รายงานผลการศึกษาสินค้าเกษตร...

มนาคม 2554

สานกงานคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา

รายงานผลการศกษาสนคาเกษตร ประเภทมนสาปะหลง

รายงานผลการศกษาสนคาเกษตรประเภทมนสาปะหลง จดทาโดย: กลมทางานศกษาและวเคราะหสนคาเกษตรประเภทมนสาปะหลง

สานกงานคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา ประกอบดวย: 1.) นายสดใจ สนาสวน ประธานกลมทางาน 2.) นายยรรยง สมบตวชาธร กลมทางาน 3.) นางสาวสรมา ธนพงศพพฒน กลมทางาน 4.) นางสาวคนางค ดวงมณ กลมทางาน 5.) นางสาวเสาวณต วรดษฐ กลมทางาน

__________________________________________

บทนา รายงานผลการศกษาสนคาเกษตรประเภทมนสาปะหลงนจดทาขนดวยวตถประสงคเพอสงเสรมและพฒนาการเรยนรใหแกพนกงานของสานกงานคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา (ก.ส.ล.) ใหทราบถงขอความรเกยวกบสนคามนสาปะหลงตงแตพนฐานไปจนถงปจจยทเกยวของและมผลกระทบกบการเคลอนไหวของราคาทงตลาดภายในประเทศและตลาดโลก ซงในการจดทารายงานฉบบนเปนการรวบรวมขอมลจากเอกสาร รายงาน ผลงานวจย ตลอดจนขอมลสถตทเกยวของจากแหลงขอมลของหนวยงานภาครฐและเอกชนทงภายในและตางประเทศ ทไดจดทาและเผยแพรแกสาธารณะชนนนมาเรยบเรยงศกษาและวเคราะหในการจดทารายงานฉบบน

สานกงานคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา (ก.ส.ล.) โดยกลมทางานศกษาและวเคราะหสนคาเกษตรประเภทมนสาปะหลง ขอขอบคณหนวยงานและบคคล ทเกยวของมาไว ณ ทน และหวงเปนอยางยงวารายงานฉบบนจะเปนประโยชนแกผ ทเกยวของ ตลอดจนสาธารณชนทวไปใหมความรเกยวกบสนคามนสาปะหลงและปจจยทเกยวของเพมมากขน กลมทางานศกษาและวเคราะหสนคาเกษตร ประเภทมนสาปะหลง สานกงานคณะกรรมการกากบการซอขายสนคาเกษตรลวงหนา มนาคม 2554

สารบญ

หนา

บทสรปสาหรบผบรหาร (Executive Summary) 1

บทท 1 ภาพรวมการผลต การใช และการคามนสาปะหลงของโลก 2-11

ความสาคญของมนสาปะหลง 3 พนทเพาะปลกมนสาปะหลงทสาคญ 4 ผผลตมนสาปะหลงทสาคญ 5-6 การใชประโยชนจากมนสาปะหลง 6-7 การคามนสาปะหลงในตลาดโลก 8-10 การอางองราคามนสาปะหลงในตลาดโลก 11

บทท 2 ภาพรวมการผลต การใช และการคามนสาปะหลงของประเทศไทย 12-22

ความสาคญของมนสาปะหลงตอประเทศไทย 13 การผลต การใช การคา และการเคลอนไหวราคาภายในประเทศ 14 พนทเพาะปลกมนสาปะหลงทสาคญของไทย 14-15 การใชประโยชนจากมนสาปะหลงของไทย 15 การคามนสาปะหลงในประเทศ 16 การสงออกมนสาปะหลงของไทยไปยงตลาดโลก 17-18 มาตรการหรอนโยบายรฐกบสนคามนสาปะหลง 18-19 การเคลอนไหวราคามนสาปะหลงและผลตภณฑในตลาดระดบตางๆ 19-22

บทท 3 การวเคราะหปจจยทมผลกระทบกบราคามนสาปะหลง 23-35

ปจจยทกาหนดราคามนสาปะหลงในตลาดโลก 25 ปจจยดานอปสงคในตลาดโลก 26-32 ปจจยดานอปทานในตลาดโลก 32-34 สรปการวเคราะหปจจยทกระทบตอราคามนสาปะหลง 35

บทท 4 ตลาดสนคาเกษตรลวงหนากบสนคามนสาปะหลง 36-41

ความเปนมา 37 สญญาซอขายลวงหนาสนคามนสาปะหลง 37-38 การใชประโยชนจากสญญาซอขายลวงหนามนสาปะหลง 39-41

สารบญ (ตอ)

หนา

ภาคผนวก 42-82

ก. ขอมลพนฐานเกยวกบสนคามนสาปะหลง 42-55

ข. มาตรฐานสนคาผลตภณฑมนสาปะหลง 56-75

ค. อตราภาษขาเขาผลตภณฑมนสาปะหลงของไทยภายใตกรอบ FTA 76-77

ง. การวเคราะหทางสถตของราคาในตลาดระดบตางๆ กบปจจยทเกยวของ 78-82

รายการอางอง 83-84

สารบญภาพ

หนา

รปท 1 การผลตสนคาเกษตรทสาคญของโลก 10 อนดบแรก 3 รปท 2 แนวโนมปรมาณการผลตมนสาปะหลงของโลก 3 รปท 3 แหลงเพาะปลกมนสาปะหลงทสาคญของโลก 4 รปท 4 การผลตมนสาปะหลงตามแหลงผลตสาคญ 5 รปท 5 ประเทศผผลตมนสาปะหลงทสาคญของโลก 5 อนดบแรก 5 รปท 6 ปรมาณการผลตมนสาปะหลงของประเทศผผลตสาคญ 6 รปท 7 เปรยบเทยบสดสวน (%) การใชประโยชนจากมนสาปะหลง 6 รปท 8 รปแบบการบรโภคหรอใชประโยชนจากมนสาปะหลง 7 รปท 9 การสงออกมนสาปะหลงของโลกแบงตามภมภาค 8 รปท 10 การนาเขามนสาปะหลงของโลกแบงตามภมภาค 8 รปท 11 โครงสรางตลาดแปงมนสาปะหลง 9 รปท 12 โครงสรางตลาดมนสาปะหลงเสน/อดเมด 10 รปท 13 ราคามนสาปะหลงในตลาดโลก 11 รปท 14 สดสวนมลคาการสงออกสนคาภาคการเกษตรทสาคญ 10 อนดบ 13 รปท 15 ปรมาณการผลต การใช และราคาภายในประเทศไทย 14 รปท 16 แผนทแสดงเนอทเพาะปลกมนสาปะหลงของประเทศไทย 14 รปท 17 พนทเพาะปลกและเกบเกยวมนสาปะหลงของประเทศไทย 15 รปท 18 การใชประโยชนจากมนสาปะหลงของไทย 15 รปท 19 วถตลาดมนสาปะหลงของไทย 16 รปท 20 รปภาพแสดงการสงผานราคามนสาปะหลงในตลาดระดบตางๆ 20 รปท 21 การเคลอนไหวของราคามนสาปะหลงในตลาดระดบตางๆ 21 รปท 22 ปจจยทมผลกระทบตอราคาสนคาเกษตร 24 รปท 23 ปรมาณการผลตมนสาปะหลงของประเทศจน 26 รปท 24 การเคลอนไหวราคานามนดบในตลาดโลก 27 รปท 25 การเคลอนไหวราคาวตถดบอาหารสตว 28 รปท 26 การผลต การใชประโยชน และสตอกธญพชของโลก 26

สารบญภาพ (ตอ)

หนา

รปท 27 ดชนราคาธญพชของ FAO 29 รปท 28 ความผนผวนและการซอขายธญพชลวงหนาในตลาด CME 30 รปท 29 ปรมาณการซอขายลวงหนาในตลาด CME 30 รปท 30 ราคาลวงหนาขาวสาลในตลาด CME 31 รปท 31 ราคาลวงหนาขาวโพดในตลาด CME 31 รปท 32 ราคาลวงหนาถวเหลองในตลาด CME 31 รปท 33 ปรมาณการผลตมนสาปะหลงของไทย 32

สารบญตาราง หนา

ตารางท 1 มลคาการสงออกสนคาภาคการเกษตรทสาคญ 10 อนดบ 13 ตารางท 2 ประเทศผ นาเขาแปงมนสาปะหลงจากไทย ป 2552 17 ตารางท 3 ประเทศผ นาเขามนสาปะหลงเสน/อดเมดจากไทย ป 2552 18 ตารางท 4 ราคามนสาปะหลงในตลาดระดบตางๆ ของไทย 20 ตารางท 5 วเคราะหคาสหสมพนธ 22 ตารางท 6 ปจจยทเปนองคประกอบทกาหนดอปสงคและอปทานในตลาดโลก 25 ตารางท 7 ปรมาณการจาหนวยแอลกอฮอลของประเทศจน 27 ตารางท 8 ประมาณการบญชสมดลมนสาปะหลงของประเทศไทยในปการผลต 2553/54 33 ตารางท 9-10 โรงงานทใชมนสาปะหลงเปนวตถดบ 34 ตารางท 11 ขอกาหนดการซอขายลวงหนามนสาปะหลงเสน แบบ Both Options (TC) 37-38

1

บทสรปสาหรบผบรหาร (Executive Summary)

มนสาปะหลงเปนสนคาเกษตรทมความสาคญชนดหนงของโลก มปรมาณการผลตกวา 200 ลานตนตอป โดยการผลตมแนวโนมขยายตวเพมขนอยางตอเนอง มนสาปะหลงมแหลงเพาะปลกทสาคญอยในแถบอเมรกาใต แอฟรกา และเอเชย มผผลตทสาคญ 5 อนดบแรก ไดแก ไนจเรย บราซล ไทย อนโดนเซย และคองโก ตามลาดบ ซงผลผลตมนสาปะหลงสวนใหญกวารอยละ 80 ใชบรโภคเปนอาหารทงบรโภคโดยตรงหรอใชในอตสาหกรรมอาหารและอาหารสตว ดานการคามนสาปะหลงและผลตภณฑในตลาดโลกหลกๆ จะอยในรปของผลตภณฑแปรรปขนพนฐาน ไดแก แปงมนสาปะหลงและมนสาปะหลงเสนหรออดเมด โดยโครงสรางตลาดของผลตภณฑแปงมนสาปะหลง มผสงออกสาคญ ไดแก ไทย และเวยดนาม ดานผ นาเขา ไดแก จน อนโดนเซย ญป น ไตหวน และมาเลเซย สวนผลตภณฑมนสาปะหลงเสนหรออดเมด มผสงออกสาคญ ไดแก ไทย เวยดนาม และอนโดนเซย ดานผ นาเขา ไดแก จน เกาหลใต และสหภาพยโรป สาหรบประเทศไทยมนสาปะหลงนบเปนพชเศรษฐกจเชงพาณชยทสาคญ มปรมาณการผลตมากกวา 20 ลานตนในแตละป โดยใชภายในประเทศคดเปนประมาณรอยละ 30 สวนทเหลอสงออกไปยงตลาดโลก ซงไทยเองเปนผ สงออกมนสาปะหลงและผลตภณฑอยในอนดบทหนงในตลาดโลกมาอยางตอเนอง

ดานการเคลอนไหวของราคามนสาปะหลงและผลตภณฑในตลาดโลกจะถกกาหนดดวยปจจยดานอปสงคและอปทานของตลาด ซงในสถานการณปจจบนตวแปรสาคญดานอปสงค คอ ความตองการใชมนสาปะหลงของประเทศจน ซงเปนผ นาเขารายใหญนนมแนวโนมขยายตวเพมขนจากความตองการใชในการผลตแอลกอฮอลสาหรบใชเปนเครองดมและใชเปนพลงงานทดแทน รวมถงใชเปนอาหารสตว สวนตวแปรดานอปทาน คอ ปรมาณผลผลตของประเทศไทยทมแนวโนมลดลงจากปญหาสภาพอากาศเปลยนแปลงและโรคแมลงระบาด ประกอบกบมความตองการใชในอตสาหกรรมเอทานอลเพมขน และจากปจจยดงกลาวหากไมมปจจยอนเขามากระทบทาใหเกดการเปลยนแปลงกจะสงผลใหแนวโนมอปสงคเพมขนขณะทอปทานมแนวโนมลดลง ซงจะสงผลใหราคา มนสาปะหลงและผลตภณฑในตลาดโลกมแนวโนมปรบตวสงขน

ทงน จากปจจยขางตนอาจสงผลกระทบใหราคามนสาปะหลงและผลตภณฑนนมความ ผนผวนมากขนกวาในอดต ดงนนผ ทเกยวของในระบบตลาดไมวาจะเปนผผลต(เกษตรกร) ผ คา ผแปรรป และผสงออก ตลอดจนผ เกยวของไมวาจะโดยทางตรงหรอทางออมนนสามารถเขามาใชประโยชนจากตลาดสนคาเกษตรลวงหนาดวยการซอหรอขายลวงหนาเพอลดความเสยงจากความผนผวนของราคา และยงเปนการสรางใหระบบตลาดนนทมเสถยรภาพและทางานไดอยางมประสทธภาพมากยงขน

2

บทท 1 ภาพรวมการผลต การใช และการคามนสาปะหลง

ของโลก

3

บทท 1 ภาพรวมการผลต การใช และการคามนสาปะหลงของโลก

ความสาคญของมนสาปะหลง มนสาปะหลงเปนสนคาเกษตรทมปรมาณการผลตอยในอนดบท 7 รองจากออย ขาวโพด ขาวสาล ขาว มนฝรง และผกตางๆ (รปท 1) โดยตงแตป ค.ศ. 2004- 2008 (พ.ศ. 2547-2551) เปนตนมา โลกมปรมาณการผลตมากกวา 200 ลานตนตอป หรอคดเปนประมาณรอยละ 3 ของผลผลตพชผลทางการเกษตรของโลก โดยผลผลตสวนใหญใชบรโภคเปนอาหาร อาหารสตว และใชในอตสาหกรรมทเกยวของ ซงแนวโนมการผลตมการขยายตวเพมขนอยางตอเนอง (รปท2)

รปท 1: การผลตสนคาเกษตรทสาคญของโลก 10 อนดบแรก

ทมา: FAO, http://faostat.fao.org หมายเหต: เปนขอมลป 2008 (2551)

รปท 2: แนวโนมปรมาณการผลตมนสาปะหลงของโลก

ทมา: FAO, http://faostat.fao.org หมายเหต: เปนขอมลป1961 (2504) - 2008 (2551)

4

พนทเพาะปลกมนสาปะหลงทสาคญ พนทเพาะปลกมนสาปะหลงของโลกมประมาณ 117 ลานไร มแหลงเพาะปลกทสาคญอยใน

แถบอเมรกาใต มผผลตสาคญ ไดแก บราซล ปารากวย โคลมเบย เปร และเฮต แอฟรกา ไดแก ไนจเรย คองโก กานา แองโกลา แทนซาเนย และเอเชย ไดแก ไทย อนโดนเซย เวยดนาม อนเดย และจน (รปท3) ซงมพนเพาะปลกมนสาปะหลงทมสภาพแวดลอมทเหมาะสม

รปท 3: แหลงเพาะปลกมนสาปะหลงทสาคญของโลก

(17 ลานไร) (25 ลานไร) (75 ลานไร)

ปรมาณผลผลตในแหลงเพาะปลกทสาคญ

5

ทวปแอฟรกาเปนแหลงเพาะปลกทมปรมาณการผลผลตมนสาปะหลงมากทสดรองลงมาเปนทวปเอเชยและอเมรกาใตตามลาดบ (รปท4) โดยปรมาณการผลตในแหลงผลตสาคญในชวงป ค.ศ. 1999-2008 (พ.ศ.2542-2551) นน มแนวโนมเพมขนอยางตอเนองในทกพนทโดยมอตราการขยายตวเพมขนโดยเฉลยคดเปนรอยละ 4 ตอป ทงน ทวปเอเชย แอฟรกา และอเมรกาใต มอตราการขยายตวของผลผลตเพมขนคดเปนรอยละ 6, 3 และ 2 ตามลาดบ

รปท 4: การผลตมนสาปะหลงตามแหลงผลตสาคญ

ทมา: FAO, http://faostat.fao.org หมายเหต: เปนขอมลป1999 (2542) - 2008 (2551)

ผผลตมนสาปะหลงทสาคญ ประเทศผผลตมนสาปะหลงทสาคญ 5 อนดบแรกของโลก ไดแก ไนจเรย บราซล ไทย

อนโดนเชย และคองโก ตามลาดบ (รปท 5) มปรมาณผลผลต (พ.ศ.2551) รวมกนมากกวา 130 ลานตน (รปท 6) หรอคดเปนกวารอยละ 56 ของผลผลตมนสาปะหลงรวมทงโลก

รปท 5: ประเทศผผลตมนสาปะหลงทสาคญของโลก 5 อนดบแรก


6

รปท 6: ปรมาณการผลตมนสาปะหลงของประเทศผผลตสาคญ


การใชประโยชนจากมนสาปะหลง การผลตมนสาปะหลงสวนใหญเปนการผลตเพอบรโภคหรอใชภายในประเทศของตนเอง

ทงในรปของหวมนสดและผลตภณฑแปรรปตางๆ โดยบรโภคเปนอาหารและใชเปนอาหารสตว เปนหลก มสดสวนรวมกนคดเปนกวารอยละ 80 สวนทเหลอใชในอตสาหกรรมทเกยวของ โดยมแนวโนมการใชในอาหารสตวและอตสาหกรรมอนเพมขนจากอดตทผานมา (รปท 7)

รปท 7: เปรยบเทยบสดสวน (%) การใชประโยชนจากมนสาปะหลง

ทมา: FAO, http://faostat.fao.org

7

การนามนสาปะหลงไปใชประโยชนสวนใหญผลผลตจะถกนาไปแปรรปเปนผลตภณฑ ขนพนฐานกอนนาไปบรโภคหรอสงตอไปใชในอตสาหกรรมทเกยวของ (รปท 8) แบงเปนผลตภณฑ 2 ชนดหลก คอ แปงมนสาปะหลง เปนผลตภณฑแปรรปสาหรบนาไปบรโภคเปนอาหารโดยตรงหรอนาไปใชในอตสาหกรรมทเกยวของ เชน กระดาษ สงทอ และยารกษาโรคเปนตน มนสาปะหลงเสนหรออดเมด เปนผลตภณฑแปรรปสาหรบนาไปใชตอในอตสาหกรรม เชน อาหารสตว หรอนาไปผลตแอลกอฮอลสาหรบบรโภคหรอใชเปนพลงงานทดแทน (เอทานอล) เปนตน

รปท 8: รปแบบการบรโภคหรอใชประโยชนจากมนสาปะหลง

ผลผลต ผลตภณฑแปรรปขนพนฐาน อตสาหกรรมทเกยวของ ผบรโภค

หมายเหต: อตราการแปรรปมนสาปะหลงเปนผลตภณฑ มนสาปะหลง 100 กก. ผลต แปงมนได 22.42 กก. มนสาปะหลง 100 กก. ผลต มนเสนหรอมนอดเมดได 40.82 กก. มนสาปะหลง 100 กก. ผลต เอทานอลได 16.00 ลตร

ทมา: สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, อตราแปลงผลผลตสนคาเกษตร “เอกสารสถตการเกษตรเลขท 432”

แปงมน

มนเสน/อดเมด อาหาร

อาหารสตว

เอทานอล

อตสาหกรรมอนๆ

FEED

มนสาปะหลง (หวมนสด)

กระดาษ

สงทอ

ยารกษาโรค

อนๆ

8

การคามนสาปะหลงในตลาดโลก ภาพรวมการคามนสาปะหลงในตลาดโลกนนมผสงออกทสาคญอยในทวปเอเชย (รปท 9) ซง

ครองสวนแบงตลาดกวารอยละ 90 และดานผ นาเขาสาคญกอยในเอเชยและยโรป (รปท 10) มสดสวนคดเปนรอยละ 80 และรอยละ 20 ตามลาดบ

รปท 9: การสงออกมนสาปะหลงของโลกแบงตามภมภาค


รปท 10: การนาเขามนสาปะหลงของโลกแบงตามภมภาค


9

โดยการคามนสาปะหลงในตลาดโลกจะอยในรปของผลตภณฑแปรรปขนพนฐาน ไดแก แปงมนสาปะหลง และมนสาปะหลงเสนหรออดเมด โดยมโครงสรางตลาดตามรปท 11 และ 12

รปท 11: โครงสรางตลาดแปงมนสาปะหลง

ไทย เวยดนาม

อนๆ

ผสงออก

จน

อนโดนเซย

ญป น

ไตหวน

มาเลเซย

อนๆ

ผนาเขา

ราคาในประเทศ

ราคาตลาดโลก

อปสงคโลก

อปทานโลก

สตอก+ผลผลต

การสงออก

ใชในประเทศ สตอก+ผลผลต

การนาเขา

ใชในประเทศ

+

+




10

รปท 12: โครงสรางตลาดมนสาปะหลงเสน/อดเมด

ไทย เวยดนาม

อนโดนเซย

อนๆ

จน

เกาหลใต

สหภาพยโรป

อนๆ

ผนาเขา

อปสงคโลก

อปทานโลก

สตอก+ผลผลต

การสงออก

ใชในประเทศ สตอก+ผลผลต

การนาเขา

ใชในประเทศ

+

+

ผสงออก




11

การอางองราคามนสาปะหลงในตลาดโลก การคาผลตภณฑมนสาปะหลงของโลกกวารอยละ 79 สงออกจากประเทศไทย การอางองราคามนสาปะหลงทใชซอขายกนในตลาดโลกจงสามารถใชราคาสงออก FOB กรงเทพฯ เปนราคา ในการอางอง (รปท 13)

รปท 13 ราคามนสาปะหลงในตลาดโลก

ทมา: FAO; Food Outlook Global Market Analysis, Nov 2010

12

บทท 2 ภาพรวมการผลต การใช และการคามนสาปะหลง

ของประเทศไทย

13

บทท 2 ภาพรวมการผลต การใช และการคามนสาปะหลงของประเทศไทย

ความสาคญของมนสาปะหลงตอประเทศไทย มนสาปะหลงเปนพชเศรษฐกจทสาคญของประเทศไทย รองจากขาว ยางพารา และออย (นาตาลและผลตภณฑ) ซงมมลคาการสงออก (พ.ศ.2552) กวา 51,641 ลานบาท หรอคดเปน รอยละ 5.2 ของมลคาการสงออกสนคาภาคการเกษตร (รปท 14) โดยมอตราการขยายตวคดเปนรอยละ 9.61 (ตารางท 1) และมแนวโนมขยายตวอยางตอเนอง

รปท14: สดสวนมลคาการสงออกสนคาภาคการเกษตรทสาคญ 10 อนดบ

ตารางท 1 : มลคาการสงออกสนคาภาคการเกษตรทสาคญ 10 อนดบ (หนวย: ลานบาท)

ป 2552

14

การผลต การใช การคา และการเคลอนไหวราคาภายในประเทศ ไทยมปรมาณการผลตมนสาปะหลง (พ.ศ.2552) ประมาณ 30 ลานตน (หวมนสด)

ใชภายในประเทศประมาณ 9 ลานตน หรอคดเปนรอยละ 30 ทเหลอสงออกไปยงตลาดโลก ดานการเคลอนไหวราคาทเกษตรกรขายไดสอดคลองกบปรมาณผลผลตมนสาปะหลงในแตละป โดยในปทมผลผลตออกมากราคามกจะอยในระดบตาและปทมผลผลตนอยราคาจะปรบตวสงขน (รปท 15)

รปท 15: ปรมาณการผลต การใช และราคาภายในประเทศไทย

ทมา: สานกงานเศรษฐกจการเกษตร หมายเหต: ป 2553 ผลผลตเปนตวเลขเบองตน พนทเพาะปลกมนสาปะหลงทสาคญของไทย

แหลงผลตมนสาปะหลง 5 อนดบแรก ไดแก จงหวดนครราชสมา กาแพงเพชร สระแกว ชยภม และกาญจนบร (ขอมลพนฐานเศรษฐกจป 2552) โดยเนอท เพาะปลกมนสาปะหลงนนมกระจายอย ทวประเทศ (ยกเวนภาคใต) โดยภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มเนอทเพาะปลกและเกบเกยวมากทสดรองลงมาไดแกภาคกลาง และภาคเหนอตามลาดบ (รปท16)

รปท 16: แผนทแสดงเนอทเพาะปลกมนสาปะหลงของประเทศไทย

15

เนอทเพาะปลกมนสาปะหลง (พ.ศ.2552) มประมาณ 8.6 ลานไร เปนพนทเกบเกยว ประมาณ 8.3 ลานไร (รปท 17) หรอคดเปนรอยละ 97 ของพนทเพาะปลกทงหมด

รปท 17: พนทเพาะปลกและเกบเกยวมนสาปะหลงของประเทศไทย

ทมา: สานกงานเศรษฐกจการเกษตร หมายเหต: ป 2553 ผลผลตเปนตวเลขเบองตน

การใชประโยชนจากมนสาปะหลงของไทย มนสาปะหลงถกนาไปใชในอตสาหกรรมหลกทสาคญ ไดแก แปงมนสาปะหลง มสดสวน

การใชผลผลตคดเปนรอยละ 40 แบงเปนใชภายในประเทศรอยละ 8 และสงออกรอยละ 32 มนเสนหรอมนอดเมด มสดสวนการใชผลผลตคดเปนรอยละ 55 แบงเปนใชภายในประเทศรอยละ 19 และสงออกรอยละ 36 และเอทานอล มสดสวนการใชผลผลตคดเปนรอยละ 5 (รปท 18)

รปท 18 การใชประโยชนจากมนสาปะหลงของไทย

ทมา: สมาคมการคามนสาปะหลง

16

การคามนสาปะหลงภายในประเทศ ผลผลตมนสาปะหลงถกสงผานจากเกษตรกรในรปหวมนสดไปยงผประกอบการโรงงานผลต

แปงมนสาปะหลง โรงงานผลตเอทานอล ลานมน โรงงานผลตมนอดเมด กอนสงผานไปยงอตสาหกรรมตางๆ ภายในประเทศ และตลาดสงออกตามลาดบ (รปท 19)

รปท 19 วถตลาดมนสาปะหลงของไทย

ทมา: รายงานวจยฉบบสมบรณโครงการวจยการจดการโซอปทานและโลจสตกส ของผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทย, กนยายน 2552

จานวนผทเกยวของกบหวงโซอปทานมนสาปะหลง

จานวนครวเรอนเกษตรกร 480,484 ครวเรอน

โรงงานแปงมน 84 โรง

โรงงานมนอดเมด 41 โรง

ลานมน 275 ลาน

โรงงานเอทานอล 5 โรง (เฉพาะทใชมนสาปะหลงเปนวตถดบ) (ทมา: กรมพฒนาธรกจพลงงาน มนาคม 2553)

17

การสงออกมนสาปะหลงของไทยไปยงตลาดโลก ไทยสงออกผลผลตภณฑมนสาปะหลงไปยงตลาดโลก (พ.ศ.2552) รวมกนประมาณ 6.9

ลานตน โดยมตลาดสงออกทสาคญแบงตามชนดของผลตภณฑ ดงน

แปงมนสาปะหลง (ตารางท 2) แบงเปน

แปงดบ (Native Starch) ตลาดสงออก 5 อนดบแรก คอ จน ไตหวน อนโดนเซย มาเลเซย และญป น มปรมาณการสงออกรวมประมาณ 1.4 ลานตน

แปงดดแปร (Modified Starch) ตลาดสงออก 5 อนดบแรก คอ ญป น จน อนโดนเซย เกาหลใต และไตหวน มปรมาณการสงออกรวมประมาณ 0.5 ลานตน

มนสาปะหลงเสน/อดเมด (ตารางท 3) แบงเปน

มนเสน (Chip) ตลาดสงออกทสาคญ คอ จน ลาว และสงคโปร มปรมาณการสงออกรวมประมาณ 4.0 ลานตน

มนอดเมด (Pellet) ตลาดสงออก 5 อนดบแรก ไดแก จน เกาหลใต ญป น เนเธอรแลนด และนวซแลนด มปรมาณการสงออกรวมประมาณ 0.3 ลานตน

ตารางท 2 ประเทศผ นาเขาแปงมนสาปะหลงจากไทย ป 2552

ทมา: สมาคมแปงมนสาปะหลงไทย; Analysis to Thai Tapioca Market, September 9, 2010

18

ตารางท 3 ประเทศผ นาเขามนสาปะหลงเสน/อดเมดจากไทย ป 2552


มาตรการหรอนโยบายรฐกบสนคามนสาปะหลง 1.) มาตรการสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงของไทย

1.1 ผลตภณฑทไดจากการแปรสภาพหวมนสาปะหลง ไมวาจะมลกษณะปนหรอเปนชน

แผน กอน แทง เมด หรอลกษณะอนใด ตามพกดอตราศลกากร : 0714.10 (ผลตภณฑมนสาปะหลง :

มนเสน มนอดเมด)

(1) เปนสนคามาตรฐานสงออก : ผสงออกตองเปนผ ทไดจดทะเบยนเปนผ ทาการคา

ขาออกซงสนคามาตรฐาน และการสงออกสนคาทกครงตองมใบรบรองมาตรฐานสนคากากบ

(2) เปนสนคาอยในขายควบคมการสงออก : กลาวคอ ตองขออนญาตสงออกทกครง

ซงในป 2548 ชวงเดอน มกราคม - เมษายน 2548 (รวม 4 งวด) จะอนญาตใหสงออกตามปรมาณ

ผลตภณฑมนสาปะหลงทอยในครอบครองของผ สงออก ในเดอนกอนหนาทยนขอใบอนญาต

ในอตราสวน 1 : 2 (สตอก 1 สวน สงออกได 2 สวน) สาหรบชวงเวลาอนนอกเหนอจากทกาหนดดงกลาว

จะอนญาตใหสงออกไดโดยไมจากดจานวน

ทงน กระทรวงพาณชย โดยกรมการคาตางประเทศกาหนดใหมการตรวจสอบปรมาณ

ผลตภณฑมนสาปะหลงในความครอบครองของผสงออกทกเดอน ตงแตเดอนธนวาคม 2547เปนตนไป

19

1.2 แปงมนสาปะหลงทกชนด เปนสนคามาตรฐานสงออก : ผสงออกตองเปนผ ทได

จดทะเบยนเปนผ ทาการคาขาออกซงเปนสนคามาตรฐาน และการสงออกทกครงตองมใบรบรอง

มาตรฐานสนคากากบ

1.3 ผลตภณฑมนสาปะหลงอน ๆ นอกเหนอจากขอ 1.1 และ 1.2 ดงกลาวขางตน

สงออกไดโดยเสร

2.) การรบจานามนสาปะหลง มนสาปะหลงเปนพชไรทเกบรกษาในรปของหวมนสดไมได ในกรณทราคาหวมนสด

ตกตามากรฐบาลจะเขาแทรกแซงเพอพยงราคาโดยการรบจานาหวมนสด โดยมนสดทรบจานาจะถกแปรรปเปนมนเสนหรอแปงมน โดยฝากเกบทโกดง ขององคการคลงสนคาหรอ ของผแปรรปมน ทงน สตอกมนเสนและแปงมนดงกลาวจะตองจาหนายออกทกป

ในชวงเวลาระหวางเดอน พ.ย.-ธ.ค. ราคาหวมนในชวงนจะเปนชวงวกฤตททางรฐบาลจะพจารณาวาควรเปดใหมการจานามนสาปะหลงหรอไม โดยมเจาหนาทองคการคลงสนคา เปนคนกลาง ชงและออกใบประทวนใหเกษตรกรนาใบประทวนไปขอรบสนเชอจากธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณ โดยเกษตรกรสามารถไถถอนไดภายใน 3 เดอน

เมอลานมนหรอโรงแปงมนรบจานาหวมนสด จะตองแปรรปเปนมนเสน หรอแปงมนทนท และเปนผ เกบรกษาสนคาใหโดยรบคาตอบแทนในสวนคาแปรรป คาเชาโกดง (ประมาณ 20 บาท/ตน/เดอน) ทางรฐบาลมกจะประมลมนเสนหรอแปงมนจากโครงการจานามนสาปะหลงใหเสรจภายในเดอนกนยายนทกป หากราคาตลาดตกตามากกอาจเลอนการประมลมนสาปะหลงออกไป ทงนถาหากเกบมนสาปะหลงไวนานเกน 1 ป คณภาพมนแปรรปทงมนเสนและแปงมนกจะลดลงอยางมาก

การเคลอนไหวราคามนสาปะหลงและผลตภณฑในตลาดระดบตางๆ ราคาซอขายมนสาปะหลงสด (หวมนสด) ภายในประเทศถกกาหนดจากความตองการใช

มนสาปะหลงในอตสาหกรรมแปรรปขนพนฐานทสาคญคอ อตสาหกรรมมนเสน มนอดเมด และ

แปงมน ไมวาจะเปนเพอการบรโภค/การใชของอตสาหกรรมเกยวเนองตางๆ ภายในประเทศตลอดจน

การสงออกในเชงพาณชย กลาวโดยสรป การเคลอนไหวของราคามนสาปะหลงในตลาดจรง

จะถกกาหนดจากความตองการใชในอตสาหกรรมตางๆ ในประเทศและความตองการเพอการสงออก

มากาหนดราคาในการรบซอมนเสน มนอดเมด แปงมนสาปะหลง และหวมนสด กบโรงงานแปรรป

ลานมน พอคาคนกลาง (พอคาทองถน) และเกษตรกร

20

โดยราคาสงออก (FOB) ของผลตภณฑมนสาปะหลง นนจะมอทธพลในการกาหนดราคารบซอหวมน

สาปะหลง และผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศ เนองจากการผลตสวนใหญนนสงออกในสดสวนทมากกวา

ใช/บรโภคภายในประเทศ โดยมรปแบบการสงผานราคาตามรปท 20 ซงจะสงผานไปกาหนดราคาในตลาด

ระดบตาง ๆ(ตารางท 4)

รปท 20 รปภาพแสดงการสงผานราคามนสาปะหลงในตลาดระดบตางๆ

ตารางท 4 ราคามนสาปะหลงในตลาดระดบตางๆ ของไทย คาอธบายราคามนสาปะหลง

เปนราคาสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงเชงอตสาหกรรมแปรรปขนพนฐาน

ราคามนเสน FOB กรงเทพฯ

ราคามนอดเมด FOB กรงเทพฯ

ราคาแปงมน FOB กรงเทพฯ

เปนราคาภายในประเทศผลตภณฑมนสาปะหลงเชงอตสาหกรรมแปรรปขนพนฐาน

ราคามนสาปะหลงเสน (มนเสน)ขายสงในตลาดกรงเทพฯ

ราคามนสาปะหลงอดเมด (มนอดเมด)

ขายสงในตลาดกรงเทพฯ

ราคาแปงมนสาปะหลง (แปงมน)ขายสงในตลาดกรงเทพฯ

เปนราคาระดบไรนาทเกษตรกรขายได ราคามนสาปะหลงสด (หวมนสด)

คาอธบายราคามนสาปะหลง

เปนราคาสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงเชงอตสาหกรรมแปรรปขนพนฐาน

ราคามนเสน FOB กรงเทพฯ

ราคามนอดเมด FOB กรงเทพฯ

ราคาแปงมน FOB กรงเทพฯ

เปนราคาภายในประเทศผลตภณฑมนสาปะหลงเชงอตสาหกรรมแปรรปขนพนฐาน

ราคามนสาปะหลงเสน (มนเสน)ขายสงในตลาดกรงเทพฯ

ราคามนสาปะหลงอดเมด (มนอดเมด)

ขายสงในตลาดกรงเทพฯ

ราคาแปงมนสาปะหลง (แปงมน)ขายสงในตลาดกรงเทพฯ

เปนราคาระดบไรนาทเกษตรกรขายได ราคามนสาปะหลงสด (หวมนสด)

ทมา: รศ.นงลกษณ สพรรณไชยมาตย, รศ.อมพน หอนาค; รายงานการจดทาเนอหาและขอมลสนคาเกษตรมนสาปะหลง สงหาคม 2551

21

ดานการเคลอนไหวของราคามนสาปะหลงและผลตภณฑในตลาดระดบตางๆ ตงแตตนป 2552 เปนตนมา ราคาปรบตวสงขนอยางตอเนอง (รปท 21)

รปท 21 การเคลอนไหวของราคามนสาปะหลงในตลาดระดบตางๆ

ทมา: สมาคมการคามนสาปะหลง

จากการวเคราะหคาสหสมพนธ “Correlation Analysis” (ตารางท 5) พบวาการเคลอนไหวของราคามนสาปะหลงและผลตภณฑ ทงตลาดภายในและตางประเทศ รวมถงปจจยดานราคานามนดบ ในตลาดโลกนน มความสมพนธในทศทางเดยวกนหรอมสหสมพนธทางบวก (Positive Correlations) โดยการเคลอนไหวราคามนเสน FOB กรงเทพ นน มคาสหสมพนธกบราคามนเสนในประเทศคดเปน 0.99, ราคาหวมนสดทเกษตรกรขายไดคดเปน 0.93 และราคานามนดบคดเปน 0.77 ดานราคาแปงมน

FOB กรงเทพฯ มคาสหสมพนธกบราคาแปงมนในประเทศคดเปน 1.00, ราคามนสดทเกษตรกรขายไดคดเปน 0.99 และราคานามนดบคดเปน 0.58

สวนปจจยจากอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศสกลบาทตอเหรยญสหรฐนน มสหสมพนธทางลบ (Negative Correlations) กบราคามนสาปะหลงและผลตภณฑในตลาดทกระดบ โดยมคาสหสมพนธอยระหวาง -0.72 ถง -0.78

0

100

200

300

400

500

600

700

0

2,000

4,000

6,000

8,000

10,000

12,000

14,000

16,000

18,000

20,000

ม.ค.

ก.พ

.ม.ค.

เม.ย

.พ

.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย

.ธ.ค.

ม.ค.

ก.พ

.ม.ค.

เม.ย

.พ

.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย

.ธ.ค.

ม.ค.

ก .พ

.ม.ค.

เม.ย

.พ

.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย

.ธ.ค.

ม.ค.

ก.พ

.ม.ค.

เม.ย

.พ

.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย

.ธ.ค.

ม.ค.

ก.พ

.ม .ค.

เม.ย

.พ

.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย

.ธ.ค.

ม.ค.

ก.พ

.ม.ค.

เม.ย

.พ

.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย

.ธ.ค.

ม.ค.

ก.พ

.ม.ค.

เม. ย

.พ

.ค.

ม.ย.

ก.ค.

ส.ค.

ก.ย.

ต.ค.

พ.ย

.ธ.ค.

2547 2548 2549 2550 2551 2552 2553

ราคา FOB(เหรยนสหรฐฯ/ตน)

ราคาในประเทศ(บาท/ตน)

ราคาหวมนสดในประเทศ (บาท/ตน)

ราคามนเสนในประเทศ (บาท/ตน)

ราคาแปงมนในประเทศ (บาท/ตน)

ราคา FOB มนเสน (US$/ตน)

ราคา FOB แปงมน (US$/ตน)

22

ตารางท 5 วเคราะหคาสหสมพนธ (Correlation Analysis)*

ราคาในประเทศ ราคา FOB กรงเทพฯ อตราแลกเปลยน ฿/USD

ราคานามนดบ

มนสด มนเสน แปงมน มนเสน แปงมน


มนสด 1

มนเสน 0.95 1

แปงมน 0.99 0.93 1

ราคา FOB กรงเทพฯ

มนเสน 0.93 0.99 0.91 1

แปงมน 0.99 0.94 1.00 0.92 1

อตราแลกเปลยน ฿/USD -0.75 -0.76 -0.73 -0.78 -0.72 1

ราคานามนดบ 0.60 0.76 0.56 0.77 0.58 -0.65 1 ทมา: คานวณดวยโปรแกรม Excel จากขอมลราคามนสาปะหลงและผลตภณฑของสมาคมการคามนสาปะหลง ธนาคารแหงประเทศไทย และ EIA (เปนขอมลรายเดอนในชวงป 2547 – 2553) _____________________________________________________________________ * คาสมประสทธสหสมพนธ มคาอยระหวาง -1 ถง 1 โดย 1. สหสมพนธทางบวก (Positive Correlations) หมายถง เมอตวแปรตวหนงเพมหรอลดลงอกตวแปรหนง กจะเพมขนหรอลดลงไปดวย 2. สหสมพนธทางลบ (Negative Correlations) หมายถง เมอตวแปรตวหนงมคาเพมขนหรอลดลงอกตวหนง จะมคาเพมหรอลดลงตรงขามเสมอ 3. สหสมพนธเปนศนย ( Zero Correlations) หมายถง ตวแปรสองตวไมมความสมพนธซงกนและกน

(การวเคราะหทางสถตของราคาในตลาดระดบตางๆ กบปจจยทเกยวของ: ดภาคผนวก ง.)

23

บทท 3 การวเคราะหปจจยทมผลกระทบกบราคา

มนสาปะหลง

24

บทท 3 การวเคราะหปจจยทมผลกระทบกบราคามนสาปะหลง ราคาสนคาเกษตรถกกาหนดจากปจจยดานความตองการซอ (อปสงค) และความตองการขาย (อปทาน) ของตลาด ณ ขณะนน โดยราคาจะเปลยนแปลงไปตามปจจยตางๆ ทสงผลกระทบกบอปสงค หรออปทาน (รปท 22)

รปท 22: ปจจยทมผลกระทบตอราคาสนคาเกษตร

.

ทมา: FAO, The State of Agricultural Commodity Markets 2009

25

ปจจยทกาหนดราคามนสาปะหลงในตลาดโลก การเคลอนไหวของราคามนสาปะหลงในตลาดโลกถกกาหนดดวยอปสงคและอปทาน ณ

ชวงเวลานนๆ โดยมองคประกอบสาคญทเปนตวกาหนด คอ ปจจยดานอปสงคและอปทานรวมถงปจจยอนทเกยวของของประเทศผ นาเขา/ผสงออก (ตารางท 6) ซงจะสงผลตอปรมาณความตองการนาเขา/สงออก ทจะเปนตวกาหนดราคามนสาปะหลงในตลาดโลก

ตารางท 6: ปจจยทเปนองคประกอบทกาหนดอปสงคและอปทานในตลาดโลก

ดานอปทาน ดานอปสงค ประเทศผสงออก อปทาน ผลผลตมนสาปะหลง สตอกมนสาปะหลงในปทผานมา การนาเขา (ถาม) ดานอปสงค การบรโภค/ใชมนสาปะหลง การสงออกมนสาปะหลง สตอกมนสาปะหลงในปปจจบน อนๆ ภาษสงออก อตราแลกเปลยน

ประเทศผนาเขา อปทาน ผลผลตมนสาปะหลง สตอกมนสาปะหลงในปทผานมา การนาเขามนสาปะหลง ดานอปสงค การบรโภค/ใชมนสาปะหลง การสงออกมนสาปะหลง (ถาม) สตอกแปงมนสาปะหลงในปปจจบน อนๆ ภาษสงออก อตราแลกเปลยน SPS/NTBs*

*SPS: Sanitary and Phytosanitary Measures-SPS (มาตรการสขอนามยและสขอนามยพช) คอ มาตรการทกาหนดขนเพอใชควบคมสนคาเกษตรและอาหาร ไมใหเกดโทษตอชวต และ/หรอผลเสยตอสขภาพของชวตมนษย พช และสตว โดยไมกอใหเกดอปสรรคทางการคา ซงอยภายใตความตกลง SPS ขององคการการคาโลก WTO เพอเหตผลดานความปลอดภย ... (สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต) *NTBs: Non-tariff Barrier: (มาตรการทมใชภาษ) หมายถง มาตรการทมใชภาษศลกากรทแตละประเทศกาหนดขนมาเพอเปนอปสรรคตอการสงออกของประเทศคคา หรอใชเปนเครองมอเพอกดกนทางการคา หรอเพอคมครองผผลตและผบรโภคในประเทศของตนมาตรการทนยมใช ไดแก มาตรการดานสขอนามย มาตรการดานสงแวดลอม มาตรการดานแรงงาน มาตรฐานดานคณภาพสนคา การหามนาเขา และการจากดปรมาณนาเขาเปนตน (วนดา ลาวณยทกษณ สศช.)

26

ปจจยดานอปสงคในตลาดโลก ประเทศจนเปนผ นาเขาผลตภณฑมนสาปะหลงทง แปงมนสาปะหลง มนเสนหรออดเมด

รายใหญทสาคญในตลาดโลก ซงองคประกอบปจจยดานอปทานและอปสงคมนสาปะหลงของประเทศจน จะมผลกระทบตอปรมาณอปสงคในตลาดโลก ซงในสถานการณปจจบนมองคประกอบทมนยสาคญในแตละปจจยดงน

(1) ปจจยดานอปทานของจน ผลผลตมนสาปะหลง

จนมปรมาณการผลตมนสาปะหลง ตงแตป 2546 – 2552 ประมาณ 4 ลานตนตอป (รปท 23) อยางไรกตามจนกยงคงตองนาเขาผลตภณฑมนสาปะหลงเนองจากผลผลตทผลตไดไมเพยงพอตอความตองการใชภายในประเทศ

รปท 23 ปรมาณการผลตมนสาปะหลงของประเทศจน


(2) ปจจยดานอปสงคของจน

การใชผลตแอลกอฮอลสาหรบบรโภค จนมปรมาณการบรโภคแอลกอฮอลอยทประมาณ 5 - 6 ลานตนตอป โดยมสดสวนวตถดบทใชในการผลตแบงเปนขาวโพดรอยละ 60 มนเสนรอยละ 36 และอนๆ อกรอยละ 4 (สมาคมการคา มนสาปะหลง) ดงนนผลผลตเครองดมแอลกอฮอลของจน 1 ใน 3 ผลตดวยมนสาปะหลง

27

ตารางท 7 ปรมาณการจาหนายแอลกอฮอลของประเทศจน

ทมา: สมาคมการคามนสาปะหลงไทย

การใชผลตพลงงานทดแทน (เอทานอล) ปจจบนจนมการใชเอทานอลในรถยนตประมาณ 2 ลานตน และมเปาหมาย 10 ลานตนในป 2020 ประกอบกบจนมการยกเลกการใหอนญาตจดตงโรงงานเอทานอลทใชธญพชเปนวตถดบในการผลตเนองจากความกงวลเรองความมนคงดานอาหาร โดยมการสงเสรมใหมการผลต เอทานอลจากสนคาเกษตรชนดอน และมเปาหมายใชมนสาปะหลงในการผลตท 5 ลานตนตอป ดานปจจยอนทเกยวของกคอราคานามนในตลาดโลกทมแนวโนมปรบตวสงขนตอเนอง (รปท 24) ซงจนเองกมนโยบายลดการนาเขานามนลงรอยละ 30

รปท 24 การเคลอนไหวราคานามนดบในตลาดโลก

ทมา: EIA http://www.eia.gov/dnav/pet/pet_pri_spt_s1_m.htm

28

การใชเปนวตถดบอาหารสตว จนมนโยบายแทรกแซงตลาดขาวโพดภายในประเทศสงผลใหราคาอยในระดบสงกวาราคาตลาดโลก ซงตงแตกลางป ค.ศ.2008 (พ.ศ.2551) เปนตนมา ราคาขาวโพดของจนอยในระดบสงกวาราคาขาวโพดของสหรฐฯ มาอยางตอเนอง โดยในป ค.ศ.2010 (พ.ศ.2553) ราคาขาวโพดจนขนไปอยทระดบ 300 เหรยญสหรฐตอตน ขณะทราคาขาวโพดสหรฐฯ อยท 225 เหรยญสหรฐตอตน หรอมราคาสงกวาคดเปนรอยละ 30 (รปท 25) สงผลใหจนมตนทนการใชขาวโพดเปนวตถดบอาหารสตวเพมขนอยางหลกเลยงไมได ทาใหการใชมนสาปะหลงเปนสวนผสมในอาหารสตวนนมตนทนตากวาขาวโพดและจากปจจยดงกลาวอาจทาใหจนมการนาเขามนสาปะหลงเพอใชทดแทนขาวโพดในอาหารสตวเพมขน

รปท 25 การเคลอนไหวราคาวตถดบอาหารสตว


นอกจากนยงมปจจยจากราคาธญพชในตลาดโลกทมแนวโนมปรบตวสงขน จากการคาดการณผลผลตทมแนวโนมลดลง ขณะทปรมาณการใชยงปรบตวเพมขน (รปท 26 และ 27) โดยตงแตป ค.ศ.2008 (พ.ศ.2551) การซอขายลวงหนาธญพชในตลาด CME ในขาวสาล ขาวโพด และถวเหลอง มความผนผวนสงมากขนกวาในอดต สงผลใหมปรมาณการซอขายลวงหนาเพมขนตามไปดวย (รปท 28 และ 29) ซงจากปจจยดงกลาวสะทอนถงการคาดการณของตลาดวาแนวโนมราคาธญพชนนอาจจะอยในระดบสงไปตอเนอง

29

รปท 26 การผลต การใชประโยชน และสตอกธญพชของโลก


รปท 27 ดชนราคาธญพชของ FAO

ทมา: FAO, Food price Index

30

รปท 28 ความผนผวนและการซอขายธญพชลวงหนาในตลาด CME


รปท 29 ปรมาณการซอขายลวงหนาในตลาด CME


31

รปท 30 ราคาลวงหนาขาวสาลในตลาด CME

รปท 31 ราคาลวงหนาขาวโพดในตลาด CME

รปท 32 ราคาลวงหนาถวเหลองในตลาด CME

ทมา: INO.com

32

สรป จนมแนวโนมความตองการใชมนสาปะหลงเพมขน ทงในการผลตเครองดมแอลกอฮอล และเอทานอลสาหรบใชเปนพลงงานทดแทน ประกอบกบความตองการใชเปนสวนผสมอาหารสตวเพอทดแทนธญพชอนทราคามแนวโนมสงขน โดยมราคาขาวโพดเลยงสตวเปนตวแปรสาคญ ซงปจจยดงกลาวจะมผลใหปรมาณอปสงคในตลาดโลกมแนวโนมเพมสงขน

ปจจยดานอปทานในตลาดโลก ประเทศไทยเปนผสงออกผลตภณฑมนสาปะหลงทงแปงมนสาปะหลง และมนสาปะหลงเสนหรออดเมด ซงมอทธพลในการกาหนดราคาซอขายในตลาด ดวยองคประกอบของปจจยดานอปทานและอปสงคภายในประเทศ จะมผลกระทบตอปรมาณอปทานในตลาดโลกอยางมนยสาคญ โดยในสถานการณปจจบนมปจจยทเปนองคประกอบทสาคญดงน

(1) ปจจยดานอปทานของไทย

ผลผลตมนสาปะหลง ไทยมแนวโนมปรมาณการผลตมนสาปะหลงลดลงจากเดมในปการผลต 2551/52 มผลผลตกวา 30 ลานตน แตเนองจากปญหาสภาพอากาศเปลยนแปลงทาใหเกดภยแลงและโรคแมลง สงผลกระทบใหผลผลตในปการผลต 2552/53 มแนวโนมลดลงไปอยทประมาณ 22 ลานตน และมการคาดการณกนวาในปการผลต 2553/54 จะมผลผลตประมาณ 21 ลานตน (รปท 33 และตารางท 8)

รปท 33 ปรมาณการผลตมนสาปะหลงของประเทศไทย


33

ตารางท 8 ประมาณการบญชสมดลมนสาปะหลงของประเทศไทยในปการผลต 2553/54


(2) ปจจยดานอปสงคของไทย

การใชผลผลตเอทานอล แนวโนมการใชมนสาปะหลงผลตเอทานอลของไทยมแนวโนมเพมขนจากการขยายตวของผประกอบการ ซงในปจจบนมผประกอบการ จานวน 19 ราย (ขอมล ณ ม.ค. 2553) ซงมกาลงการผลตตอวน รวม 2.93 ลานลตร ซงในจานวนนผประกอบการ 5 ราย ใชมนสาปะหลงเปนวตถดบหลกในการผลต (ตารางท 9) โดยมกาลงการผลตตอวน รวมกนประมาณ 0.78 ลานลตร หรอคดเปนรอยละ 26 ของกาลงการผลตเอทานอล ทงน คาดวาในชวงป 2553-54 จะมโรงงานเอทานอลทใช มนสาปะหลงเปนวตถดบในการผลตเพมขน (ตารางท 10) นอกจากนนอกปจจยหนงทจะทาใหการใชเอทานอลภายในประเทศมมากขนคอระดบราคานามนในตลาดโลกทอยระดบสงและมแนวโนมปรบตวสงขนอยางตอเนอง ซงอาจทาใหผ ใชรถยนตหนมาใชนามนทมสวนผสมของเอทานอลเพมขน

34

ตารางท 9 โรงงานทใชมนสาปะหลงเปนวตถดบ (ทดาเนนการอยในปจจบน) ชอ จงหวดทตงโรงงาน กาลงการผลต (ลตร/วน)

1 บรษทไทยงวน เอทานอล จากด (มหาชน) ขอนแกน 130,000 2 บรษท ราชบรเอทานอล จากด ราชบร 150,000 3 บรษท ทรพยทพย จากด ลพบร 200,000 4. บรษท ไทผงเอทานอล จากด สระแกว 150,000 5. บรษท พเอส ซ สตารช โปรดกชน จากด ชลบร 150,000

รวม 780,000

ตารางท 10 โรงงานทใชมนสาปะหลงเปนวตถดบ (ทอยระหวางการกอสราง ในป 2553-54) ชอ จงหวดทตงโรงงาน กาลงการผลต (ลตร/วน)

1 บรษท ท พ เค เอทานอล จากด เฟส1 นครราชสมา 340,000 บรษท ท พ เค เอทานอล จากด เฟส2,3 นครราชสมา 680,000 2 บรษท ดบเบลเอ เอทานอล จากด ปราจนบร 250,000 3 บรษท สมาอนเตอรโปรดกส จากด ฉะเชงเทรา 150,000 4. บรษท อมเพรสเทคโนโลย จากด ฉะเชงเทรา 200,000

รวม 1,620,000

หมายเหต: หวมนสด 100 กก. ผลตเอทานอลได 16 ลตร

สรป จากแนวโนมปรมาณผลผลตมนสาปะหลงของไทยทลดลง จากปจจยดานสภาพอากาศทเปลยนแปลงทาใหเกดภยแลง และโรคแมลงระบาด ประกอบกบความตองการใชภายในประเทศมเพมขนจากอตสาหกรรมเอทานอล ซงปจจยดงกลาวจะมผลใหปรมาณอปทานมนสาปะหลง ในตลาดโลกมแนวโนมลดลง

คดเปนหวมนสด 4,875 ตน/วน

คดเปนหวมนสด 10,125 ตน/วน

35

สรปการวเคราะหปจจยทกระทบกบราคามนสาปะหลง ปจจยดานอปสงคนนมแนวโนมเพมขน จากการทประเทศจนมความตองการใช

มนสาปะหลงในการผลตเอทานอลสาหรบใชเปนพลงงานทดแทน และใชในอาหารสตวเพอทดแทนธญพชอนเพมขน ประกอบกบความตองการใชเปนวตถดบในอตสาหกรรมการผลตแอลกอฮอลเพอบรโภคยงมอย

ปจจยดานอปทานมแนวโนมลดลง จากแนวโนมผลผลตของไทยทลดลงจากผลกระทบเรองของสภาพอากาศและโรคแมลงระบาด ประกอบกบมความตองการใชในอตสาหกรรมเอทานอล ภายในประเทศเพมมากขน

ทงนหากไมมปจจยอนเขามากระทบใหเกดการเปลยนแปลง กมแนวโนมทราคาผลตภณฑมนสาปะหลงในตลาดโลกจะอยในระดบสงไปอกตอเนอง สงผลใหราคามนสาปะหลงในตลาดระดบตางๆ ของไทยปรบตวสงขนตาม

36

บทท 4 ตลาดสนคาเกษตรลวงหนากบสนคามนสาปะหลง

37

บทท 4 ตลาดสนคาเกษตรลวงหนากบสนคามนสาปะหลง

ความเปนมา เนองจากมนสาปะหลงเปนสนคาเกษตรทมความสาคญตอเศรษฐกจของประเทศไทย ซงมผ เ กยวของในระบบตลาดจานวนมากตงแตระดบเกษตรกร พอคาคนกลาง ไปจนถงผประกอบการทเกยวของเชน ลานมน โรงงานแปงมน โรงงานมนอดเมด โรงงานเอทานอล และผประกอบการอนทเกยวของ รวมถงผ ซอในตางประเทศ ประกอบกบราคามนสาปะหลงมความ ผนผวนเนองจากเปนสนคาเกษตรทมปจจยในเรองของฤดกาลเขามาเกยวของ อกทงในปจจบนมปจจยตางๆ ทงภายในและภายนอกทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวทาใหราคานนมแนวโนมทจะ มความผนผวนเพมมากขนกวาในอดต สงผลใหผ ทเกยวของในตลาดมความเสยงจากความผนผวนของราคาเพมมากขนตามไปดวย ตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย หรอ AFET จงไดเปดใหมการซอขายสญญาซอขายลวงหนามนสาปะหลงเสนขน เพอใหผ ทเกยวของในระบบตลาดไดเขามาใชประโยชนในการลดความเสยงจากความผนผวนของราคา รวมถงเปนชองทางใหผ ทสนใจลงทนไดเขามาซอขายเพอกระจายความเสยง ซงกลไกตลาด AFET จะทาใหเกดกระบวนการคนพบราคาในอนาคตทนาเชอถอเปนทยอมรบของทกฝายทเกยวของ และทสาคญเกษตรกรเองกยงสามารถใชประโยชนจากราคาลวงหนาใน AFET เปนเครองมอในการวางแผนการผลตและการตลาดไดอยางมประสทธภาพ

สญญาซอขายลวงหนาสนคามนสาปะหลง ปจจบนตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย (AFET) ไดเปดใหมการซอขายสญญา ซอขายลวงหนาผลตภณฑมนสาปะหลงคอ มนสาปะหลงเสน แบบ Both Options (TC) (ตารางท 11) ตงแตวนท 13 กรกฎาคม 2552 โดยมขอกาหนดการซอขายรายละเอยดดงตอไปน

ตารางท 11 ขอกาหนดการซอขายลวงหนามนสาปะหลงเสน แบบ Both Options (TC)

วนแรกทเรมการซอขาย 13 กรกฎาคม 2552

สนคา มนสาปะหลงเสน

คณภาพสนคาทสงมอบ มแปงไมนอยกวารอยละ 65.0 โดยนาหนก มเสนใยของหวมนสาปะหลงไมเกนรอยละ 5.0 โดยนาหนก มความชนไมเกนรอยละ 14.0 โดยนาหนก ไมมวตถอนเจอปน เวนแตดนทรายทตดมากบหวมนสาปะหลงตามสภาพปกตไมเกนรอยละ 3 โดยนาหนก ไมมกลนและสผดปรกต ไมบด เนา หรอขนรา

หนวยการซอขาย 50,000 กโลกรม หรอ 50 เมตรกตน / หนงหนวยการซอขาย

38

หนวยการสงมอบ 150,000 กโลกรม หรอ 150 เมตรกตน / หนงหนวยการสงมอบ

วธการซอขาย Computerized Continuous Trading

ราคาซอขาย บาท / กโลกรม (ไมรวมบรรจภณฑ)

อตราการขนลงของราคา (ชวงราคา)

0.01 บาท / กโลกรม

อตราการขนลงของราคาสงสดประจาวน

0.15 บาท / กโลกรม (มผลบงคบใชตงแต 1 กมภาพนธ 2553) - อตราดงกลาวสามารถเปลยนแปลงไดตาม หลกเกณฑการปรบอตราขนลงของราคาสงสดประจาวน

จานวนการถอครองขอตกลง ไมเกน 60 ขอตกลงในเดอนสงมอบ ไมเกน 600 ขอตกลงของทกเดอนรวมกน สาหรบผ ทมฐานะเปนผประกนความเสยงทไดรบอนญาตจากตลาด อาจถอครองไดมากกวาขอจากดขางตน

เวลาซอขาย 10.00 น. ถง 15.45 น.

เดอนทครบกาหนดสงมอบ ทกเดอนตดตอกนไมเกน 6 เดอน

วนซอขายสดทาย วนทาการท 10 ของเดอนสงมอบ

วนสงมอบสดทาย วนทาการสดทายของเดอนสงมอบ

ทางเลอกในการสงมอบและรบมอบ (Both Options)

1. ใหผ ซอผขายทประสงคจะสงมอบรบมอบสนคา แจงความประสงคมายงตลาดตงแตเวลา 8.30 - 12.00 น. ของวนทาการถดจากวนซอขายสดทาย 2. หากผ ซอผขายไมไดยนความประสงคทจะสงมอบรบมอบสนคา หรอไมไดรบการจบคใหทาการสงมอบรบมอบ ตลาดจะยตฐานะการถอครองใหดวยการชาระสวนตางราคาดวยเงน (Cash Settlement)

ราคายตสดทาย (Final Settlement Price)

ราคายตสดทาย คอ คาเฉลย 3 วนยอนหลงทคานวณจากคากลาง (Mid-Interval Value) ของราคาขายสงมนสาปะหลงเสนสงมอบ ณ คลงสนคาเขตจงหวดอยธยา ประกาศโดยกรมการคาภายใน โดยใชคาทศนยม 2 ตาแหนง

การสงมอบรบมอบ ณ คลงสนคาหรอโรงงานทผ ซอกาหนดในจงหวดพระนครศรอยธยา

ทมา: จากเวบไซตตลาดสนคาเกษตรลวงหนาแหงประเทศไทย (AFET) http://www.afet.or.th/v081/thai/product/tc/specification.php

39

การใชประโยชนจากสญญาซอขายลวงหนามนสาปะหลง ผซอผขายในตลาด AFET แบงไดตามวตถประสงคทเขามาซอขายสญญาซอขายลวงหนามนสาปะหลง ไดแก

1. ผประกนความเสยง (Hedger) ไดแก ผ ทเกยวของกบสนคามนสาปะหลงโดยตรง เชน เกษตรกร พอคาคนกลาง ลานมน โรงงานแปงมน และผประกอบการทเกยวของ ทตองการถายโอนความเสยงจากความผนผวนของราคา โดยซอหรอขายลวงหนาเพอรบมอบหรอสงมอบสนคากนจรงในอนาคต หรอชาระราคากนเปนตวเงนโดยผลกาไรหรอขาดทนนนนาไปชดเชยกบราคาสนคาทซอหรอขายไดในตลาดจรง ดงนน การซอหรอขายลวงหนาเพอลดความเสยงผประกนความเสยงจะตองพจารณาวาตนเองวามความเสยงในตลาดในดานราคาซอหรอราคาขาย เชน ตวอยางท 1 ผผลตอาหารสตวตองการซอมนเสนเพอใชเปนวตถดบในอก 3 เดอนขางหนา แสดงวามความเสยงจากราคาซอมนเสนทอาจจะสงขนในอนาคต และหากตองการลดความเสยงจากราคาทอาจสงขนกจะเขามาซอลวงหนาในตลาด AFET โดยสมมตวา

ณ ปจจบน (ม.ค. 54) ในตลาด AFET ราคามนเสนสงมอบ ม.ค. 54 (3 เดอนขางหนา) อยท 7.00 บาท/กก. และเปนราคาทผผลตอาหารสตวพอใจกจะดาเนนการ ดงน

(1) ซอลวงหนามนเสนสงมอบ ม.ค.54 (เปดสถานะซอ) ทราคา 7.00 บาท/กก.

ในอนาคต (ม.ค. 54) ในตลาด AFET สญญาสงมอบ ม.ค. 54 ครบกาหนดการรบมอบสงมอบ ผผลตอาหารสตว มทางเลอก 2 ทาง คอ

(2) รบมอบมนเสนจากผขายในตลาด AFET หรอ (3) ขายลวงหนามนเสนสงมอบ ม.ค.54 (ปดสถานะซอ) เพอคดกาไรขาดทนเปนตวเงน

ซงจะเกดผลแบงไดเปน 2 กรณ ดงน

กรณท 1 ซอลวงหนาไวแลวราคาปรบตวสงขน

ในตลาด AFET: สมมตวาราคามนเสนสงมอบ ม.ค. 54 ปรบตวเพมขนเปน 7.20 บาท/กก. กรณนผผลตอาหารสตวไดกาไรจากการซอลวงหนา ดงน

ราคาทขายลวงหนา – ราคาซอทลวงหนา = กาไร/ขาดทน 7.20 – 7.00 = กาไร 0.20 บาท/กก.

ในตลาดจรง: สมมตวา ราคามนเสน ณ ม.ค. 54 ปรบตวเพมขนเปน 7.20 บาท/กก. เชนเดยวกบตลาด AFET กรณนเมอผผลตอาหารสตวซอมนเสนในตลาดตามปกต

40

สรป ในตลาด AFET ผผลตอาหารสตวไดกาไรจากการซอลวงหนา 0.20 บาท/กก. และ ในตลาดจรงซอมนเสนไดทราคา 7.20 บาท/กก. ผผลตอาหารสตวจงมตนทนสนคา ณ ม.ค. 54 ดงน ราคาซอมนเสนในตลาดจรง – กาไรจากตลาด AFET = ราคาซอสทธ

7.20 – 0.20 = ราคาซอสทธ 7.00 บาท/กก.

กรณท 2 ซอลวงหนาไวแลวราคาปรบตวลดลง ในตลาด AFET: สมมตวาราคามนเสนสงมอบ ม.ค. 54 ปรบตวลดลงเปน 6.80 บาท/กก.

กรณนผผลตอาหารสตวขาดทนจากการซอลวงหนา ดงน ราคาทขายลวงหนา – ราคาซอทลวงหนา = กาไร/ขาดทน 6.80 – 7.00 = ขาดทน -0.20 บาท/กก.

ในตลาดจรง: สมมตวา ราคามนเสน ณ ม.ค. 54 ปรบตวลดลงเปน 6.80 บาท/กก. เชนเดยวกบตลาด AFET กรณนเมอผผลตอาหารสตวซอมนเสนในตลาดตามปกต สรป ในตลาด AFET ผผลตอาหารสตวขาดทนจากการซอลวงหนา -0.20 บาท/กก. และ ในตลาดจรงซอมนเสนทราคา 6.80 บาท/กก. ผผลตอาหารสตวจงมตนทนสนคา ณ ม.ค. 54 ดงน ราคาซอมนเสนในตลาดจรง + ขาดทนจากตลาด AFET = ราคาซอสทธ

6.80 + 0.20 = ราคาซอสทธ 7.00 บาท/กก.

ตวอยางท 2 ผประกอบการลานมนตองการขายมนเสนในสตอกในอก 3 เดอนขางหนา แสดงวามความเสยงจากราคาขายมนเสนทอาจจะลดลงในอนาคต และหากตองการลดความเสยงจากราคาทอาจลดลงกจะเขามาขายลวงหนาในตลาด AFET โดยสมมตวา

ณ ปจจบน (ม.ค. 54) ในตลาด AFET ราคามนเสนสงมอบ ม.ค. 54 (3 เดอนขางหนา) อยท 7.00 บาท/กก. และเปนราคาทผประกอบการลานมนพอใจกจะดาเนนการ ดงน

(1) ขายลวงหนามนเสนสงมอบ ม.ค.54 (เปดสถานะขาย) ทราคา 7.00 บาท/กก.

ในอนาคต (ม.ค. 54) ในตลาด AFET สญญาสงมอบ ม.ค. 54 ครบกาหนดการรบมอบสงมอบ ผประกอบการ ลานมน มทางเลอก 2 ทาง คอ

(2) สงมอบมนเสนใหผซอในตลาด AFET หรอ (3) ซอลวงหนามนเสนสงมอบ ม.ค.54 (ปดสถานะขาย) เพอคดกาไรขาดทนเปนตวเงน

ซงจะเกดผลแบงไดเปน 2 กรณ ดงน

41

กรณท 1 ขายลวงหนาไวแลวราคาปรบตวสงขน

ในตลาด AFET: สมมตวาราคามนเสนสงมอบ ม.ค. 54 ปรบตวเพมขนเปน 7.20 บาท/กก. กรณนผประกอบการลานมนขาดทนจากการซอลวงหนา ดงน

ราคาขายลวงหนา – ราคาซอทลวงหนา = กาไร/ขาดทน 7.00 – 7.20 = ขาดทน -0.20 บาท/กก.

ในตลาดจรง: สมมตวาราคามนเสน ณ ม.ค. 54 ปรบตวเพมขนเปน 7.20 บาท/กก. เชนเดยวกบตลาด AFET กรณนผประกอบการลานมนขายมนเสนในตลาดตามปกต สรป ในตลาด AFET ผประกอบการลานมนขาดทนจากการขายลวงหนา -0.20 บาท/กก. และในตลาดจรงขายมนเสนทราคา 7.20 บาท/กก. ผประกอบการลานมนขายสนคาได ณ ม.ค. 54 ดงน ราคาขายมนเสนในตลาดจรง – ขาดทนจากตลาด AFET = ราคาขายสทธ

7.20 – 0.20 = ราคาขายสทธ 7.00 บาท/กก. กรณท 2 ขายลวงหนาไวแลวราคาปรบตวลดลง

ในตลาด AFET: สมมตวาราคามนเสนสงมอบ ม.ค. 54 ปรบตวลดลงเปน 6.80 บาท/กก. กรณนผประกอบการลานมนจะกาไรจากการขายลวงหนา ดงน

ราคาขายลวงหนา – ราคาซอทลวงหนา = กาไร/ขาดทน 7.00 – 6.80 = กาไร 0.20 บาท/กก.

ในตลาดจรง: สมมตวาราคามนเสน ณ ม.ค. 54 ปรบตวลดลงเปน 6.80 บาท/กก. เชนเดยวกบตลาด AFET กรณนผประกอบการลานมนขายมนเสนในตลาดตามปกต สรป ในตลาด AFET กาไรจากการขายลวงหนา 0.20 บาท/กก. ในตลาดจรงขายมนเสน ทราคา 6.80 บาท/กก. ผประกอบการลานมนขายสนคาได ณ ม.ค. 54 ดงน ราคาขายมนเสนในตลาดจรง + กาไรจากตลาด AFET = ราคาขายสทธ

6.80 + 0.20 = ราคาขายสทธ 7.00 บาท/กก.

จากทง 2 ตวอยางขางตนผประกอบการทเขาซอขายลวงหนาเพอลดความเสยงจากความผนผวนของราคานน จะมผลกาไรหรอขาดทนจากตลาด AFET เพอนาไปชดเชยกบราคาซอขายในตลาดจรง

2. นกลงทนท วไป (Speculator) ไดแก ผ ทเขามาซอขายเพอแสวงหากาไรจากความ ผนผวนของราคา ซงอาจจะเปนผ ทเกยวของกบตวสนคาทงทางตรงและทางออม หรอไมเกยวของกบสนคาเลยกได โดยเขาซอขายโดยการคาดการณตลาดทงตลาดจรงและตลาดลวงหนาทงปจจยพนฐานของสนคาเกษตรนนไมวาจะเปนขอมลดานอปสงค อปทาน ตลอดจนการวเคราะหปจจยทางเทคนค และเขาซอลวงหนาเมอคาดวาราคาตลาดจะเพมสงขน หรอขายลวงหนาเมอคาดวาราคาจะลดลง ผซอผขายกลมนจะเปนผ ทเขามารบความเสยงจากความผนผวนของราคาในตลาด

42

ภาคผนวก

ก. ขอมลพนฐานเกยวกบสนคามนสาปะหลง

43

ขอมลพนฐานของมนสาปะหลง (ทมา: การจดการโซอปทานและโลจสตกสของผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทย กนยายน 2552)

มนสาปะหลง (ชอวทยาศาสตร Manihot esculenta Crantz) มชอสามญเรยกไดหลายชอแตกตางตามทองถนและภาษาทใช ในภาษาองกฤษ เรยกวา Cassava หรอ Tapioca แตโดยทวไป คาวา Tapioca มกจะใชแทนผลตภณฑททาจากมนสาปะหลง ในภาษาสเปน โดยประเทศแถบอเมรกาใตและอเมรกากลาง เรยกวา Yuca ในภาษาโปรตเกส โดยประเทศบราซล เรยกวา Mandioca และในภาษาฝรงเศส โดยประเทศทวปแอฟรกาทใชภาษาฝรงเศสเปนภาษาพด เรยกวา Manioc (เจรญศกด, 2546) มนสาปะหลงมถนกาเนดอยในเขตรอนของทวปอเมรกา ตอมาไดมการขยายการเพาะปลกไปสแหลงอนๆ จนทาใหมนสาปะหลงกลายเปนพชอาหาร (พชทใหคารโบไฮเดรตสง) สาหรบประเทศไทยคาดวาไดมการนามนสาปะหลงจากประเทศมาเลเซยเขามาปลกในไทยเมอประมาณป พ.ศ. 2329 (ดนย, 2537) โดยเรมปลกเพอใชทาแปงและสาคในภาคใต ในระหวาง แถวของตนยางพารา ตอมาเมอมการขยายการเพาะปลกยางพาราในเขตภาคใตมากขนการปลก มนสาปะหลงในภาคใตจงคอยๆ ลดลง และแพรกระจายการเพาะปลกไปยงเขตภาคตะวนออกและภาคตะวนออกเฉยงเหนอมากขน (จรงสทธ และ อจฉรา, 2547) จนกระทง ปจจบน พบวาไมมการเพาะปลกมนสาปะหลงในภาคใตแลว (สานกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2551ก)

มนสาปะหลงเปนพชเขตรอน สภาพแวดลอมทเหมาะสมในการปลก คอ เขตรอน ชวงบรเวณเสนรงท 30 องศาเหนอ ถง 30 องศาใต และทความสงระดบนาทะเลจนถง 2,000 เมตรจากระดบนาทะเลสามารถเจรญเตบโตไดในดนทกชนด แตชอบดนรวนปนทรายเพราะจะลงหวงาย สภาพอากาศทเหมาะสมคอทระดบอณหภม 10-35 องศาเซลเซยส แตอณหภมทเหมาะสมโดยเฉลยตองไมตากวา 25 องศาเซลเซยส ประเทศไทยมสภาพแวดลอมและสภาพภมอากาศทเหมาะสมตอการปลกมนสาปะหลงมากแหงหนงของโลก ขอดของมนสาปะหลงคอ เปนพชทปลกงาย ทนแลงไดดกวาพชอนๆ ตองการการดแลตา มโรคและศตรพชรบกวนนอย และสามารถปลกไดผล แมจะปลกในพนททมความอดมสมบรณของดนไมเพยงพอ จงทาใหเกษตรกรนยมปลกมนสาปะหลงกนมาก พนธทนยมปลกในประเทศไทยแบงไดเปน 3 กลม คอ พนธทใชประดบ พนธทใชบรโภคเปนอาหารโดยตรง (พนธหวาน) และพนธทใชในอตสาหกรรมแปรรปตางๆ (พนธขม) (จาลอง, 2547)

มนสาปะหลงเปนพชทขยายพนธดวยลาตน ปลกโดยคดเลอกตนพนธทสมบรณสดใหม อาย 8-12 เดอน ปราศจากโรคและศตรพช นามาตดเปนทอนพนธ ยาวประมาณ 20 เซนตเมตร มจานวนตาไมนอยกวา 5 ตา แลวนาไปปกในแปลงปลกใหมระยะปลกทเหมาะสม (กรมวชาการเกษตร, 2545) การทมนสาปะหลงขยายพนธดวยลาตน ทาใหการขยายพนธเปนไปอยางลาชา

44

เมอเทยบกบพชไรอนๆ ทขยายพนธดวยเมลด การกระจายพนธทดไปสเกษตรกรจงอาจลาชาและไมเพยงพอตอความตองการ การพฒนาวธการขยายพนธมนสาปะหลงเพอผลตทอนพนธ ทดและมคณภาพจงจดไดวามความสาคญมาก (จารน, 2537) พนธมนสาปะหลงทผลตเพอจาหนายแกโรงงานอตสาหกรรมทไดมการสงเสรมและพฒนาขนในประเทศไทย (อจฉรา และ จรงสทธ, 2537; มลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทย, 2552ก;กรมวชาการเกษตร, 2552; วรรณภา และคณะ, 2551) มดงน

พนธระยอง 1 - เปนพนธพนเมองทใหผลผลตสงจากการทดลองเปรยบเทยบผลผลตของพนธมนสาปะหลงทรวบรวมไดจากทองทตางๆ ทวประเทศและพนธทนาเขาจากตางประเทศ ในป พ.ศ. 2500

- ในป พ.ศ. 2518 กลมนกวชาการดานมนสาปะหลงไดคดเลอกและตงชอพนธมนสาปะหลงนวา “พนธระยอง 1” และไดผลตตนพนธเพอแจกจายใหเกษตรกร

- ปจจบนเกษตรกรไมนยมปลก เนองจากมพนธใหมๆ ทดกวาอยมากมายหลายพนธ ซงพนธใหมๆ หลายพนธกไดมาจากการผสมพนธระยอง 1 กบพนธอนๆ

- ลกษณะเดน: o สามารถงอกไดดในทกสภาพแวดลอมและทกฤดกาล o ลาตนตง ตรงสง ทาใหสะดวกในการกาจดวชพชและการเกบทอนพนธ o ปรบตวไดดกบสภาพแวดลอมทวไป

- ขอจากด: o ปรมาณเปอรเซนตแปงตา

พนธระยอง 3 - ไดจากการนาเมลดพนธลกผสมระหวางพนธ Mmex 55 กบ Mven 307 มาคดเลอกในป พ.ศ. 2518 - ลกษณะเดน: o ปรมาณแปงสง o ตอบสนองตอป ยและพนททมความอดมสมบรณสง

- ขอจากด: o ตนเตยและแตกกง ทาใหไดพนธนอย และปฏบตดแลรกษายาก o หวแหลมยาว เกบเกยวยากกวาพนธระยอง 1 o ตองการสภาพแวดลอมทดเพอใหไดผลผลตด o ทอนพนธเสอมความงอกเรว

45

พนธระยอง 60 - เปนพนธทเกดจากการผสมระหวางพนธ mcol 1684 กบพนธระยอง 1 ทศนยวจยพชไรระยอง ในป พ.ศ. 2524 - ตงชอพนธวา “ระยอง 60” เพอเฉลมพระเกยรตเนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 60 พรรษาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ

- ลกษณะเดน: o เปนพนธทสะสมนาหนกหวสดไดเรว o อายเกบเกยวสน ใหผลผลตสง สามารถเกบเกยวไดตงแตอาย 8 เดอน o ทรงตนสงตรง แตกกงนอย สะดวกในการปฏบตดแลรกษา เกบเกยว และขนยายตนพนธ o ตนพนธคณภาพด อตราขยายพนธสง o ตานทานปานกลางตอโรคใบไหม

- ขอจากด: o เนอในหวมสขาวครม ทาใหอาจถกตดราคา o เปอรเซนตแปงตา โดยเฉพาะเมอเกบเกยวในฤดฝน จะมเปอรเซนตแปงประมาณ 20% หรอตากวา

- ขอแนะนา: o ฤดปลกทเหมาะสม คอ ตนฤดฝน (พฤษภาคม-มถนายน) และปลายฤดฝน (กนยายน-ตลาคม) o ใหผลผลตดในภาคตะวนออก

พนธศรราชา 1 - เปนพนธทเกดจากการผสมระหวางพนธ MKU 2-162 กบพนธระยอง 1 ทสถานวจยศรราชา ในปพ.ศ. 2526 - ลกษณะเดน: o มคณสมบตคลายกบพนธระยอง 1 แตมเปอรเซนตแปงสงกวา o ขนไดในพนททมความอดมสมบรณตา

- ขอจากด: o เปอรเซนตแปงไมสง o เนอในหวมสครม ทาใหอาจถกตดราคา

46

พนธระยอง 90 - เปนพนธทเกดจากการผสมระหวางพนธ CMC 76 กบพนธ V 43 ทศนยวจยพชไรระยอง ในป พ.ศ. 2521 - ตงชอพนธวา “ระยอง 90” เพอรวมเทดพระเกยรตสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ในวโรกาสททรงเจรญพระชนมายครบ 90 พรรษา

- ลกษณะเดน: o ผลผลตหวสดสง o เปอรเซนตแปงสง และผลผลตมนแหงสง o ตานทานตอโรคใบไหม

- ขอจากด: o ลาตนมลกษณะโคง หากมการแตกกง (เมอปลกในสภาพดนด) จะทาใหการปฏบตดแลรกษาไดยาก o หากปลกในสภาพดนด ขนาดของหวไมสมาเสมอ จงไมเหมาะกบการใชเครองขด o ตนพนธเสอมคณภาพเรว (แหงเรว) ในฤดแลง เกบไวไดไมนาน ดงนน เมอตดตนพนธแลวควร

รบนาไปปลก ไมควรเกบไวนานเกน 2 สปดาห เพราะเปอรเซนตความงอกจะลดลง - ขอแนะนา: o ฤดปลกทเหมาะสม คอ ตนฤดฝน (พฤษภาคม-มถนายน) o สามารถปลกไดดทง ในภาคตะวนออกและภาคตะวนออกเฉยงเหนอทมดนคอนขางด o ไมเหมาะสมกบพนททพบการแพรระบาดของแมลงหวขาว o ตอบสนองตอป ยและความอดมสมบรณของดน จงใหผลผลตสงในดนทดหรอคอนขางด

พนธเกษตรศาสตร 50 - พฒนาโดยความรวมมอระหวาง 3 หนวยงาน คอ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร กรมวชาการเกษตร และศนยเกษตรเขตรอนนานาชาต (Centro International de Agriculture Tropical, CIAT) ทสถานวจย ศรราชา ในป พ.ศ. 2527

- เกดจากการผสมพนธระหวางพนธระยอง 1 กบพนธระยอง 90 - ตงชอพนธวา "เกษตรศาสตร 50" เพอฉลองวาระครบรอบ 50 ปของการกอตงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ในป พ.ศ. 2536

- ลกษณะเดน: o ใหผลผลตหวสดและเปอรเซนตแปงสง o สามารถปลกไดทวประเทศ งอกด ลาตนสงใหญ หวดก และหวมลกษณะเปนกลม o สามารถเกบเกยวสะดวกโดยแรงงานคนเครองขด o ตนพนธเกบไวไดนานถง 30 วนหลงจากตดตน o ปรบตวเขากบสภาพแวดลอมตางๆ ไดด

47

- ขอจากด: o ในสภาพแวดลอมผดปกต จะมการแตกกง ทาใหไมสะดวกตอการปฏบตดแลรกษา เชนเดยวกบ

พนธระยอง 90 o เมอนาไปปลกในสภาพดนด จะทาใหลาตนโต หกลมงาย ทาใหผลผลตลดลงและขนาดของหว

ไมสมาเสมอ จงไมเหมาะกบการใชเครองปลก - ขอแนะนา: o ควรเกบเกยวผลผลตเมออาย 12 เดอน หากเกบเกยวเรวจะใหผลผลตหวสดตากวาพนธรบรอง

พนธอนๆ

พนธระยอง 5 - เกดจากการผสมระหวางพนธ 27-77-10 กบพนธระยอง 3 เมอป พ.ศ. 2525 ทศนยวจยพชไรระยอง - ลกษณะเดน: o ผลผลตหวสดสง เปอรเซนตแปงสงปานกลาง o มความงอกของทอนพนธทใชปลกด และตนพนธอยรอดจนถงเวลาเกบ o มเสถยรภาพ และมการปรบตวเขากบสภาพแวดลอมไดด ทนแลง

- ขอจากด: o พบอาการโรคใบไหมมากกวาพนธอนๆ แตไมรนแรงถงกบทาใหตนตาย และไมมผลตอผลผลต o ใหผลผลตตา เมอปลกในดนทมความอดมสมบรณตา

- ขอแนะนา: o ฤดปลกทเหมาะสม คอ ตนฤดฝน (พฤษภาคม-มถนายน) และปลายฤดฝน (กนยายน-ตลาคม) o สามารถปลกไดดทงในภาคตะวนออกและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

พนธระยอง 72 - เกดจากการผสมพนธระหวางพนธระยอง 1 กบพนธระยอง 5 ในป พ.ศ. 2533 ทศนยวจยพชไรระยอง - เปนพนธทเหมาะสมทจะปลกในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ปรบตวไดดในสภาพแวดลอมของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

- ลกษณะเดน: o ใหผลผลตสง โดยเฉพาะเมอปลกในสภาพดนด o ตนพนธมคณภาพด o ทนแลง มเสถยรภาพ ทอนพนธมความอยรอดถงเกบเกยวสงถง 92% o ทรงตนด ลาตนตงตรง สงใหญ แตกกงบางเลกนอยในระดบทสงจากโคนตน ตดตนไวปลก

ไดงาย สามารถทาใหขยายพนธไดมากขน

48

o ผลผลตสง ตนเจรญเตบโตเรว คลมวชพชไดด o ตานทานตอโรคใบจด และตานทานปานกลางตอโรคใบไหม

- ขอจากด: o เปอรเซนตแปงในหวตา o ในการนาไปผลตมนเสน ตองตากแดดนานกวาพนธอนประมาณ 25% o ขนาดของหวไมสมาเสมอ มกานหว หวขาดงาย จงไมเหมาะกบการใชเครองขด

- ขอแนะนา: o ฤดปลกทเหมาะสม คอ ตนฤดฝน (พฤษภาคม-มถนายน) และปลายฤดฝน (กนยายน-ตลาคม) o เมอปลกในภาคตะวนออก ไมควรเกบเกยวในฤดฝน เพราะอาจทาใหมแปงตากวา 20%

พนธระยอง 7 - ไดจากการผสมพนธของสายพนธแม CMR31-71-25 กบสายพนธพอ OMR29-20-118 ในป พ.ศ. 2535 ทศนยวจยพชไรระยอง

- ลกษณะเดน: o ใหผลผลตสง ผลผลตมคณภาพสง เปอรเซนตแปงสง โดยเฉพาะเมอปลกในดนดทมความชนสง o ทอนพนธงอกเรวมาก ลงหวเรว o ไมเกดปญหาตนหกลม ขนาดหวใกลเคยงกน เรยงเปนชนรอบโคนตน o ปลกปลายฤดฝนไดด เนองจากงอกเรว และมความอยรอดสง o เหมาะสาหรบการใชเครองขดมนสาปะหลงตดทายแทรกเตอร หรอเครองขดดวยมอเนองจากไม

มกานของหว และมจานวนหวมากออกรอบโคนตน o ตนพนธคณภาพด ทนแลง

- ขอจากด: o หากปลกในดนทมความอดมสมบรณตา และประสบภาวะแลงยาวนาน จะทาใหลาตนแคระ

แกรน ผลผลตไมสง และเมอไดรบนาฝนอกครง จะเกดการแตกตาตามลาตน มากกวาในสภาพปกต ทาใหไดปรมาณทอนพนธทจะนาไปปลกลดลง

o คอนขางออนแอตอไรแดงและโรคใบไหม

49

พนธระยอง 9 - เปนพนธทไดจากการผสมพนธของสายพนธแม CMR31-19-23 กบสายพนธพอ OMR29-20-118 ในป พ.ศ. 2535 ทศนยวจยพชไรระยอง

- ปลกไดดในทกแหลงปลกมนสาปะหลง ศกยภาพในการใหผลผลตขนอยกบสภาพพนท และการดแลรกษา

- ลกษณะเดน: o เปอรเซนตแปงและผลผลตสง o ตานทานโรค o เหมาะสมในการใชผลตเอทานอล เนองจากใหผลผลตเอทานอลสงททกอายเกบเกยว o ทรงตนด สงตรง o เจรญเตบโตไดเรวในสภาพแวดลอมทวไป o อตราการขยายพนธสงกวา 1:8

- ขอจากด: o เมอปลกในสภาพดนด จะทาใหลาตนโตมากและลงหวชา o คอนขางออนแอตอไรแดง

- ขอแนะนา: o ควรเกบเกยวผลผลตเมออาย 12 เดอน เนองจากมเปอรเซนตแปงสง แตสะสมนาหนกชา

หากเกบเกยวเรวจะใหผลผลตหวสดตากวาพนธรบรองพนธอนๆ

พนธเขยวปลดหน - คดเลอกจากการผสมขามระหวางระยอง 5 เปนแม และ CMR29-20-118 เปนพอ ในป พ.ศ. 2535 ทศนยวจยพชไรระยอง

- ลกษณะเดน: o มเปอรเซนตแปงสง ใหปรมาณแปง และปรมาณมนแหงสง o ใหผลผลตหวสด ใกลเคยงกบพนธระยอง 5 และเกษตรศาสตร 50 o ทนความแหงแลงไดด

- ขอแนะนา: o ควรเกบเกยวผลผลตเมออายประมาณ 12 เดอน หากเกบเกยวเรวจะใหผลผลตหวสดตากวาพนธ

รบรองพนธอนๆ

50

พนธหวยบง 60 - พฒนาโดยความรวมมอระหวางมลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทยและภาควชาพชไรนาคณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

- เปนลกผสมระหวางพนธเกษตรศาสตร 50 กบพนธระยอง 5 ในป พ.ศ. 2534 และไดทาการคดเลอก ทดสอบ และเปรยบเทยบพนธ จนถงป พ.ศ. 2544

- ตงชอพนธวา “หวยบง 60” เพอฉลองวาระครบรอบ 60 ปของการกอตงมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ในป พ.ศ. 2546

- ลกษณะเดน: o ใหผลผลตสง และปรมาณแปงในหวสดสง o แปงมความหนดสง เหมาะสาหรบนาไปใชกบอตสาหกรรมตอเนองไดหลายชนด o ทนทานตอความแหงแลงไดด o ทอนพนธแขงแรง เปอรเซนตความงอกและความอยรอดสง

- ขอจากด: o หากปลกในสภาพดนด ลาตนจะแตกกงมาก ลงหวนอย ขนาดหวโตไมสมาเสมอ มกานหว

จงไมเหมาะกบการใชเครองขด - ขอแนะนา: o เปนมนสาปะหลงพนธคอนขางใหม ควรทดลองปลกเปรยบเทยบกบพนธอน

กอนขยายปรมาณการปลก o ไมควรเกบเกยวผลผลตเมออายตากวา 10 เดอน

พนธหวยบง 80 - พฒนาโดยความรวมมอระหวางมลนธสถาบนพฒนามนสาปะหลงแหงประเทศไทยและ ภาควชาพชไรนา คณะเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

- เปนลกผสมระหวางพนธระยอง 5 และพนธเกษตรศาสตร 50 ณ สถานวจยศรราชา จ.ชลบร ในป พ.ศ. 2535

- ตงชอพนธวา “หวยบง 80” เพอเฉลมพระเกยรตเนองในโอกาสมหามงคลเฉลมพระชนมพรรษา 80 พรรษาของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวฯ

- ลกษณะเดน: o มแปงเฉลยสงถง 27.3% ซงสงกวาพนธเกษตรศาสตร 50 และหวยบง 60 o ปรมาณผลผลตหวสดใกลเคยงกบพนธหวยบง 60 แตสงกวาพนธเกษตรศาสตร 50 o มลกษณะทรงตนสง แตกกงนอย ลาตนคอนขางตรง ทาใหสะดวกตอการตดเกบทอนพนธ

และสามารถปลกไดถ ทาใหเพมจานวนตนตอไรใหสงขนได

51

- ขอจากด: o เปนมนสาปะหลงพนธใหม ดงนน ควรทดลองปลกเปรยบเทยบกบพนธอน

กอนขยายปรมาณการปลก

o ไมควรเกบเกยวผลผลตเมออายตากวา 10 เดอน อตสาหกรรมการแปรรปมนสาปะหลง อตสาหกรรมมนเสน (Cassava chips) ผลตโดยนาหวมนสาปะหลงสดเขาเครองโม มนเสน เพอใหกลายเปนชนเลกๆ จากนนนาไปตากแดดใหแหง มนเสนทไดจะนาไปใชเปนวตถดบ ในการผลตมนอดเมดอาหารสตว หรอเอทานอลตอไป อตสาหกรรมมนอดเมด (Cassava pellets) เปนการนามนเสนมาแปรรป เพอลดขนาดและปรมาตรลง เพอประโยชนในการลดคาใชจายในการขนสง มนอดเมดทไดจะนาไปจาหนายเปนอาหารสตวตอไป อตสาหกรรมแปงมนสาปะหลง ซงในทน หมายถง แปงดบ (Native starch) ซงเปนแปง มนสาปะหลงทสกดจากหวมนสาปะหลงสด และยงไมมการดดแปร แปงมนสาปะหลงดบนสามารถนาไปใชบรโภคโดยตรงและใชเปนวตถดบในการผลตและแปรรปผลตภณฑอนๆ อตสาหกรรมการผลตเอทานอล (Ethanol) หรอ เอทลแอลกอฮอล (Ethyl alcohol) ผลตโดยการยอยสลายแปงในหวมนสาปะหลงสดหรอมนเสนใหเปนนาตาลกลโคส แลวนาไปหมกโดยยสต เพอเปลยนกลโคสเปนแอลกอฮอล จากนน นาไปกรองและกลน เพอใหไดแอลกอฮอลไรนา หรอ แอลกอฮอลบรสทธ 99.5% ปจจบน มความตองการนาเอทานอลทผลตขนนไปใชผสม นามนเบนซน (Gasohol) หรอนามนดเซล (Diesohol) เพอลดปรมาณการใชนามนเชอเพลงโดยรวม อตสาหกรรมทใชแปงมนสาปะหลงเปนวตถดบหลกในการแปรรป อตสาหกรรมแปงดดแปร (Modified starch) เปนการนาแปงดบมาปรบปรงคณสมบต ใหเหมาะสมกบการนาไปใชงานในอตสาหกรรมตางๆ ทงทเปนอตสาหกรรมอาหาร และไมใชอาหาร การปรบปรงคณสมบตนทาไดโดยนาแปงดบไปผานกระบวนการตางๆ เพอเปลยนแปลงโมเลกลของแปง เชน Degradation หรอ Conversion ซงทาใหความเหนยวของแปงลดลง Pregelatinization ซงทาใหแปงมคณสมบตเปนกาวทนทเมอถกนาเยน Derivatives ซงเปนการใชสารเคมในการเปลยนโมเลกลของแปงเปนตน อตสาหกรรมสาค (Sago) ผลตโดยนาแปงมาขนรป โดยใชเครองเขยาใหจบกนเปนกอน เปนเมดๆ จากนน รอนเพอคดขนาดแลวนาไปอบแหง

52

อตสาหกรรมผงชรส หรอ โมโนโซเดยมกลตาเมต (Monosodium glutamate) โดยแปง มนสาปะหลงจะถกนามายอยเปนนาตาลกลโคสดวยเอนไซม แลวนาไปหมกรวมกบแบคทเรยบางชนด และอาหารอนๆ จนไดท จากนนนาไปทาปฏกรยากบโซดาไฟใหตกผลกเปนผงชรส อตสาหกรรมไลซน (L-lysine) ในกระบวนการผลตแอล-ไลซน อนเปนกรดอะมโนทจาเปนตอการใชสรางโปรตนของสตว ซงสตวไมสามารถสงเคราะหไดเองนน แปงมนสาปะหลงจะถกนามาเปลยนเปนนาตาลกลโคสดวยเอนไซมบางชนด เพอใชเปนแหลงคารบอนในการเพาะเลยงจลนทรย ทสามารถผลตแอล-ไลซนได แอล-ไลซนทผลตขนจะนาไปใชผสมอาหารสตวเพอปรบปรงคณภาพของอาหาร อตสาหกรรมสารใหความหวาน ไดแก กลโคสเหลว (Glucose syrup) กลโคสผง (Dextrose monohydrate) กลโคสผงแหง (Dextrose anhydrous) ซอรบตอล (Sorbitol) และไฮฟรกโตส (Hifructose) แปงมนสาปะหลงจะถกยอยใหเลกลงเปนหนวยของนาตาลตางๆ เพอนาไปใชอตสาหกรรมอน เชน อตสาหกรรมขนมหวาน ลกกวาด ยาสฟน และยา พลาสตกทสลายไดทางชวภาพ (Biodegradable plastic) โดยนาแปงมนสาปะหลงมาผลตเปนภาชนะใสอาหารตางๆ เพอชวยลดมลภาวะเปนพษแกสงแวดลอม สารดดนา หรอ โพลเมอรดดซมนามาก (High water absorbing polymer) ซงผลตจากแปงมนสาปะหลง เปนโพลเมอรทสามารถดดซมของเหลวไดตงแต 15 เทาจนถงหลายรอยเทาของนาหนกตนเองนยมใชในดานอนามยทางการเพทย ไซโคลเดกซตรน (Cyclodextrin) เปนผลตภณฑทนามาใชในการรกษาสภาพรส กลน ลดการระเหย เพมความเสถยรและเพมการละลายของสารบางชนด และใชกาจดสารทไมตองการออกจากระบบสามารถนาไปใชในอตสาหกรรมตางๆ ไดหลากหลาย อตสาหกรรมทใชแปงมนสาปะหลงเปนวตถดบประกอบ อตสาหกรรมสงทอ โดยการนาแปงดดแปรไปเคลอบเสนใยผาใหลนและเรยบ ชวยใหเสนดายไมตดกน และทาใหพมพลายไดสมาเสมอ โดยจะใชแปงในปรมาณประมาณรอยละ 1 ของนาหนกดาย อตสาหกรรมกระดาษ ใชเปนตวประสานและเคลอบกระดาษ ชวยใหกระดาษเรยบ โดยจะใชแปงในปรมาณประมาณรอยละ 5 ของนาหนกกระดาษ อตสาหกรรมไมอดและกาว แปงมนสาปะหลงจะถกนามาผสมกบสารเคมตางๆ เพอทากาว ซงในการผลตไมอด จะตองมการใชกาวในการประกบไมใหตดกน ไมอด 1 แผนจะมแปงประมาณ 0.4 กโลกรม อตสาหกรรมอาหารและเครองดม ใชแปงเปนตวทาใหเหนยว สรางลกษณะเงาวาว ใชเพมความขน เพมปรมาณหรอลดตนทนการผลต และใชทาใหอาหารคงสภาพตามทตองการ

53

การเพาะปลกและการเกบเกยวมนสาปะหลง การจดหาวตถดบ (Source) วสดในการปลกทใชในการผลตมนสาปะหลงสด

ประกอบดวย ทอนพนธ ป ย สารปองกนและกาจดศตรพช สารกาจดวชพช และอปกรณทางการเกษตรตางๆ ในการจดหาทอนพนธสวนใหญเกษตรกรจะใชทอนพนธจากในไรของตนเอง บางสวนอาจจดหาจากไรของญาตหรอเพอนบาน และในบางครงกไดรบทอนพนธจากหนวยงานราชการ สมาคม และ/หรอศนยวจยตางๆ สาหรบวสดในการปลกอนๆ นน เกษตรกรมกดาเนนการจดหาเทาทตองการและเมอตองการใช โดยไมมการวางแผนลวงหนาเนองจากวสดเหลานมราคาแพง และอาจเสอมเสยไดในระหวางการจดเกบ สวนใหญเกษตรกรจะซอวสดในการปลกจากรานคาทวไป ในตวเมอง หรอในหมบาน เนองจากสะดวกตอการหาซอ และบางสวนจะซอจากสหกรณ เนองจากไดราคาถก นอกจากน พบวามเพยงสวนนอยทรวมกลมกนซอวสดในการปลก

การผลต (Make) มนสาปะหลงเปนพชทปลกงาย ทนแลงไดด ตองการการดแลตา มโรคและศตรพชรบกวนนอยสามารถเจรญเตบโตไดในดนทกชนด แมในพนททมความอดมสมบรณของดนตา แตสภาพพนทการเตรยมพนท การเลอกพนธ การเตรยมทอนพนธ และการดแลมนสาปะหลงทเหมาะสม จะชวยใหเกษตรกรสามารถผลตมนสาปะหลงไดในปรมาณมาก ผลผลตตอไรสง และมเปอรเซนตแปงในหวมนสาปะหลงสดสงสภาพพนททเหมาะสมตอการปลกมนสาปะหลง คอ ทดอนหรอทลมทไมมนาขง ความสงไมเกน 200 เมตรจากระดบนาทะเล พนทราบสมาเสมอ มลกษณะดนเปนดนรวน ดนรวนปนทราย หรอดนเหนยว มความอดมสมบรณปานกลาง มการระบายนารวมทงการถายเทอากาศทด ระดบหนาดนลกไมตากวา 30 เซนตเมตร ความเปนกรด-ดาง 5.5-7.5 และอยใกลแหลงรบซอผลผลต สภาพภมอากาศทเหมาะสมตอการเจรญเตบโต คอ มแสงแดดจด อณหภมของอากาศประมาณ 25-37 องศาเซลเซยส และมปรมาณนาฝนสมาเสมอประมาณ 1,000-1,500 มลลลตรตอป ซงหากพนทเพาะปลกมปรมาณนาฝนไมเพยงพอเกษตรกรอาจตองใหนาเพม ในบางชวง เพอใหไดผลผลตในปรมาณทสงขน ในพนททมการปลกมนสาปะหลงตอเนอง ควรมการปรบปรงสภาพดนดวยการเตมอนทรยวตถลงในดน ปลกพชหมนเวยน หรอปลกพชบารงดน นอกจากน ควรมการใสป ย ดแลและกาจดวชพชอยางสมาเสมอ การใหป ยทาครงเดยวหลงปลก 1-2 เดอน โดยโรยสองขางของตน แลวพรวนดนกลบโดยใหป ยเคมสตร 15-7-18 หรอ 15-15-15 หรอ 16-8-14 ในอตรา 70 กโลกรมตอไร สาหรบดนรวนหรอดนรวนปนทราย และในอตรา 100 กโลกรมตอไร สาหรบดนทราย สาหรบในการปองกนและกาจดศตรพช เชน โรคใบไหม โรคใบจด ไรแดง เพลยแปงลาย และแมลงหวขาว พบวา ในสภาพการปลกมนสาปะหลงทวไป จะพบศตรพชเพยงเลกนอย แตหากพบการระบาดรนแรง ควรดาเนนการเกบสวนของพชทถกทาลายมาเผาทาลายนอกแปลงปลก และพนสารปองกนและกาจดตามคาแนะนา สวนในการปองกนและกาจดวชพช ควรเกบเศษซากของวชพชออก

54

จากแปลงใหหมด พนสารกาจดวชพชทนทหลงปลกกอนวชพชงอก และพนอกครงเมอพบวามปรมาณวชพชในแปลงมาก หรอกาจดโดยใชจอบ เครองกลขนาดเลก หรอแรงงานสตว เพอกาจดวชพชระหวางแถวปลก กอนใสป ย เมอมนสาปะหลงอาย 1-2 เดอน (กรมวชาการเกษตร, 2545)

ในดานการผลตหวมนสาปะหลงสด เกษตรกรสวนใหญจะมประสบการณในการปลก มนสาปะหลงมานาน จงปลกมนสาปะหลงโดยอาศยประสบการณของตน รวมกบการรบรขอมลจากเพอนบานหรอญาตบางสวนอาจไดรบการอบรมจากเจาหนาทสงเสรมการเกษตร สมาคม และหนวยงานราชการ รวมทงบรษทเอกชนบางแหง โดยมาก เกษตรกรในพนทเดยวกนหรอใกลเคยงกนมกมรปแบบและเทคนคในการผลตมนสาปะหลงทคลายคลงกน นอกจากน เกษตรกรมกจางแรงงานมาชวยในการเพาะปลก ตงแตการเตรยมดน การใสป ย การฉดพนสารเคม รวมถงการเกบเกยวผลตผล และการขนสงผลตผลไปจาหนาย

การจดสง (Delivery) ในการเกบเกยวผลตผล สามารถเกบเกยวไดตงแตมนสาปะหลงมอาย 8 เดอน แตอายทเหมาะสมทสด คอ เมอมนสาปะหลงอาย 12 เดอน โดยไมควรเกบเกยวในชวงทมฝนตกชก เนองจากหวมนจะมเปอรเซนตแปงตา (กรมวชาการเกษตร, 2545) แตเกษตรกรบางรายอาจปลอยมนสาปะหลงทงไวในแปลงนานกวานน หรอแบงเกบเกยวมนสาปะหลงทอายครบ 12 เดอนเฉพาะบางสวนไปจาหนาย

ทงน เนองจากเมอมนสาปะหลงอายมากขน จะมนาหนกหวมากขน แมเปอรเซนตแปงจะตาลง สงผลใหราคารบซอตาลง (กรณรบซอตามเปอรเซนตแปง) แตเกษตรกรบางรายเหนวาการเกบเกยวทอายมากกวา 12 เดอน (สวนใหญไมเกน 18 เดอน) ทาใหสามารถลดคาใชจายในการเตรยมแปลงปลกรอบตอไป และคดวากาไรโดยรวมทไดจะมากกวาการเกบมนสาปะหลงทอาย 12 เดอน ซงแมจะมราคารบซอตอกโลกรม (ตามเปอรเซนตแปง) ทสงกวา แตปรมาณผลผลตทไดจะนอยกวาเมอเกบเกยวมนสาปะหลงทอายมากขน ดงนน จงควรทาการวเคราะหเชงการเงนเพอเปรยบเทยบผลตอบแทนทไดรบของเกษตรกร

ในการเกบเกยว เกษตรกรจะใชมดตดตนออก ถอนโดยใชจอบขด หรอเครองมอขดหว มนสาปะหลงแบบตางๆ เชน แบบดมพ แบบจอบขด หรอแบบตดทายรถแทรกเตอร จากนน ตดแยกสวนของหวมนสาปะหลงออกจากตนหรอเหงา (กรมวชาการเกษตร, 2545)

55

ภาพแสดงวธการเกบเกยวหวมนสาปะหลงดวยเครองมอขดหวมนสาปะหลงแบบดมพ

หวมนสาปะหลงสดทเกบเกยวแลวจะถกขนสงไปจาหนายยงลานมนหรอโรงงานแปรรปทนท เนองจากหากทงไวนาน จะทาใหเสอมคณภาพและมเปอรเซนตแปงลดตาลง โดยทวไปเกษตรกรจะนยมจาหนายผลตผลใหแกลานมนหรอโรงงานแปรรปทอยในพนท ตามความคนเคย หรอพจารณาจากราคาทไดรบรวมดวยในกระบวนการน เกษตรกรมกจางแรงงานมาชวยในการเกบเกยว จดเรยง และขนสงผลตผลจากไรไปจาหนายการขนสงผลตผลจากไรมกใชรถบรรทกขนาดเลก เชน รถบรรทกหกลอ หรอ รถอแตน เปนตน โดยจะจดเรยงผลตผลใหสามารถขนสงตอเทยวไดในปรมาณมาก และทาการขนสงไปตามเสนทางหลก

56

ภาคผนวก ข. มาตรฐานสนคาผลตภณฑมนสาปะหลง

ประกาศกระทรวงพาณชย เรอง กาหนดใหผลตภณฑมนสาปะหลงเปนสนคามาตรฐานและมาตรฐานสนคาผลตภณฑมนสาปะหลง (ฉบบท ๔) พ.ศ. ๒๕๔๕

ประกาศกระทรวงพาณชย เรอง หลกเกณฑและวธการการจดใหมการตรวจสอบและการตรวจสอบมาตรฐานสนคาผลตภณฑมนสาปะหลง

ประกาศกระทรวงพาณชย เรอง หลกเกณฑและวธการปฏบตเกยวกบผลตภณฑ มนสาปะหลงทคณภาพไมเปนไปตามมาตรฐานสนคาทกาหนด (ฉบบท ๒)

ประกาศกระทรวงพาณชย เรอง กาหนดดานศลกากรทผ สงหรอนาสนคามาตรฐานผลตภณฑมนสาปะหลงออกนอกราชอาณาจกร ตองแสดงใบรบรองมาตรฐานสนคา และปรมาณสนคามาตรฐานผลตภณฑมนสาปะหลงทไมตองแสดงใบรบรองมาตรฐานสนคา

ประกาศสานกงานมาตรฐานสนคา เรอง กาหนดทองทเขตตรวจสอบมาตรฐานสนคาผลตภณฑมนสาปะหลงสาหรบสงไปตางประเทศ

57

ประกาศกระทรวงพาณชย เรอง กาหนดใหผลตภณฑมนสาปะหลงเปนสนคามาตรฐานและมาตรฐานสนคาผลตภณฑมนสาปะหลง (ฉบบท ๔) พ.ศ. ๒๕๔๕

61

ประกาศกระทรวงพาณชย เรอง หลกเกณฑและวธการการจดใหมการตรวจสอบและการ

ตรวจสอบมาตรฐานสนคาผลตภณฑมนสาปะหลง

68

ประกาศกระทรวงพาณชย เรอง หลกเกณฑและวธการปฏบตเกยวกบผลตภณฑมนสาปะหลงท

คณภาพไมเปนไปตามมาตรฐานสนคาทกาหนด (ฉบบท ๒)

71

ประกาศกระทรวงพาณชย เรอง กาหนดดานศลกากรทผสงหรอนาสนคามาตรฐานผลตภณฑ มนสาปะหลงออกนอกราชอาณาจกร ตองแสดงใบรบรองมาตรฐานสนคา และปรมาณสนคามาตรฐานผลตภณฑมนสาปะหลงทไมตอง

แสดงใบรบรองมาตรฐานสนคา

73

ประกาศสานกงานมาตรฐานสนคา เรอง กาหนดทองทเขตตรวจสอบมาตรฐานสนคาผลตภณฑ

มนสาปะหลงสาหรบสงไปตางประเทศ

76

ภาคผนวก ค. อตราภาษขาเขาผลตภณฑมนสาปะหลงของไทย

ภายใตกรอบ FTA

78

ภาคผนวก ง. การวเคราะหทางสถตของราคาในตลาดระดบตางๆ

กบปจจยทเกยวของ

79

ผลการการวเคราะหทางสถตของราคาในตลาดระดบตางๆ กบปจจยทเกยวของ 1.) ผลการการวเคราะหราคามนสาปะหลงเสนในตลาดระดบตางๆ และปจจยทเกยวของ 1.1) ราคามนเสน FOB กรงเทพฯ (X) กบ ราคามนเสนภายในประเทศ (Y) SUMMARY OUTPUT

Regression StatisticsMultiple R 0.99R Square 0.98Adjusted R Square 0.98Standard Error 165.24Observations 84

ANOVAdf SS MS F Significance F

Regression 1 94526178.83 94526178.83 3462.12 7.67676E-69Residual 82 2238842.12 27302.95Total 83 96765020.95

Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95% Upper 95% Lower 95.0% Upper 95.0%Intercept -310.57 80.06 -3.88 0.000210669 -469.84 -151.31 -469.84 -151.31X Variable 1 0.96 0.02 58.84 7.67676E-69 0.93 0.99 0.93 0.99

1.2) ราคามนเสนภายในประเทศ (X) กบ ราคาหวมนสดทเกษตรกรขายได (Y) SUMMARY OUTPUT




Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95% Upper 95% Lower 95.0% Upper 95.0%Intercept -436.48 87.74 -4.97 3.54077E-06 -611.03 -261.94 -611.03 -261.94X Variable 1 0.52 0.02 26.35 8.63674E-42 0.48 0.56 0.48 0.56 1.3) ราคานามนดบตลาดโลก (X) กบ ราคามนเสน FOB กรงเทพฯ (Y) SUMMARY OUTPUT




Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95% Upper 95% Lower 95.0% Upper 95.0%Intercept 2092.84 258.27 8.10 4.36108E-12 1579.06 2606.62 1579.06 2606.62X Variable 1 39.57 3.61 10.95 1.03059E-17 32.38 46.76 32.38 46.76

80

1.4) อตราแลกเปลยนเงนสกลบาทตอเหรยญสหรฐฯ (X) กบ ราคามนเสน FOB กรงเทพฯ (Y) SUMMARY OUTPUT




Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95% Upper 95% Lower 95.0% Upper 95.0%Intercept 14196.85 827.71 17.15 7.41882E-29 12550.27 15843.43 12550.27 15843.43X Variable 1 -260.87 22.85 -11.41 1.2832E-18 -306.33 -215.40 -306.33 -215.40 2.) ราคาแปงมนสาปะหลง 2.1) ราคาแปงมน FOB กรงเทพฯ (X) กบ ราคาแปงมนภายในประเทศ (Y) SUMMARY OUTPUT




Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95% Upper 95% Lower 95.0% Upper 95.0%Intercept -870.54 86.07 -10.11 4.44507E-16 -1041.76 -699.31 -1041.76 -699.31X Variable 1 1.02 0.01 128.90 1.912E-96 1.00 1.03 1.00 1.03 2.2) ราคาแปงมนภายในประเทศ (X) กบ ราคาหวมนสดทเกษตรกรขายได (Y) SUMMARY OUTPUT




Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95% Upper 95% Lower 95.0% Upper 95.0%Intercept -212.62 39.05 -5.45 5.27795E-07 -290.30 -134.94 -290.30 -134.94X Variable 1 0.20 0.00 53.85 9.2345E-66 0.20 0.21 0.20 0.21

81

2.3) ราคานามนดบตลาดโลก (X) กบ ราคาแปงมน FOB กรงเทพฯ (Y) SUMMARY OUTPUT




Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95% Upper 95% Lower 95.0% Upper 95.0%Intercept 5400.26 838.22 6.44 7.54861E-09 3732.78 7067.74 3732.78 7067.74X Variable 1 75.69 11.73 6.45 7.22695E-09 52.36 99.03 52.36 99.03 2.4) อตราแลกเปลยนเงนสกลบาทตอเหรยญสหรฐฯ (X) กบ ราคาแปงมน FOB กรงเทพฯ (Y) SUMMARY OUTPUT




Coefficients Standard Error t Stat P-value Lower 95% Upper 95% Lower 95.0% Upper 95.0%Intercept 32550.76 2343.94 13.89 3.03108E-23 27887.92 37213.60 27887.92 37213.60X Variable 1 -609.83 64.72 -9.42 1.03785E-14 -738.58 -481.09 -738.58 -481.09 ผลจาการวเคราะหทางสถตทผานมาขางตนสามารถพยากรณการเปลยนแปลงของ (Y) เมอ (X) เปลยนแปลง หรอเรยกวาสมประสทธการถดถอย (Regression Coefficient) หรอสมประสทธการพยากรณ โดยมสมการถดถอยอยางงาย คอ Y = a + bX

ตวอยางท 1 จากผลการวเคราะหตามขอ 1.1) โดยท Y= ราคามนเสนภายในประเทศ a= Coefficients Intercept คอ -310.57 b= Coefficients X Variable1 คอ 0.96 X= ราคามนเสน FOB กรงเทพฯ (สมมต ณ เดอนธนวาคม 53 ราคาอยท 7,000 บาท/ตน) แทนคาได Y = -310.57+0.96(7,000) Y = 6,409.43 ดงนน ราคามนเสนในประเทศนาจะมราคาท 6,409.43 บาท/ตน

82

ตวอยางท 2 จากผลการวเคราะหตามขอ 2.1) โดยท Y= ราคาแปงมนภายในประเทศ a= Coefficients Intercept คอ -870.54 b= Coefficients X Variable1 คอ 1.02 X= ราคาแปงมน FOB กรงเทพฯ (สมมต ณ เดอนธนวาคม 53 ราคาอยท 16,000 บาท/ตน) แทนคาได Y = -870.54+1.02(16,000) Y = 15,449.46 ดงนน ราคาแปงมนในประเทศนาจะมราคาท 15,449.46 บาท/ตน

83

รายการอางอง

ภาษาไทย

สานกงานเศรษฐกจการเกษตร; สถตการเกษตรของประเทศไทยป 2552 “มนสาปะหลง” เอกสารสถตการเกษตรเลขท 432 อตราแปลงผลผลตสนคาเกษตร “มนสาปะหลงโรงงาน” ตวชวดเศรษฐกจการเกษตรของประเทศไทย ป 2552 “มลคาการสงออกสนคาภาคการเกษตรทสาคญ 10 อนดบ ป 2548-2552” สานกงานคณะกรรมการอดมศกษา (สกอ.);

รายงานวจยฉบบสมบรณโครงการวจยการจดการโซอปทานและโลจสตกสของผลตภณฑมนสาปะหลงในประเทศไทย, กนยายน 2552

“โซอปทานของผลตภณฑมนสาปะหลงของประเทศไทย” “ขอมลพนฐานของมนสาปะหลง” กรมการคาตางประเทศ; http://www.dft.go.th/

“มาตรฐานสนคาผลตภณฑมนสาปะหลง” http://www.dft.go.th/level3.asp?level2=12 “FTA กบสนคามนสาปะหลง” http://www.dft.go.th/level3.asp?level2=11

84

รายการอางอง(ตอ) ภาษาองกฤษ

The Thai Tapioca Trade Association; Analysis to Thai Tapioca Market Tapioca Industry Chain & Market Forum 2010Shanghai, CHINA September 9, 2010

“Thailand Tapioca : Utilization of Root” “Top 10 Importers of Thai Tapioca Starch in 2009” “Top Importers of Thai Chip & Pellet in 2009” Food and Agriculture Organization of the United Nations (FAO); http://www.fao.org/ “Production” http://faostat.fao.org/site/567/default.aspx#ancor “SUA/FBS ” http://faostat.fao.org/site/616/default.aspx#ancor “Trade” http://faostat.fao.org/site/535/default.aspx#ancor “Food Commodity Price Indices, Cereals Price Index” http://www.fao.org/worldfoodsituation/wfs-home/en/ Food Outlook Global Market Analysis, Nov 2010 “International cassava and Thai domestic prices” “Cereal production, utilization and stocks” “CME historical volatility” “CME futures volume” The State of Agricultural Commodity Markets 2009 “Factors affecting agricultural commodity Prices” U.S. Energy Information Administration – EIA; http://www.eia.gov/ http://www.eia.gov/dnav/pet/pet_pri_spt_s1_d.htm “Spot Prices” “ราคานามนดบ (Crude Oil WTI - Cushing, Oklahoma)” INO.com, Inc.; http://www.ino.com/ http://quotes.ino.com/exchanges/futboard/ “Grains and Oilseeds” “ราคาลวงหนาขาวสาล ขาวโพด และถวเหลอง”

รายงานผลการศึกษาสินค้าเกษตร...

Documents