a wantokwantokniuspepa.com/images/wantokniuspepa/1977/wantok...a wantok niuspepa. bilong ol papua...

20
A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG WARA map long lO-pela de wanpela bikpela lain save- man i bin kibung long bik taun Mar del Plata long kantri Argentina long Saut Amerika na autim wan bi long planti pipel. biong graun long wara. Mipela olgeta i, bin kamap long wara tasol. Na insait long bel bilong mama, Vumi bin stap olsem wara. Wara i karamapim moa ol sem wan hap biong dispe. la graun bilong yumi. Sapos i no gat wara, i no gat laip. Sapos i gat planti wara tumas, laip i lus. I gat planti kain kain wan long wara long wan wan kantri. Long sampela kantri ol pipel i pinisim pinis wara biong ol. Long sampela kantri ol i yusim planti wara tumas long ol fam. Long sampela kantri gen ol faktori i yusim planti wara moa. Long na woksap i meki.m wara i doti na i sting na ol pis I save dai. Planti kantri i no gat gut pela wara bilong dring. Wara nogut i save bringim planti kain sik - olsem ma laria na pekpek wara. 01 dispela kain sik i save kilim I tru, i gat planti wara. Tasol em i soiwara. Na ol sem wanem mipela map long tanim solwara i kamap kolwara? Long sampela kantri em I bikpe la wok biong ol nieri long karim wara i kam. Sam taim ol I mas wokabaut map 15 mail biong kisim 4amba 166 Wara em i bikpela sam ting long laip biong yumi. sampela kantri ol faktori 25,000 pipel olgeta de . . . wara. published by Waiitok Publications, P.O. Box 1982, Boroko. Phone: 25.2214. Printed by Wirui Press, Wewak. Registered at the General Post Office, Port Moresby, for transmission by post as a Qualified Publication.

Upload: vuongnhan

Post on 10-Jun-2018

235 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

A wantokNiuspepa.bilong ol Papua Niugini stret

Biong wik i statlong 16 Epril 1977 Prais lot.

Ilk PE LA WAR I LONG WARAmap long lO-pela de

wanpelabikpela lain save-man i bin kibung long biktaun Mar del Plata longkantri Argentinalong SautAmerika na autim wan bilong planti pipel. bionggraun longwara.

Mipela olgetai, bin kamaplong wara tasol. Na insaitlong bel bilong mama,Vumi bin stap olsem wara.

Wara i karamapimmoa olsemwanhapbiong dispe.la graun bilong yumi.Saposi no gat wara, i nogat laip. Saposi gat plantiwaratumas,laip i lus.

I gat planti kain kainwan long wara longwanwan kantri. Long sampelakantri ol pipel i pinisimpinis warabiong ol. Longsampelakantri ol i yusimplanti wara tumas long olfam. Long sampelakantrigen ol faktori i yusimplanti wara moa. Long

na woksap i meki.m wara idoti na i sting na ol pis Isave dai.

Planti kantri i no gatgutpela wara bilong dring.Wara nogut i savebringimplanti kain sik - olsemmalaria na pekpek wara. 01dispelakain sik i save kilim

I tru, i gat planti wara.Tasol em i soiwara. Na olsem wanem mipela maplong tanim solwara ikamap kolwara? Longsampelakantri em I bikpela wok biong ol nieri longkarim wara i kam. Samtaim ol I mas wokabautmap 15 mail biong kisim

4amba166

Wara em i bikpela samting long laip biongyumi. sampela kantri ol faktori 25,000pipel olgetade . . . wara.

published by Waiitok Publications, P.O. Box 1982, Boroko. Phone: 25.2214. Printed by Wirui Press, Wewak.Registered at the General Post Office, Port Moresby, for transmission by post as a Qualified Publication.

Page 2: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

I

I

Ikm t wanpela Intl nara longAfnka na

ol men : woklong pulimapim ol baket In

long ol The were i stepdaunbzlotnt long

graun nil of z ma: heisepim long longpela

beklazn moe Antep long greun z no get

ware olgeta long dispelehap

I.

WANTOK - Sarere, I P

Page 3: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

Dispela piksa bilong fanel em i soim as wan bilong wok eduksen long tupela kantri wantaim. Vulukim gut dispela piksa na yu ting dispela wanpelastuden i karnap long maus bilong fanel, em husat?Em dispela wan wan man bilong olgeta tausen studen i winim haiskul pinis na i laki long painimwok. Planti tausen nogat. 01 i stap nating yet; i nogat wok long ol. 01 i no dropaut; ol i gutpela studen tru.

Bai ol i painim wok we? Gavman i gat mapwokman pinis. Planti bisnis I go pinis.

Bai yurni mekim wanem nau? Wokim moa skulyet?

01 politikal pati i ting olsem. Lukim platfom bilong wan wan. Olgeta ol i tok: wokim moa skul -

moa skul long pies, moa haiskul.

Moa skul yet? Bilong wanem? Bilong solapimmoa moa yet dispela lain saveman i no gat wok?

I luk olsem ol i laik wokim fanel i gobikpeia nabraitpela moa. Tasoi maus bilong fanel i wankainyet. Em bai heipim husat?

Vu ting wanem? 01 i ting wanem? . .

EM HA TOKAUT BLONG

& wantokNIuspepa bIong ol Pipua Niiigini strel

Dispela taim mipela I laik yusim wanpela piksastori bilong autim wanpela wan bilong mipela.

Dispela piksa stori i kam long sampela tisa bilongnupela independen kantri bilong Afrika, oi i kolimGuinea Bissau. Mipela i pilim Guinea Bissau na Pa-pua Niugini i gat wankain wan long edukesen di-patmen bilong tupela. 01 i piksaim olsem wanpelafanel.

SU L

Na mathslesenbilongmipela i skul longtaims.Na i soimolsemwanemol natnatbilongmalaria ikamapkwiktaim moa.

f

Olsemna ol i go bek long plestasol ol i no bin lainim wanpelagutpela samtingmap longhelpimwok nasindaunbilong ol. Nogat.

Na ôl sumatini sindaunyetlong skul, ol i saraptasol i stapolsemwanpelalain sipsip.

2

WANTOK - Sarere,16 Epril 1977 Pes3

Page 4: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

PAS I KAM’ LONGOL PIPELBAlM MERIo NOGAT

Dia Edita - Kastam bilong bairn men insait longPapuaNiugini i stat long Igo indai isi isi nau. Natinglong tupelayia rnoalong ikambai pinis olgeta.

Olsem wanem ol nda, Igutpela long yurni tokimgavman biong yurni longputim wanpela Lo longTambuim Yusirn Mani bi

* long balm men? Longwanern nau long dispelataim planti papamamaistat long salirn ol pikininibiong ol long bikpelaprais, so ol i ken yusirnmani biong bairn ka o kirapim stua.

Insait longkastambiongtumbunabiongyumi I gattripela we biong bairnmen. 1 Skelirn prais ikarn long tupelasalt,menna man.2 bairnbek praisI kam long paparnamabilong menna3 bairn menstret.

01 tumbunabiongyumii gat gutpela pasin biongbairn men long givim amamas long tupela nupelamant.

Nau long dispela taimplanti man i save balm olmen biong ol long plantihandetkina. 01 papamamai no moa bihainim pasinbiong tumbuna na statlong rèsirn ol pikinini menbiongkisim mani.

01 papamama olsemwanem, yu kirapirn ol lainpikinini men bliong salimol olsem enimal biongmekim bisnis. 01i wankainman olsem yu I gat blutbiongyu.

* God i wokim man namen olsem em yet na i noken salim ol long mekimbisnis. Men i no samtingyu salirn long maket ples’long sampelaprais.

Sapos ol pipel I no laikbihainim pasinbilong turnbunabiong baim men, orait, maski long balm menlong mani na lusim olgetapasinbiongbairn men.

- Pasin bilong bain2merilongSimbu

Mi ting planti biongyumi ol yangpelapipel Ino laikim pasin biongbalm men. i tru yupeia olyangpela manna men nauI stap woklong taun o siti.Yupela i ken mant longlaik na I no long mani. In-salt long ol pies i hatwoklong ol yangpela pipel Iabrusim pe biong menlong wanem ol pasin bilong bairn men i strongtumas insaitlong viles.

Laz. Z. Smith,Banara/Bogia.

LOTU LONGOLGETA HAP

Dia Edita - Mi lalk trairnna bekim pasbiong Knsten Brata John Sonie bilong E.N.B.P., i bin raitimwanpela pas long Wantokbilong Sarere22 Januen,1977, pes18.

Brata rni ting olsern, oltairn yu saveI go lotu tasolfong bodi. Bilong. wanem,tairn yu I go lotu longSandenapre long tairn yu

Sande na pne long Godlong emi ken tanim bel bilong anapelabai I karn beklong lotu? Bnata, ating yuwanpela misin boi o bosbiong sios ml no savetasoltok biong yu I soirn olsernyu i no gat bilip biongyu.Saposyu mekirn olsem naol i kristen I no tanim belem yu yet i no gatbiip bilongyu.

Yu save long las de bilong Knais ol man i gatbiip tasol bai I go longheven. Na husat man namen i savei go oltairn longhaus biong God tasol baiol i popaialong tok biongGod. Olsem na yuI no kenting lotu em i save i staptasol longhaus lotu. Lotuisave i staplong olgetahap.

Em tasol bekim bilongrni. Sapos husat knstenbnata putim genlong Wantok. Bai mi arnamastasollong hanim o kisimgutpelakalkai long yu.

MosesYongi,Arawa.

Not SolornOnsProvins.

KROSIM KOKIMAKET

Dia Edita - Mi gat liklikwari bilong ml long autirnlong ol wantok hia longPont Monesby.Yes ol wantok, yupela I ting olsemwanem long Koki maket?Yupela ting em I gutpelamaket bilong yurni a? Milukim em I nogut stnet.Ples I doti nogut tnu na olflal I pulap trulong dispelamaket na smel nogut tru.Na ml hanmol planti man-men I no laik long go longdispelamaket. Yupelahanim dispela tok na pilimolsem amamas o olsernwanem?

Long ml, mi piim semlong wanem em I bikpelamaket bilong I stap insaitlong bikpela siti bilongyurni PapuaNiugini. Yupela, traim na kilnim maketpies na salim ol fneskumu,tano na kaukau.Maski salim ol dnai kaikai. Olsemwanem?

Long anapela maket ol

salim fres kaikai. Tasollong Koki maket yupela Isalim dral kaikai. Olsern naI no stnet.

Yu husat man o meri Igat wanernkain wani, nalt ikam tasol. Bilong wanembikpela nem Koki maketnating?

E.TingkeoKathnina,Idubada/PortMonesby.

SALIM OLPAS I KAMLONG:

WANT OKBOX 1982

BOROKO

KOTIM KOT

Dia Edita - Wari biong mlem I go olsem. Longwanemtru ol Viles Kot naLokal Kot I mekim tambulong askim kwesten longol? Long wanernkwestenem I olsem, saposyu man0 meri I no save longwanem samting, yu masaskim bal ol I kenekspienim gut. Na yuken harirn.

Long skul tu I wankain.01 skul manki I no save,olI mas askim Tisa. Onaitbaitisa biong ol I mas skulimol gut. Na dispelatu I wankain long tairn bilong kot.Saposyu man o men i nosavelong sampelalo, onait,yu mas askim bosbai ol iken skulim yu gut. Sonidispela nogat.

Mi lukirn long pies bilong mi. Saposman o meriI go sanapna askimkwesten, em bal ol I holim dispela kot biong askimkwesten pastaim,na baidispela man o meri I masbairn kot bilong askimkwestenpastaim.Bihain oli ken holim kot biong dispelatrabel.

Olsem na ml autim wanbiong mi long WantokNiupepa.Mi ting kwesteniimpoten long olgetamanomeri i ken kisim klia.

GonmboNogomindi,Tau/Is Sepik.

WANTOK - Sanere,16 Epril 1977 Pes4

Page 5: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

*FOCUSBENG I GIVIM K 15 MILION KINA

Wol BengI dinaulong PapuaNitigini map long moaolsem K15miion kina. Dispeladinauem maplong 50 yla.

01 1 ting long wokim gut tm Hailans Haiwe biongmekim ol Hailans provinsI go het gut. 01 1 lukim Hailansem I gutpelatnu biong gnoim kopi na ti; na tu i gutpelapiesbiong groim bulmakautu.

Gutpelanot em i nambawan samtingHailansI mas gat.map naunot i save baganapnogut long tairn biong nen;na sampelamauntenI save pundaunkanamapimrot. Natu sampelahaprot I no gutpelatru yet, olsem antaplongMauntenHagen i go long hap bilong Enga. Olsemnaplanti taim ol tnak I pasna I planlm I stapna planti sam-ting ol trak I kanim i save baganap.

01 i ting long koltaim wanpelahapnamellongGonokana Garngl - long wanemnot i go antap moa long Daub.Na tu ol ensinia bal stnetim gut not i stap namel longTogoba na Waterais- na tu Togoba I go long Wapenamanda.

VUNAITET NESENS I BAlM SKUL BICONGFAIVPELAMANMERI

Mista Monekeke JonathanEm biong Isten Hailansna I bosim wok kakanuklong

dipatmenbiong Praimenl Indastni. Embal go long LosBanosYunivesiti long Fiipln Allan. Em bai skul long olpasin biong yusim nabungim na wokim olkain samtinglongsusubiongbulmakau.Mista Frank lgo

Em bilong Dipatmen bilong Helpim ol Wokman. Embal go long kantni Switserlandna skul moalong ol pasinbiong helpim ol wokman I kisim gutpelape gutpelasin-daunlong ol bosmanbiongol.Mista Watoka A.Kembi

Em i ofisa biongofis bilong lukaut long ol busnawarana samting bilong graun biong PNG. Em bal go longMania long Filipin Allan long skul long ol pasin ol bikpela faktoni I save mekim na I save baganapimwananabautlong faktorl bilong ol olsem tasololgetasamtlngi dai long wana, na wana Isting.Mista Momoru Kina

Em i biong dipatmenbiongedukesen.Em bal go raunlong Solomon Allan na Fiji na Wes Samoabiong lukim01 pasin bilong tis na mekim skul long ol pnaimerlskulbiong dispelaol kantn.Mista G. R. Main

Em I biong edukesendipatmenbiong SatenHailans;em I skul inspekta.Em tu I go long glasim gut ol gavmanlong Kenya, Zambia, naNigeria I skulim ol sumatinlongwanemol samtinglongskul bliong ol.

SAVEMERI BILONG HELPIM OL PLES I KISIMGUTPELA SINDAUN

Meri ya em long Mis Ingebjorg Aanek biong kantniNonwe long Yunop. Em I laiksoim ol pipel long kainkain we na pasinbiong sindaungut long ol fam. Embaimekim dispela skul long HaiansInstitut biong WokDidiman na Famalong Mt. Hagen.

Em nambawan taim nau ol men tu I ken kam skullong dispelaskul. 01 baiskul longpasin biongkomyuniti helt, long olkain kaikai na pasinbiong yusim kaikal,long pasinbiong helpim famiali. 01 dispelasamting ol ibin traim pinis long Vudal na Popondetta Institutbilong Didiman longyia i go pinis.

-

01 i skulim ol sumatinlong lusim ting longpasin bilong pies.

Sampela i hisim skulna i painim pies inarakain - i no olsem

Tasol planti surnatini driman tasol longol gutpeia samting

I

c±;oi skuibuk i tok. ‘ -‘--- -

:i;-;

7*Fi- .. ,

L

*4//EJ?’...’/// /

01 savemani bin kisim skulol i gat hap taun biong ol *

yet. 01 fama ejn ol i

Sapos yugolong skulna yu kamap

rabismantasol, em ol man maniman

idropaut

hariap.

, * , , ii’/f/f’

7*/

4itYi, ‘ II ‘" 1 1 i

Na bikos ol i saveman,ol i maskisim bikpela maui na ka na

Skul biong bipo em i skulim yumi long olgeta kain samting longol arapela kantri.Tasol em i no redim yumi likliik long sindaun gut long as ples biong yumi.

", 7’

i?

WANTOK - Sanere,16 Epnil 1977 Pes5

Page 6: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

pipel tumas na ol I no frilong laip biongol na pasinbilong ol. Na olsernol i kinap nogut.Misis Gandhinapikinini man bilong em,em Sanjay, I bin wokimwanpela stnongpelalo tumas. Emdispelapasin ol Ikolim long Tok Inglis"stenilisation". Em I wanpelapasinbiongkatim liklik mambu insait long bolbiong man na pasirn not

biong wana i savekamapim pikinini. Olsem dispelaman i no map rnOa longkamappapa.

Long ol dipatrnenbionggavman biong India aninitlong Misis Gandhi long yla

fr; I go pinis, ol I strongtumaslong bihainim dispela ting

- ting biong Misis Gandhi.Ionait long wanpelawanpela famili I gat tupelapikinini tasol. Kamapimtupelapinis, onait, papa bilongdispela famili nau I mas golong dokta na em ipasimmarnbu bilong em. Saposem i mekim olsem, onaitplanti gutsamting I kenkam long em. Em i ken gohet gut long wok na kisimmoa pe long gavman.Em Iken kisim gutpelahausbilong gavrnannaspeslongskul long tupela pikininibiong

JAGJIVAN RAMTasol sapospapa yai no

larim dokta i katim em,orait, em map long lusimwok olsem pablik sevanlong gavman. Sampelataim em i mas balm kot.Sampelataim dispelakainpapa i go kalabus. Longwanpelaprovins, gavrnan Itarnbulong givim fri kaikallong nambatn pikinini.

MORARJI DESAI

Sapos papa I go longdokta na lanm em i katimem, em I save kisim olkainprais na mani longgavman.

Nau dispela pasinI pinis.01 pipel I no laik. 011 tokwok biong kamapimpikinini,. em i sarntingbiongwan wanmanmeri.

Bosman biong nupelagavman em I wanpelalapun, Manarji Desai, emigat 8 1 knisrnas. NupelaJanatagavman i gat plantikain grupinsait long en, naem bal hatwok long bungim ol wantaimlong wanpeIa wok na wanpela tingting. 01 bal hatwok longbihainim strongpelalo bilong Misis Gandhi.

Planti pipel I ting bihainliklik bai Mista JagjivanRam i traimkisim pawabilong gavman long han bilong em. Mista Ram emIlida biong wanpelalain pipel long India i daunbiona i rabis tru - em ol i rauslong olgetaanapela lainp1-pel. Mista Ramem I minista long Gandhigavman.

Stori bilong iteksen insait long indiaWanpelafamili, em biong Nehru, nawanpela

politikal pati, em Kongres Patii bin bosim ol600 milion pipel bilong India map long 30 yianaubihainem i bin kisim independensbilong en.Nau long ileksen ol pipel i bin kirap na rausinipawa longhan biong dispelafamili na politikalpati, tupelawantaim.

Het bilong dispelafarnili,em Misis Indina Gandhi,em i lusim ileksen bikosem i bin mekim tupelasamting ol pipel biongkantn I no laikim. Nambawan, em Ibin kisim tumaspawa long han biong emna tekewelong han biongol pipel. Na em i binwokim wanpelalo biong famiII plening long pasin olpipel i no laikim tnu.

I tru, long dispela taimMisis Gandhi i bin holimolgeta pawalong han bilongeminap19 mun,ibinmekim planti samtingi go

het gut insait long India.Olsem I no gat trabel namel long ol wokman nabosman. Wok didiman Ibin go het gut tru. Pasinbiong pulim grismani in-salt long ol ofis bionggavman I pinis. 01 India Ibin wokim planti samtingbiong salim ol ausaitkantn. 01 lesmanI nauslong olofis biong gavman. Napraisbiong olkain samtingi no bin kalap i go antaptumas.01 dispelasamtingIgutpelatru.

Tasol Praim MinistaIndira Gandhi I pasim ol

BAlM WANTOKSaposyu laik kisim WANTOK niuspepai kamlong yu stretolge

ta wan wan wik bilong dispela yia,yu katim dispelatiket long sisisna salim i kamwantaimK8.0O.

NEM BILONG

YU:

ADRES BILONG

YU:

Salirnseko mam oda map long K8.00 wantaim dispela tiket i kamlong:WANTOKBOX 1982BOROKO

Saposyu bilong wanpelaskul omisin o grup nayu laik kisimmoa olsem10-pela WANTOK wantaim long olgeta wan wan wik, orait yu rait na askimmipela long speselprais mipelaI gat long mani balm planti WANTOKolsem.

TOBA PTY. LTD.Lae, Port Moresby

CANTER

TIPPER

T120 MINIBUS

T120 UTILITY

LANCER

Ml NICA

CELES1 E

SIGMA

OL I HETMAN BILONG SALIM OL MITSUBISHI KA

WANTOK - Sarene,16Epril 1977 Pes6

Page 7: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

[WOK ILEKSEN I GO S]

01 politikal pati I kirap nogut long wanem KomisinaBiong Bosim ol Ileksen, em Mista JamesMileng, i no bingo yet long gavaia jeneral em Sir Tore Lokoloko bai emi maskim de biong stat long resis longwinim vot biongileksen. Em ol i kolim "Writ of Election".

Mista Mileng i tok, as biong dispela trabel em hia: ofis

biong em i no pinisim yet lista biong olgeta manmeri

bilong PNG ol inap long vot o map long sanapkendidetlong ileksen.

Olgeta manmeri i laik resis olsem kendidet insait longileksen, nem biong ol i mas stap long lista. Saposem i

no stap, orait, dispela man o men i ken askim longkamap yet long lista. Bihain gavanajeneral i makim pinisde bilong ileksen, i no map moa long wanpela man omcii i ken putim nem long lista. Lista i pas pinis. Olsemna man o men i laik insait olsemkendidetbiongdispelaileksen,i no kenmoa.

Wanpelaas bioug trabel em ol nupelaarere ol i binmakim biong sampela nupel ilektoret, na long palamen toktok na tingting i paul nabaut long ol yet.

BIKPELA KIBUNG LONG PORT MORESBY WANTOK

Long Tunde, 29 Mas, samtingolsem 80 speselpipel nasaveman i bin hung wantaim long nupela ofis biongWANTOK niuspepalong Port Moresby biong opim emtm. 01 i man biong NBC na ol niusman biong sampelaniuspepabiong Australia na arapela kantri, na tu sam-pela tokman biong ol arapela kantri i gat otis long PortMoresbyolgetai bungna amamas.

Mista Julius Chan, Minista bilong Fainens, i bin stapwantaim Minista biong Infomesen, Dokta Reuben Taureka. Mista Chan i givim toktok long ol biip biong emna Pipels Progres Pati biong em long olkain wok biongbungim na tokautim olkain nius long redio nakain kain

niuspepa.Em i tok amamastu long WANTOK i bin win-

im 6-pela yia long wok bilong givimaut nina na tok savelong ol pipel biong ol likilk ples, em ol i stap longwe

Olgeta save i kamap long ol bikpela bikpela bukEm i gat planti smatpela aidia na buksave.Na saposyu win long buksave,yu klewa truna yu gat bikpela namba moa.

TOKSAVE BILONG

WANPELA NUPELA ILEKSEN OFISA;

Komisin bilong bosim oi ileksen I bin tekewenem bilong Mark Vincent O’Regan olsem iieksenofisa bilong Kairuku-Hiri liektoret na I makimSTURGES ARABATA long dispela wok.

23Mas1977 -J.S.Mileng

long ol biktaun.

WANTOK. - Sanere,16 Epril 1977 Pes7

Page 8: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

egI P%P11 .i i it i; .JI Fill

Ii

II

II

II

BA! EM IWOK

THE INVESTMENT CORPORATION OF PAPUA NEW GUINEA

LONG HELPIM YU

I

I

MIPELA SAVE LUKAUT GUT LONG MANI BILONG VU

NA KANTRI TU

Sapos yu laik save moa long we bilong kisimwinmani, yu rait long: Investment Corporation

, . P.O. Box 155Port Moresby

NEM BILONG

YU

ADRES BILONG

YU

!;a9’ IIIJt ILI" "11JI4.!.flU!V*’L.WANTOK - Sarere,16 Epnl 1977 Pes8

Page 9: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

LO:B1LONG RANIM MITINGSapos grup 0 klap bilong yupela i gat ofisa pinis na I

kam bek mekim namba tu miting bilong em, bai miting Iran olsem. Na olgeta arapela miting bihain bal ran wan-kain tasol.

Pasinbilong opimmiting.

BiIong opim miting, siaman, seketeri, na tresara I gosindaun paslain long oigeta pipel, nabaut long wanpelatebol. Nau oI pipel tu I sindaun na siaman bal I tok: "Miopim miting nau". Long sampela pies nau ol I save wok-im wanpeia likilk beten bllong singautim heipim bilongGod long ol wok oi i Iaik mekim.

Minitbilong LasMiting

Siaman nau I tokim seketeri long ritim minit bilong lasmiting. Minit em I stori bilong las miting, em seketeri ibin raitim daun.

Bihain seketeri I ritim minit pinis, siaman bal askim olmemba sapos oi i ting oI tok bilong minit I stret o nogat.Sapos ol I plum sampela samting I no stret, seketeri I massenisim. Na saposol samting I orait pinis, seketeri isainim nem bilong em aninit Iongminit, long soim minit emi ritim pinis I trupela tok. Bihain oI memba i vot oraitlong minit, siaman tu i raitim nem bilong em aninit longen. Nau i no map wanpela man I ken senisirn tok bllongdispela minit.

Wok bilong miting. Tasol em I mas raitim olgeta bikpeIa toktok bilong miting. Tasol em I mas raitim olgeta bikpela tok. Na sapos I gat vot long wanmpela samting, dispela em I mas raitim klia trj: ol I vot long wanem sam-ting. Na hamas memba Ivtyesa na hamas I vot egens.

Sapos ol memba I bin wokim na votim wanpela Io,orait, em I mas stap kIla tru long minit.

igomoalongpesll

‘i.’

PREN BILUNG YU INAP OLTAIMWANTOK - Sarere,16 Epnil 1977 * Pes9

Page 10: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

Li PAS I KAM LONG 01PIPEL’ IOL DRAIVASAITIM

HAT

Dia Edita - Hia nau milaik bekim pasbiong PetenC. Kaupa Mingende, IstenHailansPnovins,long Wan-tok Nius No.160 Sanene5/3/77 pes 4. Long pasbiong em, emI tok long olman I save bilas waitmanna pasinkanaka.

Long bekim bilong ml Igo olsem. Brata ating yuwanpel tasol, man I savetumasya laka! Na mipelaolgeta atingkanakabiongyu? Brata em i laik bilongmipela tasOl longbias longwanemkain bias mipela Ilaikim, bias tumbuna owaitman. Na tu mipela Ilaik bias, dabolim tumbuna na waitman, em ilaikbiong mipela wan wanta-sol.

Sapos yu I no laik, emsarnting bilong yu tasol.Brata, atingyu I gat warilong mipela ol draivaI savemekim stall bilong mipelalong saitim hat na sindaundnaiv na kanim olmanmeribias. Olsem na yu jeleslong dispelana yu tok mlpela kanaka.

Brata, saposyu wari longdispela, orait, traim na yusanaplong bikpela rot bilong gavman mipela oldraiva I ken kisirn yu I karndaun long Lae. Na yukenlainim dnaiv. Na yu kenmekirn stall biong yu olsern mipela i save saitirnhatna sindaundraivim ka.

Bnata emkas biong mipela ol draiva i save saltimhat na sindaundnalvim olka i save mekim yuwan.

Bnatasaposbel biongyuI hat tumas orait yu kennalt tasol long WantokNius nami I kenlukim.

WE STAP

MatthewAmbale,

NARAPELA PLESOLSEM?

* Dia Edita - Mi AlphonseAsambanj, ml amamastrulong ol pipel biong piesAmaki ol i savemekirn olsern taim wanemmani go

insait long plesAmaki, oilmashelpim em long kaikaibikos taun I stap longwetru long ples Amaki. Manolsem i save igo insait longArnaki tisa nadokta, man isave arnamastnu long goinsait long plesAmaki.

Sapos yuhusat doktaotisa I laik go insait longples Arnaki, bal amamastnu long i star bikos yu nosot11ong wan’m sãrnting.Mani biong yu bai I stapgut. I no maplong yu lusirn mani long kaikai. Yumap tnu.

Sapos yu husat i laiksave nait I go long WantokNiuspepa. .

AlphonseAsambanj,Ambunti/Is Sepik.

Dia Edita - Mi i no ama-mas long ston 19 Feb.Wantok long TRANSKEI.Yupela Wantok I kolim"nupelaindependenkantnibiong Saut Afnika." Tasolating Wantok I giamanimol nida, olsem ol waitskinbiong Saut Afnika I tnailong giamanimol blakskinbiong "Transkei."

Namba biong ol blakskin insait long Saut Afrika I bikpela turnasNigeriana Ethiopia tasol I winimem, na dispela namba Iwinirn tru namba biongwaitskin. Tasol ol waitskinI savebosirn ol biakskin,na Ol I makim sampelanabis graun I no ga biktaun 0 gutpela samtingbilong gnaun map kisimwinmani olsem Bougainvile kopa, na ol I banisirndispela lain blakskin insaitlong dispela rabis gnauntasol. *

Lae. Nau Saut Afrlka I singaut long Yunaitet Nesens,"Mipela kamapim nupelaindependen Tnanskei."Tasol dispela mauswanaino map kanm kaikal longol savemanbiong ol independen kantni husat imemba bilong YunaitetNesens.01 memba I tok,"Yupela Saut Afnka, I no

MASKI LOTUBILIP TASOL

Dia Edita - Hia nau mlgat wanpela tingting, mllaik tokaut long rnipelayet, manrnenibiong kainkain lotu.

Nau mipela i save pnauttnu long wanern kain lotumipela I kam long en. Miting olsem, nogut yumitingting turnaslong wanem

map giamanim mipela.Nogattru."PapuaNiugini I wanpela

memba na ating PNG iwanbel wantaim arapelamembalong dispelatok.

Mi son tru I luk olsemWantok I laik helpimMinista biong Infomesenbiong Saut Afnika longgiamanim mipela. Em tasol.

Dokta Ron Pust,Wapenamanda/Enga.

Dia Dokta,

Tok bilong yu I stret.Mobeta mipela i katimdispela tok "independens"long piksa stori bilong ml-pela long kantri Transkei,long WANTOK namba156;pes2.

Tingting tru bilongWANTOKI stap long namba 155 pes 2, wan wikbipo, we mipela I ripotlong tingtingbilong Yunatet Nesens.Ria mipela Ibin tok kiia: "dispela kainindependensem ‘I bilongbilasim nating nem bilongSaw’ Afrika; dispela independensem i giaman independenstasol".

Tenkyu, dokta.Mi edita.

lotu yurni kam long en, nayurni no bilip long BikpelaGod. Long wanem, nilisenI no map mekim yumi I golong heven.Nogat. Emyuyumi blip long Jisastasol,em wanpelanot tru.

Yumi I no ken ting mibiong Yunaitet Sios, mlbiong Baptis Misin, oCMML. Long wanem,longJisas wanpela tasolyumibiip, wanpela Jisas.

1 tru, yumi ken amarnaslong olkain lotu. Tasolkain kain lotu, I no mapbningim yumi long heven,Bilip long Bikpela tasol.Olsem, em dispelawari bilong ml. Mi laikim olgetaImas nt na save. Sampelabiong yumi i ting ml staplong hap bilong Wewak, Ino gat Yunaltet Sios hia.Em ol anapela sios tasol.Na em i stap long haus.Em I no gutpela.

God I nO laikim ol kainkain lotu. Em i laikim belbiongyumi tasol. Tenkyu.

Lois Pokuk,Anguganak/Wewak.

PEBILONGPAWAMAN

Dia Edita - Mi lalk askimgavman olsem. Bilongwanern na gavman I peirnol man I savelukautim olpawa biong gavman i godaun?Mi no savelong dii-

.. pela kain lo olsem na misalim dispela wari biongml i go long Wantok.

: Mi yet ml save long olman I saveoperetimo lukautirn ol pawa bilong gay-man insait long Wes NuBriten. 01 1 no save kisimpe bion.g ol I no go antap.Mi no save long sampelaman ol I wokim dispelakain wok olsem tu longnarapela pnovins. Mi nosave long sindaun o waribiongol.

Tasol ml lukim dispelakain pe olsem na ml wanlong ol dispela man ol Ilukautim ol pawa bionggavman. Olsemna ml laikim bai gavman I mas peimol I go antapliklik.

Mi wari olsem longwanem sindaunbiong ol I

lukluk nogut olsem. 01 1sindaun olsem sampelaman I no gat pawa biongtoktok 0 bilong lukluk. 01-sern na ol I sindaunbiongwan tasol.

Wari bilong ml hia I masI go tnu long gavmänna emyet i lukirn na em yet Imasskelim dispela.Lukirn,ml I no gat wari long yang-pela man, nogat. Mi gatwari long ol mani gatpikinini na ol I wok long gay-man. 01 i save holim wokbiong gavrnan tasol gay-man I no savepeirngutol.

S. SabastianPosey,Wes Nu Briten Pnoyjns.

KUNGFU MAN

BEKIM TOK

Dia Editaml laik bekim pas biongtupela man em tupela Iraitim pas I go long Niuspepa natoktok long salimml go bek long pnovinsbilongmi.

Tupela man ya, wanpelaI stap long Badili na nanapelaI staplong Genehu.

Yes, tupela, ml i staplong Pont Monesby maplong 1 1 yla. Tasol ml nobin brukim haus na stiimsaluting na paitim man oholim ol men. Nogattru.

Na ml ting nil wanpelatasol I no saveKung Fu.Planti man tu ol saveKungFu. Na saposyu lalkim mlgo bek long pnovinsbiongml, orai,t I no ken raitimpas long niuspepa.Yu masI kam longTabari PleslongBonoko na holim han bioni.g ml na tokim ml longlusim Port MonesbySiti na1 go bek long ples biongmi. Na I no ken raltim pas1 go longniuspepa,longwanem ml no save longtok inglis.

Sapos yu laikim ml gobek long provins biongml, orait, kam long TabarlPles, Bonoko long Sarenena tokim ml, laka.

Kung Fu Man,TabanlPles/Boroko.

SALIM OLPAS I KAM

LONG:

WANT OKBOX1982

BOROKO

WANTOK NIUSPEPA GIAMANIM oL

WANTOK - Sanene, 16Epril 1977 Pes 10

Page 11: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

LOBILONG RANIM MITING

ikam long pesS

Ripotlong olwok:

Nau siaman i mas askim ol memba I bosim o holimsampeta wok insait long klap long givim ripot long wokbilong ol.

Sapos long las miting ol I bin vot long mekim wanpelawok o samting, nau siaman I mas ritim ripot bilong dispela samting long ol memba, bai ol I ken save, klap I binbihainim laik bilong ol memba o nogat. Klap I laik save,wok em i bin makim, i go het gut o nogat. Na saposnogat, bilong wanem nogat.

Ripotbilong seketeri

Nu seketeri ,i ripot long ol pas I bin kamap insait longdispela taim namel long tupela miting. Seketeri i saveholim olgeta pas na mail bilong klap. Seketeri i mas ntimaut ol pas bai ol memba I ken harim.

Or.ait, nau seketeri i mas nipot long olgeta pas em I binraitim na salim i go, long nem bilong dispela klap. Sampela taim miting yet i tok em I mas raitim sampela pas.Orait, nau em I ripot long dispela. Sampela taim em imas bekirn tok tasol long ol pas klap i bin kisirn. Saposseketeri I mekim ripot bilong em na sampela memba iting em I bin rait kranki, ol I ken tokim em.

Ripotbilong Tresara:

Tresara I mas tok save long klap I gat hamas mani longbeng. Sapos tresara I bin lukautim gut mani, nau em maplong soirn nipot bilong hamas mani I bin go insait long

beng; na hamasmani klap I bin lusirn bilong bairn ol samting na mekim wok bllong em.

Nau tresara i givim nipot long hamas mani kiap I binlusim long wan wan samting em I bin bairn. Em I kentoksave tu long klap I mas balm wan wan sarnting olsemtakis na rent na kain sarnting olsem. Na em I mas kisimorait bilong klap na ol memba I mas vol long tresara Iken go het peim ol dispela samting o nogat.

Bihain ol I hanim ol tok bilong tresara pinis, miting 1vot orait long nipot bilong em.

Em wanpela kibungtru bilong Wewak-ButXcuisil *ATING VU SAVEwe ol man i savetuma& long ranim ci miting.

Em i WANTOKpoto.Gavman i laik painim

sampela bisnisman biongkirapim wanpela faktoribiong wokim ais krlm nananapelabiong wokim ollou biong kakao. Longwokim ol lou ol i saveyusim planti kakao na tukokonasna olsemsampelapipel I ting em i gutpelasaposmipela I gat sampelafaktoni biong wokim oldispela switpela samtingbiong PNG stnet.

L11PJ1IYU TU I RAN I GO LONG

STEEL RADIAL

Manahu na Gabaku StritGordons Port Moresby

Aircorps Rotkiostu long maketLae

SMATPELA

NARAKAIN TRU

Gat am insaitRan longtaim moaPasim rot truI no bikpela mani tuñas

GO LUKIM DUNLOP - kISIM SPESIL PIUS GAT OLKAIN TAIA

SP SPORT SP STEELMAX 70 SP HI-TOURINGSP SM 70 SP HT

WANTOK - Sarene,16 Epnl 1977 Pes11

Page 12: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

FILM BILONG ILEKSEN BILONG VIA1977

1. Komisin Bilong Bosim ol lleksen wantaim Ofis bilong Infomesen o Tok Save tupela i bin tok orait long bung wokwantaim long wokim wanpela muvi o film i gat ol kala piksa. Dispela film bai stori long ol bikpela samting ol memba i bin mekim long las kibung bilong Palamen. Na tu em i stori long pasin bilong ol kendidet I raun nabaut na tokpolitik wantaim ol pipel long taim ol I resis long winim vot bilong ol. Film bai soimtu okem wanem ol pipel i vot.Na tu bai em I soim olsem winem nupela Palamen i stat gen bihain long ileksen I pinis na ol nupela memba I kerninsait. Tok orait bilong dispela film i ken stat, em i kamap long 31 Ianueri 1977.

2L Long yia 1964 na 1968 na 1972 ol i bin wokim sampela film tu bilong wok ileksen bilong soim olsem wanem olpipel bilong Papua Niugini I bin go het long kisim independens. Tasol dispela nupela film bai soim olsem wanemindependen Papua Niugini i amamas long independens bilong em na em map tu long ranirn gavman bilong em. Dispela nau em i namba wan ileksen bihain long kantri I bin kisim mndependens bilong em, olsem na em i spesel samtinginsait long stori bilong kantri.

Na tu i get tripela as moe bilong wanem ol i wokim dispela film:a BILONG SKULIM OL PIPEL .

Dispela film bai pinis longJanueri 1978 na pastaim bai ol i soim long ol pipelbilong Papua Niugini. Em bai soimolsem wanern olkain pipel insait long kantri i wok long votim ol lida I stap nau insait long gavman na i ranimkantri bilongol. ,

b BILONG SOIM OL ARAPELA KANTRIDispela film bai i soim pasin polltik na gavman bilong PNG lông ol pipel bilong ol arapela kantri. Na tu em baisoim wanem olkain samting I step long dispela kantri i gutpela bilong kirapim bisnis. Bai dispela film i raun longol arapela kantri bilong kirapim tingting bilong oI bikpela bisnisman long kirapimbisnis insaitlong PNG.

c BILONG WINIM MANIDispela film bai map winim mani olsem tasol.1 Em bai winim mani taim ol arapela kantri I soim dispela film long televisen bilong ol. Televisen em I redio i

get piksa i kamap wantaim toktok, olsem long wanpela liklik muvi. Australia bai laikim dispela muvi na tuEnglan na Amerika na Japan.

II Dispela film bai helpim kantri tu, bikos em bai soim PNG i gat wanem olkain sarnting insait long en i gut‘

long kirapim wok bisnis, na ol naispela samting na pIes ol turis I laik lUkim. Dispela film bai soim ol arapeIa kantri ol i ken helpim mipela olsem wanem. Dispela film tu i strongim bel bilong ol arapela kantri bai oli no ken pretiong putim mani bilong ol insait long dispela kantri, long wanem wok gavman na wok politikbilong mipela I sanap strong nagutpela.

Komisin Bilong Bosim ol lleksen i bin kirapim dispela wok tasol bilong mekim em i kamap gut, olgeta lida napipel i nas bung wok wantaim ol man i raun na wokim muvi.

d HUSAT I WOK WANTAIM LONG WOKIM DISPELA FILM .

01 dispela kampani na dipatmen na man i wok wantaim bilong wokim dispela muvi:Komisin Bilong Bosim ol lleksen I bairn dispela wokOfis Bilong Infomesen o Tok Save i bosirn ol wok bilong rnekim muviAir Niugini I bringirn nabaut ol wokmanTalair na arapela lain balus i bringim nabaut ol wokmanFilm Australia i lukautim ol masin bilong wokim filmDipatmen Bilong Wok na Saplai - i givim transpot long ka na trakPost Courier na arapela niuspepa . ol niusmanMan bilongbosim wok: Dennis O’Rourke na G. Kildea

e Lain man bilong wokim dispela film bai raun nabaut long olgeta hap bilong kantri na i toktok wantaim ol lidabilong olkain grup. Bai ol I wok tu wantaim ol ileksen ofisa long wanem dispela muvi I mas soim olkain pasin ml-pela I save mekim long tairn bilong ileksen na vot. *

01 i ting long pinisim dispela film long Janueri 1978, na stat long dispela taim ol I laik soim long ol pipel. DispeIa em i wanpela bikpela wok em Kornisin bilong Bosim ol lleksen i bin kirapirn bilong helpim ol pipel bilongPapua Niugini Olsem na ml askim ol lida na hetman na pipel long wok gut wantaim ol dispela man I kern raunbilong wokim dispela mUvi longhap bilong ol.

Mi J.S.Mileng i raitim.Komisinabilong bosim oi Ileksen - -.

22Mas1977/-

WANTOK - Sanene,16 Epnll 1977 Pes12

Page 13: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

NIUS BILONG WANTOK NIUSPEPA-BAI TAKISIM

WOK BISNIS

BILONG $105

Mista Julius Chat, Minis-ta biong Fainens,i bin toklong palamen long MunFebnueniyet, em I tingtingbiong gavman long takisim ol wok bisnis biong olsiosna misin.

Em I tok, gavman ipilimolgeta kain bisnis I maskanarnap long takis.Maskiwinmani biong em i goanasaitlong kantni o I stapinsait long kantnl. Manibiong olgeta lokalbisnis Isavestapinsait long kantni.Na ol tu I takis.

Gavmanbai putim takistu long olgeta wok bisnisbilong ol politikal pati naol tret yunion tu.

Mista Chan I tok, gay-man bai I wet map 5 yialong putim takis tnu antaplong wok bisnis biong oldispelagnup. Nau em I givim tok savelong ol. Inaplong 3 yla nau bal olinotakis yet. Bihain long 3yia bal winmanibiong oiltakis hap tasol map2 yla.

Wanpela arapela liklik nius biong WANTOK niuspepa.Tairn Kwin Elisabethi bin stâp long Port Moresby, wan-pela ripota biong WANTOK i bin go bungim em longkap ti. Ripota ya i soim dispela kopi WANTOK i gatpoto biong Kwin antap long en. NaKwin i amamastrulong lukim em, na tu long ol arapela poto mipela i binprinim. Em i kisim WANTOK i go long ples wantaim em.Na man biong em, Prins Philip, em i tok pilai long wanwan hap Tok Pisin wantaim ripota. Long Englan, BBCtelevisen i bin soim long ol pipel dispela poto biongWANTOK niuspepa i gatpoto biong Kwin. Olgeta ol iamamaslong en, namipela i hepi tru.

NUPELA KAIN NIUSPEPA LONG P.N.G.

Ofis bilong InfomesenoTok Save bilong gavmannau I lalk stat wokim wan-péla kain nupelaniuspepa.Dispela muspepa baiI gatwan pes tasol.Tasol em Ibikpela moa na ol toktokbiong em ol I pninirn bikpela tu, - bai planti pipel Ikensanapnitirn wantalm.

Dispela kain niuspepaol I saveyusim long Salna.011 savehangamapimlongol banis bal ol pipel I kensanaprltim.

Dispela niuspepa balkamap long Tok Pisin naTok Motu. Nern biongemlong Tok Pisin, em

HARIM. Na nern biongem long Tok Motu emKAMONA!.

Dokta ReubenTauneka,Minista biong Infomesen,I tok pastaim ol bal salim200 kopi biong dispelaniuspepa I go long wanwan infomesenofisa longwan wan provins. Bal ol Iwokim olgetamun.

Ofis bilong InfomesenIsave pnlnim 50,000 kopibilong OUR NEWS longTok Inglis na Tok Pisin naTok Motu olgeta mun.Nadispela I save go long olpnaimenlskul. DispelapapaI winim 17 yia.pinis.

2.-

Dispelamisineri I woklong TanzanialongAfrika naem I insait tm long wok didiman biiongpipel bilongem. Planti ol i savegroim pik. Tasol dispeia pikbilong fam bilong ami longPNG I jeies long em na emi putim wailes long harimtokpies biiong liklik p1k.

WANTOK - Sarere,l6Epril 1977 Pes 13

Page 14: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

II’

It"

1

DII.z.0 .

c3.E:i] Q_-

U

_J

_co

or-n I Ø ._.lflF__J -

O- U >w

D 2I;: < S Ui _

H ‘.JIJ . __j w 1 < _I

li ‘-‘[-‘ :i::: 11 > -J w .i_ 0 -

Li Dii U - < 2 -

I>-’

15J?tXk

p

IVo

. a

a

. 4:I-..-

-F-

0 .

1

It1

"I

*0

0

0

-I

-I

0

*0

0

0

*0

////

V

E

T,f,ffffff2/,f/,,7m,ffffff1f/Iffff1,r,f Iff / f f jr f j j J

NN

0

VV

ci

0F-z4:

Page 15: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

wutpoPorg.ragut gol

Wanpela taim long bipobipo tru wanpela man namen bilong em, i stap longwanpela pies ol I kolimYarika. Tupela I stap I gona bihain tru tupela I kanim wanpela pikinini manna wanpela pikinini men.Foapela I stap I go I go nawanpela taim ol sampelalain man ol I kilim p1k namekim pati na ol I salimtok long olgeta manmeni Imas I kam long path Onait,tupela papa na-mama I han-im pinis.

Onait tupela I tok. Balmitupela I go long tumonana nau mitupela i kanimkaukau na bnukim paiawutna pulimapim wana bilongtupela pikinini na nedi longhaus.

Tupela I nedim olgetasamting pinis na ol I slip.Na long moningtaim tupeIa i kirap kukim kaikai istap na tupela I tokim tupela pikinini bilong tupela.Vutupela i ken slip longwanpela nait tasol na yutupela I no ken mekim noisna tokok samting. YutupeIa i mas pasim dua gut naslip I stap. Bai mitupelamap I kam bek long tumona.

Orait, papamama i tokimtupela pikinini bilong tupela pinis, nau tupela Irausim I kaukau na tupela Ikirap i go long pti.

Orait, tupela pikinini Ino mekim wanpela nois o

singaut samting. Nogat.Tupela I stap longhaqs. Nabihain i tudak na tupela ipasim dua i strong tru. Natupela I kukim kaikai in-salt long haus na I kaikai.Tupela i kaikai pinis, orait,tupela i go slip long rum.

Long nait tru tupela Ipilim graun I gunia na han-im ol diwai I pundaun nabaut. Na tupela I pnetnogut tru na tupela I noslip. Al bilong tupela I optasol i stap map biknaittru na tupela I hanim wanpela stik I pairap na tupe

pela. -

Orait tupela pikinini I notok na mekim liklik noissamting. Tupela I holimpasgut tru na hanim tasol istap. Bihain tnu dispelaman i kinap na I opim duana I go insait. Em I goinsait. Em i go insait na Itokim tupela pikinini:Mi tumbuna bilong papana mama bilong yutupelaYutupela 1 no ken pnetFong ml.

Em nau tupela pikininiI ting tru na tupela I kamausait long rum slip bilongtupela. Man ya em i no lukolsem man tru, man ya Iluk olsem wanpelaskin bilong em I at nilnilna I kamap olsempukpuk.

Man ya I tokim tupelana I tok, ml tumbuna bilong yutupela. Mi savelukautim yutupela gut nanau mi kam bilong soimpes bilong ml long yutupela. Nem bilong ml Walgima. Mi save slip antaplong maunten Warokani.

Em I tokim tupela pinisna em i givim tupela gol

ston long tupela na tok,dispela em bihain yu mapkamap maniman. Na yumap ‘painim planti kainkain samting long dispelatupela golston. Yutupela ikentokim papa na mamabilong yutupela na yupelaI ken painim planti golaninit long graun na longwara tu.

Onait, em I spik, nau emi tulait na ml go long hausbllong ml. Taim em I goausait klostu long dua,Waigima I tok, yutupela Iken kam wantaim ml naml ken soim haus bilongml long yutupela. Onaittupela pikinini I kinap bihainim Waigima.

of I wokabaut I go antaplong maunten, na em I tokim tupela ml bal i go insaitlong dispela hul bilongston. Na taim ml hangrebal yutupela map lukimdispela kapiak I dnai natingna lip bilong em I pun-daun. Onait yutupela I maskilim wanpela p1k na kolim nem bilong ml na givimml klostu long dispelakapiak.

Em bal ml map kaikal nakapiak bai I kamap na stapgut na yupelà map stap guttu. Sapos yupela I no givimkaikai long mi, ml mapbaganapim yupela i no map

painim gol tu. Bal gol I luspinis. -

Em I tokim tupela olsemna em I laik I go insait.Nau em I tanim tanim oIsem snek. Taim em I go in-salt, graun I gunia na stonna graun I bruk nabaut.

Orait, nau tupela pikinini I go bek long haus bilong tupela. Na tupela Istap. Bihain papa na mamabilong tupela I kam, tupelai Iukim pikinini bilong tupela I stap. Papa bilong tupela I askim tupela. HusatI kam long nait? Emtumbuna bilong mitupelaWaigima I kam slip wan-tairn mitupela na mitupelaI bringim em I go antaplong maun1en Warokari namitupela i kam bek. TupeIa 1 tokim olgeta stoni Waigima I bin tokim tupelalong en.

Onait, nau papa na mamabilong tupela i hanim nakisim stoni bil-ong tupelapikinini pinis, nau ol i kaikai p1k na sampela ol kaikal em papa na mama ikanim I kam long en. 01 isindaun i go na taim lip bilong kapiak I dral ol i savekilim pik na givim Waigima.

Na ol I mekim olsem na Istap I go, na bihain tupelapapa na mama i dai na tupela pikinintasoI i stap.

i go longpes17

Ia I ting wanpela man ikam.

Onait bihain likhk tupelaI hanim wanpela man I toktok na em i spik, he, tupeIa pikinini bilong mi, yutupela i no ken pret. Mi papabilong yutupela ml kam nabai ml slip wantaim yutu

SOUTH PACIFIC MACHINERY. BOX6115, BOROKO

Masport Distributorsfor PNG

Olkain masin

bilong katim gras ‘T

na brukim graun. * /

1f * -

i- Brukim 2 fit graun wantaim

5 HP, 4 strok ensin

i ran long let gumi

isi tru long ranim

Agquip, RabaulW. Hailans Motors, Hagen

Bairn long:

WANTOK - Sanene,16 Epril 1977 Pes15

Page 16: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

I

i

-1

FDispela spesPangu Pati i bairn

*,Gu

OPIM -

ROTBILONG VU

a Viles Gavman

a Komyufliti Gavman

I Provinsal Gavman

U DEVELOPMEN -EDUKESEN

a BISNIS - *a STRONGPELA GAVMAN

- ‘ -

- .- -w -

w

WingkeoWufliong, NesenelSeketeri,PantuP’ati

P.O.Bokis 623,Port Monesby,i bin oraitirn ol dispelatok.

I

w,,c

q7f1lk

-I

I

I

--

-- w

WANTOK - Sarere,16 Epnl 1977

Page 17: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

STORI

TU MB U N A

I kam long pes15

Na tupela yet I manit nakanim wanpela pikininiman. Tupela i kolim nembilong em Tiyani na em Iwokim famili 1 go na nauol lain Tiyanr i stap longdispela pies Yanika. Na nauol I painim gol na woklong gol na kisim piantimani long gol.

Na tu ol lain man Tiyaniol I mekim olsem WaigimaI bin tokim of long en. Nautu of i kilim p1k yet taimof I lukim lip bilong kapiakI dnai.

Long kantri Bangladeshklostu long India ol i binpainim nupela we longpainim wok biong plantiman na givim kaikai longol tu.

I gat 3000 wokman isave wok long rausimgraun biong klinim ol bikpela baret wara na ol i savekisim kaikai olsem pe bilong ol. 01 i savewok mak.Olgeta taim wan wan mani rausim 70 fit graun,emikisim 6 pau’n mais o konolsem pe biong em. Na ino gat bikpela buldosa 0

trakta bilong rausim graun.

Nogat. 01 man i wok longhan na spet napangal sam-ting biong karim graun igo.

Stoni biong dispela sam-ting I go olsem. BangladeshI gat 9 miion man I no gatwok. Em I olsem tn taimsmoa olsem olgetamanmeriinsait long PapuaNiuginiw4ntaim. Bal ol I painimwok we?

Na tu gavmanI no gatmani long balm ol. 01ausait kantni I no laik givim mani oltaim long dispeIa samting.Tasol ol ausaitkantni I save glvim planti

kaikai long Bangladesh.

Orait, gavman Ikirap.tokolsem: gavmanbid glvimwok long yupelalongklinim ol banet I savebringimwara i go long ol gaden.Sapos ol I kiln, moa waraIsavekamapnabal ol gadenI ken karim moa kaikai.Tasol gavman I no gatmani long bairnyupela,olsem em map gvim malslong yupela olsem pe. TntausenmanI onait long dispelakontnak.

Tasol em i no isi. 01 dispela man i no gat hausbilong slip . ol i savewokimliklik haus kunai taiol. 01 i

mas wok map 12 aua longwan wan de. 01 i maswok

olgeta Sarere na Sande tumap 5 mun stret. I no gatwanpela de biong malolo.Na famili biong ol i masstap longwe.

Tasol ol dispela taranguman i no gat graun olgeta.01 1 no gat gadenna ol Imaswok saposol I no laikdam long hangre. 01 1 savekisim mais olsem pe.Tasolol I laik kaikai nais. Olsemol I save senisimmais wan-taim rids. Mais em i olsemmani biong ol. Longen olI ken balm ol anapela sam-ting.

Nau of Maun Aisa MainKampani I kam na of Ikamapim bikpeia wok tnu Ikamap nau. Nau mipeia Iwok i stap yet I kam-inapn au.

Joe Nandawa,Pongera/Enga.

EL *

PapuaNew Guineans’own nationalweeklyinMelanesian Pidgin.

Editorial Office:Box 1982BorokoPapuaNew Guinea

Phofle: 25.2214Telex: WANTOK

NE 22213

Branch Offices:Box 396 *

WewakPhone:86.2488

Box 90Rabaul

Phone:92.1355

Box 111Wabag.

AustralianAdvertisingRepresentative:KevIn Engel8 DurabaP1.Caringbah2229Phone: 525.6263

Subscription rate:Annual: K8.00.

WANTOK - Sarene,16 Eprll 1977 Pes 17

Page 18: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

[The Phantom By Lee Falk and Sy Barry

* . -‘pela diwai I bin holiYes, ml Nik. Glasman vu long wara. Glasmangivim wanpela maraSin kl go we7nogut. 0! bun bilong m! . -

Vu egens long mi?Na yu gatwanem tingting

Nogat. Miwantaim vu.

Mi pret long gan,na i tokolsem.

7’Han bilong ml Ilaik dai, olgeta

‘bun i tait.

11nsAgiz...ern istap long ailan

‘Mi save pinis yu stinkatru. Vu laik kilim mi...orait, mi winim yu pinis

U go n_au...

Wanpela dispela stilmantasol. Em Nik yet..Tasol em i laik dal.01 i mekim wanem sam

Em I go long Pris :::.:::: lnapnau dispelaAjiz Em i stilim ston klostu idaimon bilong mi kilim 4 pela man

na wan pela likIlkmen. Na nau???

WANTOK - Sarere,16 Epril 1977 Pes.18

Page 19: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

WANTOK - Sanere,l6Epnil1977 - es 19

Page 20: A wantokwantokniuspepa.com/images/WantokNiuspepa/1977/Wantok...A wantok Niuspepa. bilong ol Papua Niugini stret Biong wik i stat long 16 Epril 1977 Prais lot. Ilk PE LA WAR I LONG

Publishedby Kevin Walcot, P.O. Box 1982, Boroko, from Wantok Publications Inc.office i Wewak. Printed by Wirui Press, Wewak.