20. Знешняя небяспека ў першай палове ХІІІ ст
TRANSCRIPT
Знешняя небяспека ў першай палове ХІІІ
ст.
Крыжакі ва Усходняй Прыбалтыцы
Кан. ХІІ ст. – з’яўленне нямецкіх купцоў, рыцараў і святароў у вусці Заходняй Дзвіны.1201 г. – заснавана Рыга.Планы:Захоп тэрыторый ліваў,
латгалаў, эстаў;На іх землях – феадальная
гаспадарка;Барацьба з язычніцтвам (з
дапамогай каталіцкай царквы).
Сродкі дасягнення мэты:
1202 г. – Ордэн мечаносцаў.
Будаўніцтва невялікіх мураваных замкаў-крэпасцяў.
Крыжакі vs Полацкае княстваПолацкае княства першым з усходнеславянскіх княстваў сутыкнулася з крыжакамі.Сутыкненне інтарэсаў:• Лівы – даніну Полацку;• У час вайны лівы – дапаможнае
войска;• У ніжнім цячэнні Заходняй Дзвіны –
гарады, залежныя ад Полацкага княства: Герцыке і Кукенойс (340 км ад Полацка).
Барацьба з крыжакамі1203 г. – полацкі князь Уладзімір аблажыў 2 нямецкія крэпасці – Ікскюль і Гольм.
Крыжакі адкупілісяАле!
Працягвалі заваяванні1206 г. – Уладзімір зноў аблажыў Гольм (10 дзён). Беспаспяхова.
Абарона КукенойсаКнязь Вячка – “сапраўдны д’ябал” (с) нямецкія рыцары.Прасіў Уладзіміра пра дапамогу
Не дачакаўся
Спаліў замак
З дружынай сышоў у Юр’еў (Тарту) да эстаў.1224 г. – загінуў пры штурме горада.
Заключэнне міру“Вечны” мір паміж рыжскім біскупам і Уладзімірам.Умовы:• Полацк адмаўляецца ад Ніжняга
Падзвіння і даніны з яго жыхароў;• Для рускіх купцоў – “адкрыты
свабодны шлях па Дзвіне”.Але!
Працяг барацьбы
Працяг барацьбы1216 г. – палачане, эсты, літоўцы падрыхтаваліся да новага пахода.
Але!Раптоўная смерць
Уладзіміра
Паход сарваўся
Саюз з Ноўгарадам
Прычына:• Небяспека ад крыжакоў.Замацаванне саюза:• Шлюб ноўгарадскага князя
Аляксандра Яраславіча з дачкой полацкага князя Брачыслава.
Бітва на Няве1240 г. – бітва са шведскімі рыцарамі на Няве.Вызначыўся Якаў Палачанін.
Небяспека з усходуМангола-татары (м-т) – заваёўнікі, гістарычнай радзімай якіх былі стэпы Манголіі. На Русі іх называлі “татары”.Заснавальнік Мангольскай імперыі – Чынгісхан.Яго ўнук Батый захапіў:Разань;Маскву;Уладзімір на Крязьме;Чарнігаў;Кіеў (1240 г.)
Дзяржава м-тЗалатая Арда – дзяржава на Ніжняй Волзе, якую ўтварыў Батый.Большасць рускіх земляў – у залежнасці.Мэты паходаў:• Захоп палонных;• Рабаванне людзей.
М-т на Беларусі• Спалілі Гомель;• 1241 г. – уварваліся на
Берасцейшчыну,Але!
Асноўная частка Беларусі не трапіла пад нашэсце Батыя і не была захоплена (як і Літва)
ЛегендаВойска м-т на чале з
Койданам – на Менск.На шляху – Крутагор’е.
Там бітва
Койдан загінуў
Крутагор’е – Койданава(зараз – Дзяржынск)