ҮндістанОрындаған:Мұқтар Құндыз,

Қабижанқызы

Үндістан - Оңтүстік Азияда Үндістан түбегіндеорналасқан мемлекет. Үндістан – өзінің аса бай мәдениетімен және ежелгі өркениетімен әйгіліел. Ол – терең тамырлы философияның, мол өзіндік ізгі рухани мұраның, сыры да, сыны да сақталған әдет-ғұрыптар мен дәстүрдің, жер-жаһанға әйгілі махаббат күмбезі Тәж-Махал, Лотосхрам сынды сәулеттік жауһарлардың, терең қайнарлы би мен саздың, ғажайып үндікиносы мен жұпар иісті үнді шайының елі. Ол –“барлық халықтардың жүрегін біртұтас өмірдіңырғағында тоғыстырған” (Үндістанның“Халықтың жан жүрегі” мемлекеттікӘнұранынан) әр түрліліктегі бірлестіктің үлгісі.

Бір әлемде тұрып жатқанына қарамастан, әрелдің өзіне ғана тән салт-дәстүрлері бар. Олардыңбір-бірінен айырмашылығы да аз емес. Үнді елініңсалт-дәстүрлерімен таныс болыңыздар.

1. Үндістан жерінің көлемі жағынан жетіншіорынды алатынына қарамастан, халқыныңтығыздығы жағынан әлем бойынша екіншіорында тұр. Шамамен 1,2 миллиард халқы бар. Бірінші орын Қытай еліне тиесілі.

Діни құрамы:

индуизм дініне табынатындар

мұсылмандар

мәсіхшілік дініндегілер

синкхтар

Тілі

хинди ағылшын

Үнді киімі ел тарихы мен салтжоралғыларының бір бөлігі ғана емес, бұл айыру белгісі ретінде де қызметатқарады. Және үндістердіңкасталық тиімділігін ажыратып қанақоймай (Үндістанда кастаға бөлінуүрдісі әлі күнге дейін сақталған), киіміне қарап, нақтырақ айтсақ, түсіжәне бөлшектеріне байланысты, адамның елдің қай ауданынан, тіптіқай ауылынан екенін анықтауғаболады. Үндістанда ұлттық киім кию – абырой саналады, ал үйде саридіңболуы – молшылықта өмір сүрудегенді білдіреді.

Үнді костюмдерінің түріҮндістанда негізгі 5 костюм бар депесептеледі, үш ерлер және екіәйелдер киімі:- дхоти,- курта,- шервани – ерлердікі,- сари,- шальвар камиз – әйелдердікі.

Дхоти – ұзындығы 5 метрденасатын ерлердің белге орайтынтаңғышының салтанаттынұсқасы. Киімнің нақты пішіміжоқ, бұл қарапайым төртбұрышақ түсті кесінді. Дхотиді байлауүшін перделеуді матаныңортасынан бастау керек. Матаныдененің ортасына дәлдеп аладыда, жоғарғы екі шетін белдеұстамды болатындай байлайды. Матаның қалған бөлігін мұқиятәдемілеп бүктеп, сол аяқтанартқа қарай өткізіп, шетін белгеқыстырып қояды. Ал матаның оңжақ бөлігін де сол сияқты мұқиятбүктеп, алдыңғы жаққа, белгеқыстырады.

Курта еуропалықтарғажақын, өйткені бұлұзын жеңді кеңжейде. Әдеттекуртаның ұзындығытізеге дейін келеді. Оны жіңішке ұзыншалбармен киеді.

Шервани – сүртік пен шалбардан тұратынсәнді ерлер киімі. Мұндай киім Үндістандаөте қымбат тұрады жәнеқалтасы қалыңадамдарға ғанақолжетімді. Шерванидісалтанатты кештергетюрбанмен және ұлттықшарфпен киеді.

Үнді әйелдерінің ең танымалкиімі, әрине, сари. Дәстүрлі сари үш бөлшектен тұрады: футболка, белдемше және саридің өзінен. Саридің ұзындығы 20 метргедейін жетуі мүмкін, алайда кейде9 метрден де аспайтындарыболады.Үндістанның бар ғажабы саридебейнеленген деп жазадыақындар. Бұл мемлекеттің рухы, көңіл-күйі. Сари тігу үшін де біразқалта қағылады. Ол табиғи, өтежұқа матадан және көбінекестелеп, алтын жіппен қолментігіледі. Қыздардың кішкентейкүнінен жасауына сари дайындайды.

Үндістанда, басқаислам елдеріндегідейашық киінуге тыйымсалынған. Ланга-чолидеп аталатын бәрінетаныс іші ашықкөйлек – бұл би киімінің бір бөлшегі. Және оны тек өзадамдарыныңарасында киюгеболады.

Шальвар камиз – бұләйелдер күртешесі. Балағы резеңкедентігілген кең шалбар мен ұзын жейдені үндіқыздары күнделіктіөмірде жиі киеді. Бірқызығы, бұл киімніңотаны – Ауғанстан, бірақҮндістанда үлкентанымалдылыққа иеболып, тіпті ұлттықкиіміне айналып кетті.

Гулаб джамун – Үндістандағы жақсы мәлім тәттілер, бұл қант шәрбатындағықуырылған түйіршіктер.Индиялық гулаб джамунӨнімнің сипаттамасыҚамыр: 2 стақан сүт ұнтағы ,1 ас қас. ұн ,½ стақан сүт ,1 ш.қас. сары май ,қуыруғаарналған өсімдік майы ,Шәрбат: ,2 стақан су ,2 стақан қант ,1 ш.қас. раушан гүлсуы ,кардамон дәндеріҚұрамдас бөліктеріҰнды сүт ұнтағымен араластыру керек. Кәдімгі сүтті жылытып, сары май қосукерек. Ұнға сүт құйып, қамыр илеу керек.Қамырдан 25 кішкентай түйіршік жасап, өсімдік майы жағылған тәрелкеге салу керек.Табада өсімдік майын ерітіп, қыздырып, бір түйіршікті салып көру керек, олтүбіне түсіп, біраз уақыттан кейін бетіне қалқып шығуы тиіс. Түйіршік қоңырболғанда, алып шығу керек.Шәрбат: кардамон дәндерін жаншып, оларды кастрюльге салып, қант пен су қосу керек. Қайнатып, отта 5 минут ұстау керек. Оттан алып, раушан гүлініңсуын қосу керек.Гулаб джамун түйіршіктерін шәрбатқа батырып, бірнеше сағатқа қалдырукерек.

Дхал көжесі – атбас бұршақтың әр түрінен: үрме бұршақтан, бұршақтан, жасымықтан, мунгүрме бұршағынан кари және гарам махала – әр түрлі дәмдеуіштер қоспасынандайындалған езбе көже.Әрбір үнді үйінде қалай болғанда да күнінен бір рет дхал ішеді деген мәтел бар.Татымды жасымық сорпасыӨнімнің сипаттамасыДхал:2 стақана сары немесе қызыл жасымық, 6 стақан су ,1-2 пияз ,2 ас қас. тұз ,1 ½ ас қас.куркума ,2 ш.қас. гарам махала ,бір бөлік сарымсақ ,бір шөкім зімбір тамыры ,біршөкім чили бұрышы ,жарты банка консервіленген қабықсыз қызанақ ,сары май ,жас күнзеГарам махала: 4 ас қас. күнзе 2 ас қас. зире 2 ас қас. қара түйіршік бұрыш 2 ш.қ. қалампыр 2 ш.қ.кардамон дәні 2 шөкім дәм қабығы 5 см-денҚұрамдас бөліктеріЖасымық дәнін жақсылап жуып, оны түні бойы бұқтыру керек.Жасымықты кастрюльге салып, өзі бұқтырылған суды құю керек. Қайнауы үшін отқа қоюкерек.Пиязды кесіп, қызанақты шағын тілімдерге бөліп, барлық дәмдеуіштермен бірге (майдықалдыру керек) жасымыққа қосу керек. Әрбір 15 минут сайын араластырып, 1 сағ 15 минут бәсең отта пісіру керек.Тамақ дерлік әзір болғанда, май және кесілген жас күнзені қосу керек.Гарам махала: әрбір дәмдеуішті құрғақ табада 15 минутқа жуық пісіру керек. Барлығыдайын болғанда, араластырып, кофе үккіште ұнтақтау керек. Гарам махаланы құрғақжабық банкада сақтау керек.

Үнділік тауықты карри тұздығында дайындау рецептісі.Тамақтың атауы тамильдік kari сөзінен шыққан, тұздықтағы көкөністер немесе тұздықдегенді білдіреді. Карриді оңтүстік-шығыс Азияның көптеген елдерінде ғана емес, бүкіләлемде біледі.Татымды тауық карриіӨнімнің сипаттамасы2 тауықтың қосарлы төс еті тұз бен бұрыш дәмі бойынша 1 қасық өсімдік майы 2 ұсақтапкесілген пияз 1 қасық ұсақтап кесілген жас зімбір 2 қасық ұнтақталған сарымсақ 2 қасықкуркума 1 қасық карри ұнтағы 350 мл томат тұздығы 250 мл кокос сүті 5 түйіршікқалампыр 3 түйір кардамон 1 дәм қабығының сабағыҚұрамдас бөліктеріТауық етін жаңа сығылған лимон шырыны мен дәм қабығын қосып, қаймаққа батыру керек.Сонан соң етті қуырудың алдында минимум 1-2 сағатқа тоңазытқышқа қою керек. Маринадталған етті маринадтан алып, сорғыту керек.Үлкен табада өсімдік майын қайнағанға дейін қыздырып, етті қызарғанша қуыру керек.Етті табадан алып, басқа жерге қоя тұру керек.Табада пиязды қызартып қуырып, зімбір мен сарымсақ қосып, ал ең соңында карри мен куркума ұнтағын қосу керек.Тауыққа маринадпен бірге томат тұздығын, кокос сүтін, қалампырды, кардамон мен дәмқабығын қосудың мезгілі келді.Дәмі бойынша тұзбен және бұрышпен дәмдеу керек. Отты азайтып, тауық етіжұмсарғанша (20 мин жуық) әзірлеу керек.

Үнді халықтарының ерекше салт-дәтүрлері

Үнділердің мемлекеттік ақшасы рупидішет елге алып шығуға заңмен тыйымсалынған.

Ері қайтыс болған әйелге жасжұбайлардың жанында жүруге, көпшілікжиналған жерге баруға тыйым салады.Бағзы замандарда ері қайтыс болғандаәйелі де отқа күйдірілетін болған.

. Үндістер тамақтануға отырмас бұрынқолдарын, аяқтары мен беттерін міндеттітүрде жуады. Көптеген отбасыларындаәйелдері ерлері тамақтанып болған соңғана үстел басына отырады.

Қаралы күндері ақ түсті киімдер киеді. Жесір әйелдерге арналған арнайыкиімдері де бар.

Ганга өзенінде акулалар бар екенінкөпшілік біле бермейді. Мұнымен қатарол адам етіне ерекше құмартатын түрі.

Үндістанның 8 ауданындағы кедейлер саны Африканың 26 ауданындағы кедейлерсанынымен салыстырғанда көп.

20 ғасырдың бірінші жарты жылдығындақыз балалар 13 жастан бастап тұрмысқұратын болған.