แพทย์หญิงปัทมา ศิริเวช สถาบัน ... ·...

แพทยหญงปทมา ศรเวช

สถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา

กรมสขภาพจต

การทบคคลมขอจ ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวน

หรอการเขาไปมสวนรวมในกจกรรมทางสงคม ซ งเปนผลมาจาก

ความบกพรองหรอผดปกตทางจตใจหรอสมองในสวนของ

การรบร อารมณ หรอความคด

กลมโรคทางจตเวชตามหลกเกณฑการวนจฉย

ในระบบ ICD-10-TM( The International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problems, 10th Revision, Thai Modification)

กลมโรคทางจตเวชตามหลกเกณฑการวนจฉยใน

ระบบ ICD-10-TM ซ งสงผลใหเกดขอจ ากดใน

การปฏบตกจกรรมในชวตประจ าวน หรอการเขาไปม

สวนรวมในกจกรรมทางสงคม

ท งนโรคทางจตเวชนนตองไมใชโรคในระยะเฉยบพลน

F00. Dementia in Alzheimer’s diseaseF01. Vascular dementiaF02. Dementia in other diseases classified

elsewhereF03. Unspecified dementiaF06.0 Organic hallucinosisF06.1 Organic catatonic disorderF06.2 Organic delusional [schizophrenia-like]

disorderF06.3 Organic mood [affective] disorder

F20. SchizophreniaF21. Schizotypal disorderF22. Persistent delusional disorderF25. Schizoaffective disorderF28. Other nonorganic psychotic

disordersF29. Unspecified nonorganic psychosis

F30.2 Mania with psychotic symptomsF31.2 Bipolar affective disorder, current episode, manic

with psychotic symptomsF31.5 Bipolar affective disorder, current episode, severe

depression with psychotic symptomsF31.6 Bipolar affective disorder, current episode, mixedF32.3 Severe depressive episode with psychotic symptomsF33.3 Recurrent depressive disorder, current episode,

severe with psychotic symptoms

ลกษณะของโรคจตเปนการสญเสยการสมผส

ในโลกความเปนจรง

การสญเสยการสมผสในโลกความเปนจรง

คออะไร

หลงผด

ประสาทหลอน

พฤตกรรมแปลกประหลาด

เปนภาวะทมความบดเบอนของความคด การรบร พฤตกรรม อารมณ

อาจพบอาการประสาทหลอน (เหนหรอไดยนในส งท ไมมอยจรง)

อาการหลงผด (ความเชอท ไมเปนจรงและฝงแนน) หรอมความระแวงสงสย

อยางมากโดยไมมเหตสนบสนน

อาจพบความผดปกตในการพด เชน พดเร อยเปอย ไมเชอมนยกน

อาจพบภาวะพฤตกรรมผดปกตอยางชดเจน เชน ไมสามารถควบคมพฤตกรรมได

วนวาย กระสบกระสาย เฉอยชาหรออยไมนง

อาจพบความผดปกตทางอารมณ เชน ไมมการแสดงออกทางอารมณเลยหรอมนอย

มาก หรออารมณทบอกเลากบการแสดงออกทางสหนาทาทางไมสมพนธกน

การวนจฉยโรคจตเภท

ก. มอาการตอไปน อยางนอย 2 ขอ ขนไป ในชวงเวลา 1 เดอน

* อาการหลงผด

* อาการประสาทหลอน

* พดจาสบสน ฟงไมเขาใจ

* พฤตกรรมเปลยนไปจากเดมอยางมาก

* อาการดานลบ

ข. มปญหาดานสงคม หรอการงาน

ค. มอาการความผดปกตอยางนอย 6 เดอน

ลกษณะอาการ แบง 3 ระยะ

1. ระยะเรมมอาการ ( prodromal )

* เรมมอาการนอยๆ คอยเปนคอยไป บคลกเรมเปลยนไปไม

เหมอนคนเดม

* มกเกบตวมากขน เหมอลอย บางคร งมพฤตกรรมแปลกๆ

แตไมผดปกตชดเจน

* สนใจเร องรางกาย หรอการแตงตวกลดลง

* ระยะนอาจนานเปนเดอน ถงเปนป

2. ระยะอาการก าเรบ ( active phase )

สวนใหญแลวอาการจะก าเรบเม อผปวยเผชญกบความกดดนทางจตใจ

* อาการหลงผด เชน หลงผดคนตามฆา

* อาการประสาทหลอน ทพบบอย คอ เสยงแวว

* พดจาสบสน พดไมปะตดปะตอ

* พฤตกรรมเปลยนไปจากเดมอยางชดเจน

* การแสดงออกดานอารมณไมเหมาะสม

เชน ยมหรอหวเราะคนเดยว สหนาท อ

3. ระยะอาการหลงเหลอ(residual phase )

* อาการหลงผดและประสาทหลอนจะลดลง หรอเปนนานๆคร ง

* มกมอาการหลงเหลออยบาง เชน ความคดแปลกๆ เชอในเร อง

ไสยศาสตรหรอโชคลาง

* อาการดานลบมกพบบอยระยะน ไดแก

- สหนาท อ

- แยกตว ไมเขาสงคม ตองกระตน

- ไมมความคดรเรม

- การดแลตนเองถดถอยลง เปนตน

Delusional disorder

* มอาการหลงผดตงแต1 อาการขนไป

* อาการหลงผดนนไมไดเปนเร องท แปลกประหลาดเปนไปไมได

* มอาการอยนานอยางนอย 1 เดอน

* ไมเขาเกณฑการวนจฉยของโรคจตเภท

Mood disorder with psychotic features

มอาการได 2 รปแบบ

1. Major depressive episode

2. Manic episode

ขณะอาการมากนนผปวยอาจมอาการโรคจตรวมดวยได

อารมณราเรงครนเครงหรอหงดหงด อยางนอย 1 สปดาหรวมกบอาการตอไปน รวมเปน 3 ขอหรอ 4 ขอกรณมเฉพาะอารมณหงดหงด

* มความภมใจในตวเองสงมากหรอคดวาตนเองมความสามารถ พเศษเกนจรง* ไมงวง นอนไมหลบหรอลดการนอนลง* พดมากกวาปกต พดไดตลอดเวลาไมมหยด

* วอกแวกงาย

* ความคดโลดแลนมาก คดมากมายหลายเรองในเวลาเดยวกน

* ท ากจกรรมเพมขนหรอพฤตกรรมเคลอนไหวมาก อยไมนง

* กระท าการตางๆกอใหเกดความเสยหาย เชน ใชจายเงนหมดตว ลงทนท าธรกจอยางโงๆหรอหนหนตดสนใจลงทน

เกณฑการวนจฉย Major depressive episode

มอาการดงตอไปน อยางนอย 5 อาการ เกดขนแทบทงวน เปนเกอบทกวนตดตอกนไมตากวา 2 สปดาห และทาใหเสยหนาทการงานการสงคม

1. มอารมณเศรา ทงทตนเองรสกและคนอนสงเกตเหน2. ความสนใจหรอความเพลดเพลนในกจกรรมปกตทเคยทาทงหมดหรอแทบ

ทงหมดลดลงอยางมาก

ตองมอาการเหลานอยางนอย 1 อยาง

3. นาหนกลดลงหรอเพมขน (>รอยละ ๕ ตอเดอน)/เบออาหารหรออยากอาหารมากขน4. นอนไมหลบหรอหลบมาก5. ทาอะไรชา เคลอนไหวชาลง หรอกระสบกระสาย อยไมสข6. เหนอยออนเพลยหรอไมมแรง7. รสกตนเองไรคาหรอรสกผดมากเกนควร8. สมาธหรอความคดอานลดลง9. คดถงเรองการตายอยซาๆหรอคดฆาตวตายหรอพยายามฆาตวตายหรอมแผน 19

* ตองมความผดปกตของความจ า

* มความผดปกตของการท างานของสมองในดานตางๆเหลาน

อยางนอย 1 ดาน - aphasia

- apraxia- agnosia- executive function

* และมการสญเสยหรอกระทบกระเทอนตอการใชชวตประจ าวน

ของบคคลนนๆ

แบบประเมนความพการทางจต กรมสขภาพจต

ชอ–สกล.............................................อาย.............ป HN……………วนทประเมน ….………...…

การวนจฉยโรค………………………… ทอย ………………………………….

๑. ความสามารถในการเรยนรเบองตน๑. บอกครงเดยวหรอสองครง สามารถท าตามได๒. สอนซ าๆจงสามารถท าตามได๓. สอนเทาไหร จ าไมได และท าไมได

๒. ความสามารถในการดแลกจวตรประจ าวน๑. สามารถดแลกจวตรประจ าวนของตนเองได

๒. ตองกระตนในการดแลกจวตรประจ าวน๓. ดแลกจวตรประจ าวนของตนเองไมได

๓. การชวยเหลอท างานบาน (เหมาะสมกบอาย)๑. สามารถชวยเหลองานบานได

๒. ตองกระตนใหชวยเหลองานบาน๓. ไมชวยเหลองานบาน

๔. ความสามารถในการเขาสงคม ๑. สามารถรวมกจกรรมทางสงคมได

๒. สนทสนมเฉพาะคนในครอบครว/คนใกลชด เชน เพอน ญาต เปนตน๓. ไมยงกบใครหรอชอบแยกตว

๕. ความสามารถในการสอสาร (เหมาะสมกบอาย)๑. สนทนาแลกเปลยนความคดเหนกบผอนได๒. สนทนารวมกบผอนไดเปนครงคราว๓. ไมพดกบใครเลย

๖. ความสามารถในการประกอบอาชพ/การเรยน ๖.๑ ความสามารถในการประกอบอาชพ

๑. ประกอบอาชพไดและเมอมปญหาสามารถหาทปรกษาได๒. ประกอบอาชพได แตตองมผดแลใกลชด๓. ไมสามารถประกอบอาชพได

๖.๒ ความสามารถในการเรยน(กรณก าลงเรยนหนงสอ)๑. เรยนได๒. เรยนไดแตล าบาก๓. เรยนไมได

สรปผลการประเมนความพการ รวม.....................คะแนน ชอผประเมน……………………….…….

เกณฑการใหคะแนนในแตละขอ มดงนตอบขอ ๑ ได ๑ คะแนนตอบขอ ๒ ได ๒ คะแนนตอบขอ ๓ ได ๓ คะแนน

หมายเหต ถาไดคะแนน ๗ คะแนนขนไปถอวาพการ คะแนนเตม คอ ๑๘ คะแนน

ทกษะการเรยนร

การสนทนา

ปฏสมพนธและ

ความสมพนธคนอน

งานบานงานอาชพ

นนทนาการและ

กจกรรม

ท าความสะอาดรางกาย

และดแลสขภาพ

d155 การไดรบทกษะจากการเรยนร (Acquiring skills)

d350 การสนทนา (Conversation)

d510 การท าความสะอาดรางกายตนเอง (Washing oneself)

d570 การดแลสขภาพตวเอง (Looking after one’s health)

d640 การท างานบาน (Doing housework)

d720 ปฏสมพนธระหวางบคคลทซบซอน (Complex interpersonal interactions)

d750 สมพนธภาพทางสงคมทไมเปนทางการ (Informal social relationships)

d845 การไดงานท า การรกษางานทท าอย และการยตการท างาน (Acquiring, keeping and terminating a job)

d920 นนทนาการและกจกรรมยามวาง (Recreation and leisure)

การแบงระดบความบกพรอง หรอระดบความสามารถในการท ากจกรรมหรอการมสวนรวม แบงเปน 5 ระดบ โดยบนทกเปนตวเลขดานหลงรหส

.0 หมายถง ไมมความบกพรองหรอความยากล าบาก (NO: 0 – 4 %)

.1 หมายถง มความบกพรองหรอความยากล าบาก เลกนอย (MILD: 5 – 24 %)

.2 หมายถง มความบกพรองหรอความยากล าบาก ปานกลาง (MODERATE: 25 – 49 %)

.3 หมายถง มความบกพรองหรอความยากล าบาก รนแรง (SEVERE: 50 – 95 %)

.4 หมายถง มความบกพรองหรอความยากล าบาก ทสดหรอทงหมด (COMPLETE: 96 – 100 %).8 หมายถง ไมระบรายละเอยดของความบกพรองหรอความยากล าบาก (Not specified).9 หมายถง ไมเกยวของ (Not applicable)

ชายไทย อาย 34 ป ไดรบการวนจฉยเปนโรคจตเภท

มานาน 10 ป อาศยอยกบบดามารดา มารดาใหประวตวาผปวยม

อาการเกบตว อยแตในหอง ไมเขารวมกจกรรมในครอบครว มารดา

ตองคอยเรยกและใหรางวลบอยๆเมอผปวยออกมาพดคยหรอกนขาว

รวมกบคนในครอบครว สวนใหญผปวยสามารถดแลกจวตรประจ าวนของ

ตนเองไดสะอาดโดยไมตองกระตน บดามารดาพยายามฝกใหท างาน

บานและชวยกจการคาขายทบานแตผปวยปฏเสธ บอกตนเองไมอยากท า

ขอดทว ฟงเพลง ไปไหวพระ และออกก าลงกายกพอแลว เพราะ

ตนเองปวยโรคจตตองดแลสขภาพไมใหเครยด ผปวยกนยาดวยตนเอง

และไปพบแพทยตามนดสม าเสมอ

ระดบความบกพรองในการท างาน / ความล าบากในการท ากจกรรม .0 .1 .2 .3 .4 .8 .9

1 d155 การไดรบทกษะจากการเรยนร /

2 d350 การสนทนา /

3 d510 การท าความสะอาดรางกายตนเอง /

4 d570 การดแลสขภาพตวเอง /

5 d640 การท างานบาน /

6 d720 ปฏสมพนธระหวางบคคลทซบซอน /

7 d750 สมพนธภาพทางสงคมทไมเปนทางการ /

8 d845 การไดท างาน การรกษางานทท าอย และการยตการท างาน /

9 d920 นนทนาการและกจกรรมยามวาง /

คณสมจตอาย 58 ป มประวตอาการคลมคลง เอะอะอาละวาด ถอดเสอผา วงไปเรอยเปอย ทารายชวตเปด ไก สนข ในเวลานนทกคนรอบขางมองวาเธอโหดราย แตคนในครอบครวของคณสมจตกลบหวงใยในความปลอดภยของเธอ

ซงขณะนนคณสมจตปวยตงแตอาย 15 ป เปนหญงสาวหนาตาสะสวย จงตดสนใจลามโซไวเพอปองกนอนตราย

ชวตผานไปดวยอาการทางจต 43 ป กานนพาลกชายทเปนแพทยมาดและแนะนาใหถอดโซแลวพาไปรกษาทรพ.จตเวช

ออกจากรพ.จตเวช คณสมจตรวมมอกนยา มญาตพาผปวยพบแพทยสมาเสมอ กจวตรประจาวนทาไดดวยตนเอง อยบานเฉยๆ พดนอย มพดคนเดยวนานๆครง แยกตว ไมมกาวราว สวนใหญอยในบาน

คณสมาลอาย 31 ป มอาการพดจากาวราวดาทอคนรอบขาง ท ารายบดา

มารดา มหแวว บรรดาเพอนๆ แมคาในตลาดสดหนองฉางและต ารวจชวยกนน าสง

โรงพยาบาลจตเวช ประวตปวยดวยโรคจตเภทเม ออาย 21 ป ไดรบการรกษาไมสม าเสมอ มอาการก าเรบซ าบอย ชวงทคณสมาลมอาการก าเรบ พวกเพอนแมคาในตลาดพากน

หวาดกลว และไมตองการใหคณสมาลไปใชชวตในตลาดสดหนองฉางอก

แตคร งนกลบมามเจาของรานอาหารเมตตาใหท อยอาศย ใหการฟนฟ

อาชพชวงแรกตองกระตนและใหก าลงใจบอยๆ ตอนนคณสมาลเปนคนงานท าความสะอาด

สามารถท าดวยตนเองนานๆคร งท เจาของรานจะใหค าแนะน า เจาของรานชวยดแลอาการ

สอดสองการกนยา การเตอนพบแพทยตามนดบอยๆ คณสมาลเปนคนอารมณด ไมม

กาวราวเลย ชวยงานในตลาดจนแมคาในตลาดรกเธอ ชอบเขากจกรรมในชมชนเปนประจ า

สมาลอาศยอยกบแม เธอท างานบานทกวนกอนออกมาท างานท รานอาหาร

PCU/

.

+ve+ve

-

-

-

- - - D/C-

+ve

- - - - - -

- - - -

- -

+ve

+ve

- - - -

แพทย์หญิงปัทมา ศิริเวช สถาบัน ... ·...

Documents