ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԳԵՂԱՐՔՈՒՆԻՔԻ...

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԳԵՂԱՐՔՈՒՆԻՔԻ ՄԱՐԶԻ

ԼԻՃՔԻ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՀԱՄԱՅՆՔԻ

ՊԱՐԶԵՑՎԱԾ ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՏԱԿԱԳԻԾ

ԳԻՐՔ I

ՏԵՔՍՏԱՅԻՆ ՄԱՍ

<<ԱՐԽԻՏՈՆ>> ՍՊԸ տնօրեն` Լ. Ղալումյան

ԵՐԵՎԱՆ, 2012 – 2013 թթ

2

Բովանդակություն

ՄԱՍ I. ՀԵՆԱԿԵՏԱՅԻՆ ՏՎՅԱԼՆԵՐ .......................................................................................................... 4 1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ ............................................................................................................ 4 2. ԻՐԱՎԱԿԱՆ ՀԻՄՔԵՐ ...................................................................................................................... 4

2.1. Օրենքներ .................................................................................................................................. 4 2.2. ՀՀ կառավարության որոշումներ ............................................................................................ 4 2.3. Շինարարական նորմեր և կանոններ...................................................................................... 5 2.4. Միջազգային փաստաթղթեր .................................................................................................. 5

3. ԵԼԱԿԵՏԱՅԻՆ ՆՅՈՒԹԵՐ ............................................................................................................... 6 3.1. Հաստատված սեյսմիկ միկրոշրջանացման և ինժեներաերկրաբանական պայմանների քարտեզներ. ......................................................................................................................................... 6 3.2. Տարածքի տեղագրական և կադաստրային քարտեզներ. ..................................................... 6 3.3. Տարածքին վերաբերող հաստատված քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթեր. ..... 6 3.4. Տվյալներ պատմության և մշակույթի հուշարձանների մասին. ............................................. 7

4. ԲՆԱԿԼԻՄԱՅԱԿԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐ .............................................................................................. 12 4.1. Համայնքի դիրքը տարաբնակեցման համակարգում .......................................................... 12 4.2. Գեղարքունիքի մարզի ընդհանուր բնութագիր .................................................................... 13 4.3. Տարածքի աշխարհագրություն .............................................................................................. 14 4.3.1. Ռելիեֆ ................................................................................................................................ 14 4.3.2. Լանդշաֆտային գոտիներ ................................................................................................. 15 4.3.3. Բուսականություն և կենդանական աշխարհ .................................................................... 15 4.4. Տարածքին բնորոշ կլիմա ...................................................................................................... 16

5. ՏԱՐԱԾՔԻ ՓԱՍՏԱՑԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄ ....................................................................................... 18 5.1. Փողոցային ցանց ................................................................................................................... 18 5.2. Բնակելի կառուցապատում .................................................................................................... 18 5.3. Հասարակական կառուցապատում ....................................................................................... 19 5.4. Արտադրական կարողություններ .......................................................................................... 21 5.5. Կոմունալ տնտեսություն ........................................................................................................ 21 5.5.1. Առկա ջրամատակարարման համակարգը ....................................................................... 21 5.5.2. Կոյուղի ................................................................................................................................ 22 5.5.3. Ջրապահանջի նորման ...................................................................................................... 22 5.5.4. Բնակչության խմելու - կենցաղային ջրապահանջը ......................................................... 22 5.5.5. Անհրաժեշտ կարգավորման և պաշարապահ ծավալներ ................................................ 23 5.5.6. Ջրահեռացման համակարգի ելքեր................................................................................... 23 5.5.7. Գյուղի գերեզմանոցները ................................................................................................... 23 5.5.8. Աղբահանությունը .............................................................................................................. 23 5.6. Ինժեներատրանսպորտային ենթակառուցվածք ................................................................. 24 5.6.1. Տրանսպորտ ....................................................................................................................... 24 5.6.2.2. Գազամատակարարում .................................................................................................. 26 5.7. Գյուղատնտեսական հողեր ................................................................................................... 28

6. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՀՈՂԱՅԻՆ ՖՈՆԴ ..................................................................................................... 29 7. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐ ԵՎ ԲՆԱԿԱՆ ՌԵՍՈՒՐՍՆԵՐ .................................................................... 31

7.1. Օդային ավազան .................................................................................................................... 32 7.1.1. Ավտոտրանսպորտ ................................................................................................................. 32 7.1.2. Ջեռուցման համակարգ ...................................................................................................... 33 7.1.3. Տնտեսական վնասի հաշվարկ ........................................................................................... 34 7.2. Աղմուկ ..................................................................................................................................... 36

8. ԴԵՄՈԳՐԱՖԻԱԿԱՆ ՏՎՅԱԼՆԵՐ .................................................................................................. 36 9. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐ ........................................................................................ 36

ՄԱՍ II. ՏԱՐԱԾՔԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆ ........................................................................................ 37 10. ՌԻՍԿԵՐ ԵՎ ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿՈՒՄՆԵՐ ..................................................................................... 37

10.1. Ինժեներաերկրաբանական և սեյսմիկ պայմաններ............................................................. 37 10.2. Բնածին և տեխնածին վտանգներ ......................................................................................... 40 10.3. Սանիտարապաշտպանիչ, պահպանական գոտիներ, օտարման և այլ գոտիներ ............. 41

3

10.3.1. Գերեզմանոցներ .................................................................................................................. 41 10.3.2. Օրվա կարգավորիչ ջրամբարներ /ՕԿՋ/, ակունքներ և այլ ջրային օբյեկտներ ..................... 41 10.3.3. Անասնագոմեր ..................................................................................................................... 42 10.3.4. Պատմամշակութային հուշարձանների պահպանական գոտիներ ........................................ 42 10.3.5. Բարձրավոլտ էլեկտրագծեր ................................................................................................. 43 10.3.6. Գազատարներ ..................................................................................................................... 43 10.3.7. Միջպետական ճանապարհի օտարման և պահպանական շերտ .......................................... 44 10.4. Բնության հատուկ պահպանվող տարածքներ ..................................................................... 45 10.5. Կառուցապատման վրա ազդող այլ գործոններ ................................................................... 46

ՄԱՍ III. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ .............................................................................. 47 11. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ ......................................................................... 47

11.1. Շրջակա միջավայրի բարելավման միջոցառումներ ............................................................ 49 11.2. Զբոսաշրջության զարգացման հեռանկարները .................................................................. 51

12. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԻՆԺԵՆԵՐԱԿԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐ ......................................... 52 13. ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ ............................................... 53

13.1. Բնական վտանգներ ............................................................................................................... 53 13.2. Տեխնածին վտանգներ ........................................................................................................... 53 13.3. Բնակչության իրազեկումը, տարահանման ուղիները և պատսպարումը .......................... 54

14. ՋՐԱՄԱՏԱԿԱՐԱՐՄԱՆ և ՋՐԱՀԵՌԱՑՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ ......................... 55 15. ԻՆԺԵՆԵՐԱԿԱՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ ......................................................... 56

15.1. Էլեկտրամատակարարման համակարգի զարգազմանն ուղղված միջոցառումներ .............. 56 15.2. Գազամատակարարման համակարգի զարգազմանն ուղղված միջոցառումներ .................. 57

16. ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ .................................................... 57 17. ՀՈՂԱՄԱՍԵՐԻ ՆՊԱՏԱԿԱՅԻՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ........................ 58 18. ՀԱՏԱԿԱԳԾԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՀԵՐԹԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ ........................................................ 63

18.1. Առաջնահերթ միջոցառումներ /մինչև 5 տարի/ .................................................................. 63 18.2. Միջնաժամկետ միջոցառումներ /5-10 տարի/ ..................................................................... 64 18.3. Երկարաժամկետ միջոցառումներ /10-15 տարի/ ................................................................. 64

19. ԼԱՆԴՇԱՖՏՆԵՐԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆՆ ՈՒՂՂՎԱԾ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ ...................................... 65 20. ՏԱՐԱԾՔԻ ԳՈՏԵՎՈՐՈՒՄ ԸՍՏ ԳՈՐԾԱՌՆԱԿԱՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ (ՕԺԱՆԴԱԿ ԳՈՏԵՎՈՐՈՒՄ) ...................................................................................................................................... 66

20.1. Նախագծով սահմանված գործառնական գոտիներ, դրանցում թույլատրելի օգտագործումների (կառուցապատումների) ձևեր և կառուցապատման չափորոշիչներ .............. 68 20.2. Գոտիներում թույլատրելի oգտագործումների (կառուցապատումների) uահմանափակումները....................................................................................................................... 85

21. ԿԱՌՈՒՑԱՊԱՏՄԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐ ............................................................................................. 87 21.1. Շենքերին և շինություններին ներկայացվող ճարտարապետական պահանջներ ............. 88 21.2. Գոտևորմանը չհամապատասխանող կառուցապատման կարգավորում ........................... 91 21.3. Հուշարձանների պահպանությանը, վերականգնմանը և վերակառուցմանն ուղղված միջոցառումներ................................................................................................................................... 92 21.4. Սանիտարապաշտպանիչ գոտիներում իրականացվելիք միջոցառումներ ........................ 92

ՄԱՍ IV. ՏԵԽՆԻԿԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐ ................................................................................. 94 ԳԻՐՔ II ...................................................................................................................................................... 98

ԳՐԱՖԻԿԱԿԱՆ ՄԱՍ.............................................................................................................................. 98 ՉՀԱՍՏԱՏՎՈՂ ՀԱՎԵԼՎԱԾՆԵՐ .............................................................................................................. 98

4

ՄԱՍ I. ՀԵՆԱԿԵՏԱՅԻՆ ՏՎՅԱԼՆԵՐ

1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Լիճքի գյուղական համայնքի գլխավոր հատակագիծը մշակվել է «Արխիտոն» ՍՊ ընկերության կողմից համայնքի ղեկավարի պատվերով, համայնքի ավագանու որոշմամբ հաստատված նախագծային առաջադրանքի հիման վրա:

Լիճքի գյուղական համայնքի պարզեցված գլխավոր հատակագծի կազմում մշակվել է համայնքի գոտևորման նախագիծը և հողերի գոտիավորման և օգտագործման սխեման: Հաշվի առնելով, որ ՀՀ կառավարության 2011 թվականի մարտի 3-ի N177-Ն որոշմամբ հաստատվել է «Սևանա լճի կենտրոնական գոտում կառուցապատման համար նախատեսված տարածքների գոտևորման նախագիծը» սույն նախագծում դիտարկվել է համայնքի տարածքը` բացառությամբ «Սևան» ազգային պարկին պատկանող հատվածի:

2. ԻՐԱՎԱԿԱՆ ՀԻՄՔԵՐ

2.1. Օրենքներ

• «Uևանա լճի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը, • «Քաղաքաշինության մաuին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը, • «Բնության հատուկ պահպանվող տարածքների մասին» Հայաստանի

Հանրապետության օրենքը. • ՀՀ հողային օրենսգիրքը, • «Շրջակա միջավայրի վրա ազդեցության փորձաքննության մասին» ՀՀ օրենքը

2.2. ՀՀ կառավարության որոշումներ

• Հայաuտանի Հանրապետության կառավարության 2008 թվականի դեկտեմբերի 18-ի «Սևան» ազգային պարկի և դրան հարող տարածքներում հողամասերի վարձակալության, կառուցապատման իրավունքի տրամադրման և քաղաքաշինական գործունեության իրականացման մասին» N1563-Ն որոշումը.

• ՀՀ կառավարության 2011 թվականի դեկտեմբերի 29-ի <<Հայաստանի Հանրապետության համայնքների (բնակավայրերի) գլխավոր հատակագծերի մշակման, փորձաքննության, համաձայնեցման, հաստատման ու փոփոխման կարգը հաստատելու և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2003 թվականի մայիսի 2-ի N609-Ն ու 2010 թվականի մարտի 4-ի N208-Ն որոշումներն ուժը կորցրած ճանաչելու մասին» N1920 – Ն որոշումը:

5

• Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2001 թվականի մայիսի 14-ի «Բնակավայրերի տարածքների գոտիավորման նախագծերի մշակման, փորձաքննության, համաձայնեցման, հաստատման և փոփոխման կարգը հաստատելու մասին» N 408 որոշումը.

• Հայաuտանի Հանրապետության կառավարության 1998 թվականի հոկտեմբերի 28-ի «Կենuագործունեության միջավայրի ծրագրվող փոփոխությունների մաuին իրազեկման և հրապարակված քաղաքաշինական ծրագրերի ու նախագծերի քննարկմանը և որոշումների ընդունմանը հաuարակայնության ներկայացուցիչների մաuնակցության կարգը uահմանելու մաuին» N660 որոշումը:

2.3. Շինարարական նորմեր և կանոններ

• СНиП 2.07.01-89 «Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских поселений»,

• СНиП III-10-75 «Благоустройство территорий», • «СНиП 2.04.02-84* Водоснабжение. Наружные сети и сооружения», • «СНиП 2.04.03-85. Канализация. Наружные сети и сооружения», • «СН 245-71. Санитарные нормы проектирования промышленных предприятий», • ՀՀ կառավարության 1998 թվականի մայիսի 26-ի «Էներգետիկայի բնագավառի

օբյեկտների անվտանգության գոտիների չափերը և դրանց օգտագործման կարգը հաստատելու մասին» N313 որոշում,

• ՀՀ կառավարության 2007 թվականի հուլիսի 12-ի «Էլեկտրաէներգիայի հաղորդաբաշխման վերաբերյալ տեխնիկական կանոնակարգը հաստատելու մասին» N961-Ն որոշում,

• ՀՀ կառավարության 2005 թվականի դեկտեմբերի 29-ի <<Հայաստանի Հանրապետության միջպետական և հանրապետական նշանակության ընդհանուր օգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհներին հարող տարածքները կառուցապատելու կանոնակարգման միջոցառումների մասին>> N2404-Ն որոշում:

2.4. Միջազգային փաստաթղթեր

• Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերը, մասնավորապես` «Լանդշաֆտի Եվրոպական Կոնվենցիան» (ՀՀ Ազգային Ժողովի կողմից վավերացվել է 2004 թվականի մարտի 23-ին) , Ֆլորենցիա, 2000 թվական.

• Եվրոպայի Խորհրդի անդամ պետությունների «Ափամերձ գոտիների կառավարման մոդելային օրենքը և ափամերձ գոտիների կառավարման եվրոպական նորմերը», (European Code of Conduct for Coastal Zones, CO-DBP (99) 11, Geneva, 19 April 1999).

6

• «Եվրոպայի մայրցամաքի կայուն տարածական զարգացման գերակա սկզբունքները», (ընդունվել է Եվրախորհրդի Անդամ Պետությունների Նախարարների Կոնֆերանսի (CEMAT) կողմից և հաստատվել ԵԽ Նախարարների Կոմիտեի Հանձնարարականով Rec1, 2002թ.):

3. ԵԼԱԿԵՏԱՅԻՆ ՆՅՈՒԹԵՐ

Նախագծում օգտագործվել են համայնքի ղեկավարի, շահագրգիռ գերատեսչությունների կողմից տրամադրած, ինչպես նաև «Արխիտոն» ՍՊ ընկերության պատվերով մշակված հետևյալ ելակետային նյութերը:

3.1. Հաստատված սեյսմիկ միկրոշրջանացման և ինժեներաերկրաբանական պայմանների քարտեզներ.

Լիճք գյուղի տարածքի 1:5000 մասշտաբի սեյսմիկ միկրոշրջանացման և ինժեներաերկրաբանական շրջանացման քարտեզներ, մշակված «ԳԵՈՏԵՍՏ» ՍՊԸ կողմից 2011 թ., հաստատված ՀՀ արտակարգ իրավիճակների նախարարության կողմից:

3.2. Տարածքի տեղագրական և կադաստրային քարտեզներ.

ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի կողմից կազմած Լիճքի գյուղական համայնքի տեղագրական և կադաստրային հանույթներ /ՀՀ կառավարության 2010 թվականի ապրիլի 29-ի N458-Ն որոշման և ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության և ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի համատեղ հրամանի շրջանակներում/:

3.3. Տարածքին վերաբերող հաստատված քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթեր.

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2010 թվականի փետրվարի 18-ի «Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2003 թվականի դեկտեմբերի 11-ի N 1787-Ն որոշման մեջ փոփոխություն և լրացում կատարելու մասին» N143-Ն որոշմամբ հաստատված «Սևանա լճի ջրհավաք ավազանի տարածքային հատակագծման նախագիծը». Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2011 թվականի մարտի 3-ի N177–Ն որոշմամբ հաստատված «Սևանա լճի կենտրոնական գոտում կառուցապատման համար նախատեսված տարածքների գոտևորման նախագիծը», /Լիճքի տարածքային հատվածը ` հավելված N 5/:

7

3.4. Տվյալներ պատմության և մշակույթի հուշարձանների մասին.

Լիճք գյուղը անցյալում հայտնի է եղել Գյոլ անունով, սակայն տեղադիր հեղինակների ենթադրությամբ` ըստ պատմական տվյալների` գյուղի հին անունը պիտի լիներ Լճատեղ, Լճագյուղ կամ Եղեգնագյուղ:

Այս բնակավայրը հարուստ է արձանագրություններ ունեցող հին հուշարձաններով, որոնք հիմնականում գտնվում են գյուղի հարավ-արևմտյան եզրին բարձրացող բլրի հարթ գագաթին: Միևնույն շրջապարսպի մեջ են գտնվում Ծաղկեվանքը, Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին և ընդարձակ գերեզմանոցը:

Լիճք գյուղի վարչական սահմաններում կան տարբեր հազարամյակներին ու դարերին թվագրվող բազմաթիվ ամրոցներ, դամբարանադաշտեր, բնակատեղիներ, եկեղեցիներ, մատուռներ, կամուրջներ, ինչպես նաև առանձին կանգնած շատ ու շատ հրաշալի խաչքարեր:

Սուրբ Ծաղկեվանքը 9-րդ դարի փոքր մատուռ է, շրջապատված գերեզմանոցով, որը հարուստ է մեծ թվով խաչքարերով և տապանաքարերով: Մատուռի ներսում կանգնած են երեք խաչքարեր` երկուսը մեկ, երրորդը առանձին պատվանդանի վրա, որոնք պատկանում են միևնույն գերդաստանին և ունեն արժեքավոր արձանագրություններ:

Ծաղկեվանքը շրջապատող գերեզմանոցը զբաղեցնում է պարսպափակ ողջ տարածքը, 13-րդ դարին թվագրվող խաչքարերի և տապանաքարերի մի մասը բարձր արվեստի գործեր են:

Սուրբ Աստվածածին եկեղեցին գտնվում է Ծաղկեվանքից մոտ 50 մ հյուսիս-արևմուտք, շինված է ճեղքված քարերով: Եկեղեցու ներսում` բեմի կորության մեջ ագուցված են բազմաթիվ խաչքարեր, որոնցից ամենահինը 1456 թվականին է վերագրվում:

Եկեղեցու բեմի վրա գտնվել է Արտաշիսյան սահմանաքարի մի բեկոր, որը հետագայում տեղափոխվել է Երևան:

Գյուղից մոտ 7 կմ հարավ-արևմուտք գտնվում է ` 9-17-րդ դարի <<Փշոտ Բիար>> գյուղատեղին, որտեղ պահպանվել են ուղղանկյուն հատակագծով շինությունների ու պատերի մնացորդներ և տնատեղերի փոսորակներ:

Մ.թ.ա. 2 - 1 հազարամյակին թվագրվող դամբարանադաշտերից առավել մեծ տարածք է զբաղեցնում Երևան-Մարտունի մայրուղու երկայնքով ձգվող դամբարանադաշտը, որտեղ պահպանվել են 10-12 մ տրամագծով բազմաթիվ կրոմլեխներ: Պեղված դամբարաններում երևում են թաղման քարարկղային խցեր:

8

Լիճքի համայնքի տարածքում գտնվում են պետական ցանկում (ՀՀ կառավարության 09.01.2003թ. N 80-Ն որոշում) ընդգրկված 12 հուշարձանահամալիր, որոնք ընդգրկում են բազմաթիվ միավոր հուշարձաններ:

Աղյուսակ3.4.1. Լիճքի գյուղական համայնքի պատմամշակութային հուշարձանների ցանկ

4.39. Լիճք գյուղ 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 9-20-րդ

դդ. հս

մասում 1982 թ. տարածքում կատարվել են

խաչքարերի ամրացման աշխատանքներ: 1.1. խաչքար 10-րդ դ. Հ եկեղեցուց 5 մ հվ, ընկած գետնին 1.2. խաչքար 11-12-րդ

դդ. Հ հվ կողմում, խրված հողի մեջ

1.3. խաչքար 1291 թ. Հ հվ կողմում, պատվանդանին, արձանագիր 1.4. խաչքար 13-րդ դ. Հ «Ծաղկեվանք» մատուռի հվ պատի մոտ 1.5. խաչքար` Էրզամի 1477 թ. Հ «Ծաղկեվանք» մատուռից հվ, 6

խաչքարերից աջից 5-րդը, պատվանդանին 1.6. խաչքար` Բատարի 1486 թ. Հ եկեղեցուց 8 մ հվ, կանգնեցրած գետնին,

երեք խաչքարերից ձախակողմյանը 1.7. խաչքար 1494 թ. Հ «Ծաղկեվանք» մատուռից հվ, 6

խաչքարերից աջից 4-րդը, արձանագիր 1.8. խաչքար` Ազարիա

քահանայի և Գուլփաշի

15-րդ դ. Հ «Ծաղկեվանք» մատուռից հվ, 6 խաչքարերից աջից 2-րդը

1.9. խաչքար 15-րդ դ. Հ եկեղեցուց 30 մ հվ-աե, կանգնեցված գետնին

1.10. խաչքար 15-րդ դ. Հ եկեղեցուց 30 մ հվ-աե, կանգնեցված գետնին

1.11. խաչքար 15-16-րդ դդ.

Հ եկեղեցուց 15 մ աե, հողի մեջ խրված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը

1.12. խաչքար` Մաթոսի 1516 թ. Հ եկեղեցուց 15 մ աե, հողի մեջ խրված զույգ խաչքարերից աջակողմյանը

1.13. խաչքար` Մունի և Սուքիասի

1517 թ. Հ «Ծաղկեվանք» մատուռից հվ, 6 խաչքարերից աջից 3-րդը

1.14. խաչքար` Խոջիկի 1517 թ. Հ եկեղեցուց 30 մ աե, հողի մեջ խրված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը

1.15. խաչքար` Շիխի 1517 թ. Հ եկեղեցուց 30 մ հվ-աե 1.16. խաչքար`

Հովհաննես քահանայի, Նատարի և Հովհանի

1517 թ. Հ եկեղեցուց 8 մ հվ, կանգնեցրած գետնին

1.17. խաչքար` Խոնդաղի 1518 թ. Հ եկեղեցուց 30 մ աե, հողի մեջ խրված զույգ խաչքարերից աջակողմյանը

1.18. խաչքար` Բէկէսի և Սուքիասի

1519 թ. Հ «Ծաղկեվանք» մատուռից հվ, 6 խաչքարերից աջից 1-ինը

1.19. խաչքար` Մխիթարի 1522 թ. Հ եկեղեցուց աե, խրված հողի մեջ 1.20. խաչքար` Ալեքսանի 1528 թ. Հ եկեղեցուց 30 մ հվ-աե, շարքով կանգնած 4

խաչքարերից աջից 1-ինը 1.21. խաչքար` Էզդանի 1528 թ. Հ եկեղեցուց 25 մ հվ, կանգնեցրած գետնին

9

1.22. խաչքար` Արիստակեսի

1536 թ. Հ եկեղեցուց 30 մ հվ-աե, շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջից 2-րդը

1.23. խաչքար` Կուլհըստանի

1539 թ. Հ եկեղեցուց 10 մ աե, խրված հողի մեջ

1.24. խաչքար 1571 թ. Հ «Ծաղկեվանք» մատուռի ամ պատի մոտ պատվիրատու՝ Փիրէվատ

1.25. խաչքար 16-րդ դ. Հ եկեղեցուց 30 մ հվ, կանգնեցված գետնին 1.26. խաչքար 16-րդ դ. Հ եկեղեցուց 10 մ հվ-աե, կանգնեցրած

գետնին պատվիրատու՝ Գրիգոր 1.27. խաչքար` Ավագի 16-րդ դ. Հ եկեղեցուց 10 մ աե, կանգնեցված գետնին 1.28. խաչքար`

Մարգարիտի 16-րդ դ. Հ եկեղեցուց 15 մ հվ-ամ, խրված հողի մեջ

1.29. խաչքար` Նասերի 16-րդ դ. Հ եկեղեցուց 20 մ հվ-աե, խրված հողի մեջ 1.30. խաչքար` Գուլամի 16-րդ դ. Հ «Ծաղկեվանք» մատուռի ամ պատի մոտ, 5

խաչքարերից ձախից 2-րդը 1.31. խաչքար 16-րդ դ. Հ «Ծաղկեվանք» մատուռի հվ պաի մոտ,

խրված հողի մեջ 1.32. խաչքար` Մխիթարի 16-րդ դ. Հ եկեղեցուց 30 մ հվ-աե, կանգնեցված

գետնին 1.33. խաչքար` Ազարի 16-րդ դ. Հ եկեղեցուց 30 մ հվ-աե, շարքով կանգնած 4

խաչքարերից աջից 3-րդը 1.34. խաչքար 16-րդ դ. Հ եկեղեցուց 10 մ հվ, կանգնեցրած գետնին,

զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը 1.35. խաչքար`

Փաշապեկի 16-րդ դ. Հ եկեղեցուց 10 մ հվ, կանգնեցրած գետնին


Հ եկեղեցուց 20 մ հվ, կանգնեցրած գետնին


Հ եկեղեցուց 10 մ հվ, կանգնեցրած գետնին պատվիրատու՝ Դավիթ քահանա և Արնաս

1.38. խաչքար` Մարգարիտի

16-17-րդ դդ.

Հ եկեղեցուց 10 մ հվ, կանգնեցրած գետնին, զույգ խաչքարերից աջակողմյանը


Հ եկեղեցուց 5 մ աե, խրված հողի մեջ


Հ եկեղեցուց 30 մ հվ-աե, հողի մեջ խրված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը պատվիրատու՝ Ոսկան երեց


Հ եկեղեցուց 30 մ հվ-աե, հողի մեջ խրված զույգ խաչքարերից աջակողմյանը

1.42. խաչքար` Բեկի 16-17-րդ դդ.

Հ եկեղեցուց 30 մ հվ-աե, շարքով կանգնած 4 խաչքարերից ձախից 1-ինը

1.43. խաչքար` Առաքել քահանայի

16-17-րդ դդ.

Հ «Ծաղկեվանք» մատուռից 5 մ հվ, խրված հողի մեջ

1.44. խաչքար` Ոսկան քահանայի

1604 թ. Հ «Ծաղկեվանք» մատուռի ամ պատի մոտ, 5 խաչքարերից ձախից 3-րդը

1.45. խաչքար` Մկրտիչի 1607 թ. Հ «Ծաղկեվանք» մատուռի ամ պատի մոտ, 5 խաչքարերից աջից 1-ինը կազմող՝ Հովսեփ

1.46. խաչքար` Մարինայի 1609 թ. Հ «Ծաղկեվանք» մատուռի ամ պատի մոտ, 5 խաչքարերից աջից 2-րդը կազմող՝ Ակոբ

1.47. խաչքար` Ավանեսի 1649 թ. Հ եկեղեցուց 15 մ աե, խրված հողի մեջ 1.48. տապանաքար`

Մելիքբեկի 1538 թ. Տ

1.49. տապանաքար` 1549 թ. Տ

10

ուստա Մարտիրոսի 1.50. տապանաքար`

Ավագի 1658 թ. Տ

1.51. տապանաքար` Մելիքի

1670 թ. Տ

1.52. տապանաքար 1678 թ. Տ եկեղեցուց 9 մ աե, արձանագիր 1.53. եկեղեցի ս.

Աստվածածին 19-րդ դ. Տ գերեզմանոցի հս եզրին

1.53.1. խաչքար 9-10-րդ դդ.

Հ ագուցված հս պատին

1.53.2. խաչքար` Արուսէկի 12-13-րդ դդ.

Հ ագուցված մկրտարանի ամ պատին, գլխիվայր

1.53.3. խաչքար 13-րդ դ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ 1.53.4. խաչքար` Աղուտի,

Եզտանբախշիի 1486 թ. Հ ագուցված բեմին

1.53.5. խաչքար 15-րդ դ. Հ հվ-ամ անկյան շարվածքում, հորիզոնական դիրքով

1.53.6. խաչքար 15-րդ դ. Հ ագուցված խորանում 1.53.7. խաչքար 15-րդ դ. Հ ագուցված խորանում, արձանագիր 1.53.8. խաչքար` Հապըսլիի 1518 թ. Հ ագուցված խորանում 1.53.9. խաչքար` Զաքարիա

աբեղայի 1528 թ. Հ ագուցված խորանում

1.53.10. խաչքար 1528 թ. Հ ագուցված խորանում 1.53.11. խաչքար 1536 թ. Հ ագուցված խորանում 1.53.12. խաչքար` Մկրտիչի 1539 թ. Հ ագուցված խորանում կազմող՝ Պախշայիչ 1.53.13. խաչքար 1558 թ. Հ ագուցված մուտքի բացվածքի մոտ,

ներքուստ 1.53.14. խաչքար 16-րդ դ. Հ ագուցված հս պատին, ներքուստ 1.53.15. խաչքար 16-րդ դ. Հ ագուցված խորանում 1.53.16. խաչքար` Նատարի 16-րդ դ. Հ ագուցված խորանում 1.53.17. խաչքար` Բաբին

բեկի 16-րդ դ. Հ ագուցված խորանում

1.53.18. խաչքար 16-րդ դ. Հ ագուցված խորանում պատվիրատու՝ Շահում

1.53.19. խաչքար` Նազումի 16-րդ դ. Հ ագուցված աե պատին 1.53.20. խաչքար 16-րդ դ. Հ ագուցված խորանում 1.53.21. խաչքար` Թոտի 16-17-րդ

դդ. Հ մուտքից ձախ, պահպանվել է վերնամասը`

1.53.22. խաչքար 16-17-րդ դդ.

Հ ագուցված խորանում պատվիրատու՝ Անտոն քահանա

1.53.23. խաչքար` Անտոն քահանայի

1637 թ. Հ ագուցված խորանում

1.53.24. խաչքար` Իմանի 1706 թ. Հ ագուցված մուտքից ամ 1.54. մատուռ`

«Ծաղկեվանք» 9-րդ դ. Հ գերեզմանոցի հս-աե եզրին

1.54.1. խաչքար 9-րդ դ. Հ աե պատի մոտ, ներքուստ, եռատված 1.54.2. խաչքար 9-րդ դ. Հ ամ պատի մոտ, արտաքուստ 1.54.3. խաչքար 11-12-րդ

դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ

1.54.4. խաչքար` Հայրապետի,

1284 թ. Հ աե պատին, ներքուստ ընդհանուր պատվանդանին կանգնած զույգ

11

Հայրուտի և Խաթունի

խաչքարերից ձախակողմյանը

1.54.5. խաչքար` Հայրապետի, Հայրուտի և Խաթունի

1284 թ. Հ աե պատին, ներքուստ ընդհանուր պատվանդանին կանգնած զույգ խաչքարերից աջակողմյանը

1.54.6. խաչքար` Աբրահամ քահանայի

1313 թ. Հ աե պատին, ներքուստ

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԻՇԻ ԳՈՒԹԱՆ»

13-րդ դ. 3 կմ հվ-ամ

Տ Ծակքար գետի աջ ափին նախկինում հուշարձանը սխալմամբ ներկայացվել է Թազագյուղ գյուղով

2.1. եկեղեցի 13-րդ դ. Տ գյուղատեղիի աե կողմում, կիսավեր 2.1.1. խաչքար 16-րդ դ. Հ 2.2. մատուռ 16-17-րդ

դդ. Տ գյուղատեղիի ամ մասում, կիսավեր

2.2.1 խաչքար 9-րդ դ. Հ եռատված, դրված գլխիվայր 2.3. գերեզմանոց 13-17-րդ

դդ. Տ եկեղեցուց ամ

2.3.1 տապանաքար 16-րդ դ. Տ 2.3.2 տապանաքար 16-րդ դ. Տ

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄԻՐԱՎԻ ԴԱՐ» («ՀԻՆ ԶՈԶՆԵՐ»)

9-17-րդ դդ.

6-7 կմ հվ-ամ

Տ

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՓՇՈՏ ԲԻԱՐ»

9-17-րդ դդ.

5 կմ հվ

Տ

4.1. տապանաքար 15-16-րդ դդ.

Տ

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ

աե մասում

Հ գյուղի աե եզրին

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ

հվ մասում

Հ գյուղի հվ եզրին

7. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ

1872 թ. գ. մ. Տ

8. խաչքար 14-15-րդ դդ.

ամ մասում

Հ գյուղի ամ եզրին, արձանագիր


8 կմ հվ

Հ «Սարի սուրբ» նորակառույց մատուռում


4 կմ հվ-ամ

Հ Ծակքար գետից սկիզբ առնող ջրատարի մոտ, գորտակերպ վիշապաքարից աջ


4 կմ հվ-ամ

Հ Ծակքար գետից սկիզբ առնող ջրատարի մոտ, գորտակերպ վիշապաքարից ձախ

12. ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ մթա 3-2 հզմ

4 կմ հվ-ամ

Հ գորտակերպ, Ծակքար գետից սկիզբ առնող ջրատարի մոտ

12

գյուղի տեսարան. առաջին պլանում ս. Աստվածածին եկեղեցին

պատմական գերեզմանոցը

4. ԲՆԱԿԼԻՄԱՅԱԿԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐ

4.1. Համայնքի դիրքը տարաբնակեցման համակարգում

ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Լիճք գյուղը գտնվում է Սևանա լճի հարավ-արևմտյան հատվածում, սահմանակից է Ծակքար և Ներքին Գետաշեն համայնքներին: Բնակավայրը, համեմատած հարևան համայնքների հետ, այդքան էլ բարձրադիր չէ` ծովի մակերևույթից գտնվում է 1914.0 – 2000.0մ բարձրությունների վրա: Մի քանի կիլոմետր հեռավորության վրա է գտնվում Արմաղան լեռը` 2829.0 մ բարձրությամբ գագաթով և բարձրադիր փոքրիկ լճակով: Գյուղի տարածքը բնակեցված է եղել դեռևս 8-9 –րդ դ.դ. , վերաբնակեցվել է 1830թ. Ռուս-Թուրքական պատերազմից հետո Ալաշկերտից գաղթած շուրջ 50 ընտանիքներով:

Համայնքի վարչական սահմաններում ընդգրկված է «Սևան» ազգային պարկի 709.19 հա հատվածը: Տ արածքային հատվածի մի մասը ներառված է Լիճք - Արգիճի արգելոցում:

Գծագիր N 1` «ՀՀ Գեղարքունիքի մարզի Լիճքի գյուղական համայնքի դիրքը տարաբնակեցման համակարգում»,

13

Հավելված 5` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2011 թվականի մարտի 3-ի N177–Ն որոշմամբ հաստատված «Սևանա լճի կենտրոնական գոտում կառուցապատման համար նախատեսված

տարածքների գոտևորման նախագիծը», /Լիճքի տարածքային հատված/:

4.2. Գեղարքունիքի մարզի ընդհանուր բնութագիր

Գեղարքունիքի մարզի կլիման բնորոշվում է երկարատև և խստաշունչ ձմեռներով, քանի որ գտնվում է ընդհանուր առմամբ ծովի մակերևույթից 2000-3500 մ բարձրության վրա: Ամենախոր իջվածքը Գետիկ գետի կիրճն է 1325մ, ամենաբարձր կետը` Աժդահակ լեռան գագաթը` 3598մ: Բարձր լեռներ են Սպիտակասարը 3555մ, Վարդենիսը 3522մ, Գեղասարը 3446մ: Ամենաերկար գետերն են Արգիճին 51 կմ, Գավառագետը 47 կմ, և Մասրիկը 45 կմ, առկա են նաև խառնարանային լճեր` Աժդահակ և Արմաղան /մինչև 50մ տրամագծով և 15 մ խորությամբ/: Գեղարքունիքի մարզում է գտնվում բարձր լեռնային /բարձրությունը ծովի մակերևույթից`1898մ/, եզակի էկոհամակարգով Սևանա լիճը, որի ավազանի ընդհանուր մակերեսը կազմում է շուրջ 5 հազ. քառ. կմ, լճի հայելու մակերեսը` 1.2 հազ. քառ. կմ, ծավալը` 35.8 մլդ.խմ: Այն ոչ միայն մարզի, այլ նաև հանրապետության համար ունի առանձնահատուկ կարևորություն: Սևանա լիճը Հարավային Կովկասի քաղցրահամ ջրերի ամենամեծ ավազանն է: Լիճն էական ազդեցություն ունի ողջ մարզի ոչ միայն բնապահպանական հավասարակշռության, այլ նաև տնտեսության վրա: Գեղարքունիքի մարզը յուրահատուկ է իր առողջարար կլիմայով, լճափնյա հնագույն հուշարձաններով ու մշակությի օջախներով, բուսական և կենդանական աշխարհի առանձնահատկություններով, բնական միջավայրի գեղեցկությամբ: Գոգավորության հյուսիսային մասով ձգվում են Արեգունու, հյուսիս-արևելյան մասով Սևանի լեռնաշղթաները, իսկ արևելյան մասով Արևելյան Սևանի լեռնաշղթան, որը օղակ է Սևանի ու Վարդենիսի լեռնաշղթաների միջև: Եթե Արեգունու և Սևանի լեռնաշղթաների Գեղարքունիքի մարզի սահմաններում գտնվող լանջերը զառիթափ են ու կտրտված, ապա Գեղամա և Վարդենիսի լեռնաշղթաների դեպի Սևանա լիճ նայող լանջերը համեմատաբար մեղմաթեք են, որտեղ այդ լեռների բազմաթիվ հրաբխային կոներից դուրս ժայթքած լավան հրաբխային լեռնալանջերից բացի առաջացրել է նաև սարավանդներ, քարակարկառներ: Մարզի հենց այս հատվածներում էլ` Գեղամա և Վարդենիսի լեռնաշղթաների ու Սևանա լճի միջև գտնվող վայրերում զգալի հարթ տարածություններ կան, որոնք շատ հարմար են հողագործության համար: Դրանք հատկապես Մասրիկ, Արգիճի գետերի ու Գավառագետի հովիտներն են: Դրանցից համեմատաբար ընդարձակը Մասրիկի դաշտն է: Այդ հարթ տարածությունները ծովի մակերևույթից ունեն 1900-2200մ բարձրություն: Գեղարքունիքի մարզը բնութագրվում է շատ առատ արևափայլով, որի տարեկան միջին տևողությունը հասնում է ավելի քան 2700-2800 ժամ/տարի: Ընդհանուր առմամբ կլիման ամռանը չափավոր է , իսկ ձմռանը` չափավոր ցուրտ: Բնութագրվում է ամենամյա և հաստատուն ձյունածածկույթով: Ամառը տաք է, գերիշխում են քիչ ամպամած եղանակները, մթնոլորտային տեղումները շատ չեն: Սևանա լճի հարավային և արևմտյան առափնյա հարթ տարածությունները բնութագրվում են լեռնատափաստանային բերրի սևահողերով, իսկ համեմատաբար բարձրադիր մասերը` լեռնամարգագետնային հողերով: Բուսատեսակների մեջ գերակշռում են լեռնատափաստանային , ենթալպյան և ալպյան բուսատեսակները: Վերջիններս հատկապես տարածված են Գեղամա, Վարդենիսի ու մյուս լեռնաշղթաների լեռնալանջային , բարձր լեռնային մասերում, որոնք էլ հանդիսանում են ամառային արոտավայրեր ու խոտհարքներ: Շատ քիչ է անտառային բուսականությունը, կաղնու , գիհու և որոշ այլ ծառատեսակների նոսր, թփուտային պուրակներ կան հյուսիս-արևելյան լեռնալանջերին, իսկ լճի մակարդակի իջեցման հետևանքով առաջացած տարածքներում աճեցվել են արհեստական անտառաշերտեր: Այստեղ զգալի տարածքներ են զբաղեցնում փշարմավի պուրակները: Կենդանական աշխարհը հարուստ չէ, լճի մակարդակի իջեցման հետևանքով խիստ կրճատվել է թռչունների ու ձկների տեսակները: Բնական մյուս տեսակի ռեսուրսներից, մարզը հանրահայտ է ոսկու պաշարներով /Սոտքի հանքավայր/: Սոտքի ոսկու հանքավայրի առանձին հանքախորշերում պահպանված նշանով ոսկի արդյունահավել է հազարամյակներ առաջ: Ապացուցված է, որ Լճաշենի դամբարաններից գտնված ոսկյա իրերը /այդ թվում արձանիկը/ պատրաստված են Սոտքի հանքավայրի ոսկուց: Կան քրոմի ու հրակայուն ապարների զգալի պաշարներ Շորժայի հանգույցում, տուֆի ու հրաբխային խարամի պաշարներ` Վարդենիսի տարածաշրջանում, պեռլիտի պաշարներ` Մարտունու տարածաշրջանում, բազալտի պաշարներ կան համարյա ամենուրեք: Հանքային ջրի պաշարներ կան Գավառի և Մարտունու տարածաշրջաններում: Մարզի տարածքում պահպանվել են բազմաթիվ միջնադարյան

14

ճարտարապետական հուշարձաններ, բայց առանձնապես ուշագրավ են բնական հուշարձանները` խառնարանային լճերը, խարամային կոները, ընդարձակ «քարային ծովերը»: Մեծ հետաքրքրություն են ներկայացնում Սևանա լճից ազատված տարածքներում հայտնաբերված մինչև 5000-ամյա հնության դամբարանները: Սևանա լիճն իր հերթին շրջապատված է պատմական արժեք ներկայացնող բազմաթիվ եկեղեցիներով, որոնցից առավել հայտնիներն են Հայրավանքի եկեղեցին, Մաքենիսի վանքը, Վանևանի և Սևանի թերակղզու վանական համալիրները: Մարզի տարածքում է գտնվում «Սևան Ազգային պարկը» /կազմավորվել է 1978թ.-ին/: Այն զբաղեցնում է Սևանի միջլեռնային գոգավորության հատակը կազմող Սևանա լճի և դրա հատակի ազատված տարածքները: Մակերեսը կազմում է 150.1 հազար հա, որից 24.9 հազ. հա առափնյա ցամաքային տարածքներ են: Այն շրջափակված է Արեգունու, Գեղամա, Վարդենիսի, Փամբակի և Սևանի լեռնաշղթաների լանջերով: Այստեղ պահպանվել են բույսերի 1600 և կենդանիների 330 տարատեսակներ:

4.3. Տարածքի աշխարհագրություն

4.3.1. Ռելիեֆ

Բնակավայրի տարածքը ունի համեմատաբար հարթ ռելիեֆ, միջինը 1914.0 – 1992.0մ բարձրությունների վրա, ազգային պարկի հատվածը հարթ է և անտառապատ, տարածքով է հոսում Լիճք գետը: Գյուղի շրջակայքը բնորոշվում է ոչ բարձր բլրաձև սարերով` պատված տափաստանային բուսականությամբ:Ցածրադիր հատվածներում և գետի հովտում հանդիպում են մասրենու և ասպիրակի թփուտներ: Ծառերը, բացի ազգային պարկի արհեստական աճեցրած անտառների, ոչ մեծ խմբերով են կամ առանձին կանգնած:

15

4.3.2. Լանդշաֆտային գոտիներ

800.0 - 2100.0 – 2300.0մ բարձրությունները բնորոշվում են ցածր և միջին լեռնաանտառային լանդշաֆտներով, 1400.0 – 2200.0 – 2300.0 մ` միջին լեռնային տափաստանային լանդշաֆտային գոտուն բնորոշ լանդշաֆտով:

4.3.3. Բուսականություն և կենդանական աշխարհ

Պայմանավորված ուղղահայաց գոտիականությամբ` բուսականությունն ունի արտահայտված մոզայիկ բնույթ: Տափաստանային բուսականությամբ են պատված բոլոր սարահարթերը /1900.0 – 2200.0մ/: Բուսականության ամենաբնորոշ առանձնահատկությունը ծայրահեղ չորասեր, գուղձավոր, պնդաճիմ հացազգի խոտաբույսերի, փշաբարձիկավոր տարախոտերի առկայությունն է: Հանդիպում են տափաստանային բուսականության փետրա-, շյուղա-, կծմախոտային, սեզային, բոշխային, օշինդրային, կելերային, տարախոտային, տարախոտահացահատիկային, հացահատիկատարախոտային և տրագականտային ենթատիպերը: Սարալանջերի տափաստանային փոքր հողակտորներում աճում են վայրի ցորեն, գարի, կորնգան, բնաշխարհիկ խոտաբույսեր, հանդիպում են դեղաբույսերի բազմազան տեսակներ: Սարալանջերը լավ խոտհարքեր և արոտավայրեր են: Լեռնային լանջերի ձորերում հանդիպում են թփուտներ` մասրենու և ասպիրակի տեսակներից:

Բոլոր բարձունքային գուտիներում առանձին հատվածներով հանդիպում են նաև քարացրոնային և ժայռային բուսականության տեսակներ: «Սևան» ազգային պարկի անտառապատ հատվածները ծածկված են արհեստական տնկարկներով (սոճի, չիչխան, բարդի և այլ):

Տարածքում հանդիպում են երկկենցաղների՝ 3, սողունների՝ 16, թռչունների՝ 84, կաթնասունների 28 տեսակներ: Գիշատիչ կենդանիներից տարածված են գայլը, աղվեսը, գորշուկը, կզաքիսը, աքիսը, սմբակավորներից՝ բեզոարյան այծը, մուֆլոնը, կրծողներից՝ ճագարամուկը, գետնասկյուռը և այլն, թռչուններից՝ անգղը, արծիվը, կռունկը, կաքավը, լորը, արտույտը, սարյակը, կկուն, ճնճղուկը, սողուններից՝ հայկական լեռնատափաստանային վահանագլուխ իժը, գյուրզան:

Հողերի մշակումը, դաշտապաշտպան անտառաշերտերի ստեղծումը, խոտհարքները, նաև հրդեհները բացասաբար են ազդում բուսածածկույթի և կենդանական աշխարհի վրա: Այս ամենը տափաստանային մի շարք բույսերի ու կենդանիների ոչնչացման և բազմաթիվ բուսատեսակների ու կենդանիների արեալների կրճատման պատճառ է: Բնական բուսածածկույթին փոխարինելու են գալիս մշակաբույսերը՝ ցորեն, եգիպտացորեն, արևածաղիկ, պտղատու այգիները, իսկ ողողատներում՝ բանջարեղենի մշակումը:

16

4.4. Տարածքին բնորոշ կլիմա

Համաձայն ՀՀՇՆ II-7.01-2011 «Շինարարական կլիմայաբանություն» Շինարարական Նորմերի ՀՀ Գեղարքունիքի մարզը ամբողջությամբ գտնվում է կլիմայական ցուրտ գոտում, որի համար, հաշվի առնելով նաև լեռնային շրջանը /1600.0 մ բարձր/, բնորոշ է զով, քամոտ, օպտիմալ խոնավությամբ ամառ, միջին ջերմաստիճանը հուլիսին 16°C, հարաբերական խոնավությունը (ժամը 15-ին)` 45-60%, քամու միջին արագությունը` 3.0-6.0 մ/վ; շատ ցուրտ, քամոտ, խոնավ ձմեռ, միջին ջերմաստիճանը հունվարին` մինուս 5°C-ից մինչև մինուս 12°C, հարաբերական խոնավությունը (ժամը 15-ին)` 70% և ավելի, քամու միջին արագությունը` 5.0-7.0 մ/վ:

Գավառ և Մարտունի քաղաքների միջև ընկած տարածքում /որտեղ գտնվում է Լիճք գյուղը/ օդի միջին տարեկան ջերմաստիճանը 4.6 – ից 5.4 °C, բացարձակ նվազագույն ջերմաստիճանը` -33 , -32 °C, բացարձակ առավելագույն ջերմաստիճանը` 34 °C: Օդի հարաբերական խոնավության միջին տարեկանը 70-ից 68 % է, տեղումների քանակը տարեկան` 489-ից 492 մմ, ձնածածկույթի առավելագույն տասնօրյակային բարձրությունը` 37-ից 75 սմ, տարվա մեջ ձնածածկույթով օրերի քանակը` 96-ից 103 օր, քամու միջին տարեկան արագությունը` 1.8-ից 2.6 մ/վ, հողի սառչելու առավելագույն խորությունը հասնում է 108.0 սմ:

Աղյուսակ 4.4.-1. . Օդի ջերմաստիճան

Բնակավայրի օդերևութա բանական կայանի

անվանումը

Բարձ-րություն

ծովի մակար դակից. մ

Միջին ջերմաստիճանը ըստ ամիսների.°C Միջին տարե կան. °C

Բացարձակ

նվազա- գույն.

°C

Բացարձակ

առավե լագույն.

°C I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Գավառ 1961 -7.5 -6.3 -2.5 3.9 8.9 12.5 15.7 15.8 12,0 6.7 0.6 -4.8 4.6 -33 34

Մարտունի 1943 -5,7 -5,8 -1,7 4,8 9,0 12,9 16,0 15,8 12,8 7,5 2,4 -2,9 5,4 -32 34

Աղյուսակ 4.4.-2. Օդի հարաբերական խոնավությունը


անվանումը

Օդի հարաբերական խոնավությունը, %

ըստ ամիսների Մի- ջին տարե- կան,%

Միջին ամսական ժամը 15-ին

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII ամենացուր

տ ամսվա %

ամենաշոգ ամսվա,

% 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16

Գավառ 71 71 69 66 69 70 70 71 68 69 70 71 70 63 50

Մարտունի 68 71 69 66 68 70 72 72 65 65 66 68 68 64 51

17

Աղյուսակ 4.4.- 3. Մթնոլորտային տեղումները և ձնածածկույթը


անվանումը

Տեղումների քանակը միջին ամսական, մմ Ձնածածկույթ

օրական առավելագույն, մմ Առավելագույն

տասնօրյակային

բարձրու- թյունը,

սմ

Տարվա մեջ

ձնածածկույթով օրերի

քանակը

Ձյան մեջ ջրի

առավե- լագույն

քանակը, մմ

ըստ ամիսների

Տարե- կան I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

Գավառ 17 19 33 44 72 72 61 46 40 38 30 17 489

37 96 99 35 30 52 40 54 56 69 60 74 49 42 23 74

Մարտունի 23 28 41 54 71 69 42 29 33 39 39 24 492

75 103 151 51 34 40 46 41 69 65 37 59 49 84 41 84 Աղյուսակ 4.3. -.4. Քամի

Բնա

կավա

յրի,

օդե

րևու

թա

- բա

նակա

ն կա

յանի

անվ

անո

ւմը

Միջ

ին տ

արե

կան

մթնո

- լոր

տա

յին

ճնշո

ւմ,

(հՊ

ա)

Ամի

սներ

Կրկնելիությունը, % ըստ ուղղությունների

Անհ

ողմո

ւթյո

ւննե

րի կ

րկնե

լիու

թյո

ւնը,

%

Միջ

ին ա

մսա

կան

արա

գութ

յուն

ը,մ/

վ

Միջ

ին տ

արե

կան

արա

գութ

յուն

ը,մ/

վ

Ուժ

եղ ք

ամի

ներո

վ (≥

15մ/

վ) օ

րերի

քա

նակը

Հաշվար կային արագու

թյունը, մ/վ, որը հնա

րավոր է մեկ անգամ «n»

տարի ների ընթաց

քում

Միջին արագությունը, մ/վ

Հյո

ւսիս

այի

ն ( Հ

ս)

Հյո

ւսիս

-Արե

վելյա

ն ( Հ

սԱրլ

)

Արե

վելյա

ն ( Ա

րլ)

Հա

րավԱ

րեվե

լյան

( ՀվԱ

րլ)

Հա

րավ

( Հվ)

Հա

րավ-

Արև

մտյա

ն ( Հ

վԱրմ

)

Արև

մտյա

ն ( Ա

րմ)

Հյո

ւսիս

-Արև

մտյա

ն ( Հ

սԱրմ

)

20 50 100

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18

Գավառ 803,2

I 15 6 13 9 14 15 20 8

52 2,1

1,8 31 25 27 29

1,2 1,1 1,1 2,6 1,9 2,2 2,0 1,8

IV 18 8 20 9 10 11 18 6

63 2,2 1,5 1,5 1,3 2,2 2,9 2,5 2,3 1,5

VII 35 15 20 7 5 4 6 8

56 1,6 1,4 1,2 1,1 1,3 1,5 1,0 1,0 1,2

X 21 9 14 6 8 10 23 9

54 1,7 1,2 1,1 1,0 1,3 1,4 1,5 1,6 1,4

Մարտունի 805,1

I 5 1 1 2 49 37 3 2

85 3,7

2,6 43 25 27 28

1,7 1,7 1,6 2,2 3,6 4,0 2,4 2,2

IV 11 5 3 2 40 30 5 4

78 2,9 1,9 2,0 1,7 2,2 3,4 3,8 2,4 2,0

VII 30 12 4 1 20 17 5 11

71 1,6 2,0 2,1 1,8 1,5 1,7 1,9 1,8 2,0

X 9 5 2 2 40 35 4 3

83 2,5 1,8 1,7 1,6 1,7 2,6 3,1 2,3 1,9

18

5. ՏԱՐԱԾՔԻ ՓԱՍՏԱՑԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄ

Համայնքը զբաղեցնում է 9169.01 հա տարածք, որից բնակավայրի` 544.8 հա, գյուղատնտեսական նշանակության` 7802.27 հա, հատուկ պահպանվող տարածքներ` 757.93 /այդ թվում` 48.4 –ը պատմամշակութային հուշարձանների, էներգետիկայի` 9.22 հա, արդյունաբերական 21.46 հա /որից գյուղ. արտադր` 16.95 հա/, ջրայինը` 33.3 հա և անտառայինը` 0.03 հա /թփուտ/: Ազգային պարկի հատվածը կազմում է 709.19 հա և ընդգրկում է տնտեսական և արգելոցային (Լիճք – Արգիճի արգելոց) ` ճահճային և անտառապատ գոտիներ:

5.1. Փողոցային ցանց

Համայնքի փողոցային ցանցը անկանոն է և անբարեկարգ: Միակ ուղղագիծ փողոցը` Մ-10 ճանապարհին միացնողն է /900 մ երկարությամբ/, գրունտային է, առանց մայթերի: Մյուս բոլոր փողոցները ոլորապտույտ, կարճ նեղլիկ հատվածներով և հաճախ փակուղային փողոցներ են: Գյուղի փողոցները հիմնականում գրունտային են, անձրևոտ եղանակին վատ անցանելի, մայթերը, ինչպես և այլ հայկական գյուղերում, պրակտիկորեն բացակայում են:

Որպես համահամայնքային նշանակության կարելի է առանձնացնել կենտրոնական մուտքն ու մյուս երկուսը, որոնք կենտրոնը միացնում են Մ-10-ի հետ, համայնքի սկզբում և վերջում: Այդ փողոցների ընդհանուր երկարությունը կազմում է 5,9 կմ: Համայնքում հաշվառված է 400 ավտոմեքենա /համայնքի բնակչության թիվը` 5513 մարդ/: Համայնքի ներսում մարդատար փոխադրումներ դեռևս չկան:

5.2. Բնակելի կառուցապատում

Կառուցապատումը հիմնականում մեկ-երկու հարկանի բնակելի տներով է, տեղադրված տնամերձ հողամասի փողոցին հարող եզրին, հողամասերը փողոցից պատսպարված են քարե կամ բետոնե ոչ բարձր պարիսպներով, տնամերձերում մրգատու ծառերից հիմնականում խնձորն է: Տանիքները մեծամասամբ լանջավոր են, ծածկված տանիքի մետաղյա թիթեղով: Պատերը շարված են անկանոն քարերից և հիմնականում չունեն ոչ երեսապատում, ոչ արտաքին սվաղ:

19

Բնակելի կառուցապատում, համայնապատկեր Բնակելի կառուցապատում, գյուղի փողոց

Բնակելի կառուցապատում, գյուղի փողոց Բնակելի կառուցապատում, համայնապատկեր

5.3. Հասարակական կառուցապատում

Լիճքի համայնքում կա երկու միջնակարգ դպրոց, նորակառույց մեծ հիվանդանոց (50 մահճակալ, Ծովասար գյուղի բնակիչներ` Հովիկ և Մարգար Հակոբյանների կողմից կառուցված «Բի Բի Ջի բժշկական կենտրոն» ՓԲԸ), «Հայ Փոստի» բաժանմունք: Մշակույթի տունը տեղակայված է բավականաչափ մեծ մակերես ունեցող մեկ հարկանի շենքում, որտեղ կա նաև գրադարան, Մշակույթի տան հարևանությամբ է գտնվում Գյուղապետարանի շենքը: Առևտրի կետերը մի քանիսն են, որից մեկը` երկու հարկանի Խորհրդային միությանը բնորոշ ճարտարապետությամբ հանրախանութ, մյուսը հնաոճ գյուղի մասշտաբով մեծ դեղին տուֆից կառուցված` «սուպերմարկետ»: Գյուղում կառուցվում է նոր եկեղեցի:

Առանձնահատուկ ճարտարապետությամբ է բնորոշվում ներկայումս վթարային/ Լիճքի հիմնական դպրոցի շենքը: Շենքի ծավալը և ճակատները լուծված են արտակարգ և Հայաստանի գյուղերում հազվադեպ հանդիպող համաչափությամբ: Ճակատները պարզ են և արտահայտիչ: Դպրոցի շենքն և իրեն պատկանող բաց տարածքը ստեղծում են յուրահատուկ կամերային միջավայր, որը անհրաժեշտ է պահպանել դպրոցի վերանորոգման աշխատանքներն իրականացնելու ժամանակ:

20

Լիճքի Մշակույթի տան շենքը Հանրախանութը

Լիճքի հիմնական դպրոցը

Լիճքի միջնակարգ դպրոցը

Փոստի բաժանմունքը «Բի Բի Ջի» հիվանդանոցը

21

5.4. Արտադրական կարողություններ

Համայնքում պահպանվել է նախկինում գործող հանքային ջրերի գործարանը, որը աշխատել է սեփական հանքային ջրով` տարեկան արտադրելով ավելի քան 2000.0 հազ շիշ «Լիճք» անունով հանքային ջուր: Գործարանը վերագործարկելու դեպքում կարելի է ապահովել ավելի քան 200 աշխատատեղ: Գործարանը գտնվում է Մ-10 ավտոճանապարհին հարակից տարածքում, զբաղեցնում է մոտ 4.0 հա տարածք:

Մ-10 մայրուղուց ոչ հեռու է տեղակայված գյուղ ատնտեսական քիմիա արտադրող` «Բերիություն» արտադրական միավորման տարածքը:

Մի շարք արտադրական տարածքներ կան գյուղի կենտրոնական երկայնական առանցքի վրա /հիմնականում գյուղ. արտադրություն, անասնագոմեր/:

5.5. Կոմունալ տնտեսություն

5.5.1. Առկա ջրամատակարարման համակարգը

Ջրամատակարարումը ներկայումս իրականացվում է Բոր-Բոռի աղբյուրներից (կապտաժներից): Ջրի ելքը Բոր- Բորի աղբյուրների ակունքում կազմում է 130 լ/վրկ, որից` 40.0լ/վրկ ջրաքանակը տվում է Լիճք համայնքին 270մմ տրամաչափի պողպատե

խողովակներով` ինքնահոս եղանակով: Ջրատարի վրա կան երկու մարիչ հորեր: Խողովակաշարը գտնվում է նորմալ վիճակում:

Լիճք համայնքի ջրամատակարարման համակարգում ներկայումս գործում է 350 խ.մ. տարողության օրվա կարգավորման ջրամբար (ՕԿՋ): ՕԿՋ-ն կառուցվել է 1970-72 թ.թ. , գտնվում է վթարային վիճակում, ՕԿՋ-ի տարածքն չունի սանիտարական գոտի, ապահովված չէ էլեկտրական լուսավորությամբ:

Ջրամատակարարման բաշխիչ ցանցը, որի ընդհանուր երկարությունը (սկսած ՕԿՋ-ներից) կազմում է մոտ 32.0կմ, որից 3.66կմ - Փ150մմ, 0.23կմ Փ50մմ տրամաչափի պոլիէթիլենե խողովակներ են` կառուցվել են վերջին տարիներին և գտնվում են լավ վիճակում, 1.32կմ - Փ150մմ, 2.85կմ Փ125մմ; 2.07կմ - Փ100մմ, 0.93կմ – Փ89մմ, 0.65կմ Փ50մմ խողպատե ; 4.575կմ – Փ100մմ թուջե խողովակներ են, իսկ մնացածը Փ25 -:- Փ50մմ տրամաչափերի այլ խողովակներից են: Փողոցներով անցկացված ջրագծերը կառուցվել են անցյալ դարի 50-60 -ական թվականներին գտնվում են վթարային վիճակում` քայքայված են, որն էլ բերում է մեծ քանակի հոսակորուստների:

Ըստ գյուղապետարանից ստացված բանավոր տեղեկատվության ներքին ցանցի 90% -ը անհրաժեշտ է փոխել հիմնովին: Ներքին ցանցի շատ հատվածներ բնակիչները

22

անցկացրել են ինքնուրույն, անկանոն կերպով` ընտրելով իրենց համար կարճ ճանապարհներ:

Լիճք գյուղի տարածքով է անցնում Ծակքար - Մարտունի Փ500մմ տրամաչափի ջրատարը: Այս ջրատարից սնվում են նաև, Լիճք գյուղի, ջրատարին հարակից տարածքի բնակիչների 20% ը, որոնք սպառված ջրի ծախսի չափման համար իրենց բնակարաններում տեղադրել են ջրաչափեր:

Համայնքի մյուս բնակիչները չունեն ջրաչափեր: Սպառված ջրի հաշվառում չի կատարվում նաև գյուղի ջրամատակարարման համակարգում ջրաչափերի բացակայության պատճառով: Գյուղում չկան ջրամատակարարման բաժանարար հորեր:

5.5.2. Կոյուղի

Գյուղը կոյուղացված չէ, բնակչությունը օգտվում է անհատական բակային զուգարաններից, ջրահեռացումը իրականացվում է բաց առուների միջոցով:

Հեղեղատար կոյուղի ևս չկա` հալոցքի և անձրևի ջրերը անկանոն կերպով, առանց մաքրման, ձորակներով թափվում են Սևանա լիճը:

5.5.3. Ջրապահանջի նորման

Գյուղի բնակչության խմելու - տնտեսական կարիքների նպատակով պահանջվող ջրաքանակը որոշելու համար, որպես ելակետային տվյալ է ընդունվել 200լ/օր, մարդ ջրապահանջի նորմը («СНиП 2.04.02-84* Водоснабжение. Наружные сети и сооружения»): Սույն նորմն ընդգրկում է բնակչության խմելու-կենցաղային ջրապահանջը, ինչպես նաև ընտանի կենդանիների ջրման պահանջարկը բերված մեկ բնակչի հաշվարկով:

Գյուղի բնակչությունը ներկայումս կազմում է 5513 մարդ: Համաձայն գյուղի զարգացման գլխավոր հատակագծի բնակչության հաշվարկային թվաքանակը ընդունվել է 7000 մարդ:

5.5.4. Բնակչության խմելու - կենցաղային ջրապահանջը

Գործող «СНиП 2.04.02-84* Водоснабжение. Наружные сети и сооружения» նորմերի համաձայն կատարված հաշվարկների արդյունքում գյուղի բնակչության /5513 բնակիչ/ խմելու-կենցաղային միջին օրական ջրապահանջը, ներառյալ հասարակական օբյեկտների և ընտանի կենդանիների ջրման ջրապահանջը, կկազմի` 1102.6 մ3/օր, կամ 12.76 լ/վրկ: Գյուղի առավելագույն ջրապահանջի օրվա հաշվարակային ելքը կկազ մի` 1268.0 մ3/օր: Առավելագույն ջրապահանաջի օրվա միջին ժամային ելքը կկազմի` 52.8 մ3/ժամ կամ 14.68 լ/վրկ: Առավելագույն ջրապահանջի օրվա առավելագույն ժամային ելքը կկազմի` 25.1 լ/վրկ:

23

Հեռանկարային աճով գյուղի բնակչության /7000 բնակիչ/ խմելու-կենցաղային միջին օրական ջրապահանջը, ներառյալ հասարակական օբյեկտների և ընտանի կենդանիների ջրման ջրապահանջը, կկազմի` 1400.0 մ3/օր, կամ 16.21 լ/վրկ: Գյուղի առավելագույն ջրապահանջի օրվա հաշվարակային ելքը կկազմի` 1610.0 մ3/օր: Առավելագույն ջրապահանաջի օրվա միջին ժամային ելքը կկազմի` 67.08 մ3/ժամ կամ 18.63 լ/վրկ: Առավելագույն ջրապահանջի օրվա առավելագույն ժամային ելքը կկազմի` 31.86 լ/վրկ (Հաշվարկները` Հավելված N6-ում):

5.5.5. Անհրաժեշտ կարգավորման և պաշարապահ ծավալներ

Օրվա կարգավորման ջրամբարների ներկայումս պահանջվող ընդհանուր ծավալը համաձայն հաշվարկների (տես` Հավելված N6) կազմում է 700 մ3 :

Լիճք համայնքի միակ գործող ջրամբարի 350 մ3 տարողությունը չի բավարարում գյուղի ներկա բնակչության ջրապահանջը:

Հեռանկարային աճով բնակչության կարիքների համար անհրաժեշտ է 873 մ3 ջրի ընդհանուր ծավալ կամ օրվա կարգավորման ջրամբարների ընդհանուր տարողություն (Հաշվարկները` Հավելված N6-ում):

5.5.6. Ջրահեռացման համակարգի ելքեր

Ջրահեռացման համակարգի հեռանկարային ելքերը հաշվարկվել են բնակչության հեռանկարային ցուցանիշի հիման վրա և համաձայն «СНиП 2.04.03-85. Канализация. Наружные сети и сооружения» շինարարական նորմերի պահանջների: Հաշվարկների համաձայն, գյուղի կենցաղային կեղտաջրերի միջին օրական ելքը կազմում է 1120.0 մ3/օր, օրվա միջին ժամային ելքը` 46.7 մ3/ժամ կամ 13.0 լ/վրկ, կեղտաջրերի հաշվարկային առավելագույն օրվա ելքը կազմում է` 1400.0 մ3/օր կամ 16.2 լ/վրկ, հեռացվող կեղտաջրերի հաշվարկային առավելագույն ժամային ելքը կազմում է` 99.6 մ3/ժ կամ 26.83 լ/վրկ (Հաշվարկները` Հավելված N6-ում):

5.5.7. Գյուղի գերեզմանոցները

Համայնքի տարածքում տեղակայված երեք գերեզմանատներից երկուսը գործող են, տարածքներն անմիջապես հարում են բնակելի թաղամասերին, չունեն ցանկապատ, նորմատիվներով պահանջվող սանիտարական գոտիները ծածկում են կառուցապատված հատվածների զգալի մասը: Երրորդը` պատմամշակութային տարածք է` հուշարձան խաչքարերով:

5.5.8. Աղբահանությունը

Ներկայումս համայնքի տարածքում որպես աղբավայր առանձնացված տարածք չկա: Աղբահանությունը իրականացվում է աղբահան մեքենաների միջոցով և տեղափոխելով հարևան համայնքների աղբավայրեր:

24

Ըստ գործող СНиП 2.07.01-89 շինարարական նորմերի մեկ մարդու հաշվարկով կոշտ կենցաղային աղբի տարեկան ծավալը կկազմի` 1.5 մ3/տարի (մեկ մարդու հաշվարկով` 300 կգ/տարի, միջին խտությունը` 200 կգ/մ3): Համապատասխանաբար` համայնքի աղբի տարեկան հաշվարկային ծավալը կկազմի 8 250 մ3/տարի կամ 1650 տ/տարի:

5.6. Ինժեներատրանսպորտային ենթակառուցվածք

5.6.1. Տրանսպորտ

Համայնքը գտնվում է Գեղարքունիքի մարզկենտրոն` Գավառ քաղաքից 23 կմ հեռավորությամբ դեպի հարավ: Համայնքից դեպի արևմուտք, Սևանի լճափին զուգահեռ, մոտ 15 կմ երկարությամբ, ձգվում է Գեղամա լեռնաշղթան, որի ամենաբարձր գագաթն Աժդահակն է, 3597 մ բարձրությամբ: Համայնքի ներկայիս տարածքն ընկած է 1914.0 – 1980.0 /2000.0/ մ բարձրությունների միջև:

5.6.1.1. Արտաքին տրանսպորտ. Առկա իրավիճակը

Լիճքի համայնքի, ինչպես նաև հարևան համայնքների հիմնական տրանսպորտը ավտոմոբիլայինն է: Համայնքի սահմանագծով է անցնում միջպետական նշանակության Մ-10 Սևան -Մարտունի-Գետափ մայրուղին, մոտ 3 կմ երկարությամբ: Մայրուղու Գավառ-Մարտունի հատվածը II կարգի է, 15 մ հողային պաստառի լայնությամբ: Ըստ կատարված հաշվառման, տրանսպորտային միջոցների ցերեկային ժամային անցուդարձը կազմում է 700 ավտոմոբիլ, որից 80 %-ը` մարդատար: Դա նշանակում է, որ տրանսպորտային հոսքի վիճակը մասնակի ազատ է, և անցուդարձի հետագա աճի դեպքում հոսքի վիճակը կաշկանդված կդառնա:

Համաձայն ՀՀ «Ավտոմոբիլային ճանապարհներ» շինարարական նորմերի /ՀՀՇՆ IV-11.05.02-99/ պահանջների` II կարգի ճանապարհների փոխհատումը կամ միացումն այլ կարգի ճանապարհների հետ պետք է իրականացվի տարբեր մակարդակներում, եթե երթևեկության գումարային հեռանկարային ինտենսիվությունը գերազանցում է 800 մարդատար ավտոմոբիլի միավոր մեկ ժամում /կետ` 6.3/: Լիճքի դեպքում այդ ցուցանիշը կազմում է 835 մ.ա.մ./ժամ: Հետևաբար, այսօր արդեն հարց է դառնում համայնքը Մ-10 մայրուղուն միացնող ճանապարհի հատման հանգույցը միևնույն, թե տարբեր մակարդակներում իրականացնելու նպատակահարմարությունը:

Մ-10 մայրուղով տրանսպորտի երթևեկությունը հատկապես ծանր է համայնքի սահմաններում, քանի որ բացի հիմնական մուտքից, կան մի շարք երկրորդական մուտքեր, որոնցով ելումուտը խանգարում է տարանցիկ երթևեկությունը:

Մոտակա երկաթուղային կայարաններն են` Սևանինը - 58 կմ և Վարդենիսինը - 47 կմ հեռավորությամբ: Պետք է նշել, որ երկաթուղին ոչ մի դեր չի

25

կատարում համայնքի համար, քանի որ նպատակահարմար չէ ոչ ուղևորա- և ոչ էլ բեռնափոխադրումների համար:

Արտերկրի հետ կապն իրականացվում է օդային տրանսպորտով: Մինչև Երևանի «Զվարթնոց» օդանավակայան հեռավորությունը կազմում է 134 կմ: Ի՞նչ խոսք, հեռու է, բայց ուրիշ գործող օդանավակայան չկա: Համայնքից մեկ ավտոբուս է մեկնում մայրաքաղաք Երևան: Երևան մեկնելու ամենատարածված ձևը Մարտունի գնալն է, որտեղից և Երևան:

Համայնքում գրանցված ավտոմոբիլների քանակն է մոտ 400: Ավտոմոբիլացման մակարդակը կազմում է 73 ավտոմոբիլ յուրաքանչյուր 1000 բնակչի հաշվով, որը ցածր է հանրապետության միջին ցուցանիշից:

բարձրավոլտ էլեկտրացանցի գծերը

26

5.6.2. Էներգետիկ համակարգ

Գյուղի էներգամատակարարումը իրականացվում է էլեկտրականության և գազի միջոցով:

5.6.2.1. Էլեկտրամատակարարում

Գյուղի ցածրադիր մասում է գտնվում տարածաշրջանը սնող գլխավոր ենթակայանը: Վերոհիշյալ ենթակայանից են սնվում գյուղում գործող 8 ենթակայանները, որտեղից ցածր լարման հոսանքը վերգետնյա եղանակով բաշխվում է գյուղի բնաչությանը և վարչական կառույցներին:

8 ենթակայանները հիմնականում տեղակայված են սպասարկվող մենատների կենտրոնական մասերում, այնպես որ բնակչությանը տրվող հոսանքի կորուստը չի գերազանցում ընդունված նորմերը:

Էլեկտրամաակարարման բաշխիչ ցանցը, որի ընդհանուր երկարությունը (սկսած սահմանազատման կետից) կազմում է մոտ 48.0կմ կառուցվել են անցյալ դարի 60-ական թվականներն: Ներկայիս գործող էլեկտրացանցը հիմնականում իրականացված են հենասյուններով:

Գյուղի տարածքով անցնող 10000վոլտ լարման գծերի ընդհանուր երկարությունը կազմում է 11.0 կմ, որը գտնվում է բարվոք վիճակում` նորի փոխարինման անհրաժեշտութկուն չկա:

Տեղական կառավարման մարմինների տված տեղեկությունների համաձայն գյուղի ենթակայանների 60%-ը կարիք ունի վերանորոգման:

Համաձայն գյուղի զարգացման գլխավոր հատակագծի բնակչության աճի հաշվարկային թվաքանակը 1500 մարդ է, 250 մենատուն:

Լիճք գյուղի հեռանկարային բնակելի տարածքներում կառուցվելիք մենատների /250տուն/ էլեկտրամատակարարման ծախսը որոշվում է`

N=250x5=1250կվտ

Ելնելով ծախսի քանակից նախատեսվում է հեռանկարային կառուցապատման ենթակա թաղամասում կառուցել ևս 2x630ԿՎտ հզորությամբ ենթակայաններ` հաշվի առնելով յուրաքանչյուր մենատան համար էլեկտրաէներգիայի նորման 5կվտ:

5.6.2.2. Գազամատակարարում

Գյուղի վերին ծայրամասով անցնում է d=370 մմ տրամաչափի միջին ճնշման գազատարը, որտեղից d=108x4մմ տրամաչափի միջին ճնշման գազատարը

27

վերգետնյա, մասամբ էլ ստորգետնյա եղանակով բաշխվում է գյուղամիջում տեղակայված թվով հինգ պահարանային գազի կարգավորման կետերին /ՊԳԿԿ-50/ :

ՊԳԿԿ-50 ները բաշխված են իրարից հավասարաչափ հեռավորության վրա, այնպես որ սպասարկման տարածքն ապահովվում է թե գազի քանակով, թե ճնշմամաբ, այսինքն ճնշման կորուստը բացասական ազդեցություն չի թողնում ամենածայրամասում գտնվող սպասարկվող տներին, որտեղ շենքերի մուտքագծում ճնշումը նախատեսվում է 200 մմ:

Գազամաըակարարման բաշխիչ ցանցը, որի ընդհանուր երկարությունը (սկսած սահմանազատման կետից) կազմում է մոտ 29.0կմ կառուցվել են անցյալ դարի 80-ական թվականներն: Իրականացված է հիմնականում մագիստրալներում d=57x3.5-:d=108x4.0մմ տրամաչափերի պողպատե խողովակներից, իսկ մայրուղային գազատարներից ճյուղավորվող` դեպի տներին գնացող գազատարները, որոնց երկարությունը կազմում է մոտավորապես 19.0 կմ իրականացվել են d=40-:- d=20մմ տրամաչափի ջրագազատար խողովակներից: Այն փողոցներում, որտեղ նախատեսված չեն եղել գազատարներ` բնակիչները ընտրելով իրենց համար կարճ ճանապարհ անկանոն կերպով` անգամ հարևանների տնամերձ հողամասերով անցկացրել են գազատարներ վերգետնյա եղանակով:

Ըստ գյուղապետարանից ստացված բանավոր տեղեկատվության ներքին ցանցի 20%-ը անհրաժեշտ է փոխարինել նոր խողովակներով:

Գյուղի բնակչության տնտեսական կարիքների նպատակով պահանջվող գազի ծախսը որոշելու համար, որպես ելակետային տվյալ է ընդունվել 3.0 խ.մ/ժ., մեկ տան գազի պահանջի նորմը:

Լիճք գյուղի հեռանկարային բնակելի տարածքներում կառուցվելիք մենատների /250 տուն/ գազամատակարարման գազի քանակը որոշվում է`

V=q1xnxK1 + q2x K2xn խ.մ./ժ,

որտեղ ` q1=1.2խ.մ./ժամ (մեկ գազօջախի գազի ծախսը, n=250 բնակարանների քանակը), K1 =0.18 (գազօջախների միաժամանակ օգտագործման գործակիցը), q2 =2.4խ.մ. (երկկոնտուրանի ջրատաքացուցիչ գազի կաթսա), K2= 0.8 (կաթսաների առավելագույն օգտագործման գործակիցը)

V=1.2x250x0.194+ 2.4x250x0.8= 538խմ/ժամ

Նախատեսվում է հեռանկարային մենատների տարածքում տեղակայել 1 (մեկ) ՊԳԿԿ-50 ճնշման կարգավորման կետ:

28

5.7. Գյուղատնտեսական հողեր

Գյուղատնտեսական նշանակության հողերը զբաղեցնում են 7802.27 հա մակերես, որից` 1096.69 –ը վարելահողեր են, 1158.95 – ը խոտհարք, 4942.03 – ը արոտավայրեր և 604.6 – ը այլ հողատեսքեր: Գյուղի բնակչությունը մշակում է հիմնականում կարտոֆիլ և զբաղվում անասնապահությամբ:

Համայնքում կա ջրհան կայան, որի հզորությունը կբավարարեր 500 հա վարելահողեր ոռոգելու համար, սակայն ոռոգման ցանցի մաշվածության պատճատով հնարավոր է լինում ոռոգել ընդամենը 30 հա տարածք:

Համայնքում աճեցնում են ցորեն, գարի, կարտոֆիլ, միրգ և տարբեր խոտաբույսեր: Անասնապահության ոլորտում արտադրվում է կաթ, միս, բուրդ, ձու, մեղր:

6. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՀՈՂԱՅԻՆ ՖՈՆԴ

Ð ² Þ ì º î ì à ô Â Ú à ô Ü Ò¨ N 22

ÑáÕ³ÛÇÝ ýáÝ¹Ç ³éÏ³ÛáõÃÛ³Ý ¨ µ³ßËÙ³Ý

(Áëï Ýå³ï³Ï³ÛÇÝ Ýß³Ý³ÏáõÃÛ³Ý, ÑáÕ³ï»ëù»ñÇ áõ ·áñÍ³éÝ³Ï³Ý Ýß³Ý³ÏáõÃÛ³Ý ¨ ë»÷³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ëáõµÛ»ÏïÝ»ñÇ , ³é Ã.)

Ø³ñ½ ¶»Õ³ñùáõÝÇù 5

(³Ýí³ÝáõÙ) (Îá¹)

Ð³Ù³ÛÝù ÈÇ×ù 360

(³Ýí³ÝáõÙ) (Îá¹) (Ñ»Ïï³ñÝ»ñáí)

NN

Üå

³ï

³Ï³

ÛÇÝ

Üß³

Ý³Ïá

õÃÛá

õÝ

ÐáÕ³ï»ëù, ·áñÍ³éÝ³Ï³Ý Ýß³Ý³ÏáõÃÛáõÝ

Îá¹

Ç N

N

ÀÝ¹

³Ù»

ÝÁ ¥

2+3+

4+8+

12¤ ê»÷³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ëáõµÛ»Ïï

ÐÐ

ù³

Õ³ù³

óÇÝ»

ñÇ

ÐÐ

Çñ³

í³µ³

Ý³Ï³

Ý ³

ÝÓ³

Ýó

Ñ³Ù³ÛÝù³ÛÇÝ å»ï³Ï³Ý

úï

³ñ

å»ï

áõÃ-

Ç, Ï

³½Ù

-Ç

¨ Ð

Ð-á

õÙ Ï

³ó-

Ý Ñ

³ï

áõÏ

Ï³

ñ·³

íÇ×

³Ï

áõÝ

»óáÕ

³

ÝÓ³

Ýó

ÁÝ¹

³Ù»

ÝÁ (

5+6+

7)

ïñí

³Í

³ÝÑ

³ï

áõÛó

û·

ï³

·áñÍ

Ù

³Ý

ïñí

³Í

í³ñÓ

³Ï³

ÉáõÃ

Û³Ý

û·ï

³·á

ñÍ Ù

³Ý

¨ í³

ñÓ³

Ï³Éá

õÃÛ³

Ý ãï

ñí³

Í

ÁÝ¹

³Ù»

ÝÁ (

9+10

+11

)

ïñí

³Í

³ÝÑ

³ï

áõÛó

û·

ï³

·áñÍ

Ù³Ý

ïñí

³Í

í³ñÓ

³Ï³

ÉáõÃ

Û³Ý

û·ï

³·á

ñÍÙ³

Ý ¨

í³ñÓ

³Ï³

ÉáõÃ

Û³Ý

ãïñí

³Í

²

´ ¶ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 1.1

1. ¶

ÛáõÕ

³ï

Ýï»ë

³ Ï

³Ý í³ñ»É³ÑáÕ 1096.69 986.09 9.78 9.78 100.82 100.82

1.2 µ³½Ù ïÝÏ³ñÏÝ»ñ, ÁÝ¹³Ù»ÝÁ 1.2.1 ³Û¹ ÃíáõÙª åïÕ³ïáõ ³Û·Ç 1.2.2 Ë³ÕááÇ ³Û·Ç

1.2.3 ³ÛÉ µ³½Ù³ÙÛ³ 1.3 ËáïÑ³ñù 1158.95 534.12 13.49 13.49 611.34 611.34 1.4 ³ñáï 4942.03 1585.75 1585.75 3356.28 3356.28 1.5 ³ÛÉ ÑáÕ³ï»ëù»ñ 604.60 474.27 474.27 130.33 130.33 1 ÀÝ¹³Ù»ÝÁ 7802.27 1520.21 2083.29 2083.29 4198.77 4198.77

2.1

2.´

Ý³Ï³

í³Ûñ

»ñÇ

µÝ³Ï»ÉÇ Ï³éáõó³å³ïÙ³Ý 460.96 460.60 0.36 0.36

2.1.1 ³Û¹ ÃíáõÙª ïÝ³Ù»ñÓ ÑáÕ»ñ 460.60 460.60

2.1.2 ³Û·»·áñÍ³Ï³Ý (³Ù³é-Ý) 2.2 Ñ³ë³ñ³Ï³Ï³Ý Ï³éáõó³å. 8.79 0.48 5.16 5.16 3.15 3.15 2.3 Ë³éÁ Ï³éáõó³å³ïÙ³Ý 2.4 ÁÝ¹Ñ³Ýáõñ û·ï³·áñÍÙ³Ý 55.94 55.94 55.94 2.5 ³ÛÉ ÑáÕ»ñ 19.11 17.38 17.38 1.73 1.73 2 ÀÝ¹³Ù»ÝÁ 544.80 461.08 78.84 78.84 4.88 4.88

3.1

3. ²

ñ¹Ûá

õÝ³

µ.,

ÁÝ¹»

ñùû·

ï. ¨

³ÛÉ

³

ñï. Ý

ß³Ý³

ÏáõÃ

. ûµ.

³ñ¹ÛáõÝ³µ»ñáõÃÛ³Ý 4.14 4.14 4.14 3.2 ·ÛáõÕïÝï»ë³Ï³Ý, ³ñï³¹ñ. 16.95 14.45 14.45 2.50 2.50 3.3 å³Ñ»ëï³ñ³ÝÝ»ñÇ 0.37 0.37 0.37 3.4 ÁÝ¹»ñù û·ï³·áñÍÙ³Ý

3 ÀÝ¹³Ù»ÝÁ

21.46 18.96 18.96 2.50 2.50

30

4.1

4.¾

Ý»ñ·

»ïÇÏ

³ÛÇ

, ï

ñ³Ýë

åáñ

ïÇ,

Ï³

åÇ,

Ïá

ÙáõÝ

³É »

ÝÃ³

Ï. û

µ. ¾Ý»ñ·»ïÇÏ³ÛÇ 2.96 0.03 0.03 2.93 2.93

4.2 Ï³åÇ 0.06 0.06 0.06 4.3 ïñ³ÝëåáñïÇ 5.19 5.19 5.19 4.4 ÏáÙáõÝ³É »ÝÃ³Ï³éáõóí³Íù 1.01 1.01 1.01

4 ÀÝ¹³Ù»ÝÁ

9.22 1.10 1.10 8.12 8.12

5.1

5. Ð

³ï

áõÏ

å³

Ñå³

ÝíáÕ

ï

³ñ³

ÍùÝ

»ñÇ

µÝ³å³Ñå³Ý³Ï³Ý 709.19 709.19 687.88 0.09 21.22

5.1.1 ³Û¹ ÃíáõÙª ³ñ·»ÉáóÝ»ñ

5.1.2 ³ñ·»É³í³Ûñ»ñ

5.1.3 ³½·³ÛÇÝ å³ñÏ»ñ 709.19 709.19 687.88 0.09 21.22 5.2 ³éáÕç³ñ³ñ³Ï³Ý 5.3 Ñ³Ý·ëïÇ 5.4 å³ïÙ³Ï³Ý ¨ Ùß³ÏáõÃ³ÛÇÝ 48.74 0.03 8.79 8.79 39.92 39.92

5 ÀÝ¹³Ù»ÝÁ

757.93 0.03 8.79 8.79 749.11 687.88 0.09 61.14

6

6.Ð

³ï

áõÏ

Ýß³

Ý³Ïá

õÃÛ

³Ý

ÀÝ¹³Ù»ÝÁ

7.1

7. ²

Ýï³

é³ÛÇ

Ý

³Ýï³é 7.2 Ã÷áõï 0.03 0.03 0.03 7.3 í³ñ»É³ÑáÕ 7.4 ËáïÑ³ñù 7.5 ³ñáï 7.6 ³ÛÉ ÑáÕ»ñ 7 ÀÝ¹³Ù»ÝÁ 0.03 0.03 0.03

8.1

8. æ

ñ³ÛÇ

Ý

·»ï»ñ 30.24 30.24 30.24 8.2 çñ³Ùµ³ñÝ»ñ 8.3 É×»ñ 8.4 çñ³ÝóùÝ»ñ 1.00 1.00 1.00 8.5 ÑÇ¹ñáï»Ë. ¨ çñïÝï. ³ÛÉ ûµ. 2.06 2.06 2.06 8 ÀÝ¹³Ù»ÝÁ 33.30 33.30 33.30

9.1

9. ä

³Ñá

õëï

³ÛÇ

Ý

³ÕáõïÝ»ñ 9.2 ³í³½áõïÝ»ñ 9.3 ×³ÑÇ×Ý»ñ 9.4 9.5 ³ÛÉ ³Ýû·ï³·áñÍ»ÉÇ ÑáÕ»ñ

9 ÀÝ¹³Ù»ÝÁ

ÀÜ¸²ØºÜÀ ÐàÔºð ¥1+2+3+4+5+6+7+8+9¤ 9169.01 1981.29 0.03 2190.98 2190.98 4996.71 687.88 0.09 4308.74

7. ՇՐՋԱԿԱ ՄԻՋԱՎԱՅՐ ԵՎ ԲՆԱԿԱՆ ՌԵՍՈՒՐՍՆԵՐ

Ճանապարհը Բնապատկեր

Բնապատկեր Բնապատկեր

Գյուղի մասշտաբով շրջակա միջավայրի պահպանության և բարելավման

խնդիրները, ինչպես նաև բնակիչների համար անվտանգ և բարենպաստ կենսապայմանների ապահովումը հիմնականում առնչվում են գերեզմանոցների սանիտարապաշտպանիչ գոտիներում գտնվող բնակելի տների առկայությանը, անբարեկարգ փողոցների, նախկին ժամանակներում կառուցած անասնագոմերի շուրջ ստեղծվող հակասանիտարահիգիենիկ իրավիճակին:

Ավելի գլոբալ խնդիրները կապված են Սևանա լճի էկոլոգիական հավասարակշռության վերականգնման և պահպանման անհրաժեշտության հետ և այդ առումով Սևանա լճի ամբողջ ավազանում կարևոր խնդիր է դառնում գյուղերի կոյուղացումը, աղբահանության հետ կապված խնդիրների կարգավորումը, գետերի հուների մաքրումը, ափերի ամրացումը և այլն: «Սևան» ազգային պարկի տնտեսական գոտու անտառապատ տարածքները` համայնքում բարենպաստ բնական պայմանների երաշխիքներից են, և դրանց պահպանումը կարևոր խնդիր է: Համայնքի սահմաններում է ընդգրկված Լիճք-Արգիչի արգելոցի մի մասը, որը ևս կարևոր բնական

32

ռեսուրս է համայնքում ռեկրեացիոն և տուրիստական գործառույթների զարգացման համար:

Սևանա լճի և նրա ավազանում ջրային ռեսուրսների աղտոտման հիմնական աղբյուր են հանդիսանում `

• գյուղատնտեսության մեջ օգտագործվող թունաքիմիկատմերը, պարարտանյութերը, չկազմակերպված կենսազանգվածը,

• բնակչության կենսագործունեության կենցաղային արտահոսքերը,

• հանգստի գոտիների և տուրիզմի համակարգից առաջացող արտահոսքերը,

• արտադրական ձեռնարկությունների արտահոսքերը,

• ջրածածկվող տարածքներում ջրի տակ մնացող բուսականությունը, հողածածկույթը, շենքերը և շինությունները:

Լիճք համայքնից առաջացող ազդեցությունը կարելի է գնահատել համեմատելով համայնքի և մարզի տարածքները, կամ ելնելով համայնքի և մարզի բնակչության համամասնությունից: Համաձայն ՀՀ Ազգային վիճակագրական ծառայության մարզի բնակչությունն առ 01.04.2011թ. կազմում էր 242500 մարդ, համայնքի բնակչությունը` 5513 մարդ /մոտ 2.3 %/:

7.1. Օդային ավազան

Օդային ավազանի վիճակը պայմանավորված է երկու հիմնական գործոններով` տարածքի օդերևութաբանական պայմաններ և տարբեր օբյեկտների արտանետումներ:

7.1.1. Ավտոտրանսպորտ

Ժամանակակից բնակավայրերի օդային ավազանի հիմնական աղտոտիչները ավտոտրանսպորտային միջոցներն են: Տարբեր գնահատականների համաձայն` օդային աղտոտվածության 70–95%-ը ավտոտրանսպորտի շահագործումից առաջացող արտանետումների արդյունք է:

Համայնքի տարածքում ավտոտրանսպորտային միջոցների ազդեցությունը գնահատելու համար կատարվել է արտանետումների հաշվարկ: Հաշվարկի համար հիմք է հանդիսացել <<CORINAIR>> Եվրոպայում մեծ տարածությունների վրա տեղափոխվող աղտոտիչների դիտարկման համատեղ ծրագրի <<Մթնոլորտային արտանետումների գույքագրման ձեռնարկը>>, որը թույլ է տալիս հաշվի առնել ճանապարների վիճակը և տեղաբաշխումը, ինչպես նաև տարբեր տեսակի վառելիքի օգտագործումը:

33

Համայնքում գրացված է 400 ավտոմեքենա: Հաշվի առնելով, որ գրանցված ավտոտրանսպորտային միջոցների ըստ վառելիքի տեսակի բաշխվածության վերաբերյալ տվյալներ չկան, հաշվարկներում ընդունվել են միջինացված ցուցանիշներ:

Հաշվի առնելով նաև օգտագործվող ավտոտրանսպորտային միջոցների զգալի մաշվածությունը և ավտոճանապարհների անմխիթար վիճակը, ընտրվել են այնպիսի գործակիցներ, որոնք թույլ կտան իրատեսորեն գնահատել արտանետումները:

Հաշվարկների արդյունքները ներկայացված են ստորև` Աղյուսակ 7.1.1.-1-ում.

Աղյուսակ 7.1.1.-1

N Վնասակար նյութի անվանումը Արտանետումները, տ/տարի

1. Ածխածնի օքսիդ (CO) 201.99

2. Մեթան (CH4) 0.65

3. Ազոտի օքսիդներ (NOx) 23.34

4. Ազոտի ենթօքսիդ (N2O) 0.056

5. Ցնդող օրգանական միացություններ 26.32

6. Պինդ մասնիկներ 1.02

7. Ծծմբային անհիդրիդ (SO2) 1.49

Ընդամենը 254.87

7.1.2. Ջեռուցման համակարգ

Բնակելի տները ջեռուցվում են անհատական կարգով` օգտագործելով հիմնականում բնական գազ: Բնակավայրը գազաֆակացված է 95 %-ով: Համայնքի գազամատակարարման համակարգը երկաստիճանային է:

Լիճք համայնքում տեղակայված է 5 պահարանային գազի կարգավորման կետ, որտեղից ցածր ճնշման գազը տրվում է սպառողներին: Գյուղի վերին ծայրամասով անցնում է d=370 մմ տրամաչափի միջին ճնշման գազատար, որտեղից d=108x4մմ տրամաչափի միջին ճնշման գազատարը վերգետնյա և, մասամբ, ստորգետնյա եղանակով բաշխվում է գյուղամիջում տեղակայված թվով հինգ պահարանային գազի կարգավորման կետերին /ՊԳԿԿ-50/:

Անհատական բնակելի տների ջեռուցումը նախատեսվում է իրականացնել անհատական բնակարանային կաթսաներով կամ գազի վառարաններով, իսկ տաք ջրամատակարարման և սննդի պատրաստման կարիքներն ապահովելու համար բնակարաններում տեղադրվում են գազասալիկներ և գազի ջրատաքացուցիչներ:

Ջեռուցման համակարգերի ազդեցությունը շրջակա միջավայրի վրա պայմանավորված է բնական գազի այրման ընթացքում առաջացող վնասակար նյութերի արտանետումներով: Գազը որպես վառելիք օգտագործվում է ջրաջեռուցիչ

34

կաթսաներում և գազային վառարաններում: Գազի այրման ժամանակ առաջանում են ածխածնի օքսիդի և ազոտի օքսիդների արտանետումներ: Արտանետումների քանակները կախված են ջեռուցման սարքի տեսակից: Հաշվարկները կատարվել են հիմք ընդունելով <<Сборник методик по расчету выбросов в атмосферу загрязняющих веществ различными производствами. Госкомгидромет, Ленинград, 1986>> ձեռնարկի մեթոդաբանությունը:

Հաշվի առնելով, որ չկան ստույգ տեղեկություններ, թե գազի որ մասն է ծախսվում ջեռուցման համար և այն, որ գազօջախներում գազի այրման ընթացքում արտանետումների քանակները համեմատելի է ջեռուցման համակարգերի արտանետումների հետ, հաշվարկներում օգտագործվել է գազի ամբողջ քանակը:

Վնասակար նյութերի արտանետումների քանակները ներկայացվում են N7.1.2.-1 աղյուսակում.

Աղյուսակ 7.1.2.-1 N Վնասակար նյութի անվանումը Արտանետումները, տ/տարի




Վնասակար նյութերի ընդհանուր քանակները բոլոր աղբյուրներից բերված են

ստորև` N 7.1.2.-2 աղյուսակում.

Աղյուսակ 7.1.2.-2

N Վնասակար նյութի անվանումը Արտանետումները, տ/տարի


2. Մեթան (CH4) 0.65


4. Ազոտի ենթօքսիդ (N2O) 0.056

5. Ցնդող օրգանական միացություններ 26.32

6. Պինդ մասնիկներ 1.02

7. Ծծմբային անհիդրիդ (SO2) 1.49


7.1.3. Տնտեսական վնասի հաշվարկ

Ելնելով նախորդ երկու կետերում բերված հաշվարկների արդյունքներից, կատարվել է արտանետումներից առաջացող տնտեսական վնասի` դրամ ով արտահայտած շրջակա միջավայրին հասցված վնասի վերացման համար անհրաժեշտ միջոցառումների արժեքի հաշվարկը: Տնտեսական վնասի հաշվարկը կատարվ ել է

35

շրջակա միջավայրին հասցվող վնասը դրամային ցուցանիշներով գնահատելու նպատակով և չի առաջացնում որևէ ֆինանսական պարտավորություն:

Տնտեսական վնասը հաշվի է առնում՝

o բնակչության առողջության վատթարացման հետ կապված ծախսերը, o գյուղատնտեսությանը, անտառային և ձկնային տնտեսություններին

հասցված վնասը, o արդյունաբերությանը հասցված վնասը:

Տնտեսական վնասը հաշվարկվում է համաձայն գործող մեթոդակարգի: Յուրաքանչյուր արտանետման աղբյուրի համար տնտեսությանը հասցված վնասը գնահատվում է հետևյալ բանաձևով`

Ա = Շգ Փց ∑ ՎiՔi , որտեղ`

Ա - ազդեցություն, արտահայտված ՀՀ դրամով,

Շգ - աղտոտող աղբյուրի շրջապատի (ակտիվ աղտոտման գոտու) բնութագիրն արտահայտող գործակից, համաձայն նշված կարգի N9 աղյուսակի ընդունվում է 8:

Փց-ն փոխադրման ցուցանիշ, հաստատուն է և ընտրվում է, ելնելով բնապահպանության գործընթացը խթանելու սկզբունքից` Փց = 1000 դրամ:

Վi - i-րդ նյութի (փոշու տեսակի) համեմատական վնասակարությունն արտահայտող մեծությունն է, ածխածնի օքսիդի համար ընդունվում է` 1, ազոտի երկօքսիդի համար` 12.5, ցնդող օրգանական միացությունների համար` 3.16, պինդ մասնիկների համար` 25, ծծմբային անհիդրիդի համար` 16.5:

Քi – տվյալ (i-րդ) նյութի արտանետումների քանակի հետ կապված գործակից, որոշվում է հետևյալ բանաձևով`

Քi = գ (3 SԱi -2 ՍԹԱi), SԱi > ՍԹԱi , որտեղ` ՍԹԱi - i-րդ նյութի սահմանային թույլատրելի տարեկան արտանետման քանակն է` տոննաներով: Հաշվի առնելով, որ վնասակար նյութերի արտանետումների մթնոլորտում ցրման հաշվարկները ցույց տվեցին, որ սպասվելիք մերձգետնյա կոնցենտրացիաները գտնվում են թույլարտելի նորմերի սահմաններում, փաստացի արտանետումները ընդունվում են որպես ՍԹԱ:

SԱi - i-րդ նյութի տարեկան փաստացի արտանետումներն են` տոննաներով, ածխածնի օքսիդ` 247.68, ազոտի օքսիդ` 30.97, ածխաջրածիններ` 26.32, պինդ մասնիկներ` 1.02, ծծմբային անհիդրիդ` 1.49:

գ = 1` անշարժ աղբյուրների համար, գ = 3` շարժական աղբյուրների (ավտոտրանսպորտի համար):

36

Այն նյութերի համար, որոնց նորմատիվային ծավալային կոնցենտրացիան պետական ստանդարտով չի սահմանված, ազդեցությունը չի գնահատվում:

Ա = Շգ Փց ∑ ՎiՔi = 8 x 1000 x {1 x 247.68 + 12.5 x 30.97 + 3.16 x 26.32 + 25 x 1.02 + 16.5 x 1.49)} = 8000 x 768.07 = 6 144 520 դրամ/տարի:

7.2. Աղմուկ Համայնքում աղմուկի գերնորմատիվային մակարդակի առաջացման աղբյուրներ

չկան: Աղմուկի հիմնական աղբյուրը ավտոտրանսպորտի երթևեկությունն է, որն այդ տեսանկյունից շատ չէ, աղմուկի մակարդակը գրանցվում է 55-57 դցբ:

8. ԴԵՄՈԳՐԱՖԻԱԿԱՆ ՏՎՅԱԼՆԵՐ

Լիճք համայնքի բնակչության թիվը 5500 մարդ է, խտությունը` 10 մարդ/հա: 2009 թվականի հունվարի մեկի դրությամբ գյուղում ապրում են 5 393 մարդ, որից 2688-ը տղամարդ և 2705-ը` կին:

1 Երեխաներ /մինչև 6 տարեկան/ 557

2 Դպրոցականներ /7-17 տարեկան/ 1 113

3 Միջին տարիքի /18-65 տարեկաններ 3 408

4 Թոշակառուներ 620

5 Հաշմանդամներ 148

6 Աշխատունակներ 3062

7 Ընտանիքների ծխերի թիվը 1 775

Համայնքն ունի տարբեր ոլորտների բարձրագույն կրթությամբ ավելի քան 450 մասնագետ:

9. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԾՐԱԳՐԵՐ

Լիճքի համայնքի ավագանու որոշմամբ հաստատված քառամյա ծրագրով /2009թ./, որպես համայնքում առկա հիմնական խնդիրներ նշված են. Խմելու ջրի ներքին ցանցի և ջրակուտակ ավազանի կապիտալ նորոգումը, խմելու ջրի արտաքին ցանցի կապիտալ նորոգումը, Մշակույթի կիսակառույց տան շինարարության ավարտը, մանկապարտեզի կառուցումը, ներհամայնքային ճանապարհների ասֆալտապատումը, հիմնական դպրոցի կառուցումը, ոռոգման ջրատարի կառուցումը, բուժամբուլատորիայի կառուցումը, հին եկեղեցու նորոգումը:

37

ՄԱՍ II. ՏԱՐԱԾՔԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԳՆԱՀԱՏԱԿԱՆ

10. ՌԻՍԿԵՐ ԵՎ ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿՈՒՄՆԵՐ

10.1. Ինժեներաերկրաբանական և սեյսմիկ պայմաններ.

Գեոմորֆոլոգիական տեսակետից տարածքը իրենից ներկայացնում է Գեղամա լեռների հրաբխային սարահարթի ստորոտը: Տարածքի նախալեռնային մասը ներկայացված է հրաբխային, մի փոքր բարձրացված սարահարթով, հրաբխային և էրոզիոն-դենուդացիոն լանջով: Համայնքի տարածքում առանձնացվում են ռելիեֆի հրաբխային և ակկումուլյատիվ տիպերը: Երկրաբանական տեսակետից տարածքում տարածված են տարբեր լճա-ալյուվիալ, էլյուվիալ-դելյուվիալ նստվածքները, որոնց տակ փռված են միոցենի նստվածքային հաստաշերտերը, հիմնականում ներկայացված խայտաբղետ կավային գրունտների տարատեսակներով, մանր ավազներով, խոշորաբեկորային գրունտներով, չորրորդականի հասակի հրաբխային լավաներով, միոցենի հասակի ավազներով:

Ստորերկրյա ջրերի հիմնական սնուցման աղբյուր են հանդիսանում մթնոլորտային տեղումները: Ստորերկրյա ջրերի լիցքաթափումը կատարվում է Սևանա լճում` ստորերկրյա հոսքերով: Ֆիզիկաերկրաբանական երևույթները ներկայացված են մակերևույթային էրոզիայով:

Շրջանի և տարածքի երկրաբանական կառուցվածքում մասնակցում են ռելիեֆի ստրուկտուրային դենուդացիոն և էռոզիոն դենուդացիոն տիպերը` միջին էոցենի հասակի ապարներ` անդեզիտա-բազալտներ, որոնք ծածկված են չորրորդական հասակի փուխր բեկորային ալլյուվիալ-պրոլյուվիալ, ալլյուվիալ դելյուվիալ նստվածքներով:

Հիդրոերկրաբանական տեսակետից շրջանում տարածված են ստորգետնյա ջրերը, որոնք կապված են միջլավային և լավաների տակ գտնվող հոսքերի, ինչպես նաև չորորդական հասակի լճային նստվածքների հետ:

Տարածքում առանձնանում են գեոմորֆոլոգիական հետևյալ էլեմենտները.

• Ալյուվիալ պրոլյուվիալ ակումուլյատիվ հարթավայր, մակերևույթի թեքությունը չի գերազանցում 10՜:

• Էլյուվիալ դելյուվիալ էռոզիոն լանջ, մակերևույթի թեքությունը 15՜ -ից 25՜: • Ձորակներ:

Ֆիզիկաերկրաբանական երևույթները ներկայացված են մակերևույթային համատարած լվացումով մակերևույթային տեղումներով: Մակերևույթային էռոզիան լավ

38

նկատելի է թեք լանջերի վրա: Գարնանային և աշնանային անձրևների ժամանակ առաջանում են հեղեղատներ:

Երկրաբանալիթոլոգիական կառուցվածքը ներկայացված է հետևյալ շերտերով.

Շերտ-1. Կավավազ բաց եւ մուգ մոխրագույն, գորշավուն երանգով, պինդ եւ փափուկ

պլաստիկ թանձրության մինչեւ 35% քարակտորների պարունակությամբ, փոշենման ավազի ենթաշերտերով հաճախակի կարբոնատային եւ աղային, տարածքում կավավազները ներկայացված են նաեւ գերնստող տարատեսակով:

Հզորությունը 2.7 – 4.5մ: Շերտ-2. Կոպճային գրունտ, հազվադեպ մեծաբեկորներով,

հրաբխանստվածքային ապարներից, միջին հղկվածության, կավավազային և տարահատիկ ավազների լցանյութով, ավազի նրբաշերտերով, ոսպնյակներով և բներով, տեղ-տեղ ցեմենտացած, լցանյութը` սակավախոնավ և խոնավ:

Հզորությունը 2.4 – 5.0մ: Շերտ-3. Մեծաբեկորային գրունտ, խճի և մանրախճի խառնուրդով,

քարակտորների արանքները լցված են մինչև 10% կավավազայինև ավազային լցանյութով: Քարակտորները ներկայացված են հրաբխային ապարներով:

Հզորությունը 2.0 – 5.2մ: Շերտ-4. Խճա-մանրախճային գրունտ մեծաբեկորների պարունակությամբ,

ավազային և կավային լցանյութով մինչեւ 30-35%, քարաբեկորները ներկայացված են հրաբխային ապարներով, կավերի եւ ավազների ենթաշերտերով եւ ոսպնյակներով:

Հզորությունը 3.8 – 5.6մ: Շերտ-5.

Բազալտ, անդեզիտաբազալտ մոխրագույն սև երանգով, ծակոտկեն, խոռոչային,ճեղքավորված, հողմնահարված, քայքայված, երբեմն մեծաբեկորների աստիճանի, հազվադեպ շեղջաքարացած, ամուր, արմատական տեղադրմամբ:

Բացահայտված հզորությունը 5.0մ: Ելնելով տարածքի շինարարության համար պիտանելիության աստիճանից,

ինժեներական նախապատրաստական աշխատանքների ծավալներից և բնույթից, ինչպես նաև հիդրոերկրաբանական պայմաններից, գեոմորֆոլոգիական հատկանիշներից և լիթոլոգիական կառուցվածքից, տարածքում առանձնացվել են երեք ինժեներաերկրաբանական շրջաններ` բարենպաստ, պայմանական բարենպաստ և անբարենպաստ:

Տարածքի ինժեներաերկրաբանական պայմանների ուսումնասիրությունների հիման վրա կազմված ինժեներաերկրաբանական շրջանացման քարտեզը (Մ1:10000) ներկայացված է N4 Հավելվածում:

39

Սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզի (Մ1:10000) կազմման համար ելակետային հիմք է ընդունվել ՀՀՇՆ II-6.02-2006 «Սեյսմակայուն շինարարություն. Նախագծման նորմեր» նորմատիվային փաստաթղթում ներկայացված սեյսմիկ գոտևորման քարտեզը, ըստ որի Լիճք համայնքի տարածքը գտնվում է երկրորդ սեյսմիկ գոտում` 0.3 g հորիզոնական արագացման արժեքով:

Տարածքի սեյսմիկ պայմանները և հորիզոնական արագացման արժեքը ճշտելու նպատակով 72 կետերում կատարվել են սեյսմիկ զոնդավորման գրանցումներ, որոնց համար որոշվել են երկայնական սեյսմիկ ալիքների տարածման արագությունները (կետերի տեղադիրքը ներկայացված է N4 Հավելվածում):

Գործիքային գրանցումներով ստացված սեյսմոգրամաների մշակման արդյունքներով ճշգրտվել են Լիճք գյուղի տարածքի գրունտների վերին շերտերի ինժեներաերկրաբանական և երկրաֆիզիկական կտրվածքները, որոշվել են շերտերում առաձգական ալիքների տարածման արագությունները, հաշվարկվել են առաձգական ալիքների տարածման միջին արագությունները, որոնք օգտագործվել են սպասվող առավելագույն հորիզոնական արագացումների հաշվարկներում:

Հաշվարկների արդյունքներով կազմած Լիճք գյուղի տարածքի սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզը (Մ1:10000) ներկայացված է N4 Հավելվածում: Համաձայն սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզի, Լիճք գյուղի տարածքի համար սպասվող առավելագույն հորիզոնական արագացումները գտնվում են 0.35g – 0.45g տիրույթում: Տեղամասի գրունտերի տատանումների պարբերությունները գտնվում են 0.429 - 0.515 վրկ. տիրույթում:

Նախագծման աշխատանքներում սեյսմիկ վտանգի գնահատման համար որպես հիմք անհրաժեշտ է ընդունել սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզում ներկայացված արժեքները:

10.2. Բնածին և տեխնածին վտանգներ

Հայաստանում Սողանքների տեխնիկական բնութագիր, հատոր 1 “Սողանքները Հայաստանում” /ՀՀ քաղաքաշինության նախարարություն և Ճապոնիայի միջազգային համագործակցության գործակալություն/

Համայնքի տարածքում հաշվառված են 2 սողանքավտանգ տեղամաս: Դրանք տեղակայված են բնակավայրի հարավ-արևելյան հատվածում, գյուղի հարավային սահմանին մոտ:

Սողանքի կոդը /ID/

Սողանքի անվանումը

Տեղադիրքը

Սողանքի կենտրոնի կոորդինատները և նիշը

Սողանքի կենտրոնի կոորդինատները և նիշը

Սողանքի

կենտրոնի

կոորդինատները և նիշը Վ

տա

նգի

աստ

իճա

նը

Ռիս

կայն

ությ

ան

աստ

իճա

նը

Աշխարհագր. լայնությունը N



Մարզ

Համայնք/բնակավայր (Քարտեզագրական կոդով նշված են բնակավայրից դուրս գտնվող սողանքները.）

Քարտեզի վրա կոդը (1:100000)

Աստ

իճա

ն

Րոպ

ե

Վրկ

Աստ

իճա

ն

Րոպ

ե

Վրկ

Նիշը (մ)

Լայնությունը （մ）

Երկարությունը （մ）

Մակերեսը （հա）

GEGH-139-0210 Երանոս ԳԵՂԱՐՔՈՒՆԻՔ

Լիճք K-38-139 40 9 18 45 14 44 1925 300 300 10 III M C

GEGH-139-0220 Լիճք K-38-139 40 9 20 45 15 5.2 1929 300 250 11 III M C

10.3. Սանիտարապաշտպանիչ, պահպանական գոտիներ, օտարման և այլ գոտիներ

10.3.1. Գերեզմանոցներ Գերեզմանոցների սանիտարապաշտպանիչ գոտիները սահմանվում են

համաձայն «СНиП 2.07.01-89 «Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских поселений» շինարարական նորմերի և «СН 245-71 «Санитарные нормы проектирования промышленных предприятий» սանիտարական նորմերի:

Սպասարկման հաստատությունների և

ձեռնարկությունների շենքեր (հողամասեր)

Սպասարկման հաստատությունների և ձեռնարկությունների շենքերից (հողամասերից) հեռավորությունը, մ

մինչև կարմիր գիծը մինչև բնակելի տների պատերը

մինչև միջնակարգ դպրոցների, մանկապարտեզների և բժշկական

հաստատությունների շենքերը գյուղական

բնակավայրերում

Ավանդական տիպի գերեզմանոցներ

6 300 300

Ավանդական տիպի գերեզմանոցը փակելուց` վերջին թաղումից 25 տարի հետո

սանիտարապաշտպանիչ գոտու չափը կարող է կրճատվել, սահմանվելով 100մ մինչև բնակելի կառուցապատումը: Գյուղական համայնքներում առկա իրավիճակից ելնելով հեռավորությունը մինչև բնակելի կառուցապատումը, միջնակարգ դպրոցների, մանկապարտեզների և բժշկական հաստատությունների շենքերը կարող է կրճատվել, սահմանվելով սակայն ոչ պակաս, քան 100 մ` տեղական սանիտարահի գիենիկ ծառայությունների հետ համաձայնեցմամբ:

10.3.2. Օրվա կարգավորիչ ջրամբարներ /ՕԿՋ/, ակունքներ և այլ ջրային օբյեկտներ

Գործող «СНиП 2.04.02-84* Водоснабжение. Наружные сети и сооружения» շինարարական նորմերին համապատասխան ջրամատակարարման ստորգետնյա աղբյուրների սանիտարական 1-ն գոտին սահմանվում է 50 մ:

ՕԿՋ- ների 50մ սանիտարական առաջին գոտին պետք է լինի պարսպապատ` 2.5 մ խուլ պարիսպով /կամ 2.0 մ խուլ պատ և 0.5 մ փշալար/, կանաչապատ: Անհրաժեշտ է նախատեսել պահակային ազդարարում сигнализация: Սանիտարական գոտում արգելվում են.

- Շինարարության բոլոր տեսակները, բացի ջրամատակարարման հիմնական կառույցների վերակառուցման և ընդլայնման աշխատանքների,

- Բնակելի և հասարակական շենքերի տեղադրումը, այդ թվում ջրատարի վրա աշխատողների համար,

42

- Ցանկացած խողովակաշարերի անցկացումը, բացի ջրատար կառույցները մատակարարողխողովակաշարերի,

- Կեղտաջրերի բացթողումը, լողը, կենդանիների արածեցումը, լվացքը, ձկնորսությունը, բույսերի համար թունաքիմիկատների և պարարտանյութերի կիրառումը:

Շենքերը պետք է լինեն կոյուղացված, կեղտաջրերի դուրսբերմամբ մոտակա կենցաղային կամ արտադրական կոյուղացանց: Կոյուղու բացակայության դեպքում պետք է կազմակերպվեն ջրաանթափանց հորեր և դրանց տեղադրման համար ընտրվեն այնպիսի հատվածներ, որոնք կբացառեն հորերի դատարկման արդյունքում առաջին գոտու տարածքի աղտոտումը:Անհրաժեշտ է ապահովել մակերևութային ջրերի դուրսբերումը առաջին գոտու տարածքից: Թույլատրվում են միայն սանիտարական ծառահատումներ:

10.3.3. Անասնագոմեր

Համաձայն «СНиП 2.07.01-89 «Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских поселений» շինարարական նորմերի տնային թռչունների և եղջերավոր անասունների համար նախատեսված շինությունները և գոմերը պետք է տեղադրվեն բնակելի տների պատուհաններից. 1-2 բկոկանոցը` 15 մ հեռավորության վրա, մինչև 8 բլոկը` ոչ պակաս քան 25 մ հեռավորության վրա, 8-ից 30 բոկանոցները` ոչ պակաս քան 50 մ հեռավորության վրա, 30 բլոկից ավելին` ոչ պակաս քան 100 մ հեռավորության վրա: Բնակելի տարածքի սահմաններում տեղադրվող անասնագոմերը պետք է պարունակեն յուրաքանչյուչը ոչ ավել քան 30 բլոկ:

Անասունների համար նախատեսված բլոկացված շինությունների կամ գոմերի կառուցապատման մակերեսը չպետք է գերազանցի 800 մ2 :

Շինությունների խմբերի միջև հեռավորությունը պետք է ընդունվի հակահրդեհային նորմերի պահպանմամբ (СНиП 2.07.01-89, հավելված 1, աղյուսակ մեկ):

10.3.4. Պատմամշակութային հուշարձանների պահպանական գոտիներ

Լիճքի տարածքում գտնվող հուշարձանների պահպանական գոտիները սահմանվել են հուշարձանների տարածքներին համապատասխան: Հուշարձաններով զբաղեցված տարածքների ընդհանուր մակերեսը կազմում է 48.74 հա, պահպանական գոտիների ընդհանուր մակերեսը` 192.083 հա: <<Պատմամշակութային հուշարձաններ>> գծագրում ներկայացված են գոտիների սահմանները, մակերեսը և բեկյալների գագաթների կոորդինատները:

Համաձայն «СНиП 2.07.01-89 «Градостроительство. Планировка и застройка городских и сельских поселений» շինարարական նորմերի 9.22-րդ կետի` ինժեներատրանսպորտային կոմունիկացիաներից մինչև պատմամշակութային հուշարձանները հեռավորությունը պետք է ընդունվի ոչ պակաս քան`

43

• ջրամատակարարման,

կոյուղու, ջերմամատակարարման ցանցերից /բացի բաշխիչ ցանցից/ 15.0 մ,

• այլ ստորգետնյա ինժեներական ցանցերից 5.0 մ:

Առկա կառուցապատման պայմաններում թույլատրվում է կրճատել նշված հեռավորությունները, սակայն ընդունել ոչ պակաս, քան

• մինչև ջրատար ցանցերը` 5.0 մ, • ոչ ջրատար ցանցերը` 2.0 մ:

Ընդ որում այս դեպքերում, շինարարական աշխատանքներ իրականացնելիս անհրաժեշտ է ապահովել հատուկ տեխնիկական միջոցառումներ:

Հուշարձանների պահպանության, ամրակայման, նորոգման, վերականգնման և

օգտագործման հետ կապված գործունեությունը պետք է իրականացվի` քաղաքաշինական գործունեությունը կարգավորող իրավական ակտերով և «Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին» ՀՀ օրենքով, ՀՀ կառավարության 2002 թվականի ապրիլի 20 - ի “Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական հաշվառման, ուսումնասիրության, պահպանության, ամրակայման, նորոգման, վերականգնման և օգտագործման կարգը հաստատելու մասին» N 438 որոշմամբ սահմանված դրույթներին համապատասխան:

10.3.5. Բարձրավոլտ էլեկտրագծեր

Համաձայն գործող նորմերի («СНиП 2.07.01-89) բարձրավոլտ 110 և ավելի կՎ լարմամբ էլեկտրահաղորդման օդային գծերը պետք է տեղադրվեն բնակավայրի տարածքից դուրս: Ընդհանուր էներգացանցի մեջ մտնող էլեկտրահաղորդման գծերը չի թույլատրվում տեղադրել արդյունաբերական գոտիներում և գյուղատնտեսական ձեռնարկությունների արտադրական գոտիներում: Բնակավայրում վերակառուցման աշխատանքների ծրագրման ժամանակ անհրաժեշտ է նախատեսել գոյություն ունեցող 35-ից 110 կՎ և ավել լարմամբ էլեկտրահաղորդման օդային գծերի դուրսբերումը բնակեցման տարածքի սահմաններից կամ դրանց փոխարինումը կաբելային գծերով:

10.3.6. Գազատարներ

Գազի մայրուղային խողովակաշարերի անվտանգության գոտիների չափերը

սահմանվում են ՀՀ կառավարության 1998 թվականի մայիսի 26-ի «Էներգետիկայի բնագավառի օբյեկտների անվտանգության գոտիների չափերը և դրանց օգտագործման կարգը հաստատելու մասին» N313 որոշմամբ, մասնավորապես.

44

Մայրուղային խողովակաշարերի շահագործման բնականոն պայմաններն ապահովելու և դրանց վնասվելու հնարավորությունները բացառելու նպատակով (անցկացման ցանկացած ձևի դեպքում) սահմանվում են անվտանգության գոտիներ (պահպանման գոտիներ)` − խողովակաշարի ուղեգծի երկայնքով ձգվող հողատարածքը, որը սահմանազատվում է խողովակաշարի երկու կողմով` առանցքից 50 մ հեռավորությամբ անցնող պայմանական գծերով: Գյուղատնտեսական հողատարածքներում անվտանգության գոտին սահմանազատվում է խողովակաշարի յուրաքանչյուր կողմով` առանցքից 25 մ հեռավորությամբ անցնող պայմանական գծերով /կետ 11/:

Մայրուղային խողովակաշարերի անվտանգության գոտիներում միայն տնօրինող ձեռնարկությունների (կազմակերպությունների) կողմից տրված տեխնիկական պայմաններին համապատասխան կարող է իրականացվել ցանկացած տնտեսական գործունեություն, այդ թվում` − որևէ շինության կամ կառույցի շինարարություն իրականացնելը,

− ամեն տեսակի ծառ ու թուփ տնկելը, անասնակեր, պարարտանյութեր և այլ նյութեր պահեստավորելը, խոտի և ծղոտի դեզեր դնելը, անասուններ պահելը, ձկնարդյունագործական տեղամասեր հատկացնելը, ձուկ, ինչպես նաև ջրային կենդանիներ ու բույսեր արդյունահանելը, ջրարբիացում կազմակերպելը, սառցաջարդում և սառցահավաքում իրականացնելը,

− խողովակաշարերի ուղեգծերի վրայով անցատեղեր ու անցումներ կառուցելը, ավտոտրանսպորտի, տրակտորների և մեխանիզմների կայանելը,

− հողաբարելավման (մելիորատիվ) աշխատանքներ կատարելը, ոռոգման ու չորացման համակարգեր կառուցելը,

− ամեն տեսակի լեռնային, շինարարական տեղակայման և պայթեցման աշխատանքներ կատարելը, գետնի հարթեցումը,

− երկրաբանական նկարահանումներ, որոնման, երկրաբաշխական (գեոդեզիական) և այլ հետազննման աշխատանքներ կատարելը, որոնք կապված են հորատանցքեր ու հետախուզահորեր փորելու և բնահողի փորձանմուշներ վերցնելու հետ (բացի հողանմուշներ վերցնելուց) /կետ 13/:

10.3.7. Միջպետական ճանապարհի օտարման և պահպանական շերտ

ՀՀ կառավարության 2005 թվականի դեկտեմբերի 29 –ի «Հայաստանի Հանրապետության միջպետական և հանրապետական նշանակության ընդհանուր օգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհներին հարող տարածքները կառուցապատելու կանոնակարգման միջոցառումների մասին» N2404-Ն որոշմամբ Հայաuտանի Հանրապետության միջպետական և հանրապետական նշանակության ընդհանուր oգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհները և դրանց

45

հարող տարածքներն առանձնացվել են որպեu քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման oբյեկտներ: Բնակավայրերից դուրu տարածքներում հատուկ կարգավորման գոտու ընդլայնական չափերը սահմանված են` միջպետական նշանակության ընդհանուր oգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհի առանցքից` 70 մետր, հանրապետական նշանակության պետական ավտոմոբիլային ճանապարհի առանցքից` 50 մետր, եթե դրանք չեն ընդմիջվում բնական uահմանափակումներով: Բնակավայրերում հատուկ կարգավորման գոտու ընդլայնական չափերը սահմանված են կառուցապատման առաջին գծի oբյեկտների կառուցման համար տրամադրված (տրամադրվող) հողամաuերի չափով, բայց ոչ պակաu, քան ավտոմոբիլային ճանապարհներին հարող կառուցապատման կարմիր գծից 50 մետրի չափով:

Նոր կառուցապատման իրականացումը, գոյություն ունեցող շենքերի ու շինությունների վերակառուցումը և գործառնական նշանակության փոփոխություններն իրականացվում են uահմանված կարգով` ապահովելով բնակավայրերից դուրu տարածքներում ճանապարհի կողային տեuանելիության պահանջները` հաշված երթևեկելի մաuի եզրից` ա) միջպետական նշանակության ընդհանուր oգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհների համար` 18.0 մետր, բ) հանրապետական նշանակության ընդհանուր oգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհների համար` 15.0 մետր:

Լիճքի համայնքի տարածքով է անցնում Մ-10 միջպետական նշանակության Սևան-Մարտունի-Գետափ մայրուղու մոտ 3.3 կմ հատվածը, որի համար քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման գոտու սահմանները նշված են <<Տրանսպորտային ուրվագիծ>> գծագրում:

10.4. Բնության հատուկ պահպանվող տարածքներ

Համայնքի վարչական սահմանում է ընդգրկված «Սևան» ազգային պարկի 709.19 հա հատվածը, որն ներառում է տնտեսական և արգելոցային` ճահճային և անտառապատ / մոտ 3 հա/ գոտիներ: Տարածքով անցնում է ջրառատ Լիճք գետը, որի լայնությունը որոշ տեղերում հասնում է մինչև 50մ: Տարածքային հատվածի մոտ 70 %-ը մնում է ջրի տակ: Տնտեսական գոտում կազմակերպված են ձկնաբուծարաններ:

ՏԵՂԵԿԱՆՔ «ԼԻՃՔ – ԱՐԳԻՉԻ» ԱՐԳԵԼՈՑԻ ՎԵՐԱԲԵՐՅԱԼ Համաձայն «Սևան» ազգային պարկի 2007-2011թթ կառավարման պլանի (հաստատված Հայաստանի

Հանրապետության կառավարության 2007թվականի հունվարի 18-ի N 205-Ն որոշմամբ)

4.2.2. «Լիճք-Արգիչի» արգելոց

Գտնվում է ազգային պարկի հարավ-արևմտյան հատվածում ̀ Ծակքար, Լիճք և Արգիճի գետերի գետաբերանային հատվածներում, և զբաղեցնում է 1175 հա մակերես, որից ցամաքային տարածքը կազմում է 482 հա, իսկ ջրայինը ̀693 հա: Սահմանի ընդհանուր երկարությունը 13.3 կմ է: Արգելոցի տարածքը ձգվում է մոտ 3.8

46

կմ երկարությամբ և 3.7 կմ լայնությամբ:

Արգելոցի նպատակն է ապահովել Լիճքի հանքային աղբյուրների, Արգիչի և Լիճք գետերի գետաբերանային հատվածում մնացորդային լճակների ջրաճահճային և ջրային բուսականության, թռչունների բնադրավայրի պահպանությունը, ինչպես նաև արժեքավոր և հազվագույտ ձկնատեսակների՝ Սևանի իշխանի, Սևանի կողակ և Սևանի բեղլուի ձվադրումն ու զարգացումը:

Սահմանի նկարագրությունը.

Արգելոցի ցամաքային սահմանը սկսվում է Ծակքար գետի գետաբերանից 430 մ հոսանքն ի վար և 50 մ դեպի հյուսիս Ա1 կետից (X=520489, Y=4450708): Ա1 կետից սահմանը Ծակքար գետին զուգահեռ, 50 մ հեռավորությունից, անցնում է հոսանքն ի վեր ուղղությամբ և 50 մ չհասած գազամուղին թեքվում է հարավ-արևելք: Գազամուղից 50 մ հեռավորությամբ, դրան զուգահեռ, 50 մ կտրում անցնում է Արգիչի գետը և թեքվում է հյուսիս-արևելք՝ հասնում Բ1 կետին (X=524125, Y=4448936): Ա1-Բ1 հատվածի երկարությունը 5.3 կմ է: Ա1-Բ1 հատվածում սահմանակցում է 11-րդ տնտեսական գոտուն: Բ1 կետից սահմանը 330 մ շարունակվելով հյուսիս-արևելյան ուղղությամբ՝ հասնում է լճափ ̀Գ1 կետին (X=524645, Y=4448584): Բ1-Գ1 հատվածում սահմանակցում է 5-րդ ռեկրեացիոն գոտուն: Գ1 կետից ̀ափից, ցամաքային սահմանը անցնում է լճի ափագծով մինչև Դ1 կետը (X=520869, Y=4450821): Գ1-Դ1 հատվածում սահմանը ջրային տարածքով անցնում է մոտ 2.0 կմ խորությամբ և 6.9 կմ շրջագծով: Դ1 կետից ̀ափից, սահմանը անցնում է 400 մետր հարավ-արևմտյան ուղղությամբ հասնում Ա1 կետին: Բ1-Ա1 հատվածում սահմանակցում է 4-րդ ռեկրեացիոն գոտուն:

Տեղանքի նկարագրությունը.

Արգելոցի տարածքի ռելիեֆը հարթ է: Ընկած է լճի ափից մինչև 1908 մետր բարձրության սահմաններում: Արգելոցի տարածքն ընդգրկում է Արգիչի, Լիճք, Բախտակ և Ծակքար գետերի գետաբերանային հատվածները, որտեղ լճի ջրի մակարդակի իջեցման և գետերի էրոզիայի բազիսի իջեցման պատճառով գետերը ստեղծել են 10-6 մետր խորությամբ ձորակներ: Լիճք գետի հատվածում դուրս են գալիս Լիճքի հանքային աղբյուրները և կան 3 փոքր լճակներ ̀9.8, 3.1 և 1.3 հա մակերեսներով:

Տարածքը գրեթե ամբողջությամբ պատված է անտառային տնկարկներով, որոնք հիմնակնում կազմված են սոճու, բարդու, թխկու և ուռենու ծառուտներից:

Ենթակառուցվածքները.

Արգելոցի տարածքում գրունտային ճանապարհների ընդհանուր երկարությունը կազմում է 15.6 կմ:

10.5. Կառուցապատման վրա ազդող այլ գործոններ

Հայաuտանի Հանրապետության կառավարության 2008 թվականի դեկտեմբերի 18-ի «Սևան» ազգային պարկի և դրան հարող տարածքներում հողամասերի վարձակալության, կառուցապատման իրավունքի տրամադրման և քաղաքաշինական գործունեության իրականացման մասին» N1563-Ն որոշմամբ սահմանված Uևանա լճի կենտրոնական էկոլոգիական գոտում` «Uևան» ազգային պարկի uահմանից դուրu` դեպի ցամաք մինչև 500 մետր լայնությամբ շերտն ընդգրկող տարածքներում երրորդ ենթագոտու առանձնացումը` ռեկրեացիոն գործառույթների զարգացման նպատակով:

47

ՄԱՍ III. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՏԱՐԱԾՔԱՅԻՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ

11. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ

Լիճքի գյուղական համայնքի տնտեսության հեռանկարային զարգացման հիմնական ուղղություններն են.

- Գյուղատնտեսությունը` անասնապահություն, հողագործություն, մեղվաբուծություն, գյուղատնտեսական մթերքների վերամշակում,

- Փոքր և միջին բիզնեսը` արտադրական ձեռնարկություններ, սպասարկման և - առևտրական կազմակերպություններ, արհեստագործություն

- Ռեկրեացիայի, կարճատև և երկարատև հանգստի զբոսաշրջության ոլորտներում ծառայություններ:

Համայնքի քաղաքաշինական (տարածական) զարգացումը նախագծվել է հաշվի առնելով.

− տարածքի փաստացի օգտագործման առանձնահատկությունները, − տարածքի համալիր գնահատման արդյունքները, − համայնքի ներկա կարիքները, − զարգացման միտումները, − հեռանկարային զարգացման հնարավորությունները (ներուժը), − համայնքի զարգացման ծրագրերը, − բնակչության կենցաղն, ավանդույթները և հիմնական զբաղմունքը:

Նախագծային լուծումներն ընտրվել են, ապահովելով` առկա տարածքային և

բնական ռեսուրսների խնայողական օգտագործումը, պատմամշակութային ժառանգության պահպանումը, բնական և քաղաքաշինական լանդշաֆտների բարելավումը, բնակավայրի հատակագծային կառուցվածքի կատարելագործումը, ապրելու, աշխատելու և հանգստի համար բարենպաստ և հրապուրիչ միջավայրի ստեղծումը:

Քաղաքաշինական լուծումները նպատակաուղղվել են.

• Գյուղի ներկա բնակարանային պահանջը բավարարելու,

48

• Կաուցապատման նպատակով տրամադրված, սակայն դեռևս չկառուցապատված տարածքների հատակագծման և փողոցային ցանցի կանոնակարգմանը,

• Գյուղի հեռանկարային զարգացման նպատակով կառուցապատման համար բարենպաստ տարածքների ընտրությանը,

• Գյուղի կառուցապատված հատվածների և փողոցային ցանցի կանոնակարգմանը,

• Գերեզմանոցների ազդեցության գոտիներում առկա բնակելի և հասարակական շենքերի շահագործման անվտանգության բարձրացմանը,

• Հին և նոր թաղամասերի միջև ֆունկցիոնալ կապերի ստեղծմանը, • Գյուղի ինժեներական ենթակառուցվածքի բարելավմանը, • Ռեկրեացիայի զարգացման համար տարածքների ընտրությանը, • Բնակավայրի տարածքում առկա և ներկայումս չշահագործվող արտադրական

տարածքների վերազարգացմանը:

Գլխավոր հատակագծով առաջարկված նախագծային լուծումներ.

Համայնքի բնակչության թիվը կազմում է 5500 մարդ: Գլխավոր հատակագծի գործողության ժամանակահատվածի համար /15 – 20 տարի/ բնակչության առավելագույն աճի ցուցանիշն ընդունվել է 27% կամ 1500 մարդ: Բնակչության հեռանկարային թիվը` 7000 մարդ: Նշված ցուցանիշին հասնելու դեպքում համայնքը կունենա բավարար տարածքային և բնական ռեսուրսներ, ապահովված կլինի անհրաժեշտ ինժեներատրանսպորտային ենթակառուցվածքով: Նախագծով առաջարկվող միջոցառումների իրականացմամբ կապահովվի նաև սոցիալ-տնտեսական ենթակառուցվածքը և բնակչության զբաղվածությունը: Նոր աշխատատեղերի հնարավորություններ կստեղծեն` արտադրական տարածքների նպատակային օգտագործումը, գյուղատնտեսության զարգացումը, սպասարկման ոլորտում գործառույթների ընդլայնումը: Համայնքը հարուստ է բնական ռեկրեացիոն ռեսուրսներով /անտառային տարածքներ, ջրային մակերեսներ, լեռներ, արգելոցային տարածքներ, Սևանա լիճ/:

Տարիների ընթացքում ձևավորված բնակավայրի հատակագծային կառուցվածքը մեծապես թելադրում է քաղաքաշինական զարգացման նպատակով ընտրված լուծումները: Բնակավայրը խիտ կառուցապատված է ուղղանկյունաձևին մոտ 3.4x2.0 կմ չափերի Մ-10 ավտոճանապարհին անմիջապես հարող տարածքի վրա: Կառուցապատված տարածքի ներսում էական ռեզերվային հողամասեր չկան: Ամբողջը բաժանված է տնամերձերի և հիմնականում կառուցապատված: Մ-10 մայրուղուն ուղղահայաց` գյուղի հիմնական փողոցի երկայնքով խմբավորված են հասարակական գործառույթները` դպրոցը, մանկապարտեզը, ամբուլատորիան, գյուղապետարանը, մշակույթի տունը, եկեղեցին: Այդ շարքը լրացնում են հասարակական գործառույթների երկու հատված` «Լիճք» հանքային ջրերի գործարանի տարածքի երկու կողմերից:

49

Գործարանի տարածքն առանձնացվել է մայրուղուց` ընդհանուր օգտագործման կանաչ զանգվածով: Կանաչ տարածք է նախատեսվել նաև գյուղի հիմնական փողոցի երկայնքով` ջրանցքի երկու կողմից:

Նոր բնակելի կառուցապատման համար տարածքներ են նախատեսվել բնակավայրի հարավային և արևմտյան ծայրամասերում: Արևմտյան հատվածում փաստացի դրությամբ կառուցապատման նպատակով բաժանված հողամասերի կեսը գտնվում են հարակից գերեզմանատան սանիտարապաշտպանիչ գոտում: Գլխավոր հատակագծով նախատեսվում է փակել գերեզմանոցը, օգտագործելով դրա շուրջն առկա ազատ հողերը` կանաչապատ /ծառապատ/ պաշտպանիչ զանգված ստեղծելու համար, սանիտարական գոտում ընդգրկված կառուցապատման նպատակով տրամադրած հողամասերի նշանակությունը փոխել վարելահողերի, հաշվի առնելով, որ այդ դեպքում հնարավոր կլինի ապահովել սանիտարական գոտու նվազագույն 40 մետր չափը:

Նախագծով հնարավորինս կանոնակարգվել է գյուղի փողոցային ցանցը, օգտագործվել են բոլոր հնարավորությունները` մայթեր, հանրային օգտագործման կանաչ և այլ ազատ տարածքներ ստեղծելու համար: Փակուղային փողոցների վերջում նախատեսվել են շրջադարձի համար հարթակներ:

«Սևան» ազգային պարկի և Մ-10 մայրուղու միջև ընկած նեղ երկար հատվածը /դեռևս Խորհրդային տարիներից սահմանված է եղել որպես հանգստի գոտի/ գլխավոր հատակագծով առանձնացվել է, որպես ռեկրեացիոն գործառույթների զարգացման տարածք, որը ՀՀ կառավարության 2008 թվականի դեկտեմբերի 18-ի N1563-Ն որոշման պահանջներին համապատասխան սահմանվում է, որպես քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման գոտի /երրորդ ենթագոտի` 500 մ պարկի սահմանից դեպի ցամաք/:

Նախագծով ապահովվել են նաև դեպի «Սևան» ազգային պարկ և Սևանա լիճ Մ-10 ճանապարհի անվտանգ անցումներ /ավելի մանրամասն` «Տրանսպորտային ենթակառուցվածքի զարգացում» բաժնում/:

11.1. Շրջակա միջավայրի բարելավման միջոցառումներ

Բնապահպանական խնդիրները դիտարկվել են բնակավայրի հատակագծային համակարգի, տնտեսության տարբեր ճյուղերի օպտիմալ կառուցվածքի ստեղծման, ինչպես նաև էկոլոգիական կոնֆլիկտային իրավիճակների վերացմանն ուղղված միջոցառումների մշակման տեսանկյունից: Նախագծային լուծումներն ընտրվել են հաշվի առնելով.

o տարածքի բնական ռեսուրսները և դրանց ռացիոնալ օգտագործումը,

50

o տարածքի քաղաքաշինական և տնտեսական յուրացվածության աստիճանը, փաստացի գործառնական համակարգը,

o տարածքի դեմոգրաֆիական տարողունակությունը:

Քաղաքաշինական լուծումները և դրանց շրջանակներում նախատեսվող բնապահպանական միջոցառումների իրականացումն ուղղված են բնակավայրի կայուն զարգացման ապահովմանը, բնական ռեսուրսների պահպանմանը, շրջակա միջավայրի վրա զարգացման ծրագրերի ազդեցության կանխատեսմանը և նվազեցմանը:

Այդ ուղղությամբ առաջնահերթ են համարվում.

- անասնապահական գոմերի դուրս բերումը գյուղի բնակեցված տարածքից, ապահովելով բնակելի և հասարակական շենքերից դրանց համար սահմանված նորմատիվային հեռավորությունը,

- փողոցների և ճանապարհների կանոնակարգումը և ասֆալտապատումը, մասնավորապես` Մ-10-ին ուղղահայաց` գյուղ մտնող ճանապարհների նորոգումը և բարեկարգումը, ինչը կնպաստի օդի փոշոտվածության և ավտոմեքենաների արտանետումների նվազեցմանը,

- համայնքի կոյուղացումը, լոկալ մաքրման կայանի միջոցով կեղտաջրերի մաքրումը,

- գերեզմանոցների սանիտարապաշտպանիչ գոտիների ձևավորումը, դրանց ծառապատումը` հնարավորինս ապահովելով այդ գոտիների համար սահմանված կանաչապատման տոկոսը,

- փողոցների, ճանապարհների և գետերի ափերի երկարությամբ կանաչ պաշտպանիչ շերտերի ստեղծումը,

- բնակավայրի տարածքի սանիտարական մաքրումը, աղբահանության կազմակերպումը

- գյուղում առկա բաց տարածքների բարեկարգումը և կանաչապատումը

Թվարկված միջոցառումների իրականացումը, ըստ նախնական հաշվարկների կնվազեցնի, օրինակ` միայն ավտոտրանսպորտից առաջացող օդային ավազանի աղտոտվածությունը մոտ 15% -ով, կբարելավի ջրային և հողային ռեսուրսների վիճակը 15-20 % -ով:

Ջեռուցման համակարգերից արտանետումների կրճատմանը կարելի է հասնել զարգացնելով էներգախնայող շինարարություն, էներգաարդյունավետ տեխնոլոգիաներ արտադրական ձեռնարկություններում և գյուղատնտեսությունում, լոկալ ջեռուցման համակարգերի կիրառումից աստիճանաբար անցնել ավելի խոշոր համակարգերի սպասարկմանը կենտրոնացված կաթսայատներից:

51

Միաժամանակ կարևոր է կաթսայատների և լոկալ կաթսաների արդիականացումը և դրանց էներգաարդյունավետության բարձրացումը: Ժամանակակից ջեռուցիչ համակարգերի ավելի բարձր էներգաարդյունավետության հաշվին կարելի է նվազեցնել ջեռուցումից առաջացող աղտոտումը 10 – 15 %:

11.2. Զբոսաշրջության զարգացման հեռանկարները

Ներկայումս գյուղում զբոսաշրջության գործառույթների ակտիվ զարգացման համար առկա են մի շարք խոչընդոտներ, այդ թվում`

- գյուղի ընդհանուր անբարեկարգ վիճակը, - Սևանա լճից բավականաչափ մեծ հեռավորությունը (մոտ 3.0 կմ) - կոյուղու ցանցի բացակայությունը, - սոցիալ-կենցաղային սպասարկման ցածր մակարդակը, - հյուրանոցային տիպի օբյեկտների բացակայությունը և այլն:

Միևնույն ժամանակ, Լիճքում զբոսաշրջության զարգացման ռեսուրսները մեծ են և դեռևս բացահայտված չեն ամբողջովին: Համայնքի հարավ-արևմտյան մասում գտնվող Գեղամա լեռնահավանը` Աժդահակ և Արմաղան լեռների բարձր գագաթներով, բարձրադիր լեռնային լճակներով մեծ հնարավորություններ է ստեղծում զբոսաշրջային արահետների կազմակերպման, սարերում կորած փոքրիկ մոթելների և տուրիստական հանգրվանների կառուցման, ինչպես նաև վրանային ճամբարների կազմակերպման համար: Լանդշաֆտային համապատասխան գոտիներում կարելի է ստեղծել նաև դեղաբույսերի այգիներ, արհեստականորեն տնկած դաշտային ծաղիկներով պատված մարգագետնային դաշտեր, հատուկ ծառատեսակներով կազմված ոչ մեծ նոսրանտառներ և այլն:

Հաշվի առնելով, որ գյուղի բնակիչների հիմնական զբաղմունքը` անասնապահությունն է, կարելի է ստեղծել նաև տնային կենդանիներով կազմված կենսաբանական այգի, որը ևս կգրավի զբոսաշրջության նպատակներով այցելուներին:

Զբոսաշրջության գործառույթների զարգացման համար էական ռեսուրս են հանդիսանում համայնքի տարածքում գտնվող պատմամշակութային հուշարձանները և համայնքի սահմաններում ընդգրկված «Սևան» ազգային պարկի Լիճք-Արգիչի արգոլոցը:

Սրանք ևս զբոսաշրջային արահետների կազմակերպման համար նպաստավոր գործոններ են: Նշված օգտագործման տեսակը ունենալով նվազագույն անտրոպոգեն

52

ազդեցություն, նպաստելու է բնապահպանական ռեժիմի պահպանմանը, արգելոցային հատվածների լանդշաֆտների բարելավմանը և բարեկարգ գրավիչ միջավայրի ստեղծմանը: Անմիջապես ջրին հարող արգելոցային հատվածներն արտակարգ հնարավորություններ են ստեղծում բնական լանդշաֆտի` իր ամբողջ բազմազանության մեջ, պահպանման համար:

12. ՀԱՄԱՅՆՔԻ ԻՆԺԵՆԵՐԱԿԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ԽՆԴԻՐՆԵՐ

Սողանքավտանգ տարածքներում բնակելի կառուցապատման պաշտպանության համար արդյունավետ միջոցառումներ են համարվում. մակերևութային և գրունտային ջրերի հոսքի կանոնակարգումը, սողանքային զանգվածի բնական կոնտրֆորսի քանդման բացառումը, լանջերի տերասավորումը և կանաչապատումը: Հակասողանքային միջոցառումները պետք է իրականացվեն նպատակային ծրագրերի իրականացման շրջանակներում` այդ հատվածների ավելի մանրակրկիտ երկրաբանական և հիդրոերկրաբանական պայմանների համալիր ուսումնասիրությունների հիման վրա:

Մինչև կոյուղացանցի և հեղեղատար կոյուղու համակարգերի կառուցումը, գյուղի տարածքից ջրահեռացումը կազմակերպելու համար թույլատրվում է բաց եղանակով ջրահեռացումը` ջրանցքերի, բետոնե տաշտերով կազմակերպված ջրատարների

Սողանքավտանգ հատվածներ

53

միջոցով, որի դեպքում` փողոցների, ճանապարհների, անցումների և մայթերի հետ հատման տեղերում պետք է կառուցվեն կամրջակներ կամ խողովակահատվածներ:

13. ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ

13.1. Բնական վտանգներ

Համայնքի տարածքի համար բնորոշ են ուժեղ քամիները, ցրտահարությունը, կարկուտը, սեզոնային բնույթի հեղեղումներն ու էռոզիոն երևույթները: Տարերային աղետների պատճառով արտակարգ իրավիճակներից խուսափելու և դրանց հետևանքները մեղմացնելու համար անհրաժեշտ է.

- բարելավել ջրահեռացման համակարգը, կառուցել կենցաղային կեղտաջրերի կենսաբանական մաքրման կայան և ապահովել դրա արդյունավետ աշխատանքը,

- կառուցել կազմակերպված ոռոգման համակարգ` չթույլատրել հողատարածքների գերխոնավացումը,

- բարելավել հեղեղատար համակարգը, կանոնակարգել մակերևութային ջրերի հեռացումը,

- հողամասերի օտարում և դրանցում կառուցապատում կամ այլ տնտեսական գործունեություն իրականացնելիս` պահպանել գործող նորմատիվա-տեխնիկական պահանջները,

- իրակնացնել եղջերավոր անասունների կազմակերպված արածեցում,

- տեղադրել հակակարկտային սարքեր,

- ծառապատել և կանաչապատել հողմնահարված, էրոզիայի ենթարկվող, սողանքավտանգ լանջերը և գետերի ափերը,

- մաքրել գետերի հուները:

13.2. Տեխնածին վտանգներ

Համայնքի տարածքում տեխնածին արտակարգ իրավիճակների պատճառ կարող են հանդիսանալ.

- գազամատակարարման, էլեկտրամատակարարման և ջրամատակարարման համակարգերում հնարավոր վթարները,

- տրանսպորտային պատահարները,

- սանիտարապաշտպանիչ գոտիների սահմաններում արդեն իսկ առկա կառուցապատումը և հատկապես ջրամատակարարման ցանցի հատվածները,

54

- բենզալցակայանների և գազալիցքավորման կայանների շահագործման անվտանգության կանոնների խախտումը:

Տեխնածին վթարների պատճառով արտակարգ իրավիճակներից խուսափելու համար անհրաժեշտ է ապահովել համայնքի ինժեներա-տրանսպորտային ենթակառուցվածքների օբյեկտների անխափան գործելը, կատարել պլանային զննումներ և վերանորոգման աշխատանքներ, ստեղծել խմելու ջրի պահուստային պաշարներ` արտակարգ իրավիճակներում բնակչության նվազագույն կարիքները բավարարելու նպատակով, նախատեսել բնակչության պաշտպանության համար պատսպարաններ, անհատական տների և հասարակական շենքերի ջեռուցման նպատակով օգտագործվող գազի վառարաններն ապահովել գազի այրման արգասիքների երաշխավորված հեռացման համակարգով: Արտակարգ իրավիճակներում անհրաժեշտ փրկարարական աշխատանքների կազմակերպման և փլուզման կամ հրդեհների դեպքում փրկարարական ստորաբաժանումների մոտեցումն ապահովելու համար` մայրուղիների և փողոցների նվազագույն լայնությունն ընդունվել է 3.0 մ:

13.3. Բնակչության իրազեկումը, տարահանման ուղիները և

պատսպարումը

Արտակարգ իրավիճակներում բնակչության իրազեկումը կարող է իրականացվել ազդարարման ընդհանուր համակարգի միջոցով, որը պետք է նախատեսի գյուղի ամբողջ տարածքի ծածկույթը:

Բնակչության արագ և կազմակերպված տարահանման իրականացումը պայմանավորված է Մ-10 մայրուղու հետ գյուղը կապող ճանապարհների և փողոցների ասֆալտապատ և բարեկարգ վիճակով, արտակարգ իրավիճակներում հնարավոր խցանումների դեպքում` շրջանցող ուղիների և գյուղի խիտ բնակեցված հատվածներում` բաց/ազատ տարածքների առկայությամբ, ինչպես նաև բնակչության պատրաստվածության աստիճանով:

Բնակչության պատսպարման համար որպես պարզագույն պաշտպանական կառույցներ կարող են օգտագործվել` նկուղների, կիսանկուղների տարածքները, ստորգետնյա հատուկ շինությունները, երկրաշարժի դեպքում` բաց սպորտային կառույցները և խաղահրապարակները:

55

14. ՋՐԱՄԱՏԱԿԱՐԱՐՄԱՆ և ՋՐԱՀԵՌԱՑՄԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ

Գյուղի ջրամատակարարման, ջրահեռացման և ոռոգման համակարգերի արդյունավետ կառավարման համար անհրաժեշտ է նորմալ տեխնիկական վիճակի բերել գործող ջրամատակարարման բաշխիչ ցանցը, ոռոգման համակարգը, ինչպես նաև գյուղը հիմնովին կոյուղացնել: Գյուղի ամենացածր մասում անհրաժեշտ է կառուցել կենցաղային կեղտաջրերի մաքրման կայան: Վերջինս կապահովի ամբողջ գյուղի ինքնահոս հեռացվող կեղտաջրերի մաքրումը: Կեղտաջրերի մաքրումը կիրականացվի մեխանիկական և կենսաբանական եղանակներով, որից հետո թույլատրելի նորմերին համապատասխանող կոնցենտրացիայով մաքրված կեղտաջուրը կլցվի մոտակա գետ, որն էլ ի վերջո թափվելու է Սևանա լիճ:

Լիճքի համայնքի ջրամատակարարման համակարգի բարելավման համար անհրաժեշտ է.

− Վերանորոգել գործող 350 խ.մ. տարողության ջրամբարը և կառուցել մեկ հատ 500 խ.մ. տարողությոն ջրամբար, կամ կառուցել երկու հատ 400 խ.մ տարողության նոր ջրամբար ապամոնտաժելով գործողը. − ՕԿՋ-ի տարածքում կառուցել քլորակայան` ջրի վարակազերծման համար. − Քանի որ գործող ՕԿՋ-ներում եղած ջրի ծավալը չի բավարարում համայնքի ջրապահանջին, հետևաբար աշխատաքային նախագծի իրականացման փուլում նոր ՕԿՋ-ի տեղը կընտրվի այնպես, որ հեռանկարային զարգացման տարածքների ջրամատակարարման համակարգը լինի ինքնահոս. − Փոխել ջրամատակարարման բաշխիչ ցանցը այն իրականացնելով 40մմ-ից մինչև 110մմ տրամագծի պոլիէթիլենային (Pe) խողովակներից մոտ 25կմ ընդահանուր երկարությամբ. − Հեռանկարային քառամյա զարգացման նոր թաղամասերում անհրաժեշտ է կառուցել 32մմ-ից մինչև 110մմ տրամագծի պոլիէթիլենային (Pe) խողովակներից մոտ 5.5կմ ընդահանուր երկարությամբ ջրագծեր. − Հեռանկարային հաջորդ փուլի զարգացման նոր թաղամասերում անհրաժեշտ է կառուցել 32մմ-ից մինչև 110մմ տրամագծի պոլիէթիլենային (Pe) խողովակներից մոտ 10.0կմ ընդահանուր երկարությամբ ջրագծեր. − Բաշխիչ ցանցում կառուցել բաժանարար, կարգավորող փականային հանգույցներ. − Ջրաղբյուրից վերցված ջրի և բաժանորդների կողմից օգտագործված ջրի հաշվառման համար ջրամատակարարման համակարգում նախատեսել մի քանի ջրաչափական հանգույցներ, իսկ բոլոր բաժանորդների մոտ տեղադրել ջրաչափեր. − Կոյուղացնել գյուղը ՝ կառուցելով 160 -:- 300մմ տրամագծի պոլիէթիլենային (Pe) խողովակներից մոտ 45. կմ ընդահանուր երկարությամբ կոյուղու համակարգ: − Կառուցել կոյուղու մաքրման կայան.

56

− Աշխատաքային նախագծի իրականացման փուլում կոյուղու համակարգում հնարավոր է նախատեսել կոյուղու պոմպակայաններ` /սուզապոմպով հորեր/:

Կոյուղու մաքրման կայանի (ԿՄԿ) կառուցման համար, որպես նպատակահարմար տարածք, ընտրվել է գյուղի ամենացածր տեղանքը: ԿՄԿ-ի կառուցման համար առաջարկվում է հատկացնել մոտ 0.5 հա հողատարածք:

ԿՄԿ-ի արտադրողականությունը 1500 մ3/օր է: ԿՄԿ-ի և առանձին կառուցվածքների տիպի և տեխնոլոգիական սխեմաների ընտրության ժամանակ կարևոր է հաշվի առնել նաև

- Էներգապահանջարկը, - կառուցվածաքների չափերը, - շահագործման պարզությունը և արժեքը, - աշխատանքի հուսալիությունը և այլն: Կայանի ընտրության ժամանակ, որպես հիմնական գործոն պետք է հաշվի առնել

կեղտաջրի մեխանիկական և կենսաբանական մաքրման աստիճանը:

Ջրահեռացման համակարգի և կեղտաջրերի մաքրման կայանի կառուցմամբ և շահագործմամբ կապահովվի Լիճք համայնքի, հարակից տարածքների և Սևանա լճի մաքրությունը, կբարելավվի շրջակա միջավայրի սանիտարական վիճակը, ջրամատակարարման և ոռոգման համակարգերի կառուցմամբ` կստեղծվեն ապրելու, աշխատելու և հանգստի համար բարենպաստ կենցաղային պայմաններ, կնվազեն ջրմուղի համակարգից տեղի ունեցող հոսակորուստները, կբարձրանա արժեքավոր բնական ռեսուրսի` ջրի օգտագործման և պահպանման արդյունավետությունը:

15. ԻՆԺԵՆԵՐԱԿԱՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ

15.1. Էլեկտրամատակարարմա ն համակարգի զարգազմանն ուղղված միջոցառումներ

• Հեռանկարային զարգացման առաջին փուլով նախատեսվող նոր թաղամասերում անհրաժեշտ կլինի կառուցել մոտ 4,0 կմ ընդահանուր երկարությամբ հոսանքի գծեր.

• Հեռանկարային զարգացման հաջորդ երկու փուլերով նախատեսվող նոր թաղամասերում անհրաժեշտ կլինի կառուցել մոտ 7,0 կմ ընդահանուր երկարությամբ հոսանքի գծեր.

Քանի որ գյուղի միջով անցնում են տարածաշրջանի հարակից գյուղերը սնուցող բարձր լարման հոսանքի գծերը, հեռանկարային զարգացման համապատասխան

57

փուլերում անհրաժեշտ է նախատեսել դրանց տեղափոխման նախագիծ` շրջանցելով համայնքի բնակելի տարածքները:

15.2. Գազամատակարարման համակարգի զարգազմանն ուղղված միջոցառումներ

Հեռանկարային զարգացման առաջին փուլով նախատեսվող նոր թաղամասերում անհրաժեշտ է կառուցել 25մմ-ից մինչև 110մմ տրամագծի պոլիէթիլենային (Pe) խողովակներից մոտ 4.0կմ, իսկ հեռանկարային զարգացման հաջորդ փուլերով նախատեսվող թաղամասերում նույն տրամագծի մոտ 8.0կմ ընդահանուր երկարությամբ գազամատակարարման համակարգ:

16. ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԻ ԶԱՐԳԱՑՈՒՄ

Համայնքի զարգացումը նախատեսվում է դեպի արևմուտք: Այդ առումով համահամայնքային նշանակության կենտրոնական փողոցը կերկարի ևս 1,5 կմ-ով և այդ փողոցների ընդհանուր երկարությունը կկազմի 7,4 կմ:

Համայնքի բոլոր փողոցները երկշերտ են, երթևեկային մասի լայնությունը կազմում է 4,5-ից մինչև 7,5 մ, մայթերինը` 0,75-ից մինչև 2,25 մ: Այս բոլորն այն բանից հետո, երբ հիմնովին կնորոգվի փողոցային ցանցը, ինչի համար մեծ ներդրումներ են հարկավոր:

Տրանսպորտային ամենադժվարին խնդիրը Մ-10 մայրուղու տարանցիկ երթևեկության մեկուսացումն է տեղականից: Համաձայն ՀՀ «Ավտոմաբիլային ճանապարհներ» շինարարական նորմերի /ՀՀՇՆ IV-11.05.02-99/ պահանջների` դաշտային ճանապարհների, անասնահոտի և վայրի կենդանիների տեղաշարժի ուղիների բոլոր կարգի ճանապարհների հետ փոխհատման տեղերում պետք է նախատեսվեն կամուրջներ/անցումներ, որոնց նվազագույն եզրաչափերը պետք է լինեն 4.0x2.5մ /կետ 6.17/:

Այդ նպատակով առաջարկում ենք հետևյալ միջոցառումները.

ա. այն տեղերում, որտեղ համայնքային նշանակության երկու փողոց (կենտրոնական մուտքին չհասած 1,15 կմ և 1,45 կմ անց) միանում են Մ-10-ին, նախատեսել լուսանցք տիպի անցումներ 4,0 մ լայնությամբ և 3,0 մ, բարձրությամբ, կամրջաձև բարձրացնելով այդ հատվածներում Մ-10-ի պաստառը: Դա կապահովի մարդկանց, տրանսպորտային որոշ միջոցների և անասունների անվտանգ անցնելը ճանապարհի մեկ կողմից մյուսը: Յուրաքանչյուչ անցումի/կամուրջի կառուցման համար ըստ նախնական հաշվարկների կպահանջվի մոտ 35.0 մլն դրամ:

58

բ. համայնքի սահմաններում, 3,5 կմ երկարությամբ Մ-10 մայրուղու երկու կողմից նախատեսել 4,5 մ լայնությամբ երթևեկային մասով հավաքական (ուղեկցող) ճանապարհներ /ընդհանուր մակերեսը` 11.22 հա/, որոնք Մ-10-ին կմիանան կենտրոնական փողոցի` Մ-10-ին հատվելու տեղում, որտեղ նախատեսված է շեղանկյուն տիպի պարզագույն տրանսպորտային հանգույց: Ուղեկամուրջի ուղղաձիգ եզրաչափը կարելի է ընդունել 3,6 մ:

17. ՀՈՂԱՄԱՍԵՐԻ ՆՊԱՏԱԿԱՅԻՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Գլխավոր հատակագծով կատարվել է հողերի գոտիավորումն ըստ նպատակային նշանակության և ըստ քաղաքաշինական, բնապհպանական, պատմամշակութային, գյուղատնտեսական, ինժեներաերկրաբանական և այլ բնույթի սահմանափակումների (հիմնական գոտևորում)։

Միևնույն տարածքային միավորին համապատասխանում է միայն մեկ հիմնական գոտի: Համայնքի տարածքում ըստ նպատակային նշանակության առանձնացված են հետևյալ հիմնական գոտիները.

- գյուղատնտեսական նշանակության, - բնակավայրերի հողեր,

Լիճք

Մարտունի Սևան

33

15

3.6

3.6

3.

6 4.

5

Սևանա լիճ

59

- արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության հողեր,

- էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների հողեր,

- հատուկ պահպանվող տարածքների հողեր,

Ստորև ներկայացվում են գլխավոր հատակագծով նախատեսված հողերի նպատակային նշանակության փոփոխությունները ամփոփ աղյուսակի տեսքով /տես նաև` <<Հողերի նպատակային նշանակության փոփոխություններ>> գծագիրը/:

Աղյուսակ` 17-1 ՀՈՂԱՄԱՍԵՐԻ ՆՊԱՏԱԿԱՅԻՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

N Առկա նպատակային և գործառնական նշանակությունը

Տարածքի մակերեսը

(հա)

Գլխավոր հատակագծում փոփոխված նպատակային և/կամ գործառնական նշանակությունը


(հա) 1 2 3 4 5

1 Գյուղատնտեսական նշանակության հողեր 80.243

Բնակավայրի 30.81 Հատուկ պահպանվող տարածքների 25.65 Արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության

23.3

Էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների

0.51

2 Բնակավայրերի հողեր 35.245

Բնակավայրերի 21.81 Հատուկ պահպանվող տարածքներիորից`

10.09

Արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության

0.03

Էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների

3.315

3 Արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության

9.38

Բնակավայրի 2.55 Հատուկ պահպանվող տարածքների 6.79 Էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտներիվ

0.04

Հատուկ պահպանվող տարածքների

2.8 Էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտներիվ

2.8

Ջրային 0.04 Էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտներիվ

0.04

60

Աղյուսակ` 17-2

ՀՈՂԱՄԱՍԵՐԻ ՆՊԱՏԱԿԱՅԻՆ ԵՎ/ԿԱՄ ԳՈՐԾԱՌՆԱԿԱՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ



(հա)



(հա) 1 2 3 4 5

I. Առաջնահերթ (մինչև 5 տարի) 1 Գյուղատնտեսական

նշանակության հողեր, որից` 51.59

1) Բնակավայրի, որից` 18.46 վարելահող բնակելի կառուցապատման 6.95 արոտավայր բնակելի կառուցապատման 2.84 այլ հողատեսքեր բնակելի կառուցապատման 2.65 վարելահող հասարակական կառուցապատման 1.00 այլ հողատեսքեր ընդհանուր օգտագործման հողեր

/կանաչ/ 1.64

արոտավայր ընդհանուր օգտագործման հողեր /կանաչ/

3.31

վարելահող ընդհանուր օգտագործման հողեր /կանաչ/

0.07

2) Հատուկ պահպանվող տարածքների, որից` 24.72

այլ հողատեսքեր պատմամշակութային/հուշարձ/ 6.30 վարելահող պատմամշակութային/հուշարձ/ 9.85 արոտավայր պատմամշակութային/հուշարձ/ 6.18 խոտհարք պատմամշակութային/հուշարձ/ 0.73 այլ հողատեսքեր պատմամշակութային/գերեզմանոց/ 1.66 3) Արդյունաբերության,

ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության

7.93

արոտավայր արտադրական 1.38 այլ հողատեսքեր արտադրական 6.41 վարելահող արտադրական 0.14 4) Էներգետիկայի, տրանսպորտի,

կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների

0.48

այլ հողատեսքեր կոմունալ ենթակառուցվածքների 0.48 2 Բնակավայրերի հողեր, որից` 23.37 1) Բնակավայրերի հողեր, որից` 20.00 այլ հողեր բնակելի կառուցապատման 15.76 այլ հողեր հասարակական կառուցապատման 0.28 բնակելի կառուցապատման հասարակական կառուցապատման 0.52 այլ հողեր ընդհանուր օգտագործման հողեր

/կանաչ/ 3.44

2) Հատուկ պահպանվող տարածքների, որից`

3.34

այլ հողեր պատմամշակութային /գերեզմ.սան.գոտի` հատուկ կանաչ/

0.54

բնակելի կառուցապատման պատմամշակութային /հուշարձ/ 0.64 այլ հողեր պատմամշակութային /հուշարձ/ 0.16

61

այլ հողեր պատմամշակութային /գերեզմանոց/

2.0

3) Արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության, որից`

0.03

հասարակական կառուցապատման

արդյունաբերության 0.03

3 Արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ

արտադրական նշանակության, որից`

9.34

1) Բնակավայրերի հողեր, որից` 2.55 գյուղատնտեսական

արտադրական օբյեկտների բնակելի կառուցապատման 2.49

արդյունաբերության հասարակական կառուցապատման 0.06 2) Հատուկ պահպանվող

տարածքների, որից` 6.79

արտադրական պատմամշակութային/հուշարձ/ 6.11 արդյունաբերության պատմամշակութային/հուշարձ/ 0.68 4 Հատուկ պահպանվող



22.64

պատմամշակութային /գերեզմանոց/

պատմամշակութային /գերեզմ.սան.գոտի` հատուկ կանաչ/

0.92

բնապահպանական /ազգային պարկ/

պատմամշակութային 3.68

բնապահպանական /ազգային պարկ/

հանգստի և ռեկրեացիայի /քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման գոտի/

18.04





(հա)



(հա) 1 2 3 4 5

I. Միջնաժամկետ (5-10 տարի) 1 Գյուղատնտեսական


1) Բնակավայրի, որից` 7.44 վարելահող բնակելի կառուցապատման 2.73 այլ հողատեսքեր բնակելի կառուցապատման 2.58 վարելահող հասարակական կառուցապատման 0.4 այլ հողատեսքեր հասարակական կառուցապատման 1.19 այլ հողատեսքեր ընդհանուր օգտագործման հողեր

/կանաչ/ 0.54


0.74

այլ հողատեսքեր պատմամշակութային /գերեզմ.սան.գոտի` հատուկ

0.74

62

կանաչ/ 3) Արդյունաբերության,

ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության

7.77

այլ հողատեսքեր արտադրական 7.77 2 Բնակավայրերի հողեր, որից` 4.86 1) Բնակավայրերի հողեր, որից` 1.81 այլ հողեր բնակելի կառուցապատման 0.94 այլ հողեր ընդհանուր օգտագործման հողեր

/կանաչ/ 0.87


3.05


3.05

Բնակավայրերի /բնակելի կառուցապատման`0.21, այլ հողեր` 2.23, հասարակական կառուցապատման` 0.015, ընդհանուր օգտագործման` 0.86/

3.315

Էներգետիկայի, տրանսպորտի, կապի, կոմունալ ենթակառուցվածքների օբյեկտների /տրանսպորտի` հանրապետական նշանակության մայրուղի/

6.198

Գյուղատնտեսական նշանակության /այլ հողատեսքեր/

0.003

Հատուկ պահպանվող տարածքների /պատմամշակութային-նոր հուշարձան`0.04, բնապահպանական` 2.76/

2.8

Արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության /արդյունաբերական/

0.04

Ջրային 0.04





(հա)



(հա) 1 2 3 4 5

I. Երկարաժամկետ (10-15 տարի) 1 Գյուղատնտեսական


1) Բնակավայրի, որից` 4.91 վարելահող բնակելի կառուցապատման 2.06 արոտավայր բնակելի կառուցապատման 2.85 2) Հատուկ պահպանվող


այլ հողատեսքեր պատմամշակութային /գերեզմ.սան.գոտի` հատուկ կանաչ/

0.19

3) Արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ

7.60

63

18. ՀԱՏԱԿԱԳԾԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ՀԵՐԹԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ

Գլխավոր հատակագիծը մշակվել է 15 տարվա համար և նախագծով առաջարկվում են այն միջոցառումները, որոնք անհրաժեշտ և իրատեսական է իրագործել նշված ժամանակահատվածում: Միջոցառումների առաջնահերթությունն ըստ հինգամյակների որոշվել է ելնելով մի շարք նկատառումներից:

Առաջնահերթ են համարվել.

- Պատմամշակութային հուշարձանների տարածքների առանձնացումը և պահպանական գոտիների սահմանումը.

- Նոր արտադրական կարողություների ստեղծումը - Ինժեներատրանսպորտային և կոմունալ ենթակառուցվածքի ստեղծմանը և

բարելավմանն ուղղված միջոցառումները. - Կառուցապատված բնակելի տարածքներում առկա կառուցապատման

կանոնակարգումը - Փակվող գերեզմանոցի սանիտարական գոտում կանաչապատ

տարածքների ձևավորումը: - Ռեկրեացիայի և հանգստի գործառույթների զարգացումը

Միջնաժամկետ և երկարաժամկետ ժամանակահատվածում նախատեսվել է.

- Բնակելի թաղամասերի հետագա զարգացումը և գոյություն ունեցողների հատակագծային կառուցվածքի բարելավումը

- Գերեզմանոցների սանիտարական գոտիներում կանաչապատ տարածքների ստեղծումը

- Տրանսպորտային ենթակառուցվածքի զարգացումը - Ընդհանուր օգտագործման կանաչ տարածքի ստեղծումը

18.1. Առաջնահերթ միջոցառումներ /մինչև 5 տարի/

արտադրական նշանակության այլ հողատեսքեր արտադրական 7.60 2 Բնակավայրերի հողեր, որից` 3.70 1) Հատուկ պահպանվող



3.70

64

- Մ-10 ավտոճանապարհին հարող հանգստի և ռեկրեացիայի համար առանձնացված տարածքի զարգացում /քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման գոտի/

- Համայնքի տարածքում գտնվող բոլոր պատմամշակութային հուշարձանների տարածքների /բուն հուշարձան և պահպանական գոտի/ առանձնացում

- Մ-10 ավտոմայրուղուն, դրան ուղղահայաց գյուղ մտնող հիմնական ճանապարհին և հարևան արտադրական գոտուն կից հասարակական սպասարկման և առևտրի գոտիների կառուցապատում (ՀԳ/2)

- Մ-10 ավտոմայրուղուն ուղղահայաց` հիմնական ճանապարհին մոտ առանձնացված համայնքային նշանակության հասարակական գոտու կառուցապատում

- Մ-10 ավտոմայրուղուն հարող, բնակավայրի հյուսիսային մասում գտնվող բնակելի տարածքի, ինչպես նաև բնակավայրի ներսում, բնակելի կառուցապատման համար նախատեսված հողամասերի կառուցապատում

- Բնակավայրի կառուցապատված տարածքից դուրս` հարավ-արևմտյան ծայրամասում նախատեսվող նոր բնակելի թաղամասի 1/3 կառուցապատում

- Բնակավայրի հարավ-արևմտյան ծայրամասում և նոր բնակելի թաղամասին մոտ գյուղարտադրության նպատակով առանձնացված տարածքների զարգացում

- Փակվող գերեզմանոցի սանիտարական գոտու մի հատվածի կանաչապատում

18.2. Միջնաժամկետ միջոցառումներ /5-10 տարի/

- Մ-10 ավտոմայրուղուն և դրան ուղղահայաց գյուղ մտնող հիմնական ճանապարհին մոտ ընդհանուր օգտագործման կանաչ տարածքների ձևավորում

- Փակվող գերեզմանոցի սանիտարական գոտու երկրորդ հատվածի կանաչապատում

- Նոր բնակելի թաղամասի հաջորդ 1/3 մասի կառուցապատում և թաղամասը սպասարկող հասարակական գործառույթների զարգացում /դպրոցի, մանկապարտեզի և այլ հասարակական օբյեկտների կառուցում

- Հարավ արևմտյան սահմանին մոտ գյուղատնտեսական արտադրության տարածքների ձևավորում

18.3. Երկարաժամկետ միջոցառումներ /10-15 տարի/

65

- Նոր բնակելի թաղամասի մնացած 1/3 տարածքի կառուցապատում

- Հարավ արևմտյան սահմանին մոտ գյուղատնտեսական արտադրության տարածքների զարգացում

- Բնակավայրի հյուսիս – արևմտյան հատվածում գործող գերեզմանոցի սանիտարական գոտու կանաչապատում /հատուկ նշանակության կանաչ/:

19. ԼԱՆԴՇԱՖՏՆԵՐԻ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆՆ ՈՒՂՂՎԱԾ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ

Համայնքի տարածքում ընդգրկված լանդշաֆտների զարգացմանն ուղղված միջոցառումներն առաջարկվում են երկու հիմնական ուղղություններով` միջոցառումներ բնական լանդշաֆտների պահպանության և միջոցառումներ քաղաքաշինական լանդշաֆտների բնութագրերի բարելավման ու գրավիչ միջավայրի ստեղծման համար:

Բնական լանդշաֆտների պահպանման և բարելավման ուղղությամբ կարևորվում է.

- <<Սևան>> ազգային պարկի տարածքում սահմանված ռեժիմի պահպանումը,

- Անտառապատ և ծառապատ տարածքների պահպանումը և ընդարձակումը,

- Գետերի հուների մաքրումը, ափերի ամրացումը և սանիտարական մաքրումը:

Բնական լանդշաֆտների վրա ոչ անմիջապես, սակայն էականորեն ազդող գործոն են համարվում աղբահանության խնդիրների կանոնակարգումը, կենցաղային և հեղեղատար կոյուղու կառուցումը, շրջակա միջավայրն աղտոտող արտանետումների և գյուղատնեսությունում կիրառվող պարարտանյութերի սահմանափակումը: Հաշվի առնելով, որ բնակչությունն օգտագործում է բոլոր մատչելի բնական լեռնալանջերն որպես արոտավայրեր և խոտհարք, անհրաժեշտ է կառավարել բեռնվածությունը լանջերի վրա, թույլ տալով բնական ծածկույթի ինքնավերականգնումը:

Քաղաքաշինական լանդշաֆտները ձևավորվել են մարդու կողմից իրականացվող տարբեր տեսակի գործունեության արդյունքում: Այդ տեսանկյունից նախագծի շրջանակներում դիտարկվել են.

- պատմամշակութային արժեք ներկայացնող տարածքները,

- բնակավայրի կառուցապատված հատվածները,

- գյուղատնտեսական նշանակության հողատարածքները,

- արտադրական /գյուղարտադրություն, ընդերքօգտագործում/ տարածքները:

66

Նախագծով սահմանվում են պատմամշակութային հուշարձանների պահպանական գոտիները, առաջարկվում են հուշարձանների պահպանմանը և վերականգնմանն ուղղված միջոցառումների համալիրը /տես` կետ <<21.3>> /:

Կառուցապատված տարածքների լանդշաֆտային բնութագրերի բարելավմանը և որակյալ միջավայրի ստեղծմանն ուղղված միջոցառումները սույն նախագծում ներկայացված են տարածքների հիմնական (ըստ նպատակային նշանակության) և օժանդակ (ըստ գործառնական նշանակության) գոտևորման, ինչպես նաև կառուցապատման չափորոշիչների սահմանման միջոցով (տես` բաժին <<21>>):

Համայնքի տարածքի լանդշաֆտային բնութագրերի վրա էական ազդեցություն են թողնում գյուղատնտեսական նշանակության հողատարածքները: Մշակված հողահանդակները, դաշտերը քամուց պաշտպանող ծառաշերտերը, մրգատու ծառերի այգիները և արոտավայրերը - այն հիմնական տարրերն են, որ ստեղծում են գյուղական վայրերին բնորոշ լանդշաֆտներ: Գյուղատնտեսական լանդշաֆտների բարելավման համար կարևորվում են ոռոգման համակարգի առկայությունը, գյուղատնտեսական գործունեության դիվերսիֆիկացումը, գյուղատնտեսության վարման ընդհանուր մշակույթի բարձրացումը:

Գյուղի արտադրական տարածքները հիմնականում ներկայացված են անասնագոմերով (հաճախ չշահագործվող), կիսակառույց կամ կիսաքանդ շինություններով: Նախագծով կանոնակարգվել են առկա արտադրական նշանակության տարածքների օգտագործման, զարգացման կամ վերազարգացման խնդիրները: Փոքր և միջին բիզնեսի զարգացոմը ևս կարող է նպաստել այս նշանակության տարածքների զարգացմանը` նոր արտադրական միավորների ստեղծման և գործառկման միջոցով:

20. ՏԱՐԱԾՔԻ ԳՈՏԵՎՈՐՈՒՄ ԸՍՏ ԳՈՐԾԱՌՆԱԿԱՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ (ՕԺԱՆԴԱԿ ԳՈՏԵՎՈՐՈՒՄ)

Նախագծի շրջանակներում իրականացվել է կառուցապատված և կառուցապատման ենթակա տարածքների գոտևորումը` <<սահմանված գոտի-թույլատրելի օգտագործում (կառուցապատում)>> սկզբունքով: Գոտևորման նախագիծը մշակվել է պարզեցված կազմով և ներառում է ՀՀ կառավարության 2001 թվականի մայիսի 14-ի <<Բնակավայրերի տարածքների գոտևորման նախագծերի, փորձաքննության, համաձայնեցման, հաստատման և փոփոխման կարգը հաստատելու մասին>> N 408 որոշմամբ հաստատված կարգի 8-րդ, 9-րդ և 10-րդ կետերով և հավելվածի 3-րդ կետի «ա»-«զ» ենթակետերով, 4-րդ կետի «բ» և «գ» ու 7-րդ կետով սահմանված պահանջները, մասնավորապես գոտևորման նախագծում , ըuտ առանձին գոտիների, uահմանվել են հողoգտագործման և կառուցապատման թույլատրելի

67

oգտագործման (կառուցապատման) տեuակները: Սահմանված գոտում, թույլատրելի oգտագործմանը (կառուցապատմանը) համապատաuխանող քաղաքաշինական գործունեություն իրականացնելու համար լրացուցիչ պահանջներ, քննարկումներ և համաձայնեցումներ չեն պահանջվում /բացառությամբ` սույն նախագծի 20.2 կետում նշված սահմանափակումները/:

Գոտևորմամբ ընդունված լուծումները նպատակաուղղվել են

• գործառույթների ռացիոնալ տեղաբաշխմանը, • անվտանգ, էկոլոգիապես բարենպաստ միջավայրի ստեղծմանը և

սանիտարահիգիենիկ նորմերի պահպանմանը, • համայնքային նշանակության հասարակական տարածքների զարգացմանը, • ռեկրեացիոն և զբասաշրջությանը սպասարկող գործառույթների խրախուսմանը, • ընդյանուր օգտագործման տարածքների կանոնակարգմանը և բարեկարգմանը, • պատմամշակութային հուշարձանների պահպանմանը և դրանց առավել

շահեկան օգտագործման ապահովմանը, • ընդհանուր օգտագործման այգեպուրակային տարածքների ստեղծմանը • գոյություն ունեցող ճարտարապետական միջավայրի էսթետիկական

ցուցանիշների բարելավմանը:

Գոտևորման նախագծի դրույթները պարտադիր են

• բնակավայրի տարածքում վերակառուցողական, շինարարական, վերականգնման, վերանորոգման, բարեկարգման, կանաչապատման աշխատանքների, ինչպես նաև հողերի և առանձին օբյեկտների նպատակային օգտագործմանը և շահագործմանը վերագրվող պահանջները գործնականում իրականացնելու և պահպանելու համար,

• կառուցապատման և հողամասերի օգտագործման ինտենսիվության, շենքերի և շինությունների հարկայնության, դրանց արտաքին ճակատների ձևավորման, հարդարանքի, գովազդների, ցուցանակների, ճարտարապետական փոքր ձևերի տեղադրման համար:

Գոտևորման նախագծով սահմանված բնակավայրի փաստացի և հեռանկարային օգտագործման և կառուցապատման նկատմամբ պարտադիր դրույթները իրավական հիմք են հանդիսանում քաղաքաշինական գործունեության և հողօգտագործման ժամանակ առաջացող բոլոր հարցերի և վեճերի լուծման համար:

Գոտիների սահմաններն որոշվում են հետևյալ կերպ`

• եթե գոտևորման շրջանի սահմանը համընկնում է առկա կամ նախագծվող հողամասի սահմանի հետ, ապա այդ հողամասի սահմանը համարվում է գոտևորման շրջանի սահման,

68

• եթե գոտևորման շրջանի սահմանն անցնում է փողոցով, ճեմուղով, երկաթգծի ուղիներով, գետով կամ այլ գծային ծրագիծ ունեցող տարածքային միավորներով, ապա գոտևորման շրջանի սահման է համարվում դրանք սահմանազատող (կարմիր գիծ, օտարմանշերտ և այլն) գիծը,

• եթե գոտևորման շրջանի սահմանն անցնում կամ կիսում է որևէ առանձին տիրույթ, ապա գոտևորման շրջանի սահմանն որոշվում է գծագրում բերված համապատասխան եզրագծով կամ հեռավորության նշումով:

Լիճքի գյուղական համայնքի կառուցապատված և կառուցապատման ենթակա

տարածքները գոտևորվել են ըստ`

ա) գործառնական նշանակության. հողատարածքներն առանձնացվել են ըuտ գործառնական oգտագործման, uահմանվել են թույլատրելի oգտագործումների (կառուցապատումների) տեuակները, ամրագրվել են գոտու տարածքի ընդհանուր մակերեuի նկատմամբ վերջիններիս uահմանային չափաբաժինները.

բ) ծավալատարածական չափորոշիչների. ըuտ տվյալ հողատարածքի համար թույլատրելի չափաբաժինների սահմանվել են` կառուցապատման խտությունը, շենքերի ու շինությունների բարձրությունը, կառուցապատված, կանաչապատ մակերեuների հարաբերակցությունը:

Գոտևորմամբ uահմանված տարածքների oգտագործման ու կառուցապատման պայմանները տարբերվում են մեկից մյուu գոտի անցնելիu, բայց հաuտատուն են նույն գոտու սահմաններում:

20.1. Նախագծով սահմանված գործառնական գոտիներ, դրանցում թույլատրելի օգտագործումների (կառուցապատումների) ձևեր և կառուցապատման չափորոշիչներ

Հիմք ընդունելով Լիճքի համայնքում առկա և գլխավոր հատակագծով նախատեսվող հողամասերի նպատակային նշանակությունը, քաղաքաշինական, բնապահպանական, պատմամշակութային, ինժեներաերկրաբանական և այլ բնույթի սահմանափակումները, ինչպես նաև համայնքում տարբեր գործառույթների ներկայացվածությունը, զարգացման միտումները, գոտևորման նախագծով սահմանվել են հետևյալ գործառնական գոտիներ.

1) անհատական բնակելի կառուցապատման գոտի,

<<ԱԲԿԳ>>, ներառում է փաստացի դրությամբ առկա և համայնքի հեռանկարային զարգացման նպատակով առաջարկվող անհատական բնակելի կառուցապատման տարածքները:

69

Թույլատրելի օգտագորման ձևեր`

• առանձնատներ, բլոկացված բնակելի տներ, մանրածախ առևտրի խանութներ և դեղատներ, բացառությամբ շինարարական, թունավոր և պայթուցիկ նյութերի խանութների` ընդհանուր մակերեսով մինչև 150 մ2, հասարակական սննդի օբյեկտներ` մինչև 50 նստատեղ, բուժական կաբինետներ, բուժական կենտրոններ, մարզական պարապմունքների տարածքներ մինչև 150 մ2, գրադարաններ, տուն -թանգարաններ, ցուցասրահներ, հյուրանոցներ և հյուրատներ` մինչև 30 տեղ, վարչական, ֆինանսական հիմնարկությունների և սպասարկման ծառայությունների գրասենյակներ, քաղաքացիական պաշտպանության ապաստարաններ, անհատական կաթսայատներ, մսուր- մանկապարտեզներ, փոքրածավալ արտադրական ձեռնարկություններ, որոնց գործունեությունը կապված չէ աղմուկի, փոշու, վնասարար արտանետումների հետ:

Ոչ հիմնական, ուղեկցող օգտագործման ձևեր`

• սեփական օգտագործման և անհատական ձեռնարկատիրության տեսակներ` սանիտարական և հակահրդեհային նորմերի պահպանմամբ, այգիներ, բանջարանոցներ, ընտանի կենդանիների բուծման համար շինություններ, անհատական բաղնիքներ, սաունաներ, ջերմոցներ, տնկարաններ, տնտեսական շինություններ, ներկառուցված կամ առանձին կանգնած ավտոտնակներ, բաց ավտոկանգառներ (յուրաքանչյուր հողամասին` ոչ ավելին քան 2 մեքենայի, բլոկացված տների դեպքում` ոչ ավելին քան 1 մեքենայի համար),

Կառուցապատման չափորոշիչներ`

- Նոր կառուցապատման նպատակով տրամադրվող տնամերձ հողամասերի չափը` 1000 - 1500 մ2, հողամասի ճակատի նվազագույն լայնությունը` 10.0 մ, հողամասի անբաժանելի մաս` 600 մ2

- հողամասի ճակատային սահմանի և հիմնական կառույցի միջև հեռավորությունը` առնվազն 3.0 մ /կառուցապատման գիծ/,

- Հարևան հողամասի սահմանից մինչև` հիմնական կառույցը – 3.0 մ, տնտեսական և այլ շինությունները` 1.0 մ, բաց ավտոկանգառը կամ առանձին կանգնած ավտոտնակը` 1.0 մ:

- Հիմնական կառույցի և տնտեսական շինությունների միջև հեռավորությունները` համաձայն СНиП 2.07.01-89* (прил. N 1)

____________ Հեռավորությունները չափվում են մինչև շենք/շինությունների պատերի արտաքին եզրերը:

70

- Շենքերի և շինությունների հարկայնությունը և բարձրությունը բոլոր հիմնական կառույցների համար մինչև երեք հարկ և լրացուցիչ մանսարդային հարկի օգտագործման հնարավորություն, բարձրությունը հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը` ոչ ավելին քան 12.6 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելին քան 16.85 մ, բոլոր օժանդակ շինությունների համար` մինչև հարթ տանիքի վերևը` ոչ ավելին քան 4.0մ, մինչև թեք տանիքի պիպը` ոչ ավելին քան 7.0 մ:

- Օժանդակ շինությունները, բացի ավտոտնակներից, տեղադրել փողոցների կողմից չի թույլատրվում,

- Պատուհանների բացվածքներից մինչև հարևան հողամասի տնտեսական և այլ շինությունները պետք է լինի ոչ պակաս 6.0 մ,

- Փողոցների կողմից հողամասերի պատսպարումը պետք է իրականացվի ոչ ավելի քան 1.8 մ բարձրությամբ պարիսպներով` գերադասելով թեթև կոնստրուկցիաների կիրառումը, քարե հատվածի առավելագույն բարձրությամբ` 50% չափով: Մեկ թաղամասի մեջ պարիսպները պետք է լինեն միանման /կամ էականորեն չտարբերվող/ փողոցի երկու կողմերից:

- կառուցապատման առավելագույն տոկոսը` հիմնական կառույցներինը` 30%, օժանդակ շինությունների գումարայինը` 20%, շենք/շինություններից բացի` անջրանցիկ մակերեսներինը` 10%, մնացած առնվազն 40%-ը ` մրգատու այգիներ, բանջարանոցներ, ծաղկանոցներ կամ կանաչապատում:

- տարածքի օգտագործման գործակիցը (կառուցապատման խտություն) ` 1.4:

2) համայնքային նշանակության հասարակական գոտի,


<<ՀԳ/1>>, ներառում է գյուղապետարանի, մշակույթի տան, փոստի բաժանմունքի, դպրոցների /առկա` հիմնական և միջնակարգ ու նախատեսվող/, մանկապարտեզի, BBJ հիվանդանոցի տարածքները, նախագծով նախատեսված դրանց ընդարձակումները և գյուղի կառուցապատված տարածքի ներսում հասարակական նշանակությամբ նախատեսված առանձին հողակտորները:

• վարչական, ֆինանսական, փոստի, կապի, կրթական, նախադպրոցական, բուժական, սպորտային, մշակութային և կրոնական հաստատություններ, ոստիկանության տեղամասեր, հրշեջ ծառայություններ, քաղաքացիական պաշտպանության ապաստարաններ, մինչև 30 տեղ սննդի օբյեկտներ` ռեստորաններ, սրճարաններ, բառեր, պանդոկներ, խորտկարաններ:

71


• տրանսպորտի ժամանակավոր և մշտական պահպանման համար նախատեսված շինություններ, ոչ հիմնական` մանրածախ առևտրի կետեր, խանութներ, կրպակներ:


- հիմնական օգտագործման ձևերի համար առավելագույնը 3 հարկ, բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը ոչ ավելի քան 12.5 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 14.5 մ: Եկեղեցու բարձրությունը` սահմանված կարգով համաձայնեցված և հաստատված վերականգնման նախագծին համապատասխան, նոր կառուցվող եկեղեցիների համար` մինչև 21.0 մ:

- առավելագույն կառուցապատման տոկոսը` 60%, - տարածքի օգտագործման գործակիցը (կառուցապատման խտությունը)`

առավելագույնը 1.8, - անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /բացի շենքերով զբաղեցրած մակերեսների`

10% - կանաչապատման տոկոսը` 30%:

3) հասարակական սպասարկման և առևտրի գոտի


, <<ՀԳ/2>>, նախատեսվում է կենցաղ - սպասարկման առաջնային ծառայությունների, խոշոր առևտրի կետերի, ավտոճանապարհի սպասարկման գործառույթների զարգացման համար: Ներառում է Մ-10 ճանապարհին և արդյունաբերական գոտուն հարող հողամասեր:

• հասարակական սննդի կետեր, առևտրի կենտրոններ, խանութներ, մթերային և արտադրական ապրանքների շուկաներ, տոնավաճառներ, կենցաղ-սպասարկման առաջնային ծառայություններ, բենզալցակայաններ, գազալիցքավորման կետեր, ավտոտեխսպասարկման կետեր, հանրային բաղնիքներ, սաունաներ:


• տրանսպորտի ժամանակավոր և մշտական պահպանման համար նախատեսված շինություններ, զուգարաններ


72

- հիմնական օգտագործման ձևերի համար առավելագույնը 2 հարկ, բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը ոչ ավելի քան 9.5 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 11.5 մ:

- ոչ հիմնական օգտագործման ձևերի համար առավելագույն բարձրությունը` 4.5 մ, - առավելագույն կառուցապատման տոկոսը` 50%, - տարածքի օգտագործման գործակիցը (կառուցապատման խտություն) ` 1.0, - անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /բացի շենքերով զբաղեցրած մակերեսների`

մինչև 30%, - կանաչապատման տոկոսը` 20%:

4) պատմամշակութային գոտի


, <<ՊՄԳ>>, ներառում է քաղաքացիական գերեզմանոցների տարածքները և սանիտարական գոտու կանաչապատման ենթակա տարածքները:

• Փոքր ճարտարապետական ձևեր, կոթողներ.


• աշխատակազմի համար նախատեսված շենք/շինություններ • արհեստանոցներ, ոչ հիմնական շինություններ, ծածկեր Կառուցապատման չափորոշիչներ`

- ոչ հիմնական օգտագործման ձևերի համար` առավելագույնը 1 հարկ, բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը` ոչ ավելի քան 6.0 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 9.0 մ:

- ոչ հիմնական շինությունների համար առավելագույն բարձրությունը` 3.0 մ - ոչ հիմնական օգտագործման ձևերի համար` առավելագույն կառուցապատման

տոկոսը` 5 % - անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը մինչև 60% - կանաչապատման տոկոսը` նվազագույնը` 40%:

պատմամշակութային հուշարձանների գոտի1

1 Ցանկացած շինարարության, վերակառուցման, վերականգնման, վերանորոգման աշխատանքներ իրականացվում են բացառապես <<Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին>> ՀՀ օրենքով, հուշարձանների պահպանմանն առնչվող այլ իրավական ակտերով սահմանված դրույթներին համապաասխան:

, <<ՊՄՀԳ>>, ներառում է պատմամշակութային հուշարձանները և դրանց պահպանական գոտիները:

73


• Եկեղեցիներ, մատուռներ, զանգակատներ և այլ եկեղեցական կառույցներ


• հուշարձանները սպասարկող աշխատակազմի կացարաններ, թանգարաններ, ճարտարապետական փոքր ձևեր

• ավտոտրանսպորտի կայանատեղեր, զբոսաշրջիկներին սպասարկող առաջին անհրաժեշտության օբյեկտներ, հուշանվերների և արագ սննդի կրպակներ


- հիմնական օգտագործման ձևերի համար` համաձայն սահմանված կարգով համաձայնեցված և հաստատված վերակառուցման, վերականգնման կամ վերանորոգման նախագծի,

- ոչ հիմնական օգտագործման ձևերի համար` համաձայն սահմանված կարգով համաձայնեցված և հաստատված նագագծի, բայց ոչ ավելի, քան

- 1 հարկ, բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը` ոչ ավելի քան 6.0 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 9.0 մ:

- ոչ հիմնական շինությունների համար առավելագույն բարձրությունը` 3.0 մ - ոչ հիմնական օգտագործման ձևերի համար` առավելագույն

կառուցապատման տոկոսը` 5 % - անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /բացի շենքերով զբաղեցրած

մակերեսների/` մինչև 15% - կանաչապատման տոկոսը և տեսակը` պայմանավորված հուշարձանի բնույթո վ`

ապահովելով հուշարձանի տեսանելիության պայմանները:

5) հանգստի և ռեկրեացիայի գոտի2

2 Քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման գոտի է: Քաղաքաշինական գործունեությունը իրականացվում է ՀՀ կառավարության 2008 թվականի թվականի դեկտեմբերի 18-ի <<Սևան>> ազգային պարկի և դրան հարող տարածքներում հողամասերի վարձակալության, կառուցապատման իրավունքի տրամադրման և քաղաքաշինական գործունեության իրականացման մասին>> N1563-Ն որոշմամբ սահմանված կարգով.

, <<ՀԿԳ>>, ներառում է <<Uևան>> ազգային պարկի և բնակավայրի սահմանին պարկի տնտեսական գոտում հանգստի գործառույթների զարգացման նպատակով դեռևս խորհրդային տարիներին առանձնացված /փաստացի դրությամբ բավականաչափ կառուցապատված է/ նեղ` միջինը 120 մ լայնությամբ, Մ-10 ավտո մայրուղուն զուգահեռ եռանկյունաձև հատվածը:

74


• հյուրանոցային, պանսիոնատային, առողջարանային, քոթեջային, քեմպինգային, այգեպուրակային, սահմանափակ օգտագործման` սննդի ծառայություններ, սպորտա- և խաղահրապարակներ, ժամանցային և ռեկրեացիոն բնույթի խաղատեսակների ակումբներ:


• տրանսպորտի միջոցների կայանատեղեր, վարսավիրանոցներ, գեղեցկության սրահներ, հասարակական բաղնիքներ, սաունաներ, լվացքատներ, մանրածախ առևտրի կետեր, խանութներ

*Համապատասղան որոշումը տես` N8 Հավելվածում


- հիմնական օգտագործման ձևերի համար առավելագույնը 3 հարկ, բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը ոչ ավելի քան 12.5 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 14.5 մ:

- առավելագույն կառուցապատման տոկոսը` 40 %, - տարածքի օգտագործման գործակիցը /կառուցապատման խտություն/` 1.2, - անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /բացի շենքերով զբաղեցրած մակերեսների`

20%

75

- կանաչապատման տոկոսը, այդ թվում սպորտա- և խաղա- հրապարակներ և ջրավազաններ` 40%:

6) հասարակական օգտագործման կանաչ գոտի


, <<ՀՕԿԳ>>, ներառում է հիմնականում փողոցների կանաչապատման հատվածները, համայնքային նշանակության կանաչ պուրակները:

• այգեպուրակային տարածքներ, վերջիններիս բնորոշ խաղաձևերի սրահներ, ջրավազաններ, խաղահրապարակներ, բացօթյա սրճարաններ, հրաձգարաններ, տաղավարներ, զրուցարաններ, ճարտարապետական փոքր ձևեր:


• տրանսպորտի միջոցների կայանատեղեր, կրպակներ,


- կանաչապատման տոկոսը, այդ թվում` բացօթյա հարթակներ և խաղահրապարակներ, ջրավազաններ` 75 %

- բացօթյա սրճարանների, հրաձգարանների, կրպակների, տաղավարների, զրուցարանների ընդհանուր մակերեսը` ոչ ավելին, քան 15%-ը, ծածկ ունեցող շինությունների առավելագույն բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը ոչ ավելի քան 6.0 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 9.0 մ, ժամանակավոր շինությունների բարձրությունը` առավելագույնը` 3.6մ:

- անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /առանց շենքերով զբաղեցրած մակերեսների` 10%

7) սանիտարապաշտպանիչ կանաչ գոտի


, <<ՍՊԿԳ>>, ներառում է հատուկ բույսերի կիրառմամբ կանաչապատ և ծառապատ տարածքներ` գերեզմանոցի սանիտարական գոտում:

• հատուկ նշանակության կանաչապատում, տնտեսական և պահեստային շինություններ, ոչ ջրային ինժեներական ենթակառուցվածքի օբյեկտներ, ավտոտնակներ, ավտոտրանսպորտի կայանատեղեր


76

- կանաչապատ և ծառապատ տարածքներ` 75 %, կառուցապատման մակերեսը` 15%, շինությունների առավելագույն բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը ոչ ավելի քան 6.0 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 9.0 մ, ժամանակավոր շինությունների բարձրությունը` առավելագույնը` 3.6մ: անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /առանց շենքերով զբաղեցրած մակերեսների` 10%:

8) ինժեներական ենթակառուցվածքների գոտի


, <<ԻԿԵԳ/1>>, ներառում է ինժեներական ենթակառուցվածքի կետային օբյեկտների տարածքներ, էլեկտրականության, գազի և կապի ենթակայաններ, դրանց օտարման կամ պաշտպանիչ գոտիների ներառմամբ:

• էլեկտրական ենթակայաններ, ավտոմատ գազաբաշխիչ կայաններ (ԱԳԿ), գազակարգավորիչ պահարանային կետեր (ԳՊԿ), փոքր հզորության լոկալ կաթսայատներ մինչև 5 ՀԿ/ժամ, հեռախոսային կապի բախշիչ կետեր (պահարանային), կապի ավտոմատ հեռախոսային կայաններ, պահեստներ:


- հողամասերի նվազագույն չափերը և առավելագույն կառուցապատման տոկոսը` համաձայն տեխնոլոգիական պահանջների, ապահովելով այլ կառույցներից և տարածքներից սանիտարահիգիենիկ, ինսոլյացիայի, դիտելիության և հակահրդեհային նորմերը

- շենքերի և շինությունների առավելագույն բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը ոչ ավելի քան 6.0 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 9.0 մ, ժամանակավոր շինությունների բարձրությունը` առավելագույնը` 3.6մ: Անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /առանց շենքերով զբաղեցրած մակերեսների` առնվազն 10%:

Ինժեներական ենթակառուցվածքի ստորգետնյա և վերգետնյա մագիստրալ գծերը

պետք է անցկացվեն գլխավոր հատակագծի կազմում մշակված ուրվագծին համապատասխան, ընդհանուր օգտագործման տարածքների /փողոցների, ճանապարհների և հետիոտն անցումների երկայնքով` պահպանելով նորմատիվատեխնիկական և տեխնոլոգիական պահանջները:

Էլեկտրահաղորդման և կապի գծերի, գազատարների, օդային և ստորգետնյա մալուխային գծերի ու խողովակաշարերի, հենասյուների ու դրանց անվտանգ շահագործման հետ կապված այլ շինությունների պահպանման ու սպասարկման նպատակով համապատասխան հողամասերում, անկախ սեփականության իրավունքի

77

սուբյեկտից, սահմանվում է անվճար, հարկադիր և մշտական սերվիտուտ, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 212-րդ հոդվածի 3.1 մասին համապատասխան:

9) կոմունալ ենթակառուցվածքների գոտի


, <<ԻԿԵԳ/2>>, ներառում է կոմունալ ենթակառուցվածքի կետային օբյեկտների տարածքներ` օրվա կարգավորիչ ջրամբարներ, ջրամատակարարման, ջրահեռացման և ջերմամատակարարման համակարգի ոչ գծային այլ օբյեկտներ, դրանց օտարման կամ պաշտպանիչ գոտիների ներառմամբ, աղբավայր:

• օրվա կարգավորիչ ջրամբարներ, ջրամատակարարման բաշխիչ հորեր, կոյուղու ցանցային հորեր, կոյուղու մաքրման կայաններ, պահեստներ, փոքր հզորության լոկալ կաթսայատներ մինչև 5 ՀԿ/ժամ, աղբավայրեր:


- հողամասերի նվազագույն չափերը և առավելագույն կառուցապատման տոկոսը` համաձայն տեխնոլոգիական պահանջների, ապահովելով այլ կառույցներից և տարածքներից սանիտարահիգիենիկ, ինսոլյացիայի, դիտելիության և հակահրդեհային նորմերը

- շենքերի և շինությունների առավելագույն բարձրությունը` հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը ոչ ավելի քան 6.0 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 9.0 մ, ժամանակավոր շինությունների բարձրությունը` առավելագույնը` 3.6մ: Անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /առանց շենքերով զբաղեցրած մակերեսների` առնվազն 10%:

Կոմունալ ենթակառուցվածքի ստորգետնյա մագիստրալ գծերը պետք է

անցկացվեն գլխավոր հատակագծի կազմում մշակված ուրվագծին համապատասխան, ընդհանուր օգտագործման տարածքների /փողոցների, ճանապարհների և հետիոտն անցումների երկայնքով:

Ջրամատակարարման, ջրահեռացման, ջերմամատակարարման համակարգերի, դրանց անվտանգ շահագործման հետ կապված այլ շինությունների պահպանման ու սպասարկման նպատակով համապատասխան հողամասերում, անկախ սեփականության իրավունքի սուբյեկտից, սահմանվում է անվճար, հարկադիր և մշտական սերվիտուտ, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 212-րդ հոդվածի 3.1 մասին համապատասխան:

10) արտաքին տրանսպորտի գոտի, <<ՏԳ>>, ներառում է միջպետական Մ -10 ավտոճանապարհի հատվածը` 18.0 մ կարմիր գծերի սահմաններում, ինչպես

78

նաև գլխավոր հատակագծով նախատեսվող` մայրուղուն զուգահեռ ճանապարհների համար առանձնացվող հողերը:

Թույլատրելի օգտագորման ձևերը և կառուցապատման չափորոշիչները`

համաձայն` <<ՀՀՇՆ IV-11.05.02-99. Ավտոմաբիլային ճանապարհներ>> շինարարական նորմերի

11) ընդհանուր օգտագործման գոտի,


<<ԸՕԳ>>, ներառում է կարմիր գծերի սահմաններում համայնքային նշանակության ճանապարհներ և փողոցներ, դրանց ընդլայնումներ` հրապարակներ, հարթակներ:

• Ճանապարհային եզրային կանաչապատում, արտաքին լուսավորություն, գովազդ, փոքր ճարտարապետական ձևեր, հրապարակներում` շատրվաններ, ջրավազաններ, ծաղկանոցներ և բարեկարգման այլ տարրեր:

Կառուցապատման չափորոշիչներ

- Փոքր ճարտարապետական ձևերը` սահմանափակ, չխաթարելով հետիոտն երթևեկությունը, առավելագույն անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը` չի սահմանափակվում, կանաչապատման տոկոսը` նվազագույնը` չի սահմանափակվում, առավելագույնը` ապահովելով ճանապարհային նորմերը /կողային տեսանելիություն և այլ/:

12) Գյուղատնտեսական արտադրական օբյեկտների գոտի


, <<ԱԳ/1>>, ներառում է բնակավայրի ծայրամասում և բնակավայրից դուրս գտնվող անասնապահական գոմերի և գյուղատնտեսական ատադրության զարգացման համար նախատեսվող տարածքները:

• անասնապահական ֆերմաներ և համալիրներ, թռչնաբուծարաններ, անասնագոմեր, գյուղատնտեսական մթերքների վերամշակման, փաթեթավորման և պահեստավորման ձեռմարկություններ և արտադրամասեր, դրանց վարչական մասնաշենքեր, անձնակազմի համար կենցաղային սենքեր, անասնաբուժական լաբորատորիաներ, պահեստներ:


79

• Ցանկապատնեշներ, փարախներ, անձրևապաշտպանիչ ծածկեր, տնտեսական այլ շինություններ:


- Շենքերի բարձրությունը, կառուցապատման մակերեսը և անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը` պահպանելով տեխնոլոգիական և սանիտարահիգիենիկ նորմերը:

13) Արդյունաբերական օբյեկտների գոտի,


<<ԱԳ/2>>, ներառում է Մ-10 ավտոմայրուղուն մոտ գտնվող և բնակավայրի ներսում արդյունաբերության և արտադրական գործառույթների զարգացման նպատակով առանձնացված տարածքները:

• սանիտարական գոտի չպահանջող արտադրական ձեռնարկություններ` գյուղմթերքների վերամշակման, սննդամթերքի /հաց, հրուշակեղեն, ըմպելիք/ արտադրության, թեթև արդյունաբերության, արհեստագործական արտադրամասեր /ավանդական արհեստներ` խեցե-, գորգա- գործություն, այլ /, որոնք կապված չեն աղմուկի, փոշու և վնասարար արտանետումների հետ:


• տրանսպորտի միջոցների կայանատեղեր, կրպակներ:


- առավելագույն կառուցապատման մակերեսը` համաձայն տեխնոլոգիական պահանջների, ապահովելով այլ կառույցներից և տարածքներից սանիտարահիգիենիկ, ինսոլյացիայի, դիտելիության և հակահրդեհային նորմերը,

- շենքերի և շինությունների առավելագույն բարձրությունը` 3 հարկ, հողի մակերևույթից մինչև հարթ տանիքի վերևը ոչ ավելի քան 12.5 մ, մինչև լանջավոր տանիքի պիպը` ոչ ավելի քան 14.5 մ, ժամանակավոր շինությունների բարձրությունը` առավելագույնը` 4.5 մ: Անջրանցիկ մակերեսների տոկոսը /առանց շենքերով զբաղեցրած մակերեսների` առնվազն 10%:

14) գյուղատնտեսական օգտագործման գոտի

, <<ԳՕԳ>>, վարելահողեր, խոտհարքի, արոտավայրերի, մրգատու այգիների տարածքներ:

80


• այգեգործություն, հողագործություն, ջերմոցներ, տնկարաններ, ոչ հիմնական պահեստային և կենցաղային շինություններ, արևապաշտպանիչ ծածկեր


- ջերմոցների և տնկարանների համար առավելագույն կառուցապատման մակերեսը` 60%, ոչ հիմնական օժանդակ շինությունների կառուցապատման առավելագույն գումարային մակերեսը` 10%

15) անօգտագործելի կամ ռեզերվային գոտի


, <<ՌԳ>>, ներառում է գյուղատնտեսական նշանակության անօգտագործելի /այլ հողատեսքեր/ հողերը:

• համաձայն չնախատեսված անհրաժեշտության /ինժենարական ենթակառուցվածքի և այլ օբյեկտներ/ և համայնքի կամ մասնավոր հատվածի կողմից առաջադրվող նոր նախաձեռնությունների` քաղաքաշինական նորմերի պահպանմամբ:


- հարակից գոտիների համար սահմանված կառուցապատման չափորոշիչներին համաչափ` չգերազանցելով դրանցում առավելագույն չափորոշիչների արժեքները:

Թույլատրելի օգտագործման ձևեր

ԱԲԿ

Գ

ՀԳ

/1

ՀԳ

/2

ՊՄ

Գ

ՊՄ

ՀԳ

ՀԿ

Գ

ՀՕ

ԿԳ

ՍՊ

ԿԳ

ԻԿԵ

Գ/1

ԻԿԵ

Գ/2

ՏԳ

ԸՕ

Գ

ԱԳ

/1

ԱԳ

/2

ԳՕ

Գ

ՌԳ

Բնակելի առանձնատներ բլոկացված տներ Հյուրանոցային հյուրանոցներ,

մոթելներ, (մինչև 20 տեղ)

հյուրանոցներ, մոթելներ, (առանց սահմանափ)

վարձ. տրվող գյուղ.տներ, քոթեջներ

պանսիոնատներ, հանգստի տներ

առողջարանային

81

հաստատություններ Կրթական մանկապարտեզներ,

մանկամսուրներ

միջնակարգ դպրոցներ

գեղարվեստական և երաժշտական դպրոցներ

քոլեջներ Բուժական բուժական

կաբինետներ, կենտրոններ

ամբուլատորիաներ պոլիկլինիկաներ Վարչական տեղական

նշանակության վարչակառավարման հիմնարկներ

Վարչ., ֆինանսական հիմնարկությունների և այլ ծառայությունների գրասենյակներ

փոստատներ կապի

բաժանմունքներ

հրշեջ ծառայություններ

ոստիկանական տեղամասեր

քաղ. պաշտպանության ապաստարաններ

ֆինանսական բանկի

բաժանմունքներ

Այլ ֆինանսական հաստատություններ

Մշակութային, մարզական, այլ հասարակական նշանակության հիմնարկություններ գրադարաններ թանգարաններ,

ցուցասրահներ

պատկերասրահներ, ցուցահանդեսներ

ակումբներ, մշակութայն կենտրոններ

կինոթատրոններ և թատրոններ

մարզադահլիճներ, սպորտ-ակումբներ

հանգստի և

82

մանկական տարբեր տիպի այգիներ

ռեկրեացիոն բնույթի խաղաձևերի սրահներ

խաղադաշտեր, բացօթյա ռեկրեացիոն կառույցներ, հարթակներ անիվավոր չմուշկների, սքեյթի և այլնի համար,

հրաձգարաններ (պնևմոտիրեր)

Կրոնական Եկեղեցիներ մատուռներ այլ եկեղեցական

հաստատություններ

Հասարակական սպասարկման և առևտրի ռեստորաններ,

սրճարաններ (ոչ ավելի քան 20 տեղ)

բառեր, պանդոկներ, խորտկարաններ

ռեստորաններ, սրճարաններ (առանց տեղերի սահմանափ.)

բացօթյա սրճարաններ

արագ սննդի կետեր վարսավիրանոցներ քիմմաքրման կետեր լվացքատներ ավտոտեխսպասարկմ

ան կետեր, արհեստանոցներ

բենզալցակայաններ գազալիցքավորման

կետեր

Կոշիկի, հագուստի և կենցաղային տեխնիկայի վերանորոգման արհեստանոցներ

հասարական բաղնիքներ, սաունաներ,

հասարակական սանհանգույցներ,

Աղբարկղների տեղադրման հարթակներ

մանրածախ առևտրի կետեր, խանութներ

83

դեղատներ շինարարական

նյութերի և ավտո-պահեստամասերի, քիմիական նյութերի, սերմերի, տնկիների խանութներ

շուկաներ, տոնավաճառներ, առևտրի կենտրոներ

Արտադրական փոքր ծավալի

արտադրություններ, որոնք կապված չեն աղմուկի, պայթուցիկ և հրդեհավտանգ նյութերի և մթնոլորտի աղտոտման (ծուխ, գազեր) հետ /փոքր բիզնես/

հացի, հրուշակեղենի, ըմպելիքի, մթերքների (բացի մսի) արտադ.

գյուղատնտեսական մթերքների արտադրություն, չորանոցներ, ծխարաններ

տնայնագործական արտադրություն,

սեփական արտադրանքի առևտուր,

փայտի, մետաղի, քարի մշակման արտադրամասեր

փայտի, մետաղի, քարի մշակման անհատական արհեստանոցներ

ավանդական իրերի և հուշանվերների արտադրություն /գորգագործություն, խեցեգործություն և այլն/

Տրանսպորտային հասարակական

տրանսպորտի կանգառներ

ավտոկայանատեղերի հարթակներ

ավտոկայանատեղեր Գյուղատնտեսական անասնապահական

84

ֆերմաներ և համալիրներ

թռչնաբուծարաններ անասնաբուժական

կենտրոններ, լաբորատորիաներ

ջերմոցներ տնկարաններ այգեգործություն գյուղ. մթերքի

վերամշակում և պահեստավորում

Օժանդակ շինություններ Տնտեսական

շինություններ, պահեստներ,

շվաքարաններ, ծածկեր

ավտոտնակներ Ներկառուցված

ավտոտնակներ

ամառային խոհանոցներ

անհատական առանձին կանգնած զուգարաններ

անհատական բաղնիքներ և սաունաներ

տնտեսական շինություններ, անհատական արվեստանոցներ և արհեստանոցներ

Ինժեներական և կոմունալ ենթակառուցվածք Վերգետնյա

հաղորդալարեր

Էլեկտրական ենթակայաններ

ավտոմատ գազաբաշխիչ կայան (ԱԳԲԿ)

գազակարգավորիչ պահարանային կետեր (ԳԿԿ)

հեռախոսային կապի բախշիչ կետեր (պահարանային)

հեռահաղորդակցության ցանցերի աշտարակներ

կապի ավտոմատ հեռ. կայաններ

օրվա կարգավորիչ

85

ջրամբարներ, ջրի այլ ռեզերվուարներ

կոյուղու ցանցային հորեր,

կոյուղու մաքրման կայաններ

աղբավայրեր ջրամատակ. բաշխիչ

հորեր

մալուխային էլեկտրահաղորդագծեր

փոքր հզորության լոկալ կաթսայատներ մինչև 5ՀԿ(ժամ)

ստորգետնյա մագիստրալ խողովակաշարեր

Ճարտարապետական փոքր ձևեր տաղավարներ,

կրպակներ, զրուցարաններ,

հուշարձաններ քանդակներ,

ցայտաղբյուրներ,

20.2. Գոտիներում թույլատրելի oգտագործումների (կառուցապատումների) uահմանափակումները

1) <<Uևան>> ազգային պարկի uահմանից դուրu` դեպի ցամաք մինչև 500 մետր լայնությամբ շերտում ընդգրկված <<ՀԳ/1>> <<ՀԳ/2>>, <<ՀԿԳ>> , <<ԱԳ/2>> ,<<ԳՕԳ>> <<ԸՕԳ>> գոտիների հատվածները, բացառությամբ անհատական բնակելի կառուցապատման գոտուց առանձնացվում են, որպես քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման օբյեկտ` Հայաuտանի Հանրապետության կառավարության 2008 թվականի դեկտեմբերի 18-ի «Սևան» ազգային պարկի և դրան հարող տարածքներում հողամասերի վարձակալության, կառուցապատման իրավունքի տրամադրման և քաղաքաշինական գործունեության իրականացման մասին» N1563-Ն որոշմամբ սահմանված դրույթներին համապատասխան:

2) Մ-10 միջպետական ավտոճանապարհի (<<ՏԳ>>) և դրա առանցքից երկու կողմում 70մ շերտում ընդգրկված տարածքներն առանձնացվում են որպես քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման օբյեկտ` ՀՀ կառավարության 2005 թվականի դեկտեմբերի 29-ի <<Հայաստանի Հանրապետության միջպետական և հանրապետական նշանակության ընդհանուր օգտագործման պետական ավտոմոբիլային ճանապարհներին հարող տարածքները կառուցապատելու կանոնակարգման միջոցառումների մասին>> N2404-Ն որոշմամբ սահմանված դրույթներին համապատասխան:

86

3) Պատմամշակութային հուշարձանների գոտում <<ՊՄՀԳ>>, ընդգրկված պետական uեփականություն համարվող և oտարման ոչ ենթակա պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանները և դրանց համալիրներն իրենց զբաղեցրած և առանձնացված տարածքներով կարող են oգտագործվել միայն գիտական, կրթական, մշակութային, ճանաչողական և զբոuաշրջության նպատակներով (<<Հայաստանի Հանրապետության պետական սեփականություն համարվող և օտարման ոչ ենթակա պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների մասին>> ՀՀ օրենք):

Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ամրակայման, նորոգման, վերականգնման աշխատանքները և օգտագործումը պետք է իրականացվեն ՀՀ կառավարության 2001 թվականի ապրիլի 20-ի N438 որոշմամբ սահմանված կարգին համապատասխան:

4) Սանիտարապաշտպանիչ կանաչ գոտում, (<<ՍՊԿԳ>>), ինչպես ն աև գերեզմանոցների, արտադրական տարածքների և կոմունալ ենթակառուցվածքի սանիտարական գոտիներում չի թույլատրվում`

- տեղադրել բնակելի շենքեր/տներ, հանրակրթական դպրոցներ, նախադպրոցական, առողջապահական, հանգստի հաստատություններ, սպորտային կառույցներ, այգիներ, պուրակներ, բանջարանոցներ,

- նոր ձեռնարկությունների տեղադրումը և գոյություն ունեցողների վերակառուցումը հնարավոր է միայն համապատասխան սանիտարա-հիգիենիկ ծառայությունների հետ համաձայնեցմամբ և բնապահպանական փորձաքննության դրական եզրակացությամբ:

Գոյություն ունեցող անհատական բնակելի տների վերակառուցումը հնարավոր է շինության ընդհանուր մակերեսի ոչ ավելին, քան 30 % -ի չափով ընդլայնման դեպքում:

5) Էլեկտրահաղորդման և կապի գծերի, գազատարների, ջրամատակարարման, ջրահեռացման, ջերմամատակարարման համակարգերի, օդային և ստորգետնյա մալուխային գծերի ու խողովակաշարերի, հենասյուների ու դրանց անվտանգ շահագործման հետ կապված այլ շինությունների պահպանման ու սպասարկման նպատակով համապատասխան հողամասերում, անկախ սեփականության իրավունքի սուբյեկտից, սահմանվում է անվճար, հարկադիր և մշտական սերվիտուտ, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 212-րդ հոդվածի 3.1 կետին համապատասխան:

6) Բարձրավոլտ էլեկտրագծի /220 կվ/ օտարման շերտում չի թույլատրվում բնակելի, հասարակական և այլ բնույթի կառուցապատում, ծառատունկ:

87

21. ԿԱՌՈՒՑԱՊԱՏՄԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐ

1) Շինարարական աշխատանքներ իրականացնելիս արգելվում է խախտել

- փողոցների, հրապարակների, թաղամասերի սահմաններն որոշող կարմիր գծերը,

- կառուցապատման նպատակով տրամադրած հողամասերի սահմանները,

2) Հողամասերը կարող են օգտագործվել միայն դրանց նպատակային նշանակությանը համապատասխան,

3) Կառուցապատումը պետք է իրականացվի սահմանված կարգով համաձայնեցված և հաստատված նախագծային փաստաթղթերին համապատասխան` շինարարության ընթացքում պահպանելով գործող նորմերն և կանոնները,

4) Բնակելի թաղամասերի կառուցապատումը պետք է իրականացվի ինժեներատրանսպորտային և սոցիալ-կենցաղային ենթակառուցվածքների անցկացման և արտաքին բարեկարգման և կանաչապատման աշխատանքների հետ միաժամանակ,

5) Համայնքի տարածքում նպատակահարմար է և խրախուսվելու է ՀՀ քաղաքաշինության նախարարության կողմից հաստատված գյուղական բնակավայրերի համար մշակված օրինակելի նախագծերով, ինչպես նաև մասնագիտական կազմակերպությունների կողմից մշակվող անհատական նախագծերով բնակելի տների շինարարությունը:

6) Կառուցապատումը, փողոցների, մայթերի և հրապարակների բարեկարգումը, փոքր ճարտարապետական ձևերը պետք է իրականացվեն երկարակյաց շինարարական նյութերից, որոնք թույլ կտան դրանց լվացումը, մաքրումը և պահպանումը,

7) Պարտադիր պետք է իրականացվեն մայթերի և սիզամարգերի եզրաքարերը, նիշերի անկման հատվածներում` թեքահարթակները, մայթերի և անցումների նվազագույն լայնությունը, նստարանների, փոքր ճարտարապետական ձևերի, աղբարկղերի, կրպակների, արտաքին լուսավորության, գովազդի, բարեկարգման այլ էլեմենտների չափերը և տեղադիրքը պետք է ապահովեն անխափան շարժումը,

8) Թաղամասերի կառուցապատումը բնակելի և հասարակական շենքերով պետք է իրականացվի փողոցների և ճանապարհների երկայնքով` օժանդակ շինությունները պետք է տեղադրվեն հողամասերի խորքում` կոմպակտ խմբերով, անհրաժեշտության դեպքում ապահովելով դրանց մուտքն երկրորսական փողոցներից,

9) Անհատական բնակելի տների կառուցապատողները պարտավոր են իրականացնել իրենց հողամասին հարակից մայթը, դրա բարեկարգումը, պահպանել դրանք և փողոցի համապատասխան հատվածը /մինչև առանցք/, հողամասի պարսպապատումը իրականացնել միայն սահմանված կառուցապատման չափորոշիչներին համապատասխան,

88

10) Համայնքի տարածքում առկա կանաչապատ տարածքները և տնկումները` լանդշաֆտի հատուկ պահպանվող տարրեր են և տեղական իշխանության մարմինները, հողամասերի և արտադրական ձեռնարկությունների սեփականատերերը պարտավոր են ապահովել դրանց պահպանվածությունը:

11) Հողամասերի կառուցապատման և ստորգետնյա կոմունիկացիաների անցկացման ընթացքում վնասված ծառերը և տնկումները պետք է վերականգնվեն համարժեք փոխհատուցմամբ:

Քաղաքաշինական և ճարտարապետական որակյալ միջավայրի ստեղծման նպատակով որպես ուղղորդող փաստաթուղթ առաջարկվում է ՀՀ քաղաքաշինության նախարարի 2012 թվականի փետրվարի 17-ի N33 հրամանով հաստատված <<Սևանա լճի առափնյա տարածքներում քաղաքաշինական փաստաթղթերի մշակման մեթոդական ցուցումները>> (<<Սևանա լճի կենտրոնական և անմիջական ազդեցության գոտիներում ռեկրեացիոն, լանդշաֆտային, առողջարանային համակարգերի տեղաբաշխման և տարածքային կազմակերպման նախագիծ: Քաղաքաշինական կանոնադրություն. Քաղաքաշինական և լանդշաֆտային չափորոշիչներ>>, www.mud.am):

21.1. Շենքերին և շինություններին ներկայացվող ճարտարապետական պահանջներ

Համայնքի տարածքի բոլոր գոտիներում իրականացվող նոր կառուցապատման, վերակառուցման, վերանորոգման, բարեկարգման և կանաչապատման աշխատանքներին ներկայացվում են հետևյալ պահանջները.

- նախընտրելի են բնական և էկոլոգիապես անվնաս շինանյութերը` տուֆ, բազալտ, տրավերտին, կրաքար, այլ բնական քարեր, փայտ, մետաղ, ապակի, բետոն, սվաղի վրայով արտաքին ֆասադային ներկ:

Շինարարական նյութեր.

Գունային լուծումներ

- շրջակա միջավայրի բնական պալիտրային ներդաշնակ: Բնակելի, հասարակական և արտադրական շենքերի հիմնական տարրերը գերադասելի է լուծել մեղմ գույներով` օգտագործելով օխրայի, տերակոտաների, մոխրագույնի և դարչնագույնի բոլոր երանգները: Որոշ դեպքերում` կոնտրաստային շեշտադրումներ ստեղծելու նպատակով կիրառելի է նաև արհեստական վառ գույների օգտագործումը` ժամանակավոր կառույցների, բարեկարգման առանձին էլեմենտների /նստարաններ, աղբամաններ, գովազդային ստենդեր և այլն/ համար:

.

http://www.mud.am/�

89

- անհրաժեշտ է հաշվի առնել, որ դռները , պատուհանները և պատշգամբները` դեկորատիվ այլ տարրերի բացակայության պարագայում, շենքի ճակատը ձևավորող միակ էլեմենտներն են և դրանց արտաքին ձևը, համաչափությունը, շրջանակների և բազրիքների բաժանումները և գույնը ` ճակատը ձևավորելու կարևոր միջոցներ են:

Ճակատներ.

- շենքերի ճակատների (փողոցային և բակային) արտաքին հարդարանքի հետ կապված բոլոր շինարարական և վերանորոգման աշխատանքները պետք է կատարվեն միայն սահմանված կարգով հաստատված ճարտարապետաշինարարական նախագծերով, ընդ որում` լուծումները պետք է տրվեն շենքի ամբողջական ճակատի համար և համապատասխանեն մնացած ճակատներին:

- ճակատների ձևավորման համար առաջարկվում է լայն կիրառում տալ ուղղաձիգ կանաչապատմանը:

Տանիքներ

- գյուղական միջավայրին առանձնահատուկ հմայնք են հաղորդում կղմինդրով ծածկված լանջավոր տանիքները: Կարելի է կիրառել կղմինդրի բոլոր տեսակները` բնական, մետազե, շերտաքարե և այլ: Մետաղյա թիթեղով ծածկված տանիքին գեղարվեստական որակ տալու համար ցանկալի է այն ներկել պատից մուք գույներով (կարմիր, դարչնագույն, մուք կանաչ և այլ):

.

- լանջավոր տանիքների առավելագույն թեքությունը (i) պետք է ընդունել - 0.5, - լանջավոր տանիքների գագաթի բարձրությունը պետք է սահմանափակվի կառույցի խորության կեսի չափով:

90

- բնակելի տների նկուղային և կիսանկուղային հարկերը չպետք է ունենան փողոցի կողմից մեկուսացված մուտքեր:

Նկուղներ և կիսանկուղներ.

- բոլոր շենքերի կիսանկուղների պատուհանների գոգերը մայթից պետք է բարձր լինեն առնվազն 30 սմ:

- Շենքերի շքամուտքերի աստիճանները չպետք է անցնեն փողոցի կարմիր գիծը

Շենքերի շքամուտքեր.

3

:

- շենքերին կցված գովազդային վահանակների մակերեսը չպետք է գերազանցի շենքի ճակատային պատի 10 %-ը:

Արտաքին գովազդ.

- փողոցներում տեղադրվող առանձին կանգնած գովազդային վահանակները պետք է տեղադրվեն մոտակա կարգավորվող խաչմերուկից առնվազն 50մ հեռավորության վրա:

- Փողոցների անվանատախտակները պետք է տեղադրվեն ստանդարտ չափերով՝ միասնական հատուկ նախագծի համաձայն,

Ցուցանակներ և անվանատախտակներ.

- շենքերի համարների չափերը պետք է ընդունվեն՝ ա) լուսավորությամբ, կլոր՝ տրամագիծը - 30 սմ

3 ( Կարմիր գծեր /կամ` կառուցապատման կանոնակարգման գծեր/- ընդհանուր օգտագործման գծային օբյեկտների (ավտոմոբիլային ճանապարհներ, փողոցներ, էլեկտրահաղորդման և կապի գծեր, խողովակաշարեր, գազատարեր, մալուխային գծեր և այլն) տարածքները կառուցապատման տարածքներից սահմանազատող գծեր):

91

բ) առանց լուսավորության՝ քառակուսի - 15 x 15 սմ:

Հիմնարկությունների անվանատախտակները և բնակիչների անվանատախտակները կցվում են միայն շքամուտքների դռներին:

- Մինչև 12 մ լայնություն ունեցող փողոցներում լուսավորւթյան սյուների կիրառումն արգելվում է: Այս կարգի փողոցներում լուսավորւթյունը պետք է կազմակերպվի պատի աշտանակներով (բրա):

Փողոցային լուսավորություն.

- Համաքաղաքային նշանակության փողոցների, ինչպես նաև հասարակական առավելագույն ձգողության և կուտակման վայրերին հարակից տարածքներում աղբարկղները տեղադրել ոչ ավելի, քան 100 մ հեռավորության վրա, հատուկ փակվող տիպի, բանուկ մասերին չխանգարող տարածքներում,

Աղբահեռացման կոնտեյներներ.

- շրջանային նշանակության փողոցների վրա՝ 100 –200 մետրը մեկ,

- տեղական նշանակության փողոցների վրա հիմնական խաչմերուկների վրա, դրանց հեռավորությունը 200 մետրից պակաս լինելու դեպքում՝ 200 մետրը մեկ։

21.2. Գոտևորմանը չհամապատասխանող կառուցապատման կարգավորում

- Գոտևորմանը չհամապատասխանող բոլոր տեսակի օրինական համարվող շենքերի և կառույցների ընդարձակում չի թույլատրվում:

- Գոտևորմանը չհամապատասխանող և մինչև սույն նախագծի հաստատումը 2 տարուց ավելի լքված և չօգտագործվող օրինական համարվող կառույցների հետագա օգտագործման ձևը պետք է որոշվի համապատասխան գոտու համար սահմանված թույլատրելի օգտագործումների շրջանակներում:

- Գոտևորմանը չհամապատասխանող օրինական համարվող շենքերը և շինությունները կարող են վերակառուցվել կամ վերանորոգվել, եթե արդյունքում նվազում է գոտևորմամբ սահմանված դրույթներին անհամապատասխանությունը:

- Եթե գոտևորմանը չհամապատասխանող օրինական համարվող կառույցի վերանորոգման արժեքը գերազանցում է նրա տեղափոխման արժեքի 50%-ը, ապա այդ կառույցը վերանորոգման ենթակա չէ և կապիտալ նորոգման կարիքի դեպքում պետք է տեղափոխվի կամ համապատասխանեցվի գոտու համար սահմանված թույլատրելի օգտագործումների ձևերին:

92

21.3. Հուշարձանների պահպանությանը, վերականգնմանը և վերակառուցմանն ուղղված միջոցառումներ

Տեղական ինքնակառավարման մարմիններին առաջարկվում է, համապատասխան մասնագետների ներգրավմամբ, իրականացնել մի շարք միջոցառումներ, որոնք կնպաստեն համայնքում առկա արժեքների պահպանմանը և դրանց ծառայեցմանը բնակիչների և զբոսաշրջիկների մշակութային կարիքներին: Կարևոր և առաջնահերթ են հետևյալ միջոցառումները.

o համայնքի տարածքում հաշվառված և պետական ցանկում ընդգրկված բոլոր հուշարձանների իդենտիֆիկացումը, լուսանկարում ը, նկարագրությունը, կառույցների չափագրություն ը, հուշարձանների վկայականների կազմումը, համայնքում հուշարձանների վերաբերյալ տվյալների բազայի ստեղծումը,

o հուշարձանների տեխնիկական վիճակի գնահատումը, վերականգնման կարիք ունեցող հուշարձանների ընդգրկումը համայնքի կամ պետության կողմից նախատեսվող նպատակային ծրագրերում,

o սույն նախագծով սահմանված պահպանական գոտիների նշահարումը տեղանքում և դրանցում առկա քաղաքաշինական իրավիճակի գնահատումը, նկարագրությունը, անհրաժեշտության դեպքում` կարգավորումը,

o հուշարձանների և դրանց պահպանական գոտիների, ինչպես նաև դեպի հուշարձաններ տանող ճանապարհների բարեկարգումը,

o համայնքային տուրիստական քարտեզի կազմումը, ցուցանակների և ուղեսլակների տեղադրումը, այլ տեղեկատվության ապահովումը:

21.4. Սանիտարապաշտպանիչ գոտիներում իրականացվելիք

միջոցառումներ

Գերեզմանների, կոմունալ և արտադրական օբյեկտների սանիտարապաշտպանիչ գոտիների, կարմիր գծերում գծային օբյեկտների տարածքները, որոնք փաստացի դրությամբ զբաղեցված են բնակելի և հասարակական կառույցներով, գլխավոր հատակագծով սահմանվում են որպես բուֆերային գոտիներ, որտեղ արգելվում են բոլոր տեսակի նոր բնակելի և հասարակական կառուցապատմանը և վերակառուցմանն ուղղված գործողություններ:

93

Այդ տարածքներում անհրաժեշտ է իրականացնել հնարավոր չափով կանաչապատման աշխատանքներ, գերեզմանոցների սանիտարական գոտիներով կամ դրանց հարակից տարածքներով անցնող ջրագծերի վիճակը պետք է դրվի խիստ վերահսկման տակ, անհրաժեշտության դեպքում խողովակները պետք է վերանորոգվեն, հնարավորության դեպքում տեղափոխվեն: Պետք է իրականացվի նաև այդ տարածքների սանիտարահիգիենիկ իրավիճակի վերահսկողություն, տարածքների բեռնաթափում (տես նաև` N9 Հավելված):

Գերեզմանոցների տարածքի ընդլայնումը դեպի բնակելի տարածքներ չի թույլատրվում: Սանիտարական գոտիներում անհրաժեշտ է ստեղծել առնվազն 20 մ լայնությամբ ծառապատ շերտեր:

94

ՄԱՍ IV. ՏԵԽՆԻԿԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐ

Ցուցանիշը Չափի միավորը Փաստացի Հեռանկարային 1 2 3 4 1. Տարածքը

Համայնքի վարչական սահմաններում ընդգրկված հողերի ընդհանուր մակերեսը՝ ընդամենը

հա 9 169.01 9169.03

բնակավայրերի հողեր, հա 544.8 564.6 որից` բնակելի կառուցապատման հա 460.96 501.4 հասարակական կառուցապատման հա 8.79 12.17 խառը կառուցապատման հա - -

ընդհանուր օգտագործման, հա 55.94

51.09

որից`

ընդհանուր օգտագործման կանաչապատ

տարածքներ հա - 9.87

փողոցներ, հրապարակներ, հա 42.08 41.22

այլ տարածքներ հա 13.86

-

այլ հողեր հա 19.11

-

արդյունաբերության, ընդերքօգտագործման և այլ արտադրական նշանակության հողեր, հա 21.46 35.41

որից՝

Արդյունաբերական/արտադրական օբյեկտների հա 4.14 20.58

գյուղատնտեսական արտադրական օբյեկտների հա 16.95 14.46

պահեստարանների հա 0.37 0.37 ընդերքի օգտագործման հա - -

էներգետիկայի, կապի, տրանսպորտի, կոմունալ ենթակառուցվածքների հողեր, հա 9.22 15.925

որից՝ հա էներգետիկայի հա 2.96 2.96 կապի հա 0.06 0.06 տրանսպորտի հա 5.19 11.4 կոմունալ ենթակառուցվածքների հա 1.01 1.5 հատուկ պահպանվող տարածքների հողեր, հա 757.93 797.7 որից՝ բնապահպանական հա 709.19 684.7

առողջարարական նպատակներով նախատեսված հա

հանգստի համար նախատեսված հա - 18.0 պատմական և մշակութային հա 48.74 95.0 հատուկ նշանակության հողեր հա - - գյուղատնտեսական նշանակության հողեր, հա 7 802.27 7 722.027 որից՝ վարելահող հա 1096.69 1073.49 բազմամյա տնկարկներ հա - - խոտհարքներ հա 1158.95 1158.22 արոտավայրեր հա 4942.03 4925.47

95

այլ հողատեսքեր հա 604.6 564.847 անտառային հողեր հա 0.03 0.03 ջրային հողեր հա 33.3 33.26 պահուստային հողեր հա - - 2. Տարածքն ըստ սեփականության ձևերի պետական սեփականություն հա 4996.71 4996.71

համայնքի սեփականություն հա 2190.98 2123.95 /այդ

թվում` 46.26 հա պ/մշ. հուշ./

ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց սեփականություն հա 1981.32 2048.35

3. Դեմոգրաֆիական տվյալներ բնակչության թիվը հազ. մարդ 5. 500 7.000

բնակչության խտությունը /բնակավայրի մասով/ մարդ/հա 10 12.4

բնակչության տարիքային կազմը, այդ թվում՝

մինչև 17 տարեկան երեխաներ հազ. մարդ/ տոկոս 1.670 / 30.3% 30.3%

աշխատունակ հասակի բնակչություն հազ. մարդ/ տոկոս 3.062 / 55.7% 55.7%

թոշակառու բնակչություն և հաշմանդամներ հազ. մարդ/ տոկոս 0.768 / 14.0% 14.0%

4. Բնակելի ֆոնդը

ընդհանուր բնակելի ֆոնդը /մենատներ/ հազ. քառ. մ (ընդհանուր մակերես)

120.161 178.5

Մենատներ հատ 1100 1350 Բնակելի ֆոնդն՝ ըստ հարկայնության՝ 1-2-հարկանի տոկոսը 95 85 3-4-հարկանի տոկոսը 5 15

Բնակչության միջին ապահովվածությունը բնակելի ընդհանուր մակերեսով քառ. մ/մարդ 21.8 25.5

5. Բնակչության մշակութային և կենցաղային սպասարկման համակարգը

մանկական նախադպրոցական կազմակերպություններ տեղ 80 104

ընդամենը / 1000 մարդ 14.5 14.85

հանրակրթական դպրոցներ`

տեղ 800 1040

ընդամենը / 1000 մարդ 145 148 հիվանդանոցներ մահճակալ 50 70

ընդամենը / 1000 մարդ պոլիկլինիկաներ

հերթում հաճախում 9 10

առևտրի քառ. մ առևտր. մակերես 1200 1920

ընդամենը / 1000 մարդ 216.22 274 կենցաղային սպասարկման աշխ. տեղ - 25 ընդամենը / 1000 մարդ 4.5 առողջարանային հանգստի հիմնարկներ տեղ - 120 ընդամենը / 1000 մարդ 21.62 այդ թվում`

96

հանգստյան տներ, պանսիոնատներ և այլն (առողջարանային քաղաքների համար՝ հյուրանոցները ներառյալ)

տեղ - 120

երեխաների համար ճամբարներ տեղ - - 6. Տրանսպորտային սպասարկում

Մայրուղային ճանապարհների և փողոցների երկարությունը՝ ընդամենը կմ 52 54.1

այդ թվում`

արագընթաց շարժման մայրուղային ճանապարհների կմ 3.0 3.0

Ուղեվորատար տրանսպորտ` ավտոբուս ուղեգիծ 1 2 7. Ինժեներական սարքավորումներ և բարեկարգում Ընդհանուր ջրօգտագործում խոր. մ / օր 1103 1610 - տնտեսական-խմելու նպատակով խոր. մ / օր 883 1288 - արտադրական կարիքների համար խոր. մ / օր 220 322

Ջրամատակարարման համակարգի գլխամասային կառույցների հզորություն խոր. մ / օր 11232 11232

Ջրամատակարարման օգտագործման աղբյուրներ հազ. խոր. մ / օր --- ---

Մաքուր ջրօգտագործում լ/օր 1103000 1610000 այդ թվում՝ տնտեսական-խմելու նպատակով լ/օր 883000 1288000 Կոյուղի խոր. մ /օր 883 1120 Կեղտաջրերի ընդհանուր ելքը՝ ընդամենը հազ. խոր. մ /օր 883 1120 այդ թվում՝ կենցաղային կոյուղի խոր. մ /օր 706 896 արտադրական կոյուղի խոր. մ /օր 177 224

Կոյուղու մաքրման կայանների արտադրողականություն խոր. մ /օր --- 1500

Էլեկտրամատակարարում

Էլեկտրաէներգիայի գումարային օգտագործում կՎտ.ժամ/տարի 31.000000 57790000

այդ թվում`

արտադրական օբյեկտների կարիքների համար կՎտ.ժամ/տարի 24800000 46230000

կոմունալ-կենցաղային կարիքների համար կՎտ.ժամ/տարի 6200000 11560000

1 մարդու կողմից տարեկան էլեկտրաէներգիայի օգտագործում կՎտ. ժամ 7665 7665

այդ թվում` կոմունալ-կենցաղային կարիքների համար կՎտ.ժամ 707 1320

Էլեկտրաբեռնվածության ծածկման աղբյուրներ մլն կՎտ

այդ թվում` --- --- Ջերմամատակարարում

Բնակավայրի վառելիքային հաշվեկշռում գազի տեսակարար կշիռը տոկոս

Գազի օգտագործումը՝ ընդամենը մլն խոր. մ 19.04 35.62 այդ թվում` կոմունալ-կենցաղային կարիքների համար մլն խոր. մ 15.24 25.62 արտադրական կարիքների համար մլն խոր. մ 3.80 10.00 Մակերևութային ջրերի հեռացման ցանց կմ -- --

Փողոցային ցանցի ընդհանուր երկարություն կմ -- --

97

9. Շրջակա միջավայրի պահպանություն

Աղտոտվածության աղբյուրներից, աղմուկի ներգործությունից պաշտպանող սանիտարապաշտպանիչ գոտիներ՝ ընդամենը

հա - 18.03

այդ թվում` կանաչապատում հա - 18.03

Մթնոլորտային օդի աղտոտվածության մակարդակը

% սահմանային թույլատրելի խտությունից

ՍԹԽ

ՍԹԽ-ի սահմաններում


Գետերի և ստորերկրյա ջրերի ջրամբարների (արհեստական և բնական) աղտոտվածության մակարդակը


ՍԹԽ

ՍԹԽ-ից բարձր մոտ 10%


Հողի և ընդերքի աղտոտվածության մակարդակը


ՍԹԽ



Աղմուկի ազդեցության մակարդակը Դեցիբել /ԴՑԲ/ 57-60 50-55

98

ԳԻՐՔ II

ԳՐԱՖԻԿԱԿԱՆ ՄԱՍ հ/հ Գծագրի անվանումը Մասշտաբ

1. Համայնքի դիրքը տարաբնակեցման համակարգում 1:20000

2. Տարածքի փաստացի օգտագործման հատակագիծ (հենակետային հատակագիծ)

1:5000

2.1. Տարածքը ըստ սեփականության սուբյեկտների 1:5000

3. Ռիսկերի և սահմանափակումների քարտեզ /տարածքի համալիր

գնահատական/ 1:5000

3.1. Լիճք գյուղի տարածքի սեյսմիկ միկրոշրջանացման քարտեզ 1:5000

3.2. Լիճք գյուղի տարածքի ինժեներաերկրաբանական շրջանացման քարտեզ 1:5000

3.3. Լիճք գյուղի տարածքի գրունտների առավելագույն հորիզոնական արագացումների բաշխման քարտեզ 1:5000

4. Տարածքային զարգացման հատակագիծ (հիմնական գծագիր) 1:5000

4.1. Ինժեներատրանսպորտային համակարգի ուրվագիծ 1:5000

4.2. Հողերի օգտագործման սխեմա և հատակագծի իրականացման հերթականությունը

1:1000

5. Գոտևորման քարտեզ 1:2000

5.1. Հուշարձանների պահպանական գոտիներ 1:5000

ՉՀԱՍՏԱՏՎՈՂ ՀԱՎԵԼՎԱԾՆԵՐ

ՀԱՎԵԼՎԱԾ N1.Պայմանագիր և լիցենզիա

ՀԱՎԵԼՎԱԾ N2. Լիճքի գյուղական համայնքի պարզեցված գլխավոր հատակագծի մշակման նախագծային առաջադրանք ՀԱՎԵԼՎԱԾ N3. Լիճքի համայնքի տեղագրական և կադաստրային հանույթներ ՀԱՎԵԼՎԱԾ N4. «ԳԵՈՏԵՍՏ» ՍՊԸ , Լիճք գյուղի միկրոսեյսմաշրջանացման և ինժեներաերկրաբանական շրջանացում ՀԱՎԵԼՎԱԾ N5. «Սևանա լճի կենտրոնական գոտում կառուցապատման համար նախատեսված տարածքների գոտևորման նախագիծ», Լիճքի տարածքային հատված ՀԱՎԵԼՎԱԾ N6. Ջրամատակարարում ՀԱՎԵԼՎԱԾ N7. Ինժեներական ենթակառուցվածք ՀԱՎԵԼՎԱԾ N8. Հանգստի գոտի կազմակերպելու նպատակով տարածքների առանձնացման վերաբերյալ որոշում ՀԱՎԵԼՎԱԾ N9. Սանիտարական գոտիների համար նախատեսված բույսերի ցանկ ՀԱՎԵԼՎԱԾ N10. Բնապահպանական փորձաքննություն ՀԱՎԵԼՎԱԾ N11. Քաղաքաշինական փորձաքննություն

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԳԵՂԱՐՔՈՒՆԻՔԻ...

Documents