avarif-ül me´arif - sihabüddin sühreverdi

8/14/2019 Avarif-l Mearif - Sihabddin Shreverdi

1/76

Avarif-l Mearif

ihabuddin ShreverdiHazretleri

SHREVERDNN HAYATI VE ESERLER

1.Hayat:

" Devrin siyasi ve kltrel durumuMellifin yaad a Abbasi hilafetinin yklnatekaddm eder.Bu dnem ayn zamanda slam dnyasndamedreselerin ve tekkelerin kurulup yaygnlamaya

balad dnemdir.

bn-i Arabi, N. Kbra, A. Geylani, Razi gibi bykkametler bu dnemde boy gsterir." Mellifin ad ve nesebiAd mer bin Muhammed Knyeleri Ebu Hafs,Ebu Abdullah, Ebu Nasr, Ebul Kasm NesebiEbubekir (ra)' e dayanr. Shreverdi 6 aylkocukken babas kadlk makamnda bir iftira

sonucu idam edilir.


2/76

Lakablar, ihabuddin, eyh-l slam, eyh-uuyuh," Memleketi ve doumu

Doum yeri Irak-I Acem blgesinin kuzey batkesinde Cibal eyaleti, Zencan'a bal kk birkasaba olan Shreverdi 16 yana kadar burada,geri kalan mrn Badat'ta geirdi. Doum tarihiH. 539 abann ilk gecesi (27 Ocak 1145)" Yetimesi ve hocalar1.Abdulkahir Es-Shreverdi (d.488) Shreverdi'ninamcasdr.Ebulkasm b. Fadlan (. 565)Ebul Muzaffer Hibetullah eibli (. 563)Ebul Feth ibn-ul Batti (.564)Ma'mer bin El Fahir (.564)Ebu Zr'a el Makdisi (.566)

Ebul Ftuh et Tai (. 555)A. Kadir Geylani (. 561)Bir ara uzlete ekildi. Daha sonralar irad vevaazlara balad. Zamann halifesi (Nasr)kendisine ciddi hrmet gsterdi. Halife tarafndanmuhtelif yerlere (Harezm, Konya vs.) elilikvazifesi ile gidip gelmitir. Hayatnn sonlarna

doru gzlerini kaybetti. 26 Kasm 1234'te vefatetti. Bahauddin veled, bnu Farid, bni Arabi'lerlemlakat olmutur. Mnziri, Hafz Zeynettin gibikimseler kendisinden icazet almlardr." Halife ve mridleri1. Ebu Cafer Muhammed bin mer es Shreverdi( .655)

2. Bahauddin Zekeriyya el Multani (. 661)


3/76

3. Necmuddin Alibuzgu eirazi (.678)4. Kemaleddin sfahani (.635)5. zzeddin b. Abdsselam (.660)

6. Sadi-i irazi (.691)

2. Eserleri:

1. Avarif-l Mea'rifEn mehur eseridir. 63. Blmden meydana gelir.Muhtelif konular bakmndan Kueyri Risalesi,Kut-ul Kulup ve hya ile ciddi benzerlik gsterir.Yllarca tekkelerde hassaten okutulmutur.2. Nubet-l Beyan Fi tefsir-l Kur'an3. Ref-ul Nesayih-il maniye ve Kef-ul Fadayih-ilYunaniye

4. rad-l Mridin ve Mecd-ad Talibin5. 'laml hda Akidet Erbaa't-t Tka6. Er-Rahik-ul Mahtum

MELLFN NSZ

Allah (cc) kalp temizliine ermi olanlara kendinitanmaya baheder. Onlar zikirle ho ve derin nefesalrlar. Dnyay ve menfaatini hor grr gecelerikaim, gndzleri saimdirler. Dnyevi lezzetlere

bedel Kur'an'dan tad alrlar. Kur'an ve snneteballklarndan tr. Onlara taraf- ilahiden halkirad, Hakk'a davet vazifesi verilmitir.

Bir kavmin saysn arttran onlardan olur.


4/76

lmi Tasavvuf, saf gnllere, ihlasl kalplere inenRabbani bir hak vergisidir.

1. BLM

TASAVVUF LMNN MENE

Tasavvuf hali, zevki ve kefi bir ilimdir.nsan tabiatnn devaml deien istekleri cehaletin,gafletin, bir eitidir. Sufilerin kalpleri ise Allah iledoludur.Her ilmin kendi sahasnda temel dinamikleri

belirlenip usulleri tayin edilmitir. Tasavvuf da butasniften nasibini almtr.Allah gkten su indirdi, demek nurlar taksim etti,

dereler onunla dolup tat

ayeti ise Allah Teala'n

nezelde taksim ettii nur kalplerde dolup tatmanasna gelir. Fkh, dnyada tam manasyla zhthayat yaayan tasavvuf aliminin ilmidir. Birincidereceden ilim, istikamet ve hidayet kaynaPeygamberimiz (SAV) dir.Aada olan herey mtevazi olur. Din insann

kendisini Rabbine adamas onun karsnda varlkiddia etmemesidir.lim pnarlarnn suyu kalbe ulanca kalp gzleritam manasyla alr. Kii hakk batldan ayrdeder.

bn-i Abbas: En iyi ibadet dini anlamaktr.Efendimiz (SAV)'in ilim ve marifeti, btn

varllarn isimleri kendisine retilen Hz. Adem


5/76

(AS)'den intikal etmitir.Gerek sufi mukarrebdir.Ebrar, mukarrebin haliyle hallenmedike

"mutasavvuf", hal kendilerinde tahakkuk ederse"sufi" olur.

2. BLM

SUFLERN DUYDUKLARINI ANLAMALARI

itmenin hayrl oluunun alameti, kiininHakk'tan duyduunu btn zellik ve vasflarylaanlayarak iitmesi ve dinlemesidir.Sufi anlatlan ve ilham edilene kulak verir.

ibli: "Kur'an'

n nasihatleri kalbi Allah ile beraberolan ve gz ap kapayncaya kadar da olsa O(cc)'ndan gafil olmayanlar iindir."Anlay makam, sohbet ve konuma yeridir. O dakalbin iitmesinden ibarettir. Mahade makam isekalbin basiretli olmasdr. Anlay, ilham ve semaintabi neticesidir.

Kalbin lm nefsin ehvetlere dalmasndandr.Allah Teala'ya kulak vermeye mani olan hereynefisden kaynaklanr.Anahatlar umumi bir bakla idrak edilir. Tefarruatise insan yaratlnn kifayetsizlii sebebiyletamamiyle idrak edilemez.Tohum eken hakime benzer, tohum ise doru sze

benzer.


6/76

Heva ve hevesten tad almak asalak bir dikeningelimekte olan bir bitkiye mani olmas gibidir.Sufinin kalbi ilahi sevginin btn lezzetleriyle

konaklad yerdir. Saf sevgi ruhu huzur-u ilahiyeulatran bir badr.Rasulullah (SAV) kainat yaratlmadan ncemakam- istikrara en yakn kii olmu, temkinsohbetine katlm bulunduundan btn hal vedavranlarnda ilahi n urlar apak grlmtr.Fehimden ilme, ilimden amale ulalr.Ayetler, ilahi hususiyet ve vasflar tar. Okunmasve dinlenilmesiyle ilahi tecelliler yenilenir ve kiiAllah'n azamet ve cemalinin aksettii bir aynaolur.

Cafer-i Sadk "Allah kullarna kelam ile tecelli

eder, fakat onlar bunu idrak edemezler."Duyduklar ve dinledikleri Allah katndan olunca,duyduu grd, grd duyduu olur. Sonuevvelki haline dner. Evveli sonu olur.Konuana szn bitirinceye kadar mhlet vermek,dinlerken saa sola bakmamak ve hatibin yzne

bakmak iyi dinleme adabndandr.

Rasulullah (SAV)'tan gelen haberleri, salihlerinhayatn, ahiret ahvalini dinlemek, ilim renmekisteyene gereklidir.

3.BLM

TASAVVUF LMNN FAZLET


7/76

Ulema, mmetin yol gstericisi, delili, dinindireidir.

Sfyan b. Uyeyne "nsanlarn en cahili bildiihalde yapmayan ve en faziletlisi ise Allah'tan enok korkandr."" lmi ile amil olmayan alimin ilmi bereketiyleamele dnmesi umulur. lim hem farz hem defazilettir. Kitap ve Snnete istinat etmelidir.

Farz ilim, ihlas ilmidir. Tehlikeli davranlarincelikleriyle bilmektir. Vakit ilmidir. Helali

bilmeye yarayan ilimdir. Al-veri, nikah ve talakilmidir. Cahili olduu ilmi elde etme ilmidir. lmitevhidi renmek, yerine getirilmesi farz olaneyleri amel etmeyi bilecek kadar renmek, emir

ve nehy ilmini renmek farz olan ilimdirdenilmitir.Ebu Ali el Czcani: Allah'tan istikamet zereolmay isteyenlerden ol, keramet sahibi olmayisteyenlerden deil.Krk kalpli ve amelinden tr kendini sorumlututmak, nefsini itham etmek, keramet ve keiften

stn tutulmaldr.Yakin bir defa hasl oldumu yeni harikuladeliklerleyakin artmaz. Bulunduu makam istina makamolduundan ilahi kudretin harikuladeliklervastasyla bilinmesine ihtiyac olmad gibi,

bunda ilahi bir hikmet de yoktur.Eer kii marifet yolunda ilerlerken keramet ve

harikuladeliklere rastlarsa bu caiz ve gzeldir,


8/76

rastlamazsa bu mhim olmad gibi eksiklik dedeildir.Btn ilimlerin tahsili esnasnda dnya muhabbeti

ve takvann hakikatlerinden uzak kalmak tahsilemani olmaz hatta bazen bu ilmi elde etmeye (nkilimle uramak ok zordur) yardmc olur.Ehl-i tasavvufun ilmi, dnya ile elde edilmez, hevave hevesten kanmadka bu ilmin hakikatlerineulalmaz. Takva medresesi dnda darenilemez.Sufiler, muhabbetin her eidine vakftrlar.Muhabbet-i Zati'den muhabbet-i sfat, kalbimuhabbetten ruhi muhabbetin farkn bilirler.Saf bir takva ve zhdde kemal, ilimde stnolmakla elde edilir.Kalp aynas cilalanm kimse, Levh-i Mahfuz'dan

baz

bilgilere sahip olabilir. Klli ilimleri ihataeden, cz'i ilimlere dnmeye onlarla uramayaihtiyac yoktur.Yaanmayp ok ilim elde etme dncesi eytann

bir aldatmacasdr.lm-l verase ilm-l diraseden geer. Hakka'l yakinderecesi ilimleri vicdanidir. Mahade

makamndan stndr.Sahabe yakin ilmini kendileri hallederken, fetvailmini tabiine havale ediyordu. Mufassal bilgi, kalptemizlii, stn seciye ve kabiliyetle elde edilir.Mcmel bilgi ilmin asldr.Allah (cc) kuluna hayr murad ettimi onu taatemuvaffak klar.

Salih amel, salih amele gtrr. Alim ve zahid sufi


9/76

kendini kimseden stn grmez. Tercih edildiindealeyhinde bir fitne olmasndan korkar.

4. BLM

SUFLERN HALLER VE TARKATLER

En mhim ey, her trl kin ve dmanlktanarnma. Kin adavete saik dnya sevgisi, makam vemevki tutkusu.Kt sfatlar deitike perdeler kalkar, snnetemuvafakat mmkn olur. Resulullah (sav)' a intibaeden ilahi muhabbetten en ok nasib dar olandr.Resulullah (sav)'intiba etmekle elde edilen

baarlarn en ereflisi Allah (cc)'a snma ve

ilticad

r. Bunda ruhi bit istirak ve dua makam

nayakn olma gizlidir." Murad" ilahi yardma mazhar olmu, uhumaleminin ktlklerinden korunmu demektir.Tasavvuf nefsin tabii arzularna sed ekme, alkve dnyay terkle elde edilir. Mutabakat yoludndaki bir hareket mahrumiyet, snnete ittiba ise

hikmetli konumay netice verir.Sehl b. Abdullah: Kitap ve snnetin kabul etmediibtn vecd halleri batldr.

5. BLM

TASAVVUFUN MAHYET


10/76

Tasavvufun mahiyeti "fakr" oluturur. Fakrn sfat;yokluk annda skunet ve rza, varlkta datma ve

isar.Fakir, Allah' a arzedilecek haceti olmayandr.Fakir, hibireye malik olmayan, hi bireyin dekendisine malik olmaddr.Fakir, kulluk vazifesiyle meguldr. Rabb'isininhacetini bildiini bilir.Tasavvuf, fakr ve zhd cem eden bir isimdir.Tasavvuf edeptir, gzel oydur.Sadk mridin izn-i ilahiye olan ballsalamlamadka zenginlie dalvermesine izinverilmez.Tasavvuf iyi geinme, alnana zlmeme, altnlatopra bir grmedir.

Tasavvuf, kendinde lp Hakk'la dirilmedir.Sufi toprak gibidir, ona herey atlr, ama ondansadece gzel ve hoeyler kar.Tasavvuf iledir, skntdr, straptr.

6. BLM

SUF KELMESNN KK

Sufiler yn giyerler yn (suf) e izafeten "sufi"denir.Huzur-u ilahide n safta bulunduklarndan "saff"aizafeten

Safevi kelimesinden tremitir. Eshab- suffe'ye


11/76

izafeten.Horasanllar yerletikleri maaraya izafeten"ikufiyye", amllar ise "Cuiyye" ile

adlandrlrlar.Tercihe ayan ise "suf" ( yn) e nisbet edilenidir.Sufi, H.200'nc yla kadar kullanlan bir kelimedeildir.

7. BLM

MUTASAVVIFLAR VE ONLARABENZEYENLER

Kii sevdii ile beraberdir.Mteebbihin sufilere olan sevgisi, sufilerin

ruhlar

n

n kendisini anlad

gibi kendi ruhunun daonlar anlamas ve yaknlamasndan kaynaklanr.Sufiyye yolunun basamaklar; iman, ilm, zevk.Sufinin telvini (halden hale gemek) kalbini bulma,mutasavvfnki kalp mertebesinden nefismertebesine derek, nefsini grmekle gerekleir.Mteebbihin telvini yoktur.

Sufinin arab saf ve halis, mutasavvfnki birazkark, mteebbihin arab ise daha katkldr.

bn- i Ata: "Cenab- Hakk' dnyevi endie veyamenfaat nedeniyle seven zalim, ahiret iin sevenmuktesid, iradesini Cenab- Hakk'm iradesineterkeden sabktr.

Cneyd: "Marifete ihtiyac olanla karlatn


12/76

zaman ona ilimle deil, rfk ve hilmle yana."Sufilerle veya mteebbihlerle beraber olan akiolmaz.

8.BLM

MELAMETLK VE MELAMETLER

Melameti, halis, sadk kimselerdir ki amellerinebakalarnn vakf olmasn istemezler. Amelininortaya kmasndan, gnahnn ortaya kmasndankorktuu gibi korkar.Sufi ise ihlasndan dolay kendi ihlasn daunutmutur.

Osman el Maribi: "Melameti; halk

aradankaran, fakat nefsine kar bunda muvaffakolamayan kimsedir. Bu "muhlis"tir. Sufi isekalbinden ve amelinden halk karp nefsini debertaraf eden kimsedir ki bu da "muhlas"tr."Arif gerektiinde amelini maslaha iin izhar eder.Melameti, mutasavvftan ileri, sufiden geri bir

mertebededir.Melamatiyye Usulne Gre Zikir:1. Dil ile2. Kalp ile3. Sr ile4. Ruh ile


13/76

9. BLM

SUF OLMADIKLARI HALDE SUF

GRNENLER

Fitneye tutulmu arpk kimselerin zannettiieyler melametilerde yoktur."Kalenderiyye", kalp temizliinin verdiisarholukla er'i hudutlar bozan, bir arda oturmave birlikte olma konusundaki her trl kaytlar veadab ortadan kaldran gruptur.Allah ile beraber olduuna inandklar kalpleriningzellii ve temizlii ile yetinirler.Kimisi ibahilerin yolunu tutarak ilerinin Allah'aulatn iddia ederek, bunun da ulalmasgereken hedef olduunu savunmulardr.

eriat

n reddettii herey z

nd

kadan baka bireydeildir.Aldatlm olan bu tr kimseler, eriatn kulluungerektirdii bir hak ve vecibe, hakikatin da kullukgrevinin inceliklerine vakf olmak, demekolduunu bilemediler.Hz. mer (ra): "Kendisini thmet altnda brakacak

duruma sokan kimse, bu yzden hakknda da ktdnen kimseleri knamasn."Allah(cc) her hangi bireye hululdan mnezzeholduu gibi, kendisine de her hangi bireyinhululnden mnezzehtir.Hakikat derecesine ermi baz muhakkiklerin,sohbetlerinde duyduklar gibi konumaya ve yanl

anlamaya sebep olacak szler sylemeye cesaret


14/76

etmelerinin sebebi, uzun muamele ve mcahadeneticesinde zahiri ve batni olarak bu szlerinkendilerine gelmesi, sufiye topluluunun esaslar

olan takvada sadakat, dnyaya kar gsterilenzhd ve kemal gibi prensiplere smsksarlmalardr.

10. BLM

EYHLK MAKAMI

eyh, Allah' kullarna gerek manada sevdiren,kullarn da Allah(cc)'a sevdiren ve yaklatrankimsedir.eyh, ittiba-i Resul(sav)'u art koar ve oraya

gtrr.Tezkiy-i nefis yoluyla Cenab- Hakk' bildirir vesevdirir.eyhin zerinde Cenab- Hakk' m verdii bir vakarvardr.eyhlik yolundaki salik nefsini iradesiyle iyiliesevkeder.

Kalbin biri nefse dieri ruha bakan iki yz vardr.eyh, kendi nefsini daha nce nasl dzeltmi isemridini de ylece dzeltir.

Hz. sa: "kinci doumu gerekletiremeyen kimse,semann melekutuna ykselemez."Akl, mlk aleminde tasarrufa sahip olduu iin

matematik ilminin delillerine vakf olabilir. Fakat,


15/76

melekut alemine ykselemez.eyhlik konusunda salih salikin durumu1-Mcerred Salik: Cenab- Hakk'n kendisine

lutfettii kadar nasibini alr. Nefse ait bazsfatlardan dolayeyhlie eriemezler.2. Mcerred Meczup: Farzlarn dnda belli biramelleri ve seyr-i suluklar olmad halde Allah(cc)'m kendilerine lutfettii kadar, ruhi huzur veskuna eriilen hallerden nasibini alabilirler.eyhlik makamna layk olamazlar.

1. Salik-i Meczub: Dier ikisine nazaran daha ak,lutf-u ilahiye daha mazhar, daima avlar amaavlanmaz. Baz sfatlardan dolayeyhlikmakamna ulaamazlar.2. Meczub-u Salik: Mutlakeyhlik makamna en

lay

k olanlar ; "Perde-i gayb kalksa yakinimziyadelemeyecek." diyebilenler. Halin etkisindenkurtulmu, hal ona deil o hale galiptir. Bedenlerve kalplar Hakka yaklatrlm ruhlarn uzanpksalarak secde eden glgeleri gibidir. Asllarehadet aleminde kesif, glgeleri latiftir. Gaypaleminde ise asllara latif, glgeleri kesiftir.

eyhlik makamna eren;Hakkal yakine ulam bir arif ,Maddi - manevi, nurani ve zulmani perdelerdensyrlm,Hakk tarafndan sevilen, nazar deva, sz ifa,Sukutu Allah'laLutf-u kahr bir gren kimsedir.


16/76

11.BLM

HADMLER VE ONLARA BENZEYENLER

Cenab- Hakk: Davut (as) 'a " Ey Davut bana talipolan ve beni isteyen birini grdn zaman onunhizmetisi ol" diye vahyetmitir.eyh her konuda Cenab- Hakk'n muradn, hadimise niyetini bilir. Hadim her iini Allah iin, eyhise Allah ile birlikte, O' ondan gafil olmaksznyapar.Hizmet, kiinin Allah ile beraber olabilme halinidzeltmek ve devaml yapt nafileler hari sairnafilelerden daha hayrldr.Yaplan hizmet ne olursa hepsi de kendi arzular ile

bakalar

na hizmeti tercih ettii ve sufiler grubunabenzemeye alt iin onlarn bereketine nailolur." Onlar kendileriyle bulunanlarn aki olmad birtopluluktur"

12.BLM

SUFLER GRE HIRKANIN HKM

Hrka giymek, eyh ile mrit ile arasnda birbalant kurmak, mridin nefsi ile kendi arasndaeyhin hakemliini kabul etmesi ve eyhine ait

elbise ile talibin nefsinde eyhin iradesinin


17/76


18/76

RBAT (TEKKELER)'DE YAAYANDERVLER

Ribat ve tekkelerde yaayan derviler "ne ticaret nede alveriin kendilerini Allah'm zikrindenalkoymad" kimselerdir.Ribatn asl, atlarn baland yer idi. Sonralarardndan gelecek tehlikelere kar, iindekilerikorumak iin hudut boylarndaki tekkelere "ribat"denilmitir. Salih bir mslman vesilesiyleevresindeki nice kimselerslah olur. Ribat; biribadetin ardndan dierini gzlemektir. Ribat,nefisle savatr.*Masivayla ilikiyi kesen, btn organlara hakkntam veren, kefalet-i ilahi ile yetinen... kimse hakiki

murab

tt

r.

14.BLM

SUFFE ASHABI VE RBATLARDAKDERVLER

oka temizlenmeyi severler. Ribat onlarn evi veikametgahdr. Ribatlardaki dervilerin ilerindenkin sklp atlmtr. Zahidler halveti, sufilerhalvet de- encmeni tercih ederler.* Cemaat evlerindeki kaidelerle genler zerindekinefsin hakimiyeti daraltlr. Gzlerin ona

evrilmesi, zerimde davranlarn kontrol eden


19/76

baklarn oalmas ile genler cemaat iindemurakabe altna alnr ve terbiye edilirler.Hizmet, bakalarna kar davranmann ve hizmet

etmenin lezzetini alm, muamelenin tadna varm,ribatlara ilk defa giren, acemi ve mbtedilerinyapaca itir. Kalp kazanma bereketine ve abidlereyardm sevabna bylece nail olur.

15.BLM

MURABITLAR VE SUFLERN ZELLKLER

Mevzii ve arizi bir takm kusurlarn varl, iinruhuna zarar vermez. M'min seven ve sevilen, iyigeinen ve iyi geinilen insandr. Zddnda hayr

yoktur. Kar

l

kl

murakabe alt

ndad

rlar. Tefrikanefsin zuhuruyla ortaya kar.Ruveym: "Sufiler aralarnda anlatklar veknamay kaldrdklar vakit helak olurlar."

Nefis, kalple karlatnda ondan ktlk ve erdef'olur.ikayet eden de ikayet edilen de eyh tarafndan

tekdir edilir.Derviler kusurlarndan dolay istifar ederler,kusurda ala srar etmezler.Af ve zr dilendiinde kabul edip reddetmezler.Af diledikten sonra kardelerine birey takdimetmek snnettendir.Sufi yaplan bir iltifattan dolay kalbine bir gurur

gelirse, kendini bundan alkor.


20/76

Ribatlardaki dervilerin dnyevi tasa ve megaleyedmemeleri iin ihtiyalar giderilir.eyh, vaktini btnyle Hakk'a veremeyen

dervilerin ribatlardan yedirilip iirilmelerini uygungrebilir.Sufiler ve eyhler, genleri ba boluktan korumakiin onlar istihdam ederler. Hakiki dervi ve mriddner dolar gene ribata gelir.

16.BLM

SEFR VE KAMET ADABI

A. Balangta sefer edip nihayette ikameti tercihedenler

1. Sefer vesilesiyle ilim renmek iin. lm kast

ylaevinden kan Allah yolundadr. Ona cennetin yolukolaylatrlr.2. eyh aramak ve sadk ihvan bulmak iin. Sadkve salih kimselerle grme inkiafa vesiledir.

Nazar ve vakar fayda salamayann sz de tesirve fayda salamaz. Szn nuranilii kalp

nuraniyeti kadardr. Kalp nuraniyeti de istikametinve ubudiyyetin hakkyla ifasyla gerekleir.3. Alkanlk ve hoa giden eylerden uzaklamakiinEer kii doduu yerden baka bir yerde lrse,kendisine cennetten doduu yerle izinin

bulunduu yer aras mesafe llr.

4. Nefsin ince tuzak ve hilelerini ortaya karmak


21/76

iin

1. Eskiye ait ibretli eserleri grmek iin.

2. Hsn- tevecchten syrlmak ve unutulmak iin.Hsn- tevecch ayaklarn kayd bir makamdr.Eer tevecch nefsin mdahalesi olmakszngeliyorsa bunda mahzur yoktur, bilakis shhat-hale iarettir.

B-Balangta ikameti tercih edip, nihayette sefereynelenler.C. Devaml ikameti tercih edenler. Bunlar Hakk'nterbiye ve murakabesinde yetiirler.

A. Devaml seferde olmay tercih edenler.Tannmaktan saknrlar. kametin tevekkle mani

olduuna kanidirler." Bazen nefsin cokunluu ve heyecan kalphareketine kartrlr. Bu ise felakete gtrr.Sefere kmadan istihare namaz klmakadabtandr.

17.BLM

SEFERN FARZLARI VE FAZLETLER

Sefere karar veren sufinin;Teyemmmn,

Namazn kasr ve cem durumunu,

Mest zerine mesh ahkamn bilmesi gerekir.


22/76

Sefer adab:1. Yolda ve arkada edinilmeli.

Tek bana yolculuk uygun deildir. kii olunduunda biri imam tayin edilir.Tasallut ve cah dncesiyle riyasete talip olmaheva ve hevesten kaynaklanr2. Sefere niyetlenen sufi arkadalarna veda eder veonlara duada bulunur.3. Uranlan yerlerde en azndan iki rekat namazklar.4. Binite bindiinde mesnun olan duay okur.5. Yolculua sabah erkenden ve Perembe gnkmak iyi olur.6. Konak yerine urandnda dua etmek7. Temizlik malzemelerini yannda bulundurmak

8. Sefere

kmadan evvel iki rekat namaz k

lmak.Bu kaidelere bal kalanlar reddolunmaz. Kabuletmeyenlerin gr de bsbtn atlmaz.

18. BLM

SEFERDEN DNME ADABI

kamet edilecek yerin l ve dirilerine selamvermek.Karde edindii kimseyi ziyaret edenin yolu asanolur.Mescidlerden birine girince iki rekat namaz klmak.

Tekkeye girince hususi ve maslahata dayal baz


23/76

sebeplerden dolay selam vermek bazen terkedilir.Seferden dnene ho amedide bulunmak.Sefer dn geridekilere hediye getirmek.

Seferden dnen kimsenin istirahat iin hazrlkyapmak.Gelir gelmez konumaya dalmama, sorulmadkakonumamaZiyaret ettiklerinin yanndan izinsiz ayrlmama

19. BLM

ESBABA TEVESSL VE SUFLER

Aslolan kimseden birey istememektir.Yakin durumuna gre esbaba tevessl farkllk

gsterir.Tevekklde vesvese maruz kimseler, esbaba kafimiktarda tevessl edebilirler.Gerek miskin insanlardan birey istemeyendir.Sufiler Hz. brahim (as) vari Allah (cc)'dan bireyistemekten haya ederler. O (as) "Allah (cc) beni

biliyor mu ?" demiti.

Bazen rzka meyil Cenab- Hakk'n verdii birintibah, bazen de bir gnahn cezasdr. Rzk bazanhikmet yollu, bazen de kudret - Hz. Meryem'eolduu gibi- yollu gelir. Rzk ve bor konusundadaim sabr hazinesine mracaat edilmelidir. Btn

bu tevekkl ve esbab dairesinde birey gelmiyorsazaruret miktar istenilebilir. Veren el alan elden

stndr.


24/76


25/76

Resulullah (sav), ashabn tedricen ve nefsintedbirinden, fiil-i ilahiyi mahade ve Hakk'nhsn- tedbirine ynelmeye hazrlad.

Cenab- Hakk'n kendisine sevkettii rzk kabulhususunda ilm-i ilahiye vakf olan kul,korktuundan emindir.Feth-i ilahinin farknda olan da vardr olmayan da.Mkaefeye mazhar olanlar ;Allah'tan ilm sunularak,Ef'alden tecrid ile ilim sunularak,Her ikisi de olmakszn mkaefeye ulatlar.Rzk alrken de verirken de iaret beklenir. Nefisendiesi kalkarsa iaret beklenmez.Dervilerin bazsna musallat olan skntlar,kalplerin Allah ile meguliyetini, kulluk hukukunariayetini kemale erdirmek iindir.

Kul, Allah(cc) ile olan meguliyetinden hali olduulde dnya sevgisine mptela olur.Zhd, ehlinin son adm, tevekkl ehlinin ilk admmesabesindedir.Feth-i ilahiye mazhar olana, hikmet veya kudretelinden merzuk olmas msavidir.htiyacndan ve zaruret miktarndan fazlasn

isteyenin sufilikle alakas yoktur.

21. BLM

SUFLERE GRE EVLLK VE BEKARLIK

Sufi'lere gre her ikisinin de bir gaye ve zaman


26/76

vardr. Herhangi bir halin (evlilik-bekarlk) ihtiyaredilmesi, Allah (cc) iindir.

Nefsin isyanndan emin olunduka, bekarlk tercih

edilir. Nefis, ilimle dizginlenir.Evlenme adna ehevi bir acelecilik, erkeklerinmanevi yolda gerilemesi demektir. Sadk mrid

bulua ermedike evlenmez. Buluu ise 'Rical'olmasdr.Evlilik ve bekarlk hakkndaki haberlerin farkllkgstermesi, muhatabn farkllndandr. Faziletimuhataba gre deiir.Evli sufiye yardm edilmelidir.Mcerred yaamak, derviini iini kolaylatrr.'Bizim arkadalarmzdan evlenip de maneviderecesini muhafaza edeni grmedim. S. ed DaraniEvlenmek, azimetten, ruhsata dmektir.

S

k

nt

ya sab

r, refaha sab

rdan daha kolayd

r.Oru tutulmal, nefis, ibadete altrlmal.Mridin evlilii dnmemesi, hsn- edebdendir.Kadn ve ehvet akla gelince tevbe edilmelidir.Kalbi namaz ve ibadetten megul olacak derecedeevlenme dncesi arz olunca, eyhe mkilarzedilir ve duas talep edilir.

Bazen kefen, yakazaten veya bir zatn iareti ileevlilik telkin, bekarlk men'edilir. Evlilie basiretlegidilir; gz kapal gidilmez.Tezkiye olmu nefisler, nasibi olan hazlaraeritiinde kalblerin inirah artar.Sfyan b. Uyeyne; 'ok kadnla evlenmek, dnyasevgisinden deildir. nk Hz. Ali (ra)

Peygamber Efendimiz (sav)'in Ashab'nn en zahidi


27/76

olduu halde, drt hanmla evli idi, on yedi kariyesivard'.Evlilik nedeniyle hanmdan gelen iki fitne vardr:

1-Maiet derdi2-Kadnla ihtilat ve mbaerette ifrat, hizmettenuzaklk.Evliler iin byk bir gizli fitne de, fuhu cemalltfunda skunet bulmas ve neticede ruhta birdonukluk hasl olur ki, bunun farkedilmesi okzordur.Ariflerin gnlne zina dncesinin arz olmas,onu ileyenin durumuna dmeleri demektir.

22.BLM

SUFLER'N SEMAI'Sz dinleyip, en gzeline uyanlar mjdele! OnlarAllah (cc)'n doru yola ilettii kimselerdir. Onlar,akl ve basiret sahibidirler' (Zmer Suresi, Ayet:18)Btn sema'n harareti, yolu, duygusunun burudeti

zerine gelince, gzlerinden yalar boanr. Bazenbu vecdden de rperti ve titremeyle zahir olur.Beyne ve ruha da etkisi vardr.Ehl-i batl, heva sahiplerinden de btn hallernakledilir.Kalb incelendiinde duaya ynelinmelidir.Allah korkusundan, derisi rperince Cenab- Hak

Cehennemi haram klar.


28/76

Seman ihtilafl olan, name ile sylenen iirlerindinlenmesidir.Sema, nefse hitab, e ve cariyelerin ylesi

elenceli ve Hakk'a davet itibariyle haram, phelive helal pozisyonu szkonusudur. Bunlarn helal vepheli hallerine de acz-u msamaha gsterilmesiuygun deildir.Sema yapann diri bir kalb ve l bir nefisle semayapmas gerekir. Aksi halde sema helal deildir(Abdurrahman es-Slemi)

Nefsini rahatlatmak iin, hal iddiasndan uzakolarak sema yapann raks ve sema faydal dadeildir, zararl da...eyh ve manevi liderlerin raksetmeleri hi yakkalmaz.

SEMA'I NKAR EDENLER

1-Snnet-i Seniyye ve Asar'dan habersizdir.2-Kendisinin iyi amellerine aldanmtr.3-Souk tabiatl, zevkten nasibi yoktur.Haram olan, mcerred deil, fitne endiesidir.

Taat, zahiri sfatlarn srr, vecd batni sfatlarnzdr. Zahiri sfatlar hareket ve skunet, batnisfatlar ahval ve ahlakeklindedir.

23.BLM

SEMA'A KARI IKANLAR


29/76


30/76

etmez ve harekete geirmez. Varidat kulun Allah(cc)'a uzakln gsterir. Halbuki kurbmakamndaki kimse aradn bulmutur.

Varidat gl ve kamil olan deitirmez. Hz.Ebubekir (ra)'in szne telmihen.'Allahm! Beni gz yal olmakla merzuk kl'. (H.erif)

25. BLM

SEMA ADABI

Sdk, ciddiyet, halis niyet, vakar ve semadan nceistihare, bereket ve istifade iin dua.Sema meclisinde vecde davetiye karmaktan

korkmal

d

r.1- Vecd gelmeden, vecd gsterisinde bulunulursa:2- Allah'a yalan isnad3- Halk aldatma4- Salah dncesinin bozulmasna sebep olur.5- Halk batl yola zorlama.En gzeli, vecd annda hrka yrtmamaktr.

Hrkay paralayp datmak Sufilere gre ahdiyenilemektir.Hrka hususunda sz hakk, eyhindir.Sema'a ehil olmayann katlmas mekruhtur.

26.BLM


31/76

HALVET, LE VEYA ERBAN

Erbain, sair zamanlarda hak, ters den arzularn

bastrlmas iin yaplr.Krk gn ihlasla amel eden kimsenin kalbindendiline doru hikmet pnarlar akseder, ilm-i lednnealan kap, buradadr.Kul, insanlardan ayrlp, Allah-u Teala'yaynelmesi sayesinde mesafeler kat'ederek nefismadeninden ilim cevherini karr.Erbain'de muvaffak olmann art, artlar ihlaslayerine getirmektir.Halvette nefsin arzularndan uzaklama vardr.Peygamber Efendimiz (sav) de nbvvet ncesihalvet yaamt.

27. BLM

HALVETTE VAK OLABLECEKLER

Halvet, dinin selameti, nefis ahvalinin yok olmas,amelin Allah iin yaplmas iindir. Kef ve Fetih

mlahazasyla yaplan halvet fitneye dmedemektir. Taleb edilecek istikamettir; kerametdeildir.Dinin esaslarna uygun halvet, kalbi nurlandrr,dnya rabetini keser, zikrin tadna erdirir, namaz,tilavet vs. ibadetlerin ihlasla yaplmasn salar.Bazen zihne hayaller der ki, bunlar vehametle

kartrmamak lazmdr.


32/76

Zikre, hususiyle 'La ilahe illallah' mlazemetesastr.Kalbe yermeen kelime-i tevhid, kalbe yerleince

nefsin itirazlarn nler. Zikir nurunun kalbe bircevher halinde yerlemesi, halvetten gaye budur.Baz hayaller aslsz bazen de mevhibe-i ilahiolarak belirir ki, onlar da hakikatle irtibatldr.Hakikatler misal elbisesinden syrlarak, zel birhaber ve keif halini alr.Mkaefelerin hepsi yakin duygusunu takviyeiindir. Asl kayine ulaan kimsenin bunlaraihtiyac yoktur. Her ne olursa olsun, takva vezhdn hakk verilmeli, asla aldanlmamaldr.

28. BLM

HALVETE NASIL GRLR

Dnyada tecerrd, halvete girip, gusl, iki rekatnamaz, gzya tevbe, ahlak- zemimeden arnma,cemaatle klnacak namazlara sadece devam.Halka halveti belli etmeme, daim zikr-i lahi ile

megul olma, hayale baka eylerin girmesine izinverilmemelidir.Daim abdestli bulunmaya allmaldr. Uykuyakar mcadele etmelidir.Azk, tuz ve ekmektir. ok zor durumda katk daalnabilir.Kllet-i Taam, Kllet-i menam, Kllet-i kelam, uzlet

ani'l enam esastr. Yeme, tedricen azaltlabilir.


33/76

Aln snr; ekmek-katk ayrt edilemeyecekseviyeye gelmesi.Belli bir dnemden sonra Allah (cc) yemei

unutturur. Unutmasa bile, kalbin nur ile dolmas,ruhun ekici kabiliyetini glendirir. Ruh, onukendi merkezine ve alem-i ruhanideki yerine dorukmaya balar. Bu sayede salik, nefsani ehvetduygularndan nefret eder. Lzumsuz, konumagibi, eyler nefsi uyarc etki yapar.Fakat Cenab- Hakk'n mevahib-i lahiyesi bunamnhasr deildir.Erbain iin tercih edilen zaman: Zi'l-Ka'de, Zi'l-Hicce'nin ilk on gndr.

29. BLM

SUFYYENN AHLAK ANLAYII

Ahlakta model Peygamber Efendimiz (sav)'dir. O(sav)'nun ahlakyla ahlaklanmak esastr.Rasulullah (sav)'dan eytani sfat sklpalnmtr.

Baz sfatlarn bulunmas ise Allah (cc)'n Nebi'sini(sav) zel rahmeti ile terbiye etmesi ve mmetinernek almasna vesiledir.Tasavvuf halka iyi muamele, Hakk'a sadakattir.yi geim, sabr, cmertlik, lfet, nasihat ve efkathukuk-u azimdendir. Allah (cc)'n ahlakylaahlaklanmak hedeftir.

Gzel ahlak, insan Cennet'e gtrr.


34/76

30. BLM

SUFLERN AHLAKI

1-Tevazu:Her davete icabet, hediye kabul, selam verme,selam alma.Kendinde bir deer grmeme, hakk her kimdenolursa olsun kabul etme, herkesi kendinden hayrlgrme.Bbrlenerek yrmeme, insann yaratleye

bakmas.Zillet ve meskenete dmek, uygun deildir.

2-nsanlara yumuak davranmak:Halkn arasna karp ezalarna sabr, uzletten dahahayrldr. fkeyi yutma, aff-u safv memduhdur.Yumuaklk hayrdan nasipdarlk demektir.

3-sar:Kendileri muhta iken bakalarn kendilerine

tercih edenler.Kendisini mlkn emanetisi grenin isar ensalkl isardr.Huzeyfet'l-Adevi'nin Yermk'teki su hadisesi,Ebu Talha ve misafiri Sa'd b. Rebi ve Abdurrahman

b. Avf kardelii.Cmertlik, buhl'la kazanlr


35/76

4-Afv ve Msamaha:hsan sana ktlk yapana iyilik yapmandr. nsan,gne, rzgar ve yamur gibi umumidir.

5-Gler Yzllk ve Tatl Dillilik:Gler yzllk, tebessm, sadakadr.m'minin kalbinin aydnl yzne vurur.Sevin ve nee Allah iin ve O'ndan (cc) trdr.

6-akalama ve Yumuak MuameleSufiyye ahlakndandr.Rasulullah (sav) latife ve aka yapard.Mbtedilerin oka akalamalar uygun olmaz.in iine nefs karabilir.nsanlar rahatlatmak iin aka yaplsa da, halvetteciddiyyet esastr.

Mizah bast ve recadan ileri gelir,7-Yapmack Davranlar Terketmek:Tekellf, nefsin arzusu zere insanlara gsteriolsun diye yaplan yapmack hareketlerdir.kram ederken dahi tekellften uzak peygamberaneahlaktr.

ziyaretiye elde olan, davetliye elden geleni ikrametmek esastr.

8-Mal Biriktirmeyi Terketmek:Rasulullah (sav) ertesi gn iin evde birey

brakmaz ve braktrmazlar.Sufilerin Cenab- Hakk'n hazinelerini deniz gibi

(tkenmez) bilir.


36/76

Allah (cc) kular gibi tevekkl iinde olmak

9-Aza Kanaat Etmek:

Kanaat rzadan kaynaklanr. erefi artrr.Fitnelerden korur. O, tkenmez hazinedir. Az malnkr daha kolaydr.

10-Mnakaa ve Cedelden UzaklamakHakk sylemenin dnda cedel ve mnakaadanuzaklama.

Nefisten gelen fkeye kalbi hilm gstermefke annda nefsi itham etme, pozisyon deitirme.fke ve normal halde hkmetmek ancak nefsinidizginleyebileceklerin iidir.

11-nsanlar sevmek ve onlarla iyi geinmek:

Mmine merhamet, kardelik.Geinemeyen ve geinilemeyende hayr yoktur.yi kimselerle lfet ve nsiyyet kalbe inirah verir.Sevgi ile itaat, korkarak itaatten daha faziletlidir.Allah (cc)'n sevdikleriyle beraberlik O'nun (cc)sevgisine gtrr.

12-yilik Yapana Teekkr ve Dua:Sufinin hakkn varln kabul, hakkn vcudunuperdelemez, O (cc) hereyi ak seik grr.Nimete hamd, nimetden daha deerlidir.Sufinin teekkr, teekkln kemalinden, inancnnimeti Allah (cc)'dan grmelerindendir.

13-Makam Mslmanlara Hizmet in Kullanmak:


37/76

Makam hizmet iin isteyenler, lmeden evvellenler iindir. Nefsin hilelerinden emin olmayannfitnesinden korkulur.

Bilgisizlikle insanlara zarar vermemek.nsanlarn cehaletine sabretmeknsanlarn elindekilerine talip olmamal, kendielindekini onlar iin harcamak. Riyasete liyakatiin gerekli artlardr. (Sehl b. Abdullah)

31. BLM

TASAVVUFTA EDEB

Ebed, zahir ve batn terbiyesidir.nsan edebe (ahlaki deiiklie) ehil yaratlmtr.

Edebin menba

, iyi seciyedir. Kimse halindekiseciye mmarese ve riyazetle fiile karlarak edebve terbiye kazanlr.Bazen mmarese ve riyazete ihtiya duyulmaz.lim edeble anlalrbadetteki edeb, hizmetten daha ycedir.Taat Cennet'e, taatteki edeb, Rza-y Bari'ye

ulatrr.Zahiri su-i edeb, zahiri ceza, batni dolan da batnicezay mucib olur.

32. BLM

HUZUR-U LAH'DE EDEB


38/76

Bu edeb, Rasulullah (sav)'dan alnr.Sevinteki ifrat veya bastn halinin ars, varidatn

oalmasna mani olur.Her kabz halinde bir ceza szkonusudur. Kabz basthalindeki ifrattandr.Bastn itidali mesalih-i ilahiyyeyi nefsekaydrmamaktr.Gz, basiretle istikamete erer.Sultandan kkeyler istenmez. Kurb nedeniylehamet perdesi mstesna.Arif iin edeb, mbtedi iin tevbe mesabesindedir.

33. BLM

TAHARET ADABIstinca, Kble'ye ynelmeme,Pislii izale ve kullanlacak ta ve suyun temizolmas istibra, idrar kalmamas iin yaplantemizlik hareketi istinca, ksrme gibi hareketlerleiyice temizlenme.

Temizlikte eytan vesvesesine frsat verecekarlktan saknlmaldr.Def-i hacet halinde istitar (nazar- nas'dangizlenme)drar serpintilerinden ictinab edilmelidir.Gusledilen banyoya bevletmemek.Dualar yerli yerince okumak

Girite sol ayak, knca sa ayak


39/76


40/76

az gibidir.Namaz, kul ile Rabb'i arasnda kavuma vesilesidir.Namaz, Allah' hatrlatr.

Namaz klan btn azalaryla dua halindedir.Namaz klan ehl-i semann btn hallerinicem'etmitir.

Namazda srat ve acele, felah kaplarn kapatr.

37. BLM

NAMAZIN KEYFYYET VE ADABI

Abdest, vakit girmeden alnmaldr.Snnet, insan farza hazrlar, berekete vesile olur.Snnet-farz aras tevbe edilir.

lk tekbirler ruhi ve bedeni tam konsantrasyonagirilmelidir.Kyam, rku', secde hallerinde okunmas farz,vacip ve mendub olan dualar okunur. Gzlersecdede ak bulundurulur. Zira onlar da secdeederler. Namazda Mirac srr vardr. mam, sultannkapsnda duran eliye benzer. Temsil ettiklerini

unutmaz ve onlara tercman olur.

38. BLM

NAMAZIN ADABI VE SIRLARI

Kalbi dnyevi eyle megul etmeme. Maddi-


41/76

manevi.Namazda istikamet zere olma, namaz hrszlnagirmeme, kiiye namazda yazlacak ecir, kalb

huzurudur.

39. BLM

ORUCUN FAZLET VE TESR

Oru, sabrn yarsdr. ehveti krar.Oru, Allah (cc)'a doru seyahattir. Hikmetidourur.Melekut kaplar orula alnr.Mide doldurulan en erli kaptr.

40. BLM

ORULA LGL MUHTELF GRLER

Kalb selameti oruta grlyorsa, oruca devamedilir. ara-sra oru braklr. Bayram ve terik

gnleri hari, savm-dehr tutulabilir.Oru tutma sra ve keyfiyeti kalbin ve nefsindurumlarna gre farkl deerlendirilmitir.Kimileri orucun bozulmasn mbah ve iyigrrken kimileri irkin grmtr.Eyyam- beyz, aban'n ilk 15'i Zi'l-Hicce veMuharrem aynn ilk 10 gnnde oru mstehabdr.


42/76


43/76

serinlik (ruh) hususiyeti vardr. Dengeli olmalaresastr.Yiyecekler helal olmaldr.

Yemekten nce eller ykanr besmele ekilir,Mn'im olan Allah hatrlanr.Kalbin bozulmas lokmadan geer.

Nimetin deerini takdir, kr saylr.

43. BLM

YEME-ME ADABI

1-Tuzla balayp, tuzla bitirmek2-Topluca yemek, bereket olur.3-Yer sofrasnda yemek

4-Lokmalar

kk kk almak ve iyiceinemek, yaslanmadan yemek5-nce ya ve ilim bakmndan stn olankimsenin balamas,6-Sa el ile yemek7-Kendi nnden ve yemein kenarndan yemek8-Kusur aramamak

9-Yere den lokmay alp yemek10-Parmaklarn yalamak.11-Yemek kabn iyice syrmak12-Yemein iine flememek13-Sofrada sirke ve yeillik cinsinden eyler

bulundurmak.14-Yemekte suskun durmamak

15-Et ve ekmei bakla kesmemek.


44/76

16-Sofradakiler ellerini ekmedike yemee devametmek.17-Ekmek konulunca baka birey beklememek

18-yice ackmadan yememek, iyice doymadan dakalkmak.19-Hizmet edene en azndan yemekten birkalokma yedirmek.20-Kalknca hamdetmek.21-Dileri ve elleri temizlemek, dilerdekikrntlar yutmak.22-Elinin sla ile gzleri meshetmek23-Yapmack davranlardan saknmak. pheliyiyeceklerde istifar.24-Bir topluluun yanna tam yemek vaktindegitmemek.25-kramda tekellften saknmak. kram etme

niyeti mstesna...26-Konulan yemei kmsememek27-Davete icabet etmek.

44. BLM

SUFLERN GYNME ADABI

Elbisenin helal ve temiz olmas esastr. Scak vesouktan korumak.Giyilen elbise, bulunan mevki ve makamla tenasbiinde olmaldr.

Nefsine galip gelen, hrstan uzak, hsn- niyyet

sahibi kimselerin gzel ve yumuak elbise


45/76

giymelerinde bir beis yoktur.Kibre sebep olacak, nefsin heva ve hevesini teciedecek giysilerden saknlmaldr. pheli eyleri

terk etmek.

45. BLM

GECELERHYA ETMENN FAZLET

Kalb ve nefis birbiriyle mcadele ettii srada,artlarna riayet ederek, dengeli birekilde uymak.Salih ise, mridlerin kalblerinin skun bulmasnasebep olur.Ruh, kalb ve ns, uykunun yerini tuttuunda azuyku zarar vermez.

Gece elde edilen nimetler, gndze yay

l

r. Budurumda kalb ilahi nurlarla dolar.Geceleri namaz klann yz, gndzleri ak olur.

46. BLM

GECELEYN KALKI VE UYKU ADABI

Akam namazn evrad-u ezkarlar beklemek, gecekalk akam ile yats arasn ibadet ve zikirlegeirmek.Yatsdan sonra konumamak. Abdest tazelemek.

Nefis derin haz almaya alr. Hakk verilir ama

hazz verilmez.


46/76

Alkanlklar deitirmek de gece kalkmaykolaylatrr. Midenin yemekle dolu olmamas.Yeniler yiyecekler tilavet zikir ve istifarla

eritilmelidir.htiyaten vitir uykudan nce klnmaldr. Tazeabdestle sadk rya zahir ve batnn temizliindengeer.Ryada Hak Teala ile konuanlar olur ki, emir venehy alrlar. Bu zahiri emir ve nehy gibidir.Kendileri hakknda gafletten kurtulmak iinabdeste azami dikkat gerekir. Mesela, geceyatarken mesnun olan dura ve sureler okunur.

47. BLM

GECE NAMAZI VE ADABIAkam ezanyla ikameti arasnda iki rekat namazve farz namazdan sonra da iki rek'at namaz klnr.Akam ile yats aras ibadet gndzn gnahlarnsiler. Yatsdan sonra da drt veya iki rekat nafileklar. Eve girince drt rek'at daha klar.

Uyanacandan emin olmayann vitir namaznyatmadan klmaldr. Gece kalknca gnl sadeceAllah (cc)'a vermeli.Daima Allah (cc)'a iltica edilmelidir.Su ile temizlenip, Kur'an okunduu zaman ikitemizleyici bir araya gelir (zahiri ve batni).Bylece eytan'n vesveseleri, te'sir ve aldatmalar

zail olur.


47/76


48/76

Sabah namazndan sonra mnacaat yaplr.

50. BLM

GNLKBADETLERN VAKTLERNEGRE DAILIMI

Sabah namazndan sonra yerinden kalkmadanKble'ye ynelik olarak oturup, evrad-u ezkarokunur. Kerahet vaktinde uyumamaldr.Gne iki mzrak boyu ykselince iki rekat namazklnr.e gidecek bir kimse evden kmadan nce ikirekat namaz klar; eve dndnde de iki rek'atklar.

Sabahla le aras

iki veya on iki rekat kuluknamaz klar.Darda hizmeti olmayan taat, tilavet, zikir vemnacaatla megul olur.Kuluk sonras namazdan sonra biraz uyumakiyidir. Gece kalkmaya yardmc olur. Kalbisaflatrr. Zeval vaktine bir saat kala kalkar.

Tilavet ve zikirle megul olur.badet- ta'ate oluk-ocukla meguliyetten arbir geveklik hasl olur. badete olan isteksizlikgiderilmedike namaza durulmaz. Bu da halkiinde Hakk'la olmaktan geer.Ruhu daim hak huzurunda bulunanlara ise halkla

beraber olmas zorluk vermez, bilakis ibadet gibi

olur.


49/76

le ile ikindi aras ibadet ve tilavetle geirilir.Azn tad deitiinde misvak kullanlr.Hevann, dnyann ve nefsin galebesiyle ibadetten

geri kalan kalbiyle bunun ezikliini yaar.kindiden sonra nafile ibadet vakti bittiindentilavet ve zikirle megul olur veya sohbet dinler.

51. BLM

MRD-MRD MNASEBETLER

Mrid, mridin nnde bulunmaz. Ondan nce ieve sze balamaz. eyh konuurken ses tonunadikkat eder.Mrid gerek malnda, gerekahsnda ahsi tercihte

bulunmaz.halinde ve hareketlerinde aklanmas gereken birey hisseden mrid, bunu eyhinden sorarakzmler.Mrid, mridin problemlerinin halline alr veonlar giderir.Rasulullah (sav) iin Cibril (as) bir vahy emini

olduu gibi, mrid de mrid iin ilham eminidir.Mrid konuurken, aibeli, parlak, nefse ho gelensz ve davranlardan uzaktr.Mrid, eyhinin makamndan daha stn birmakam aramaz.eyh iin arzu edilen ey, mride daha yksekdereceler kazandrr. Tam teslimiyetle mrid gyabi

huzur edebine nail olur.


50/76

Yksek sesle konumak vakarn gitmesine sebeptir.Kalbde hrmet ve vakar olduu zaman dil, ma laya'niyyat ve garabetten kurtulur.

eyhe (bye) temsil ettii makam muktezasylahitab edilir.Yabanclk nisbetinde zahire alaka artar. eyh yenigelenlere nceki mridlere nisbeten daha fazlaalaka gsterebilir.Ebu Mansur el-Maribi:eyhe hizmet, ihvan ve akranla da arkadalk edilir.eyhde grlen beenilmedik hareket, eyhin ilimve hikmet ynyle bir mazeretinin bulunduunu

bilmesi ve ona teslim olmas, mridinedebindendir.eyhin yannda nafile namaza durmamak daadabdandr.

Kendine gelen tecelli, mesbibe, keramet gibieyleri eyhinden gizlemeli.Kendi terbiye ve eitimine layk olduunainanmadeyhin sohbetine girmemesiedebdendir.Karlkl sevgi ve lfet hal ve feyz in'ikasna en

byk vesiledir.

Rya ve halleri eyhinden habersiz tek banayorumlamamal.Her trl hacetini arzetmek iin acele etmemesieyhin hazr hale gelmesini beklemesi adabdandr.Huzura varrken hususi grmelerde eyhe hediye(sadaka) takdim edilir.


51/76

52. BLM

EYHN RAYET EDECE ADAB

1-Sufiler arasndan sivrilip, ortaya atlmamak,insanlar celb iin ltuf, merhamet, gzel konumagsterisinde bulunmamak.Kalbini Hakk'a nazr tutmakszn, O'ndan (cc)yardm istememeksizin mridlere tek bir kelimeetmez. Dili kalbe, kalbi Allah'a balar.Ebu'n-Necib es-Shreverdi: Derviler, sz vesohbeti alglamaya hazr bulunmad sreceonlarla konumaz.Mridin deien halini grp ona gre hareketeder. Umuma kar konuurken konular genel

boyutlaryla ele alr.

2-Halkla beraber bulunduktan sonra kendinitefekkr zikir ve ibadete verecei bir halvethanesiolmal. Celveti halvetin himayesine alr.Fetret devrinde (be vakit) halk irad ilefaydalandran eyh, fazilet kazanr.3-Kendinden irad isteyenlere gzel davranmas,hrmet ve saygya laykeylere kar grevini

yaparak mtevazi davranmas.'lk defa gelmi mride, rfk ve mlayemetledavran, ilimle deil'.4-Mridleri sever, hastalk ve shhat halindehaklarn yerine getirir.'Onlarn irade ve sadakatlerine gvenerek onlarasla terketmez'.

5-nefis terbiyesinde mride yardmc olmak,


52/76

sadakatlerine gven nisbetinde ruhsat snrlarnakadar yaplanlara msaade eder.6-Mridlerinden kendisine gelecek, herhangi bir

menfaat ya da hizmete mridin lehine olacanainand mstesna, tenezzl etmez.7-Mridden sadr olacak kusuru ahsn hedefalarak sylemez. Umuma konuur, 'Kzm sanasylyorum; gelinim sen anla' kabilinden.8-Mridin kef ve varidat gibi eylerini korur, onu

bakalarna anlatmaz. Mridin hal ve kefinikmsemez. Bunlara taklp kalnmayacan daizah eder.

53. BLM

SOHBET VE TESRLERCinsiyet ve birtakm asgari mterekler sohbetesebeptir. Sohbete yaknlk duyan kii, muhataberiat terazisine vurmaldr.Sadk ve samimi bir mrid, fasidlerle birarada

bulunmaktan ok, salih ve iyi kimselerle

bulunmakla bozulur.Sleyman el-Havvas'a brahim b. Edhem gelir. Onukarlamayacak msn? denildiinde 'brahim b.Edhem'i karlamaktansa, yrtc arslanlarlakarlamay tercih ederim. nk ben onugrdmde ona kar en gzel szleri sylerim.

Nefsimin en gzel hallerini ona arzederim. Bu ise

fitnenin ta kendisidir'. der.


53/76

Halvette toplumdan maddi bir ayrl, uzlette isemanevi ve uuri bir ayrl vardr. Halvet asl vedaimi, ihtilat ise geici ve arzidir.

Ehli ile sohbet batni gzleri aar, eyannhakikatna erdirir.Arkadann iini nemseme samimi dostluugsterir.Kaynaan ve kaynalan insan Allah'a sevimli veyakndr.Uzleti tercih lfet etme ve edilme zelliinigidermez.Bizim anlattmz dostluk hemcinse kar duyulantemaylden gelen lfet ve nsiyet deil, Allah iinAllah'la ve Allah'dan olandr.Allah iin sevenler imann tadna ererler.Allah'la sohbet edenlerle sohbet insan, sohbet-i

ilahi'ye gtrr.

54. BLM

SOHBET VE KARDELNSORUMLULUKLARI

Takva ve hayrda yardmlamanaArkadana af dileme, dua etme, birliktelik iin

bereket niyaz.Allah iin birbirini sevenler ve O'nun (cc) iinayrlanlar Ar- Ala'da glgelenecekler.'Biri, dierini dnyevi menfaat sebebiyle terk eden,

Allah yolunda karde olamaz'. (Cneyd el-


54/76

Badadi)Karde incitilmez, araka yaplmaz, yerinegetirilemeyecek sz verilmez.

Bir ayrlk vuku bulsa da arkada iyilikle anmak.Mmkn olduka hsn- zan etmek.Sadr olacak nefi bir harekete dorudan knamada

bulunmaz, yanl gidermede en iyi yolu terciheder.Kii, dostunun dini zeredir.

55. BLM

SOHBET VE KARDELN ADABI

1-Kardeinin hatasn grmezlikten gelmek.

Nasihat uluorta herkesin ortas

nda yap

lmaz.2-Kardelerine hizmet etmek, skntlarnakatlanmak.3-Elindeki mal ve mlk kendine ait grmemek.4-Fazilet ve stnln bildii kiiye deervermek.5-Gereksiz dnya ileriyle fazla ilgilenen

kimselerin sohbetinden uzak durmak.6-Kardeinin iine, kendi iinden daha ok nemvermek.7-Yumuak muamele etmek.8-Sylediklerini, dikkatlice sylemek9-Kardeliin devam iin btn gcnkullanmak.

10-Kklere efkat ve sevgi ile muamele etmek.


55/76

11-Bir yere arldnda, 'Nereye?', 'Niin?' gibisorular sormamak.12-Kardelerine yk olmama.

13-Ak ve samimi davranmak, mudarat etmek,mdahane etmemek.14-Beraberlikte inkbaz ve inbisat aras orta yolutercih etmek.15-Ayp ve kusurlarn rtmek.16-Kardeinin ayplar iin istifarda bulunmak.17-Kardelerini kendisiyle mudarat etmeye mecbur

brakmamak.*Btn ktlkler nefisten, onun tezkiyeedilmeyiinden kaynaklanr.

56. BLM

KENDLERN TANIMA KONUSUNDASUFLERN GRLER

Akl ve nakil sahipleri ruh konusunda ihtilafadtkleri kadar hi bir konuda ihtilaf etmediler.Sadklarn bu konudaki konumalarn Allah'n(cc)

Kelam ve ayetlerinin tevili olarak deerlendirmekdaha dorudur.Ruh konusunda konuulanlarn bir ksm ruhunKdemine, dier bir ksm da hududuna kildir.Akl, ruhla bir varlk ve kiilik kazanr. Onunlaeya zerine hccet getirebilir. Eer ruh olmasaydakl dumura urar, hibireyin leh ve aleyhinde bir

delil getiremezdi. Ancak o, yaratklarn en latifi,


56/76

cevherlerin safi ve parladr. Gayblar onunlasezilebilir. Hakikat ehlinin kefi onunladr. Ruh

bilinmesi g, hatta imkansz gibi eyleri bilebilir.

Ruhlara gre dnya ve ahiret arasnda fark yoktur.Ruhlar, berzahta dolaan, dnya ahvali vemelekleri gren, insanlarn durumlar ile ilgilisemada yaplan konumalar duyan ruhlar, Arnaltndaki ruhlar, cennetlerde uan ruhlar, dilediive gc yettii kadar, hayat boyunca, Allah'adoru koan ruhlar vardr.nsanlardan biri lp de ruhlar alemine gelincetandklar ile konuur ve haber sorarlar.Ruh, bedende bir ara, sfat ve vasf deil, cevher,zat ve ayndr.Ruh ilimle gdalanr.Ruh, yeil ve taze ubuun iinde bulunan su gibi,

kesif bedenle i ie girmi, latif bir cisimdir.(Cveyni)Baz kelamclar, ruhun araz olduu fikrini tercihetmitir.Ruhun, bedenden ayrlrken, ondan btnyleayrlmas mmkn deildir.Beden ruhtan ayrlrken lm hissettii gibi, ruh

da cesetten ayrlrken lm hisseder.Ulvi ve semavi olan ruh-u insani, emir aleminden,beeri olan ruh-u hayvani de halk alemindendir.Akln yeri dima, diyen de, kalp diyen de olmutur.

Nefsin ekillenmesi, ruh-u insaninin Ruh-u hayvanizerinde galebesi ve bylece hayvani ruhun dierhayvanlardaki ruh-u hayvani cinsinden

ayrlmasdr.


57/76

Ruh, kendisi ile hayata ve canlla kavuulangzel bir bahar rzgar, nefis, ehvetlerin vektlklerin kendisinden kaynakland scak ve

kavurucu bir rzgar.Kt fiil ve ahlaklar hsn- riyazetle giderilebilirveya deitirilebilir.A gzllk ve ihtirastan tama' ve hrs meydanagelir.Bir kul, yaratlnda mevcud olan hayvaniinsiyaklar ilim ve adl ile eitip ynlendirmedikeinsanlk derecesine eriemezKalp sekine ile dolduu zaman nefse itminan verir.nk sekine iman artran bir haldir.

Nefis cibilli vasflardan syrld ve tabihareketlerinden kurtulduu zaman, itminanmakamna ynelmeye balar.

Nefis tabii halinde, pimanl

k duymaks

z

n vekendine kymakszn durusa ilim ve marifetin nuruonu etkilemez.Sufiler, "Sr, mahede mahalli, kalp, kalp demarifet mahallidir." demilerdir.Bir ksm srrn, ruhtan aada olduuna iaretetmi, dier bir ksm da ruhtan daha latif ve stn

olduu fikrini benimsemitir.Akl, ruhun dili ve tercmandr.Amellere eit ve ayn olsa da akllar farkl deerarzeder.Akl nazari ilimlerden deildir.Akl, ilimlerin hepsi deilse de, zaruri ilimlerden

biridir.

Akl, kendisi ile ilimlerin idrak edilebildii bir


58/76

sfattr.Akln nuru, ruhtan feyz alr ilimler de akln nuru ileretilebilir.

Akl, akl- mea ve akl- mead olarak iki ksmdr.Akla, cehalete mani olduu iin mani, engelanlamnda akl ad verilmitir.Basiret akln iine ald btn ilimleri kuatr.Akleriat nuru ile aydnlanan ve basiretle takviyeedilen kimse, basiret erbabnn ve yalnzcamcerret akla dayanmayan akl sahiplerininmkaefesine mahsus olan ve kainatn batnnifade eden melekut alemini kavrayabilir.

57. BLM

KALBE GELEN HAVATIRIN BLNMESMelein ve eytann insann zerinde ynlendirenetkisi vardr.Havatr tefrike aid arz ve istek, mridin himmeti.talebi, iradesi ve Cenab- Hakk'n takdir ve ettiinasib kadardr.

Havatr Allah (cc)'n kuluna gnderdii elilerdir.Kalp lekelendii zaman eytan onu arzu ederek onadoru yaklar.Kalbin saffeti, zikir ve murakebe ile muhafazaaltna alnmtr. Zikrin kendine ait bir nuru vardr.Zikrin kaps takva ile alr. Kul organlarn ilahiyasaklardan korumadka takvaya eremez.

Takva nce yasaklardan, sonra da lzmsuz


59/76

megalelerden alkor, hatta nefsin vesveselerindenbile alkor.Nefsin syledikleri genel olarak telakki edilmeli.

Nefsin hak ve hazlar ancak zere iki ihtiyacvardr.

Nefis, vesvese ile eyay geree ve hakikate aykrbirekilde, sahibine ters yz ederek gstermeyebylece kiiyi eri tarafa ekmeye alr.nsanlarn bir ksmna havatrn yn konusunda,haz tarafn brakarak hak tarafn yapmas dndabakas caiz deildir.Havatr hakknda pheye den insanlardan birksm da Allah (cc)'tan kendilerine verilen glilmin tesiriyle, haz tarafna meyleden havatr veonun gereini yapma yoluna gider.Uru eden kii, bu halini muhafaza ederek normal

durumuna iner. Fakat hali ayn

ekilde devametmez. nii ile birlikte nefsin istek ve ihtiyalarmenziline tekrar girer.Btn fiiller, kendilerinden nce bulunanhavatrdan doar.Yedii itii haram olan kimse ilham ile vesveseyi

birbirinden ayrdedemez.

Havatr konusunda pheye sevkeden sebepler:1- Yakin zayfl2- Nefsin sfatlarn tanmadaki ilim azl3- Heva ve hevese uyma4- Dnya, makam, mevki ve hubb-u cah sevgisi.Cneyd:"Hakk'tan gelen havatrn birincisi dierinden daha

kuvvetlidir."


60/76

Allah'n hatr bazen meleklerden bazen de nefistengelir.

58. BLM

HAL, SABT VE KALICI DELDR

Birey nce "hal" olarak balar, bilahere makamhaline gelir."Muhasebe hali"nefsin vatan, yerleme yeri vemakam haline gelir. Bunun devaml hale gelmesive muhasebenin kulda yerleik duruma ykselmesihalinde, muhasebe halinden, muhasebe makamnaykselmi olur.Btn hallerin en ycesi, Hakka'l yakin halidir.

Mevhibe-i lahidir.Makamlar kesbi, haller vehbidir.Haller, Cenab- Hakk'n gnlde uyandrdeyler, makamlar ise bunlarn yollardr.Haller devaml olmaz ve pepee gelmezse haldeil, tevih ve besadih adn alr. Bu hallerin

balangcdr. Devam ederse hal olur.

Kul, makamlara ykselmeye, hallerin artmas vefazlalamas ile devam eder.Kul, gerek tevbeye eriinceye kadar, hal olantevbe ile tekrar tevbe etmeye devam eder.Tevbenin banda meydana gelen zecr ve me hali ekilde tezahr eder:1- lim yoluyla mez

2- Akl yoluyla mez


61/76

3- man yoluyla mez

Rza hali de kul, rza makamnda mutmain

oluncaya kadar gidip gelmesine devam eder.

Tevbe, btn mekanlarn asl ve z btn hallerinanahtardr. Makamlarn ilkidir.Kulda zecr ve mez'in hal olarak baknmas tevbeninanahtar ve balangcdr. Mezi ve Zecirdensonra"intibah" hali hissedilir.ntibah kiiye hayra gtren hallerin banda gelir.Yakaza; Hakk'tan korkan kimselerin kalbine Allah(cc) tarafndan ihsan edilen ve onlar tevbe etmeyeynlendiren ilahi bir ikazdr.Gerek bir muhasebe ancak sahih ve salam birtevbeden sonra olur.

Murakabe menfi hat

ralar

keser.nabe tevbenin ikinci derecesidir. nabe, Allah' (cc)tan yine Allah' (cc) a dntr.Tevbe, mcahedeyle, mcahede ise sabrla olur.Sehl b. Abdullah: "Nimetlere sabr, bela vemusibetler sabrdan daha zordur."Sabrn hakikat, nefsin itminana ermesinden, onun

itminana ermesi, keskiye edilmesinden nefsintezkiyesi de ancak tevbe ile olur.mer b. Abdulaziz"Kaza ve kaderin ahsma takdirettii eyler dnda asla sevincim olmad."Havf tevbeye yneliten hasl olur.Tevbede istikamet havf ve recann mutedilolmasna vesiledir.

Tevbe makam btn makamlar toplar.


62/76

Hz. Ali(ra): " Zhd, mmin olsun kafir olsundnyay yiyen kimseye aldrmamandr."Fakirde zaruri bir katlanma, zahidde ve iradi bir

katlanma ve terkedi vardr.Sehl b. Abdullah: "Gerek ubudiyyet, ahsi tedbirve ihtiyar terk edildiinde elde edilir."Yaptn Hakk'la yapan, dndn Hakk'ladnen ve O'nun emirlerine yasaklarna aykr,ufack bireye ynelmeyen kimsenin durumu"beka" makamndr.

Tevbe: Tevbede tevbe etmektir.ahsi dnceler ve duygularn varl silkinmesigereken gnahtr.Gnlne doan ktlkten zevk almay hor vehakir grmekten bir an bile gafil olan kiinin

selamette olmayaca

ndan ve bu zevkin kalbeilemesinden korkulur.Heva ve hevese duyulan sevk, Cenab- Hakk'a karhissedilen sevginin yokluundan veyaazlndandr.

Vera: Dinin asl veradr(Hadisi erif)

Hz. mer:" Takva ve vera'i elinde bulunduran,dnyal elinde bulunduranlara kar boyunemesi layk deildir."Vera zhdn balangcdr.Vera pheli eylerden ekinmedir.Allah' (cc) tan bir an olsun gafil olmamadr.el-Havvas:"Vera, korkunun, korku marifetin,

marifette Allah' (cc) a yakn olmann delilidir,"


63/76

Zhd: Cneyd:" Zhd, elde olmayann gnlde deolmamasdr."

Zhd, elde olandan el etek ekme, elde olan dadatmaktr."Zhd, nefsin hazlarn terk etmektir.ibli:"Zhd, gaflettir, dnya deersiz bir metadr,deersiz bireye kar zahid olma ise gaflettir.Zhd iinde zhd, zhd srasyla ahsi irade veihtiyarndan kmaktr.Hakiki zahid, dnyay alrsa, yine Allah' (cc) la veO'nun msadesi ile alr.

Sabr: Sabr, sabrda sabretmektir.Sabr nefsi olgunlatrr.Ancak sabredenlere, mkafatlar hesapsz olarak

denecektir.ibli:"Sabrn en g olan Allah' (cc) ta(Sabr-fillah) sabreder. Bir defa sabreder. Sabr Allah' (cc)ta(Billah) ve Allah (cc) iin (lillah) sabreden veasla sabrszlk gstermeyen kiidir. Fakat az daolsa ikayet onda vuku bulur.Sabbar(Sabur)'un sabr, yalnz Allah' (cc) ta Allah

(cc) iin ve yalnz Allah' (cc) la olan kiidir.Sabrda izzet ve gzellik vardr.

Fakr: Fakr, sana ait hibireyin bulunmamasdr.Kettani"Allan' (cc) a fakr gerekleince Allah (cc)ile gna hali gereklemi olur."Fakr, ihtiyalarn kalpte belirmesi ve Allah' (cc) n

dnda ki eylere kar muhtaln yok olmasdr.


64/76

Fakr, Allah' (cc) dan baka hibir sebebe istinadetmemektir.Fakr, tevhid menzillerinin ilkidir.

kr: kr, M'mini grerek nimetin farknavarmamaktr.kr de Allah'n bir nimetidir. Ona da ayrcakr gerekir.kr, Allah' (cc) n verdii nimetlerle O'na isyanetmemektir.krn hakikat: Kulun, dinine zarar verenlerdnda kendisi hakknda takdir edilen hereyi,nimet olarak bilmesidir.

Havf: Hikmetin ba Allah (cc) korkusudur.Gerek havf sahibi azaba sebep olan korktuu

eyleri terketmektir.Zunnur el-Msri"Allah' (cc) gerek manada sevenkii, havf kalbini sulamadka muhabbetkadehinden iemez."

Reca: Hardal tanesi arlnda imana sahip olannkurtulaca mjdesi verilmitir.

Recann alameti, gzelce itaat ve ibadet etmektir.Reca, helal tecellileri cemal gz ile grmektir.Havf ve reva bir kuun iki kanad gibidir.Reca, Cenab- Hakk'n keremini grerek rahataermektir.

Tevekkl: Her iini Allah' (cc) a havale etmek.

Tevekkln yalnzca grnen bir taraf vardr.


65/76

Tevekkl imann neticesidir.Znnun: "Tevekkl nefsin tedbiri terk etmesi veCenab- Hakk'a kar her trl g ve kuvvetten

soyutlanmasdr.Tevekkl Allah' (cc) a smsk sarlmaktr.Tevekkl Allah' (cc) bilme nisbetinde olur.Masivadan bireyler umarak bakmak cehalet vemarifet ktlndan kaynaklanr.

Rza: Rza, takdir edilenleri kalbin skunetlekarlanmasdr.Musibet ve belalara, nimet ve ltuflara sevinildiigibi sevinmektir.Rza, kalplere vasl olan ilmin salam ve sahiholmasdr.Rza kalbin inirahndan, kalbin inirah da yakin

nurundan meydana gelir.Seven, sevgiliden gelen hereyi kendisinin muradve tercihi olarak grr.

59.BLM

HALLERLE LGL BAZI AIKLAMALAR

Muhabbet: Allah ve Resulullah sevgisini hereydenstn tutulan hakkn ve imann zevkine varmdemektir.Allah ve Resul iman hkm ile sevilirken, olukocuk da ftratn hkm ile sevilebilir.

Ruhun muhabbeti, kalbin muhabbeti, nefsin


66/76

muhabbeti, akln muhabbeti gibi muhabbetindeiik saikleri vardr.Genel anlamda sevgi emirleri yerine getirmek

olarak zel anlamda: Ruhun Cenab- Hakk' yakinenbilmesinden doan zat sevgisidir.Gerek manada sevenler, sevdiine ve sevdiininde sevdiine ulamak gnlle olur.El- Ruzbari:" Btn varlndan syrlmadkasevginin snrna yaklaamazsn."Cneyd:"Muhabbet, muhibbin, kendi sfatlaryerine mahbub olan Allah' (cc) n sfatlarna

brnmektir.

evk: Seven kiide meydana gelen evk, ahsigayreti ile deildir.Tevbe istikrara kavuunca zhd, muhabbet istikrara

kavuunca evk meydana gelir.evk muhabbetin meyvesidir.Muhitlerin dnyada bekledikleri evk, lmdensonras iin, bekledikleri evkten farkldr.

Nice sadk muhibler yaamaktan zevk alrlar.Mcahededen hasl olan evk bu'd ve gaybubethalinde hasl olan evkten daha iddetlidir.

ns: Cneyd:"ns, heybetin varl ile beraberyksek haya duygusunun birlikte bulunmasdr."Znnun "ns, sevginin sevgilisine kar i huzuruduymasdr."el-Vasit:"Kainattan kalben ve manen btnyleuzaklamayan kimse nsibillah haline eremez."

Allah' (cc) a olan tazm ve heybetin artmas nsn


67/76


68/76

iinde yaratcdan bakasna ait bir duygubulunmamasdr.Vasl, Allah'n vuslata erdirdii kiidir.

Muttasl ise, kendi ahsi gayret ve almas ilevuslata eren kiidir.Vasl olan, Allah' (cc) dan alkoyacak hibireyyoktur.Zunnur:"Dnen, gittii ynden dnmedike Hakk'arc etmi saylmaz. Hereyden kesilip O' (cc) naynelmeyen vuslata eremez.Vuslak yolunun basamaklar ebedi ahiret hayatnda

bile asla katedilemez.

Kabz Ve Bast: eyhler, kabz ve bastn alametlerineiaret etmilerdir.Kabz ve bastn kendilerine ait muayyen mevsimi

vard

r. Bunlar

n vakti, havvasa ait muhabbetmakamnda bulunan kimselerde. kabz ve bast haligrlmez. Bu durumda birinin ancak havf ve recasvardr. Bazen kabz ve bast haline benzer duygularhisseder ve buna da gerek kabz ve bast zanneder.Halbuki yle deildir, kendisine arz olan bir sknthalidir, ancak o kabz zanneder. Veya nefsani bir

rahatlama ve tabii bir ne'edir. Fakat o bunu bastzanneder.Kiide nefs-i emmareye aid sfatlar bulunduusrece bu tr rahatlk ve ferahlk ortaya kar.el-Vast:"Cenab- Hakk, sana ait olan eylerdendolay seni kabzeder. Kendisine ait eylerden deseni bast eder."

Kabz ve bast nefs-i levvameden kaynaklanr.


69/76

Fena ve beka makamna erdii zaman kabz ve bastyoktur.Kabz, bazen bast konusunda ar gitmenin

neticesinde vaki olabilir.Avama ait muhabbetin ilk devresinde bulunankimse, kabz ile himmi bast ile de neat kartrr.Bazen, kabz ve basta benzer haller meydanagelebilir; amma bu nefsin tabii sfatlarndan deil,mutmainne halinden doar.

Fena ve Beka: Fena; btn hallerden syrlmak,hibireye kar haz duymamaktr.Beka; kulun kendisine ait olan eylerde fani veAllah (cc) iin olan eylerle baki olmasdr.Cneyd:"Fena, beeri ve nefsani vasflarn

btnyle susturulmas, tm varln Cenab-

Hakk'la megul olmas

d

r."Fena, Allah' (cc) n emirlerinin kul zerinde tam birhakimiyet kurmasdr.Fena, bazen Cenab- Hakk'n sfatlarn, bazen dezat tecellilerini azametini mahade etmeklemeydana gelir.Beka makamna erien kiiye, Hakk, halktan, halk

da Hakk'tan engelleyemez. Fena halinde bulunankimse ise Hakk ile halktan perdelenmitir.

60. BLM

HALLERE DAR BAZI TASAVVUF

ISTILAHLAR


70/76

Cem' ve Fark'TefrikaCem' asl, fark ise Fer'idir.

Cem': Sahabinin Allah' (cc) tan baka hibireyimahade edemedii vuslattr.Tefrika ise dilediini ak seik grmektir.Cneyd:"Kurbiyetin vecd ile bulunmas cem',kulun beeri zellikleri ile kaybolmas datefrikadr.Cem' ile tevhidin her trl beeri sfatlardantecridine, fark ile de ahsi gayretle elde edileneiaret edilmitir.Kul amellerine kesb nazaryla bakacak ve nefsine

bireyler izafe edecek olursa tefrikada, hereyiHakk'a izafe edecek olursa cem'dir.

Tefrika ubudiyyet, cem' ise tevhiddir.Cem' fena ile tahakkuk ederse "Cem'ul cem" adnalr.Hakk'n fiillerini grmek tefrika, sfatlarn grmekcem' zatn grmek de cem'ul cemdir.

Tecelli ve stikrar: stikrar, kalbe ait sfatlarn gl

olmas ve kemali sebebiyle nefsani sfatlarnortadan kalkmasdr.Tecelli ise, Cenab- Hakk'n bazen fiilleri, bazensfatlar, bazen de zati ile olur.Tecelli, beeri perdelerin kaldrlmas, Cenab-Hakk'n zat tecellilerinde, kula gre bir televvun vedeiikliin olmamasdr.

stikrar ise, beeri kiiliinin seninle gayb


71/76

mahade arasnda bir engel olmasdr. Denilmitir.

Tecrid ve Tefrid: Tecrid: yapteylerde kulun

btn gaye ve garazlardan syrlmas

Telfid ise; kulun kendisine gelen eylerde nefsinigrmemesi, Allah' (cc) tan bilmesi

Vecd, Tevaccud, Vucud:Vecd: Allah' (cc) tan kulun batnna gelen ve onaferah veya hzn kazandran bir haldir.Tevaccud: Zikir veya fikirle vecdi elde etmeealmaktr.Vcud: Vecdin vicdan boluuna ulaarakferahlnn genilenmesi ve yaylmasdr.

Galebe: Vecdin birbiri and

ndan srekli gelmesidirMuvamere: Sekr, hal saltanatn kulu istila etmesisahu ise, kulun yeniden szleri ve ilerini dzenekoymaya ynelmesidir.Kimin zerinde halin cereyanndan bir eser varsa,onda sekr den bir eser var demektir. Btn

duygular yerli yerine dnnce de sahu halimeydana gelir.

Mahu ve Isbat:Mahu: Nefse ve nefsin kaynana fena nazar ile

bakarak amellerin kalp ve ekillerini imha etmek.Isbat; Hakk'n o kimse iin bahettii vcud ile

amellerin resimlerini isbat etmek.


72/76

lmel Yakin: Nazar ve delel tariki ile

Aynel yakin: Kef ve ilham yoluyla

Hakkel yakin: Beeri vasflardan syrlmanngereklemesi ve vuslat isteyen kimsenin budereceye erimesi ile elde edilir.

lmel yakin tefrika hali, ayne'l yakin yolun cem'hali, hakka'l yakin de cem'ul cem halidir.

Vakt:Vat, kula hakim olan eydir.Vakitle, kulun irade ve gayreti dnda zerinehcum eden haller kastedilir.

Gaybet-hud:hud: Bir an murakebe, bir an da mahade vasfile birlikte olmaktr.Murakebe ve mahede halini kaybedip huzurdairesinden knca gaybet halindedir. KulunHakk'la eyadan kaybolmas kasdedilir.

Zevk-rb-Reyy:Zevk iman, urb ilim, reyy de haldir. Zevk bevadiherbab, urb, tevali, levaih ve levami erbab, reyyde hal erbab iindir.

Muhadara: Telvin erbab


73/76

Muahade: Temkin erbab

Mkaefe: Kul telvin ve temkin arasnda istikrar

kazanncaya kadar her ikisinin arasnda bulunankimseler iindir.

Tevarik-Bevadih-Levami: Btn bunlarla ifadeedilmek istenen ey, halin balangc ile ilk ondakigrntlerdir.

Temkin ve Telvin:Telvin, erbab- kulub iindir. Kalpler deiiksfatlara ynelir. Kalp erbabna bu sfatlarnsaysnca telvinler zahirdir.Temkin erbab ise; hallerin olumsuz etkilerdenkurtularak kalp perdelerini yrtm ve ruhlar

Cenab-

Hakk'

n tecellilerinde bir deime szkonusu olmad iin, telvin ortadan kalkmtr.Telvin sahibinde, nefsin sfatlar ortaya ktzaman onda bazeyler eksilebilir.

Nefes:Mntehi, hal kendisinde salamca yerletii iin

nefes sahibidir. Huzur ve gaybet halleri gelip geicideildir. Vecd halleri nefesleri ile birlikte istikrarkazanmtr.

61. BLM

BDAYET VE NHAYETLE LGL AIKLAMA


74/76

Niyet amellerin balangcdr. Balangta birmrid iin en nemli ey onun sufiyyi yoluna girip,

onlar gibi giyinmesi, Allah (cc) iin onlarnmeclisinde bulunmutur.Mrid, sufiler yoluna Allah (cc) iin girmelidir.Bidayeti salam olan kimsenin nihayeti de kamilve tam olur. Seyr-u sluk srasnda maneviterakkiyi engelleyen alaka ve maniler, balangcn

bozuk olmasndandr.Mbtedi mridin ilk yapaca ktdavranlarndan uzaklamasdr.Mrid sdk ve ihlasa sarlrsa marifet sahibi kiilerseviyesine erer.Slukun bandaki mridlere arz olan afetlerinhepsi nazarlarnn mahlukata ynelik

olmas

ndand

r.Doruluk iyilie gtrr.Mrid iin en faydaley nefsini tanmasdr.Yemesi, imesi ve giyinmesi(hereyi) Allah (cc)iin olmaldr.Bidayetinde, dost, tandk ve arkadalarndanayrlmak suretiyle iini salam yapmayan ve

yalnzla smsk sarlmayan kiinin bidayetiistikrarl olmaz.Sadakatn azl, ihtilat ve bakalar ile har neirolmann okluundandr.ou zaman srf insanlara bakmas bile ona zararverebilir.Zaruret snrn aan kimsenin kalbinin ynelileri

birbirine arm yapar ve kalp tek tek zlerek


75/76

dalmaa balar.Mbtedini, dnyaya deer veren kimselerinhibirini tanmamas gerekir.

Mrid cuma gnne zel bir nem verir.Mbtedinin dnyaya deer veren kimselerinhibirini tanmamas gerekir.Mrid cuma gnne zel bir nem verir.Mbtedinin Kur'an tilaveti ve hfzndan nasibiolmaldr.Kalp ile dilin birlikte bulunmad, buna btngcyle nem vermedii tilavet, namaz ve zikirgibi her amel eksiktir.Kul, Allah' (cc) a muhta olma ve O' (cc) nasnma miktarnca belalar tanr.Cneyd:"Sadk, bin sene Allah' (cc) a ynelse de,

bir an O'ndan yn evirse kaybettii kazandndan

ok olurdu."Mbtedi: Sadk, mntehi sddktr.Mntehilerin heva ve hevesleri lm, ruhlar hevanefislerinden kurtulmutur.Mntehiler kendilerine nimetler oaldkaubudiyetlerini oaltan kimselerdir. Dnyalklaroaldka kurbiyetleri artar. Mevki ve makamlar

ykseldike, tevazu ve alak gnlllkleri artar.Mntehi, avamdan bir m'min gibi namaz, oru veher trl hayrla, hatta yoldan insanlara eziyetveren bireyin kaldrlmasyla Allah' (cc) ayaklar.Mridde nihai makamlar istikrar bulunca o, ahz veterk ile mukayyed deildir. nk o, her iki halde

de salam bir ihtiyar ve tercih gcne sahiptir.


76/76

stikamet ve istikrar kazanan herkes Resulullah(SAV)'n haline benzerResulullah'(SAV) n szleri ruhsat erbab, fiilleri

ise azimet erbab iindir.Cneyd:"Nihayet, tekrar balangca dnmektir."

Bu yaz ilim2000.tripod.com adl internetsitesinden alnarak dzenlenmitir.

avarif-ül me´arif - sihabüddin sühreverdi

Documents