สวนที่ 1 - mnrelib.mnre.go.th/lib/book/reportwater1_54.pdf ·...

โครงการจดทาระบบสารสนเทศภมศาสตรดานสงแวดลอมพนทภาคเหนอ ครงท 1 ประจาปงบประมาณ 2554

สานกงานสงแวดลอมภาคท 1 – 4 1 - 1

สวนท 1 บทนา

1.1 หลกการและเหตผล ตามทสานกงานปลดกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดมอบหมายบทบาทภารกจหนาทใหสานกงานสงแวดลอมภาคดาเนนการตามยทธศาสตรท 4 ของกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เร อง บรหารจดการแบบบรณาการเชงรกในกลยทธท 11 วจยและพฒนาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงการใชเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสารอยางเตมท เพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการการใหบรการประชาชน ทงน เ พอนาไปใชในการบรณาการดานสงแวดลอมอยาง มประสทธภาพ และบรหารจดการดานสงแวดลอมไดอยางมประสทธภาพบนพนฐานความรและขอมลทมความถกตอง แมนยา มมาตรฐาน และทนสมย เพอใชในการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมแบบบรณาการเชงรก โดยมการสรางกระบวนการเพอเปนแนวทางในการกาหนดนโยบายการวางแผนการตดสนใจและการแกไขปญหาบนพนฐานของขอมลททนสมยและรวดเรว จากแนวคดดงกลาวขางตน สานกงานสงแวดลอมภาคท 1 - 4 โดยกลมงานสารสนเทศสงแวดลอม กลมงานเฝาระวงและควบคมคณภาพสงแวดลอม และกลมงานวเคราะหคณภาพสงแวดลอม จงรวมกนวเคราะหสถานการณคณภาพนาในพนทลมนาภาคเหนอโดยประยกตใชเทคโนโลยระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information Systems: GIS) เปนเครองมอในการวเคราะห โดยอาศยการศกษาและทบทวนวรรณกรรมเกยวกบปจจยตางๆ ทอาจกอใหเกดมลพษทางนา เพอนามารวมในการวเคราะหหาพนทเสยงและแหลงนาทมความเสยงตอการเกดมลพษทางนาในอนาคต ทงนผลการศกษาทไดรบจะไดนาไปใชเปนขอมลในการเผยแพรสประชาชนในพนท รวมทงประชาชนทวไปใหไดรบทราบถงพนทและแหลงนาทมความเสยงตอการเกดมลพษทางนาในพนทลมนาภาคเหนอ 16 จงหวด และหนวยงานทเกยวของ สามารถนาขอมลและผลการศกษาไปใชในการวางแผนปองกนและแกไขปญหามลพษทางนาในพนทเสยงได

1.2 วตถประสงค 1. เพอประยกตการใชงานระบบสารสนเทศภมศาสตร (GIS) วเคราะหหาพนทเสยงและแหลงนาทมความเสยงตอการเกดมลพษทางนาในพนทลมนาภาคเหนอ 2. เพอจดทาแผนทพนทเสยงและแหลงนาทมความเสยงตอการเกดมลพษทางนาในพนทลมนาภาคเหนอ 3. เพอใหมขอมลเบองตนในการสนบสนนชมชนเพอการเฝาระวงมลพษทางนาในพนทเสยงภย

1.3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ทราบปจจยเสยงและเงอนไขทมผลตอการเกดมลพษทางนา เพอวางแผนเฝาระวงการเกดวกฤตการณในอนาคต



2. ทราบแหลงนาทตองปรบปรงคณภาพ และทราบพนทและแหลงนาทมความเสยงตอการเกดมลพษทางนา 3. หนวยงานทเกยวของสามารถนาขอมล และผลการศกษาไปใชในการวางแผน การตดสนใจ และการปองกนแกไขปญหามลพษทางนาในพนทเสยงได

1.4 พนทศกษา พนทลมนาในเขตพนทภาคเหนอ รบผดชอบโดยสานกงานสงแวดลอมภาคท 1 – 4 (สสภ.1- 4) รวม 16 จงหวด

1.5 กรอบแนวคด

1.6 ระเบยบวธวจย ดาเนนการวเคราะหสถานการณคณภาพนาในพนทลมนาภาคเหนอโดยประยกตใชเทคโนโลยระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information Systems: GIS) เพอวเคราะหหาพนทเสยงและแหลงนาทมความเสยงตอการเกดมลพษทางนาในพนทลมนาภาคเหนอ ซงเปนการศกษาทใชกระบวนการวเคราะห โดยมงเนนการนาเทคนควธการทาง GIS มาเปนเครองมอในการศกษา ดงมรายละเอยดดงน

ศกษาเพอกาหนดปจจยทมผลตอการเกดมลพษทางนา

ปจจยทมผลตอการเกดมลพษทางนา

ขอมลจากสานกงานสงแวดลอมภาคท 1-4

แผนทคณภาพนาแหลงนา

ประเมนปจจยจากขอมลคณภาพแหลงนา

ความสมพนธระหวางปจจยกบคณภาพแหลงนา

วเคราะหพนทเสยงมลพษทางนาตามเงอนไขโดยเทคนค GIS

แหลงนาเสยงตอการเกดมลพษทางนา



1.6.1 ขอมล แหลงขอมล และการรวบรวมขอมล 1. แผนทภมประเทศ มาตราสวน 1:50,000 จากกรมแผนททหาร 2. แผนทและ/หรอขอมลคณภาพแหลงนา จากกรมควบคมมลพษ 3. แผนทและ/หรอขอมลสภาพภมประเทศ ประกอบดวย - ขอมลระดบความสงของพนท - ความลาดชนของพนท - พนทนาทวมซาซาก - ปรมาณนาทา 4. แผนทและ/หรอขอมลกจกรรมมนษย ประกอบดวย - พนทนาขาว - ทตงฟารมปศสตว (สกร , โค , กระบอ , ไก) - ทตงบอเลยงปลา - ทตงกระชงปลา - ทตงแหลงกาเนดมลพษ (อาคารประเภท ก , โรงงานอตสาหกรรม) - ความหนาแนนประชากร 1.6.2 วธการศกษาและการวเคราะหขอมล 1. ศกษาปจจยทมผลตอการเกดมลพษทางนา ดาเนนการรวบรวมขอมลเกยวกบปจจยทมผลตอการเกดมลพษทางนา จากขอมลทเกยวของ เปนการเกบรวบรวมขอมลเชงพนทและขอมลลกษณะสมพนธทเปนสาเหตและปจจยสาคญทกอใหเกดมลพษทางนา และจดทาฐานขอมลหลก เปนการนาเขาและจดเกบขอมลหลก ไดแก ขอมลสภาพภมประเทศ และขอมลกจกรรมของมนษย 2. รวบรวมและศกษาขอมลคณภาพนา รวบรวมขอมลคณภาพของแหลงนาในลมนาภาคเหนอ จากสถตของสานกงานสงแวดลอมภาค และกรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เพอนาไปสการสรางฐานขอมลคณภาพแหลงนาทเกดมลพษขอมลแหลงนาทเกดมลพษดงกลาวจะถกนามาซอนทบกบฐานขอมลหลก เพอหาความสมพนธของปจจยตางๆ ทกอใหเกดมลพษทางนา 3. การประยกตใชระบบสารสนเทศภมศาสตรเพอวเคราะหหาพนทเสยงและแหลงนาทมความเสยงตอการเกดมลพษทางนา ดาเนนการประยกตใชระบบฐานขอมลสารสนเทศภมศาสตรเพอวเคราะหและคาดการณพนทเสยงตอการเกดมลพษทางนา ซงระบบจะสามารถวเคราะหขอมลมลพษทางนาจากฐานขอมลสภาพภมประเทศ ขอมลกจกรรมของมนษย และขอมลอนๆ เชงบรณาการได นอกจากนระบบยงสามารถแสดงผลการวเคราะหพนทเสยงตอการเกดมลพษทางนาเชงพนทในอนาคตได การวเคราะหดาเนนการโดยการนาปจจยทเปนฐานขอมลหลกทสรางไวทง 10 ปจจย มาวเคราะหรวมกน ดงรายละเอยดดงตารางท 1-2



ตารางท 1-2 ปจจยทมผลตอการเกดมลพษทางนา ปจจย ขอมล การแบงชวงชนขอมล

1.ปจจยทางกายภาพของแหลงนา 1.1 ความสงของภมประเทศ

แผนทภมประเทศ 1:50,000 1. <= 200 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง 2. 200-400 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง 3. >400 เมตร จากระดบนาทะเลปานกลาง

1.2 ความลาดชนของพนท

แผนทภมประเทศ 1:50000 1. 0-10% (พนทราบและเนนเขา) 2. 11-30% (พนทลาดเชงเขา) 3. > 30% (พนทภเขาสงชน)

1.3 พนทนาทวมซาซาก

แผนทพนทนาทวม 1. ในพนท 2. นอกพนท

1.4 ปรมาณนาทา ปรมาณนาทา 1. 0-200 ลบ.ม./วนาท 2. 200-500 ลบ.ม./วนาท 3. 500-1,000 ลบ.ม./วนาท 4. มากกวา 1000 ลบ.ม./วนาท

2. ปจจยจากกจกรรมของมนษย 2.1 เกษตรกรรม

- พนทนาขาว - จานวน/ทตงฟารมปศสตว (สกร ,

โค , ไก , กระบอ) - พนท/ทตงบอเลยงปลา - จานวน/ทตงกระชงปลา

จานวนมากทสด จานวนมาก จานวนปานกลาง จานวนนอย จานวนนอยทสด

2.2 ชมชน 1) แหลงกาเนดมลพษ 2) จานวนประชากร

- จานวนทตงอาคารประเภท ก (ตลาด , ทดนจดสรร , โรงพยาบาล , โรงแรม ) - ความหนาแนนประชากร


ปจจย ขอมล การแบงชวงชนขอมล 2.3 อตสาหกรรม 1) แหลงกาเนดมลพษ

- จานวนทตงโรงงานอตสาหกรรม




ปจจยทงหมดจากตารางถกนามาใหคาคะแนน และเขาสกระบวนการวเคราะหดวยระบบสารสนเทศภมศาสตร โดยการซอนทบ (Overlay) ผลการวเคราะหทาใหสามารถคาดการณพนทเสยงตอการเกดมลพษทางนาในพนทลมนาภาคเหนอ โดยแบงระดบความเสยงเปน 4 ระดบ คอ พนทเสยงระดบมาก พนทเสยงระดบปานกลาง พนทเสยงระดบนอย และพนททไมมความเสยงตอการเกดมลพษทางนา พนทความเสยงดงกลาวจะถกนาไปซอนทบกบแหลงนาทอยภายในพนท เพอทราบแหลงนาทมความเสยงตอการเกดมลพษทางนาทอยในพนทเสยงดงกลาว

1.7 การนาเสนอผลการวเคราะห การนาเสนอผลการวเคราะหสถานการณคณภาพนาในพนท ล มนาภาคเหนอโดยประยกตใชเทคโนโลยระบบสารสนเทศภมศาสตร (Geographic Information Systems: GIS)เพอวเคราะหพนทเสยงและแหลงนาทมความเสยงตอการเกดมลพษทางนา มการนาเสนอในรปแบบของรายงานทมรายละเอยดของขอมลทใช ขนตอนการวเคราะห ผลทไดรบจากการวเคราะหในรปแบบของการบรรยาย รปภาพ และแผนท

1.8 ระยะเวลาการศกษา

ระยะเวลาดาเนนการศกษา ปงบประมาณ 2554 (มนาคม – กนยายน 2554) ดงรายละเอยดขนตอน/กจกรรมการดาเนนงาน ดงตาราง ตารางท 1-3 ชวงเวลา/กจกรรมการดาเนนงาน

ปงบประมาณ 2554 กจกรรม ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.

1. ศกษาและรวบรวมขอมล

2. จดทาฐานขอมลหลก

3. นาเขาและจดเกบขอมลหลก

4. สรางฐานขอมลคณภาพนาเชงพนท

5. ประยกตฐานขอมลพนทคณภาพนากบฐานขอมลดานกายภาพ

6. วเคราะหเพอหาพนทเสยงมลพษทางนา ตามเงอนไข

7. จดทารายงานและแผนท



สวนท สวนท 22 การวเคราะหสถานการณการวเคราะหสถานการณคณภาพนาคณภาพนาในพนทลมนาภาคเหนอในพนทลมนาภาคเหนอ ดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรดวยระบบสารสนเทศภมศาสตรครงท ครงท 11//22555544 และการและการเปรยบเทยบขอมลยอนหลงเปรยบเทยบขอมลยอนหลง

2.1 ผลการวเคราะหคณภาพนา

ภาพ 1 แผนทแสดงผลคณภาพนา ครงท 1/2554



คณภาพนา หมายถง ความเหมาะสมของนาเพอใชในกจกรรมเฉพาะของมนษยคณภาพของนาตามแหลงนาธรรมชาต จะเปลยนแปลงไป มากหรอนอยขนอยกบปจจยของสภาพแวดลอมเปนสาคญ ไดแก สภาพภมประเทศ ภมอากาศ ลกษณะของธรณวทยา พชพรรณธรรมชาต รวมถงกจกรรมของมนษยและสงมชวตอน ๆ (เกษม 2526)

คณภาพนา ประกอบดวย 1. คณสมบตทางกายภาพ หมายถง ลกษณะความสกปรกในนาทปรากฏใหเหนดวยตา ใหรรส หรอดม

กลนได ลกษณะเหลาน ไดแก ความขน ส กลน รส 2. คณสมบตทางเคม หมายถง ลกษณะของนานนมแรธาตตาง ๆ ละลายมากบนา แรธาตเหลานสามารถ

ทาใหคณสมบตของนาเปลยนแปลงไปได อาจทาใหนานนไมปลอดภยทจะใชดมเพราะสารบางอยางอาจเปนพษตอมนษยได คณสมบตของนาทสาคญไดแก ความเปนกรด ความเปนดาง ความกระดาง ออกซเจนละลาย คารบอนไดออกไซด ไนเตรต ( No3- ) ไนเตรต ( NO2- ) แอมโมเนย (NH4+1) ฟอสเฟต ( PO4- ) ปรมาณความตองการออกซเจน (BOD) คลอไรด ความเคม ซลเฟต ยาปราบศตรพช โลหะหนก ผงซกฟอก คลอโรฟล เปนตน

3. คณภาพของนาทางชวภาพ ไดแก นาทมสงมชวตเจอปน เชน แพลงคตอนพชและสตว แบคทเรย พชนา และเชอโรคอน ๆ เปนตน

การกาหนดมาตรฐานคณภาพแหลงนา ตามมาตรา 32 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 บญญตให

คณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต กาหนดมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมเพอเปนเปาหมายในการรกษาคณภาพสงแวดลอมใหอยในเกณฑทเหมาะสม ซงมาตรฐานคณภาพสงแวดลอมนจะตองอาศยหลกวชาการ และหลกการทางวทยาศาสตรเปนพนฐาน โดยจะตองคานงถงความเปนไปไดในเชงเศรษฐกจ สงคม และเทคโนโลยทเกยวของ

หลกเกณฑในการพจารณากาหนดมาตรฐานคณภาพนา 1. ความเหมาะสมตอการนาไปใชประโยชนในกจกรรมแตละประเภท ในกรณทแหลงนานนมประโยชนหลายดาน(Multi Purposes) โดยคานงถงการใชประโยชนในกจกรรมแตละประเภท ในกรณทแหลงนานนมการใชประโยชนหลายดานพรอมกน

2. สถานการณคณภาพนาในแหลงนาหลกของประเทศและแนวโนมของคณภาพนาทอาจมการเปลยนแปลง เนองจากการพฒนาดานตาง ๆ ในอนาคต

3. คานงถงสขภาพและความปลอดภยของชวตมนษยและสตวนาสวนใหญ 4. ความรสกพงพอใจในการยอมรบระดบคณภาพนาในเขตตางๆ ของประชาชนในพนทลมนาหลกและ

ของประชาชนสวนใหญ อยางไรกตามการปรบปรงคามาตรฐานในอนาคต จาเปนจะตองพจารณาถงความเหมาะสมของระดบการลงทนและภาวะทางเศรษฐกจในพนทลมนาทอยในแผนการพฒนาตลอดจนความเปนไปได



ในเทคโนโลยในการบาบดของเสยและสารพษจากแหลงกาเนดของเสย ซงไดแก กจกรรมทเกดขนจากการวางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคม

วตถประสงคในการกาหนดมาตรฐานคณภาพแหลงนา เพอเปนแนวทางการรกษาคณภาพนาในแหลงนาทคงสภาพดเหมาะสมตอการใชประโยชนดานตางๆ และฟนฟคณภาพนาในแหลงนาทเสอมโทรม หรอมแนวโนมของการเสอมโทรมทดขน

เปาหมายในการกาหนดมาตรฐานคณภาพแหลงนาผวดน 1. เพอใหมการจดทาแบงประเภทแหลงนาโดยมมาตรฐานระดบทเหมาะสมสอดคลองกบการใช

ประโยชนของแหลงนา 2. เพอใหมมาตรฐานคณภาพนาและวธการตรวจสอบทเปนหลกสาหรบการวางโครงการตางๆ ท

ตองคานงถงแหลงนาเปนสาคญ 3. เพอรกษาคณภาพแหลงนาตามธรรมชาต ซงเปนตนนาใหปราศจากการปนเปอนจากกจกรรมใดๆ

ทงสน แหลงนาผวดน แบงการใชประโยชนออกเปน 5 ประเภท ดงน

ประเภทท 1 ไดแก แหลงนาคณภาพทมสภาพตามธรรมชาตโดยปราศจากนาทงจากกจกรรมทกประเภทและสามารถเปนประโยชนเพอ

- การอปโภคและบรโภคโดยตองผานการฆาเชอโรคตามปกตกอน

- การขยายพนธตามธรรมชาตของสงมชวตระดบพนฐาน

- การอนรกษระบบนเวศนของแหลงนา ประเภทท 2 ไดแก แหลงนาทไดรบจากกจกรรมบางประเภท และสามารถเปนประโยชนเพอ

- การอปโภคและบรโภคโดยตองผานการฆาเชอโรคตามปกต และผานกระบวนการ ปรบปรงคณภาพนาทวไปกอน

- การอนรกษสตว

- การประมง

- การวายนาและกฬาทางนา ประเภทท 3 ไดแก แหลงนาทไดรบนาทงจากกจกรรมบางประเภท และสามารถเปนประโยชนเพอ

- การอปโภคและบรโภคโดยตองผานการฆาเชอโรคตามปกต และผานกระบวนการ ปรบปรงคณภาพนาทวไปกอน

- การเกษตร ประเภทท 4 ไดแก แหลงนาทไดรบนาทงจากกจกรรมบางประเภท และสามารถเปนประโยชนเพอ



- การอปโภคและบรโภคโดยตองผานการฆาเชอโรคตามปกต และผานกระบวนการปรบปรงคณภาพนาเปนพเศษกอน

- การอตสาหกรรม ประเภทท 5 ไดแก แหลงนาทไดรบนาทงจากกจกรรมบางประเภท และสามารถเปนประโยชนเพอการ คมนาคม

จากทไดมการตรวจวเคราะหคณภาพนาในพนทลมนาภาคเหนอ และไดนาขอมลทไดนาเขาสระบบสารสนเทศภมศาสตร และนาชนขอมลทเกยวของมาวเคราะหรวมกน โดยแบงตามพนทลมนา ดงน ลมนาปง ลมนาวง ลมนายม ลมนานาน ลมนากก ลมนาสาละวน ลมนาโขงตอนบน ลมนาสะแกกรง และลมนาเจาพระยาตอนบน ไดผลการวเคราะห ดงน

ตาราง 1 จดเกบตวอยางของแมนาและแหลงนาในแตละพนทดาเนนการของ สสภ. 1 – 4 สสภ. พนทดาเนนการ แมนาและแหลงนา จดเกบตวอยางนา* จานวนสถาน

1 เชยงใหม เชยงราย แมฮองสอน ลาพน (32 สถาน)

แมนาปงตอนบน แมนาปาย แมนาฝาง แมนากก แมนาแมจน แมนาแมแตง แมนาล แมนากวง แมนาอง

PI 10 – PI 15, PI 11.5 PY01 - PY03 FA01 – FA02 KK01 – KK04 MJ01 – MJ02 MT01 LE01 - LE04 KU01 – KU07 EI01-EI02

7 3 2 4 2 1 4 7 2

2 ลาปาง พะเยา แพร สโขทย (30 สถาน)

แมนาวงตอนบน แมนายมตอนบนและกลาง แมนาจาง แมนาอง กวานพะเยา

*WA 02 , *WA 03, WA03.1, WA 04.1, WA 05.1, *WA06 *YO05 - *YO14, YO08.1, YO09.1 JA01- JA04* EI03 - EI04* KP01, KP05-KP07, KP09,KP10*

6

12 4 2 6



ตาราง 1 จดเกบตวอยางของแมนาและแหลงนาในแตละพนทดาเนนการของ สสภ.1 – 4 (ตอ) สสภ. พนทดาเนนการ แมนาและแหลงนา จดเกบตวอยางนา* จานวนสถาน

3 พษณโลก นาน พจตร อตรดตถ (42 สถาน)

แมนานานตอนบนและกลาง แมนายมตอนลาง แมนาวงทอง คลองตรอน แมนาแควนอย แมนาพจตร คลองโคกชาง คลองโปงนก

NA 02 – NA 14* YO 01 – YO 04* WT01 – WT05* TR01 – TR05* KW01 – KW04* PJ01 - PJ05* KC1 – KC2 PNC1 - PNC4

13 4 5 5 4 5 2 4

4 นครสวรรค ตาก กาแพงเพชร อทยธาน (40 สถาน)

แมนาวงตอนลาง แมนาปงตอนกลางและลาง เจาพระยาตอนบน แมนานานตอนลาง แมนายมตอนลาง แมนาสะแกกรง แควตากแดด คลองบางประมง คลองสวนหมาก บงบอระเพด หวยตาก คลองวงเจา

*WA 01, WA 0.1 *PI 01 – PI 09*, PI 05.5-PI 05.6, PI 09.1-PI 09.2 CH 30 – CH 32* *NA 01, NA0.1, NA1.1 YO 0.5 SA01 - SA07 TDC BPMC SMC1 - SMC2 BP01 - BP05 HT WJC

2 13 3 3 1 7 1 1 2 5 1 1

หมายเหต: * จดเกบตวอยางตามกรมควบคมมลพษกาหนด (รายละเอยด ดงภาคผนวก ก)



ภาพ 2 แผนทแสดงขอบเขตพนทลมนาภาคเหนอ



2.1.1 ลมนานาน (Nan Basin)

ภาพ 3 แผนทแสดงคณภาพพนทลมนานาน



ขอมลพนฐาน

แมนานาน มตนกาเนดอยท ดอยภแว ในเทอกเขาหลวงพระบาง จงหวดนาน มความยาวตลอดลานา 615 กโลเมตร ซงยาวทสด ในบรรดาแควตนนาเจาพระยาดวยกน นบเปนหนงในแมนาสายหลกในภาคเหนอและภาคกลางของไทย โดยไดไหลรวมกบแมนาปง กลายเปนแมนาเจาพระยา แมนาสาคญสายหนงของประเทศแมนานานไหลจากอาเภอเฉลมพระเกยรต อาเภอทงชาง อาเภอเชยงกลาง อาเภอปว อาเภอทาวงผา อาเภอเมองนาน อาเภอภเพยง อาเภอเวยงสา อาเภอนานอย ผานมาทางอาเภอนาหมน จงหวดนานและถกกนดวยเขอนสรกต ทอาเภอทาปลา จงหวดอตรดตถ จากนนไหลผานอาเภอเมองอตรดตถ อาเภอตรอน อาเภอพชย ลงมายงอาเภอพรหมพราม อาเภอเมองพษณโลก แลวไหลผานอาเภอเมองพจตร อาเภอตะพานหน อาเภอบางมลนาก รวมกบแมนายม ทตาบลเกยไชย อาเภอชมแสง จงหวดนครสวรรค แลวไหลไปรวมกบแมนาปง ทตาบลแควใหญ อาเภอเมองนครสวรรค จงหวดนครสวรรค เปนแมนาเจาพระยาขนาดพนทลมนาประมาณ 34,331 ตารางกโลเมตร ลานาสาขาทสาคญ ไดแก แมนาวงทอง แมนาแควนอย คลอง ตรอน นาปาด นาแหง นาวา นายาว 1 นายาว 2 และแมนานานตอนบน ความยาวของลานารวมทกลานาประมาณ 2,191 กโลเมตร อางเกบนาทสาคญ คอ เขอนสรกตต ประชากรในพนทลมนาประมาณ 2,375,480 คน พนทสวนใหญเปนปาไม รอยละ 40.6 พชไร รอยละ 30.7 และนาขาวรอยละ 22.3

แมนานาน แมนานานมจดตรวจสอบทงหมด 13 สถาน ใน

พนท จงหวดนาน จานวน 3 สถาน จงหวดอตรดตถ จานวน 3 สถาน จงหวดพษณโลก จานวน 3 สถาน และจงหวดพจตร จานวน 4 สถาน เรมตงแตตนแมนานาน บรเวณจดสบนาประปาทาวงผา ต.ทาวงผา อ.ทาวงผา จ.นาน ไปจนถงสะพานขามแมนานาน ต.บางมลนาก อ.บางมลนาก จ.พจตร จากจดตรวจวดคณภาพนา ดงกลาวในชวงเดอนพฤศจกายน 2553 (ครงท 1/54) แหลงนาสวนใหญอยในเกณฑเสอมโทรม และเมอเปรยบเทยบคณภาพนาชวงเดยวกนป 2554 กบป 2553 (ครงท 1/53) พบวา แหลงนาทอยในเกณฑพอใชของป 2553 ขยบลงไปอยในเกณฑเสอมโทรม ป 2554 จากรอยละ 62 เพมขนเปนรอยละ 85 ในป 2554 ในขณะทแหลงนาทอยในเกณฑพอใช และด ของป 2553 ลดลงไปอยในเกณฑพอใช และด ในป 2554 เปนรอยละ 8 และ 8 ตามลาดบ พารามเตอรสาคญทบงชถงปญหาคณภาพนา คอ BOD เนองจากชมชนอาศยอยสองฝงแมนาหลายชมชน ทาใหเกดสะสมสงสกปรกทเกดการชะลางสงสกปรกในพนทลงสแหลงนา และจากการวเคราะหปรมาณโลหะหนก 8 พารามเตอร ไดแก แคดเมยม (Cd) โครเมยม (Cr) แมงกานส (Mn) นเกล (Ni) ตะกว (Pb) สงกะส (Zn) คอปเปอร (Cu) และสารหน (As) พบวามคาไมเกนมาตรฐานฯ

เมอพจารณาเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดนพบวาแมนานานจดอยในเกณฑมาตรฐานคณภาพนาแหลงนาผวดนประเภทท 2 จานวน 1 สถาน คอ สถาน NA14 จดสบนาการ



ประปาทาวงผา ต.ทาวงผา อ.ทาวงผา จ.นาน สามารถใชประโยชนเพอการอปโภคและบรโภคโดยตองผานการฆาเชอโรคตามปกตและผานกระบวนการปรบปรงคณภาพนาทวไปกอน การอนรกษสตวนา และการประมง ประเภทท 3 จานวน 1 สถาน คอ สถาน NA12 สะพานขามแมนานาน อ.เวยงสา จ.นาน สามารถใชประโยชนเพอการเกษตร การอปโภคบรโภคโดยตองผานการฆาเชอโรคตามปกตและผานกระบวนการปรบปรงคณภาพนาทวไปกอน และประเภทท 4 จานวน 11 สถาน สามารถใชประโยชนจากแหลงนาเพอการอตสาหกรรม การอปโภคและบรโภค โดยตองทาการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาเปนพเศษกอน โดยมพารามเตอรทเปนปญหา คอ ความสกปรกในรปบโอด ไดแก สถาน NA02 สะพาน ต.บางมลนาก อ.บางมลนาก จ.พจตร NA03 สะพานรฐราษฎรรงสรรค ต.หวยเกต อ.ตะพานหน จ.พจตร NA04 วดทาหลวง ต.ทาหลวง อ.เมอง จ.พจตร NA05สะพานถนนสายพจตร-อ.เนนมะปราง (ทางหลวงหมายเลข 111) ต.ในเมอง อ.เมอง จ.พจตร NA06 สะพานวดสวางอารมณ ต.ทาทอง อ.เมอง จ.พษณโลกNA07 จดสบนาประปาเทศบาลเมองพษณโลก หนาวดโพธญาณ ต.ในเมอง อ.เมอง จ.พษณโลก NA08หนาเขอนนเรศวร อ.พรหมพราม จ.พษณโลก NA09 สะพานพชย ต.ในเมอง อ.พชย จ.อตรดตถ NA10 สะพานพฒนาภาคเหนอ 13 อ.เมอง จ.อตรดตถ NA11สะพานบานวงของ ต.งวงาม อ.เมอง จ.อตรดตถ NA13 บานดอนศรเสรม ต.ในเวยง อ.เมอง จ.นาน มคา 2.9, 2.9, 3.5, 2.4, 2.7, 2.7, 2.5, 2.6, 2.6, 3.2 และ 2.0 mg/l ตามลาดบ (มาตรฐานฯ ความสกปรกในรปบโอด ประเภทท 4 กาหนดใหมคาอยในชวง 2.0-4.0 mg/l) และเมอพจารณาคณภาพนาโดยวธ Water Quality Index (WQI) พบวาคณภาพนาแมนานานจดอยในเกณฑด 2 สถาน คอ NA12 และ NA14 พอใช 1 สถาน คอ NA13 และเสอมโทรม จานวน 10 สถาน คอ สถาน NA02 ถง NA10



ตาราง 2 ผลการวเคราะหคณภาพนาแมนานานชวงเดอนพฤศจกายน ป 2553 (ครงท 1/2554) คณภาพนาทสาคญ

สถาน DO BOD TCB FCB NH3

เกณฑคณภาพนา

ปญหาคณภาพนาทสาคญ

NA01 5.4 0.9 1700 1100 0.32 3 DO,FCB NA0.1 5.5 1.0 1100 1100 0.32 3 DO,FCB NA1.1 5.9 1.0 3000 800 0.29 3 DO NA02 4.6 2.9 2,200 130 0.22 4 BOD NA03 4.4 2.9 1,700 800 0.25 4 BOD NA04 4.6 3.5 16,000 1,100 0.35 4 BOD NA05 4.4 2.4 2,200 1,100 0.22 4 BOD NA06 5.4 2.7 900 500 0.34 4 BOD NA07 5.4 2.7 9,000 1,400 0.28 4 BOD NA08 5.8 2.5 2,800 1,400 0.31 4 BOD NA09 5.0 2.6 2,800 260 0.17 4 BOD NA10 5.4 2.6 16,000 1,600 0.28 4 BOD NA11 5.2 3.2 1,600 500 0.22 4 BOD NA12 5.8 1.5 240 50 0.20 3 - NA13 5.0 2.0 1,100 500 0.20 4 BOD NA14 6.8 1.4 300 170 0.25 2 -

มาตรฐานประเภทท 2 >=6.0 <=1,000 5-9 <=1.5 <=5.0 - - มาตรฐานประเภทท 3 > = 4.0 < = 4,000 5-9 < = 2.0 <=5.0 - - มาตรฐานประเภทท 4 > = 2.0 - 5-9 < = 4.0 <=5.0 - - ทมา : สานกงานสงแวดลอมภาคท 3 ปงบประมาณ 2554 แมนาวงทอง

แมนาวงทอง มจดตรวจสอบทงหมด 5 สถาน ในพนท จงหวดพษณโลก จานวน 5 สถาน เรมตงแตบรเวณบานทามะขาม ม.8 ต.ไผลอม อ.บางกระทม จ.พษณโลก ไปจนถง บานนาตกปอย ม.1 ต.แกงโสภา อ.วงทอง จ.พษณโลก จากจดตรวจวดคณภาพนา ดงกลาว ในชวงเดอนพฤศจกายน 2553 (ครงท 1/54) แหลงนาสวนใหญอยในเกณฑเสอมโทรม และเมอเทยบกบป 2553 พบวา เกณฑคณภาพนาลดลงจากเกณฑด รอยละ 80 ในป 2553 คณภาพนามาอยในเกณฑ พอใช และเสอมโทรม รอยละ 40 และ 60 ตามลาดบพารามเตอรสาคญทบงชถงปญหาคณภาพนาตลอดป คอ FCB เนองมาจากมการชะลางตะกอนสงสกปรกจากพนทเกษตรกรรม และชมชน สะสมลงแมนา และจากการวเคราะหปรมาณโลหะหนก 8 พารามเตอร ไดแก แคดเมยม (Cd) โครเมยม (Cr) แมงกานส (Mn) นเกล (Ni) ตะกว (Pb) สงกะส (Zn) คอปเปอร (Cu) และสารหน (As) พบวามคาไมเกนมาตรฐานฯ



เมอพจารณาเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดนพบวาแมนาวงทอง จดอยในเกณฑมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดนประเภทท 3 สามารถใชประโยชนเพอการเกษตร การอปโภคบรโภคโดยตองผานการฆาเชอโรคตามปกตและผานกระบวนการปรบปรงคณภาพนาทวไปกอน จานวน 2 สถาน คอ สถาน WT02 บรเวณสะพานวงนาใส บานวงนาใส ม.6 ต.แมระกา อ.วงทอง จ.พษณโลก และ WT05 สะพานนาตกปอย บานนาตกปอย ม.1 ต.แกงโสภา อ.วงทอง จ.พษณโลก จดอยในเกณฑมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดนประเภทท 4 สามารถใชประโยชนจากแหลงนาเพอการอตสาหกรรม การอปโภคและบรโภค โดยตองทาการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาเปนพเศษกอน จานวน 3 สถาน ไดแก สถาน WT01 บรเวณสะพานทามะขาม บานทามะขาม ม.8 ต.ไผลอม อ.บางกระทม จ.พษณโลก สถาน WT03 บรเวณสะพานวงครฑ บานวงครฑ ม.12 ต.วงทอง อ.วงทอง จ.พษณโลก และสถาน WT04 บรเวณสะพานชยนาม บานชยนาม ม.3 ต.ชยนาม อ.วงทอง จ.พษณโลก มพารามเตอรทเปนปญหาคอ คาฟ-คอลโคลฟอรมแบคทเรย มคาเทากบ 9,000 , 5,000 และ ≥16,000 MPN/100ml ตามลาดบ (มาตรฐานฯ กาหนดมคามากกวา 4,000 MPN/100ml จดเปนแหลงนาประเภทท 4) และเมอพจารณาคณภาพนาโดยวธ Water Quality Index (WQI) พบวาคณภาพนาแมนาวงทองจดอยในเกณฑด 1 สถาน คอ WT05 พอใช 1 สถาน คอ WT02 และเสอมโทรม 3 สถาน ไดแก WT01,WT03 และ WT04

ตาราง 3 ผลการวเคราะหคณภาพนาแมนาวงทอง ชวงเดอนพฤศจกายน ป 2553 (ครงท 1/2554) คณภาพนาทสาคญ




WT01 4.4 1.6 >=16000 9,000 0.36 4 FCB WT02 4.4 1.5 9,000 500 0.36 3 - WT03 5.8 1.4 9,000 5,000 0.36 4 FCB WT04 5.0 1.6 >=16000 >=16000 0.25 4 FCB WT05 7.0 1.9 1,600 170 0.31 3 -

มาตรฐานประเภทท 2 >=6.0 <=1,000 5-9 <=1.5 <=5.0 - - มาตรฐานประเภทท 3 > = 4.0 < = 4,000 5-9 < = 2.0 <=5.0 - - มาตรฐานประเภทท 4 > = 2.0 - 5-9 < = 4.0 <=5.0 - - ทมา : สานกงานสงแวดลอมภาคท 3 ปงบประมาณ 2554



แมนาแควนอย และคลองโคกชาง แมนาแควนอย และคลองโคกชาง อยในพนทจงหวดพษณโลก มจดตรวจสอบทงหมด 4 สถาน และ 2

สถาน ตามลาดบ โดยแมนาแควนอย เรมตงแตบานแกงคนนา ต.คนโชง อ.วดโบสถ ไปจนถง ม.5 ต.มะขามสง อ.เมอง จ.พษณโลก และคลองโคกชาง 2 สถาน บรเวณบานคลองโคกชาง ต.อรญญก อ.เมอง จ.พษณโลก และบานคลองคณ ต.อรญญก อ.เมอง จ.พษณโลก จากจดตรวจวดคณภาพนา ดงกลาว ในชวงเดอนพฤศจกายน 2553 (ครงท 1/54) แมนาแควนอย แหลงนาสวนใหญอยในเกณฑเสอมโทรม และเมอเทยบกบป 2553 พบวา เกณฑคณภาพนาดขน จากเสอมโทรมรอยละ 100 ในป 2553 เหลอรอยละ 75 ในป 2554 และเกณฑพอใชรอยละ 25 พารามเตอรสาคญทบงชถงปญหาคณภาพนาตลอดป คอ BOD เนองมาจากมการชะลางตะกอนสงสกปรกจากพนทเกษตรกรรม และชมชน สะสมลงแมนา และจากการวเคราะหปรมาณโลหะหนก 8 พารามเตอร ไดแก แคดเมยม (Cd) โครเมยม (Cr) แมงกานส (Mn) นเกล (Ni) ตะกว (Pb) สงกะส (Zn) คอปเปอร (Cu) และสารหน (As) พบวามคาไมเกนมาตรฐานฯ คลองโคกชางในชวงเดอนพฤศจกายน 2553 (ครงท 1/54) แหลงนาอยในเกณฑ เสอมโทรม และเสอมโทรมมาก รอยละ 50 และ 50 ตามลาดบ และเมอเทยบกบป 2553 (ครงท 1/53) พบวาเกณฑคณภาพนาดขน จากเสอมโทรมมากรอยละ100เหลอรอยละ50 พารามเตอรสาคญทบงชถงปญหาคณภาพนาตลอดป คอ BOD FCB และ DO เนองจากมการระบายนาเสยชมชนจากในเขตเทศบาลนครพษณโลก และตาบลอรญญก ซงเปนชมชนคอนขางหนาแนนประกอบกบสภาพนาในคลองโคกชางนงไมไหล มผกตบชวาหนาแนน จงสงผลใหคลองโคกชางมคณภาพนาเสอมโทรมและความสกปรกคอนขางสง และจากการวเคราะหปรมาณโลหะหนก พบวามคาไมเกนมาตรฐานฯ

เมอพจารณาเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดนพบวาแมนาแควนอย และคลองโคกชาง จดอยในเกณฑมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดนประเภทท 3 สามารถใชประโยชนเพอการเกษตร การอปโภคบรโภคโดยตองผานการฆาเชอโรคตามปกตและผานกระบวนการปรบปรงคณภาพนาทวไปกอน จานวน 1 สถาน คอ แมนาแควนอย สถาน KW02 บรเวณสะพานวดโบสถ ม.4 ต.วดโบสถ อ.วดโบสถ จ.พษณโลก และประเภทท 4 สามารถใชประโยชนจากแหลงนาเพอการอตสาหกรรม การอปโภคและบรโภค โดยตองทาการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาเปนพเศษกอน จานวน 3 สถาน ไดแก แมนาแควนอย สถาน KW01 บรเวณสะพานมะขามสง ม.5 ต.มะขามสง อ.เมอง จ.พษณโลก และ KW03 สะพานสายสมพนธ9 ม.4 บานนอย ต.หนลาด อ.วดโบสถ จ.พษณโลก และคลองโคกชาง สถาน KC01 บรเวณรานอาหารครวโคกชาง ต.อรญญก อ.เมอง จ.พษณโลก และจดอยในเกณฑมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดนประเภทท 5 สามารถใชประโยชน เพอการคมนาคม จานวน 1 สถาน คอ คลองโคกชาง สถาน KC02 บานคลองคณ ต.อรญญก อ.เมอง จ.พษณโลก มพารามเตอรทเปนปญหา คอ คาออกซเจนละลายนา เทากบ 1.0 mg/l (มาตรฐานฯ ประเภทท 4 กาหนดใหมคาไมนอยกวา 2.0 mg/l) คาความสกปรกในรปบโอด เทากบ 5.1 mg/l (มาตรฐานฯ ประเภทท 4 กาหนดใหมคาอยในชวง 2.0-4.0 mg/l) และเมอพจารณาคณภาพนาโดยวธ Water Quality Index (WQI) พบวาคณภาพนาแมนาแควนอย จดอยในเกณฑด จานวน 1 สถาน คอ KW02 พอใช จานวน 1 สถาน คอ KW03 และเสอมโทรม จานวน 2 สถาน คอ สถาน KW01 และ KW04 สาหรบคลองโคกชางจดอยในเกณฑเสอมจานวน 2 สถาน คอ KC01 และ KC02



ตาราง 4 ผลการวเคราะหคณภาพนาแมนาแควนอย และคลองโคกชาง ชวงเดอนพฤศจกายน ป 2553 (ครงท 1/2554)

คณภาพนาทสาคญ สถาน

DO BOD TCB FCB NH3 เกณฑ

คณภาพนา ปญหาคณภาพ

นาทสาคญ

KW01 5.4 3.0 4,250 300 0.22 4 BOD KW02 6.8 1.9 1,700 800 0.25 3 - KW03 6.2 2.4 500 40 0.22 4 BOD KW04 5.2 3.4 850 20 0.20 4 BOD KC01 2.0 3.7 16,000 16,000 0.45 4 BOD KC02 1.0 5.1 16,000 1,700 0.28 5 BOD,DO

มาตรฐานประเภทท 2 >=6.0 <=1,000 5-9 <=1.5 <=5.0 - - มาตรฐานประเภทท 3 > = 4.0 < = 4,000 5-9 < = 2.0 <=5.0 - - มาตรฐานประเภทท 4 > = 2.0 - 5-9 < = 4.0 <=5.0 - -

ทมา : สานกงานสงแวดลอมภาคท 3 ปงบประมาณ 2554 คลองโปรงนก

คลองโปรงนก อยในพนทจงหวดพษณโลก มจดตรวจสอบทงหมด 4 สถาน เรมตงแต ม.7 บานโปรงนก ต.หอกลอง อ.พรหมพราม จ.พษณโลกไปจนถงบานไผถา ต.มะตอง อ.พรหมพราม จ.พษณโลก จากจดตรวจวดคณภาพนา ดงกลาว ในชวงเดอนพฤศจกายน 2553 (ครงท 1/54) แหลงนาสวนใหญอยในเกณฑเสอมโทรม เมอเทยบกบป 2553 พบวา เกณฑคณภาพนายงเสอมโทรม รอยละ 75 และเสอมโทรมมาก รอยละ 25 เทากบปกอน พารามเตอรสาคญทบงชถงปญหาคณภาพนาตลอดป คอ BOD และ DO เนองจากมการระบายนาเสยชมชนและนาเสยจากภาคเกษตรกรรมลงสคลองโปงนก จงเกดการสะสมสงสกปรกในแหลงนา และจากการวเคราะหปรมาณโลหะหนก 8 พารามเตอร ไดแก แคดเมยม (Cd) โครเมยม (Cr) แมงกานส (Mn) นเกล (Ni) ตะกว (Pb) สงกะส (Zn) คอปเปอร (Cu) และสารหน (As) พบวามคาไมเกนมาตรฐานฯ เมอพจารณาเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดนพบวาคลองโปรงนก จดอยในเกณฑมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดนประเภทท 4 สามารถใชประโยชนจากแหลงนาเพอการอตสาหกรรม การอปโภคและบรโภค โดยตองทาการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาเปนพเศษกอน จานวน 1 สถาน คอ สถาน PNC03 สะพานทาขาม บานทาขาม ต.พรหมพราม อ.พรหมพราม จ.พษณโลก และประเภทท 3 ทกสถาน สามารถใชประโยชนเพอการคมนาคม ไดแก สถาน PNC1 สะพานคลองโปงนก ม.7 บานโปงนก ต.หอกลอง อ.พรหมพราม จ.พษณโลก สถาน PNC2 สะพานคลองโปงนก ม.5 ต.หอกลอง อ.พรหมพราม จ.พษณโลก และสถาน PNC4 สะพานไผถา บานไผถา ต.มะตอง อ.พรหมพราม จ.พษณโลก มพารามเตอรทเปนปญหา คอ สถาน PNC2 คาออกซเจนละลายนา เทากบ 1.8 mg/l ตามลาดบ(มาตรฐานฯ กาหนดใหมคานอยกวา 2.0 mg/l จดอยในเกณฑฯประเภทท 5) คาความสกปรกในรปบโอด สถาน PNC1 และ PNC4 มคา 4.5 และ 4.9 mg/l ตามลาดบ (มาตรฐาน



ฯ กาหนดใหมคามากกวา 4.0 mg/l จดอยในเกณฑฯประเภทท 5 ) และเมอพจารณาคณภาพนาโดยวธ Water Quality Index (WQI) พบวาคณภาพนาคลองโปงนก จดอยในเกณฑเสอมโทรมจานวน 1 สถาน และเสอมโทรมมากจานวน 3 สถาน คอ สถาน PNC1 ,PNC3 และ PNC4

ตาราง 5 ผลการวเคราะหคณภาพนาคลองโปรงนก ชวงเดอนพฤศจกายน ป 2553 (ครงท 1/2554) คณภาพนาทสาคญ




PNC01 2.0 4.5 3,000 80 0.31 5 BOD PNC02 1.8 3.0 17,000 80 0.34 5 DO PNC03 2.0 4.0 3,000 300 0.25 4 - PNC04 3.6 4.9 1,700 130 0.50 5 BOD


ทมา : สานกงานสงแวดลอมภาคท 3 ปงบประมาณ 2554


สานกงานสงแวดลอมภาคท 1-4 2 - 15

2.1.2 ลมนาปง (Ping Basin)

ภาพ 5 แผนทแสดงคณภาพพนทลมนาปง



ขอมลพนฐาน แมนาปง เปนแมนาสายสาคญของประเทศไทย ไหลอยใน

หบเขาระหวางทวเขาถนนธงชยกลางกบทวเขาผปนนาตะวนตก มตนนาอยทดอยเชยงดาวในอาเภอเชยงดาว จงหวดเชยงใหม ไหลลงทางใตผานจงหวดลาพน รวมกบแมนาวงทอาเภอสามเงา จงหวดตาก ไหลลงใตผานจงหวดกาแพงเพชร แลวบรรจบกบแมนานานท ปากนาโพ จงหวดนครสวรรค (ซงแมนายมเขามารวมกบแมนานานกอนหนาน) และจากจดนไปเปนตนกาเนดของแมนาเจาพระยา มความยาวทงสน 658 กโลเมตร

ลมนาปงอยทางภาคเหนอของประเทศ เกดจากตนนาในเขตอาเภอเชยงดาว จงหวดเชยงใหม เกดจากเทอกเขาผปนนา

ใหการระบายนาจากทศเหนอลงสทางทศใต ไหลไปรวมกบแมนาวงทจงหวดตากแลวไหลไปรวมกบแมนานานทจงหวดนครสวรรค

เกดเปนเจาพระยา ลานาสาขาทสาคญ ไดแก แมนาปง นาแมงด แมนาแมแตง นาแมรม นาแมกวง นาแมงาน นาแมล นาแมกลาง นาแมแจม นาแมหาด นาแมตน หวยแมทอ คลองวงเจา คลองแมระกา และคลองสวนหมาก มความยาวของลานา ประมาณ 74

กโลเมตร ครอบคลมพนท 5 จงหวด คอ จงหวดเชยงใหม ลาพน กาแพงเพชร ตาก และนครสวรรค ขนาดพนทลมนาประมาณ 33,898 ตารางกโลเมตร อางเกบนาทสาคญในลมนาน คอ เขอนภมพล เขอนแมกวง และเขอนแมงด ปรมาณนาฝนเฉลยตอป ประมาณ 1,180 มลลเมตร มประชากรในพนทลมนาประมาณ 2,474,870 คน พนทสวนใหญเปนพนทปาไมรอยละ 46.5 พชไร รอยละ 31.2 และนาขาวรอยละ 12.6แมนาปงตอนบน แมนาปงตอนบนเรมตงแตพนทเหนอเขอนภมพลทอาเภอดอยเตาจงหวดเชยงใหมขนไปจนถงพนทตนนาในอาเภอเชยงดาว อาเภอเวยงแหง จงหวดเชยงใหมครอบคลมพนทของจงหวดเชยงใหม จงหวดลาพน และจงหวดแมฮองสอนในพนทอาเภอปายบางสวน จากการตดตามตรวจสอบคณภาพนาลมนาปงตอนบน จากอาเภอเชยงดาว จงหวดเชยงใหม ถงอาเภอฮอดจงหวด เชยงใหม เมอวนท 21-24 พฤศจกายน พ.ศ.2553 สภาพแมนาปง โดยทวไปนามสนาตาล โดยทวไปมความลก 0.5-4.0 เมตร นาจะไหลผานพนทเกษตร และไหลผานเขตชมชนบรเวณสะพานขามแมนาวงสงหคา ตาบล ปาตน ,สะพานขามแมนาขางสถานตารวจภธรภาค 5 อาเภอเมอง จงหวดเชยงใหม และสะพานหลวงพอบญเยนอาเภอปาซาง จงหวดลาพน จากการตรวจสอบคณภาพนาเบองตนในภาคสนาม สรปไดดงน อณหภมอากาศ มคาอยในชวง 24.0-34.0 องศาเซลเซยส อณหภมนามคาอยในชวง 22.0-28.0 องศาเซลเซยส ความเปนกรด-ดาง มคาอยในชวง 7.8-8.5 ความขนมคาอยในชวง

19.3-58.9 หนวยเอนทย คาการนาไฟฟามคาอยในชวง 139.6-197.5 µs/cm ความเคมมคา 0.0 ppt จากการประเมนคณภาพนาแมนาปงตามมาตรฐานคณภาพนาผวดน พบวา คณภาพนาจดอยในเกณฑด จานวน 1 สถาน คดเปนรอยละ 14.29 และอยในเกณฑพอใช จานวน 6 สถาน คดเปนรอยละ 85.71 รายละเอยดจากตาราง สรปไดดงน

1) แมนาปงบรเวณสะพานหนองปลาสวาย-ดงหาดนาค ต.สบเตยะ อ.จอมทอง จ.เชยงใหม คณภาพนาอยในเกณฑด สามารถนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคไดโดยผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนา



โดยทวไปกอน นอกจากนยงใชในการอนรกษสตวนา การประมง การเกษตรและการอตสาหกรรม ขอมลคณภาพนาทสาคญ ไดแก ออกซเจนละลายนามคา 7.5 มลลกรมตอลตร ความสกปรกในรปของสารอนทรยมคา 1.40 มลลกรมตอลตร แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดมคา 1,300 MPN/100 ml และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมมคา 80 MPN/100ml 2) แมนาปงบรเวณสะพานหลวงพอบญเยน บานแมกะ ต.ปากบอง อ.ปาซาง จ.ลาพน ถง บรเวณสะพานใกลหมวดการทางหลวง อ.เชยงดาว จ.เชยงใหม บรเวณสะพาน(หนาศนยอทกวทยากองหน) บ.กองหน ต.หางดง อ.ฮอด จ.เชยงใหม คณภาพนาอยในเกณฑพอใช สามารถนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคไดโดยผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาโดยทวไปกอน นอกจากนยงใชในการเกษตรได ขอมลคณภาพนาทสาคญ ไดแก ออกซเจนละลายนาอยในเกณฑดมคาอยในชวง 6.8 – 8.0 มลลกรมตอลตร ความสกปรกในรปของสารอนทรยอยในเกณฑดถงพอใชมคาอยในชวง 0.40 – 1.61 มลลกรมตอลตร แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดอยในเกณฑดถงพอใชมคาอยในชวง 1,300 – 17,000 MPN/100 ml และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมอยในเกณฑดถงพอใชมคาอยในชวง 170 – 3,000 MPN/100 ml



แมนาปงตอนลาง

แมนาปงตอนลางเรมตงแตพนทสนเขอนภมพล อาเภอสามเงา จงหวดตาก ลงมาจนถงพนทอาเภอเมอง จงหวดนครสวรรค ครอบคลมพนทของจงหวดตาก จงหวดกาแพงเพชร และ จงหวดนครสวรรครวม 3 จงหวด จากการตดตามตรวจสอบคณภาพแมนาปงตอนลาง จานวน 13 สถาน พบวาคณภาพนาสวนใหญอยในเกณฑพอใช (ประเภทท 3) รอยละ 53.85 , เกณฑเสอมโทรม (ประเภทท 4) รอยละ 38.46 และเกณฑด( ประเภทท 2) รอยละ 7.69 โดยมพารามเตอรทเปนปญหาสาคญคอ คาออกซเจนละลายนา การปนเปอนแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรม การปนเปอนแบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมด

ตาราง 6 ผลการวเคราะหคณภาพนาแมนาคลองโปรงนก ชวงเดอนพฤศจกายน ป 2553 (ครงท 1/2554) คณภาพนาทสาคญ




PI10 7.3 0.60 9,000 170 0.18 3 BOD PI11 7.5 1.40 1,300 80 0.18 2 -

PI11.5 6.4 1.61 9,000 1,300 0.10 3 - PI12 6.7 0.64 16,000 3,000 0.14 3 - PI13 6.8 0.45 5,000 2,200 0.18 3 - PI14 6.2 0.48 7,000 800 0.18 3 - PI15 8.0 0.40 17,000 2,100 0.18 3 DO PI06 5.7 0.6 3000 700 0.17 3 DO PI07 5.7 1.3 13000 2300 0.18 3 DO,TCB,FCB PI08 5.6 0.9 2300 200 0.18 3 DO PI09 5.3 0.8 800 800 0.18 3 DO

PI09.1 5.1 0.5 23 23 0.18 3 DO PI9.2 6.0 1.5 500 240 0.10 2 -

มาตรฐานประเภทท 2 >=6.0 <=1,000 5-9 <=1.5 <=5.0 - -

มาตรฐานประเภทท 3 > = 4.0 < = 4,000 5-9 < = 2.0 <=5.0 - -

มาตรฐานประเภทท 4 > = 2.0 - 5-9 < = 4.0 <=5.0 - -



ตาราง 5 ผลการวเคราะหคณภาพนาแมนาคลองโปรงนก ชวงเดอนพฤศจกายน ป 2553 (ครงท 1/2554) (ตอ)





PI05.5 5.0 1.0 3000 200 0.14 3 DO PI05 6.1 1.1 1100 <200 0.18 2 - PI04 6.0 1.5 1300 400 0.16 2 - PI03 6.2 0.6 2300 400 0.19 2 -

PI05.6 5.6 1.1 800 400 0.18 3 DO PI02 6.1 1.2 1300 200 0.23 2 - PI01 5.8 0.9 1100 1100 0.25 3 DO,FCB


ทมา : สานกงานสงแวดลอมภาคท 1-4 ปงบประมาณ 2554



นาแมกวง นาแมกวงเปนลานาสาขาของแมนาปงตอนบน มตนกาเนด

จากเทอกเขาทอยในเขตอาเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม แมนานไหลผาน อาเภอดอยสะเกด อาเภอสารภ จงหวดเชยงใหม อาเภอเมอง และอาเภอปาซาง จงหวดลาพน และมาบรรจบกบแมนาปงทบรเวณหมบานสบทา อาเภอปาซาง จงหวดลาพน จากการตดตามตรวจสอบคณภาพนาแมกวง เมอวนท 18 พฤศจกายน พ.ศ. 2553 โดยสานกงานสงแวดลอมภาคท 1 เชยงใหม จานวน 7 สถาน สรปไดดงน สภาพแมนากวงโดยทวไปจะเปนสนาตาลตะกอนดน ยกเวนบรเวณสะพานบานแมหวาน ตาบลปาเมยง อาเภอดอยสะเกด จงหวดเชยงใหม ทนาจะใส มความลก 0.4-2.0 เมตร โดยทวไปนาจะไหลผานเขตชมชน เขตอตสาหกรรมและรานอาหาร จากการตรวจสอบพบวาในบรเวณหนาฝายทดนาและระบายทรายแมนากวง 2 สะพานปาซาง จ.ลาพน มการแลปลาและลางปลาเพอทาปลาแหง จากการตรวจสอบคณภาพนาเบองตนในภาคสนาม สรปไดดงน อณหภมอากาศมคาอยในชวง 26.0-31.0 องศาเซลเซยส อณหภมนามคาอยในชวง 29.0-36.0 องศาเซลเซยส ความเปนกรด-ดาง มคาอยในชวง 7.2-8.4 ความขนมคาอยในชวง 6.9-36.1 หนวยเอนทย คา

การนาไฟฟามคาอยในชวง 186.8-390.0 µs/cm ความเคมมคา 0.0 ppt จากการประเมนคณภาพนาแมนากวง ตามมาตรฐานคณภาพนาผวดน พบวาคณภาพนาอยในเกณฑพอใช 2

สถาน คดเปนรอยละ 28.57 และอยในเกณฑเสอมโทรม 4 สถาน คดเปนรอยละ 57.13

ตาราง 7 ผลการวเคราะหคณภาพนาแมนากวง ชวงเดอนพฤศจกายน ป 2553 (ครงท 1/2554)

คณภาพนาทสาคญ สถาน DO BOD TCB FCB



KU01 7.2 3.17 50,000 8,000 4 BOD,TCB,FCB KU02 6.9 2.26 16,000 1,300 4 BOD KU03 6.7 1.42 16,000 2,400 3

KU04 6.2 1.82 50,000 1,300 4 TCB KU05 4.7 3.53 ≥160,000 ≥160,000 4 TCB,FCB KU06 6.8 0.68 90,000 5,000 4 TCB,FCB KU07 7.8 0.75 7,000 400 3

มาตรฐานประเภทท 2 >=6.0 <=1,000 5-9 <=1.5 - - มาตรฐานประเภทท 3 > = 4.0 < = 4,000 5-9 < = 2.0 - - มาตรฐานประเภทท 4 > = 2.0 - 5-9 < = 4.0



จากตาราง สรปคณภาพนาไดดงน

1) แมนากวงบรเวณสะพานบานแมหวาน ต.ปาเมยง อ.ดอยสะเกด และบรเวณสะพานทานางดานเหนอเทศบาลเมองลาพน ต.ในเมอง อ.เมอง จ.ลาพน คณภาพนาอยในเกณฑพอใชสามารถนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคไดโดยผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาโดยทวไปกอน นอกจากนยงใชในการเกษตรได ขอมลคณภาพนาทสาคญ ไดแก ปรมาณความสกปรกของนาในรปของสารอนทรยอยในเกณฑดมคาอยในชวง 0.75-1.42 มลลกรมตอลตร ปรมาณออกซเจนละลายนาอยในเกณฑดมคาอยในชวง 6.7-7.8 มลลกรมตอลตร แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดอยในเกณฑพอใชมคาอยในชวง 7,000-16,000 MPN/100ml และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมอยในเกณฑดถงพอใชมคาอยในชวง 400-2,400 MPN/100 ml

2) แมนากวงบรเวณหนาฝายทดนาและระบายทรายแมนากวง 2 สะพานปาซาง จ.ลาพน (ฝายสบทา) บรเวณหนาฝายทดนาและระบายทรายแมนากวง 1 อ.เมอง จ.ลาพน (ฝายบานย) และบรเวณหนาฝายวงทอง (เหนอนคมอตสาหกรรมภาคเหนอ) ต.เมองงา อ.เมอง จ.ลาพน คณภาพนาอยในเกณฑเสอมโทรม สามารถนานามาใชเพอการอตสาหกรรม หากนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคตองผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาเปนพเศษ ดชนบงชทสาคญ ปรมาณความสกปรกในรปสารอนทรยมคาอยในชวง 2.26-3.53 มลลกรมตอลตร นอกจากนบรเวณหนาฝายทดนาและระบายทรายแมนากวง 2 สะพานปาซาง และบรเวณหนาฝายวงทอง (เหนอนคมอตสาหกรรมภาคเหนอ) ต.เมองงา อ.เมอง จ.ลาพน ยงพบการปนเปอนแบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดมคาอยในชวง 50,000 – มากกวาหรอเมากบ 160,000 MPN/100ml และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมมคาอยในชวง 8,000-มากกวาหรอเทากบ 160,000 MPN/100ml สาหรบขอมลคณภาพนาอนทสาคญไดแก ปรมาณออกซเจนละลายนาอยในเกณฑดถงพอใชมคาอยในชวง 4.2-7.2 มลลกรมตอลตร

3) แมนากวงบรเวณสะพานใตจดปลอยนาทงของนคมอตสาหกรรมภาคเหนอ และบรเวณหนาฝายวงทอง (เหนอนคมอตสาหกรรมภาคเหนอ) ต.เมองงา อ.เมอง จ.ลาพน และบรเวณสะพานถนนสนทราย – ดอยสะเกด หนาหมบานเอสอารแลนด อ.สนทราย จ.เชยงใหม คณภาพนาอยในเกณฑเสอมโทรม สามารถนานามาใชเพอการอตสาหกรรม หากนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคตองผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาเปนพเศษ ดชนบงช ทสาคญ การปนเปอนแบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดมคาอย ในชวง 50,000-90,000 MPN/100ml และบรเวณสะพานถนนสนทราย – ดอยสะเกด หนาหมบานเอสอารแลนด ยงพบการปนเปอนแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมมคา 5,000 MPN/100ml สาหรบขอมลคณภาพนาอนทสาคญไดแก ปรมาณออกซเจนละลายนาอยในเกณฑดมคาอยในชวง 6.2-6.8 มลลกรมตอลตร ปรมาณความสกปรกในรปสารอนทรยอยในเกณฑดถงพอใชมคาอยในชวง 0.68-1.82 มลลกรมตอลตร สรปคณภาพนาแมนากวง โดยทวไปอยในเกณฑพอใชถงเสอมโทรม ปญหาหลกมาจากการปนเปอนของแบคทเรย และปรมาณความสกปรกในรปสารอนทรยสง ทงนยงพบปรมาณแอมโมเนยไนโตรเจน มคาเกนมาตรฐานคณภาพนาผวดน (คาไมเกน 0.5 มลลกรมตอลตร) มคาอยในชวง 0.64-0.81 มลลกรมตอลตร ตรงบรเวณ บรเวณหนาฝายทดนาและระบายทรายแมนากวง 1 อ.เมอง จ.ลาพน (ฝายบานย) บรเวณสะพานใตจด



ปลอยนาทงของนคมอตสาหกรรมภาคเหนอ และบรเวณหนาฝายวงทอง (เหนอนคมอตสาหกรรมภาคเหนอ) ต.เมองงา อ.เมอง จ.ลาพน สาเหตมาจากการปลอยนาทงโดยไมผานการบาบดจากกจการทอยรมฝงแมนา

แมนาล

นาแมล เปนลานาสาขาของแมนาปงตอนบน มตนกาเนดจากดอยขนกวง ซงเปนเทอกเขาทอยในเขตอาเภอล จงหวดลาพน แมนานจะมทศทางไหลขนไปทางตอนเหนอ และไหลลงสแมนาปง ทบรเวณ หมบานวงสะแกง อาเภอล จงหวดลาพน จากการตดตามตรวจสอบคณภาพนาแมล เมอวนท 24 พฤศจกายน พ.ศ.2553 โดยสานกงานสงแวดลอมภาคท 1 จานวน 4 สถาน สรปไดดงน คอ

สภาพนาลโดยทวไปนาจะมสนาตาลตะกอนดน มความลก 0.8-1.0 เมตร โดยทวไปนาจะไหลผานพนททางการเกษตร ซงเปนสวนลาไยเปนสวนใหญ จากการตรวจสอบคณภาพนาเบองตนในภาคสนาม สรปไดดงน อณหภมอากาศ มคาอยในชวง 25.0-31.0 องศาเซลเซยส อณหภมนามคา 26.0 องศาเซลเซยส ความเปนกรด-ดาง มคาอยในชวง 8.4-8.6 ความขนมคาอยระหวาง 2.8-27.3 หนวยเอนทย คาการนาไฟฟามคาอยในชวง

339.0-425.0 µs/cm ความเคมมคา 0.0 ppt จากการประเมนคณภาพนาแมนาล ตามมาตรฐานคณภาพนาผวดน พบวาคณภาพนาอยในเกณฑอยในเกณฑพอใช

ทง 4 สถาน คดเปนรอยละ 100 รายละเอยดดงตาราง

ตาราง 8 ผลการวเคราะหคณภาพนาแมนาล ชวงเดอนพฤศจกายน ป 2553 (ครงท 1/2554)


DO BOD TCB FCB เกณฑ



LE01 7.8 0.52 16,000 2,200 3 -

LE02 9.0 0.93 9,000 170 3 -

LE03 7.8 0.70 16,000 500 3 -

LE04 7.8 0.66 16,000 1,700 3 -


จากตาราง สรปคณภาพนาไดดงน แมนาลบรเวณสะพานบานตนผง ต.หนองลอง กง อ.เวยงหนองลอง จ.ลาพน ถง บรเวณสะพานบานใหมศวไล อ.ล จ.ลาพน คณภาพนาอยในเกณฑพอใช สามารถนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคไดโดยผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาโดยทวไปกอน นอกจากนยงใชในการเกษตรและการอตสาหกรรมได ขอมล



คณภาพนาทสาคญไดแก ปรมาณออกซเจนละลายนาอยในเกณฑดมคาอยในชวง 7.8-9.0 มลลกรมตอลตร ปรมาณความสกปรกในรปของสารอนทรยอยในเกณฑดมคาอยในชวง 0.52-0.93 มลลกรมตอลตร แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดอยในเกณฑพอใช มคาอยในชวง 9,000 – 16,000 MPN/100 ml และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมอยในเกณฑดถงพอใชมคาอยในชวง 170-2,200 MPN/100 ml

สรปคณภาพนาแมนาลโดยทวไปอยในเกณฑพอใช แมนาแมแตง นาแมแตงเปนลานาสาขาของแมนาปงตอนบน ตนกาเนดมาจากดอยถวยในเขตอาเภอเวยงแหง จ.เชยงใหม ไหลผานอาเภอเชยงดาว และอาเภอแมแตงไปลงแมนาปงทตาบลสนมหาพน อาเภอแมแตง รวมมความยาวลานา 154 กโลเมตร จากการตดตามตรวจสอบคณภาพนาแมแตง เมอวนท 21 พฤศจกายน พ.ศ.2553 โดยสานกงานสงแวดลอมภาคท 1 จานวน 1 สถาน ไดแก บรเวณสะพานขามแมนา ตาบลสนมหาพน อ.แมแตง จ.เชยงใหม สรปไดดงน

สภาพนาแมแตงนาจะมสนาตาล มความลกประมาณ 0.4 เมตร นาไหลผานเขตชมชน และพนททางการเกษตร จากการตรวจสอบคณภาพนาเบองตนสรปไดดงน อณหภมอากาศ มคา 36.0 องศาเซลเซยส อณหภมนามคา 25.0 องศาเซลเซยส ความเปนกรด-ดาง มคา 7.7 ความขนมคา 30.1 หนวยเอนทย คาการนาไฟฟามคา 124.4

µs/cm ความเคมมคา 0.0 ppt จากการตรวจสอบคณภาพนาแมนาแมแตง บรเวณสะพานตาบลสนมหาพน อ.แมแตง จ.เชยงใหม คณภาพนาอยในเกณฑพอใช สามารถนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคไดโดยผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาโดยทวไปกอน นอกจากนยงใชในการเกษตรและการอตสาหกรรมได ขอมลคณภาพนาทสาคญไดแก ปรมาณออกซเจนละลายนาอยในเกณฑด มคา 7.5 มลลกรมตอลตร ปรมาณความสกปรกในรปสารอนทรยอยในเกณฑด มคา 0.64 มลลกรมตอลตร แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดอยในเกณฑด มคา 3,000 MPN/100ml และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมอยในเกณฑพอใช มคา 2,400 MPN/100ml

สรปคณภาพนาแมนาลโดยทวไปอยในเกณฑพอใช

ตาราง 9 ผลคณภาพนาแมนาแมแตง คณภาพนาทสาคญ




MT01 7.5 0.64 3,000 2,400 0.11 2 BOD มาตรฐานประเภทท 2 >=6.0 <=1,000 5-9 <=1.5 <=5.0 - - มาตรฐานประเภทท 3 > = 4.0 < = 4,000 5-9 < = 2.0 <=5.0 - - มาตรฐานประเภทท 4 > = 2.0 - 5-9 < = 4.0 <=5.0 - -



2.1.3 ลมนาวง (Wang Basin)

ภาพ 6 แผนทแสดงคณภาพนาพนทลมนาวง




ลมนาวงเกดจากตนนาในเขตรอยตอระหวางจงหวดลาปาง เชยงราย เชยงใหม และพะเยา ซงอยทางภาคเหนอของประเทศ โดยตนนาเกดจากเทอกเขาผปนนาใหการระบายนาจากทศตะวนออกเฉยงเหนอลงสทางทศตะวนตกเฉยงใตไหลลงไปเกบกกไวในเขอน กวลมแลวจงไหลผานตวเมองจงหวดลาปางไปรวมกบแมนาปงในเขตจงหวดตากกลายเปนแมนาปง ลมนาวงมขนาดพนทลมนประมาณ 10,792 ตารางกโลเมตร ซงเปนลมนาทมขนาดเลกทสดในบรรดาแควปง วง ยม และนาน ครอบคลมพนทจงหวดลาปาง และตาก ลานาสาขาทสาคญ ไดแก แมนาวง นาแมสวย นาแมตย นาแมจาง และนาแมตา อางเกบนาทสาคญ คอ เขอนกวลม ปรมาณ นาฝนเฉลยตอปประมาณ 1,070 มลลเมตร มประชากรในพนทลมนาประมาณ 737,700 คน การใชประโยชนทดนสวนใหญเปน ปาไมรอยละ 71.3 พชไรรอยละ 13.8 และนาขาวรอยละ 9.2

1. แมนาวง ลกษณะโดยทวไปของพนทโดยรอบแมนาวงทไหลผานจงหวดลาปาง เปน

พนทเกษตรกรรมและชมชนกระจายไมหนาแนน พอไหลผานตวอาเภอเมองจงหวดลาปาง ทงสองฝงเปนเขตชมชนหนาแนนและรานอาหารรมนา สวนบรเวณปลายนา ไดแก สถานบรเวณ อาเภอสบปราบ และ อาเภอ เถน สภาพโดยรอบจะเปนบานเรอนและพนทเกษตรกรรม ลกษณะของลานาโดยทวไปพบวา การไหลของนาชา

ผลการวเคราะหคณภาพนา เมอนามาเปรยบเทยบกบ เกณฑมาตรฐานคณภาพนาแหลงนาผวดน พบวาโดยสวนใหญคณภาพนาจดอยในเกณฑพอใชถงด มแตเฉพาะทบรเวณ ฝายยาง เทศบาลนครลาปาง (WA4.1) และ สะพานเสตวาร

ต.พชย อ.เมอง จ.ลาปาง(WA5.1)ยงตรวจพบปรมาณการปนเปอนของโคลฟอรมแบคทเรย และฟคลโคลฟอรมแบคทเรยสงเกนมาตรฐาน ทงน อาจเนองมาจากในบรเวณทงสองจดเปนเขตชมชนหนาแนน อกทงมรานอาหารตงเรยงรายอยรมแมนาเปนจานวนมาก และมการปลอยสงปฎกลและนาเสยทไมผานการบาบดลงส ลาแหลงนาโดยตรง จงสงผลใหมการปนเปอนสงในบรเวณดงกลาว ตาราง 10 คาเฉลยดชนคณภาพนาทสาคญของแมนาวง




นาทสาคญ WA 02 8.6 1.9 300 80 0.2 พอใช - WA 03 12 0.9 110 40 0.2 ด - WA3.1 8.5 1 1,700 130 0.3 ด - WA 4.1 7.8 3.8 > 16,000 5,000 0.3 เสอมโทรม TCB,FCB WA 5.1 7.8 1.8 > 16,000 > 16,000 0.2 เสอมโทรม TCB,FCB WA 06 7.7 1 16,000 500 0.3 พอใช -




แมนาจาง

ลกษณะพนทโดยรอบทวไป เปนบานเรอนและพนทเกษตรกรรม บรเวณทจดเกบตวอยางนาเปนฝายเพอการชลประทานขนาดเลก

ผลการวเคราะหคณภาพนา เมอนามาเปรยบเทยบกบ เกณฑมาตรฐานคณภาพนาแหลงนาผวดน พบวา คณภาพนาของแมนาจาง สวนใหญจดวาอยในเกณฑพอใชถงด สามารถใชประโยชนเพอการอนรกษสตว การประมง การวายนาและกฬาทางนา สาหรบใชอปโภคบรโภค ตองผานการฆาเชอโรคตามปกต และผานกระบวนการปรบปรงคณภาพนาทวไปกอน สวนบรเวณฝายบานวงพราว อาเภอเกาะคา และลานาทายอางเกบนาแมเมาะ อาเภอแมเมาะ ตรวจพบคณภาพนาอยในเกณฑเสอมโทรมเนองจากมปรมาณความสกปรกในรปบโอดสงเกนมาตรฐาน

ตาราง 11 คาเฉลยดชนคณภาพนาทสาคญของแมนาจาง


DO BOD TCB FCB NH3



JA01 6.0 1.5 300 300 0.3 ด - JA02 6.5 1.4 300 300 ND ด - JA03 6.1 2.0 1,700 110 ND พอใช - JA04 5.4 2.9 500 < 20 0.05 เสอมโทรม BOD




2.1.4 ลมนายม (Yom Basin)

ภาพ 7 แผนทแสดงคณภาพนาพนทลมนายม



ขอมลพนฐาน แมนายม เปนแมนาทมตนกาเนดอยในปาดงดบสงชนสลบซบซอนบนเทอกเขาผปนนาและเทอกเขาแดน

ลาว ซงอยในเขตจงหวดเชยงราย พะเยา และแพร มความยาวประมาณ 700 กโลเมตร กระแสนาไหลผานทราบสงของจงหวดแพร สโขทย พษณโลก และพจตร ไปบรรจบกบแมนานานทอาเภอชมแสง จงหวดนครสวรรค กอนแมนานานจะไปรวมกบแมนาปง ทปากนาโพ อาเภอเมอง จงหวดนครสวรรค เกดเปนแมนาเจาพระยา แมนาสายสาคญของพนทราบลมภาคกลางของประเทศไทย

สภาพโครงสรางทางนาของแมนายมมลกษณะแบบกงไม ประกอบดวยลานาสาขา 77 สาย ระดบนาสงสดในฤดฝน ลดลงเมอถงฤดหนาว และตาสดในฤดรอน ภมอากาศเปลยนแปลงตามอทธพลของลมมรสมตะวนตกเฉยงใตและลมมรสมตะวนออกเฉยงเหนอ ขนาดพนท ลมนาประมาณ 23,616 ตารางกโลเมตร ใหการระบายนาจากทางทศตะวนออกเฉยงเหนอลงสทางทศตะวนตกเฉยงใต ไหลผาน อาเภอเชยงมวน จงหวดพะเยาเปนพนทราบนาทวมถงเปนสวนใหญแลวไหลผานจงหวดแพร สโขทย พจตร ไปรวมกบแมนานาน ทจงหวดนครสวรรคเกดเปนแมนาเจาพระยา บรเวณพนทลมนายมตอนลาง คอ บรเวณใตจงหวดสโขทยลงมา จงมการใชพนททา การเกษตรโดยปลกขาวเปนพชหลก ลานาสาขาทสาคญ ไดแก แมนายม แมนาควน นาป แมนางาว นาแมคาม นาแมตา หวยแมสน นาแมหมอก และนาแมราพน ความยาวของลานาประมาณ 1,340 กโลเมตร(รวมทกลานา) ลมนานไมมแหลงเกบนาขนาดใหญมแต แหลงเกบนาขนาดกลาง ไดแก อางเกบนาแมสอง อางเกบนาแมหมอก และอางเกบนาหวยทาแพ ปรมาณนาฝนเฉลยตอปประมาณ 1,100 มลลเมตร มประชากรในพนทลมนาประมาณ 1,752,780 คน พนทสวนใหญเปนพนทปาไมรอยละ 44 นาขาวรอยละ 35.9 และเปนพชไรรอยละ 14.8 แมนายม

แมนายมมจดตรวจสอบทงหมด 4 สถาน ในพนท จงหวดพษณโลก จานวน 1 สถาน และจงหวดพจตร จานวน 3 สถาน เรมตงแตบรเวณสะพานแมนายม เทศบาลตาบลบางระกา อ.บางระกา จ.พษณโลก ไปจนถงสะพานโพทะเล อ.โพทะเล จ.พจตร จากจดตรวจวดคณภาพนา ดงกลาวในชวงเดอนพฤศจกายน 2553 (ครงท 1/54) แหลงนาสวนใหญอยในเกณฑเสอมโทรมมาก และเมอเทยบกบป 2553 พบวา เกณฑคณภาพนาโดยรวมดขน เนองจากพบวาคณภาพนาทอยในเกณฑเสอมโทรมมากขยบขนไปอยในเกณฑเสอมโทรมรอยละ 25 จากป 2553 จากทเสอมโทรมมากถงรอยละ 100 เหลอรอยละ 75 ในป 2554



ตาราง 12 คาเฉลยดชนคณภาพนาทสาคญของแมนายม





YO01 3.0 4.6 300 300 0.31 เสอมโทรมมาก BOD YO02 3.2 4.6 170 50 0.36 เสอมโทรมมาก BOD YO03 2.4 3.4 2,800 1,700 0.34 เสอมโทรม BOD YO04 3.8 4.6 800 500 0.45 เสอมโทรมมาก BOD YO05 8.1 2.0 9,000 800 0.2 พอใช - YO06 8.6 1.6 700 70 0.2 พอใช - YO07 7.4 1.9 9,000 500 0.4 พอใช - YO08 8.1 2.6 230 20 0.4 เสอมโทรม BOD YO8.1 9.2 1.6 500 < 20 0.3 พอใช - YO09 8.5 9.0 500 80 0.1 เสอมโทรมมาก BOD YO9.1 8.0 1.1 3,000 800 0.2 ด - YO10 7.2 1.4 800 230 0.3 ด - YO11 7.6 9.1 260 40 0.2 เสอมโทรมมาก BOD YO12 6.6 2.0 500 80 0.1 พอใช - YO13 8.5 0.7 230 80 0.2 ด - YO14 8.8 1.0 5,000 500 0.2 ด -


พารามเตอรสาคญทบงชถงปญหาคณภาพนา คอ BOD เนองมาจากนาทงชมชนและพนทเกษตรกรรม ไหลลงสแมนายม และจากการวเคราะหปรมาณโลหะหนก 8 พารามเตอร ไดแก แคดเมยม (Cd) โครเมยม (Cr) แมงกานส (Mn) นเกล (Ni) ตะกว (Pb) สงกะส (Zn) คอปเปอร (Cu) และสารหน (As) พบวามคาไมเกนมาตรฐานฯ

เมอพจารณาเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดน พบวาแมนายมจดอยในเกณฑมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดนประเภทท 4 จานวน 1 สถาน คอ YO03 สะพานบานสามงาม ต.สามงาม อ.สามงาม จ.พจตร สามารถใชประโยชนจากแหลงนาเพอการอตสาหกรรม การอปโภคและบรโภค โดยตองทาการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาเปนพเศษกอน และประเภทท 5 จานวน 3 สถาน สามารถใชประโยชนจากแหลงนาเพอ การคมนาคม ไดแก ความสกปรกในรปบโอด ไดแกสถาน YO01 สะพานโพทะเล อ.โพทะเล จ.พจตร YO02 วดทาบวทอง ต.วงจก อ.โพธประทบชาง จ.พจตร และ YO04 สะพานแมนายมเทศบาลตาบลบาง



ระกา อ.บางระกา จ.พษณโลก โดยมพารามเตอรทเปนปญหาคอความสกปรกในรปบโอด มคาเทากบ 4.6 ,4.6 และ 4.6 mg/l ตามลาดบ (มาตรฐานฯ ความสกปรกในรปบโอด ประเภทท 4 กาหนดใหมคาอยในชวง 2.0-4.0 mg/l) และเมอพจารณาคณภาพนาโดยวธ Water Quality Index (WQI) พบวาคณภาพนาแมนายมจดอยในเกณฑ เสอมโทรมทกสถาน

แมนาพจตร

แมนาพจตร มจดตรวจสอบทงหมด 5 สถาน ในพนท จงหวดจพจตร ตงแตบรเวณบานเกาะลาว ม.6 ต.คลองคเชนทร อ.เมอง จ.พจตร ไปจนถง วดหรญญาราม ต.บางคลาน อ.บางมลนาก จ.พจตร จากจดตรวจวดคณภาพนา ดงกลาว ในชวงเดอนพฤศจกายน 2553 (ครงท 1/54) แหลงนาสวนใหญอยในเกณฑเสอมโทรม และเสอมโทรมมาก และเมอเทยบกบป 2553 พบวา เกณฑคณภาพดขน จากเสอมโทรมมาก รอยละ 80 เหลอรอยละ 20 ในป 2554

พารามเตอรสาคญทบงชถงปญหาคณภาพนาตลอดป คอ BOD และ FCB เนองจากชมชนอาศยอยสองฝงแมนาหลายชมชน ทาใหเกดสะสมส งสกปรกทเกดการชะลางส งสกปรกในพนทลงส แหลงนา ดงกลาว ประกอบกบสภาพของแมนาพจตร มสภาพนง ไมไหล ตนเขน และจากการวเคราะหปรมาณโลหะหนก 8 พารามเตอร ไดแก แคดเมยม (Cd) โครเมยม (Cr) แมงกานส (Mn) นเกล (Ni) ตะกว (Pb) สงกะส (Zn) คอปเปอร (Cu) และสารหน (As) พบวามคาไมเกนมาตรฐานฯ

เมอพจารณาเปรยบเทยบกบเกณฑมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดนพบวาแมนาพจตร จดอยในเกณฑมาตรฐานคณภาพนาในแหลงนาผวดนประเภทท 4 จานวน 4 สถาน ไดแก สถาน PJ02 บานทาบว ม.6 ต.ทาบว อ.โพทะเล จ.พจตร PJ03 บานยานขาด ม.3 ต.ทบหมน อ.ตะพานหน จ.พจตร PJ04 บานเมองเกา ต.เมองเกา อ.เมอง จ.พจตร และ PJ05 บานเกาะลาว ม.6 ต.คลองคเชนทร อ.เมอง จ.พจตร สามารถใชประโยชนจากแหลงนาเพอการอตสาหกรรม การอปโภคและบรโภค โดยตองทาการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาเปนพเศษกอน และประเภทท 5 จานวน 1 สถาน คอ PJ01 สะพานวดหรญญาราม ต.บางคลาน อ.บางมลนาก สามารถใชประโยชน เพอการคมนาคม มพารามเตอรทเปนปญหาไดแก ความสกปรกในรปบโอด มคาเทากบ 4.6 mg/l (มาตรฐานฯ ความสกปรกในรปบโอด ประเภทท 4 กาหนดใหมคาอยในชวง 2.0-4.0 mg/l) และคาฟ-คอลโคลฟอรมแบคทเรย 5,000 MPN/100ml (มาตรฐานฯ กาหนดมคามากกวา 4,000 MPN/100ml จดเปนแหลงนาประเภทท 4) ซงสาเหตอาจมาจากการชะลางตะกอนสงสกปรกจากพนทชมชนลงสแหลงนาดงกลาว สาหรบผลการตรวจวเคราะหโลหะหนกในแมนาพจตร 8 พารามเตอร ไดแก แคดเมยม (Cd) โครเมยม (Cr) แมงกานส (Mn) นเกล (Ni) ตะกว (Pb) สงกะส (Zn) คอปเปอร (Cu) และสารหน (As) พบวามคาไมเกนมาตรฐานฯ เมอพจารณาคณภาพนาโดยวธ Water Quality Index (WQI) พบวาคณภาพนาแมนาพจตรจดอยในเกณฑพอใช จานวน 1 สถาน คอ สถาน PJ05 และ เสอมโทรม จานวน 4 สถาน คอ สถาน PJ01 ถง PJ04



2.1.5 ลมนากก (Kok Basin)


ลมนากกอยทางภาคเหนอของประเทศไทย เกดจากตนนาทางทศเหนอเมองกก รฐเชยงตง ประเทศสหภาพพมา ลานาไหล ผานเมองกกและเมองสาด เขาเขตแดนประเทศไทยทชองนาแมกก อาเภอแมอาย จงหวดเชยงใหม และไหลไปทางทศตะวนออกผาน อาเภอแมอายแลวเขาเขตจงหวดเชยงรายผานอาเภอแมจนและอาเภอเมองโดยไหลไปทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ ผานอาเภอ เชยงแสนและไหลลงแมนาโขงขนาดพนทลมนาประมาณ 7,895 ตารางกโลเมตร มลานาสาขาทสาคญ คอ นาแมฝาง นาแมลาว นาแมสวย และนาแมกกตอนลาง ลมนานไมมแหลงเกบนาขนาดใหญมแตแหลงเกบนาขนาดกลาง คอ ฝายแมลาว ซงเปนฝายให นาแกพนทชลประทาน มประชากรในพนทลมนาประมาณ 410,700 คน การใชประโยชนทดนสวนใหญเปนปาไมรอยละ 62.7 พชไรรอยละ 21.4 นาขาวรอยละ 13.8 ทลมและทงหญารอยละ 0.3 แหลงนารอยละ 0.3 และเมองรอยละ 0.3

แมนากก

แมนากกมตนกาเนดจากประเทศพมา ไหลผานอาเภอแมอายจงหวดเชยงใหม อาเภอแมจน อาเภอเมอง อาเภอเวยงชย อาเภอพญาเมงราย จงหวดเชยงราย และไหลลงแมนาโขงท อาเภอเชยงแสน จงหวดเชยงราย แมนากก เปนเสนทางนาสายสาคญ ทกอใหเกดชมชนและศลปวฒนธรรมสองฝงแมนามากมายเนองจาก แมนากกมความอดมสมบรณของพนธปลานานาชนด และเปนเสนเลอดทใชหลอเลยงพนทเกษตรตงแต อาเภอแมอายจงหวดเชยงใหมจนไปถงอาเภอเชยงแสนจงหวดเชยงรายรวมระยะทางประมาณ 200 กโลเมตร มลานาสาขาทสาคญคอ แมนาฝาง จากการตดตามตรวจสอบคณภาพนาแมกก เมอวนท 1 ธนวาคม 2553 โดยสานกงานสงแวดลอมภาคท 1 จานวน 4 สถาน สรปไดดงน สภาพนาแมกกโดยทวไปมความลก 2.0-3.0 เมตร นาจะเปนสนาตาล โดยทวไปนาจะไหลผานพนททางการเกษตร ยกเวนทบรเวณสะพานแมฟาหลวงมทาเรอเมยงราย สาหรบบรการนกทองเทยว และบรเวณสะพานเหนอเมองทมรานอาหาร จากการตรวจสอบคณภาพนาเบองตนในภาคสนาม สรปไดดงน อณหภมอากาศ มคาอยในชวง 20.0-30.0 องศาเซลเซยส อณหภมนามคาอยในชวง 21.0-27.7 องศาเซลเซยส ความเปนกรด-ดาง มคาอยในชวง 7.5-8.4 ความขนมคาอยระหวาง 47.0-64.0 หนวยเอนทย คาการนาไฟฟามคาอยในชวง 93.1-100.6 цs/cm ความเคมมคาอยในชวง 0.0 ppt จากผลการตรวจสอบคณภาพนาแมนากกจานวน 4 สถาน พบอยในเกณฑด 3 สถาน คดเปนรอยละ 75 และอยในเกณฑพอใช 1 สถาน คดเปนรอยละ 25 รายละเอยดดงตาราง



ตาราง 13 ผลการตรวจวเคราะหคณภาพนาแมนากก เดอน สงหาคม 2553





KK01 7.0 0.60 1,300 300 2 -

KK02 6.8 0.24 1,300 500 2 -

KK03 7.4 0.42 5,000 900 2 -

KK04 7.3 0.37 5,000 2,200 3 -


จากตาราง สรปไดดงน

1) แมนากกบรเวณสะพานแมนากก ต.บานแซว อ.เชยงแสน จ.เชยงราย ถง บรเวณสะพานเหนอเมองเชยงราย อ.เมอง จ.เชยงราย คณภาพนาอยในเกณฑด สามารถนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคไดโดยผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาโดยทวไปกอน นอกจากนยงใชในการอนรกษสตวนา การประมง การเกษตรและการอตสาหกรรม ขอมลคณภาพนาทสาคญ ไดแก ออกซเจนละลายนามคาอยในชวง 6.8-7.4 มลลกรมตอลตร ความสกปรกในรปของสารอนทรยมคาอยในชวง 0.24-0.60 มลลกรมตอลตร แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดมคาอยในชวง 1,300-5,000 MPN/100 ml และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมมคาอยในชวง 300-900 MPN/100ml

2) แมนากกบรเวณสะพานแมฟาหลวง อ.เมอง จ.เชยงราย คณภาพนาอยในเกณฑพอใช สามารถนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคไดโดยผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาโดยทวไปกอน นอกจากนยงใชในการเกษตรและการอตสาหกรรมได ขอมลคณภาพนาทสาคญไดแก ปรมาณความสกปรกในรปของสารอนทรยอยในเกณฑดมคา 0.37 มลลกรมตอลตร ปรมาณออกซเจนละลายนาอยในเกณฑดมคา 7.3 มลลกรมตอลตร แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดอยในเกณฑดมคา 5,000 MPN/100ml และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมอยในเกณฑพอใชมคา 2,200 MPN/100ml

สรปคณภาพนาแมนากกโดยทวไปอยในเกณฑดถงพอใช



แมนาฝาง

แมนาฝางเปนลานาสาขาของแมนากกมตนนาอยบรเวณดอยขนหวยฝางและดอยหวโทซงอยตอนใตของพนทกงอาเภอไชยปราการ ไหลผานอาเภอไชยปราการ ฝาง แมอาย และไหลลงสแมนากกทตาบลทาตอน อ.แมอาย จ.เชยงใหม มความยาวลานาประมาณ 70 กม. มพนท 1,948.5 ตารางกโลเมตร มปรมาณนาทาโดยเฉลยประมาณ 860 ลานลกบาศกเมตรตอป จากการตดตามตรวจสอบคณภาพนาแมนาฝาง เมอวนท 22 พฤศจกายน พ.ศ. 2553 โดยสานกงานสงแวดลอมภาคท 1 จานวน 2 สถาน สรปไดดงน

สภาพนาฝางโดยทวไปจะมสนาตาล มความลก 0.6-1.2 เมตร นาจะไหลผานพนททางการเกษตรและชมชน จากการตรวจสอบคณภาพนาเบองตนในภาคสนาม สรปไดดงน อณหภมอากาศมคามคาอยในชวง 25.0-30.0 องศาเซลเซยส อณหภมนามคา 24.0 องศาเซลเซยส ความเปนกรด-ดางมคาอยในชวง 7.9-8.1 ความขนมคาอยในชวง 65.1-332.0 หนวยเอนทย และคาการนาไฟฟามคาอยในชวง 142.8-440.0 us/cm ความเคมมคาอยในชวง 0.0 ppt

ผลการตรวจสอบคณภาพนาแมนาฝางจานวน 2 สถาน พบคณภาพนาอยในเกณฑพอใช 1 สถาน คดเปนรอยละ 50 และอยในเกณฑเสอมโทรม 1 สถาน คดเปนรอยละ 50 รายละเอยดดงตาราง ตาราง 14 ผลการตรวจวเคราะหคณภาพนาแมนาฝาง เดอน พฤศจกายน พ.ศ.2553





FA01 7.3 0.6 16,000 2,800 3 - FA02 6.8 1.0 22,000 1,100 4 TCB

มาตรฐานประเภทท 2 >=6.0 <=1,000 5-9 <=1.5 - - มาตรฐานประเภทท 3 > = 4.0 < = 4,000 5-9 < = 2.0 - - มาตรฐานประเภทท 4 > = 2.0 - 5-9 < = 4.0 - - จากตาราง สรปไดดงน

1) แมนาฝาง บรเวณสะพานขามแมนา อ.แมอาย จ.เชยงใหม คณภาพนาอยในเกณฑพอใช สามารถนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคไดโดยผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาโดยทวไปกอน นอกจากนยงใชในการเกษตรและการอตสาหกรรมได ขอมลคณภาพนาทสาคญไดแก ปรมาณความสกปรกในรปของสารอนทรยอยในเกณฑดมคา 0.6 มลลกรมตอลตร ปรมาณออกซเจนละลายนาอยในเกณฑดมคา 7.3 มลลกรมตอลตร แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดและแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมอยในเกณฑพอใชมคา 16,000 MPN/100ml และ 2,800 MPN/100 ml ตามลาดบ

2) แมนาฝางบรเวณสะพานขามแมนา ต.ศรดงเยน อ.ไชยปราการ จ.เชยงใหม คณภาพนาอยในเกณฑเสอมโทรม สามารถนานามาใชเพอการอตสาหกรรม หากนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคตองผานการ



ฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาเปนพเศษ ดชนบงชทสาคญ ไดแก แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดมคา 22,000 MPN/100 ml ขอมลคณภาพนาอนทสาคญ ไดแก ปรมาณออกซเจนละลายนาอยในเกณฑดใชมคา 6.8 มลลกรมตอลตร ปรมาณความสกปรกในรปของสารอนทรยอยในเกณฑดมคา 1.0 มลลกรมตอลตร และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมอยในเกณฑพอใชมคา 1,100 MPN/100 ml

สรปคณภาพนาแมนาฝางโดยทวไปอยในเกณฑพอใชถงเสอมโทรม ปญหาหลก มาจากการปนเปอนแบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมด

ภาพ 8 แผนทแสดงคณภาพนาลมนากก



2.1.6 ลมนาสาละวน (Salawin Basin)


ลมนาสาละวนอยทางภาคเหนอของประเทศไทย เกดจากตนนาในประเทศทเบตและไหลผานประเทศสาธารณรฐประชาชนจน พมา ผานประเทศไทย ในเขตจงหวดแมฮองสอนและบางสวนของจงหวดเชยงใหมและจงหวดตาก ซงจะไหล รวมกบแมนาเมยแลวไหลลงทะเลอนดามนทเมอง Moulmein ประเทศพมา มขนาดพนทลมนาประมาณ 19,120 ตารางกโลเมตร ใหการระบายนาจากทศเหนอลงสทางทศใต มลานาสาขาทสาคญ คอ นาแมปายตอนบน หวยแมสา นาของนาแมปายตอนลาง แมสะมาด นาแมสะรน แมนายวมตอนบน นาแมลาหลวง นาแมยวมตอนลาง นาแมสะเรยง นาแมรด นาแมเงา นาแมสาละวนตอนบน นาแมเงาะ นาแมเมยตอนบน หวยแมละเมา และนาแมเมยตอนลาง ปรมาณนาฝนเฉลยตอปประมาณ 1,250 มลลเมตร มประชากรในพนทลมนาประมาณ 497,460 คน พนทสวนใหญเปนปาไมรอยละ 76.3 พชไรรอยละ 7.12 และนาขาวรอยละ 1.26

แมนาปาย

มตนกาเนดมาจากบรเวณรอยตอของทวเขาถนนธงชยบรรจบกบทวเขาแดนลาว ในเขตอาเภอปาย ไหลผานอาเภอปาย อาเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน ไปลงแมนาสาละวนในเขตประเทศพมา มความยาวประมาณ 135 กโลเมตร มตนกาเนดมาจากบรเวณรอยตอของทวเขาถนนธงชยบรรจบกบทวเขาแดนลาว ในเขตอาเภอปาย ไหลผานอาเภอปาย อาเภอเมอง จงหวดแมฮองสอน ไปลงแมนาสาละวนในเขตประเทศพมา มความยาวประมาณ 135 กโลเมตร จากการตดตามตรวจสอบคณภาพนาแมนาปาย เมอวนท 14 ธนวาคม 2553 โดยสานกงานสงแวดลอมภาคท 1 จานวน 3 สถาน สรปไดดงน คอ

สภาพแมนาปายโดยทวไปนาจะมสนาตาล มความลก 1.0 เมตร ไหลผานพนททางการเกษตรและไหลเขาเขตชมชนบรเวณหมวดการทางปางหม อ.เมอง จากการตรวจสอบคณภาพนาเบองตนในภาคสนาม สรปไดดงน อณหภมอากาศ มคาอยในชวง 20.034.0 องศาเซลเซยส อณหภมนามคาอยในชวง 24.0-25.0 องศาเซลเซยส ความเปนกรด-ดาง มคาอยในชวง 8.1-8.5 ความขนมคาอยในชวง 16.6-40.7 หนวยเอนทย คาการนาไฟฟามคาอยในชวง 145.6-180.8 us/cm ความเคมมคา 0.0 ppt จากการตรวจสอบคณภาพนาแมนาปาย พบคณภาพนาอยในเกณฑพอใชทง 3 สถาน คดเปนรอยละ 100 รายละเอยดดงตาราง



ตาราง 15 ผลการตรวจวเคราะหคณภาพนา แมนาปาย ธนวาคม 2553





PY01 7.4 0.86 17,000 800 3 - PY02 7.6 0.88 16,000 800 3 TCB PY03 7.4 0.39 16,000 270 3 -



แมนาปายบรเวณกรมวชาการเกษตร อ.เมอง จ.แมฮองสอน ถง บรเวณสะพาน ถ.เชยงใหม-ปาย กม.88-89 อ.ปาย จ.แมฮองสอน คณภาพนาอยในเกณฑพอใช สามารถนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคไดโดยผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาโดยทวไปกอน นอกจากนยงใชในการเกษตรและการอตสาหกรรมได ขอมลคณภาพนาทสาคญไดแก ปรมาณความสกปรกในรปของสารอนทรยอยในเกณฑดมคาอยในชวง 0.39-0.88 มลลกรมตอลตร ปรมาณออกซเจนละลายนาอยในเกณฑดมคาอยในชวง 7.4-7.6 มลลกรมตอลตร แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดอยในเกณฑพอใชมคาอยในชวง 16,000-17,000 MPN/100ml และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมอยในเกณฑดมคาอยในชวง 270-800 MPN/100 ml

สรปคณภาพนาแมนาปายโดยทวไปอยในเกณฑพอใช



ภาพ 9 แผนทแสดงคณภาพนาพนทลมนาสาละวน



2.1.7 ลมนาโขงตอนบน (Khong Basin)


ลมนาโขงอยทางภาคเหนอของประเทศ เกดจากตนนาในทราบสงทเบตไหลผานตอนใตของประเทศจน ตะวนออกของ ประเทศพมา ไทย ลาว และกมพชา และไหลลงทะเลจนใตททศใตของประเทศเวยดนาม ในประเทศไทยลมนาโขงมลานาสาขาใน ภาคเหนอ และตะวนออกเฉยงเหนอ ใหการระบายนาจากทางทศเหนอลงสทางทศตะวนออกเฉยงใต ไหลผานจงหวดเชยงราย พะเยา แลวไหลผานจงหวดหนองคาย นครพนม และ มกดาหารในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และบรรจบกบแมนามลทอาเภอโขงเจยม จงหวดอบลราชธาน แลวจงไหลลงทะเลจนใต ดงนนพนทลมนาโขง จงสามารถแบงออกไดเปน 2 สวน คอ ลมนาแมโขง ในภาคเหนอ และลมนาแมโขงในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มขนาดพนทลมนาประมาณ 57,428 ตารางกโลเมตร อางเกบนาทสาคญในลมนาน คอ เขอนลานาอน และเขอนหวยหลวง ประชากรในพนทลมนาประมาณ 5,763,960 คน การใชประโยชนทดนสวนใหญเปนนาขาวรอยละ 38.6 เปนพนทปาไมรอยละ 28.7 พชไรรอยละ 23.5 และไมยนตนรอยละ 5.1

แมนาฝาง แมนาฝางเปนลานาสาขาของแมนากกมตนนาอยบรเวณดอยขนหวยฝางและดอยหวโทซงอยตอนใตของพนทกงอาเภอไชยปราการ ไหลผานอาเภอไชยปราการ ฝาง แมอาย และไหลลงสแมนากกทตาบลทาตอน อ.แมอาย จ.เชยงใหม มความยาวลานาประมาณ 70 กม. มพนท 1,948.5 ตารางกโลเมตร มปรมาณนาทาโดยเฉลยประมาณ 860 ลานลกบาศกเมตรตอป จากการตดตามตรวจสอบคณภาพนาแมนาฝาง เมอวนท 22 พฤศจกายน พ.ศ. 2553 โดยสานกงานสงแวดลอมภาคท 1 จานวน 2 สถาน สรปไดดงน

สภาพนาฝางโดยทวไปจะมสนาตาล มความลก 0.6-1.2 เมตร นาจะไหลผานพนททางการเกษตรและชมชน จากการตรวจสอบคณภาพนาเบองตนในภาคสนาม สรปไดดงน อณหภมอากาศมคามคาอยในชวง 25.0-30.0 องศาเซลเซยส อณหภมนามคา 24.0 องศาเซลเซยส ความเปนกรด-ดางมคาอยในชวง 7.9-8.1 ความขนมคาอยในชวง 65.1-332.0 หนวยเอนทย และคาการนาไฟฟามคาอยในชวง 142.8-440.0 us/cm ความเคมมคาอยในชวง 0.0 ppt

ผลการตรวจสอบคณภาพนาแมนาฝางจานวน 2 สถาน พบคณภาพนาอยในเกณฑพอใช 1 สถาน คดเปนรอยละ 50 และอยในเกณฑเสอมโทรม 1 สถาน คดเปนรอยละ 50 รายละเอยดดงตาราง



ตาราง 16 ผลการตรวจวเคราะหคณภาพนาแมนาฝาง เดอน พฤศจกายน พ.ศ.2553





FA01 7.3 0.6 16,000 2,800 3 FA02 6.8 1.0 22,000 1,100 4 TCB

มาตรฐานประเภทท 2 >=6.0 <=1,000 5-9 <=1.5 - - มาตรฐานประเภทท 3 > = 4.0 < = 4,000 5-9 < = 2.0 - - มาตรฐานประเภทท 4 > = 2.0 - 5-9 < = 4.0 - - จากตาราง สรปไดดงน 1. แมนาฝาง บรเวณสะพานขามแมนา อ.แมอาย จ.เชยงใหม คณภาพนาอยในเกณฑพอใช สามารถนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคไดโดยผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาโดยทวไปกอน นอกจากนยงใชในการเกษตรและการอตสาหกรรมได ขอมลคณภาพนาทสาคญไดแก ปรมาณความสกปรกในรปของสารอนทรยอยในเกณฑดมคา 0.6 มลลกรมตอลตร ปรมาณออกซเจนละลายนาอยในเกณฑดมคา 7.3 มลลกรมตอลตร แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดและแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมอยในเกณฑพอใชมคา 16,000 MPN/100ml และ 2,800 MPN/100 ml ตามลาดบ 2. แมนาฝางบรเวณสะพานขามแมนา ต.ศรดงเยน อ.ไชยปราการ จ.เชยงใหม คณภาพนาอยในเกณฑเสอมโทรม สามารถนานามาใชเพอการอตสาหกรรม หากนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคตองผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาเปนพเศษ ดชนบงชทสาคญ ไดแก แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดมคา 22,000 MPN/100 ml ขอมลคณภาพนาอนทสาคญ ไดแก ปรมาณออกซเจนละลายนาอยในเกณฑดใชมคา 6.8 มลลกรมตอลตร ปรมาณความสกปรกในรปของสารอนทรยอยในเกณฑดมคา 1.0 มลลกรมตอลตร และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมอยในเกณฑพอใชมคา 1,100 MPN/100 ml สรปคณภาพนาแมนาฝางโดยทวไปอยในเกณฑพอใชถงเสอมโทรม ปญหาหลก มาจากการปนเปอนแบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมด

แมนาอง แมนาองเปนลานาสาขาของแมนาโขงมตนกาเนดระหวางงามเขาตอนเหนอของเทอกเขาผปนนาตอนกลาง ครอบคลมพนท 2 จงหวด คอ จงหวดเชยงรายและจงหวดพะเยา ไหลไปรวมกบแมนาลาวท อาเภอเทง จงหวดเชยงราย แลวไหลไปลงแมนาโขงตรงจดทเรยกวา “สบอง” ทบานปากองลาง ต.ศรดอนชย อ.เชยงของ จ.เชยงราย รวมระยะทางทงสน 240 กโลเมตร จากการตดตามตรวจสอบแมนาอง จากอาเภอพญาเมงราย ถงอาเภอเชยงของ จงหวดเชยงราย เมอวนท 8 ธนวาคม พ.ศ.2553 โดยสานกงานสงแวดลอมภาคท 1 รวม 2 สถาน สรปไดดงน



สภาพนาองโดยทวไปนามสนาตาล มความลก 0.5-1.0 เมตร โดยทวไปนาจะไหลผานพนททางการเกษตร นอกจากนบรเวณสะพานแมนาอง อ.พญาเมงราย จ.เชยงราย มฝายแมว จากการตรวจสอบคณภาพนาเบองตนในภาคสนาม สรปไดดงน อณหภมอากาศมคาอยในชวง 21.0-23.0 องศาเซลเซยส อณหภมนามคาอยในชวง 24.0-24.2 องศาเซลเซยส ความเปนกรด-ดางมคาอยในชวง 7.8-8.3 ความขนมคาอยในชวง 16.3-62.0 หนวยเอนทย คาการนาไฟฟามคาอยในชวง 94.3-98.4 us/cm ความเคมมคา 0.0 ppt

ผลการตรวจสอบคณภาพนาแมนาอง พบคณภาพนาอยในเกณฑด 1 สถาน คดเปนรอยละ 50 และอยในเกณฑพอใช 1 สถาน คดเปนรอยละ 50 รายละเอยดดงตาราง

ตาราง 17 ผลการตรวจวเคราะหคณภาพนาแมนาอง เดอน ธนวาคม พ.ศ.2553





EI01 7.0 1.18 5,000 600 2 -

EI02 7.0 0.98 9,000 800 3 -


จากตาราง สรปไดดงน 1) บรเวณ สะพาน บ.ศรดอนชย ต.ศรดอนชย อ.เชยงของ จ.เชยงราย คณภาพนาอยในเกณฑด สามารถนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคไดโดยผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาโดยทวไปกอน นอกจากนยงใชในการอนรกษสตวนา การประมง การเกษตรและการอตสาหกรรม ขอมลคณภาพนาทสาคญ ไดแก ออกซเจนละลายนามคา 7.0 มลลกรมตอลตร ความสกปรกในรปของสารอนทรยมคา 1.18 มลลกรมตอลตร แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดมคา 5,000 MPN/100 ml และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมมคา 600 MPN/100ml

2) แมนาองบรเวณสะพานสะพานแมนาอง ต.เมงราย อ.พญาเมงราย จ. คณภาพนาอยในเกณฑพอใช สามารถนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคไดโดยผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาโดยทวไปกอน นอกจากนยงใชในการเกษตรและการอตสาหกรรมได ขอมลคณภาพนาทสาคญไดแก ปรมาณความสกปรกในรปของสารอนทรยอยในเกณฑดมคา 0.98 มลลกรมตอลตร ปรมาณออกซเจนละลายนาอยในเกณฑดมคา 7.0 มลลกรมตอลตร แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดอยในเกณฑพอใชมคา 9,000 MPN/100ml และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมอยในเกณฑด 800 MPN/100 ml สรปคณภาพนาแมนาองอยในเกณฑดถงพอใช



นาแมจน เปนลานาสาขาของแมนาโขงตนนาเกดจากสนปนนาในตาบลแมสลองนอก อาเภอแมฟาหลวง นาไหลจากทศตะวนตกไปทศตะวนออก ผานทราบบรเวณอาเภอแมจนไปบรรจบกบนาแมคาทบานรองกลางในตาบลปาสก อ.เชยงแสน จ.เชยงรายแลวจงไหลลงสแมนาโขงทบานสบคา จากการตดตามตรวจสอบคณภาพนาแมจนเมอวนท 1 ธนวาคม 2553 โดยสานกงานสงแวดลอมภาคท 1 จานวน 2 สถาน สรปรายละเอยดไดดงน คอ

สภาพนาแมจนโดยทวไปนามสนาตาล มความลก 0.3-1.0 เมตร นาจะไหลผานพนททางการเกษตรและแหลงทองเทยว (โปงนารอนปาตง) บรเวณ อบต.ปาตง และไหลผานเขตชมชน และรานอาหารบรเวณตลาดแมจน จากการตรวจสอบคณภาพนาเบองตนในภาคสนามสรปไดดงนอณหภมอากาศอยในชวง 25.0-27.0 องศาเซลเซยส อณหภมนามคาอยในชวง 25.9-26.7 องศาเซลเซยส ความเปนกรด-ดาง มคาอยในชวง 7.4-7.5 ความขนมคาอยในชวง 21.7-36.6 หนวยเอนทย คาการนาไฟฟามคาอยในชวง 70.8-71.4 us/cm ความเคมมคา 0.0 ppt.

ผลการตรวจสอบคณภาพนาแมจน พบคณภาพนาอยในเกณฑพอใชทง 2 สถานคดเปนรอยละ 100 รายละเอยดดงตาราง

ตาราง 18 ผลการตรวจวเคราะหคณภาพนาแมจน เดอน ธนวาคม พ.ศ.2553





MJ01 6.6 0.74 9,000 3,000 3 MJ02 6.9 0.61 9,000 800 3 TCB



นาแมจนบรเวณหนา อบต.ปาตง อ.แมจน จ.เชยงราย และบรเวณตลาดแมจน อ.แมจน จ.เชยงราย คณภาพนาอยในเกณฑพอใช สามารถนานามาใชเพอการอปโภคบรโภคไดโดยผานการฆาเชอโรคและปรบปรงคณภาพนาโดยทวไปกอน นอกจากนยงใชในการเกษตรและการอตสาหกรรมได ขอมลคณภาพนาทสาคญไดแก ปรมาณความสกปรกในรปของสารอนทรยอยในเกณฑดมคาอยในชวง 0.61-0.74 มลลกรมตอลตร ปรมาณออกซเจนละลายนาอยในเกณฑดมคาอยในชวง 6.6-6.9 มลลกรมตอลตร แบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมดอยในเกณฑพอใชมคา 9,000 MPN/100ml และแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรมอยในเกณฑดถงพอใชมคาอยในชวง 800-3,000 MPN/100 ml สรปคณภาพนาแมจนอยในเกณฑพอใช



กวานพะเยา สภาพพนทโดยรอบกวานทวไป เปนชมชนหนาแนน มรานอาหารตงอยรมกวาน ไปจนถงเปนพนทเกษตรกรรม

การใชประโยชนลานาเปนเปนไปเพอการอปโภคบรโภค เกษตรกรรม และประมง สภาพแหลงนาเปนนานง ผลการวเคราะหคณภาพนา เมอนามาเปรยบเทยบกบ เกณฑมาตรฐานคณภาพนาแหลงนาผวดน พบวา คณภาพ

นาของกวานพะเยา จดอยในเกณฑเสอมโทรมทกสถาน โดยดชนชวดทสาคญทมคาเกนมาตรฐาน คอ ความสกปรกในรปบโอด และคาออกซเจนละลายนา การทคาความสกปรกในรปบโอดทมคาสงจนเกนมาตรฐานนน แสดงใหเหนถงปรมาณสารอนทรยในกวานพะเยาทมปรมาณมาก จนทาใหจลนทรยมความตองการใชออกซเจนในกระบวนการยอยสลายสารอนทรยในแหลงนาสง สวนการทสารอนทรยมปรมาณมากในกวานพะเยานน อาจมาจากการชะลางสงปฎกลจากชมชน หรอสง ปฎกลจากการเลยงสตวลงสแหลงนาโดยตรง โดยไมผานการบาบด นอกจากนยงมาจากการทมพชนาในกวานเปนจานวนมาก เมอตายลงจงเปนแหลงของสารอนทรย ตาราง 19 คาเฉลยดชนคณภาพนาทสาคญของกวานพะเยา





KP01 2.6 2.5 300 < 20 0.4 เสอมโทรม DO,BOD KP05 4.9 3.6 1,700 < 20 0.4 เสอมโทรม BOD KP06 4.9 3.4 1,700 140 0.5 เสอมโทรม BOD KP07 3.8 1.6 110 < 20 0.2 เสอมโทรม DO KP09 7.9 3.8 40 < 20 0.2 เสอมโทรม BOD KP10 4.4 2.4 20 < 20 0.3 เสอมโทรม BOD




ภาพ แผนทแสดงคณภาพนาพนทลมนาโขงตอนบน



2.1.8 ลมนาสะแกกรง (Sa Kae Krang Basin)

ขอมลพนฐาน ลมนาสะแกกรง เปนลมนาซงอยทางภาคกลางของประเทศ เกดจากพนทตนนาลาธารทเปนเทอกเขาทาง

ภาคเหนอของ ประเทศไทยระหวางจงหวดอทยธาน กาแพงเพชร และนครสวรรค ใหการระบายนาจากทศตะวนตกเฉยงเหนอลงสทศตะวนออก โดยไหลจากอาเภอแมวงกและอาเภอลาดยาว จงหวดนครสวรรคไปรวมกบคลองโพธทอาเภอสวางอารมณ จงหวดอทยธาน แลว ไหลไปรวมกบหวยทบเสลาทอาเภอทพทน ตอจากนนไหลไปรวมกบแมนาเจาพระยา ทอาเภอโกรกพระ จงหวดอทยธาน ขนาดพน ทลมนาประมาณ 5,202 ตารางกโลเมตร มลานาสาขาทสาคญ คอ นาแมวงก คลองโพธ หวยทบเสลา และแมนาสะแกกรงตอนลาง อางเกบนาทสาคญ คอ เขอนทบเสลา สภาพพนทลมนาสะแกกรงบรเวณตนนาลาธารมความลาดชนคอนขางสงแลวจงลดความลาด ชนลงตอนปลายของลานาจงทาใหเกดปญหานาทวมประจาทกปในชวงฤดฝน ปรมาณนาฝนเฉลยตอปประมาณ 1,135 มลลเมตร มประชากรในพนทลมนาประมาณ 428,000 คน พนทสวนใหญเปนนาขาวรอยละ 33.6 พชไรรอยละ 29.9 ปาไมรอยละ 29 ทลม และทงหญารอยละ 6.3 ไมยนตนรอยละ 0.6 พนทชมชนรอยละ 0.4 และแหลงนารอยละ 0.2

แมนาสะแกกรง แมนาสะแกกรงครอบคลมพนทสวนใหญของจงหวดอทยธาน บางสวนของจงหวดนครสวรรค และ

จงหวดกาแพงเพชร จากการตดตามตรวจสอบคณภาพแมนาสะแกกรงจานวน 7 สถาน พบวาสวนใหญอยในเกณฑเสอมโทรมม (ประเภทท 4) รอยละ 71.43 และอยในเกณฑเสอมโทรมมาก (ประเภทท 5) รอยละ 28.57 โดยมพารามเตอรทเปนปญหาสาคญ คอ ความสกปรกในรปบโอด การปนเปอนแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรม และ การปนเปอนแบคทเรยกลมโคลฟอรมทงหมด

ตาราง 20 ผลคณภาพนาแมนาสะแกกรง


DO BOD TCB FCB NO3-N เกณฑ


นาทสาคญ SA01 2.7 2.7 13000 13000 0.45 เสอมโทรม DO,BOD,FCB

SA02 4.3 2.8 11000 3000 0.39 เสอมโทรม BOD

SA03 5.2 5.2 900 900 0.45 พอใช BOD

SA04 5.2 3.2 1300 1300 0.45 เสอมโทรม BOD

SA05 4.0 4.8 17000 3000 0.45 เสอมโทรม BOD

SA06 4.6 2.5 24000 13000 0.45 เสอมโทรม BOD,TCB,FCB

SA07 4.9 2.5 1100 400 0.36 เสอมโทรม BOD




ภาพ 10 แผนทแสดงคณภาพนาพนทลมนาสะแกกรง



2.1.9 ลมนาเจาพระยาตอนบน (Chao Phraya Basin)


ลมนาเจาพระยา เปนลมนาทเกดจากการรวมตวของแมนาปง วง ยม และนานทไหลมาบรรจบกนทอาเภอปากนาโพ จงหวด นครสวรรค แลวไหลผานพนทราบภาคกลางและไหลลงสอาวไทย มแมนาสะแกกรงไหลมาบรรจบทอาเภอบรรพตพสย จงหวดนคร สวรรค เมอไหลผานจงหวดชยนาทจะบรรจบกบแมนาทาจนและมแมนานอยไหลมาบรรจบทเขตอาเภอสรรพยา จงหวดชยนาท แมนา นอยนจะไหลวกมาบรรจบกบแมนาเจาพระยาอกทอาเภอเสนา จงหวดพระนครศรอยธยา นอกจากนจะมแมนาลพบรซงเชอมกบแมนา ปาสกทอาเภออทย จงหวดพระนครศรอยธยาไหลมาบรรจบกบแมนาเจาพระยาทอาเภอเมอง จงหวดสงหบร สวนคลองบางแกวจะ ไหลมาบรรจบแมนาพระยาทจงหวดอางทอง ขนาดพนทลมนาประมาณ 21,725 ตารางกโลเมตร ความยาวของลานารวมทกลานา ประมาณ 612 กโลเมตร ลานาสาขาทสาคญ คอ แมนาเจาพระยาสายหลก และบงบรเพด อางเกบนาทสาคญของลมนาน คอ เขอน เจาพระยา จงหวดชยนาท ปรมาณนาฝนเฉลยตอปประมาณ 1,490 มลลเมตร มประชากรในพนทลมนาประมาณ 11,710,970 คน การใชประโยชนทดนสวนใหญเปนนาขาวรอยละ 61.8 พชไรรอยละ 17.5 และไมยนตนรอยละ 5.9 แมนาเจาพระยาตอนบน

แมนาเจาพระยาตอนบน เรมตงแตพนทตาบลปากนาโพ อาเภอเมอง จงหวดนครสวรรค ลงมาจนถงพนท ตาบลทานาออย อาเภอพยหะคร จงหวดนครสวรรค จากการตดตามตรวจสอบคณภาพแมนาเจาพระยาตอนบน จานวน 3 สถาน พบวาสวนใหญอยในเกณฑพอใช(ประเภทท 3) รอยละ 66.67 อยในเกณฑเสอมโทรม(ประเภทท 4) รอยละ 33.33 โดยมพารามเตอรทเปนปญหาสาคญ คอ การปนเปอนแบคทเรยกลมฟคลโคลฟอรม ความสกปรกในรปบโอด และคาออกซเจนละลายนา

ตาราง 21 ผลคณภาพนาแมนาเจาพระยาตอนบน





CH30 3.6 2.1 1300 400 0.22 เสอมโทรม DO,BOD CH31 3.5 2.1 1300 200 0.45 เสอมโทรม DO,BOD CH32 4.3 1.9 5000 1400 0.45 พอใช DO,BOD,FCB




คลองบางประมง คลองบางประมงคณภาพอยในเกณฑเสอมโทรม เนองมาจากโดยสภาพธรรมชาตคลองบางประมง นาม

สภาพนงไหลคอนขางชาประกอบกบในคลองมวชพชนาเปนจานวนมาก อาทเชน ผกตบชวา เปนสาเหตใหคาออกซเจนละลายนามคาตา ทงนในบรเวณสถานเฝาระวงคณภาพนา ยงเปนสถานททองเทยว คอ ตลาดนาบางประมง และอยในบรเวณวดมการเลยงปลาเปนจานวนมาก ซงอาหารปลาสวนเกนทใชเลยงปลามสารอนทรยในปรมาณสง จงเปนตวเพมคาความสกปรกในรปบโอดใหกบนาในลาคลอง สาหรบแควตากแดดในชวงฤดแลงปรมาณนาคอนขางนอยและลกษณะสภาพลานาทคอนขางนงไหลคอนขางชา จงสงผลใหคาออกซเจนละลายนามคาตา

คลองตากแดด ลกษณะพนทโดยรอบทวไปพนทเกษตรกรรม และแหลงชมชน บรเวณสะพานขามแมนา ต.หนองหญา

ปลอง อ.ทพทน ผลการตรวจวเคราะหดชนคณภาพนาพบวา คณภาพนาอยในเกณฑเสอมโทรม มคาความปนเปอนเกนเกณฑมาตรฐาน เนองจากสภาพลานานงไหลเฉพาะในฤดฝน จงทาใหเกดการสะสมและปนเปอนของสารเคม

คลองสวนหมาก ลกษณะพนทโดยรอบทวไปพนทเกษตรกรรม และแหลงชมชน บรเวณสะพานขามแมนา ต.สกงาม

กาแพงเพชร ผลการตรวจวเคราะหดชนคณภาพนาพบวาคณภาพนาอยในเกณฑเสอมโทรมมคาความปนเปอนเกนเกณฑมาตรฐาน

บงบอระเพด

บงบอระเพดเปนทะเลสาบนาจดขนาดใหญของจงหวดนครสวรรค นาในบงบอระเพด ไดรบจากนาฝนธรรมชาตและนาปาจากทราบสง บงบอระเพดมเนอททงหมด 132,737 ไร 56 ตารางวา โดยมอาณาเขตตดตอกบ 3 อาเภอ คอ อาเภอเมอง อาเภอทาตะโก และอาเภอชมแสง จงหวดนครสวรรค จากการตดตามตรวจสอบคณภาพบงบอระเพด จานวน 5 สถาน พบวาสวนใหญอยในเกณฑเสอมโทรม (ประเภทท 4) รอยละ 100 โดยมพารามเตอรทเปนปญหาสาคญ คอ ความสกปรกในรปบโอด และคาออกซเจนละลายนา



ตาราง 22 ผลคณภาพนาคลองสาขา





BP01 3.4 2.9 130 130 0.02 เสอมโทรม DO,BOD BP02 2.1 1.4 30 8 0.02 เสอมโทรม DO BP03 2.0 1.9 300 30 0.02 เสอมโทรม DO BP04 4.7 3.1 23 8 0.02 เสอมโทรม BOD BP05 2.2 2.0 240 80 0.02 เสอมโทรม DO BPMC 1.8 1.4 400 200 0.56 เสอมโทรมมาก NH3-N,DO TDC 5.7 2.2 300 130 0.45 เสอมโทรม BOD

SMC1 6.4 0.6 400 <200 0.03 ด - SMC2 6.0 0.8 3000 400 0.08 ด - HT 4.6 0.9 50000 50000 0.25 เสอมโทรม TCB,FCB

WJC 5.7 0.5 3000 1700 0.03 พอใช DO,FCB มาตรฐานประเภทท 2 >=6.0 <=1,000 5-9 <=1.5 <=5.0 - - มาตรฐานประเภทท 3 > = 4.0 < = 4,000 5-9 < = 2.0 <=5.0 - - มาตรฐานประเภทท 4 > = 2.0 - 5-9 < = 4.0 <=5.0 - -



�� 10 �� !"�#$ %



2.2 การเปรยบเทยบคณภาพนายอนหลง แมนาสายหลก

2.2.1 แมนาปง จากผลการตดตามตรวจวดคณภาพแมนาปง ในชวงเดอนพฤศจกายน – ธนวาคม ในปงบประมาณ 2550 ถงปงบประมาณ 2554 รวม 14 จด ตงแตบรเวณตนนา ทจงหวดเชยงใหม จนถงบรเวณปลายนา จงหวดนครสวรรค ผลการตรวจวเคราะหดงตารางเปรยบเทยบผลคณภาพนา แมนาปง

ตาราง 23 เปรยบเทยบผลคณภาพนา แมนาปง

ผลคณภาพนา สถาน

2550 2551 2552 2553 2554

PI01 พอใช พอใช พอใช พอใช ��$�&� �

PI02 พอใช เสอมโทรม พอใช พอใช ��$�&� �

PI03 พอใช พอใช พอใช พอใช �$'(�

PI04 เสอมโทรม พอใช พอใช พอใช ��$�&� �

PI05 เสอมโทรมมาก พอใช พอใช พอใช ��$�&� �

PI06 พอใช พอใช พอใช พอใช �$'(�

PI07 พอใช เสอมโทรม เสอมโทรม พอใช �$'(�

PI08 ด พอใช เสอมโทรม พอใช �$'(�

PI09 เสอมโทรม พอใช เสอมโทรม พอใช ��

PI09.1 เสอมโทรมมาก พอใช พอใช พอใช �$'(�

PI10 พอใช เสอมโทรม พอใช เสอมโทรม �$'(�

PI11 พอใช พอใช พอใช เสอมโทรม ��

PI11.5 เสอมโทรม พอใช เสอมโทรม เสอมโทรมมาก �$'(�

PI12 เสอมโทรม เสอมโทรม เสอมโทรม พอใช �$'(�

PI13 เสอมโทรม เสอมโทรม เสอมโทรมมาก พอใช �$'(�

PI14 พอใช เสอมโทรม เสอมโทรม พอใช �$'(�

PI15 เสอมโทรม พอใช เสอมโทรม พอใช �$'(�



จากขอมลผลการตรวจวดคณภาพนาในตาราง พบวา คณภาพนาในบางบรเวณม แนวโนมทดขน เชน จดเกบนา PI09, PI09.1, PI11.5, PI12, PI13, PI14 พบวา ผลการตรวจวเคราะหมคณภาพนาเรมดขน

2.2.2 แมนาวง จากผลการตดตามตรวจวดคณภาพแมนาวง ในชวงเดอนพฤศจกายน – ธนวาคม ในปงบประมาณ

2550 ถงปงบประมาณ 2554 รวม 7 จด ตงแตบรเวณตนนา อาเภอวงเหนอ จงหวดลาปาง และไหลลงมาบรรจบกบแมนาปงทจงหวดตาก ผลการตรวจวเคราะหดงตารางเปรยบเทยบผลคณภาพนา แมนาวง

ตาราง 24 เปรยบเทยบผลคณภาพนา แมนาวง


2550 2551 2552 2553 2554

WA0.1 เสอมโทรม เสอมโทรม พอใช เสอมโทรม พอใช

WA01 ด พอใช พอใช ด พอใช

WA-02 ด เสอมโทรม ด พอใช พอใช

WA-03 เสอมโทรม ด ด ด ด

WA-4.1 เสอมโทรม เสอมโทรม เสอมโทรม เสอมโทรมมาก เสอมโทรม

WA-5.1 เสอมโทรม เสอมโทรม ด พอใช เสอมโทรม

WA-06 พอใช เสอมโทรม พอใช ด พอใช

จากขอมลผลการตรวจวดคณภาพนาในตาราง พบวา คณภาพนาในบางบรเวณม แนวโนมทดขน เชน WA03 มผลคณภาพนาอยในระดบทดขน บร เวณทควรมการเฝาระวง และหาแนวทางแกไข คอ บร เวณฝายยางเทศบาลนครลาปาง (WA-4.1) พบวามคณภาพนาทเสอมโทรมถงเสอมโทรมมากตดตอกนมาหลายป



2.2.3 แมนายม

จากผลการตดตามตรวจวดคณภาพแมนายม ในชวงเดอนพฤศจกายน – ธนวาคม ในปงบประมาณ 2550 ถงปงบประมาณ 2554 รวม 14 จด พบผลการตรวจวดดงรายละเอยดในตาราง

ตาราง 25 เปรยบเทยบผลคณภาพนา แมนายม

สถาน ผลคณภาพนา

2550 2551 2552 2553 2554

YO01 เสอมโทรม เสอมโทรมมาก เสอมโทรม เสอมโทรม เสอมโทรมมาก

YO02 เสอมโทรม เสอมโทรมมาก เสอมโทรมมาก เสอมโทรมมาก เสอมโทรมมาก

YO03 เสอมโทรม เสอมโทรม เสอมโทรม เสอมโทรม เสอมโทรม

YO04 เสอมโทรม เสอมโทรมมาก เสอมโทรมมาก เสอมโทรมมาก เสอมโทรมมาก

YO-05 เสอมโทรม เสอมโทรม เสอมโทรม เสอมโทรม พอใช

YO-06 ด ด พอใช พอใช พอใช

YO-07 พอใช ด ด พอใช พอใช

YO-08 เสอมโทรม ด ด เสอมโทรม เสอมโทรม

YO-09 เสอมโทรม ด ด ด เสอมโทรมมาก

YO-10 พอใช พอใช พอใช เสอมโทรม ด

YO-11 เสอมโทรม ด พอใช เสอมโทรม เสอมโทรมมาก

YO-12 พอใช พอใช พอใช พอใช พอใช

YO-13 พอใช พอใช ด ด ด

YO-14 พอใช พอใช ด ด ด

จากขอมลในตาราง พบวา บรเวณทควรมการเฝาระวง เนองจากมคณภาพนาอย ในระดบ

เสอมโทรมถงเสอมโทรมมากตดตอกนหลายป คอ YO01, YO02, YO03, YO04, YO05, YO06, YO08, YO09 และ YO11 โดยบรเวณทมคณภาพนาทดขน คอ YO13, YO14



2.2.4 แมนานาน จากผลการตดตามตรวจวดคณภาพแมนานาน ในชวงเดอนพฤศจกายน – ธนวาคม ในปงบประมาณ

2550 ถงปงบประมาณ 2554 รวม 16 จด พบผลการตรวจวดดงรายละเอยดในตาราง

ตาราง 26 เปรยบเทยบผลคณภาพนา แมนานาน


2550 2551 2552 2553 2554

NA0.1 เสอมโทรม พอใช พอใช พอใช �$'(�

NA01 เสอมโทรม พอใช พอใช พอใช �$'(�

NA1.1 พอใช พอใช พอใช พอใช �$'(�

NA 2 เสอมโทรม เสอมโทรม เสอมโทรม เสอมโทรม ��$�&� �

NA 3 เสอมโทรม พอใช เสอมโทรม เสอมโทรม ��$�&� �


NA 5 เสอมโทรม พอใช เสอมโทรม เสอมโทรม ��$�&� �

NA 6 พอใช พอใช เสอมโทรม เสอมโทรม ��$�&� �

NA 7 ด เสอมโทรม เสอมโทรม เสอมโทรม ��$�&� �

NA 8 เสอมโทรม พอใช ด พอใช ��$�&� �

NA 9 พอใช พอใช พอใช พอใช ��$�&� �



NA 12 เสอมโทรม เสอมโทรม พอใช เสอมโทรม �$'(�


NA 14 เสอมโทรม เสอมโทรม พอใช เสอมโทรม ��

จากขอมลผลการตรวจวดคณภาพนา บรเวณทควรมการเฝาระวง และหาแนวทางแกไข คอ NA02, NA03, NA04, NA05, NA06, NA07 และ NA13 เนองจากผลคณภาพนามสภาพเสอมโทรมตอเนองทกป

สวนที่ 1 - mnrelib.mnre.go.th/lib/book/reportwater1_54.pdf ·...

Documents