www.far.ssru.ac.th

273

แผนบรหารการสอนประจ าบทท 6

หวขอเนอหา บทท 6 การปฏบตร าเดยวชด สหรานากงร ากรช

1. ทมาของการแสดง ชด สหรานากงร ากรช 1.1 เรองอเหนาในประเทศไทย 1.2 ทมาของการแสดงชดสหรานากงร ากรช 1.3 ประวตตวละครสหรานากง

2. องคประกอบการแสดง ชด สหรานากงร ากรช 2. 1 ผแสดง 2. 2 เพลงรองและท านองเพลง 2. 3 วงดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดง 2. 4 เครองแตงกายและอปกรณประกอบการแสดง 2. 5 โอกาสทใชแสดง

3. การปฏบตทาร าสหรานากงร ากรช

วตถประสงคเชงพฤตกรรม 1. สามารถอธบายทมาของการแสดงร าเดยวชด สหรานากงร ากรชได

2. ตอบค าถามเกยวกบองคประกอบของการแสดงชดสหรานากงร ากรชได 3. สามารถปฏบตการรองและร าสหรานากงร ากรชไดถกตองตามจงหวะและท านองเพลง 4. สามารถน าเสนอขอมลเกยวกบการร าเดยวชดสหรานากงร ากรชไดอยางมประสทธภาพ

วธสอนและกจกรรมการเรยนการสอน 1. วธสอน 1.1 วธสอนแบบบรรยาย / อภปราย 1.2 วธสอนแบบเนนการเรยนรดวยตนเอง 1.3 วธสอนแบบโครงการ 1.4 วธสอนแบบปฏบตการ

www.far.ssru.ac.th

274

2. กจกรรมการเรยนการสอน 1. ทบทวนการน าเสนอผลงานของกลมท 4 เพอเตรยมการน าเสนอของกลมท 5 2. นกศกษากลมท 5 น าเสนอผลงานคนควาเกยวกบทมาและองคประกอบการแสดง

การร าเดยว ชด สหรานากงร ากรช 3. ทบทวนทมาดวยการอภปรายประกอบสอการสอน (Powerpoint) ชดสหรานากงร ากรช 4. ชมวดทศนการแสดงสหรานากงร ากรชของกรมศลปากร 5. ฝกหดรองเพลงประกอบการแสดงชดสหรานากงร ากรชจากสอวดทศน และผสอน 6. ฝกปฏบตการแสดงชดสหรานากงร ากรชโดยผสอนเปนผอธบายและสาธต 7. ทบทวนและฝกทกษะการแสดงชดสหรานากงร ากรชใหไดมาตรฐานทถกตอง

สอการเรยนการสอน 1. สอการสอน (Powerpoint) ชดสหรานากงร ากรช 2. วดทศน การแสดงชดสหรานากงร ากรช 3. อปกรณในการฝกปฏบตไดแก เครองบนทกเสยงและแถบบนทกเสยง 4. อปกรณประกอบการแสดง ไดแก กรช

การวดผลและประเมนผล

1. ใชวธการสงเกตและบนทกผลไวเปนระยะ 1.1 สงเกตจากความสนใจในการเรยนและการตอบค าถาม 1.2 สงเกตจากผลงานทมอบหมาย

1.3 สงเกตจากการท างานในกลม 2. ตรวจแบบฝกหดทก าหนดให

3. ทดสอบภาคปฏบต

www.far.ssru.ac.th

275

บทท 6 การปฏบตร าเดยวชด สหรานากงร ากรช

สหรานากงร ากรช หรอเรยกอกอยางหนงวา ร ากรชสหรานากงเปนการแสดงร าเดยวทตองใชความสามารถทางการแสดงนาฏศลปไทยสง เนองจากเปนการร าทผ แสดงถออาวธร าและ มการโยนและรบผาระหวางการแสดงทผ แสดงตองอยในทวงทานาฏศลปไทยไมวาจะเปนการ กาวเทา การทรงตว การใชมอ ล าตว และศรษะ ดงจะไดบรรยายตามหวขอตอไปน

1. ทมาของการแสดง ชด สหรานากงร ากรช 2. องคประกอบการแสดง ชด สหรานากงร ากรช

2.1 ผแสดง 2.2 เพลงรองและท านองเพลง 2.3 วงดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดง 2.4 เครองแตงกายและอปกรณประกอบการแสดง 2.5 โอกาสทใชแสดง

3. การปฏบตทาร าชดสหรานากงร ากรช

ทมาของการแสดง ชด สหรานากงร ากรช สหรานากงร ากรชเปนการแสดงร าเดยว ปรากฏในการแสดงละครใน เรองอเหนา

ตอนใชบนการร าชดนตองใชผแสดงทมความสามารถ ความช านาญและฝมอในการร าทงดงาม จงจะสามารถถายทอดบทบาทของสหรานากงไดอยางสมบรณ เนองจากตวละครสหรานากง เปนบรษรปงามคนหนงในวงศเทวา มความช านาญในการใชกรชเปนอาวธประจ ากายท องคปะตาระกาหราประทานใหสหรานากงตงแตเกด ซงตองแสดงออกทางการแสดงทใชกรชเปนอปกรณประกอบในการแสดงอยางชดเจน โดยการถอกรชร าในลกษณะพเศษหลายประการ เชน การถอกรชในลกษณะตางๆ การเปลยนมอถอกรชในขณะโยนและรบผาผกกรชหลายครง ดงจะไดแสดงใหเหนในการตอทาร าตอไป

www.far.ssru.ac.th

276

1. เรองอเหนาในประเทศไทย

เนองจากเนอเรองในบทละครเรองอเหนาไมใชของไทยโดยแท หากแตไดรบอทธพลมาจากพงศาวดารชวา พระราชธดาทงสองพระองคของพระเจาอยหวบรมโกศแหงกรงศรอยธยาคอเจาฟากณฑลและเจาฟามงกฎเปนผ ทรงนพนธขนไวพระองคละเรองตามค าบอกเลาของนางขาหลวงซงเปนชาวมลายทไดจากเมองปตตาน ดงทสมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานาาพ กลาววา

“มลเหตทละครไทยเราเลาเรองอเหนานน มค าเลาแถลงสบมาวา เมอครงสมเดจ พระเจาอยหวบรมโกศเสวยราชยครองกรงศรอยธยา มพระราชธดาดวยเจาฟาสงวาลทรงพระนามวาเจาฟากณฑลพระองคหนง เจาฟามงกฎพระองคหนง เจาฟาทง 2 พระองคนมขาหลวงเปนแขกมลายเชอสายพวกเชลยทไดมาแตเมองปตตาน พวกขาหลวงแขกเลานทนเรองอเหนาถวายให ทรงฟง เจาฟาทง 2 พระองคชอบพระหฤทย จงทรงแตงเรองอเหนาเปนบทละครขนพระองคละเรอง(เพราะเหตทเรองอเหนาเลากนเปนหลายอยาง) เรยกวาดาหลงเรองหนง อเหนาเรองหนง แตเปนเ รองอเหนาดวยกนคนจงมกเ รยกวาอเหนาใหญเ รองหนง อเหนาเลกเ รองหนง 1 (เหนจะหมายความกนในครงกรงเกาวาอเหนาของพระองคใหญเรองหนง อเหนาของพระองคเลก เรองหนง จะหาไดหมายความอยางอนไม) (สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานาาพ, 2546, หนา 308)

เรองอเหนาทง 2 เรองน เขาใจวาคนพากนชอบเรองอเหนาเลกมากกวาเรองดาหลงอเหนาใหญมาแตครงกรงเกา... เพราะหนงสอตางๆทแตงในครงกรงเกาชอบอางแตเรองอเหนาเลก เชนในหนงสอบณโณวาทค าฉนทของพระมหานาควดทาทราย แตงในรชกาลพระเจาอยหวบรมโกศกลาวถงละครหลวงเลนมหรสพสมโาชพระพทธบาทวา

ฟายฟอนละครใน บรรกษจกร โรงรมครม กลลบบแลชาย ลวนสรรสกรรจนาง อรออนลอออาย ใครยลบอยากวาย จตเพอมะเมอฝน

1 สมเดจฯกรมพระยาด ารงราชานาาพ (2546:318) ไดประทานอธบายเกยวกบเรองอเหนาใหญและอเหนาเลกวา “เรองอเหนาใหญและเรองอเหนาเลกกคอเรองพงศาวดารอเหนาคนเดยวกนนนเอง เปนแตเลาเรองแตกตางกนไป จงกลายเปน 2 เรอง ทในหอพระสมดฯยงมหนงสอเรองอเหนาาาษามลายอกฉบบ 1 หวนเตะมารดาเจาพระยาไทรบรถวายไว ในตนฉบบวาเดมดาหลงชอ อรยะ เปนผแตงเปนาาษาชวาแปลมาเปนาาษามลาย ไดลองใหแปลเปนาาษาไทยเรองกไปอกอยางหนงไมเหมอนทงอเหนาใหญและอเหนาเลก”

www.far.ssru.ac.th

277

รองเรองระเดนได บษบาตนาหงน พกพาคหาบรร พตรวมฤดโฉม

(เรองเดยวกน, หนา 310) ในค าฉนทเรองอเหนาเจาพระยาพระคลง (หน) แตงแตยงเปนหลวงสรวชตครงกรงธนบร

เมอปกน พ.ศ.2322 ขนตนวา ปางนนบรมวงศ องคอสญแดหวา

อมองควนดา กรตระกองตระการชม (เรองเดยวกน, หนา 310) ค าฉนทขางตนกลาวถงอเหนาเลกทงสนโดยจะเหนไดจากชอตวละครในเรอง และเรองราว

ตอนอเหนาลกนางบษบาเหมอนกน แมเพลงยาวและจตรกรรมรปวาดเขยนเมอชนแรกตงกรงรตนโกสนทรกชอบอางและเขยนเรองอเหนาเลก เปนตนวาพระต าหนกเขยว 1ทประทบของเจาฟากรมพระยาเทพสดาวด สมเดจพระพนางในรชกาลท 1 ฝาประจนหองกเขยนเรองอเหนาเลก เพราะเหตดงนจงเหนวาเรองอเหนาเลกเปนเรองทยกยองกนวาดกวาเรองดาหลงอเหนาใหญตงแตครงกรงเกาตลอดมา (เรองเดยวกน, หนา 310)

เรองอเหนาเดมคงเลนแตละครหลวง และคงไดพระราชทานอนญาตใหละครผ อนเลนไดในสมยกรงรตนโกสนทร โดยเฉพาะถาเปนงานใหญฝายการมงคลละครหลวงมกเลนเรองอเหนา ดงทพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานาาลยทรงพระราชนพนธไวเปนอทาหรณในบทละครเรองสงขทอง ตอนตคล เมอทาวสามนตกลบเขาเมองหลงจากทพระสงขตคลชนะพระอนทร วา

“ขนบนพระโรงคลไมทนนง ตรสสงเสนาผใหญ ลกเขยกตคลมชย จะเสกใหครองกรงในพรงน จงชวยกนเรงรดจดแจง ตกแตงตงการาเษกศร แหแหนใหสนกกวาทกท แลวจะมอเหนาสกเกาวน ไปปรกษาครละครมนกอนเหวย ใครเคยร าดทขยน อเหนาเรองมสาอณากรรณ จะประชนดาหลงเมอครงครวญ” (เรองเดยวกน, หนา 317)

1 พระต าหนกเขยวนไดยายไปปลกไว ณ วดอมรนทราราม ใชเปนโรงเรยน สวนฝาทเขยนเรองอเหนาอยมาจนรชกาลท 5 (สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานาาพ, 2546, หนา 318)

www.far.ssru.ac.th

278

นอกจากนสมเดจฯ กรมพระยาด ารง ยงไดทรงอธบายเพมเตมวา ตามทปรากฏในบท พระราชนพนธนนรชกาลท 2 ทรงอางแบบเกา เนองจากการเลนละครหลวงครงกรงเกาเลนทงเรองอเหนาและเรองดาหลง แตละครหลวงในสมยกรงรตนโกสนทรไมปรากฏวาเคยเลนเรองดาหลง ถามเลนกนาจะเปนแตในรชกาลท 1 หลงจากนนปรากฏวาเลนแตอเหนาเลกเ รองเดยว เรองดาหลงจงกลายเปนเรองส าหรบละครนอกเลน ไมนบเปนเรองของละครในเหมอนอยางเรองอเหนาเลก (เรองเดยวกน, หนา 317)

เรองอเหนาเลกน เมอพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานาาลยไดทรงพระราชนพนธขนใหมเพอใชเปนบทละครร า และนบเปนบทพระราชนพนธละครร าเรองเดยวททรงไวทงเรองนนเปนหนงสอทไดรบการยอมรบวา เปนหนงสอทแตงดพรอมทงความทงกลอนทงกระบวนทจะเลนละครประกอบกน ดงนน วรรณคดสโมสรซงเปนหนวยงานพจารณาคณาาพของหนงสอในรชกาลท 6 ไดตดสนให เปนยอดของบทละครร าเมอปมะโรง พ.ศ.2459 นอกจากนยงเปนหนงสอดในทางทจะศกษาประเพณไทยอยางโบราณ เนองจากประเพณตางๆ ทมในเรองอเหนาทรงพระราชนพนธตรงตามราชประเพณทกอยาง จงนบวาวเศษกวาบทละครร าเรองอนตรงทเรองอเหนานนอกขากจะเปนเรองทน ามาแสดงละครร าไดอยางเหมาะสมแลวยงเปนต าราเกยวกบประเพณและวถชวตของไทยในสมยตนกรงรตนโกสนทรดวยอกอยางหนง (สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานาาพ, 2514, หนา ก)

สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานาาพ ทรงตงขอสงเกตเกยวกบการแตงบทละครเรองอเหนานวา บทละครเรองอเหนาทงหมด 38 เลมสมดไทยทกลาววาเปนพระราชนพนธในรชกาลท 2 นนทจรงไดทรงไวตงแตตนเรองถงตอนสกช คอจบเลมท 29 สมดไทยเทานน สวนอก 9 เลมสมดไทยนนนาจะเปนการแตงตอสวนหนง และการแตงแทรกอกสวนหนง ดงน

1. สวนทแตงตอ สนนษฐานวากรมหมนสรนทรรกษเปนผ ทรงแตงตอจากตอนสกช ความวา สยะตราลอบมสารไปทลทาวกเรปน และทาวดาหา เพอทลเชญเสดจมาเมองกาหลงใหท าการอาเษกอเหนาและบษบา แลวกษตรยตางพระนครตางยกแยกกนกลบบานเมอง เปนสมดไทยเลม 32 เลม 33 เลม 34 และเลม 37 รวม 4 เลม

2. สวนทแตงแทรก มหลายตอน ดงน 2.1 ตอนศกทาวมะงาดาตเมองกาหลง กบตอนศกทาวลาส าตเมองประมอตนในสมด

ไทยเลม 30 และเลม 31 ไมปรากฏการสนนษฐานชอผแตง 2.2 ตอนความวนวายดวยนางจนตะหราไมยอมดกบอเหนา ในสมดไทยเลม 35 และ

36 ตอนนสนนษฐานวา กรมหลวงาวเนตรนรนทรฤทธ เปนผแตง

www.far.ssru.ac.th

279

2.3 ตอนอาเษกสงคามาระตา ในสมดไทยเลม 38 ไมปรากฏการสนนษฐานชอผแตง (เรองเดยวกน, หนา ข)

2. ทมาของการแสดงชดสหรานากงร ากรช

สหรานากงร ากรช เปนการแสดงเดยวทตองมกรช เปนอปกรณส าคญ ใชประกอบการแสดงละครใน เรอง อเหนา ตอนใชบน (ส าหรบเนอเรองอเหนาโดยยอนนไดบรรยายไวในบทท 3) ดงจะไดกลาวถงทมาของการแสดงชดสหรานากงร ากรช ดงน

เมออเหนาชนะศกกะหมงกหนงแลว ทาวดาหาไดชวนใหพระญาตและกษตรยตางเมองทมาชวยรบอยในพธใชบนทเขาวลศมาหรา โดยจดเปนกระบวน ดงบทละครตอไปน

พรงนจะยกยาตรา ไปวลศมาหราสงขร ใหสามนดดาฤทธรอน ยกนกรเปนกองหนาไป จรกาใหเดนเปนทพหลง แตงตงตามกระบวนพยหใหญ สงเสรจเสดจคลาไคล เขาในปราสาทสรกานต

(พระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานาาลย, 2514, หนา 387) จากบทพระราชนพนธกลาวถง “สามนดดาฤทธรอน” หมายถง อเหนา กบ กะหรดตะปาต

จากกเรปน และสหรานากงจากเมองสงหดสาหร นนเอง เมอทาวดาหามาถงพธบวงสรวงเพอใชบนทเขาวลศมาหรา โดยเรมดวย - การจดธปเทยนบชาเทวา - ถวายเครองสงเวย ประกอบดวย

1. าเขาเงน ทอง 2. สตวนานาชนด ไดแก แพะ แกะ โค กระทง มหงสา อยางละพน

- อเหนา ระเดนองคตางๆ และเหลาทหารออกสงหารสตวทงหมดสงใหวเสทท าอาหาร - รวมเสวยพระกระยาหาร - ขบร าเพอสกการะเทวา ในชวงของการขบร าน อเหนาซงเปนพจะตองเปนผขบร ากอนแตดวยความอายนางบษบา

อเหนาจงใหสหรานากงเปนผร ากอน ดงค ากลอนทวา “แลววาอนชาเจาขบกอน พจงจะกลาวกลอนแกไข” (เรองเดยวกน, หนา 432) ดงนนล าดบการขบร าในคราวบวงสรวงเทวาทเขาวลศมาหราจงมล าดบดงน

www.far.ssru.ac.th

280

ผร าคนแรก คอ สหรานากง ร าเพลงฝรงร าเทา 4 ค า มเนอความเกยวกบการบวงสรวงองคอสญแดหวา จบดวยกลองแขก

ผ ร าคนท 2 คอ อเหนาร าเพลงฝรงเดน 4 ค ามเนอความเกยวกบการวากระทบจรกาทไมคควรกบนางบษบาทเปรยบไดกบดอกฟา จบดวยเพลงฝรง

ผ ร าคนท 3 คอ จรกา ร าดวยเพลงพมาเห 4 ค า มเนอความแกตางอเหนาวาตนเปนผซอตรงขอใหประสบความส าเรจตามความมงหมายและขอใหเทวาก าจดคนคดรายทงหมด ตอนทายระบวาเปนเจรจา

หลงจากจรการ าจบ ทาวดาหาเหนวาอเหนาขดเคองจรกาจง เลกพธบวงสรวงและเสดจกลบไปยงพลบพลา สวนกษตรยทงหลายแยกยายไปท ากจกรรมทตองการ เชน อเหนาชวนกษตรยทง 5 ออกชมปา เปนตน

3. ประวตตวละครสหรานากง

ประวตสหรานากงตามบทพระราชนพนธเรองอเหนา ในพระบาทสมเดจพระพทธ - เลศหลานาาลย มดงน สหรานากงเปนโอรสของทาวสงหดสาหร กษตรยในวงศเทวาองคสดทองในจ านวน 4 องค ไดแก ทาวกเรปน ทาวดาหา ทาวกาหลง และทาวสงหดสาหร มศกดเปนอนชาของอเหนา ไดชอตามทองคปะตาระกาหราตงใหพรอมประทานกรชเปนของขวญเชนเดยวกบอเหนา ดงบทละครตอนก าเนดสหรานากงวา เมอนน องคทาวสงหดสาหร มโอรสแรกเรมเดมท กบประไหมสหรศรโสาา เทเวศรใหกรชเปนของขวญ เหมอนกนกบอเหนาเชษฐา จารกนามใสในกรชมา ชอระเดนสหรานากง (เรองเดยวกน, หนา 23)

สหรานากงมนองสาวชอ ระเดนจนดาสาหร ครนเมอทาวสงหดสาหรทราบวาทาวกาหลงมธดาชอสกาหนงหรด (หรอบางตอนใชวาสการะหนงหรด) ทาวสงหดสาหรจงไปขอหมนใหกบ สหรานากงตามประเพณสบเนองของวงศเทวญ ดงบทละครวา

www.far.ssru.ac.th

281

“ครนทาวกาหลงมบตร ดวยประไหมสหรนวลหง ชอสกาหนงหรดโฉมยง รปทรงโสาายาใจ จงแตงของไปตนาหงน บตรงคทรงธรรมกอวยให ตามจารตวงศาสราลย ตนาหงนกนไดแตสเมอง” (เรองเดยวกน, หนา 23)

เมอเกดศกกะหมงกหนง ทาวดาหาสงสารมาขอความชวยเหลอทง 4 เมองพนองไปชวยรบ ทาวกเรปนสงกะหรดตะปาตโอรสของพระองคกบลกมเหสองคท 3 ทาวสงหดสาหรสงสหรานากง และทาวกาหลงสงต ามะหงงคมกองทพไปชวยรบ ทงสามทพไปพบกนระหวางทางดงบททวา “สามทพสมทบโยธา ยกลวงมรรคามาพรอมกน” (เรองเดยวกน, หนา 278) เมอยกทพมาถง เมองดาหา สหรานากงไดแสดงความกลาหาญโดยขออาสาทาวดาหาออกรบกบทาวกะหมงกหนง ดงบทละครกลาววา “เมอนน สหรานากงใจหาญ กมเกลาสนองพจมาน อนการสงครามครงน จะขอเอาเมองขนบรรดามา กบโยธาสงหดสาหร ยกออกโรมรนประจญต ดทฝมอปจจามตร ถาเหนศกยนยอทอก าลง จะโหมหกมใหตงตอตด จะอาสากวาจะสนสดฤทธ ชวตอยใตบาทบงส” (เรองเดยวกน, หนา 298)

แตทาวดาหาวางแผนการรบใหตงมนในพระนครเพอรอกองทพอเหนามาชวยตกระหนาบทงดานหนาและดานหลงเพอเอาชนะขาศกในทสด ครนเมอรขาววาอเหนาไดยกทพมาตงทชายแดนเมองดาหาแลว สหรานากงจงยกทพออกไปชวยรบ และเมอพบอเหนาสหรานากงไดเลาถงทาทของทาวดาหาทมตออเหนาวา “แลวแถลงแจงเหตบรรยาย แตตนจนปลายถวนถ วนเมอนองมาถงธาน ไดทลวาพระพจะยกมา ดททาวตรสเหนขดเคอง วาไหนจะจากเมองหมนหยา เมยเขาเขารกดงแกวตา หรอจะอาจคลาดคลาเหนผดไป แตพระเชษฐาใหหาตว กไมมความกลวยงขดได

www.far.ssru.ac.th

282

เกดณรงคสงครามกเพราะใคร จนเดอดรอนทวไปทงธาน นบประสาอะไรแกตวเรา ถงตายเขากไมมาดผ เหนเคองขดตรสซ าอยดงน พระามจงทราบบทมาลย (เรองเดยวกน, หนา 319-320)

หลงเสรจศกกะหมงกหนง สหรานากงไดรบเครองประดบมรกตเปนบ าเหนจรางวลและไดรบการชกชวนจากอเหนาใหอยในพธใชบนทเขาวลศมาหราดวยกนกอนจะกลบเมองสงหดสาหร ในพธใชบนทาวดาหาชวนท าการสกการะเทวาในปาดวยการขบร าแกค าทไดบวงสรวงไว อเหนาซงเปนพใหญตองร ากอนแตดวยความอายนางบษบาจงใหสหรานากงขบกอนเปนคนแรก สหรานากงเขาใจในทาทางของอเหนา สหรานากงจงลกขนแลวรายร าพรอมกบขบเปนกลอน ทมชอเพลงก ากบไวตอนตนและตอนทาย ดงน “ฝรงร าเทา ยอกรประนมขนเหนอเกศ ไหวไทเทเวศรรงสรรค ศกดสทธทธไกรใครจะทน ซงรบพลกรรมบ าบวง องคอสญแดหวาวราฤทธ สงสถตอยในไศลหลวง เชญดขบร าทงปวง ทไดบวงสรวงไวเอยฯ ฯ 4 ค าฯ กลองแขก (เรองเดยวกน, หนา 432)

หลงจากพธใชบนสหรานากงไดลากลบเมองสงหดสาหร หลงจากนบทละครไมไดกลาวถงบทบาทของสหรานากงอก จนถงเมอทาวกเรปน ทาวดาหาและทาวกาหลงไดเชญทาวสงหดสาหรมาเมองกาหลงเพอจดการอาเษกสหรานากงกบระเดนสการะหนงหรดคหมน พรอมกบการอาเษกอเหนา และ สยะตราพรอมกน ตอมาสหรานากงไดเปนกษตรยครองกรงสงหดสาหรแทนพระบดา มมเหส 5 องค โดยนางสการะหนงหรดเปนประไหมสหร สวนมเหสรองอก 4 ต าแหนงพระบดาไดคดเลอกจากธดาตางเมองมาแตงใหครบตามประเพณของวงศเทวญ

www.far.ssru.ac.th

283

องคประกอบการแสดง ชด สหรานากงร ากรช

1. ผแสดง ส าหรบการแสดงนาฏศลปไทย ผแสดงเปนสหรานากงตองไดรบการฝกหดเบองตน

และพฒนาไปในระดบสงขนเปนล าดบ จนสามารถถายทอดการร าชดสหรานากงร ากรชไดถกตอง และสวยงาม แตในการแสดงนอกจากจะตองคดเลอกผแสดงทมฝมอในการร าเปนเยยมแลวยงตองค านง ถงบคลกลกษณะและรปรางของตวละครอกดวย และเนองจากสหรานากง เปนตวละครเอกตวหนงในเรองอเหนาโดยเฉพาะในตอนนสหรานากงจดเปนตวละครทมความส าคญเทยบเทาพระเอกของเรอง จงควรมรปรางลกษณะเฉพาะ ดงน

- เปนผแสดงตวพระ - รปรางสงโปรง - ใบหนารปไข สวย - ร าสวยมททา ลลาแบบละครใน - ทาทางคลองแคลว และ มามในตว

2. เพลงรองและท านองเพลง

ในการร าสหรานากงร ากรชใชเพลงรอง และท านองเพลงประกอบการร าจ านวน 2 เพลง ดงน

2.1 เพลงฝรงร าเทา เปนเพลง 2 ชน มท านองส าเนยงฝรง สนนษฐานวาเปนเพลงท ผแตงไดจนตนาการมาจากการเตนแบบฝรง ซงใชจงหวะย าเทาตามจงหวะ บางทเรยกลกษณะน วาระบ าปลายเทา เพลงนใชประกอบการแสดงละครและประกอบลลาทาร า เรยก ฝรงร าเทา หลวงประดษฐไพเราะ (ศร ศลปะบรรเลง) ไดแตงครบเปนเพลงเถาเมอ พ.ศ.2469 และไดเรยบเรยงท านองใหมขนในป พ.ศ.2479 (วาสตา ทงโคตร, 2549, หนา 25) เพลงฝรงร าเทาใชประกอบ การร าสหรานากงร ากรชใน 2 ชวงการแสดง ไดแก

2.1.1 การบรรเลงเพลงฝรงร าเทา ส าหรบใหตวละครปรากฏตวตอผชมบนเวท 2.1.2 การรองเพลงฝรงร าเทาตามเนอรองจ านวน 4 ค ากลอน กลาวถงการเคารพ

เทวาผศกดสทธและขอใหรบเครองพลกรรมทงปวง รวมถงการอญเชญองคอสญแดหวาทสถตยบนาเขาใหมาชมการขบร าในพธบวงสรวงน

www.far.ssru.ac.th

284

เพลงฝรงร าเทา มท านองรองเปนเพลง 2 ทอนทมท านองแตกตางกนระหวางทอนท 1 และทอนท 2 โดยเฉพาะในทอนท 1 จะมการรองซ าในวรรคท 2 ดวย

2.2 เพลงโยนและแปลง เปนชอเพลงหนงในชดเพลงสระหมา (เพลงสระหมา เปนเพลงประเาทหนงทใชบรรเลงในวงกลองแขกซงมอยหลายชนด ไดแก เพลงสระหมาไทย หรอ สระหมาใหญ เพลงสระหมาแขก บรรเลงเพลงประเาท 2 ชน และออกโยน แปลง) ส าหรบเพลงโยนและแปลงเปนเพลงส าเนยงชวามอตราจงหวะชนเดยว นยมน ามาใชประกอบการแสดงศลปะปองกนตว (กระบกระบอง) (จรล ตนมสข, ม.ป.ป. :ไมปรากฏเลขหนา)

จงหวะการตกลองแขกในเพลงโยน และแปลงจะมความแตกตางกนใน 1 วรรคเพลง ไดแก 1) จงหวะกลองแขกในเพลงโยนจะมลกษณะ ดงน

จงหวะท 1 จงหวะท 2 จงหวะท 3 จงหวะท 4 จงหวะท 5 จงหวะท 6 โหนง จะ โหนง จะ โหนง จะ โหนง จะ ตงทง ตงทง

2) จงหวะกลองแขกในเพลงแปลง จะมการบรรเลงกลองแขกตอเนองไปเรอยๆ ในจงหวะ

ทดงวา “ทง ทง ทง ทง ...” เนอรองและท านองเพลงประกอบการแสดงชด สหรานากงร ากรช มดงน

ปพาทยบรรเลงเพลงฝรงร าเทา รองเพลงฝรงร าเทา

ยอกรประนมขนเหนอเกศ ไหวไทเทเวศรรงสรรค ศกดสทธฤทธไกรใครจะทน ซงรบพลกรรมบ าบวง องคอสญแดหวาวราฤทธ สงสถตอยในไศลหลวง เชญดขบร าทงปวง ทไดบวงสรวงไวเอยฯ

บรรเลงเพลงโยน และแปลง

3. วงดนตรทใชบรรเลงประกอบการแสดง ในการแสดงชดสหรานากงร ากรช ใชดนตรวงปพาทยประกอบการแสดง ไดแก

วงปพาทยเครองหา วงปพาทยเครองค หรอวงปพาทยเครองใหญกได และจะเปนวงปพาทย ไมแขง หรอวงปพาทยไมนวมกได ตามลกษณะความเหมาะสมของโอกาสทจะใชแสดงนนๆ ดงไดกลาวแลวในบทท 1 โดยมเครองดนตรพเศษในการตหนาทบบรรเลงประกอบการแสดง

www.far.ssru.ac.th

285

ไดแก กลองแขก ใชในการรองและการบรรเลงในระยะหลงจนถงปจจบน กลองแขกมรปรางและลกษณะดงน

าาพท 6.1 กลองแขก 2 ใบ เรยกวากลองแขกตวผและกลองแขกตวเมย ทมา: กรมศลปากร, ม.ป.ป., ไมปรากฏเลขหนา.

เฉพาะการบรรเลงเพลงโยนและแปลง ประกอบในชวงการร ากรชตอจากเนอรองใช

วงกลองแขกบรรเลงประกอบวงปพาทยทวไป วงกลองแขกมลกษณะดงน

าาพท 6.2 วงกลองแขก

ประกอบดวย (เรยงจากซาย) ไดแก ฉง ปชวา กลองแขกตวเมย และกลองแขกตวผ ทมา: เรองเดยวกน, ม.ป.ป., ไมปรากฏเลขหนา.

4. เครองแตงกายและอปกรณประกอบการแสดง

www.far.ssru.ac.th

286

4.1 เครองแตงกายประกอบการแสดง การแสดงชดสหรานากงร ากรชน ก าหนดใหผแสดงแตงกายยนเครองพระสเขยว ดงมรายละเอยดเครองแตงกายตามทไดแจกแจงไวในบทท 1 แตมขอสงเกตวา ผแสดงเปนสหรานากงสามารถสวมเสอแขนยาวหรอแขนสนกไดแตนยมใหเปนเสอสเขยว และเหนบกรชไวทเอวดานซายหรอถอกรชร าในชวงร ากรช ดงาาพตอไปน

าาพท 6.3 การแตงกายในการแสดงชดสหรานากงร ากรชแบบใสเสอแขนสน ทมา: กรมศลปากร, 2549, หนา 134

4.2 อปกรณประกอบการแสดง อปกรณส าคญในการร าชดสหรานากงร ากรช

กคอ “กรช” ซงเปนอปกรณการแสดงประเาทอาวธสนใชประกอบการแสดงละครร าเฉพาะเรองอเหนาเทานน เนองจากเรองอเหนาไดเคาเรองมาจากชวาซงเปนประเทศทผชายชาวชวานยมพกกรชประจ ากายตลอดเวลา ท าใหผแสดงทรบบทเปนชายทกคนในเรองอเหนาตองพกกรชไวเสมอ โดยเหนบไวทเอวดานซายตรงเขมขดผแสดง ใหดามกรชสวนทโคงอยดานบน ปลายกรชทแยงลงไปทางสะโพกดานลาง ดงนนสหรานากงกเปนตวละครชายในเรองอเหนาคนหนงจงตองเหนบกรชไวทเอวดานซาย รายละเอยดเกยวกบลกษณะและการใชอาวธกรชไดกลาวไวแลวในบทท 3 ดงนน ในบทนจะกลาวถงวธการใชกรชลกษณะตางๆ ตามทปรากฏในการแสดงชดสหรานากง ร ากรช ดงน

4.2.1 การพกกรชในขณะร าเพลงฝรงร าเทา ตงแตทาออกจนจบเนอรองผแสดงจะเหนบกรชทเอวดานซายในลกษณะทแยงใหหวกรชอยดานบน ดงาาพตอไปน

www.far.ssru.ac.th

287

าาพท 6.4 การเหนบกรชทเอวดานซาย

4.2.2 การใชผาผกกรช (สแดง) เปนอปกรณในการร าในเพลงโยน และแปลง

ผ แสดงจะน าผาผกกรชสแดงทผกไวทคอกรชออกมาสวมไวทนวกลางมอซาย เพอใชประกอบ การร า และน าออกมาถอไวในมอขางใดขางหนงเพอโยนขนใหสงและรบใหทนกอนทผาจะตกถงพนเวทในทวงทาของการร า

าาพท 6.5 การใชผาผกกรชมาใชประกอบการร า

www.far.ssru.ac.th

288

4.2.3 การวางกรชขณะร า ผแสดงจะวางกรชไวทพนดานหนากอนท าทาถวาย

บงคม โดยการนงคกเขา แลวใชมอขวาดงกรชออกมาจากเอวแลววางลงทพนใหปลายของดามกรชหนออกจากตวผแสดง มอซายจบหงายทชายพก เอยงศรษะซายดงาาพท 6.6 จากนนจงวางมอทหนาขาทง 2 ขางเพอท าทาตอไป ดงาาพท 6.7 ดงน าาพท 6.6 ทาวางกรชลงบนพน าาพท 6.7 ลกษณะการวางกรช

4.2.4 การถอกรชในลกษณะตางๆ ในการร าชดสหรานากงร ากรชผแสดงจะถอกรชทงฝกในการแสดง โดยถอดผาผกกรชสแดงออกมาสวมไวทนวกลางมอซาย และใชมอขวา ถอกรช ลกษณะการถอกรชทงฝกในการร าผแสดงใชนวชและนวกลางคบไวทดานบนของดามกรช นวหวแมมอนวนางและนวกอยประคองดามกรชสวนลาง จากนนใชร าในทาทางตางๆ ดวยวธ การจบกรชเชนน ดงตวอยางาาพการถอกรชร าในลกษณะตางๆ ดงาาพตอไปน

www.far.ssru.ac.th

289

าาพท 6.8 การถอกรชคว ามอในลกษณะวงบน

าาพท 6.9 การถอกรชคว ามอในลกษณะวงลาง

าาพท 6.10 การถอกรชในลกษณะหงายมอ 5. โอกาสทใชแสดง

www.far.ssru.ac.th

290

การแสดงชด สหรานากงร ากรชน าออกแสดงใน 2 โอกาส ดงน 5.1 เปนการแสดงชดหนงในการแสดงละครในเรองอเหนา ในเหตการณทสหรานากง

ร าใชบนทเขาวลศมาหราหลงเสรจศกกะหมงกหนง 5.2 เปนการแสดงชดหนงในการแสดงวพธทศนา ซงรวมการแสดงชดสนๆหลาก

หลายประเาทไวในคราวเดยวกน และสามารถน าการแสดงชดสหรานากงร ากรชเปนการร าเดยวชดสนๆ ชดหนงในการแสดงนน

การปฏบตทาร าชดสหรานากงร ากรช กอนการปฏบตทาร าชดสหรานากงร ากรช ผปฏบตควรไดรบการฝกหดเบองตนมาโดยล าดบและตองเรยนรการใชนาฏยศพทใหถกตองเชนเดยวกบเพลงอนๆ เนองจากนาฏยศพทเปนเกณฑขนพนฐานส าหรบการปฏบตนาฏศลปไทยดงไดกลาวไวในบทท 1 แลว จากนนควรฝกการรองเพลงประกอบการแสดงชดน ไดแกเพลงฝรงร าเทา และท าความเขาใจจงหวะกลองแขกใหไดกอนเพอใหการปฏบตทาร าถกตองตรงกบจงหวะและท านองเพลง ซงชวยใหผปฏบตสามารถจ า ทาร าไดแมนย าขนดวย และส าหรบการปฏบตทาร าชดนประกอบดวยทาร าตามเพลงทใชดงน

1. ทาร าในท านองเพลงฝรงร าเทาส าหรบการเรมตนการแสดงเพอใหผแสดงปรากฏตว บนเวท

2. ทาร าในเนอรองเพลงฝรงร าเทา ประกอบดวยเนอรอง 4 ค ากลอน แสดงถงการสกการะองคอสญแดหวาและรองขอใหมารบการพลกรรมและชมการขบร าเพอบวงสรวง

3. ท าร าในเพลงโยนและแปลง ส าหรบใหผแสดงร าอวดฝมอในเชงการใชอาวธกรชอยางงามและคลองแคลว จนกลบเขาในฉากเมอจบการแสดง การปฏบตทาร าสหรานากงร ากรช ทง 3 เพลง มทาร าตามล าดบดงตารางตอไปน ตารางท 6.1 ทาร าในเพลงฝรงร าเทา (ท านองเพลง) ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 1 ทาออกทาท 1 (ทาเดน)

หนหนา เดนกาวท 1 1.1 ยนยอเขารบน าหนกดวยเทาขวา จรดเทาซาย มอทงสองจบจบดานขางแขนเหยยดระดบสะโพก เอยงศรษะและ กดไหลซาย

www.far.ssru.ac.th

291

1.2 กาวหนาดวยเทาซาย เดนมอขวามาปลอยจบระดบ วงลาง เดนมอซายไปปลอยจบดานขางล าตว แขนเหยยดระดบสะโพกแตใหคอนไปดานหลงเลกนอย เอยงศรษะ และกด ไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1)

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

เดนกาวท 2 2.1 ยนยอเขารบน าหนกดวยเทาซาย เลอนเทาขวามาจรดขางเทาซายทยน มอทงสองจบจบดานขางแขนเหยยดระดบสะโพก เอยงศรษะและกดไหลขวาคงเดม 2.2 กาวหนาดวยเทาขวา เดนมอซายมาปลอยจบระดบวงลาง เดนมอขวาไปปลอยจบดานขางล าตว แขนเหยยดระดบสะโพกแตใหคอนไปดานหลงเลกนอย เอยงศรษะและ กดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 2) เดนกาวท 3 ปฏบตเชนเดยวกบการเดนกาวท 1

2 ทาออกทาท 2

1. หนซาย กาวขางดวยเทาขวา มอซายแบหงายขางตวงอแขนระดบเอว มอขวาตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย แลวหมนตวมาดานขวา (ดงาาพหมายเลข 1) 2. หนขวา ยนรบน าหนกดวยเทาซาย จรดเทาขวา (เตรยมกาว) มอและศรษะคงเดม 3. หนขวาคงเดม กาวหนาดวยเทาขวา ยกมอซายขนตง

1

2

1

www.far.ssru.ac.th

292

วงบน เดนมอขวาไปจบคว าดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 2) หมายเหต ขยนเทาเคลอนทขนมาดานหนา 4. หนขวาคงเดม ยนรบน าหนกดวยเทาซาย ถอนเทาขวา ขนยกเทา มอทงสองคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย 5. หนขวาคงเดม กาวหนาดวยเทาขวา ลดมอซายลงมา ตงวงลาง มอขวาปลอยจบตงมอขนแลวหมนมอลงแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา แลวหมนตวมาดานซาย (ดงาาพหมายเลข 3)

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 3 ทาออกทาท 3

หนซาย 1.ยนรบน าหนกดวยเทาขวา จรดเทาซาย (เตรยมกาว) มอและศรษะคงเดม 3.หนซายคงเดม กาวหนาดวยเทาซาย ยกมอขวาขน ตงวงบน เดนมอซายไปจบคว าดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย ดงาาพ หมายเหต ขยนเทาเคลอนทขนมาดานหนา 4.หนซายคงเดม ยนรบน าหนกดวยเทาขวา ถอนเทาซาย ขนยกเทา มอทงสองคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา 5.หนซายคงเดม กาวหนาดวยเทาซาย ลดมอขวาลงมา ตงวงลาง มอซายปลอยจบตงมอขนแลวหมนมอลงแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย แลวหมนตวมาดานขวา

2

3

www.far.ssru.ac.th

293

4 ทาออกทาท 4

หนขวา 1. ยนรบน าหนกดวยเทาซาย จรดเทาขวา (เตรยมกาว) มอและศรษะคงเดม 2.หนขวาคงเดม กาวหนาดวยเทาขวา ยกมอซายขนตงวงบน เดนมอขวาไปจบคว าดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะ และกดไหลขวา

5 ทายน

หนขวา ทายน (พระ) โดยยนแตะเทาซาย มอขวาเทาเอว มอขวาวางทหนาขาตงปลายนว เหยยดแขน เอยงศรษะขวา

ทาร าในตารางท 6.1 เปนทาร าทใหผแสดงออกมาปรากฏตวหนาเวทเพอแสดงทาร าตามเนอรองตอไป ประกอบดวยทาร าจ านวน 5 ทา ตารางท 6.2 ทาร าในเพลงฝรงร าเทา (เนอรอง) ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 1 เออน (ทาโบก)

หนขวาดงเดม ปฏบตทาร าดงน 1.กาวหนาดวยเทาขวา มอขวาตงวงลาง มอซายจบหงายระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 1) 2.วางสนเทาซายใกลกบเทาขวาทยน เดนมอขวาไปจบหงายดานหลงแขนตงระดบสะโพก และมวนมอจบซายออกไปตง

1

www.far.ssru.ac.th

294

วงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 2 )

2 ยอกร

1.หนขวาคงเดม แตะเทาซาย 1 ครง มอและศรษะคงเดม 2.หนหนา โดยกาวเทาซาย เดนมอทงสองมาจบหงายระดบวงลาง ศรษะคงเดม ตรงกบค ารองวา “ยอ…” 3.แตะเทาขวา มวนมอทงสองออกตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย ตรงกบค ารองวา “...กร” ดงาาพ

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 3 ประนม

หนหนา 1. แตะเทาขวาซ าอก 1 ครง มอและศรษะคงเดม 2. กาวเทาขวาแตะเทาซาย ตกมอทงสองขนประนมระหวางอก เอยงศรษะและกดไหลขวา ตรงค าวา “ประนม” ดงาาพ

4 ขนเหนอเกศ หนหนา

2

www.far.ssru.ac.th

295

1. ยกเทาซายไปวางดานหลงแลวกาวหนาดวยเทาขวา มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซายเลกนอย ตรงกบค ารองวา “ขน” 2. ยนยอเขากระดกเทาซาย เดนมอไหวขนจรดตนผมตรงกลางดานหนา ศรษะและไหลตรง ในค าวา “...เหนอเกศ” ดงาาพ

5 ไหวไทเทเวศร

หนหนา ยนกระดกเทาคงเดม ยด ยบ 1 ครงแลวลดมอไหวลงมาทกลางอก ระหวางนนใหกดใบหนาลงเลกนอยตามมอทลดลงแลวกลบเงยหนาขนตรงดงเดม ดงาาพ

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 6 รงสรรค

หนซาย 1. กาวหนาดวยเทาซาย มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวาเลกนอย ตรงกบการรองเออน 2. ยนยอเขากระดกเทาขวา เดนมอไหวขนจรดตนผมตรงกลางดานหนา ศรษะและไหลตรง ในการรองเออน ดงาาพ 3.ยนกระดกเทาขวาคงเดม ยด ยบ 1 ครงแลวลดมอไหวลงมาทกลางอก ระหวางนนใหกดใบหนาลงเลกนอยตามมอทลดลงแลวกลบเงยหนาขนตรงดงเดม

7 ไหวไทเทเวศร (รองซ า) หนหลง

www.far.ssru.ac.th

296

1.กาวหนาดวยเทาขวามอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวาเลกนอย 2.ยนกาวหนาดวยเทาขวา ยอเขา เดนมอไหวขนจรดตนผมตรงกลางดานหนา ศรษะและไหลตรง ในการรองวา “ไหวไท...” ดงาาพ 3.ยนกาวหนาดวยเทาขวาคงเดม ยด ยบ 1 ครงแลวลดมอไหวลงมาทกลางอก ระหวางนนใหกดใบหนาลงเลกนอยตามมอทลดลงแลวกลบเงยหนาขนตรงดงเดม ตรงกบการรองวา “เทเวศร”

8 รงสรรค (รองซ า)

หนขวา 1.กาวหนาดวยเทาซาย มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวาเลกนอย ตรงกบการรองเออน 2.ยนยอเขากระดกเทาขวา เดนมอไหวขนจรดตนผมตรงกลางดานหนา ศรษะและไหลตรง ในการรองเออน ดงาาพ 3.ยนกระดกเทาขวาคงเดม ยด ยบ 1 ครงแลวลดมอไหวลงมาทกลางอก ระหวางนนใหกดใบหนาลงเลกนอยตามมอทลดลงแลวกลบเงยหนาขนตรงดงเดม ในค ารองวา “รงสรรค”

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 9 เออน (ทาโบก ) ปฏบตเชนเดยวกบทาท 1 เออน (ทาโบก) ในตารางเดยวกน 10 ศกดสทธ

1. หนขวา แตะเทาซาย 1 ครง มอและศรษะคงเดม (ทาโบก) ตรงกบการรองเออน 2. หนหนา วางเทาซายลงดานหลง แตะเทาขวา มอซาย เทาเอว มอขวาไวมอดานหนางอแขนระดบสายตา เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพ) จากนนเปนการเลนเทาใน การรองเออน ดงน 2.1 แตะเทาขวาซ า 1 ครง มอและเทาคงเดม 2.2 กาวหนาดวยเทาขวา แตะเทาซาย มอซายคงเดม แทงมอขวาออกไปตงวงบน

www.far.ssru.ac.th

297

11 ฤทธไกร

หนหนา 1. กาวหนาดวยเทาซายและถายน าหนกตวไปทางเทาซายท กาว มอซายแบหงายดานหนางอแขนระดบเอว มอขวาจบคว า ดานขาง งอแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย 2. ถายน าหนกมาทเทาขวาทยน ยกเทาซาย หมนมอซายขน ตงวงลาง สอดจบมอขวาขนแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะเอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1) จากนนเปนการเลนเทาชาและเรวในการรองเออน ดงน การเลนเทาชา ปฏบตโดย 2.1 แตะเทาซาย มอและศรษะคงเดม 2.2 ยกเทาซายไปวางหลง แตะเทาขวา 1 ครง มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.3 แตะเทาขวาซ า 1 ครง มอและศรษะคงเดม 2.4 กาวเทาขวาไปขางหนา แตะเทาซาย 1 ครง มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา การเลนเทาเรว ปฏบตโดย 2.5 แตะเทาซายซ า 1 ครง มอและศรษะคงเดม

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

2.6 ยกเทาซายไปวางหลง แตะเทาขวา 1 ครง มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.7 ยกเทาขวาไปวางหลง แตะเทาซาย 1 ครง มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.8 หนเฉยงดานซาย กาวเทาซายไปขางหนา แตะเทาขวา 1 ครง มอซายเทาเอว มอขวาชหกขอมอเขาหาตวดานหนา งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 2) หมายเหต ซอยเทาเคลอนทมาดานหนา

12 ใดจะทน หนหนา

2

1

www.far.ssru.ac.th

298

1. เทาขวากาวหนา มอซายเทาเอว มอขวาชกวาดออกจากดานหนาไปดานขาง เอยงศรษะคงเดม ตรงกบค ารองวา “ใด...” ดงาาพหมายเลข 1 2. ยนดวยเทาขวา เหยยดขาและแตะเทาซาย มอซายเทาเอวคงเดม มอขวาหมนมอออกมาคว ามอชดานขาง ตงแขน ระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา และกวาดมอชเขาหาตวพรอมกบงอแขน ตรงกบค ารองวา “...จะทน” ดงาาพหมายเลข 2 จากนนเปนการเลนเทาในการรองเออน ดงน 2.1 แตะเทาซาย 1 ครง มอทงสองกรายจบออกดานขาง ระดบเอว เอยงศรษะคงเดม 2.2 กาวเทาซายแตะเทาขวา มอทงสองเทาเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย ดงาาพหมายเลข 3

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 13 ซงรบ

หนขวา ยกเทาขวาไปวางดานหลง และกาวขางดวยเทาซาย มอทงสองแบหงายยกขนดานหนา ใหมอซายอยระดบหนา มอขวาต าลงเลกนอย เอยงศรษะและกดไหลขวา ดงาาพ จากนนเปนการเลนเทาในการรองเออน ดงน 1.แตะเทาซาย 1 ครง มอทงสองลดลงมากรายจบออกดานขาง ระดบเอว เอยงศรษะคงเดม 2.ยกเทาซายมาวางดานหลง แตะเทาขวา มอทงสองเทาเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย ดงาาพทาท 12 หมายเลข 3

14 พลกรรม

1

2

3

www.far.ssru.ac.th

299

1. หนหนา แตะเทาขวาซ า 1 ครง มอและศรษะคงเดม 2. กาวเทาขวา แตะเทาซาย มอขวาเทาเอว มอซายไวมอดานหนางอแขนระดบสายตา เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1) จากนนเปนการเลนเทาชาและเรวในการรองเออน ดงน

การเลนเทาชา ปฏบตโดย 2.1 แตะเทาซายซ า 1 ครง มอและศรษะคงเดม 2.2 ยกเทาซายไปวางหลง แตะเทาขวา 1 ครง มอขวาคงเดม แทงมอซายออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย ดงาาพหมายเลข 2 2.3 แตะเทาขวาซ า 1 ครง มอและศรษะคงเดม 2.4 กาวเทาขวา แตะเทาซาย 1 ครง มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา การเลนเทาเรว ปฏบตโดย 2.5 แตะเทาซายซ า 1 ครง มอและศรษะคงเดม 2.6 ยกเทาซายไปวางหลง แตะเทาขวา 1 ครง มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.7 ยกเทาขวาไปวางหลง แตะเทาซาย 1 ครง มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 2.8 หนเฉยงดานซาย กาวเทาซายไปขางหนา แตะเทาขวา 1

ครง มอทงสองตกมอขนตงวงลาง หมายเหต ซอยเทาเคลอนทมาดานหนา

15 บ าบวง หนหนา 1.กาวหนาดวยเทาขวา กระดกเทาซาย มอทงสองยกขนพนมมอใหปลายนวหวแมมอจรดตนผมดานหนา ตรงกบค าวา “บ า..” แลวลดมอลงมาทอก ศรษะตรงใหตรงกบค าวา “...บวง” ดงาาพ

1

2

www.far.ssru.ac.th

300

16 เออน (ทาโบก ) ปฏบตเชนเดยวกบทาท 1 เออน (ทาโบก) ในตารางเดยวกน 17 องคอสญ...

หนขวา 1. กาวหนาดวยเทาขวา มอทงสองตงวงดานหนา งอแขนระดบอก เอยงศรษะและกดไหลขวา 2. ยกเทาซาย เดนมอขวามาเทาเอว เดนมอซายมาไวมอดานขาง งอแขนระดบสายตา เอยงศรษะและกดไหลซาย สายตามาดานหนาเวท ดงาาพ

18 …แดหวา

1. หนขวา เทาซายกาวไขวมาทางขวา มอและศรษะคงเดม หมนตวลงดานหลงเพอหนดานซาย 2. หนซาย ยนยกเทาขวา ยกมอทงสองขนพนมตรงกบไหลดานขวา ปลายมอตงขน เอยงศรษะและกดไหลขวา ดงาาพ

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 19 วราฤทธ หนหนา

1. กาวหนาดวยเทาขวาและถายน าหนกตวไปทางเทาขวา ทกาว มอขวาแบหงายดานหนางอแขนระดบเอว มอซายจบ

www.far.ssru.ac.th

301

คว าดานขาง งอแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา 2. ถายน าหนกมาทเทาซายทยน ยกเทาขวา หมนมอขวา ขนตงวงลาง สอดจบมอซายขนแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะเอยงศรษะและกดไหลซาย ดงาาพ

20 สงสถต

1. วางเทาขวาทยกลงดานหลง หมนตวมาทางขวา มอคงเดมแตลดระดบลงมาเลกนอย เอยงศรษะและกดไหลขวา 2. หนขวา ยนแตะเทาซาย เดนมอขวาออกไปดานขางแลวหมนปลายมอลงเปนมอแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว ลดมอซายลงเปนตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย ดงาาพ

21 อยใน

หนขวา กาวขางดวยเทาซาย มอทงสองตงวงดานขางระดบเอว แลวปาดมอเขาหากนจนปลายมอซอนกนดานหนา ระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพ) จากนนเปนการเลนเทาในการรองเออน ดงน 1.แตะเทาซาย 1 ครง มอทงสองลดลงมากรายจบออกดานขาง ระดบเอว เอยงศรษะคงเดม 2.หนหนา โดยยกเทาซายมาวางดานหลง แตะเทาขวา มอทงสองเทาเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย ดงาาพทาท 12 หมายเลข 3

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

www.far.ssru.ac.th

302

22 ไศลหลวง

หนหนา 1. กาวหนาดวยเทาขวา สดเทาซายมาจรดขางเทาขวา มอทงสองตงวงดานหนาระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา 2. เทาคงเดม เดนมอซายไปจบดานหลง เดนมอขวามาจบจบคว าดานหนา เอยงศรษะและกดไหลซาย 3. กาวขางดวยเทาซาย มอซายจบหงายดานหลง แขนตงระดบสะโพก กวดมอขวาเขามาแลวปลอยจบออกไป ตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพ)

23 สงสถต (รองซ า)

1. ยกเทาซายไปวางดานหลง หมนตวไปทางซายมอคง ปลอยจบมอซายขนตงวงดานขางระดบเอว มอขวาคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย 2. หนซาย ยนแตะเทาขวา หมนปลายมอซายลงเปนมอแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว มอขวาตงวงลางคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพ)

24 อยใน (รองซ า)

หนซาย กาวขางดวยเทาขวา มอทงสองตงวงดานขางระดบเอว แลวปาดมอเขาหากนจนปลายมอซอนกนดานหนาในระดบเอวเอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพ) จากนนเปนการเลนเทาในการรองเออน ดงน 1. แตะเทาขวา 1 ครง มอทงสองกรายจบออกเปน มอแบหงายดานขาง ระดบเอว เอยงศรษะคงเดม 2. หนหนา โดยยกเทาขวามาวางดานหลง แตะเทาซาย มอทงสองเทาเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา

www.far.ssru.ac.th

303

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 25 ไศลหลวง (รองซ า)

หนหนา 1. กาวหนาดวยเทาซาย สดเทาขวามาจรดขางเทาซาย มอทงสองตงวงดานหนาระดบเอว เอยงศรษะและ กดไหลซาย 2. เทาคงเดม เดนมอขวาไปจบดานหลง เดนมอซายมาจบจบคว าดานหนา เอยงศรษะและกดไหลขวา 3. กาวขางดวยเทาขวา มอขวาจบหงายดานหลง แขนตงระดบสะโพก กวดมอซายเขามาแลวปลอยจบออกไป ตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย ดงาาพ

26

เออน (ทาโบก)

ปฏบตเชนเดยวกบทาท 1 เออน (ทาโบก) ในตารางเดยวกน

27 เชญด

หนขวา 1. กาวหนาดวยเทาขวา มอทงสองตงวงดานหนา งอแขนระดบอก เอยงศรษะและกดไหลขวา 2. ยกเทาซาย หมนปลายมอออกจากกนเปนมอแบหงาย ทงสองมอใหมอซายอยระดบไหล มอขวาใหอยต าลง ไปเลกนอย เอยงศรษะและกดไหลซาย สายตามา ดานหนาเวท ดงาาพ 3. ในท านองเออนให ยด 1 จงหวะ และ ยบ 1 จงหวะ แลวกาวเทาซายลงดานหนา มอและศรษะคงเดม หมนตวลงดานหลงเพอหนไปดานหนาชาๆ

www.far.ssru.ac.th

304

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 28 ขบร า

หนหนา 1. ยนยอเขา แตะเทาขวา มอทงสองจบคว าดานหนา งอแขนระดบอก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 1) 2. กาวเทาขวาแตะเทาซาย คลายมอทงสองออกไปดานขาง งอแขนระดบอก เอยงศรษะและกดไหลขวา 3. กาวเทาซายแตะเทาขวา หมนมอทงสองขนตงมอดานขาง แขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย ดงาาพหมายเลข 2 จากนนเปนการเลนเทาชาและเรวในการรองเออน ดงน การเลนเทาชา ปฏบตโดย 2.1 แตะเทาขวาซ า 1 ครง มอและศรษะคงเดม 2.2 ยกเทาขวาไปวางหลง แตะเทาซาย 1 ครง มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.3 แตะเทาซายซ า 1 ครง มอและศรษะคงเดม 2.4 กาวเทาซายไปขางหนา แตะเทาขวา 1 ครง มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย การเลนเทาเรว ปฏบตโดย 2.5 ยกเทาขวาไปวางดานหลง แตะเทาซาย มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.6 ยกเทาซายไปวางหลง แตะเทาขวา 1 ครง มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.7 ยกเทาขวาไปวางหลง แตะเทาซาย 1 ครง มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.8 หนเฉยงดานซาย กาวเทาซายไปขางหนา แตะเทาขวา 1 ครง มอซายเทาเอว มอขวาชหกขอมอเขาหาตวดานหนา งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพทาท 11 หมายเลข 2)

1

2

www.far.ssru.ac.th

305

หมายเหต ซอยเทาเคลอนทมาดานหนา ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 29 ทงปวง ปฏบตเชนเดยวกบทาท 12 (ตรงกบเนอรองวา “ใดจะทน”) 30 ทได

หนขวา ยกเทาขวาไปวางดานหลง และกาวขางดวยเทาซาย มอซายเทาเอว มอขวาตงวงดานขาง งอแขนระดบเอว แลวหมนปลายมอลงเปนมอแบหงายพรอมกบยกมอขนเลกนอย เอยงศรษะและกดไหลขวา ดงาาพ จากนนเปนการเลนเทาในการรองเออน ดงน 1. แตะเทาซาย 1 ครง มอทงสองลดลงมากรายจบออกดานขาง ระดบเอว เอยงศรษะคงเดม 2. ยกเทาซายมาวางดานหลง แตะเทาขวา มอทงสองเทาเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย ดงาาพทาท 12 หมายเลข 3

31 บวงสรวง ปฏบตเชนเดยวกบทาท 14 (ตรงกบเนอรองวา “พลกรรม”) 32 ไวเอย ปฏบตเชนเดยวกบทาท 15 (ตรงกบเนอรองวา “บ าบวง”)

ในการปฏบตทาร าชดสหรานากงร ากรช ในชวงของการร าตามเนอรองเพลงฝรงค ซงมการ

รองเออนยาวตดกนหลายจงหวะ โบราณาจารยทางนาฏศลปไทยไดใชวธการเลนเทา ชา และการเลนเทาเรวปฏบตเปนทาร าในชวงน ท าใหผแสดงไดแสดงความสามารถใหเหนถงความคลองแคลวในการร าสมกบบคลกนกรบของตวละคร ในการเลนเทานมขอสงเกตวา การเลนเทาชามกจะม การกาวขนและถอยลงหลงสลบกน แตการเลนเทาเรวจะถอยหลงตอเนองกนทกครงทแตะเทาส าหรบทาร าในชวงการรองเพลงฝรงร าเทานมจ านวน 32 ทาร า มการใชทาร าซ ากนในชวงค ารองท 2 และค ารองท 4 จ านวน 3 ทาร า และการใชทาโบกกอนขนเนอรองทกค า

www.far.ssru.ac.th

306

ตารางท 6.3 ทาร าในเพลงโยน ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 1 ทาท 1

หนหนา 1. กาวหนาดวยเทาขวา มอซายตงวงลาง มอขวาจบคว า ในระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย 2. กาวหนาดวยเทาซาย เดนมอซายไปจบหงายดานหลง แขนตงระดบสะโพก คลายมอขวาออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา ดงาาพ 3. ลดตวลงนงคกเขา

2 ทาท 2

หนหนา 1. ดงผาผกกรชออกมาสวมไวทนวกลางดานซาย 2. ดงกรชออกมาจากเอว และวางลงดานหนาของผแสดง โดยมอซายจบหงายตรงชายพก มอขวาจบกรชวางลงทพน เอยงศรษะและกดไหลซาย 3. นงคกเขาตวตรง มอทงสองวางบนหนาขาทงสองขาง

3 ทาท 3

หนหนา 1. นงคกเขาดงเดม ถวายบงคมโดยตกมอทงสองขนไหว ใหปลายนวหวแมมอจรดตนผมดานหนา ตวตรง 2. นงคกเขาดงเดม ลดมอลงมาไหวระดบอก

www.far.ssru.ac.th

307

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 4 ทาท 4

หนหนา 1. หยบกรชขนมาจากพน โดยมอซายจบหงายตรงชายพก มอขวาหยบกรชขนมาจากพน เอยงศรษะและกดไหลซาย 2. นงกระดกเทาขวา มวนจบมอซายออกเปนตงวงลาง มอถอกรชหงายมอหกขอมอเขาหาแขน เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพ) 3. สะดงตวตามจงหวะ 3 ครงๆ ท1 เอยงขวาดงเดม ครงท 2 เอยงซาย และครงท 3 กลบมาเอยงขวาดงเดม

5 ทาท 5

1. หนหนา นงกระดกเทาซาย หมนมอซายลงมาจบหงายในระดบอก มอขวามวนออกถอกรชในระดบวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย 2. สะดงตวตามจงหวะ 3 ครงๆ ท1 เอยงซายดงเดม ครงท 2 เอยงขวา และครงท 3 กลบมาเอยงซายดงเดม

6 ทาท 6 (ทาบวชฝก ครงท 1)

หนขวา 1.เกบเทาทกระดกกลบมานงคกเขา เดนมอซายมาจบคว าดานขาง งอแขนระดบเอว ลดมอขวาลงมาถอกรชหงายมอในระดบวงลาง ศรษะเอยงคงเดม 2. กาวเทาขวาขนตงเขา กระดกเทาซาย สอดมอจบซายขนปลอยแบมอแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ มอขวาถอกรชในระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1) ตอไปใหสะดงตวตามจงหวะ 3 ครงๆ ท 1 เอยงขวาดงเดม ครงท 2 เอยงซาย และครงท 3 กลบมาเอยงขวาดงเดม 3. ลกขนยน กาวเทาขวา ลดมอซายลงแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว ยกมอขวาขนตงวงบน เอยงศรษะและกด

1

www.far.ssru.ac.th

308

ไหลซาย ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

4. ยกเทาซายมาแตะ เหยยดแขนซายใหตง มอแบหงายดานขางระดบไหล มอขวาคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 2) หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปทางซาย

7 ทาท 7 (ทาบวชฝก ครงท 2)

หนซาย 1. กาวเทาขวาไปดานขาง เดนมอขวามาถอกรช คว ามอดานขาง งอแขนระดบเอว ลดมอซายลงมา แบหงายมอในระดบวงลาง ศรษะเอยงคงเดม 2. กาวหนาดวยเทาซาย 3. วางเทาขวาดานหลง สอดมอขวาขนเปนถอกรชหงายมอดานขาง งอแขนระดบศรษะ หมนมอซายขนตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 1) 4. เลนเทาเรวตามจงหวะกลอง ดงน 4.1 ยกเทาขวาวางดานหลงซ า 1 ครง แตะเทาซาย เดนมอซายขนตงวงบน ลดมอขวาลงเปนมอแบดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา 4.2 กาวเทาซาย แตะเทาขวา เหยยดแขนขวาใหตง มอแบหงายดานขางระดบไหล มอซายคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 2) หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปทางขวา

2

1

www.far.ssru.ac.th

309

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต (ทาบวชฝก ครงท 3)

หนขวา 1. กาวเทาซายไปดานขาง ลดมอซายลงมาจบคว าดานขาง งอแขนระดบเอว ลดมอขวาลงมาถอกรชหงายมอในระดบ วงลาง ศรษะเอยงคงเดม 2. กาวหนาดวยเทาขวา 3. วางเทาซายลงดานหลง สอดมอจบซายขนเปนมอแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ มอขวาถอกรชตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 3)

8 ทาท 8 (ทาแทงกรช)

หนซาย 1. หมนตวมาดานซาย ยนรบน าหนกดวยเทาซาย มอซายตงวงบน มอขวาถอกรชคว ามอดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา 2. กาวขางดายเทาขวา มอซายตงวงบน หมนมอขวาทถอกรชขนหงายแลวแทงมอออกไปใหแขนตงดานขางระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 1) 3. ยอนตว 1 ครง 4. พลกเทาเปนทากาวขางดวยเทาซาย เหยยดแขนซายให

2

3

1

www.far.ssru.ac.th

310

เปนตงมอดานขาง แขนตงระดบไหล ยกมอขวาทถอกรชขนหงายมอดานขาง งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะและ กดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 2) 5. ยด ยบ 1 ครง หมนตวลงดานหลงเพอหนดานขวา หนขวา 6. กาวเทาขวาไปดานขาง ลดแขนทงสองลงใหมออย ระดบวงลาง โดยมอซายตงวงลาง มอขวาถอกรชหกขอมอเขาหาทองแขน เอยงศรษะและกดไหลขวา 7. กาวหนาดวยเทาซาย มอและศรษะคงเดม

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

8. วางหลงดวยเทาขวา 1 ครง หมนมอซายขนมาจบหงายระดบวงลาง มอขวามวนออกเปนถอกรชคว ามอในระดบ เดยวกน เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 3) หมายเหต ปฏบตทาร าท 8 ตงแตวธปฏบตหมายเลข 1 – 8 ซ าอก 2 ครง รวมการปฏบตทาท 8 น 3 ครง

9 ทาท 9 (ทาเรยงหมอน)

หนขวา 1. ซอยเทาขนมาดานหนาแลวหยดดวยทากาวขางดวยเทาซาย มอทงสองจบคว าดานหนา งอแขนระดบอก (ดงาาพหมายเลข 1) แลวคลายออกเปนมอแบหงายดานขาง งอแขน ระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา 2. ยกเทาซาย หมนมอซายขนตงมอดานขาง แขนตงระดบไหล หมนมอขวาขนตงวงบน เอยงศรษะคงเดม (ดงาาพหมายเลข 2) 3. เลนเทาเรวตามจงหวะกลอง ดงน

2

3

1

www.far.ssru.ac.th

311

3.1 ลดเทาซายลงมาแตะ มอและศรษะคงเดม 3.2 ยกเทาซายไปวางดานหลง แตะเทาขวา มอทงสองคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย 3.3 กาวเทาขวา แตะเทาซาย ลดมอทงสองมาจบคว า ดานหนา งอแขนระดบอก เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1) หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปทางซาย

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 10 ทาท 10

(ทาเรยงหมอนดานซาย)

หนซาย 1. กาวขางดวยเทาขวา มอทงสองคลายจบออกเปนมอแบ หงายดานขาง งอแขน ระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลซาย 2. ยกเทาขวา หมนมอขวาขนตงมอดานขาง แขนตงระดบไหล หมนมอซายขนตงวงบน เอยงศรษะคงเดม (ดงาาพหมายเลข 1) 3. เลนเทาเรวตามจงหวะกลอง ดงน 3.1 ลดเทาขวาลงมาแตะ มอและศรษะคงเดม 3.2 ยกเทาขวาไปวางดานหลง แตะเทาซาย มอทงสองคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา 3.3 กาวเทาซาย แตะเทาขวา ลดมอทงสองมาจบคว า ดานหนา งอแขนระดบอก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 2) หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปทางขวา 4. กาวขางดวยเทาซาย มอทงสองคลายออกเปนมอแบหงายดานขาง งอแขน ระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา 5. ยกเทาซาย หมนมอซายขนตงมอดานขาง แขนตงระดบไหล หมนมอขวาขนตงวงบน เอยงศรษะคงเดม หมายเหต ปฏบตทาท 9-10 ตอเนองรวม 3 ครง

2

1

2

www.far.ssru.ac.th

312

11 ทาท 11

หนขวา 1. กาวหนาดวยเทาซาย มอซายจบหงายดานหนา (คอนไปดานขางเลกนอย) งอแขนระดบไหล มอขวาถอกรชหงายมอดานหนาระดบอก เอยงศรษะคงเดม 2. ยกเทาขวามาแตะ มอทงสองมวนออกใหมอซายไปตงวงบน มอขวาตงมอในระดบอก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพ)

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 12 ทาท 12

หนขวา 1. เลนเทาเรวตามจงหวะกลอง และเปลยนมอ ดงน 1.1 แตะเทาขวาซ า 1 ครง มอและศรษะคงเดม 1.2 ยกเทาขวาไปวางดานหลง แตะเทาซาย มอทงสองคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา 1.3 กาวเทาซาย เทาขวาวางดานหลง ลดมอซายมาจบคว าดานขางตงแขนระดบไหล มอขวาถอกรชในระดบวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 1) 2. ถายน าหนกไปทเทาหลง (ขวา) แตะเทาซาย มอทงสองคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา 3. กาวเทาซาย แตะเทาขวา มอซายปลอยจบขนตงวงบน มอขวาคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปทางดานหลง เพอหนดานซาย

13 ทาท 13 หนซาย 1. กาวเทาซายไปดานขาง มอและศรษะคงเดม 2. กาวหนาดวยเทาขวา ลดมอซายลงเปนมอแบหงาย

2

1

www.far.ssru.ac.th

313

ดานขางระดบวงลาง มอขวาถอกรชตงมอดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะคงเดม 3. วางหลงดวยเทาซาย 1 ครง หมนมอซายขนมาตงวงลาง คว ามอขวาเปนถอกรชคว ามอดานขาง ตงแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1) 4. ถายน าหนกไปทเทาหลง (ซาย) แตะเทาขวา มอทงสอง คงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย 5. กาวเทาขวา แตะเทาซาย มอขวาคงเดม หกขอมอขวาทถอกรชขนตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 2)

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

หมายเหต ซอยเทาหมนตวไปทางดานหลง เพอหนดานขวา หนขวา 6. กาวเทาขวาไปดานขาง มอและศรษะคงเดม 2. กาวหนาดวยเทาซาย ลดมอขวาลงเปนถอกรชหงายมอดานขางระดบวงลาง ตงมอซายดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะคงเดม 3. วางหลงดวยเทาขวา 1 ครง หมนมอขวาขนมาตงวงลาง มอซายจบคว าดานขาง ตงแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพทาท 12 หมายเลข 1)

14 ทาท 14

หนขวา 1. ถายน าหนกมาทขาขวา ถอนเทาซายยกขน มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1) หนหนา 2. กาวหนาดวยเทาซาย งอแขนซายเปนจบคว าดานขางระดบเอว

เดนมอขวาไปดานขางเปนถอกรชหงายมอ งอแขนระดบเอว

3. กาวขางดวยเทาขวา สอดจบซายขนปลอยเปนมอแบดานขาง งอแขนระดบศรษะ หมนมอขวาทถอกรชขนตง

1

2

1

www.far.ssru.ac.th

314

ดานขาง ตงแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 2) 4. ยอนตวถายน าหนกมาทขาซาย มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลขวา 5. เทาซายกระดกเสยว ลดมอซายลงมาเปนวงลาง มอขวาถอกรชคว ามอดานขาง แขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกด ไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 3) 6. สะดงตว 3 ครง ดงน 6.1 สะดงตวครงท 1 มอและศรษะคงเดม 6.2 สะดงตวครงท 2 มอซายคงเดม งอแขนขวาเลกนอย เอยงศรษะและกดไหลขวา 6.3 สะดงตวครงท 3 มอซายคงเดม ตงแขนขวา เอยงศรษะและกดไหลซาย

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 15 ทาท15

หนหนา 1.วางเทาซายทกระดกลง ยกเทาขวา มอและเอยงศรษะคงเดม (ดงาาพหมายเลข 1) 2.กาวหนาดวยเทาขวา งอแขนขวาเปนถอกรชคว ามอ ดานขางระดบเอว เดนมอซายไปดานขางเปนมอแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว 3. กาวขางดวยเทาซาย สอดมอขวาทถอกรชเปนมอหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ หมนมอซายขนตงมอดานขาง ตงแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 2) 4. ยอนตวถายน าหนกมาทขาขวา มอคงเดม เอยงศรษะและ กดไหลซาย 5. เทาขวากระดกเสยว ลดมอขวาลงมาเปนวงลาง มอซายจบคว าดานขาง แขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 3)

2

1

2

3

www.far.ssru.ac.th

315

6. สะดงตว 3 ครง ดงน 6.1 สะดงตวครงท 1 มอและศรษะคงเดม 6.2 สะดงตวครงท 2 มอขวาคงเดม งอแขนซายเลกนอย เอยงศรษะและกดไหลซาย 6.3 สะดงตวครงท 3 มอขวาคงเดม ตงแขนซายเอยงศรษะ และกดไหลขวา 7. วางเทาขวาทกระดกลง ยกเทาซาย มอและเอยงศรษะคงเดม เพอจะท าทาร าในชวงเพลงแปลง

ทาร าในเพลงโยนประกอบการบรรเลงกลองแขก มทาร าทงสน 15 ทาร าและนยมใหร าดวย

เพลงแปลงตอจนจบการแสดง ตารางท 6.4 ทาร าในเพลงแปลง ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 1 ทาท 1

หนหนา 1. กาวซายในลกษณะกาวหนา ลดมอซายมาจบหงายระดบวงลาง มอขวาตงมอถอกรชดานหนาตรงชายพก เอยงศรษะและกดไหลขวา (คงเดม) 2. วางเทาขวาลงดานหลง มวนมอซายออกมาเทาเอว มอขวาถอกรชทาบไปทเอวเหนอมอซาย เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพ) 3. กระทงเทาตามจงหวะ มอคงเดม พรอมกบกลอมหนาและไหล ประมาณ 16 จงหวะ 4. ถอนเทาซายยกขน เอยงศรษะและกดไหลขวา 5. วางเทาซายลงดานหลง ยกเทาขวา เอยงศรษะและกด ไหลซาย

2. ทาท 2 หนขวา

3

www.far.ssru.ac.th

316

1. กาวหนาดวยเทาขวา สดเทาซายตามไปดวย มอซาย ตงวงลาง มอขวาคว ามอถอกรชดานขางแลวหมนเปน มอหงายดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและ กดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1) 2. กาวหนาดวยเทาซาย สดเทาขวาตามไปดวย มอซายจบจบคว าแลวหมนขนเปนจบหงาย มอขวาหมนขนเปนตงมอถอกรชดานขาง ตงแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 2) หมายเหต ปฏบตทาท 2 หมายเลข 1 สลบกบ 2 รวมกนประมาณ 11 ครง จะจบดวยทาหมายเลข 1 โดยเคลอนทไปทางดานขวาของเวท

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

3. กระทงเทาซายตามจงหวะรวม 12 ครง พรอมกบการตไหล กลอมหนา และเปลยนมอตามทาร าหมายเลข 1 และ 2 4. ถอนเทาขวายกขน มอซายจบจบแลวหมนขนเปนจบหงายระดบวงลาง หมนมอขวาขนเปนวงกลาง เอยงศรษะ และกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 3) หนซาย 5.วางเทาขวาลงดานหลง ยกเทาซาย เดนมอซายไปคลาย มอดานขางแลวหมนขนตงมอระดบเอว มอขวาคว า มอถอกรช แลวมวนออกแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 4)

1

2

3

4

www.far.ssru.ac.th

317

3 ทาท 3

หนซาย 1.กาวเทาซายในลกษณะกาวหนาและสดเทาขวาตามไปดวย มอซายแบหงายดานขาง งอแขนระดบเอว หมนมอขวาขนตงมอถอกรชดานขาง งอแขนระดบเอว เอยงศรษะ และกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 1) 2.กาวหนาดวยเทาขวา และสดเทาซายตามไปดวย มอซายหมนขนเปนตงมอแขนตงระดบเอว มอขวาหมนขนมาหงายมอดานขาง งอแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 2) หมายเหต ปฏบตทาท 3 หมายเลข 1 สลบกบ 2 รวมกน ประมาณ 11 ครง จะจบดวยทาหมายเลข 1 โดยเคลอนทไปทางซายของเวท

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

3. กระทงเทาขวาตามจงหวะรวม 12 ครง พรอมกบการตไหล กลอมหนา และเปลยนมอตามทาร าหมายเลข 1 และ 2 4. ถอนเทาซายยกขน หมนมอซายขนเปนวงกลาง มอขวาคว ามอแลวหมนขนเปนมอหงายระดบวงกลาง เอยงศรษะ และกด ไหลขวา 5. วางเทาซายลงดานหลง ยกเทาขวา เดนมอทงสองมา ตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย

4 ทาท 4 หนหนา 1. กาวหนาดวยเทาขวา พรอมกบสดเทาซายตามไปดวย เดนมอทงสองมาจบคว าดานขาง งอแขนระดบไหล แลวสอดจบ ขนไปแบหงายดานขาง งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1) 2. กาวหนาดวยเทาซาย พรอมกบสดเทาขวาตามไปดวย

1

2

www.far.ssru.ac.th

318

ลดแขนทงสองลงมาตงวงลาง เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 2) หมายเหต ปฏบตทาท 4 หมายเลข 1 สลบกบ 2 รวมกนประมาณ 11 ครง จะจบดวยทาหมายเลข 1 โดยเคลอนทไปดานหนาของเวท 3. กระทงเทาซายตามจงหวะรวม 20 ครง พรอมกบการตไหล กลอมหนา และเปลยนมอตามทาร าหมายเลข 1 และ 2 ขณะทเปลยนมอตองเลอนผาผกกรชทสวมอยในนวกลางออกมาถอไว

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 5 ทาท 5

หนหนา 1. ถอนเทาขวายกขน มอคงเดม เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 1) 2. วางเทาขวาลงดานหลง แตะเทาซาย หนตวไปทางขวา มอขวาถอกรชคว ามอในระดบวงลาง มอซายจบผาจบหงายดานหนา งอแขนระดบอก เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 2)

1

2

1

2

www.far.ssru.ac.th

319

6 ทาท 6

หนหนา 1.กาวหนาดวยเทาซาย พรอมกบสดเทาขวาตามไปดวย มอขวาคงเดม มวนมอซายออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพ) 2.กาวหนาดวยเทาขวา พรอมกบสดเทาซายตามไปดวย มอขวาคงเดม เดนมอซายมาจบหงายดานหนา งอแขนระดบอก เอยงศรษะและกดไหลขวา หมายเหต ปฏบตทาท 6 หมายเลข 1 สลบกบ 2 รวมกนประมาณ 11 ครง จะจบดวยทาหมายเลข 1 โดยเคลอนทไปดานซายของเวท หนซาย 3.ยกเทาขวามาแตะดานหนา มอขวาคงเดม เดนมอซายมาจบหงายดานหนา งอแขนระดบอก เอยงศรษะและกดไหลขวา 4.ยกเทาขวาไปวางดานหลง มอขวาคงเดม มวนมอซายออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย หมายเหต ปฏบตทาท 6 หมายเลข 3 สลบกบ 4 รวมกน 10 ครงจะจบดวยทาหมายเลข 4

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 7 ทาท 7 (โยนผาครงท 1)

หนซาย 1.กาวขางดวยเทาซาย มอขวาคงเดม มอซายโยนผาขนดานบน เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1) 2.กาวเทาขวาในลกษณะกาวขาง เปลยนมอถอกรชเปนมอ

1

www.far.ssru.ac.th

320

ซายในระดบวงลาง ยกมอขวาขนรบผาทโยนขนไปดานหนา เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 2) 3.ถายน าหนกไปทเทาซาย แตะเทาขวา มอซายถอกรชใน ระดบวงลาง มอขวาคบผาผกกรชตงวงดานหนา ระดบอก เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 3)

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 8 ทาท 8

หนซาย 1. ยนแตะเทาขวาคงเดม มอซายตงวงลาง หมนมอขวาเขามาจบหงายดานหนา งอแขนระดบหนา เอยงศรษะ และกดไหลซาย 2. กาวหนาดวยเทาขวา สดเทาซายตามมาดวย มอซายคงเดม มวนมอขวาออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1) 3. กาวหนาดวยเทาซาย สดเทาขวาตามมาดวย มอซายคง

2

3

1

www.far.ssru.ac.th

321

เดม เดนมอขวาเขามาจบหงายดานหนา ระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 2) หมายเหต ปฏบตทาท 8 หมายเลข 1 สลบกบ 2 รวมกนประมาณ 11 ครง จะจบดวยทาหมายเลข 1 โดยเคลอนทหมนไปทางดานหลงเพอหนดานขวาของเวท หนขวา 4. ยกเทาซายมาแตะดานหนา มอซายคงเดม เดนมอขวามาจบหงายดานหนา งอแขนระดบอก เอยงศรษะ และกดไหลซาย 5. ยกเทาซายไปวางดานหลง มอซายคงเดม มวนมอขวาออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา หมายเหต ปฏบตทาท 8 หมายเลข 4 สลบกบ 5 รวมกน 10 ครงจะจบดวยทาหมายเลข 5

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 9 ทาท 9 (โยนผาครงท 2)

หนขวา 1. กาวขางดวยเทาขวา มอซายคงเดม มอขวาโยนผาขนดานบน เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 1)

2

1

www.far.ssru.ac.th

322

2. กาวเทาซายในลกษณะกาวขาง เปลยนมอถอกรชเปน มอขวาในระดบวงลาง ยกมอซายขนรบผาทโยนขนไปดานหนา เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 2) 3. ถายน าหนกไปทเทาขวา แตะเทาซาย มอขวาถอกรชใน ระดบวงลาง มอซายคบผาผกกรชตงวงดานหนา ระดบอก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 3)

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 10 ทาท 10 หนซาย

1.ยนแตะเทาซายคงเดม มอขวาตงวงลาง หมนมอซายเขามาจบหงายดานหนา งอแขนระดบหนา เอยงศรษะ และกดไหลขวา 2.กาวหนาดวยเทาซาย สดเทาขวาตามมาดวย มอขวาคงเดม มวนมอซายออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 1) 3.กาวหนาดวยเทาขวา สดเทาซายตามมาดวย มอขวาคง

3

2

www.far.ssru.ac.th

323

เดม เดนมอซายเขามาจบหงายดานหนา ระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 2) หมายเหต ปฏบตทาท 10 หมายเลข 2 สลบกบ 3 รวมกนประมาณ 11 ครง จะจบดวยทาหมายเลข 2 โดยเคลอนทหมนลงไปทางดานหลงเพอหนดานหนาของเวท หนหนา 4. ยกเทาขวามาแตะดานหนา มอขวาคงเดม เดนมอซายมาจบหงายดานหนา งอแขนระดบอก เอยงศรษะ และกดไหลขวา 5. ยกเทาขวาไปวางดานหลง มอขวาคงเดม มวนมอซายออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย หมายเหต ปฏบตทาท 10 หมายเลข 4 สลบกบ 5 รวมกน 10 ครงจะจบดวยทาหมายเลข 5

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 11 ทาท 11 (โยนผาครงท 3) โยนผาดานหนา (ปฏบตเชนเดยวกบการโยนผาครงท 1) ดงน

1. กาวขางดวยเทาซาย มอขวาคงเดม มอซายโยนผาขนดานบน เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1)

1

2

www.far.ssru.ac.th

324

2. กาวเทาขวาในลกษณะกาวขาง เปลยนมอถอกรชเปนมอซายในระดบวงลาง ยกมอขวาขนรบผาทโยนขนไปดานหนา เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 2) 3. ถายน าหนกไปทเทาซาย แตะเทาขวา มอซายถอกรชใน ระดบวงลาง มอขวาคบผาผกกรชตงวงดานหนา ระดบอก เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 3)

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต 12 ทาท 12 (โยนผาครงท 4)

1

2

3

www.far.ssru.ac.th

325

โยนผาดานหนา (ปฏบตเชนเดยวกบการโยนผาครงท 2) ดงน 1. กาวขางดวยเทาขวา มอซายคงเดม มอขวาโยนผาขนดานบน เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 1) 2. กาวเทาซายในลกษณะกาวขาง เปลยนมอถอกรชเปนมอขวาในระดบวงลาง ยกมอซายขนรบผาทโยนขนไปดานหนา เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 2) 3. ถายน าหนกไปทเทาขวา แตะเทาซาย มอขวาถอกรชใน ระดบวงลาง มอซายคบผาผกกรชตงวงดานหนา ระดบอก เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 3)

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

3

2

1

www.far.ssru.ac.th

326

13 ทาท 13

หนขวา 1. กาวหนาดวยเทาซาย มอซายตงวงบน มอขวาถอกรชหกขอมอเขาหาแขนดานขาง งอแขนระดบศรษะ เอยงศรษะและกดไหลซาย 2. กาวขางดวยเทาขวา หมนมอซายเขามาจบคว าดานขาง งอแขนระดบศรษะ มวนมอขวาทถอกรชออกตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1) หมายเหต สะดงตวตามจงหวะ 10 ครงในทาเดม แตใหหมนตวลงดานหลงเพอหนไปดานซาย หนซาย 3. ยกเทาซายมากาวขาง มวนมอจบซายออกไปตงวงบน หมนมอขวาทถอกรชเขามาหกขอมอเขาหาแขนดานขาง งอแขนระดบศรษะเอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 2) หมายเหต สะดงตวตามจงหวะ 10 ครงในทาเดม แตใหหมนตวลงดานหลงเพอหนไปดานขวา

14 ทาท 14

หนขวา เทาขวากาวหนา หมนมอซายขนมาจบหงายดานขาง แขนตงระดบไหล มวนมอขวาทถอกรชออกไปตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลขวา (ดงาาพหมายเลข 1) หมายเหต เคลอนทขน ลง และหมนไปดานหลงเพอหนกลบมาดานหนา ดงน 1.เคลอนทขนไปดานหนา โดยย าเทาซาย ขวาสลบกน เรมจากย าเทาซายกอนเดนขนมา ชา 2 ครง เรว 4 ครง มอและศรษะคงเดม แตในขณะย าเทาใหกระตกแขนตามจงหวะทย าเทาดวย 1

1

2

www.far.ssru.ac.th

327

ท เนอรอง ภาพทาร า วธปฏบต

2. เคลอนทลงไปดานหลงเพอหนดานหนา โดย 2.1 ย าเทาซาย มอขวาถอกรชตงวงบน มอซายจบหงายดานขางแขนตงระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย 2.2 ถดเทาขวา มอขวาคงเดม มวนมอจบซายออกไป ตงมอดานขาง แขนตงระดบไหล เอยงศรษะคงเดม (ดงาาพหมายเลข 2) 2.3 ปฏบตขอ 2.1 – 2.2 สลบกนจนผแสดงหนมาดานหนาแลวถดเทาอยกบทพรอมกบลกคอ เพอรอจงหวะปฏบตทาสดทาย (ดงาาพหมายเลข 3)

15 ทาท 15 (ทาจบ)

หนหนา 1.ถายน าหนกไปทเทาซายทอยดานหลง มอซายจบคว า ดานขาง มอขวาถอกรชตงมอในระดบวงลางงอแขนระดบเอว เอยงศรษะและกดไหลขวา 2.ยนแตะเทาขวา มอขวาคงเดม คลายมอจบออกไปดานขางแลวหมนขนตงมอดานขาง ตงแขนระดบไหล เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 1) 3.ยกเทาขวากาวขาง มอขวาคงเดม ยกมอซายขนตงวงบน เอยงศรษะและกดไหลซาย (ดงาาพหมายเลข 2) แลวยด ยบซอยเทาเขาโรง

3

2

1

2

www.far.ssru.ac.th

328

ทาร าในเพลงโยนเปนการร าประกอบการบรรเลงกลองแขกในชวงเรว เพอใหผแสดงร าอวดฝมอในชนเชงการใชอาวธ ประกอบดวยทาร าจ านวน 15 ทาร า

สรป สหรานากงร ากรชเปนการแสดงร าเดยว ปรากฏในการแสดงละครใน เรองอเหนา ตอนใชบน ฉากการบวงสรวงเทวา ณ เขาวลศมาหรา แหงเมองดาหา โดยมสหรานากงเปนผ ร าบวงสรวงคนแรก อเหนาและจรกาเปนผ ร าคนตอไปตามล าดบ การร าชดนตองใชผ แสดงทมความสามารถ ความช านาญและฝมอในการร าทงดงาม จงจะสามารถถายทอดบทบาทและลกษณะของสหรานากงไดอยางสมบรณ เนองจากตวละครสหรานากงเปนบรษรปงามคนหนงในวงศเทวา มความช านาญในการใชกรชเปนอาวธประจ ากายทองคปะตาระกาหราประทานให สหรานากงตงแตเกด ซงตองแสดง ออกทางการแสดงทใชกรชเปนอปกรณประกอบในการแสดงอยางชดเจน

สหรานากงเปนโอรสของทาวสงหดสาหร กษตรยในวงศเทวามนองสาวชอระเดนจนดาสาหร มคหมนชอสกาหนงหรด ธดาแหงเมองกาหลง สหรานากงไดยกกองทพมาชวยทาวดาหารบในศกกะหมงกหนงและอยรวมในพธใชบน ทเขาวลศมาหราดวย ซงเปนสาเตในการแสดงชด สหรานากงน องคประกอบการแสดง ชด สหรานากงร ากรช

1. ผแสดง เปนผแสดงตวพระทมรปรางสงโปรง ใบหนารบไข สวย สามารถในการร าทมลลาแบบละครใน ทาทางคลองแคลวและมามในตว

2. เพลงรองและท านองเพลง ใชเพลงรองและท านองเพลงประกอบการร าจ านวน 2 เพลง ไดแก เพลงฝรงร าเทา และ เพลงโยน แปลง 3. วงดนตรประกอบการแสดง ไดแก วงปพาทยเครองหา วงปพาทยเครองค หรอวงปพาทยเครองใหญกได โดยมเครองดนตรพเศษในการตหนาทบบรรเลง ไดแก กลองแขก 4. เครองแตงกายและอปกรณประกอบการแสดง ก าหนดใหผแสดงแตงกายยนเครองพระสเขยวแขนยาวหรอแขนสนกได และเหนบกรชไวทเอวดานซายหรอถอกรชร าในชวงร ากรช อปกรณส าคญในการร าคอ “กรช” ซง เปนอปกรณการแสดงประเาทอาวธสนใชประกอบการแสดงเฉพาะเรองอเหนาเทานน ดงนนสหรานากงตองเหนบกรชไวทเอวดานซาย โดยวธการใชกรชลกษณะตางๆ ตามทปรากฏในการแสดงชดสหรานากงร ากรช ไดแก การพกกรชในขณะร าเพลงฝรงร าเทา การใชผาผกกรช (สแดง)การวางกรชขณะร า และการถอกรชในลกษณะตางๆ ในการร า โดยถอดผาผกกรชสแดงออกมาสวมไวทนวกลางมอซาย และใชมอขวาถอกรช

www.far.ssru.ac.th

329

การแสดงชด สหรานากงร ากรชน าออกแสดงใน 2 โอกาส คอ เปนการแสดงชดหนงในการแสดงละครในเรองอเหนา และ เปนการแสดงชดหนงในการแสดงวพธทศนา โดยน าการแสดงชด สหรานากงร ากรชเปนการร าเดยวชดสนๆ ชดหนงในการแสดงนน การปฏบตทาร าชดสหรานากงร ากรช ผปฏบตควรไดรบการฝกหดเบองตนและตองเรยนรการใชนาฏยศพทใหถกตอง จากนนควรฝกการรองเพลงประกอบการแสดง และท าความเขาใจจงหวะกลองแขกใหไดกอนจะชวยใหผ ปฏบตสามารถจ าทาร าไดแมนย า ส าหรบการปฏบตทาร าชดนประกอบดวยทาร าตามเพลงทใช ไดแก ทาร าในท านองเพลงฝรงร าเทา ทาร าในเนอรองเพลงฝรงร าเทา ท าร าในเพลงโยนและแปลงส าหรบใหผแสดงร าอวดฝมอในเชงการใชอาวธกรชอยางงาม และคลองแคลว จนกลบเขาในฉากเมอจบการแสดง

www.far.ssru.ac.th

330

ค าถามทบทวน

1. สมเดจฯ กรมพระยาด ารงราชานาาพไดกลาวถงมลเหตทละครไทยเลนเรองอเหนาวาอยางไร จงอธบายโดยละเอยด

2. ค าฉนทดงตอไปนคดมาจากหนงสออะไร ใครเปนผแตง แตงในสมยใด กลาวถงเหตการณ ใดในเรองอเหนา และในเชงประวตนาฏศลปไทยนยมน าอางองในกรณใด จงอธบายโดยละเอยด

“รองเรองระเดนได บษบาตนาหงน พกพาคหาบรร พตรวมฤดโฉม”

3. บทละครเรองอเหนาเลกและอเหนาใหญหมายถงอะไร และหลกฐานใดบางทกลาววาคนนยมเลนอเหนาเลกมากกวาอเหนาใหญ จงอธบายโดยละเอยด 4. จงกลาวถงบทพระราชนพนธเรองอเหนา ในพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานาาลยในกรณตอไปน

4.1 การเปนหนงสอทแตงดพรอม ทงความ ทงกลอน ทงกระบวนทจะเลนละครประกอบกน

4.2 ขอสงเกตเกยวกบการแตงบทละครเรองอเหนาของสมเดจฯ กรมพระยาด ารง - ราชานาาพ 5. จงกลาวถงขนตอนพธใชบนของทาวดาหา ณ เขาวลศมาหรา มาโดยละเอยด 6. จงบอกชอตวละครในเรองอเหนาทไดขบร าเพอบวงสรวง ณ เขาวลศมาหรา และเพราะเหตใดสหรานากงทเปนนองจงตองออกร าใชบนเปนอนดบแรก 7. สหรานากงเปนใคร เกยวของอยางไรกบอเหนา มสวนส าคญในการด าเนนเรองอยางไรบาง จงอธบายพรอมยกตวอยางค ากลอนประกอบ 8. จงอธบายถงลกษณะของผแสดงทเหมาะสมในการร าชดสหรานากงร ากรชมาใหเขาใจ 9. จงอธบายถงลกษณะของเพลงฝรงร าเทา และการใชเพลงฝรงร าเทาประกอบการแสดงชด สหรานากงร ากรชมาใหเขาใจ 10. เพลงรองและท านองเพลงประกอบการแสดงชดสหรานากงร ากรชมเพลงอะไรบาง จงบอกชอเพลงและการน าไปใชประกอบการแสดงชดนในตอนใดบาง 11. จงกลาวถงเครองดนตรส าคญทเพมขนจากวงปพาทยและใชประกอบการแสดงชดสหรา-นากงร ากรชมาตามททราบ

www.far.ssru.ac.th

331

12. ลกษณะเฉพาะของเครองแตงกาย และอปกรณประกอบการแสดงชดสหรานากงร ากรชคออะไร จงอธบายโดยละเอยด 13. จงอธบายถงวธการใชกรชในลกษณะตางๆ ประกอบการแสดงชดสหรานากงร ากรชวามวธใดบาง และอธบายวธปฏบตใหชดเจน 14. จงอธบายความหมายของเนอรองประกอบการแสดงชดสหรานากงร ากรช มาใหเขาใจพรอมยกตวอยางค ากลอนประกอบ 15. จงอธบายลกษณะพเศษของการร าชดสหรานากงร ากรชน คอ การใชผาผกกรชประกอบ การร าในกรณตอไปน

15.1 วธการสวมผาทนวผแสดง 15.2 วธการโยนและรบผาในขณะแสดง

www.far.ssru.ac.th

332

เอกสารอางอง

จรล ตนมสข. (ม.ป.ป.). ผลงานการควบคมและการบรรเลงสระหมาไทย. กรงเทพฯ:

ส านกการสงคต กรมศลปากร. ด ารงราชานาาพ,สมเดจฯ กรมพระยา. (2546). ละครฟอนร า. กรงเทพฯ:

ศลปวฒนธรรมาาคพเศษ ส านกพมพมตชน. . (2514). เรองอเหนาพระราชนพนธรชกาลท 2 ฉบบหอสมดแหงชาต.

กรงเทพฯ : ศลปาบรรณาการ. พทธเลศหลานาาลย,พระบาทสมเดจพระ. (2514). เรองอเหนาพระราชนพนธรชกาลท 2 ฉบบหอสมดแหงชาต. กรงเทพฯ: ศลปาบรรณาการ. วาสตา ทงโคตร. (2549). ร ากรชสหรานากง. ศลปนพนธตามหลกสตรศลปบณฑต

สาขาวชานาฏศลปไทย คณะศลปนาฏดรยางค สถาบนบณฑตพฒนศลป. ศลปากร, กรม. (ม.ป.ป.) ศลปวฒนธรรมเลม 7. กรงเทพฯ: กรมศลปากร. . (2549 ). ทะเบยนขอมล: วพธทศนาชดระบ า ร า ฟอน. กรงเทพฯ: ไทาม พบลชชง. สาาวด โพธเวชกล. (2539). จารตการใชอปกรณการแสดงละครเรองอเหนา.

วทยานพนธตามหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต าาควชานาฏยศลป จฬาลงกรณมหาวทยาลย.