Affek%ve  lidingar  Nyansa2-­‐kurs  

Psykiatriveka  2015  Overlege  Jeane2e  Bjørke-­‐Bertheussen,  post  A2  

Kva  er  affek%ve  lidingar?  

•  Affekt  –  av  la%n  afficere,  «gjere  inntrykk  på»  

•  FornuK  og  følelser  på  avveie  (Helle  Schøyen)  

Depresjon    

•  Senka  stemningsleie,  nedsa2  interesse  og  redusert  energi  

•  Varigheit  minst  2  veker    •  Graderes  i  mild,  moderat  og  alvorleg  med/  utan  psykose    

•  h2p://www.youtube.com/watch?v=ytsCnISiCGY      

Mani  

•  Forhøga  stemningsleie  utan  grunn  med  auka  energi  og  ak%vitetsnivå,  og  som  fører  %l  nedse2  funksjonsevne  

•  Varigheit  minst  ei  veke,  eller  naudsynt  med  innlegging    

•  Med  eller  utan  psykose    

Hypomani  

•  Le2are  oppstemtheit  eller  irritabilitet    •  Varigheit  minst  4  dagar    •  Dagleg  fungering  kun  påverka  i  le2are  grad    •  Aldri  med  psykose,  eller  behov  for  innlegging  

•  h2p://www.youtube.com/watch?v=dJFyz73MRcg    

Screening  

•  Hypomania  Check-­‐List  32    •  Sjølvufylling,  går  gjennom  32  vanlege  symptomer  ved  hypomani  

•  Ved  høg  score,  indisert  med  nærare  utgreiing    •  h2p://www.moodtreatmentcenter.com/HCL32.pdf      

•  Veldig  vik%g  med  grundig  familie-­‐anamnese  

Symptomgraderingsskalaer  

•  IKKJE  diagnos%ske!    •  Kan  vere  andre  grunnar  %l  at  ein  får  høg  score  på  slike  skalaer  –  t.d.  krisereaksjon,  rus,  personlegdomsforstyrring    

•  Mest  nyjge  dersom  ein  person  tek  gjenta2e  målingar  ila  opphaldet    

•  «See  one,  do  one,  teach  one»  -­‐  øving  gjer  meister    

Montgomery  and  Asberg  Depression  Ra%ng  Scale    

•  MADRS  •  h2p://www.aldringoghelse.no/ViewFile.aspx?itemID=383    

•  10  punkt  med  maksimumscore  60  totalt    •  Ei2  punkt  er  observasjon,  dei  andre  må  spørres  om    

•  Tidsrommet  er  siste  3  døgn    •  Bør  tas  ved  innkomst,  og  sidan  regelmessig  (vekentleg)  –  legges  direkte  i  DIPS  

•  Remisjon  t.d.  MADRS  <10  

Særskilte  grupper  

•  Edinburgh  Postnatal  Depression  Scale  (h2p://www.fresno.ucsf.edu/pediatrics/downloads/edinburghscale.pdf  )  

•  Geriatrisk  Depresjonsskala  (h2p://www.aldringoghelse.no/ViewFile.aspx?itemID=384  )  

•  Calgary  Depression  Scale  for  Schizophrenia  (h2p://www.ucalgary.ca/cdss/files/cdss/norwegian_cdss_2011.pdf  )  

Young’s  Mania  Ra%ng  Scale  

•  YMRS  •  h2p://www.sykehuset-­‐osfold.no/SiteCollec%onDocuments/Om%20oss/Avdelinger/Psykiatrisk%20aku2mo2ak/VAP/YMRS.pdf    

•  11  punkt,  maks  score  60    •  Gjer  ny2e  av  all  %lgjengeleg  informasjon  siste  48  %mer  –  meir  observasjonspunkt,  nyjg  å  gjere  saman  med  miljøpersonal    

•  Ved  innkomst  ved  mani/  hypomani,  følges  vekentleg    •  Tips:  i  notat  før  inn  alle  enkelt-­‐scorer  pluss  total  score  

Diagnos%ske  intervju  

•  Saman  med  anamnese,  komparentopplysningar,  observasjon  og  e2er  ei  heilheitleg  vurdering  kan  diagnos%ske  intervju  bistå  med  å  se2e  ICD-­‐10/  DSM-­‐V  diagnoser    

•  Sikrar  at  ein  gjennomgår  kjernekriterier  for  dei  fleste  akse  1  lidingane    

•  Bli  god  på  ein  av  dei    

SCID  1  (Structured  Clinical  Interview  for  DSM-­‐IV  Axis  1  Disorders)  

•  Gull-­‐standard  i  forskning  og  studiar    •  Går  gjennom  diagnos%ske  kriterier  for  diagnoser  i  eit  intervju,  og  scorer  frå  1-­‐3  på  kvart  ledd  (1=  ikkje  %l  stades,  2=  subterskel,  3=  rik%g)  

•  Summerer  opp  symptomer,  utelukker  andre  årsaker  

•  Tilgjengelegheit?  

MINI  plus  

•  h2p://www.helsebiblioteket.no/_a2achment/29062    

•  Byrjar  med  2-­‐3  screeningspørsmål  med  kjernekriterier  for  gjeldande  liding,  og  dersom  pas.  svarar  ja  går  ein  vidare  %l  ufyllande  spm  

•  Tidsbruk  er  avhengig  av  kor  mykje  pas.  svarar  ja  på    

•  Notat  i  DIPS  

Livskart  

Andre  

•  Mini  Mental  State  Exam  –  Norsk  Revidert  -­‐  MMSE-­‐NR    

•  h2p://aldringoghelse.no/ViewFile.aspx?ItemID=6467    

•  20  spørsmål  inkl.  orientering,  utsa2  gjenkalling,  repe%sjon,  baklengs  telling  osv  

•  Meint  som  screening  for  demens    •  Obs  pseudo-­‐demens  (depresjon)  

•  Klokketest    •  h2p://aldringoghelse.no/ViewFile.aspx?ItemID=1485    

•  Pas.  teiknar  inn  tala  på  ei  klokkeskive,  og  plasserer  visarane  kl  1110  

•  Testar  visuospa%ale  og  ekseku%ve  funksjoner  

•  MMSE-­‐NR  og  klokketest  ufyller  kvarandre  –  bruk  gjerne  saman    

•  Posi%ve  and  Nega%ve  Syndrome  Scale  –  PANSS  – Skildrar  symptomer  ved  mistanke  om  psykose  

•  Symptomsjekkliste  for  ADHD-­‐selvrapporteringsskala  ASRS-­‐v1.1  h2p://www.hcp.med.harvard.edu/ncs/Kpdir/adhd/18Q_Norwegian_final.pdf    – Nyjg  før  og  e2er  utprøving  av  medisiner    

•  SCID  II  for  personlegdomsforstyrring    •  MMPI  

Oppsummering  

•  Vik%gast  å  etablere  kontakt  med  pas.  •  Ver  klar  over  styrker  og  begrensningar  med  alle  skalaer/  testar/  intervjuer  

•  Diagnose  er  ei  heilheitleg  klinisk  vurdering  med  bruk  av  all  %lgjengeleg  info    

•  Bør  kunne:  MADRS,  YMRS,  SCID-­‐I  eller  MINI  pluss,  MMSE-­‐NR  og  Klokketest