز دووژمن ل�و ش�رەدا، بـــۆ جار دووەم و چ�ند رۆژ3ك دواتر دووبارە ه�رش� دوژمن ل� دوو قۆ�7وە بۆ س�ر سنوردۆ�7 با�7��ان دەست� پ�كردەوە و دوا تۆپ باران كردن�ك� ســـ�خت� چ�ا س�رك�ش�كان� گاب�ر3ز + شـــ�خ ناســـرو دەورو ب�ر دوژمن ه�رش� پ�ادە دەست پ�كرد ئ�م جارەش�ان چۆك�ان ب� دووژمن داو دە�ان الش� ئ�فس�رو س�رباز رژ3م ل� م��دان� ش�رگ� ب� ج% مان و چ�ك و ت�ق�م�ن��ك� زۆر�ش دەست ك�وت� پ�شم�رگ�و ج�ماوەر ناوچ�ك� بوو٠ بۆ جارس% ��م دوژمن ب� پالن�ك� نو3تروو ج��ش�ك� زۆرو فرۆك� ج�نگ� ل� دوو قۆ�7وە ك�وت�وە ه�رش كردن بۆ س�ر دۆ�7 با�7��ان ب� ن�ازل� ناو بردن� م�فرەزە س�رەتا���كان� شۆرش� نوێ بۆ ه�تا ه�تا�� ل� ب�رە ب��ان�ك� س�خت� ب�فروو باران و ز3ق�تدا شـــ�رەك� ل� ه�ردووك قۆ�7ك� دەســـت� پ�كرد، كـــ� قۆ�7 ��ك�م ل� زنج�رە چ�ا ش�خ ناسر + گاب�ر3ز، قۆ�7 دووەم لـــ� زنج�رە چ�ا ك��7ك� با�7��ان و شـــ�وو رۆژ3كـــ� خا�اند و چ�ند�ن ك�ل�ك� دووژمن ل� م��دان� ش�رەك� ب� ج% مان، ب��م ئ�مجارە�ان ل� ب�ردر3ژ خا��ن� ش�رەك�و ن�مان� ت�ق�م�ن�

پ�و�ست، ه�ز پ�شم�رگ� پاش�كش� كردوو دوژمـــن تـــ�واو گوندەكان� دۆ7ـــ� با�7��ان ك�وت� دەســـت� رژ3م.ك� ناشكر3ت ل�و ش�رەدا قارەمان�ت� خ�7ك� گوندەكان� (ئ�نزە +ل�وژەو گوندەكان� تر ئ�و دۆ�7 قارەمان� ل� �اد بك��ن

ك� دەور3ك� ب�رچاو�ان ه�بوو ل�و ش�رەدا.رژ3م ل� ترســـ� د7ســـۆز خ�7ك� ناوچ�ك� بۆ شۆرشـــ� نـــوێ ب�ر ل�وە كـــردەوە ك�ل� ســـا�7 (١٩٧٧) دا دۆ�7 با�7��ان ب� ت�واوگوندەكان�ـــ�وە داب�ز3ن�ـــت و و3رانـــ� بكات و خ�7ك�كـــ� دابـــ�ش كرد ب� ســـ�ر چ�ند ئۆردوگا��ك� زۆرەمل% كـــ� پ�ك هاتبوون ل� كۆم�7گاكان� (پ�رز�ن +شـــاو3س +چوارقورن� +ب�ستۆرە) و خ�7ك�ك� زۆر�ش ل� ناوچ�كان� (ق�سرێ و گوندەكان� ) دەورو ب�ر ن�شت�ج% بوون بۆ ئ�وە ل� نز�ك�وە ئاگادار شۆرش و كوردا��ت� بن، دوا ن�مان� گوندەكان� دۆ�7 با�7��ان خ�7ك� ق�سرێ ك� دان�شتووان� پ�ك هاتبـــوون ل� گوندەكان� (با�7��ـــان + وە7زە +وو�ش+ چ�ند گوند3ك� تـــر، ه�رزوو ب�ر�ان ل�وە كردەوە ك� ر3كخراو3ك بۆ پا7پشت� شۆرش دروست بك�ن، ب� ناو ر3كخراو خا�7 ش8اب ك� ب� س�رپ�رشت� ب�ر3زان (فق% محمد ماخۆ بزن و +س�د محمود + محمود ش�رب�گ + م�ن� ��كامال + مست�فا احمد سل�مان+ رەم�زان كۆ�ل�+ رحمـــن حمد عـــو� + هـــاورێ باپ�ر+ احمد ك�شخ�+ كاك�م�ن� حاج� كو3خا+ش�ه�د ع�ل� عوم�ر اسماع�ل و+ س�رباز وە7ز+رحمن م�ن� حمد +حاج� مولـــود ق��ت% +مراد احمدرســـو + عو� كو3خا م�ن� +س�باح ابراه�م دەرو3ش و احمد شـــ�خ� )و چ�ند ك�ســـ�ك� ��د7سۆز تر ك� ناو ه�موو�انم ل� �اد ن�� بۆداوا ل�بوردان�ان ل% دەك�م ك� ئ�و ر3كخراوە بووە پا7پشـــت�ك� ب� ه�ز بۆ شۆرشـــ� نوێ، ك� ب�ر3ز (نۆش�روان مست�فا ) ل� كت�ب�ك�خۆ لـــ� ك�نار دانوب�وە بۆ خر ن�و زەنگ ) نوســـ�و��ت� ��ك�م چادر ك� پ�شك�ش ب� ه�زەك� ئ�م� كرا كۆم�ت� ق�سرێ بوو، ك� ئ�توانم ب=�م ب� ق�د چ�ند م�7ب�ند3ك� ئ�ستا سود�ان بۆ ��ك�ت� و كوردا��ت� ه�بوو ل� رووگ��اندن� خۆراك و زان�ار و چ�ك و ت�ق�م�ن� پ�و�ست بۆ شۆرش، ئ�گ�ر پ�ناس���ك� ئ�و ر3كخراوە بك�م پ�� دە7�م شۆرش� پا7پشت�

بۆ شۆرش� نوێ.دوا گ�رسان�وە�ان چ�ند�ن ك�س ب� ما�7وە ب� قاچاغ� خۆ�ان گ��اندەوە بۆ گوندەكان� دۆ�7 با�7��ـــان و ل�وێ ه�ند3ك وەك پ�شـــم�رگ�و ه�ند3ك� تر وەك ه�ز پشـــتگ�ر شـــۆرش ســـود زۆر ل% وەرگرتن ه�ردەم بار�ان ل� س�ر پشت� وو�خ بوو بۆ شۆرش و كوردا��ت� ك� ل� زۆرب� روو ب� رووبون�كاندا ســـ�نگ�ره�ز پشـــتگ�ر س�نگ�ر3ك� پۆ��ن بووە بۆ

لوت شكاندن� دوژمن. ل� ئ�نجام� شۆرش� در3ژ خا��ن�كان و ماندوو بوون� خ�7ك� د7سۆز ئ�و ناوچ��� سوتان و ،��و3ران كردن� دە�ان گوندو د83ات� ئ�و ناوچ�شـــ�ه�د3ك� زۆر ك� ماڵ ن�� ش�ه�د3ك� ت�دا ن�ب�ت ماڵ ن�� ن�سوتاب�ت ماڵ ن�� دەرب�دەر

ن�كراب�ت. بۆ�� ه�ند3ك جار ل� س�ركردە دوو حزب�ك� زۆر جار گو3بســـ� ئ�وە دەب�ن ك� ب� النك�دوو شـــۆرش ناو دەب�ن، ب��م كام ب�شـــك� ب�شـــك���ك� و3ران لـــ� روو ( ئاوەدان� + ر3گاو بان + خو3ندنگا+ ن�خۆشـــخان�+ شو3ن�

گ�شت�ار +ئاو ئاوەرۆ + كارەبا + مزگ�وت).

دۆ� با����ان و گرنگ بۆ شۆڕش�كان كورد

ف��س�ڵ چاوش�ن

Page 20: Badrxan 87

ك�لچ�ر2ب�وكراوە�ك� رووناكب�ر�� گشت�� لگڵ بدرخان دەردەچ�

ستاف� كلچر� بدرخان:ع�بدول�ەحمان م�عروف، س�عدول� نوور ، ج�وه�ر ش�خان�

ب هاوكار� راو"ژكار� رووناكب�ر�� دەزگا� چاپ و ب�وكردنوە� بدرخان:د.ه!مداد حوس�ن

ژمارە ٢١-٨٧، پ-نج شمم �٢٠٠٧/١١/٢٢ زا��ن�

نازانم لكو�وە باس� كسان�ك دەست نازانم لكو�وە باس� كسان�ك دەست پ�بكم ك ژ�ان� رۆژان�ان بشـــ�ك� پ�بكم ك ژ�ان� رۆژان�ان بشـــ�ك� گر�نگ و ز�ندوو# م�ژوو# هاوچرخ� گر�نگ و ز�ندوو# م�ژوو# هاوچرخ� كورد# پ�كدەه�ن�ت، ب- ئوە# كس كورد# پ�كدەه�ن�ت، ب- ئوە# كس پ�1ان بزان�ت.. زۆرن ئوان# كاردەكن پ�1ان بزان�ت.. زۆرن ئوان# كاردەكن و كمتر باس� خۆ�ان دەكن.. ش�رزاد و كمتر باس� خۆ�ان دەكن.. ش�رزاد ه�نـــ� چ وەكو دۆســـت�ك� نز�كم،چ ه�نـــ� چ وەكو دۆســـت�ك� نز�كم،چ وەكو هاوشار�1ك� تژ# ل جموجۆل� وەكو هاوشار�1ك� تژ# ل جموجۆل� لگرەكـــ� ســـ�داوە# لگرەكـــ� ســـ�داوە# رۆشـــنب1ر# رۆشـــنب1ر# هـــژار نشـــ1ن� هول�ـــر لمندا18وە هـــژار نشـــ1ن� هول�ـــر لمندا18وە دەست بگشـــت� ئاوارە�� بۆ ناوچ دەست بگشـــت� ئاوارە�� بۆ ناوچ عرەبنشـــ1نكان ع�راق دەكات، د�ارە عرەبنشـــ1نكان ع�راق دەكات، د�ارە ئم�ـــان بئارەزوو# خـــۆ# نبووە.. ئم�ـــان بئارەزوو# خـــۆ# نبووە.. دواتر لن�و شۆڕشـــ� ئ�لول و ل ن�و دواتر لن�و شۆڕشـــ� ئ�لول و ل ن�و شارو لن�و جۆشـــ� و ناخۆش11كان� شارو لن�و جۆشـــ� و ناخۆش11كان� هول�ردا گـــورە دەب�ت.. ئ�ســـتا له هول�ردا گـــورە دەب�ت.. ئ�ســـتا له ســـو�د ن1شـــتج�1ه و ت�دەكۆش�ت و ســـو�د ن1شـــتج�1ه و ت�دەكۆش�ت و دە نووس�ت... وەكو ل�ش� دەپرس1ن ب دە نووس�ت... وەكو ل�ش� دەپرس1ن ب درەنگوە دەســـت� بنووس1ن كردووە، درەنگوە دەســـت� بنووس1ن كردووە، وەل- زۆر دەنووســـ�ت و وەردەگ�ر�ت.. وەل- زۆر دەنووســـ�ت و وەردەگ�ر�ت.. ل�رەوە هند�ك ل دون1ا# ش�رزاد ه�ن� ل�رەوە هند�ك ل دون1ا# ش�رزاد ه�ن� نز�ك دەكو�نوە.. داخكم د�ادەكان نز�ك دەكو�نوە.. داخكم د�ادەكان لـــ پشـــت� ك1شـــوەرەكانوە ئنجام لـــ پشـــت� ك1شـــوەرەكانوە ئنجام دراون.. بۆ�شـــ گل�ك شت� خۆش و دراون.. بۆ�شـــ گل�ك شت� خۆش و بســـرهات� گر�نگ هن دەبوا� ل�رە بســـرهات� گر�نگ هن دەبوا� ل�رە پرســـ1ار�ان لمر بك�ن.. ب ه1وا# پرســـ1ار�ان لمر بك�ن.. ب ه1وا# در�ژە پ�دان� ه8دانوە# ئو الپران# در�ژە پ�دان� ه8دانوە# ئو الپران# ه�شـــتا لن�و ب1رەوەر# ز�ندووەكاندا ه�شـــتا لن�و ب1رەوەر# ز�ندووەكاندا

دەژ�ن.دەژ�ن.ش�رزاد ه�ن�:ش�رزاد ه�ن�: نورۆز# دارەتوو پ�مان نو�كردنوەو �ك�ت� و ئاپوورەو هونرو

موس1قا# جماوەر�� بوو ش�رزاد ه�ن�:ش�رزاد ه�ن�: دەكرێ ك�تبكان� ئو چاپخان ب �كم بKوكراوە# ف1كر# و

رۆشنب1ر# ناو شار وەسف بكر�ت.ش�رزاد ه�ن�:ش�رزاد ه�ن�: كرمانج و شارستان دوو

دۆست و دوو دوژمن بوونش�رزاد ه�ن�:ش�رزاد ه�ن�: بۆ خۆم دەژ�م و خم1ش

ل همووان دەخۆم.شـــ�رزاد ه�ن�:شـــ�رزاد ه�ن�: ســـو�د بهشت بۆ

كسان� ئ1ماندار دروستكراوەش�رزاد ه�ن�:ش�رزاد ه�ن�: من ب تن1ا ١٢ ژمارە# ٨ الپرە�� رۆژنام# هول�رم ب پارە# ســـندووق� شـــارەوان� هول�ر چاپ و بKوكردەوە، زۆرب# خۆم دەمنووســـ�،

همووم ب خۆم پاكنووس دەكردەوە،شـــ�رزاد ه�ن�:شـــ�رزاد ه�ن�: ك�ش# رۆژنامگر#

كورد# ئوە� خو�نر# ن� �غاز# حســـ ن: شـــ�رزاد ه�ن� چۆن دەســـت� بخو�ندن كردو جتۆ خول1ا#

خو�ندنوەو كت�ب و نووس1ن بوو؟شـــ�رزاد ه�ن�:شـــ�رزاد ه�ن�: لبر ئوە# ل پۆل� س- سرەتا�� چوو�ن خواروو# ع�راق، لو�- ب عرەب1مان خو�ندو ب عرەب� ف�ر# گم# منا8� بوو�ن، ب عرەب� شـــ1نمان بۆ حسن و حس1ن و عباس و مسلم و.. گ�Zاوە، لگڵ ئازاد# برام ل دەرەوە ب عرەب� قسمان كردووە، بۆ� ك هات1نوە عرەب�ك� تواوبوو�ن. ك هات1نوە رەوش� هول�ر وەك سرەتا# ش�ســـتكان نبوو، رەوش� س1اس� و ئ1دار# هول�ر زۆر گۆڕابوو، ب ڕاســـت� جالل11كان رەوشـــ�ك� تر�ـــان لناو شارەك دروستكردبوو، گۆران� كورد# و تابلۆ# نووســـ1ن� پ�ـــش دوكانكان و ناو# مكتبـــكان و زۆر ال�ن� تر، كـــ پ�مان� ١١ # ئازار�ـــش مۆركراو پ�شـــمرگ هاتنوەو ســـوار# لۆر# خۆش� و دروشم و شا�1 بردەوامكان بوو�ن، هستم كرد كورد�1كمان خراپ زۆر خراپ، بۆ� كۆششم كرد تا من1ش بتوانم ب كورد# بنووسم و بخو�نموە. ئگرچـــ� خو�ندن بووە كورد#، ب\م ئ�مـــ# نگرتوە، وانـــ كورد�1ك# هفتـــ# دووجار�ش ل خشـــتكدا هبوو، ب\م مامۆستاكمان كورد# باش

نبوو، ئو خول# ل ئدەب1ات� كورد# دەرچووبوون كسان�ك بوو�ن بناچار# چووبوونـــ ئو لقـــ# ئـــاداب، وەك دەرچووان� پاش ١١ # ئازار نبوون، وات ل مكتب نكرا كورد�1كم باش ب�ت، بۆ� �كم گۆڤار# برا��تم ك نرخك# ل درهم�ك كمتربوو كZ#، �كم د�وان� پ1رەم1رد هات كت�بخانك# دواناوەند# ســـ�داوە من وەرمگرت و خو�ندموە،

زۆرم خو�ندەوە. ئـــو رۆژانش رەوشـــك هســـت� كوردانو كـــورد# بـــوون، دوا�1ش ل �ك�تـــ� قوتاب1انـــ� كوردســـتان ل كارمكرد، كـــوران، ئامادە�� هول�ر# ئو�ش پ�و�ســـت� خو�ندنوە# شت كورد�1كان بوو، رۆژان التاخ� و برا�ت� و گۆڤارەكان� دەنگ� مامۆســـتاو ژ�ن و هـــاوكار# و كۆن گۆڤارەكان� رزگار�ش مابوون، ئوە سرەتا# زەوق و ش�دا��

خو�ندنوەمان بوو.غاز# حسن:غاز# حسن: وەكو ئوە# من دەزانم تۆ لتمن�ك� درەنگ دەستت بنووس1ن

كرد، ئوە جۆن وا ر�ككوت؟شـــ�رزاد ه�نـــ�:شـــ�رزاد ه�نـــ�: من ل ســـرەتا# هشتاكان، بدروست� ل شوبات� ١٩٨١ رۆمان� بسرهات� دەر�اوان�ك� خنكاو# مارك1ـــزم وەرگ1راوەت كـــورد#، ك ل ســـا8� ٢٠٠٠ وەك نام1لك ل دەزگا# ســـردەم بKوكرا�وە. ئـــو دەمانش بـــوار# بKوكردنوە كم بـــوو، ئوە#

هشبوو هاندەر نبوون. غاز# حسن:غاز# حسن: هول�ر بقد كۆن11ك# تپوتۆز# پشتگوێ خستن كوشتو�ت�، پ�كbاتكش� هم تب1عت، تۆ چۆن لن�وان كۆن� هول�رو گشســـندن�

هول�ر شارستان� ئم شارە دەنۆر#؟شـــ�رزاد ه�ن�:شـــ�رزاد ه�ن�: پ�شكوتن و فاكترو هۆكارەكان� ئو مســـل� پ�وەند# ب رەوشـــ� كۆن� م�ژوو�1ـــوە ه�، لســـردەم� حكوم� ئتاب1ك1كانوە ماوەتـــوە، دوور# ئ1مارەت� ســـۆران و بابـــان و نز�ك� ل موســـل� بنك# نتوە�ـــ� عرەبـــ� و نهاتنـــوە# رووناكب1رانـــ� ناوچك ل تورك1ا پاش و چند�ن عوســـمان1كان رووخانـــ� هۆكار# تر لدوا# ئو مسل�، ب\م الپرە# تر# ئو شـــارە كۆن1ك# و دەشت ب پ1تك# و نز�ك� ل عرەب� ع1راق� و ســـور�ا و تورك1ا و ل ه�ل� بازرگان� ئ�رانوە، هموو فاكترن ئو شارە زۆر زۆرتر گش بكات، براست�

گشكردن� ئ1مرۆ با�خدارە، ئوە# لو سردەم دەخو�ندر�توەو ئـــو پ�شـــبكو�ت ج�ـــگا# دەم1ن�ـــت و جـــوان و باش

دەنووسر�توە. غاز# حسن:غاز# حسن: ســـردەم� مندا18تان وابزنم بشـــ�ك� زۆر# لگرەكه كۆن و خۆشـــككان� هول�ر بسربردووە بتا�بت1ش ســـ�داوە.. ئـــم ژ�ان چ ئ�وە وب1رەوەر�1كـــ� ال# للـــزەت

دروست كردووە؟ شـــ�رزاد ه�ن�:شـــ�رزاد ه�ن�: گڕەك� ســـ�داوە، ئگرچـــ� ئ�مـــ زوو دووركوت1نوە، �كم رۆژ# چوون مكتبم باوكم من� ب پاسك1ل بردە مكتب زۆر د8م خۆش بوو، دەوامكمان ب�ان� و ئ�واران بوون ك هاتموە ژنان و پ1اوان لسر دا�كم كۆببنوەو وت1ان باوكت گ1راوەو نقل� ناو عرەب1ان� دەكن، ١٣ مانگ باوكم نهاتوە، كـــ هاتوەش ئ�م چوو�ن شام1و د�وان1و غماس و.. بۆ� كمم خۆشـــ� د�1وە، ب\م ئـــوە# ل ب1رم ماوە، ئو گڕەك �ك دوو كس نام# هموو گڕەك�ـــان دەخو�ندەوە، �ك دوكان بووزو شـــكرو دەرمان و روون و

ماست و... همووان� ب قرد و ب حازر دەفرۆشـــت، ب كۆ\نك# ئ�م �ك شـــ�رە# ئاو هبوو، بش� همووان� دەكرد، لو گڕەكدا ك1ژو كوڕ نبوو، لـــو گڕەكـــ ما8كان لبـــر ئوە# خواردن1ـــان بۆ�ك دەبرد، بۆ� دەكرێ ب1�fن ب�كوەو لسر �ك سفرە نان

خوراوە. زۆر مناڵ دەمـــرد نماندەزان� هژار# و نزان1ن� ل پشـــتوە� نك شوەو دەستوەشاندن و مانگگرتن و ترس، لو رەنجدەربوون، كر�كارو هموو گڕەك گڕەك�ـــك تـــواو ژنان رەشـــپۆش و خمباربـــون، پ1اوان ماندوو و دەســـت ق8شـــت� و چۆك بر�نداربـــوون. لو گڕەك دوو ســـ- ماڵ كارەبا# هبوو، هموو ب�كوە بد�ـــار �ك راد�و# هوال ب1ستن و دەنگ� ئ1سرائ1ل و پك� ئ�ـــران و �ر�ڤان و چ1رۆك� شـــوان� راد�و# كورد# ئ�ران و پاشان1ش بد�ار

راد�و# سرەوە(شاخ) دادەن1شت1ن. لـــو گڕەكـــ م�وان� �ك�ـــك بوا# هموو�ان دەپرس�، ئو گڕەك الن# پ�شـــمرگو كوردا�ت� بووە، هرگ1ز پ1اوان� دەســـت\ت� ل- ه8نكوتووە تا ئ1دارە# كورد# دانمزرا، ل �كم كاب1ن# حكومت� هر�م ســـ- چوار

وەز�ر# س�داوە�� ت�دابوو. غاز# حســـن:غاز# حســـن: گنج�ت� لهول�ر چ

ب1رەوەر�1ك� ال دروست كردوون؟شـــ�رزاد ه�ن�:شـــ�رزاد ه�ن�: لو شارە زوو بووكلو توال�ت و خنافس و شروال� شووش�� و و�نگرتـــن و چوون كۆڕ# ئدەب� و پش�وو رەنجبرمان ناس�، لو شارەوە چوونـــ ناو شۆرشـــ� ئ�لولـــ� و زۆر گڕا�1ن، لو شارەوە ل بن ش1شكان� ئۆرزد# بۆ تماشا# ك1ژان راوەستا�1ن، لو شـــارەوە ئ�واران دوو ســـ- جار ل چـــواردەورە# ق\تا دەســـوورا�نوەو زۆرمـــان باس دەكرد، هـــوال و كت�ب دەگۆر�1ـــوە، نوكتمـــان و زەوق و بـــ تا�بت� هاو�نان، هر كســـو ل شار�ك� ئو والتوە دەگرا�وە، ئ�م ل ئامادە�� بوو�ن، خو�ندكار# هموو كول1ژەكان� ع1راقمان دەناســـ�، ئ�م مناڵ بوو�ن گورەمان زۆر ناس�، ئ�م تازە بوو�ن زۆرمان ب1ن�، ئ�م پاك بوو�ن زۆر كارەساتمان ب1ن�، ئ�م كم بوو�ن ب زۆر# ب�كوە پـــاش ١١# ئازار# ١٩٧٤ دەرچوو�نوە دەرەوە. زۆرمان لو شۆرش ب باش و ب خراپوە ف�ربوو�ن، ئ�مـــ ل�ـــك گڕەك� هژارنشـــ1ن� س�داوە بوو�ن كوڕان� ئفند# شۆرش و كان� و رووناك� و ئازاد�مان ناس�، لو شارەدا دەمانزان� لسر شار# كركووك شڕ دەب�توە، دەمانزان� حزب� ش1وع� لگڵ بعسا ناگات ه1چ و ڕەنجك# ب ف1رۆ دەچ�ت، دەمانزان� ئوە# خو�ندن تواو نكات كام1ـــل ناب�ت، دەمانزان� خۆشو�ست� سرەتاو بناخ# خۆش و

كامران� ژ�ان. غاز# حسن:غاز# حسن: س1نماو تلڤ1ز�ۆن ال# تۆ بوونت دوو ئام�رو كرەست# ج�� با�خ.. ئگر لب1رت ب�ت ب ش�وە�ك� گرۆكان ســـردەمان�ك پروپاگندە بۆ فل1م� ســـ1نماكان� هول�ر دەكرا، تۆ ه1چ ب1رەوەر# و�ادگار�1كت لمبارەوە

ه� ل�رە باس� بك�ن؟ش�رزاد ه�ن�:ش�رزاد ه�ن�: ئوە دەمان وش# ر�كالم و س1است� ر�كالم و برنام# ر�كالم نبوو، ب\م ر�كالم هبوو، ف1لمكان� س1نماكان� س1روان و جوند�ان و سف1ن و حمراو سالحد�ن ر�كالم� زۆر# بۆ دەكرا، ئف1ش� جوان� بۆ بKودەكرا�وە، پ1او�ك� چوارشان# مچك ئستوور# دەنگ گـــورە# چاوزەق� ب- شـــرم، ژ�رەوە# پارچ دار�ك� بار�ك� تابلۆ�ك� چوارگۆشـــ# گورە# ف1لمك# لناو شـــارا دەگ�را، لناو گ1رفان گورەك# دەردەه�ناو ئف1شكان1ش� شرەوا8�

دابش� دەكرد، س1نما پ1رۆزبوو، ئگر ئ1مـــZۆ ال# ئوروپ1ـــكان و والتانـــ� پ�شكوتوو پ1رۆزە، ئوە ل پنجاكان، ل ش�ستكان و سرەتا# حفتاكانوە ل ال# ئ�مش پ1رۆزبوو، گورەو گچكو ژن و ك1ژوو خ�زان وردو درشت دەچوون س1نما، ســـ1نما بش�ك� ژ�ان� رۆژانو

تواوكر# ئرك� و رۆژان بوون. غـــاز# حســـن:غـــاز# حســـن: رۆژەكانـــ� جژن لهول�ر تا�بتمند# ه�ه، رۆژان� بن ل�لوكان.. گۆڕستانكان لرۆژ# جژن چشن كرنڤال�ك� هبوو.. خر�ك بناو شارساتن� بوونوە ئم بها��ان نام�ن�ـــت.. دەتوانـــ� هنـــدەك لم روداوانمـــان بۆ باس بك�ت ك ال�ن� ككچرو ژ�ان� كوردەوار# دەگ�Zنوە؟

شـــ�رزاد ه�ن�:شـــ�رزاد ه�ن�: لبرئـــوە# جژن مراســـ1م�ك� ئا�ن11 رەنگ زۆر شت� باشـــترەو ئ1مZۆ برنج� نگۆڕاب�ـــت،

بووە، ئو رووداوە ماناو ت�گ�شـــتن� زۆر# ن1شـــاندا، لـــو رۆژەدا �كم1ن �ك�تـــ� و هاوخبات� تۆماركرا، لو�- سوپا# پ�شمرگ# ن1زام� ب1نرا، لو�- زانرا كرنڤال� م1لل1ش ئگر حكوم�

خۆت بدسرتوە ب�ت سازدەكر�ت. پاش ئو نورۆزە بستۆرە بووە م�دان� ئو خبات و بردەوام� و خۆراگر�1، �ن� همـــوو كس دەهـــات و بلبۆ حزب و مال مســـتفا# رەحمت� دووپاتدەكردەوە. بستۆرە تن1ا جۆگ ئاو�ك� بار�ك ب هاو�ن و ش�ت ب بهارو زســـتان ن� �، پردە نو�1ك# تن1ا پر�نوەو گر�دان� خانزاد ب سربن ن� �، ئو بستۆرە سا\ن ق1بلو بارەگا#

كوردا�ت� و پارتا�ت� بووە. غاز# حســـن:غاز# حســـن: هول�ر بســـرهات و روداو# خـــۆش و ناخۆشـــ� زۆرن.. دەتوانن باســـ� روداوەكان� سال� كر

تۆ ك�ن؟ ش�رزاد ه�ن�:ش�رزاد ه�ن�: ئوان ل ب1رنكراون و ناو�ان ماوە، ب\م هموو ال�ك نا�ناسن، �ان كم و زۆر ناو�ان ناهن�ت، ل شارەدا كســـا�ت� گورە، ژ�ـــان و ل رۆژان� خۆ�ـــان تۆمار�ان ماوە، هـــر ل مال فند#، رەشـــاد موفت� و ز�د ئحمد عوسمان و عون� �وسف و ش�خ شل و ئاورەحمـــان و جل1ل خ�ات و پ1رباڵ محمود و جاه1دو كان� و هاد# چاوشل� و عبدالخالـــق معـــروف و مـــال عوال# ماتۆرو گ11و موكر�ان� و ح1در�كان و پۆل1سكان� سرەتا# شۆرش� ئ�لۆل و ئاغا پ�شكوتنخوارەكان� دزە�1ان و كرپووچ برهم�نر# كورەچ11كان� و كر�ست1انكان� ناو عنكاوەو ناوشارو سســـترە نازادرەكان� نخۆشخانكان و مغد�ـــد ســـۆران و ب�بش و ســـالح ش�رەو باخچچ1كان و ناعورچ1كان و وەستاكان� كار�زه�b8نانوەو مالدوازدە عل1مكان و ئو ك1ژان# ل پنجاكان و ش�ستكان بۆ تواوكردن� زانكۆ ب تن1ا چوون بغداو ئو كورە دەو8مندان# بۆ خو�ندن چوونـــ تورك1او لندەن و والتان� شـــ1وع�، ئوان# ف�ربوون و ئوان# شـــ�ت بوون، بزم� قۆر�ات و خواردنوەو حزبا�ت� و پارەكۆكردنوەو

د�وارنوس1ن...غاز# حســـن:غاز# حســـن: زۆرجـــاران هول�ر ب هۆ# خۆالدان و ب- با�خ� رۆشب1ران� با�خ� پ�و�ست� ب رەوش� رۆشنب1ر# خۆ# نداوە.. چاپخان# كوردســـان و رۆل� ل وش1ار# س1اس� و ئدەب� چ� بوو.. گ1وموكر�ان� و حوزن� كارەك� ب- هاوتا�ان ب رەنج و كۆشش� خۆ�ان كرد ل بوار# رۆژنامگر# و رۆشننب1ر# ئ�وە وەكو خو�ندەوار�ك� ئوان ســـردەمان جۆن لم ت�كۆشانه دەروانن كرو�داوە.

ش�رزاد ه�ن�:ش�رزاد ه�ن�: براست� چاپخانك# مام گ11وو بKوكراوەكان� ئو و سا8ۆنك ئدەب1 س1اســـ1ك# ئو خو�ندنگاو بوارو پردو رووناك� و خو�ندەوار# ئو شـــارەبووە، هندێ ل كسا�ت1كان� هول�ر�ش زۆر �ارمت1ـــان داوە تا ئو بتوان- ئـــو كارە باشـــتر راپر�ن�ت، ئوە# �ارمتـــ� داوە، بوو�ت خاوەن ئ1مت1از# و ئوە# پشت1وان� كردووە. دەكرێ ك�تبكان� ئو چاپخان ب �كم بKوكراوە# ف1كر# و رۆشنب1ر# ناو شار

وەسف بكر�ت. غاز# حسن:غاز# حسن: كرمانج وشارستان دوو پ�كbات# كۆمال�تـــ� هول�رن.. تۆ چ دەل�1ـــت.. ئا�ا ئم ملمالن�� ن�وان گوندو شـــار بوو، �اخود هۆكار# تر#

ه�ه؟شـــ�رزاد ه�ن�:شـــ�رزاد ه�ن�: كرمانج و شارســـتان دوو دۆســـت و دوو دوژمـــن بـــوون، هاوبـــش و هاورێ و ن�اربوون، ژنبراو زاوا خزوورو بووك و خســـوو وەستاو كر�ـــكارو كورەچ� و قـــووركارو ئاغاو سركارو ئازاو ترسنۆك و بو�رو ح1زان بوون، ن1شت1مانپرەوەرو جاش و حزب� نتوە�� و حزب� ش1وع� بوون، كرمانج و شارســـتان ج1ـــران و دوورو نز�ك و ال�دەبوون، ئو دوو كســـ زۆر خزم� نز�ـــك بوون، باخچچ� و ئاو# كار�زو جۆگو جۆباربوون، ئو دەچووە ال# ئو ل د�وەخانك# دەما�وەو ئو دەهات شار# ب داوەت� ئو كباب و ماستاو# ب بفر# دەخـــوارد. دوو ه�ل� تر�ب بوون، دوو وەرز# دووربوون، ب\م زۆر نز�ك بوون بۆ� زوو گ�شـــتنوە �ك هاتن ســـر ما8� �كتـــر# ل�كتر# مارەكرانوە، م1رات� �كتر�ان گرتوە، بشـــ� �كتر�ان دا ب�كـــوە بوون پارت� و ش1وع� و جالل� و مال�� و ب�كوە چون� ه�ز# با8ك و سف1ن و دەشت� هول�ر ب�كوە گ1ران و ل ســـ�دارەش دران، ك شارستان دكتۆر بـــوو كرمانج نخۆش دەبوو دەهات بن

دەســـت�، ه�د# ه�د# ئو�ش دكتۆرو نشـــترگر# بۆ نوە# ئو كردەوە، ئگر كرمانج ل خانك# ئو شوان خـــۆ# گو�در�ژەكـــ# ماوەتـــوە، وا كرمانجك خاوەن زەو�1كو با8خان# چند نbۆم� لسر دروستكرووەو كوڕ# شارستانك# پ�ش سد ساڵ كر�چ�

ئوە. شار گچك بووە ك شارستان� ل�بوو، دوو س- گڕەك� كۆن� نو# بچلكاو# بۆگن� بوو، ئ1مرۆش شار# ب كرمانج دوو سد گڕەك، دوو سد خو�ندنگا# ناوەند# دواناوەند# و ئامادە�� و سدان زانكـــۆو كۆل1ژو ��مانگو ســـنتر#

ت�دا�. ب ماســـت� كرمانجان نـــوە# زۆر لو شارەدا هات پ�دابوون، ب كار�ت# دار هول�ر# خۆشـــناوان، چند�ن گڕەك هاتنـــ ئاوابوون، ب شـــقرەو كفرو حســـ1ر# ئوان بوو ساپ1ت راگ1راوو راوەســـتا. ب هنـــارو هرم- و ترش و شـــ1ر�ن� رەزو باخـــان و هنگو�ن� بلـــزەت زەوق1ان ه8ســـاو زۆربوون

بوون. ئ�ستا شارســـتان كوڕ# ناو كرمانج و ســـپان و شـــوان و ك1ژ# ناو ب�ر# و كابان و پر�ز# ه�. ئ�ستا كرمانج و شارستان دوو دەستواژە� كم ماناك# دەزانـــن، زۆر بـــ زەحمت� ل�كتر# ج1ادەكر�توە، ب �ك سك لدا�كبوون و ب�ك ممك ت�ر ش1ربوون و ب�ك قالت ســـربرزبوون و ب�ك شۆرش پرەوردەبـــوون و ب�ـــك ئلف و ب- ئم1ن با8دار ف�ر# خو�ندەوار# بوون، ب�ـــك قاز# ك1ژو كوران مارەو حالل بوون، ب�ك دەنگ مولوود# پ�غمبر پ1رۆزبـــوون، ب�ك شـــار# پا�تخت

شادبوون. غاز# حســـن:غاز# حســـن: دەزانـــم هند�ك بم پرس1ارە سرســـام دەب1ت بالم حز دەكـــم هند�ك باســـ� شـــ�تكان� ن�ـــو هول�رم بۆ بك�ـــت.. تۆ دەزان� تا�بتن؟ ش�تكان� هول�ر دونا�ك� لب1رتان هند�ك1ان بوون كاراكتر#

ش1عرو چ1رۆك� هند�ك نووسر؟ش�رزاد ه�ن�:ش�رزاد ه�ن�: شـــ�تكان� ئو شارە هموو عاقل بوون، ش�تكان� جاران� ئو شـــارە هموو قســـزان و پ1تۆل بـــوون، زۆر�ـــان دوارۆژو ســـب�ن�1ان دەب1ن�، ش�تكان� ئو شارە خاو�ن و چوارشانو پۆشتو ب1رمندبوون، هر �ك�ك لوان رەوشت� تا�بت� هبوو، هر �ك�ك لوان رەوشـــت و رۆژان# زۆر تا�بت� هبوو، بـــ\م بداخوە باش ناتوانم باس1ان بكموە، بۆ نموون برخۆك لـــ خواردن� هموو بوك�ك ئامادەبوو لو شارە ئاگادار# همو بووك گواســـتنوە�ك بوو، ب تزب�حك# ناو# هموومان� دەژمارد ل ب1رم لبر �ارمت1دان و رووخۆشـــ� ناو# عبدوال پش�و�ش� دەژمارد. ش�ت�ك ب دز# ســـوار# ئوتومب�ل� ئفســـر�ك� پل گورە# بووە، لن�وان ر�گا# موســـل هول�ر ه8ســـاوەتوە ئفســـرەك# شـــ�تكردبوو، بۆ� گوا� حكومت ب دەرز# كوشت�، شـــ�ت هبووە گوا� دۆســـت� نازدار# ژن� هبووە، ب دز# چوو�ت ال�ان، شـــ�تمان هبووە لبر زۆر# باران وتبوو# ئو ئاوە لدەســـت من بوا� ل خودا باشتر بكار�دەه�نا، من بم ناه�لم �ـــك دلۆپ� ب خۆڕا�� بZوات، ش�تمان بۆچوون� س1اس� شرۆڤ دەكرد، ش�تمان هبووە ئلمان� كورد بوو و پرۆپاگندە# بۆ ناز�1ت كردووە، شـــ�تمان هبووە دەست� ب ه�زبووە، ش�تمان هبووە باوك� زولم� زۆر# ل كورد كردبوو ئو# ش�تكردبوو، ش�تمان بووە ئامادە�� تواوكردبوو گوا� زۆر# خو�ندووە بۆ� ت�كچووە، عاشق� ش�ت

و ش�ت� د8دارو ئڤ1ن زۆربوون.

ش-رزاد هه �ن� له سه �داوەوە بۆ سو"دش-رزاد ه�ن�:

كرمانج و شارستان دوو دۆست و دوو دوژمن بوونبش� �كمسازدان�: غاز� حسن

جوانتـــرە، بتامتـــرو ق�ســـك# جلوبرگكـــ# زۆرتـــرەو رەنگ1نترە، وەنبـــ- ه1چـــ� نگۆڕاب�ـــت، ب\م چوون ســـرقبران و دەستماچكردن و ئاشتبوونو نان� ب�ان� و نو�ژەك# و بۆن و خۆگۆڕ�ن.. وەك رۆژان� زووترە، ئگـــر د�وەخانـــ� ئاغـــا كمترە ل شو�ن1تر ماوە، بارەگا# حزب و سردان� برپرسان1ش ج�گ# ش�خ و گورەكان�

ئو رۆژان# گرت1توە. - جژنكانـــ� نـــورۆز لـــ دارەتـــوو و بنســـKوەو بســـتۆرە كرنڤالـــ� رەنگاورەنـــگ بـــوون.. رابـــوون بوو ، بتا�بت1ـــش لدوا# ئـــازر# ١٩٧٠.تۆ وەكو گنج�ك� ئو سردەمه چ �ادگارو

تۆنار�كتان ال ه ل�رە باس� بك�ن؟ شـــ�رزاد ه�ن�:شـــ�رزاد ه�ن�: نورۆزەك# دارەتو# ١٩٧٠ و پ�ـــش ئو�ـــش ه�زەكانـــ� پ�شـــمرگ# ل گوندەكان� دەشـــت� هول�ر كرد�ووانـــ هبووە، ب\م وەك نورۆزەك# دارەتوو نبوو، ئو رۆژە ئو چژن گۆڕان و سرهلدانو كۆبونوەو شـــاد# و هاتن و پ�مان نو�كردنوەو �ك�ت� و ئاپوورەو هونرو موســـ1قا# جماوەر�ـــ� بوو، براســـت� ئو رۆژە م�ژوو�1 شاناز# گورە# هول�ر�1كان

گ1رانمان بۆ بكن؟شـــ�رزاد ه�ن�:شـــ�رزاد ه�ن�: مـــن ئـــو ب�Zارە# سرۆكا�ت� شارەوان� هول�ر بب1نبوو كـــ# دوا كـــر# كناســـان نمـــاو خاننش1ن كران، من ب1ن1بووم خانكان� بـــۆ كرەكان1ان بودج# شـــارەوان� چندبوو، ئوان# كر�اربوون، ئوان1ش دۆســـ1و ئول1ات و خـــاوەن برائت� زم�ان هبوو، ئو كرە ش1ن ن�ران# شـــارەوان� و دارفـــرۆش و باراشـــبرو كۆه8گـــرو نوتفـــرۆش و كافرۆش و جامبازو ماستفرۆش و دەشتك1كان و كورچ1كان و زەبfفرۆش و ئاوفرۆش و عتارو د�وەرەو گلســـرفرۆش و خوێ فرۆشـــان م�ژوو و ب1ـــرەور# بوون. ك شقام بر�ن بوون و پ�و�ست� زۆرترو گوزەران خۆش بوو كرگ1ران پ�دابووە، ئ�ستاش ل زۆر گۆش# ئو ئوروپا� باره8گـــر# كرو كردار مـــاوە. هتا هفتاكان ل شارەوان� هول�ر مابوون، هتا ئو ســـا\ن# دوا�� خان� سپ� و خان� سالحســـوور و خان� چلب� و خان�..... لناو جرگ# شارا هبوون. غاز# حســـن:غاز# حســـن: ئو كســـا�ت1ان# لهول�ردا خزمت1ان كردو كم ناو�ان د�ت ، �ا خر�ك لب1ر بكر�ن.. برا#

ش�رزاد ه�ن�ش�رزاد ه�ن�

Page 21: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢، 21س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� ك�لچ�ر

س�ف�رت خ�ر كوڕ� ق�ند�ل، ه� ۆ� س�ر ب�رز كاك� كۆسرەتن%گ�ران%ـــن تـــۆ ب%مـــار�، د ـــ" گ� ـــت پـــ� لـــ� ح�ســـرەتبـــرا گـــ�ورە� شـــ�ه%دانم، ئ�� ه�ڤا " گشـــت پ�شـــم�رگانبـــ� ب%مار�ـــت زۆر ب%مار�ن، بر�نمان قو � تا ســـ�ر ئ�ســـقانت� خـــ� ئ�مـــ�ۆ گزنگـــ" خۆر، ه�ورامـــان چۆڵ كاكـــ� ب5 تۆكش و مات و ب5 ڕەنگ ه�ول�ر، ق�> و منارە ب5 دەنگ ب5 تۆســـ�ف�رت خ�ر كاك� كۆسرەت، ڕوو ل� خودا دەست� و دوعا�نچـــاك ب%ت�وە ل� ه�نـــدەران، ل�بـــ�ر دەردت ئ�م� ســـووتا�نوورەت ب�رزە ب� ب�رز� خۆت، تا دەســـت ه� دە� تۆ ســـ�رب�رز�تۆ� ڕۆ �� شـــاخ ڕۆ �� م%لل�ت، تۆ وەك ك�و� لوتك� ب�رز�ه�نـــدە بـــ�رز� بـــۆ ن�تـــ�وەت، ســـ�رفراز�ن پ�ـــت پا ـــ�وانئ�� پ�شــــم�رگ�� ماندوو ن�ناس، ئ�� ب%لب%ل�� چاو� ه�مووانخ�باتگ��� شـــار و شـــاخم، كوڕ� ڕۆژان" ســـ�خت و ش�وبۆ ســـ�رب�رز� م%لل�تت بوو، چاو� گ�شت ن�دەچووە خ�وئ�� پ�شـــم�رگ� و باوك" شـــ�ه%د، پ�رGز پاكـــ" پارت" زان"چ�كوشــــ" دەست" كاوە� باب�، تۆ ج5 � چاو� گشت كوردان"دەســـت و بازووت ف�خرە بۆمان، گ��" �� لووتك� ب� بازوو� خۆت� دەنووســـرێ بۆتGل� م�ـــژوودا تۆ ســـ�روەر�، ب�ئاو� زچاو� ه� ۆ و باز و شـــ�ه�ن، كوڕ� پ�دەشـــت و شاخ و ك�وشـــادە م%لل�ت ب�جوام�ر�ت، خ�ندە� خۆش" ك�وت� س�ر ل�وتۆ� م�شـــخ�ل" شۆڕشـــ" نوێ، تۆ گركان" گ�� ســـوور�تـــۆ� داســـتان" ڕزگار�مـــان، بـــۆ (�.ن.ك) تۆ ج�ســـوور�تۆ� پ�شـــم�رگ�، تۆ� پا ـــ�وان، كوڕ� زر�ان، كوڕ� ب�فر�ن�ڕە� شــــ�ر�، چ�پۆك" پNنگ"، كوڕ� م�رزان تۆ وەك ش�كر�ڕۆژانـــ5 بوو نركـــ�ت دەهات، دەل�رز� شـــاخ ل�ســـ�ر ڕGتاڕۆژانـــ5 بـــوو لـــ� ن�عرەتـــ�ت، دوژمـــن دەشـــكا ل�بـــ�ر پ�تادە�ان مۆ گ� و سوپا� پ�چ�ك، ل�ب�ر ع�زمت هاتن� ل�رز�نك�نوشـــ%ان برد ل�ب�ر پ�تا، شـــكا دەســـت%ان ه�ر زوو ب�ز�نل�هـــ�ر قۆ ـــ5 ل�ج�نگابـــا�، دوژمـــن دەهاتـــ� ســـ�ر چۆكانكـــ5 زاتـــ" بـــوو ب�رامبـــ�رت، ل�گـــ�ڵ گـــركان ب�تـــ� م��دانن�مـــا دۆ ـــ5، ن�مـــا شـــاخ5، ن�مـــا گونـــدێ، ن�مـــا شـــارێئـــازاد ن�بـــ5 ب�دەســـت" تـــۆ، شـــاد� بـــ� ڕوو� دان�بـــارێق�ند�ل س�ف%ن، ه��ب� ســـو تان، ق�رچوغ و دەشت" گ�رم%انئا>� ب�رز� شـــاد�%ان ه� دا، هاتن� دەستت ب� روح ب� گ%انگـــ�� ن�ورۆز ل�دەســـت بوو، كـــ� ك�ركوكت گرتـــ� باوەشم�شـــخ� " گـــ� ب�Nســـ�� دا، بـــۆ وو>تت كـــردە پ�ش ك�شل�ب�ر ع�زمت چۆن ن�تاســـا، پ�وشك" گولل�� س�رگ�رم" ش�تدەبا بشـــك5 دەســـت" ل�رزۆك، ســـ�ر دابن5 و ب�ت� ژGر پ�تســـR ن�كـــ�� تۆ كـــ� ب%مار�، م%للـــ�ت بۆ تۆ گشـــت زامدارەشـــ%فادارە پـــ�روەردگار ڕاوەســـتاو�ن، دوعـــا و دەســـت� ل�ه�ول�ر ڕا تا ســـ�ر م�رز�، دەســـت پ� ل� گوڵ بۆت دەوەست%نبـــ� د�دارت شـــاد ب%نـــ�وە، ب�شـــاد� تـــۆ ك� س�رم�ســـت%نبـــرا گـــ�ورە� پ�شـــم�رگانم، ئـــ�� ه�ڤا ـــ" ه�زار داســـتانچاوەڕGت%ـــن تـــۆ ب�%تـــ�وە، گـــ�ش ك��تـــ�وە خ� كوردســـتان

بروسك ك بۆ هڤا�� ه�ژا كاك كۆسرەت

غسان سورچ�

��ب�ت�ن%ا بۆخۆت" ناچح�ز ل�گ��ان�وە� چ%رۆك%ش بك��

ب�ت�ن%ا بۆخۆت" ناگ���ت�وە ح�ز ل� پ�ك�ن%نش بك��

ب�ت�ن%ا پ�ناك�ن" ح�ز ل�گر�ان%ش بك��

ب�ت�ن%ا ناگر� ئازارGك ه�موو ج�ست�ت" ون كردووە رامان�ك ه�موو دەوروب�رت" قفR داوە ب�ت�ن%ا چ" ل�گۆران" بك�� ك� پ�شتر

چ��وت� ب�ت�ن%ا چ" ل�چ%رۆك بك�� ك�پ�شتر

گ��اوت�ت�وەب�ت�ن%ا چ" ل�پ�ك�ن%ن بك�� ك�پ�شتر

پ�ك�ن%و� ب�ت�ن%ا چ" ل�گر�ان بك�� ك�پ�شتر

گر�او� ل� گ��ان�وە� خۆت ب�ردەوام ب�

ه�روەك من%ش ل�گ��ان�وە� خۆم ب�ردەوامم

ئ�و�ش ل�گ��ان�وە� خۆ� ب�ردەوام� خۆم خوGندەوە ه%چ ل�خوGندن�وە� خۆم

حا " ن�بووم خۆت خوGندەوە ه%چ ل�خوGندن�وە�

خۆت حا " ن�بوو� خۆ� خوGندەوە ه%چ ل�خوGندن�وە�

خۆ� حا " ن�بوو " منتان خوGندەوە ه%چ ل�خوGندن�وەم حا

ن�بوون

ل� ه�ناس�كان" ب�ر با ن�گ��شتم ه� %شم مژ�ن

ل� پ%اس�كان" ت�ن%ا�" ئاسوودە ن�بووم كرد�شمن

ل�ود�و دەرگاكان د ن%ا ن�بووم كردمن�وەش

ئ�و دەمان�� ل�ت%ن" توان�وەت�وە دادەگ%رس�%�وە

ناب%ت�وە ب�خۆت ئ�و دەمان�� ل� ل�زم�� باران%ت�وە

دەگ�ش�%�وە ناگ��ت�وە ب�خۆت

ئ�ستا پ�شنگ�ك ماوە گ�>وەر�وەكانت" ت�دا بپارGز�

فرم�سك" ه�نسك�ك ماوە رەنگ� داڕزاوك�ت" ت�دا بن�ژ�

ح�ز ل�چ��ن" گۆران%ش بك��

تۆمان خوGندەوە ه%چ ل�خوGندن�وەت حا " ن�بوو�ن

ئ�ومان خوGندەوە ه%چ ل�خوGندن�وە� حا " ن�بوو�ن

دەش5 ب�ب5 خوGندن�وە� ��كتر� ل���كتر� حا " ب%ن

چ%تر خوGندن�وە بۆ��كتر� ناك��ن ت�ن%ا خوGندن�وە�

ه�ور بۆ باو با بۆ ه�ور

خاك بۆ باران گوڵ بۆ خۆر و

خۆر بۆ گوڵ ت�ن%ا خوGندن�وە� وش� بۆ زمان و

زمان بۆ وش�فرم�سك بۆ چاوو چاو بۆ فرم�سك

گۆران" بۆ گوGچك�و گوGچك� بۆ گۆران" بك��ن

ت�ن%ا خوGندن�وە� دوGن" بۆ ئ�م�ۆ و

ئ�م�ۆ بۆ دوGن5 ئ�م�ۆ بۆ سب�� و

سب�� بۆ ئ�م�ۆ ت�ن%ا�" بۆ رامان�ك و

رامان�ك بۆ ت�ن%ا�" ئازارGك ه�موو ج�ست�ت" ون كردووە رامان�ك ه�موو دەوروب�رت" قفR داوە

ئ�و خو�ندن�وان�� ل� ��كترمان حا�� ناك�نئ�و خو�ندن�وان�� ل� ��كترمان حا�� ناك�ن

عل� ش�خان�

٢٥ ئم مانگ �اد شانزەسا� كۆچكردن� شاع!رو نووسر و پروەردگار كورد"فرە�دون

عل� ئم!ن"ت&دەپڕێ. لـــ رۆژ �كشـــمم ١٩٩٢/١/١٢ لهۆ�� رۆشـــنب!ر كـــورد لبغدا چل�كۆمماتم!نـــ� بۆ گ&ـــ>درا. ت&!دا چنـــد وتار;ك پ&شكشكران. وتارەكان لدوو تو;� كت&ب&كدا بناون!شـــان�"فرە�دون عل� ئم!ن"لسا��

١٩٩٣ ل بغدا ب<وكرا�وە. من وەك هاوڕێ و دۆســـت&ك� نز�ك� ئم زاتپاك بشـــدار�م ل چلكدا كردو ئم وتارەم

پ&شكشكرد: لدوا شســـتكاندا بوو، ك ه&شتا قوتاب� بوو�ن ل بشـــ كورد�!كـــ ئاداب� بغدا. ل گفتوگۆو دان!شـــتن ئدەب!!كانماندا ناو خوال&خۆشبوو فرە�دون عل� ئم!نمان وەك

نووسر و ئد�ب برگوێ دەكوت. كم جار چاوم پ&� � - لسا�� ١٩٧١بوو، ك رۆشنب!ر �كوت ل كۆڕ;ك� ئدەب!� كۆم كور�دا بوو. خوال&خۆشبوو لم كۆڕەدا قسدەكردو شـــ!عر;ك� تڕو ناســـك� خووساوە ب خم و پ!ر فلســـف!� خۆ خو;ندەوە

:P�دوا د;>ەكان� دە"PQ"نوقناوبنوقPQ وا چرا شو كوژا�وە كچ� رەحم� تۆ نتل!سا�وە

Pب ��ق�ناك ئوە با گل

Pزە�� ببا ئو د� تۆ بP ب با نتپرس!بP حا�� ئم ون

ك غرق� دەر�ا خم� بP بنبم خۆ وەك شاع!ر;ك� رەسن و ل&Tاتوو و بهرەدار ناساند. ب!رم ك كۆڕەك تواوبوو چۆن گنجان و ئ&م قوتاب!ان� بش� كورد و ئدەبدۆســـتان دەورو خولمانـــدا، هر�كو Pبناس دە�و�ست لنز�كوە ئم گوهرچ!!

.Pكان� بب!ستو ز�اتر ش!عرو قسخۆش

دوا ئم هـــر دوور بدوور دەمناســـ�، ر;كـــوت نبا كۆ ندەكرد�نوە، تا ســـا�� Pشـــ� كورد�دا بب١٩٨٥ داوام ل&كرد بP لبب"محازر"، داواك رەت نكردموە، تا سا�� ١٩٨٩ ما�وە. لبـــر ئازار قاچكان� داوا ل&بووردن� كرد. ئو ماوە� لبش� كورد�دا بوو دەرفت� بۆ رەخســـاندم خوال&خۆشـــبوو فرە�ـــدەون عل� ئم!ن لنز�كوە بناســـم: راوبۆچوونكان� لبارە گلP ك&ش ئدەب�

و زمانوان!!وە ووردو بج&بوون. قوتاب!!كان خۆش!ان دەو�ست و ر;ز�ان ل&دەگرت.

ه!چ باســـ� خۆ و نووس!ن� خۆ ندەكرد، بZم لقسكان!!وە ت&دەگ�شتم ك زۆر شت�

.پ&! و بدەستوە�ئاگادارم زۆر برهم� چاك و رەسن� هبوو. سا�ها سا�!ش� بســـردا ت&پڕ�وە ب<و نكردبوونتوە. ه!وادارم بنما�و دامودەزگا رۆشـــنب!ر�كان ئم برهمان ئازاد بكن Pكورد�� پ دەب� و رۆشـــنب!رو گو�دان� ئ

ب>از;ننوە. مامۆســـتا فرە�دون مرۆڤ&ك� پاك و دەروون روون و بP گر پتو بـــوو. دەرەوە وەك ناوەوە، نـــاوەوە وەك دەرەوە. ب>وا�ك� پتو بخۆ هبوو، د�خۆش و گشب!ن بوو. چونك خاوەن� خۆ بوو. د�ســـۆز و ش�دا گل و ن!شت!مانك بوو. زمان� پاراوو ناسك بوو. كم قس دەكردو دە�زان� چۆن وشكان� ه�بژ;رێ قسخۆش و شارەزابوو. س!ن ب دەنگوباس� ئدەب� پونگابووەوەو، ئو ماوە�ما�وە،"بشـــ�"ئاوەدان كـــورد لبشـــ� گرموگوڕو دان!شـــتنكانمان� كردبـــووەوە،

دەو�مندكردبوو. ئم مردن كتوپ>ە ناوەخت خوال&خۆشـــبوو ز�ان&ك� گورە ب ج!Tان� رۆشنب!ر و ئدەب و پروەردە كورد گ�اند. لســـاعات ئم كارەســـات كۆست خرە هر ئوەندە دەتوانم بQ&م هزار رەحمت� ل&بP. خوا س&بوور بدا

ب كسوكارو دۆستان�.

ل اد) فرە دون عل� ئم#ن-داو;ستگان� ژ�ان� فرە�دون عل� ئم!ن و;ستگان� ژ�ان� فرە�دون عل� ئم!ن د. ور ا عومر ئم#ن

٢٩٢٩-٤-١٩٣٣١٩٣٣ لسل&مان� لدا�كبووە. لسل&مان� لدا�كبووە. ١٩٥٣١٩٥٣"دار معلم!ن" بغدا تواو كردووەو "دار معلم!ن" بغدا تواو كردووەو بووە ب مامۆستا سرەتا�� لشارباژ;>و بووە ب مامۆستا سرەتا�� لشارباژ;>و

سل&مان� و چوارتا. سل&مان� و چوارتا. ١٩٥٤١٩٥٤ �كم نووس!ن� ب<وبۆتوە. �كم نووس!ن� ب<وبۆتوە.

١٩٦٢١٩٦٢ چۆت ر�ز چكداران� ئازاد�خواز چۆت ر�ز چكداران� ئازاد�خواز كورد. كورد.

١٩٧٠١٩٧٠ ل وەزارەت� كاروبار ژووروو ل وەزارەت� كاروبار ژووروو ب"ل&كۆ�ر"دامزراوەو دوا�� گو;زراوەتوە ب"ل&كۆ�ر"دامزراوەو دوا�� گو;زراوەتوە

بڕ;وەبر;ت� گشت!� خو;ندن� كورد. بڕ;وەبر;ت� گشت!� خو;ندن� كورد. ١٩٧٥١٩٧٥ بوو ب سرپرشت� پروەردە�� بوو ب سرپرشت� پروەردە��

لبغدا. لبغدا. ١٩٨٢١٩٨٢ خان نش!نكرا لسر داواكردن� خان نش!نكرا لسر داواكردن�

خۆ. خۆ. ١٩٥٨١٩٥٨-١٩٨٩١٩٨٩ بوو ب وانب&ژ ل بش� بوو ب وانب&ژ ل بش�

كورد�� كۆل&ژ پروەردە زانكۆ بغدا. كورد�� كۆل&ژ پروەردە زانكۆ بغدا. ئندام� دامزر;نرو دەست بڕ;وەبر ئندام� دامزر;نرو دەست بڕ;وەبر

ك!ت� نووسران. �ك!ت� نووسران. � رۆشنب!ر. � رۆشنب!ر. ئندام� دامزر;نر كۆم�ئندام� دامزر;نر كۆم

١٩٩١١٩٩١/١١١١/٢٥٢٥ لبغدا كۆچ� دوا�� كرد. لبغدا كۆچ� دوا�� كرد.

Page 22: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢، 22س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� ك�لچ�ر

مام وەســـمان لژوورەوە هات دەرێ و دوور راما، دەشـــت و دەر بفربوو، هور�ك� ت�رو ئســـتوور,ش لگڵ لوتك بفر گرتووەكان ت"ك)ببوو، ك نتدەزان�! ن ئوە ك"وەكانن ه)كشـــاون! ,ا ئوەت هورە دابز,وەو زگ� لعرد0 ناوە. نرمبا,ك� ســـاردو ت�ژ,ش

دە,بزاوت. مام وەســـمان لبرخۆ,وە گوت�: ماش): چ ساردە؟! تف� ه6و,5 دەم,�، هر دە)"� ئوڕۆژە, ك برا,م� مال ز,ند,نان� ل5 دەركرا!! لم قسانبوو، خش خشك� هات برگوێ، ك بال0 ڕاست ئاوڕ0 دا,وە، كاك0 كوڕ0 بوو، لسربان بدەم گۆران� گوتنوە خر,ك�

بفرما)�ن بوو. مام وەسمان بانگ� كرد: كاك. كاك؟ وە6م نبوو.

بدەنگ"ك� برزتر ئمجارەش بانگ� كرد! كاك. كاك. بابم. با,ز وە6م� دا,وە: ب)5. باب..ب)5.

باوكـــ� گوت�: رۆ) ئوە چ�دەك,ت؟ خۆ بانكانمان تك0 ناكن، چۆن وا خۆت خر,ك كردووە، ب5 سربرگ خر,ك� بفر ما)�ن�، سرمات دەب5 داوەزە رۆ) داوەزە.

با,ز گوت�: ق,ناك ل"م گڕێ باوك .مام وەســـمان گوت�: كوڕم لگڵ تۆم! دە)"م داوەزە، ســـرمات دەب5، دەزان� ئمKۆ چ

رۆژ�ك� ساردە! با,ز گوت�: جا ئوە سرماشم بوو، چ ق,د0 دەكات!

مام وەسمان گوت�: ئاخر كوڕم نخۆشدەكو0 نخۆش، دە)"م داوەزە. بدەم گۆران� گوتنوە با,ز گوت�: جامن نخۆش دەكوم باوك، خۆ تۆ نخۆش ناكو0؟!

تكات ل"دەكم ل"م گڕێ. مام وەسمان هست� راگرت و ب�ر0 كردەوە با,ز نا,وێ دابزێ، د)�ش� برا,� ندەدا با,ز بب�ن5 بم سرما, ب5 فا,دە لسربان خۆ ماندووبكات. كم"ك داما. لپاشدا روو0 سوڕاند و چووە ژوورەوەو س,ر0 كرد! ئوە بووكك0 خر,ك كۆرپك,ان لالنك دەرد�ن5، چووە

پ"ش و گوت�� بووكك0! ك�ژم دە-باب-0 وەمن دە. بووكك كۆرپك0 ماچكردو دا, دەست خزوور0.

مام وەسمان�ش لباوەش� گرت و ه"ندە بسۆزەوە ماچ� كرد و بۆن� ه)مژ0 ك دەتگوت ماوە,ك� در�ژە ن,د,وە. مام وەســـمان كۆرپك0 بباوەشـــوەبوو، هات ن"و حوشـــو

راوەستاو كۆرپك0 خست سر دەست� و را,گرت. با,ز ك ئاوڕ0 دا,وە، كۆرپك0 بم سرما,و لن"و حوش لسر دەست� باوك� ب�ن�! خۆ0 پ5 نگ�راو بانگ� كرد: باب...حهــ، پككو چ خ"رەك� خوا0 بوو! ئاخر ئو مندا)

سرما0 دەب5. مام وەسمان گوت�: جا چ ق,د0 دەكات، با سرماش� بب5!

با,ز بسۆزەوە گوت�: ئاخر بابگ�ان نخۆش دەكوێ! مام وەســـمان بسۆز�ك� پK لماناوە گوت�: جا رۆ) ئو نخۆشدەكوێ، خۆ تۆ نخۆش

ناكو0!؟ با,ز چ�تر خۆ0 پ"نگ�راو خۆ0 لبان� ه)دا, خوارەوەو بپل رووەو باوك� هنگاو0 ناو

گوت�: ئاخر باب كوڕم جرگم!! مام وەسمان ه"ندە بسۆزەوە لبا,ز راما ك چاوەكان� گرۆز گرۆز لۆمو سۆزو خۆشو,ست�

باوكان0 ل5 ه)دەستا. لسرخۆ گوت�: ئاخر با,ز رۆ) تۆش كوڕ0 من� جرگ� من�. با,ز ســـۆز�ك� گرم� پK لهست� باوك و كوڕ,ت� دا,گرت و لشرمان چ�د0 ن,توان� لچاوەكان� باوك� رام"ن5! ب هست"ك� پK لسۆز0 باوك و كوڕ,ت�، ب6م، بشرموە

خۆ0 هاو�شت باوەش� باوك�. مام وەسمان كۆرپك0 بدەست� چپ� لس�ن0 خۆ0 توندكردو با)� راست�ش� بسر با,زدا ه"ناو هردووك�ان و�كKا چوون ژوورەوەو دەرگا,ان بدوا0 خۆ,ان داخست و ل دەور0

سۆبا,ك� گرم دان�شتن و بفرو سرماش لدەرەوە تادەهات توندتر دا,دەكرد. ١٩٨١١٩٨١ – بغدا – بغدا

- ب�رۆك0 ئم چ�رۆك ل فۆلكلۆر0 كورد,�وە وەرگ�راوە.- ب�رۆك0 ئم چ�رۆك ل فۆلكلۆر0 كورد,�وە وەرگ�راوە.

له ســـا)� ١٩٧٨ ده رچوو0 رووپ"ـــو0 بوم، به شـــ"وه ,ه Z �Zات� لـــه ئ�شـــغال� هه ول"ر دامه زرام، له و رۆژانه 0 خه ر,]� فه رمانه Zه بووم، به ر�وه به ر0 ئ�دار0 دائ�ره Zه (ئه Zره م خامۆش) زۆر ,ارمه ت� دام، به ,ه Zه وه باســـ� شـــ�عرو Zت"ب و خو�ندنه وه مان Zـــرد، ماوه ,ه �Z زۆر ئ�مزاZه 0 ئه وه م له سه ر فه رمانه Zه 0 دامه زراندم به جوان� ده ب�ن�ه وه ، تا ماوه ,ه �Z زۆر,ش ئه و فه رمانه م هه رمابوو، زۆر له شو�نه Zه نه مامه وه ، له ,ه Zتر0 دابرا,ن، پاش ب�ست ساڵ من� ب5 باڵ و ب5 سه ر له به رل�ن م"وان� هاور�م (حوس�ن

ره سوول سه رگه ڕان�) بووم. له ناوچه ,ه �Z فراوان� شار0 به رل�ن من ناو0 گه ره Zه Zه و شـــه قامه Zه م نه ده زان�، من�ـــان گه ,انده ما)"]� خاو�نـــ� دوو ژوور0 و رازاوه بـــه گوڵ و گـــه 6و Zت"ب و عودو Zاســـ"ت و و�نه و تابلۆو Zه ره ســـته Z 0ـــورده وار0، ما)� هونه رمه نـــدو شـــاع�ر (ئه Zره م خامـــۆش)، زۆر به گه رم� پ"شـــوازZ 0رد,ن، له م"ژ نه بوو ناس�بووم، به 6م زۆر در�ژ دان�شت�ن، بابه ت و به رنامه مـــان نه بوو، به 6م ئاخاوتنه Zه مان ت"رو بـــه به ره Zه ت بوو، نه رم نه رم قســـه 0 ده Zرد، گو��ه Zانم مشت ئاوازو چاوه Zانم به جوان�ه Zان� ســـه ر د,واره Zان خه ن� بوون، راست� و سۆزو aان� هه )ده قـــوو6، خه رمان�Z وه فا له قســـهبه هاو جوان� و ,ادو راز0 بۆ درZاندم، باســـ� ش�عرو ئاوازو Zت"ب و دوور0 و ئاواره ,� و ژن و خۆشه و,ست� و عودو هه ول"رو گه ره Z �Zوران و شـــارZ 0ۆ,ه و م"واندار0 و ش�رZۆ ب"]ه س و په شـــ"وو ،، باس� زۆر زۆرمان Zرد. ته نcا,� و حه سره ت هه ردووZمان� را�Zشابوو، شه وه Zه مان در�ژترZرد، رسته 0 تازه و بابه ت� له ب�رچووه مان ل5 ز,نـــدوو ده بوونه وه ، دان�شـــتنه Zه مان به سوودبوو، ئه وه 0 قه )ه م� ماندووو خه ,ا)� Zۆڵ تۆمارZ 0رد وا ده ,نووســـمه وه و ئه فسووس بۆ دلۆپه Zان� شـــه وه Zه مان به گه رم� تاوانه وه و بوونه هه )م، له مـــن دوورZه وتنه وه و گه وهه ر0

هه ند0 له قسه Zان ون بون.د,اره له دان�شتنه Zه مان باس� هونه رشمان Zرد، وا چه ند د�ر0 تۆمار ده Zه مه وه ، ئه وه ش ده )"م دان�شتنه Zه مان خۆش بوو، سوپاس بۆ ئه وه 0 ئه و د,مانه ,ه په مبه ,ه 0 له ز,ندان� به هه شت�

ئاواره ,�ه مان بۆ دۆز,نه وه .ئه Zره م خامۆش، ١٩٤٨ Zۆ,ه . نووسه روشاع�رو e گۆران�ب"ژو مۆس�قاژه ن و ئاوازدانه رو هه گبه ,هوشه و دابونه ر,ت� Zۆن و ب�ره وه ر0 و عاشق"]� ســـووتاو0 ئه ڤ�ن و حه زو براده ر�]� به وه فاو دۆست� زۆر0 ناوداران و ئه لمان�زان و رووس�زان

و خامۆش.گه رچ� ماوه ,ه Zـــ� زۆره ز�دو ب�ره وه ر,�ه Zان�

ج"c"شتووه ، به 6م به رده وام ,اد,ان ده Zاته وه ، ه"شتا خامۆش زۆر چاپوe و به به رهه مه و د)ه

زۆر ز,ندووه .Zه شـــ]ۆله شـــ�عر,�ه �Z بـــه ده ستنووســـه جوانه Zه 0 بوو,ته مه ل� ناو قه فه س و به ناچار0 چه ند,ن بولبول� جوان و زراڤ و ره نگ�ن� ل5 به ندZردوون. به خو�ندنه وه ,ـــان له گه ڵ ئاوازو وشه و ,اده Zان و دەڕوات و خۆ0 و دان�شتنه Zه 0 له ب�ر ده چ"ته وه ، له ده ر,ا0 مه ندو ئاســـۆ,ه

فراوانه Zه 0 له نگه ر ده گر�ت و عاشق� ده ب"ت.با ئه وه ش بنووس�ن و تۆمارب"ت، پاش ئه وه نده سا)ه دوور,�ه ، Zه م Zه س هه ,ه وه e مامۆستا خامۆش ئه وه نده به زه وق وZابـــان ماب"ته وه ، د,اره زۆر وه ســـتا,ه له ئاماده Zردن� خواردن� Zـــورده وار0 به تام. Zـــه به ,ان� بۆ ســـه رZار رۆ,شت له ج�ات� سه ندو,ش، بۆ سه رZاره Zه 0 ئه و Zفته برنجه 0 مابـــۆوه ، له ناو مه نجه )"]�

Zردو له ژانتاZه 0 ئاخن�.پرســـ�ارم ال دروســـت بوو، ئه و,ش ناچار بوو و6م�ـــان بداتـــه وه ، گه رچ� پرســـ�اره Zان و و6مه Zه مان Zورت بوون، به 6م نووس�نه وه ,ان الپه ره ,ه Zه له ژ,اننامه و Zارنامه 0 خامۆشـــ�

ناسa و ش�ر,ن. • بۆج� خامۆش..؟؟• بۆج� خامۆش..؟؟

- دا,]م و براده ره Zانم به بcرام� برام�ان ده ووت

بزۆز، (له گه ڵ مه فره زه Zان� ,ه Z"ت� له راپه ر,ن� به هار0 ١٩٩١ له Zۆ,ه شه ه�دبوو)، هه مووش�ان به من�ا ده ووت خامۆش، دا,]م و هاور��ه Zانم

هه موو به من�ان وت، پاشان بووه نازناوم.• خامۆش� شاع�ر..؟• خامۆش� شاع�ر..؟

- له سه ره تا0 حه فتاZان شـــ�عرم ده نووس�، دۆستا,ه ت� له گه ڵ شـــاع�ران� هه ول"رو Zورد پته وبوو، تا له هه ول"ربووم له Zۆڕ0 شاع�ران

دوور نه ده Zه وتمه وه .• ش�عر0 گۆران�..؟• ش�عر0 گۆران�..؟

- به )5 من شـــ�عرم بۆ گۆران� نووس�وه ، زۆر e گۆرانب"ژان شـــ�عر0 من�ان وتووتـــه وه ، وههونه رمه ندان فواد ئه حمدو محمد جه زاو مامۆستا

عه ل� مه ردان..• وه e..؟؟• وه e..؟؟

- ڤ�نۆس� ,ا شـــ�ر,ن� ,ا فر,شته 0 زه م�ن�شـــۆخ و شـــه نگ و د)گ�رو نازدارو نازه ن�ن�گۆران� ڤ�نۆس له شـــ�عر0 منـــه و ئاوازه Zه 0 هونه رمه ند عه بدوال د)ســـۆزه ، مامۆســـتا فواد

ئه حمه د وتوو,ه ت�.گۆران� Zۆچ

وا ده رۆ0 و ج"ـــم ده ه"لـــ� بـــۆ ســـبه 0ئـــه م د)ـــه د,له ش له گـــه ڵ خۆتـــا ده بـــه 0ئه و شـــ�عره م بۆ خۆشه و,سته Zه م نووس�بوو، دوا,ـــ� Zه هونه رمه ند (ته لعه ت عارف) ئاواز0

بـــۆ دانا، له و ده مانه دا به گولله 0 و�ل ژنه Zه 0 جوانه مه رگ بوو، وت�ان لـــه داخ� Zۆچ� ئه و نووســـراوه تا م"رده Zه 0 ئاواز�]� بۆ دابن"ت. Zـــه محمد جـــه زا گوران��ه Zه 0 وته وه ، ئـــه و ده مانه بوو ره حمه ت� (مه 6 مه سته فا بارزان�) لـــه هه نده ران Zۆچـــ� دوا,� Zـــرد، وت�ان بۆ Zۆچ� ئه و نووســـراوه . له راست�دا من بۆ ژان� خۆشه و,ست� و چاوه روان� و چاو0 ,ارو دوور0

,ارو نه گه ,شتنم به ئه ڤ�نه Zه م نووس�بووم. ،e گۆران� (ژان� شه و) 0 جوانه مه رگ قادر ز,ره

له ئاوازو ش�عر0 منه .ژانه شـــه وان� ب5 ژووان�ده وه ره بۆ ده ستله مالن�

گۆران� (په ر,زاد)0 مامۆســـتا عه ل� مه ردان، ش�عر0 منه .

ئه 0 شـــۆخ و شـــه نگ په ر,ـــزادهالده د)ـــت �Zنـــه 0 ده ســـا نازانـــم بـــۆ بـــ5 ســـووچ و هـــۆله هۆشـــم ده بـــه 0 بـــ5 بـــاده .

• ئه 0 گۆران�ه Zان� خۆت..؟• ئه 0 گۆران�ه Zان� خۆت..؟گۆران� (Zۆتا,� ئه و,ن)، ,ادو ب�ره وه ر0 هه ره

:e پ�رۆز0 منه ، وهنامه ,ه �Z فرم"س]او,�ت پ"مگه ,�پـــK ســـ]ا6 هه )رشـــتن و گله ,�بپ"چ�نه وه له ,ه Zتر و,ستووته Zه بۆ ه"النه Zه 0 د)ـــدار0 بچ�نه وه

هه روه ها گۆران� (ما)ئاوا,�) ش�عرو ئاوازو وتن� منه ، ئه وه ,ان له ســـا)� ١٩٩٢ وتـــراوه . پاش ج�ابونه وه و دوورZه تنه وه چاوه روان نه Zراوه Zه 0

Zه به سه رم هات نووسراوه و Zراوه به گۆران�.ت"]چوو ه"النـــه 0 گه رم� د)دار,�مبـــوو بـــه Zـــه الوه بـــۆ ,ادگار,�مZه به ج"تc"شـــتم بۆ ده رده سه ر0لـــه Zامه ران�ت Zـــردم ب5 بـــه ر0

• بۆ ئاواره ,�..؟• بۆ ئاواره ,�..؟هه )سوZه وت� هه ندێ Zه سان� ناو Zۆڕ0 هونه ر0 بر,ندار,ان Zردم، به خو�ندنه وه 0 ش�عر0 (ژانم هه نگاو ده ن�) له Zۆڕ�]� ش�عر خو�ندنه وه من� ترساند، له ده ره وه بووم Zه قادس�ه 0 شووم�ش به رپابـــوو، ئه وه ش هۆ,ه �Z تر بـــوون. من له ده ره وه بوو ، به سه فه ر هاتبووم له وێ بر,ارم دا نه گه ر�مه وه ، له سا)� ١٩٨٢ له ئه لمان�ا ماف� په نابه ر,�م وه رگرت، له سا6ن� ١٩٨٥ تا ١٩٩١ e ف ئه ده ب�ات� رووس�م خو�ند، ماوه ,ه��Z لهله گۆڤار0 خو�ندZاراZ 0ۆمه )ه 0 خو�ندZاران�

Zورد لق� ئه وروپا له به رل�ن Zارم Zردووه .• Zه واتـــه ، ب"جگه له زمان� ئه لمانـــ� زمان� • Zه واتـــه ، ب"جگه له زمان� ئه لمانـــ� زمان�

رووس�ش ده زان�..؟رووس�ش ده زان�..؟- به )ـــ5 بروانامه Zه م به زمان� رووســـ� بوو، تا,به ت بوو به شـــ�عر0 (ئانـــا ئاخماتۆڤا)و چه ند,ن ش�عر0 ئه و,شم Zرد,ته Zورد0، ئاماده 0 چاپه ، زۆر,ش شه ,دا0 ش�عر0 پۆش]�ن و ل�ر منتۆڤاو تۆخول�س]� بووم. ئه گه رچ� زۆر Zه م به زمان� ب"گانه ش شـــ�عر,ش ده خو�نمه وه ، به 6م من به Zورد0 له ش�عره Zان ده گه م، تام�

Zورده وار,�ان ل5 وه رده گرم.• ئه و ناوانه چ� بۆ تۆ ده گه ,ن"ت..؟؟• ئه و ناوانه چ� بۆ تۆ ده گه ,ن"ت..؟؟

مش]ۆ: ده نگب"ژ�]� گه وره بوو، به داخه وه حه ق� خۆ0 نه دراوه ت5.

ره ســـول گه رد0: به هره ,ـــه e بوو، دووبـــاره ناب"ته وه .

حه ,ران: زه رد,نه 0 فۆل]لۆرZ 0ورد,مانه .• دوا چاال��Zه رۆشنب�ره Zانت..؟؟• دوا چاال��Zه رۆشنب�ره Zانت..؟؟

- د,اره Zه وا من هه رگ�ز له Zاروان� رووناZب�ر0 و نووس�ن و هونه ر دوورنه Zه توومه ته وه و به رده وام هـــاوZارو ر�بوار0 ئه و مه ,دانـــه م، ئه وانه 0 له

ب�رمه و ش�او0 باسن، ئه وانه ن:له بن]ه 0 رۆشـــنب�ر0 ج�cان له به رل�ن و به زمان� Zورد0 له ١١/٢٩/ ١٩٩٥ به بابه ت"a به و ناون�شانه (توخم وخه سله ته پ"]c"نه ره Zان� ئاواره بوونـــ� Zوردو ئاZامه Zان�) به شـــدار,�م Zردووه . به شـــدار,�م له س�م�نار0 ئه ده ب�ات�

Zورد0 له سو,د Zردووه .لـــه رۆژZ 0ه لتـــوورZ 0ورد0 له هانۆڤـــه ر له ١٩٩٧/١١/١٨ له گه ڵ شاع�ران ش"رZۆ ب"]ه س و محمـــد پ"نجو�ن� و ه"ڤ� با6,� شـــ�عرم

خو�ند,ته وه .له گۆڤارZ 0وردســـتان، ره خنه ,ه Zم له ســـه ر ره خنه Zه 0 د. نامۆ Zر,م له سه ر (ژووان) ه Zه 0

حه مه 0 حه مه باق� ب:وZرد,ته وه .وتار�]ـــم له ســـه ر خا)به نـــد0 له گۆڤـــار0

خو�ندZاران� Zورد له به رل�ن ب:وZرد,ته وه .• هاور��ه Zانت..؟؟• هاور��ه Zانت..؟؟

- زۆرن، م�وانـــ� زۆرم هه ,ه ، مـــن زۆر ر�ز,ان ده گرم، ئه وانه 0 ر�ز0 منش�ان له ال,ه سوپاسم ب"پا,انم بۆ,ـــان هه ,ه ، د,اره له به ر ته مـــه ن و شـــ�عرو هونه ره Zه م ر�زم ده گـــرن، هه موو,ان ر�ـــزدارن ده رگام بـــۆ هه موو,ان Zراوه تـــه وه ،

ئاماده م خزمه ت�ان ب]ه م.پاش ئه وه 0 سوپاس و ما)ئاوا,م Zرد، به هه ندێ وشه Z 0ۆن� Zورده وار0 خه ن� Zردمه وه ، له ناو (ئوبان) ه Zه 0 به رل�ن به ,ه Zه وه سواربوو,ن و به ر��]ردم، من�ش (متوو) 0 وشـــه ش�ر,ن و

ناس]ه Zان� بووم.

ئه و شه وه � (ئه �ره م خامۆش)م هنا�ه قسه و شعرو گۆران�باوك� شارڤان- سو�د

چرۆك بۆ م%رد مندا#ن

باوكا�.ت�!د.م.ولود ئبراهم ح.س.ن

هموو ب,ان�ك ك لخو ه)دەستام، خۆم ئامادە دەكرد و جل� كاركردنم دەكردە برم و بـــرەو بازاڕ دەكوتم ڕێ، ه�چ ب,ان�ك نبوو ك ل ماڵ دەربچم بن�از0 ئوە نبم ك بگ�ر�م، چونك من مندا)"ك� كاسب بووم وسربار0 بچووك�شم به�چ جۆر�ك ترسم ل پۆل�س نبوو چونك د)ن�ا بووم گ�ران لسر كاســـب� تاوان"ك� وا قوڕس ن� ك بهۆ0

تووش� سزا,ك� توند بم.ئو ب,ان�0 ك زۆر زوو لخو ه)ســـام و پارە,ك� زۆر ز,اترم لڕۆژان لگڵ خۆم برد و ئو شـــتانم ك0K ك ال0 من دەفرۆشران و ل شـــو�ن بردەوامك0 خۆمم دانا، ئو شـــو�ن0 ك چند جار لســـر0 گ�راوم و شـــتومككانم بر پ"لقـــ0 پۆل�س و ئفسرەكان كوتون. برە برە خ)ك ز,اتر ڕوو,ان ل بازاڕ دەكرد و هر كس و بپ"�

.0Kكان� خۆ0 دەكپ"و,ست پ"داو,ست�لناكاو پ�او�ك� بتمن� ڕ,ش سپ� و نوران� هات الم و گوت� كم"ك شتكانم ل خ)ك هرزانتر بدەرێ من سرم زۆر ب رسق. هر لگڵ ئو قســـ,0 خ)ك"ك� زۆر ڕوو,ان لـــ ال0 من كرد و ســـرم زۆر قرەبا)غ بوو نمدەزان� نپارە وەربگرم ن شتومككان بخم ناو ال,لۆن . شـــتومك"ك� زۆر زۆرم فرۆشـــت ك ڕۆژەكان� پ"شووتر لب,ان� تا ئ"وارە ئوەندەم ندەفرۆشت، پاش كم"ك ل ت"پڕبوون� ئو قرەبا)غ�0 ك لسرم

هبوو هم د,سان خ)ك"ك� زۆر ڕوو,ان ل"م كردەوە و هر كس و بپ"� پ"و,ست شت� ل5 دەكK,م، من خر,ك� بڕ�كردن� كK,ارەكانم بووم هستم كرد كس"ك دەستكان� خست ســـر پشـــتم و ب دەنگ"ك� برز گوت� : ,) پ"شـــم كوە بۆ بنكـــ0 پۆل�س، ك ئاوڕم دا,وە ب�ن�م همان ئو پۆل�س, ك دووجار0 تر,ش من� بردووەت بنك0 پۆل�س هر لسر كاسب� .... ل شو�ن� خۆم سارد بووموە و ئشـــ�اك0 دەستمم ل5 كوت خوارەوە، س,ر�ك� كK,ارەكانم كرد و گوتم : ببوورن نا,فرۆشم ئوە دەب�نن وا دەمبن

بۆ بند,نخان !! كK,ارەكانم پ"ـــك هاتبوون ل كچ� جوان و پ�او و ژن� بتمن و منداڵ و م"رد منداڵ، ب هموو,ان زۆر لبر پۆل�ســـك پاڕانوە ك ئازادم بكا و ئوجارە,ان ل"م ببورێ ب6م ب5 سوود بوو پۆل�سك هر دە,گوت : ئوە ,كـــم جار0 ن� ســـرپ"چ� دەكا، چند جار0 تر دەرمان كـــردووە و پ"مان گوتووە ك ل"رە شت نفرۆش"ت قدەغ, كچ� ئو هر واز ناه"ن5، زۆرب0 كK,ارەكانم ڕۆ,شتن . تنcا ژن و پ�او�ك� پ�ر0 بتمن كوا د,ار بوون ژن و م"رد بوون واز,ان ل پۆل�ســـك ندەه"نـــا و هر دە,انگوت واز0 ل5 ب"ن و ئمجارە ل"� ببوورە . ب6م هر ب5 ســـوود

بوو...پۆل�سك دەستكان� خست ناو دەستم و لدوا0 خۆ0 ڕا,ك"شام و ژن و پ�اوە پ�رەكش تا بردەم� بنك0 پۆل�س لدوامان هاتن و هر بن�از بوون پۆل�سك پش�مان ب"توە و لبر خاتر0 ئوان لمن ببوورێ. هر ب5

سوود بوو.......كـــ پ"م ل دەرگا0 بنكك بـــردە ژوورەوە وەســـتام زۆر زگم بخۆم سووتا ك من"ك� مندا) كاســـب و هژار لسر كاسب� بند دەكر�م، ك خۆ0 كاسب� گورەتر,ن شڕەف چونك مرۆڤ� كاسب قتاو قت موحتاج� دەســـت� نامردان نابـــ5 و جگ ل ڕەنج� دەســـت و بازوو0 خۆ0 پ"و,ست� بكس�

تر ناب5.ب�ـــرم لـــو شـــتان دەكـــردەوە و خ,اڵ بردبووم�وە، ب6م ئو پۆل�ســـ ن,c"شت خ,ا)�شـــم ئاســـوودە ب5 و كم5 ب�ر ل ئازارەكان� خۆم بكموە، لناكاوێ پا)"ك� پ"وەنـــام و گوت� وەرە بKۆ ژوورەوە دە0 بۆ

وەستاو0،ب خمبار0 و دڵ شـــكاو,وە بـــرەو ناو ژوورەك0 بند,خان چووم ئو بند,خان,0 ك چنـــد جار0 تر ل"� گ�راوم و دەســـت

بسر كراوم.چووم ناو ژوورەك و دان�شم، فرم"سككانم دە,انو,ســـت ل چاوم ب"ن خوارەوە و پ"م ب|"ن ئوە تۆ0 قوتاب� ژ,ر ك هموو سا)"ك ل قوتابخان ب ,كـــم دەردەچ� ل"رە0 و لسر كاســـب� دەست گ�ر كراو0 و هاوڕێ و هاوپۆلكان�شت لگشت دان و خۆشتر,ن

كات� ژ,ان�ان بسر دەبن.دانم بخۆم داگرت و نمc"شت فرم"سككانم ب"ن خوارەوە و پۆل�سكان وا هست بكن ك فرم"ســـك� ب5 دەس6ت�م، چونك من هردەم باوەڕم بوە هبوو ك هر مرۆڤ"ك هو)بـــدا دەگات ئامانج� خـــۆ0 ب6م هر ب�ر,شم دەكردەوە ك باوكم بۆچ� ژن� ه"ناوە

ك ماڵ و منا)� پ5 بڕ�وە ناچ5 .,ا باوكم بۆ وەكو گنجكان� تـــر لم وو6ت كۆچ� نكردووە ك دەزان5 لم وو6ت تنcا نرخ�

گنج نازانرێ .ئاخر من چ�م لو منا6ن كمترە ك ڕۆژان0 تنcا ,ك دان ڕۆژ,ان بقد مسرەف� ,ك هفت0 من دەب5، ئاخر خۆمن هر ب ,كم دەردەچم و ئوان بدوو ساڵ و ز,اتر پۆل"ك دەبKن .. لـــو خ,ا6ندا بووم و نمدەزان� ب"زار0 خۆم ب چ شـــ"واز�ك دەرببKم و ك"م ه, گو�م ل5 بگرێ تا ڕاز0 د)م� الباس بكم، ب�ن�م كوڕ�ك� كم"ـــك لخۆم گورەتر,ان بهمان ش"واز0 من خست ناو بند,نخان، سرەتا ه�چ قس,كم لگ)� نكرد، چونك دەمزان� ئ"ستا خمبارە و حزناكات كس ل"� نز,ك ب"توە و ب�دو�ن5، پاش كم"ك ب5 دەنگ� هستم كرد م"ردمندا)ك تنcا ,ك (٥) د,نار0 پ5 بوو خر,ك بوو ئو,شـــ� دەخست ناو ن�فۆ0 شڕوا)ك0. خۆم پ5

ڕانگ�را و ل"م پرس� بۆچ� وادەك0؟گوت� : ئاخر دە)"ـــن ئگر پارەت پ5 ب5 پۆل�سكان ل"ت دەســـنن و من�ش ئمKۆ تنcا ئو (٥) د,نارەم ئ�ش كردووە و دەب5 بـــۆ دا,كم� ببموە تا مســـرەف� ب,ان�

ما)وە0 پ5 بكات...!!ل"م پرس� باوكت ماوە؟

گوتـــ� : نخ"ر كوڕ0 گـــورە0 ما)وەم و دەموێ كاربكـــم و خزمت� ما)وە بكم نه"|م دا,كم به�چ شـــ"وە,ك ماندوو ب5 و كاربكا كچ� خۆت دەب�ن� ئو پۆل�سان ل"مان ناگڕ�ن كاســـب� بك,ن و حزدەكن

كار0 خراپ بك,ن نوەكو كاسب�.

زۆر د)گـــران بووم لو ســـاتدا حزمدەكرد مندا) دەو)مند�ك بووما, و هموو ڕۆژێ بـــKە پارە,كم بو كوڕە بدابـــا تا ب�دابا ب دا,ك� و خۆشـــ� بگڕ�تـــوە قوتابخان بۆ خو�ندن و چ�تر دەست ناسك و نرمۆ)كان� نكو�ت ناو دەســـت� پۆل�سكان . ب6م بداخوە دەســـ6تم نبوو، س,ر0 خۆمم كـــرد و ب�رم كردەوە من و ئـــو وەك ,ك وا,ن و وەك ,ك�ش ل"قوماو,ن تاك ج�اواز0 كهمان ب5 سۆز0 باوكا,ت� كمن هم و

ئو ن�ت� .....دوا0 ماوە,ك ب5 دەنگ� كوتم قســـ و گوتم كاك گ�ان مترس ه�چ كس پارەت ل5 ناســـن5 و پاش كم"كـــ� تر,ش ئازاد نگ,شتوو,نت دەكر��ن چونك كسمان

ئو تمن0 ك شمول� بند,نخان بك,ن.پرس� ؟ چۆن دەزان�؟

گوتم ئاخر ئوە جار0 ,كمم ن� ك بگ�ر�م و هموو جار�ك ك دەگ�ر�م ئازاد دەكر�م.

بو قس,0 من ئو كوڕە كم"ك د)خۆش بوو وە هات ال0 من دان�شت و پاشان ه)سا,وە سرپ5 و لناو بند,نخانك دەهات و دەچوو دە,و,ســـت كات� ل5 بKوات و ئازاد بكر�ت و

بگڕ�توە ال0 دا,ك تاقانك0..دوا0 عسر بوو ك ئو دووەمان بانگ كرا,ن و ئازاد,ان كرد,ن من�ش گوتم ئوە ئازاد كرا0

و پارەكش�ان ل5 نسند,وە؟!ئو,ش بقوڕگ"ك� بگر,انوە گوت� : مرۆڤ� كاسب هردەم ڕ�گر و دوژمن� زۆرە و كس

نرخ� بۆ دانان5 ....!!!

م%رد مندا7.ك. ل.ناو ب.ند�نخان. پارە� دەشاردەوەم.سعود ئبراهم

ئكرەم خامۆشئكرەم خامۆش

Page 23: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢، 23س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� ك�لچ�ر

ئ وە� فل�م كارتۆن� (ع دنان و ل�نا)� ب�ن�ب�. (كاپتن نامق) دەناس� من م ب ستم ك سا� ت� ك$ك ل ئ "ق كان� � كاپتـــن ن� � ، ب "كو لئ م زنج�رە� كارتۆن� . كات� كاپتن ه ســـت دەكا ت م نـــ� ئ و ل برادەرەكان� گ ورەترە .

دە"� ( ما"ئاوا ڕۆژان� گ نج�). � (كاپتن نام�ق) . تا ئ$ستاش � ئ و قســـل ن$و ئ و گ نجان بـــاوە ك تازە دەچن ن$و

دون�ا� هاوس رگ�ر�.ئاخر پۆل�ن كردن� ت م ن ب پ� � ڕووداوەكان� ژ�ـــان مانا� ك ناه$=$ت وە بـــۆ گ نج� .. ب و پ$�ـــ � مـــرۆڤ ه ر� ك جار پشـــك� ژ�ان�

پ�ر ڕەفتار و پ�ر گوتارف�هم� ن�ب�

ك ه ستم ب بوون� خۆم كردوو، ئاشنا� ت�م ل گ ڵ كت$ب پ �داكرد، باوكم كار�گ ر� زۆر� ه بوو ل ســـ رم چونك ئ و�ش هۆگر� كت$ب خوHندنـــ وە بـــوو، ل گ ڵ ئـــ وە� ك كار� ك بابچ� بـــوو، باوكم ئ و ح زو ئـــارەزووە� ل وبارە�ـــ وە ه �بوو ب توانســـت� خۆ� و به "سوك وت� ل گ ڵ رۆشنب�رو ئ د�بان� شار توانـــ� خۆ� ف$ر� خوHندن وەو نووســـ�ن بزمان كان� كورد�، ع رەب�، فارســـ�، تورك� بكات و پاشان كۆم "$ك كت�ب بكLێ، ل پاش � ســـ�� كان� س دە� ب�ســـت م ل وس ردەمك ل شـــار� كۆ� كارەباو راد�ۆو ت ل ڤز�ۆن ل ماPن ن بوو، شـــ وان ل ما"$ك دادەن�شتن و باوكم كت$ب� ش�عر و ئ فسان و ئ دەب�ات� بۆ دان�شـــتوان دەخوHندەوە ك زۆرب � ب زمان� فارس� بوو وەر�دەگ$Lا� س ر زمان� كورد�، ل و كت$بان ك تاكوئ$ستاش ه ندHك�ان بۆ �ادگار� الم ماون: رۆســـت م و زۆراب و د�وان� حافز و گو"ســـتان� ش$خ ســـ عد� و بۆتان و زۆرجار نام � ب ش�عر بۆ برادەران� دەنووس� و من�ش دەمخوHندەوە ب م ز�اتر ئاشنا� وش � كورد� بووم. پ$ش مردن� باوكم ل ١٩٧٣/٩/١٠ چ ند كت$ب$ك� ب د�ار� پ$شك شكردم ك گرنگتر�ن�ان ش رەفنام � ئ م�ر ش رەفخان� ب تل�س� بوو ك ل سا"� ١٩٥٣ ل ب غدا چاپكراوەو م ال ج م�ل رۆژب �ان� ل فارســـ�� وە وەر�گ$Lاوەت س ر زمان� ع رەب�، كات� خۆ� نووس ر و ئ د�ب� فۆلكلۆر پ روەر خوال$خۆشبوو"مح م د تۆف�ق ورد�"ك دۆست$ك� نز�ك� باوكم بوو ب د�ار� �١١ � پ$شك شـــ� كردبوو، ل دوا� ب �اننامئازار� سا"� ١٩٧٠ رۆژنام نووسان� ع رەب� و ج�bان� روو�ان ل كوردستان كرد بۆ نووس�ن وە� ، راپـــۆرت دەربارە� ئـــ م ب �اننام م$ژوو��رۆژنام نووس$ك� گۆڤار�"العرب�"كوHت� ب دوا� دا دەگـــ ڕا، دوا� ماندوو � ئـــ و شـــ رەفنام

بوون$ك� زۆر ب نرخ$ك� ب رز ك�Lبوو�. ل ب غدا برا� گ ورەم رەســـول ك ناســـراوبوو س�اســـ تم دارHك� رەســـول"ئ و�ش ب "مام دHر�ن بوو، نووســـ�ن� لـــ رۆژنام كۆن كان � ك� خنج�الن� ب تا�ب ت�"ژ�ن"ه بوو، كت$بخانل ما"ـــ وە ل ب غدا ه بوو، كـــ دەچووم ال� � سوودم ل$وەردەگرت، ئ و زۆر� ئ و كت$باندەخوHندەوە ك ل س ر ك$ش � كورد ب زمان� ئ�نگل�ز� نووسرابوون، ل ب�رم كت$ب$ك� كورد-تورك-ع رەب� ئ دمۆنز� گۆڕ�بووە س ر زمان� كورد� ب Pم مردن دەرف ت� ن دا بۆ چاپكردن� لـــ ١٩٨٩/١٢/١٣ كۆچ� دوا�ـــ� كرد، دواتر خان وادەك � ه موو كت$ب و نووســـ�ن كان� ب نرخ$كـــ� ه رزان فرۆشـــتبوو و ه�چمان بۆ

ن ما� وە. ل پ نجاكان� س دە� ب�ست م، قوتاب� س رەتا�� ، بووم ل قوتابخان � قادر� � س رەتا�� ل كۆ�ب ڕHوەب رمـــان ع بدولم ج�د شـــ$خ نورەد�ن ج ل�زادە زۆرجار دەهات پۆل ك مان و د�وان� ش�عرە كالســـ�ك�� كۆن كان� وەكو: حاج� قادر� كۆ�ـــ�، نا"�، ئ حمـــ د موختارب گ� جاف.. ه� تر�ش� بۆ دەخوHند�ن وە ب تا�ب ت� ش�عر� ن�شـــت�مان� و ن ت وە�� ك ئ م ش

كار�گ ر� باش� ل س ر قوتاب�ان ه بوو. ل ســـا"� ١٩٥٧ كت$بخانـــ � گشـــت� كۆ�رەشـــ�د قائ�مقام"هـــاد� ل ســـ ردەم� چاوشـــل�"كرا� وە، ب ڕHوەبـــ ر مامۆســـتا� خوال$خۆشبوو"ع بدو"k كاك "بوو، زۆر هاوكاربوو ل گـــ ڵ قوتابـــ� و رۆشـــنب�ران، ب هاندان� مامۆســـتاكانمان ب ردەوام دەچوو�ن كت$بمان دەخوHندەوە، جاروبار�ش دەمانخواســـت وە بۆ ما" وە. تائ$ستاش ك دەرف تم ه بوو هاموشۆ�

كت$بخان � گشت� دەك م. ه ر ل س ردەم$ك� زوو باوكم و براكانم ك ل ت من ل من گ ورەتربوون ب شدار�ان ل ك�Lن� رۆژنام و گۆڤارە كورد�� كاندا ه بووە وەكو: گ الوHژ و ژ�ـــن و ژ�ان وەو ه تاو و رووناك� و شـــ ف ق و ه�ـــواو رۆژ� نوێ و هـــ� تر�ش ك ل ب�رم ن ماون، ب$جگ ل گۆڤارەكان� لوبنان� و م�سر� ب زمان� ع رەب�، ل ب�رم ل دوا� شۆڕش� �١٤ ت ممووز� ســـا"� ١٩٥٨ باوەڕپ$كراو� گۆڤار و رۆژنام كورد�� كان خوال$خۆشـــبوو"ع ز�ز س رب ست"بوو، ب ردەوام ب ش� ئ$م � دەه$نا

. ما" وە ل كۆ�ل س رەتا� ش ســـت كان� س دە� ب�ست م وا رHكك وت ل گ ڵ برا� كم و خوشك$كم ب س ردان چوو�ـــن بۆ ه ول$ر بۆ ما"� مامۆســـتا"گ�و� � موكر�ان�" ل گ ڕەك� ت �راوە نز�ك قوتابخانئ �وب�� � ســـ رەتا�� كچان، ك ش و ال�ان ما�ن وەو زۆر رHز�ان ل$گرت�ن، ئ وشـــ وە زۆر سودم ل قس كان� مامۆســـتا گ�و� دەربارە� كت$ب م$ژوو� كوردو د�وان� شـــاع�ران ك تا درەنگ� ش و گوHب�ست� قس خۆش كان� بوو�ن ك ئ وس ردەم ل پۆل� ش ش م� س رەتا�� بووم. دواتر ك ما"مـــان هات ه ول$ر زۆرجار � س ردان� چاپخان � كوردستانم دەكردو زۆرب م ك�L و � كت$بـــ چاپكراوەكان� ئ و چاپخانئ وە� دەگم ن�ش بوو وەكو گۆڤار� رووناك� ك ب رگ، بـــۆ� دەه$نام � ك كۆكرابـــۆوە ل

دەمخوHندەو بۆم دەگ ڕاندەوە. ل ســـا"� ١٩٦٣ ل رەشـــبگ�ر� ك � ب عس� فاش�ت ك تاوانبار"ت ها ش كرچ�"س رپ رشت� دەكردو ل ســـ ر � ك ووش � كورد� خ "ك� ب� تاوان�ان دەكوشت، كت$ب$ك� زۆر� كورد� و ئ وان � ب ع رەب�ش ل ســـ ر ك$ش � كورد نووسرابوون ســـوتاندمان، پاش سا"� ١٩٦٣ كت$ب$كم ك�L ب ناو�"الكتاب اPســـود"ه موو نووســـرابوو ت$دا ب عســـ�� كان� تاوان كان� ل كوشـــتن و ئ تك كردن� ب� تاوانان ئ و�شم ل ترس� فاش�� كان ل سا"� ١٩٧٤ سووتاند،

ل ســـا"� ١٩٦٧ ل پ �مانـــگا� ئامادەكردن� مامۆســـتا�ان ل شـــار� ســـل$مان� وەرگ�رام، ئ مـــ ه ل$ك� ز�LHن بوو بۆخۆم رەخســـابوو ل شـــار� ئ دەب و كت$ب و نووس�ن� كورد�، ل شـــار� رووناكب�ـــران، هـــ ر لـــ و رۆژگارە سودHك� زۆرم ل ئ د�ب� چ�رۆكنووس"مح ڕەم مح م دەم�ن"دەربارە� كت$ب وەرگرت، كت$ب$ك� زۆر� كورد� دەگم نـــم ك�L ك ل ه ول$ر كدەســـتن دەك وتن، بۆ ئ م م ب ســـت كت$ب � فرۆش"م حموود خاك�"ب ردەوام ئ و كت$بان بۆ پ �دا دەكردم ك خـــۆم داوام دەكرد، ب م

كت$بخان ك � ما" وەم دەو" م ندتركرد. پـــاش دەرچوونـــم لـــ پ �مانـــگا زۆرجار بۆ ك�Lن� كت$ب هاموشۆ� ب غدام دەكرد، رۆژانل ب �ان��ـــ وە تا ن�وەڕۆ دەچووم شـــ قام� موت ن ب� و "ســـوق الرا�"ك كانگا� كت$ب و �ـــا دەچووم "م كت ب� ل ب غدا كت$بخان بوو كت$ب$ك� " م ك نز�"ل ش قام� رەش�د، كۆمباشم ك�L ك پ �وەند��ان ب م$ژوو� كوردەوە ه بوو ل وان : گ شت ك � ر�چ ب زمان� ع رەب� ك ل ســـا"� ١٩٥١ چاپكرابو، "تأر�خ الكرد و كردستان"دانان� مح م د ئ م�ن زەك� و مح م د ع لـــ� ع ونـــ� چاپ� دووەم� ســـا"� ١٩٦١ ئ و�ش ب زمان� ع رەب� نووسرابوو، ف ره نگ� كورد�- ئ�نگل�ز� ك ب پ�ت� الت�ن� نووسرابوو، دان رەك � تۆف�ق وەهب� و ئ دمۆنس ك ئ م ف ره نگ ب چاپ و ب رگ$ك� ق ش نگ ل سا"� ١٩٦٦ ل ئۆكســـفۆرد لـــ ب ر�تان�ا چاپكراوە ١٨٠ الپـــ ڕە� ق بارە مامناوەند�� ، كت$ب$ك� كورد� كۆنم ه ر ل وبازاڕە ك�L ك ل ســـا"� ١٩٣٣ ل ب غدا چاپكرابوو، ئ و�ش ب هاءالل و دەور� نـــوێ، وەرگ$Lان� بۆ كورد� م حموود ج ودەت ل ســـ ر ب رگ ك م نووســـ�بوو:"ل ١٩٦٩/٥/٢٤ ل "ســـوق الرا�"كـــLاوە ه ر ل�ادەوەر�� كانم جارHك كت$ب$ك� ب نرخم ل س ر " ك$شـــ � كورد ب زمان� ع رەب� ل ناو كۆمكت$ب$ك ل س ر شۆست دۆز�� وە ك ل سا"� س�� كان� س دە� ب�ست م چاپكرابوو، و�ستم ب�كLم ب Pم ب داخ وە كابـــرا� خاوەن كت$ب � ب خ$را�� ل دەست� وەرگرتم و پارچ پارچكـــردو دڕاند� و گوت�:"هـــژا كتاب المتمرد�ن اPكراد"ب م زۆر د"گران بـــووم. دان� ئ$واران بازاڕ�"ســـوق الرا�"و شـــ قام� موت ن ب� و رەشـــ�د چۆڵ دەبوو، دەچوو�ن "باب الشرق�" و شـــ قام� ســـ عدون ك تا دوا� ن�وەش و جمم � دەهات ل خ "ك، كت$ب� زۆرباش ل س ر شۆســـت و عارەبان داندرابوون، ل ژHر رووناك�

گ=ۆپ كان� شـــ قام كان كـــ خاوەن كان�ان هاوار�ـــان دەكرد"أســـتنگ�"وات ه "بژHرن ب٥٠-١٠٠-١٥٠فلـــس، كت$ب� زۆربـــاش و ق بارە گ ورە� ك ل ســـور�او لوبنـــان چاپكرابوون زۆرب � كت$ب� نووس رە ب ناوبانگ كان� ج�bان بوون �ا شـــاع�رەكان� س ردەم� جاه�ل�، بۆ نموون :"مژكرات تشرپل" "كفاح�-ه�تلر" "الحرب والسلم- تولستو�"، "د�وان امرۆالمت�س" و زۆر�

تر. ل$رەدا ئ و ب�رەوەر�� � ئ و رۆژگارە دەنووسم ك هاوڕHكم ل ب شـــ� كـــورد� زانكۆ� ب غدا �" وەرگ�رابوو ل قۆناغـــ� � ك م، رۆژHك ل گچووم ب شـــ� كـــورد� ل هۆ"ـــ� خوHندن دان�شتم، پLۆف�ســـۆر مارف خ زن دار وان ب$ژ بوو، پرســـ�ارHك� ل خوHندكاران كرد ك تازە وەرگ�رابـــوون، پرســـ�ارەك دەربارە� كت$ب� شـــ رەفنام بوو ك س�ان ن �انزان�، من و�ستم دەســـت ب رزبك مـــ وە بـــ Pم ل ب رئـــ وە� دان�شتن ك م نا�اســـا�� بوو پاشگ زبووم وە، دواتر دكتۆر مارف س رسام� خۆ� ن�شاندا ك

ك س�ان دەربارە� ئ وكت$ب ب نرخ نازانن. ل ب�رەوەر�� تا" كانم دوا� راپ ڕ�ن كت$ب$ك� زۆرم ب ه رزان فرۆشت ئ وەش ل ب ر ن هام ت�

بوو، دواتر پ ش�مان بووم وە. ئ$ستاش ب ردەوام كت$ب� باش دەكLم و ح زو ئـــارەزوو� � ك مم ل خوHندنـــ وە� كت$ب� �ادەوەر� و �اداشـــت و گ شت كان ب تا�ب ت� گ شـــت� گـــ ڕۆك و گ ڕ�دە ب�ان��ـــ كان بۆ كوردســـتان كـــ زۆرب �انـــم خوHندووەت وە وەكو:"سنتان ف� كردستان"كاپتن ها�، "رحلمتنكر ال� بالد ماب�ن النbر�ن و كردستان"م�جر سۆن، ب$جگ ل گ شت ب ناوبانگ ك � م�ست ر ر�چ بۆ كوردستان ل سا"� ١٨٢٠ و گ شت�"أول�ا چ ل ب�"و"مونشـــ� البغداد�" كـــ �ادەوەر� ر�ـــچ بـــووەو زۆر� تر�ش ئارەزوو� زۆر�شـــم ل خوHندن وە� كت$ب� پز�شك� و ت ندروست� ل كت$بخان ك م ب شـــ$ك� ئ مـــ ش ه �ـــ

داگ�ركردووە. بـــ ردەوام هاموشـــۆ� پ$شـــانگاكان دەك م ه رجـــارە� كۆم "$ـــك كت$ب� تـــر دەكLم، ل ب�رم ل ســـا"� ١٩٧٣ كـــ ل "قاه�رە"بووم چ ند كت$ب$ك� باشـــم كـــ�L، ف ره نگ$ك� زان�ار� گشت� ه بوو ب ناو�"الموسوع العرب� ك ل نووس ر و زانا�ان� � الس�رە"دانان� دەست � م�ســـر بوو، ئ وكات نرخ ك � ب ١٠ جون�م�ســـر� بوو ك دە�كردە ٦ د�نار� ع$راق�، ل ب رئ وە� � ك ب رگ بوو ق بارە� گ ورەبوو � ن متوان� ب�كLم، خۆشب ختان ل و پ$شانگا�ك ل ســـا"� ٢٠٠٦ ل كت$بخان � گشت� ه ول$ر كرابۆوە ب چوار ب رگ� ق ش نگ ب داشكاندن� ٥٠٪ ب ٧٥$دۆالر ك�Lم، ل$رە دەب� ئ وە ب=$م ك تائ$ستا ئ وپارە� ب كت$بم داوە ب ه ر شت$ك� ترم دابا ئ وا ئ$ســـتا داهات� دارا��م زۆر باشتر دەبوو، ل كات� گ ڕان وەم ل ب غدا ل ب�L ك�Lن� شـــت� جوان� �ار�كردن بۆ مندا" كانم كت$بم

دەبردەوە ك ب وە زۆر ن�گ ران دەبوون. ماوە� كـــ� كورت كـــ پاداشـــت� رHزل$نان� نووس ران ه بوو پشت�گر�� ك� باشبوو بۆئ م م ب ســـت ب Pم ب داخ وە پاداشت ك بوو بمووچ و ن ما، ب م رۆشنب�ران دەستك وت$ك� گ ورە�ان ل دەســـتچوو، ب ه�ـــوا� ئ وە� كئ و پـــLۆژە م$ژوو�� ب س�ســـت م$ك� تازە بگ ڕHتـــ وە، ل كۆتا��دا دە"$ـــم: ل ب رئ وە� باوكم � ك� بوو ل پ�اوە قســـ خۆشـــ كان� شار� كۆ� و ئ دەب دۆست�ش بوو ل گ ڵ زۆر ل ئ د�بان� ئ و ســـ ردەم دۆستا� ت� ه بوو، ئ$ستاش كت$ب�"رشت � مروار�"ب رگ� س$� م مامۆستا"ع الئ د�ن سوجاد�"�اد� ب خ$ر المان

پارHزراوە ك پ$شك ش� باوكم� كردبوو.

كت�ب و كت�بخان�و ووش�� كورد�

سرووده نb$ن�ه |ه � ئاواره |ان:سرووده نb$ن�ه |ه � ئاواره |ان:سوHندب�، ئه و وPته � من� ج$b$شت، ســـوHندب� نه ژ�ـــم. ت$ـــدا من�ـــش ب�ره وه ر��ه |انم به شه م$� سوورو سپ�

و |ه س� بگرم. ت$گه �شتم ئه وه م پ� ده |رHت، ده توانم

ب�ره وه ر��ه |ان شه م� ب�ه م.به Pم |ه ب�ره وه ر��ه |انم شه م� |رد، |ه

ته واو بووم، ب�ن�ـــم به ره نگه |ان� ئـــا�P وPته |ه م

شه م$م |ردوون.. د�ـــاره |ـــه وا مـــن وPته |ه م چـــۆن

ب�رچوو�ته وه . د�اره ..!!دار��H ب� س$به ر چاوه روانت ده |ات:

لـــه و وPتانا، له هه نـــده ران پار|� زۆر هه �ه ،

خه "�$�� زۆر له بن س$به ر� داره |انا داده ن�ش�ن،

داره |ان� ئـــه و پار|انه ش ئـــاواره |ان ده ناسن،

به Pم ئه وان�ش ده زانن س$به ره |ان�ان به |� ده به خشن،

داره |ان ســـ$به ر ته نbا بۆ ئه و |ه سانه ده |ـــه ن، ئه وانه ف$نـــ� ده |ه نـــه وه ، ئه وانه � له پشـــت و له قه د� ئه وانه وه له دا��بـــوون. هـــۆ ئاواره |ـــه |ه لـــه دارHـــ� نز�� ده ب�ته وه ، |ـــه ده گه �ته ال� ســـ$به ر�H، تۆ� ئاواره |ه نز�� بوو�ته وه ، ســـ$به ره |ه بۆ نـــاو داره |ه ده خش$ن، ده چنه ژووره وه . س$به ره |ان وه � ج�ووه به ده ستل$دان� ده |ش$نه وه ،

وه � ج�ووه راده |ه ن. بۆ س$به رێ نا|رێ تۆش داره |ۆنه |انت له شـــان بدە�ت، داره |ان له گه ڵ خۆتا بb$ن�ت، نا|رێ تۆش به ناچار� س$به ر له گه ڵ خۆتا بb$ن�ت. داره |ان ســـه فه ر

نا|ه ن، وه � ئاواره |ان |ۆچ نا|ه ن.ئاواره ��ه � له شار� ئازاد�:ئاواره ��ه � له شار� ئازاد�:

تۆ لـــه گۆره پان� ( ب��اد�للـــ� ) ناو له نده ن، شار� ته م و به خت�ار�، له وێ د"ت خۆشه . وا ده رچوو، |ه ماوه �ه |�

زۆر خه ونت پ$وه ده ب�ن�.!!هۆ ئاواره |ه ، له گۆره پان� ( |ۆن�ۆرد )

له پار�س هه ستت چۆنه ... |ه ئا�P ئازادبوونت� ت$دا ده شه ق$ن�ت، |ه لـــه شـــه قامه |ان�دا ســـروود� بۆ ده ل$�تـــه وه ، من ده زانم له ناختـــدا، له هه ناوتدا، منا"�� ماوه و ده نووزHته وه ، منا"ه |ه ده �ه وHت، بگه رHته وه باوه ش� دا��ـــه دڵ ره قه |ـــه � .. هه مـــوو

ج�ابوونه وه �ه � ژانه ، به Pم ژانه |ان له گه ڵ ئازاد��دا ســـارHژ

ده بنه وه .!ب�ره وه ر� ئاواره ��ه �:ب�ره وه ر� ئاواره ��ه �:

ته نbـــا ب�ره وه ر��ـــه ، ته نbا ئه وه لـــه ز�ندان�ش ئازاده ،

لـــه وێ �ـــاده |ان له �ه � |اتدا ده بنـــه پاسه وان و جه لالدو خۆشه و�ست�ش .

:�Hب�ره وه ر� شار:�Hب�ره وه ر� شارشاره دا��ه |ه م وHنه � من� له د�واره |ان� خۆ��دا هه "واســـ��وه . له بـــن وHنه � مندا، له و شاره دا نووسراوه ، ت�ا�ه ئه و

|ه سمان له م$ژه ل� گووم بووه ، ت�ا�ه ئه وه � دۆز��ه وه ، ئه وه � زان�ار�

له سه ر هه �ه ، با به |ه س نه "$ت، با ئه درHسه |ه � به

|ه س نه "$ت، با نه �درك$ن�ت ..|اتژم$ر�Hـــ� ورد� |اتژم$ر�Hـــ� ب�ره وه ر��ه |ـــ� ورد� ب�ره وه ر��ه |ـــ�

سو�سر�:سو�سر�:لـــه شـــار� زور�خ، ئـــه و شـــاره � وا

ناسراوه ، ئارامتر�ن شـــوHنه له و ج�bانـــه وه �

وتراوه ،له و شاره دا پ$ش نووستن، |ه چاوه |انم

داده خه م،له و |اته دا، له و شاره دا به شار� دا��م

تاراوگهده "$م: چۆنم ده وێ وا به ،

به بووق$�� ئه فســـوناو� تۆ دروست ده |ه م،

وه � چۆنـــم ج$b$شـــت، وه � جاران دروستت ده |ه مه وه ،

به هه مان شه قام و خه "�ه |ه م.به ده نگـــه |ان، ره نگه |ان، بۆنـــه |ان، دروســـتت دوHنـــ� دۆســـته |ان�

ده |ه مه وه ..سوار� گ$س�ه ئه فسوناو��ه |ه م بووم، تا گه �شـــتمه زور�خ، تا شـــه و�H له و شـــاره بم�ن$مه وه ، |وره خوشه و�سته سو�ســـر��ه |ه م وا� ده زانـــ� خه ون�

ده ب�نم، به Pم من د"ن�ا� ده |ه مه وه ، ئه و ده مانه �

خه ونم ده د�ت، خه ون نه بوو .. ژ�انم له خه ونا راست��ه ..

ئه وانـــ� تر هه موو |واب�ســـ� رۆت�ن� رۆژانه ن.. خه ونه |انم راستن ..

تۆ |$�ت ئه � ژنه ئاواره |ه :تۆ |$�ت ئه � ژنه ئاواره |ه : له سه ر پرده |ۆنه |ه � ( بۆنت� ف���ۆ

) له فلۆرنسا ب$زار ده سوورامه وه ، له و ده مانه دا زۆر ب�ر� شاره |ه � خۆمم

|رده وه ، رووبـــاره گچ�ه |ه � ( ئارنـــۆ ) � بن

پرده |ه م به ب�رهاته وه ، بر�ـــارم دا بگه رHمه وه ناو

فردۆسه گومبووه |ه م. داوام لـــه چۆله |ـــه |ان |رد، خانـــووه |ۆنه |ه م بۆ ب�Lنه وه ، |ه گه رامه وه ناو

خانووه |ه م، با"�ۆنه |ۆنه |ه پرس�:ئه � ژنه نامۆ��ه |ه تۆ |$�ت.!!؟ تۆ ل$ره چ� ده |ه �ت .؟! بگه رHـــوه وPته |ه �

خۆت.!|ـــه گه رامه وه ، رووبار� ( ســـ�ن ) له

پار�س پرس�:ئه � ژنه نامۆ��ه |ـــه تۆ |$�ت ..!! بۆ هاتوو�ت .. بگه رHوه وPته |ه � خۆت..!

من�ش له ژHـــر په نجه ره |ه مه وه ، بـــه رووبار� س�نم وت:

من خـــۆم ناناســـم ..من نازانـــم له و شـــوHنه چ� ده |ه م .. نازانم ، من�ش وه � مل�ۆنه ها ئاوارانه � قه در ئاواره �

|ردوون، من نازانم ...ئاواره �ه |� گه شب�ن:ئاواره �ه |� گه شب�ن:

له لوبنان، |ه س$�� گه شب�ن ده "$ت: گالسه |ه � پ$شم تا ن�وه � .. خوHنه !

له تاراوگه ش ئاواره ��ه � ده "$ت: گالســـه |ه � پ$شـــم تـــا ن�ـــوه � ..

ئه سر�نه .!پ�اوHـــ� له ئه ســـت$ره ��ه � |ه وتـــه پ�اوHـــ� له ئه ســـت$ره ��ه � |ه وتـــه

خواره وه :خواره وه :لـــه ب$زار��ـــه وه ، د"ـــ� خۆت بـــه وه خۆشده |ه �ت، ل$ره ژ�ان له وPت له وێ

خۆشتره !�ان ده "$�ت، ئ$ره �ان ئه وێ ..

تۆ پ�او��H له ئه ســـت$ره � دا��ـــه وه دابه ز�وته سه ر ئه و ئه ست$ره �ه .

پ�او��H ناو فه زا� تر وPم� داوه ته وه : تۆ ده ته وHت بچ�ته وه ئه وHنده رێ، ئه گه ر

بۆ مردن�ش ب$ت. ��Hر بۆ ســـه رگۆڕ� ده و"ه مه ندHه � د� ��Hر بۆ ســـه رگۆڕ� ده و"ه مه ندHه � د�

ئاواره :ئاواره :پ�او��H ده و"ه مه ند، له هه نده ران،

ژن� جوان و پاره و ناوو ســـه ر|ه و تن� زۆر� ده ست |ه وت.!

|ه ئه و پ�ـــاوه مرد، بـــه داره مه �ت$� ��Hه$نا�انه وه گونده |ـــه �، له وێ گۆر

به ر|ه وت.!له سه ر |$ل� گۆڕه |ه � �ه � دHر�ان بۆ

نووس�بوو. رۆژ� بـــوون و مردنه |ه �ان به �ه � دHر

بۆ نووس�.ئه و�ش وه � هه ژاره |ه � گوند�،

ئه وه � له گونده |ه نه چووبـــوه ده ره وه ئاواره نه ببـــوو، بۆ ئه و�ش به �ه � دHر رۆژ� بوون و مردنه |ه �ان بۆ نووس�!

بۆ�ه ژ�ان ل$ره و له وێ له |ۆتا�� �ه � دHر نووس�ن بۆ سه ر گۆڕه |ه ت ده م�ن$ته وه ،

ته نbا �ه � دHر ده م�ن$ته وه .وه رگ$ران�: هه �ن�وه رگ$ران�: هه �ن�

له له ٢٠٠٧٢٠٠٧/٨/١ نووسراوه و له الپه ره � نووسراوه و له الپه ره � دواوه � گۆڤـــار� (الحوادث)� ژماره دواوه � گۆڤـــار� (الحوادث)� ژماره ٢٦٥٠٢٦٥٠ ناوه راســـت� ئوگسســـت� بkو ناوه راســـت� ئوگسســـت� بkو

|راوه ته وه .|راوه ته وه .

غاده س�مانهوش�ار مح�م�د ئ�م�ن

� زەم�ن� ب ردەك وێ، ه م�شـــ وا ب ســـت ت�� ڕHكخراوەكان گ نج� �P پ �وەند� كۆم � وات وزە و گLوت�ن. پ�ر�ش وەك ئ و سروشت ت� وات ب�Lن� پل�ت� مردن و وەرگرتن� � ك ه

ئ�قام ل ه رHم� نا ئوم$د�. ك ب شـــ$ك ل� ئ م ڕوان�ن� ئ و دەالل ت

. كۆم "گاكان� س ر ئ م زەم�ن ه �انتۆ ك ه$شـــتا خ ون كانـــت ل بازن � گ نج� دەخول$ن وە، چۆن ئامادە� خۆت ت ســـل�م� پ�ر بك �. ل$ـــرەدا ح ق�ق ت$ـــك كۆنتLۆ"� بارودۆخ كانـــ� هـــ ر ك ســـ$ك دەكا ئ و�ش ئ وە� ، ئا� تۆ ب س�ما و ت م ن پ�ر بوو�، ب Pم ب دڵ پ�ـــر� ؟ بۆ ئ م ش وەPم گ ل$ك

خۆ�ان ب دەست وە دەدەن ل ه ر ك س$ك. � ب خت�ار ع لـــ� دە"� : ( گ نج كان ه "پ وە پ�ر� ڕوان�ن� � پ�ربوون دەك ن) ل م سۆنگ

تر ب خـــۆوە ه "دەگـــرێ. خوHندنـــ وە� تر � ب دەست وە دەدا. بۆچ� گ نج ه$ندە ب پ لك پ�ر ب�؟ ل م وە ئ وە دەردەك وێ ك �اخود سروشت� كۆم "گا� كورد� ه روا� �ان�ش .

... ه Pتن ل واق�ع� ئ و دۆخ � ك ت$�دا�ئ گ ر ســـ رنج$ك� ورد لـــ و گ نجان بدە�ن كـــ خ$زاندارن . ح زدەكـــ ن جل و ب رگ�ان ب جۆرHك ب� ك ج�اب� ل مۆد�ل� باو. زۆرجار ڕەنگ كان� وەك (ڕەش و قاوە�� و ڕەساس�) زا" ب س ر جل و ب رگ�ان، ك ل$ش�ان دەپرس� بۆ ح زكـــردن ل ڕەنگ و . ڕەنگ$ك� تر دە"$ن . زۆرجار ئـــ م ڕەنگان ب مانا� ك ال� ه ندێ

ك س پ� � دەوترێ (ڕەنگ� پ�اوان). ك� باوكمم ب�رك وت وە،ك تازە بوبوم� قسمامۆستا . جل و ب رگ� ڕەنگ سورم دەپۆش� ڕۆژHـــك باوكم پ� � ووتـــم ئ و جالن چ� �

ڕەنگ�ان دە"� � ڕەنگ� منداPن . ووت� كوڕم ... ڕەنگ� پ�اوان ل ب ر بك

ل و دەم وە ل خۆم دەپرســـم ئاخۆ كام ڕەنگ ڕەنگ� پ�اوان ، ئ� خۆ ل بووندا ك ڕەنگ كان دروســـت بوون .. � ك$ك�ان ب ناو� پ�اوان و ! ئ و� تر�ان ب ناو� منداPن وە دروست ن بوونتۆ ب=� � ڕەنگ� پ�اوان چ جۆرە ڕەنگ$ك ب�؟ ئاخر ڕەنگ� ڕەش ئاماژە� بۆ پرس دار�، ئ مل زۆرب � كولتـــور و ال� زۆرب � ن ت وەكان�

. من چ� بك م؟� ج�bان ئ و مانا� � هدەكـــرێ پ�رHك گ نجان ب�ـــر بكات وە، ب Pم كارەســـات گ نج$ك پ�ران ب�ر بكات وە ڕۆح� پ�ران كۆم "گا� ك� خ ساو و ت وەزەل دروست دەكا !!! وەك ئ وە� ل پرســـ�ارە گ ورەكان ه "دێ و پ� ل س ر پ� ب د�ار پرس�ارە بچووك

و شت ڕۆت�ن� كان (چا) دەخوات وە.

Page 24: Badrxan 87

ن�رگز� مندا�ن3پاشكۆ� مندا�ن لگڵ مانگنام� بدرخان دەردەچ�

سرپرشت�ار� گشت�:رۆست�م باج�الن

دەست� راو%ژكار� برهم� ل مندا!وە بۆ منداڵ:ش�ر�ن رۆست�م، رەوەز ع�بدول� ش�ر�ف، گ��الن هوش�ار

ه&رش، ب$ند باج�الن، ب$ند بژار، راب�ر فاخ�رژمارە ٢١-٨٧ پ-نج شمم ٢٠٠٧/١١/٢٢� زا%�ن�

ناو: سن�م ح�مد ب�درخانت�م�ن: ١ساڵ ئارەزوو: شا��

كترناس�ن...

ناو: شارڤان ش�رزاد ه��ن� ت�م�ن: ٦ ساڵ

ئارەزوو: فلم� كارتۆن

ناو: ز�ن� مح�م�د گۆران ت�م�ن: ٥ ساڵئارەزوو: گ�شت

ناو: گل�ن� م�سعود ت�م�ن: ٦مانگ

ئارەزوو: شرخواردن و شا�كردن

ناو: ئ�براهم ه�من ت�م�ن: ٣ساڵ

ئارەزوو: س��ركردن� فلم� تۆم و ج�ر2

ناو: پ�وەر ئ�رس�الن ت�م�ن: ١٣ساڵ

ئارەزوو:خو7ندن�وەو �ار2 تۆپ� پ6

ئارا م�جد ��ك�ك� لو منداالن�2 ئارا م�جد ��ك�ك� لو منداالن�2 ك� هــــ�ردەم خولــــا2 كار2 ك� هــــ�ردەم خولــــا2 كار2 هون�ر�ــــ� و بــــ�ژدا2 ز�اتر ل� هون�ر�ــــ� و بــــ�ژدا2 ز�اتر ل� دوازدە كار2 هونــــ�ر2 كردوەو دوازدە كار2 هونــــ�ر2 كردوەو ئ�ستاش ب�ردەوام� ل�كارەكان� ئ�ستاش ب�ردەوام� ل�كارەكان�

و ل�قوتابخان�ش دەخو7ن�تو ل�قوتابخان�ش دەخو7ن�ت• ناوت چ�؟• ناوت چ�؟

من ناوم (ئارا م�جد)ە ت�م�نم دوازدە ساFن� دەخو7نم ل�پۆل�

ش�ش� س�رەتا2.• تائ�ستا ب�ژدار2 چ�ند كار2 • تائ�ستا ب�ژدار2 چ�ند كار2

هون�ر�ت كردووە؟هون�ر�ت كردووە؟تاوەكو ئستا ب�ژدار�م ل�دوازدە و كــــردووە هونــــ�ر2 كار2 �ارم�تــــ� وەك دواكار�شــــم گــــ�ر2 ل�شــــانۆ دەره�نــــ�ر ز�ندان بــــوو وەكو موزك �ش

ب�ژداربووم.• بۆ كار2 هون�ر�ت ه�Lبژارد؟• بۆ كار2 هون�ر�ت ه�Lبژارد؟

مانا��ك چونك� هون�ر ه�موو دەب�خش�ت ل�ژ�ان و هوادارم �ك� كورد وەكو من Lه�موو منداڕ7گا2 كار2 هون�ر2 بگرن�ب�ر

تاكــــو بزانن ژ�انــــ� هون�ر چ خۆش�ك� ه���.

ئــــارەزوو2 زۆر �ــــن Lدە ئــــارەزوو2 • زۆر �ــــن Lدە •و7ن�ك�شان دەك��ت وا��؟و7ن�ك�شان دەك��ت وا��؟

ب�6L وا�� من زۆر و7ن�دەك�شم و زۆرن�خشــــ� ساز7ك� باشم و

دەست� ن�خش�م ه���؟• ل�قوتابخان� ز�رەك�؟• ل�قوتابخان� ز�رەك�؟

ب�گومــــان زۆر�ــــش ز�رەكم و ه�ردەم ه�وLدەدەم ز�اتر بخو7نم

تاكو بگ�م ب�ئاوات�كانم.• لــــ�دواڕۆژ دەت�و7ــــت ببــــ� • لــــ�دواڕۆژ دەت�و7ــــت ببــــ�

ب�چ�؟ب�چ�؟من دەم�و7ت خو7نــــدن ت�واو بك�م تاوەكو بچم بۆ پ��مانگا2 هونــــ�رە جوان�كانــــم و ببــــم ب�دەره�ن�ر�ك� س�رك�وو توو.

• هــــوا2 ســــ�رك�وتنت بــــۆ • هــــوا2 ســــ�رك�وتنت بــــۆ دەخواز�ن؟دەخواز�ن؟

سوپاس� ڕۆژنام�ك�تان دەك�م ك� هــــ�ردەم �ارم�تــــ� دەر2 منداFن� بۆ ئ�وە2 ببن� ن�وە2 دوارۆژ2 گ�ل�ك��ان زۆر سوپاس

بۆتۆش

ئارا:بژدار%م لدوازدە كار� هونر� كردووە

ئ�م شـــاعرە ه�ســـت ناسك� ئ�م شـــاعرە ه�ســـت ناسك� خزم�ت�كـــ� زۆر2 ب�جVانـــ� خزم�ت�كـــ� زۆر2 ب�جVانـــ� جگ�رگۆشـــ�كان كـــردووە چ ب� جگ�رگۆشـــ�كان كـــردووە چ ب� شـــعرب6 �ا چرۆك و نووسن� شـــعرب6 �ا چرۆك و نووسن�

ه�م�جۆر. ه�م�جۆر. گ�شبن:گ�شبن: ل�سا�L ١٩٥٣ ل�شار2 خان�قن ل�دا�كبـــووە، ل�ژ�اندا ه�ژار2 و ن�بوون� زۆر2 چ�شتووە ك�چ� كۆ�L ن�داوە خۆ2، خۆ2 ن��توانوە رۆژگار پ�گ��اندووە- چۆكـــ� پ6 دابـــدات ه�رچ�ندە ماڵ و مندا�Lك�2 ئ�ستا ئاوارەو

پ�راگ�ندە2 وFت� ئ�رانن.. گ�شـــبن:گ�شـــبن: ب�زمان� كـــورد2 و فارس� جگ�ر گۆش�كان� ب�س�ر كردۆت�وە ئ�م�ش ناو2 ه�ند7ك

ل� ب�ره�م�كان�ت�: ك�رەك�2 عوز7ر ٢٠٠٦.

فل�ك�2 ئ�برەه� ئ�سپ� سول��مان

ه�نگ� �ونس گورگ� �وسف

چوار وەرزەكان� ساڵ ٢٠٠٤ ك��Lك� ب�رد ٢٠٠٥ �ونس�ف

س�گ� پاوان� ئ�شك�وت ٢٠٠٣ ه�نگ و ه�نگو�ن ٢٠٠٤

ن�ن�"راب�"م نوەشـــ�وبوو، ل�گ�ڵ ئاهو هاوار2"كاوە"2 برا بچكۆل�ك�م ل�خ�و رابوو، ه�ر ل�ج�وە ق�نداو7ك� سازكردو ئ�وە ب�ردەم�وە خست� وەك چارە س�ر7ك� ساكار2 كوردەوار2 بۆ سك ه�شان.. كاوە ئازارەكـــ�2 ن�ماو وزەو ئارام گ�ڕا�ـــ�وە بۆ2، ئتر ه�ر ل�رەوە روو2 دەم� كردە

ن�نكم و گوت�:با رووداو7كـــ� بچكۆل�ت بۆ

بگ�aم�وە:

كات-ك� خۆش ع�ل� ئ�بوب�كر ١٢ساڵ مندا�L ئاز�زەكان ئا�ا دەتوان� ناو2 ه�ندێ

مندا�L كوردم بۆ بنووس�. ب�م�رج6

ل�س6"خاڵ""نوخت�"ز�اتر ن�ب6:

بۆ نمون�: توانا ٣ نوخت�

داستان س6 نوخت� شاد س6 نوخت�پ�روا س6 نوخت�هاژە س6 نوخت�

كارمامز ل�كات� گژوگا خواردندا ب�دا�ك� وت:

وەك مل�كـــ� ح�زدەكـــ�م -زەڕافـــ�م ه�بـــ6، ل�ب�رئ�وە2 مل� در7ـــژ �ارم�تت دەدات بۆ درەخت�كان 2Fگـــ� خواردن� كات�ك خۆر گژوگا2 س�رزەو2

دەسووت�ن�ت.. دا�ك� مامز پ�ك�ن� و وت�:

* زەڕاف� ه�مشـــ� پ�و�ست� ب�گژوگا2 س�وزە، ك�چ� ئ�م� وشـــكش گژوگا2 دەتوانن

بخۆ�ن.

ئا:ڕ>كوت سالم

سول��مان و م�روول� ٢٠٠٤ فdچـــ�2 جادوو�ـــ� "وەزارەت�

رۆشنبر2" ١٩٨٤ �Lل�ســـا گ�شـــبن:گ�شـــبن: روو2 كردۆتـــ� شـــاخ و بـــووە ب� پ�شـــم�رگ�و ه�ر ل�شـــاخدا و رۆژنام�نـــووس كۆم�Lـــ�2 نووس�ران� شاخ� دام�زراندووە. گ�شبن:گ�شبن: ل�م گۆڤاران�2 منداFن

ب�ره�م� بhوكردۆت�وە: "سڤۆرە، زر�مۆك، ه�نگ، خ�ندە، منداFن� باوە گوڕ گوڕ، ه�الن�2 منداFن،

كۆچ�ر و... "گ�شـــبن:گ�شـــبن: ســـ6 مندا�L ه��� "و7نـــ�2، ڤان، ب�ناوەكانـــ�:

شكار"لـــ� نموون���كـــ� ئ�مـــ�ش

شعرەكان�:

من س�گ� ن�و2 ران بووم ل�گ�ڵ شوان دەردەچووم شوان� دڵ ن�رم و چاك

خواناس و ب�ڕەحم و پاك ل�ن�و2 دێ رەقم بوو�ن

بۆدەشت و دەر دەردەچوو�ن رانمان دەبردە ل�وەڕ

ل�ب�رخۆر و ژ7ر س�ب�ر ل�هاو�ن و ل�زستان ل�گ�رماو ب�فروباران

ل�ب�هارو پا�زان ل�كات� گ�Fڕ7زان

دەچوو�ن� ك�و7ك� ب�رز ب�رزتر ل�دەر�او ئ�رز

ل�س�ر سنگ� ئ�وك�وە ئ�شك�وت6 ل�ن�و د7وە

دەبنراو د�اربووچواردەور2 ب�ردو داربوو

رانمان دەبرد بۆئ�وێ دەمان ل�وەڕاند ل�وێ ..

�ن dتـــر ه�ر ئـــ�وە مـــاوە بئ��ك�ك� گ�شـــبن م�رســـووم ل�داه�ن�ران� دنا2 منداFن، ب�Fم ب�داخ�وە وەكو پ�و�ست ئاوڕ ل�

ب�ره�م�كان� ن�دراوەت�وە. ل�كۆتا�� ئ�م شـــاعرە ه�ست ناسك� ه�ر ت�م�ن در7ژب6، ق��Lم�

جوان�ك�2 ه�ر ل�برەوب6.

شاع�رو نووسر� بتوانا� مندا�ن "مرسوم گشب�ن"د%دار: شوان غمبار

مل� زەڕاف - بـــ�Fم دا�ك�گـــان، زەڕاف� ب�هۆ2 مل� در7ژەك���وە دەتوان6 زۆر دوور ببن6، ه�رك� شت�ك� بن� زوو ل�دوورەوە ترسناك�

رادەكات. * نـــا، ئاز�زەك�م ئ�ســـتا ل�م پdنگ�ك� گ�ورە ئ�گ�ر كات�دا هات، گشـــت گان�وەران ل�ب�ر بچووكـــ� ق�بارە�ـــان دەتوانن خۆ�ان بشـــارن�وە ت�نا زەڕاف�

ن�ب6.. ب�خل� ئ�ســـتاش پ�مبdـــ6 ملدر7ژ2 ق�بـــارەو ب�گ�ورە��

زەڕاف� دەب��ت؟ س�رچاوە: س�رچاوە:

الثلب والغنزە- دمشق الثلب والغنزە- دمشق ١٩٩٩١٩٩٩

و: ئازاد مغد%د

پ�رۆشـــ� ئ�خو7نـــم پۆلـــ� ��ك�م من قوتاب�ك� زۆر ر7كم دڵ ب�ســـۆزم مـــن قوتـــابـــ� دواڕۆژم ژمارە2 نـــوێ و ئ�ندازە وش�2 جوان و7ن�2 تازە ه�ســـتام و فر2 كردم مامۆســـتا بانگـــ� كردم ن�زانـــن وFتـــم خو7ندن دەر�ـــا2 فراون� بـــۆ

بۆ زامـــ� گـــ�ل ه�توان� �نـــ� مـــــن بچووك� Lم�خاوەن لسۆتۆك و بووك� منـــش رۆLـــ�2 ئ�وەم� خزم�تـــ� ئـــ�م ر7�م� وFتم ئـــــــــازاد2 بـــۆ بـــ�دڵ و گــــان خ�Fتم گشـــتمان نـــــــــــ�وە2 خاك��ن ئــــــــــــــــ�م بۆ ت�كۆشـــان و چاك��ن

من رۆ!� ئ-وەمپوشۆ خدر

ئ�ـــوارە كات6 ل� ح�وشـــ� وان�كـــ�2 و دانشـــتبووم خـــۆم دەخو7ند، مر�شـــك� جنجaەك�مان چ�ندجار ب�س�ر

پ�ڕاوو پ�رتووك�كانم ك�وت.بووم، فرە ه�راســـان ب�م� بۆ�� ه�ر ل�ج�وە س�رو س�ر دام ب�خاكا.. ئ�م ه�Lو7ست�م

زۆر پ�ر7شان� كردم.. - ك�واب6، ئ�م كارە ه����Lت خـــوا بۆ�ـــ� ئ�نجامـــداوە مر�شك� جنجaەك�2 2�Lتۆل�كرد�ـــ�وە، كاوە ســـ�ر2 خـــوارەوەو ه�نا�� خـــۆ2 �ن� ب� ن�نكم دا، تا ماوە Lب�

ئازار2 گانل�ب�ران ن�دات.

تۆ�سام� رواندز�

Page 25: Badrxan 87

فۆتۆ4ب�وكراوە�ك� فۆتۆگراف�� لگڵ بدرخان دەردەچ�

ئم الپڕە� ل ال�ننووسرو هونردۆست "ر$دار ئنوەر" ئامادەكراوە

ژمارە ٨٧، پ4نج شمم ٢٠٠٧/١١/٢٢+ زا��ن�

هۆش� من�، ساڵ هۆش� من�، ساڵ ١٩٥٧١٩٥٧، ب� هاو ن� ل�زا الرسۆن، ب� هاو ن� ل�زا الرسۆن

ف�دل كاسترۆ، ساڵ ف�دل كاسترۆ، ساڵ ١٩٥٩١٩٥٩، ب� هاو ن� گر�� ف�ل�ت، ب� هاو ن� گر�� ف�ل�ت

س�رۆك جۆن ك�ندێ ل�گ�ڵ هاوس�رەك� جاكل�ن ك�ند، ساڵ س�رۆك جۆن ك�ندێ ل�گ�ڵ هاوس�رەك� جاكل�ن ك�ند، ساڵ ١٩٦٣١٩٦٣، ب� هاو ن� ئارت�ر ر�ك�رب�، ب� هاو ن� ئارت�ر ر�ك�رب�

مارتن لوت�ر ك�نگ ل�گ�ڵ س�رۆك لندن جۆنسۆن، ساڵ مارتن لوت�ر ك�نگ ل�گ�ڵ س�رۆك لندن جۆنسۆن، ساڵ ١٩٦٤١٩٦٤، ب� هاو ن� ستان وا�مان، ب� هاو ن� ستان وا�مان مالكۆم ئ�كس، ساڵ مالكۆم ئ�كس، ساڵ ١٩٦٣١٩٦٣، ب� هاو ن� گۆردن پارك، ب� هاو ن� گۆردن پارك س�رۆك هار ترومان و س�رۆك وەز�ران� ب�ر�تان� ونستۆن چرچل، ساڵ س�رۆك هار ترومان و س�رۆك وەز�ران� ب�ر�تان� ونستۆن چرچل، ساڵ ١٩٥٢١٩٥٢

ژەن�ڕاڵ مۆنتگمر ژەن�ڕاڵ مۆنتگمرو ئ�زنBاوەر ل� و ئ�زنBاوەر ل�

ب�رەكان� ج�نگ، ب�رەكان� ج�نگ، ساڵ ساڵ ١٩٤٤١٩٤٤، ب� ، ب� هاو ن� فرانك هاو ن� فرانك

شEرششEرش

١٩٠٦ ل�دا�كبوون: ر�گا- التف�ا ١٩٧٩ كۆچكردن�: ن�ۆ�ۆرك – ئ�مر�كا

��كEك� philipe Halsman ڤ�ل�پ هالسمان ل�هون�رم�ندە ه�رە رەس�ن و بل�م�ت�كان� بوارو ن�گرتن� پۆرتر ت� فۆتۆگراف�"پۆرتر تاساز"ئ�و

س�ردەم�مان�. هالسمان ب�رل�وە روو ل�بوار فۆتۆگراف بكات، ئ�و ئ�نداز كارەبا�� ل�شار"درسدن" ئ�Rمان�

خو ندووە. سا�R ١٩٢٨ چۆت� پار�س، ل�وێ وەك و ن�گر ك� ئازادو ســـ�رب�خۆ ل�بوار جلوبـــ�رگ و مۆدە و

پۆرتر تاساز كار كردووە. ســـا�R ١٩٤٠ بـــۆ ئ�مر�كا كۆچـــدەكات. ل�وێ ئ�ركEك� زۆر بۆ گۆڤار فۆتۆگراف� ب�ناوبانگ

ال�ف Life ئ�نجامداوە. ل�سا�R ١٩٥٩ ئ�و زنج�رە ب�ره�م� ب�ناون�شان� Jump Pictevs پـــازدان و ن�كانـــ� ب[وكردۆت�وە. پۆرتر ت� ك�سا��ت� و كارئ�كت�رە پا��بـــ�رز و دەرك�وتـــوو و ناودارەكانـــ� دن�ا س�اســـ�ت و هونـــ�ر و ئـــ�دەب و ســـ�ن�ما

ب�رج�ست�كردووە. و ك�ســـا��ت� ئـــ�و و ن�گرتنـــدا ل�كاتـــ� كارئ�كتـــ�رە ناوداران� ب�شـــEوە��ك� كۆم�د و ســـ��ر ل�ب�ردەم هاو ن� كامEـــرا هون�رم�ند پازدەدەن"پازدان"دەنو نن ســـ�رئ�نجام رەشEك� كۆم�ـــد و فانتاز�ـــا ئامEز س��روســـ�م�رە

ب�كارەكان� دەب�خشEت. ئ�و زنج�رە ب�ره�م� ب�هرەو كارام��� هون�رم�ند ل�چوون� نEوناخ� ك�ســـا��ت���كان ب� ��كسان� ل�گ�ڵ ســـ�ل�ق� گاRت�وگ�پكردن ب�رج�ســـت�

دەكات. �`�ئ�وكارە"فانتاز�ا"ئامEزان�ش ب�شـــEواز و ستاهون�ر سور�ال�زم�وە پ��وەستن و دەگ�ڕ ت�وە بۆ هاوڕ ت� كردن� هالسمان ل�گ�ڵ هون�رم�ند Shvador Dali ال� ســـلڤ دۆر دال��سورهالســـمان و دالـــ� ب���ك�وە بۆماوە ٣٠ســـاڵ كاروپkۆژە هون�ر جۆراوجۆ�ان ئ�نجامداوە، ئ�و ب�ره�مان�شـــ� ت�عب�ر ل� ئا�دا هون�ر دال� و كار�گ�ر ئ�و دەك�ن و ب�هۆ ئامEر كامEراوە. Life ف�هالســـمان ه�رگ�ز ســـتاف� گۆڤار الن�بـــووە. بـــ�wم ئ�و ه�م�شـــ� بـــ� ��كEك ل� هون�رم�ندە فۆتۆگراف�ـــ� گرنگ�كان� ئ�وگۆڤارە

دەژمEردر ت. هون�رم�ند و ن�گ�لEك� زۆر ل�س�ر ب�رگ� گۆڤار

ال�ف Life وات�"چ�رۆك� ب�رگ"ب[وكردۆت�وە. xن"التف�"، كات�ڕەس �ب هون�رم�ند ل�دا�كبووو ن� فۆتۆگراف� جۆن� كارســـۆن دەكEشEت، دەERت:"ئ�وە ب� لوتكـــ� ب�ره�م�كانم دەزانم"، ب�ست و ح�وت سا�R رەب�ق� ت�م�نم ب�س�ربرد

تاوەكو ئ�وكارە تۆماربك�م"دواتر ب�ره�م�كان� هالسمان ل�س�ر پول� پۆست�

ب[وبۆت�وە. سلڤادۆر دال� ١٩٤٨، ئ�ل�زابEت تا�لۆر ١٩٤٨، جان كۆكتۆ ١٩٤٩، ه�نر ك�نج�ر، ج�نالولو بر�ج�دا ١٩٥١، د�ـــن مارتن و جEـــر لو�س ١٩٥١ دۆك و شاژن� و�ندســـۆر ١٩٥٦، مارل�ن مۆنرۆ ١٩٥٩، ه�تچكـــۆك ١٩٦٣، ما و ســـت ١٩٦٩، ه�نر

ك�نج�ر.

ڤ�ل�پ هالسمان ١٩٧٩-١٩٠٦

Page 26: Badrxan 87

كار�كارتۆن5ب�وكراوە�ك� تنزئام�ز� گشت�� لگڵ بدرخان دەردەچ�

سرپرشت�ار� كار�كارتۆن� بدرخان:مح�م�د ف�تاح

ژمارە ١٢-٨٧، پ�نج شمم �٢٠٠٧/١١/٢٢ زا��ن�

كار�كات�ر هون�ر� ه�لكار��ك ســـادە ل�گ�ڵ ،توانج�ك و گفتوگۆ��ك رەخن�گر� گا�ت�باز�

و مانا��ك زۆر و پ& ب%ركردن�وە��.خ�ندە��ك دەن�ت� ســـ�رل�و� مرۆڤ و زۆر ب� ئاســـان دەچ�ت� هزر��وەو ل� هزر� دەم�ن-، و وا� ل�ـــدەكات بـــ� قوو�ـــ ب%ربكات�وە ل�و حا��ت� ن�گ�ت%ڤ�� ك� بۆت� ت�وەر� رەخن� و باب�ت كار�كات�رەك�. ب�م�ش كار�كات�ر گۆم� ئارام�ك�� واق%ع دەش:�ژ8ن- و مرۆڤ هاندەدات بۆ ن�ه�شتن ئ�و حا��ت� ن�گ�ت%ڤ� ب�توانا� ه�مووان و ه�رك�س- ل� شو8ن خۆ�، ئ�م�ش ئامانج س�رەك هون�ر� كار�كات�رە، كاركردن لـــ� پ�نـــاو دوارۆژ8ك چاكتر و ئاســـودەتر و

عاد�الن�تر.م�ژوو� هون�ر� كار�كات�رم�ژوو� هون�ر� كار�كات�رل� س�ردەم� كۆن�كاندا ل� س�ردەم� كۆن�كاندا

دەتوان%ن ئ�و ن%گاران�� ك� دەكران بۆ گا�ت�جاڕ� و گا�ت�كردن ب� دەســـ�Eتداران و ب�رپرســـ� زۆردارەكان ل� س�ردەم ف%رع�ون%�كان ل� وEت قبت%دا (م%سر� ئ�ستا) ب� س�رەتا� س�ره��دانهون�ر� كار�كات�ر بژم�ر�ن ل� م�ژوودا، بۆ نمون� و8ن�� ئاژە��كان ب�كاردەه�نران بۆ ئاماژەكرن بۆ بن�ما��� دەســـ�Eتدار و ب�رپرس� ن�زان و ن�و�ســـتراوەكان ل�ال��ن گ�لـــ�وە. و و8ن�� مشـــك�ك%ان دەكرد و ســـوار� گال%سك���كشـــاهان� بووە و دوو ســـ�گ گال%ســـك�ك��ان رادەك�شـــا. بۆ ئاماژەكردن بۆ بچوك و ك�م

دەس�Eتداران و دارودەست�ك��ان.ه�روەها ب�دەرخســـتن ك�موكوڕ� ئ%دارە و كۆم��گ�، و و8ن�� ئ�سپ�ك دەر�ا�%ان دەكرد ل�ســـ�ر دار8ك ب�رز پا�كشاوە و ه��ۆ��ك%ش ب� پ�بل%ـــكان ه�و�دەدات بگات� ال� ئ�ســـپ�

دەر�ا�%�ك�!بۆ ئاماژەكردن ب� دان%شـــتن پ%او� ن�شـــ%او ل� ج�گ�� شـــ%اودا، و ســـ�راوژ8ر� پ�وەرە كۆم�E��ت%ـــ�كان، ه�روەهـــا ب�هۆ� ئ�و و8ن� كار�كات�ر�انـــ� رەخن�� توند�ان لـــ� رژ8م و دەســـ�Eت دەگرت، ه�روەها و8ن�� ر8و��ك%ان دەكرد شـــوان% بۆ م�گ��� م�ڕ8ك دەكات، و و8ن�� گورگ�ك%ان دەكرد شوان% بۆ كۆم��-

قاز و مراو� دەكات!. ل� �ۆنان كۆن%شـــدا س�رەتاكان س�ره��دانئ�م هونـــ�رە ه�بووە، هون�رم�ند8ك ه�بوو ب� ناو� بۆستن، ئ�رستۆ و ئ�رستۆفان%س ب�وە ل� نووس%ن�كان%اندا وەسف%ان كردووە، ك� پ%او8ك� و8نـــ�� گا�ت�جاڕ� و رەخن�� دەك�شـــا ب� تا�ب�ت بۆ پ%اوان حوكم و دەس�Eت، ه�تا ب� هۆ� ئ�و و8نان�وە ل� ال��ن دارودەست�� پ%اواندەس�Eت�وە ت%رۆركرا ل� ژ8ر ئ�شك�نج�دان�وە، و ل�وان��� ئ�م� ��ك�م كردەوە� ت%رۆر�ست ب- ل� ج%Uاندا، ل� دژ� هون�رم�ند8ك كار�كات�ر�

ئ�نجامدراب-.

م�ژوو� هون�ر� كار�كات�ر� ل�س�ردەم نو8دام�ژوو� هون�ر� كار�كات�ر� ل�س�ردەم نو8دال� ســـ�ردەم نو8دا و ل�ســـ�رەتا� س�دە� ح�ڤدەه�مدا ئ�م هون�رە ل� هۆ��ندا بVوبۆوە، و ل� س�رەتا� س�دە� ه�ژدەه�مدا ل� ئ%نگ:ت�را بVوبۆوە، ب� تا�ب�ت ل�س�ر دەست هون�رم�ند جۆرج تۆتســـ�Uند ك� ز�رەكان� ئ�م هون�رە� ب�كاره�نا بۆ هاندان و وروژاندن س%اســـ، و دوا� ئ�و�ش ول%�م هۆگارت هات� م��دان ئ�م بوارەوە، ك� ب�هۆ� تابلۆ كار�كات�ر��كان%�وە دەرب&� س�ردەم�ك م�ژوو� ئ%نگل%ز� بوو، و كارو ب�ره�م�كان%ش بوون� هۆ� س�رەتا��ك هون�ر� قوتابخان���كـــ ســـ�ره��دان بۆ كار�كات�ر�ـــ ل�ســـ�ر دەســـت هون�رم�ندە م�زنـــ�كان تۆمـــاس رۆEندســـۆن و ج��مس گ%الر�، و تابلـــۆ كار�كات�ر��كان%ان ه�روەك چ�ك- بوو دژ� س%اســـ�تم�دارە گ�ندە��كان ئ�و ســـ�ردەم�، و ن%گارەكان%ش%ان ب� رەنگرەش و سپ ل� چاپدەدا، و دوا�%ش ب�دەست رەنگ%ان دەكرد (چونك� چاپ رەنگ%ان ن�بوو) ئنجا ل� كت�بخان�كان بVو�ان دەكردەوە، كارە هون�رەكان%ان س�نگ و ب�ها��ك س%اس%ان��

ب�رچاو� ه�بوو ل�و ئانوسات�دا. ل� ئ%تا�%اش ج%روم بوش ل� بوار� كار�كات�ر� ناو8كـــ د�ار بوو، ك� چ�ند�ن و8ن�� دۆزەخب� شـــ�وە��ك ت�نزاو� دەك�شا (ل� كات�كا ك� كل�سا رۆ��ك گرنگ ه�بوو ل� دەس�Eتس%اســـ ئ�وكاتدا) و لـــ�دوا� ئ�و�ش ��نبال كاراچ پ��دابوو، ب�Eم زۆرب�� م�ژوونووسان ل%ۆناردۆ داڤ%نش ب� باوك هون�ر� كار�كات�ر�

ناودەب�ن ل� ئ%تا�%ادا.ل� ف�رەنســـاش لـــ� ســـ�دە� نۆزدەه�م�وە، ئ�م هون�رە پ�شك�وتن�ك گرنگ ب�خۆ��وە ب%ن ل�ســـ�ر دەســـت چ�ند�ن هون�رم�ند� كار�كات�ر� و ل� پ�شـــ�وە� ه�مووش%ان�وە چارل ن%ل%پـــۆن ك� گۆڤار8كـــ كار�كات�ر�دەركرد، ول� دوا�%ـــش رۆژنام���ك رۆژان� ب� ناو� ش%ڤاردێ ل� سا� ١٨٣٠دا، ئ�و گۆڤار و رۆژنام� كار�كات�ر�ان� ه�موو�ان رەخن�گربوون ه�و�%ان دەدا بۆ چاكساز� س%اس و چاكردن بار� بژ8ـــو� خ��ك، و و8ن� كار�كات�ر��كانهون�رم�نـــد ئ�نـــدرێ دۆم- ك� لـــ�و رۆژنام� و گۆڤارانـــ� بVودەكرانـــ�وە، و و8ن�كانـــ ب� قو�% مانا و بز8و��وە دەناســـران، ئ�و و8ن� كار�كات�ر�ان�ش رۆڵ و كار�گ�ر��ك ب�رچاو�ان ه�بوو ل� رۆشـــنكردن�وە� خ��ك و بزواندنرا� گشـــت، ب�هۆ� ئـــ�و كار�كات�ران�وەش ئ�ندرێ دۆم- ل� س�ردەم پادشا لو�س ف%ل%ب خرا�� ز�ندان�وە، چونك� تابلۆ كار�كات�ر��كان رەخن� و گا�ت�جاڕ�ان ب� چ%ن ئوروستوكراتو خود� پادشـــاش دەكرد. ئ�ندرێ دۆم- ب� ��ك�م كار�كات�ر�ست دەژم�ردرێ ك� هون�ر� كار�كات�ر�ـــ وەكـــو ر�كالم�ك ســـ�رب�خۆ

ب�كاره�ناب-.ل� ��ك�ت ســـۆڤ%�ت جاران%ش ئ�م هون�رە كار�گ�رە ل�س�ر دەســـت هون�رم�ندان ب%ن- ســـترۆپ و لۆرس ئ%ڤ%مۆڤ ســـ�ر���Uدا، و

تابلۆ كار�كات�ر��كان%ان رۆ��ك گرنگ ه�بوو ل� هاندان و وروژاندن ه�ســـت خ��ك ه�ژار و ســـت�مد�دە ب� تا�ب�ت ل� دوا� شۆڕشـــ

ئۆكتۆب�ر و ش�ڕ� دووەم ج%Uان%دا. ل� ئ�مر�كاش ئ�م هون�رە بازە پ�شك�وتن�كگرنگ ب�خۆ��وە ب%ن ب�هۆ� زۆر� رۆژنام� و گۆڤار و پ�رتوك كار�كات�ر�، و ب�تا�ب�تل�س�رەتا� س�دە� ب%ســـت�وە، و هون�رم�ند جۆرج كاپـــرۆت كـــ� ب�ڕچ��ـــ�ك ئ��مان%� بـــ� ناودارتر�ن كار�كات�ر�ســـت�كان ئ�وكات

دەژم�ردرێ.هون�ر� كار�كات�ر�هون�ر� كار�كات�ر�ل� وEت� ع�رەب%�كاندال� وEت� ع�رەب%�كاندا

ئ�م هونـــ�رە ل�وEتان ع�رەبـــ زۆر درەنگ ســـ�ر���Uدا ل� ســـ�ردەم نو8دا و ئ�و�ش ب� كار�گ�ر�ـــ وEتان ئ�وروپـــاوە بوو. ��عقوب س�نوع ل� م%ســـر ��ك�م ك�س بوو ك� و8ن�� كار�كات�ر�ـــ و توانج و رەخن�� كار�كات�ر�نووســـ، و گۆڤار8ك ب� نـــاو� (أبو نچارە) بVوكـــردەوە. لـــ�و كاتـــ�وەش هون�رم�ندانكار�كات�ـــر ل� وEتان ع�رەب%ـــدا ل�رە و ل�وێ پ��دابـــوون. و8ن� كار�كات�ر��كان رەزا ك� ب� مام گ�ورە ل� م%ســـر ناودەبرێ ل�س�ردەمداگ%ركار� ب�ر�تان ل� م%ســـر بVوبون�وە، و ل�دوا� ئ�و�شدا ع�بدولس�م%ع ناو� دەركرد، و نام%لك���ك كار�كات�ر� دەردەكرد ب� رەش و ســـپ، و هان خ��ك دەدا بۆ خ�باتكردن ل�

پ�ناو ئازاد� و س�رب�خۆ� م%سر.

ه�ر ل�و كاتـــ�دا هون�رم�ند� ئ��مان گ�ورە سانت�ز و رفق تورك و سارۆخ%ان ئ�رم�نل� قاه%رە دەژ�ان، و ب�ره�م� كار�كات�ر��كان%ان رەخن�� ل� خراپ% بار� س%اس و كۆم�E��تو ئابور� م%سر دەگرت، و بوون� هۆ� نان�وە� ب�زار� خ��ك ل� حكوم�ت ئ�وكات. و ل�ژ8ر كار�گ�ر� ئ�مان�شـــ�وە هون�رم�ندان س�الح شـــاه%ن و جۆرج ب�هجـــور� و ناج ع�ل و ب�هج�ت عوســـمان هاتن� ن�و ئ�م بوارەوە، و بوون� هـــۆ� ب�رپابوون گۆڕانكار��ك ب�رچاو ل� هون�ر� كار�كات�ر�ـــ ل� وEتان ع�رەب%دا ل�ســـ�رەتا� پ�نجاكان ســـ�دە� رابردوو، و چ�ند�ن ك�سا��ت كار�كات�ر�ان ن�خشاند بۆ دەرب&�نـــ ئ�ش و ئازارەكانـــ گ�ل�كان%ان و دەرب&�ن ه��و8ست س%اس و كۆم�E��ت%ان، و هون�ر� كار�كات�ر�ـــان كردە بانگ�واز8ك بۆ گۆڕانكار� و ئازاد� ل�ژ8ر چنگ دەس�Eتدارە

زۆردارەكان س�ردەم�كان%ان.ل�گـــ�ڵ ســـ�ره��دان ئـــ�و هون�رم�ندان� ل� م%سردا، ل� ئ�راق%شدا هون�رم�ند� كار�كات�ر� ناودار غـــاز� ( ك� ب�ڕەچ��ـــ�ك كورد بوو) ئ�سپ خۆ� تاودابوو ل�م بوارەدا، و ك�سا��تب�غداد� داه�نابوو، ك� رەخن�� ل� بارودۆخ� نال�بارەك�� ئ�وكات دەگرت ب�هۆ� گ�ندە�دەســـ�Eتداران�وە، و ه�روەها گا�ت�جاڕ� ب� داگ%رك�ران دەكرد. ل� ســـور�اش دەست���ك ل� هون�رم�ندان كار�كات�ر�ـــ پ��دابوون ل� پ�ش�وەشـــ%ان ع�بدو�ل�ت%ـــف مارد�ن ( ك� ب�ڕەچ���ك كورد بوو) و س�م%ر ك�حال� و ع�لف�رزات بوون. ه�روەها مح�م�د زەواو� ل� ل%ب%ا و خ�ل%ل ئ�شق�ر ل� لوبنان، كارە هون�رەكان%ان

.ب:ندگۆ��ك بوو ل� دژ� داگ%ركار�هون�ر� كار�كات�ر� ل� كوردستانداهون�ر� كار�كات�ر� ل� كوردستاندا

ل�گ�ڵ ئ�وە� كـــ� هون�رم�ند غاز� ل� ع%راق ب�ڕەچ��ـــ�ك كـــورد بـــووە، و هون�رم�نـــد ع�بدو�ل�ت%ف مارد�ن%ش ل� سور�ا ب�ڕەچ���ك كورد بووە، ب�Eم ناتوان%ن ب� دەستپ�ك�ر8ككورد�ـــان بژم�ر�ن لـــ�م بـــوارە هون�ر�%�دا، ل�ب�رئ�وە� ك� ب�ره�م�كان%ـــان ل� بVوكراوە ع�رەب%�كاندا بVودەكردەوە، و باب�ت�كان%ش%ان ل� مـــ�ودا� باب�ت كۆم��گـــ� ع�رەب%�كاندا دەخوال��وە و پ��وەند� ب� كورد و كۆم��گ�� كوردەوار�ـــش ن�بووە، و لـــ�ال� خ��ك%ش ب� كورد ن�ناسرابوون، ب�Eم دوا� راپ�ڕ�ن ب�هار� �١٩٩١ باشـــور� كوردســـتان و ئازادبوونب�شـــ�ك ب�رچـــاو� كوردســـتان، هون�ر� كار�كات�ر� ب�هۆ� هاتن�كا��� ن%مچ�ئازاد��ك ر8ژە� و دام�زراندن و بVوكردن�وە� ژمارە��كزۆر� رۆژنامـــ� و گۆڤـــار لـــ� كوردســـتاندا، بوونـــ� هـــۆ� ز�ندووكردنـــ�وە بوژاندن�وە و س�ره��دان�وە� ئ�و هون�رە ل� كوردستان، و بVوكردنـــ�وە� ��ك�م%ن گۆڤار� كار�كات�ر�ب�ناو� (ســـ%خورم�) ل� سل�مان و ��ك�م%ن گۆڤار� كار�كات�ر� ب�ناو� (م�الم�شUور) ل� ه�ول�ر، و گۆڤـــار� (دەهۆڵ تا�مز) و رۆڤار� (گـــ�پ) و گۆڤـــار� (ت�نزو8ن�) لـــ� ه�ول�ر ن%شان�� با��خدان هون�رم�ندان كوردە ب�م هون�رە كار�گ�ر و ز�نـــدووە. كات- ك� بزان%ن

هون�ر� كار�كات�ر� بر�ت ن%� ل� ك�شـــان و8ن���ك منداEن� و ب� دەست و ه�لكار�%�ك الوازەوە و ن�زان%ن دەستن%شانكردن باب�ت�كب�ه�ز و كار�گ�ر و ن�زان%ن ب�كاره�نان رەنگ و ن�بوونـــ ه�ماه�نگ ن�ـــوان رەنگ�كان و ن�زان%ن داڕشـــتن توانج و ت�ش�ر8ك تۆكم� بۆ ب�ه�زكردن دەڕب&�ن و ت�گ��شـــتن تابلۆ كار�كات�ر��كـــ�، ك� گ�نج�كانمـــان ب�ه���وە وا�ت�دەگ�ن، ب��كـــو كار�كات�ر ب� پ�چ�وان�� ه�موو ئ�وان�وە هون�ر8ك پا��ب�رز� ز�ندوو و كار�گ�رە و دەب- ن%گارك�ش كار�كات�ر� پ�ش ه�موو شت- هون�رم�ند8ك ب� ب�هرە و س�ل%ق� و ش�وەكارب-، و ل�گ�ڵ ئ�وان�ش ئ�و كات� ب� ��ك- دەگووترێ هون�رم�ند ك� ب�ب�ره�م ب- و ب�ردەوام ب- و رۆژب�رۆژ ل� خ�م پ�شك�وتن و برەودان ب� هون�رەك�� ب-. ن�ك سا�- جارێ ل� گۆڤار8ك (ك� خو8ن�ر� ن�ب-) كار�كات�رێ بVوبكات�وە، ب�و پ�وەرە دەتوان%ن كورد�ش وەكو ن�ت�وەكان تر ب� خاوەن چ�ند�ن هون�رم�ند� كار�كات�ر� بژم�ر�ن، ل�وان�ش ئاكۆ غ�ر�ب و مح�م�د ف�تاح و مح�م�د قادر ل� سل�مان، و گرفتار كاك�� و مح�م�د ســـا��� ( ل�گ�ڵ ئ�وە� ك� بـــ�ردەوام ن�بوون و واز�ان�Uناوە) و ع�ل دەرو8ش ل� ك�ركوك، كام�ران خۆشناو و لوئ�� كۆ� و س�الح مح�م�د ع�ل ل� ه�ول�ر، و ســـ�ردار ك�ست�� و ج�م%ل مح�م�د و د�ار ئاكرە� ل� دهۆك، و ب�مدوا�%�ش هون�رم�ند� ناسراو ع�ل م�ندەالو� گ�ڕاوەت�وە كوردستان و ل� گۆڤارەكان كوردستان كار�كات�ر (كورد�) بVودەكاتـــ�وە، ئ�و�ش ئ�ســـتا دەتوانرێ ب�

كار�كات�ر�ست�ك كورد بناسرێ. قوتابخان�كان هون�ر� كار�كات�رقوتابخان�كان هون�ر� كار�كات�ر

هون�ر� كار�كات�ر ه�ر ل� س�ره��دان%�وە تاوەكو ئ�ستا، ل�گ�ڵ ج%اواز� شو8ن�كان%�وە، ه�موو� كـــۆك بوون ل�ســـ�ر شـــ�واز8ك د�ار�كراو� دەرب&�ن، ئ�و�ش �ا ئ�وەتا ب� ت�كن%ك هون�ر��ان ب� توانـــج ل�گ�ڵ ت�كن%ك هون�ر� بووە. ل� م�ـــژوو� هون�ر� كار�كات�ـــرەوە چ�ند�ن قوتابخان�� كالســـ%ك ئ�م هون�ر پ��دابوون و ل�گـــ�ڵ چ�مـــك و ناوەڕۆك ئـــ�و هون�رە

ر8چك�دەگرن و پ�شدەك�ون:١- قوتابخان�� ئ�وروپا� رۆژه�Eت%: ئ�وەش ت�نUا پشت ب� ت�كن%ك و هون�ر� ن%گارك�شان دەب�ســـت-، ب� با��خدان�ك تـــ�واو ب�ه�موو وردەكار��كان�وە، و ب�بـــ- ب�كاره�نان ه%چ

توانج و ت�ش�ر8ك �ان گفتوگۆ��ك.٢- قوتابخانـــ�� ئ�وروپا� رۆژئاوا�: ئ�م%ش پشـــت ب� ه�لكار��ك سادە دەب�ست- ل�گ�ڵ بوون توانج�ك �ان گفتوگۆ��ك گا�ت�جاڕ��ان نوكت���ك، ك� دەب- پ��وەند�ان ه�ب- ب� ه�لكار��ك�وە، ب�م%ش كار�كات�رەك� ب%رۆك�ك��

دەپ�ك- و رۆشنتردەب-.٣- قوتابخان�� ئ�مر�كا�: ئ�م%ش پ�كدێ ل� گر8دان ت�كن%ك ه�ردوو قوتابخان�� پ�شوو، ئ�و�ش ب� با��خدان ب� ت�كن%ك و ه�لكار��ك ك� چ�ند�ن چ�مك و ناوەڕۆك و ب%رۆك� بب�خشن، و ب�هۆ� توانج و گفتوگۆوە ئ�م ب%رۆك��� رۆشنتر

و تۆكم�تر و جوانتر بك�ن. جۆرەكان هون�ر� كار�كات�ر�جۆرەكان هون�ر� كار�كات�ر�

ل�گـــ�ڵ ئ�وە� ك� مـــن پ�موا�� ك� كار�كات�ر هـــ�ر كار�كات�رە و جۆر� ن%�، ب��كو ئ�و بوار و باب�تانـــ� دەگۆڕ8ن ك� تابلۆ كار�كات�ر��كان باســـ%ان ل�وەدەكـــ�ن، ب�Eم ل�بـــ�ر ئ�وە� كار�كات�ر بر�ت%� ل� نام���ك ل�هون�رم�ندەوە بۆ ب%ن�ر، ك� پ��وەســـت� بـــ� پ�كUات�� ئ�و واق%ع� هاوب�ش�� ك� ه�ردووك%ان ت�%دا دەژ�ن. ه�ر ل�م رەوانگ�ش�وە شـــارەزا�ان ئ�و بوارە هون�ر�%� ب%رۆك�� كار�كات�ر� داب�شدەك�ن�

س�ر چ�ند�ن جۆرەوە ل�وان�ش:كار�كات�ـــر� كۆم�E��تـــ: باس ل� ك�شـــ� و ك�شم�ك�شـــ كۆم�E��تـــ دەكات و بـــ� گا�ت�جاڕ� و رەخن�گرتن�ك توندەوە، ب�Eم

كار�گ�ر��ك�� د�ار�كراوە و زۆر ن%�.كار�كات�ر� س%اس: ئ�م جۆرە ل�ه�رە بVو و ناســـراوەكان كار�كات�رە، و ئ�رك%ش هاندان و وروژاندن�ك ئ�بســـتراكت� بۆ رەخن�گرتن ل� واق%ع س%اس ناوخۆ� وEت �ان ج%Uان، كات- ك� باس ل� واق%ع� س%اســـ%� ناوخۆ��ك� بكات دەشـــ- ئ�وكات توانج و ت�ش�ر� ل�گ��دا ب-، ب�Eم ل� واق%ع� س%اس%� ج%Uان%�ك� چاكتر وا�� ك� ت�نUا ه�لكار� هون�ر� دەرب& ب- ب�ب- توانج و ت�ش�ر، چونك� ل�وان��� وەرگ�&ان ئ�و توانج و ت�شـــ�رە مانا رەس�ن�ك�� خۆ� ن�ب�خش- و پ& ب� پ�ســـت ن�ب-، و ل�وان�شـــ� خ��كوEتان د�ك� ت�%ن�گ�ن ب�هۆ� ج%اواز� كولتور

و رۆشنب%ر��وە.كار�كات�ر� وەرزش: دەتوانرێ ب� ب�ش�ك ل� كار�كات�ر� كۆم�E��ت دابنـــرێ، و ه�روەها

كار�كات�ر��ك رۆژنام�گ�ر�ش�.ب�مجـــۆرە بۆمـــان دەردەك�وێ كـــ� هون�ر� كار�كات�ـــر هون�ر8ك ســـ�رب�خۆ� ز�ندوو� ج%Uان%ـــ�، هونـــ�ر� هانـــدان و راگ��اندن و رۆژنام�وان%ـــ�، ه�روەها ب� ت�ك��بوون ل�گ�ڵ هونـــ�ر� رۆژنام�گ�ر�دا ل� ترۆپك كار�گ�ر�خۆ�دادەبـــ-، ب�مجۆرە دەتوانـــ- ب�ردەوام ل� پ��وەند�دا ب�ت ل�گ�ڵ ب%ن�ر و وەرگر و خ��كدا، و بب�ت� هاندەر8ك كار�گ�ر بۆ ب�رپابوون چاEك مرۆڤا��ت ل� پ�ناو چاكســـاز� و بنب&كردند�اردە دز8وەكان. ل�م روانگ�ش�وە ئاشكرادەب- ك� هون�ر� كار�كات�ر رۆ��ك كار�گ�ر و گرنگه��� ل� داكۆك%كـــردن ل�ماف�كان مرۆڤ، ب� هاندانـــ ه�و�دان بۆ گۆڕ�ـــن �ان ه�و�دان بۆ ب�رج�ست�كردن واق%ع�ك نوێ ل�س�ر بن�ما� كۆم�E��تـــ و مرۆڤا��ت نو8ـــوە. هون�ر8ك� ل�گ�ڵ گال%سك�� رۆژگاردا خۆ� نو8دەكات�وە

و پ�شدەك�وێ.ئ�م هون�رە سادە و ب�ه�ز و كار�گ�رە، خاوەن رۆح�ك پـــاك و ب�گ�ردە ه�موو ئ�شـــك و ماندووبون�ك ل� پ�ناو مرۆڤ و مرۆڤا��ت، و ن�ه�شـــتن خراپ و خراپ�كار�، و نان�وە� بزە و خ�ندە�� ل�س�ر ل�وان ل�گ�ڵ باسكردنواق%ع�كـــ تا�دا، بۆ�ـــ� دەتوان%ن ب� هون�ر�

تراژ�د�ا� پ�ك�ن%ن ناو� بن�%ن.* ب�ڕ8وەب�ر� نووس%ن و كار�كات�ر�ست ل� * ب�ڕ8وەب�ر� نووس%ن و كار�كات�ر�ست ل� گۆڤار� (ت�نزو8ن�)گۆڤار� (ت�نزو8ن�)

كار�كات�ر(كار�كاتۆر) هونر� تراژ�د�ا� پ�كن�نهندر;ن ئسعد خۆشناو*

Page 27: Badrxan 87

ب�وكراوە��ك رووناكبر� گشت�، ناوەند� رەوەند6رۆشنبر� كورد�- ئ��مان ل� مان�ا�م ب�

هاوكار� دەزگا� ب�درخان دەر�دەكات

ژمارە ٢١-٨٧، پ.نج ش�مم� �٢٠٠٧/١١/٢٢ زا�ن

چه ند مانگ�گه له ناوه ند� ڕۆشنب�ر� �ـــورد� ئه �مانـــ� �ار لـــه ســـه ر ئاماده �ردن� زه م�نه � گونجاو ده �ر�ت بۆ ده ر�ردن� رۆژنامه )ه ( )ان گۆڤار�$ �ه ئامانج� سه ره �� ده رخستن� �ار و چا/��ه رۆشـــنب�ر)ه �ان� ڕه وه ند�

�ورد� )ه له ئه �مان�ا.له پاڵ ئه مـــه �ار بـــۆ به ه�ز�ردن� په )وه ند� رۆشنب�ر� و �ۆمه /)ه ت� له ن�وان نـــاوه وه و ده روه � وو/ت ب7ات

به تا)به ت� ئه �مان�ا.به ه�ز�ردن� �ار� رۆشنب�ر� هاوبه ش له ن�وان �ـــورد و ئه �مـــان )ه ��$

ئه م ج�انه

9ام ڕه نگه له ژ�ر ئـــه م ناون�شـــانه باخچـــه � منا/نـــ� ســـاوا)ان� لودڤ�گس?اف�ن به به شـــدار� به رچـــاو� منا/ن� چاوگه شـــ� �ورد له ڕ�7ه وتـــ� ٢٠٠٧/٦/٢١ له چوار چ�ـــوه � گروپ� von Piccolo ) (bis Picassoپ�شـــانگا)ه �� به شدار� شـــ�وه �ار� فراوان بوون، شا)ان� باســـه گروپ� ( von Piccolo bisپIۆژه )ه �ه (Picassoبه ناساندن� زوو ئامانج� هونه ر� شـــ�وه �ار�، �ه له ال)ه ن Basf پا�پشت� ل�ده �رێ ...�ه تائ�ستا ئه م گروپه لـــه (٩٠) باخچه �

ساوا)ان� ئه م شاره هه )ه .

دووهه م�ن �ۆنفرانس� شانۆ�اران� �ورد له ئه وروپا سه عات ١٨ و ٤٥ له رۆژ� ٢٦ � ئۆ�تۆبه ر(تشر)ن� )ه �ه م) ٢٠٠٧ له ،Jugendgaestehaus هۆ �� له شـــار� مون�خ، به به شدار� �ورد و ئا�مان و نه ته وه �ان� تر �را)ه وه . م�وان� تا)به ت� شـــه و� �رانه وه � �ۆنفرانس پرۆف�سۆر دو�تۆر با�مه سه رۆ�� به ش� � LMU زانست� شانۆ له زانستگا�شار� مون�خ بوو، �ه باس��7 له سه ر شانۆ و ئۆپ�را� رۆژهه /ت پ�ش7ه ش به

ئاماده بووان �رد.به شه �ان� تر� رۆژ� )ه �ه م� �ۆنفرانس پ�شـــ7ه ش �ردن� موس�قا� �ورد� و ئه فر)ق� بوو. دوا پرۆگرام� ئه م شه وه ن�شـــاندان� ف�لم� به �گه نامه )ـــ� بوو له سه ر گ�روگرفت� �ار� شانۆ له شار� �ه ر�و( له ژ�ر ناو�"سه �ۆ� سوور� �ه ر�و(". �ۆتا)� ئه و شه وه گفتوگۆ� ئازاد� به شداربووان� �ۆنفرانس له گه ڵ

)ه �تر بوو.رۆژ� دووهه م ٢٧ � ئۆ�تۆبه ر �ۆمه ��$ س�م�نار له سه ر شـــانۆ� رۆژهه /ت و باشور� �وردستان پ�شـــ7ه ش �ران و له �ۆتا)� به رنامه �ان شـــانۆنامه � "ئازاره �ان� ئه و د)و� په نجه ره )ه (" له نووس�ن و ده ره�نان و پ�ش7ه ش7ردن� شـــوان �ه ر)م ن�شـــان درا. له دوا)�دا ســـه ر�او گۆرانـــ� و شـــوان �ه ر)م به به شدار� ب�نه ران چه ند ت�م� پ�شن�ار �ـــراو له ال)ـــه ن ب�نه ران�ان به شـــانۆ

ده ره�نا، �ه بووه ما)ه � سه رنج� زۆر� ب�نه ران.

رۆژ� ســـ�?ه م ٢٨ � ئۆ�تۆبـــه ر، دوا رۆژ� �ۆنفرانس به �ۆمه ��$ ۆر�شۆپ و ســـ�م�نار در�ژه � پ�درا، �ه به ش� تا)به ت به مندا/ن به به شـــدار� منداڵ و الوان� ��ژ و�ـــوڕ� �ورد، ره نگ��7

تا)به ت� به �ۆنفرانسه �ه به خش�.�ۆنفرانس به گفتوگۆ� راســـته وخۆ� ئه ندامان� ل�ژنه � ئاماده �ار� �ۆنفرانس

خاتو ه�رۆ سه باح، خاتو ر�زان سا�ح، مه هد� جـــاف، هاوڕێ زه نگه نه و برا)م فه رش�، له گه ڵ به شـــداربووان �ۆتا)� پ�?ات. له م به شه دا �ۆمه ��$ پ�شن�ار و داخواز� گرنگ له ال)ه ن به شداربووانه وه، هاتـــه زمان �ه جr به جـــr �ردن�ان

.rبه ش�$ له ئه ر�ه �ان� داهاتوو ده ب�ۆنفرانســـ� دووهه م� شـــانۆ�اران له به راورد �ردن له گه ڵ �ۆنفرانس� )ه �ه م چه ند هه نگاو به ره و پ�ش بوو، ئا�ام و

ده رئه نجامه �ان و بI)اره �ان� �ۆنفرانس و به رنامـــه � �ار� داهاتوو به راپۆرت�

فه رم� به ڕا� گشت� راده گه �ندرێ.شـــا)ان� باســـ7ردنه �ه �ۆنفرانســـ� دووهه م� شانۆ�اران� �ورد له ئه وروپا له سه ر ئه ر�� شه خس� ئه ندامان� ل�ژنه به ڕ�وه چووه و ه�چ ال)ه ن��7 �ورد)� له ناوخۆ� و/ت و له ده ره وه ه�چ چه شنه پشت�وان��ه �� ماد� و مه عنه و)�ان له

�ۆنفرانس نه �ردووه .

ئ.ستاو داهاتوو� شانۆ له 9وردستان، ئه ر9 شانۆ9اران�ل� دووهه من 9ۆنفرانس شانۆ9اران 9ورد له ئه وروپا

ســـامان ٩,١١,٢٠٠٧ رۆژ� لـــه ڕه شـــ�د له ســـه ردان��7 تا)به ت بۆ ج�گر� ســـه رۆ�� ئه نجومه ن� وه ز)ران عومه ر فه تاح، سوپاسنامه � ناوه ند� ڕۆشنب�ر� �ورد� ئه �مان� وه ( ڕ�7خه ر� خانه � �وردســـتان له ن�وان ســـا/ن� ٢٠٠٤ تا�و ٢٠٠٦ پ�ش7ه ش به به ڕ�ز� �رد �ه ت�ا)دا سوپاسگوزار� ناوه ند)ان بۆ به ڕ�ز�

ن�شان دا.له سوپاسنامه � ناوه ند بۆ به ڕ�ز� دووپاتـــ� ئه وه )ـــان �رده وه �ـــه به شداربوون� �وردستان له )ه ��$ له گه وره تر)ن مه حفه له ج�?ان� )ه �ان� ڕۆشنب�ر�، �ه ئه و)ش پ�شانگا� �ت�ب� فران7فورت، هه وڵ و ئه ر( و پالن و ماندوبوون��7 زۆر� پ�و)ست بووه ، چ له ده ست پ�7ردن� )ان له

به رده وام بوون� دا. ئه م سه ر�ه وتنه و ده ستپ�شخه ر)�ه

گه ر بۆ �ـــورد و ڕۆشـــنب�ر� �ورد� هه نگاو�7ـــ� مه زن بووب�ت، بـــه /م بۆ ئه وانه � �ه به �اره �ه هه ستان ج�گا� سه ربه رز� و شـــاناز� گه وره بووه �ه بتوانن له بابه ت��7 ئاوا گرنگ به ش�$ له ده ســـت7ه وته �ان� �ورد به ج�?ان�

بناس�نن.سوپاســـگوزار� ناوه نده �ه ن�شان درا بۆ به ڕ�ز� �ه ســـا/نه له چوار سا�� ڕابردوو هۆ� سه ره �� بوو له بI)اڕ� به شداربوون� �ورد له م �ۆڕه

مه زنه � م�لله تان.

سوپاسنامه � ناوه ند بۆ عومه ر فه تاح

حا9م قادر موان ناوه ند� رۆشنبر� ده ب.تله ســــه ردان� حا�م قــــادر ئه ندام� ســــه ر�ردا)ه ت� (� . ن . () بــــۆ ئه رووپا و له دوا و�ستگه � له ئه �مان�ا رۆژ� ٢١. ١٠ .٢٠٠٧ سه ردان� باره گا� ناوه ند� رۆشنب�ر� �ورد� ئه �مان� �ــــرد و له �ت�بخانه � ناوه ند له گه ڵ ئه ندامان� ده ســــته � به ڕ�وه بــــردن

�ۆبۆوه .ده سته � به ڕ�وه بردن باس��7 �ورت� چا/��ه �انــــ� ناوه ند)ان لــــه چه ند ســــا�� ڕابردوو بــــۆ �ا( حا�م قادر �ــــرد و گرنگ� به ه�ز�ردنــــ� �ار� ڕۆشنب�ر� �ورد� و �ورد� ئه �مان� له قۆناغه �ان� داهاتوو دوپات7رده وه .

له دوابه ش� سه ردانه �ه � حا�م قادر ده ستخۆشــــ� له ناوه ند و ئه ندامان� ناوه نــــد �رد و ه�وا� ســــه ر�ه وتن� �Iبۆ �ار و پرۆژه �انــــ� ناوه ند ده ربو �ۆمه �ه �ت�ب��7 نا)اب� به د)ار� پ�ش7ه ش به �ت�بخانه � گشت� ناوه ند

�رد.

ده ب�ت له مه به ســـته �انمان �ه هه وڵ ده ده )ن به هه وڵ و �ۆششـــ� ناوه ند و دۆستان� ووشه و ڕۆشنب�ر� �ورد� � rو هه واداران� ئه ده ب و زمان� به ج

بگه )ه ن�ن.لـــه په راو�ـــز� ســـه ردان� وه فـــد� ده زگا�انـــ� چـــاپ و ب�و�ردنه وه بۆ ئه �مان�ا پ�شانگا� �ت�ب� فران7فورت و لـــه گفتوگـــۆ له گـــه ڵ حه م�ـــد ئه بوبه �ر به درخان سه رۆ�� ده زگا� به درخـــان و سه رنووســـه ر رۆژنامه � به درخان، بI)اردرا �ه ئـــه م �اره به هاوبه شـــ� له گه ڵ ده زگا� به درخان

ئه نجام بدر�ت و وه ( پاش7ۆ)ه ( له رۆژنامه �ه ب�وب7ر�ته وه ، ل�ره دا ده ب�ت ده ستخۆش� له حه م�د به درخان ب7ه )ن �ه ج�به ج�7ردن� ئه م هه نگاوه � زۆر ه�نا)ه پ�شه وه و پشتگ�ر� ته واو� خۆ� بۆ دروســـت7ردن� ئـــه م پرده

رۆشنب�ر� )ه ن�شان دا.بانگه واز� دۆســـتان� ووشه � �ورد� له ئه �مان�ا ده �ه )ن �ه ناواخن� ئه م پاش7ۆ)ه ده و�ه منتر ب7ه ن وب�گه )ه ننه ئه و ئاسته � �ه ه�وامانه و هه و�� بۆ

ده ده )ن.ناوه ند� ڕۆشنب�ر�ناوه ند� ڕۆشنب�ر��ورد� ئه �مان��ورد� ئه �مان�

فلم (له ژHر ئاسمان.Gدا)

K.سه روتار و بانگ�.شت له جات

مارباخ شـــار� له دا)7بوون� نووسه ر و شانۆ�ار� به ناوبانگ� ئه �مان� فر)در)ش ش�له ره ، شانۆ و نووس�نه �ان� ش�له ر له زۆربه � قوتابخانه �ان� ئه وروپا و ج�?ان ده خو�نر�ت. شانۆگه ر)ه �ان� ش�له ر به به رده وام� له تـــه واو� ئه وروپا نما)ش ده �ر�ن و بۆ زۆربه � زمانه �ان� ج�?ان وه رگ�ردراوه .ته ن�ا له ماوه � سا��7دا ٤٠٠٠٠ �ه س له ته واو� وو/تان� دون�اوه بۆ ســـه )ر� مۆزه خانه و ما�� ش�له ر

هاتوون.له رۆژ� شه ممه ر�7ه وت� ٣,١١,٢٠٠٧ لـــه �اتژم�ر� پ�نج� ســـه ر له ئ�واره لـــه هۆ�r پار�ـــزگار� شـــار� مارباخ پ�شـــانگا)ه ( بۆ ووته �ان� ش�له ر بۆ هونه رمه ند� خۆشنووس �ا( ز)اد ش�نۆ �را)ه وه .ئه م پ�شانگا)ه له سه ره تا به پارچه )ه ( موز)�7 ئ�نگل�ز� پ�ش7ه ش �را دوابه دوا� ئه وه پار�زگار� شـــار�

مارباخ ه�رب�رت پۆتسش به خ�رهاتن� هه مـــوو م�وانه �ان� �ـــرد و داخواز� له هـــاوڕێ زه نگه نه �رد �ـــه ووتار� �ردنه وه � پ�شانگا� ووته �ان� ش�له ر له ڕوانگه � هزر� شانۆ)� وخۆشنوس� وپه )وه ند� ن�وان مارباخ و �وردســـتان

پ�ش7ه ش ب7ات.دوابه دوا� وتاره �ه � هـــاورێ زه نگه نه ده رفه ت بۆ م�وانه �ان ره خسا بۆ روان�نه تابلۆ�ان و ده رگا� گفتۆگۆ بۆ هه موان

وا/ �را.ئه وه � شـــا)ان� باســـه �ه ســـا)ه ت�ه به ناوبانگه �ان� شار� مارباخ ئاما ده � ئه م پ�شـــانگا)ه بوون. هه موو سا��$ ؛ له هه فته � له دا)$ بوون� فر)در)ش شـــ�له ر، هه فته )ه ( به ته واو� جه ژن ده گ�رن. خه ��7 شاره �ه و م�وانه �ان�ان و قوتاب�ه �ان� شـــار شو�ن و په )7ه ر� شـــ�له ر گو�باران ده �ـــه ن . چه ند)ن

چا/�� شـــانۆ)�، �ۆڕ و ســـ�م�نار و پ�شـــانگا و م�واندار� ما�� ش�له ر و مۆزه خانه �ان و چا/�� جۆرا و جۆر� تر� ئه نجام ده در�ت.ئه م �ه سا)ه ت�انه له ماوه � هه فته �ه دا به شدار� چا/�� �ولتـــوور� جۆرا و جۆر ده �ه ن .له وانه پســـپۆر� م�ژووناس� شـــار� ش�له ر ڤۆلفگانگ لندنـــه ر و ه�ن�نگ ر)ته ر له ما�� ئه رش�ڤ� ئه ده ب� مارباخ و له رۆژ� له دا)7بوون�دا خه /ت� ش�له ر� ئه مسال به پرۆف�سۆر د. د)ته ر م�ت�نس ده در�ت رۆژ� �ۆتا)�ه �ش� قوتابخانه �ان� شار� ماربـــاخ گو�باران� په )7ه ر� شـــ�له ر

ده �ه ن.�ورد )ه �ـــه م جاره له گه ڵ نه ته وه ��ن� تر له هه فته �ان� )اد�ردنه وه � شـــ�له ر چا/��ه �ان.لـــه ده �ات، به شـــدار� ٢٥,١١,٢٠٠٧ تا�ـــو ٠٣,١١,٢٠٠٧

به رده وام ده ب�ت.

پارHزگار� شار� مارباخ و هاورێ زه نگه نه پ.شانگا� شنۆ ده 9ه نه وه

له سه ره تا� ئه م مانگه دا فل�م��7 نو�� �ورد� به ناو�( له ژ�ر ئاســـمان�7دا

)له شـــار� به رل�ن لـــه ســـ�نه ما� W.D.K هاته ن�شان دان. ئه م فل�مه

له س�نار)ۆ و ده ره�نان� (عه بدولغه ن� �ا�ۆ) )ه وماوه �ه � ١١٠ خوله �ه ، له

و/ت� ئه �مان�ا و�نه � گ�راوه . ه�من ن�مان، ساالر عه ز)ز، ساندرا پ�ترس، �الود)ا شـــولتز ڕۆ�� سه ره ��ان ت�ا

ب�ن�وه .له گه ڵ �ۆمه ��$ ئه �ته ر� تر� �ورد

و ئه �مان.شا)ان� گوتنه فل�مه �ه به هه ردوو زمان� �ورد� و ئه �مان� هاتۆتـــه به رهه م. ناوه رۆ�� فل�مه �ه بـــاس له �ۆمه �ه �ه ســـ�$ ده �ات �ه هه ر)ه �ه )ـــان به جۆرێ گ�رۆده � ته ن?ا)� بوونه و له ناو هه �و�سته تراژ)د� و �ۆم�د)ه �ان� چاره نووســـ�ان به رده وام� بـــه ژ)ان

ده ده ن.

Page 28: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢، 28س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� رەوەند

م�ژوو� پ�شانگام�ژوو� پ�شانگاشار� فران�فورت م�ژوو�ه �� د�ر�ن و پ� له سه روه ر� هه �ه له بوار� �ت�ب و چاپ�ردن� �ت�ب، ته ن"ا چه ند ســــا0�1 پاش داه�نان� ده زگا� چاپ�ــــردن له ال�ه ن داه�نه ر� ئه 1مان� �ۆهان�س گۆت�نب�رگ له شار� ما�نز �ه چه ند �"لۆمه تر�0 له فران�فــــورت دووره ،�ه �ه م"ن پ�شانگا� �ت�ب له ســــه ره تا�ان� چه رخ� پانزده هه م له فران�فــــورت �را�ه وه ، ئه م گرنگ� �ــــه � فران�فورت وه > ناوه ند� ئه وروپا له بوار� پ�شانگا� �ت�ب تا�و ناوه راســــت� چه رخ� حه ڤده هه م به رده وام بوو و له به ر چه ند�ن هۆ�ار� �ولتور� و س"اســــ� ئه و�اته ؛ شار� ال�پز�گ له ســــه ره تا�ان� چه رخ� هه ژده هه م بوو ئه م رۆ1ه � لــــه فران�فورت وه رگرت، ال�پز�گ پاش جه نگ� به رپرسان� ئه 1مان"ا� د�مو�رات گرنگ� زۆر�ان پ�دا و پ�شــــاناگ� ال�پز�گ نه > له بوار� �ت�ب به �1و له زۆر بوار� تر �ه ��0 بوو لــــه گه وره تر�ن و به ناوبانگتر�ن پ�شانگا له ســــه رجه م ووFتان� سۆس"ال"ست"دا، پاش رووخانــــ� �ۆمۆن"زم و�ۆمار� ئه 1مان"ــــا� د�مو�رات جار��� تر ئه م شاره پ�شانگا� �ت�ب� به ش�وه �ه �� نوێ ومۆد�رن ده ستبه �اربووه وه ، ئ�ستا له ال�ه ن� به ها� رۆشنب"ر� له هه ندێ ال�ه ن� تر ز�اتر گرنگ� پH ده درێ له چاو پ�شــــانگا� فران�فورت و ز�اتر مۆر�� ئه ده ب� ئه 1مان� وخو�نه ران� ئه 1مان� له ســــه رد�اره له ئاست پ�شانگا� فران�فورت �ه رۆژبه رۆژ ز�اتر روو� به ج"Jان� بوون� له ســــه ر زاڵ ده بــــH و �ه ���ه له گه وره تر�ــــن ناوه نده �ان� ئه نجامدان� �ار� بازرگان� له بوار� م�د�ا

و �ت�ب و چاپ�ردن دا.پاش شــــ�ان� ئه 1مان"ا له جه نگ� ج"Jانــــ� دووه م و داگ"ر�ردن� پ�شــــانگا� �ت�ب� فران�فورت جار��� تر ز�ندوو�را�ــــه وه و له ١٨ تا�ــــو ٢٣ � ئه �لول� ١٩٤٩ �ه �ه م"ن پ�شــــانگا� �ت�ب له پاش جه نگ �را�ه وه ، ئه و رووداوه گرنگه له ��Uســــا� پــــاول ئه نجام درا �ه گرنگ� �ه �� م�ژوو�� ئ�جگار زۆر� هه �ه له به ر ئه وه � له وێ بۆ �ه �ه مه م"ن جار په رله مان� ئازاد� نو�نه ران�

م"لله ت� ئه 1مان"ا له ١٨٤٨ �ۆبۆوه .له پ�شانگا� ١٩٤٩، ٢٠٥ ده زگا� چاپ وبVو�ردنه وه � ئه 1مان� به شــــدار�ان ت�دا �رد �ه ز�اتر لــــه ده هه زار �ت�ب"ان ت�دا پ�شــــ�ه ش �را و١٤٠٠٠ �ه س سه ردان� پ�شانگا�ان �رد، ئه م ژماره �ه له سا�1 ٢٠٠٥ واته ٥٦ ساڵ پاشتر گه �شــــته ٧٢٣٣ ده زگا� چاپ� ئه 1مان� و ب�گانه و ٣٨٠٠٠٠ �ت�ب �ــــه �١٠٠٠٠٠ان �ت�ب� نوێ بوو، به به شــــدار� ٢٨٤٨٣٨ �ه س، ســــا�1 ١٩٥٠ بۆ جار� �ه �ه م ده زگا� چاپ� غه �ره ئه 1مان"ش به شدار�ان

ت�دا�رد.ساڵ به ساڵ پ�شانگا�ه فروانتر و گه وره تر خۆ� ن"شان ده دا، سا�1 ١٩٦٤ �ۆمه 1ه � بۆرســــه � بVو�ه ره وان� �ت�ب� ئه 1مان �ۆمپان"ه �ه �ــــ� تا�به ت"ان دامه زراند بۆ ئه نجام دان� �اره �ان� پ�شانگ او نو�نه را�ه ت� �ردن� �ت�ب� ئه 1مان� له ده ره وه ،ئه 1مان"ا ئ�ستا�ه له ڕ�گا� پ�شانگا� �ت�ب� فران�فورت به ش�وه �ه �� فراوان وچ�

له ٣٠ پ�شــــانگا� ج"Jان� گه وره و ناســــراو به شدار� ده �ا.

ساFنه له ده وروبه ر� �اره �ان� پ�شانگا� فران�فورت ز�اتر له دوو هه زار ٢٠٠٠ چا��F و س"م"نار� جۆراجۆر�

ت�دا ئه نجام ده درێ.ئه م پ�شانگا�ه ئ�ستا گه وره تر�ن پ�شانگا� �ت�به له ج"Jان و فراوانتر�ن و مه زنتر�ن سه نته ر� م"د�ا و �ت�ب و رۆشــــنب"ر� �ه له ج"Jان دا، ئه 1مان به ئۆلۆمپ"اد� رۆشــــنب"ر� ناو ده به ن جا چ له به ر زۆر� چا��F �ه �ان �ان له به ر گرنگ� م�ژوو�� و س"اس� �اخود له به ر مه زن�

ئه و مامه 1ه بازرگان"انه � �ه له وێ ئه نجام ده درێ.پ�شانگا� پ�شانگا� ٢٠٠٧٢٠٠٧ به ژماره به ژماره

* ٧,٤٤٦ ده زگا چاۆ وبVو�ردنه وه به شدار�ان ت�دا�رد �ه له ١٠٨ ووFت� ج"Jان ئاماد بووبوون.

* ٣٩١,٦٥٣ �ت�ب� ت"ا ن"شان درا .* ٢٠٠٠ چا��F وس"م"نار� رۆشنب"ر� ت"ا ئه نجام درا

.* ١١,٠٠٠ رۆژنامه نووس له ووFت� ج"Jان به شــــدار�ان

ت�دا �رد.* ٢٨٣,٢٩٣ �ه س سه ردان� پ�شانگا�ان �ردووه .

* ٣٣ �ۆرۆ پل�ت� هاتنه ژووره وه بوو، بۆ ڕۆژنامه نووسان هاتنه ژووره وه به خۆڕا�� بوو.

* ٤٠٠ �ۆرۆ نرخ� به �ر�گرتن� �ه > مه تر دووجا�ه .* ١٧٩٠ �ت�ب له �وردستان به شدار�ان �رد.

* ١٠ ده زگا� چاپ و بVو�ردنه وه �ت�ب� خۆ�ان نما�ش �رد.

* ١٥ ده زگا� روونا�ب"ر� �ورد� له پاش پ�شــــانگا �ت�به �ان"ان به د�ار� وه رگرت.

خه Fت� ئاشت�خه Fت� ئاشت�ســــا�1 دووه م واته ســــا�1 ١٩٥٠ و له دووم"ن خول� پ�شانگا، �ه ��ت� چاپ و�ت�بفرۆشان� ئه 1مان ب��ار�ان دا �ه خه Fت� ئاشت� ساFنه پ�ش�ه ش ب�ه نه �ه س�0 �ا ده زگا�ه �� رۆشنب"ر� و �ۆمه �Fه ت� �ه خزمه ت� ئاشت� و به �ه > گه �شتن� م"لله تان و له �ه �تر نز��بوونه وه �ان �ردب�ت،به ها� خه Fته �ه ٢٥,٠٠٠ �ۆرۆ�ه و به گرنگتر�ن

خه Fت� رۆشنب"ر� له ئه 1مان"ا له قه 1ه م ده درێ.رێ وره سم� پ�شــــ�ه ش �ردن� خه Fته �ه له �ل�سا� پاول ئه نجام ده درێ و �ه س��� ناسراو هه 1ده بژ�رن بۆ پ�شــــ�ه ش �ردن� وه رگر� خه Fته �ه بۆ ج"Jان و له هه مان �اتدا پ�ش�ه ش�ردن� خه Fته �ه ش، بۆ نموونه �ه شــــار �ه مال �ه خه Fته �ــــه � وه رگرت نووســــه ر� گه وره � ئه 1مان گونته ر گراس وخاوه ن� خه Fت� نۆبل

پ�ش�ه ش�ه ر� خه Fته �ه � بوو.�ه تا لۆن"ا و �وردستان،�ه تا لۆن"ا و �وردستان،

خه ون�0 ده توانرێ ب"ب"ن"نخه ون�0 ده توانرێ ب"ب"ن"نساFنه ووFت�0 �ان بابه ت�0 ده ب�ته م"وان� پ�شانگا و چا��F و�اره �ان زۆربه �ــــان له ده ور� ئه و ووFته �ان ئه و بابه ته ده خول�نه وه و م"د�ا� ئه 1مان� وئه وروپ� چاو ده خه نه سه ر ش�وه � به شداربوون و ده ورو �ارت��ردن� ئه و به شدار� �ه له به ه�ز�ردن� په �وه ند� ڕۆشنب"ر� و ده رخستن� روو� گه ش� ئه و ووFته له جۆر� به رهه مه

رۆشنب"ر� �ه �ان"دا.ســــا�1 ٢٠٠٤ ووFتان� عه ره ب� م"وان� پ�شانگا بوون و ره خنه و ناره زا�� زۆر� له دواخســــته وه ،جا چ له به ر

الواز� به شــــدار��ردنه �ه ب�ــــت �ان له به ر پشــــتگوێ خســــتن� ب�ت له ال�ــــه ن زۆربه � ده زگا رۆشــــنب"ر�

وس"اس� �ه عه ره ب� �ه �ان.ســــا�1 ٢٠٠٥ ووFت� �ۆر�ا و سا�1 ٢٠٠٦ ه"ند بوو �ه �ه �ه م ووFته بۆ جار� دووه م ده ب�ته م"وان و سه نته ر�

به ش� زۆر� چاال�� �ه �ان� پ�شانگا.سا�1 ٢٠٠٧ �ش سا���1 تا�به ت بوو له جۆر� م"وان، بــــۆ �ه �ه م"ن جار م"لله ت�0 بوو به م"ــــوان �ه ووFت ن� �ه ئه و�ش �اتالۆن"ا�ه �ه ناوچه �ه �� ئۆتۆنۆم� �ه له ئ"ســــپان"ا، م"وان� سا�1 ٢٠٠٧ ئه ده ب� �اتالۆن� بوو، ئه م به شــــدار� �ه بۆ ئ�مه � �ورد ج�گا� ووردبوونه وه و ســــوود ل�وه رگرتنه و پ�و�ســــت� به به دواداچوون و ل��ۆ1"نه وه � ز�اتر� هه �ه، �اتالۆن"ا و �وردســــتان له

چه ند ال�ه > له �ه > ده چن گرنگتر�ن"ان:* �اتالۆن"ا ووFت��� سه به خۆ ن� �ه .

* ناوچه �ه �ه �� ئۆتۆنۆم� �ه له سا�1 ١٩٧٩ به دواوه .* م"لله ت��� به ته واو� ج"اوازه له گه �1 ئ"سپانه �ان و

ته ن"ا ئا�"ن له گه ڵ ئ"سپانه �ان �ۆ�ان ده �اته وه .* ناو� وFته �ه �ان له گۆت - ئاالن هاتووه �ه به ش�0 بووه له م"لله تان� به ڕه چه 1ــــه > ه"ندۆئه وروپ� و له ناوچه �ان� �وردستان وئ�ران و قه فقاز �ۆچ"ان �ردۆته

ن"مچه دوورگه � ئ"ب"ر�ا.* بزووتنه وه �ه �� به ه�ز� ت�دا�ه بۆ ز�اتر وه رگرتن�

ماف� س"اس� بۆ گه ل� �اتالۆن"ا.* له �ات� شــــه ڕ� ناوخۆ� ئ"ســــپان� ١٩٣٦-١٩٣٩ �اتالۆن"ا و به رشه لۆنه ناوه ند� شــــۆڕش و بزووتنه وه س"اس"ه �ان� �اتالۆن� وئ"ســــپان� بوون له به رامبه ر

ه�رش� دوژمنان� �ۆمار ود�مو�راس� سه ر به ژه نه رال فران�ۆ.

* په رله مــــان و ح�ومه تــــ� �اتالۆن� له ســــه روبه ر� ئه وه دان �ه �اتالۆن"ا به ش�وه �ه �� فه رم� وه > نه ته وه رابگه �ه نن، �ه ئه مه ش سه ره تا�ه �ه بۆ ج"ابوونه وه �ان له

ئ"سپان"ا و دروست�ردن� ده و1ت� سه ربه خۆ.بH شــــ0 ئه م به �ه �چواندنه مانا� ئه وه ناگه �ه نــــH �ه ئ�ـمه ش ( واته �ت�ب و ئه ده ب� �ورد� و �وردستان ) له وانه �ه له ساFن� داهاتوو بب�ته م"وان� شه ره ف� ئه م پ�شــــانگا�ه ، چون�ه بوون به م"وان پ�و�ست� به �ار و ماندووبوون��� زۆر هه �ه له ال�ه ن ئه و ووFته ، ئه مه ش

تا�و ئ"مرۆ له �ار� �ورد� له م بواره ه�شتا الوازه.شــــا�ان� باسه م"وان� شه ره ف� ســــا�1 داهاتوو ٢٠٠٨

تور�"ا ده ب�ت.به شدار� �ورد�به شدار� �ورد�

ناوه ند� رۆشنب"ر� �ورد� ئه 1مان� پ�شن"ار� به شدار� �ــــردن �رد بۆ وه زاره ت� رۆشــــنب"ر� له پ�شــــانگه � سا�1 ٢٠٠٤، بۆ ئه م مه به سته په �وه ند�مان به وه ز�ر� رۆشــــنب"ر� فه تاح زاخۆ�ــــ� �رد �ه ره زامه نــــد� بۆ به شدار� �ردن له م چا��F رۆشنب"ر� �ه ن"شان دا،و له دوا�"دا وپاش ئه وه � پ�ۆژه � چۆن"ه ت� به شدار��ردن پ�شــــ�ه ش به ح�ومه ت �را د�تۆر به رهه م ســــا1ح و پاشان"ش عومه ر فه تاح ئاماده �� ح�ومه ت� هه ر�م"ان ن"شــــان دا بۆ به رز�ردنه وه � ئا�F �وردستان له ته > ئا�F م"لله تان� تر و به شدار� �ردن� �ت�ب� �ورد� له

گه وره تر�ن مه �دان� رۆشنب"ر� له ج"Jان.به شــــدار� ٢٠٠٤ به شــــدار� راســــته وخۆ� ده زگا�ان�

رۆشنب"ر� �ورد� بوو �ه له �وردستانه وه هاتبوون و له هه مان �اتدا به شدار� فه رم� ح�ومه ت� هه ر�م بوو له ر�گا� وه زاره ت� ڕۆشــــنب"ر� و ناوه ند� رۆشنب"ر� �ورد� ئه 1مان�، جگه له وه � ژماره � ئه و �ت�بانه � �ه به شدار�ان �رد ژماره �ه �� ئ�جگار زۆر بوون �ه تا ئه و �اته له ه"چ چا��F �ه �� ڕۆشــــنب"ر� له ئه ورپادا به م

ش�وه �ه ن"شان نه درابوو.��Fزان"ار� و چا ��F٢٠٠٤٢٠٠٤ – – ٢٠٠٥٢٠٠٥ زان"ار� و چا

سا�1 ٢٠٠٤ ز�اتر له ٧٠٠ �ت�ب� �ورد� به شدار�ان �رد له ستاند� (خانه )�ورد� له پ�شانگا�ه، ژماره �ه �� زۆر� نووسه ران و ئه ده ب دۆستان ئاماده � رۆژان� پ�شانگه �ه بوون، وه ز�ر� رۆشنب"ر� فه تاح زاخۆ�� و به ڕ�وه به ر� راگه �اندن له وه زاره ت هه 1گورد عه بدولوه هاب ئاماده � سH رۆژ� دوا�� �اره �ان وچا�F"ه �ان� ستاند� �ورد�

بوون.بۆ �ه �ه م"ــــن جار ئه و پ�شــــانگا�ه ده ب�ته مــــه زار� سه ردان� عاشقان� ووشه و �ت�ب� �ورد� و ئه و ژماره زۆره له �ورد به خۆ� ده ب"نH �ه په رۆش بوون بوو ئه و �ه ش و هه وا �وردانه �ه و ب"ن"ن� ئا�F �وردســــتان له

ته > ئا�F م"لله تان� تر.ئه و ده زگا�انه � �ه له سا�1 ٢٠٠٤ به شدار�ان �رد بر�ت�

بوون له :ده زگا� ســــه رده م، ده زگا� چــــاپ وبVو�ردنه وه لــــه وه زاره ت� رۆشــــنب"ر�، خانه � وه رگ�ران له وه زاره ت� ڕۆشنب"ر�، شاره وان� ســــل�مان�، ده زگا� راگه �اندن� �ه ��ت� ن"شــــتمان� �وردســــتان، مه �ته ب� ر��خراوه د�مو�راس""ه �ان، چاپخانه � ره نج، ناوه ند� ل��ۆ1"نه وه � �ورد� له بۆن (ئه 1مان"ا)، ده زگا� هاڤ"بوون له به رل"ن،

�ه ��ت� ژنان� �وردستان، شاره وان� سل�مان�.جگه له به شــــدار� چه ند�ن نووسه ر �ه راســــته وخۆ �ت�به �ان"ان ه�نا�ه پ�شانگا و به شدار� ستانده �ه �ان

�رد.ئه وه � سه رنج� ر��خه ران� خانه � �وردستان بوو له م پ�شانگا�ه گرنگ� دان� ده زگا�ان� رۆشنب"ر� له ئه وروپا و ئه مه ر��ا و ووFته عه ره ب� �ه �ان به به شدار� �وردستان ودروست�ردن� په �وه ند� رۆشنب"ر� به مه به ست� ز�اتر ئاگاداربوون له بار� رۆشنب"ر� له �وردستان، به ش��� ئه و ده زگا�انه �ه ســــه ردان� ستاند� �ورد�ان �رد له چه ند�ن دان"شتن� ج"اج"ادا �ه له رۆژان� پ�شانگا�ه دا ئه نجــــام درا باس له پرۆژه � هاوبه ش و هاو�ار� ز�اتر

�را، به ش��� ئه و ده زگا�انه :به ش� بVو�ردنه وه � د�بلۆماس� له وه زاره ت� ده ره وه � ئه مه ر��ا،�ت�بخانــــه � چه ند�ن په رله مانــــ� ئه وروپ�، �ت�بخانــــه � زان�ــــۆ� ب�ر�ل� لــــه لــــۆس ئه نگلس، �ت�بخانه � ئه 1مان� تا�به ت به بواره �ان� ل��ۆ1"نه وه � رۆژهه Fتناس�، چه ند�ن ده زگا� چاپ وبVو�ردنه وه به

مه به ست� ئه نجامدان� چا��F و پرۆژه � هاوبه ش.جگه له ســــه ردان� عه مرو موســــا له �ه �ه م"ن رۆژ� �ردنه وه � پ�شــــانگا بۆ خانه � �ت�ب� �وردســــتان و داوا�ردن� له رۆژنامه نووســــان �رد بۆ ئه وه � له گه �1 ب�نه ناو ســــتانده �ه و ( پ�خۆشــــحا�1 خۆ� ده رب�� به به شــــدار� �ــــورد� و ب"ن"ن� ئه و ژمــــاره زۆره له �ت�ب� �ورد� �ه له پ�شــــانگا�ه �� وه > فران�فورت خۆ� ده نو�نH وله وه Fم� رۆژنامه نووســــ��� �ورد �ه ده رباره � په �وه ند� �ورد� عه ره ب� ووت�: هه موومان به �ه > �ه شت� له ئاو ده ده �ن،�ان هه موومان ده گه �نه �ه نار� ئاســــووده �� �ان هه موومان ده خن��"ن )، ئه م ســــه ردانه بووه هۆ� دروســــتبوون� مقۆمقۆ له ن�وان رۆژنامه نووسانه عه ره به �ان �ه چۆن عه مرو موسا د�ته خانه � �وردســــتان و له ژ�ر ئا�F �وردستان باس له �ت"ب� �ورد� ده �ات، ئه وه بووه هۆ� ئه وه � له ه"چ �ام له ر�پۆرتاژه ته له فز�ۆن"ه عه ره ب""ه �ان ئه م به شه له ســــه ردانه �ه � عه مروموسا ت"ا ن"شان نه درا وباس�

ل�وه نه �را.دوابه دوا� پ�شانگا�ه چه ند�ن �ۆڕ ده رباره � پ�شانگا�ه و به شدار� �ورد� ت"ا�دا وبار� رۆشنب"ر� له �وردستان

له شاره �ان� مانJا�م وبۆن و به رل"ن ئه نجام درا.سا�1 ٢٠٠٥ و به سوودوه رگرتن له به شداربوون� سا�1 پ�شوو، ستانده �ه فراوانتر �را و ش�وه � پ�ش�ه ش�ردن� �ت�به �ان و جۆر� �ت�به �ان زۆر گۆران�ار� ت"ا �را، بۆ نموونــــه هه وڵ درا له روو� هونه ر� �ه وه و به ســــوود وه رگرتن له چاو و ده ستنه خش"ن� هونه رمه ند� �ورد

Hحه مه به هاد�ن ش�وه � خانه �ه جۆر��� تر خۆ� بنو�نو نــــه > ته ن"ا له ال� �ــــورده �ان به �1و بــــۆ ئه 1مان وئه وروپــــ� و ئه مه ر��"ه �ان"ــــش ج�گا� وه ســــتان و

سه �ر�ردن بوو.هه روه ها �ت�ب��ــــ� زۆر ده رباره � م�ــــژوو و ئه ده ب� �ــــورد� به زمان� ئ"نگل"ز� و به خۆڕا�� پ�شــــ�ه ش به هه موو ئه و �ه ســــانه �را �ه داوا� زان"ــــار� بوون ده رباره � �وردستان، جگه له بVو�ردنه وه � ژماره �ه �� زۆر� پۆسته ر� و�نه و خه ر�ته � �وردستان و �ت�ب� تا�به ت به �اره ســــاته �ان� ئه نفال وهه 1ه بجه به زمان�

ئ"نگل"ز�.له رۆژان� س�"ه م� پ�شانگا�ه وله �ۆڕ��� رۆژنامه نووس� دا نووسه ر و رۆژنامه نووس و �ۆنه د�پلۆمات� نه مساو� ف"ردناند ه�نه ب"شــــله ر پ�شــــ�ه ش به خو�نــــه ران و رۆژنامووسان �را �ه ت"ا�دا باس� له �ت�به به نرخه �ه � خۆ� ( �ورده �ان Die Kurden) �رد و به ش��� له ت"ۆر� خۆ� ده باره � سه رچاوه � په رتبوون� م"لله تان� ه"ندۆ ئه وروپ� �ه به را� ه�نه ب"شله ر وا�ه ئه و ج�گا�ه له ئاســــ"ا� ناوه راســــت ن""ه هه روه �و به ش��� زۆر� زانا�ان� ئه و بــــواره تا ئه و دوا�"ه باوه ڕ�ان پH هه بوو، به �1و ئه و ج�گا�ه �وردســــتانه و �ورد له ه"چ ئاخ و ج"گا�ه �� تر نه هاتۆته �وردســــتان به �1و م"لله ت��ه هه زاران ســــا1ه له ســــه ر ئه و خا�ه ده ژ� و �ه ���ه له �ۆنتر�ن م"لله تان� ســــه ر زه و� �ه تا ئ�ستا�ه ماب�ت وبه ش� زۆر� م"لله تان� ه"ندۆ ئه وروپ� له �وردستانه وه

�ۆچ"ان �ردووه بۆ ه"ند و ئه وروپا.شــــا�ان� باسه چه ند�ن پســــپۆر و نووســــه ر� �ورد هاو�ار� ه�نه ب"شله ر بوون له نووس"ن� چه ند به ش��� �ت�به �ــــه �، د�تۆر �ه مال فوئاد به شــــ� ئه ده بــــ� و رزگار خۆشــــناو به ش� مۆس"قا و فاتمه خانه قا به ش�

�ه له پوور�ان نووس"وه .له دوارۆژ� پ�شــــانگا به ڕ�ز شــــ�خ محه مه د سۆ1ه �� �ۆڕ��ــــ� تا�به ت بــــه �ار و چا�F"ه �انــــ� وه زاره ت� رۆشنب"ر� له ســــا�1 رابردوو پ�ش�ه ش به دۆستان�

ئه ده ب ورۆشنب"ر� و رۆژنامه نوسسان �ردخه ���1ــــ� زۆر لــــه نو�نه رانــــ� ده زگا و ال�ه نــــه ڕۆسنب"ر� �ه �ان ئاماده وبه شدار� رۆژه �ان� پ�شانگا�ان �رد، به ش��"شــــان ( ده زگا� به درخان و ســــه نته ر� ل��ۆ1"نه وه � ســــترات"ژ� �وردستان ) به هۆ� دره نگ وه Fمدانه وه � سه فاره ت� ئه 1مان� بۆ داوا� ڤ"زا�ان"ان

هاتن و به شداربوون"ان نه هاته د�.٢٠٠٦٢٠٠٦ و هه نگاو��� تر�ش به ره و پ�شه وه و هه نگاو��� تر�ش به ره و پ�شه وه

ســــا�1 ٢٠٠٦ و پاش �ه �گرتنه وه � هه ردوو ح�ومه ت، توانرا بۆ �ه �ه م"ن جار به ش� زۆر� ده زگا و ناوه نده �ان� بVو�ردنه وه به شدار� پ�شانگا� فران�فورت ب�ه ن و له �اره �ان� رۆژان� پ�شــــانگاش به هــــاو�ار� ئه ندامان� ناوه نــــد� ڕۆشــــنب"ر� ;به ڕ�زان نو�نه رانــــ� وه زاره ت� رۆشنب"ر� خاتوو ئه 1ماس خان و هونه رمه ند� گه وره � �ورد عه لــــ� مه نده الو� �اره �ان� به ســــه ر�ه وتوو��

ئه نجام دا.بۆ به شــــداربوون� ســــا�1 ٢٠٠٧ له ژماره � پ�شوو� Hرۆژنامــــه � به درخــــان ر�پۆرتاژ��� ت�روته ســــه ل� ل

بVو�راوه ته وه ،ل�ره هه وڵ ده ده �ن دوباره � نه �ه �نه وه .دواووته دواووته

به شدار� �ردن له پ�شانگا� ج"Jان� نه > هه ر �ت�ب به �1و له بواره �ان� تر�شدا پ�و�ست� به خۆئاماده �ردن و پالندانان��� پ�شوه خت� هه �ه ، ئه مه ش به مه به ست� زان"ن� جۆر� ئه و �ه ســــانه � �ه سه ردان� پ�شانگا�ه ده �ه ن و د�ار��ردن� مه به ســــت� به شــــدار� بوون له ��Fو�راوه و چاVپ�شانگا�ه و ئاماده �ردن� بابه ت و بتا�بــــه ت له م بواره و په �وه ند� بــــه ده زگاو ال�ه نانه � �ه هاو�ارت ده بن له مه به ســــته �انت ئه و مه به ستانه �

له وانه �ه رۆشنب"ر�، س"اس� �ان بازرگان� ب�ت.به شــــدار� له پ�شــــانگا� �ت�ب به تا�به ت� پ�شانگا ناســــراوه �ان له شــــ�وه � فران�فورت ته ن"ــــا �ار��� رۆشنب"ر� ن� �ه �ه تا�به ت ب�ت به نووسه ران و �ت�ب و بازار� �ت�ب، به �1و �ار��� س"اس� و د�بلۆماس"شه �ه م"لله تان� دون"ا هه وڵ ده ده ن پ�ش�ه وتن� خۆ�ان له م بوارانه پ�شــــ�ه ش به دون"ا� ب�ه ن و له هه مان �اتدا ح�ومه ته �ان� ئه م ووFتانه پشت� ده زگا و ناوه نده �ان� چاپ وڕۆشنب"ر�ش ده گرن بۆ ز�اتر فراوان بوون و قازانج

�ردن چ له روو� ماد� ب�ت �ان له روو� مه عنه و�.دامه زراندن� ده زگا�ه �� رۆشــــنب"ر� تا�به ت له م بواره �ار��� ئ�جگار پ�و�سته چ بۆ دروست�ردن و به ه�ز�ردن� په �وند� رۆشنب"ر� له ن�وان �وردستان و ووFتان� تر، �ان له سوودوه رگرتن له پ�ش�ه وتن� ش�وه �ان� �ار�ردن و هۆ�ه �ان� به رهه م�Jنان� رۆشنب"ر� و راگه �اندن. له ســــه روو� ئه مانه ش پرد��� س"اس"شه �ه �وردستان پ�و�ست� پH هه �ه بۆ گه �شتن به م"د�ا و را� گشت�

ج"Jان� له فراوانتر�ن ده رگا�ان"دا.چه ند پ�شن"ار�0 بۆ سا�1 ئا�نده چه ند پ�شن"ار�0 بۆ سا�1 ئا�نده ٢٠٠٨٢٠٠٨

* وه رگ�ران �ت�ب وزان"ار� ده رباره � �ورد و �وردستان به زمانه ز�ندووه �ان� ج"Jان.

* چاپ�ردن� و�نه � شاع"ران و شاره �ان� �وردستان و ناوداران� �ورد به ت"راژ� زۆر.

* چاپ�ردن و ه�نان� �ه ره سته � فۆل�لۆر� �ورد�.

* ئاماده �ردن� ف"لم� دۆ�ۆم�نتار� ده رباره � �ورد.* خۆئاماده �ردنــــ� ده زگا�ان� چاپه مه نــــ� و ال�ه نه ڕوونا�ب"ر�ه �ان بۆ به شدار� �ردن له پ�شانگا� ٢٠٠٨ به به رنامه �ه �� تۆ�مه و پرۆف"شناڵ و پ�شوه خت ( به

ال�ه ن� �ه م ١٠ مانگ پ�ش پ�شانگا).* هــــه وڵ بدر�ت زوو په �وه ند� به ال�ه نــــ� �ارگ���

پ�شانگا ب�ر�ت، هه روه �و ئه زموون� ده زگا� خا>.* هه وڵ بدر�ت ئه و پش�و�ه � �ه ئه مساڵ به د� ده �را

له سا�1 داهاتوو دووباره نه ب�ته وه .* هاو�ار� ده زگا�ان� به شداربوو له �وردستان له گه ڵ ده زگا ڕوونا�ب"ر�ه �ان� ئه 1مان"ا �ه ئه زموون"ان هه �ه له و

بواره دا بۆ ئاسان�ار� و وه رگرتن� ڤ"زا.

چوار ساڵ له پ�شانگا� �ت�ب فران�فورت و پ�نج رۆژ له سه فاره ت �وردستان�ئاسۆ حه $ده ر

١٩٥٠: ما�س تاو، نووسه ر� ئه 1مان�.١٩٥١: ئه لب�رت شـــڤا�تزر، پز�شـــ0 و نووسه ر� ناســـراو �ه سا�1 پاشتر بوو

به خاوه ن� خه Fت� نۆبل.١٩٥٢: رۆمانۆ گوارد�ن�.

١٩٥٣: مارت"ـــن بوبه ر، فه �له ســـوف و م�ژوونووس� جوله �ه � نه مساو�.

١٩٥٤: �ارل �ا�ۆب بور�Jارت.١٩٥٥: ه�رمان ه�سه،نووسه ر و شاع"ر�

ئه 1مان�.١٩٥٦: را�نJۆلد شنا�ده ر.

١٩٥٧: ســـۆرنتۆن وا�لـــدر، نووســـه ر� ئه مر��ا��.

١٩٥٨: �ارل �اســـپرس، فه �له ســـوف� ئه 1مان�.

١٩٥٩: ت"ۆدۆر هۆ�س.١٩٦٠: ڤ"�تۆر گۆالنچ،خـــاوه ن ده زگا�

بVو�ردنه وه � �ت�ب� ئ"نگل"ز�.ســـارڤ�پال� :١٩٦١رادها�ر�شنان،مامۆســـتا� فه لســـه فه و

سه رۆ> �ۆمار� ه"ند.١٩٦٢: پاول ت"ل"چ.

فـــۆن فر�در�ـــش �ارل :١٩٦٣ڤا�تسئ��ه ر.

١٩٦٤: گابر��ل مارس��.١٩٦٥: ن�لل� ساشس.

١٩٦٦: ئۆگۆســـت"ن ب"ا له گه ڵ و�ســـ�ر هوفت.

١٩٦٧: ئ�رنســـت بلـــۆخ، فه �له ســـوف� ئه 1مان�.

١٩٦٨: ل"ۆپۆلد ســـ�دار ســـ�نگۆر، سه رۆ> �ۆمار� سه ن"گال.

١٩٦٩: ئه ل��سانده ر م"چال"چ.١٩٧٠: ئالڤا م"ردال له گه ڵ گونار م"ردال.

١٩٧١: مار�ۆن گر�ف"ن دۆنJۆف.١٩٧٢: �انوش �ورجا>، پز�ش�� پۆله ند� �ه له �ات� هه وڵ و �ۆشش� بۆ رزگار�ردن� ســـه دان مندا�1 جوله �ه له ســـا�1 ١٩٤٢

گ"ان� خۆ� له ده ست دا.١٩٧٣: رۆما �لوپ �ه �انه �ه �� ناســـراو� ج"Jان� �ه بۆ �ارمه ت� �ۆمه �1 مرۆڤا�ه ت� و پشتگ"ر� �ردن� م"لله تان و به رقه رار�ردن�

ئاشت� له ج"Jاندا.١٩٧٤: فر�رێ رۆجه ر.

١٩٧٥: ئه لفر�د گرۆسه ر.١٩٧٦: ما�س فر�ش، نووسه ر� سو�سر�.

١٩٧٧: ل"شـــ"0 �ۆال�ۆفس��، ڕۆشنب"ر و زانا� پۆله ند�.

ل"ندگر�ن،نووســـه ر� ئاســـتر�د :١٩٧٨به ناوبانگ� سو�د� �ه چ"رۆ> و رۆمانه �ان� لـــه چوار ده ور� زه و� بVوبۆته وه و ج�گا� به خشـــ"ن� خۆشـــ� و ئه ند�شـــه بـــوو بۆ

مل"ۆنه ها منداڵ.١٩٧٩: �ه هـــود� م�نۆه"ـــن، ڤ"ۆل"ن ژه ن�

ئه مر���.١٩٨٠: ئ�رنستۆ �ارد�نال شاع"ر و قه شه و

وه ز�ر� رۆشنب"ر� له ن"�اراگوا.١٩٨١: ل�ڤ �ۆپ�ل�ڤ، نووســـه ر� روســـ� �ـــه دژ به ح�ومه ت� �ۆمۆن"ســـت� �ه ��ت�

سۆڤ"ه ت بوو دواتر له ئه 1مان"ا ژ�ا.

١٩٨٢: گ"ۆرگ ��نان.١٩٨٣: مان�س سپ�ربه ر.

١٩٨٤: ئۆ�تاڤ"ۆ باز، نووســـه ر� مه �س"�� �ه پاشتر خه Fت� نۆبل� وه رگرت.

١٩٨٥: ت�د� �ۆل�0.١٩٨٦: ڤالد�سالڤ بارۆتۆسز�فس��.

١٩٨٧: هانز �ۆناس.١٩٨٨: س"گفر�د ل�نز.

١٩٨٩: ڤاسالڤ هاڤ�ل نووسه ر و شانۆنووس� چ"�� �ه بوو به ســـه رۆ> �ۆمار� چ"0 و

پاشتر خه Fت� نۆبل� وه رگرت.١٩٩٠: �ارل دســـ"وس،وه رگ�ر و نووسه ر�

پۆلۆن�.

١٩٩١: گ"ۆرگ� �ۆنراد.١٩٩٢: ئامۆز ئۆز.

١٩٩٣: فر�در�ش شۆرل�مه ر.١٩٩٤: خۆرخه ســـ�مپرون، نووســـه ر� ئ"ســـپان"ا�� و وه ز�ر� رۆشـــنب"ر� (له

ن�وان ١٩٨٨تا�و ١٩٩١).١٩٩٥: ئانامار� ش"م�ل رۆژهه Fتناس و

ئ"سالمناس� ئه 1مان�.١٩٩٦: مار�و ڤارگاس ل"ۆسا، نووسه ر�

پ"رۆ��.نووســـه ر� �ه مـــال، �ه شـــار :١٩٩٧

به ناوبانگ� �ورد.١٩٩٨: مارت"ن ڤالزه ر.١٩٩٠: فر�تز شت�رن.

٢٠٠٠: ئاســـ"ا جه بـــار، ژنه نووســـه ر� جه زا�ر�.

٢٠٠١: �ۆرگن هابه رماس، فه �له ســـوف و زانا� �ۆمه 1ناس� ئه 1مان.

٢٠٠٢: چ"نوا ئه چ�به نووسه ر� ن�ج"ر�.نووســـه ر� زۆنتـــاگ، ســـوزان :٢٠٠٣

ئه مر���.٢٠٠٤: پ"ته ر ئ�ســـته رهاز�، نووســـه ر�

هه نگار�.٢٠٠٥: نووســـه ر� به ناوبانگـــ� تـــور> ئۆرهـــان په مو>، په مۆ> ســـا�1 ٢٠٠٦

خه Fت� ئه ده ب� نۆبل"ش� وه رگرت.٢٠٠٦: زانا� �ۆمه 1ناس� ئه 1مان� ڤۆلف

ل�پ�ن"ز.٢٠٠٧ :م�ژوونووســـ� ئ"ســـرائ"ل� ساول

فر�دل�نده ر.

وه رگران خه (ت ئاشتله پ�شانگا� ن�وده و3ه ت �ت�ب فران�فورت ١٩٥٠-٢٠٠٧

د�م�ن�ك ل� ب�شداربووان� پ�شانگا� كت�ب ل� فرانكفۆرت-د�م�ن�ك ل� ب�شداربووان� پ�شانگا� كت�ب ل� فرانكفۆرت-٢٠٠٧٢٠٠٧

م�ژوونووس� ئ"سرائ"ل� ساول فر�دل�نده رم�ژوونووس� ئ"سرائ"ل� ساول فر�دل�نده ر

Page 29: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢، 29س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� رەوەند

چ�رۆ�� به هره مه نـــد� �وردان� ده ره وه له چ�رۆ�� به هره مه نـــد� �وردان� ده ره وه له �ه م ئ�جگار ��ه م ئ�جگار نه وه � �ه �ه م و دووه م و ســـ �نه وه � �ه �ه م و دووه م و ســـزۆره و پ#ه له شـــه ونخون� و ماندوبوون و زۆره و پ#ه له شـــه ونخون� و ماندوبوون و �ار�ردن بۆ سه ر�ه وتن و ن�شاندان� توانا�ه & �ار�ردن بۆ سه ر�ه وتن و ن�شاندان� توانا�ه & و به هره مه ند� �ه & �ه ج�گا� شاناز� نه & و به هره مه ند� �ه & �ه ج�گا� شاناز� نه & خۆ� و �ه س و �ار و ناســـ�اوان�، به -,و خۆ� و �ه س و �ار و ناســـ�اوان�، به -,و

هاوو3ت�ان�ش� سه ر�ان پ� به رزب�ت.هاوو3ت�ان�ش� سه ر�ان پ� به رزب�ت.سۆل�ن ئه بوبه �ر �چه �ورد7ك� سۆل�ن ئه بوبه �ر �چه �ورد7ك� ١٧١٧ سا3نه سا3نه له ســـا-� له ســـا-� ١٩٩٨١٩٩٨ ه وه له ئه -مان�ـــا ده ژ�، ه وه له ئه -مان�ـــا ده ژ�، �ه ��,ه له م توانا�انه �ه ج�گا� چاود7ر� �ه ��,ه له م توانا�انه �ه ج�گا� چاود7ر�

و پشتگ�ر� �ردنه .و پشتگ�ر� �ردنه .بـــۆ ز�اتر ئاگادار� بوون، له ســـه ردان�,� بـــۆ ز�اتر ئاگادار� بوون، له ســـه ردان�,� بۆ ناوه ند� ڕۆشـــنب�ر� له مان@ا�م داوامان بۆ ناوه ند� ڕۆشـــنب�ر� له مان@ا�م داوامان ل�,رد �ه چاوپ�,ه وتن�,� له گه ڵ ب,ه �ن �ه ل�,رد �ه چاوپ�,ه وتن�,� له گه ڵ ب,ه �ن �ه

ئه مه �ه ناوه ڕۆ�ه �ه � :ئه مه �ه ناوه ڕۆ�ه �ه � :ڕه وه نـــد:ڕه وه نـــد: ده توان� پ�مان ب��Fت له �ه �ه وه

خه ر�,� �ار� هونه ر�ت ؟سۆل�ن:سۆل�ن: له پۆل� چواره وه به شدار�م �ردووه له �ۆڕ� مۆس�قا و به شـــدار�م �ردووه له زۆربه � ئه و شانۆ�انه � له قوتابخانه �ه مان ن�شاندراوه ، چه ند جار7ك�ش له شانۆ� پفالز باو �ه شانۆ�ه �� ناســـراو� ناوچه � ڕا�ن ن�,اره به شدار�م �ردووه و ده ور� سه ره ��م

ت�دا ب�ن�وه .ڕه وه ند:ڕه وه ند: دواشانۆ به شدار�ت ت�دا �رد ناو�

چ� بوو ؟سۆل�ن:سۆل�ن: شانۆ� پ�انوتس بوو �ه ڕۆ-� من ڕۆ-�,� ســـه ره �� بوو، چ�رۆ�� �ۆمه -ه براده ر7ـــO �ه له �ات� گه نج� هـــاوڕێ � �ه �ترن، بـــه 3م رۆژگار و گه وره بـــوون له �ه �تر� ج�ا�ان ده �اته وه ، من له به شـــ� �ه �ه م واتـــه �ات� الو� ڕۆ-� ســـه ره ��م

ب�ن�.ڕه وه ند:ڕه وه ند: لـــه ڕۆژنامه � مان@ا�مـــه ر مۆرگن و ڕا�نالنـــد پفالـــز دوو نووســـ�نم ب�نـــ� ده ربـــاره � فل�م�O �ه خه 3ت� باشـــتر�ن فل�م� وه رگرتبوو، ناو� تۆشمان ت�دا ب�ن�،

چ�رۆ�� ئه م فل�مه چ� �ه ؟سۆل�ن:سۆل�ن: ئه مه پ�شب#�� �ه �ه سا3نه ده �ر7ت له ناوچه � مان@ا�م و لودو�گس@افن بۆ ئه و �چانه � ته مه ن�ان له ن�ـــوان ١٧ تا�و ٢٥ سا-ه و فل�م�O ده رده �ه ن، من�ش له گه ڵ �ۆمه -ه هاوڕێ �ه �م هه ستا�ن به نوس�ن و ئاماده �ـــردن و ده ره�نان� فل�م� ( ن@�ن� �ه �ه �بـــراده ره �ان )، �ه لـــه پ�شـــب#�خه 3ت� �ه �ه م� وه رگرت و چه ند�ن ڕۆژنامه نووس�نان بZو�رده وه و چاوپ�,ه وتن�ان له

گه ڵ �رد�ن.ڕه وه ند:ڕه وه ند: بۆچ� ڕووت له م بواره ، واته بوار�

س�نه ما �رد ؟سۆل�ن:سۆل�ن:بۆ ماوه � دوو ساڵ �ارم له �ه نا-� �راوه �رد �ه �ه نا-�,� ته له فز�ۆن� ئازاده ، له م �ه نا-ه چه ند�ن به رنامـــه م ئاماده �رد، ئاماده �ـــردن بـــه و مانا�ـــه � هه -بژاردن� بابه ت و و7نه گرتـــن و مۆنتاژ هه ندO7 جار

پ�ش,ه ش,ردن� به رنامه �ه شم ده �رد. O�� ه�له وێ پـــرۆژه � ج�اج�امان هه بوو،

له وانه ئه و فل�مه بوو �ه باست ل�وه �رد ؟ڕه وه ند:ڕه وه ند: له چ بوار7,� تر �ار ده �ه � ؟

��ســـۆل�ن:ســـۆل�ن: به ڕ7وه بردن� ڕاد�ۆ�ـــ� ناوچه و قوتابخانه �ـــ� ماوه �ه �ـــ� زۆر �ارم ت�دا �رد، پ�ش چوار ســـاڵ له قوتابخانه �ه مان مانگنامه �ـــه & ده رده چـــوو، ن�از هه بـــوو

دا�بخه ن، من�ش پ�شن�ارم �رد �ه ده توام ئـــه م �اره ب,ه م، ئه وه بوو ده ســـتم به �ار �رد و له گـــه ڵ ئه وه � ته مه نم بچوو& بوو بـــه 3م توان�م بۆ ماوه � دوو ســـاڵ �اره �ه

به ش�وه �ه �� باش به ڕ7وه ببه م.ڕه وه ند:ڕه وه ند: چ�رۆ�� خو7ندنه وه چ� �ه ؟

سۆل�ن:سۆل�ن: چه ند� سا-� به شدار� ده �ه م له �انه �ه بۆ خو7ندنه وه � �هه موو ئه و پ�شب#�ت�,ســـت� ئه ده ب� ده �ر7ت له شاره �ه م و ناوچه �ه ، چه ند�ن جار خه 3تم وه رگرتووه و لـــه زۆر بۆنه � گرنگ له شـــاره �ه داوام ده �ه ن بۆ ئه وه � ووتار �ان ت�,ست� ئه ده ب�

بخوو7نمه وه .ڕه وه ند:ڕه وه ند:ئ�ستا چ� ده �ه � ؟

سۆل�ن:سۆل�ن: له سه ره تا� ساڵ خۆم بۆ قسه �ه ر� ئه و ئاماده ��ه �اند�د �رد �ه ل� � ده خو7نم، له �ۆ� ٥٠٠ ده نـــگ ٣٠٠ ده نگم وه رگرت و ئ�ســـتا نو7نه ر� ســـه رجه م قوتاب�ه �انم، بـــۆ هاو�ار� ز�اتر له ن�وان مامۆســـتا�ان و قوتاب�ـــه �ان و �ار�ردن بۆ چا3��ه �ان، ئ�مساڵ له �ار� م�د�ا دوور�ه وتومه ته وه ، هه وڵ ده ده م ئه م ئه ر�ه � له سه رشانمه به شـــ�وه �ه �� باش ببه مه سه ر، و خو7ندن� زۆر�شم هه �ه ، پ�و�ســـته خۆم� ز�اتر به

خو7ندن خه ر�O ب,ه م.ڕه ونـــد:ڕه ونـــد: سوپاســـت ده �ه �ـــن، ه�ـــوا�

سه ر�ه وتنت بۆ ده خواز�ن.سۆل�ن:سۆل�ن: من�ش سوپاستان ده �ه م.

سۆل�ن، به هره �ه � له م�د�ا و شانۆ چاوپ�,ه وتن�O له گه ڵ نه وشـــ�روان نه مه -� چاوپ�,ه وتن�O له گه ڵ نه وشـــ�روان نه مه -�

نو7نه ر� سه نته ر� ڕه وه ند له ئه -مان�انو7نه ر� سه نته ر� ڕه وه ند له ئه -مان�ا� � سه نته ره �ه تان �ه � Fه � * ده توان� پ�مان ب�ه تان �سه نته ره � �Fده توان� پ�مان ب *

دامه زراوه ؟دامه زراوه ؟- له مانگـــ� ٢ /٢٠٠٧ له شـــار� ســـل�مان� دامه زراوه ، له مانگ� ٧ / ٢٠٠٧ مۆ-ه ت� ره سم�

له ح,ومه ت� هه ر7م� �وردستان وه رگرتووه * به رنامه � �ار�ردن� سه نته ر له �ام بواره و * به رنامه � �ار�ردن� سه نته ر له �ام بواره و

قورسا�� چا3��ه �ان� له �وێ �ه ؟قورسا�� چا3��ه �ان� له �وێ �ه ؟- ســـfنتfر� رەوەند ر7كخراو7ك� رۆشنب�ر� 3�fت� سfربfخۆ�f، لf پ�ناو بfد�@�نان� fكۆمكۆمf-گا�fك� شارســـتان� و دروســـتكردن� پرد� د�الۆگ لf ن�و رەوەند� كوردســـتان� و دان�شتوان� ناوەوە� كوردستان كاردەكات، و �fل�نfو كfه�شتن� ئfوە و نfمكردنfو-� كfه

كf لf ن�وان�اندا دروست بوە ئfدات . ســـfنتfر� رەوەند ئfو پســـپۆر و ئfكاد�م� �fر و د-سۆزانfدار و ت�كۆشـــfتمfو س�اســـ fوە بfندەرانfه fل fخۆدەگر7ت، كfكوردستان لمfبfست� خزمfتكردن گfراونfتfوە كوردستان و ئامادەن لf چوارچ�وە� ســـfنتfر� رەوەند كاربكfن و بf پ�� توانا بfشدار� چاالك�fكان�

بكfن �ارمfت� دان� ئfو كfســـانf� كf بf ن�از� .١

خزمfتكردن دەگfر7نfوە بۆ كوردستان و كار ئاسان�ان بۆ بكر7ت بۆ دامfزراندن�ان لfشو7ن� گونجاودا، بf پ�� پســـپۆر� و شـــارەزا��ان fو فشـــارە� كfكردن ل�دابمfزر7ـــن، و بfرگر

وادەكات ئfو هاو3ت�انـــf� كf د7نfوە، دوا� ماوە�fك ب�ر لf گfرانfوە بكfن .

دەرەوە هاو3ت�انـــ� نز�ككردنـــfوە� ٢و دان�شـــتوان� كوردســـتان، بـــf هfو-ـــدان �وەند� ئfكاد�م�، fبۆدروســـتكردن� پرد� پ fت�، رۆشنب�ر�، زانست� ....هتد لf�3fكۆم

ن�وان�اندا .٣ هfو-دان بۆ ت�شك خستنf سfر س�ستم� ئ�دار� مۆد7رن و ســـود وەرگرتن لf ئfزمون� و3تf پ�شكfوتوەكان لf چۆن�fت� بfر7وەبردن�

كاروبار� ئ�دار� و خزمfتگوزار� .كار بۆ ه�نانfكا�f� س�ستfم�ك� پfروەردە� مۆد7ـــرن و گونجاو لf گfڵ هـــfل و مfرج�

سfردەم .٤ پاراستن� ژ�نگf و هۆش�اركردنfوە� كۆمfل لf مfترســـ��fكان� پ�ســـبون� ژ�نگf لfسfر

. fكfندە� ناوچ�تfندروست� و ئا* ئه وه � بزان�ن سه نته ره �ه تان له �وردستان * ئه وه � بزان�ن سه نته ره �ه تان له �وردستان �ارده �ا، ئ�وه ل�ره چ ئه ر��,تان پ� سپ�ردراوه �ارده �ا، ئ�وه ل�ره چ ئه ر��,تان پ� سپ�ردراوه

وه & نو7نه ر� سه نته ر له ئه -مان�ا ؟وه & نو7نه ر� سه نته ر له ئه -مان�ا ؟- �ار� به نـــده ل�ـــره راگه �اندن� په �ـــره و و به رنامـــه � ســـه نته ر به �ۆمه 3ن� خه -,ـــ� �وردستان له هه نده ران،�ارئاسان� له په �وه ند� دا له ن�وان سه نته ر وئه وهاو3ت�انه � �ه به ن�ازن

بگه ر7نه وه بـــۆ �وردســـتان وله چۆن�ه تـــ� په �وه نـــد� به ســـه نته ره وه �ان ده �انـــه وێ بگه ر7نه وه بۆ پ�شـــ,ه ش �ردن� شاره زا��ان له هـــه ر بوارO7 داب�ت بۆ زان,ۆ و�ۆل�ژ وده زگا

خزمه تگۆزار�ه �ان * ده زگا ح,وم� �ـــه �ان چه نـــد به هانـــا� * ده زگا ح,وم� �ـــه �ان چه نـــد به هانـــا� مه به سته �ان� سه نته ره �ه تان هاتووه و داواتان مه به سته �ان� سه نته ره �ه تان هاتووه و داواتان

چ� �ه ل��ان ؟چ� �ه ل��ان ؟- مۆ-ه ت� ســـه نته ر له ح,ومه تـــ� هه ر7م� �وردســـتان وه رگ�راوه و، به وئوم�ده �ـــن �ه گشت ده زگا ح,وم��ه �ان پشتگ�ر� هاو�ار� و پته و�ـــرد� �ارا�ان� ســـه نتر ب,ـــه ن بۆ دروس,ردن� پرد7,� د�الۆ& و �ار�ردن له ن�وان وو3ت و هاو3ت�ان� هه نده ران بۆ خزمه ت �ردن�

پ�ش,ه وتن� وو3تمان. * بانگه وازتـــان بـــۆ خو7نه ران� پاشـــ,ۆ� * بانگه وازتـــان بـــۆ خو7نه ران� پاشـــ,ۆ�

ئه -مان�ا� رۆژنامه � به درخان چ� �ه ؟ئه -مان�ا� رۆژنامه � به درخان چ� �ه ؟- من ئوم�ده وارم له گشـــت هاو3ت�ان ئه وروپا به گشـــت� و ئه -مان�ا به تا�به ت� �ـــه هه موو ئه و پســـپۆر� وشاره زا�� وزانست�انه له گشت بواره �ان دا بخه نه گه ڕ بۆخزمه ت �ردن� وو3ت و�ۆمه 3ن� خه -,�، و دروست,ردن� �ۆمه -گا� شارستان� وزانست� و موئه سه سات� به ده ست

�ورد بۆ خۆێ.

سه نته ر� ڕه وه ند� �ورد� و چه ند پرس�ار��

ده مه وێ هه رجاره � ســـه باره ت به �ه ك�ك له وگرفتانه � كه ئه م#ۆ په نابه ران ڕوو به ڕوو� بوونه ته وه له ئه لمان�ا قسه و باس بكه م و، وه 3م� هه ند� پرســـ�ار� راست له ده م� ئه وانه وه وه ده ســـت ب@�نم، كـــه خۆ�ان له ناو ك�شـــه كه دان، تا من�ش به دروست� به

خو�نه ران� بگه �ه نم له م ڕۆژانه ده رفه ت�كم بۆ ڕه خسا كه له گه ڵ چه ند براده ر7ك ر7ك كه وت�ن كه له شو7ن�ك

دان�ش�ن. �له ئ�واره عه ســـر7كدا كه نم نـــم باران� لده بار� به پ�� ئه و به -�نه � �ه له گه ڵ چه ند براده ر7ـــO به �ه �تر�مان دابوو دان�شـــ�ن، هه ندێ قسه و باس له گه ڵ �ه �تر� ب,ه �ن، ئه وه بوو ر7,,ـــه وت من و كاك ئارام و كاك خدر له �ه ك�ك له كافتر�اكان� ســـه نته ر� شار دان�شت�ن مامۆستا ئازاد�ش بر�ار بوو ب�ت بـــه 3م ئه و�ان ئاماده نه بوو، كاك خدر ته له فۆن� بۆ كرد گووت� له سه ر كارم هه ر كات�O هاتمه وه د7م بۆ التان، ده رگا� قسه و باس كرا�ه وه له ســـه ر گرانبوون� نرخ و پ�داو�ســـت�ه كان� ژ�ان� ڕۆژانه و ئ�قامه و پاسه پۆرت� ئ�راق�، سه ره تا ئارام گووت�: به ڕاســـت� ژ�ان زۆر به زه حمـــه ت كه وت�ه ئ�ســـتا، به تا�به ت� ل�ره له ئه لمان�ا، سه د خۆزگه مان به زه مان� مارك� ئه و كات هه ر خ�ر و به ره كه ت� ل� ده بار�، به 3م له وه ته � ئه و ئ�رۆ�ه نه عله ت�ه هات�ه گران� به جاره ك�

له گه ل خۆ� ه�نا�ه.خدر هاته وه الم و گووت�: كوره ئه وه ئه تو ده رێ � چ به قورحان پ�او به شـــه و به ڕۆژ غـــاردات هه ر پ� ڕاناگا، هه موو له بن هات�ن، پاشه كه وت هه ر نه ما�ه ئه لحان پاره زۆر به زه حمه ت په �دا ده ب�ـــت، زه مان� مارك� به په نجا مارك� پ�او عاره بانه � پـــ# ده كرد، �ئه لحان ســـه د ئ�رۆش ببـــه � عه الگه � پپ#ناب�، لۆ ئ�قامه ش ده ب� ئ�شـــ� ســـپ� بكه � ئه گه ر نا، نه ئ�قامه ت لۆ ل� ده ده ن نه جنس�ه شت ده ده ن�، پ�او�ش به كار� سپ� لۆ� ده رنا�ن�، ئه گه ر ئ�شه ك� البه ال بكه � باشتره ئه وه حكومه ت�ش �ارمه ت� ده دات، ژ�انه ك� وه ك پاشا�ان به ڕ7وه ده چ� به س �ل�ـــت ناگه ڕ7ن هـــه ر ڕۆژێ هه نجه ته كت پ

ده گرن.به نده:به نده: باشه ئه گه ر ئه وه � ده زان� بۆ ئ�ش� ســـپ� ناكه �،به خۆت ده زان� لـــه م وو3ته هه موو شـــت�ك به قانوونه، خۆ ئ�ره و3ت� بـــ� م�ر و حا�م ن��ه هه ر كه س به كه �ف�

خۆ� بكات .خـــدر:خـــدر: كوره قانونـــ� چ قانـــوون وه 3ه� زه الم� ده ناســـم به حه �ات� ئ�شـــ� سپ� نه كرد�ه،ئه لحانه ك�ن� جنس�ه � له باخه -�

دا�ه.به نده:به نده: من به و قسه �ه � نال�م ئام�ن كه س�ك كار نه كات نه ك جنس�ه، ئ�قامه � دائ�م�ش� ناده ن�، بـــه م دوا��انه ش هه ندێ قـــه رار�

نو�7ان ده ركرد باره كه �ان گرانتر كرد�ه.ئارام:ئارام: راسته پ�او ده ب� ئ�ش بكات به 3م به ســـه راحه ته ن خ�زان و مناڵ به ١٠٠٠ ئ�رۆ� بۆ� ده رنا�ن�، به خۆت زه ر�به � بده �� و دووســـه د ئ�رۆش سه رانه بده �ه خاوه ن كار ئه وه هه ر و7ران ده ب�، ئه نجام پ�او ه�چ� بۆ نام�ن�ته وه خۆ ئه و هه موو سه رخ�زانه ش به

خۆڕا�� ناژ�.خدر:خدر: ئه � ڕه حمه ت له داك و بابت وه 3ه�

قسه � من�ش له سه ر قسه � توو.به نده:به نده: ئ� باشه له گه ل ئ�ش� سپ� ده توان� ئ�شه ك� البه ال� له گه ل دا بكه �، �ا ئاوس ه�لفه ك� ٤٠٠ ئ�رۆ�� بكه � سۆســـ�ال�ش �ارمه ت�ت ده دات، ئه و هه موو سه رئ�شه �ه �

ناوێ.خدر:خدر: به خوا� ئه توو ســـه �ر�، كوڕه ئه وه مانـــگ و ن�وه كـــه معاشـــ�ان نه دا�ته من سۆســـ�ال� چ سۆس�ال، پ�نج سا-م ئ�ش� ��سپ� كرد�ه، ده رێ ده ب� ئ�ش� �ه ك ئ�رۆبكه �،پ�او له گه ر ئه وانه وه ك� ده رۆزه كه ر� ل� هات�ه، هه موومانگ� دووســـ� پۆستان ده ن�رن،هه ند� بچ�نه پ�ـــش ده رگا�ان به خۆشم شـــه رمه،وه 3 ه� گ�سك� له جاده � بده م سه عات� به �ه ك ئ�رۆ�،به قورحان هه ر چا�ه پ�او له ناو ئه وانه شـــ�ت ناب� سه ر�

له پ�او� ده ش�و�نن.ئارام:ئارام: كاكـــه گ�ان له م وو3تـــه زه مانه ت� �كۆمه ال�ه ت� هه �ه هه ق� خۆته �ارمه ت�ان لوه رگر� و ئه وان�ش ژ�ان� خۆت ومناله كانت داب�ن بكه ن، ئه گه ر له وو3ت� خۆت با� چت ده كرد وه ال ه� له برســـان بمردبـــا� كه س �، كار كـــردن عه �ب ن�ه، �نانه كـــ� نه ده دازرووفه كه � وا�ه ئه م#ۆ ده ب� ئ�شـــ� سپ� بكه �، ئه گه ر نا ئ�شه كانت ج� به ج� ناب� ده ته وێ ماس� بگر� و ه�ن�شت ته ڕ نه ب� ئه وه ناب�، بۆ وه رگرتن� ئ�قامه و جنســـ�ه ده ب� كار� ســـپ� بكه �،ئه نگۆ هـــه رده م

ده كه نه وه و تۆنه ك جن�و�ان پ� ده ده ن.خدر:خدر: ئ� كاكه زه الم هه �ه ئ�شـــ� ســـپ�

ده كات و شه ش مانگ�ان ئ�قامه لۆل� دا�ه.به نده:به نده: ئه وه ڕاسته ده زان� بۆ؟ له وانه �ه ئه و كه ســـه كۆمه ل�ك گرفت� هه ب�ت، به ال�ه ن� كه م ده ب� ئه وكه سه حه وت سال ل�ره بوب�ت، پ�نج سال ته قاعود� داب�ت، ئه و كاته � داوا� ئ�قامه ش ده كه � ده ب� له كاركردن داب�ت، زه الم� وا هه �ه له وه ته � ل�ره �ـــه دار� له

سه ربه رد� دانه نا�ه .ئارام:ئارام:ئه د� باشه ئه وه چ�ه ده ل�ن ئه وانه � جه واز� ئ�راق�ان هه �ه ئ�ش� سپ�ش ده كه ن له ســـه ر ئ�قامه كه �ان نووســـ�ه قه ده غه �ه

بچ�ته وه ئ�راق شت� وا هه �ه؟ خدر:خدر: برام ئه توو به خۆت جنس�ه ت له باخه ل�ه و ئاگات له و عاله مه � ن�ه، هه موو� قوڕ� به �سه ر� بووه له ده ســـت ئ�قامه � داد و ب

داد�ت�ان.ئارام:ئارام:كاكه گ�ان خۆ مـــن به خۆڕا�� وه رم نه گرت�ه ٧ساڵ كارم بۆ� كردووه جا پ��ان داوم، مـــن چ� بكه م ئ�ســـتا ب#�ار� نوێ ده رچووه ه�نده ك به زحمه ت كه وتووه خۆ

خه تا� من ن�ه برا.به نده:به نده: وه 3ه� برام كاك ئارام راســـت ده كا كارنه كـــه � و ئه وراقت ته واو نه بـــ� ناده نه ف�رعه ون�ش، ئه د� ئه و قه ده غه كردنه � ئ�راق

چ�ه؟ خدر:خدر:وه 3ه� برام ئه من هه نده �ان ده ناســـم ئه وراق�ش�ان ته واو ن�ه و ف�رعه ون�ش ن�نه �وه ر�ش�ان گرت�ه ، ئه وه مامۆستا ئازاد دوونمه وع�د� نوێ كردنه وه � هه بوو، ئه و�ش ب#�ار بوو ئه م#ۆ ب� له گه لمان دابن�شـــ�،ئه و�ش چووبوه ئ�ش� بۆ�ه زوو نه هات و تاخ�ر بوو.

ئه وئ�ستاب� مه علومات� ته وا� پ��ه.لـــه ناكاو مامۆســـتا ئازاد په �دابـــوو دوا� ســـالوكردن المان دان�شـــت، هه موو پ�ك#ا

به خ�رهاتنمان كرد.خدر ڕوو� پرســـ�ار� له مامۆســـتا كرد و گووتـــ�: ئه وه ئه توو ل�ره نه بوو� باســـ� مه ســـه له � ئ�قامه و جـــه واز� ئ�راق�مان ده كرد،ئـــه د� ئه توو دوون� چـــوو� چ�ت

كرد؟ م.ئازاد:م.ئازاد: وه 3ه� ماوه � شه ش مانگ�ان لۆ له سه ر جه وازه كه � دام وله سه ر�ش�ان نووس�

قه ده غه �ه بچ�ته وه ئ�راق.خدر:خدر: ئه هه ئه وجا ئه نگۆش ده ل�ن ئه وها نا ئه وها، ئه وه دوو سه عات ز�اتره مه حكه مه � له گه ل من ده كه ن، كوره ئه وانه ده و�ل بابن.

ئارام:ئارام:ئه رێ ده ڕاوه ســـته مال خراپ هه ندێ ســـه برت هه ب� بابزان�ن مه سه له چ�ه،باشه

مامۆستا ئازاد پ�ت نه گووتن ئه وه چ�ه؟ م.ئازاد:م.ئازاد:بابا پ�م گووتن ئه و جوازه ئ�راق�ه بۆ قه ده غه �ه سه فه ر� ئ�راق� پ� بكه �ن؟ خۆ

ئ�مه ش خه لك� ئه م وو3ته �ن.به نده:به نده: ئ� � ئه نجام چ� گووت؟

م.ئازاد:م.ئازاد:گووت� ئه وه بـــۆ ئه وه �ه كه كه س نه گه ر�تـــه وه بۆ ئ�راق چونكـــه ئامن ن�ه، هه ركه ســـ�ك بگه ڕ7ته وه ئ�مه ته عه موول�

مه سئوول�ه ت� ناكه �ن.خدر:خدر: جه واز� حه رف�S ره فز بو��ته وه ،جه واز� حه رف� G ده ب� ب�ن�،ه�نان� ئه وه ش

زۆر زه حمه ته .ئـــارام:ئـــارام: ئـــه وه هـــه ر زۆر به ســـ�ته ،به پاره ده ردێ،دووشـــه م� ڕابردوو ئه مـــن له گه ل براده ره �� چوومه مه تار� فران,فۆرت.ئه وراق� خۆ� ومنداله �ان� ره وانه � هه ول�ر �رده وه ، ئه وبراده ره م گووت�: هه ر پاسه پۆرت� به ٧٠٠

دۆالر� لۆم ده ر ده ه�نن.خدر:خدر:وه اله� ئه وه زۆر ناخۆشه ،�ا�ه مه عقوله ئه و هه مـــوو پاره � بده �؟ ناوه اله� خواش قبوور نا�ات،ئه من له گه ل منداله �ان چو�نه به رل�ن، جه واز� s مان ده ره�نا مه سروفه �� زۆرمان چوو،خواش قبور نا�ات ئه لحان ئه من بچم لۆ هه ر نه فه ر� ٧٠٠دۆالر� بده م،ئه د�

ئ�ش� سه فاره ت له به رل�ن چ��ه ؟م.ئازاد:م.ئازاد:�ا�ه مه سه له �ه وان��ه ،ئه وه � ئه من بزانم وگو7م ل� بوه،ئ�ستا سه فاره ت� ئ�راق� له به رل�ن جه واز� حه رفـــ� Gده دات ،به الم ده ب� سه ره تا، �ۆپ� ملوه ن� نفوس وجنس�ه ع�راق� و پاسه پۆرت به س� نوسخه له گه ل چوار ره سمان بن�ر�،دوا� ماوه �ه & وه المت

.�د7ته وه و ده چ� ده ت ده نخدر:خدر: ئه وجا ئه و قســـه �ه � تو چ ئه سه ر�

هه �ه ؟م.ئازاد:م.ئازاد: ئائا ئه ســـه ر� هه �ه ،ســـه فاره ت� ئ�راق� لـــه به رل�ن ئ�عالن��ـــان �رد�ه ،زۆر �ه ســـ�ش ده ناســـم ئه وراق�ان ناردووه ، با قسه ��شـــتان پ� بل�م، ده ل�ـــن ئه وانه � پاســـه پۆرت�ان له ع�راق به پاره ده ره�نا�ه هه موو� ته زو�ره، چه نـــد �ه س گ�را�نه تا

ئ�ستا،ئه وجا ئاگادار بن!ئ�مه ش دوا� كه م�ك قسه كردن كۆتا��مان به دان�شتنه كه ه�نا و ما-ئاوا��مان له �ه كتر كرد و هه ركه ســـه و به ره و ما-ه كه � خۆ� گه ڕا�ه وه، ئ�واره �ه ش تا ده هات ســـاردتر ده بوو،باران�ش تاده هات به خوڕتر ده بار�، تا گه �شتمه ما-ه وه هه موو جله �انم ته ڕبون، خ�زانه �ه م �ه ئه م د�مه نه � ب�ن� به جل� ته ڕه وه چومه ته وه ماله وه ئاوم ل� داده چۆرا و به رده رگا�ه � ژووره وه هه مـــو� ته ڕ بو، هاوار� ل� هه ســـتا و گووت�: ئه وه له �وێ بو� ئه فه ند� به و بارانه �، ت�ر گه ڕان ناب�، له سبه �ن�وه خه ر�,� ماڵ خاو7ن,ردنه وه �مه

ئه توش به ده قه �� پ�ست �رده وه !!!به نـــده : ئه رێ ده مه �,ه به هه را ژنه �ه ، خۆ دن�امان خـــه راپ نه �رد�ه خودا عه فوت �ا، له گه ڵ براده ران دان�شتبو�ن، تۆزO7 دره نگ هات�نه وه وا� ده خواســـت، ئه و�ش باران� به سه ر داهات،باران�ش ڕه حمه ته له م ووالته هه ر هه موو� خ�ـــر و به ره �ه ته، خۆ وه �� والته �ه � ال� خۆمان ن��ه رۆژ به رۆژ �اولتر ده ب�ت ،خوا غه زه ب� ل� گرتووه تنۆ�� باران�

ل� نابارێ.

گرفت& په نابه ران...هه ر جاره � گرفت��ڕه وه ز مح'م'د

به پ�� ئه و زان�ار��انه � له وه زاره ت� ناوخۆ� ئه -مان�ا له به روار� ١٥ ما�٢٠٠٧ ده رچووه و

په �وه سته به په نابه ره ع�راق�ه �ان.له به ر ناله بار� ئاسا�شـــ� ع�#اق و تا�به ت به ب#�ار� ( دووباره چاوپ�خشـــانه وه ) � په نابه ر� ( ڤ�ـــده رڕووف ) � ع�راق�ه �ان .هه روه ها ئه و ب#�ارانه � له ســـه ر په نابه ره تازه �ان په �#ه و ده �ر7ت، وه زاره ت� ناوخۆ� ئه -مان� نوسراو7,� ئاراسته � ( مفوچ�ه �

به رز� په نابه ر� ) �ردوه ت��دا هاتووه .گرگتر�ن ئه و �ه ســـانه � ســـودمه ندن له و

ب#�اره :١.ئه و�ه سانه � له ناوچه �ان� به غدا� گه وره هاتوون و ه�چ شو7ن�,� تر�ان ن�ه بۆژ�ان

به سه ربردن له ناوع�راق .٢. ئه و ژنانه � په �وه ســـت ن�ن ( عازه ب و

ب�وه ژن و ته الق دراو ) . ٣. پ�ـــر و نه خۆش و ئه وانـــه � ته مه ن�ان

له سه ره وه � ( ٦٥ ) سا-� �ه .٤. ئه و�ه سانه � ماوه �ه �� زۆره له ئه -مان�ا دان�شـــتوون و له گه ڵ �ۆمه -گا� ئه -مان� ڕاهاتوون و په �وه ســـت� �ه ســـ��ان به ناو

ع�راق نه ماوه .تاوه �و ١٤ ســـ�پت�مبه ر ٢٠٠٧ ل�,ۆ-�نه وه ب,رێ بۆ ڕاگرتن� (دووبره چاوپ�خشانه وه ) � له سه ر ئه و �ه سانه � له سه ره وه باس�ان �اســـاو ب#گه � ٧٣ به شـــ� �هاتوه به پ�(ڤ�ده رڕووف ) �اســـا� په نابـــه ر� له ژ7ر �ار�گه ر� ب#گه � ٢٦ له به شـــ� ٣ �اسا�

ئ�قامه، بۆ �ار پ�,ردن .به 3م ( دووباره چاوپ�خشـــانه وه ) به رده وام ده ب�ت بۆ ئه و�ه ســـانه � له خواره وه ده �ان

گر7ته وه :١. (تاوانبـــاران)ه � حو�م�ان به ســـه ردا

سه پ�نراوه .

٢. ئه و�ه ســـانه � له سه رئاسا�ش� ئه -مان�ا خه ته رنا�ن .

٣. ئه و�ه سانه � سه فه ر� (سه روو� ع�راق) �وردستان �ان �ردوه و دووباره گه ڕانه ته وه

. �٤. ئـــه و پ�اوانه �له نتـــه وه � �ـــوردن و بخاوخ�زانن و توانا�ان هه �ه له سه روو� ع�راق

�ار ب,ه ن .به 3م ئه وانه � لـــه �ه م�نه � د�نـــ� وه ك ( مه ســـ�ح� و مه ندائ� و �ه ز�د�ـــن ) له ناوه ڕاست و خواروو� ع�راق هاتوون له �ات� داوا� په نابه ر��ان بـــه پ�� ئه و مه رجانه �

خواره وه له به رچاو ده گ�ر7ن :١. له ناوه ڕاست �ان خواروو� هاتبن .

٢. ه�ـــچ �ه س و خزم�,�ان له ســـه روو� ع�راق نه ب�ت .

٣. هه ڕه شـــه � �ۆمه -ـــه ت�رۆرســـته �ان� ناح,وم�ان له سه ر ژ�ان�ان ب�ت .

دووباره چاوپ�خشانه وه فه رهاد باپ�ر

�-fمfوش�روان نfن�-fمfوش�روان نfن

سۆل�ن ئfبوبfكرسۆل�ن ئfبوبfكر

Page 30: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢، 30س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� رەوەند

دەزگا� ب�درخان چ�ند�ن دەزگاو ك�سا��ت� ل� ئ�وروپا خ��ت دەكات

• د�تۆره هه نه �و�شله ر دۆست و دسۆز� گه ل� �ورده تا ئ�ستا چه ند�ن بابه ت ول��ۆ�نه وه � له سه ر �ورد نووس�وه و خزمه ت� زۆر� به �ولتوور� �ورد� �ردووه ، د�تۆرانامه �ه ش� له سه ر گه ل� �ورد نووس�وه ، باس��� سۆس�ۆلۆج�ه دووبه شه ���له ژ2ر ناو�: ب�ر و ڕا� گشـــت�. سه رنجدانت�ۆر�انه و م�تۆدۆلۆژ�انه له گه ل ل��ۆل�نه وه �ه ك وه 9 نمونه له باره � له خۆت�گه �شتن� �ورد(

�ورد خۆ�ان چۆن خۆ�ان ده ب�نن).ســـه دان دۆ�ۆم�نت� به �اره�ناوه به زمانه �ان� ئ�نگل�ز�، فه ره نســـ�، ئه مان�، �ـــورد�، به تا�به ت چۆته ڕوس�ا بۆ ف�ربوون� زمان� روس� شه ش مانگ له ئه ن�ستوت� پوشـــ��ن، زمان Bوئه ده ب�ات� ڕوس� خو2ندووه بۆ ئه وه � بتوانئه و په رتوو�انه � له ســـه ر �ورد نوســـراون به

ڕوس� سود�ان لB وه ربگرێ. د. هه نه وه ك ڕۆژنامه وان��� چا9D �ارده �ات تا ئ�ستا چه ند�ن بابه ت� له سه ر �ورد و �وردستان له ڕاد�ۆ�ان� ئه مان� دا بـــEو �ردۆته وه ،، له ســـال� ١٩٩٦ دا بۆ مـــاوه � په نجـــا ده ق�قه بابه ت��� به ناو�( ت�ن� ڕۆنا��ه ك پاش په نجا ســـاڵ �ۆمار� �وردستان له سال� ١٩٤٦دا)،له ڕاد�ۆ�(دۆ�چالند فونك) بEو�ردۆته وه ، ر�2ه وت� ١٣,١٠ له پ�شـــانگا� فران�فورت له ســـتاند� �ورد� ســـم�نار��2 له ژ2ر ناو� دۆ�ۆم�نت� �ورد له م�ژوودا پ�ش�ه شـــ�رد، پرۆف�ســـۆر جه مال نه به ز ســـه باره ت به ناوه رۆ�� بابه ت� �ۆڕه �ه گووت�:" پاش ســـB �اره سات� ژ2ر و ژوور�ه ر له ماوه � سه د ســـادا، ئا�ا پ�اه �ه بـــۆ �ورد تا ن�وه � پWه �ان تا ن�وه � به تاه؟ پ�شاندان� چه ند نه خشه �ه �� م�ژوو� �وردستان�

ســـه رده م� عوســـمان�، قاجار�، ئ�مپراتۆر� قه �ســـه ر� ڕووس�ا �ه ئه و سه رده م �وردستان Bسه ر به چه ند ووالت بووه ،له سال� ١٩١٨ به پ� په �ماننامه �ان� ووDته ئ�مپ�ر�الســـت�ه �ان �وردستان دابه ش�راوه، له دوا� جه نگ� ج�[ان� �ه �ه م چه ند ده وه ت��� ناس�ونال له ناوچه �ه

دروست�ران".بر�ار بوو �وردستان�ش بب�ت به ده وله ت به الم نه بـــوو , دوا� ته واو بوون� ســـم�ناره �ه ،له ال�ه ن ده زگا� به در خان خه Dت�را، ســـه باره ت بـــه م خه Dت�ردنه ســـه رۆ�� ده زگا� به درخان به ر2ز ح_م�د ب_درخـــان گووت�: له به ر ئه وه � د�تۆر هه نه �و�شـــله ر له بوار� ڕۆژنامه وان� و �وردناس�،ل��ۆل�نه وه � سه باره ت به �ولتوور و دۆزه ڕه وا�ه � پ�ش�ه ش به گه ل� �ورد �ردووه ،

بۆ�ه ئ�مه وه 9 ده زگا� به درخان به پ�و�ستمان زان� مه دال�ا� ڕ�زل�نان بده �ن به

خاتوو هه نه �و�شـــله ر� دۆســـت� �ـــورد و پرۆف�سۆر جه مال نه به ز،به ئاماده بوون� به ر�زان: دشاد ع_بدولE ،د. سه روه ر ع_بدولE ،ئه ماس B،سالم�روان نه مه �حس�ب،ئامانج �اوان�،نه وشجاسم، م.فه رهاد عز�ز،ئاسۆ خانه ق�ن�، ئاسۆ ، Eحه �ده ر�، خال�د شـــه �دا،د.نه جات� ع_بدولد.فه رهاد شـــا�ه ل�، ئه حمه د� مـــه ال، جه مال

خه زنه دار و چه ند�ن �ه سا�ه ت� ونوسه ر� �ورد و م�وانان� ستاند� �ورد�.

• سه رۆ�� ده زگا� به درخان ح_م�د ب_درخان له ســـه فه ر��2 دا بۆ ئه وروپا چه ند�ن چاال�� هه مه جۆر� ئه نجام دا،سه ره تا له ئه لمان�ا به شدار� پ�شانگا� په رتوو�� ن�وده وله ت� فران�فۆرت� �رد به زۆرتر�ن به رهه مه چاپ�راوه �ان� ده زگا�ه � بر�ت�بـــوون له : په رتو9، ڕۆژنامـــه، رۆژنامه � �وردســـتان� دا�e، خه التـــ� ر2زل�نان، باج� ڕۆژنامه � �وردستان و م�ر مقداد مدحت بدرخان، چه ند�ن پرۆشول� هه مه جۆرله بابه ت� ج�اواز،هه ر له م ســـه فه ره �دا چه ند�ن �ه سا�ه ت� ونوسه ر� ناســـراو� �ورد� و ب�ان� وده زگا� چاپه مه ن� ب�ان�،د�ار� و چاپه مه ن�ه �ان وخه الت� ر2زل�نان� به درخان� پB به خش�ن �ه ئه مه ش بوه ما�ه � دلخۆشـــ��ه �� زۆر� ئه وانه � ئه م خه الته �ان پB به خشرا، له در2ژه � سه فه ره �ه �دا سه ردان� سو�د وف�نله ندا وچه ند�ن شار� ئه لمان�ا� �رد و له نز��ه وه چاو� �ه وت به چه ند�ن نووســـه ر و هونه رمه ند و �ه سا�ه ت�ه د�اره �ان� �ورد �ه ساله ها�ه له تاراوگه دا ده ژ�ن ،له دوا و�ستگه � دا شار� هانۆڤه ر بوو�ه له ال�ه ن سه نته ر� ئه رش�ف

وڕۆژنامه گه ر� �ورد� �ۆر��2 بۆ ئاماده �را.له ر�2ه وت� ٤،١١،٢٠٠٧دا �ات شه شـــ� ئ�واره

له شار� هانۆڤه ر ســـه رۆ�� ده زگا� به درخان �ۆر��2 ســـه باره ت به ره وشـــ� ڕۆژنامه گه ر� له �وردستان و�اره �ان� ده زگا� به درخان پ�ش �ه ش�رد، سه ره تا باســـ� چۆن�ه ت� سه ره تا� دامه زراندن� ده زگا�ه � �رد و، هه روه ها باســـ� به رهه مه چاپ�راوه �ان�،بار� دارا�� وچۆن��ه ت� به ر2وه چوونـــ� ده زگا�ـــه و �ارمه نـــده �ان و په �وه نـــد� له گـــه ڵ ده زگا�ان� تـــر وچه ند�ن پرس�ار� تر زۆرتر�ن پرس�اره �ان� وه المدا�ه وه،گفتوگۆ�ه �� برا�انه له ن�وان سه رۆ�� ده زگا و ئاماده بوان به ر2وه چوو، پرۆف�سۆر جه مال نه به ز e2له به رل�نه وه هاتبوو ئاماده � �ۆره �ه بوو،هه ندله وه المه �ان� حه م�د بدرخـــان �ه گووت�:" تا ئ�ستا چوار ڤ�ســـت�ڤال� به درخانمان ئه نجام داوه له ســـالوه گه ر� ڕۆژنامه گه ر� �ورد�دا له شاره �ان�،سل�مان�،دهۆ9، هه ول�ر،به رل�ن پاره � ڤ�ست�ڤاله �ه ح�ومه ت� هه ر2م ده مان داتB،له ئه نجام� ئه م چاال��انه بوو شـــازاده ســـ�نه م به درخان نازناو� به درخان� پB به خش�م،ئ�مه له به درخـــان خۆبه خشـــانه �ارده �ه �ن،وه �و ڕۆژنامه �ان� تـــر نوســـ�نگه مان هه �ه ،ر��الم ده �ه �ـــن، ..............هتد چه ند�ن ال�ه ن� تر وپرس�ار� تر� بۆ ئاماده بوان روون �رده وه ،له م�انـــه � قســـه �ان� دا ماندوبون��ـــ� زۆر �

شار� مان[ا�م، دەك_و2ت_ ناوچ_ گ_رم_كان� خواروو� ئ_مان�او دووەم گ_ورە شـــار� وال�_ت� بادن- فورتمب�رگ_ ك_ پا�ت_خت� وال�_ت_ك_ شتوتگارت_ و نز�ك_� چارەگ_ س_عات�ك�ش ل_شار� ها�دلب�رگ دوورە ك_ �_ك�ك ل_كۆشك و ق_D س�حراو��_كان�

._��س_ردەم� كۆن� لناوەند� رۆشنب�ر� كورد� – ئ_مان� ل_ مان[ا�م ك_ تاق_ ناوەند� كوردەكان� ع�راق ل_و شـــارەو ل_ال�_ن چ_ند رۆشنب�ر2ك� دلپاك و دســـۆز� ل_خۆ بـــووردووەوە �_ك_م گ_�شتنمدا ل_گ_ڵ .Bب_ڕ2وەدەچبۆ ئ_وشـــارە ل_ال�_ن ئاسۆ خانت_ق�ن� و ح_م�ـــد ئ_بوب_كرەوە لـــ_ فWۆك_خان_ پ�شواز�م ل�كراو ب_در2ژا�� ئ_و ماوە�_� ك_ نز�ك_� ه_شـــت رۆژ2ك دەبوو، ئ_و چ_ند رۆشـــنب�رە الوە خو2ـــن گ_رمان_ بـــ_ردەوام ب_خۆ�ـــان و مـــاڵ و حا�ان

خستبووە خزم_ت� ئ�م_. ئاســـۆ ح_�دەر� و �وسف م_نتك رۆژان_ ل_گ_ماندابوون و ئاســـۆ� خان_ق�ن�ش ب_خۆ� و ســـ_�ارەو قســـ_ خۆش_كان�، ئامانج و ن_وشـــ�روان و ف_رهاد پ_رۆش� زۆر� خۆشـــ� و خۆشـــگوزەران� ئ�م_ بوون، پ�او ل_ئاســـت ئ_وجۆرە با�_خ و خۆش_و�ســـت� و وەفا�_ ب_چۆكدا دێ و دروود بۆ ش�عر� پاك� دا�ك و بۆ ئاكار�

ب_رزو گ�ان� ماندوو ن_بوون�ان دەن�رێ. ئ_وجۆرە مرۆڤان_ن كـــ_ بوون_ت_ ما�_� مانـــ_وە� ژ�ان و ه_ر ءئ_وانن كۆ_گ_�

ب_ه�ز� ژ2ر ب�نا� مرۆڤا�_ت�.�_ك_مجار ك_ دەچ�ت_ ما�ك ب_تا�ب_ت� Bئ_گ_ر ن_�انناســـ�، دەپرس�، ئاخۆ كدەرگا دەكات_وەو ب_چ روو�_ك پ�شواز� دەكر�2؟ ئ_و ترســـ_ رەوا�_، ئ_گ_رچ� مرۆڤ زۆر ب_ئاســـان� دەتوانB بك_و2ت_ پ_�وەند� و حا_ت�ك� ئ_وتۆ دروستبكات ك_ ت_م� ن_ناس�ن زوو ب_ڕەو2ت_وە، ب_Dم، چونكـــ_ من ل_و پ�اوان_ ن�ـــم ك_ دەم و ل_فز�ان گ_رم و خۆش_و ل_ب_ر ك_مدوو��م ه_ردەم ل_وكاتان_ د_ راوك��_ك تووشم دەبـــB، وەلـــB �_ك_مجار كـــ_ ل_ما� ئاســـۆ ح_�دەر�دا ش�ر�ن خانم�، دا�ك� دەرگا� ل�كرد�ن_وە، ب_ ســـ_ر2ك� سپ� ب_خشـــندە�_ك� پ�ران_و و ه_�ب_ت�ك� پW ل_ب_هرە� دا�كان_ ف_رموو� ل�كرد�ن و س_دجاران ب_س_ر چاوو ب_خ�ره�نان� دووپاتكردەوە، ه_ر ل_�_ك_م سات_وە ت_و ئ_م_� ش_رمم د_ڕاوكB ڕەو��_وە، ئ�تر ب_در2ژا�� ئ_و ماوە�_ ن_ ئاســـۆ خۆ� و نـــ_ دا�ك� م�[رەبان� و نـــ_ خ�زان_ روو سپ��_ك_� بۆ ل_حزە�_ك�ش ن_�ان[�شت ه_ست ب_دوور� ك_ســـووكار� غ_ر�ب� بك_�ن، ب_ڕادە�_ك ماڵ ببووە ما� خۆمان و ش�ر�ن خان�ش ببووە دا�ك� غ_ر�ب�مان، Bڵ بD_ه_زارجار شـــ�ر� ئ_و دا�ك_ت ح

ئاسۆ ح_�دەر�. شـــ�ر�ن خان ك_ ت_م_ن� ل_ ش_ســـت _y�ت�پ_ڕ�بـــوو دەتـــووت كچ�كـــ� جحدەهات و دەچوو، ســـ_رەڕا� ن_خۆشـــ� و ئ_و ه_موو دەردە ســـ_ر��_� ل_ژ�اندا چ_شتبوو� ك_چ� سات�ك ه_ستت ب_وە

ن_دەكرد ماندووە. Bزان_ك_� خۆ� ســـ�ئـــ_و هـــ_ر ل_خك_س�ان لB ئ�عدام كراوە، دوو براو م�رد و هاوژ�ن�"ج_مـــال ح_�دەر� و عاســـم ح_�دەر� بـــرا� و "و ماوە�_ك� زۆر�ش ئاسۆ� كوڕ� پ�شم_رگ_بووەو ئ_و ه_موو رووداوو كارەســـاتان_� ژ�ـــان ئ_گ_رچ� رۆح� ش�ر�ن خان�ان زۆر ه�الك كردووە،

ب_Dم ت�ك�ان ن_شكاندووە. ح_زم دەكرد ل_گـــ_ڵ دەرچوون� �_ك_م ژمارە� پاشكۆك_�ان ب_وچ_ند د2رە ك_م_ ك_ ل_پل_وپا�_� دسۆز� و ماندووبوون� ئ_وانـــدا ن��_و كـــ_ قـــ_ت ناتوانم ئ_و چاك_�ـــان بدەم_وە، ب_Dم وەك وەفا�_ك ئ_و سوپاســـگوزار��_ لـــ_دڵ دەردەك_م و ســـوپاس بۆ م�واندار�تان ئ_� برا�ان� ناوەند� رۆشنب�ر� كورد�- ئ_مان� ل_

مان[ا�م و سوپاس بۆتۆ ش�ر�ن خان.

• سو�د:• سو�د:رۆژ� ٢٠٠٧/١٠/٢٦ ل_ وDت� سو�د و ل_ ستۆك[ۆم� پا�ت_خت� �_ك�ـــك ل_ وDت_ دگ�رو دWف�ندا م_گ_ر شاع�ر2ك� ناســـك� پ_پوول_ ئاسا� وەكو شاع�ر� گ_ورە"دلشاد ع_بدوE"،ل_ ب_رانب_ر زەوق و س_ل�ق_� ژ�ان و كلتـــوور و پ_�وەند��ـــ_ كۆم_�D_ت��_كاندا، بتوانـــB چ_ند پارچ_ شـــ�عر� م_مل_ك_ت� ئ_ود�و، Bتـــ_وە، ب_ردەم �_ك�ئ_ود�و� ســـنوورەكان_وە ب�نلـــ_ تابلۆكان و پ_�ك_رەكان� شـــارو، ئ_و�ش ب_دەم قاوەخواردن_وە�_ك، دەچ�ت_ ژ2ر جوانتر�ن ســـابات� باخچ_و داروباغ، چونك_ دلشـــاد شـــ_�دا� دارو ئ_و ناوان_� ك_ ك_س پ_� پB نابات، ل_زاك�رە� خ_ك� ئاسا�� ن��_ ك_ ت_ن�ا چ_ند چرك_�_ك بوو پ�ت_كان� دن�ا�� ل_ دوورگ_كاندا ل_گـــ_ڵ رۆح� بادا ئاو2زان ببوون، ك�ژۆ_ ش�عر��_كان ب_رەو دانس� ش_و ر2ز�ان ب_ستبوو، درەخت_كان بۆ تارما��_كان الر ببوون_وە، گ_Dكان� پا�ز خۆ�ان نو2دەكردەوە، ستۆك[ۆم ه_ر دە�ووت كاروان� بۆ كۆنس�رت گرتووەو ه�من ه�من دەتكا�_ ناو ش_پۆل� دەر�اوەو س_و� ت_م_ن� ل�دەدا، ل_ن�و ئ_و ئ�وارە ب�دەنگ_دا دلشاد ع_بدو�E شاع�ر، جوانـــ� دەتكاندە ن�و پ_ڕە� كت�بخان_� كورد� ل_ ستۆك[ۆم و ب_كۆم_�ك و2ن_� ئاشق بوون ب_ش�عر بۆ مـــاوە� ز�اتر ل_ ســـ_عات و ن�و2ك ئامادەبوان� كۆڕەك_� س_رســـام كرد ب_خود، م�ژوو، ئ_فسان_، رەتكردن_وە� ج_نگ، ل_كۆڕە شـــ�عر��_ك_دا رزگار ش�خان� شاع�ر و وەرگ�W ب_كۆم_�ك ب�روڕا س_رنج� ئامادەبوان� بۆ ش�عرەكان� دلشاد ع_بدوE ت�ژتركردو ش�رزاد-� هون_رم_ند�ش ب_ م�وز�ك ش�عرەكان� گوڵ

رەنگ2Wژتر كرد. ب_درخان ئامادە� كۆڕەك_بوو، ل_ن�و ئاپۆڕە� ئامادەبوواندا چ_ند�ن نووس_ر و هون_رم_ندو ل�كۆ�ار� دواند، ه_موو�ان دە�انگوت: دلشاد ش�عر� ال� ئ�م_ خۆش_و�ستركرد و ئ_و�د�ك_�ان دە�گوت: ب_ڕاست� ش_راب� ال� ئ�م_ ب_حورم_ت كرد، س_بارەت ب_ داستان و شـــو2ن_ كلتوور��_كان�ش دە�انگوت: وا�كرد بچ�ن بۆ چ�ن و شـــورا� چ�ن بب�نن و ل_وێ

ش_ترەنج�ك بك_�ن.• ئ_مان�ا:• ئ_مان�ا:

ئ�وارە� رۆژ� ٢٠٠٧/١١/٣ ل_ ناوەند� رۆشـــنب�ر� كورد� ئ_مان� ل_ مان[ا�م چ_ند�ن پارچ_ شـــ�عر� پ�شك_ش كرد، هون_رم_ند ز�اد ب_رزنج� ب_ چ_ند�ن

پارچ_ مۆس�قا ل_گ_ڵ شاع�ر ب_شدار� كرد.ه_روەها دلشاد ع_بدول�E شاع�ر له ال�ه ن سه نته ر� ئه رش�ف وڕۆژنامه گه ر� �ورد� له هانۆڤه ر م�واندار� �رابوو، به م بۆنه �ه وه ئ�واره �ۆڕ��2 شـــ�عر�ان بۆ ئاماده �رد، له ر�2ه وت� ٢٠٠٧/١١/٤ �ات �٤ ئ�واره له هۆل� ناوه ند� ڕاگه �اندن وڕۆشـــنب�ر� �ورد� له

مه لبه ند� �ولتوور� فاوست. ���شـــاع�ر خاوه ن� ئه زموون��� چروپـــرو وده نگنو�2 وتازه �ه له ن�و دن�ا� ش�عر� �ورد�دا،توان�و�ه ت� ستا�ل��� تا�به ت به خۆ� داب[�نB وئ�دامه � ئه زموونه نو�2انـــ� پ�بدا و تروســـ�ا�� ه�وا�انـــ� ژ�ان له م د�و� د�وار به نده دروست�راوه ئه ستووره �ان� ژ�ان� مرۆڤه �ان� �ۆمه لگه � �ورد� ئه م عه ســـره جه نجال وپW له مه �نه ت�ه به د�ب�ات،به رده وام له شه ونخون�دا�ه بۆڕا��شـــان� تروســـ�ا�� بۆ ژووره تار��ه �ان،ئه و ���ژورانه � خۆشه و�ست� و پ�رۆز� مرۆڤه �ان به چ�ن

ئه ستوور� غه م داپۆشراون،شاع�ر غه مه �ان� ب��ار� برســـ�ه ت� وگران� وت�رۆر� ع�شـــق وناهۆشـــ�ار� ونه خو2نده وار�. هتد واله هه گبه � �ۆل� دا�ه وشار به شـــارو وDت به وDت ده �انگ�ـــرێ و به گو�چ�ه � مرۆڤه دووره �ان� تاراوگه دا ده �انچرپ�نB. شاع�ر له ج�[ان� په رتوو9 و�ولتوور� دون�ا له فران�فۆرته وه ڕا� ��شا�نه ن�و دن�ا� ش�عر� جوان� پWله ع�شق و ســـۆز� �وردانه وره نگ� هه مه جۆر،گر�2 ن�ودون�ا� ش�عر� خۆ� بۆ �رد�نه وه ، غه مه په نگخوادووه �ان� ن�ود� بۆ هه Wشت�ن،ده ســـت� گرت�ن و برد�ن� بۆ سه ر مانگ له ســـه ر مانگه وه د�وار� سه رسوره�ن� چ�ن� پ�شاندا�ن،هه گبه �ه 9 خۆله سۆر� �وردستان� به د�ار� بۆ ه�نابوو�ن له به رده م� ئاماده بواندا هه � ڕشت وتژ� بوو له ئ�سe وپروس�� ئه نفال�راوه �ان� �ورد،چـــاو ن�ه بتوانB به م د�مه نه فرم�ســـ�� ت�ادا eمن و هه ســـت ناس�قه ت�س نه م�نB،شـــاع�ر� هشـــاع�ر� مرۆڤ دۆســـت ودۆســـت� گه نجان،روو� خه نجه ر نا�اته مه رگ� �ه س له دواجاردا له بر� مه رگ� هه موان مه رگ� پا�� خۆ� ده �اته قوربان�. شاع�ر هه گبه �ه �� د�وانـــه چاپ�راوه �ان� خۆ� پ�بوو، پر بوون له ده نگ وره نگ� ج�ـــا، پWبوون له ده نگ ور�تم ومۆس�قاوستا�ل� تا�به ت به شـــاع�ر �ه شاع�ر ج�ا ���ده �اته وه له هه موو شـــاع�ران� تر،خاوه ن ده نگتـــازه ، ئه زموون��� نوێ وچروپربه گوDه � ره نگ�ن رازاوه ، له ساته �ان� ش�عر خو2ندنه وه دا م�وانان� به ش�عر� پW له په �ڤ� جوان و2نه � س�حر� ومۆس�قا ش�عر باران �رد،ئاماده بوان�ش �پ، بB ده نگ، ه�من

غه رق� ن�و دون�ا� تا�به ت� ش�عر ببوون.

نام���ك� وەفادار�

بۆ ش!ر�ن خان� ح��دەر� ناوەنـــد� برا�انـــ� بـــۆ

رۆشنب!ر� مان&ا�م دلشاد ع�بدو+*

د+شاد ع�بدو+ال� شاع!ر... 2وردان� تاراوگه � ش!عر باران.رد

پ�وه د�اربوو �ـــه به در2ژ� ئه و ماوه �ه � �ار� �ردووه له ده زگا�ه �، له �ۆتا�� سم�ناره �ه دا خه الت� به درخان� به خشـــ� به به ر2ز مامۆستا جه مال خه زنه دار سه رۆ�� سه نته ر� ئه رش�ف

وڕۆژنامه گه ر� �و رد� له هانۆڤه ر.• له ڕ�2ه وت� ٢٣،١٠ ڕۆژ� سB شه م �اتژم�ر �انزه ون�ـــو� پ�ـــش ن�وه ڕۆ، حم�د بـــدر خان schipset به ڕه ســـم� له ال�ه ن ســـه رۆ��ڕۆژنامـــه � بـــۆ �رابـــوو داوه ت MediaSVD،هه ر به م بۆ نه �ه وه ســـه رۆ�� ده زگا� Grup Media ڕ2زدار HEDIN به فل�م باســـ� له �ارو چاال�� و ده زگا�ه �ان� �رد بۆ ح_م�د ب_درخان، هه ر هه مان ڕۆژنامه د�دار��2ان له گه ل سه رۆ�� ده زگا� بدرخان ئه نجام دا، له م د�داره دا باس� له ڕۆژنامه گه ر� �ورد� به گشت�

و ده زگا� به درخان� به تا�به ت� �رد.ح_م�د ب_درخان باســـ� چاال�ـــ� وچاپه مه ن� وبالو�اوه �انـــ� ده زگا� به درخان و پـــWۆژه �

چاپ�ردن� ئ�نس�لۆپ�د�ا� هه ول�ر� بۆ �ردن،هه روه هـــا پ�شـــن�ار� �رد �ه پاشـــ�ۆ �ه �� هـــه وال وچاال��ه �انـــ� ڕۆژنامـــه � SVDبه زمان� �ـــورد� له گـــه ل ڕۆژنامـــه � به درخان بـــالو ب�اته وه ،پ�شن�ار�شـــ� �ـــرد گروپـــ� ڕۆژنامه نووســـان� �وردســـتان له گه ل ده زگا چاپه مه ن� وڕۆژنامه وان�ه �ان� ئه ســـ�ه نده ناف�ا هـــاو�ارو هه ماهه نگبن به تا�به تـــ� ڕۆژنامه � SVD .له �ۆتا�ـــدا ســـه رۆ�� ده زگا� بدر خـــان خه الت� بدرخان� به خشـــ� بـــه به ڕ2ز HEDINلـــه گـــه ل ڕۆژنامه � �وردســـتان وئه لبوم� ڕۆژنامه نووسان و ڕۆژنامه � بدرخان به بۆنه � ١٠٩ ســـاله � ڕۆژنامه گه ر� �ورد� �ه لـــه به رل�ن چاپ�رابوو،له �ۆتا��دا هـــه ردوو ال

�ه �تر�ان داوه ت� ووالت� خۆ�ان�رد.

و2ستگ_� دووەمو2ستگ_� دووەم

ل_ن�و پ�شانگا� فWانكفۆڕتل_ن�و پ�شانگا� فWانكفۆڕتهـــ_ر ل_هۆ� "پ�نج" ك_ دەچ�ت_ ژوورەوە بۆ ن�و پ�شـــانگاك_، شو2ن� شاند� كورد� ب_ ت_ن�شت زل[�زتر�ن وDت� دن�ا� ئ_وكات روس�اوە بوو، ئ_وان ه_موو كت�ب_كان� خۆ�ان ب_ فل�كس چاپكردبوو، بۆ �_ك كت�ب�ش ن_بوو. شاند� كورد� زۆر گ_رم و گـــوڕو ه_تا كت�ب�ان ل_ســـ_ر زەو��_ك_ش ر�ز كردبوو. ل_ن�و كوردان ئاD دەش_كا�_وەو چ_ند�ن م�وان ل�رەوێ ل_وێ هاتبوون، خ_ر�ك� كت�ب ك�Wن و س_وداو مام__ بوون. كورد وەكو م�لل_ت�ك� ٤٠ مل�ۆن� ك_ ت�نو� خو2ندن و خو2ندن_وە�_و ب_ه_ق كت�ب و �ست_و كت�ب� خۆش دەو2ت.. د�ارە ٤سا_

ب_هاوكار� حكوم_ت� ه_ر2م� كوردستان ئ_وكات� ســـل�مان� و ئ_مســـا�ش وەزارەت� رۆشنب�ر� ب_هاوكار� ناوەند� رۆشنب�ر� كورد� ئ_مان� ل_ مان[ا�م ئ_نجامدەدر2ت"ل_ژمارە� پ�شوو� ب_درخان ژ�٨٦ ٢٠٠٧/١٠/٢٢ ل٤ ر2پۆرتاژ2ك س_بارەت ب_

پ�شانگا� فWانكفۆڕت بEوكراوەت_وە..خاتوون� ئ_مان� و دەرب_ند�خان خاتوون� ئ_مان� و دەرب_ند�خان

ه_ر ل_ن�و پ�شـــانگاك_دا رۆژ� ح_شـــر بوو، بۆ بازرگان� كت�ب و مۆركردن� پWۆتۆكۆڵ و ل_چاپدان� بEوكراوەو �_كترناســـ�ن� كلتورەكان، گ_�اندن� پ_�ام� وش_و ناســـاندن� زمان و ئاوگۆڕكردن� �ادەوەر��_كانـــدا. ه_ربۆ�ـــ_ ل_ن�و پ�شـــانگاك_ ل_ر2گا� ئاسۆ ح_�دەر� ك_ دە�گوت من ئ_مانم و باوكم ل_ساDن� ١٩٥٠-١٩٦٠ كاتB ئ_نداز�اربووە ل_ دروستكردن� تون�ل� دەرب_ند�خان ل_ماوە� ئ_و ١٠سا_ ز�اتر ل_"١٠٠" نام_� بۆ ناردووم و باس� كوردســـتان و ژ�ان� ئ_و ناوچان_ دەكات. ل_گ_ڵ �_كB ل_ دەزگاكان� ئ_مان� خ_ر�ك� چاپكردن�م و

ل_پاشان دەتوانن چاپ�بك_ن، ئ_وە خۆ� ل_خۆ�دا ئ_وە ن�شاندەدات ك_ ب_شدار� كورد زۆر گرنگ_و ئ_و ژن_ش ت_ن�ا ئا�D كوردستان� ب�ن�بوو، بۆ�_ هات_ شـــو2ن� كوردان و ح_زەكان� رشت و د�ارە كۆم_�ـــك و2ن_و د�كۆم�نتـــ� ئ_وكات� البوو.. ل_پاشان چاپ� دەكات و ب_ن�از�ش�ن ل_پاش چاپ�

ئ_مان�، ب_درخان ب_كورد� چاپ� بكات.. جول_ك_كان� كوردستان و ئ�سWائ�لجول_ك_كان� كوردستان و ئ�سWائ�ل

كاتـــB هاوڕ2ـــم ئاســـۆ ح_�ـــدەر� دان_�ـــ_ك ل_"جول_ك_كان� كورستان"� ك�W ب_"�١٨ۆرۆ"ل_ ب_ش� ئ�سWائ�ل، كورد ب_دوا� ئ_و كت�ب_ دەگ_ڕاو س_رەنجام"ز�اتر ل_ ٥٠٠"كت�ب فرۆشراو، ل_ وەDم� پرس�ار2ك ك_ ئاراست_� ئ_و خاتوون_ جول_ك_مان كرد ك_ كت�ب� دەفرۆشت ســـ_بارەت ب_وە� ك_

كورد ئ_وكت�ب_ زۆر دەك2Wت؟ ئ_و كچ_ جوان_ جول_ك_ رەش ئ_سم_رە گوت�: ج�گا� دخۆش��_، كورد ب_ع�شق_وە ئ_و كت�ب_ دەكـــWێ و حـــ_ز� ل_خو2ندن_وە�_ و م�لل_ت�ك�

خ_باتگ�Wو شۆڕشگ�Wە، بۆ�_ ل_روو� كلتور و زۆر شـــت� د�ك_ ت�ك_� �_كتر�ن و كات� خۆش� ك_ جوول_ك_ ل_كوردستان بووە زۆر ب_ئاسا�� ل_گ_ڵ بـــرا كوردەكان�ان ژ�ان�ان ب_ســـ_ر بردووەو ژن و ژنخواز�ان ب_�_ك_وە ئ_نجامداوە، بۆ�_ فرۆشتن� ئ_وكت�ب_ ل_ال�ـــ_ن كوردەكان_وە ب_و ق_بارە زۆرە ج�گا� دەستخۆش��_، ب_درخان ل_ه_و� ئ_وەدا�_ ه_ر دەزگا�_ك بتوانB چاپ� بكات، "جول_ك_كان� كوردستان، داب و ن_ر�ت، كلتور، ژ�ان� رۆژان_�ان"

ب_د�ار� پ�شك_ش� دەكات.. ه_پ_رسته_پ_رست

بازرگان_كان� كت�ب و سوتان� كت�ب ل_كوردستان ه_ر ل_ن�و پ�شانگا چ_ند�ن بازرگان� ه_ز�ل و ه�چ ل_بارادا ن_بوو ب_ن�و پ�شانگا دەهاتن و دەچوون، ئ_وان_ ســـاDن_ ب_هـــاوكار� حكوم_ت� ه_ر2م� كوردســـتان، پ�شـــانگا دەك_ن_وە ل_ كوردستان ك_ گوا�ـــ_ دە�ان_و2ت خزم_ت ب_كوردســـتان و بـــوار� رووناكب�ـــر� و خو2نـــدن و خو2ندن_وە

بك_ن ل_كوردستان.. من وا�دەب�نم ك_ ئ_و غ_درە ل_بوارەك_دا راســـت ن��ـــ_......!! چونك_ ئ_وان

دەخوازن حكوم_ت ٥٠٪� پارەك_�ان بداتB؟ ت�ب�نـــ�: ل_ژمارە� پ�شـــوو� گۆڤار� ه_ر2م� كوردســـتان باب_ت�ك ســـ_بارەت ب_ پ�شانگا� كت�ب ل_ فWانكفـــۆڕت نـــاو� دەزگا� ب_درخان دەرهاو2شـــترابوو، كـــ_ خود� ئ_مـــاس خان دەزانB كB پۆســـت_رەك_� پ�شـــانگا� ب_د�ار� دروستكردبوو، ســـ_بارەت ب_وە� ك_ پ�شانگا� ئ_مســـاڵ ل_تورك�ا دەكرێ، ئ_م_ش�ان ه__�_، ب_كو تورك�ا وDت� م�وان_ ل_پ�شـــانگا� كت�ب� فWانكفۆڕت ه_روەها ل_ ه_وا_ك_ هاتووە ك_ ب_ڕ2ز "د. ج_ل�ل� ج_ل�ل"مردووە، ب_كو ناوبراو ن_بوو د. ئۆرد�خان� ج_ل�ل� برا� بوو،زۆر ه__و ك_موكوڕ�

د�ك_ ه_بوو ك_ نا�_ت_ باسكردن. ناشبB رۆ� ناوەند� رۆشنب�ر� كورد� ئ_مان�

ل_ مان[ا�م ف_رامۆشبكر2ت..

س�ف�ر ب�رەو ئ�وروپاو پ8شانگا� كت8ب ل� فرانكفۆرتئا:ح�م!د ب�درخان

ئا:رەگ�ز ئ�حم�د

خ_Dت� بووهايدنخ_Dت� بووهايدنخ_Dت� ج_مال خ_زن_دارخ_Dت� ج_مال خ_زن_دارخ_Dت� ه_ن_ كۆ�شل_رو ج_مال ن_ب_زخ_Dت� ه_ن_ كۆ�شل_رو ج_مال ن_ب_ز

Page 31: Badrxan 87

رۆح پاك س�الح س�عدول�7ب�بۆن�� چل�� مات�م� نووس�رو رووناكب�ر س�الح س�عدول� دەردەچ�

ئامادەكردن�:س�ن�م خان، د�ناز، ئازاد، ع�بدول� زەنگ�ن�، ح�م�د ب�درخان، ئازاد دارتاش، ع�بدول�ەحمان ن�قشب�ند(، م�رحاج مست�فا، ف�ردا ج�م�ل پاشا

ژمارە ٨٧، پ*نج ش�مم� �٢٠٠٧/١١/٢٢ زا��ن�

ســــ�رەتا� س�رەتا ب�ر ل�دەوروب�ر� ن�و ســــ�دە، ل�دوورەو�ت ب�هۆ� ناون�شــــان� كت%ب�ئ�نگل�ز���ناوازەك���وە((كوردســــتان – ن�شتمان� داب�شكراو� رۆژه��ت� ناوەڕاست)) رۆ*�� ب�وەفا� زاخۆ و داروپ�ردوو� ســــ�رج�م� كوردستان خوال%خۆشبوو س�الح س�عدو*3 ناخ� دەرونم� ه�ژانــــد و ل�وســــاوەتام�زرۆ� ب�ن�نــــ� بووم، ئ�و ئاوات�� ســــ�رەتا� ح�فتاكان� س�دە� رابردوو هات�د� و رەوشت و د*سۆز� ك�م هاوتا� رۆژ ب�رۆژ چوارچ%وە� برا��ت�مان� گۆش دەكرد و ب�ئاو� كوردا��ت� رەس�ن زاخاو� دەدا و ه�ر زو�ش خوشك�س�ن�م� هاوس�ر� بووەكۆ*�ك���ك�

چ�سپاو� خ%وەت� پ�رۆز� ئ�و برا��ت���بE غ�ل و غ�ش�.خوال%خۆشبوو ئ�نداز�ارIك� شارەزا� ن�وت بوو، وەك دەمب�ست ك�س%ك ن�بوو خۆش� ن�وێ و رIز� لE ن�نE، ه�رچ�ندەئ�وساك�چ ل�ك�ركووك و چ ل�شوIن�كان� د�ك�� كار� لE دەكردن ه�رگ�ز ه�ست� كوردا��ت� خۆ� ب�ه�چ جۆرەپ�ردە��ك دان�پۆشــــ� بۆ��كا دەبوو ئ�و�ش ســــا*� ١٩٧٥ بب%ت���ك%ك ل�قوربان���كان� نوشوست� ه%نان� شۆڕش� ئ��لول و ل�كان�ن�وت�كان� كوردستان دووربخرIت�وەبۆ خود� بارەگا� وەزارەت�

ن�وت ل�ب�غدا.ل�وســــاوەباب� د*ناز و ئــــازاد� دەالل خام�ب�پ%زەكــــ�� پتر ل�جاران كردەم�شــــخ�*%ك� د�ار� بووار� زوبان و م%ژوو� ن�ت�وەك�� و ��ك%ك بوو ل�و ك�ســــ�دەگم�نان�� زوو دەرك� ئــــ�وە� كرد ك�گ�الن� زاگرۆس و دان�شــــتوان� گوند� چ�رمۆ بن�ما� س�رەك� دروستبوون� كوردن و ت�نان�ت سوور�ش بوو ل�س�ر ئ�وە� ك�زۆر ر�I ت%دەچE سۆم�ر��كان�ش كوردستان� بووبن، ئ�وە� نووس�ر� ع�رەب ع�ل� لشۆك� دژ� وروژاند.

ل�ه�مــــان بــــوواردا و ه�ر ئ�و دەوروب�رەش ب�ه�شــــت� كاك�ســــ��ح قس�دانســــق�كان� ناو ((ئ�ناباســــ�س))� زە�ن�فون� دەربارە� كورد كردەد�ار���كــــ� ب�نرخ� ك�هاوتا� چل و شــــ�ش الپ�ڕە�� ب�ت�راژ� سE ه�زار دان�و ب�زبان� ع�رەب� ب�ه�مووان راگ��اند ((من رۆ*�� ئ�م

گ�ل�ج�نگاوەرەس�رب�رزەم!)) .ل�رIگــــ�� رۆژنام�و گۆڤارەكورد� و ع�رەب���كان�ش�وەخوال%خۆشــــبوو زاخاو� م%شك� خوIن�ران� ب�ب�ره�م�نا�اب�ك�كان� دەدا، تا�ب�ت ئ�وان��ان ك���ك ل�دوا� �ــــ�ك ل�((الثقافة الكرد�ــــة))� رۆژنام��((التأخي)) ل�ن�وە� ��ك�م� ح�فتاكان� س�دە� رابردوودا ب�س�رپ�رشت� خاوەن�

ئ�م چ�ند دI_ەدەردەچوون.ل�ناوەند� پ�نجاكان� ســــ�دە� رابردووەوەتاوەكو ئ�و كات�� خوIندن� ل�ب�ر�تان�ا ت�واو كرد و گ�ڕا��وەن�شــــتمان ســــ�الح س�عدو*3 ��ك%ك بوو ل�ئ�ندام�پ%ش_ەوەه�رەچاالك�كان� ((كۆم�*�� خوIندكاران� كورد ل�ئ�وروپا))، ك�م ك�س ل�و بووارەدا دە�توان� شــــان ل�شان� ئ�و بدات، (( كوردستان- ن�شتمان� داب�شــــكراو� رۆژه��ت� ناوەڕاست)) ەك�� ب�ئ�نگل�ز� دەم%ك�س�رنج� رۆژه��تناسان� راك%شاوەو بۆت�س�رچاوەبۆ نووس�ن�كان�ان، ((شۆڕش� ع�راق� و پرس� كورد))ـ�ك��ش� وتارIك� دوورودرIژەك�ب�رۆن�ۆ چاپ كراوەو رۆژ� ح�ڤدە� كانوون� دووەم� سا*� ١٩٥٩ ل�ل�ندەن ل�كۆبوون�وە��ك� قوتاب���ع�راق��كاندا خوIندو��ت�وە، ه�ر ل�ب�ر ئ�وە�ش�ك�ناو� خوال%خۆشبوو چ�ند جارIك ل�و كت%ب�مدا دووپات بۆت�وەك�ئ%ستا ب�ناون�شان� ((كورد و كوردستان ل�ب�*گ�نام�نc%ن���كان� حوكم�ت� ب�ر�تان�دا))وا ل�ژIر چاپدا و ه�زار ه�زار جار ئ�فســــوس فر�ا

ن�ك�وت ب�ن�وازش�وەپ%شك�ش� بك�م.بــــ�ر ل�كۆتا��ش ب�پ%و�ســــت� دەزانــــم ئاماژەبــــۆ ف�ره�نگ�ئ�نگل�ز� – كورد���ك�� ســــ��ح� برام بك�م ك�ب�ره�م� دەوروب�ر� پازدەساڵ ش�ونخوون� بوو، نز�ك�� پازدەه�زار وش�� ل�((المورد)) � ب�ناوبانگ زۆرترە، ئ�و راســــت���� ئ�زگ�� ل�ندەن ب�شــــاناز���وەل�پ_ۆگرام%ك�

س�رەك� خۆ�دا چ�ند جارIك ئاماژە� بۆ� كرد.ب�و جۆرەئ�و شۆڕەسوارەماندوون�ناســــ�خاوIن و د*سۆزەل�ماوە� دە�ان سا*دا بE پشوو، ب�ه�ر چوار الدا تۆ� كوردا��ت� و برا��ت� دەوەشاندەناو خاك� پ�رۆز� كوردستان�وە، بۆ��كا ب�ئاو� زI_ ناو� ل�تۆمار� كوردا��ت� و ل�قو��� د*� د*ســــۆزاندا ه�تا ه�تا��ب�ز�ندوو�� دەنوسرIت�وەو پ%م وا��پ%و�ست���ك%ك ل�ش�قام�ســــ�رەك���كان� زاخۆ� دەالل ش�ڕەف�

ئ�وە� بدرIتE ك�ب�پ��ك�ر و ناو� س�الح س�عدو*3 ب_ازIنرIت�وە.٢٠٠٧/١١/١٠ ل�ندەن

د.ك�مال م�زه�ر

كۆچ� ناوەخت�شۆڕەسوار6ك� كورد

س��ح س�عدو*�3ان پE راگ��اندم، ب�شدار� خ�م و ناخۆش�تانم و داواكارم ل� ��زدان ك� س%بور� ب�خۆت و خان�وادە س�ر ب�رزەك�تان

بب�خشE و گ�ان� خوال%خۆشبووش ب�ب�ه�شت شاد بكات. برات برات كۆسرەت رەسوڵ كۆسرەت رەسوڵ ١٥١٥//١١١١//٢٠٠٧٢٠٠٧

******بۆ ب�ڕIز خاتوو س�ن�م ب�درخان بۆ ب�ڕIز خاتوو س�ن�م ب�درخان

زۆر ب�داخ�وەه�وا*ـــ� كۆچ� هاوســـ�ر� ب�ڕIزتان كاك "ســـ��ح س�عدول3"مان پ%گ��شت، پرســـ�و س�رەخۆش� ل�خۆتان و گشت بن�ما*�ب�ڕIزو ت%كۆشـــ�رەك�تان دەك��ن، هاوب�شـــ� خ�متان�ن، د�ارەخوال%خۆشـــبوو وەك نووس�ر و ك�سا��ت���ك� د�ارو ناسراو� گ�ل�ك�مان د*سۆزان�سا�ن%ك� زۆر� ت�م�ن� خۆ� بۆ خزم�تكردن� زمـــان و ف�ره�نـــگ و ئ�دەبـــ� كـــورد� ت�رخانكـــرد، ما*ئاوا�� خوال%خۆشبوو خ�سارەت%ك� گ�ورەبوو بۆ ه�موو ال��ك و بۆشا���ك� گ�ورەل�بزوتن�وە� رۆشـــنب�ر� و ئ�دەبـــ� و كورد� ب�ج%دIل%ت، ل�خوا� گ�ورەداواكار�ن ئارام� و س�بوور�تان پE بب�خش%ت و گ�ان�

خوال%خۆشبووش ب�ب�ه�شت� ب�ر�ن شادبكات. ع�دنان موفت� ع�دنان موفت� س�رۆك� پ�رل�مان� كوردستان س�رۆك� پ�رل�مان� كوردستان ١٩١٩//١٠١٠//٢٠٠٧٢٠٠٧

******بۆ خان�وادە� بن�ما*�� خوال%خۆشبوو س��ح س�عدو*3 بۆ خان�وادە� بن�ما*�� خوال%خۆشبوو س��ح س�عدو*3

ب�داخ و پ�ژارە��ك� زۆرەوەه�وا*� كۆچ� دوا�� رووناكب�رو نووس�ر

خوشك� ه%ژا س�ن�م خان� ب�ڕIزخوشك� ه%ژا س�ن�م خان� ب�ڕIزس3ووڕIزس3ووڕIز

ب�وپ�ڕ� خ�م و داخ%ك� زۆرەوەه�وا*� كۆچ� دوا�� هاوڕ�I ئاز�زمان و دۆست� دIر�نمان خوال%خۆشبوو مامۆستا "س��ح س�عدو*3"مان پ%گ��شـــت، ب�شـــدار� خ�م و پ�ژارە� خوشك� ئاز�زمان س�ن�م خان و دوعا� ســـ�بوور� بۆ ئ�وو ب�ه�شت و ن�مر� بۆ كۆچكردوو

دەك��ن. برات برات ج�الل تا*�بات� ج�الل تا*�بات� ٢٢٢٢//١٠١٠//٢٠٠٧٢٠٠٧

******خان�وادە� ب�ڕIز خوال%خۆشبوو مامۆستا س��ح س�عدو*3 خان�وادە� ب�ڕIز خوال%خۆشبوو مامۆستا س��ح س�عدو*3

س3و� خواتان ل%ب%ت س3و� خواتان ل%ب%ت ب�داخ و پ�ژارە��ك� زۆرەوەه�وا*� كۆچ� دوا�� نووســـ�ر و ئ�د�ب و وەرگ%_� ناسراو خوال%خۆشـــبوو مامۆستا س��ح س�عدو*3-مان پ%گ��شت. پرس�و س�رەخۆشـــ� ل�خان�وادەب�ڕIزەك�تان و گشت نووســـ�ر و ئ�د�ـــب و رووناكب�ران� گ�ل�ك�مـــان دەك��ن، خوا� گ�ورەب�رەحم�ت� بخات و ب�ب�ه�شـــت� شـــادبكات و س�بوور�ش

.Eب�گشت ال��ك بب�خشم�كت�ب� س�رۆك م�كت�ب� س�رۆك ٢٣٢٣//١٠١٠//٢٠٠٧٢٠٠٧

******خوشك� ب�ڕIزمان س�ن�م خان خوشك� ب�ڕIزمان س�ن�م خان

زۆر ب�داخ�وە ه�وا*� كۆچ� دوا��، ج�الدەت ب�درخان مامۆســـتا

"س��ح س�عدو*3"مان ب�ست، ك���كE بوو ل�و نووس�رەهۆش�اران�� ك�توان� ل�ژ�ان�دا ب�ش%وە��ك� د*سۆزان�خزم�ت ب�م�س�ل�� رەوا� گ�ل�ك�� بكات و ل�م س�نگ�رەگرنگ�وەئ�رك� ن�شت�مانپ�روەران��

خۆ� د*سۆزان�رابپ�ڕIن%ت.ب�م بۆن�خ�مناك�وەپرس�و س�رەخۆش� خۆمان ئاراست�� خان�وادە� بن�ما*�ب�ڕIزەكـــ�� دەك��ن و ل�خوا� گ�ورەش داواكار�ن ك�گ�ان�

پاك� خوال%خۆشبوو ب�ب�ه�شت� ب�ر�ن شادبكات. عوم�ر ف�تاح عوم�ر ف�تاح ج%گر� س�رۆك� حكوم�ت� ه�رIم� كوردستانج%گر� س�رۆك� حكوم�ت� ه�رIم� كوردستان

******بۆ ب�ڕIز خاتوو س�ن�م خان ج�الدەت ب�درخانبۆ ب�ڕIز خاتوو س�ن�م خان ج�الدەت ب�درخان

هاوس�ر� خوال%خۆشبوو س��ح س�عدول3هاوس�ر� خوال%خۆشبوو س��ح س�عدول3ب�خ�م و پ�ژارە��ك� زۆرەوەه�وا*� م�رگ� نووســـ�رو رۆشـــنب�ر

"س��ح س�عدول3"مان پ%گ��شت. خوال%خۆشبوو"س��ح س�عدول3، خزم�ت%ك� زۆر�، زمان و ئ�دەب� كورد� كردووە، ل�وان�"ف�ره�نگ� س��ح�دد�ن، المسألة الكرد�ة في العراق و المســـألة الكرد�ة في ترك�ا، ثلوج كل�مانجارو و ئ�و هاتن

ب�غدا...".ب�م بۆن���وەس�رەخۆش� خۆمان ئاراست�� بن�ما*�� خوال%خۆشبوو

و گشت ئ�دەبدۆستان� كوردستان دەك��ن. ف�ل�ك�د�ن كاك��� ف�ل�ك�د�ن كاك��� وەز�ر� رۆشنب�ر� وەز�ر� رۆشنب�ر� ١٩١٩//١٠١٠//٢٠٠٧٢٠٠٧

ب�رنام�� چل�� مات�م�ن� رۆح پاك س�;ح س�عدو�9 ٢٠٠٧/١١/٢٥م�ال ك�ر�م دەخوIندرIت�وە.

٧- وتار� ئ�كاد�م�ا� كوردستان، مامۆستا رەشد ف�ند� دەخوIندرIت�وە.

٨- وتار� ب�ڕIز د. ك�ندال ن�زان س�رۆك� ئ�نست�وت� كورد ل�پار�س.

٩- ف�لم%ك� د�كۆم%نتار ل�م�ڕ ژ�ان و ب�ره�م�كان� رۆح� پاك� س��ح س�عدو*3، ل� ب�ره�م�"ت�.

ڤ� كورد" ب�س�رپ�رشت� ل�ژن�� ئامادەكار� چل�� مات�م�ن� و ب�ڕIز ف�ردا ج�م�ل پاشا.

١- ب�خ%رهاتن� م�وانان ٢- دەق���ك وەستان رIزگرتن ل�گ�ان� پاك� ش�ه�دان.

ل�گ�ڵ داگ�رساندن� مۆم. ٣- وتار� ل�ژن�� ئامادەكار ل�ال��ن ب�ڕIز"ح�م�د

ئ�بوب�كر ب�درخان". ٤- وتار� رIزدار ف�ل�ك�د�ن كاك��� وەز�ر� رۆشنب�ر�.

٥- وتار� رIزدار مح�م�د ئ�حسان وەز�ر� كاروبار� دەرەوە� ه�رIم.

٦- وتار� ب�ڕIز د. ك�مال م�زه�ر، ل�ال��ن ح�م��

١٠- وتار� pen ل�ال��ن رIزدار ش%خ ع�بدول_ەحمان ن�قشب�ند�.

١١- وتار� ��ك%ت� نووس�ران� كورد/ لق� ه�ول%ر ل�ال��ن ب�ڕIز س�عدو*3 پ�رۆش.

١٢- وتار� ��ك%ت� نوس�ران� كورد / لق� دهۆك ل�ال��ن ب�ڕIز د. عارف ح�تۆ.

١٣- پ��ڤ� نووس�ر مح�م�د س�ل�م سوار� ١٤- وتار� بن�ما*�� خوال%خۆشبوو ل�ال��ن ب�ڕIز ئازاد

س��ح س�عدو*3.

أبي الحبيب الغالي أيـــن أنـــت يـــا صديقـــي ومعلمـــي ومرشـــدي....... هل هذا الفراق الذي سمعت ب�وخشـــيت من�وتوجست دائما أن أواج*�؟ كنت ألت*م الصبر منك..... واتحمل المصائب والشدائد وما أكثر ما واج*ت� أنت في حياتك أواج�أصعـــب واآلن الطويلـــة.... لحظـــات حياتـــي بدونـــك... لكنـــك لســـت بقربي أللجأ إليك.... أضمك الى صـــدري... أحس بحبك الكبير وحنائـــك الـــذي لم يتوقـــف طوال حياتـــك... هـــل تعلم أي*ـــا الحبيب الغالـــي بأن العـــزاء فيك تحول إلى احتفاليـــة... نعم لقد احتفلنا بحياتك

ورحلتـــك وتذكرنـــا كل خصالـــك الطيبة......... زرنا كل أماكنك المقربة إلـــى قلبـــك... رأيناك فـــي مدينتك الحبيبة زاخو تســـبح في خابورها الخالـــد... تتعلم من�الخيـــر والعطاء والمحبة... مشـــينا على التراب الذي داست�أقدامك وأنت في طريقك إلى مدرستك وتتعلم وتتفوق رغم كل الصعاب التي مررت ب*ا....... دافعك كان النجـــاح واثبات الـــذات... خدمة ل*دف كبير وســـام خطط�لك القدر أليامك القادمـــة... حملتنا الذكريات إلـــى أوروبا حيث واصلت ســـعيك الدؤوب للنجاح في الدراسة والعمل

على قضية شـــعبك التي آمنت ب*ا منذ نعومة أظافرك رجعنا مرة ثانية إلى زاخو حيث قرانك السعيد على ســـينم خان وفرحـــة االهل والناس بكمـــا... مررنا بمحطـــات عملك في الشـــمال وجنـــوب شـــرق الوطـــن وغرب�حيـــث كنـــت مثـــال الرجـــل المخلص في عمل�ووظيفت�شـــعرنا بوفق حنانك وحبـــك الكبير لدلناز ولـــي ونحن نبصر النـــور في بدية

رحلتنا في هذەالحياة.توقفنـــا كثيـــرا عند نضالـــك الدائم لخدمة شعبك وخدمة القضية التي آمنت ب*ا ولم تحدوا عن*ا رغما كل

المصاعب والشدئد التي مررت ب*ا. تباركنا بقلمك المقـــدس الذي خط مالييـــن الكلمـــات وســـتبقى منارة مضيئا لألجيـــال القادمـــة الذي لن

ينسى عطاؤك وخدماتك الجميلة.أخيـــرا أي*ـــا الوالـــد... نظـــرت مـــن خالل التراب الذي احتضن وج*ك الضاحـــك والحنـــون وكأنـــي بك ت*مس جســـدك الطاهر ورأيت لي كلماتـــك ونصائحـــك بـــأن نرعى الوالـــدة الحبيبـــة وأن ال افترق عن

دلناز م*ما طالت المسافات بيننا...نـــم قرير العين أي*ا الحبيب فكل ما أوصيتني ب�وهو أمانة في عنقي إلى

يوم الدين. ســـتظل يـــا أبي الحبيب مع ســـينم خان ومعـــي ومع دلناز دائما ومع كل أفراد عائلتنا... سيظل هوار/ سيرج/ جوان / آالن – آزاد/ ميـــران/ تالة / زيد / اآلن يذكرونك دائما لذلك العم والجد الذي أحبوع وعاشوا معه حياة جميلة مليئة بكل ذكرى طيبة.. أنا يا أبي وأمي ودلناز معي سنظل أوفياء لذكراك، ستبقى في قلوبنا وضمائرنا إلى أبد الدهر.....

سنحبك وسنفتقدك دائما.

آزاد صالح سعداللهآزاد صالح سعداللهدلناز صالح سعداللهدلناز صالح سعدالله

Page 32: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢، 32س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� رۆح پاك س�الح س�عدول�

١٩٣٠ لســـا�� خوال�خۆشـــبوو لشـــار� زاخۆ لدا�كبـــووەو قۆناغ� لزاخـــۆو �ناوەنـــد و ســـرەتا�� د�وان%دەســـتپ�كردووەو و روانـــدز �پاشـــان لقۆناغـــ� دووەمـــ� ناوەندلشـــار� دهۆك بهۆ� بشـــدار� و جموجۆ�� س%اس� لوكاتدا، لسا�� �١٩٤٨ دەستگ%ردەكرێ، بۆشارۆچكبدرەو دواتر بۆ نوگرەســـلمان دوور دەخر9تـــوەو ســـا��ك و ن%ـــو ز�ندان� دەكر9ـــت، پاشـــان قۆناغـــ� ناوەند� و ئامادە�� لشـــار� موســـ> تواودەكا. لدوا�%ـــدا دەچ�تلنـــدەن و لو9ـــش �� دبلۆم� با? لهندەســـبAوانامتكنلۆژ�ـــا �م%كان%ك�"كۆل�ـــژد9ن�ـــت، بدەســـت لپۆرتســـمۆپ" لســـا�� ١٩٥٩ دەگڕ9توەع�راق و تا سا�� ١٩٩٣ لپ%شســـاز�، وەزارەت� نفـــت بـــردەوام دەبـــL لســـر كار دەكات. خاننشـــ%ن �خـــۆ تاوەكـــو ئاماژە�لگۆڤار�"الوقائـــع �ج�ـــگا ١٩٧٤/٤/١١ �ژمـــارە٢٣٣٩ العراق%ـــة" حســـن بواژوو�"ئحمـــد � ژمـــارە٣٦١ �بكر"بنووســـراوئنجومنـــ� �بب�Aـــار ١٩٧٤/٤/٦حزبـــ� شۆڕشـــ� ســـركردا�ت� بعـــس دوور خراوەتـــوەو هروەها "بنووسراو� ژمارە٢٣٠ �"ئمن� عام(ئمن� كسردان� ئاگاداركراوەتوە، Lدەبعام) بـــكات بۆ ل�پرســـ%نوە، ك

.L١٩٨٠/٩/٤ ئامادەبلمامۆستا� رووناكب%ر س?ح سعدو�_ � لدەرەوەدەبـــL لئ%نگلتـــرا ئوكاتـــ� كورد� لئوروپا بشدار� لل%ژندەكات بۆ ناساندن� كورد بڕا� گشت� ئوروپـــ�، هروەهـــا لســـا�� ١٩٥٨ كـــم پرتووكـــ� خـــۆ� بزمان� � -ئ%نگل%ز� و بناو� خوازراو� "س.س. گاڤـــان" لژ9ر ناون%شان�"كوردســـتان، ن%شت%مان�ك� دابشكراوو لرۆژه?ت� دواتـــر ناوەڕاســـت"ب_ودەكاتوە، وەردەگ�Aدر9تسر زمانكان�"ئ�مان� و رووســـ� و كـــورد� و عرەبـــ�"- �گۆڤـــار �سرنووســـر هروەهـــا - �ككۆم�ـــ بـــووە، كوردســـتان Lوروپا ســـخو9ندكارانـــ� كـــورد لئ

ژمارە�ان لL ب_وكردۆتوە. ��- سا�� ١٩٤٦ لدامزراندن� كۆم �بشـــدار لزاخـــۆ كـــورد الوانـــ�

كردووە. �� رۆشنب%ر�- لدامزراندن� كۆمكورد�- لق� كركووك لسا�� ١٩٧٣

بشداربووە.- ئندام� ئنجومن� ن%شت%مان� ئاشت�

و هاوكار� بووەلع�راق. �داڕشـــتنوە �ل%ژنـــ ئندامـــ� - �زان%ـــار �بووەلكـــۆڕ زاراوەكان �� زمانـــ� كـــوردع�ـــراق- دەســـت

سا?ن�"١٩٨٣-١٩٩٣". Aرووناكب%رو وەرگ� �هروەها مامۆستالژ�انـــدا چند�ـــن نووســـ%ن و كت�ب�، كت�كAا� برهمكان�"٢٢"كت�ب� نا�اب� نووســـ%وە، لوان: كوردستان بزمان� ١٩٥٨"كبزمانـــ� ئ%نگل%ز�"لنـــدەن عرەب%ـــش وەر�گ�Aاوەو ســـا�� ١٩٥٩

لبغدا دووبارەچاپ� كردۆتوە. � كورد لتورك%ا، - پرتووك� ك�شـــسا�� ١٩٩١- فرهنگ� س?حدد�ن- ئ%نگل%ـــز�- كـــورد�، دواتـــر لبغـــدا بپ%ت� كورد�- عرەب� لسا�� ١٩٩٨ چاپ%كردووەو پاشـــان لســـا�� ٢٠٠٣ لهردوو شار� پار�س و ئ%ستنبۆل بپ%ت� كورد�- الت%ن� چاپ%كردۆتوە، �كل"١١٩٣" الپڕەپ�كgاتووەو ژمارەو �بئ%نگل%ز�"٧٨٦٠٠"وش وشكان� �برامبر بســـL ســـد هزار وش Lكـــ�ب كرەخنگـــران ،�كـــورد �كت�بخانـــ لبرهمبپ�زەكانـــ� كورد� دادەن�ن، مامۆســـتا� وەرگ�Aو نووســـر و رووناكب%ر خوال�خۆشبوو ســـ?ح ســـعدو�_ چند�ـــن بابتـــ� Aوەوەرگ�� لزمانـــ� ئ%نگل%ز�%د�كـــاوەتســـر زمان� عرەبـــ�، هروەها كت�بـــ� د�ســـانوەزۆر لئ%نگل%ز�ـــش زمانـــ� وەرگ�Aاوەتســـر �د�كـــ

ناوداران� كوردناوداران� كوردئا: دەزگا� ب�درخان

س�الح س�عدول� ١٩٣٠-٢٠٠٧

كورد�، كهر زوو كت�بكان�"المسألة الكرد�ة في ترك%ا و المسألة الكرد�ة في العراق و ئو� دبلۆماس� و فرهنگ� Lسســـ?حدد�ن و ولعوالم الثالثة" ب

برگ. هروەها كوشـــتن ل نgاال دۆ رۆباران، ئاگاتـــا كر�ســـت� و چند�ـــن كت�بـــ� شـــو9نان� و لوبنـــان كلم%ســـرو د�كچاپـــ� كردوون. بـــم دوا�%ش و بر لما�ئاوا�ـــ� كردن� كت�ب�"بفر9ن �كل%منجـــارۆ"�، ئ�رنســـت هم%نگوالزمان� ئ%نگل%ز� وەرگ�Aا�سرزمان� كورد� و لسا�� ٢٠٠٦ لشار� دهۆك بچاپـــ� گ�انـــدووە، هروەها دوا�%ن برهم� كلم سا�دا بر لما�ئاوا�� �كجارە�، رۆمان�"ئو هاتن بغدا"�كر�ســـت�"بوو رۆماننووس"ئاگاتـــا لئ%نگل%ز�%وەوەر�گ�Aابووەسر زمان� كورد�، بـــر لمردن� كت�ب� (زمانك لژ9رچاپدابـــوو، �زاراڤ) دۆ و �بداخوەئمـــAۆ لمراســـ%م� چل

ماتم� ب_ودەكر9توە. دەســـتنووس جگلچند�ـــن ئمـــو ئامادە�بـــۆ چـــاپ و بتا�بت�"مم و ز�ن"� ئحمـــد� خان�، كلكورد�% �وەوەر�گ�Aاوەتســـر زمان� ئ%نگل%ز �و ئامـــادە� چاپـــ.. مخابـــن لـــرۆژ �� لهول�ر٢٠٠٧/١٠/١٨ د�گورەكق?و منارەلل�ـــدان كوت و چووەبر دلۆڤان� خودا.. خوال�خۆشبوو هاوژ�ن� ســـ%نم خان جـــالدەت بدرخان"بوو، لپـــاش خۆ� كـــوڕو كچ�ك�"ئـــازاد و

د�ناز"� ج��gشت.برهمكان�:

١- كوردستان ن%شت%مان�ك� دابشكراو �بنـــاو ناوەڕاســـت، لرۆژه?تـــ� خواتســـتراو "س.س. گاڤـــان" لنـــدەن

.�١٩٥٨ بزمان� ئ%نگل%ز٢- العدوان االسرائ%لي. حز�ران ١٩٦٧، چاپـــ� �كـــم و دووەم ١٩٦٩- ١٩٧٠.

بزمان� عرەب�. بزمانـــ� الكرد�ـــة، اللغـــة ٣- حـــول

عرەب�. ٤- المســـألة الكرد�ة فـــي ترك%ا ١٩٩١.

بزمان� عرەب�. ٥- مس%رة العشرة اآلف عبر كردستان.

سا�� ١٩٧٣ . بزمان� عرەب�. .�٦- ثلـــوج كل%مانجارو و قصص اخر١٩٨٦ لئ%نگل%ز�%وەبۆ عرەب�. رۆمان�

.�همنگوا٧- العوالم الثالثة. ١٩٨٧ لئ%نگل%ز�%وەبۆ

عرەب� .سL برگ. ١٩٨٩ الجوهـــري... الصـــراع -٨

لئ%نگل%ز�%وە. ٩- القوم%ـــة واالشـــتراك%ة فـــي العوالم

الثالثة. ١٩٩٠ لئ%نگل%ز�%وە. ١٠- ئو� دبلۆماس�، رۆمان� ج%مس

ئۆ�درج لئ%نگل%ز�%وە١٩٨٤. ١١- كوشـــتن ل نgـــاال دۆ روبـــاران،

رۆمان� ئاگاتا كر�ست�. ئ%نگل%ز�%وە. �١٢- فرهنگ� س?حد�ن، ئ%نگل%زكـــورد�- بشـــ�وەزار� كرمانجـــ� و ســـۆران�. ســـL چاپ، بت%پ� الت%ن%ش

چاپكراوە. ١٣- المســـألة القوم%ـــة فـــي العراق،

بزمان� عرەب�، ٢٠٠٢. ١٤- المســـألة الكرد�ـــة فـــي العراق، بزمانـــ� عرەبـــ� دووجـــار چاپ

بووە٢٠٠٣- لبغدا، ٢٠٠٦- لقاه%رە. ١٥- عـــن لغة الكـــرد وتأر�خgم، بغداد،

بزمان� عرەب�. بـــۆ �ئـــاالن" پ�شـــك�"مم� -١٦خوال�خۆشـــبوو "د.نورەد�ن زازا"سا��

١٩٧١ نووس%وە. ١٧- الجرح األسود، شانۆنام، بزمان�

عرەب�. ١٨- بفر9ـــن كل%مانجـــاڕۆ رۆمانـــ�،

.٢٠٠٦ ،�رۆمان� همنگوا١٩- ئو هاتن بغدا، رۆمان� ئاگاتا

كر�ست�، ٢٠٠٧. ٢٠- داســـتان� گلگامـــش، تها باقر،

لعرەب%وەبۆ كورد�، بغدا.

رۆح پاك سالح سعدول�- رۆح پاك سالح سعدول�- ٢٠٠٧٢٠٠٧

Page 33: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢، 33س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� رۆح پاك س�الح س�عدول�

ئـــ�وە� دوا� ش�ســـت�كان، ل�كۆتا�ـــ� تازەك�وتبووم�نـــاو ت�م�نـــ� ه�رزەكار���وە، ئولف�تـــم ب�خو$ندن�وە� ئ�و كت!ب و رۆژنام�و ك�ل�دەردەســـ�ر� گۆڤارەكورد��ان�وەگرتبوو، ز�اتر ه�چ� د�ك��ان بۆ ئ�و ك�سان�ن�بووەك�پ!ش من ئولف�ت�ان پ!� گرتبوو، ئ�وەبوو نام�لك�� "كردســـتان والحركـــة الوطن�ـــة الكرد�ة"� مامۆستا س�=ح س�عدو:9 س�رنج� راك!شام، ك�وا د�اربوو چاپ� ��ك�م� ل�ســـا:� ١٩٥٩دا بوو، ه�رواب!ت�وەوتار$ك� د�ك�� ئ�وم ل�س�ر الپ�ڕەكان� ژمارە(٨)� سا:� دووەم� گۆڤار� (ه�ـــوا)� ســـا:� ١٩٥٩ــــم ب�رچاوك�وتبوو ك�مامۆستا ح�م�� م�ال ك�ر�م ل�ع�رەب���وەكر

دبوو��كورد� و ب9و�كردبۆوە.ل�ســـا:� ١٩٧٢دا ك�بۆ ��ك�م�ـــن جار �اد� (٧٥)ەم�ن ســـا:� رۆژنام�نووســـ�� كورد� ب�ڕەسم� كرا��وە، رۆژنام�� (التآخي) ژمارە� رۆژ� �١٩٧٣/٤/٢٢ بـــۆ ئـــ�و رۆژەت�رخـــان كردبوو، ت�ا�ا ناو� س�=ح س�عدو:9 ل�ه�مووان د�ارترو ب�رچاوتر بوو، چونك�ب�ناوون�شـــان� (كردســـتان- الجر�دة الكرد�ـــة األول�) دەق� ناوەرۆكـــ� ژمارە�ـــ�ك و كورتـــ�� ناوەرۆك� چ�نـــد ژمارە��كـــ� د�ك�� (كوردســـتان)� كردبـــووەوە، بـــ9و� و كردبووەع�رەبـــ� ئ�وەجگ�ل�وە� دواتر ه�ر ل�ســـ�ر الپ�ڕەكان� ئ�و رۆژنام���كۆم�:!ك وتارم ب�ناوون�شـــان�: "المسألة الكرد�ة في ترك�ا"، ب�پ!نووس� ئ�و خو$ندبـــۆوە، وا د�ارەكورد ق�دەر� رۆ:�كان�، ب�رۆشنب�ران�ش�وەوا��، زۆرب�� ت�م�ن�ان ب�خۆ شـــاردن�وەو ب�خۆڕا�� ب[وا، ئ�وەتا تا ســـا:� ١٩٩٨ ئـــاگام ل�خوال!خۆشـــبوو ن�مابوو، �ان باب�ت�م!ژوو���كان� د�ك�ب�`!م، ب�ش!وە��ك� ئ�وم، جگ�ل�رۆمان!ك� وەرگ![دراو ب�ناوون�شان� "ئ�وێ د�بلۆماس�"، ب�رچاو ن�ك�وتبوو، ئ�وەبوو ل�دوا� راپ�ڕ�ن و ل�س�د سا:�� رۆژنام�نووس� جار$كـــ� د�ك�ناو� ســـ�=ح ســـ�عدو:9 زۆر ب�درەوشاوە�� هات�وەب�رچاوان، دواتر ك�بار� م�عر�ف�� كورد� وا� ل�ســـ�ر ف�رز دەكردم ب�نc!ن� خۆم ب�ب�غدادا بك�م، د�ســـان ناو� ســـ�=ح ســـ�عدو:9 ��ك!ك ل�وان�بوو كارت� دەعوەتنام�� بۆ دەچوو تا ب!ت�(كوردستان) و ب�شـــدار� ل�چاالك���رۆشنب�ر���كان بكات،

شـــا��ن� باســـ�زۆرب�� نامـــ�و دەعوەت�كان ل�ر$گ�� من�وەبۆ ئ�وو كوردەكان� د�ك�� ب�غدا

دەچوون.ب�رم�جار$ك�ان ش�ه�د م�هد� خۆشناو داوا� لـــe كردم خۆم ب�ب�غدادا بكـــ�م، ه�رچۆن!ك ب!ت، كار$ك� وا بك�م خوال!خۆشبوو ب�شدار� كۆڕ� ف�ره�نگساز� كورد� بكات ك���ك!ت� نووســـ�ران كورد ســـاز� كردبـــوو، ئ�و�ش داواك�� رەتن�كردمـــ�وە، جار$ك� د�ك�ش بۆ س�م�نار� ه�ژار� موكر�ان دەعوەتم كردبوو، ل�ســـا:� ٢٠٠٢شدا كاتe ه!نان�س�ر ر$نووس� كورد� ��ك�م�ن رۆژنام�� كورد� و وەرگ![ان� دەق�تورك���كان� الم بووەخول�ا، ئ�مجارە�ان ل�گ�ڵ ما:�وەچوو�ن�ب�غدا، ل�وێ ل�گ�ڵ مامۆستا ك�مال م�زه�ر، ب�س��ارەك�� ئ�و، چوو�ن�ما:� مامۆستا س�=ح و س�ن�م خان، تكام ل!�ان كرد ل�م پرۆژە��دا ب�شدار�م ل�گ�ڵ بك�ن، س�ن�م خان دەق�تورك���كانـــم ب�ل�هج�� ج�ز�رە� بۆتان، وات�زمان�كورد���ك�� م�قداد م�دح�ت و ع�بدول[ەحمـــان ب�درخان، بـــۆ داڕ$ژ$ت�وە، ب�رم�ئ�وســـا دوكتۆر ك�مال ئ�وەندەن�خۆش بوو هـــ�ر ل�بـــ�ردەرگا داوا� ل!بووردن� كرد ك�بگ�ڕ$ت�وەما:�وە، بـــاش ب�ب�رم�ه�ر ل�ب�ر دەرگا� ما:�وە�ـــان چ�ند و$ن���كم بۆ گرتن، ب�داخ�وەل�ب�ر ه�ر هۆ��ك ب!ت ئ�و پرۆژە��م ل�گ�ڵ ئ�وان ســـ�ر� ن�گـــرت، ه�روەها ناو� س�=ح س�عدو:9م زۆر ب�درەوشاوە�� ل�بارە� (كوردســـتان)� "كۆم�:�� خو$ندكان� كورد ل�ئ�وروپا" ل�م!ژوو� رۆژنام�نووس� كورد� ل�ال تۆماركرا، دوا� رووخان� رژ$م ل�ســـا:� ٢٠٠٣ ل�ع�راق دا، من رۆژان�ه�ستم ب�ن�گ�ران� دەكرد، ئ�وەبوو ل�مانگ� كانوون� دووەم� ٢٠٠٤ ماوە� (١٧) رۆژ، ب�هۆ� ن�شـــت�رگ�ر�� دا�كم�وە، ل�ب�غدا مام�وە، زوو ت!گ��شتم ئ�و شارەك�:ك� دان�شـــتن� كـــورد� پ!وەنام!نـــe، ئ�وەبوو ئ�وەندە� پ!ن�چوو س�ن�م خان و كاك س�=ح ب�داخ�وەبارو ه!نا��وەكوردســـتان، ه�وار�ان زرووف� من وابوو بتوانم ن�ســـ�ردان�ان بك�م، ن�بۆ ما:�وەبانگ�ان بك�م، بۆ��پ��وەند���كان هـــ�ر ب�ر$گ�� ت�ل�فۆن�وەبـــوون، رۆژ� پ!نج شـــ�مم�٢٠٠٧/١٠/١٨ ل�درەنگ� ش�ودا ناو� (ســـ�ن�م) هات�س�ر شاشـــ�� مۆبا�ل�ك�م و گوت�: ئ�وا ئ!م�ب�رەو زاخۆ دەچ�ن كاك س�=ح ئ�تۆ خـــۆش..!! خ�م!ك� قووڵ دا�گرتم. ئا� چ�ندەه�ستم ب�ش�رم�زار� دەكرد، دەف�رموو ئـــ�وا كاك ســـ�=ح�ش چوو ئ�و ئـــارەزووەم

د�ك�ل�نز�ك�وەب�ب�نم، جار$ك� ه�رن�هات�د� داخـــوا چ�نـــد رۆژەن�خۆش بـــووەو من ل!م ب[$ـــك س�رزەنشـــت� خۆم ن�پرســـ�وە..!! كـــرد، ك�� داب و ن�ر�ت� كـــوردەوار� ئاوەها بووە��كتر� پشـــت گوێ بخ��ن؟ رۆژ� دواتر ه�وا:�ك�م گ��اندەكاك "ف�رهاد ع�ون�" ن�ق�ب� رۆژنام�نووسان� كوردستان، ب[�اردرا ئ�نجووم�ن ه�موو� پ!ك�وەبۆ س�رەخۆشـــ� بچن�زاخۆ، من�ش ل�گ�:�ان چووم، ه!شـــتا ل�ر$گ�بوو�ن ت�ل�فۆنمان بۆ ئ�م و ئ�و كرد؟ تا ب�ئاســـان� بچ�ن�شـــو$ن� پرس�ك�، ئ�وسا بوو زان�م كاك س�=ح ن�خۆش ن�بووەتا ل�ما:�وەبك�وێ، ب�:كو ل�كات� ب�ج!گ��اندن� ئ�رك و ئامانج!ك� پ�رۆز، ل�كات� ب�دواداچوون� ج!ب�ج!كردن� ماددە� ١٤٠ و چارەكردن� پرس� ك�ركووك، ك�ئ�و�ش

ل�ل!ژن���ك�دا ئ�ندام بوو، چۆت�وە(ر$� ه�ق)، ئ�وەبوو وردەوردەهاتم�وەســـ�ر خۆم و سك�� ژ�ان� ئاسا��، گر$��كان� دەروون خاوبوون�وە، ب�تا�ب�ت� من، دەم!ك�ب�ردەوام ل�خوا� خۆم دەپاڕ$م�وەب�گ�ورە�� و ب�خشندە�� خۆ�م ل�گ�ڵ بكاو ن�خۆش ن�ك�وم و ��كس�ر ئ�مان�ت� خۆ�م لe وەرگر$ت�وە، ئا� ئ�وان�� ل!رەو ل�وێ ل�ناكاو كۆچ� دوا�� دەك�ن و ل�كات� ج!ب�ج!كردن� ئ�رك�كان� خۆ�ـــان دەچن�وەر$� ه�ق، چ�ند ئاســـوودەو ب�خت�وەرن، كاك�(ســـ�=ح�د�ن س�عدو:9)ش واد�ارە��ك!ك�ل�وان�� وەكو گوتم ل�كاتـــ� ب�ج!گ��اندن� ئ�رك!ك� پ�رۆز گ�ان� سپارد، من ه�موو ئ�و ك�سان�ب�دار ب�ڕوو$ك� و=ت�ك�م �ان شاخ�كان� كوردستان دەشوبc!نم

ك�رەگ�ك��ان ل�خاك�و س�ر�ش�ان ل�ئاسمان.

گر$��ك� د�ك�� دەروون� من ه�وا:� راگ��اندن� كۆچ� دوا���ك�� بوو ل�ســـ�ر الپ�ڕە� ��ك ل�رۆژنامـــ�كان، دەبe لـــ�م بارە��وەب`!م: ل�م رۆژانـــ�دا كات!ـــك (ه�:�بژ$ـــر�) كت!ب!ك� تـــازە� دوكتۆر (ك�مال م�زهـــ�ر)م دەكرد و پ!�دا دەچووم�وەب�ن�ـــم، چ�ند جار$ك ناو� ســـ�=ح ســـ�عدو:9 و گۆڤار� (كوردستان) (كۆم�:ـــ�� خو$ندكاران� كـــورد ل�ئ�وروپا) ه�:وەست�� پ!دەكردم، ك�واد�ارەخوال!خۆشبوو س�رپ�رشت� ژمارەكان� ب�را�� گۆڤارەك��ان� كردووە. دكتۆر زۆر ب�راشـــكاو� پ!شن�از� بۆ زانكۆكان� كوردستان كردووەب�ال� ك�م� دوو نام�� ماست�ر� ل�س�ر ب!ت�وە، ك�چ� ئ�وەتا رۆژنام�نووســـان� ئ�م[ۆمان زۆر ب�ئ�عســـاب� ساردەوەه�وا:�كان ب�س�ق�ت� تۆمار دەك�ن و

م!ژوو� دوارۆژمان دەشـــ!و$نن، با ب�ڕاشكاو� ب`!م ه�ر بۆ ساغكردن�وەو گ��شتن ب�چۆن��ت� داڕشتن� ئ�م ه�وا:�بوو وا� ل�من كرد ل�ب�رامب�ر ل�ژنـــ�� راپ�ڕاندنـــ� مات�م�ن� مامۆســـتا�ا پ!داگر�� بك�م، ك�دەبe وەزارەت� رۆشنب�ر� س�رپ�رشت� ئ�و بۆن���بكات، ئ�وەبوو (تامان خان) راست� ب9وكردن�وە� ه�وا:�ك�� بۆ روون كرد�ن�وەك�ه�:�ك�ه� وەزارەت ن�بووە، دواجار ل�خوا دەپاڕ$م�وەخوا ســـ�بوور�، هاوس�ر� خوال!خۆشبوو خوشك� گ�ورەمان، خانم س�ن�م ب�درخان بدات، ت�ندروســـت� باش و ســـاغ و ســـ�الم�ت بe، خوا مندا:�كان� ل�س�ر كار�

خ!ر بe`!c و ت�م�ن در$ژ�ان بكات...انا لل�وانا ال��راجعون

دارب�ڕووەكان� و�ت�ك�مع�بدو�� زەنگ�ن�

رۆح پاك س�الح س�عدول9، د.ك�مال م�زه�ر و ع�بدول9 زەنگ�ن�رۆح پاك س�الح س�عدول9، د.ك�مال م�زه�ر و ع�بدول9 زەنگ�ن�

د�ســـۆزم �بـــرا� ب��ان ئـــ�م ســـۆزم وروژا ل�حن�ـــك و ب�دەنـــگ دوكتـــۆر ك�مال بوو د�ســـۆز� وەت�ن بـــۆ كوردســـتان' ب�خت�گ ـــان و تـــ�ن خ�بـــ�ر د�ت�ز(ـــن گ��انـــد ب�گو(مـــ' ب�شـــ�ر پاكتر�ـــن كۆچـــ' خ�بـــ�ر� كاك�ص�الحمـــان ب�ڕ(زمـــان دۆســـت' خ�باتمـــان ســـعدالل�هاوڕ(' ل�قـــ�ب رەنگ ـــن ق���م ه�م موشـــك ن(١) ق���م نووســـ ن�كان' قـــ�ت ن��بـــوو ه���م(٢)ب�دڵ دە�نووس' باس' م�ژوو� كوردبـــۆ هـــ�ر خزم�تC دە�كرد دەســـتوبردكاك�صـــ�الح گ ان كۆچـــ' دوا� ت كردبـــرد خۆتـــدا ل�گـــ�ڵ ئاوات�كانـــت دەست' رەش' م�رگ ه��مان دەبژ(رێ Cب�ئارەزوو� خـــۆ� خو(نمان دەڕژ(ند�ســـۆز زانـــا كوردوپ�روەر� راســـت ل�خوو رەوشتتا ن�تبوو ك�م و كاست(٣)زۆرت دەنووســـ' دەربـــارە� م لل�ت ه ـــچ راز� ن�بـــوو� بـــژ� ب�ز�للـــ�تئـــاوات هاتـــ�د� گ ـــان كاك�صـــ�الح بۆ ه�ر چوار الت و�ست ئ�وەبوو داوات د(تـــ�د� م�دەئ�و�ـــش لـــ�دڵ دڵ ب���كبوون خ�بات كورد س�رب�رز بژ�قـــ�ت ل�ب ر ناچC ال� دۆســـتان' م�ردهاوشـــ�ر�كت بوون ل�خ�بـــات ن�ب�رد

شـــ�ه دان ل�گـــ�ڵ ه�م شـــ��ادت تـــۆ بـــوو� ب�ق��ـــ�م دا�ـــم ل�م��ـــدانم��دانـــ' خ�بات كۆشـــش بـــۆ وەت�نل�س�ر دەستتان بوو ه�م گ ان و ه�م ت�نخـــوا ئـــاگا� ل�ت بـــC ل�گ�� ـــان ن�ب' ل�لوتفـــ' ئـــ�وان قـــ�ت بC بـــ�ش ن�ب'پـــرا دەالل الت گ�ل�ـــك پ ـــرۆز بـــوودوا� كـــۆچ كردنت ج�ـــ' ت�وافت بوود�ســـۆز هاوســـ�رت بۆ ئارەزوو� تۆرۆرۆ ب�گر�ـــان پ�ـــت كـــرد ت�وافـــ' شـــ�ه دان زاخـــۆ� ل�گۆڕســـتان' پ رۆزەگو�ـــدان نـــاو گو��كـــ' تـــۆش پـــR ســـۆزت بـــC د�ـــ' ئـــارام تاكـــو بۆ گشـــت دۆســـتان و تا��فـــ�و هۆزت

بۆن�خۆشـــ���ك�ل�ناوك' ئـــ�و موشـــك ن -١ئاســـك' م�' ناوچ�� خ�تاوخوت�ن وەردەگ را، ناوچ���ناوكـــ' ئـــ�و ئاســـك' ب�هـــاران تك�خو�ـــن و دەخـــوران ب�بـــ�رد خۆ�ان ـــان ل�شـــو(ن ب�ردەك�كۆدەبـــۆوەو خ��كـــ' كۆ�ان دەكردەوەچونك�بۆن�ك' نا�اب' ه�بوو، م ســـك' ع�رەبـــ' ل�وەوەهاتـــووە، ل�ئ�دەب' كالســـ ك' ناف�ب�كارهاتووە، وشـــ�� �كانـــدا ن�ت�وەئ�رانب�بـــادا نافـــ�� بـــار �ـــ�ك دە��ـــت نالـــ' ئـــ�و ل�ه��ـــ�م م�ب�ســـت -٢درەخت�ب�ردارە��كـــ�وەك م�ـــو ه�شـــتا گشـــت ه�شووەكان' ه�� انن�پ چ وە، واتا ن�بووەت�ترێ، كـــردووە. ه��ـــ�� ه�شـــووەدە��ن بـــ�و كاســـت ل�زوبان�ئ�ران �كانـــدا -٣دەگ���ن�ـــت. نوقســـان و ك�مـــ' واتـــا�

بۆ هاوڕ�� كۆچ كردوومكاك صالح سعدالل�

ئ�م(ن موتابچ�-ل�ندەن

Di cihaneka tundkarî têda zal û tev maf û hak têda têne pêşelkirin. Di cîhaneka pir ceng û alozî û qeyran û tundrewî Selah Sadallahê nivîskar û ronakbîr û endezyar hizra azad û hêz û karîgeriya peyvê û zimanê diyalogê hilbijart. Di seqew û rewşeka dijwar de Selahê mamoste biryarek girîng didet, biryarek didet ku berxwedanek berdewam biket bi rêka nivîsîn û wergêran û vekolîna, bi rêka belavkirina komeka gotaran di rojname û kovaran da bi vê biryarê û xam û pênûsa xwe beşdariyek aktîf diket di prosesa xizmetkirina du zaravayên gelê Kurdistanê. Weku minak dikarim bibêjim bi ferhenga (Selahaddîn) ew ferhenga salahan sal ji jiyana xwe bo terxan kirî. Selahê zimanzan şîa hember supayekî mezinê dagirkeran rawestî.Ew kar û berhemên xwedê jê razî li duv xwe hêlayîn belgeyên zindîne. Û diyar dibît ta çi ast wî pişikdarî kiriye di prosesa avakirin û geşedana civakê Kurdistanî. Selah Sadallah dimînît di hizr û wîcdana me da nimuneya bav û bapîrê dilsoz û dilovan û dilxwoş.Her çende gelekî yê mijulî karên xweyên edebî û rojane bu lê herdem bo me wekî malbat û heval demek destnîşankirî terxan dikir, da ku bi hevra danûstandinê bikin û her wiha biçîne geşt û seyranê. Bi wexerkirina Selah Sadallhê wergêr û nivîskar me baştirîn heval û bav ji dest da. Me mirovek aştixwaz û ronakbîr û mirovdost wendakir. Dê berdewam di bîr û hizra me de bimînît û cihê wî herdem li hember me dê yê vala bît. Hezar silav bo giyanê te yê paqîj û Umêda me ewe, cihê rehmetî bihuşta derîn bît.

Zavayê Xwedê jê razî Selah SadallahSerge Snrech

Page 34: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢، 34س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� رۆح پاك س�الح س�عدول�

Ji bo çila seyda, heval, dost û hevkarê minModelê mirovekê başSelah Sadallah, seyda, heval, dost û hevkarê min,Yê ji nêzîkive Selah Sadallah ne niyasîbît wê dizanît tenê endazyarek e li Ingilîstanê birwanama xu wergirtiye û ji ber pisporiya wî di zimanê Igilîzîda çendîn kitêb wergerandîne ser zimanê Kurdî.Yê ji nêzîk Selah Sadallah neniyasîbît wisan texmîn dike ku tenê zimanzan bûye û nivîser û lêkolînerekê bizever bûye li ser ziman û dîroka gelê Kurd nexasime diçaxê Sumeriyan da.Yê digel Selah Sadallah têkeliyeka xurt nebubît, wesan hizrên xu diket ku tenê babekê baş û dilovan bu, yan malxûyekê şirîn bu.Yê ji nêzîk Selah Sadallah neniyasîbît neşêt bizanît mirovê nivîser, heval, dost û hevkar û Kurdperwer divêy çewa bît.Ji ber ku Selah Sadallah eve hemî bu.Mixabin qederê nehişt ew projên me bi hevra despêkirî pêk ve bi dawî bînîn.Hêviya dilfirehiyê bu xanima wî û zarokên wî û kesukarên wî heval û dostên wî dixwazim.

Evdirehman NeqşebendîNûnerê PEN Başûrê KurdistanHewlêr

م�ڤان�ت ب�ڕ�ز م�ڤان�ت ب�ڕ�ز ب ناڤ� ه�ڤال�ت خۆ، ئ�ندام�ت ئ�نجوم�ن� ئ�كاد�م�ا كورد�، ئ�م ب خ�رهاتنا ب ناڤ� ه�ڤال�ت خۆ، ئ�ندام�ت ئ�نجوم�ن� ئ�كاد�م�ا كورد�، ئ�م ب خ�رهاتنا

ئامادەبوونا ه�وە دك��ن.. ئامادەبوونا ه�وە دك��ن.. ب دل�ك� پ, خ�م و كۆڤان ڤ�، ئ�م ئ�ڤرۆ ل ڤ� هۆل� كۆم دب�ن ژ بۆ ب�رەوەر�ا � ناڤدار "ســـ�8ح مح�م�د س�عدو23"، ئ�وێ ژ ناڤ �چل رۆژ�ا، نڤ�ســـ�رو زانا

م�چوو� و ج�Aك� ڤا8 و ب�تاڵ ل پاش خۆ ه�ال�.. �� و زمان�كاك"س�8ح"، ئ�ك ژ زانا��ت ملل�ت� كورد بوو، ن�مازە دوارێ م�ژووكورد� و ئ�دەب� كورد�دا، وو� ه�ردەم رۆ�3ك� ب�رچاڤ ه�بوو و شو�ن تل�ت

و� دد�ار و ئاشك�ران�.. هـــ�ر ل دەم� كاك"ســـ�8ح"ل دەســـپ�كا ســـا�3ت پ�نجـــا ژ چ�رخ� بۆر�، چوو�ـــ� بر�تان�ا بۆ خواندن�، دەردەســـ�ر�ا ملل�تـــ� و� ل ب�ر بوو، ل�وما ل �، و ل سا8"١٩٥٨"ێ �ت�م�ن�"٢٨"سا3�، ڤ�اك�شا ملل�ت� خۆ بگ�ه�نت� دن�ا �پ�رتووك�ك ب زمان� ئ�نگل�ز� گ�هاندە چاپ�، ب ناڤ�"كوردســـتان، وە8تداب�ش كر�، ل رۆژه�التا ناڤ�ڕاســـت" و ب ناڤ�كـــ� ن�AنS"گاڤان"ب�8ڤ كر. Sو كورد� و ع�رەب Sو رووس Sئ�و پ�رتووك بۆ زمان�ت ئ�لمان ،Sهنگ Sپشت

هات� وەرگ�,ان. ه�ر وەســـا ل"ل�ندەن"ببوو س�رنڤ�ســـ�رێ گۆڤار�"كوردســـتان"ئ�وا ئ�ك�ت�ا

قوتاب��ت كورد ل ئ�وروپا دەردكر. پشتS ڤ�گ�ر�ا�� ئ�راق�، ل سا8"١٩٥٩"ێ، وەك ئ�نداز�ارێ ن�فت� ل وەزارەتا �ـــا ئ�راقS دامـــ�زرا وكارێ خۆ ب ز�رەكS ب ر�ڤ�ر دبر، ه�ر وەســـا �ن�فتـــب�ردەوامS دا كارێ نڤ�ســـن� و ب�هرەم�ند�ـــا و� د�ار بوو، و ئ�ڤ پ�رتووك�

:�گ�هاندن� چاپ .��١- حول اللغ� الكورد

٢- المسال� الكرد�� فS ترك�ا. ٣- ف�ره�نگا س�8ح�دد�ن ئ�نگل�ز� كورد�، سا8 ١٩٩٨ دووچاپ.

٤- ف�ره�نـــگا ســـ�8ح�دد�ن ئ�نگل�ز� كورد� – الت�نS، ســـا8 ٢٠٠٠ێ. كو ژ"١١٩٣"ب�رپ�ڕا پ�كAات��و "٧٨،٦٠٠"هزار پ��ڤ�ت ئ�نگل�ز� ب خۆڤ� درگ�ت،

ب�رامب�ر�"٣٠٠"هزار پ��ڤ�ت كورد�. ٥- المســـال� الكرد�� فS العراق ب�غـــدا"٢٠٠٣"و قاه�رە"٢٠٠٦" و ژ ب�ر هندێ Sئ�نگل�ز�- ب�باش -Sزمان�ت: كورد�- ع�رەب �كو س��دا"ســـ�8ح"، ه�رســـ

دەزان�ت، ل�وما هژمارەكا وەرگ�,ان ب ڤان ه�ر س� زمانان ب�8ڤكرد�ن�: ١- مس�رە العشرە ا8ف عبر كوردستان"رحل� ز�نفون"سا8 ١٩٧٣ێ، ژ ئ�نگل�ز�

.Sبۆ ع�رەب٢- پلـــوج كل�منجارو وقصـــص أخر�"همنگوا�"ســـا8 ١٩٨٦ێ، ژ ئ�نگلز� بۆ

.Sع�رەب .S١٩٨٧، ژ ئ�نگل�ز� بۆ ع�رەب S٣- العوالم الپالپ� ب�تر ورسل

.S١٩٨٩، ژ ئ�نگل�ز� بۆ ع�رەب S٤- الصراع الجوهر� توماس كولف٥- القوم�� واالشـــتراك�� فS العوالم الپالپ�. ب�تر ورسلS ١٩٩٠، ژ ئ�نگل�ز�

.Sبۆ ع�رەب٦- وەرگ�,انا"م�م و ز�ن" خانS- ژ كورد� بۆ ئ�نگل�ز�.

٧- ئ�وێ دبلۆماسS- ج�مس اولدرج- ژ ئ�نگل�ز� بۆ كورد�. ٨- جر�م� قتل فS واد� الرافد�ن- اجاپا كر�ستS- ژ ئ�نگل�ز� بۆ كورد�.

٩- جاء وا الS بغداد- أجاپا كر�ستS- ژ ئ�نگل�ز� بۆ كورد�. ١٠- ب�فر�ت كل�منجارۆ- ه�منگوا�- ژ ئ�نگل�ز� بۆ كورد�.

١١- داستانا گلگامش- گ� باقر- ژ ع�رەبS بۆ كورد�. .Sن زازا- ژ كورد� بۆ ع�رەب�١٢- مقدم� ممS أالن- د.نورالد

.S١٣- الجرح أالسود"مسرح��"- مووسا عنت�ر- ژ كورد� بۆ ع�رەب �ژ بلـــS ڤـــان پ�رتووكان، بزاڤ�كا بـــ�ردەوام ه�بـــوو، د وارێ زمان و ئ�دەبكورد�دا، ه�ر ژ سا8 ١٩٨٣ێ ه�تا ١٩٩٣ێ ئ�ندام� ل�ژنا زاراوا بوو ل"المجمح

العلمS العراقS"دەست��ا كورد�. بـــ�ر� وەغ�ركرنا و� ب چ�نـــد رۆژان، ب ت�ل�فۆن� م� ه�ڤپ��ڤ�ن كر و گۆت� من: ئ�ز ن�A خ�ر�كS هندە راســـتڤ�كرن�ت م�ژوو�S م� ل دۆر م�ژوو�ا كورد و

.�كوردستانژ ب�ر ڤان ه�مS ب�ره�م�ت باش و ڤ� بزاڤ� ه�تا ت�م�ن�"٧٧"ســـال��، م� ل �ئ�كاد�م�ا كورد�، ب باشـــS د�ت، كو ئ�ڤ زانا�� ئ�ك ژ ئ�ندام�ت ئ�كاد�م� �ب�ت، ل�وما م� پ��وەند� پ� كر وم� بۆ ڤ� كار� ب�ربژاركر، ل� ئ�ج�ل� پ�ش

ل م�گرت و ن�ه�ال ئ�م ب ه�ڤكار�ا و� شادب�ن. ب راســـتS ئ�كاد�م�ا كورد� و ملل�ت� كورد ه�مS، ب وەغ�ركرنا و� ز�اندار

بوو، چونكS زانا��ت وەكS و� دناڤ ملل�تادا ك�م جارا ه�لدك�ڤن. � و� ب�ه�شتا ب�رفرەه�ب�ت Aن، ج�ل دوماه��، ئ�م ژ خودێ م�زن داخواز دك� �� و ه�دارێ بدەت� خ�زانا و�، س�ن�م خانا ج�الدەت ب�گ�و خودێ ســـ�بوور

ب�درخان و ه�ردوو زارۆ��ت وان. سوپاس���كا گ�رم، بۆ وەزارەتا رەوش�نب�ر� و ج�ناب� وەز�ر مامۆستا"ف�ل�ك�د�ن �ا رەحم�تS ســـ�الح ســـ�عدول2. گ�ل�ك ��كاك�ئS"بۆ ســـازدانا ڤ� ب�رەوەر

سوپاس. رەش�د فند� رەش�د فند� � ئ�كاد�م�ا كورد� �� ئ�كاد�م�ا كورد� ئ�ندام� كارا�ئ�ندام� كاراژ پ�ش ئ�نجوم�ن� ئ�كاد�م�� ڤ� ژ پ�ش ئ�نجوم�ن� ئ�كاد�م�� ڤ� ه�ول�ر ه�ول�ر ٢٠٠٧٢٠٠٧/١١١١/٢٥٢٥

بۆ خان�وادە� ئ�نداز�ار و نووس�رو رۆشنفكر خوال�خۆشبوو س�8ح س�عدو23بۆ خان�وادە� ئ�نداز�ار و نووس�رو رۆشنفكر خوال�خۆشبوو س�8ح س�عدو23ب�بۆن�� چل�� خوال�خۆشـــبوو ســـ�8ح ســـ�عدو23 س�رەخۆشS ل� ســـ�ن�م خان و كوڕو كچ�

خۆش�و�ست�ك�� دەك�م داوكارم ��زدان رۆحS پاكS ب�ب�ه�شت شاد بكات. Sاد� م�لل�ت�خوال�خۆشبوو چ�ند شاكار�كS گرگنS دوا� خۆ� جب��Aشتووە ك� ب�ب�ردەوامS ل�

كورد دەم�ن�ت تا چ�ند�ن س�دە ب�تا�ب�تS قامووس� ب� زەحم�ت�ك��. ل�رەدا ب� دەرف�تS دەزانم ك� داوا� ل�بوردن ل� ب�ڕ�ز س�ن�م خان بك�م ك� پ�ش ئ�وە� خوال�خۆشبوو بناسم داوا��كS ل�س�ر ك�ش�� قامووس�ك� ل�دژ� ك�س�ك تۆماركرد ك� گوا�� فۆتۆكۆپS كردبوو من�ش وەكو پ�ش�� پار�زەر�م ت�كل�فكرام ك� ب�رامب�ر پار�زەر� خوال�خۆشبوو رابوەستم و داواك�

بب�م�وە. ب�ه�رحاڵ كۆتا�S ب�داواك� هات و ب�8م شاكارە قامووس�ك� ه�ر دەم�ن�ت. ه�زار س2و ل�گ�انS پاكS خوال�خۆشبوو س�8ح س�عدو23

پار�زەر پار�زەر حوسام�د�ن س�ردار�حوسام�د�ن س�ردار�

******بۆ ب�ڕ�ز خاتوو س�ن�م خان ج�الدەت ب�درخانبۆ ب�ڕ�ز خاتوو س�ن�م خان ج�الدەت ب�درخان

بـــ�داخ و پ�ژارە��كـــS زۆرەوەه�واS3 كۆچS دوا�S نووســـ�ر و رووناكب�ر� گ�ل�ك�مان"ســـ�8ح ســـ�عدو23"مان ب�ســـت، ب�م بۆن���وەب�ناو� ه�ڤاڵ مام ج�الل-ەوەپرس�و س�رەخۆشS ب�خاتوو ئ�م�رەس�ن�م خان ج�الدەت ب�درخان-� هاوس�ر� رادەگ���ن�ن هاوخ�مS خۆمانS بۆ دەردەب,�ن. ل�خوا� گ�ورەش داواكار�ن خوال�خۆشبوو ب�ب�ه�شتS ب�ر�ن شاد بكات و س�بوور� خاتوو س�ن�م

خان وبن�ما�3ك�ش�ان بدات. ج�وه�ر كرمانج ج�وه�ر كرمانج Sدەدەر� سكرت�ر� گشت��ارSدەدەر� سكرت�ر� گشت��اربۆ كاروبار� رووناكب�ر�بۆ كاروبار� رووناكب�ر�٢٠٠٧٢٠٠٧/١٠١٠/١٩١٩

******بۆ خان�وادە� كۆچكردوو، گ�ورەنووس�ر و وەرگ�,� كورد مامۆستا س�الح س�عدو23 بۆ خان�وادە� كۆچكردوو، گ�ورەنووس�ر و وەرگ�,� كورد مامۆستا س�الح س�عدو23

خاتوونS ب�ڕ�ز س�ن�م خان ب�درخان خاتوونS ب�ڕ�ز س�ن�م خان ب�درخان س2و�كS د3سۆزان�س2و�كS د3سۆزان�

ب�خ�م و پ�ژارە��كS ئ�جگار زۆرەوە، ه�واS3 كۆچS دوا�S گ�ورەنووس�ر و وەرگ�,� كورد مامۆستا ســـ�الح س�عدو23 پ�م گ��شت . ل�ناخ�وەه�ژاندمS، چون٢ك�ل�ه�رەتS نووس�ن و خو�ندن�وەمدا Sل�س�رچاوەكان �ب�نووســـ�ن و وەرگ�,ان�كانS مامۆستا س�الح ســـ�عدو23 ئاشنا بووم، بگرە��ك

زان�ار�مان بوو.... Sم�زن�ك�� خۆ� دابوو..! بۆ كۆچ��تا كۆچS دوا�ش ب�گ�ان�كS زانستS- ن�ت�وە�S در�ژە� ب�پا

ب خاترات�ه�ڤال� من ب� ئاخفتن� ب� سالڤخ�ما ن�خۆ و ناڤ چاف�ت خۆ ن�ك�گرێن�تشت�كS نو��ئ�م ڤ� ج�AانS ب�Aل�ن��ئ�م بژ�ن ژ� د�سان ن�تشت�كS نو

Sكوفسك�ماكاك ئ�نوەر ئ�ڤ�تۆ ل ك�رێ، ئ�ڤ�تۆ ن�د�ار�.

تۆ بس�ارا م�ناگ��.ئ�ڤ گۆتنا ب�ش�كS بوو، ه�ر جارا م�ئ�ك دوو

.�د�تبا من ژ� دگۆتئ� تۆ ل ب�غدا ئ�ز ل كوردستان� دێ چ�وا ئ�ك

دب�ن�ن دا ك�ن�ت. .�ئ�م دێ ه�ن�كوردستان

سال�ت ح�فت� لس�ر الپ�ر�ت رۆژناما (التاخS)من Sنفون�ن�اسS ب گۆتار�ت و� لس�ر (هاتنا زەبۆ كوردستان�) تا لدو�ڤدا م�ئ�ك دو ن�اسS ب

دوا�S ئ�م ك��3نووســـ�رە، ز�ان�كS گ�ورەب�رۆS3 كلتوور� كوردستان گ��اند. ل�كۆتا��دا پ, ب�دڵ س�رخۆش�م ب�ت�ك,ا� خان�وادەو ك�سوكار� كۆچكردوو� گ�ورەپ�شك�ش دەك�م . ئوم�د دەك�م،

ئ�وەدوا كۆست��ان ب�ت ...براتان براتان مومتاز ح��دەر�مومتاز ح��دەر�٢٠٠٧٢٠٠٧/١٠١٠/٢٠٢٠ ه�ول�ر ه�ول�ر

******ئ�م ب ناڤ� "ناڤ�ندا هاڤ�بون �ا ل�كول�ن و وەشان�ن كورد�"ئ�م ب ناڤ� "ناڤ�ندا هاڤ�بون �ا ل�كول�ن و وەشان�ن كورد�"

چل��ا نڤ�ســـكارێ دلوڤان "ســـ�الح س�عدوال" د هش و ب�ر�ن خۆ دا ب گ�رمS دح�و�ن�ن، چونكو �دەما ك�س�ن وەكS و� ق�ل�م�ن خۆ م�نا چرا��ن گ�ش ل ب�ر س�نگ� نفش� نو� رۆهن دكر، ل ڤ��ك� دب�ژ�ن ب�ردەوام�ا كارێ پ�رۆزێ خۆدێ ژێ �دەڤ�رێ ك�ڤن�شۆپS گ�ل�كا خۆرت بۆ، ژ ب�ر ڤ

راز�، بۆ م�باشتر�ن ئ�رك و ب�رئان�نن.ناڤ�ندا هاڤ�بونناڤ�ندا هاڤ�بون�ا ل�كول�ن و وەشان�ن كورد��ا ل�كول�ن و وەشان�ن كورد�ب�رل�ن ب�رل�ن ٢٠٠٧٢٠٠٧/١١١١/١٩١٩

******بۆ ب�ڕ�ز س�ن�م ب�درخانبۆ ب�ڕ�ز س�ن�م ب�درخان

تاســـا�ن ب� كۆچ كردنS ناوادە� خ�مخۆر و د3ســـۆز� كورد و كوردستان زمان�وان و م�ژوو نووس .�س�الح س�عدو23. ك�وت� خان�� ن�مران�وە . ج�S ب�ه�شت ب

پ,ۆف�سۆر د.ور�ا عوم�ر ئ�م�نپ,ۆف�سۆر د.ور�ا عوم�ر ئ�م�نب�غداد ب�غداد ٢٠٠٧٢٠٠٧/١٠١٠/٢٠٢٠

******ل سه ر ناڤ� ئنست�توتا �ورد� ژ بو ل��ول�ن و زانست� ل ئه لمان�ال سه ر ناڤ� ئنست�توتا �ورد� ژ بو ل��ول�ن و زانست� ل ئه لمان�ا

چل�ن�ا ر�زگرتن� ل بنه مال،دوست و نه ته وا �ورد بگشتS د�ه �ن، ژ ڤاالت�ا قه له م�ن خورت و پر� سه ربور�ن د�رو�S، پاقژ� و پاراستنا زمان� شر�ن� �ورد�،ڤه �ول�نا د�رو�ا �ه ڤنارا مه زوپوتام�ا و ب ده هان شوپ�ن د� ��ن زانستS، خوه دێ ژێ راز� (سه الح سه عدوال)� ل پاش خوه ه�شت�نه .وه �ه زمانزان،د�رو�ناس و خوشتڤ�� گه ل دهات ناس�رن. له وما ئه م� رێ �ا و� �ا پ�روز به رده وام �ب�ه �ن و روپه ل�ن د�رو�ا گه له �S ب زان�ن و ئافراند�ن �ه سات��ن وه �ه و� بخه مل�ن�ن. هه ر تم د دل

مه دا ژ�نداره و ئه م ب به رهه م�ن و� سه ربلند�ن.ئنست�توتا �ورد�ئنست�توتا �ورد�ژ بو ل��ول�ن وزانست� ل ئه لمان�ا ژ بو ل��ول�ن وزانست� ل ئه لمان�ا ٢٠٠٧٢٠٠٧/١١١١/١٩١٩

******

وتار ئ كاد�ما كوردستان ك ل ال� ن مامۆستا رەشد فند

دەخو�ندر�ت وە

.Sس�بر� بوتان Sر��ا ب�هشتپروژ�ت و� ��ن نڤ�س�نS ه�ر م�ژێ د خواست كو زو� (ئ�و دبلوماسS) ب�د�ماه�ك ب�Aن�ت، دو�ڤدا دەســـت ه�لـــدا ك�فت�بـــ�ر ف�ره�نكا ئ�نكل�ـــز� كورد� ئـــ�و كارێ هنـــدێ م�زن

.S�ب�د�ماه�ك ه�ناهـــ�ر خ�ما و� د�روكا كـــورد� �ا ك�ڤن نو�

چ�ند� لس�ر نف�س�ت.دەم� دا ب�ر�ز ن�جرڤان بارزانS ل ١٩٩٩/١١/٩ ب�رتۆكخانا ب�درخان�ا پشتS چ�ند�ن ب�وەند�ا تا ئ�م شـــ�ان كاك ســـ�الح بگ�ه�ت�دهۆك، ب�ل� پار�زگ�ر و� دەمS – ســـ��دا عبدالعز�ز ت��ب گۆتS. كاك س�الح پ�رتوكخانا ب�درخان�ا نا ڤ�ب�ت ب� (ســـ�نم خـــان) ئ�ڤجا گ�ل�ك ب�دڤ��ســـۆب�ەل دهوك� ب�ت، ســـ��دا ل وان تنگاڤS ون�خۆش�ا ر��ا ب�غدا دا ب�ر خۆ (س�نم خان�) ب�رتوكخانا ب�درخان�ا دگ�ل ســـ�روك

وەز�ران ڤ�كرن و.ش�ڤ�كا زفستانS بوو.

م�گۆت كاك ســـ�الح دا ش�ف ب�راخۆ بك��ن. ولس�رماندبوونا ت�ئ�ڤ ش�ف رو�ن�ن سۆحب�ت

:Sخۆش بوو ب�ندە� گۆتكاك س�الح (س�نم خان) ب تن� ل ئوت�ل�چ�وا

دب�ت تاڤS دەرنگ ش�ف بم�نم؟� ت�ناترس�ت. �گۆتS گۆەن�دێ جن�ن�برا

ئ�ز ل� زفر�م. دێ باش�ه�ك�تۆ ژكجا م�ر� بوتان ن�ترسS كو حكومـــ� وان ژ گۆال وان تا مو�ســـل بوو ئ�م

بۆچS ژ خ�زان�ت خۆ بترس�ن.بۆ شـــ�ف�ك ه�ر ك�نS خوشS و تابۆ (س�نم

خان) هات�ڤ�گ�ران.دو�ڤدا ه�ر جارا ئ�ز د�تبام�

داب�ژ�ـــت: ها كاك ئ�نوەر مـــن ه�ر دگۆت تۆ �. تو ژ� هوسا ب�حسS من دك���برا

Sگۆت��دا ئ�م ه�م Sا ئازاد و3ال من راست�- داب�كڤ�ك�ن�ن.

�پ �ڤ ك شو�نا خاتر خواستنبۆ س الح س عدو$ال

ئ نوەر مح م د تاهر

Sن�رۆح پاك س�الح س�عدول2 و س�ن�م خانS هاوژ�نSرۆح پاك س�الح س�عدول2 و س�ن�م خانS هاوژ

Page 35: Badrxan 87

ژمارە "٨٧" تشر�ن دووەم ٢٠٠٧/١١/٢٢،35س�رماوەز� �٢٧٠٧ كورد� وەرگ��ان

ك�لتوورە باوەك�ك�لتوورە باوەك�ل� ٦ � د�سمب�ر� سا�� ٢٠٠٤ وات� پاش ح�وت مانگ، ئ�نج�ال وەك س�رۆك� ��ك"ت� كر�ست�ان� د�موكراســـ� ب� زۆر�ن�� ٨٣٠ دەنگ ل� كۆ� ٩٤٩ دەنـــگ دەرچـــوو، وا د�اربوو ئ�و بزاڤ�� ماوە��ك پ"ش ئ�و رۆژە ل� شار� دۆسلدۆف بۆ ب�رب�رەكان� ئ�و پ��دابوو ه�چ�ان پ"ن�كرابوو، ئـــ�و ناڕەزا���ش پاش ئـــ�وە هات� كا��وە ك� فر�د�رش مارز دەســـت� ل�كارك"شا��وە، پاش ئ�وە� پۆســـت� ســـ�رۆكا��ت� فراكســـ"ون� حزب�ك�� ب�رن�ك�وت و بـــ� دەور� الوەك�ش راز� ن�بوو، ئ�نج�الش� ناونا (م"�ن� پل�نگ� تاقان�ك�). ه�روەها ك� هۆرت ســـ�Dۆفر پاش ئ�وە� چاكساز���ك�� سست�م� ت�ندروست� رەفزكرد، دەســـت� ل�كارك"شـــا��وە، هۆكار� ناڕەزا�� تر�ش ل�ال��ن ��ك"ك ل� هاورH�� ه�رە د�سوزەكان� ئ�نج�الوە س�ر� ه��دا، ئ�و�ش ئانات شـــاڤان بوو ك� ل� س�رۆك� حكوم�ت� ناوچ��� ل� بـــاد وورتمبـــرگ دەرن�چوو، دوا هۆكار�ش ئ�نجام� ه��بژاردن�كان� ناوچ��� و

خۆ��ت� بوون. بۆ خ"زان� كر�ست�ان� د�موكراس��كان ��ك"ت� و ��كبوون� باب�ت و ه��وHست�كان زۆر پ"و�ست بوون، ب�Rم باب�ت� كۆچ و ن�شـــت�مانپ�روەر� بۆن���ك� باش بـــوو ب���ك�وە�ان كۆبكات�وە، كـــ� س�نار�ســـت ت�و ڤـــان كـــۆخ ل�ال��ن ئ�ســـالم��كان�وە ت�رۆركرا، ل�ناو كۆم�لگ� و گۆرەپان� س�اس� ئ�لمان� م�س�ل�� دانپ"دانان ب� ئاوHت�بوون� موسلمان و ك�لتوور� باو� ئ�و رۆژە بووە س�رچاوە� دانوستان و ب�ركردن�وە، زووتر�ش ل�س�ر ه�مان ئاستا ل� ن"وان ساRن� ١٩٩٨ و ٢٠٠٠ ه�مان باب�ت باس و شـــرۆڤ�� ل�ســـ�ر كرابـــوو، بۆ�� ��ك"ت� كر�ســـت�ان� د�موكراس� والتپارHز� و ك�لتوور� كر�ست�ان� و خۆش�و�ســـت� ئ�و ك�لتوورە ئا�ن��� ل�ناو ئ�لمان�كان بWوكردەوە. ل�س�ر داوا� ئ�نج�ال حزب� كر�ســـت�ان� د�موكراســـ� راپۆرت"ك� ب�ناو� ك�لتوور� باوو ك�لتوور� س�رچاوە�� ئ�لمان�كان بWوكردەوە، م�ب�ست�ش ل�و راپۆرت� دوورك�وتن�وە بوو ل� ك�لتـــوور� جۆراجۆر� ه�م�رەنـــگ بـــوو. چ�پ�كان ئ�و پ"شـــن�ارو راپۆرت�� ك� ل� ال��ن ئ�نج�ال��وە پ"شن�اركرابوو رەفزكردووە، ه�روەهـــا ئ�نجووم�ن� ناوەند� جول�ك�ش ئ�وە� ب� م�ترســـ� زان�، ب�ش"ك ل� كر�ست�ان� د�موكراس���كان�ش ��ك ب�رو راو ن�بـــوون، دژا��ت�ان كرد. بۆ وەRمدان�وە� ئ�و شـــ�پۆل� ناأەزا��� ئ�نج�ال ز�رەكان� د�دارHك� ب�ناو� (والتپارHز�) ل� دۆســـلدۆف سازكرد، ل�و د�دارەدا ه�لوHســـت� ك�ســـك�كان�ش ب� ه�ند وەرگرت، ئ�وان�� والتپارHز� ب� ب�رگر� ل� خواردن� ت�ندروســـت و ب�ره�م� خۆمال�

دەزانن.!ســـ�رۆك� ��ك"ت� كر�ســـت�ان� د�موكراس�

وتبوو�:ئ�لمان�كان ب�ـــر� والتپارHز� بـــۆ دوورتر ل� (ســـبر�والد)، ئ�و شوHن� شارHك� ل� ناوچ�� براندبۆرگ� ناودار ب� جۆرHك س�وزە، دەزانن. ل�ب�رئ�وە� والتپارHز� ال� گ�رهارد شـــرۆ�در كار� رۆژان��� بۆ والت�ك�، بۆ�� ئ�لمان�كان ب� تا�ب�ت� دە�ان�وHت حكوم�ت�ك� رHز� ه�ست� هاووRت�ـــان بگرHـــت. ئ�نج�ال ئامـــاژە� ب�و م�س�ل���دا چونك� ل�و رۆژان� شرۆ�در دە�و�ست ج�ژن� ��كگرتن�وە� ئ�لمان�ا ك� دەكات� �٣ ئوكتۆب�ر ه��ب�وەش"ن"ت�وە، ئ�وەش ئاشووب�و ب�زم"كـــ� گ�ورە� ل� والتـــا نابۆوە، بۆ�� ئ�و وەك ئ�ندام"ك� كۆنـــ� ئ�لمان�ا� خۆره�Rت� وتبوو�، ناب[ ��ك"ت� و ��كگرتن�وە� ه�ردوو پارچ�كـــ� ب� هـــ�وس و ئـــارەزوو� پ�اوHك� براگماتـــ� ل�ب�ركراو� نـــاو الپ�رەكان� م"ژوو ه��ب�وەش"ت�وە. ل�و د�دارەدا دەنگ� ئادمۆند ســـتو�بر� پ"ش�وا� باڤار�ا هات، ل�و�[ وت�، ئ�وروپا دوارۆژەك�� ل� ئ�لمان�ا��، تاك� والت� ئ�وروپا ئ�لمان�ا��، ئ�و والت� ل�ســـ�ر بناغ�� دەستوور دام�زراوەو س�رچاوەك�ش� ب�هاكان� كۆم�لگ�� ئ�لمان�ش رەگ�ك�� كر�ســـت�ان� و جول�ك��ـــ�، مافـــ� ژنان� ت"ـــدا ب�رقرارە، ئ�وان�ش ه�موو ب���ك�وە ك�لتوور� ن�شت�مان� ئ�لمان� پ"كدەه"ن"ت، ه�مووشمان شاناز�ش� پ"وەدەك��ن. ل�و د�دارەدا م�ســـ�ل�� كۆچ و هاتن�ش باسكرا، ئ�نج�ال م�ترس� ل� گ�ش�� ئ�ســـالم� راد�كال� ل�ناو ئ�لمان�ا ن�شـــاندا، ب�ناو� ��ك"ت� كر�ست�ان� د�موكراس� داوا� كرد م�س�ل�� رووپۆش و ح�جاب� مامۆستا�ان ق�دەغ�بكرHت، داواشـــ� كرد وان�� ئا�ن� ل� خوHندنـــگاكان ل�ال��ن دەول�تـــ�وە چاودHر� بخرHت� س�ر، مامۆستاكان�ش دەرچوو� زانست� الهوت بن ل� زانكۆكانا، ه�ندێ ل� ئامادەبووان� بـــ� ڕەگ�ز تورك� نـــاو كۆڕەك� ئ�و قســـان�

ئ�نج�ال�ان ال باش ن�بوو. ك� ئ�نجام� ه��بژاردن�كان� ناوچ��� ل� ر�نان� باكوور� والت و ستفال�، ك� ب�ش"ك� ل� ناوچ� چأەكان� ئ�لمان�او س�رژم"ر���ك�� ١٨ مل"ون ك�ســـ�، دەرچوو، ئ�نج�ال زۆرتـــر ك�وت�خۆو چاالكانـــ� هات� م��دان، ئ�نجام� دەرك�وتوو� ئ�و ناوچان�، حزب� ئ�شـــتراك� د�موكراســـ� ��ك"تـــ� ه"نابـــوو، دەنگ�كانـــ� ٪ ٣٧،١كر�ست�ان� د�موكراس�ش ٤٤،٨ ٪ دەنگ�كان� وەرگرتبوو. ئ�و ئ�نجام� شكســـت� گ�ورەبوو بۆ حكومـــ�ت، بۆ�� گ�رهارد شـــرۆ�در داوا� ه��بژاردن� �اسادان� پ"شـــوەخت� ل� پا�ز� سا�� ٢٠٠٦ ل� والتا كرد، ئ�وەش ل�ناو توHژە س�اس���ك� ئاشووب�و ب�زم"ك� گ�ورە� نا��وە، ئ�و پ"شDات�ش بوار� سازكرد تا م��دان�ك� بۆ ب�رب�رەكان� خۆشترو ئاسانتر ب"ت. ن�دەكرا، ئ�و رەوش� تازە�� ل�ال� ئ�نج�ال� ك� خ�ون� ب� س�رۆكا��ت� والت دەب�ن� پشتگوێ بخرHت و ساردب�ت�وە، بۆ�� زۆرتر و گ�رمتر بۆ خ�ون�ك��

هات� م��دان.ئ�نج�ـــال م�ركل لـــ� ٢٢ � نوفمبـــ�ر� ٢٠٠٥ بو�تـــ� راوHژكار� ئ�لمان�، چ�ند�ن ك"شـــ�و ق��ران� ئالۆز� ب�ســـ�ردا ك�وت، ب� تا�ب�ت� چ�ند�ن ك"ش�� ن"ون�ت�وە��، بۆ�� ��ك�م�ن گ�شـــت� ب�رەو پار�ـــس بوو، ئ�وەشـــ� بۆ ن�ازپاك� پ��وەند� باش و سترات�ژ� ئ�لمان� ف�رەنســـ� بوو. ئ�نج�ال� ئ�وە� باش دەزان� راوHژكار� پ"شوو شرۆ�در ل� كات� ه�لم�ت�كان� ه��بژاردنا پ��وەند� ب� ســـ�رۆك� ف�رەنس� جاك ش�راك ســـاردو ب�رت�سك بوو. ئ�و دوو پ�اوە ســـ�بارەت ب� دۆس��� ع�راق هاوسۆزو نز�ك ��ك بوون، تا ل�ســـ�ر س�كۆ� ن�ت�وە ��كگرتووەكان ل� ن�و�ۆرك راوHژكار� ئ�لمان� ب�ناو� ســـ�رۆك� ف�رەنس�ش قس�� كردبوو. س�ف�رەك�� بۆ پار�س وەك س�رۆك� ��ك"ت� كر�ست�ان� د�موكراس�� هاورێ و ه�ڤالب�ند� ��ك"ت� ل� پ"ناو� بزاڤ� م�لل� بوو، بۆ ئ�وە� بوو وەز�رە گرنگ و باالدەست�كان� حكوم�ت� ف�رەنســـ� بب�ن"ـــت، ب� تا�ب�تـــ� دۆم�ن�ك دوف�لبان� وەز�ر� كاروبار� دەرەوە، ب�ه�وا� ئ�وە� ل�ســـ�ر رووخان� ســـ�دام حســـ�ن و رەوش� س�اس� و ســـ�رباز� ب�غدا ب���ك�وە ب�روبۆچوون بگۆڕن�وە، ب�Rم ئ�وە� پ"شواز� كرد خاتـــوو نوال لۆنوار�وو، ئ�و�ش وەز�رHك� ســـادە� تا�ب�ت ب� پ��وەند��� ئ�وروپ��كان بوو. ئ�نج�ال ئ�وە� ل� ك�دۆرس� وات� بارەگا� وەزارەت� دەرەوە ن�ب�ن�بوو، ئ�و� ل� هوت"ل� بر�ســـتۆل ب�ن�بوو، هۆكارەك�ش د�ارە خود� دوم�ن�ك ف�لبان� وەز�ر� كاروبار� دەرەوە بوو. وەز�رەكـــ� ب� ئ�نج�ال� وتبوو، ئاالن جوب��� ســـ�رۆك� ��ك"ت� ل� پ"ناو� بزاڤ� م�لل� زۆر

هاوب�ر� ئ�وە. ســـ�بارەت ب� ك�ســـا��ت� ئ�نج�ـــال ئ�و ژن� وەز�رە، ك� ئ�مرۆ بۆ ب�رژوەند� نووس�نگ���ك� گـــ�ورە� پارHزەر�ـــ� كاردەكات، وتبوو� ئ�و ژن"ك� راســـتوخۆو ب�باوەرو سادە��، ئ�و ژن� س�اســـ�تمدارHك� د�ماغۆگ� ن� ��، ب�وەفاو ناســـك�. رۆژان� چ�ند�ن ك�سا��ت� ف�رەنس� وەك فال�ر� ج�سكار د�ستان و هۆبرت ف�در�ن و ت�ر� دۆ منتر�ال و كر�ســـت�ان دو بواســـو بۆ نان� ن�وەرۆ ل� ســـ�فارەت� ئ�لمان� داوەت دەكات، ه�روەهـــا نوال وتبـــوو� ئ�و ژن� زۆر

با��خ� ب� م�س�ل� ئابوور���كان دەدا. پ�رل�مانتار� ناوچ�� �فل�ن و س�رۆك� كۆم�ل�� ن�شت�مان� ل� ��ك"ت� ئ�وروپ� ب��ر لۆك�لرن دە�[ ه"د� ه"د� ك�سا��ت� دانوستانك�رHك� تا�ب�ت� ب�رز و س�اس�تمدارHك� ب�رز ل�و ژن� دەب�نم، توانا� ب[ ســـنوور� ب� ب�رب�رەكان� ه���، ت�نـــازل نازان"ت، ئـــ�وە� زۆر ج"گا� ســـ�رنج� ئ�و ژن� دەتوان� ب�خۆ�دا بچ"ت�وەو چاودHر� ك�سا��ت� خۆ� بكات، د�ارە جار� واش ه��ـــ� ئ�وە� ل�دەســـت ناه"ت .. ب��ر لۆك�لر ئ�و رۆژە� ل�ب�رە ك� ب�شدار� كۆنگرە� ��ك"ت� ل� پ"ناو� بزاڤـــ� م�لل� دەكرد، ئ�و ئوتۆمب"ل�� دە�گ��انـــدە فرۆك�خان�� ب�دڵ ن�بوو، زۆر تووڕە بوو، تا راز� ب"ت و ســـارد� بك�ن�وە ئوتۆمب"ل"ك� جۆر� ل�مۆز�ن� تا�ب�ت� ســـ�ف�ر� والت"ك� ئ�فر�ق��ان بۆ� خواست و سوار�انكرد. ه�ر ب� قس�� ب��ر لوك�لر ئ�نج�ال گل��� ل� شـــ�راك كردووە بـــ�وە� پ��وەند� ل�گ�ڵ شـــرۆ�درو ژن�ك�� زۆر باشـــ�و رHز� زۆر�ان دەگرHت، بۆ نموون� ل� الپ�رە� ��ك�م� بWوكراوەت�وە، وHن���ك� ش�راك رۆژنام���ك ش�راك زۆر ب� گ�رم� دەست� دۆر�س شرۆ�در� ژن� راوHژكار� پ"شوو شـــرۆ�در ماچ دەكات. بۆ�� ش�راك و�ستو��ت� ه��وHست�كان� راست بكات�وە، ل� كۆشك� ئال�ز�ا ل� د�ارHكدا ل� رۆژ� ٢٣ � نۆفمب�ر� ٢٠٠٥ ب� گ�رم� دەست� ئ�و�ش

ماچ دەكات، د�ارە ش�راك نازان"ت ه��و�ست� ئ�نج�ال پاش ئ�و دەست ماچكردن� گ�رم� چ� دەب"ت.! ب�قســـ�� جواش�م ب�ترل�ش� گ�ورە راوHژكار� دبلۆماســـ���كان� راوHژكار� پ"شوو غ�رهارد شـــرۆ�در، ئ�نج�ال ئ�و ه��و�ســـت�� شـــ�راك زۆر ال ســـ��رو نامۆبووە، ب�Rم رHزو رەوشت� ب�رز�، وا�كردووە ئ�و ب� ئاشكرا ه�چ ن�شان���ك ن�شان بدات، ب�Rم ك�س� نز�ك�كان� ئ�و ه�ست�ان ب�وەكردووە ئ�نج�ال ب�و كارە�

ش�راك پ"ك�ن�ن� هاتووە. شـــ�راك ه�ر ئ�وەند� كـــرد، ئ�وە�ـــان دوا نز�كبوونـــ�وە بوو ل� ئ�نج�ـــال .؟؟ دوو مانگ پـــاش دەســـت ماچكردن�ك� وات� لـــ� ٢٣ � �نا�ردا، ش�راك� س�رۆك� ف�رەنس� ل� �اد� ٤٣ سا��� پ��مان� دۆستا��ت� ئ�لمان� ف�رەنس� ل� كۆشك� فرسا� بۆ كردن�وە� پ�شانگا��ك بانگD"شـــت� ئ�نج�ال� كردووە، شوHن� د�دارو پ�شـــانگاك� زۆر نازدارو رازاوەبـــووە، ئ�وەش ئ�نج�ال د�شـــادو شـــادومان كردووە، ئ�وە� ئ�مجـــارە ل� والتـــ� ف�رەنســـا� ب�ن�وە بۆ ��ك�مجارە دە�ب�ن"ت، ئ�وەش� ل� ه�چ شوHنك� تر� ج�Dان� ن�ب�ن�وە. دەكرێ پرس�ار بكرHت، دەب[ ئ�نج�ال ه"شتا ن�گ��شتووت� ئ�و بpوا��� ب� بوون� شـــت� نا�اب و جـــوان ل�ناو ن�ت�وە گ�ورەك� وەك ئ�لمان�كان ب� ف�رەنســـ���كان

دە�"ن، ه�بووە ..؟؟ ف�رەنسا س�رنج� راناك"ش"ت ف�رەنسا س�رنج� راناك"ش"ت

د�ـــارە ك�وا ئ�نج�ال ل�ب�رئـــ�وە� باش و زۆر ف�رەنســـا� ن�ب�نوەو ن��زان�ـــوە، بۆ�� والت� ف�رەنسا س�رنج� ران�ك"شاوە، ل� ��ك�م د�دار� ب� س�رۆك جاك ش�راك� وتبوو، من ئ�و س�ردان� ب� ف�رز� پ�ـــرۆز نازانم بۆ ئ�وەش ن�هاتووم، من بpوا� قوولم بـــ�وە ه���، پ��وەند� باش و پت�و� ن"وان ف�رەنســـاو ئ�لمان�ا بۆ ه�موو ئ�وروپا گرنگ و با��خدارە. ئ�وەش� باش زان�وە ب�شـــ"ك� زۆر� ئ�ندامان� ��ك"ت� كر�ست�ان� د�موكراس� زۆر ب�رەو ف�رەنسادا دەشك"ن�وە، ب�ردەوام� س�اســـ�ت�ك���، ئ�وەش هۆكار� زۆر�ـــش پ�رۆش بوو چاك ل� شـــ"وە� د�دارو ن�گا� ف�رەنس��كان بگات، ب�تا�ب�ت� د�دارە نارەسم��كان، ئ�و زووتر ه�ر ل� سا�� ٢٠٠١ ئ�و ه�نگاوە� نابوو، ساRن�و ماوە ماوە ئ�و د�دارە

لوتك���� فراكۆ ئ�لمان��� ه�بووە.ل� ساركۆز���وە بۆ دۆف�لبانل� ساركۆز���وە بۆ دۆف�لبان

راوHژكار ئ�لمان� ئ�نج�ـــالو وەز�ر� دەرەوە� ف�رەنســـ� ن�كـــۆال� دوف�لبان، ل�ســـ�ر زۆر

دۆس��� با��خدار هاوسۆزبون، وەك دۆس��� هاتن� تورك�ا بۆ نـــاو ��ك"ت� ئ�وروپ�، بۆ�� چ�ند�ن د�دار�ان بووە، ب�تا�ب�ت� ك� دوف�لبان بـــووە ســـ�رۆك� ��ك"ت� ل� پ"نـــاو� بزاڤ� م�لل� ئ�ندام لـــ� ��ك"ت� م�لل� ئ�وروپ�، بۆ هون�نـــ�وە� پ��وەند� و باشـــكردن� ن"وان حزب� راســـت� م�انرەوەكان� ئ�وروپا، ئ�نج�ال ب�شـــدار� ه�موو كۆبوون�وەكان� ئ�و ��ك"ت�� ئ�وروپ��� كردووە. ل� د�دارHكا ئ�نج�ال گل��� ل� دوف�لبـــان كردبوو، چونكـــ� زووتر وەز�رە ئ�لمان�� هاوشـــ"وەك�� جۆشـــكا ف�شر� ل� دۆســـ��� گرنگ� ع�راق ئ�ستغالل كردبوو، ل� كاروبـــار� تر�ش ئ�و وەز�رە ف�رەنســـ��ك�� ب� ك�ســـ"ك� ئازا ل� م�ســـ�ل�� گرHب�ست� كارپ"كردن وەســـفكردووە. د�ارە ك�وا ئ�نج�ال ك�س"ك� ن�وە� سوودب�خش ب� ب�رژەوەند� فرانكۆ ئ�لمان� ناناس"ت، چونك� ئ�و س�اس�ت ب� ســـۆزو وەفاوە نازان"ت، س�اس�ت ال� ئ�و م�س�ل���ك� براگمات��، بۆ زۆرتر�ن ئ�نجام� ب�ردەست و سوود� دۆس��كان ب� روون� و ب�

كراوە�� دەزان"ت.ف�رەنسا و ئ�لمان�اف�رەنسا و ئ�لمان�ا

هاوك"ش��� ئ�وروپا دادەرHژنهاوك"ش��� ئ�وروپا دادەرHژنف�ل�ب دلمـــاس نوHن�ر� ســـ�رۆك� ت�نف�ز� كۆمپان�ـــا� ئارب�س وتو��تـــ� ئ�وروپا، ل�ناو د�ـــ� پ��وەند���كان� فرانكـــۆ ئ�لمان� دا��، هاوك"شـــ��� و راگرتن و الر� هاوك"شـــ�كان ب�و پ��وەند���وە ب�ندەو ئ�وەش هاوك"ش�ك� راســـت و باش رادەگرHت. ب� بۆچوون� م�شال بارن���� وەز�ر� پ"شوو� كاروبار� دەرەوە� ف�رەنســـ� و پارHـــزگار ل� برۆكســـل، ئ�گ�ر پ��وەند� م�سال�تان ل�گ�ڵ ف�رەنسا دەوHت، دەبـــ[ رەچاو� كۆگشـــت� بكـــ�ن، ئ�نج�ال س�اس�تمدارHك� ئ�وروپ���و باوەڕ� ب�و ڕHبازە ه���، كۆششـــ�ش دەكات بـــۆ ئ�وروپا��ك�

س�اس� ب�ه"ز� كۆكار� ب���ك�وە.بۆ پت�وكردن� پ��وەند� جرمان�ـ بر�تان� پاش س�ف�رەك�� پار�س، ئ�نج�ال م�ركل س�ردان� ل�ندەن� كرد، ئ�وەش� باش دەزان� ئ�نگل�زەكان ب� چ�ند�ن شـــ"وە ل� ئ�وروپا دابراون، ئ�وان هاودراو ن�ن، �ۆرو�ان قبـــوول ن�بووە، ل�گ�ڵ رHك�وتن� شنگل ن�ن. ئ�نج�ال ب�ر�ش� ل� والت� گچك�كان� ��ك"ت� ئ�وروپ� كردووە، س�ردان� پۆلون�ا� والت� گ�ورەك��ان� كرد، ئ�وەش ل�ب�ر ن�بوون� پ��وەند��ك� تا�ب�ت�ان ب� ف�رەنساوە بووە. لـــ� د�دارHك� رۆژنام�� هاندلســـبالت�

رۆژ� ١٤ � �ول�و� ٢٠٠٥ دا وتبوو�، ��ك"ت� و ر�ك�وتـــن لـــ� ئ�وروپا چ[ ناب"ـــت، ئ�گ�ر والت� گ�ورەكان ب[ ب�شـــدار� والت� گچك�كان ب�pار� گرنگ دەربك�ن.! با��خدان� ب� رەوش و س�اســـ�ت� والت� گچك�كان� ��ك"ك بوو ل� ب�رنام� ساس��� ن�گۆأەكان� ئ�نج�ال، ئ�وەش�ان ب� شاه�د� ك�س� نز�ك�كان��وە س�لماندراوە، ك�وا ئ�و پ"ش وەرگرتن� ئ�و پۆســـت�و پاش وەرگرتن� پۆست� س�رۆكا��ت��ك�ش� ب�رنام�� كار� س�اســـ� خۆ� و ��ك"ت� كر�ســـت�ان� د�موكراس��ش بووە، ك� ئ�و س�رۆكا��ت��ك��

دەكات.لـــ�و دەمـــ�� ئ�نج�ـــال لـــ� ســـ�ردان�ك�� ف�رەنســـا�دابوو، ف�ل�ب دۆست بالز� وەز�ر� دەرەوە� ف�رەنس� ل� ٢٤ � نۆفمب�ر� ٢٠٠٥ ب� رۆژنام�� لۆف�گار�ۆ� راگ��اندبوو: بۆ پ��وەند� ف�رەنس� ئ�لمان� دەب[ بگ�رH�ن�وە بنچ�ن�كان و پرس�ار�ش ل� ســـوودو دوارۆژ� دەستوور�

ئ�وروپ� بك��ن.پاش مانگ"ك و ب� ت�واو� ل� �١١ ما�ۆ� ٢٠٠٦ دا، ســـ�بارەت ب� س�اس�ت� ئ�وروپ� ئ�نج�ال

ل�ب�ردەم پ�رل�ماندا وتبوو�: پ"و�ســـت� ئ"م� بـــ� چاوHكـــ� رەخن�گران� ت�ماشـــا� پرۆژە� ئ�وروپ� بك��ن، زۆرتر كار بۆ پ"و�س�ت�كان� هاووRت�ان و داواكار���كان� لـــ� كارو ئاسا�شـــ� كۆم�ال��ت�ـــان ل� كات� ن�خۆشـــبوون و پ�ربـــوون ج"ب�ج[ بك��ن، ئ�وروپا دەب[ ئ�و شتان� ب�رنام�� گ�ش�دار� پاش ن�ه"شتن� ئ�ست�نگ�كان بۆ داب�ن بكات، من نام�وێ بt"م رەوش�ك� درام� و خ�ماو���، ب�Rم دەب[ دووبارە بۆ ه�موو شت�كان ب�ب�رنام� دابرHژرHتـــ�وە، ئ�مـــرۆ ئ�وانـــ� زۆر ل� جاران

پ"و�سترو گرنگترن.راوHژكار� ئ�لمانـــ� ئ�نج�ال م�ركل ل� ه�موو بون���كدا، ل� پ"ش ف�رەنس��كان پ�سندكردن� دەســـتوور� ��ك"ت� ئ�وروپ� ال م�ب�ســـت و پ�رۆز بووە، ئـــ�و دەرك�وت�� ر�فراندۆم�ك�� دەســـتوور� ئ�وروپـــ� ب� ن�خ"ر لـــ� والت� ف�رەنســـاو هۆل�ندا، ف�شل"ك بوو، من نام�وێ ب� رەها�� ب� ن�خ"ر �ان ب� ب��[ وەRم� ئ�وە بدەمـــ�وە ئا�ا ئ"م� پ"و�ســـتمان ب� پ��مان� دەستوور� ه���، ب�Rم وەRم�ك�م س�بارەت ب� خۆم من دەب"ژم ب��[ پ"و�ستمان ب� پ��مان�

دەستوور� ئ�وروپ� ه���. ئ�نج�ال ل� چ�ند�ن بۆن�و كۆبوون�وە� ئ�وروپ� وەك كۆبوون�وە� لوتك��� ��ك"ت� ئ�وروپ� ل� ن"ـــوان ١٥ و �١٦ �ون�و� ٢٠٠٦ ل� برۆكســـل وتبوو�، ئ�وروپا ب[ وەســـتان و پشـــودان ب� پرۆژەو ب�رنام�� راست�ق�ن�و ه�ستپ"كراو كار بۆ ئ�وە دەكات ب� روون� دەستوور� ئ�وروپ�

پ�سند بكات.ل� �نا�ـــر� ٢٠٠٧ ەوە ئ�لمان�ا ســـ�رۆكا��ت� ��ك"تـــ� ئ�وروپـــ� دەكات، ب�رنام�� كار� بولگار�او رۆمان�او رۆما� بۆ دووبارەكردن� بوون� پ"و�ست� و ب�هاكان� ئ�وروپا رHكخستووە، پاش ئ�نجام� ه��بژادن�كان� ف�رەنس� و هۆل�ند� چاوەروانن راپۆرتـــ� كۆتا�� خۆ� ل� �ون�ودا پ"شك�ش ب� ��ك"ت� ئ�وروپ� بكات، رەنگ� ل�و راپۆرت�دا چ�ند�ن ئ�گ�ر� ش�او� چارەس�ر�، ئ�وە� دەكـــرێ بۆ دەربازبوون� دەســـتوور� ئ�وروپ� ت"داب"ت. م�شـــال بارن��ـــ� وا� بۆ دەچ"ت، دەب[ وەك خۆ� و ب[ ش"واندن، خال خال ل� ب�ندەكان� رHك�وتن�ك�وە پ"دا ب"ن�وە.

ئا�ا راوHژكارەك� ل�وە س�رك�وتوو دەب"ت.؟ئ�نج�ـــال م�ركل ل� ١٣ ��نا�ـــر� ٢٠٠٦ ل�گ�ڵ س�رۆك� ئ�مر�ك� جۆرج وولكر بۆش كۆبوون�وە، بۆش ل� ه�موو د�دارەكان� پ"شووتر� ل�گ�ڵ راوHژكار� ئ�لمان� وەك ئ�و د�دارە د�� خۆش ن�بووە. ئ�و ل�گ�ڵ شـــرۆ�در ل�س�ر م�س�ل�� ش�ڕ� ع�راق كۆك ن�بوون، چونك� راوHژكار� ئ�لمان� پ"شـــوو زۆر دژ� ش�ڕەك�� ئ�مر�كا ل� ع�ـــراق بـــووە. ئ�نج�ال ب�رنامـــ�� وابوو پ��وەند� باش� ب� ئ�مر�كاوە ه�ب"ت، ئ�و دژ� ئ�و پالن�بوو ب�رە��كـــ� دژ ب� قوتب� (مام� ســـام) ل�ال��ن ف�رەنس���كان و ئ�لمان�كان و روس�كان دروست بب"ت. ل� زۆر بۆچوونا ل�گ�ڵ ئ�مر�كب�كان هاوسۆزبووە، ب�Rم داواكار�ش بوە

گرتووخان�� گوانتانامۆ دابخ�ن. راوHژكار� ئ�لمان� دە�و�ســـت ن�ـــاز خراپ� ئ�لمانـــ� ئ�مر�كـــ� ت"گ�ن�شـــتن�ك�� و چارەســـ�ربكات، ل�و چوارچ�وە��شدا ئازاد� بۆچوون و ت"روان�ن� خۆش�ان ل�دەست ن�دەن، ئ�و ن�ازخراپ��� ن"وان�ان ل� ماوە� گ��شتن� ه�ڤالب�ند� (ســـوورو ك�سك) بۆ دەست�Rت� ئ�لمان�ا ب� ســـ�رۆكا��ت� گ�رهارد شـــرۆ�در دروست ن�بووە، �ان پاش س�ره��دان� ق��ران� ع�راق� ن�هات�ت� كا��وە، ئ�وە بۆ ساRن� ن"وان ١٩٨٩ تا ١٩٩٤ دەگ�رHت�وە، ه�لمۆت كۆل ل�ب�ر ك"شـــ�� س�اس� و م"ژوو�� و دارا�� داواك�� ئ�مر�كا� بۆ وەرگرتن� هاوب�ش� ب�رHوەبردن و پ"شـــ�وا�� ناو پ��مان� ناتۆ� هاوشـــان� بر�تان��كان� قبوول ن�كردبوو، ئ�و ك"شـــ���

س�ر� ه��داوەو چارەس�ر ن�كراوە.ئ�نج�ـــال پ"ش وەرگرتن� پۆســـت� راوHژكار� ئ�لمان�اش، لـــ� ١٣ � فبرا�ـــر� ٢٠٠٣ دا ل�

دان�شـــتن"ك� تا�ب�ت ب� ش�ڕ� دژ ب� ع�راق، ل� پ�رل�ماندا وتبوو� ئ"م� هاوشـــان� ئ�مر�كا دەب�ن ل�و شـــ�ڕەدا، ه�رگ�ز ال��ن� پاHزگارە نوH�ـــ�كان ناب�ن. ل� ٤ � فبرا�ـــر� ٢٠٠٦ ل� م�ونشـــن ل� كۆبون�وە� ســـاRن�� پسپۆرە باشـــ�كان� ن"ون�ت�وە�� بوار� ئاســـا�ش و

ب�رگر� وتبوو�:دەب[ پ��مان� ئ�تل�ســـ� بب"ت� ســـ�كۆ��ك� ب�ردەوامـــ� ن"ون�ت�وە�� بۆ شـــرۆڤ�كردن و گفتوگۆكردن� ه�ڕەشـــ�كان، ب"ت� پ"گ���ك� شـــ�او بۆ دانوستان ل� پ"شـــDات� نوH��كان و ب�رب�رەكان� ســـ�ردەم، ئ�و پ"شDاتان�� ماوە ماوە ل"رەو ل�و�[ ل� ج�Dانا روودەدەن. ئ�نج�ال پاش ئ�وە� ه�موو ه�واداران� پ��مان� ناتۆ� ل� ناو كر�ست�ان� د�موكراس���كان ل� چواردەورە� راستوخۆ� خۆ� ن�ه"شت، ل�و ئاقارە تازە���دا دە��وHـــت پ"گ�� ئ�وروپ� ل�نـــاو پ��مان�ك� دابرHژHت�وە، بۆ��ش ل� س�ردان�ك�� بۆ ئ�مر�كا ل��١١ ما�ودا وتبوو�، ئ�مر�كا پ"و�ست� زۆر� ب� هاوپ��مان� ئ�وروپ���كان ه���، چونك� پاش كۆتا�� ش�ڕ� سارد ن��ارو ه�ڕەش� نو�H وەك ت�رۆرو ئوسول���كان دHت� پ"ش�وە، ئ�وان�ش ترسناكن، ه�چ والت"ك"ش ب� ت�ن�ا بۆ� ناكرHت

رووب�روو�ان ب"ت�وە.!گرنگـــدان ب� بوون� پ��وەند� پت�و� ئ�لمان�ا ب� ئ�وروپا ل�ال� ئ�نج�ال ب�رنام��ك� سترات�ژ� ه�بـــووە، ئـــ�وەش پاش ئ�وە� كر�ســـتۆف هوسقن� وەك راوHژكار� س�اس�ت� دەرەوە� حكومـــ� دام�زراند، بوون� ئـــ�و دبلۆمات� ل�و پل�و پۆســـت� مانا� زۆر� ه�بوو، چونك� ئ�و وەك دبلۆمات"كـــ� فرانكفۆن� ه�ر ل� ســـا�� ١٩٩٩ ەوە هاوشـــان� و �ارم�ت�دەر� مف�وەز� ��ك"تـــ� ئ�وروپـــ� خاف��ر ســـۆالنا بووە ل� كاروبار� دبلۆماســـ� و ئاسا�ش� هاوب�ش�دا، زۆر�ش بۆ گ�ش�� پ��وەند� ئ�مر�ك� ئ�لمان� كار�كردووە، تا ئ�نجام�ك�� س�رۆك بۆش ل� ١٣ و ١٤ � �ول�و� رابردوو س�ردان� ئ�لمان�ا�

كرد. فا�نانش�ال تا�مز دۆتشالند نووس�بوو� س�ردان و د�دارەك�� سترالساند، ت�ن�ا د�دار� س�اس� و گفتوگـــۆ� ب�رژەوەند� ن�بـــوو، ئ�وان وەك دوو س�اســـ�تمدار رووب�روو� رۆژنام�نووسان ن�بوونـــ�وە، ب��كـــو بۆش ل� چ"شـــتخان�ك� خواردن� ئامادە دەكردو ئ�نج�ال�ش ب�ردەست� دەكـــرد .! ل� راســـت�ش وا ن�بـــوو، ئ�نج�ال و�ســـتوو��ت� پ��وەند� دبلۆماســـ� ��ك"ت�

ئ�وروپ� و پ��مان� ناتۆ پت�وتر بكات�وە.هاوب�ش� روس��ك�هاوب�ش� روس��ك�

ئ�نج�ال ل� ســـ�ردان� ج�Dان��كانـــ� ب�ردەوام بوو، پـــاش ئ�وە� چوە ئ�مر�كاو ســـ�ردان� بۆش� كرد، گ��شت� مۆســـكۆ، ل�و�[ د�دار� ل�گ�ڵ فالد�م�ر بۆت�ن بووە، ئ�و روســـ�ك�� زۆر بـــاش بوو، بۆت�ن�ـــش ئ�لمان��ك�� باش بوو، ب�Rم بۆ نووس�ن�وە� هاوب�ش� سترات�ژ� بوار� وزە باش تۆماربك�ن، ب�زمان� تۆلستۆ�

قس��انكرد.ئ�نج�ـــال رەخنـــ�� روســـ���كان� كـــرد ل� س�اس�ت�ك��ان ل� ش�شـــان. ئ�نج�ال د�دار� مافخوازانـــ� ماف� مرۆڤ و چ�ند ك�ســـ"ك� ئوپوزســـ�ۆن�ش ب�ن�، ئ�و وەك شـــرۆ�در� ن�كرد، ه�رگ�ز بۆتن� برادەر� ن�ب�ن�. چونك� ئ�نج�ال ل� ب�شـــ� خۆره�Rت��كـــ�� ئ�لمان�ا ژ�اوە، ئ�و والت�� دەروازە� شـــ�وع��تبووە، چاك و ل�ناخ�وە زۆر باش شـــارەزا� روس�ا� بۆت�ن بوو، ڕاست� ئ"ســـتا روس�ا��و ��ك"ت� سۆڤ��ت� ســـ�ردەم� بر�جن�ف ن�ماوە، ب�Rم دەب[ راوHژكار� ئ�لمان� هاوك"شـــ�� والتان�

دراوس[ خۆ�ان راگرHت.رۆبرخت بولنز� س�رۆك� ل�ژن�� پ��وەند���كان� دەرەوە� ناو پ�رل�مان� ئ�لمان� بوندســـتاگ، ئ�و روس�ا� وەك ئ�مپراتۆرHك دەب�ن�، ك� ل� خ�م� ســـ�رك�وتوو و بنك�وتوو ناگ�ن. ب�Rم ئ�نج�ال كۆشش� كرد، تا ه�موو ك"ش�كان ب�

ڕەزام�ند� ه�ردووال چارەس�ر بكات.ش�وان� چ�نش�وان� چ�ن

ئ�نج�ال پاش واشنتۆن و روس�ا گ��شت� چ�ن، ئ�و س�ردان�� ب� ملدا هات، ب�رپرس� چ�ن��كان داوەت�انكردبوو، ل� ٢٢ �ما�ۆ� ٢٠٠٦ دا گ��شت� چ�ن، ل�و�[ ب� زمان� (دار) قس�� ن�كرد، ب� ئاشكراو رووب�روو باس� ماف�كان� مرۆڤ� كرد. ئ�و ن��و�ست ل�س�ر ئازاد� دوو وتار� ج�اواز� ه�ب"ت، ل� ئ�لمان�ا ب�ش"وە��ك ب"ت و ل� چ�ن ب� ش"وە��ك� تر باس� ئازاد� بكات. ل� د�دار� و�س�وس لۆكس�ان، ئ�وە� ٢٧ سا�� ل� ز�ندانا ب�س�ربردبوو، ب� ئاشكرا باس� چاودHر� ئا�ن� ل�ال��ن حكوم�ت�وە� كرد. سانســـۆر� س�ر تۆڕەكان� ئ�نت�رن"ت، پاراستن� خاوەندار��ت� ب�رو هزرو داپلۆســـ�ن� تبتـــ�كان، ن�دار� و ه�ژار� جوت�ارو وەرزHرەكان� ب� روون� ل� پ"ش

ب�رپرسان� چ��ن�كان دانا.ب� كورت� ئ�نج�ال ل�و ســـ�ف�ر�دا ٣٦ س�عات باســـ� ماف�كان� مرۆڤ� كرد. بۆ باســـ� ئ�و ك"شـــان�، گ�رهارد شـــرۆ�در ل� ماوە� ح�وت ســـا�� حكوم�دا، ش�ش ســـ�ردان� چ�ن� بۆ

كردبوو.

ئنجال مركل... پۆرتر�ت� ژن�كو ئ مانا بر�وە دەبات

بش� ششم

وە: ش�رزاد ه!ن�بودوان بۆال!رو.ل عرەب

ئ�نج�ال م�ركلئ�نج�ال م�ركل

Page 36: Badrxan 87

خاوەن ئ�مت�ازو ب�ڕوەب�ر� ب�رپرس:ح�م د ئ�بوب�كر ب�درخان

ستاف� كارا:ح�س�ن �اس ن، قاسم مح�م�د، ه�من ج�م ل، ه�وراز ،��مح�م�د، تامان شــــاكر، مح�م�د ف�تاح، ناف ع د�ب�گ�

ع�بدول0ەحمان م�عروف، ح�س ب� بابۆ*�.

ب�ڕوەب�ر� نووس�ن:مح�م�د گۆران

ن�خش�ساز�:هاوڕێ مح�م�د زادە

راوژكار� رووناكب�ر��: د.ه مداد حوس�ن

��راوژكار� م!ژوو��: د.ع�بدول4 ع�ل اوەناونيشان:

- كوردستان- ه�ول�ر-ش�قام� ئاراس- با*�خان�6 س�ردار6-نۆرماڵ(٠٦٧٩ ٢٥١ ٠٦٦)- مۆبا�ل (٥٨٧٨ ٤٥٥ ٧٥٠ ٩٦٤ +)

- سل�مان�- با*�خان�6 رەح م� م�ال ع�ل�- مۆبا�ل (٨٥٥٤ ١٥٩ ٧٧٠ ٩٦٤ +)

ب�درخـــان ��ك�م مانگنامـــ�� ئ�هل� ئـــازادە، دوا� راپ�ڕ�ن ژمارە ســـفر� ل� ٢٠٠٠/١٠/٢٢ لـــ� ســـل!مان� دەرچووەو ه�مـــوو �٢٢ مانگ!ـــك دەزگا� چاپ و ب9وكردن�وە� ب�درخان ل� باشـــوور� كوردســـتان ب� زمان� كورد� و ع�رەب� و

رنووس� الت�ن� دەر�دەكات.

راوژكار� زمان�وان��: د.ور�ا عوم�ر ئ�م ن

[email protected]وسف ئ�بوب�كر�ب�ش� كۆمپ�وت�ر: ئ��وب

نووس�رو رووناكب�ر، رۆح پاك، ئ�نداز�ار س�الح س�عدول� نووس�رو رووناكب�ر، رۆح پاك، ئ�نداز�ار س�الح س�عدول� ١٩٣٠١٩٣٠--٢٠٠٧٢٠٠٧ل� چل�& مات�م$ ل�ن#و ئاز�زان�دا م�وان�ل� چل�& مات�م$ ل�ن#و ئاز�زان�دا م�وان�