ลิขสิทธิ์ของกรมส งเสริม...

โครงการศกึษาและจัดทํ าแบบอยางการลงทุนอุตสาหกรรมเฉพาะเรื่อง

ลิขสิทธ์ิของกรมสงเสริมอุตสาหกรรม สารสกัดสมุนไพร1-A

Herbal ExtractionSummary for Investor

Herbal extract is the extraction of the useful part of the herb. It is one form of primarytransformation before using the extract to mix with other products.

The herb extracted is categorized by extraction method including 1) aroma oil extract2) herbal extract as eatable medicine3) as non eatable medicine 4) food and drink extract and5) pesticide extract.

The herbal extract market has been continuously enlarged due to the concerns of healthand environment. The quality of drug or product that is made from herb is as high as normalmedicines with low side effects. The herbal extract is an intermediate product. Main users ofherbal extract as raw material include herbal drug producers, herbal cosmetic producers, herbalfood and drink producers, and healthy food.

The growth of herbal product is a hike. In 2001, the market growth was 30% and marketvalue was 30 billion Baht per year. The import value of herb used as raw material was more than1.5 billion Baht. Import markets are composed of U.S., Denmark, France, Philippines, andMexico. There are altogether 96 importers in Thailand. Main export market is Japan, whichcontributed to 340 million Baht export value in 2001 or 90% of total export value of the country.The export market growth was 5.4% from 2000.

The data from the Department of Industrial Works shows that there are 34 registeredherbal extract producers. Most of them produce aroma oil extract. In addition, there are also54 producers who have not registered to the department.

Important distribution channels are direct sale to the producer, retailers, and export.The selling price of herbal extract depends on the quantity able to be extracted from the herb andthe quantity of raw material or cultivated herb. Main raw materials of herbal extract are the herband emulsifier. Production process starts from preparing herb sample, followed by extraction,and concentrating the extract. Investment varies to extraction method and availability of herb.To extract oil from Giant Lime, if we produce herbal extract of 20 kilograms per month, it willcost 2,083,500 Baht of investment. And if the selling price is 100,000 Baht per kilogram, theprofit will be 48% of total sales. For the 1 year of investment project, the pay back period will bewithin 2-3 months. IRR is approximately 45.90%.


ลิขสิทธ์ิของกรมสงเสริมอุตสาหกรรม สารสกัดสมุนไพร1-B

The government agencies supporting the production include the Institute of ThaiTraditional Medicine, Ministry of Health, the Faculty of Pharmacy: Chulalongkorn University,the Society of Cosmetic Chemist of Thailand, Thailand Industrial Standard and the Department ofIndustrial Promotion.


ลิขสิทธ์ิของกรมสงเสริมอุตสาหกรรม สารสกัดสมุนไพร1-C

สารสกัดจากสมุนไพร

บทสรุปสํ าหรับนักลงทุน สารสกัดจากสมุนไพรเปนการคัดหรือสกัดเอาเฉพาะสวนที่มีประโยชนของพืชสมุนไพรออกมาซึ่งจัดวาเปนการแปรรูปพืชสมุนไพรในขั้นแรกกอนการนํ าสารสกัดดังกลาวไปใชเปนสวนผสมของผลิตภัณฑอ่ืน ๆ ตอไป

สมนุไพรที่นํ ามาสกัด จํ าแนกตามวิธีการสกัดไดดังนี้ คือ สารสกัดที่เปนนํ้ ามันหอมระเหยสารสกัดที่ใชเปนยารับประทาน สารสกัดที่ใชเปนยาทาภายนอก สารสกัดที่ใชเปนสวนผสม ของอาหารและเครื่องดื่ม สารสกัดที่ใชเปนผลิตภัณฑปองกันกํ าจัดศัตรูพืช

การตลาดของสารสกัดสมุนไพรในปจจุบันมีแนวโนมการขยายตัวเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่อง เนื่องจากกระแสของสังคมในการหันมาใส ใจด านสุขภาพ และส่ิงแวดล อมมากขึ้น ยาหรือผลิตภณัฑที่มีสวนผสมหรือทํ าจากสมุนไพรในปจจุบันจะพบวาคุณภาพและประโยชนตาง ๆ ทัดเทียมกับยาแผนปจจุบัน และการเกิดผลขางเคียงหรืออันตรายของยาสมุนไพรก็นอยกวา สารสกัดจากสมุนไพรจัดวาเปนสินคาชั้นกลาง ตลาดหลักหรือกลุมผูใชสารสกัดจากสมุนไพรเปนวตัถุดิบหรือสวนผสม ไดแกผูผลิตยาสมุนไพร ผูผลิตเครื่องสํ าอางที่ทํ าจากสมุนไพร ผูผลิตอาหารและเครื่องดื่มสมุนไพร และอาหารเสริมสุขภาพ

ปจจุบันตลาดผลิตภัณฑสมุนไพรมีอัตราการเติบโตสูงขึ้นแบบกาวกระโดด ในป 2544 ขยายตวัประมาณรอยละ 30 ของมูลคาตลาดรวมที่อยู ณ ระดับ 30,000 ลานบาทตอป ดานการนํ าเขาสารสกัดจากสมุนไพรจากตางประเทศเพื่อนํ ามาเปนวัตถุดิบในการผลิตสูงกวา 1,500 ลานบาท ในป 2544 แหลงนํ าเขาคือ จากประเทศสหรัฐอเมริกา เดนมารก ฝร่ังเศส ฟลิปปนสและเม็กซิโก ประเทศไทยมีผูนํ าเขาประมาณ 96 ราย สวนตลาดสงออกที่สํ าคัญของไทยไดแก ประเทศญี่ปุน ในป 2544 มียอดการสงออกประมาณ 340 ลานบาท หรือรอยละ 90 ของมูลคาการสงออกทั้งหมด ซ่ึงมีการขยายตัวเพิ่มขึ้นจากป 2543 5.4%

จากขอมูลกรมโรงงานอุตสาหกรรม มีผูประกอบการสารสกัดจากสมุนไพรจํ านวน 34 ราย ผูประกอบการสวนใหญทํ าการผลิตสารสกัดจากสมุนไพรในรูปของการสกัดออกมาเปนนํ้ ามัน และมผูีประกอบการที่ไมไดจดทะเบียนกับกรมโรงงานอุตสาหกรรมอีกประมาณ 54 ราย

ชองทางการจํ าหนายแบงเปน 2 ชองทางคือ จํ าหนายโดยตรงใหกับผูผลิต และจํ าหนายผานรานคา อีกชองทางที่สํ าคัญ คือ การสงออกไปยังตลาดตางประเทศ


ลิขสิทธ์ิของกรมสงเสริมอุตสาหกรรม สารสกัดสมุนไพร1-D

ราคาในการจํ าหนายสารสกัดจากสมุนไพรมีปจจัยตาง ๆ คือ ปริมาณของสารที่จะสามารถสกดัมาจากพืชสมุนไพรและปริมาณวัตถุดิบหรือพืชสมุนไพรที่มีการเพาะปลูก วัตถุดิบหลักที่ใชในการผลติสารสกัดจากสมุนไพร ไดแก พืชสมุนไพรและตัวทํ าละลาย สวนกรรมวิธีการผลิต ไดแกการเตรยีมตัวอยางพืช การสกัด การทํ าสารสกัดใหเขมขน ในสวนขนาดการลงทุนจะแตกตางตามวิธีการสกัดและความยากงายในการหาพืชสมุนไพร สวนการผลิตสารสกัดสมุนไพร เชนจากมะกรดูท ําเปนรูปนํ้ ามัน หากผลิต 20 กิโลกรัม/เดือน จะใชเงินทุนประมาณ 2,083,500 บาท โดยจะมคีาอปุกรณ เครื่องมือเครื่องจักร เครื่องใชสํ านักงาน ยานพาหนะ เงินทุนหมุนเวียน คาวัตถุดิบ คาแรงงาน คาใชจายในการผลิตและอื่น ๆ หากจํ าหนาย 20 กิโลกรัม/เดือน หรือ 240 กิโลกรัม/ป ราคา 100,000 บาท/กิโลกรัม จะไดกํ าไรเฉลี่ยประมาณ 48 % ยอดขายตลอดอายุโครงการ 1 ปจะสามารถคืนทุนในระยะเวลา 2-3 เดือน อัตราผลตอบแทนจากการลงทุน (IRR) 45.9%

ผลิตภัณฑสมุนไพรไดรับการสนับสนุนเปนอยางดีจากรัฐบาล และมั่นใจวาจะไดรับการยอมรบัจากตางประเทศ เพียงแตตองเพิ่มคุณภาพและหาความตองการที่แทจริงของตลาดโลกใหได โดยมีสมุนไพรตัวหลักที่ผานการวิจัยคุณภาพมาตรฐานทางวิชาการแลว 4 ตัวคือ ขมิ้นชัน กราวเครอื ฟาทะลายโจร และพญายอ ทั้งนี้หนวยงานภาครัฐที่ใหการสนับสนุนและที่เกี่ยวของมีดังนี้คือ สถาบันการแพทยแผนไทย คณะเภสัชศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย องคการเภสัชกรรม และภาควิชาเภสัชศาสตร คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดล

โครงการศึกษาและจัดทํ าแบบอยางการลงทุนอุตสาหกรรมเฉพาะเรื่อง

ลิขสิทธิ์ของกรมสงเสริมอุตสาหกรรม สารสกัดจากสมุนไพร1-1

สารสกัดจากสมุนไพร1. ขอมูลท่ัวไปของสินคา

สารสกัดจากสมุนไพร เปนการคัดหรือสกัดเอาเฉพาะสวนที่มีประโยชนของพืชสมุนไพรออกมา ซ่ึงจัดวาเปนการแปรรูปพืชสมุนไพรในขั้นแรกกอนการนํ าสารสกัดดังกลาวไปใชเปน สวนผสมของผลิตภัณฑอ่ืนๆ ตอไป โดยการสกัดสารจากสมุนไพรมีมูลเหตุจูงใจหลักมาจากการ เล็งเห็นถึงคุณคาของสมุนไพรที่มีคุณสมบัติในการรักษาหรือบรรเทาอาการเจ็บปวยไมสบายเฉกเชนเดียวกับยา และการชวยบํ ารุงและรักษาสภาวะความสมดุลของรางกายมนุษย รวมถึงการนํ าไปใชเพื่อประโยชนดานเกษตรกรรมในการปองกันและกํ าจัดศัตรูพืช ที่ไมมีฤทธิ์ตกคางที่เปนพิษตอส่ิงมีชีวิตและสิ่งแวดลอมอื่นๆ

ทั้งนี้สมุนไพรที่มีการนํ ามาสกัด สามารถจํ าแนกตามวิธีการสกัดและคุณประโยชน ของสมุนไพร ไดดังตอไปนี้

(1) สารสกดัทีเ่ปนนํ ้ามนัหอมระเหย สมนุไพรทีใ่ชสกดัเปนสารสกดัประเภทนีเ้ปนพวกทีม่นีํ ้ามนัหอมระเหยอยูในตวั สามารถน ํามาสกดัโดยวธีิน ํามากลัน่ ซ่ึงจะมกีล่ินและปรมิาณทีแ่ตกตางกนัออกไป ขึน้อยูกบัชนดิของสมนุไพร สารสมนุไพรประเภทนํ ้ามนัหอมระเหยทีรู่จกักนัด ี เชน

- ตะไครหอม สกัดเปนนํ้ ามันตะไครหอมนํ ามาใชในอุตสาหกรรมผลิตสบู แชมพู นํ้ าหอมและสารไลแมลง

- ไพล สกัดเปนนํ้ ามันไพล ใชในผลิตภัณฑครีมทาภายนอก ลดการอักเสบฟกชํ้ า- กระวาน สกดัเปนนํ ้ามนักระวานใชแตงกลิน่เหลา เครือ่งดืม่ตางๆ และอุตสาหกรรมนํ ้าหอม- พลู สกัดเปนนํ้ ามันพลู ใชในอุตสาหกรรมเครื่องสํ าอางหรือเจลทาภายนอกแกอาการคัน

(2) สารสกัดที่ใชเปนยารับประทาน มีสมุนไพรหลายชนิดที่สามารถนํ ามาสกัดใชรับประทานเพื่อรักษาอาการของโรคตางๆ เชน- บอระเพ็ด ฟาทะลายโจร มีสรรพคุณแกไข เจ็บคอ- กระเพรา ไพล ขิง มีสรรพคุณแกทองอืด ทองเฟอ- ขี้เหล็ก ไมยราบ มีสรรพคุณระงับประสาท- คํ าฝอย กระเจี๊ยบแดง กระเทียม มีสรรพคุณลดไขมันในเสนเลือด

(3) สารสกัดที่ใชเปนยาทาภายนอก มักเปนสมุนไพรที่มีสรรพคุณบํ าบัดโรคที่เกิดตามผิวหนัง รวมทั้งแผลที่เกิดในชองปาก เชน- บัวบก หวา โทงเทง มีสรรพคุณรักษาแผลในปาก- ฝร่ัง กานพลู มีสรรพคุณระงับกลิ่นปาก- ผักบุงทะเล เสลดพังพอน ตํ าลึง เทายายมอม มีสรรพคุณแกแพ



- บัวบก ยาสูบ วานหางจรเข มีสรรพคุณรักษาแผลนํ้ ารอนลวก- ตํ าลึง พุดตาน วานมหากาฬ เสลดพังพอน มีสรรพคุณรักษาอาการงูสวัด

(4) สารสกัดที่ใชทํ าเปนสวนผสมของอาหารและเครื่องดื่ม เปนเครื่องดื่มที่สกัดจากสมุนไพรธรรมชาติที่ใหประโยชนในการรักษาโรคควบคูไปดวย เชน- บุก ใหประโยชนในการดูดจับไขมันจากเสนเลือด มีสรรพคุณลดนํ้ าหนัก- สมแขก มีสรรพคุณดูดไขมัน ลดนํ้ าหนัก- หญาหนวดแมว หญาหวาน คํ าฝอย เห็ดหลินจือ มีสรรพคุณลดนํ้ าหนัก บํ ารุงสุขภาพ

(5) สารสกัดที่ใชเปนสวนประกอบในการผลิตเครื่องสํ าอาง มีสมุนไพรหลายชนิดในปจจุบันที่นิยมใชเปนสวนผสมของเครื่องสํ าอาง เชน แชมพู ครีมนวดผม สบู โลช่ันบํ ารุงผิว และไดรับความนิยมอยางดี เนื่องจากผูใชมั่นใจวาปลอดภัยมากกวาการใชสารเคมี เชน วานหางจระเข อัญชันปะคํ าดีควาย ซ่ึงชวยในการบํ ารุงผม ขจัดรังแค

(6) สารสกัดที่ใชเปนผลิตภัณฑปองกันกํ าจัดศัตรูพืช มักจะสกัดจากสมุนไพรจํ าพวกที่มีฤทธิ์เบื่อเมาหรือมีรสขม ขอดี คือไมมีฤทธิ์ตกคาง ที่เปนพิษตอส่ิงแวดลอม ไดแก สะเดา ยาสูบ ตะไครหอมไพล เปนตน

2. ดานการตลาด2.1 ภาวะตลาดทั่วไป

สารสกัดจากสมุนไพรจัดวาเปนผลิตภัณฑที่สามารถนํ าไปใชเปนสวนประกอบ หรือสวนผสมในผลิตภัณฑหลายๆ ประเภท ตามการจํ าแนกตามคุณประโยชนที่มีอยูมากมายดังกลาวไวในขางตน โดยตลาดของสารสกัดจากสมุนไพรในปจจุบันมีแนวโนมการขยายตัวเพิ่มขึ้นอยางตอเนื่อง เนื่องจากกระแสของสังคมในการหันมาใสใจดานสุขภาพ และสิ่งแวดลอมมากขึ้น โดยมุงเนนการใชวิธีทางธรรมชาติในการบํ าบัดและบํ ารุงรักษารางกาย รวมทั้งสภาพแวดลอมตางๆ ทดแทนการใชยาแผนปจจุบัน และสารเคมีตางๆ ที่สังเคราะหขึ้น ทํ าใหผลิตภัณฑที่ทํ าจากสมุนไพรมีความตองการมากขึ้น โดยเฉพาะยาสมุนไพร และเครื่องอุปโภคบริโภคที่ใชในชีวิตประจํ าวันประเภท สบู ยาสีฟน แชมพูสระผม ครีมนวดผม ครีมบํ ารุงผิว และเครื่องสํ าอางประเภทตางๆ เปนตน

ยาหรือผลิตภัณฑเพื่อการอุปโภคบริโภคที่มีสวนผสมหรือทํ าจากสมุนไพรในปจจุบัน เมื่อเปรียบเทียบกับยาแผนปจจุบัน หรือผลิตภัณฑที่มีสวนผสมหรือทํ าจากสารเคมีสังเคราะห จะพบวา คุณภาพและคุณประโยชนตางๆ ทัดเทียมกัน ขณะเดียวกันการเกิดผลขางเคียงหรืออันตรายของยาสมุนไพรและผลิตภัณฑที่ทํ าจากสมุนไพรจะนอยกวา ซ่ึงเปนการเปดโอกาสใหสารสกัด



จากสมุนไพร และผลิตภัณฑตอเนื่องของสารสกัดจากสมุนไพรสามารถทํ าการขยายตลาดไดอยางดี โดยการเขาไปแทนที่ยาแผนปจจุบันและผลิตภัณฑที่มีสวนผสมหรือทํ าจากสารเคมีสังเคราะห

สารสกัดจากสมุนไพรจัดวาเปนสวนผสมหรือวัตถุดิบเพื่อการผลิตสินคาขั้นตอไป ทั้งนี้ตลาดหลักหรือกลุมผูที่ใชสารสกัดจากสมุนไพรเปนวัตถุดิบหรือสวนผสมในการผลิต ไดแก ผูผลิตยาสมุนไพร ผูผลิตเครื่องสํ าอางที่ทํ าจากสมุนไพร เชน สบู แชมพูและครีมนวดผม ครีมขัดรางกาย และครีมบํ ารุงผิว เปนตน รวมทั้งผูผลิต ผลิตภัณฑอาหารและเครื่องดื่มสมุนไพร และอาหารเสริมสุขภาพเชน ชาชงสมุนไพร เครื่องดื่มผสมบุก และเครื่องดื่มสมุนไพรชนิดตางๆ เปนตน

ดังนั้นโอกาสทางการตลาดของสารสกัดจากสมุนไพรจะขึ้นอยูกับการขยายตัวของการผลิตและการตลาดของผลิตภัณฑสมุนไพรเปนสํ าคัญ โดยปจจุบันตลาดผลิตภัณฑสมุนไพรมีอัตราการเติบโตสูงขึ้นแบบกาวกระโดด ในป 2544 ขยายตัวประมาณรอยละ 30 ของมูลคาตลาดรวมที่อยู ณระดับ 30,000 ลานบาทตอป (ศูนยวิจัยกสิกรไทย) เปนมูลเหตุใหโอกาสในการขยายตัวของสารสกัดจากสมุนไพรเพิ่มสูงขึ้นไปดวยเชนกัน นอกจากนี้เมื่อพิจารณาดานการนํ าเขาสารสกัดจากสมุนไพรจากตางประเทศ (ดังตารางที่ 1 ในภาคผนวก) เพื่อนํ ามาเปนวัตถุดิบในการผลิตภัณฑสมุนไพร พบวามีมูลคาการนํ าเขาสูงถึงกวา 1,500 ลานบาทในป 2544 โดยเปลี่ยนแปลงเพิ่มขึ้นจากป 2543 ประมาณรอยละ 25 โดยมีแหลงนํ าเขาจากประเทศสหรัฐอเมริกา เดนมารก ฝร่ังเศส ฟลิปปนส และเม็กซิโกซ่ึงเปนสิ่งยืนยันอีกชั้นหนึ่งของปริมาณความตองการสารสกัดจากสมุนไพรภายในประเทศวายังมีอยูเปนจํ านวนมาก โดยผูที่นํ าเขาสารสกัดจากสมุนไพรของไทยเพื่อนํ ามาใชเปนวัตถุดิบในการผลิตสินคาตอไปมีประมาณ 96 ราย โดยผูนํ าเขารายสํ าคัญ ไดแก

1) บริษัท เอสเคดับเบิลยู ไบโอซิสเต็มส (ประเทศไทย) จํ ากัด2) บริษัทโดลไทยแลนด จํ ากัด3) บริษัท เบียรไทย (1991) จํ ากัด4) บริษัท ดัชมิลล จํ ากัด5) บริษัท คอลเกต-ปาลมโอลีฟ (ประเทศไทย) จํ ากัด6) บริษัท ฟูด แอนด คอสเมติค ซิสเท็มส จํ ากัด7) บริษัท บรอนแจ็ค (ไทยแลนด) จํ ากัด8) บริษัทไทยรวมสินพัฒนาอุตสาหกรรม จํ ากัด9) หจก. พัฒนาสินเอ็นเตอรไพรส10) บริษัท เบอรล่ียุคเกอร สเปเชียลตี้ส จํ ากัด11) บริษัท ซี.แอล.ที อินเตอรเทรด จํ ากัด12) หจก.สหพัฒนกิจ13) บริษัทโรเดีย (ประเทศไทย) จํ ากัด



14) หจก. ส.ไทฮวด15) บริษัท ไทยฟูดแอนดเคมิคอล จํ ากัด

สํ าหรับตลาดตางประเทศหรือตลาดสงออกสํ าหรับสารกัดจากสมุนไพร ตลาดที่สํ าคัญที่สุดของไทยไดแก ประเทศญี่ปุน โดยในป 2544 มียอดการสงออกประมาณ 340 ลานบาท หรือประมาณรอยละ 90 ของมูลคาการสงออกทั้งหมด ซ่ึงมีการขยายตัวเพิ่มขึ้นจากป 2543 ประมาณรอยละ 5.4 จากที่เคยขยายตัวเพิ่มขึ้นโดยตลอด (ดังตารางที่ 2 ในภาคผนวก)

2.2 จํ านวนผูผลิต / ผูประกอบการในอุตสาหกรรมสารสกัดจากสมุนไพรจากขอมูลกรมโรงงานอุตสาหกรรม กระทรวงอุตสาหกรรม ณ เดือนสิงหาคม 2545 พบวา

มีผูประกอบการสารสกัดจากสมุนไพรจํ านวน 34 ราย โดยแบงผูประกอบการที่มีขนาดกิจการใหญจํ านวน 2 ราย และขนาดเล็กจํ านวน 32 ราย ซ่ึงผูประกอบการโดยสวนใหญทํ าการผลิตสารสกัดจากสมุนไพรในรูปของการสกัดออกมาเปนนํ้ ามัน (ดังตารางที่ 1)

ตารางที่ 1 รายชื่อผูประกอบการที่จดทะเบียนกับกรมโรงงานอุตสาหกรรมช่ือโรงงาน / ทะเบียนโรงงาน สถานที่ตั้ง / โทรศัพท ประกอบกิจการ

1.นายนอย เจริญคงจ 3-7(1)-1/41 จบประเภทโรงงานหลัก 00701

105/1 ม.5ถ.เจริญคง ต.ปถวีอ.มะขาม จ.จันทบุรี 22150โทร. 01-4379950

สกัดนํ้ ามันจากพืช(ไมหอม)เครื่องจักร 11.26 HPเงินทุน 300,000 บาทคนงาน 2 คน

2.นายสังเวียน กํ าลังมากจ 3-7(1)-1/42 ชยประเภทโรงงานหลัก 00701

0 ม.3ต.นางแดดอ.หนองบัวแดง จ.ชัยภูมิ 36210โทร. 01-2654828

สกัดนํ้ ามันจากพืชและไมเบญจพรรณเครื่องจักร 30.00 HPเงินทุน 801,000 บาทคนงาน 5 คน

3.นายเผา มหาเมฆจ 3-7(1)-1/42 ชรประเภทโรงงานหลัก 00701

ม.3ต.หลายงาวอ.เวียงแกน จ.เชียงราย 57310

สกัดนํ้ ามันจากไมเครื่องจักร 21.75 HPเงินทุน บาทคนงาน คน

4.นายเสนอ วันลักษณจ 3-7(1)-1/42 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

20 ม.6ต.เนินทรายอ.เมือง จ.ตราด 23000โทร. 01-3091759

สกัดนํ้ ามันจากพืช (ไมหอม)เครื่องจักร 17.81 HPเงินทุน 155,000 บาทคนงาน 1 คน

5.นายบุญชัย อโนดาตจ 3-7(1)-1/42 นยประเภทโรงงานหลัก 00701

118 ม.2ต.สาลิกาอ.เมือง จ.นครนายก 26000โทร. 037-328261

สกัดนํ้ ามันจากไมเครื่องจักร 81.02 HPเงินทุน 1,300,000 บาทคนงาน 3 คน



ช่ือโรงงาน / ทะเบียนโรงงาน สถานที่ตั้ง / โทรศัพท ประกอบกิจการ6.นางสาวแกนจันทร สุขตื้อจ 3-7(1)-1/44 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

ม.3ถ. - ต.ชํ ารากอ.เมือง จ.ตราด 23000

สกัดนํ้ ามันจากไมหอมเครื่องจักร 13.64 HPเงินทุน 130,000 บาทคนงาน 2 คน

7.นายมาโนช ลักษณะโกวิทยจ 3-7(1)-2/41 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

420 ม.3ถ.พัฒนาปลายคลอง ต.วังกระแจะอ.เมือง จ.ตราด 23000


8.นายพิชิตพงค สิงหพันธจ 3-7(1)-3/40 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

ม.3ถ.สายโปง-บอไร-จัดสรร ต.บอพลอยอ.บอไร จ.ตราด 23140โทร. 01-4099201


9.นางบุญธรรม เจริญสุขจ 3-7(1)-4/40 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

ม.8ต.หนองโสนอ.เมือง จ.ตราด 23000


10.นายไพศาล เจริญศรีจ 3-7(1)-4/42 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

ม.4ต.ไมรูดอ.คลองใหญ จ.ตราด 23110

สกัดนํ้ ามันพืช (ไมหอม)เครื่องจักร 33.57 HPเงินทุน 750,000 บาทคนงาน 1 คน

11.นางสาวพวงวัน พวงบุญชูจ 3-7(1)-5/40 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

ม.4ถ.ตราด-แหลมงอบ ต.หนองโสนอ.เมือง จ.ตราด 23000โทร. 039-532297


12.นางลํ าดวน ฮามวงศจ 3-7(1)-5/40 นคประเภทโรงงานหลัก 00701

14 ม.3ถ.หนองคาย-บึงกาฬ ต.บุงคลาอ.กิ่งอํ าเภอบุงคลา จ.หนองคาย43140

สกัดนํ้ ามันจากไมเครื่องจักร 39.00 HPเงินทุน 500,000 บาทคนงาน 3 คน

13.นายทองอินทร ฉิมมาแกวจ 3-7(1)-5/42 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

124/1 ม.4ต.ทาพริกอ.เมือง จ.ตราด 23000


14.นายสราวุธ สิงหพันธจ 3-7(1)-6/41 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

196/20 ม.3ต.บอพลอยอ.บอไร จ.ตราด 23140โทร. 591165

สกัดนํ้ ามันจากพืช(ไมหอม)เครื่องจักร 16.72 HPเงินทุน 1,780,000 บาทคนงาน 2 คน



15.นายจํ าเนียน รักทรัพยจ 3-7(1)-7/40 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

ม.3ถ.สายวัดมุมสงบ-บอไร ต.เทพนิมิตอ.เขาสมิง จ.ตราด 23150โทร. 01-4466150


16.จินตนาการคาจ 3-7(1)-6/40 นคประเภทโรงงานหลัก 00701

127 ม.1 ซ.บานบุงคลาต.บุงคลาอ.กิ่งอํ าเภอบุงคลา จ.หนองคาย43140


17.เตือนจิตกฤษณาจ 3-7(1)-1/43 ขกประเภทโรงงานหลัก 00701

ม.2 ซ.บานปาหวายนั่งต.ปาหวายนั่งอ.บานฝาง จ.ขอนแกน 40270

สกัดนํ้ ามันจากพืชและไมเบญจพรรณเครื่องจักร 26.00 HPเงินทุน 500,000 บาทคนงาน 6 คน

18.นายคมศักดิ์ ศักดิ์เพชรพลอยจ 3-7(1)-1/41 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

ม. 3ถ.- ต.บอพลอยอ.บอไร จ.ตราด 23140


19.นํ้ ามันหอมพรินซจ 3-7(1)-1/42 จบประเภทโรงงานหลัก 00701

37/10 ม.9ต.คลองพลูอ.กิ่งอํ าเภอเขาคิชฌกูฏ จ.จันทบุรี22210


20.บรรจง 39จ 3-7(1)-3/41 นคประเภทโรงงานหลัก 00701

89 ม.3ต.บุงคลาอ.กิ่งอํ าเภอบุงคลา จ.หนองคาย43140


21.นางสุขศรี เรืองขจิตรจ 3-7(1)-7/41 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

0 ม.6ต.แหลมกลัดอ.เมือง จ.ตราด 23000โทร. 01-3057429


22.นายประดิษฐ สามารถจ 3-7(1)-8/41 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

14 ม.3ต.ตะกางอ.เมือง จ.ตราด 23000



8 ม.3ต.ตะกางอ.เมือง จ.ตราด 23000โทร. 01-9428875




24.นางสาวยุพา เชียงราน3-7(1)-1/45 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

ม.3 ซ.อยูสบายต.ทาพริกอ.เมือง จ.ตราด 23000


25.นางสาวประไพรัตน ประสพสวัสดิ์จ 3-7(1)-1/43 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

ม.8ถ.แหลมงอบ-บางปด ต.คลองใหญอ.แหลมงอบ จ.ตราด 23120



ม.4ถ.- ต.ทาพริกอ.เมือง จ.ตราด 23000


27.นายโชคชัย ตั้งบุรสุวรรณจ 3-7(1)-2/43 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

ม.1ถ.- ต.ไมรูดอ.คลองใหญ จ.ตราด 23110


28. ก.วันชัย 2จ 3-7(1)-1/40 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

86 ม.3ต.บอพลอยอ.บอไร จ.ตราด 23140โทร. 591170


29.บุญประเสริฐจ 3-8(1)-1/21 ชมประเภทโรงงานหลัก 00801

ม. 2ถ. ต.หางดงอ.ฮอด จ.เชียงใหม 50240โทร.

สกัด นํ้ ามันสนเครื่องจักร .00 HPเงินทุน 290,000 บาทคนงาน 3 คน

30.พรธีราออยลจ 3-7(1)-1/42 นคประเภทโรงงานหลัก 00701

375ต.โนนสมบูรณอ.บึงกาฬ จ.หนองคาย 43140

สกัดนํ้ ามันจากไมกฤษณาและไมทุกชนิดเครื่องจักร 93.35 HPเงินทุน 102,000 บาทคนงาน 3 คน

31.วาสนาจ 3-7(1)-12/40 นคประเภทโรงงานหลัก 00701

104 ม.3 ต.บุงคลาอ.กิ่งอํ าเภอบุงคลา จ.หนองคาย43140โทร. 499092


32.ศรีเพ็ชรรัตน3-7(1)-2/45 ตรประเภทโรงงานหลัก 00701

ม.5 ต.นนทรีอ.บอไร จ.ตราด 23140โทร. 01-6641413

สกัดนํ้ ามันจากไมกฤษณาเครื่องจักร 10.00 HPเงินทุน 420,000 บาทคนงาน 2 คน



33. บริษัท สยามนํ้ ามันละหุง จํ ากัด3-7(1)-1/22 สปประเภทโรงงานหลัก 00701

23/2 ม. 7 ซ.นานาพรรณถ.เพชรหึง ต.บางยออ.พระประแดง จ.สมุทรปราการ10130 โทร. 4628161

หีบ และสกัดนํ้ ามันละหุงเครื่องจักร 3,917.97 HPเงินทุน 143,750,000 บาทคนงาน 62 คน

34.โรงงานไทยซังเกียวประจวบคีรีขันธ3-2(1)-1/27 ปขประเภทโรงงานหลัก 00201

12 ม.ถ.เพชรเกษม ต.เกาะหลักอ.เมือง จ.ประจวบคีรีขันธ 77000โทร. 032 611818

อบและอัดใบไมแหงใชเปนสมุนไพร ทํ าสารสกัดจากใบเปลานอยเครื่องจักร 4,677.47 HPเงินทุน 159,613,000 บาทคนงาน 166 คน

ที่มา : กรมโรงงานอุตสาหกรรม , 2545

นอกจากนี้ยังมีผูประกอบการสารสกัดจากสมุนไพรบางรายที่ไมไดจดทะเบียนกับกรมโรงงานอุตสาหกรรม แตเปนผูทํ าการสงออกสารสกัดจากสมุนไพร ซ่ึงมีจํ านวน 54 ราย โดยผูสงออก สารสกัดจากสมุนไพรรายสํ าคัญ ไดแก

1) บริษัท ไทยซังเกียว จํ ากัด2) บริษัท เอสดีวี โลวิสติคส(ประเทศไทย) จํ ากัด3) หจก. พฤกษ (1993)4) บริษัท ยูนิเวอรแซล เฟลเวอรส แอนดคัลเลอร(ประเทศไทย) จํ ากัด5) บริษัท เอฟ.เอ.โอ.ที. คอรโปเรชั่น จํ ากัด6) บริษัท เคมฟอรช จํ ากัด7) หจก. เอ เอส เวิลด เทรดดิ้ง8) บริษัทไทยกัสโต จํ ากัด9) บริษัท เอสเคดับเบิลยู ไบโอชิสเต็มส(ปทท. )จํ ากัด10) บริษัท วี.ไทยฟูดโปรดักส จํ ากัด11) บริษัท สากลธุรกิจเลิศรวมมิตร จํ ากัด12) บริษัท โรเดีย (ประเทศไทย) จํ ากัด

2.3 ชองทางการจํ าหนาย และระดับราคา- ชองทางการจํ าหนาย

การจํ าหนายสารสกัดจากสมุนไพรภายในประเทศสามารถแบงออกไดเปน 2 ชองทาง คือ(1) จํ าหนายโดยตรงใหกับผูผลิตหรือผูประกอบการในอุตสาหกรรมผลิตภัณฑจากสารสกัด

สมุนไพรในระดับโรงงาน ในสาขาตางๆ ดังนี้- ผลิตภัณฑสํ าหรับใชประจํ าวัน และเครื่องสํ าอาง เชน ยาสีฟน สบู แชมพูสระผม

ครีมนวดผม ครีมบํ ารุงผิว นํ้ าหอม เปนตน



- ผลิตภัณฑอาหารและเครื่องดื่ม เชน ชาชงสมุนไพร เครื่องดื่มสมุนไพร เครื่องดื่มผสมบุกเปนตน

- ผลิตภัณฑยาสมุนไพรตางๆ เชน ยาดมพิมเสนนํ้ า ยาอมมะแวง ขมิ้นชันแคปซูล ยาเม็ด-ยาชงมะขามแขก กระเทียมสกัดแคปซูล เปนตนการจํ าหนายตรงเขาสูโรงงานผูผลิตผลิตภัณฑสมุนไพร ลักษณะการซื้อ-ขายแตละครั้งจะมี

ปริมาณมาก และเนนหนักใหความสํ าคัญกับคุณภาพมาตรฐานของสารสกัดจากสมุนไพร คอนขางสูง เนื่องจากจะสงผลกระทบตอระดับคุณภาพและมาตรฐานผลิตภัณฑสมุนไพรที่ทํ าการผลิต ดังนั้นผูผลิตสารสกัดจากสมุนไพรที่จํ าหนายในชองทางนี้ตองมีกระบวนการผลิตที่มีคุณภาพดวย ตั้งแตคุณภาพของวัตถุดิบ ขั้นตอนการผลิต การตรวจสอบ และการควบคุมคุณภาพ

(2) จํ าหนายผานรานคา โดยเฉพาะรานขายยาสมุนไพรและยาแผนโบราณทั้งปลีกและสง โดยกลุมเปาหมายผูซ้ือตามรานคามักจะเปนผูผลิตและผูประกอบการผลิตผลิตภัณฑสมุนไพรขนาดเล็ก และขนาดครัวเรือน รวมทั้งกลุมลูกคาที่ทํ าการผลิตผลิตภัณฑสมุนไพรเปนสินคาในโครงการหนึ่งตํ าบลหนึ่งผลิตภัณฑ

ชองทางการจํ าหนายสารสกัดจากสมุนไพรอีกชองทางหนึ่งที่สํ าคัญ คือ การสงออกไปยังตลาดตางประเทศ ซ่ึงปจจุบันมีความนิยมและหันมาใชผลิตภัณฑตางๆ ที่ทํ าจากธรรมชาติมากขึ้น โดยเฉพาะอยางยิ่งสมุนไพรไทยที่มีคุณประโยชนมากมาย และมีเฉพาะที่ประเทศไทยเทานั้น

- ระดับราคาสํ าหรับราคาในการจํ าหนายสารสกัดจากสมุนไพรจะแตกตางกันไปตามประเภทของ

สมุนไพรที่นํ ามาสกัด โดยปจจัยที่จะเปนตัวกํ าหนดราคาจํ าหนายของสารสกัดจากสมุนไพรไดแก(1) ปริมาณของสารที่จะสามารถสกัดออกมาจากพืชสมุนไพร กลาวคือ พืชสมุนไพรบางประเภท

จํ านวนสารที่จะสกัดออกมาเพียง 0.5-1 กรัม อาจจํ าเปนตองใชพืชสมุนไพรถึง 1 กิโลกรัม ดังนั้นระดับราคาจํ าหนายก็จะมีราคาแพง ขณะที่พืชสมุนไพรอีกประเภทหนึ่งนํ้ าหนัก 1 กิโลกรัม อาจสามารถสกัดไดถึง 100 กรัม ระดับราคาก็จะตํ่ ากวา

(2) ปริมาณวัตถุดิบหรือพืชสมุนไพรที่มีการเพาะปลูก กลาวคือ ถาสมุนไพรชนิดใดขาดแคลน หรือหาไดยาก สารสกัดจากสมุนไพรชนิดนั้นๆ ก็จะมีราคาแพงกวาสารสกัดจากสมุนไพรที่ วัตถุดิบหาไดงาย

ตัวอยางระดับราคาของสารสกัดจากสมุนไพรที่มีการจํ าหนายในปจจุบัน เปนดังนี้- สารสกัดจากมะกรูด ในลักษณะนํ้ ามัน ราคาประมาณ 60,000 - 100,000 บาทตอกิโลกรัม- สารสกัดจากดอกกุหลาบ ราคาประมาณ 100,000 บาทตอกิโลกรัม- สารสกัดจากโสม ราคามากกวา 100,000 บาทตอกิโลกรัม เปนตน



3. ดานการผลิต

3.1 วัตถุดิบท่ีใชในการผลิตวัตถุดิบหลักที่ใชในการผลิตสารสกัดจากสมุนไพร ไดแก

(1) พืชสมุนไพรประเภทตางๆ ที่ตองการนํ ามาสกัดทั้งนี้แหลงวัตถุดิบของพืชสมุนไพรชนิดตางๆ สามารถสอบถามรายละเอียดแหลงไดที่กรมการแพทยแผนไทย กระทรวงสาธารณสุข โทร. 0 2591 2500

(2) ตัวทํ าละลาย เพื่อใชในการสกัดสารออกมาจากพืช โดยจะมีการใชที่แตกตางกันไปตามแตละประเภทของพืชที่นํ ามาสกัด โดยตัวทํ าละลายที่ใชกันมากไดแก- คลอโรฟอรม เปนตัวทํ าละลายที่ดี แตมี Selectivity นอย เกิด Emulsion งาย ถาใช

สกัดสารที่เปนกลางแกอาจสลายตัวใหกรดเกลือ- อีเธอร มีอํ านาจในการละลายนอยกวาคลอโรฟอรม แตมี Selectivity ดีกวา ขอเสียคือ

ระเหยงาย ระเบิดงาย เกิดออกไซมงาย และดูดนํ้ ามาก- เฮกเซน เหมาะสํ าหรับพวกสารไมมีขั้ว มักใชเปนตัวทํ าละลายสํ าหรับกํ าจัดไขมัน

จากสมุนไพร ขอดีคือ ราคาถูก- แอลกอฮอล ที่ใชมากคือ เมธานอล และ เอธานอล

ทั้งนี้ตัวทํ าละลายที่ดีควรมีคุณสมบัติดังนี้- เปนตัวทํ าละลายที่ละลายสารที่เราตองการสกัดไดดีพอ- ไมระเหยงายหรือยากเกินไป- ไมทํ าปฏิกิริยากับสารที่เราตองการสกัด- ไมเปนพิษ

3.2 เคร่ืองจักร / อุปกรณท่ีใชในการผลิตอุปกรณ หรือเครื่องมือที่ใชในการสกัดสารจากสมุนไพรจะมีความแตกตางกันไปตามวิธีของการ

สกัด และมักมีช่ือเรียกเดียวกับวิธีการสกัดสารจากสมุนไพร (โดยพิจารณารายละเอียดเครื่องมือและวิธีการสกัดจากหัวขอกระบวนการผลิต) ดังนี้

(1) Percolation(2) Soxhlet Extractor(3) Liquid-liquid Extractor(4) Thermomicro Analysis and Separation Ovens (TAS oven)(5) Hot Plate(6) Rotary Evaporator



โดยสามารถพิจารณาตัวอยางของเครื่องมือที่ใชในการสกัดสารสมุนไพร(เครื่องกล่ันนํ้ ามันหอมระเหย)ไดในภาคผนวก

3.3 กรรมวิธีการผลิตกรรมวิธีการสกัดสมุนไพรมีขั้นตอนที่เกี่ยวของดังตอไปนี้

(1) การเตรียมพืชที่เปนวัตถุดิบ (Plant material preparation)การเตรียมพืชที่เปนวัตถุดิบนับเปนขั้นตอนแรกที่สํ าคัญซึ่งตองคํ านึงถึงสิ่งที่มีผลตอ

ความ แตกตางของสารสํ าคัญในพืชไดแก- การตรวจชนิดของพืชที่ถูกตอง- ไมมีพืชอ่ืนปน เพราะจะทํ าใหไดสารแปลกปลอม- ไมมีโรคพืช- ความแตกตางของสารสํ าคัญในพืชข้ึนกับการเก็บพืชแตละครั้ง ปริมาณและชนิด ความแตก

ตางเนื่องจากสายพันธุ แหลงปลูก เปนตน- ผลของการเก็บรักษาและการเตรียมพืชในการทํ าแหงบางครั้งทํ าใหฤทธิ์ทางเภสัชวิทยาของ

สมุนไพรเสียไปการสกัดสารสํ าคัญของพืชนั้น อาจใชพืชสดนํ ามาสกัดโดยตรงหรืออาจทํ าใหสมุนไพร

แหงเสียกอนเพื่อความสะดวกและชวยลดปริมาตรของตัวทํ าละลายที่ตองใชในการสกัด ขั้นตอนนี้อาจทํ าโดยการทิ้งใหพืชแหงในอากาศ หรือใหความรอนจากพลังงานอื่นๆ เชน ตูอบไฟฟาก็ได จากนั้นจึงทํ าการบดเนื้อเยื่อ เพื่อทํ าใหการสกัดสารสํ าคัญจากพืชไดผลดียิ่งขึ้น ซ่ึงอาจอาศัยการบดในกรณีที่เปนพืชแหง หรือหั่นถาเปนพืชสดก็ได

โดยทั่วไปแลวการสกัดจะไดผลดี ถาสกัดสารจากพืชสด โดยการนํ าเอาพืชสดมาตมกับแอลกอฮอลเพื่อฆาเอนไซมเสียกอน เปนการปองกันไมใหสารเคมีในพืชเกิดการเปลี่ยนแปลง แตวิธีการนี้ไมสะดวก และไมเหมาะกับงานในลักษณะอุตสาหกรรม จึงจํ าเปนตองนํ าพืชสดที่เปนวัตถุดิบมาทํ าใหแหงเสียกอน

(2) การสกัด (Extraction)การสกัดสารสํ าคัญจากพืชอาจทํ าไดหลายวิธี ขึ้นอยูกับชนิดของสารที่สกัด คุณสมบัติ

ของสารในการทนตอความรอน ชนิดของตัวทํ าละลายที่ใช แตละวิธีมีขอดีและขอจํ ากัด วิธีเหลานี้ ไดแก- Maceration เปนวิธีการสกัดสารสํ าคัญจากพืชโดยวิธีหมักสมุนไพรกับตัวทํ าละลาย

ในภาชนะที่ปดเชนขวดปากกวาง ขวดรูปชมพู หรือ โถ เปนตน ทิ้งไว 3 วัน หมั่นเขยาหรือคนบอยๆ เมื่อครบกํ าหนดเวลาจึงคอยๆ รินเอาสารสกัดออก พยายามบีบสารละลายออก จากกาก (Marc) ใหมากที่สุด รวมสารสกัดที่ไดนํ าไปกรอง การสกัดถาจะสกัดใหหมด



(Exhausted) อาจจํ าเปนตองสกัดหลายๆ คร้ัง วิธีนี้มีขอดีที่สารไมถูกความรอนแตเปนวิธีที่ ส้ินเปลืองตัวทํ าละลายมาก

- Percolation เปนวิธีสกัดสารสํ าคัญแบบตอเนื่องโดยใชเครื่องมือที่เรียกวา Percolation โดยนํ าสมุนไพรมาหมักกับตัวทํ าละลายพอชื้น ทิ้งไว 1 ช่ัวโมงเพื่อใหพองตัวเต็มที่ แลวคอยๆ บรรจุผงยาทีละนอยเปนชั้นลงใน Percolator เติมตัวทํ าละลายลงไปใหระดับตัวทํ าละลายสูงเหนือสมุนไพรประมาณ 0.5 เซนติเมตร ทิ้งไว 24 ช่ัวโมง จึงเริ่มไขสารสกัดออกโดยคอยเติมตัวทํ าละลายเหนือสมุนไพรไวอยาใหแหง เก็บสารสกัดจนการสกัดสมบูรณ บีบกากเอาสารสกัดออกใหมากที่สุด นํ าสารสกัดที่เก็บไดทั้งหมดรวมกัน แลวนํ าไปกรอง

- การสกัดดวย Soxhlet Extractor เปนวิธีการสกัดอยางตอเนื่องโดยใชตัวทํ าละลายที่มี จุดเดือดตํ่ า การสกัดทํ าไดโดยใชความรอนทํ าใหตัวละลายใน Flask ระเหยขึ้นไป แลวกล่ันตัวลงมาใน Thimble ซ่ึงบรรจุสมุนไพรไว

- Liquid – liquid Extraction เปนการสกัดสารจากสารละลายซึ่งเปนของเหลวลงใน ตัวทํ าละลายอีกชนิดหนึ่ง ซ่ึงไมผสมกับตัวทํ าละลายชนิดแรก แบงเปน 2 ชนิดคือ

Extractant lighter คือ ตัวทํ าละลายที่ใชสกัดเบากวาตัวทํ าละลายที่ใชละลายสาร Raffinate lighter คือตัวทํ าละลายที่ใชสกัดหนักกวาตัวทํ าละลายที่ใชละลายสาร

- Extraction by thermomicrodistillation เปนการสกัดสารโดยใชเครื่องมือ ThermomicroAnalysis and Separation Ovens (TAS Oven) เปนการสกัดสารที่มีจํ านวนนอยมากๆ

การสกัดอยางเปนขั้นตอน อาจทํ าไดหลายแบบ คือ- การสกัดโดยเพิ่มขั้วของตัวทํ าละลาย โดยเริ่มจากตัวทํ าละลายที่ไมมีขั้วไปถึง

ตัวทํ าละลายที่มีขั้ว- การสกัดโดยอาศัยคุณสมบัติในการเปนกรดและดางของสาร โดยสกัดดวยตัวทํ าละลายที่

เหมาะสม หรืออาจใชขบวนการ Ion exchange chromatography- การสกัดสารในกลุมที่ใชมากทางยา ซ่ึงจะมีวิธีสกัดสารเฉพาะในแตละกลุม ซ่ึงมี

คุณสมบัติทางเคมีที่แตกตางกัน(3) การทํ าสารสกัดใหเขมขน (Concentration)

เมื่อสกัดสารจากพืชดวยตัวทํ าละลายที่เหมาะสมแลว สารสกัดที่ไดมักมีปริมาณมากและเจือจาง ทํ าใหนํ าไปแยกสวนไมสะดวก และไมมีประสิทธิภาพ จึงจํ าเปนตองทํ าใหเขมขนกอนซ่ึงอาจทํ าไดหลายวิธีคือ- Free evaporation คือการระเหยแหงโดยใชความรอนจากหมออังไอนํ้ า (water bath ) หรือ

hot plate



- Distillation in vacuo เปนวิธีการระเหยแหงโดยกลั่นตัวทํ าละลายออกที่อุณหภูมิตํ่ า และลดความดันลงใหเกือบเปนสุญญากาศโดยใช vacuum pump เครื่องมือนี้เรียกวา Rotaryevaporator ประกอบดวย 3 สวนคือ distillation flask , condenser และ receiving flask

- การแชแข็ง ( Freezing ) ถาใชนํ้ าเปนสารสกัด กรรมวิธี lyophilizer หรือ freeze dryerแตถาใชสารอื่นเปนตัวทํ าละลาย เฉพาะตัวทํ าละลายเทานั้นที่แข็ง ซ่ึงเราสามารถแยกจากconcentrated extract โดยการ centrifuge

แผนภาพแสดงตัวอยางการสกัดสารจากพืชสมุนไพร

เก็บตัวอยางพืชสมุนไพร

จํ าแนกชนิดของพืชตามหลักอนุกรมวิธาน

แยกสวนของพืช, ทํ าใหมีขนาดเล็กลงดวยการหั่น (Slicing)

สกัดสารสํ าคัญจากพืชดวยวิธี Maceration โดยใช 95% Ethyl Alcohol เปนตัวทํ าละลาย

กรองใหไดสารละลายใส

ทํ าใหสารสกัดเขมขนดวยวิธี Distillation in vacuo และ Free evaporation ทํ าใหสารสกัดเขมขนแหง



3.4 ขอจํ ากัด / พึงระวังในการผลิตการผลิตสารสกัดจากสมุนไพรมีขอพึงระวังในประเด็นตางๆ ตอไปนี้

(1) ควรมีการตรวจสอบพืชสมุนไพรที่ใช ในดานสรรพคุณและผลขางเคียงหรือความมีพิษ เพื่อมิใหเกิดอันตรายตอผูใช

(2) ควรมีการศึกษาความเปนพิษและความคงตัวของสารสกัดจากสมุนไพรเปนประจํ า เพื่อควบคุมคุณภาพ

3.5 บุคลากรและแรงงานที่ใชในการผลิตบุคลากรและแรงงานที่ใชในการผลิตสารสกัดจากสมุนไพรโดยสวนใหญจะมีจํ านวน

ไมมากนัก แตทั้งนี้จะขึ้นอยูกับขนาดของกิจการและประเภทของวิธีการสกัดตัวอยางเชน การสกัดนํ้ ามันจากสมุนไพร ปริมาณการผลิตตั้งแต 1 กิโลกรัมขึ้นไปตอวัน

จะใชบุคลากรประมาณ 3 คน ทั้งนี้บุคลากรจํ าเปนตองเปนผูมีความรูในทางวิทยาศาสตรเคมี ในการสกัดสาร และควบคุมคุณภาพ

4. ดานการเงินและการลงทุนขนาดการลงทุนในการผลิตและจํ าหนายสารสกัดจากสมุนไพรจะแตกตางไปตามวิธีการสกัด

ทั้งนี้ขึ้นกับอุปกรณ เครื่องมือ และเครื่องจักร ทํ าใหขนาดการลงทุนไมเทากัน นอกจากนี้ประเภทของสมุนไพรที่เลือกนํ ามาสกัดก็เปนตัวกํ าหนดขนาดเงินลงทุนเชนเดียวกัน โดยพืชสมุนไพรแตละชนิดจะมีความยากงายในการจัดหาแตกตางกัน หากเปนสมุนไพรที่หาไดยาก ขนาดเงินลงทุนยอมสูงกวาสมุนไพรชนิดที่หาไดงาย ดังนั้นในที่นี้จะใชกรณีตัวอยางการลงทุนผลิตสารสกัดจากสมุนไพรจะใชนํ้ ามันมะกรูดเปนกรณีตัวอยาง

- คาใชจายในการลงทุนการผลิตสารสกัดจากนํ้ ามันมะกรูด ขนาดการผลิต 20 กิโลกรัม ตอเดือน (มะกรูด 40 ลูก

สามารถสกัดออกเปนนํ้ ามันได 1 C.C. โดยราคามะกรูดประมาณลูกละ 1 บาท แตทั้งนี้ขึ้นอยูกับฤดูกาล) ตองใชเงินลงทุนทั้งสิ้น 2,083,500 บาท (ไมรวมคาที่ดินและสิ่งปลูกสราง) โดยสามารถจํ าแนกรายละเอียดของเงินลงทุนไดดังนี้

(1) อุปกรณ เครื่องมือ และเครื่องจักรในการสกัดสาร 300,000 บาท(2) เครื่องใชสํ านักงานและการตกแตง 100,000 บาท(3) ยานพาหนะ 650,000 บาท(4) เงินทุนหมุนเวียน 1,033,500 บาท ประกอบดวย



- คาวัตถุดิบ 900,000 บาท- คาแรงงาน 36,000 บาท- คาใชจายในการผลิต 15,000 บาท- คาใชจายในการขายและบริหาร 82,500 บาท

- ผลตอบแทนในการลงทุนกรณีสามารถทํ าการจํ าหนายไดประมาณ 240 กิโลกรัมตอป หรือ ประมาณ 20 กิโลกรัมตอ

เดือน โดยขายในราคาประมาณ 100,000 บาทตอกิโลกรัม จะไดรับกํ าไรเฉลี่ยประมาณ 48% ของยอดขาย

ทั้งนี้ถาสามารถทํ าการจํ าหนายไดประมาณ 240 กิโลกรัมตอป ตลอดอายุโครงการ 1 ป จะสามารถคืนทุน (Pay back period) ไดภายในระยะเวลา 2-3 เดือน โดยมีอัตราผลตอบแทนจากการลงทุน (IRR) 45.9% ตอเดือน

หมายเหตุ :รายละเอียดดานการลงทุนเปนการประมาณการจากกรณีศึกษาของผูผลิตสารสกัดจากสมุนไพรประเภทนํ้ ามันหอมระเหยจากมะกรูด



5. ภาคผนวก1) หนวยงานภาครัฐท่ีใหการสนับสนุน

ผลิตภัณฑสมุนไพรไดรับการสนับสนุนเปนอยางดีจากรัฐบาล โดย กระทรวงสาธารณสุข วางยุทธศาสตรการพัฒนาสมุนไพรอยางครบวงจรและประกาศนโยบายเพื่อดํ าเนินการเชิงรุกวาง ยุทธศาสตรในการพัฒนาสมุนไพรไทยใหเปนผลิตภัณฑเศรษฐกิจของชาติ โดยมั่นใจผลิตภัณฑสมุนไพรไทยจะไดรับการยอมรับจากตางประเทศ เพียงแตจะตองเพิ่มคุณภาพและหาความตองการที่แทจริงของตลาดโลกใหได โดยมีการจัดความสํ าคัญของความตองการสมุนไพรตัวหลัก และเรงพัฒนากลุมนี้กอน สมุนไพรที่จะคัดเลือกเปนตัวนํ าของไทย จะตองเปนที่ตองการของตลาดโลก ผานการศึกษาวิจัยคุณภาพมาตรฐานทางวิชาการมาแลว ซ่ึงในเบื้องตนนี้ไดพิจารณาไว 4 ตัว ไดแก

• ขม้ินชัน(ใชบรรเทาอาการจุกเสียด ฆาเชื้อรา รักษาอาการทองเสีย รักษาโรคทองเสีย และอาการอักเสบจากแมลงกัดตอย)

• กวาวเครือ(ผลิตภัณฑเสริมความงาม ยาคุมกํ าเนิด ลดอาการกระดูกผุ และทดแทนฮอรโมนเพศหญิง)

• ฟาทะลายโจร(ยาแกไข ลดความรอน บรรเทาอาการไอและเจ็บคอ ยาแกบิด ทองเดิน และรักษาโรคกระเพาะอาหาร)

• และพญายอ(รักษาโรคเริม อาการเนื่องจากแมลงกัดตอย และแผลอักเสบในปาก)

และมอบใหกระทรวงพาณิชย และภาคเอกชนศึกษาตลาดและขอกํ าหนดของแตละประเทศ เพื่อวางแผนพัฒนาใหสอดคลองกับมาตรฐานตางประเทศดวย

ในสวนของกรมวิทยาศาสตรการแพทยอยูระหวางยกระดับสถาบันวิจัยสมุนไพร ใหเปนสถาบันสมุนไพรแหงชาติ เพื่อใหเปนศูนยกลางในการพัฒนา ตรวจสอบ และควบคุมคุณภาพสมุนไพรของประเทศ ขณะเดียวกันเตรียมออกเครื่องรับรองคุณภาพสมุนไพรที่ผานเกณฑมาตรฐาน โดยในเบื้องตนนี้จะเนนผลิตภัณฑสมุนไพรจากขมิ้นชันของไทย ซ่ึงจัดวามีคุณภาพดีที่สุดในโลก ในป 2545 จะพัฒนาอีก 10-15 ตัว ทั้งนี้หากไทยสามารถพัฒนาผลิตภัณฑสมุนไพรเจาะเขาตลาดโลกได ก็จะสามารถสรางรายไดเขาประเทศไดอีกเปนจํ านวนมาก



ท้ังนี้หนวยงานภาครัฐอื่นๆ ท่ีเก่ียวของไดแก

(1) สถาบันการแพทยแผนไทย สํ านักงานปลัดกระทรวงสาธารณสุข กระทรวงสาธารณสุข ถ.ติวานนท อ.เมือง จ.นนทบุรี 11000ขอมูลวิชาการดานสมุนไพรไทยและแนะนํ าแหลงวัตถุดิบโทรศัพท 0-2591-2500, 0-2591-7686โทรสาร 0-2591-2500ติดตอ แพทยหญิง เพ็ญนภา ทรัพยเจริญ

(2) ภาควิชาชีวเคมี คณะเภสัชศาสตร จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย กรุงเทพฯ 10330ขอมูลดานการเตรียมสารสกัดจากสมุนไพรโทรศัพท 0-2218-8371, 0-2218-8367 โทรสาร 0-2218-8368

ติดตอ รศ.ดร.สุนันท พงษสามารถ และ อาจารยนิจศิริ

(3) องคการเภสัชกรรมรายละเอียดดานการวิจัยสมุนไพรขององคการเภสัชกรรม75/1 ถ.พระรามที่ 6 ราชเทวี กรุงเทพฯ 10400โทรศัพท 0-2246-1179-85www.moph.go.th

(4) ภาควิชาเภสัชพฤกษศาสตร คณะเภสัชศาสตร มหาวิทยาลัยมหิดลขอมูลวิชาการดานสมุนไพรโทรศัพท 0-2644-8677-9

http://www.moph.go.th/



2) ผูจํ าหนายเครื่องจักรอุปกรณและวัตถุดิบที่เกี่ยวของกับการผลิตสารสกัดจากสมุนไพร

ประเภทเครื่องจักร ระดับราคา(บาท) ชื่อบริษัท ที่อยู ชื่อบุคคลที่ติดตอ โทรศัพท โทรสาร1 เครื่องสกัด / เครื่องบด บ. ไทยอาซาโก จก. 620/77-78 ถ.สาธุประดิษฐ แขวง- คุณสมศรี ศรีวงศราช 0-2294-6329-31 -

บางโพงพาง เขตยานนาวา กทม. 10120หาง อ.เครื่องบด(วิญูชน) 91 ถ.พลับพลาไชย แขวงปอมปราบฯ คณุไตรภพ วงศวิญูชน

/ผูจัดการ0-2224-2435 0-2225-8662

เขตปอมปราบ กทม. 10100บ. พีพีแอนดอี แมชชินเนอรี่ จก. 347/81 อาคารไดมอนดรัชดาเพลส 1 ซ.รัชดา คุณจุฑารัตน ปราบอริพาย 0-2930-6412 0-2930-6413

ถ.รัชดาภิเษก ลาดยาว จตุจักร กทม. 109002 ตัวทํ าละลาย เชน

คลอโรฟอรม อีเธอรเฮกเซนแอลกอฮอล

50 บาท/ กก. บริษัท ฮงฮวด จํ ากัด 41-5 ถนนจักรวรรดิ์ แขวง/เขตสัมพันธวงศกรุงเทพฯ 10100

คุณอิสระ 02-225-0127 02-224-0954

บริษัท ยูสเวสท ดีเวลลอปเมนท จํ ากัด 3/353 หมู 9 ถ.สุวินทวงศ แขวงลํ าผักชี เขตหนองจอก กรุงเทพฯ 10530

คุณสมพร 02-543-5220-3 02-543-5227

บริษัท เฮงเคลไทย จํ ากัด 71/1 ถนนพญาไท แขวงพญาไท เขตราชเทวีกรุงเทพฯ 10400

ฝายขายเคมี 02-250-0820-9 02-252-5010-8



3) สถิติการนํ าเขา - สงออกสารสกัดจากสมุนไพรประจํ าป 2543 - 2545 (ม.ค. - ก.ค.)

ตารางที่ 1 มูลคาการนํ าเขาสารสกัดจากสมุนไพรของประเทศไทยมูลคาการนํ าเขา (บาท) สัดสวน (รอยละ)

ประเทศ2543 2544 2544

(ม.ค.-ก.ค.)2545

(ม.ค.-ก.ค.) 2543 2544 2544(ม.ค.-ก.ค.)

2545(ม.ค.-ก.ค.)

1 สหรัฐอเมริกา 200,581,273 367,962,497 220,337,211 202,999,305 16.52 24.23 24.95 21.362 เดนมารก 165,365,376 236,451,912 150,893,805 136,726,115 13.62 15.57 17.09 14.393 ฟลิปปนส 88,232,307 100,518,426 66,370,550 94,956,525 7.27 6.62 7.52 9.994 ฝร่ังเศส 161,859,464 178,046,063 96,759,077 94,180,779 13.33 11.72 10.96 9.915 เม็กซิโก 36,832,190 94,541,613 34,298,194 69,315,648 3.03 6.22 3.88 7.296 จีน 53,058,542 81,118,453 46,064,040 58,071,605 4.37 5.34 5.22 6.117 ชิลี 119,705,661 121,216,831 69,113,938 51,907,522 9.86 7.98 7.83 5.468 อังกฤษ 58,981,818 65,710,653 43,157,962 41,227,676 4.86 4.33 4.89 4.349 ญ่ีปุน 87,339,475 61,372,991 34,128,749 39,530,043 7.19 4.04 3.86 4.1610 เยอรมนี 41,534,601 23,915,993 11,366,015 34,373,888 3.42 1.57 1.29 3.6211 อื่น ๆ 200,756,644 187,920,243 110,656,997 126,904,311 16.53 12.37 12.53 13.36

รวมท้ังโลก 1,214,247,351 1,518,775,675 883,146,538 950,193,417 100.00 100.00 100.00 100.00อัตราการขยายตัว - 25.08 -41.85 7.59

ที่มา : กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณิชย

ตารางที่ 2 ตลาดสงออกสารสกัดจากสมุนไพรของประเทศไทย

มูลคา : ลานบาท สัดสวน : รอยละรายการ

2542 2543 2544 2544(มค.-ก.ค.)

2545(มค.-ก.ค.) 2542 2543 2544 2544

(มค.-ก.ค.)2545

(มค.-ก.ค.)1 ญ่ีปุน 305.9 321.1 338.4 162.1 106.9 88.67 90.99 88.91 87.17 79.762 สหรัฐอเมริกา 17.7 16.5 18 8.4 7.8 5.13 4.68 4.73 4.53 5.863 ออสเตรเลีย 7.6 3.6 5.2 3.6 3.2 2.21 1.01 1.38 1.94 2.374 กัมพูชา 0.2 0 2.7 1.7 2.8 0.06 0.01 0.72 0.93 2.055 เวียดนาม 0.7 0.9 0.9 0.2 2.5 0.22 0.25 0.23 0.09 1.846 ไตหวัน 1.5 1 0.2 0.2 2.4 0.44 0.27 0.05 0.09 1.797 แคนาดา 2.7 1.7 2.7 1.5 1.9 0.79 0.47 0.7 0.81 1.398 สหราชอาณาจักร 0.3 - 0.1 0.1 1.2 0.1 0 0.03 0.06 0.899 จีน 0.3 0.8 0.1 - 1 0.07 0.22 0.02 0 0.7610 ฮองกง 0.3 1.1 2.1 0.7 1 0.08 0.31 0.55 0.35 0.7511 อื่นๆ 7.7 6.3 10.3 7.5 3.4 2.23 1.79 2.7 4.03 2.54

มูลคารวม 345 352.9 380.6 186 134 100 100 100 100 100อัตราการขยายตัว 2.29 7.86 -27.94ที่มา : กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ กระทรวงพาณิชย

ลิขสิทธิ์ของกรมส งเสริม...

Documents