การบารงรกษาตามสภาพเพอเพมประสทธภาพในการผลตกรณศกษา โรงงานผลตเครองดม

โดย

นายธระศกด พรหมเสน

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการจดการงานวศวกรรม

ภาควชาวศวกรรมอตสาหการและการจดการ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

การบารงรกษาตามสภาพเพอเพมประสทธภาพในการผลตกรณศกษา โรงงานผลตเครองดม

โดย

นายธระศกด พรหมเสน

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวศวกรรมศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการจดการงานวศวกรรม

ภาควชาวศวกรรมอตสาหการและการจดการ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ปการศกษา 2556

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

THE CONDITION BASE MAINTENANCE PRODUCTIVITY IMPROVEMENT IN THE

SAMPLE BEVERAGE FACTORY

By

Theerasak promsen

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree

Master of Engineering Program in Engineering Management

Department of Industrial Engineering and Management

Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2013

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “การบารงรกษาตาสภาพเพอเพมประสทธภาพในการผลตกรณศกษา โรงงานผลตเครองดม” เสนอโดย นายธระศกด พรหมเสน เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวศวกรรมศาสตร

………………………………………

(รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณะบดบณฑตวทยาลย

วนท………เดอน……………พ.ศ……..

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ

ผชวยศาสตราจารย ดร. ประจวบ กลอมจตร

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ

…………………………………….ประธานกรรมการ

( อาจารย ดร.สทธชย แซเหลม ) ............/......................../..............

…………………………………… กรรมการ ( ผชวยศาสตราจารย ดร.ไพทรย ศรโอฬาร ) ............/......................../..............

…………………………………… กรรมการ ( ผชวยศาสตราจารย ดร. ประจวบ กลอมจตร ) ............/......................../..............

ง

5405308 : สาขาวชาการจดการงานวศวกรรม

คาสาคญ : เพอลดเวลาสญเสย / การบารงรกษาตามสภาพ / กระบวนการผลต / โรงงานผลตเครองดม ธระศกด พรหมเสน : การบารงรกษาตามสภาพเพอเพมประสทธภาพในการผลตกรณศกษา โรงงานผลตเครองดม . อาจารยทปรกษาวทยานพนธ: ผศ.ดร. ประจวบ กลอมจตร. 3

หนา.

การศกษานมวตถประสงคเพอลดเวลาสญเสยทเกดจากปญหาการขดของและความเสยหายของเครองจกร ในระหวางการผลตและกาหนดงานบารงรกษาใหกบเครองจกรของโรงงานตวอยางอาศยหลกการบารงรกษา ดวยทฤษฎการบารงรกษาตามสภาพแนวทางการศกษาเรมจากการคดเลอกและวเคราะหเครองจกรตามความวกฤตและวเคราะหหนาทของกระบวนการผลตโรงงานผลตเครองดม เพอนามาหาสาเหต ขอขดของ ของชนสวน ดวยวธการวเคราะห อาการขดของ และผลกระทบ(FMEA) เพอนามาประยกตใชดวยทฤษฎการบารงรกษาตามสภาพ เพมคาอตราการเดนเครองจกร (Machine Availability)ของกระบวนการผลตโรงงานผลตเครองดม โดยภายหลงจากการปรบปรงสามารถเพมคาความพรอมการใชงานเครองจกร (Machine Availability)

จาก . % / เดอน เปน . %/เดอน คาเวลาเฉลยการซอมแซม (Mean Time to Repair :

MTTR) ลดลง . ชวโมง/เดอน เปน ชวโมง/เดอน คาระยะเวลาเฉลยระหวางเกดเหตขดของของเครองจกร (Mean Time Between Failures : MTBF) คาเฉลยเพมขนจาก . ชวโมง/เดอน เปน . ชวโมง/เดอน และมลคาการสญเสยรวมคาเฉลยลดลงจาก , บาท/เดอนเปน

, . บาท/ดอน

ภาควชาวศวกรรมอตสาหการและการจดการ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากรลายมอชอนกศกษา………………………… ปการศกษา 2556

ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ ......................................................................

จ

55405308: MAJOR: ENGINEERING MANAGEMENT

KEY WORDS: FAILURE OF THE MACHINES / CONDITION BASE MAINTENANCE /

MANUFACTURING PROCESS / BEVERAGE FACTORY THEERASAK PROMSEN : THE CONDITION BASE

MAINTENANCEPRODUCTIVITY IMPROVEMENT IN THE SAMPLE BEVERAGE

FACTORY. THESISADVISOR : ASST.PROF.PRACHUAB KLOMJIT,D.Eng .,93 pp.

The objective of this study aimed to reduce downtime because of machine

breakdown and to schedule the preventive maintenance plan based on the Condition Base

Maintenance theory for the machine components of a case study. The research methodology

include procedure as following the priority of critical components in the manufacturing process

machine analysis the root cause and failure mode by using failure mode and effect analysis

(FMEA) Applied the theory to the Condition Base Maintenance .It can increase Machine

Availability from . to . per cents per month and Time Between Failures (MTBF)

from . to . hours per month. In addition, it can reduce (Mean Time to Repair :

MTTR) from 20.06 to 4 hours per month and average loss Cost per month from , to

, . baht per month .

Department of Industrial Engineering and Management Graduate School, Silpakorn University Student’s signature…………………………………………. Academic Year

Thesis Advisor’s signature .........................................................................................................................

ฉ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปดวยด ดวยความกรณาในการใหความชวยเหลออยางดยงของอาจารยทปรกษาวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร ประจวบ กลอมจตร ทกรณาใหแนวคด

คาแนะนา และขอคดเหนอนเปนประโยชนตองานวจยมาโดยตลอด รวมถงคณะกรรมการสอบวทยานพนธทกทานซงประกอบดวย อาจารย ดร.สทธชย แซแหลม และผชวยศาสตราจารย ดร.ไพทรย ศรโอฬาร ทชวยใหคาแนะนา และขอคดเหนในการทาวจย จงขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ ทนดวย

นอกจากนผวจยขอขอบพระคณ ทมงานโรงงานตวอยาง อนไดแก ผจดการโรงงาน หวหนาสวนผลตและวศวกรรม หวหนาแผนกชาง รวมถงพนกงานจากหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของของโรงงานตวอยางทกทานทไดเออเฟอใหความรวมมอเปนอยางดในทกๆ ดานในการทาวจย

ช

สารบญ

หนาบทคดยอภาษาไทย ..................................................................................................................... ง

บทคดยอภาษาองกฤษ ................................................................................................................ จ

กตตกรรมประกาศ ................................................................................................................... ฉ

สารบญตาราง ........................................................................................................................... ฌ

สารบญภาพ .............................................................................................................................. ฎ

บทท

1 บทนา ………………………………………………………………………………... …. 1

ความเปนมาและความสาคญของปญหา......................................................................... 1

วตถประสงค ................................................................................................................... 5

สมมตฐาน....................................................................................................................... 5

ขอบเขตการดาเนนงาน .................................................................................................. 5

วธการดาเนนงาน ........................................................................................................... 5

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ............................................................................................ 6

2 ทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของ ....................................................................................... 7

ความหมายของการบารงรกษา....................................................................................... 7 วงจรชวตของเครองจกรและการเสอมสภาพ................................................................. 8 ววฒนาการของการบารงรกษา ..................................................................................... 1 ประเภทของการบารงรกษา (Type of Maintenance)……………………… ………… 12

บารงรกษาตามแผนงาน (Planned Maintenance)……………………………………. 1

การบารงรกษาทไมอยในแผนงาน (Unplanned Maintenance)………………………. 13

บารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance : PM)……………………………... 1

บารงรกษาเชงแกไข (Corrective Maintenance : CM)……………………………….. 1

บารงรกษาหลงเกดขดของ (Breakdown Maintenance : BM)……………………….. 17

บารงรกษาตามคาบเวลา (Time Base Maintenance : TBM)…………………………. 1

การบารงรกษาตามสภาพ (Condition Base Maintenance : CBM)…………………… 1

การวเคราะหขอมลการเสย (Failure Data Analysis)………………………………...... 4

ประโยชนของ FMEA……………………………………………………………….. 4

ซ

บทท หนา

การวดผลการจดทาระบบการบารงรกษาตามสภาพ (Condition Base Maintenance)...

วรรณกรรมทเกยวของ………………………………………………………………. 4

3 วธการดาเนนงาน ...........................................................................................................

ขนตอนการดาเนนการวจย.............................................................................................

ศกษาสภาพการดาเนนงานของโรงงานตวอยางและวเคราะหปญหา.............................

ขอมลเบองตนโรงงานตวอยาง……………………………………………………….

สภาพปจจบนการทากจกรรมการบารงรกษา………………………………………... 5 คดเลอกและวเคราะหเครองจกรตามความวกฤตและวเคราะหหนาท………………. 5

คดเลอกเครองจกรหรอระบบทสงผลกระทบตอปญหาทเกดขน……………………. 5

จาแนกสวนประกอบของเครองจกรหรอระบบออกเปนระบบยอย…………………. 5

วเคราะหความสาคญของชนสวนอปกรณในแตละระบบยอย……………………….

4 ผลการดาเนนงาน...............................................................................................................

ประเมนแนวทางการบารงรกษาโดยใชหลกการจดการงานบารงรกษา………………

จดทาแผนการบารงรกษาใหกบชนสวนของเครองจกรโรงงานตวอยางและนาไปใช 65 ผลการศกษา ................................................................................................................. 66 การวเคราะหผลทางสถต .............................................................................................. 67

5 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ .................................................................................... สรปผล........................................................................................................................... ปญหาและอปสรรคในการดาเนนงาน ...........................................................................

ขอเสนอแนะ ................................................................................................................. 85

รายการอางอง ......................................................................................................................

ภาคผนวก .............................................................................................................................

ภาคผนวก ก ตารางเกณฑการประเมนในการวเคราะหอาการขดของและผลกระทบ ....

ประวตผวจย....................................................................................................................... . 3

ฌ

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 แสดงเปอรเซนตอตราความพรอมใชงานและเปอรเซนตเครองจกรขดของ................................

ขอมลเวลาในการหยดเครองจกรและเปอรเซนตสะสม………...................................................

ความสมพนธระหวางชนดของเครองจกรกบตวแปรในการวดประสทธภาพของเครองจกร.....

ความสมพนธระหวางความผดปกตตาง ๆ ในปมกบตวแปรทแสดงการเปลยนแปลง...............

มาตรฐานสาหรบการเปรยบเทยบคาการสนสะเทอน...............................................................

. คลาสของฉนวนมาตรฐาน IEC 85...........................................................................................

7 คาทใชวดผลการดาเนนงานกอนการบารงรกษาเชงปองกนเครองจกร…….............................

แสดงประวตการซอมของเครอง Filler&Caper ทชารด…......................................................... 5

9 แสดงประวตการซอมของเครอง Labeller ทชารด…….............................................................. 5

10 แสดงประวตการซอมของเครอง Rinser ทชารด..................................................................... 6

11 เครองจกรหยดทางานของเครองบรรจปดฝา ระหวางเดอน มกราคม-สงหาคม พ.ศ. 6…... 69

12 ตวอยางการหาคา RPN ของเครองบรรจ…………………………………………………....... 70

13 ตวอยางการทาWhyWhyของเครองบรรจปฝา………………………………………………. 72

14 ตวอยางการวเคราะหอาการทผดปกตและผลกระทบของความเสยหายของเครองบรรจ…… 72

15ตวอยางกาหนดวธการตรวจสอบเครองบรรจแบบการบารงรกษาตามสภาพ…………………..73

16ตวอยางกาหนดวธการทาความสะอาดเครองบรรจแบบการบารงรกษาตามสภาพ………....... 74

ญ

ตารางท หนา

17 การดาเนนงานหลงการบารงรกษาแบบตามสภาพ เดอนกนยายน 2556 ถง ธนวาคม 2556...77

18 แสดงประวตการซอมของเครอง Filler&Caper ทชารด………………………………….. 80

19 แสดงประวตการซอมของเครอง Labeller ทชารด……………………………………..........80

20 แสดงประวตการซอมของเครอง Rinser ทชารด………………………………………..….. 81

21 ผลการเปรยบเทยบทใชวดผลการดาเนนงานกอน-หลงระบบบารงรกษาแบบตามสภาพ….. 81

22 แสดงรอยละทเพมขนของเวลาเฉลยระหวางความเสยหายของเครองจกร…………............ ..82

23 แสดงรอยละทเพมขนของอตราความพรอมใชงานของเครองจกร……………………….... 83

ฎ

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 เปอรเซนตเครองจกรหยด ระหวางเดอนมกราคม – สงหาคม พ.ศ. ........................ 3

2 แสดงเครองจกรขดของระหวางเดอนมกราคม – สงหาคม พ.ศ. ..............................

3 เสนโคงอางนา(BathtubCurve)..........................................................................................

4 แผนภาพประเภทของการบารงรกษา (Type of Maintenance).......................................... 2

5 วธการตรวจสอบสภาพเครองจกร (Condition based or Predictive maintenance)..... …..

6 แผนภมขนตอนการจดตงระบบการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพ..........................

7 ขนตอนการดาเนนการวดการสนสะเทอน........................................................................

8 กระบวนการบรรจเครองดมชนดพรอมดม.......................................................................

9 กระบวนการเครองจกรบรรจเครองดมชนดพรอมดม ....................................................

10 แผนภมกางปลาแสดงสาเหตการเกดความเสยหาย (Breakdown) ของเครองจกร………

11 แผนภมแสดงจานวนครงทเสยหายของเครองจกรทง 11 เครอง......................................

12 แผนภมแสดงเวลาในการหยดเครองจกรทง 11 เครอง....................................................

13 แผนภมแสดงเวลาเฉลยระหวางความเสยหายของเครองจกรทง 1 เครอง....................

14 แผนภมแสดงคาเวลาเฉลยการซอมแซมของเครองจกรทง 1 เครอง..................................

15 แผนภมแสดงอตราความพรอมใชงานของเครองจกรทง เครอง....................................

16 เวลาจานวนเครองเวลาทเครองจกรเสยหายระหวางเดอนมกราคม–สงหาคม พ.ศ.2556…...

ฏ

ภาพท หนา 17 แผนภมกางปลาแสดงสาเหตของ เครอง Filler&Caper ขดของบอย.................................. 2

18 แผนภมกางปลาแสดงสาเหตของ เครอง Labeller ขดของบอย.......................................... 3

19 แผนภมกางปลาแสดงสาเหตของ เครอง Rinser ขดของบอย......................................... 4

20 ขอมลเครองจกรหยดทางานของเครองบรรจปดฝา เดอนมกราคม-สงหาคม พ.ศ. 2556. 69

21 การตรวจวดความสนสะเทอนและตรวจวดความรอน………………………………... 75

22 แผนภมแสดงจานวนครงทเสยหายของเครองจกรทง 3 เครอง…………. …………….. 77

23 แผนภมแสดงเวลาการขดของเสยหายของเครองจกรทง 3 เครอง…………………….... 78

24 แผนภมแสดงคาเวลาเฉลยระหวางการชารดเสยหายของเครองจกรทง 3 เครอง………... 78

25 แผนภมแสดงคาเวลาเฉลยการซอมแซมของเครองจกรทง 3 เครอง…………………… . 79

26 แผนภมแสดงอตราความพรอมใชงานของเครองจกรทง 3 เครอง……………………... 79

1

บทท 1

บทนา

1.ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ในปจจบนการผลตเครองดมชนดพรอมดม (Ready To Drink) ในภาคอตสาหกรรม ทงผลตในประเทศ และนาเขาจากตางประเทศมการแขงขนกนคอนขางสงมากจดเปนเครองดมทกาลงมาแรงในขณะนแตละองคกรหรอบรษทผ ผลตนนตางกมแผนกลยทธในการแขงขนในดานการตลาด เพอแยงชงลกคาใหไดมาซงสวนแบงทางการตลาดใหไดมากทสดเทาทจะทาได และเพอความอยรอดขององคกรหรอบรษทผผลตสนคานนจะตองทาใหบรษทมกาไรเพมขน สนคามตนทนตา คณภาพด และการสงมอบสนคากไดทนตามเวลาทกาหนด ซงในงานวจยนจะศกษาเฉพาะการเพมประสทธภาพการทางานของเครองจกรในสายการผลตเทานน

ดงนนเพอทจะสามารถใชงานเครองจกรใหเกดประสทธภาพสงสด จงจาเปนอยางยงทจะทาใหเครองจกรหยดการทางานเนองจากการชารดใหนอยทสด วตถประสงคของการบารงรกษา คอ สามารถทจะรกษาสมรรถนะความพรอมในการใชงานของเครองจกรรกษาประสทธผลของเครองจกรเพอใหสามารถใชงานไดตามแผนทวางไวมคาใชจายตาทสด รวมถงการบารงรกษาเพอใหเกดความปลอดภยในการใชงานเครองจกร ปญหาทสาคญในปจจบนของโรงงาน คอ เวลาทสญเสยไปเนองจากการทเครองจกรเกดการชารดและขดของคอนขางสงและเครองจกรทางานไดอยางไมเตมประสทธภาพ ดงแสดงขอมลไวในตารางท การหยดของเครองจกรบางเครองของสายการผลตนนจะเปนผลใหเครองจกรอนๆตองหยดตามไปอกดวย สงผลทาใหการผลตไมเตมประสทธภาพและไมสามารถผลตสนคาไดตามความตองการของลกคา ซงการบารงรกษาเครองจกรในปจจบนสวนใหญแลวเปนการแกไขปญหาเฉพาะหนาและเปนการบารงรกษาหลงเหตขดของเปนหลก ขาดการควบคมทรดกมและการดาเนนงานทมประสทธภาพ ซงปญหาของการบารงรกษาเครองจกรในโรงงานกคอมการใชจนกระทงเครองจกรเสยหายแลวจงทาการซอมบารงกระบวนการผลตของโรงงานตวอยางไดมการดาเนนงานดานการบารงรกษาใหกบเครองจกรในสายการผล

เครองดมชนดพรอมดม (Ready to drink) อยแลว แตการบารงรกษาในปจจบนยงไมมประสทธภาพไมสามารถลดเวลาของการเสยของเครองจกรไดจากการเกบขอมลการสญเสยในชวงเดอนมกราคม 255 ถงเดอนสงหาคม 2556 ซงแสดงดงตารางท 1 ดงน

ตารางท 1 แสดงเปอรเซนตอตราความพรอมใชงานและเปอรเซนตเครองจกรขดของ

เดอน อตราความพรอมใชงาน

(%)

เครองจกรหยด

(%)

มกราคม 79.83% 20.17%

กมภาพนธ 89.58% 10.42%

มนาคม 90.75% 9.25%

เมษายน 78.57% 21.43%

พฤษภาคม 86.65% 13.35%

มถนายน 86.59% 13.41%

กรกฎาคม 80.86% 19.14%

สงหาคม 83.69% 16.31%

เฉลย 84.57% 15.43%

2

3

ภาพท เปอรเซนตเครองจกรหยด ระหวางเดอนมกราคม – สงหาคม พ.ศ.

ตารางท ขอมลเวลาในการหยดเครองจกรและเปอรเซนตสะสม

เครองจกร เวลาในการหยด

เครองจกร (ชวโมง / เดอน) เปอรเซนต เปอรเซนตสะสม

Filler&Caper 60 61.22 61.22

Labeller 12 12.24 73.47

Rinser 8 8.16 81.63

Chiller 4 4.08 85.71

Ink Jet 3 3.06 88.78

air compressor 2 2.04 90.82

Stamper 2 2.04 92.86

Warmer 2 2.04 94.90

cooling tower 2 2.04 96.94

Bottle Conveyor 2 2.04 98.98

Carton Sealer 1 1.02 100.00

4

ภาพท 2 แสดงเครองจกรขดของระหวางเดอนมกราคม – สงหาคม พ.ศ.

จากตารางท พบวาโรงงานทวจยมเครองจกรทงหมด 11 เครอง ซงแตละเครองนนมชนสวนยอยเปนจานวนมาก ดงนนผวจยนาหลกการพาเรโตมาใชเพอชวยในการเลอกเครองจกรทมปญหาการหยดเครอง (Downtime) ทสาคญมาปรบปรงกอน โดยนาเวลาการเสยของเครองจกรมาทากราฟพาเรโตแสดงสดสวนของเวลาทเครองจกรเสยหาย % มเครองจกรทงหมด เครองดงน

.Filler

.Labeller

3.Rinser

จากปญหาดงกลาว จง เ ปนสงจงใจให มการบา รง รกษา เ ชงพยากรณ (Predictive

Maintenance) หรอการบารงรกษาตามสภาพ(Condition Based Maintenance ) สาหรบเครองจกรทมความสาคญตอกระบวนการผลต มาวเคราะหงานบารงรกษาเครองจกร และประเมนหาสภาพปจจบนของเครองจกร สภาพอยางไรไมตองดแลรกษามากนกสภาพอยางไรตองดแลรกษาเปนอยางด สภาพอยางไรทสมควรเปลยนไดแลว และใชเพอทาการวางแผนการบารงรกษาเทาทจาเปนเปนเทานนโดยจดทามาตรฐานในการบารงรกษาเครองจกรชวงเวลาทตองทาการบารงรกษาตามแผนงาน ซงการบารงรกษาทดนนเปนผลใหเครองจกรมประสทธภาพและสมรรถนะทสงสดตลอดเวลา ทาใหลดการชารดของอปกรณไดอยางมาก

5

2. วตถประสงค

. ทาการวเคราะหอาการทผดปกตและผลกระทบของความเสยหายของเครองจกรแตละเครองเพอจดทาแผนการซอมบารงรกษาเชงปองกนทฤษฎบารงรกษาตามสภาพ(Condition Based

Condition Based Maintenance) ใหกบโรงงานตวอยาง

. เพมคาอตราการเดนเครองจกร (Machine Availability) ของกระบวนการผลต โดยลดความสญเสยหลก ตามแนวทางการบารงรกษาตามสภาพ (ConditionBase Maintenance, CBM)

3. สมมตฐาน

การนาการจดการบารงรกษาดวยทฤษฎบารงรกษาตามสภาพ(Condition Based

Maintenance) มาวเคราะหงานบารงรกษาเครองจกร และประเมนหาสภาพปจจบนของเครองจกร

สภาพอยางไรไมตองดแลรกษามากนกสภาพอยางไรตองดแลรกษาเปนอยางด สภาพอยางไรทสมควรเปลยนไดแลว และใชเพอทาการวางแผนการบารงรกษาเทาทจาเปนเปนเทานน

4. ขอบเขตการดาเนนงาน

. การศกษานไดใชขอมลจาก บรษท ประมวลผล จากด เปนโรงงาน ตวอยางเทานนในการศกษาและ เพอกาหนดงานการบารงรกษาตามสภาพ (Condition Based Maintenance) ของโรงงานตวอยาง

5. วธการดาเนนงาน

5. ศกษาปญหาของการขดของของเครองจกรในกระบวนการผลตเครองดมชนดพรอมดม (Ready To Drink)

5. ศกษาทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของกบการบารงรกษาตามสภาพ (Condition Based

Maintenance)

6

5. วเคราะหอาการขดของและผลกระทบ (Failure Mode and Effect Analysis) ของชนสวนของเครองจกร

5. ประเมนแนวทางการบารงรกษาโดยใชหลกการจดการงานบารงรกษาดวยทฤษฎการบารงรกษาตามสภาพ (Condition Based Maintenance)

5.5 สรปผลการดาเนนงานและนาเสนอผลงาน

6.ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

6.1 สามารถลดเวลาทสญเสยเนองจากเครองจกรขดของ และเพมอตราความพรอมใชงานของเครองจกร

6.2 สามารถจดเกบขอมลตางๆ ทใชในการวางแผนบารงรกษาเครองจกรเชงปองกนไดอยางเปนระบบ

7

7

บทท 2

ทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของ

การใชงานเครองจกรในกระบวนการการผลตในโรงงานอตสาหกรรมนนมกจะใชงานจนกวาจะเกดการชารดเสยหาย จงทาการซอมแซมซงทาใหเกดการเสยหายในรปแบบตางๆตามมา ดงนน จงไดมการนาเอาระบบเพอซอมบารงเชงปองกน เพอยดอายของเครองจกรและปองกนไมใหเครองจกรเสยกะทนหนสงผลกระทบโดยตรงตอกระบวนการผลต ซงการศกษาในครงนมมวตถประสงคเพอเพมประสทธภาพในการผลตเพอลดความสญเสย (Downtime) ซงเกดจากการขดของและเสยหาย (Break Down) ซงนาหลกการจดงานบารงรกษาตามสภาพ (Condition Based

Maintenance ) มาวเคราะหงานบารงรกษาเครองจกร และประเมนหาสภาพปจจบนของเครองจกร

สภาพอยางไรไมตองดแลรกษามากนกสภาพอยางไรตองดแลรกษาเปนอยางดสภาพอยางไรทสมควรเปลยนไดแลว และใชเพอทาการวางแผนการบารงรกษาเทาทจาเปนเปนเทานน

1.ความหมายของการบารงรกษา

การบารงรกษา คองานทตองปฏบตเพอรกษาหรอยกสภาพของเครองจกรอปกรณตางๆ ใหไดมาตรฐานทกาหนด หรอเปนการดแลเครองจกรอปกรณและโรงงาน ใหมประสทธภาพในการทางาน และสามารถใชงานไดตามความตองการซงการบารงรกษาเครองจกรนนมความใกลชดกบขบวนการผลต และเมอทาการศกษาในรายละเอยดของกจกรรมการบารงรกษาเครองจกรและการผลตพบวา “ วตถประสงคของการผลต คอ ทาการผลตใหไดมาซงผลผลต (productivity – p)

ตองการดวยคณภาพ (Quality – Q) ทไดมาตรฐาน ตนทนตา (cost – c) การสงมอบ (Delivery – D) และตองเปนเปนไปตามกาหนดการและแผนงานทวางไว การผลตตองอยในระดบทสรางความมนใจดานความปลอดภย (Safety –S) ใหแกพนกงานและทาใหพนกงานมขวญและกาลงใจ(Morale

– M) ทด” ซงในการผลตจาเปนตองใชทรพยากรการผลตและเครองจกรอปกรณกเปนสวนหนงของทรพยากรการผลตสวนทไดมาซงความพรอมในการใชงานของเครองจกรอปกรณก เปนวตถประสงคหลกของการบารงรกษาเครองจกรหรออาจจะกลาวไดวา

8

วตถประสงคหลกของการบารงรกษาเครองจกร คอ ตองการควบคมความสามารถในการจดหาเครองจกรอปกรณโดยใหมตนทนตาทสดและตองขยายอายการใชงานของเครองจกรอปกรณ ดงนนการบารงรกษาจงมความสาคญอยางยงตอทกระบบการผลตของโรงงานอตสาหกรรมเพอใหไดเปาหมายของการบารงรกษา

2.วงจรชวตของเครองจกรและการเสอมสภาพ

วงจรชวตของเครองจกรกล (Machinery Life Cycle) ซงเปนวธการทจะนามาอธบาย วงจรชวตของเครองจกรในชวงเวลาตาง ๆ โดยเรมตงแตการประกอบขนของเครองจกร การเสอมสภาพของเครองจกร การชารด และการหมดสภาพการใชงานของเครองจกร ซงเปนทยอมรบในทางวศวกรรมการบารงรกษา คอ กราฟเสนโคงรปอางนา (Bathtub Curve) ซงเปนกราฟทจะใชอธบายลกษณะเฉพาะทเกดขนโดยทวไปกบเครองจกร จากกราฟจะทาการแบงชวงวงจรชวตของเครองจกรออกเปน 3 ชวงดวยกน คอ

1. ชวงระยะเรมตนใชงาน (Early Failure Period หรอ Run – In Period)

2. ชวงใชงานปกตของเครองจกร (Random Failure หรอ Life Time Period)

3. ชวงระยะการสกหรอของเครองจกร (Wear – Out Failure )

9

ภาพท 3 เสนโคงอางนา(Bathtub Curve)

ทมา : ผศ.ดร. สรพล ราฎรนย , วศวกรรมการบารงรกษา (กรงเทพมหานคร : ซเอดยเคชน จากด (มหาชน), 2545), 26.

โดยสามารถอธบายระยะเวลาตาง ๆ ตามอตราการชารดของเครองจกรกล ในลกษณะวงจรชวตตลอดอายขย จากรปพอจะอธบายความหมาย ดงน

. ชวงระยะเรมตนใชงาน (Early Failure Period หรอ Run – In Period)เปนลกษณะการลดลงของอตราการชารด (Decreasing Failure Rate : DFR) อตราการชารดจะมโอกาสเกดขนไดจากสาเหตหลายประการ เชน การใชวสดทผลตเครองจกรไมเหมาะสมกบการใชงานของเครองจกรหรอไมถกตอง การออกแบบทไมเหมาะสมหรอไมถกตองการควบคมคณภาพหรอเทคโนโลยการผลตของการประกอบเครองจกรไมดพอ การตดตงเครองจกรผดไปจากทกาหนดไวในคมอเครองจกร และการใชงานไมเหมาะสมหรอไมถกตอง ระยะนอตราการชารดจงมโอกาสทเกดขนไดสงมาก ดงนน สาหรบการใชงานของเครองจกรในระยะนเมอเรมมการชารดจากสาเหตใดกตาม กตองดาเนนการแกไขปรบปรงเพอใหพนผานชวงเวลานไปเมอผานพนระยะนไปแลวอตราการชารดของเครองจกรจะคอย ๆ ลดลง หากตองการลดโอกาสการชารดในชวงระยะนอาจจะมทางเลอกหลายทาง ซงประกอบไปดวย

10

1. การเลอกซอเครองจกรทมคณภาพด หรอจากบรษทผผลตเครองจกรทเชอถอไดซงเครองจกรนนจะตองไดรบการออกแบบมาอยางด

2. ในการตดตง ควรตดตงเครองจกรใหไดตามมาตรฐานของบรษทผผลตนน ๆ

3. ควรศกษาจากคมอทมากบเครองจกร และทาความเขาใจหลกการใชงานของเครองจกรใหถกตอง

4. ควรมการดแลและบารงรกษาอยเสมอ เมอมการขดของตองรบแกไขทนท และวางระบบการบารงรกษาทด

2. ชวงใชงานปกตของเครองจกร (Random Failure หรอ Life Time Period)เปนชวงทตอเนองจากระยะแรก เมอมการใชงานมาระยะหนงแลว เปนชวงทมการปรบปรงหรอมการเปลยนแปลงใหมเสถยรภาพในการทางานของเครองจกรมาแลว อตราการชารดจะไมคอยม แตในบางโอกาสกเกดขนได ขนอยกบการใชงานและการบารงรกษา และจะคงอยในสภาพเชนนนในระยะเวลาหนง ซงถาตองการใหระยะการใชงานปกตของเครองจกรยาวนานนนขนอยกบปจจยหลายอยางดวยกน เชน ใชงานไมเกนภาระทไดรบการออกแบบไว บารงรกษาตามทกาหนดไวคมอเครองจกร และควบคมสภาพแวดลอมทเครองจกรตดตงใชงานอยใหเหมาะสมตามทออกแบบไว

เมอมการควบคมสงเหลานได โอกาสทเครองจกรจะชารดคงมไมมากและมกจะมคาคอนขางคงทจะเหนไดวาเสนกราฟเปนเสนขนานกบแกนเวลา นนคออตราการชารดเสยหายคอนขางคงท (CFR :

Constant Failure Rate : λ Constant)

3. ชวงระยะการสกหรอของเครองจกร (Wear – Out Period) เครองจกรผานระยะการใชงานมาเปนเวลานาน ๆ ทาใหเกดการลาขนกบชนสวนของเครองจกร ทาใหชนสวนของเครองจกรเรมเสอมสภาพ เชน เกดการสกหรอ เมอเสอมมากขน ๆอตราการชารดกเพมสงขนดวย ซงเปนชวงทเรยกวา อตราการชารดเสยหายคอย ๆ มากขน (Increasing Failure Rate : IFR)

11

. ววฒนาการของการบารงรกษา

วว ฒนาการของการบารงรกษา เทคโนโลย ทไดรบการพฒนามาโดยลาดบ ในประวตศาสตรของมนษยเปนสวนหนงททาใหมความหลากหลายในรปแบบของผลตภณฑสงของอปโภค และบรโภคสบเนองมาจากความตองการทไมสนสดของลกคาหรอมนษย ซงเปนปจจยหลกทผลกดนใหองคกรทกๆ องคกร ไมวาจะเปนองคกรดานการผลต องคกรดานการบรการ ฯลฯ ตองนามาพจารณาและปรบปรงผลตภณฑทผลตใหสอดคลองกบความตองการของลกคา ซงในปจจบนเชอกนวา ความตองการผลตภณฑ (demand) มนอยกวาความสามารถในการผลตขององคกรตางๆ (Supply) โดยมแนวความคดเปลยนไปโดยสนเชงเมอเทยบกบยคป ค.ศ. ทความตองการผลตภณฑ มากกวาความสามารถในการผลต ดงนน ในปจจบนจงมรปแบบของเครองจกรกลทสลบซบซอน และมความสามารถในการผลตทหลากหลายในความยงยากและสลบซบซอนดานเทคโนโลยเครองจกรกล,หนยนตหรอแมกระทงยานยนตรนใหม กมผลทาใหฝายซอมบารงรกษาเครองจกร ใหสอดคลองกบความตองการใชเครองจกรในการผลต ทงในแงของเวลาและความแมนยาของผลทไดทเกดขน การใชเครองจกรอปกรณนนๆ

แนวความคดในการเกดววฒนาการในการบารงรกษามบอเกดมาจากการเปลยนแปลงของเทคโนโลยในการผลตและคอมพวเตอร ซงทาใหมการผลกดนใหมการเปลยนแปลงไปของวธการบารงรกษาความกาวหนาของวธ แบงเปนววฒนาการของการบารงรกษา แบงเปน ประเภทดงน

. ววฒนาการของการบรหารการบารงรกษา

1. ยคแรกในชวงป เรยกวาซอมเมอเสย

2. ยคทสองในชวงป - ความพรอมในการใชงานสงขนอายการใชงานนานขน คาใชจายตาลง

3. ยคทสามในชวงป – เครองจกรมความนาเชอถอมความพรอมใชงานสงขนมความปลอดภยสงขน คณภาพชนงานดขนและมประสทธผล ประสทธภาพคมราคา

. ววฒนาการทางเทคโนโลยการบารงรกษา

1.ยคแรกในชวงป เรยกวาซอมเมอเสย

12

2.ยคทสองในชวงป - การปรบคนสภาพตามแผนและระบบการ ควบคมและการวางแผนงานบารงรกษาและ คอมพวเตอรขนาดใหญ

3.ยคทสามในชวงป – ปจบน

การเฝาระวงสภาพเครองจกร และการออกแบบเครองจกรใหมความ นาเชอถอและบารงรกษางายและการศกษาวเคราะหถงโอกาสเสยงในการเกดอบตเหต คอมพวเตอรขนาดเลกลงและคานวณไดเรวขนมระบบผเชยวชาญวเคราะหสาเหตหรอหาวธการซอมการทางานเปนทมและพนกงานฝาซอมบารงทมความสามารถหลายดาน

. ประเภทของการบารงรกษา (Type of Maintenance)

Maintenance System

Planed (Work organised and carried with forethought , control and record)

Unplanned (Emergency maintenance work caused by unforeseen damage and accidents)

Corrective Maintenance (work intended to restore an asset to the acceptable standard)

Preventive Maintenance(Work intended to preserve an asset , to prevent failure and to delete incipient faults)

Running Maintenance

(asset is in operation) Breakdown Maintenance work implemented after

failure but based on

ScheduledMaintenance

Repair Replaceme Overhauling

Shutdown Maintenance

(asset is out of service)

Reliabity - based maintenance

Condition - based Maintenance

ภาพท 4 แผนภาพประเภทของการบารงรกษา (Type of Maintenance)

13

.1 บารงรกษาตามแผนงาน (Planned Maintenance)

การบารงรกษาตามกาหนดตามแผนงานตามระบบทวางไวทกประการ งานทสามารถคาดการณไดลวงหนา สามารถเตรยมการไวลวงหนาได สามารถกาหนดระยะวน เวลา สถานท และจานวนผปฏบตงานทจะเขาไดดาเนนการได แนวทางการบารงรกษานนอาจเลอกใชชนดใดชนดหนงได เชน การบารงรกษาเชงปองกน การบารงรกษาเพอแกไข เขามาดาเนนการ สวนระยะเวลาเขาไปทาการบารงรกษา อาจจะกาหนดหรอวางแผนเขาซอมแซมขณะเครองกาลงทางานอยหรอขณะเครองชารด (Break Down Maintenance) หรอหยดการใชเครองเพอทาการบารงรกษา

(Shutdown) การซอมบารงรกษาประเภทนจะมปญหานอย เพราะมเวลาเตรยมการลวงหนาไดทกขนตอน

.2 การบารงรกษาทไมอยในแผนงาน (Unplanned Maintenance)

การบารงรกษาแบบไมมแผนนนกคอ การบารงรกษาเหตฉกเฉนนนเองโดยเปนการบารงรกษาทไมมการเตรยมงานไวลวงหนา เมอเครองจกรเกดการชารดเสยหายขน ฝายซอมบารงรกษาจะดาเนนการแกไขซอมแซมความเสยหายตามสภาพทเกดขน โดยขนแรกจะตรวจสอบวามชนสวนใดเสยหาย จะเปลยนทดแทนโดยใชอะไหลจากคลงซอมบารง หากจาเปนอาจตองซอมแซมเครองจกรใชเวลานาน แต เนองจากเปนการซอมฉกเฉนทไมมการวางแผนไวกอนจงไมสามารถบอกไดลวงหนาวาตองทาอะไรบาง แตสาหรบการบารงรกษาเมอเครองเสยนนจะมการคาดคะเนไวลวงหนากอน เมอมรายงานวาเครองเสย สวนใหญจะทราบไดทนทจากอาการทเครองเสยวาจะตองปฏบตงานอะไรบาง ผปฏบตงานสามารถทจะเตรยมอปกรณ อะไหล เครองมอทตองใชและสามารถประมาณการไดวาจะใชเวลาปฏบตงานเทาไหร แผนงานบารงรกษาทไดปรบปรงจะทาใหเครองจกรและอปกรณไดรบการจดแผนบารงรกษาทถกตองเหมาะสมอนจะชวยลดงานบารงรกษาทไมจาเปนในบางอปกรณ และไดแผนบารงรกษาทอปกรณตองการจรงๆอนจะสงผลใหอปกรณไมเกดการเสยหายบอยครงและเปนผลใหลดเวลาในการปฏบตงานบารงรกษาไดดวยเชนกน

14

. บารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance : PM)

งานบารงรกษาเชงปองกนสาหรบไทรโบโลยในงานบารงรกษา และวศวกรรมการหลอลนนน (สรพล ราษฎรนย , 2545:61)โดยแทจรงแลวมวตถประสงคเพอใหเขาถงการทาการชะลอการเสอมสภาพ หรอ ชะลอการสกหรอ (wear and Degradation Retardation) โดยใชการใชสารหลอลนซงนาจะเปนสวนทวศวกรบารงรกษาตองตระหนก โดยในวงจรชวตเครองจกรสงทควรปฎบตม 3 ลกษณะใหญคอ

.3.1 การปองกนการเสอมสภาพเชน การหลอลน การขนแนนสลกเกลยวการทาความสะอาดการใชงานใหถกตองการควบคมสภาพแวดลอม ความรอน ความชน ไอกรด หรอฝ นละออง

.3.2 การตรวจวดการเสอมสภาพ เชน การตรวจเชคความตงสายพานการตรวจเชคคาทอรคของสลกเกลยวยดฐานเครองจกรและมอเตอรการตรวจเชคคาความเปนฉนวนมอเตอรไฟฟาการตรวจเชคอณหภมใชงานของนามนไฮดรอลก อณหภมของแบรงการตรวจสอบคณสมบตของสารหลอลน

.3.3 การซอมปรบคนสภาพการโอเวอรฮอลปมไฮดรอลกทก 5 ปการเปลยนชนสวนทสกหรอตามระยะเวลา ฯลฯ

. . การทดลองวเคราะห : ผเขาอบรมจะไดทดลองใช Software จากตวอยางทกาหนดภายใตการใหคาแนะนาของวทยากร

. . การเลอกงานบารงรกษา : เปนการสนทนาถงกลยทธการเลอกงานบารงรกษาสาหรบเครองจกรกบผเขารวมอบรม และแสดงใหเหนถงวธการเลอกงานบารงรกษาอยางมประสทธภาพและประสทธผลเพอใหสอดคลองกบเปาหมายขององคกร นอกจากนนยงแสดงใหเหนถงแนวทางการกาหนดงานบารงรกษาแบบเฝาระวงเชงปองกนและการดาเนนงานบารงรกษาใหตรงกบกลยทธงานบารงรกษาทกาหนดขน

15

. . การทดลองเลอกงานบารงรกษา : ผเขาอบรมจะไดทดลองเลอกงานบารงรกษาจากตวอยางทกาหนดให เพอใหงานบารงรกษาทเลอกสอดคลองกบสาเหตความเสยหายของเครองจกรอปกรณนนๆ ทาใหสามารถลดความเสยหายทอาจเกดขนลงได

. . การปดงานบารงรกษา : เปนการสนทนาถงขอมลทจะเปนและเปนประโยชนในงานบารงรกษา การจดเกบขอมลอยางเปนระบบ โดยเฉพาะการปรบปรงขอมลในระบบจดการขอมลงานบารงรกษา (Computerized Maintenance Management System : CMMS)

เพอใหกาวไปสการบารงรกษาแบบเฝาระวงเชงปองกนอยางสมบรณแบบ

การบารงรกษาเชงปองกน (Preventive Maintenance) คองานบารงรกษามแผนทกระทาไปโดยมจดมงหมายทจะปองกนมใหเครองจกรชารด โดยการบารงรกษาแบบปองกนกจะแบงไดเปน 2 ลกษณะคอ

.3. การบารงรกษาขณะเดนเครอง (Running Maintenance) ซงหมายถง งานบารงรกษาทาไดโดยไมตองหยดเครอง เชน การหลอลน เปนตน

4.3.9 การบารงรกษาขณะหยดเครอง (Shutdown Maintenance) .ซงหมายถง การหยดโดยมแผนกาหนดไวแนนอน เชนการเปลยนชนสวนการบารงรกษาปองกน ( preventive

maintenance ) เปนการบารงรกษาทกระทาตอเครองจกรและอปกรณเพอปองกนไมใหเครองจกรและอปกรณเสอมสภาพหรอชารดเสยหาย หรอเพอใหแนใจวาเครองจกรและอปกรณยงอยในสภาพทใชงานไดด ซงเปนการดาเนนงานททาเปนประจา ( routine maintenance )

การบารงโดยการกาหนดแผนการดาเนนงานลวงหนาได (scheduled maintenance )เปนระบบการบารงรกษาทสมบรณกวาการบารงรกษาทกประเภททกลาวมาแลวคอไดกลาวถงการใหเหตผลของงานบารง รกษารวมทงการรบผดชอบในดานการคนควาและวจยพฒนา เพอหาทางปรบปรงระบบการทางานทเปนอยใหดขน เปนการบารงรกษาทดาเนนการเพอปองกนการหยดของเครองจกร โดยเหตฉกเฉนสามารถทาไดดวยการตรวจสภาพเครองจกรและอปกรณการทาความสะอาด และหลอลนโดยถกวธ การปรบแตงใหเครองจกรทางานทจดทางาน(Operating Point) ตามคาแนะนาของคมอ รวมถงการเปลยนชนสวนอะไหลตามทกาหนดเวลา

16

4.4 บารงรกษาเชงแกไข (Corrective Maintenance : CM)

การบารงรกษาเชงแกไข (Corrective Maintenance) หมายถงงานบารงรกษาทมแผนทจะทาเพอแกไข ปรบยกสถานะ การปฏบตของเครองจกรใหคนสสภาพปกต เราสามารถแบงการบารงรกษาแบบแกไขออกเปน 2 แบบ ไดแก

4. . การบารงรกษาแบบแกไขชนดทสามารถวางแผนได(Plan Corrective

Maintenance) ซงถาการขดของหรอชารดน ไมมผลกระทบตอการทางานของอปกรณ หรอตอขบวนการผลตมากนก การแกไขกมกจะดาเนนการในภายหลง โดยจะมการเตรยมการตางๆ

ทางดานกาลงคน วสดและเครองมอไว พรอมกบการวางแผนเพอนาชนสวน อปกรณทชารดนนออกมาแกไขในจงหวะทเหมาะสม

4. . การบารงรกษาแบบแกไขทตองดาเนนการทนท(Breakdown Maintenance)

การบารงรกษาแบบนจะทาเมอเกดการชารดเสยหายทสงผลกระทบอยางรนแรงตอการทางานหรออปกรณนน ๆ หรอตอกระบวนการผลต แลวการแกไขตองดาเนนการในทนท ซงมกตองใชกาลงคน เวลา ตลอดจนคาใชจายตางๆ มากกวาการแกไขทสามารถวางแผนได

การบารงรกษาแบบแกไข เปนการบารงรกษาทจะดาเนนการเมออปกรณ เครองจกรเกดการขดของหรอชารด สงทตองคานงถงในการบารงรกษาแบบนคอ

4.4.3 การสารองอะไหล วาจะตองสารองสวนใดเทาไหร จะตองคานงถงความจาเปน ความคมคา และสถตของการชารด

4.4.4 ผทจะทาการซอมจะใชบคลากรจากภายใน หรอบรษท ฯ จากภายนอก

4.4.5 นโยบายทางดานคณภาพและความนาเชอถอของระบบเปนการดาเนนการเพอการดดแปลงปรบปรงแกไขเครองจกรหรอสวนของเครองจกรเพอขจดเหตขดของทเกดขนบอย

ๆ จนเปนปญหาการขดของซาซากจนเกดการเรอรงของเครองจกรใหหมดไปโดยสนเชง

17

การปรบปรงสมรรถนะของเครองจกรใหสามารถผลตไดดวยคณภาพและปรมาณทสงขน สาหรบขอมลทไดนนมกจะเปนขอมลทไดหลงจากเกดเหตขดของแลวเทานน ผใหบรการในหนาทการวเคราะห หาสาเหตตลอดจนการดดแปลงปรบปรงแกไขนตองเปนผทมความรความชานาญสงเทานน

4.5 บารงรกษาหลงเกดขดของ (Breakdown Maintenance : BM)

การซอมแซมหรอเปลยนชนสวนตาง ๆ ของเครองจกรเมอเครองจกรนนเกดขดของหรอเสยหายในขณะทเครองจกรกาลงทางานอยโดยไมรมากอนวาจะเกดการเสยหายขนและเมอเกดขนแลวทาใหตองหยดเครองจกรเพอทาการซอมแซม หรอเปลยนชนสวนทเสยโดยสวนใหญจะใชกบเครองจกร หรออปกรณทไมมผลกระทบกบสายการผลตถาหากเกดการเสยหายขนขอดของการบารงรกษาแบบแกไข คอ ใชประโยชนอายการใชงานของเครองจกรอยางคมคา ไมตองเสยกาลงคนและคาใชจายในการบารงรกษาแตเราไมสามารถวางแผนและกาหนดเวลาในการซอมแซมหรอเปลยนชนสวนไดบางครงจาเปนตองรบทาจงทาใหคณภาพของงานออกมาไมคอยดและเมอเกดการเสยหายแลวมกคอนขางรนแรงการซอมแซมจะเสยคาใชจายสงกวา

4.6 บารงรกษาตามคาบเวลา (Time Base Maintenance : TBM)

เปนการวางแผนการบารงรกษาโดยกาหนดระยะเวลาการตรวจสอบและการบารงรกษาเครองจกรรวมทงอปกรณตาง ๆ เพอปองกนความเสยหาย หรอวางแผนปองกนไวลวงหนาซงจะไมทาใหกระบวนการผลตตองหยดฉกเฉน สงทสาคญของการบารงรกษาเพอปองกนคอ การประเมนอายการใชงานของเครองจกรและทาการบา รงรกษากอนเครองจกรเสยหายโดยทวไประยะเวลาทา PM ดงกลาวสามารถหาขอมลอางองไดจากคมอของเครองจกรจากผผลตหรอจากประวตของเครองจกรทผานมา การซอมบารงโดยใชระยะเวลาเปนตวกาหนด (Time base

or Fixed time maintenance)การบารงรกษาโดยใชเวลาเปนตวกาหนดน เราคดจากเวลาในการทางาน ซงชวงเวลาในการทางานตองดาเนนการอยางสมาเสมอเปน แบบ วฏจกร เชนการเปลยนถายนามนเครองทกๆ 5,000 -10,000 กม. หรอ Tool life ของมดกลง , cutter ทกาหนดใหเปลยนหรอลบคมทก 200 ชม. เปนตน แตบางครงเรากสามารถเอาจานวนชนเปนตวกาหนดได เชนเปลยนคมมดทก ๆ 5,000 ชน เปนตน การบารงรกษาวธนครอบคลมการเปลยนอะไหล การเตมหรอเปลยน

18

ถายนามนหลอลน การปรบแตงตาง ๆวธนจะไดผลกตอเมอผวางแผนการบารงรกษาตองรขอมลของชนสวนตาง ๆ อยางแนนอน ขอมลกคออายการทางาน วธการนเหมาะสมกบชนสวนทถอดเปลยนงาย หรอเครองจกรทเปนเอกเทศ เพราะจะเปนการลดความเสยงในการสรางความเสยหายโดยไมเจตนาแกชนสวนทเกยวของอน ๆ ขณะดาเนนการจากทเรารกนแลววาการชารดเสยหายของชนสวนเครองจกรกลขนอยกบเวลาคอ ความลา การสกหรอทงจากการเสยดสและการกดกรอน

หรออาจเกดจากกรรมวธการผลตกได และจากพนฐานการชารดของชนสวนมอย 4 แบบดงทกลาวมาแลวคอ

1. ประเภทมโอกาสชารดไมแนนอนและคอย ๆ เสอมสภาพ มเวลาในการพฒนาตวของการเสอม

2. ประเภทมโอกาสชารดไมแนนอนและเสอมสภาพทนททนใด ไมมเวลาในการพฒนาตวของการเสอมสภาพ

3. ประเภทมโอกาสชารดแนนอนและคอย ๆ เสอมสภาพ มเวลาในการพฒนาตวของการเสอม

4. ประเภทมโอกาสชารดแนนอนและเสอมสภาพทนททนใด ไมมเวลาในการพฒนาตวของการเสอมสภาพเมอพจารณาจากขางตนแลวจะเหนวาการชารดของชนสวนแบบท 1

และ 3 เราสามารถใชการบารงรกษาเชงปองกนเขามาแกไขได สวนแบบท 2 และ 4 เราตองใชการบารงรกษาแบบแกไขเพยงอยางเดยวการบารงรกษาโดยการใชเวลาเปนตวกาหนดอายการใชงานน

กอนทจะกาหนดเวลานไดตองมขอมลทางดานสถตทเพยงพอในการทจะหาอายการใชงานเฉลย

(Mean Time To Future) คานจะเปนคาระยะเวลาสงสดทชนสวนจะมโอกาสชารด แตกยงมโอกาสทชนสวนจะชารดกอน หรอหลงจากจดนไดดงนนเพอความปลอดภยเราจงตองทาการเผอระยะเวลา(Safety Periled) ในการเปลยนชนสวนนน ๆกอนถง MTTF จดทควรทาการเปลยนชนสวนนเรยกวา Mean Time To Repair (MTTR)ระยะเวลาเผอทเหมาะสมความสนเปลองหรอความสญเปลานอยระยะเวลาเผอนอย การใชประโยชนคมคาแตคาความเสยงสงในการกาหนดระยะเวลาในการเผอเรา

19

ตองพจารณาจากผลกระทบทจะเกดขนเชนงานทมความสาคญ หรออนตราย หรอจะสงผลกระทบไปยงชนสวนอน หรอทาใหระบบการผลตหยดชะงกจาเปนตองม Safety periled ทสง และในทางตรงขามถาหากเกดการชารดของชนสวนหรอเครองจกรนน ๆ แลวมผลกระทบตอระบบการผลตหรอชนสวนอน ๆ ภายในตวเครองจกรนอย เรากสามารถลดคาSafety periled ใหสนลงไดเชนกนถงแมนวาจะมการทาการบารงเชงปองกนดอยางไรกตามกยงคงขจดปญหาการชารดของเครองจกรโดยไมคาดคดไปได มากกวานนจากการบารงรกษาตามเวลา เราอาจมการเปลยนชนสวนบางชนโดยไมจาเปน ทงนเนองจากสภาพการใชงานทมความแตกตางกน และทมมากกวานนคอการถอดเปลยนชนสวนสามารถทาใหเกดการเสยหายจากการถอดประกอบได

4.7 การบารงรกษาตามสภาพ (Condition Base Maintenance : CBM)

การบารงรกษาตามสภาพ เปนวธบารงรกษาอปกรณเครองจกรอยางเหมาะสมตามสภาพและเวลากลยทธการบารงรกษาตามสภาพจงไดถกพฒนาขน โดยมพนฐานอยทขอมลปจจบนและอดตยอนหลงเพอทจะกาหนดความสาคญในการบารงรกษาใหดทสด โดยอาศยสญญาณเตอนจากเครองจกร ซงโดยทวไปเครองจกรจะใหสญญาณเตอนกอนทเครองจกรจะเสยหาย เชน ความรอน เสยง การสนสะเทอน เศษผงโลหะตาง ๆ ถาหากเราสามารถตรวจสอบสญญาณเตอนจากเครองจกรได เรากสามารถทจะกาหนดการบารงรกษาทจาเปนกอนทเครองจกรจะเกดความเสยหายได ทาใหเราลดคาใชจายในการซอมบารงไดเชนการเปลยนยางรถยนตโดยดตามสภาพของดอกยางวาสกมากนอยแคไหน แลวจงคอยตดสนใจเปลยน สงทสาคญของการ

บารงรกษาแบบตามสภาพ คอ เราตองเลอกเทคโนโลยใหเหมาะสมกบชนดของเครองจกรหรออปกรณ และตองกาหนดความถในการตรวจสอบใหเพยงพอทจะสามารถตรวจสอบปญหาทเกดขนได การตรวจสภาพรวมของเครองจกรจะใชระบบตรวจวด ซงไวประเมนหาสภาพปจจบนของเครองจกร และใชเพอทาการวางแผนการบารงรกษาเทาทจาเปนเปน ดงนน กลยทธCBM จาเปนตองใชอปกรณเครองมอตรวจวดรวมทงเครองมอพเศษสาหรบวเคราะหขอมลเพอไวใชสาหรบพนกงานบารงรกษาทางานไดอยางมประสทธภาพทสด คาใชจายอปกรณและอะไหลสารองนอยทสด เวลาลงเครองและเวลาทใชสาหรบบารงรกษาดทสด อยางไรกตาม CBM กยงมประเดนททาทายบางประการ อยางแรกทสาคญทสด ในการเรมใชกลยทธ CBM คอนขางทจะมรายจายสง เพราะตองการอปกรณตรวจวดเพมพเศษสาหรบเครองจกร โดยเฉพาะอยางยงสาหรบ

20

เครองจกรทมความซบซอน ดงนน จงตองมการวางแผนวาอปกรณชนดใดทมความสาคญทจะลงทนตดตงเครองมอตรวจวด บางองคกรกลยทธ CBM ในขนแรกไดพงเปาไปทการตรวจวดความสนสะเทอน (Vibration) สาหรบเครองจกรขนาดใหญทหมนดวยความเรวสงเทานน ขนทสอง การCBM มาประยกตใชจะสงผลตอการเปลยนแปลงในการปฏบตงานบารงรกษาอยางมากอาจจะครอบคลมทงองคกรบารงรกษา ซงการเปลยนแปลงในลกษณะเชนนคอนขางจะกระทาลาบาก รวมไปถงประเดนดานเทคนคบางประการ แมวาอปกรณบางชนดสามารถตรวจวดคาตางๆ ออกมา อาทเชน คาความสนสะเทอน อณหภม หรอความดน แตคาเหลานถาหากจะนามาแปลผลออกมาเปนสภาพเครองกไมใชงายนก ประโยชนทเหนไดชดจากกลยทธ CBM คอ ลดคาใชจายในการซอมบารง ลดการเสยหายของเครองจกรลง ใชประโยชนอายการใชงานของเครองจกรหรออปกรณมากขนเมอเทยบกบการบารงรกษาเพอปองกน เพมประสทธภาพการทางานของเครองจกรแตเราจาเปนทจะตองลงทนในการจดหาเครองมอหรอจางผรบเหมาจากภายนอกเขามาตรวจสอบซงเครองมอบางตวคาใชจายจะคอนขางสงมากอาจไมคมตอการลงทนอาจตองจางผรบเหมาภายนอกเขามาตรวจสอบเปนครงคราว จะทาใหเราไมตองแบกรบภาระเรองตนทนคงท นอกจากน หลงจากซอเครองมอมาแลวเราอาจตองลงทนเกยวกบการฝกอบรมบคลากรเพอใหมความสามารถในการใชเครองมอซงคาใชจายอาจอยทประมาณ 30% ของเครองมอเครองมอทใชในการตรวจสภาพเครองจกรมอยดวยกนหลายชนด ผเขยนจะขอกลาวถงบางกลมทใชกนคอนขางแพรหลายในบานเราเทานน การตรวจสภาพเครองจกรจากการสนสะเทอน ดวยการใช Vibration Analysis การตรวจสอบสภาพเครองจกรจากกาสนสะเทอนเปน การตรวจสอบความผดปกต และความเสยหายของเครองจกรเชงกล เปนสวนใหญโดยมเครองมอวดความสนสะเทอน (Vibration Analyzer) เปนตวเกบขอมลและแปลงเปนขอมลทางความถ ซงเราสามารถ ทราบถงปญหาของเครองจกรไดจากความถทเราเกบไดดงนนคนท จะสามารถอานขอมลทางความถและประเมนผลไดตอง มความเขาใจเรองของการวเคราะหความสนสะเทอน ถงจะสามารถประเมนผลระดบความรนแรงของการเสยหายและหาสาเหตของการเสยหายไดเพอจะนาขอมลไปวางแผนการซอมและจด เตรยมอะไหล

21

ตอไปการตรวจสภาพเครองจกรจากอณหภม ดวยการใช Infrared Thermograph กลองถายภาพทางความรอนเปนเทคโนโลยทใชบอกสภาพ ของอปกรณทางไฟฟาและทางกลโดยไมตองสมผสเครองจกรททา ใหเราเหนสภาพของเครองจกร ระบปญหาโดยการตรวจสอบ ความผดปกตของอณหภมทเปลยนแปลงทาใหเราสามารถ แกไขปญหาได ซงเครองมอชนดนจะมประโยชนมากในการนา ไปตรวจสอบอปกรณทางไฟฟา ในปจจบนนมการนาไปใชงานอยางแพรหลายมากในหลายๆอตสาหกรรมเชน อตสาหกรรมอาหาร ปโตรเคม ยานยนตการตรวจสภาพเครองจกรดวยสายตาดวยการใช Stroboscope เครองมอทใชในการตรวจสภาพเครองจกรจากการมองเหนขณะเครองจกรทางานโดยอาศยการปลอยแสงทเทากบความเรวรอบของเครอง จกรจงทาใหเราสามารถมองเหนภาพสะเหมอนหยดนงเราจงสามารถตรวจสอบสภาพเครองจกรหรอชนสวนหมนไดในขณะทางาน ใชในการตรวจสอบสภาพสายพาน ใบพดลม คบปลง และชนสวนหมนอนๆ อกจดประสงคหนงของ Stroboscope คอ ใชในการวดความ เรวรอบของเครองจกรการตรวจสภาพเครองจกรจากการฟง ดวยการใช Ultrasonic ใชในการตรวจสอบและวเคราะหปญหาการรวซมตามขอตอ ทอ วาลว และใชในการบอก สภาพของเครองจกรหมนทเกดปญหาจากการเสยดสของโลหะได ซงในขณะนตนทนของพลงงานมคาสงขน เราจาเปนทจะตองใหความสาคญเกยวกบเรองของพลงงานการตรวจสภาพเครองจกรจากสารหลอลน ดวยการใช Oil Analysis การวเคราะห (Oil

Analysis) สามารถบอกถงสมรรถนะหรอสภาพของเครองจกรและอปกรณจาก การตรวจสอบสภาพการสกหรอ การเสอมสภาพของ นามนหลอลนและสงสกปรกปนเปอนตางๆ โดยจะทาการเกบตวอยางของนามนทจะตรวจสอบไปตรวจสอบหาคณสมบตของสารหลอลนและจะทาการวเคราะหเศษโลหะ เพอดหาสาเหตของการเสยหายและระดบความรนแรงประโยชนทไดรบคอ เราเปลยนนามนตามสภาพของนามนใชนามนไดอยางคมคาและมผลทาใหเครองจกรมอายการใชงานมากขน

การซอมบารงโดยตรวจสอบสภาพเครองจกร (Condition based or Predictive

maintenance) การตรวจสอบเครองจกรเราสามารถทาไดทงโดยผปฏบตงานและโดยผเชยวชาญ ซงขนอยกบการใหระดบความสาคญของแตละโรงงาน เราสามารถแบงไดเปน ขนตอน คอ

22

วธการตรวจสอบ

(Level of Monitoring Method )

ขนท 1 การตรวจสอบขนพนฐาน ( Visual Inspections.)

ขนท 2 การตรวจสอบโดยใชเครองมอททนสมย (sensor -assisted Inspections.)

ขนท 3 การวเคราะหตวการตรวจดแนวโนมสภาพเครองจกร(Indicator analysis )

ขนท 4 การเฝาระวงดวยระบบคอมพวเตอร (Integral monitoring applications)

Level 4

ภาพท 5 วธการตรวจสอบสภาพเครองจกร (Condition based or Predictive maintenance)

ขนท . การตรวจสอบขนพนฐาน Visual inspections

เปนการตรวจสอบทนยมทากนมาตงแตอดตจนถงปจจบน ซงปจจบนผเชยวชาญดานการตรวจสภาพเครองจกรยงใชอยเปนบางครง จะทาการตรวจสอบโดยอาศยประสบการณของแตละบคคล โดยใชประสาทสมผสของผตรวจสอบเปนเครองมอชวย เชน ตาตรวจเฝาด หตรวจฟง

การเฝาระวงดวยระบบคอมพวเตอร

การวเคราะหตวการตรวจดแนวโนมสภาพ

การตรวจสอบโดยใชเครองมอททนสมย

การตรวจสอบขนพนฐาน

23

เสยง และมอคอยสมผส จมกดมกลน เพอตรวจดสภาพของเครองจกรขณะนนวายงอยในสภาพปกตดหรอไม ซงการตรวจสอบลกษณะนจะไมราบรนเสมอไป เนองจากประสบการณในการทางานของแตละบคคล การตรวจสอบโดยใชประสาทสมผส การตรวจสอบแบบน ผตรวจสอบตองมความรในเครองจกรนน ๆ พอสมควร และตองมทกษะในการตรวจสอบ ผทคนเคยกบเครองนนจะเปนผตรวจสอบไดอยางด เชนชางประจาเครอง เพราะจะทาใหทราบถงความผดปกตทเกดขน

เชนเสยงทดงมากขน ความรอนสงขนการสนสะเทอน แมแตกลนเหมนไหมของมอเตอรไฟฟาเปนตนระยะเวลาเผอทมากไปความสนเปลองหรอความสญเปลาสงและการตดสนในวาสภาพเครองจกรนนมความผดปกตรนแรงแคไหน ในการตรวจสอบลกษณะนจะรสภาพเครองจกรไดกตอเมอสภาพเครองจกรนนเขาสสภาวะสดทายของชวงอายการใชงานแลว ทาใหกลบไปเปนการบารงรกษาและแบบซอมเมอเสย (Breakdown Maintenance) และสดทายกจะเปนองคกรถกควบคมดวยเครองจกร

ขนท .การตรวจสอบโดยใชเครองมอททนสมย (Sensor - assisted inspections)

การตรวจสอบโดยใชเครองมอททนสมยในปจจบนโรงงานชนนาคานงถงการตรวจสอบแบบนอยางมาก เพราะสามารถอางองถงระบบ ISO ได อกทงเครองมอเครองจกรเปนเครองททนสมยขน ความละเอยดสง ทสาคญคอราคาสงเชนกนการตรวจสภาพเครองจกรในทนจะเปนการตรวจโดยการนาเครองมอสาหรบตรวจสภาพโดยตรงมาชวยในการวดคา เชน เครองมอวดอณหภม เครองมอตรวจวดการสกหรอเครองมอการวดการสนสะเทอน ซงจะชวยทาใหสามารถประเมนสภาพของเครองจกรนนได

ขนท . การวเคราะหตวการตรวจดแนวโนมสภาพเครองจกร ( Indicator analysis )

การวเคราะหตวการตรวจดแนวโนมสภาพเครองจกร (Trend Monitoring)

สามารถตรวจเฝาดไดหลายวธดวยกน เชน การเฝาดแนวโนมของอณหภมของแบรง การเฝาดแนวโนมสภาพการหรอของชนสวนในเครองจกร และการเฝาดแนวโนมของคาการสนสะเทอนในเครองจกรหมนเปนตน ในการตรวจเฝาดแนวโนมของสภาพเครองจกรนจะตองตงคาระดบการเตอนภยไว 2 ระดบดวยกนคอ ระดบเตอนระวง (Alert Level) เมอความรนแรงถงระดบเตอนระวงแลว ผดแลเครองจกรจะตองคอยระวงอยางใกลชด หรอเพมความถในการตรวจวดสภาพของ

24

เครองจกรนนและควรวางแผนไวลวงหนาวาจะเขาดาเนนการซอมบารงตอนไหน กอนทสภาพของเครองจกรนนจะเขาสระดบอนตราย (Alarm Level) ซงเมอถงระดบนแลวควรทาการหยดเครองจกรไวกอนเพอทาการเขาแกไข เพราะถาขนปลอยใหเครองจกรทางานตอไป อาจจะทาใหเกดความเสยหายแกสวนอนของเครองจกรได หรออาจทาใหเกดอนตรายแกผปฏบตงานทอยบรเวณนนได

ดงนน การตรวจเฝาดแนวโนมสภาพของเครองจกรจงเปนผลดตอระบบการผลตของโรงงาน และยงชวยลดตนทนในการบารงรกษาอกทางหนง

ขนท การเฝาระวงดวยระบบคอมพวเตอร (Integral monitoring applications)

เ ซ น เ ซอ ร ร ะ ย ะ ไกลและ ระบบ เ ต อน ล ว งหน า โดย ใช เ ค ร อ ง ม อ ท ใ ชไมโครโปรเซสเซอรดวยระบบคอมพวเตอร และระบบการใชขอมล loggers เชน วเคราะหนามนหลอลน

4.7.1 กลมประเภทเครองจกรกบการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพ

เครองจกรและอปกรณตาง ๆ ตามโรงงานอตสาหกรรมทวไปประกอบไปดวย เครองสบ (Pump) เครองอดลม (Blower) พดลม (Fan) หมอไอนา (Boiler) ถงเกบ (Storage Tanกงหน

(Turbine) เครองกาเนดไฟฟา(Generation) ชดเกยร (Gearbox) ไมบดถาน (Pulverized)เปนตน เมอพจารณาถงการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพแลว สามารถจาแนกออกเปนกลม2 กลมดวยกน

คอ กลมทเปนเครองจกรหมน (Rotating Machine) และกลมภาชนะความดน(Pressure Vessel) โดยเทคนคของการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพสาหรบการตรวจวดความบกพรองของกลมเครองจกรสามารถจาแนกได ดงน

4.7.2 กลมเครองจกรกลหมน (Rotating Machine)

กลมเครองจกรกลหมนโรงงานอตสาหกรรมทว ๆ ไป ไดแก เครองสบ (Pump)มอเตอรไฟฟา (Motor) เครองอดลม (Blower) พดลม (Fan) กงหน (Turbine) เครองกาเนดไฟฟา(Generator)

ชดเกยร (Gearbox) ไมบดถาน (Pulverized) เปนตน เทคนคการบารงรกษาตามสภาพทเหมาะสม

25

คอ การวเคราะหการสนสะเทอน (Vibration Analysis) ซงเปนปญหาของเครองจกรกลหมนหลายรปแบบจะถกวเคราะหออกมาไดจากการเฝาระวง โดยการตรวจวดดวยวธการวเคราะหการสนสะเทอน เชน การไมสมดล (Unbalance) การเยองแกนเพลา(Misalignment) การหลวมคลอนทางกล (Mechanical Looseness) ชารดของฟนเกยร (Gear Tooth Defect) การชารดของตลบลกปน

(Bearing Defect) การคดของเพลา (Bent Shaft)เปนตนขอดหรอขอไดเปรยบของการตรวจสอบแบบน คอ การตรวจสอบวดสภาพเครองจกรไดในขณะทเครองจกรกาลงทางานอยเทคนคการตรวจสอบสภาพแบบอน ๆ ทสามารถนามาใชกบกลมเครองจกรกลหมนไดอก เชน

1.การตรวจสภาพความรอน (Thermal Monitoring)

2.การวเคราะหนามนหลอลน (Oil Analysis)

3.การวเคราะหการไหล (Flow Analysis)

4.การวเคราะหคลนเสยง (Sound Analysis)

4.7.3 กลมภาชนะความดน (Pressure Vessel)

กลมภาชนะความดน ไดแก ทอไอนา (Steam Tube) ถงพกไอ (Header) ถงแยกไอ(Steam Drum) เครองปฏกรณ (Reactor) หอกลน (Column) ระบบทอทาง (Piping) เปนตนอปกรณนจะมวธการตรวจสอบหลายวธ ซงประกอบไปดวย

การตรวจสอบโดยไมทาลาย (Non – Destructive Test) การตรวจสอบอปกรณดวยวธนมหลายวธดวยกน เชน Radiography, Surface Methods, Ultrasonic วธเหลานจะชวยในการประเมนสภาพอปกรณ คอการตรวจหารอยราวและขอบกพรองของโครงสราง ซงจะชวยในกาประเมนอายทเหลอของอปกรณได (Life Assessments) การตรวจสอบดวยวธนจะทาไดในชวงทเครองจกรและอปกรณหยดเทานน- การตรวจวดรงสความรอนดวยกลองอนฟราเรด (Thermal

Infrared Testing) การตรวจสภาพอปกรณดวยวธนกบกลมภาชนะความดน สามารถตรวจสอบการรวของผนงภาชนะความดนและการเสอมสภาพของฉนวนทใชหมผนงเตาเผาตาง ๆ ได หรอสามารถตรวจวดระดบของเหลวภายในภาชนะความดนนนไดดวย

26

1.การวเคราะหคลนเสยง (Sound Analysis) เปนการใชคลนเสยงตรวจวดสงผดปกตในชนสวนหรอระบบตาง ๆ เชน การตรวจสอบการขยายตวของรอยราวภายในชนสวน

2.การวเคราะหความเคน (Stress Analysis) จะชวยในการวเคราะหสภาพของชนสวนและยงสามารถบอกถงสภาพการเปลยนแปลงของแรงทกระทาตอชนสวน รวมทงการเปลยนแปลงเนองจากการขยายตวของชนสวนดวย

4.7.4 การจดตงระบบในการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพในการดาเนนการจดตงระบบการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพนน มแนวทางปฏบตโดยทวไปดงแผนภมตอไปน

27

ศกษา / สารวจความเปนไปได

การคดเลอกเครองจกร

เลอกวธบารงรกษา/ทบทวน

ตรวจวดการทางานปกต

ตรวจสอบความถตรวจวดระดบเดอน

ตรวจสอบระบบขอมลเพอการตรวจสอบ

ตรวจวดปกต

บนทกคาการวด

ประเมนผล

วเคราะห

ดาเนนการบารงรกษา

ประเมนดานการจดการ

ประเมนความคมคา

ลอกเค

รงรกษ

มถตรว

การทา

กคาก

วจวดป

ขอมลเ

การบา

นความ

1

2

3

4

5

7

8

6

9

10

11

12

13

14

ประเมนวธการบารงรกษา

สงสยผดปกต

คนพบ

ปกต

ภาพท 6 แผนภมขนตอนการจดตงระบบการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพ

. ศกษาและสารวจความเปนไปได การศกษาและการสารวจความเปนไปไดเปนขนตอนแรกในการดาเนนการเลอกวธการบารงรกษา เพอดความเหมาะสมกบสภาพของเครองจกรวาวธการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพนเหมาะสมหรอไม

. การคดเลอกเครองจกร เมอศกษาและสารวจความเปนไปไดแลว พบวา วธการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพเหมาะสมทจะดาเนนการ ขนตอนตอมาจะเปนการเลอก

28

เครองจกรเพอพจารณาวาควรทจะใชวธการบารงรกษานกบเครองจกรประเภทใดภายในโรงงานพรอมทงกาหนดกลมของเครองจกรทจะดาเนนการในขนตอไป

. เลอกวธการบารงรกษา เมอดาเนนการเลอกและกาหนดกลมเครองจกรแลวขนตอนตอไปจะทาการศกษาความเปนไปไดของเครองจกรวา วธการบารงรกษาแบบใดจะเหมาะสมกบสภาพของการทางานของเครองจกรในขณะเวลานน จากนนกดาเนนการเลอกวธการบารงรกษากบเครองจกรชนดนน ๆ

. ตรวจวดระดบการทางานปกต เมอเลอกวธการบารงรกษากบเครองจกรไดแลวขนตอนตอมาจะเปนการจดหาอปกรณและเครองมอทจะทาการตรวจวด พรอมเตรยมบคลากรตรวจวดทเหมาะสมกบวธการทไดเลอกไว หลงจากจดเตรยมเครองมอและบคลากรแลว ควรดาเนนการตรวจวดคาเรมตนหรอคาครงแรกเพอเปนมาตรฐานใชอางองกบคาทจะทาการตรวจวดครงตอไป

. กาหนดความถในการตรวจวดและระดบเตอน การกาหนดความถในการออกตรวจวดนนควรกาหนดใหเหมาะสมกบสภาพและความสาคญของเครองจกรและอตรากาลงของบคคลกรทมอย ถากาหนดความถในการตรวจวดถจนเกนไป กเปนการสนเปลองงบประมาณคาใชจายดานอตรากาลง และถากาหนดความถในการตรวจวดหางจนเกนไป กอาจทาใหเครองจกรเกดความเสยหายกอนทจะตรวจพบกเปนได ดงนนควรศกษาเหมาะสมในการกาหนดความถในการตรวจวดใหสอดคลองกบสภาพของเครองจกรดวย

. จดเตรยมขอมลและลาดบการออกตรวจวด การจดเตรยมขอมลและลาดบการออกตรวจวด เปนการกาหนดวธในการตรวจวดใหเปนมาตรฐาน เพอทจะทาใหขอมลทไดจากการตรวจวดมความเทยงตรงและนาเชอถอ พรอมทงบนทกไวเพอเปนขอมลในการอางองและวเคราะหหาความบกพรองในเครองจกรนนขนตอน ขนตอนทกลาวมาขางตนนนเปนเพยงการกอนการเขาสวธการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพตามปกตเทานน ในขนตอนตอจากนไปจะเปนขนตอนการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพจรง ๆ ททาเปนประจาแลวแตการกาหนดคาความถในการตรวจวด

29

. การออกตรวจวดปกต การออกตรวจวดสภาพเครองจกรตามปกต เปนการออกตรวจวดตามความถทไดกาหนดไวแลว ในการออกตรวจวดปกตนจะเปนหนาทของบคลากรในดานบารงรกษา โดยอาศยเครองมอตรวจวดทไดจดเตรยมเอาไวแลว เชน การตรวจวดการสนสะเทอน การออกไปเกบตวอยางนามน เปนตน

. การบนทกคาการวด เมอทาการออกตรวจวดแลว ขอมลทไดจากการวดคามาจะตองถกเกบไวอยางเปนระบบและสมบรณทสด เพอความสะดวกในการนาขอมลทวดใหมาทาการตรวจสอบและประเมนผลตอไป

. การประเมนผล เมอทาการบนทกคาทวดมาไดอยางเปนระบบและสมบรณแลวขนตอมาจะเปนการเมนผลทวดมาวาคาอยในเกณฑทยอมรบไดหรอไม ถาคายงคงในเกณฑปกตกออกตรวจวดตามปกต แตถาคาทวดมาไดเกนเกณฑมาตรฐานทกาหนดไว กดาเนนการวเคราะหหาสาเหตตามขนตอนท ตอไปจากขนตอนท ถงขนตอนท น ถาหากเครองจกรยงไมแสดงอาการของการเสอมสภาพใด ๆ วฏจกร (Cycle) กจะดาเนนการหมนเวยนกลบไปดงน → →

→ ดาเนนการอยางนไปเรอย ๆ ถาหากพบความผดปกตเกดขนกจะเขาสขนตอนตอไป

. การวเคราะหหาสาเหต จากขนตอนท เมอทาการประเมนแลวพบวาคาทไดมคาเกนเกณฑมาตรฐานทกาหนด จงทาการวเคราะหสาเหตความบกพรองของเครองจกรหรอถายงมขอสงสยในขอมลทวดเกบมานน กควรทาการเกบคาซาอกครงเพอความแนใจ แลวคอยดาเนนการวเคราะหหาสาเหตเพอคนหาความบกพรองของเครองจกร เพอทจะจดทารายงานใหผทเกยวของในการบารงรกษาตามขนตอนท

. การบารงรกษา เมอผเกยวของทจะดาเนนการบารงรกษาไดรบรายงานผลการวเคราะหแลว กจะเขาสกระบวนการประเมนสภาพเครองจกรกอน เพอจะไดวางแผนทจะเขาบารงรกษา ซงตองมการเตรยมทงกาลงคน อะไหล และเครองมอทเกยวของในการดาเนนการ

. การประเมนดานการจดการ การประเมนดานการจดการเปนการประเมนเพอทจะตรวจสอบวาการจดการเกยวกบการดาเนนการตาง ๆ มความบกพรองหรอไม ถายงมความบกพรองในการตรวจวดอย กทาการปรบปรงขนตอนทยงไมสมบรณ เชน ปรบปรงความถในการออก

30

ตรวจวดเกบคา หรอปรบปรงการจดระบบขอมลทเกยวของทจะชวยในการวเคราะหหาความบกพรองของเครองจกร

. การประเมนวธการบารงรกษา การประเมนวธการบารงรกษานเปนการประเมนวาวธการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพทใชอยนใหประโยชนตอระบบบารงรกษามากนอยแคไหน ถาประเมนดแลววาใหประโยชนนอย กควรทบทวนวธการบารงรกษาใหมแตถาผลประเมนแลวปรากฏวาใหประโยชนตองานบารงรกษามาก กอาจจะดาเนนการปรบปรงคณภาพการทางานใหดยงขน การประเมนความคมคาภาพรวม เปนการประเมนทางดานเศรษฐศาสตร ซงกคอการประเมนในดานการลงทนเกยวกบวธการบารงรกษาตามสภาพแบบน ถาจากการประเมนผลเปนทนาพอใจแลว กควรทาการขยายขอบเขตของงานททาอย หรอเพมวธในการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพขนมาอก เพอทจะเพมประสทธภาพของงานบารงรกษา ทงดานความเชอมนและความมนคงของระบบการผลตตอไปโดยทวไป กลยทธสาคญและนยมใชในงานซอมบารงเครองจกรในโรงงานอตสาหกรรม ประกอบไปดวยการซอมบารงเมอเสอมสภาพ (Breakdown Maintenance)

การซอมบารงเชงปองกน (Preventive Maintenance) และการซอมบารง (เชงคาดคะเน) ตามสภาพของเครองจกร (Condition Based Maintenance) ซงแตละกลยทธมจดเดนในการนาไปใชกบเครองจกรตาง ๆ กนไป การเลอกกลยทธงานซอมบารงใหเหมาะสมกบเครองเปนสงทสาคญอยางยงทจะทาใหสามารถควบคมประสทธภาพ (Efficiency) และความนาเชองถอ (Reliability) รวมถงSafely ของเครองจกรใชอยในระดบทตองการ ภายใตงบประมาณทเหมาะสม ซงเปนปรชญาทางดานการจดการงานซอมบารง(Maintenance Management) เราพบวา ปจจบนอตสาหกรรมในประเทศไทยไดพฒนาและปรบตวทงทางดานขนาดของโรงงาน และเทคโนโลยทนามาใชอยางมาก โรงงานอตสาหกรรมในปจจบนจงมเครองจกรทมขนาดใหญ เทคโนโลยทซบซอนมากขนเพอใหกาลงการผลตสงขน สามารถผลตชนสวนหรอผลตภณฑไดจานวนมากมายตอชวโมงการผลต เมอมองทางดานงานซอมบารงเครองจกรเหลาน เราตองใหความเอาใจใสทมากขนดวยเชนกน เพราะเมอเครองจกรทซบซอนและมกาลงการผลตสงมการ Breakdown นนหมายถงความสญเสยอยางมากอนเนองจาก คาเสยโอกาสในการผลตชนสวนหรอผลตภณฑจานวนมากและคาใชจายทจะตองใชในการซอมแซมเครองจกรประเภทนทมคาใชจายสงอกดวย ซงกลยทธทเรยกวาการซอมบารงตามสภาพ (Condition Based Maintenance) CBM นเองทมบทบาทมากขนทจะชวยจดการและดแล

31

เครองจกรประเภทน หวใจสาคญในกาลยทธงานซอมบารงตามสภาพคอ การตรวจสอบสภาพของเครองจกร (Inspection) เพอใหทราบสภาพทแทจรงของเครองจกรเปนขอมลนามาใชในการคาดการณและวางแผน ปองกนและแกไขความผดปกตของเครองจกรทเกดขนไดอยางถกตอง ในเวลาทเหมาะสมกอนทเครองจกรจะมการ Breakdown ขน หนงในวธการตรวจสอบทไดเปรยบวธอน ๆ และเปนทนยมอยางแพรหลาย คอ การวเคราะหความสนสะเทอนของเครองจกร (Vibration

Analysis) การวเคราะหความสนสะเทอนของเครองจกรสาหรบงานซอมบารงตามสภาพน เมอเปรยบเทยบกบวธการ (ตรวจสภาพ) อน ๆ เชน OilAnalysis, Ultrasonic, Infrared, Themography

แลวพบวา การวเคราะหความสนสะเทอนมความโดดเดนในดานสามารถทาการตรวจสอบเครองจกรไดครอบคลมทงประเภทของเครองจกร

ตารางท 3 ความสมพนธระหวางชนดของเครองจกรกบตวแปรในการวดประสทธภาพของเครองจกร

Elec.

Motor

Stea

m TB

Aero

GT*Pump Compressor

Elec.

Gen*RIC*Engine Fan Gear

Vibration

Pressure / Head

Pressure Ratio

Air/Fluid Flow

Fuel Flow

Current / Volt / Res

Power (in or Out)

Oil Press/Cons

Temperature

Efficiency

TB* = Turbine

RIC* = Reciprocating Internal Compression Engine

GT* = Gas Turbine

Gen* = Generator

Machine TypesPerformance

Parameter:

32

ตารางท 4 ความสมพนธระหวางความผดปกตตาง ๆ ในปมกบตวแปรทแสดงการเปลยนแปลง

Fluid Leak Length Meas. Power PressVacm. Speed Vibration Temp Coast Down Oil Debris Oil Leak

Damaged Impeller

Damage Seals

Eccentric Impeller

Bearing Damage

Bearing Wear

Mounting Fault

Unbalance

Misalignment

Faults of

Pump:

Machine TypesParameter Change

จะเหนไดวาประโยชนการซอมบารงตามสภาพโดยใชการวเคราะหความสนสะเทอนนน สามารถใชไดครอบคลมกบเครองจกรหลายประเภท และในการวเคราะหยงบงชสาเหตประเภทความผดปกตตาง ๆ ของเครองจกรไดอยางชดเจนและรวดเรว อนจะสงผลตอระบบซอมบารงทมประสทธภาพทาใหเครองจกรทมประสทธภาพและความนาเชอถออยในระดบทสงและสามารถทางานไดยาวนานตลอดอายการทางานทแทจรง (Run to Failure) คมคาตอการลงทนของเครองจกรทมกลงการผลตและเทคโนโลยทสงเหลานน และนอกจากนยงมขอดอกบางประการเชน การนาและวเคราะหความสนสะเทอนของเครองจกรสาหรบงานซอมบารงนนจะไมเปนการรบกวนขนตอนในการผลตแตอยางใด เพราะไมตองมการสงหยดเครองขณะททาการตรวจสอบและการวเคราะหแนวโนมความเสยหายจากความสนสะเทอนของเครองจกรทาใหสามารถจดชวงเวลาในการเขาไปซอมแซมแกไขเครองจกรไมใหรบกวนฝายการผลต และการวางแผนการในการสงซอ Spare Part ไดอยางถกตองไมสนเปลองอกดวย

4.8 การสนสะเทอน

การสนสะเทอน คอ ปรากฏการณของการเคลอนทกลบไปกลบมาของวตถใตแรงกระทา ซงอาจเปนแรงภายในหรอแรงภายนอกกได โดยทวไปแลวการสนสะเทอนเปนสงทไมตองการ แตมกหลกเลยงไมได อยางดทสดก คอ การพยายามจากดขนาดของการสนสะเทอนใหอยในขอบเขตทยอมรบได สาหรบเครองจกรแลวสาเหตของการสนสะเทอนมอยหลายสาเหต การไมสมดลของเครองจกรทหมนนนกจะเปนสาเหตใหญสาเหตหนงทกอใหเกดการสะเทอน การสนสะเทอนยงอาจเกดไดจากจากการทชนสวนเครองจกรเคลอนทตามแนวเสนตรงดวยความเรง

33

ชนสวนเครองจกรสองชนทสกนหรอถกกนกเปนอกสาเหตหนงของการสนสะเทอน ซงการสนสะเทอนนจะเกดจากความไมเรยบของผวหนาของชนสวนสองชนทสมผสกน การหลดหลวมของชนสวนของเครองจกรทเขาคกนจะกอใหเกดการกระแทก ซงกจะทาใหเกดการสนสะเทอนเชนกน การสนสะเทอนเหลานของเครองจกรมกมผลตอสมรรถนะและสภาพการใชงานของเครองจกร ดงนนในการทาใหเครองจกรทางานมประสทธภาพสงสดนนจงจาเปนตองมความเขาใจถงพฤตกรรมของการสนสะเทอนเพอจะไดสามารถจากดขนาดการสนสะเทอนใหมคานอยทสดเทาทจะทาได

4.8.1 ประเภทของการสนสะเทอน

การสนสะเทอนนนมหลายรปแบบ แตสามารถแบงออกเปนประเภทใหญ ๆ ได 2ประเภท คอ

1. การสนสะเทอนแบบอสระ (Free Vibration)คอ การเคลอนทกลบไปกลบมาของมวลในระบบภายใตการกระทาของแรงภายในระบบ โดยปราศจากแรงภายนอกกระทา

2. การสนสะเทอนแบบถกกระตน (Forced Vibration) คอ การเคลอนทกลบไปกลบมาของมวลในระบบอนเกดจากแรงภายนอก และการสนสะเทอนนจะเปนไปตามลกษณะของแรงภายนอกและความถของแรงทมากระตนระบบ หากความถของแรงภายนอกทมากระทานนตรงกบความถธรรมชาต (Natural Frequency) ของระบบเขา กจะทาใหเกดปรากฏการณเรโซแนนซ (Resonance) ขน นนคอ ขนาดของการสนสะเทอนจะถกขยายขนอยางมากจนทาใหเกดความเสยหายแกระบบได ความเสยหายทเกดกบโครงสรางใหญ ๆ อาท สะพาน อาคารสง หรอปกเครองบนในหลาย ๆ เหตการณเกดจากปรากฏการณเรโซแนนซเปนสาเหตหลกสาเหตหนง ดงนน การคานวณหาคาความถธรรมชาตของระบบจงมความสาคญในการวเคราะหเปนอยางยง

4.8.2 เครองมอวดการสนสะเทอน

อปกรณทใชในการวดการสนสะเทอนประกอบดวย หวทรานสดวเซอร สายเคเบลและเครองประมวลผลและอานผล สาหรบเครองประมวลผลและอานผลนนมหลายแบบ อาท

34

มเตอรวดการสนสะเทอน (Vibration Meter) เครองเฝาตรวจการสนสะเทอน (Vibration Monitor)

เครองวเคราะหแบบตวกรองกวาด (Swept Filter Analyzer) เครองวเคราะหและเกบขอมลชนดเอฟเอฟท(FFT Data Collector And Analyzer) เครองวเคราะหสเปกตรมแบบเวลาจรง (Real Time Spectrum Analyzer) และอน ๆ แตเครองทนยมใชในการบารงรกษาเครองจกรและวเคราะหขอบกพรองนน จะเปนมเตอรวดการสนสะเทอนและเครองวเคราะหและเกบขอมลชนดเอฟเอฟทเนองจากใชงายและมกเปนเครองทมขนาดกะทดรดหวไปมาได ในทนจะกลาวถงเครองมอทง 2ประเภท

1. มเตอรวดการสนสะเทอน (Vibration Meter)จะเปนเครองมอวดจนาดเลกแบบมอถอ สามารถเคลอนยายไปมาได ทางานดวยแบตเตอร สามารถวดขนาดการสนสะเทอนเปนขนาดรวม (Overall Value) โดยจะแสดงผลดวยเขมบนมาตรวด และสามารถเลอกผลขอมลไดทงขอมลทเปนการขจด ความเรว ความเรง หากใชหววดเปนทรานตดวเซอรแบบความเรง

2. เครองวเคราะหและเกบขอมลชนด เอฟเอฟท (FFT Data Collectorand

Analyzer)จะเปนเครองทมความสามารถสงกวามเตอรวดการสนสะเทอน ตวเครองจะสามารถวดสญญาณการสนสะเทอนเปนทงแบบรวม (Overall Value) และสญญาณบนโดเมนความถเปนอยางนอย เครองบางเครองจะสามารถวดขอมลเฟสและทาสมดลไดดวย และมกจะสามารถแสดงผลเปนกราฟของสญญาณการสนสะเทอนบนโดเมนความถบนจอภาพ ในเครองทมราคาแพงจะมฟงกชนการใชงานทซบซอนขน อาทสามารถเกบขอมลไดจานวนมาก และสามารถถายขอมลเขาสคอมพวเตอรได เครองมอนมกถกออกแบบใหเปนแบบหวไปมาได

4.8.3 ขนตอนการดาเนนการวดการสนสะเทอนการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพโดยวธการวดการสนสะเทอนในเครองจกรกล จะมขนตอนการดาเนนงาน ดงน

35

ภาพท 7 ขนตอนการดาเนนการวดการสนสะเทอน

4.8.4 การวางแผนงานและจดแบงเครองจกร

เมอตกลงใชวธการบารงรกษาแบบพยากรณตามสภาพในโรงงาน วธทดทสด คอ การจดใหมหนวยงานรบทรบผดชอบโดยตรง ซงพรอมทจะทมเทความรความสามารถใหกบการวางแผนงาน ตรวจสอบ วเคราะหปญหาตาง ๆ ไดอยางเตมท เรมตนดวยการตรวจสอบประวตการบารงรกษาเครองจกร ความถของการขดของของเครองจกร ประสทธภาพของการทางานความสาคญตอกระบวนการผลต และจานวนเครองจกรทงหมดทมอย เมอตรวจสอบเสรจเรยบรอยแลว กทาการแบงกลมเครองจกรออกตามสภาพของเครองจกรซงอาจเปนรปแบบและตามหลกการดงน

กลมท 1 ตองการความถในการตรวจสอบมาก เครองจกรกลประเภทนตองมความสาคญตอกระบวนการผลตมากถงมากทสด ขาดเสยมได (Critical Machine)ถาเกดความเสยหายอยาง

รนแรง อาจเกดอนตรายตอบคคลหรออปกรณรอบขางไดไมมเครองจกรอนทจะทางานทดแทนได

เมอเกดการเสยหาย จะทาใหทงระบบหยดตามเครองจกรในกลมนตองใหความสาคญและดแลเปน

การวางแผนงานและจดแบงเครองจกร

กาหนดวธการและตาแหนงการวด

จดหาเครองมอและเตรยมบคลากร

จดระบบการออกตรวจวดและการจดเกบขอมล

เรมดาเนนการ

36

พเศษ เพราะถาหากเกดการขดของหรอเสยหายจนเครองจกรไมสามารถทางานตอไปได จะเปนผลทาใหทงระบบการผลตตองหยดทางานไปดวย ดงนนจะตองมการตรวจสอบและดแลอยางใกลชดและตอเนอง

กลมท 2 ตองการความถในการตรวจสอบปานกลาง เครองจกรกลประเภทนประกอบไปดวยมความสาคญในระบบการผลต แตมเครองสารองสาหรบการทาหนาทเดยวกนไดถาเกดความเสยหายอยางรนแรง อาจเกดอนตรายกบบคคลหรออปกรณรอบขางได

กลมท 3 ตองการความถในการตรวจสอบนอย เครองจกรกลประเภทนประกอบดวยมความสาคญตอระบบการผลตคอนขางนอยมเครองสารองเพอทจะทาหนาทเดยวกนได

4.8.4 การกาหนดตาแหนงวดความสนสะเทอน

เครองจกรกลแตละประเภทอาจจะมรปรางหนาตาไมเหมอนกน แตตาแหนงทวดความสนสะเทอนจะตองเปนตาแหนงทเหมาะสม โดยตองคานงถง

1. ตาแหนงทใกลลกปนมากทสด

2. ตาแหนงทตรงเขาสศนยกลางลกปน

3. ตาแหนงทรบภาระ (Load) มากทสด

4. ตาแหนงทเปนเนอเดยวกนกบ Bearing Housing

5. ตาแหนงทใหสญญาณ Vibration แรงทสด

37

4.8.5 การจดหาเครองมอและจดเตรยมบคลากร

การเรมตนสาหรบระบบงานวดการสนสะเทอนนน ถามงบประมาณสาหรบเครองมอคอนขางจากด เพยงแคจากดหาเครองวดการสนสะเทอนแบบธรรมดาไปกอน (Vibration

Meter)โดยเปนการวดคาการสนสะเทอนโดยรวม เพอทาการตรวจสอบเครองจกรโดยการวดการสนสะเทอนไดเบองตน แลวนาคาทตรวจวดไดนนมาจดทาเปนกราฟแนวโนมของการสนสะเทอนของเครองจกร อาจจะมเครองอน ๆ ประกอบดวย เชน เครองชวยสาหรบการฟงเสยง เพอทจะชวยในการประเมนสภาพการทางานของเครองจกรและตรวจหาความผดปกต เมอเรมดาเนนการในตรวจวดดวยเครองมอวดอยางงายไปไดชวงเวลาหนงแลว กควรดาเนนการจดหาเครองมอวดและวเคราะหการสนสะเทอนทมความสามารถหลากหลายตามกาลงตามกาลงงบประมาณทพอจะหาไดอยางนอยทสดควรเปนเครองมอทวดและวเคราะหแบบสเปกตรมได (Spectrum Analysis)เนองจากคาการสนสะเทอนโดยรวมจะทราบแตเพยงแนวโนมของความผดปกตเทานน ไมสามารถหาสาเหตทแทจรงของปญหาได ทาใหตองใชผเชยวชาญมาชวยในการตรวจสอบหาสาเหตทเกดขนในการวเคราะหการสนสะเทอนแบบสเปกตรมนน เปนการวเคราะหในรปของสญญาณความถทเกดจากการสนสะเทอนของชนสวนภายในเครองจกรทงหมด โดยอาศยกราฟสเปกตรมวเคราะหตรวจดสญญาณความถทเกดขนวาสาเหตททาใหเกดการสนสะเทอนกบเครองจกรนนมสาเหตมาจากชนสวนไหนของเครองจกรทเกดความบกพรองขน เพอทจะไดทาการแกไขตรงจดตอไป

4.8.6 จดระบบการออกตรวจวดและการจดเกบขอมล

ปจจบนนมเครองมอวดและวเคราะหการสนสะเทอนททนสมยออกมามากมาย

โดยแตละยหอจะมซอฟตแวรสาหรบตอเชอมกบคอมพวเตอรเพอทาการสง – ถาย ขอมลระหวางกนของเครองมอวดและระบบคอมพวเตอร ในการจดเกบระบบขอมลททาการวดคามานน จะตองอาศยซอฟตแวรชวย จงมความจาเปนทจะตองมการจดเตรยมขอมลในสวนของเครองจกรดวยและควรมการจดการบนทกขอมลทจาเปนตาง ๆ ของเครองจกรไว พรอมทงทาการสเกตซภาพของเครองจกรคราว ๆ เพออานวยความสะดวกสาหรบการวเคราะหสภาพของเครองจกรนน กาหนดเสนทางในการตรวจวดตามทกาหนดไว แลวจดทาตารางสาหรบทาการบนทกขอมลทจาเปนของเครองจกรแตละชนดไวเพอใชประโยชนสาหรบการทางานตอไป

38

4.8.7 การตรวจสอบและบนทกขอมล

การตรวจสอบและบนทกขอมลตามทไดวางแผนไวแลว เปนการตรวจวดคาการสนสะเทอนของเครองจกรภาคสนามโดยการตรวจวดตามทไดกาหนดจดและตาแหนงการวดไวในการตรวจวดคานน ผททาการตรวจวดและผททาการวเคราะหควรมความเขาใจตรงกน และควรทาเปนลาดบขนตอนทไดวางไวแลว เพอไมเปนการสบสนในการดาเนนงาน ถาขอมลทไดมามการสบสน กจะสงผลใหการวเคราะหนนเกดความคลาดเคลอนได และจะสงผลทาใหผลของการวเคราะหนนไมตรงกบความเปนจรง

4.8.8 การจดทากราฟแนวโนม (Trend Plot)

การจดทากราฟแนวโนมการสนสะเทอนของเครองจกร จะทาไดเมอมขอมลทวดและบนทกคาจากจดเดยวกนหลาย ๆ ครงตาทไดจกตารางการตรวจวดไว การจดทากราฟแนวโนมการสนสะเทอนของเครองจกรควรจดทากบทก ๆ ตาแหนงททาการตรวจวด เนองจากขอมลแตละตาแหนงของการตรวจวดจะชวยเออประโยชนในการวเคราะหหาความบกพรองของเครองจกรไดเชนกน

4.8.9 การเปรยบเทยบคาการสนสะเทอนวาเกนระดบทกาหนดหรอไม

มาตรฐานสาหรบการเปรยบเทยบคาการสนสะเทอนทวดได คอมาตรฐานการสนของตวเรอน (Casing Vibration) ใชเกณฑมาตรฐานของ ISO 2372มาตรฐานสาหรบการเปรยบเทยบคาการสนสะเทอน ใชเกณฑมาตรฐานของ ISO 2372กลมเครองจกรระดบทเรมสงสย(สการวเคราะห)mm/s (rms)ระดบทตองหยดเครองmm/s (rms)

ตารางท 5 มาตรฐานสาหรบการเปรยบเทยบคาการสนสะเทอน

39

กลมเครองจกรระดบทเรมสงสย

(สการวเคราะห)

mm/s (rms)

ระดบทตองหยดเครอง mm/s

(rms)

- กลม 1

เครองจกรทมขนาด < 15 kW1.8 4.5

- กลม 2

เครองจกรทมขนาด 15 -75 kW2.8 7.1

- กลม 3

เครองจกรทมขนาด > 75 kW4.5 11.0

- กลม 4

เครองจกรทมขนาด > 75 kW และตดตงบนฐานทออนตวไดรวมทงเครองจกรประเภทอดลมดวย

7.1 18.0

4.8.10 การวเคราะหสถานะปจจบนของเครองจกร

การเปลยนแปลงระดบการสนสะเทอนของเครองจกรกลนน จะแสดงถงความบกพรองอยางใดอยางหนงหรอหลาย ๆ อยางภายในเครองจกร ซงจาเปนตองหาขอบกพรองเพอทจะดาเนนการแกไขตอไป หากผลจากการวเคราะหกราฟแนวโนมการสนสะเทอนไมแสดงอาการทผดปกตด ๆ กทาการเกบขอมลเขาแฟมไวสาหรบอางองและกดาเนนการตรวจวดตอไปตามตารางการออกตรวจวด

4.8.11 การวเคราะหการสนสะเทอนกบงานบารงรกษา

เมอผลการวเคราะหสภาพการสงสะเทอนของเครองจกรนนพบวานาจะมความผดปกตเกดขนกบเครองจกร ดงนนขนตอนตอไปจะตองทาการวเคราะหเพอคนหาตนตอของความบกพรองนน โดยการใชการวเคราะหแบบกราฟสเปกตรม (FFT) เพออานวยความสะดวกในการตรวจหาสาเหตทแทจรงภายในเครองจกร พรอมทงเสนอแนะวธการแกไขใหหนวยซอมและประเมนสภาพของเครองจกรชดนนวาจะสามารถทางานไดอกนานเทาใด เพอทางหนวยซอมจะไดกาหนดชวงเวลาทจะทาซอมบารงและตองสงผลกระทบตอระบบการผลตนอยทสดเมอหนวยซอมดาเนนการซอมบารงเครองจกรนนแลวเสรจ ควรดาเนนการตรวจวดคาอกครงหนง (Test Run) เพอเปรยบเทยบคาการสนสะเทอนของเครองจกรนนวาคาการสนสะเทอนกอนการซอมและหลงการ

40

ซอมเสรจแลวจะมผลตางกนมากนอยแคไหน และเพอเปนขอมลของคาการสนสะเทอนสาหรบอางองในการซอมบารงครงตอไปดวย

4.8.12 หลกการวเคราะหการสนสะเทอน

หลกการวเคราะหการสนสะเทอนของเครองจกรกลในหวขอน จะเปนการอธบายถงหลกการทจะทาการวเคราะหการสนสะเทอน โดยจะลาดบเปนขนตอนเพอใหเขาใจไดงายในการบารงรกษาเครองจกรกลแบบพยากรณตามสภาพโดยวธการวเคราะหการสนสะเทอนนน จะมลาดบขนตอนในการดาเนนการดงตอไปน

1. วดและบนทกขอมลการสนสะเทอนลงเครองมอ

2. ถายโอนขอมลการสนสะเทอนจากเครองมอสระบบคอมพวเตอร

3. ตรวจสอบกราฟแนวโนมการสนสะเทอน

4. ประเมนคาการสนสะเทอน (อยในเกณฑหรอไม)

5. วเคราะหหาสาเหต

6. สรปและรายงานผลการวเคราะห

7. วางแผนกาหนดการบารงรกษา

8. ดาเนนการบารงรกษา

เมอเรมดาเนนการวดการสนสะเทอน จาเปนตองใชเครองมอทมคณภาพ พรอมทงบคลากรทมความรและความเขาใจในวธการวดการสนสะเทอน เพอบรรลผลสาเรจของการดาเนนการ เมอดาเนนการตรวจวดเกบขอมลมาแลว ขนตอไปกจะเปนการถายโอนขอมลเขาสระบบคอมพวเตอร

หลงจากนนผทจะการวเคราะหกทาการตรวจสอบกราฟแนวโนมของการสนสะเทอนถาเกนคามาตรฐานกดาเนนการวเคราะหหาสาเหตพรอมสรปทาเปนรายงานตอไปโดยในปจจบนโปรแกรมคอมพวเตอรทใชในการเกบขอมลและชวยวเคราะหการสนสะเทอนมประสทธภาพสงมากและมใหเลอกใชไดหลายรปแบบ

41

4. 9 การวเคราะหอณหภม (Thermal Analysis)

การใชงานมอเตอรทมความรอนสงเปนเวลานาน ทาใหอายการใชงานของมอเตอรลดลง ซงขนอยกบอณหภมเพม(Temperature rise) ทยอมรบไดของฉนวนขดลวดและอณหภมของแบรง เนองจากคาอณหภมเพมทก องศา จะทาใหอายการใชงานของฉนวนลดลงครงหนง และความรอนสงยงสงผลกบความหนด(Viscosity) ของสารหลอลนในแบรง อาจทาใหแบรงเสยหายจากการขาดสารหลอลนไดเรวขน ดงนนการวดอณหภมเพอปองกนการใชงานมอเตอรขณะเกดความรอนสงเปนเวลานานเปนสงทควรกระทาตามมาตรฐานIEC 85 ไดแบงฉนวนออกเปนคลาสดงตวอยางในตารางท 6

ตารางท 6 คลาสของฉนวนมาตรฐาน IEC 85

คลาส อณหภมสงสดททนไดของฉนวน( C )

อณหภมหองสงสดของฉนวน

( C )

อณหภมเพมสงสดทยอมรบได

( K )

คาเผอทางอณหภม( C )

A 105 40 60 5

B 130 40 80 10

E 120 40 75 5

F 155 40 105 10

H 180 40 125 15

หมายเหต คาเผอทางอณหภม เปนคาทเผอไวระหวางอณหภมเฉลยของขดลวดและอณหภม ณ จดรอนทสด (Hottest point) โดย อณหภมเพมสงสดทยอมรบได = อณหภมสงสด –

อณหภมหองสงสด – คาเผอ อณหภมเพมทก10องศา คดจากอณหภมหองสงสด40องศา ทาใหอายของฉนวนลดลงประมาณครงหนง โดยอายการใชงานของฉนวนสมพนธกบอณหภมเพมดงรปท4 การวดอณหภมแบบเปรยบเทยบแนวโนม(Trending) เปนวธทสะดวก รวดเรวในการประเมนสภาพความรอนสงเกน (Over heat) ในมอเตอร สาเหตหลกของความรอนสงเกน เกดจากการใชงานเกนพกด แบรงยดตดและการเยองศนย (Misalignment) นอกจากนความผดปกตอนๆทอาจกอใหเกดความรอนสงเกนไดคอการระบายความรอนทจากด อณหภมบรรยากาศโดยรอบสง อตราการใชงาน

42

(Duty cycle) ทมากเกนไป และแหลงจายไฟผดปกต เชน แรงดนตก เกนหรอไมสมดล การวดอณหภมควรทาในขณะมอเตอรอยในภาวะคงตว(Steady state) โดยตาแหนงวดอณหภมตางๆทแนะนา 4 มอย 7ตาแหนงดวยกนคอ 3 จดบรเวณผวดานขางของมอเตอร บรเวณแบรงทงสองดาน บรเวณกลองตอสายและบรเวณประกบโหลด (Coupling)

การวดอณหภมยงมปจจยตางๆทมผลกบการวเคราะห เชนโหลด อณหภมหอง ความรอนจากรงสจากดวงอาทตย และตาแหนงทวด อณหภมเพมเปนผลของกาลงสญเสยตางๆเชน แรงเสยดทาน (Bearing friction) แรงลมตานการหมน (Windage) ความสญเสยในแกนเหลก (Core loss) การสญเสยในขดลวด (Copper loss หรอ I²R loss) และ Stray load loss ซง Stray load loss และ Copper

loss จะขนอยกบโหลดโดยการสญเสยในขดลวดถอวามมากทสดและอยในรปของความรอน ดงนนในการวเคราะหปญหาความรอนแบรงและทผวของมอเตอรแบบแนวโนมจงจาเปนตองนาสภาวะโหลดมาพจารณาดวย สงทตองตระหนกคออณหภมหองยงสง ทาใหผวของมอเตอรมอณหภมสงขนตาม นอกจากนความรอนจากรงสดวงอาทตยขณะใชงานภายใตแสงแดด ส ความหนาและคณสมบตของโลหะกสงผลกบอณหภมผวทวดได เพอหลกเลยงหรอลดผลกระทบดงกลาว การวดอณหภมผว ควรวดในตาแหนงทไมไดรบแสง และอยตากวาเสนผานศนยกลางในแนวนอน4 อกปจจยทสาคญ ทมผลตออณหภมผวคอตาแหนงวด โดยทวไปตาแหนงทมอณภมสงสดคอตาแหนงทมมวลมากสดและการระบายความรอนทาไดนอยสด4 ดงนนในมอเตอรแบบเปด (Open enclosure)

ตาแหนงทอณหภมสงทสดจะอยทกลางมอเตอร ในขณะทมอเตอรแบบปด (Totally enclose)

ตาแหนงทอณหภมสงทสดคอตาแหนงใดกตามทอยระหวางกงกลางถงตาแหนงทไดรบลมระบายความรอนจากพดลมนอยทสด อณหภมมอเตอรรอบแนวรศมจะแตกตางกนออกไปตามลกษณะการระบายความรอน รวมถงระยะหางของสเตเตอรกบตวเรอนมอเตอรจะมคาไมเทากนตลอดแนวรศมมอเตอร ยงสเตเตอรอยหางจากโครงมอเตอรนอยเทาใด คาทวดไดกจะคงทและถกตองมากขน ในการวดอณหภมผวแบบเปรยบเทยบแนวโนว ควรทาการวดในตาแหนงเดมหรอใกลเคยงกบตาแหนงเดมทกครง และควรเลอกวดในตาแหนงทสเตเตอรอยใกลกบโครงมอเตอรมากทสด ในการวเคราะหแบบแนวโนม การเพมขนของคา Normalized temperature rise แสดงถงความผดปกตและความรนแรงของปญหา

43

5. การวเคราะหขอมลการเสย (Failure Data Analysis)

โดยใชประวตการเสย และการทางานตามแผนทเปนอยถงปจจบนเปนขอมล เพอหาตวแปรทางสถตทสามารถอธบายพฤตกรรมการเสยแยกตาม Failure Mode7 การวเคราะหอาการขดของและผลกระทบ (Failure Mode and Effects Analysis: FMEA)ตามทกลาวในเบองตนวาการวเคราะหอาการขดของ และผลกระทบ (FMEA) คอ สวนหนงในการดาเนนการบารงรกษาตามสภาพ(Condition Based Maintenance ) ดงนนในหวขอน อธบายถงรายละเอยดตางๆ ทเกยวของกบFMEA และการนา FMEA ไปประยกตใชในงานวจย อรรถกร เกงพล (2548 : 157) ไดใหนยามของFMEA หมายถง เทคนคเพอหาจดออนในการออกแบบกอนทการออกแบบนนจะถกนาออกมาใชจรง กตศกด พลอยพานชเจรญ (2547 : 26) อธบายโดยจดทาเปนกลมของกจกรรมทมจดมงหมายรบรและประเมนถงแนวโนมของขอบกพรองและผลกระทบของผลตภณฑหรอกระบวนการ ทาการบงชถงความสามารถกาจดทงหรอลดโอกาสขอบกพรอง และจดทากระบวนการทงหมดในรปเอกสาร

5.1 ประโยชนของ FMEA

.เพอนาขอมลการซอมมาใชประโยชนในการบารงรกษาใหเหมาะสม เชนการบารงรกษาเชงปองกน การพฒนาวธการแกไขปญหา และการสรางอปกรณตรวจสอบเพอคนหาขอบกพรอง

. ชวยสนบสนนการออกแบบทผดพลาดใหถกตองยงขน และสนบสนนการทแผนในการทางานเมอตองอยกบวธการทางานทแตกตางกน

.ทาใหเกดการคลองตวในการสอสาร ระหวางพนกงานททางานรวมกน

. ทาใหเขาใจพฤตกรรมการทางานของชนสวนอปกรณ และมความรจากการวเคราะหความเสยหาย

5.2 การแบงชนดหนาทการทางานของ FMEA สามารถแบงออกหลายประเภทตาม

แนวความคดลกษณะของกระบวนการทประยกตใชดงน (ธนากร เกยรตบรรลอ 2543 : 101-105)

44

. System FMEA ซงนยมใชสาหรบการออกแบบหรอปรบปรงระบบการทางานในการใชงานมกจะรวมอยในขนตอนของ FMEA ชนดอน ไดแก การสรางแนวความคดในการออกแบบและกาหนดรายละเอยดของระบบงาน การออกแบบ การพฒนา การทดสอบ และการประเมนผลระบบ

. Design FMEA ซงนยมใชสาหรบการวเคราะหผลและการแกไขงานทมการทดลอง หรอปฏบตเปนครงแรก มกจะพจารณาเกยวของกบกลมของการรวมสวนประ กอบตางหรอสวนยอยๆ เขาดวยกน และสวนของผลตภณฑวามหนาทการใชงานตามทออกแบบเหมาะสมแลวหรอไมและสวนใดจะมปญหาจะปองกนหรอลดระดบความเสยงไดมากนอยแคไหน

. Process FMEA ซงนยมใชสาหรบกระบวนการผลตมลกษณะเหมอนกบDesign FMEA แตจะทาการพจารณาเกยวกบปจจยการผลตทสาคญ คอ พนกงาน เครองจกร วสดวธการ การวดและสภาพแวดลอมของการผลต โดยทวไปแลวเครองจกรจะเปนปจจยสาคญทสดเมอจดทา Process FMEA

. Service FMEA ซงนยมใชสาหรบการใหบรการเปนหลก โดยนยมใหคนเปนปจจยสาคญทสดเมอจดทา Service FMEA

. Machinery FMEA ซงนยมใชสาหรบการวเคราะหเครองจกรอปกรณหรอเครองมอทใช โดยแบงเปนสวนประกอบตางๆ เชน โครงสรางเครองจกร เครองมอสวนทาความเยน สวนสงกาลง สวนหลอลน ชดเกยร ตลบลกปน เปนตน

5.3 ขอบเขตการทางานของ FMEA โดยทวไปแลว FMEA ใชไดดในการวเคราะหเกยวกบความเสยหายของชนสวนอปกรณตางๆ ทสงผลใหระบบไมสามารถทางานตอไปได แตอยางไรกตาม ถาหากระบบนนมการทางานทซบซอน และมหลายหนาทการทางานรวมถงมอปกรณยอยๆ ประกอบขนมามาก กจะทาใหเกดความยากในการใช FMEA ทงนเพราะมรายละเอยดของขอมลทตองพจารณา ขอจากดอกอยางหนงทไมควรนามาพจารณาถาหากใช FMEA คอความผดพลาดในการทางานอนเนองมาจากตวบคคลเพราะโดยปกตแลวความผดพลาดอนนมกเกดขนในขณะปฏบตงานซงวธการทจะใชในการวเคราะหควรใชการวเคราะหแบบ Cause-consequence Analysis

45

นอกจากน ความเสยหายทเกดจากสงแวดลอมกเปนปจจยหนงทไมควรนา มาพจารณาในการทา FMEA

. ขอมลทจาเปนในการทา FMEA ในการใช FMEA เพอวเคราะหการทางานของระบบนน จาเปนตองทราบโครงสรางของระบบกอนซงโครงสรางของระบบนนประกอบไปดวย

. สวนประกอบตางๆ ของระบบและลกษณะเฉพาะของสวนประกอบนนๆรวมถงสมรรถนะในการทางาน บทบาทและหนาทการทางานของชนสวนอปกรณเหลานน

. ตวเชอมโยงระหวางอปกรณตางๆ

. ตาแหนงการทางานของสวนประกอบตางๆ

. ตองทราบถงความเปนไปของระบบการวเคราะห FMEA จาเปนตองทราบรปแบบของระบบ (System Modeling) และมขอมลทจาเปนตองใชและเกยวของกบระบบการทางานเพยงพอ

6. การวดผลการจดทาระบบการบารงรกษาตามสภาพ (Condition Base Maintenance)

การวดผลการจดทาการบารงรกษาตามสภาพ (Condition Base Maintenance) ในงานวจยน

ไดเลอกใชวธการวดผล 3 วธ คอ

6.1 การวดผลโดยใชเปอรเซนตความพรอมใชงานเครองจกร (%

MachineAvailability)% Machine Availability = เวลาการทางานของเครองจกร – เวลาทเครองจกรหยดการทางาน * 100เวลาการทางานของเครองจกรการวดผลโดยใชคา % Machine Availability มความหมายวาหลงจากทาการปรบปรงแลวคานวณไดคา % Machine Availability มคาเพมขน กวาชวงกอนการปรบปรงหมายถงการปรบปรงนให ผลดขน

6.2 การวดผลโดยใชคาระยะเวลาเฉลยระหวางการเกดเหตขดของของเครองจกร

(Mean Time between Failures : MTBF) MTBF = เวลาทเครองจกรทางานโดยเกดผลต (ชม.)

จานวนครงทเกดเหตขดของในชวงเวลานน (ครง)การวดผลโดยใช MTBF ถาปรบปรงแลวคานวณไดคา MTBF มคามากขน กวาชวงกอนการปรบปรงหมายความวาการปรบปรงนทาใหไดผลทดขน

46

6.3 การวดผลโดยใช เวลาเฉลยการซอมแซม (Mean time to repair; MTTR)เวลาเฉลยการซอมแซม = เวลาเครองจกรหยดจากการขดของ (ชม.)จานวนครงทเครองจกรหยด(ครง)ซงคาการวดโดยใชคา เวลาเฉลยการซอมแซม นมความหมายวาถาทาการปรบปรง แลวคานวณไดคา เวลาเฉลยการซอมแซม มคาลดลง กวาชวงกอนการปรบปรงหมายถงการปรบปรงนทาให ไดผลดขน การวเคราะหเพอหาสาเหตของการขดของจะตองมการดาเนนการอยางเปนขนตอนและเปนไปอยางมระบบ อนจะนามาซงขอมลทไดไปสการกาหนดแนวทางในการจดทาแผนการบารงรกษาอยางมประสทธภาพ

7. วรรณกรรมทเกยวของ

สรณญา ศลาอาสน การเพมประสทธภาพเครองจกรโดยระบบบารงรกษาเชงปองกน

กรณศกษา : โรงงานอตสาหกรรมผลตเครองดมโดยอาศยหลกการบารงรกษาเชงปองกนเครองจกรมาประยกตใช เพอเพมอตราความพรอมใชงาน โดยมคาเวลาเฉลยระหวางความเสยหายของเครองจกรยาวนานขน เปาหมายของการวจยคอ ศกษาและวเคราะหอาการทผดปกตและผลกระทบของความเสยหายของเครองจกรแตละเครองเพอจดทาแผนการซอมบารงรกษาเชงปองกน และเพมประสทธภาพการผลตโดยการลดเปอรเซนตการหยดเครองจกร โดยการนาโปแกรมระบบการบารงรกษาเครองจกรเชงปองกนมาทาการวเคราะหอาการทผดปกตและผลกระทบของความเสยหายเพอหาระดบความเสยงของเครองจกร และนาขอมลทไดมาทาการวางแผนการบารงรกษาเชงปองกนทเหมาะสมของแตละเครองจกรใหเปนมาตรฐานในการบารงรกษา ซงจะกอใหเกดประสทธภาพสงสด หลงจากทไดนาระบบการบารงรกษาเครองจกรเชงปองกนมาใชงานในโรงงานตวอยาง พบวาสามารถจดเกบขอมลของเครองจกรทใชในการวางแผนบารงรกษาเชงปองกนเครองจกรไดเปนระบบมากขน พบวาอตราความพรอมใชงานของเครองจกรเพมขนเฉลยเทากบ

. % ซงทาใหอตราความพรอมใชงานของเครองจกรมคาเทากบ . % และมคาเวลาเฉลยระหวางความเสยหายของเครองจกรเพมขนเฉลยเทากบ . % นอกจากนยงมจานวนความถในการเกดความเสยหายลดลงเฉลยเทากบ . % และจานวนชวโมงทเกดความเสยหายลดลงเฉลยเทากบ . %

สมศกด สมฤทธ (2552) ลดเวลาสญเสยในการผลตโดยวธการบารงรกษาเชงปองกนบนพนฐานทฤษฎความนาเชอถอ กรณศกษาอตสาหกรรมชนสวนคอนกรตสาเรจรป อาศยหลกการ

47

วศวกรรมความนาเชอถอในการวเคราะหหารอบการเปลยนทดแทน เพอนาไปปรบปรงแผนการบารงรกษาเชงปองกน การดาเนนงานวจยเรมจากการจดลาดบความสาคญของชนสวนอปกรณเครองผสมคอนกรต และนาขอมลทไดมาทาการวเคราะหความเสยหายและระดบความเสยงดวยวธการวเคราะหคณลกษณะความเสยหายและผลกระทบ จากนนทาการคานวณรอบการเปลยนทดแทนทเหมาะสมตอการใชงานดวยการประมาณคาความนาเชอถอ และนาขอมลทไดมาจดทาแผนการบารงรกษาเชงปองกนใหกบเครองจกร ผลงานวจยพบวา เวลาสญเสยทเกดจากการขดของ

และเสยหายของเครองผสมคอนกรตลดลงจากเดม 865.33 นาท/เดอน ลดเหลอ 301.67 นาท/เดอนหรอคดเปนอตราความเสยหายทลดลงเทากบ 7.34 เปอรเซนต และสามารถเพมอตราความพรอมในการใชงานของเครองผสมคอนกรตเทากบ 7.34 เปอรเซนต

สรณญา ศลาอาสน (2551) ปรบปรงประสทธภาพการผลตของเครองจกร อาศยหลกการบารงรกษาเชงปองกนเครองจกรมาประยกตใช เพอเพมอตราความพรอมใชงาน โดยมคาเวลาเฉลยระหวางความเสยหายของเครองจกรยาวนานขน ดวยการนาโปรแกรมระบบการบารงรกษาเครองจกรเชงปองกนมาทาการวเคราะหอาการทผดปกตและผลกระทบของความเสยหายเพอหาระดบความเสยงของเครองจกร และนาขอมลทไดมาทาการวางแผนการบารงรกษาเชงปองกนทเหมาะสมของแตละเครองจกรใหเปนมาตรฐานในการบารงรกษา ซงจะกอใหเกดประสทธภาพผลการวจยสามารถจดเกบขอมลของเครองจกรทใชในการวางแผนบารงรกษาเชงปองกนเครองจกรไดเปนระบบมากขน พบวาอตราความพรอมใชงานของเครองจกรเพมขนเฉลยเทากบ 7.74% ซงทาใหอตราความพรอมใชงานของเครองจกรมคาเทากบ 78.61% และมคาเวลาเฉลยระหวางความเสยหายของเครองจกรเพมขนเฉลยเทากบ 13.88% นอกจากนยงมจานวนความถในการเกดความเสยหายลดลงเฉลยเทากบ 45.39% และจานวนชวโมงทเกดความเสยหายลดลงเฉลยเทากบ 44.40%

กาญจนา จตรจน (2550) เพมประสทธภาพการผลตโดยการบารงรกษาพนฐานของความนาเชอถอ กรณศกษาโรงงานผลตชนสวนเครองจกรกล ดวยการนาระบบการบารงรกษาเครองจกรและการวเคราะหรปแบบและผลกระทบของความเสยหาย มาทาการวเคราะหความเสยหายและระดบความเสยงเพอนาขอมลทไดมาทาการบารงรกษเครองจกรซงกอใหเกดประสทธภาพสงสด ผลการวจยพบวาสามารถทาใหอตราความพรอมใชงานของเครองจกรเพมขนเฉลยเทากบ 82.73% ซงมากกวาสมมตฐานทตงไว คอ 80% และมเวลาคาเฉลยระหวางวามเสยหายของเครองจกรเพมขนเฉลย

48

เทากบ 63.80% นอกจากนยงมจานวนความถในการเกดความเสยหายลดลงเฉลยเทากบ 46.44%และจานวนชวโมงทเกดความเสยหายลดลงเฉลยเทากบ 67.47%

สวมล จนทรแกว (2549) ลดของเสยในอตสาหกรรมผลตลอ อลมเนยมอลลอยด โดยใชเทคนคการวเคราะหลกษณะขอบกพรองและผลกระทบดานคณภาพ (Failure Mode and Effects

Analysis :FMEA) เรมจากการศกษากระบวนการผลตลออลมเนยมอลลอยดของโรงงานตวอยาง

และคนหาปจจยทมผลกระทบตอขอบกพรองในทกระบวนการผลต โดยอาศยการระ ดมสมองดวยแผนผงแสดงเหตและผล และการวเคราะหลกษณะขอบกพรองและผลกระทบดานคณภาพสาหรบกระบวนการผลต (PFMEA) จากนนกาหนดทมผเชยวชาญทเกยวของกบทกกระบวนการมาวเคราะหเพอคานวณหาคาดชนความเสยงชนา (RPN) ซงเปนคาทบอกถงความเสยงทจะเกดขอบกพรองขน ซงจะทาการแกไขลกษณะขอบกพรองทมคา RPN ตงแต 100 คะแนนขนไปจากนนใชการระดมสมองเพอหาแนวทางแกไขขอบกพรองเหลานน โดยกาหนดมาตรการแกไขทมการดาเนนการดงนคอ (1) เพมความสามารถในการตรวจจบของเสย เชน การตรวจสอบชนงาน100%,

การตรวจสอบชนงานแรกทเรมทาการผลต , การทวนสอบหลงการปรบตงเครอง , การใชใบบนทกในการบนทกผล ตลอดจนการตดตงอปกรณควบคมตางๆ เปนตน (2) ลดโอกาสหรอความถในการเกดปญหา เชน ทบทวนระบบการบารงรกษาเครองจ กร, โมลด, ปรบปรงแกไขมาตรฐานเอกสารในการปฏบตงาน ตลอดจนฝกอบรมเพอเพมความสามารถของพนกงาน ผลการดาเนนการแกไขเพอลดปญหาทเกดขนพบวา เปอรเซนตของเสยเทยบยอดการผลตในกระบวนการลดลง

ดนย พยงวงษ (2545) ปรบปรงแผนงานการซอมบารงรกษาเชงปองกน ของมอเตอรและอปกรณควบคมมอเตอรสาหรบโรงกลนนามนหลอลนพนฐาน โดยวธการจดกลมเครองจกรตามสภาพการทางาน เพอนามาจดกลมวเคราะหแผนงานการซอมบารงรกษาเชงปองกนของมอเตอรและอปกรณควบคมมอเตอร โดยกาหนดกจกรรมตาง ๆ ในการทางาน และไดนาวธการพยากรณ ความเสยหายของเครองจกร (Predictive Maintenance) มาใชแทนการซอมใหญ(Overhaul) ทกาหนดเปนเวลาทตองทาแนนอนตายตว วธการพยากรณนทาโดยการตรวจสอบ วดคาตาง ๆ ขณะทมอเตอรกาลงใชงานในการผลตตามปกต แลวนาขอมลมาวเคราะหคาดแนวโนมตดตามผล เพอเตรยมการวางแผนงานซอมใหญตอไป หลงจากการปรบปรงแผนการทางานและนาไปใชงานพบวา จานวนชวโมงคน โดยเฉลยทใชในการทางานบารงรกษาเชงปองกนของมอเตอร

49

และอปกรณควบคมมอเตอรลดลงจาก 23.81% ของชวโมงคนทงหมด กอนการปรบปรง เหลอ17.28% หลงการปรบปรง จานวนชวโมงคนโดยเฉลยทใชในการซอมมอเตอรกอนการปรบปรง4.65% หลงการปรบปรง 2.46% และจานวนชวโมงคน โดยเฉลยทใชในการซอมอปกรณควบคมมอเตอรกอนการปรบปรง 1.16% หลงการปรบปรง 0.57% ซงเปนการยนยนไดวา เมอปรบปรงและลดแผนการทางานบารงรกษาเชงปองกนของมอเตอรและอปกรณควบคมมอเตอรแลวนนมอเตอรและอปกรณควบคมมอเตอรไมไดเกดความเสยหายไปมากกวาเดมNakagawa (1981) ไดเสนอวธการคานวณอายของการทดแทนทรพยสนดวยการใชอายการแจกแจงแบบ Weibull Failure ซงในการคดอายของการทดแทนเครองจกรนนเปนสงทคอนขางยงยากทจะแสดงออกมาเปนตวเลข งานวจยชนนไดกาหนดขอบเขตบนและขอบเขตลางของชวงเวลาทเหมาะสมมาจากพารามเตอรของการแจกแจงแบบ Weibull Failure ซงทแสดงออกมาในรปสมการในการหาการทดแทนทรพย สนของ Failed Unit จนถง Non-failed Unit ซงแสดงคาโดยประมาณสาหรบอายทเหมาะสมสาหรบการทดแทนทรพยสน ซงพารามเตอรททาใหอายทรพยสนเหมาะสมทสดคอ μ0*

Metwalli et al. (1998) ไดกลาวถงการพฒนาโปรแกรมคอมพวเตอรเพอชวยในการจดเกบขอมลทใ ชในการจดสรางระบบการบารงรกษาเชงปองกน โดยโปรแกรมนจะใชการวเคราะหความนาเชอถอของการสญเสยโดยใชการแจกแจงแบบไวบลล ( Weibull ) สาหรบพารามเตอรของไวบลล ( Weibull ) นนจะมการวเคราะหความนาเชอถอและฟงกชนความเสยหายของชนสวนแตละชนในเครองจกร โดยรปแบบความเสยหายทวเคราะหไดนนจะถกนามาใชในการวางแผนการบารงรกษาเชงปองกนสาหรบเครองจกรทงเหมด ซงการวางแผนการบารงรกษาเชงปองกนทเหมาะสมนนจะไดจากการนาโปรแกรมคอมพวเตอรมาชวยในการคานวณเพอหาคาจายตาสดในชวงเวลาการบารงรกษา

Tsai et al. (2004) ทาการศกษาปจจยทเกยวของกบความพรอมในการใชงานของเครองจกรทใชระบแผนการบารงรกษาเชงปองกน โดยแบงเปน 3 ปจจย คอ กจกรรมการบารงรกษาการซอมแซม และการเปลยนทดแทน ซงกจกรรมการบารงรกษาเปนการแสดงกจกรรมตางๆ เชนการหยอดนามน การทาความสะอาดเครองจกร การตรวจสอบและการปรบแตง เปนตน การซอมไมเพยงแตจะชะลอการเสอมสภาพแตยงจะชวยเพมความแขงแรงของชนสวนนนๆ ใหกบมาดเหมอนเดม จากแบบจาลองในการวเคราะหคาความเชอมนในการทางานของชนสวนตางๆ จะใช

50

การหาคา Mean-Up and Mean-Downtimes ของแตละชนสวน จากนนสรปผลทได และนามากาหนดเปนนโยบายการซอมบารงดงน คาความพรอมในการใชงานของเครองจกรทมากทสดทสามารถเปนไปได คอ ชวงเวลาทจาเปนจะตองเปลยนชนสวนนนๆ สวนคาทนอยทสดจะเปนจดทตองทาการบารงรกษาเชงปองกน โดยทตารางการบารงรกษาจะประกอบไปดวย ขอมลของการใชงานและการปรบเปลยนชนสวนตางๆ ขดความสามารถในการทางานหลงจากการบารงรกษารวมถงคาใชจายทงหมด ในแตละชวงทมการบารงรกษาจนถงชวงอายสดทายทคาดหมายไว

51

51

บทท 3

วธการดาเนนงาน

บทนกลาวถงประวตและสภาพโดยทวไปของโรงงานตวอยางในกระบวนการผลตเครองดมชนดพรอมดม กจกรรมบารงรกษาทดาเนนการอย ณ ปจจบนสภาพปญหาทเกดขนในกระบวนผลต ซงการบารงรกษาทดนนเปนผลใหเครองจกรมประสทธภาพและสมรรถนะทสงสดตลอดเวลา ทาใหลดการชารดของอปกรณไดอยางมากทงนเพอเปนการแกปญหาทเกดขนดงกลาว โดยอาศยทฤษฏทไดกลาวมาแลวบทท เพอมาประยกตใชและวเคราะหเพอใหสอดคลองกบวตถประสงคของงานโดยยดหลกการบารงรกษาแบบตามสภาพ Condition – Based Maintenance

(CBM) ขนเรมตนโดยมแนวทางปฏบตดงน

.ขนตอนการดาเนนงาน

ขนตอนการดาเนนงานสามารถแบงออกไดเปน ขนตอน ตามแนวทางของวธการดาเนนงานการบารงรกษาแบบตามสภาพ ประกอบไปดวย

. ศกษาสภาพการทางานของโรงงานตวอยางและวเคราะหปญหา

. ศกษาทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของกบการบารงรกษา

. คดเลอกและวเคราะหเครองจกรตามความวกฤตและวเคราะหหนาท

. วเคราะหอาการขดของและผลกระทบ (Failure Mode And Effect Analysis)ของชนสวนเครองจกร

. ประเมนแนวทางการบารงรกษาโดยใชหลกการงานหลกการบารงรกษาแบบตามสภาพ Condition – Based Maintenance (CBM)

52

. การวดผลการจดทาระบบการบารงรกษาตามสภาพ Condition Base

Maintenance(CBM)

. สรปผลการดาเนนงานและนาเสนอผลงาน

. ศกษาสภาพการดาเนนงานของโรงงานตวอยางและวเคราะหปญหา

. ขอมลเบองตนโรงงานตวอยาง

โรงงานผลตผลตเครองดมชนดพรอมดมเปนอตสาหกรรมขนาดกลาง ดาเนนธรกจทางดานการผลตเครองดมชนดพรอมดม สถานทตงโรงงาน เลขท หม ต.นครชยศร อ.นครชยศร จ.นครปฐมพนท รวมทงหมด ไร ตร.ว. แบงเปนพนทในสวนของโรงงานผลต ไรเศษ พนททเหลอใชสาหรบการบาบดนาเสยมพนกงานรวมทงหมดประมาณ คนบรษท ประมวลผล จากด เรมกอตงเมอ พ.ศ. โดยคณสธ บณยศรสวสด โดยเรมแรกทาการผลตไวนและเปนโรงงานผลตไวนแหงแรกของประเทศ รจกกนในนาม “ไทยไวทไวน และ ไทยเรดไวน ตอมาภายหลงไดเพมศกยภาพการผลตใหสามารถผลตไดทงสราผสม สราพเศษ สราขาว(White

Spirit) วสก(Whisky) บรนด(brandy) และคอกเทลสาเรจรป(pre-mixed cocktail) ตอมาไดเปนผ รบจางผลตเครองดมแอลกอฮอลให แบรนดจากตางประเทศทเขามาทาตลาดในเมองไทย ลาสดไดรบความไววางใจจากลกคารายใหญใหโรงงานผลตสนคาใหคอ บาคารด บรสเซอร ซงเปนเครองดมอารทด (Ready to drink) ของบรษท บาคารด (ประเทศไทย) จากดบรษท ประมวลผล จากด ไดเขารวมกบกลมบรษท ไทยเบฟเวอเรจ จากด (มหาชน) เมอปพ.ศ. 2550 โดยมคณเจรญ สรวฒนภกด เปนประธานกรรมการ และ คณฐาปน สรวฒนภกด เปนกรรมการรองกรรมการ ผอานวยการใหญ โดยมคณปราโมทย หรรษมนตร เปนกรรมการผจดการสงกดกลมบรษทสรากระทงแดง

53

. .กระบวนการบรรจเครองดมชนดพรอมดม

การทางาน (Activity)

v

ภาพท 8 กระบวนการบรรจเครองดมชนดพรอมดม

1.การเตรยมวตถดบ(Material Preparation)

. รบและจดเตรยมวตถดบ

. สรป / บนทก / เบก

. ขบวนการบรรจ (Filling Process)

2.2 ตรวจเชคขวด : Inspector

.3 ลางขวด Rinser Mc.

.4 บรรจและปดฝา Filler and capper Mc.

. ตปรบอณหภม Warmer Mc.

. ปดฉลาก Labeller Mc.

3.สงเขา FG

54

.3.เครองจกรในกระบวนการบรรจเครองดมชนดพรอมดม

ระบบทานาเยน

FILLER

เครองอด

ถงบรรจกาซ

Plate Heat Exchanger

ถงพกนา

ถงพกนา ถงพกนาอน

เครองทานาเยน

Cool ing

ถงพกนา Rinser

Warmer

Labeller

STAMPVIDEOJETผลตภณฑสาเรจรป-5 c

23-

35-38 c

(-2)-(-3) c

30 c

0.5

2 c

ภาพท 9 กระบวนการเครองจกรบรรจเครองดมชนดพรอมดม

.4 สภาพปจจบนการทากจกรรมการบารงรกษา

ปญหาทสาคญของโรงงาน คอ ความสญเสยเนองจากการขดของของเครองจกรในกระบวนการผลตเครองดมเนองจากเปนบรเวณคอขวดของโรงงาน จากปญหาดงกลาวจงเปนสงจงใจใหมการบารงรกษาเชงปองกน ซงการบารงรกษาทดนนเปนผลใหเครองจกรมประสทธภาพและสมรรถนะทสงสดตลอดเวลา ทาใหลดการชารดของอปกรณไดอยางมากทงนเพอเปนการแกปญหาทเกดขนดงกลาว วทยานพนธฉบบนจงไดนาแนวทางการวเคราะหอาการทผดปกตและผลกระทบของความเสยหาย (Failure Mode and Effect Analysis)มาเพอเพมอตราความพรอมใชงานและลดเปอรเซนตความสญเสยของเครอง เพอใชเปนแนวทางในการซอมใหกบพนกงานในแผนก เปนผลใหการบารงรกษาเครองจกรเปนไปอยางมประสทธภาพ ซงสงผลให

55

เครองจกรมความพรอมทจะทางานทาใหกระบวนการผลตและเพอใหทราบถงผลการวจยวานาไปปฏบตแลวจะประสบความสาเรจหรอไม จงขอเสนอตวชวดเพอวดผลการดาเนนงานดงน

. จานวนครงในการเกดความเสยหายของเครองจกร

. เวลาทตองสญเสยเนองจากเกดการขดของ และเสยหายของเครองจกรในระหวางการผลต (Breakdown time)

. คาเวลาเฉลยระหวางความเสยหายของเครองจกร (Mean Time Between Failure :MTBF)

. อตราความพรอมในการทางานของเครองจกร (Availability Rate)

จากการศกษาขอมลสามารถวเคราะหสาเหตของปญหาการเกดเวลาสญเสยการผลตของเครองจกร และสาเหตของการเกดความเสยหายของเครองจกรโดยใชแผนภมกางปลา ดงแสดงไดดงภาพท - ซงหลกการคดขอมลการหยดของเครองจกรนนผทาวจยไดทาการคดเฉพาะการหยดของเครองจกรกรณทเครองจกรเกดการเสยหายเทานน ไมรวมการหยดเครองจกรกรณทเกดจากการหยดเครองจกรเพอทาการบารงรกษาเครองจกรเชงปองกน

ประวตการซอมเครองจกรกอนการใชระบบการบารงรกษาแบบตามสภาพสารวจปญหาของโรงงานกอนการทาระบบบารงรกษาเชงปองกน ประกอบไปดวย ขอมลจานวนครงในการเกดความเสยหายของเครองจกร เวลาทตองสญเสยเนองจากเกดการขดของและเสยหายของเครองจกรในระหวางการผลต (Breakdown Time) คาเวลาเฉลยระหวางการชารดเสยหาย (MTBF) และอตราความพรอมใชงานของเครองจกรตงแตเดอน มกราคม–สงหาคม พ.ศ. 6

จากกรณศกษาโรงงานผผลตเครองดมชนดพรอมดม ระหวางมกราคม – สงหาคม พบวา ทกระบวนการผลตเครองดมชนดพรอมดมนนมปญหาของคาความพรอมใชงานของ

เครองจกร(Machine Availability) นนคอนขางตากวาเปาหมายโดยทเปาหมายของบรษทนนเฉลยอยท . %/เดอน แตปจจบนคาความพรอมใชงานของเครองจกร (Machine Availability) อยท

. %/เดอน เพราะเกดจากการขดของของเครองจกรบอยครง

56

57

ตารางท 7 คาทใชวดผลการดาเนนงานกอนการบารงรกษาเชงปองกนเครองจกร

เครองจกร

จานวนครงท

เสยหาย

(ครง)

เวลา ในการหยด

เครองจกร

(ชวโมง)

คาเวลาเฉลย

ระหวางการ

ชารดเสยหาย

(ชวโมง)

คาเวลาเฉลยการซอมแซม

(ชวโมง)

อตราความพรอม

ใชงาน(%)

Filler&Caper 43 60 14 1.40 76.33

Labeller 27 12 22 0.44 84.33

Rinser 25 8 24 0.32 85.00

Chiller 4 4 150 1.00 85.67

Ink Jet 15 3 40 0.20 85.83

air compressor 8 2 75 0.25 86.00

Stamper 8 2 75 0.25 86.00

Warmer 5 2 120 0.40 86.00

cooling tower 3 2 200 0.67 86.00

Bottle Conveyor 2 2 300 1.00 86.00

Carton Sealer 7 1 86 0.14 86.17

58

ภาพท 11 แผนภมแสดงจานวนครงทเสยหายของเครองจกรทง 11 เครอง

ภาพท 12 แผนภมแสดงเวลาในการหยดเครองจกรทง 11 เครอง

59

ภาพท 13 แผนภมแสดงเวลาเฉลยระหวางความเสยหายของเครองจกรทง 1 เครอง

ภาพท 14 แผนภมแสดงคาเวลาเฉลยการซอมแซมของเครองจกรทง 1 เครอง

60

ภาพท 15 แผนภมแสดงอตราความพรอมใชงานของเครองจกรทง เครอง

นาเวลาการเสยของเครองจกรมาทากราฟพาเรโต แสดงสดสวนของเวลาทเครองจกร ทเสยหาย % ของเวลาทเครองจกรเสยหายทงหมด อางถงขอมลในตารางท - มเครองจกร ดงน

. Filler&Capper . Labeller . Rinser ในวทยานพนธฉบบนจะทาการวางแผนการบารงรกษาเชงปองกนเครองจกรทงหมด 3 เครอง ทเปนปญหาสาคญทสดของสายการผลตขอมลประวตการซอมของเครองจกรกอนวางแผน PM

0.0010.0020.0030.0040.0050.0060.0070.0080.0090.00100.00

0

10

20

30

40

50

60

70

ภาพท 16 เวลาจานวนเครองเวลาทเครองจกรเสยหายระหวางเดอนมกราคม – สงหาคม พ.ศ. 2556

61

(ก) (ข)

(ค)

ภาพท 17 เครองจกรทเสยหาย % ของเวลาทเครองจกรเสยหายทงหมด

(ก) เครอง Filler&Capper

(ข) เครอง Labeller

(ค) เครอง Rinser

62

ภาพท 17 แผนภมกางปลาแสดงสาเหตของเครอง Filler&Caper ขดของบอย

63

ภาพท 18 แผนภมกางปลาแสดงสาเหตของ เครองLabeller ขดของบอย

64

ภาพท 19 แผนภมกางปลาแสดงสาเหตของ เครอง Rinser ขดของบอย

65

ตารางท 8 แสดงประวตการซอมของเครอง Filler&Caper ทช ารด

เครองจกร อปกรณทเสยหาย จ านวนครงทเสยหาย

(ครง/เดอน)

Filler&Caper

หวบรรจรว 22 ชดกระบอกลมยกขวดรว 6 ชด feed Screw ขดของ 3 มอเตอรปมน าสรา 2 ชดควบคมระบบไฟฟา 2 ระบบนวเมตค 2 มอเตอรเกยร Main drive 1 อนๆ 5

รวม 43

ตารางท 9 แสดงประวตการซอมของเครอง Labeller ทช ารด

เครองจกร อปกรณทเสยหาย จ านวนครงทเสยหาย

(ครง/เดอน) Gripper จบฉลาก คอ หนา หลง ช ารด 8

Glue Roller ช ารด 4

ชด feed Screw ขดของ 3 ยางรองกนขวดสกหรอ 2 Labeller ชดควบคมระบบไฟฟา 2 ปมจายกาวไมท างาน 2 ระบบนวเมตค 2 อนๆ 5

รวม 27

66

ตารางท 10 แสดงประวตการซอมของเครอง Rinser ทช ารด

เครองจกร อปกรณทเสยหาย จ านวนครงทเสยหาย

(ครง/เดอน) Gripper จบคอขวดช ารด 6

ชด feed Screw ขดของเคลอน 5

ระบบหวฉดน าช ารด 3 Rinser ปมน าส าหรบชดลางขวด 2 ชดควบคมระบบไฟฟา 2 ระบบนวเมตค 2 มอเตอรเกยร Main drive 1 อนๆ 4

รวม 25

3.3.3 การวเคราะหอาการทผดปกต และผลกระทบของความเสยหายของเครองจกรและ

อปกรณขนตอนในการวเคราะหรปแบบความเสยหาย และผลกระทบ (FMEA)

ขนตอนท 1 จดท ารายการเครองจกรและสวนประกอบของระบบ คอ ขอมลตางๆ เชนชอ

เครองจกร, ชอชนสวน, ชอผวเคราะห ชนดของผลตภณฑ เปนตน เพอใชในการจดเกบและเพอการ

สบคน

ขนตอนท 2 ก าหนดหนาทการท างานเปนขอมลหนาทของการท างานของชนสวนนน

ขอมลอาจมหลายรปแบบ หากหนา ทของชนสวนมหลายหนาท กตองแยกโอกาสการเกด

ขอผดพลาดของแตละหนาท แยกออกจากกนเพอความสามารถในการวเคราะหและจดเกบขอมล

ขนตอนท 3 ก าหนดอาการทผดปกตและความเสยหายทมแนวโนมจะเกดขนตวอยางเชน

ปมไฮดรอลก (Hydraulic Pump) ของแทนอดเสยกจะเปนรปแบบของความเสยหายรปแบบหนง ซง

ท าใหแทนอดไฮดรอลกไมสามารถท างานไดตามหนาทการท างานทออกแบบไว

67

ขนตอนท 4 วเคราะหผลกระทบรปแบบความเสยหาย จดท ารายการผลทมแนวโนมทจะ

เกดขนจากความเสยหายแตละรปแบบ ความเสยหายแตละรปแบบจะมผลตอสถานประกอบการท

แตกตางกน

ขนตอนท 5 ก าหนดระดบความรนแรงเพอใหสามารถเปรยบเทยบ และจดล าดบ

ความส าคญของรปแบบของความเสยหายทมแนวโนมจะเกดขนใหได กจ าเปนทจะตองมการ

ก าหนดระดบความรนแรงของรปแบบของความเสยหายแตละรปแบบ โดยพจารณาจากผลกระทบ

สมพทธของความเสยหายทมตอการท างานในดานตางๆ

ขนตอนท 6 วเคราะหสาเหตของรปแบบความเสยหาย ความผดพลาดทเกดขนทกชนด

จะตองมสาเหตหรอกลไกการเกดขน ดงนน จงจ าเปนตองมการลงรายการสาเหตหรอกลไกทสราง

โอกาสเกดความผดพลาด เพราะสาเหตเหลานเปนตวชวดการเกดความบกพรองในการออกแบบ ซง

ตองการการแกไขพฒนา

ขนตอนท 7 ก าหนดระดบการเกดความเสยหาย โดยพจารณาจากผลกระทบสมพทธของ

ความเสยหายทมตอการท างานในดานตางๆ

ขนตอนท 8 วเคราะหความสามารถทจะตรวจพบการเกดขอขดของ

ขนตอนท 9 ก าหนดระดบความสามารถทจะตรวจพบการเกดขอขดของ (DetectionRating)

มการตรวจสอบเพอใหสามารถทจะตรวจจบสาเหตทจะท าใหเกดความผดพลาด ดงนนตองมการให

ล าดบบนพนฐานของโอกาสทจะตรวจพบ ดงตารางท 3-16 การทจะลดล าดบการตรวจจบจะตองม

การพฒนาแผนการควบคมใหรดกมยงขน

ขนตอนท 10 ค านวณคาล าดบความเสยง (RPN)การค านวณตวเลขความเสยงมสตรทใชใน

การค านวณ คอตวเลขความเสยง (RPN) = ล าดบขนความรนแรง x ล าดบโอกาสการเกดความ

ผดพลาด xล าดบโอกาสทจะตรวจจบ

(RPN) = Severity x Occurrence x Detection

68

เมอไดคาตวเลขล าดบความเสยงแลว ควรจะท าการพจารณาชนสวนทคาสงสดกอน

เนองจากมความเสยงสงในการเกดความผดพลาดไมตรงตามการออกแบบ หลงจากนนจงควรมการ

ก าหนดแผนการปรบปรง อยางไรกตาม หากมคาใดมคาทสงในสามคาทพจารณาน กควรจะมการ

ปรบปรงเชนกน เนองมาจากความผดพลาดอาจจะเกดขนไดหากมจดออนทใดทหนง

ขนตอนท 11 แผนการปรบปรง (Improving Plan)หลงจากไดคาตวเลขล าดบเสยงความ

(RPN) จะตองมการก าหนดแผนการปรบปรงโดยควรมการปรบปรงในจดทมคาล าดบสง โดย

เฉพาะทขนความรนแรง (Severity) ทมคาสงกอนเนองจากคาความรนแรงเปนจดส าคญทอาจสราง

ผลกระทบไปสคาการเกดความผดพลาด และคาโอกาสทตรวจจบ ซงในการวเคราะหและก าหนด

เกณฑในการใหคะแนนระดบความรนแรง ,ระดบโอกาสการเกดและระดบการตรวจจบนนเรา

ก าหนดใหผจดการแผนก, ผชวยผจดการแผนก,หวหนาหนวยและพนกงานแผนกซอมบ ารง ซงทก

คนทท าการใหระดบคะแนนนนมประสบการณความช านาญในการดแลรกษาเครองจกรทางดาน

ระบบบรรจเครองดมเปนอยางด

69

ตารางท 11 ขอมลเครองจกรหยดท างานของเครองบรรจปดฝา ระหวางเดอน มกราคม-สงหาคม

พ.ศ. 2556

ล าดบ ชนสวน ม.ค. ก.พ. ม.ค. เม.ย. พ.ค. ม.ย ก.ค.. ส.ค. ผลรวม คาเฉลย

1 ชดหวจายน าสรา 32.5 29.5 33.5 22.0 29.0 43.0 49.0 32.0 270.5 33.8

2 ชดกระบอกลมยกขวด 5.0 2.0 8.0 2.0 1.0 3.0 2.5 2.5 26 3.3

3 ชด infeed Screw เคลอน 2.0 3.0 1.0 1.0 1.0 3.0 1.0 2.0 14 1.8

4 ชด star wheel เคลอน 3.0 1.0 3.0 3.0 4.0 4.0 5.5 2.5 26 3.3

5 Bearing ชดเพลาสามทางเครองบรรจแตก 0.0 0.0 3.0 0.0 0.0 0.0 0.0 3.0 6 0.8

6 ELECTRODE LEVEL SENSOR ชน 2.0 1.0 2.0 0.0 0.0 0.0 10.0 0.0 15 1.9

7 Bearing ชด Motor Gear แตก 4.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 3.0 0.0 7 0.9

8 มอเตอรปมน าสราเสย 0.0 3.0 0.0 0.0 0.0 0.0 3.0 0.0 6 0.8

9 ชดจานจายฝา 1.5 4.0 2.0 2.5 0.0 0.0 0.0 0.0 10 1.3

10 ระบบเซนเซอร 2.0 0.0 0.0 1.0 0.0 1.5 0.0 0.0 4.5 0.6

11 สายพานล าเลยงขวด 1.5 0.0 0.0 0.0 0.0 1.5 0.0 0.0 3 0.4

12 ระบบควบคมไฟฟา 4.0 2.0 4.0 3.0 2.0 1.0 1.0 1.0 18 2.3

13 ระบบนวเมตค 2.0 1.0 1.5 1.0 1.5 2.0 3.0 2.0 14 1.8

14 ชดหวจายกาซ Co2 5.0 3.0 8.0 11.0 2.0 3.0 4.0 4.0 40 5.0

15 ชดหวซลฝาจบ 2.0 2.0 2.0 2.5 2.5 3.0 2.0 1.0 17 2.1

16 มอเตอรเกยรสายพานล าเลยงขวด 0.0 2.0 0.0 1.0 0.0 0.0 0.0 0.0 3 0.4

17 ชดสายพานสงฝาจบ 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 1.0 0.0 0.0 1 0.1

ภาพท 20 ขอมลเครองจกรหยดท างานของเครองบรรจปดฝา เดอนมกราคม-สงหาคม พ.ศ. 2556

คาเฉลยอยท 60 ชวโมงตอเดอน

70

ตารางท 12 ตวอยางการหาคา RPN ของเครองบรรจ

ชนสวนแนวโนมของลกษณะ

ขอบกพรองแนวโนมของผลจาก

ขอบกพรองS แนวโนมของสาเหต O โอกาสในการตรวจพบอาการ D RPN

หวจายน าสรา น าสราไหลไมหยด เครองบรรจหยดชะงก 10 Seal Oring ช ารด 10 ไมสามารถตรวจจบไดอยางแนนอน 10 1000

จายน าสรานอยกวาทก าหนดน าไปทงสนเปลองตนทน

10 Seal Oring ช ารด 10 ไมสามารถตรวจจบไดอยางแนนอน 10 1000

จายน าสรามากกวาทก าหนดน าไปทงสนเปลองตนทน

10 Seal Oring ช ารด 10 ไมสามารถตรวจจบไดอยางแนนอน 10 1000

ไมมน าสราออกมาจากหวจาย เครองบรรจหยดชะงก 10 Seal Oring ช ารด 10 ไมสามารถตรวจจบไดอยางแนนอน 10 1000

จายน าสราไมตรงปากขวด น าสราหกสนเปลองตนทน 10 ชด Feed Screw เคลอน 10 ไมสามารถตรวจจบไดอยางแนนอน 10 1000

การวเคราะหอาการขดของและผลกระทบ (FMEA)โรงงาน / Plant : โรงงานผลตเครองดมสายการผลต / System : เครองดมเครองจกร / Sub System : เครองบรรจอดกาซชนสวนอปกรณ / Equipment : ปมสงน าสรา

ผอนมต : ผจดการโรงงาน .ผทบทวน : คณภราดร ฝายผลต คณชาตร ฝายซอมบ ารง .ผรบผดชอบกระบวนการ : คณธระศกด แผนกบรรจคณะท างาน : คณธระศกด คณนนทวธ คณวชตร

หลงจากทไดท าการวเคราะหรปแบบ และผลกระทบของความเสยหายเสรจเรยบรอยแลว

พบวาชนสวนเครองจกรทมล าดบความเสยงสงคอ อปกรณชดหวจายสรา ของเครองบรรจสราซงม

คา RPN เทากบ 1,000 จงควรใหความส าคญในการวางแผนการบ ารงรกษาเชงปองกนเปนอนดบ

แรก ซงรายละเอยดการวางแผนการบ ารงรกษาเชงปองกลาวไวในบทท 4ก าหนดมาตรการแกไข

เลอกใชการบ ารงรกษา เนองจากวธการบ ารงรกษาในปจจบนททางโรงงานด าเนนการอย

ประกอบดวย การบ ารงรกษาบ ารงรกษาหลงเกดขดของ (Breakdown Maintenance : BM) ดงนน

ผวจยจงเลอกใช การบ ารงรกษาตามสภาพ เพอเปนตวชวดสภาพจากการทกระบวนการผลต

เครองดม มคาความพรอมใชงานของเครองจกรต านนเพราะเกดจากการขดของบอยของเครองจกร

ทง 3 ชนด คอ เครองบรรจ, เครองปดฉลากและเครองกลวขวดโดยสาเหตนนมาจากการยงไมม

ระบบการบ ารงรกษาทด ดงนนทางผวจยจงเลอกใชการบ ารงรกษาตามสภาพในเครองจกรใน

งานวจยน โดยผวจยใชวธการตรวจสอบขนพนฐาน ใชเครองมอวดและวเคราะหการสนสะเทอน

และตรวจวดความรอน ตรวจวดทเครองจกรในขณะทเครองจกรหยดท างานและก าลงท างานอยเพอ

เปนตวชวดถงสภาพและสถานะของเครองจกร ณ เวลานนวาสามารถทจะใชงานไดตอหรอไม เพอ

เปนการปองกนการเกดการขดของของเครองจกรแบบกะทนหน (Machine Breakdown)

71

บทท 4

ผลการด าเนนงาน

ในกรณศกษาของโรงงานผลตเครองดม ซงไดท าการเกบขอมลปญหาทเกดขนของ

เครองจกรในโรงงานกรณศกษา และวเคราะหความส าคญของเครองจกรเพอจดล าดบความส าคญ

ของเครองจกรใหเปนหมวดหม เพอเขาระบบบ ารงรกษาเครองจกรเชงปองกนมาวางแผนการ

บ ารงรกษาเครองจกร ดงสามารถแสดงรายละเอยดในเนอหาของบทท 3 โดยม

วตถประสงคเพอลดปญหาทเกดขนกบโรงงานกรณศกษา ไดแก

1. โรงงานไมมมาตรฐานในการบ ารงรกษาเครองจกรอยางเปนระบบ โดยการบ ารงรกษา

สวนใหญจะเกดขนเมอเครองจกรเกดขดของ มอปกรณเสยหรอช ารด (Breakdown Maintenance)

2. ไมมระบบเอกสารและรายงาน รวมถงประวตการบ ารงรกษาเครองจกรแนนอน

3. เครองจกรเกดการขดของและเสยหาย ในระหวางการผลตเปนประจ าดงมขนตอนในการ

ปฏบตดงน

3.1 ท าการวเคราะหความส าคญของเครองจกร

3.2 ท าการวเคราะหอาการทผดปกตและผลกระทบของความเสยหายของแตละ

เครองจกรและอปกรณ

3.3 ท าการวางแผนการบ ารงรกษาและน าแผนการบ ารงรกษาไปปฏบต

3.4 ท าการวเคราะหผลโดยการพจารณาประเมนผลจากตวชวดทก าหนดไว ไดแก

จ านวนครงในการเกดความเสยหายของเครองจกร, เวลาทตองสญเสยเนองจากเกดการขดของและ

เสยหายของเครองจกรในระหวางการผลต, คาเวลาเฉลยระหวางความเสยหายของเครองจกร,อตรา

ความพรอมในการท างานของเครองจกรผวจยขอยกตวอยางการด าเนนการแกปญหาของเครอง

บรรจสรา ซงเปนเครองจกรทมปญหามากทสด มรายละเอยดดงน

72

ตารางท 13 ตวอยางการท าWhy Why ของเครองบรรจปดฝา

No ปญหา/อาการ ท าไม ท าไม ท าไม มาตรการปองกน ผรบผดชอบ ก าหนดเสรจ

2.ชด Micro - Clutch ขวดเขาเคลอนผดจงหวะ

ไมโครสวท คลาย ไมไดขนแนน - ก าหนดความถการขนแนนไมโครสวททกสปดาห

หวหนาหนวยบรรจ พนกงานควบคมเครองจกร

30 เมษายน 2556

3.ชด Star timing ขวดเขาเคลอนผดจงหวะ

นอตยด Star timing คลาย ไมไดขนแนน - ก าหนดความถการขนแนน Nut ยดทกสปดาห

หวหนาหนวยบรรจ พนกงานควบคมเครองจกร

30 เมษายน 2556

4.ชดSCREW FEED สกหรอ หมดอายการใชงาน - ก าหนดแผน PMการเปลยนอะไหลCREW FEEDทก 3 ป

หวหนาหนวยบรรจ พนกงานควบคมเครองจกร

30 เมษายน 2556

5.ชดstar Whell เคลอนผดจงหวะ

นอตยด star Wheel คลาย ไมไดขนแนน - ก าหนดความถการขนแนน Nut ยดทกสปดาห

หวหนาหนวยบรรจ พนกงานควบคมเครองจกร

30 เมษายน 2556

5 ชดควบคมการจายกาซ

CO2(LIQUID

DISTRIBUTION) รว

seal oringCO2 ชด(LIQUID DISTRIBUTION) รว สกหรอเสอมคณภาพของอะไหลจากการใชงาน

1.มการใชน าทมอณหภมทแตกตางกนมากในการ cip อณหภม 80 องศา และ 5 องศาทเวลาใกลเคยงกน ท าให seal oringเสอมคณภาพเรวขน 2.หมดอายการใชงาน

1.เปนขอก าหนดในการควบคมคณภาพ 2.ไมไดเปลยนตามแผนPM 3.อะไหลไมไดคณภาพเหมาะสมกบการใชงาน

1.ก าหนดแผน PMการเปลยนอะไหลseal oring ตามอายใชงาน 6 เดอน 2. การวเคราะหระยะเวลาของอณหภมในการท า CIP ใหเหมาะสม 3. หาอะไหลทมคณภาพเหมาะสมกบการใชงาน

หวหนาหนวยบรรจ พนกงานควบคมเครองจกร

30 เมษายน 2556

ตารางท11 ตวอยางการวเคราะหอาการทผดปกตและผลกระทบของความเสยหายของเครองบรรจ

ชนสวนแนวโนมของลกษณะ

ขอบกพรองแนวโนมของผลจาก

ขอบกพรองS แนวโนมของสาเหต O โอกาสในการตรวจพบอาการ D RPN

1 .หวจายน าสราน าสราไหลไมหยด เครองบรรจหยดชะงก 10 Seal Oring ช ารด 10 ไมสามารถตรวจจบไดอยางแนนอน 10 1000

จายน าสรานอยกวาทก าหนดน าไปทงสนเปลองตนทน

10 Seal Oring ช ารด 10 ไมสามารถตรวจจบไดอยางแนนอน 10 1000

จายน าสรามากกวาทก าหนดน าไปทงสนเปลองตนทน

10 Seal Oring ช ารด 10 ไมสามารถตรวจจบไดอยางแนนอน 10 1000

ไมมน าสราออกมาจากหวจาย เครองบรรจหยดชะงก 10 Seal Oring ช ารด 10 ไมสามารถตรวจจบไดอยางแนนอน 10 1000

จายน าสราไมตรงปากขวด น าสราหกสนเปลองตนทน 10 ชด Feed Screw เคลอน 10 ไมสามารถตรวจจบไดอยางแนนอน 10 1000

การวเคราะหอาการขดของและผลกระทบ (FMEA)โรงงาน / Plant : โรงงานผลตเครองดมสายการผลต / System : เครองดมเครองจกร / Sub System : เครองบรรจอดกาซชนสวนอปกรณ / Equipment :เครองบรรจอดกาซ

ผอนมต : ผจดการโรงงาน .ผทบทวน : คณภราดร ฝายผลต คณชาตร ฝายซอมบ ารง .ผรบผดชอบกระบวนการ : คณธระศกด แผนกบรรจคณะท างาน : คณธระศกด คณนนทวธ คณวชตร

73

ตารางท 15 ตวอยางก าหนดวธการตรวจสอบเครองบรรจแบบการบ ารงรกษาตามสภาพ

Plant speed 8,000 Bt/hPoewr circuit 380 V circuito di potenza 220 v command circuit 24VAC-VDC

อณหภมน ารอน (Hot water ) < 80 C0

อณหภมไอน า (Steam ) < 100 C0

แรงดน ( Pressure ) < 0.2 Barของเหลวท าความสะอาด PRINCIPAL-65

A B C Mon Tue Wed Thu Fri Sat 1 2 3 5 5

Cleaning 1.1 ต Remote controlต Remote control ไฟฟาตองไมมคราบสกปรกสะสมตามหลงคาตหนาจอ โครงสรางสแตนเลสตองมนวาว

ใชผาหมาดๆเชดถท าความสะอาด

Cleaning 1.2 Cover พลาสตกรอบๆเครองCover พลาสตกรอบๆเครองตองไมมฝ นผงจบเกาะสกปรก

ใชผาหมาดๆเชดถท าความสะอาด

Cleaning 1.3 Cover ขางเครองจกรทเปนสแตนเลสCover ขางเครองจกรทเปนสแตนเลสตองมนวาว

ใชผาหมาดๆเชดถท าความสะอาด

Cleaning 1.4 ฝาชและทอ Hood ดดอากาศฝาชและทอ Hood ดดอากาศตองไมมคราบสกปรก

ใชน ายา PRINCIPAL-65และผาหมาดๆเชดถท าความสะอาด

Cleaning 2.1 Screw in Feed Screw in Feed ไมมน าสราตกคางและไมมเศษแกวแตก

ใชสกอตไบตขดถกบน ายาลางจานโดยใชน าเปลาท าความสะอาด

Cleaning 2.2 star Wheel star Wheel ไมมน าสราตกคางและไมมเศษแกวแตก

ใชสกอตไบตขดถกบน ายาลางจานโดยใชน าเปลาท าความสะอาด

Cleaning 2.3 เพลาขบสามทางเพลาขบสามทางตองไมมคราบจารบและไมคราบสนม

ใชสกอตไบตขดถกบน ายาลางจานโดยใชน าเปลาท าความสะอาด

Cleaning 3.1 โครงสราง BLOW TANK สแตนเลสโครงสราง BLOW TANK สแตนเลสตองมนวาว

ใชฟองน าขดถกบน ายาลางจานโดยใชน าเปลาท าความสะอาด

Cleaning 3.2 ภายนอก BLOW TANKภายนอก BLOW TANKไมมน าสราตกคางและไมมเศษแกวตกคาง

ใชฟองน าขดถกบน ายาลางจานโดยใชน าเปลาท าความสะอาด

Process and Plant's Parameter

B= 1 ตรงตอวน

SatFri

product: Bacardi Breezer

จดทท าความสะอาด

Wed Thuพนท

มาตรฐานการท าความสะอาดPhase

ต าแหนง Mon Tue

ความถ

(Frequency) A= จ านวนครงตอกะ

Cleaning standard Week From …………to………………..Machine: EURO STAR 960525 ,Type : Monoblock

C= 1 ครงตอสปดาห

เชค(Check)

วธการท าความสะอาด

Model: mec iso s24-6c , serial n0 960525 ,Made in year : 2007

�

�

2

3

4

,

, ,8,

74

ตารางท 16 ตวอยางก าหนดวธการท าความสะอาดเครองบรรจแบบการบ ารงรกษาตามสภาพ

Leader:____________Revised:________________

Tag No:_____________

Dy WK MO Yr

ว ห �

1 โครงสรางเครองจกร 1.1ต Remote control ไฟฟาตองไมมคราบสกปรกสะสมตามหลงคาตหนาจอ โครงสรางสแตนเลสตองมนวาว

ใชผาหมาดๆเชดถท าความสะอาด 1 เดน

1.2 Cover พลาสตกรอบๆเครองตองไมมฝ นผงจบเกาะสกปรก ใชผาหมาดๆเชดถท าความสะอาด 1 เดน

1.3 Cover ขางเครองจกรทเปนสแตนเลสตองมนวาว ใชผาหมาดๆเชดถท าความสะอาด 1 เดน

1.4 ฝาชและทอ Hood ดดอากาศตองไมมคราบสกปรกใชน ายา PRINCIPAL-65และผาหมาดๆเชดถท าความสะอาด

20 ห

Screw in Feed และstar Wheel

2.1 Screw in Feed ไมมน าสราตกคางและไมมเศษแกวแตกใชสกอตไบตขดถกบน ายาลางจานโดยใชน าเปลาท าความสะอาด

1 ห

2.2 star Wheel ไมมน าสราตกคางและไมมเศษแกวแตกใชสกอตไบตขดถกบน ายาลางจานโดยใชน าเปลาท าความสะอาด

1 ห

2.3 เพลาขบสามทางตองไมมคราบจารบและไมคราบสนมใชสกอตไบตขดถกบน ายาลางจานโดยใชน าเปลาท าความสะอาด

1 ห

BLOW TANKโครงสราง BLOW TANK

3.1 โครงสราง BLOW TANK สแตนเลสตองมนวาวใชฟองน าขดถกบน ายาลางจานโดยใชน าเปลาท าความสะอาด

1 ห

3.2ภายนอก BLOW TANKไมมน าสราตกคางและไมมเศษแกวตกคาง

ใชฟองน าขดถกบน ายาลางจานโดยใชน าเปลาท าความสะอาด

1 ห

ว ข ะช ว (Part) ว ธ ว (Method)

�ว

time(mi

n)Interval

ะ ะใ ว �ช

Conditio

n BaseDrawing Machine :

ม ฐ ว �ช (Standard)

Location:Packing department Eqiupment:_: EURO STAR 960525 ,Type : Monoblock

CHECKING THROUGH CLEANING

� ม (Tool)

75

(ก) (ข)

(ค) (ง)

ภาพท 21 การตรวจวดความสนสะเทอนและตรวจวดความรอน

(ง) การตรวจวดความรอนชด Motor Pump

(จ) การตรวจวดความสนสะเทอนชด Motor Pump

(ฉ) การตรวจวดความรอนชด Motor Gear

(ช) การตรวจวดความสนสะเทอนชด Motor Gear

76

การน าการบ ารงรกษามาปฏบต หลงจากทไดจดท ามาตรฐานระบบเอกสาร และสราง

แผนการบ ารงรกษาเครองจกร เพอเปนนเครองมอชวยในการปรบปรงแกไข ขนตอนตอไปคอการ

น าไปปฏบตใชกบ โรงงานกรณศกษา ซงจะตองเตรยมความพรอมโดยการใหความรและ

ประชาสมพนธระบบ บ ารงรกษาเชงปองกน โดยหวหนาแผนกการบ ารงรกษาท าการฝกอบรม

พนกงานประจ าเครอง และชางบ ารงรกษาถงขนตอนการท างาน การใชเอกสารและระบบการ

บ ารงรกษาอยางละเอยด ส าหรบเครองจกรทตองท าการบ ารงรกษาทกประเภทเพอใหมความเขาใจ

เปนมาตรฐานเดยวกน และสามารถน าไปปฏบตไดอยางถกตอง โดยเรมจากการบ ารงรกษา

ประจ าวน โดยใหพนกงาน ปฏบตตามใบตรวจสอบเมอเรมงานทกครงในแตละวน หลงจากนนจง

ด าเนนการบ ารงรกษา เครองจกรตามรายสปดาห รายเดอน และตามก าหนดเวลาตามล าดบ โดยม

ล าดบขนตอนในการ ปฏบตดงน 1. ท าการประชาสมพนธ และจดใหมการประชมพนกงานทม

หนาทเกยวของกบงาน ซอมบ ารง เพอท าการชแจงเกยวกบแผนงานการจดตงระบบการบ ารงรกษา

อธบายถงปญหา

หลงจากทราบรอบการบ ารงรกษาทเหมาะสม ในล าดบตองไปเปนด าเนนการน า แผนงานบ ารงรกษาดงกลาวไปใชงานจรงกบเครองจกร และท าการเกบรวบรวมขอมลเพอ เปรยบเทยบผลการด าเนนงานหลงจากทไดท าการปรบปรงแผนการบ ารงรกษา โดยมดชนวดผลการหลงจากทราบรอบการบ ารงรกษาทเหมาะสม ในล าดบตอไปเปนด าเนนการน า แผนงานบ ารงรกษาดงกลาวงานจรงกบเครองผลตกระดาษ และท าการเกบรวบรวมขอมลเพอ เปรยบเทยบผลการด าเนนงานหลงจากทไดท าการปรบปรงแผนการบ ารงรกษา โดยมดชนวดผลการ

77

4.3 ผลการด าเนนการวจย หลงจากทไดน าการบ ารงรกษาแบบตามสภาพ Condition Base Maintanance มาใชกบเครองจกรชวยในการท าวจยในครงน ไดผลการวจยสรปไดผลดงตอไปน ผลการด าเนนงานหลงการจดตงโปรแกรมระบบบ ารงรกษาเครองจกรเชงปองกนตงแตเดอนกนยายน 2556 ถง ธนวาคม 2556 ตารางท 17 ผลการด าเนนงานหลงการบ ารงรกษาแบบตามสภาพ Condition Base Maintanance ตงแตเดอนกนยายน 2556 ถง ธนวาคม 2556

เครองจกรจ านวนครงทเสยหาย(ครง)

เวลาในการหยดเครองจกร(ชวโมง)

คาเวลาเฉลยระหวางการช ารดเสยหาย

(ชวโมง)

คาเวลาเฉลยการซอมแซม (ชวโมง)

อตราความพรอมใชงาน

(%)

Filler&Caper 12 12 107 1.00 94.08

Labeller 7 4 118 0.57 97.32

Rinser 6 3 141 0.50 98.11

ภาพท 22 แผนภมแสดงจ านวนครงทเสยหายของเครองจกรทง 3 เครอง

78

ภาพท 23แผนภมแสดงเวลาการขดของเสยหายของเครองจกรทง 3 เครอง

ภาพท 24 แผนภมแสดงคาเวลาเฉลยระหวางการช ารดเสยหายของเครองจกรทง 3 เครอง

79

ภาพท 25 แผนภมแสดงคาเวลาเฉลยการซอมแซมของเครองจกรทง 3 เครอง

ภาพท 26 แผนภมแสดงอตราความพรอมใชงานของเครองจกรทง 3 เครอง

80

ตารางท 18 แสดงประวตการซอมของเครอง Filler&Caper ทช ารด

เครองจกร อปกรณทเสยหาย จ านวนครงทเสยหาย

(ครง/เดอน)

Filler&Caper

หวบรรจรว 4 ชดกระบอกลมยกขวดรว 3 ชด feed Screw ขดของ 2 มอเตอรปมน าสรา 1 มอเตอรเกยร Main drive 1 อนๆ 1

รวม 12

ตารางท 19 แสดงประวตการซอมของเครอง Labeller ทช ารด

เครองจกร อปกรณทเสยหาย จ านวนครงทเสยหาย

(ครง/เดอน)

Gripper จบฉลาก คอ หนา หลง ช ารด

3

Glue Roller ช ารด 2

ชด feed Screw ขดของ 1 อนๆ 1

รวม 7

81

ตารางท 20 แสดงประวตการซอมของเครอง Rinser ทช ารด

เครองจกร อปกรณทเสยหาย จ านวนครงทเสยหาย (ครง/

เดอน) Gripper จบคอขวดช ารด 3

ชด feed Screw ขดของเคลอน 2

อนๆ 1 รวม 6

ตารางท 21 ผลการเปรยบเทยบทใชวดผลการด าเนนงานกอน-หลงระบบบ ารงรกษาแบบตามสภาพ

ดชนชวด

เครองจกร

Filler&Caper Labeller Rinser

กอน

จ านวนครงทเสยหาย(ครง) 43 27 25 เวลาในการหยดเครองจกร(ชวโมง) 60 12 8 คาเวลาเฉลยระหวางการช ารดเสยหาย(ชวโมง) 14 22 24 คาเวลาเฉลยการซอมแซม (ชวโมง) 1.40 0.44 0.32 อตราความพรอมใชงาน(%) 76.33 84.33 85.00

หลง

จ านวนครงทเสยหาย(ครง) 12 7 6 เวลาในการหยดเครองจกร(ชวโมง) 12 4 3 คาเวลาเฉลยระหวางการช ารดเสยหาย(ชวโมง) 107 118 141 คาเวลาเฉลยการซอมแซม (ชวโมง) 1.00 0.57 0.50 อตราความพรอมใชงาน(%) 94.08 97.32 98.11

82

ตารางท 22 แสดงรอยละทเพมขนของเวลาเฉลยระหวางความเสยหายของเครองจกร

กอน หลง

Filler&Caper 14 107 93 15.05

Labeller 22 118 96 22.92

Rinser 24 141 117 20.51

คาเวลาเฉลยระหวางการช ารดเสยหาย(ชวโมง) ผลตาง เพมขน (%)เครองจกร

ภาพท 27 แสดงคาเวลาเฉลยระหวางการช ารดเสยหายของเครองจกรกอน-หลงการปรบปรง 4. อตราความพรอมใชงานของเครองจกร (Availability Rate) คดเปนรอยละโดยเฉลยของเครองจกรทงหมดเพมขน 15.19 %

83

ตารางท 23 แสดงรอยละทเพมขนของอตราความพรอมใชงานของเครองจกร

เครองจกร

อตราความพรอมใชงาน(%) ผลตาง เพมขน(%)

กอน หลง

Filler&Caper 76.33 94.08 18 18.87

Labeller 84.33 97.32 13 13.35

Rinser 85.00 98.11 13 13.36

ภาพท 28 แสดงอตราความพรอมใชงานของเครองจกรกอน-หลงการปรบปรง

84

บทท 5 สรปผลการศกษาและขอเสนอแนะ

การศกษาเรองการลดเวลาสญเสยในการผลตดวยการจดการงานบ ารงรกษาบนพนฐานทฤษฎการบ ารงรกษาตามสภาพเพอเพมประสทธภาพในการผลตในโรงงานผลตเครองดม มวตถประสงคเพอลดเวลาสญเสยทเกดจากการขดของและเสยหาย (Breakdown) ของเครองจกรอยางกะทนหน โดยจดท าแผนงาน บ ารงรกษาพรอมทงจดคาบเวลาการบ ารงรกษาชนสวนอปกรณ ใหเหมาะสมตามสภาพการใชงานจรง จากการศกษาสภาพปญหาทเกดขนกบเครองจกรของโรงงานตวอยางพบวา แผนการบ ารงรกษาทใชอยในปจจบนยงคงท าใหเกดปญหาการขดของและเสยหาย (Breakdown) กบเครองจกรอยางกะทนหนโดยสามารถสงเกตไดอยางชดเจน คอ ยงคงมเครองจกรบางประเภททเกดความเสยหายคอนขางบอย ซงสาเหตหลกมดงตอไปน 1. เครองจกรสวนมากเปนเครองจกรทใชงานมาเปนเวลานาน ท าใหมการสกหรอและเสอมสภาพตามกาลเวลาประกอบกบขาดการซอมบ ารงทมประสทธภาพ 2. ขาดขอมลทเปนสวนส าคญในการก าหนดแผนการบ ารงรกษาเชงปองกน เชนคมอเครองจกร และระเบยบวธการซอมบ ารง เปนตน 3. เครองจกรมความหลากหลายทงในดานการออกแบบ อปกรณทใชและวธการใชงานท าใหการบ ารงรกษาเปนไปไดยากล าบากเพอใหบรรลวตถประสงคของการศกษาทไดก าหนดไว จงไดด าเนนการปรบปรงแกไขกจกรรมการ บ ารงรกษาโดยการ ปรบปรง แผนการบ ารงรกษา จากการน าหลกการจดการงานทฤษฎการบ ารงรกษาตามสภาพ มาประยกตใชซงมขนตอนการด าเนนงานหลกดงตอไปน 1. ศกษาสภาพการด าเนนงานของโรงงานตวอยางและวเคราะหปญหา 2. ศกษาทฤษฎและวรรณกรรมทเกยวของกบการบ ารงรกษา 3. คดเลอกและวเคราะหเครองจกรตามความวกฤตและวเคราะหหนาท 4. วเคราะหอาการขดของและผลกระทบ (FMEA) ของชนสวนของเครองจกร 5. ประเมนแนวทางการบ ารงรกษาโดยใชหลกการจดการงานบ ารงรกษาดวยทฤษฎบ ารงรกษาตามสภาพ(condition base maintenance) 6 จดท าแผนการบ ารงรกษาใหกบชนสวนของเครองจกรโรงงานตวอยางและน าไปใชผลลพธของการด าเนนงานจะพจารณาจากดชนวดผล ซงไดแก เวลาสญเสยในการผลตอตราความเสยหายของเครองจกร และอตราความพรอมในการใชงานของเครองจกร จากการด าเนนงานตาม

85

ขนตอนตางๆ ดงกลาวมานน สงผลใหสามารถลดเวลาสญเสยเนองจากการขดของและเสยหาย (Breakdown) ของเครองจกรลงไดซงสามารถสรปผลไดดงน 1.สรปผล

1.สามารถเพมคาความพรอมการใชงานเครองจกร (Machine Availability)จาก 84.57 % /

เดอน เปน 96.45%/เดอน

2. คาเวลาเฉลยการซอมแซม (Mean Time to Repair : MTTR) ลดลง 20.06 ชวโมง/เดอน

เปน 4 ชวโมง/เดอน

3. คาระยะเวลาเฉลยระหวางเกดเหตขดของของเครองจกร (Mean Time Between Failures :

MTBF) คาเฉลยเพมขนจาก 101.12 ชวโมง/เดอน เปน 121.12 ชวโมง/เดอน

4. มลคาการสญเสยรวมคาเฉลยลดลงจาก 721,852 บาท/เดอนเปน 418,254.77 บาท/ดอน

2. ปญหาและอปสรรคในการด าเนนงาน 1. ควรมการจดฝกอบรมเกยวการบ ารงรกษาตามสภาพใหกบพนกงานเพอใหเกดความคนเคยกบระบบและสามารถทจะน ามาใชใหเปนกจวตรประจ าวน 2. ควรน าวธการบ ารงรกษาตามสภาพไปประยกตใชกบเครองจกรทมความส าคญตอกระบวนการผลต 3. ขอเสนอแนะ 1 ในการเกบบนทกขอมลทจะน ามาท าการวเคราะหยงไมละเอยดพอ เนองจากการบนทกขอมลของพนกงานยงขาดความรและทกษะในการวเคราะหปญหาขนตน 2. การเกบรวบรวมเอกสารขอมลการท างานยงไมเปนระบบ (ขาดการจดเกบลงในคอมพวเตอร) หรอการใหความส าคญยงนอย บางครงมการลงขอมลและบางครงไมลงขอมลเปนผลท าใหขอมลบางสวนหาย มผลตอการน าไปใชวเคราะหหรอประเมนผลตางๆ 3. ในการปฏบตตามแผนการซอมบ ารงรกษาเชงปองกนยงขาดความรวมมอทเปนรปธรรม ระหวางแผนกผลตและแผนกซอม บ ารง ท าใหการด าเนนงานซอมบ ารงไมไดรบการตอบสนองเทาทควร

86

รายการอางอง

[1] โกศล ดศลธรรม. (2554). วศวกรรมความนาเชอส าหรบงานบ ารงรกษา .” เทคนคไฟฟา เครองกลอตสาหการ 28, 324 (มนาคม 2554) : 108.

[2] กตศกด พลอยพานชเจรญ.(2547).การวเคราะหอาการขดของและผลกระทบ. กรงเทพมหานคร : Technical Approach Counselling & Training Co., Ltd.

[3] ดกลาส ซ มอนโกเมอร และจอรจซรงเกอร. (2549) .สถตวศวกรรม แปลโดย ประไพศร สทศนณ อยธยา และคนอนๆ. กรงเทพฯ : ทอป .

[4] สรณญา ศลาอาสน. ( 2551). “การเพมประสทธภาพเครองจกรโดยระบบบ ารงรกษาเชงปองกน กรณศกษา โรงงานอตสาหกรรมผลตเครองดม .” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชา วศวกรรมอตสาหการ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนคร เหนอ.

[5] กาญจนา จตรจน. (2550). การเพมประสทธภาพการผลตโดยการบ ารงรกษาบนพนฐานของ ความนาเชอถอกรณศกษา โรงงานผลตชนสวนเครองจกรกล. วทยานพนธวศวกรรม ศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาวศวกรรมอตสาหการ ภาควชาวศวกรรม อตสาหการ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ.

[6] Jardaine, Andrew K.S., and Albert H.C. Tsang. (2006).Maintenance Replacement and Reliability Theory and Application. Boca Raton Florida : Taylor & Francis Group.

[7] Stamatis, D.H. Failure Mode and Effect Analysis. (2003). : FMEA from theory to Execution. Wisconsin : ASQ Quality Press Milwaukee.

[8] O’ Connor, Patrick D.T. (2002). Practical Reliability Engineering. 4th ed. Chichester : John Wiley & Son Ltd.

87

ภาคผนวก ก

ตารางเกณฑการประเมนในการวเคราะหอาการขดของและผลกระทบ (FMEA)

88

ตารางท 22 เกณฑการก าหนดอตราผลกระทบของความรนแรง (S)

ผลกระทบ เกณฑดานผลตภณฑ(ผลกระทบตอลกคา)

คะแนน ผลกระทบ เกณฑดานกระบวนผลต (ผลกระทบตอการผลต/ประกอบ)

ลมเหลวทจะบรรล ความปลอดภยและ หรอกฎระเบยบท ก าหนดไว

มผลกระทบรนแรง สงผลตอความปลอดภยในการใชงาน

10 ลมเหลวทจะบรรลความปลอดภยและหรอกฎระเบยบทก าหนดไว

มผลกระทบทมากตอพนกงานหรอโรงงานและไมมการเตอนลวงหนา

มผลกระทบรนแรง สงผลตอความปลอดภยในการใชงาน

9 มผลกระทบทมากตอพนกงานหรอโรงงานและมการเตอนลวงหนา

สญเสยหรอถกลด ระดบหนาทการ ท างานหลก

สญเสยหนาทการท างานหลกแตไมกระทบตอความปลอดภย

8 Major Disruption

เครองจกรหยดงาน มากกวา 8 ชม หรอผลตของเสยมากกวา 4 ชม

ลดระดบหนาทการท างานหลกถกลดสมรรถนะการท างาน

7 Significant Disruption

เครองจกรหยดงาน ระหวาง 4 - 8 ชม หรอผลตของเสยนอยกวา 4 ชม

สญเสยหรอถกลด ระดบหนาทการ ท างานรอง

สญเสยหนาทการท างานรองและขาดความสะดวกสบาย

6 Moderate Disruption

เครองจกรหยดงานระหวาง 1 - 4ชม หรอผลตของเสยระหวาง 1 - 2ชม

ลดระดบหนาทการท างานรองแตท างานไดสะดวก

5 เครองจกรหยดงานระหวาง 1/2 - 1ชม หรอผลตของเสยไมเกน 1 ชม

ผลกระทบ เกณฑดานผลตภณฑ(ผลกระทบตอลกคา)

คะแนน ผลกระทบ เกณฑดานกระบวนผลต (ผลกระทบตอการผลต/ประกอบ)

ความประกอบพอด(Fit) และความเรยบรอยไมเปนไป ตามตองการ

ขอบกพรองถกสงเกตพบไดโดยลกคามากกวา 75%

4 Moderate Disruption

เครองจกรหยดงานระหวาง 10 - 30นาท แตไมเกดการผลตของเสยเลย

ขอบกพรองถกสงเกตพบไดโดยลกคา 50%

3 เครองจกรหยดงานนอยกวา 10นาท แตไมเกดการผลตของเสยเลย

89

ขอบกพรองถกสงเกตพบไดโดยลกคานอยกวา 25%

2 Minor Disruption

คาพารามเตอรทส าคญไมอยในพกดทก าหนด แตควรแกไขในขณะทเครองจกรท างาน

ไมมผลกระทบ ไมมผลกระทบ 1 No Effect

คาพารามเตอรทส าคญไมอยในพกดทก าหนด และการแกไขปรบปรงสามารถรอท าในชวงเวลาบ ารงรกษาตามปกต

ทมา : Chrysler Corporation, Ford Motor Company, and General Motors Corporation, “Potential

Failure Mode and Effects Analysis (FMEA),” Reference Manual, 1995. (Mimeographed)

90

ตารางท 24 เกณฑการใหคะแนนความถทเกดขนของขอบกพรองทคาดวาจะเกด (O)

ผลกระทบ โอกาสทนาเปนไปได

คะแนน

จ านวนครงทเกดความเสยหายตอชนสวน/

เครองจกร เกณฑการพจารณา

สงมาก ทกๆ ชวโมง 10 1 ใน 1 ชวโมง R(t) < 1%MTBF ประมาณ 10% ของเวลาทก าหนด

สง

ทกๆ กะท างาน 9 1 ใน 8 ชวโมง R(t) = 5%MTBF ประมาณ 30% ของเวลาทก าหนด

ทกๆ วน 8 1 ใน 24 ชวโมง R(t) = 20%MTBF ประมาณ 60% ของเวลาทก าหนด

ทกๆ สปดาห 7 1 ใน 80 ชวโมง R(t) = 37%MTBF เทากบเวลาทก าหนด

ปานกลาง

ทกๆ เดอน 6 1 ใน 350 ชวโมง R(t) = 60%MTBF มากกวาเวลาทก าหนดไว 2 เทา

ทกๆ 3 เดอน 5 1 ใน 1,000 ชวโมง R(t) = 78%MTBF มากกวาเวลาทก าหนดไว 4 เทา

ทกๆ 6 เดอน 4 4 1 ใน 2,500 ชวโมง R(t) = 85%MTBF มากกวาเวลาทก าหนดไว 6 เทา

ต า ทกๆ ป 3 1 ใน 5,000 ชวโมง

R(t) = 90%MTBF มากกวาเวลาทก าหนดไว 10 เทา

ทกๆ 2 ป 2 2 1 ใน 10,000 ชวโมง R(t) = 95%MTBF มากกวาเวลาทก าหนดไว 20 เทา

ต ามาก ทกๆ 5 ป 1 1 ใน 25,000 ชวโมง R(t) = 98%MTBF มากกวาเวลาทก าหนดไว 50 เทา

ทมา : Chrysler Corporation, Ford Motor Company, and General Motors Corporation,

“PotentialFailure Mode and Effects Analysis (FMEA),” Reference Manual, 1995.

(Mimeographed)

91

ตารางท 25 เกณฑการใหคะแนนความสามารถในการตรวจจบ (D)

การตรวจจบ

เกณฑ ชนดการตรวจสอบ

ขอบเขตของเกณฑในการตรวจสอบกระบวนการไดโดยอตโนมต และปองกนไมใหไปสกระบวนการถดไป

คะแนน

A B C เกอบเปนไปไมได

ไมมการตรวจทแนนอน

X ไมสามารถตรวจพบได 10

หางไกลมาก อาจจะไมสามารถตรวจจบความเสยหายได

X ตรวจพบโดยการสมเทานน

9

หางไกล การควบคมมโอกาสนอยทจะตรวจพบ

X ตรวจโดยใช สายตา การสมผส การไดยน เทานน 8

ต ามาก การควบคมมโอกาสนอยทจะตรวจพบ

X ตรวจโดยใช สายตา การสมผส การไดยน เทานนหรอมการตรวจแบบนบคาประเภท ผาน ไมผาน

7

ต า การควบคมอาจตรวจพบได

X X เปนการตรวจโดยพนกงานใช CF/CJ ในลกษณะการตรวจแยกชนดออกมาวา ผาน ไมผาน

6

ปานกลาง การควบคมอาจตรวจพบได

X สามารถตรวจจบทจดปฏบตงานโดยพนกงาน หรอเครองมอวดในลกษณะอตโนมต งานปรบตงและชนงานชนแรกของการผลต

5

คอนขางสง การควบคมมโอกาสทจะตรวจพบได

X X สามารถตรวจจบทจดปฏบตงานหลงเสรจสน 4

สง การควบคมมโอกาสสงทจะตรวจพบได

X X มเกณฑการยอมรบหลายชนโดยไมยอมรบชนสวนทผดปกตและปองกนไมใหไมใหไปสกระบวนการถดไป

3

92

หมายเหต: ชนดการตรวจสอบ

A คอ ระบบปองกนความผดพลาด (Error Proofed)

B คอ การตรวจสอบโดยเกจ (Gauging)

C คอ การตรวจสอบโดยใชสายตา มอ (Manual Inspection)

ทมา : Chrysler Corporation, Ford Motor Company, and General Motors Corporation, “Potential

Failure Mode and Effects Analysis (FMEA),” Reference Manual, 1995. (Mimeographed)

สงมาก การควบคมมโอกาสเกอบแนนอนในการตรวจพบ

X X มการใชควบคมตรวจจบความผดพลาดและหยดโดยอตโนมต เพอปองกนการผลตชนงาน ทจดปฏบตงาน

2

เกอบแนนอน

การควบคมการตรวจจบไดอยางแนนอน

X ไมมชนสวนทผดปกต เพราะไดออกแบบผลตภณฑหรอกระบวน การปองกนความผดพลาดไวแลว

1

93

ประวตผวจย

ชอ นายธระศกด พรหมเสน

ทอย เลขท 44 ซอยเสอปา 5 ต าบลหนาเมอง

อ าเภอเมอง จงหวดราชบร รหสไปรษณย 70000

e-mail : terasak.p@thaibev.com , moo741338@gmail.com

ประวตการศกษา

พ.ศ.2547 ส าเรจการศกษาปรญญาวศวกรรมศาสตรบณฑต

(วศวกรรมไฟฟา)

คณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยเทคโนโลยมหานคร

พ.ศ. 2555 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการจดการงาน

วศวกรรม

คณะวศวกรรมศาสตรและเทคโนโลยอตสาหกรรม มหาวทยาลย

ศลปากร

ประวตการท างาน พ.ศ. 2547-2549 ต าแหนง วศวกรการผลต ฝายวศวกรรมการผลต บรษท PC Service จ ากด กรงเทพมหานคร พ.ศ.2549-2555 ต าแหนง หวหนาหนวยบรรจ ฝายสวนผลต บรษท หลกชย จ ากด จงหวดราชบร ในเครอบรษท ไทยเบฟเวอเรจ จ ากด (มหาชน) พ.ศ.2555-2556 ต าแหนง หวหนาหนวยบรรจ ฝายสวนผลตและวศวกรรม บรษท ประมวลผล จ ากด จงหวดนครปฐม ในเครอบรษท ไทยเบฟเวอเรจ จ ากด (มหาชน)