КОРОНАВИРУС ДЕРТІНІҢ ТАРАЛУЫН ШЕК-ТЕУ ҮШІН ЕЛІМІЗДЕ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙ ЖА-РИЯЛАНҒАНЫ БЕЛГІЛІ. ӘЛЕМДІ АЛАҢДАТҚАН, ДАМЫҒАН МЕМЛЕКЕТТЕРДІҢ ӨЗІН ӘБІГЕРГЕ ТҮСІРГЕН ІНДЕТТЕН БІЗ ДЕ СЫРТ ҚАЛМАДЫҚ. ҚАЗІРДІҢ ӨЗІНДЕ АУРУ ЖҰҚТЫРҒАНДАР-ДЫҢ САНЫ ЖЫЛДАМ КӨБЕЮДЕ. НҰР-СҰЛТАН МЕН АЛМАТЫ ҚАЛАЛАРЫНЫҢ КАРАНТИНГЕ ЖАБЫЛУЫ ДА СОНДЫҚТАН. ҚАУІПСІЗДІК ҮШІН КӨПТЕГЕН ЖҰМЫС ОРЫНДАРЫ ҚЫЗМЕТІН ТОҚТАТЫП, КӨПШІЛІГІ ҚАШЫҚТЫҚТАН ЖҰ-МЫС ІСТЕУГЕ КӨШТІ. БҰЛ КЕРЕК! ӨЗІМІЗ ҮШІН, ЖАҚЫНДАРЫМЫЗДЫҢ ҚАУІПСІЗДІГІ ҮШІН, ЕЛІМІЗДІҢ ТЫНЫШТЫҒЫ ҮШІН МАҢЫЗДЫ! СОНДЫҚТАН, САҚТЫҚ ШАРАЛАРЫНА СЕЛҚОС ҚАРАМАЙЫҚ!

Кешелі бері дәрігерлер, полиция қызмет­керлері, халыққа қызмет көрсететін маман­дар, журналистер қауымы «Мен сіздер үшін жұмыстамын, сіз мен үшін үйде бо­

СӘТІ ТҮСКЕН СҰХБАТ

(Соңы 5-бетте)

ОЙТАЛҚЫ

ҰЛТТЫҚ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ӘСПЕТТЕУГЕ НЕ КЕДЕРГІ?

Ұлттық ки і ­мі міз Ұлыс­тың Ұлы күні

ғана сандығымыздан шығады. Басқа уақытта

оюлы шапанды иығымызға ілмейміз. Соңғы кезде түсіріл­

ген кинолар да ұлттық реңк, салт­дәстүр, қазақы киімнен ада.

Қазақтың «мені» білінбейді. Неге? Өз құндылықтары­

м ы з д ы н а с и х а т т а у д а н неге қашамыз?

Данияр САЛАМАТ, драматург, режиссер:– Жақында ғана «Ұлттық киноны қолдау мемлекет-

тік орталығы» құрылды. Енді ашылған орталық қазақ киносының өрісін кеңейтуге өз септігін тигізеді деген ой-дамын. Алайда, аты айтып тұрғандай, «Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығында» үміткер фильмдер «ұлттық кино» мәртебесіне де таласады. Ал, қатысып жатқан киножобалар сол мәртебеге лайық па? Мәселе осында. Оны қандай талап-белгілері арқылы анықтай-мыз деген сауалдың жауабы толық ашылмаған. Киноның ұлттың тілінде болуы ма, жоқ кинодағы ұлттық құн-дылықтардың көрсетілуі ескеріле ме? Орталық төрай-ымы Гүлнар Болатқызының дерегі бойынша, жақында өткен іріктеу кезеңінде өтінім берген 215 киногердің 10 пайызға жетер-жетпесі ғана сценарийлерін мемлекет-тік тілде тапсырған.

Ғалия ҚАЙДАУЫЛҚЫЗЫ, этнограф:– Рас, соңғы жылдары түсірілген кинолардың барлығын

көріп отырғанда қазақи болмыс, ұлттық нышан таба алмай қиналамыз. Бейнебір шетелде түсірілген, аударылған дүние секілді әсер етеді. Немесе қазақи мінезді әжуалаған, ұлтты сорлы қылып көрсеткен дүбара бірдеңелер. Мәселен, өзбектің кез келген киносында салт-дәстүрі, ұлттық киімі, ұлттық мінезі көрінеді. Киносы арқылы ұлтын тануға мүмкіндік бар. Үндінің киносында да сондай. Жапондардың киносын көрген-де де бірден жапон халқының болмысы байқалады. Ал, неге біздің киноларымыздың жаны қазақи емес?!

Жалпы, біз ұлттық құндылықтарымызға келгенде тым селқоспыз. Ұлттық киімдерімізді де тек ұлттық мерекеде ғана киеміз. Басқа уақытта іздемейміз. Қырғыздар айыр-қалпағын, өзбектер ала көйлегін, үнділер де ұлттық киімін тастамайды. (С

оңы

3-б

етт

е)

РЕДАКТОР БАҒАНЫ

(Соңы 3-бетте)

– Елімізге келген ауыр індет-тің зардабы осал болмай тұр. Ел-жұртты əбігерге салған осындай сындарлы кезеңде «Коронавирус коррупция дан қауіпті емес» деуіңіздің өзін-дік мəні бар шығар?– Иə, еліміз үшін коронавирус қан дай қауіпті болса, сыбайлас жем қорлықтың келтірер зияны одан да көп. Өйткені, тамырын тереңге жайған жемқорлық елге қауіп төндіріп отырған емі жоқ ауруға айналды.

лыңыз!» деген челленджді бөлісуде. Олар­дың бәрінің ата­анасы, бауырлары, бала­лары жандарын шүберекке түйіп үйінде отыр. Ауру жұқтыру қаупі басым жақыны­ның аман оралуына бәрі тілекші. Біздің де қалауымыз сол. Бірақ, осындай сын сәтте халыққа қолдау көрсетудің орнына жалған ақпарат таратып, үрейлі жазбалармен бөлісіп жатқандар қаншама! Бүгінгідей за­манда адам аурудан емес, жалған ақпарат­тан зардап шегіп отыр. Ал, ақпараттың дер кезінде таралуы халықтың қорқынышын басады, сенімін нығайтады. Осыған орай, «Заң газеті» мен «Юридическая газета» басылымдары төтенше жағдай кезінде де белгіленген кес теге сай өз жұмысын жалғастыра береді. Қос басылымның журналистері қалыпты режимде қыз-мет етіп, қамкөңіл халықты күнделікті маңызды ақпараттардан шет қалдыр-мауды мақсат етіп отыр. Әрине, газеттің

дер кезінде қолға тимеуі, жеткізу кезінде қиындықтардың туындауы мүмкін. Ка-рантин уақытында бұл қалыпты жағдай. Мұндай кемшіліктерге түсіністікпен қа-расаңыздар дейміз. Әрі бұл мәселелер баспахана, «Қазпошта» мекемелерімен келісе отырып, шешімін табады деп сенеміз. Қоятын сауалдарыңыз болса, «Заң газетінің» журналистері жауап іздеп, көмектесуге әзір. Ол үшін 87272 924343 телефонына қоңырау шалып, zangazet@mail.ru почтасына хабарлама қалдырсаңыз болғаны. Газеттің элек-трондық нұсқасымен zanmedia.kz сай-тынан танысуға болады.

Қымбатты оқырман! Қазір «Қазаны бөлектің қайғысы бөлек» дейтін кез емес. Осы бір беймаза шақта бірлігі мықты, ын­тымағы күшті ел екенімізді көрсете білейік!

Айнұр СЕМБАЕВА,«Заң газеті»

Жер шарының жеті миллиард тұрғынын түгелге дерлік үрейлендір-ген «Коронавирус» атты індет қазақ жеріне де келіп жетті. Бас-аяғы бірер күннің ішінде елімізде қауіпті вирусты жұқтыр-ғандардың саны қарқындап өсіп жатыр. Осыған орай, күні кеше ғана Қазақстан билігі Нұр-Сұл-тан мен Алматы қаласында каран-тин жариялап, азаматтардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету шаралары жүр-гізілуде. Әрине, мұндайда азамат-тар ел басына түскен сынақты бір кісідей көтеріп, қолдан келгенше бір-біріне көмек қолын созуы қиын-дықты еңсерудің ең тиімді жолы екені даусыз.

№21 (3245) 20 наурыз 2020

БҮГІНГІНІҢ БАС ТАҚЫРЫБЫ

ZANMEDIA.KZ

zangazet@mail.ru

Қоғамдық-саяси, құқықтық газет

Бақытжан БАЗАРБЕК, ҚР Мемлекеттік қызмет істері және сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл агенттігінің жанындағы Республикалық арнайы мониторинг тобының мүшесі:

«КОРРУПЦИЯ КОРОНАВИРУСТАН

ҚАУІПТІ»

ӘЛЕМДІ МЕЙІРІМ ҚҰТҚАРАДЫ

БҰЛТ АРТЫНАН КҮН ШЫҒАР

«ЖҰМЫЛА КӨТЕРГЕН ЖҮК ЖЕҢІЛ»

Құрметті қазақстандықтар! Сіздерді Ұлыстың Ұлы күні – Наурыз

мерекесімен шын жүректен құттық таймын.

Лебіз

Армысың, әз-Наурыз!

Қазақстан халқы үшін Наурыз – көк-тем мен жаңарудың, кең пейіл мен та-тулықтың мерекесі. Біз оны Ата Заңның 25 жылдығы аясында атап өтудеміз. Конституция тарихи және мәдени мұралардың сақта луы на және жаңғы-руына кепілдік бере отырып, Наурызды аса маңызды конститу циялық құндылық ретінде таниды.

Биыл Наурызды ерекше жағдайда қар-сы алып отырмыз. Бүкіл әлемнің басына түскен қауіптен біраз шектеулерге әкел-ді. «Жұмыла көтерген жүк жеңіл» демек-ші, бұл сын-қатерге бірлесе қарсы тұрып, одан аман-есен абыроймен өтеміз деп се-немін. Осы бағытта мемлекет қажетті шараларды қабылдап жатыр.Еңсемізді биік ұстап, ізгі ниетпен өткенге салауат айтып, ақ тілекпен жаңа жылды қарсы алайық.

Әз-Наурыз баршамызға құт, бақыт пен береке, әкелсін! Елімізде, әрбір от-басында бірлік пен қуаныш, тұрақтылық пен молшылық болғай! Ұлыс оң болсын, ақ мол болсын!

Қайрат МӘМИ,Қазақстан Республикасы

Конституциялық Кеңесінің төрағасы

2№21 (3245) 20 наурыз 2020

zangazet@mail.ru

ЛЕБІЗ

ҚҰҚЫҚ

БАСТАМА

МЕЖ

Е

ЗАМАНАУИ ТЕХНОЛОГИЯНЫҢ БЕРЕРІ МОЛ

Әр жаңа жылдың алдында саланың жетістігі мен кемшілігін таразы басына салу дәстүрге айналған. Ұлыстың ұлы мейрамы да өткенді түгендеп, барды бағалауға мүмкіндік береді. Былтырғы жылды сапаға қызмет етіп, биылғы жылды коммуникацияға арнаған қазақстандық соттың да өткен жылға өкпесі жоқ. Үшінші биліктегі оң өзгерістерді сот табалдырығын аттаған халық та көріп, куә болып жүр.

Отандық сотта арнайы атап өтетін, мақта-нышпен көрсететін жетістіктер аз емес. Соның көпшілігі электрондық технологиямен байланысты. Сот залдарының дыбыс-бейне жазу құрылғыла-

рымен қамтамасыз етілуі, сот отырыстарына қашықтықтан қатысу мүмкіндігінің берілуі, бейне конференц байланыстардың жолға қойылуы судья-ларға ғана емес, азаматтарға да қолайлы жағдай туғызғаны күмәнсіз. Үйінен, кеңсесінен шықпай-ақ арыз-шағымдарын Сот кабинеті сервисі арқылы жолдайтын азаматтарға істің қозғалысын сырттан бақылау еш қиындық келтірмейді. Әсіресе, сервиспен күнделікті жұмыс істейтін заңгерлер, адвокаттар бастаманың тиімділігін, жұмысты жеделдетуге көмектескенін ризашылықпен айтады.

Шалғай аудандарда тұратын, шетелде іссапарда жүрген жандарға қашықтықтан сот отырысына қатысу тиімді. Мұндай жаңашылдық енгізілмей тұрғанда қаланың аумағынан алыстағы ағайын, шетелде жүрген азаматтар уақыты мен қаржысын

шығындап сот отырысына келуге міндетті болатын. Олар келмесе сот мәжілісінің де кейінге шегеріліп, іске қатысушыларға үлкен кедергі болары анық. Ал, жаңа өзгеріс жұмысбасты жандарды жеке шаруасынан қол үздірмей, сот отырысының да кедергісіз өтуіне кепіл болуда.

Әр соттың жеке сайтының болуы, судьялардың әлеуметтік желілерде белсенділігінің артуы азамат-тардың құқықтық сауатының артуына да ықпалын тигізеді. Былтыр жыл бойы жалғасқан мұндай игілікті шаралар алдағы уақытта да үзіліп қал-май, халықтың соттағы мәселесінің жедел, сапалы шешілуіне көмегін тигізері даусыз.

М.НҰРБЕКОВ,Алатау аудандық сотының судьясы

АЛМАТЫ ҚАЛАСЫ

АЛЛО, 112!ШҰҒЫЛ ҚЫЗМЕТТЕР БІР ОРТАЛЫҚҚА БІРІКТІРІЛМЕКЕЛІМІЗДЕ ПОЛИЦИЯ, ЖЕДЕЛ ЖӘР-

ДЕМ, ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙ ЖӘНЕ ӨРТ БОЙЫНША ШҰҒЫЛ ҚЫЗМЕТТЕР «БІР ТЕРЕЗЕ» ҚАҒИДАТЫ БОЙЫНША БІРІКТІРІЛІП, ЖЕРГІЛІКТІ АТҚАРУ ҰЙЫМДАРЫНЫҢ ҚҰЗЫРЫНА БЕРІЛУІ МҮМКІН. ОЛАРДЫҢ ҚЫЗМЕТІ АЛДАҒЫ УАҚЫТТА 112 ДИСПЕТЧЕРЛІК ОРТА-ЛЫҒЫ ТАРАПЫНАН ЖҮЗЕГЕ АСЫРЫЛ-МАҚ. БҰЛ ЖӨНІНДЕ ОСЫ ПАРЛАМЕНТ МӘЖІЛІСІНІҢ ЖАЛПЫ ОТЫРЫСЫНДА «ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ КЕЙБІР ЗАҢНАМАЛЫҚ АКТІЛЕРІНЕ ЦИФРЛЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЫ РЕТ-ТЕУ МӘСЕЛЕЛЕРІ БОЙЫНША ӨЗГЕРІС­ТЕР МЕН ТОЛЫҚТЫРУЛАР ЕНГІЗУ ТУРАЛЫ» ЗАҢ ЖОБАСЫН БІРІНШІ ОҚЫЛЫМДА ҚАРАУ КЕЗІНДЕ БЕЛГІЛІ БОЛДЫ. Құжатты депутаттар алдында қорғаған

Цифрлық даму, инновациялар және аэроға-рыш өнеркәсібі министрі Асқар Жұмаға-лиевтің айтуынша, бұл дамыған елдердің тәжірибесі негізінде қабылданған шешім. Мәселен, Америка құрама штаттарында 911 желілік нөмірі аясында барлық шұғыл қызметтер бір орталықтан көрсетіледі екен. Соның арқасында халық қиындық көрмейді. Әрине, дәл Америкадағыдай болып жатса бұл қадам қалай құпталмас? Алайда, ми-нистр мырзаның депутат Артур Платоновтың біріктірілетін қызметтің қалай үйлестірілетін-дігі, оған жергілікті органдардың дайындық деңгейі жөніндегі сауалына берген жауа-бынан түйгеніміз, шұғыл қызметтер сапасы бойынша аталмыш алпауыт елге жету тұр мақ, қазіргі жағдайымызға зар болып қа­латын сияқтымыз. Рас, еліміздің бес облы ­ с ында біріктірілетін шұғыл қызмет бойынша серпінді жоба іске асырылған екен. Бірақ, олар бірыңғай орталық аясында емес, әр

сала бойынша қолданысқа енгізіліпті. Мәсе-лен, бірінде денсаулық сақтау саласы бо­йынша, енді бірінде ішкі істер департаменті аясында, ал, тағы бірінде әкімшіліктің ситуа-циялық қызметі шеңберінде сынақтан өткен. Ең өкініштісі, олардың қалай жұмыс істегені туралы сараптама, талдау жоқ.

Мұны естіген Нұрлан Нығматулин ор-тадан киіп кетіп, министрдің біраз «шаңын қақты». Ол бұл ретте қазіргі таңда аталмыш қызметтерді салалық құзырлы орындар үй-лестіріп отырғанын, егер біріккен жағдайда, олардың ешбір қадағалаусыз қалатынын, ал, бұл мәселе заң жобасын жасаушылардың назарынан тыс қалғанын айтып, тулады. Сөйтіп, ақыры бұл қызметтің арнайы бір ор-талық тарапынан үйлестірілуі, сонымен қа-тар олардың жұмыс істеу ережесі тетіктерінің мұқият жасалуы қажеттігін мәлімдеп, осы шаралар толыққанды жүзеге асырылмай, Мәжілістегі аталмыш заң жобасы бойынша құрылған жұмыс тобының жетекшісіне құ-жатты екінші оқылымға шығармауды қатаң тапсырды.

Жалпы, «Қазақстан Республикасының кейбір заңнамалық актілеріне цифрлық тех-нологияларды реттеу мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заң жобасы еліміздегі цифрландыру үдерісі-не қарқын беру мақсатында дайындалған құжат. Заң жобасының бірнеше жаңалығы бар. Соның бірі барлық құжат айналымын электронды форматқа көшіру үшін цифрлық құжаттар сервисін енгізу. Асқар Қуанышұлы-ның айтуынша, бұл сервис мобильді үкімет қосымшасы арқылы азаматтардың қағаз түріндегі құжатты ұсынуын қажет етпей көрсетіледі. Сонымен қатар, цифрландыру нәтижесінде қалыптасқан үлкен деректер қорын талдау тетігі реттелмек. Бұл экономи-калық көрсеткіштерді талдау арқылы тиімді үкіметтік шешімдерді қабылдауға мүмкіндік береді деген үміт бар.

Тағы бір жаңалық цифрлық сервис аясын-да туындайтын азаматтардың дербес дерек-терін қорғау қажеттілігіне орай жүзеге аспақ. Заң жобасы бойынша осы шараны жүзеге асыратын уәкілетті орган анықталады және осы саладағы жаңа сақтандыру түрі ретінде ерікті кибер сақтандыру қызметі енгізіледі. Өйткені, азаматтардың дербес деректерін қорғау – мемлекет парызы. Цифрлық жо-баларды құру мен дамытудағы квазимем-лекеттік сектор функцияларының алынып тасталуы да бұл құжаттың бір жаңалығы. Сонымен қатар, мұнай және уран өндіру саласында ғылыми зерттеу жұмыстарына бөлінген шығыстардың бір пайызын цифр-ландыру жобаларына бағыттау ұсынылып отыр. Венчурлық қызметті ынталандыру мақсатында жеке венчурлық инвесторды айқындау жөніндегі нормалар да енгізілген. Бұл 2024 жылға қарай инновациялық стар-тап компаниялар санын 450­ге дейін ұлғай-туға мүмкіндік береді. Тағы айта кететін жайт, заң жобасы бойынша электрондық өнеркәсіп саласындағы уәкілетті орган айқындалады. Жедел төлемдер жүйесін енгізу шаралары да осы құжатпен реттелмек. Министрдің айтуынша, бұл халыққа, шағын бизнеске кез келген уақытта ыңғайлы ақша аударуға мүм-кіндік береді. «Осындай шаралар қамтылған заң жобасы мемлекеттік басқарудың ашық жүйесін құруға, сондай­ақ, үлкен деректерді талдау негізінде әлеуметтік­экономикалық көрсеткіштерді болжауға ықпал етеді» дейді министр. Оның мәлімдеуінше, қарасты-рылып отырған мәселелер өз кезегінде цифр лық технологиялар саласында бәсеке-лестікті арттырып, дербес деректерді қорғау­ды күшейтуге, сондай­ақ, халықпен тиімді кері байланыс жасауға мүмкіндік береді.

Айша ҚҰРМАНҒАЛИ,«Заң газеті»

КАРАНТИНДІК ШАРАЛАР ҚАТАҢ САҚТАЛАДЫ

Жоғарғы Сот Нұр­Сұлтан және Алматы қалаларында COVID­19 коро-навирусын жұқтырғандар санының қарқынды өсуіне байланысты төтенше жағдай кезінде сот ісін жүргізуге тартылған азаматтардың сот төрелігіне қолжетімділігін және олардың өмірі мен денсаулығының қауіпсіздігін қамтамасыз етудің арасындағы теңгерімді сақтау шараларын қабылдауда.

Келушілер арасында коронавирустың таралу қауіпінің алдын алу үшін республика соттарына карантиндік шараларды қатаң сақтау тапсырыл-ды. Судьялар мен қызметкерлердің бір бөлігіне ыңғайлы жұмыс кестесі ұсынылса, қалғандарына еңбек демалысына шығу, қысқартылған жұмыс күніне немесе қашықтықтан жұмыс істеу режиміне көшу мүмкіндігі берілді. Жергілікті соттарға қағаз тасымалдағыштағы құжат айналымын барынша азайту қажеттігі айтылды.

Бұған қоса, тергеу соттарының қарауында жатқан, төтенше жағдай аяқталғанға дейін қаралуын кейінге ауыстыруға немесе шегеруге жататын және жатпайтын істер мен материалдардың тізімін жасап, мерзімі бойын-ша басымдықтарын анықтау тапсырылды.

Нұр­Сұлтан мен Алматы қалаларында карантин режимінің жарияла-нуына байланысты осы өңірлердегі соттарға төтенше жағдай режимін бұзуға байланысты істер бойынша сот төрелігін жүзеге асыру, сондай­ақ, әкімшілік, тергеу және өзге де соттарда ұлттық қауіпсіздікке, қоғам мен мемлекет тіршілігінің маңызды салаларының қызметін қамтамасыз етуге, жеке бас бостандығына конституциялық құқықты шектеуге қатысты кей-інге қалдыруға болмайтын істерді қарау үшін соттарда судьялар мен сот қызметкерлерінің шектеулі құрамын қалдыру ұсынылды. Соттардың күзеті мен қызметін қамтамасыз ету үшін де қызметкерлердің аз ғана бөлігін жұмылдыру көзделіп отыр.

Жоғарғы Сот төрағасы Жақып Асанов соттарды карантиндік талаптар-ды қатаң орындауға шақыра отырып: «Мұндай жағдай алғаш рет болып отыр. Сондықтан, осы ұсынымдармен ғана шектелмей, соттар ғимарат-тарында, сондай­ақ, туыстарыңыз бен жақындарыңыздың қауіпсіздігін барынша қамтамасыз ету бойынша барлық тиісті шараларды қабылдау қажет», – деді.

Жоғарғы Соттың баспасөз қызметі

Ал, тауар айналымының жалпы құрылымын қаңтарда 2019 жылдың сәйкес уақытымен салыстырғанда экспорт өсімі 81 пайызды, импорт өсімі 106,7 пайызды құрады. Яғни, сыртқа тауар шығару кеміп, сырттан келетін тауарлар ұлғайды. Осы арада импорт-тық тауарлар Армения (64,9 пайыз) мен Қырғызстаннан (67,0 пайыз) басқа елдердің бәрінде өскенін айта кеткен жөн шығар.

Жалпы, жыл басында байқалған бұл үрдіс ары қарай жалғаса түседі деген болжам бар. Өйткені, статис­тикаға көз жүгіртетін болсақ, 2016 жыл дан бергі 5 жылдың ішінде тауар ай налымының көлемі барлық уақытта

үздіксіз өсіп келген болатын. Биыл ондағы өсім тұңғыш рет баяулап отыр. Бұдан бөлек коронавирус індетінің та-ралуына байланысты наурыз айында елімізде алғаш рет төтенше жағдай жарияланды. Соған сәйкес бірқатар кәсіпорындар өз қызметкерлерін демалысқа жіберу туралы шешім қабылдай бастады. Мәселен, оны ең алғашқылардың бірі болып Алматы-ның индустриялық аймағында орна-ласқан «ASIA STEEL PIPE COMPANY» және «TOKYO ROPE ALMATY» ЖШС­тері жариялады. Оның біріншісі жа-лақысын сақтай отырып өз қызмет-керлерін 17 наурыздан, ал, екіншісі 20 наурыздан бастап демалысқа жіберді.

«TOKYO ROPE ALMATY» ішкі нарықты көшкіннен қорғайтын құрылыстармен, инженерлік қорғау жүйелерімен және қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша басқа да өнімдермен жабдықтайтын компания. Ал, «ASIA STEEL PIPE COMPANY» газ және мұнай құбырла-ры үшін қажетті құбырларды өндіреді және оны тек Қазақстанда ғана емес, таяу шет елдерге де экспорттап келе жатқан өндіріс орны саналады. Енді оның қатарына қызмет көрсету сала-лары да қосылып жатқанын ескерсек, тауар айналымынан басталған теріс үдеріс экономиканың барлық салала-рына жайылып жатқанын аңғару қиын емес.

ЖОҒАРҒЫ СОТ БЕЗБЕН

СЫРТҚЫ ТАУАР АЙНАЛЫМЫ БАЯУ

Статистика комитетінің дерегіне қарағанда, Қазақстан-ның сыртқы тауар айналымы қаңтарда 6 759,1 млн АҚШ долларын құрады. Егер өткен жылдың сәйкес кезеңінде бұл 7 623,4 млн доллар болғанын ескерсек, биыл даму қарқыны (88,7 пайыз) баяулағанын аңғаруға болады. Бұл көрсеткіш бойынша өсім тек Еуразиялық экономикалық одақ елдерін-де (103,4 пайыз) ғана орын алып, Тәуелсіз мемлекеттер достастығы (95,8 пайыз) мен өзге елдерде (86,5 пайыз) біршама төмендеген.

Ғани ҚАЛИЕВ, ҚР ҰҒА академигі, экономика ғылымдарының докторы:– 1990 жылға дейін бізде жеңіл өнеркәсіп те, ауыр өнеркәсіп те, ауыл шаруашылығы тауарларын өңдейтін зауыт-фабрика-

ның да бәрі болды. Кейін мүмкіндікті пайдаланбай барынан айырылып, тек жерден алынатын шикізат сатуға ғана байланып қалдық. Оның да көп мәліметі әлі күнге толық айтылып, жазылып, жарияланбайды.

Егіні көп солтүстік жақта үлкен феодалдарымыз бар, диірмендік олигархтар деп жүрміз ғой қазір. Олар егінді егу мен жинауда ғана адамдарды жалдайды. Сонымен болды, қалған уақытта халыққа жұмыс орны құрылған жоқ. Ал, орталық және оңтүстік өңірлердегі шаруашылықтар шағын. Онда жаңа техника мен технологияны енгізу қиын. Өндіріс айналымы болмаған соң жұмыс орны жоқ. Сондықтан, ауылдағы ел қалаға ағылуда. Яғни, өндірісті дамытудың орнына 30 жыл уақытымызды текке жіберіп алдық, тек шикізатқа иек артып жүрміз. Қазір енді шикізат бағасы да төмендеді. Содан кейін сырттан ке-летін валютамыз да азайды. Нәтижесінде экономикамыздың мүмкіншілігі төмендеді. Яғни, ішкі жалпы өніміміз өспей отыр. Ал, жер көлемі біз сияқты Канаданың ауыл шаруашылығы өнімі бізден 8-9 есе жоғары. Барлық өнімнің тиімділігін көбейту керек болса оған жаңа техника мен технология алу қажет. Бұл үшін өндіріс көлемі үлкеюі керек. Өкінішке орай, ондай саясат жүргізіп жатқан жоқпыз. Доллар қымбаттағанмен елдің айлығы көбейіп жатқан жоқ. Ал, импорттық өнімді сатып алу үшін елге ақша керек қой. Халықтың сатып алу сұранысы төмен, оған да әлі талдау жасалмаған.

Ерлік ЕРЖАНҰЛЫ, «Заң газеті»

СІЗ НЕ ДЕЙСІЗ?

Тәуелсіздіктен асқан мұрат жоқ!Құрметті оқырмандар! Сіздерді Ұлыстың Ұлы күні

– Наурыз мей ра мымен шын жүректен құт тықтаймын!

Қазақстан халқы үшін Нау рыз мейрамы – көктем мен жаңаруды айшықтайтын мерейі тасыған ұлы мереке. Ежелден Тәуелсіз мемлекетіміздің қалып тасуымен бірге жаңғырған Наурыз мейра-мы көпұлтты Қазақстан халқы үшін мерейлі мерекеге айналып, бірлік пен ынтымақтың, саяси тұрақтылықтың нығаюының

негізі болды.Тарихи тамыры тереңге бойланған әз-Наурыз да-

на халқымызда қай кезде де еңсесі биік елдіктің іргесі сөгілмес бірлік пен ырыстың мерекесі болып келген. Тәуелсіздік жылдары ішінде Наурыз мейрамы ұлты мен дініне қарамастан барлық қазақстандықтар үшін қастерлі, әрі жалпыхалықтық мейрамға айналды. Бұл құндылықтар орнығып, достық пен өзара түсіністік, үйлесім мен тазалық нығаятын ұлық мереке.

Кез келген мемлекеттің басты құндылығы оның тәуелсіздігі, ұлттық бірлігі, қоғамдағы бейбітшілік пен келісімінде. Біз үшін Тәуелсіздіктен асқан мұрат, Мәңгілік Елден асқан мақсат жоқ! Ұлт Көшбасшысы, Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев ұсынған осы жолда ата-бабаларымыздың арманын жалғап, әлем-дегі ең ірі дамыған елдер қатарына кіру жолында бар күш-жігерімізді аямайық!

Ұлыстың Ұлы күні – елдің ырысы мен ынтымағын нығайтып, әр отбасының береке-бірлігін арттыр-сын. Ұлтымыздың мерейін өсіріп, бар болмысымызды айшықтайтын қасиетті – Наурыз мерекесі елімізге, әрбір отбасына бірлік пен қуаныш, құт-береке мен молшылық әкелсін!

Ұлыс оң болсын, ақ мол болсын!

Ізгі тілекпен, Шығыс Қазақстан

облыстық сотының төрағасы

Нұрлан ҚАЙЫРБЕКОВ

3№21 (3245)

20 наурыз 2020zangazet@mail.ruҚОҒАМ

ОЙТАЛҚЫ

ҰЛТТЫҚ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫ ӘСПЕТТЕУГЕ НЕ КЕДЕРГІ?

Данияр САЛАМАТ, драматург, режиссер:– Алғашқы іріктеуден өтіп, питчингке жіберілген 88 үміткердің үшеуі ғана жобасын таза қазақ тілінде

қорғапты. Ойланатын жайт. Бұл қасірет. Демек, олар ұлттық киноның ұлттың тілінде болуына назар аударып отырған жоқ. Ал, ұлттық сипат түгілі, тілінің өзі қазақша болмай тұрған дүниеден не күтеміз?

Біз тілге тиек етіп отырған ұлттық кино нышандары кейінгі уақытта назардан тыс, бағасыз, елеусіз қалған себепті жойылу алдында. Түсіріліп отырған кинодан ешқандай ұлттық реңк байқай алмаймыз. Ондай талап қойып отырған да ешкім жоқ. «Ұлтық киноны қолдау мемлекеттік орталығы» сценарийлер қоржы-нының он-ақ пайызы қазақ тілінде болуы – соның айқын дәлелі. Ал, қазақ тілді, қазақы пайымды режиссер-ма-мандар қайда кетті? Ешқайда кеткен жоқ, бар! Тек, танып, қолдай білуіміз керек. Кенжебек Шайқақов, Елзат Ескендір, Мұрат Есжан секілді алғашқы фильмдерімен халықаралық кинофестивальдарда бәйгеден келген, былайғы жұрттың да назарына ілінген жастарды ұлттық киноның жанын түсінеді деп айтуға болады. Бекзат Смадияр, Тұрсынбек Башар, Есбол Нұрахмет және т.б. кино әлеміне жаңа аяқ басқан жастарды да

Ғалия ҚАЙДАУЫЛҚЫЗЫ, этнограф:– Киносында ғана емес, күнделікті өмірде де ұлттық бол-

мысы көрініп тұрады. Қай ұлт екенін киіміне қарап-ақ танып алуға болады. Бәлкім бұл еліміздегі жеңіл өнеркәсіптің кенже қалғанынан болар. Өйткені, сапасы сын көтермейтін ұлттық киімдерді қырғыздар тігіп беріп жатыр. Ал, сапасы дұрыстау бірлі-жарым отандық киімдердің бағасы жоғары. Өзіміз экс-клюзив қылып, тек «сахналық киім» ретінде қабылдаған соң, өндірушілер де бағасын жоғары қойып, жоғары бағалайды-ау деймін. Демек ұлттық құндылықтарымызды дәріптеу – кешенді жұмыс. Мемлекет тарапынан арнайы тапсырма беріліп, ұлт-тық киім өндірісін жолға қойып, оны күнделікті киетін киімге

Сауалнаманы әзірлеген Қалдыбай ДҮЙСЕМБАЕВ

БҮГІНГІНІҢ БАС ТАҚЫРЫБЫ

айналдыру, отандық киноларға ұлттық реңк беру, салт-дәстүрімізді дәріптеу кешенді түрде жүргізілуі керек. Сонда ғана ұлттық құндылықтарымыз көрінеді. Насихаты артып, ұлтымызды өзгелердің тануына жол ашылады.

Ұлттың тілін, ұлттық құндылықтарымызды, ұлттық салт-дәстүр, қазақи болмысы-мызды дәріптемесек, көп нәрседен ұтыламыз. Тіпті өз ерекшелігімізді жоғалтып алуымыз мүмкін. Сондықтан жоғымызды түгендеуге мән беруіміз керек.

ұлттық киноның бағын ашатын мамандар деп тануға тұрады. Бұлардың бәрі қазақ әдебиетін терең меңгерген, әлем әдебиеті мен кино үрдісін жадына тоқыған азаматтар. Олар ұлттың да есесін жібермей, әлемдік сұранысқа сай кино түсіре алар еді.

Ұлттық киноның бойына әр, денесіне жан беретін – ұлт әдебиеті. Ұлт әдебиетін білмей, ұлт киносын жасау мүмкін емес. Ұлт әде-биетін тоқу арқылы тарихи сана қалыптасады. Ал, тарихи санасы қалыптаспаған адамнан ұлттық кино күту мүмкін емес. Сондай-ақ, «Ұлттық киноны қолдау мемлекеттік орталығында» бұдан былай өтетін питчингтерде қазақ тілді киножобаларды бөлек қарауын ұсынамын. Сонда ғана ұлттық киноны қазақ тілінде түсіруге сұраныс артады. Мемлекет тарапынан түсірілетін киноларға ұлттық сипат беріп, ұлттың тілінде сөйлететін кез жетті.

(Соңы. Басы 1-бетте)

АТЫ ЖАМАН ІНДЕТТІҢ АЛДЫН АЛУ ЖӘНЕ ОНЫМЕН КҮРЕС ЖҮРГІЗУ – ӘРБІР ҚАЗАҚСТАНДЫҚТЫҢ МІНДЕТІ. ӘРИНЕ,

БҰЛ ЕҢ ӘУЕЛІ АЗАМАТТАРДЫҢ ЖЕКЕ БАСЫНЫҢ ҚАУІПСІЗДІГІ МЕН ОТБАСЫНЫҢ АМАНДЫҒЫ ҮШІН АУАДАЙ ҚАЖЕТ-АҚ. ОСЫ ОРАЙДА, ЕЛІМІЗДІҢ ТҮКПІР-ТҮКПІРІНДЕ ЕРІКТІЛЕР ТОБЫ ДА ҚАРАП ЖАТҚАН ЖОҚ. ТҰТҚИЫЛДАН ТӨНГЕН ҚАУІПКЕ ҚАРСЫ ТҰРЫП, ҚОЛДАН КЕЛГЕНШЕ ӘЛЕУМЕТТІҢ ӘЛСІЗ ТОПТАРЫНА КӨМЕК БЕРУГЕ НИЕТТІЛЕРДІҢ ҚАТАРЫ КҮН САНАП АРТА ТҮСУДЕ.

Мәселен, Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев тікелей тапсырмасымен елімізде корона-вирустық инфекцияның таралуына қарсы күреске Елбасы қорынан 200 млн теңге бөлінетіні жөнінде ресми ақтарат тарады. Аталған ақпаратта Елбасы «Бүгінде Қа-зақстанда эпидемияға қарсы іс-шаралар толық көлемде жүзеге асып жатыр. Бұл әрекеттер қазіргі ахуалға сай және дер кезінде қолға алынды. Мемлекет теңдессіз шараларды қабылдап отыр. Қауіпті індет-пен күреске отандық бизнес те қолдан кел-генінше көмектесуде. Мен бұл бастаманы қолдап, әлеуметтік жауапкершілік танытуға және біздің қоғамның бірлігін көрсетуге шақырамын. Біз барлық сынақтан сүрінбей өтеміз. Біз біргеміз!»,– деп атап өтіпті. Бұл қаражат Нұр-Сұлтан мен Алматы қалалары әкімдіктері арасында теңдей үлестіріліп, қаржылық көмек пандемияға қарсы күрес-ке жұмылған медицина қызметкерлеріне сыйақы беруге, қосымша медициналық бетперделер мен дезинфекциялау құрал-дарын сатып алуға жұмсалмақ. Сондай-ақ, бөлінген қаражаттың бір бөлігі елордадағы балалар үйлері мен мамандандырылған ауруханаларды азық-түлікпен қамтамасыз етуге бағытталып отыр. Мұның сыртында Елбасы атындағы қор Нұр-Сұлтан қаласы-ның Қоғамдық денсаулық сақтау басқар-масына 50 мың медициналық бетперде тапсырып, Тұңғыш Президент Кеңсесінің қызметкерлері коронавирусқа қарсы күрес-ке бір күндік жалақыларын аударды. Бұған дейін «Nur Otan» партиясы жалғызбасты қарттар, мүгедектер мен көпбалалы от-басыларға көмек ретінде 150 млн теңге бағыттаған еді.

Ал, бұдан бірер күн бұрын мұндай ізгі шараны «Halyk Bank» алғашқылардың бірі болып қолға алды. Аталған банк басшылығы елімізде «Covid-19 коронавирус» індетімен күресіп жатқан медицина қызметкерлері үшін 100 миллион теңге көлемінде қаражат ау-дарған-ды. «Банк Қазақстан азаматтарының денсаулығын сақтауда тәулік бойы, дема-лыссыз жұмыс істеп жатқан медицина қыз-меткерлерінің жанкешті еңбектерінің маңы-здылығын ескере отырып, қаржылық көмек беруді жөн көрді. Банк барлық қазақстан-дықтарды және отандық компанияларды бұл бастамаға қосылып, қазақстандықтардың денсаулығы мен өмірі үшін күресіп жатқан медицина қызметкерлеріне қолұшын беруге шақырады» деп көрсетілген аталған қаржы ұйымының баспасөз баянында. Бүгінгі күні «Halyk Bank» медициналық қызметкерлерді қаржылай қолдау мақсатында арнайы шот

Жаратылыстың барлық құбы­лысы тепе­теңдік заңдылығына бой ұсынып, табиғи түрде үй­лесім табатын Наурыз – хан мен қара шаның басын бір дастарқан басында тоғыс тыратын сәт. Тіпті, бағзы замандарда хандарымыз осы күні өз тағын уақытша халық­тың қарапайым өкіліне босатып берген екен.

Шындығында Наурыз мерекесі жыл басы ретінде шығыс халықтары-ның, оның ішінде қазақ халқының бар-лық танымын, салт-дәстүрін, фило-софиясын көрсететін, халқымыз дың дара болмысын паш ететін – үлкен құндылық. Сондықтан, қазақтың арада жылдар өткізіп, яғни, өткен ғасырдың тоқсаныншы жылдарының басында өзінің төл жаңа жылымен табысуы са-намызға сілкініс әкелген тарихи оқиға болды. Бұл мерекенің еліміздің өңір-лерінде аталып өтуі әрқалай болса да, оның түпкі мағынасы, жалпы, маңызы

ӘЛЕМДІ МЕЙІРІМ ҚҰТҚАРАДЫ

ортақ. Бұл мейрам бүгінде қауышу, бірігу мейрамына айналғандай. Нау-рыздың халықтық мейрамға айналуы-на әсіресе, оның басты белгісі нау-рыз көженің ықпалы зор. Наурызкөже бұл мерекенің сипатын, маңызын аша түсті. Наурызкөже алысты жақында-тып, араздасқанды татуластыратын, туыс-туғанның сыйластығына дәнекер болатын тетікке айналды.

Жалпы, Наурыз мейрамының ұлт-ты біріктіретін, ұйыстыратын үлкен күші бар. Сонымен қатар бұл мере-кеде елімізді халықтық келбетімізді, құндылықтарымызды дәріптеп, ұрпақ санасына тілге, дәстүрге, тарихымыз-ға деген құрметі мен қызығушылығын қалыптастырудың үлкен мүмкіндік-тері жатыр. Өкінішке орай, бүгінде олардың көбі пайдаланылмай отыр. Тіпті, Наурыз мейрамы жыл басы ретіндегі өзінің толық мәртебесін

Бірлігі мықты елдің тірлігі құтты

ҰЛТТЫ ҰЙЫСТЫРАТЫН КҮНтүсінігі, философиясы жатыр. Халқы-мыз үшін күн мен түннің теңелген сәті дүниенің жаңғырып, жаңа кезеңге қадам басуы ретінде санаға сіңген. Сондықтан, біз үшін орыстың жаңа жылы емес, өзіміздің әз-Наурызымыз – жыл басы. Сондықтан оны қазақтың жаңа жылы ретінде мәнін арттыру керек. Бұл күнді мекемелерде немесе арнаулы орындарда жасанды көрініс-термен атап өтпей, халықтың өзі еркін сипатта тойлағаны жөн. Қалаларда бір көшенің тұрғындары өзара бас қосып, ұйымдас тырып жатса, онда сондағы қауымның бір-бірін танып, бірігуіне себеп болады. Мысалы, өзім тұратын үйдегі көршілер соңғы жылдары Наурызды осылай атап өте бастадық, онда бәрі аулаға жиналып, наурызкөже таратып, ұлттық ойындар-дан, ән мен би жарысынан байқаулар ұйымдастырады. Сыйлықтар табыс-

АЙТАРЫМ БАР

тайды. Меніңше, осылай тойлау ха-лықтың төл өнерімізге деген құрметін, оларды үйренуге деген ынтасын арт-тырады. Тойдың ұлттық, халықтық сипатын көрсетеді. Шын мәнінде бұл мейрам ұлттың бар екенін, оның мәдениетінің тірі екенін көрсету, сол арқылы өскелең ұрпақ тың тарихи санасын қалыптастыр удың ықпалды тетігі»,– деген сөзінің жаны бар.

Наурыз мейрамы еліміздің өш-кенін жағып, өлгенін тірілтетін ұлық мейрам. Сондықтан оны тойлау – қа-зақтықтың, ұлттық мерейіміздің сал-танаты. Тәңірдің осы тартуын ұлықтау біздің халқымыздың еңсесін биіктете берері хақ. Ұлыс оң, Ақ мол болсын, Табалдырықтан аттаған әз-Наурыз әр шаңыраққа құты мен берекесін сый-ласын!

А.ҚҰРМАНҒАЛИ, «Заң газеті»

ашып, барша қазақстандықтарды игі баста-маны жалғастыруға шақыруда.

Артынша, «Kaspi банкі» халықтық әріп-тестерінің бастамасын жалғастырып өз клиенттерін жағымды жаңалықпен қуантуға тырысты. «...Біз клиенттерімізді қолдаудың жеке бағдарламасын іске қосамыз, жұмыс-сыз қалып, уақытша қаржылық қиындыққа тап болған клиенттерге ай сайынғы төлемді екі айға шегереміз. Клиенттерді қолдау бағдарламасына өтінімді Kaspi.kz қосым-шасында 2 сәуірден бастап беруге болады. Клиенттеріміз ешқайда шықпауы үшін ұялы қосымша жасадық» дейді халыққа бейне үндеу жолдаған Михаил Ломтадзе.

Ел басына күн туғанда азаматтық бо-рышын өтеуге ниет еткендердің бірі – «BI Group» компаниясының директорлар кеңе-сінің төрағасы Айдын Рақымбаев болды. Естеріңізде болса, кәсіпкер Айдын Рақым-

Наурыз айы туысымен Халықаралық әйелдер мерекесі тойланады. Аталған мереке өтісімен, Батыс Қазақстан өңірі Амал мерекесіне дайын-далады. 14 наурызда кішілер үлкендерге көрісіп, төс қағыстырып, бір-біріне «Бір жасыңмен», «Амал құтты болсын», «Жаңа жасыңмен» деген ақжарма тілектерін айтып, қыстан қалған соғымнан дәм татысады. Көрісу мейрамы жыл бойы жалғаса береді. Одан соң 22 нау рыз – Ұлыстың Ұлы күніне ұласады. Дәл осы күні ауыл үлкендері араларына пендешілікпен жік түскен ағайын-туыс, бауырды татуластырған. Тұңғыш Елбасымыз Нұрсұлтан Назарбаев атап өткендей, «Ұлыстың Ұлы күні – көңілде кірбің қалмай қауышатын, түсіністікпен табысатын күн. Көктің тынысын тыңдап, жердің тамырын басқан, тұрмыс-тіршілігін Табиғат-анамен тығыз байланыстырған халқымыз Наурызды жаңару мен жасампаздықтың бастауы, ырыс пен берекенің арқауы деп бағалаған».

Шын мәнінде, бірлігі мықты елдің тірлігі құтты, еңсесі биік. Қазақстанның қол жеткіз-ген жетістіктері соның дәлелі деп білемін. Осы орайда, тәуелсіз сот төрелігінде де атқарылған игі істердің аз емес екенін айтып өткен жөн. Сот жүйесі толығымен ақпараттық технологиялар-мен қамтамасыз етіліп, сот процесіне тараптар қашықтықтан қатысып, фронт-кеңсе, құқықтық қызмет көрсету орталықтары ашылып, дау-жан-жалды бітімгершілікпен шешу жолға қойылды. Ең бастысы, азаматтардың сот төрелігіне қол-жетімділігін арттырып, сот актілерінің сапасын жақсарту бағытындағы жұмыстар қарқынды жүруде. Мемлекет басшысы Қ.Тоқаев: «Бүгінгі әлем тұрақты емес. Жаһандағы ахуал күн сайын өзгеріп жатыр. Өте құбылмалы жағдайда өмір сүріп келеміз», – деген болатын. Сондықтан, қай салада болмасын бәріміз «Бір жағадан бас, бір жеңнен қол шығарып», – татулықта ел үшін күш-жігерімізді аямай, тер төгуіміз қажет.

Баршаңызды Ұлыстың Ұлы күні – әз-Наурыз мейрамымен шын жүректен құттықтаймын! Ұлыстың Ұлы күні елімізге ырыс пен ынтымақ, әр шаңыраққа қуаныш-шаттық, қызметімізге бере-ке әкелсін! Ақ мол болсын, жыл жемісті болсын!

Құрметпен, Маңғыстау облыстық сотының

төрағасы Ержан ДАУЛИЕВ

Қар кетіп, жер буса-нып, қырда бәйшешектер бой көтеріп, ағаштар бүр жарып, төрт түлік төл-деп, ел-жұрттың аузы уызға (аққа) жетіп, бүкіл қыбырлаған тіршілік атаулыға жан бітетін Наурыз айы жыл басы саналады. Әр ша ңы рақта түрлі дәнді-дақылдар мен дәрумен ге бай наурыз- көже пісіріліп, адамзат баласы жылдан-жылға аман-есен жеткенін той-лайтын шақ.

иеленген жоқ. Соның салдарынан На-урыз көп жағдайда күнтізбедегі жаңа жылдың көлеңкесінде қалып отыр. Әр аймақтағы жаңа жыл мен Нау-рызды тойлауға бөлінетін қаржының көлемі-ақ бұл мерекенің ұлтымыз үшін маңызының толыққанды бағаланбай-тынын көрсетсе керек. Жаңа жыл қар-саңында бір ай бұрын шырша тігіліп, жұртшылық айналадағы өзгерістен оның жақындағанын сезсе, өзіміздің төл мерекеміз Наурыз мейрамының қарсаңында мұндай шаралардың жасалуы тым сирек, тіпті жоққа тән десе болады. Тоқетерін айтқанда, Наурызды тойлау қазақтың мемлекет, халық ретіндегі мәртебесін көтеріп, айбынын асыру екенін ұғыну кемшін. Ұлт жанашыры Дос Көшімнің «Жалпы, жылдың ауысуында, мүшел жастың келуінде – қазақтың ғасырлар бойы қалыптасқан әдеті, космология лық

баев өткен жылы Арыс қаласында болған жарылыс кезінде де ерекше жомарттық танытқан еді. Бұл жолы әлем халқының үре-йін алған індетпен бетпе-бет келіп, күн-түн демей тойтарыс беріп жатқан қазақстандық дәрігерлерге қолдау көрсетіп, 100 млн теңге бөліп отыр.

«Еліміз үшін осындай қиын-қыстау ке-зеңде ең ауыр да қауіпті жұмыс біздің дәрігерлерге жүктеліп отыр. Halyk Bank-тің бастамасын қолдап, екі астанадағы алдағы топта жүрген дәрігерлер мен медициналық қызметкерлерге BI Group командасы 100 млн теңге бөлгенін хабарлаймын. Қиындық туғанда біріге алатынымыз қазақтың қанын-да ғой. Ортақтасып, күш салсақ, бұл дертті де жеңе аламыз деп ойлаймын! Сіздерге сенеміз, істеріңізге сәттілік, достар»,– деп жазды Facebook-тегі парақшасында Айдын Рақымбаев.

«Жұмыла көтерген жүк жеңіл» демекші, бүгінгі қиын-қыстау кезеңде көмек қолын созып жатқандар мұнымен бітпейді. Алма ты қаласы әкімінің орынбасары Ерлан Қожаға-пановтың айтуынша, осынау сын сағатта қаржылай көмек көрсетіп, бизнестің әлеу-

меттік жауапкершілігін сезіндірген азаматтар да арамызда баршылық екен. Бұл туралы қала әкімінің орынбасары «Өзгелерге үлгі болған бірнеше кәсіпкердің атын атап кеткім келеді. Мысалы, Нұрлан Смағұлов Алматыға 30 миллион, Нұр-Сұлтанға 30 миллион теңге аударды. Серік Түлбасов Қоғамдық денсау-лық сақтау басқармасына 25 миллион теңге бөлді. Кеңес Рақышов «Сәби» қайырым-дылық қоры арқылы 100 миллион теңгені коронавирусты анықтауға арналған сынама-ларды сатып алуға жұмсап отыр» деді. Тағы бір айта кетерлік жәйт, Алматы мен Нұр-Сұл-тан қаласының карантинге жабылуына байланысты бірқатар қонақүй қожайындары да қолдарынан келген көмектерін ұсынуда. Олар қалаға сырттан келіп жұмыс істейтін адамдарға қонақүйден орын беруге дайын екендіктерін әлеуметтік желілер арқылы жарыса айтуда.

Бұдан бөлек, қарлығаштың қанатымен су сепкендей әр-әр жерде бетперде тігіп, оны қарапайым халыққа, журналистерге тегін үлестіріп жатқандардың барын да айта кеткеніміз жөн. Әлемді тек мейірімнің құтқаратынын осыдан-ақ білуге болар.

Аты жаман індеттің алдын алу және онымен күрес жүргізу – әрбір қазақстан-дықтың міндеті. Әрине, бұл ең әуелі аза-маттардың жеке басының қауіпсіздігі мен отбасының амандығы үшін ауадай қажет-ақ. Осы орайда, еліміздің түкпір-түкпірінде ерік-тілер тобы да қарап жатқан жоқ. Тұтқиыл-дан төнген қауіпке қарсы тұрып, қолдан келгенше әлеуметтің әлсіз топтарына көмек беруге ниеттілердің қатары күн санап арта түсуде. Мәселен, Өскемен қаласының ерік-тілері қарттар мен мүмкіндігі шектеулі жан-дарға азық-түлік пен дәрі-дәрмек жеткізуді қолға алыпты. Ал, бүгінде қазақстандықтар ырымға таба алмай жүрген медициналық бетпердені атыраулық белсенділер қолдан тігіп, халыққа тегін таратуда.

Камила ЫСҚАҚОВА,«Заң газеті»

ЛЕБІЗ

4№21 (3245) 20 наурыз 2020

zangazet@mail.ru ТАРАЗЫ

МІНБЕР

Семинар

САПА – БАСТЫ ОРЫНДАЖамбыл облысы Байзақ аудандық сотында «Сот

органдарынан шығатын ресми құжаттарға апостиль қою» қызметін талқылау бойынша семинар өткізілді. Аудандық соттың кеңсе меңгерушісінің ұйымдас­тыруымен қолға алынған шараға Халыққа қызмет көрсету орталығының қызметкерлері қатысты. Өт­кізілген семинар сабақтың мақсаты – мемлекеттік көрсетілетін қызметтің сапасын арттыру.

Сонымен қатар, семинар барысында «Сот органда­рынан шығатын ресми құжаттарға апостиль қою» қызметінің қалыптасқан стандартына енгізілген түзетулер талқыға салынды. Түзетілген Стандартқа сәйкес, бұдан былай апостиль қою қызметін алушы­

ның тегі, аты, әкесінің атын (ол болған жағдайда) ауыстыруды растайтын құжаттың қағаз нұсқа­дағы көшірмесі талап етілмейді. Мұның барлығы өз кезегінде тиісті мемлекеттік ақпараттық жүйеден алынады.

Іс­шара барысында семинарға қатысушылар өзара пікір алмасты. Маңызды мәліметтер, тиісті нұсқа­малар берілген семинар соңында ХҚКО қызметкерлері мемлекеттік қызмет Стандартына енгізілген түзе­тулерден толық хабардар болып, жаңа ұстанымға сай жұмыс жасайтындықтарын айтты.

Жамбыл облысыБайзақ аудандық сотының баспасөз қызметі

СОТ ШЕШІМІ – ТӨРЕЛІКТІҢ ТӘЖІ

Қоғам бойына құрт боп түскен сы-байлас жемқорлықтың тамырына балта шабу әзірше мүмкін болмай тұр. Сот-тарда қаралатын істерді сараласақ, осы сипаттағы қылмыстардың денін қызмет бабын жеке бастың пайдасына жарату мақсатында жасаған әрекеттер құрайды.

Мемлекет басшысы Қасым- Жомарт Тоқаевтың «Сындарлы қоғамдық диа-лог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты Жолдауында «Сыбайлас жемқорлықпен жан-жақты күресу мәселесі күн тәртібінен түскен жоқ. Орталық және жергілікті органдар-дың нормативтік құқықтық актілеріне сыбайлас жемқорлыққа қарсы сарап-тама жүргізу ісін қайта қалпына келтіру қажет. Бұған сарапшылар мен қоғам өкілдері де атсалысуы тиіс. Сыбайлас жемқорлыққа қатысты қылмыс жа-салған мекеменің бірінші басшысының жауапкершілігін заңнамалық және нормативтік тұрғыдан нақты белгілеу керек, Сондай-ақ, заңсыз және аран-датушылық әрекеттерге барғаны үшін

сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл органдарының қызметкерлерін қатаң жазалау керек», – деді.

Жемқорлық – қызметтік лауазымды пайдалана отырып, оны жеке мүддеге жарату. Сыбайлас жемқорлық мемле-кеттік басқару жүйесін бұзып, экономи-каның дамуына шектеу қояды. Соған орай, жемқорлықпен күресу күнтізбе-ден түспейтін мәселелердің негізгісі болып қала бермек.

Үлкен дертке айналған жемқор-лықтың алдын алу аз айтылып жатқан жоқ. Қоғамымызға парақорлық қан-дай зиян келтіріп отыр ғаны белгілі, дегенмен «алтын көрсе періште жолдан таяды» деп қолдарын жеке бас мүддесінен аулақ ұстайтындар тыйылар емес. «Бармақ басты, көз қысты» жемқорлыққа әділ билер арқылы тосқауыл қойған ата-баба-мыз соңына «Тура биде туған жоқ, туғанды биде иман жоқ» деген сөз қалдырған. Турашылдықты ту еткен Төле, Қазыбек, Әйтеке билердің

жолы үзілмесе екен дейсің осындайда.Сол секілді, мемлекеттік қызметкер

мемлекеттік қызметке кір келтіретін теріс қылықтарды, мүдделер қақтығы-сын болдырмауы, мемлекеттік қызмет-шілердің сыбайлас жемқорлыққа қарсы мінез-құлық нормаларын сақтауы тиіс. Халықтың мұң-мұқтажын шешуде сы-байлас жемқорлықтан алшақ жүріп, мекеменің атына сай еңбек ету керек. Парақорға жаза тағайындайтын сот қыз метіндегілер бұл міндетті орын-дамаса, басқаларға не айтпақпыз?! Қазақта «Ет сасыса тұз себер, тұз сасыса не себер?» деген аталы сөз бар. Жауапты қызметтегі әрбір жан осы сұрақ тың жауабын тапса игі.

Сыбайлас жемқорлық құқық бұзу-шы лық тардың профилактикасы мен олардың алдын алу бағытында іс-қи-мыл жасау соттар қызметінің маңызды бағыттарының бірі. Облыс соттарында сыбайлас жемқорлықты болдырмау, алдын алу мақсатында түрлі іс-шара-лар тұрақты түрде ұйымдастырылып,

өткізіледі. Қызылорда облысы бойын-ша Соттар әкімшісінің Ішкі қауіпсіздік және соттардағы сыбайлас жемқор-лықтың алдын алу бөлімі індетке қарсы күрес жүргізуші құқық қорғау ор-гандарымен бірлесіп тиісті жұмыстар жүргізеді. Жалпы, қыз мет уақытында әрбір судья, әрбір сот қызметкері өзіне жүктелген міндетті, өзіне тиесілі жұмыстарды қызметтік талапқа сай орындап, басқа біреудің жұмысына заңға қайшы әрекеттер жасау арқылы араласпауы тиіс. Келеңсіз жағдайлар-дан аулақ болу үшін халықпен тікелей қарым-қатынаста жұмыс жасаған кез-де процессуалдық емес әрекеттерге және басқа да заң бұзушылыққа бар-май, халықпен жұмыс жасағанда сы-пайылық танытып, ар-намыс кодексі талаптарының сақталуына аса мән беру қажет.

Жемқорлықпен күрестегі маңызды бағыттың бірі – мемлекеттік қызмет-кердің сыбайластық мәміле жасауына тосқауыл болатын тиісті заңдар шығару.

Бұл жерде мемлекеттік қызметкердің кәсіпкерлікпен айналысуына немесе өз әрекеті үшін сыйақы алуына қойылатын тыйым-норма ғана емес, олардың өз бетімен әрекет етуіне немесе біреу-лердің мүдделерін қорғауына «саңы-лау» қалдырмау керектігі сөз болып отыр. Сонымен қатар, заңда басқару процесін күрделендіретін (тікелей не-месе жанама) нормалардың болмауына көңіл бөлу керек, себебі олар бопсалау, парақорлық және т.б. үшін әкімшілік тосқауыл қоюға жол ашады.

Жемқорлыққа қарсы күресті күшей-тіп, одан нәтиже шығармай, алға қой-ған мақсатқа жете алмаймыз. Жемқор-лықпен күрес – науқандық шара емес. Онымен әрбір ұжым, бүкіл халық болып атсалысуы қажет.

Батыр РИМОВ,Қызылорда облысы

бойынша Соттар әкімшісінің ішкі қауіпсіздік және соттардағы сы-

байлас жемқорлықтың алдын алу бөлімінің сот приставы

Қазақстан Республикасының президенті Қасым-Жомарт Тоқаев «Сындарлы қоғам-дық диалог – Қазақстанның тұрақтылығы мен өркендеуінің негізі» атты Жолдауында сот жүйесіне реформаның қажет-тігін атап өтті. Маңыз ды факторлардың бірі ретінде сот шешімдерінің сапасын жақсар-туға көңіл бөлінді. Сот шешімі туралы айта отырып, Прези-дент судьяның шешімді заңға және ішкі сенімге негіздеп қа-былдауы жалғасатынын жет-кізді. Сонымен бірге, ол бірыңғай сот практикасын қамтамасыз ету үшін сот шешімін мұқият талдап, түсіндіру қажет екенін айтты.

Жолдауда заңнаманы ізгілендірудің маңыз дылығына, Қазақстанның репрессия-лық шаралардан және әділет органдарының қатал жазалау практикасынан алыстап кет-кеніне тоқталды. Кінәсіздік презумпциясы принципі туралы айта отырып, Президент заңнаманың барлық қарама-қайшылықтары мен айырмашылықтары азаматтардың пай-дасына жазылатынын, ал, принциптің өзі то-лығымен сақталуы керек екенін алға тартты.

Жолдауды іске асыру мақсатында Қа-зақстан Республикасы Президентінің 2019 жылғы 10 қыркүйектегі Жарлығымен іс-ша-ралар жоспары бекітілді. Соған сәйкес, Қа-зақстан Республикасының Жоғарғы Сотына сот шешімдерінің сапасын жақсарту және бірыңғай сот практикасын қамтамасыз ету бойынша шаралар қабылдау тапсырылды. Осыған орай «Сот практикасының сандық аналитикасы» электрондық қызметін әзірлеу және тестілеу; әкімшілік сот жүйесін енгізуге, заңның барлық қарама-қайшылықтары мен айырмашылықтары азаматтар мен бизнестің пайдасына түсіндірілуін қамтамасыз етуге бағытталған Әкімшілік іс жүргізу кодексін және оған ілеспе «Қазақстан Республикасы-ның кейбір заңнамалық актілеріне әкімшілік іс жүргізу рәсімдері мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңды қабылдау, мемлекеттік органдармен қатынастарда азаматтарға тең жағдай жасау бойынша жұмыстар жүргізілді. Қазақстан Ре-спубликасының Президенті сонымен қатар жыныстық зорлық-зомбылық, педофилия, есірткі тарату, адам саудасы, балаларға қарсы қылмыстар, сондай-ақ, браконьерлік,

КЕСЕЛ

ЖЕМҚОРЛЫҚПЕН КҮРЕС НАУҚАНДЫҚ ШАРА ЕМЕС

Ырыс пен ынтымақтың

мерекесі

жеке тұлғаға қарсы ауыр қылмыстар үшін қылмыстық жазаны күшейтуді, азаматтар-дың құқықтарын қорғау кепілдігін арттыруды, қылмыстық процесте тараптардың жарыспа-лылығы мен теңдігін қамтамасыз етуді, кінәсіздік презумпциясы қағидатын мүлтіксіз сақтауды тапсырды.

Мұндай міндеттер бекерден бекер қо-йылып отырған жоқ. Мемлекет басшысының әрбір тапсырмасы елдегі болып жатқан бар-лық оқиғаларға, Қазақстан азаматтарының айтқан пікір, жолдаған ұсыныс-тілегіне негіз-делген. Бұл әрі халық пен сот арасындағы кері байланыстың белгісі.

Жоғарыда көрсетілгендей, Мемлекет басшысы халықтың судьялар жұмысына деген сенімін көтеру, азаматтар өтінішін әділ қарау, сот шешімінің сапасын арттыру қажет-тілігін атап өтті. Сонымен қатар, судьялар жүктемесін азайту, сот шешімдерінің сапа-сын жақсарту үшін кейбір істерді құзырлы орындар қарауына беру бойынша шаралар қабылдауды тапсырды, сондай-ақ, судьялар корпусының құзыреттілігін арттыру жөніндегі жұмысты жалғастырудың маңыздылығын атап өтті.

Сот шешімі – сот төрелігінің тәжі. Ол мем-лекеттік биліктің беделін көрсетеді. Сауатты жазылған, дұрыс ресімделген құжат мәтіні сот жүйесінің мәдениеті деңгейі мен олардың азаматтарға деген құрметін көрсетеді. Сон-дықтан, судья шешім қабылдаған кезде оның баяндалуы мен ресімделуіне жауапкер-шілікпен қарауға міндетті. Сот шешімдерінің тілі мен ресімделуі айқындығымен және, ең бастысы, ой білдірудің нақтылығымен ерек-шеленуі тиіс. Яғни, екі мәселе қарастыры-лады: соттың қабылдаған шешім бойынша

тұжырымдарын оны жариялағаннан кейін тікелей түсіндіруі және ұсынылып отырған құрылым бойынша түсінікті шешім жазу. Әр-кім, біріншіден, бұл шешімнің себебін білуге, екіншіден, заңды күші енген сот актісін алуға құқылы. Білікті судья үшін бұл ешқандай қиындық тудырмайды.

Осы ретте кез келген мемлекеттің маңыз-ды міндеті – адам мен азаматтың құқықтары мен бостандықтарын мойындау, сақтау және қорғау болып табылады. Бүкіл елде заңдардың біркелкі түсіндірілуіне және қол-данылуына, сот практикасының біркелкілі-гіне қол жеткізгенде ғана бұл міндетті іске асыру мүмкін болады. Осыған байланысты мемлекет басшысының тапсырмаларын сәт-ті орындау және Қазақстан халқына Жолда-уын іске асырудың жалпыұлттық іс-шаралар жоспарында баяндалған бастамаларды жү-зеге асыру үшін Қазақстан Республикасының Жоғарғы Соты мен жергілікті соттары бірқа-тар шаралар қабылдауда. Қазақстанның әрбір азаматының ҚР Жоғарғы Сотының ин-тернет-сайты арқылы заң жобалары бойын-ша қоғамдық талқылауға қатысуға мүмкіндігі бар. Бұдан бөлек сот жүйесін ақпараттанды-ру тұжырымдамасы әзірленіп, әрекет етеді, соттар халыққа қылмыстық, азаматтық, әкімшілік заңнаманың ережелерін түсіндіру бойынша іс-шаралар жүргізуде, азаматтар мен ұйымдардың конституциялық құқықта-рын іске асырудың және заңды мүдделерін қорғаудың нақты құқықтық тетіктері тұрақты негізде түсіндіріледі.

Қанат СЫРЛЫБАЕВ, Алматы қаласы Әуезов аудандық

сотының төрағасы

Құрметті оқырман­дар!

Сіздерді келе жат­қан Ұлыстың Ұлы күні – Наурыз мейрамымен шын жүректен құттық­таймын!

Тек адамзат қана емес, табиғаттың да жасарып, бой түзейтін шағы – Ұлыстың Ұлы күнінің баршамыз үшін жолы да, жөні де бөлек. Тарихи тамыры тереңге

бойлаған әз­Наурыз дана халқымызда қай кезде де еңсесі биік елдіктің, іргесі сөгілмес бірліктің, ырыс пен ынтымақтың мерекесі болып келген.

Қазақстан халқы үшін Наурыз мейрамы – көктем мен жаңаруды айшықтайтын ме­рейі тасыған ұлы мереке. Наурыз – көктемгі жаңарудың, махаббаттың, ақ пейіл мен та­тулықтың мерекесі. Ол – өткенді саралап, болашағымызды болжайтын ерекше кезең. Бұл күні араздасқан адамдар бір­бірін кешіріп, мерекелік дастарқан жайылып, айнала қуаныш пен шаттыққа бөленеді.

Қазақы дәстүрдің жалғасы ретінде сот жүйесінде тараптарды бітімге шақыратын «Татуласу: сотқа дейін, сотта» жобасы іске асырылып жатыр. Батыс Қазақстанда тату­ласу орталықтары мен Билер кеңесі құрылып, азаматтарға құқықтық көмек көрсетілуде. Осы жобалар халқымызға тән рухани құн­дылықтарды насихаттауға және қоғамдық келісімді сақтауға бағытталуда.

Шығыс халықтарына ортақ үлкен мейрам Наурыз – бірліктің, татулықтың, ізгіліктің, бақыттың мерекесі саналады. Олай болса, құрметті қауым, барлықтарыңызға тату­лық, береке­бірлік тілеймін. Ұлыстың Ұлы күні елімізге, жерімізге құт­береке ала келсін. Ұлыс оң болып, әрбір күніміз Наурыз күніндей шуақты болсын!

Құрметпен,Батыс Қазақстан облыстық сотының

төрағасы Рүстем МЫРЗАКӘРІМ

ЛЕБІЗ

5№21 (3245)

20 наурыз 2020zangazet@mail.ruСӘТІ ТҮСКЕН СҰХБАТ

Заңгерлерге, адвокаттарға, зардап шеккен азамат-тарға тағы бір айтарым – заң бұзушылық орын алса,

құқығы бұзылса, сотқа бармас бұрын дəлелдемелерді жинап алу керек. Жинап болған соң оны сараптау қа-жет. Қай құжатты ұсынуға болады, қайсысын болмайды, соны анықтап алу керек. Сот отырысына құрқол келуге болмайды, қарсы тараптың кінəсін тек қана құжаттар-мен, заңмен нақты дəлелдеп қана əділдікке қол жеткізе аласыздар. Ал, сотта, прокуратура жүйесінде əділдік жоқ деп айқайлап, бос сөзбен ештеңені дəлелдей ал-майсыз.

Коронавирусты анықтауға, емдеуге болады. Ал, адамның санасындағы арам пиғылды табу қиын. Іс жүзінде сыбайлас жемқорлық əр ауылда, ауданда, қалада жайылып кеткен. Жерді ақысыз беру, жердің нысаналы мақсатын өзгерту, жердің шекарасын бөлу, жер құқығын беретін куəланды-рушы құжатын анықтау барысында сыбайлас жемқорлықтың деңгейі жо­ғары. Сондықтан, қандай жағдайда да жемқорлықпен күресті бір сəтке де тоқтатпауымыз керек.

– БекЭйр ұшағы құлаған ел­ді мекендегі жерге қатысты былық­шылықты ашуда Сіздің кəсіби көмегіңіз зор болды. Қан­дай заңсыздықтар орын алға­нын жер қатынастары мəсе­лелері жөніндегі білгір маман ретінде өз аузыңыздан естісек.

– Тергеу тобының кеңесшісі болған-дықтан, ақпараттарды жариялауға құқығым жоқ. Сондықтан, БекЭйр апатына қатысты ашып ештеңе айта алмаймын. Дегенмен, жалпылама түсінік беріп кетуіме болады. Өз ба-сым осы қайғылы оқиғаға сыбайлас жемқорлықтың тікелей болмаса да, жанама себебі бар деп есептеймін. Өйткені, Алматы маңындағы Талғар, Қарасай, Іле аудандарында жерді заңсыз беру фактілері орын алған. Ауылшаруашылық мақсатындағы жер-лердің нысаналы мақсатын өзгертіп, қосалқы шаруашылық, жеке тұрғын үй құрылысын жүргізу үшін бөлшектеп оңды­солды сата берген. Бұл жерде құқық қорғау органдары тарапынан жергілікті атқару органдарына тағыла-

Бақытжан БАЗАРБЕК, ҚР Мемлекеттік қызмет істері жəне сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс­қимыл Агенттігінің жанындағы Республикалық арнайы мониторинг тобының мүшесі:

«КОРРУПЦИЯ КОРОНАВИРУСТАН ҚАУІПТІ»тын ең үлкен кінə – жерді заңсыз беру.

Жер кодексінің 97­бабының талабына сəйкес, қосалқы шаруа қожалығынан жеке тұрғын үй құрылысы үшін жердің нысаналы мақсатын ауыстыру үшін ол жер нақты бір елді мекеннің шегіне кіруі тиіс жəне сол елді мекеннің бас жоспа-рында болуы керек. Ал, Талғар, Іле аудандық əкімдіктерінде осы талапты орындамай, ауылшаруашылық мақса-тындағы жерді бөліп, мемлекеттік акті алған соң, оңды­солды сата берген.

Ал, Жер кодексінің 97­бабына сəйкес, қосалқы шаруашылық жəне тауарлы өндірістік қызмет жүргізу үшін берілген ауылшаруашылық мақсатын-дағы жерлер құнарлы алқап болса, тұрғын үй салуға немесе басқа мақ-сатта пайдалануға тыйым салынған. Бірақ, біздің азаматтар не істейді? Алаяқтардан жерді сатып алады, үй салады, оны заңдастыра алмай жүре береді, əкімдікке барады, үкіметке, Президентке хат жазады. Ал, шын-дығына келгенде құқықтық білімінің жоқтығынан, құқықтық сауатының төмендігінен зардап шегіп отыр.

Санитарлық нормаға сəйкес, əуе­жай аумағында кемінде 500 м кө ле­міндегі жерге тұрғын үй салуға болмай-ды, бағбандық жүргізу, жеке қосалқы шаруашылық жұмыстарын ұйымдасты­ру, қандай да бір құрылыс ғимаратта­рын тұрғызуға тыйым салынған. Оған қо са авиациялық нормалар бойын-ша, 3­4 км дейінгі аймақта ғимарат құрылысын жүргізу үшін əуежайдың жəне мемлекеттік авиация саласының өкілетті органының арнайы рұқсаты керек. БэкЭйр дің ісі бойынша тексеру барысында сол аймақтағы жерді беру, үйлерді салу кезінде Талғар аудандық əкімдігі жəне Гүлдала ауылдық округі жерге орналастыру жобасын бекіткен кезде жəне жерлердің нысаналы мақ-сатын ауыстырар алдында Алматы халық аралық əуежайының, мемле-кеттік авиа ция саласының өкілетті органының келісімін алмаған. Бұл Жер кодексінің жəне құрылыс, санитарлық норма талаптарын өрескел бұзу деп есептеледі

Бұдан бөлек Талғар аудандық əкімдігі əуежай маңындағы ауылша-руашылық мақсатындағы жерлердің нысаналы мақсатын ауыстыру кезінде жерді пайдалану мен қорғау саласын-дағы өкілетті орган – жер инспекциясы ешқандай шара қолданбаған. Өйткені жер инспекциясы – ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерді дұрыс қол-данбау, жердің нысаналы мақсатын ауыстыру, жерді заңсыз беру, рұқсат етілмеген жерлерді беріп жіберу фак-тісі бойынша тікелей араласып, сол қау лыны заңсыз деп тану туралы сотқа шағым беруге құқығы бар мекеме. Бірақ, өкінішке орай, 2012–2015 жыл-

дар аралығында берілген жерлерде үй салу 2014–2015 жылдары басталған сəтте бұл мекеме тиісті органдарға хат та жолдаған жоқ, шағым да түсірген жоқ, сотқа қаулыларды бұзу туралы талап арыз да берген жоқ, тиісті тек-серістер де ұйымдастырмады.

Одан басқа бұл жерде прокуратура органдарының да рөлі ерекше. Яғни, осы уақыт аралығында көліктік про-куратура органы заңсыз жерлердің табысталуы, əуежай маңындағы жер-лердің нысаналы мақсатын заңсыз ауыстыру фактісін біле отырып, тиісті қаулыларды сəйкестендіру құжатта-рын, құрылыс ғимараттарын заңсыз деп тану туралы талап арыздарды немесе ұсыныстарды процессуалдық акт ретінде неліктен шығармады? Не себепті прокурорлық тексеріс ұй-ымдастырмады? Міне, бұл да үлкен мəселе. Алдағы сот барысында осы мəн­жайлар анықталуы жəне кінəлі субъектілер заң алдында жауапкер-шілікке тартылуы тиіс. Бұл жерде мен барлық заң бұзушылықтар Талғар аудандық əкімдігі, жер комиссиясы-ның төрағасы, сəулет, қала құрылысы бөлімінің басшысы, жер қатынастары бөлімінің басшысы, «Азаматтарға арналған үкімет» коммерциялық емес ұйымы» АҚ жанындағы жер кадастры департаментінің Талғар ауданы бо­йынша филиалының басшылары, сол сияқты авиациялық прокурорлар мен жер пайдалану жəне қорғау саласын-дағы, əділет органдары сияқты кінəлі субъектілердің іс­əрекетінің жоқтығы салдарынан орын алып отыр деп есептеймін.

Бас прокуратураның мəлімдеуін­ше, еліміз бойынша əуежайлар ау-мағындағы санитарлық­қорғау ай-мақтарында орналасқан 1500 заңсыз жер учаскесі анықталған. Ал, 11 əуе­жайдың маңында мұндай аймақтар атымен жоқ болып шықты. Əуежай жанынан құ рылған комиссиялардың рұқсатынсыз аталған аймақтарда 100 мыңнан астам нысан тұрғызылған.

Мұндай сорақылыққа жол бермеу үшін, ең алдымен ауылшаруашылық мақсатындағы жерлерді бөлшектеу-ді доғару керек. Осы мақсатта 2018 жылы Жер туралы кодекстің 110­ба-бына енгізілген өзгерістерге сəйкес, енді республикалық жəне облыстық маңызы бар қала маңындағы ауыл-шаруашылық мақсатындағы жерлерді бөлуге тыйым салынған. Алайда облыс тарды, аудандарды аралау барысында, тыйым салынғанына

қарамастан, жергілікті атқару орган-дарының ауылшаруашылық мақса-тындағы жерлерді бөліп жатқанына көз жеткіздік. Сондықтан, прокуратура, Сыбайлас жемқорлыққа қарсы агент-тікпен бірлесіп, мұндай іс­əрекеттер­дің алдын алуымыз керек. Бұдан ең алдымен қарапайым халықтың зар­дап шегетінін естен шығармауымыз тиіс. Яғни, егер ауылшаруашылық мақсатындағы жер жүз бөлікке бөлініп сатылса, жүз үйдің сəйкестендіру құ жаты, қабылдау актісі, қаулысы,

шыққан. Бұл «Сыбайлас жемқорлық туралы» заң талаптарының өрескел бұзылуы деп білемін.

Ал Алматы облысы Еңбекшіқазақ ауданындағы Асысаға ауылының маңындағы 10 мың 500 гектар жер, соның ішінде жайылымдық жерлер де бар, бір отбасының – əкесі, қызы, екі қарындасы, əйелі, інісі, күйеу ба-ласының меншігіне өтіп, малмен күн көріп отырған жергілікті халықтың наразылығын тудырған. Нəтижесінде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес органдарының араласуымен Алматы облысы бойынша жерді қорғау жəне пайдалануды бақылау басқармасы аудан əкімінің бірнеше қаулысын заң-сыз деп танып, 6500 га жер Асысаға халқының игілігіне қайтарылды.

Нұр­Сұлтан қаласындағы нүктесі қойылған үлкен жер дауы халықара-лық жанжалдың алдын алды. Сөйтіп, оңтүстіккореялық «Megagen» компа-ниясының инвестициясына бес жұл-дызды кешенді қонақ үй салуды көзде-ген астаналық кəсіпкердің жер телімі игерілмеуіне байланысты мемлекет мұқтажы үшін алып қою мақсатын-да Жер кодексінің 92, 93­баптары бойынша сотқа шағым түсірген жергілікті шенеуніктердің заңсыз іс­əрекеті жүзеге аспады.

– Меркедегі Кенесары ес керткіші тұрған жер телі мінің төңірегіндегі дау­дамай да көптің наза­рын аударуда.

– Жергілікті белсенді­лердің игі ойларының сот-тағы дауға айналғаны, əри-не, өкінішті. Бұл жерде екі жақтан да ағаттық кеткен. Əу

баста жол бойындағы сервис ұйымда-стыру үшін алынған жердің нысаналы мақсатын өзгертіп, ескерткіш тұрғыз-бақ болып шешкен. Алайда, ескерткіш эстетикалық талаптарға сай болуы керек, жобасы тиісті органдармен келісілуі, қабылдау актісінде мəдени мұра, тарихи ескерткіштер басқар-масы өкілінің қолы қойылуы, есепке алынуы тиіс. Белсенділер тарапынан бұл əрекеттер жасалмаған. Бұл олар-дың ағаттығы. Бірақ, Мерке аудан-дық жер қатынастары бөлімі, сəулет,

– Ең алдымен жерді сатып алар ал-дында нотариусқа сенудің қажеті жоқ. Ол тек қана жердің заңдастырылғанын жəне нақты бір шектеудің, қамаудың қойылмағанын, тазалығын тексереді. Ал, бұл жерге үй салуға бола ма, са-нитарлық қорғау аймағына, су қорғау аймағына, қызыл белдеуге кірген бе, ертең мемлекет қажеттіліктері үшін алып қоймай ма, əуежай аймағын-дағы немесе мұнай­газ құбырының ма ңындағы жер ме деген сұрақтарға нотариус жауап бермейді, ондай мəсе-лелерді тексермейді де. Нотариус тек бұл мəмілені растап, куəландырып жібереді. Ертеңгі зардабын сатып ал ған адам тартады. «Ақпаратқа қол-жетімділік туралы» заңның 9, 12­бап-тарына сəйкес, жер сатып алатын азамат əртүрлі ақпаратты адвокат жалдап немесе өзі тікелей сататын адам арқылы алдыртуға құқығы бар. Ақпаратты алып, көзі жетіп, растаған-нан кейін ғана жерді емін­еркін сатып алуға болады. Егер азаматтар нота­риусқа сеніп, тексермей, сатып ала берсе, ертең оның қауіп­қатер тəуе-келін өз мойнына алады.

Заңгерлерге, адвокаттар ға, зардап шеккен азаматтарға тағы бір айтарым – заң бұзушылық орын алса, құқығы бұзылса, сотқа бармас бұрын дəлел-демелерді жинап алу керек. Жинап болған соң оны сараптау қажет. Қай құжатты ұсынуға болады, қайсысын болмайды, соны анықтап алу керек. Сот отырысына құрқол келуге болмай-ды, қарсы тараптың кінəсін тек қана құжаттармен, заңмен нақты дəлелдеп қана əділдікке қол жеткізе аласыздар. Ал, сотта, прокуратура жүйесінде əділдік жоқ деп айқайлап, бос сөзбен ештеңені дəлелдей алмайсыз. Себебі сот, прокуратура, адвокаттар, заң

сату­ сатып алу шарты сот шешімімен заң сыз деп танылады. Бұл жүз отба-сы жерінен айырылып, үйлері заңсыз деп танылып, бұзылуы тиіс деген сөз. Айналып келгенде, жүз отбасы баспанасыз қалады. Міне, Алматы, Нұр­Сұлтан, өзге де облыстық маңызы бар қалалардың маңындағы ауыл­шаруашылық мақсатындағы жерлерді алып, үй салған мыңдаған адамдар осындай қауіп­қатерге бастарын тігіп отырғаны жасырын емес.

– Заңсыз алынған жерін қай­тарып бергеніңіз үшін Еңбек­шіқазақ ауданындағы Асысаға ауылы тұрғындарының алғыс айтқанын естідік. Жалпы об­лыстардағы жағдай қалай?

– Əр өңірде жергілікті əкімдіктің шенеуніктері, прокурорлар мен жер инспекциясы басқармаларының қыз-меткерлерінен құралған ұйымдасқан сыбайлас топ бар деп айтсам, қателес­пеймін. Мысалы, БҚО­да Шыңғыр лау аудандық жер комиссиясының мүшесі тендер жеңімпазы болып танылған. Осы өңірдегі Бəйтерек ауданында өткізілген лоттың жеңімпазы аудан əкімінің орынбасары жер комиссия-сы төрағасының туған ағасы болып

қала құрылысы бөлімі, ауылдық округ əкімдігі халықтың құқықтық білімінің таяздығын біле отырып, құрылыс жүргізу кезінде халықты жинап, түсінік жұмыстарын жүргізбеген, заңдастыру құжаттарын реттеуге көмек бермеген. Қазіргі таңда сотқа шағым беріп, қазақ халқының тарихында өзіндік орны бар рухани тұлғаның ескерткішін сүріп тас­тау, бұзу туралы талап қойып отыр. Егер мəселе оңымен шешілмесе, мемлекет пен белсенділер арасында үлкен текетірес болғалы тұр, аяғы қоғамды дүрліктіруге əкеліп соқтыруы мүмкін. Өйткені бұған жеке адамдар-дың қыруар қаражаты кетті, ескерт-кіштің айналасын көгалдандырып, суға дейін өткізіп қойған.

Расын айтсақ, мемлекет атқара-тын шаруаны жеке адам дар жасап отыр. Сол себепті жергілікті атқарушы органдар келісімге келеді деп ойлай-мын. Азаматтар менімен байланыста, оларға құқықтық кеңесімді, көмегімді беріп, бағыттарын түсіндіріп отырмын.

– Сыбайлас жемқорлық тың құрбаны болып, зардап шекпес үшін қарапайым халық нені білуі тиіс? «Заң газетінің» оқырман­дарына жер мəселелеріне қатыс­ты қандай ақыл­кеңес бересіз?

(Соңы. Басы 1­бетте)

шығару жүйесі, үкімет барлығының ортақ мақсаты – азаматтық қоғам, құқықтық мемлекет құру. Құқықтық мемлекетте барлығымыз үлкен қала тұрғызып жатқандаймыз, əрқайсысы-мыздың қолымызда бір­бір кірпіш бар. Сондықтан, бұл кірпішті қалаған кезде, əрбір адам өзінің ойын салмақтап, са-ралап жеткізе білу керек. Ал, қоғамның шырқын бұзу, бос дүрліктіру жағымсыз іс деп есептеймін. Егер бір прокурор немесе əкімнің заңсыз іс­əрекеті орын алса, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес департаментіне, Президентке, прокуратураға хат жазуға, БАҚ­қа шығаруға, сотқа шағым беруге бола-ды.

– «Тура айтқан туғаны на жақ­пайды» деген сөз бар. Сіздің батыл əрекеттеріңіздің кейбір адамдарға ұнамайтыны анық. Əлеуметтік желі лердегі жаз­баларыңызға қарасақ, қорқы­тып­үркіту де болып жатқан сияқты?

– Жер дауын тексеру барысында сыбайлас жемқорлық фактілерін əш-керелеп, кінəлі тұлғалардың аты­жөн-дерін ашық айтып жатамыз. Əрине, бұл көп адамға ұнамайды. Кейде те-лефон шалады, хабарлама жібереді, араға таныстарды салады, «аулақ жүр, бұл істе мынадай кісілер бар» деген сəлем жолдайды. Түтіннің иісі қай жақтан шығып жатқанын біліп отырамын. Менің бар ойым – ха-лыққа, елге, мемлекетке қызмет ету. Тəуекелге бел буып қызмет жасап отырмыз. Заңсыз дықты болдыр-мау үшін мен сияқты өзінің кəсіби көзқарасын шынайы, ашық, батыл білдіретін тəуекелшіл азаматтар бар, алайда олардың қатары қазіргіден де көбейсе, қоғам дами түсер еді. Сы-байлас жемқорлық туралы көзқарас шенеуніктердің санасында, əсіресе, аудандық деңгейде тамыр жайып тұр. Егер əр ауданда бір­бір Базарбек бол-са, онда жер қатынастарындағы бас-сыздықтар азаяр еді. Батыл сөйлеп, ашық айтып, сотқа дейін қаймықпай баратын азаматтар көп болса, əрбір жемқордың санасында үрей пайда болады. Сол кезде олар қазіргідей еркін қимылдамай, жан­жағына жал-тақтап, аяғын аңдап басар еді. Менің сарапшы, адвокат ретіндегі ісім көп азаматқа, жастарға үлгі болар деп ойлаймын.

– Мазмұнды сұхбатыңыз ға көп рақмет!

Айгүл АХМЕТОВА,«Заң газеті»

6№21 (3245) 20 наурыз 2020

zangazet@mail.ru ТЕМІРҚАЗЫҚШАРА

ҚАЗҰУ ҚАШЫҚТЫҚТАН БІЛІМ БЕРУДЕ

Коронавирустық инфекцияның (COVID-19) алдын алу және ескерту мақсатында әл-Фа-раби атындағы ҚазҰУ озық сандық білім беру технологияларын қолдана отырып толығымен қашықтықтан білім беру жүйесіне көшті.

ҚазҰУ-дың зерттеу университетіне айна-луының маңызды құрамдас бөлігі барлық биз-нес-үдерістерді сандық форматқа көшіру болды. Соңғы жылдары университетте «ақылды» ақпа-раттық-коммуникациялық инфрақұрылым және smart-кампус құрылды, бұлтты және мобильді технологиялар енгізілді, ал ІТ-қызметтерді дамыту ЖОО-ны сапалы жаңа сандық деңгейге

шығарды. Бұл оқу үдерісін қазіргі сабақ кестесі бойынша қашықтықтан оқыту түріне жедел ауыстыруға мүмкіндік берді.

Университеттің заманауи және дамыған IT-инфрақұрылымы барлық студенттерді қашықтықтан оқумен қамтуға мүмкіндік бе-реді. Бұл үшін «Универ 2.0», «Moodle» ақпарат-тық-білім беру платформасы пайдаланылуда. «Универ 2.0» ҚазҰУ-дың инновациялық әзірлемесі болып табылады. Бағдарламалық кешен пәндердің курстары мен оқу-әдістемелік кешендерінің база-сын қалыптастыру, жеке немесе топтық дәріс-тер өткізу, тапсырмалар беру, студенттерге олардың орындалуын қадағалау, курсты меңгеру дәрежесін бағалау және басқа да мүмкіндіктер береді.

«Университеттің программистері «Универ

2.0» жүйесінің әлемдегі ең танымал «Moodle» қашықтықтан оқыту жүйесімен бірегей инте-грациясын жүзеге асырды», – деп атап өтті оқу ісі жөніндегі проректор Асқар Хикметов. Проректордың айтуынша, онлайн-тыңдаушы-лардың үлкен ағынын қолдау үшін оның ауқымын жылдам кеңейтіп, оқытушымен жеке ақпар ал-масу құралдарын қолдану, топта талқылау, кез келген форматтағы файлдармен алмасу жүйенің артықшылығы болып табылады.

«Қашықтықтан оқытуға көшуге байланысты қандай да бір қиындық туындап отырған жоқ. Жүйе бізге ыңғайлы, оқытудың жаңа форматын меңгереміз», – деді 3 курс студенті Камила Қо-жахметова.

Студенттер үйінде барлық студенттерге жоғары жылдамдықты интернетке тегін қол

жеткізу қамтамасыз етілген. Жағдаяттық басқару орталығы қашықтықтан білім беру үдерісін бақылау мен мониторингті жүзеге асы-руда. Қашықтықтан оқыту мүмкіндігі ҚазҰУ мен «Microsoft» арасында орнаған ынтымақтас-тықтың жемісті нәтижесі. Әлемдік танымал IT-компаниясымен бірлескен жұмыстың және «Office 365» бағдарламалық өнімін енгізудің арқасында студенттер мен оқытушылар білім алу үшін «Microsoft Teams» сервисін пайдалана алады.

Әл-Фараби атындағы ҚазҰУ әлеуметтік жау-апкершілік шеңберінде қашықтықтан оқыту тех-нологиясын қолдана отырып, ресурсы жоқ басқа оқу орындарына өз платформасын ұсынуға дайын.

Дана МАРАТҚЫЗЫ

ПІКІР

МӘЖБҮРЛЕП ЕМДЕУДЕН ПАЙДА БАР МА?Жаңғыртудан тыс

қалмаймызҚұрметті «Заң газе тінің»

оқырмандары!Қаһарлы қыстан соң, бүкіл

адамзат күтетін көктемнің ең шуақты мерекесі – Наурыз мейрамы. Өйткені, Наурыз әр үйге жаңа үміт, жаңа арман мен қуаныш әкеледі.

Еліміздегі салиқалы мемле­кеттік саясаттың арқасында бейбітшілік, достық және өзара тү сі нушілік орын алуда. Бұл факт біздің ортақ жетістігіміз, ал, қазақстандықтар үшін бас­

ты байлық – бұл бірлік.Сот туралы айтатын болсақ, біздің қателіктер

жіберуге құқымыз жоқ, өйткені, жәй істер болмайды: әр істің артында адам тағдыры, өмірі, денсаулығы, оның бұзылған құқықтары тұрады.

Қостанай облысының соттары, республиканың өзге де соттары сияқты, сот жүйесінің реформасына белсенді қатысады. Бұл реформалар керек, өйткені, әлем, қоршаған ортамыз өзгеруде. Өз дамуымыз тоқтап қалмауы үшін және заман талабына сәйкес күн сайын оқимыз, жан­жақты болуға тырысамыз. Артта қалмау үшін, үнемі алға қарай қозғалу керек.

Наурыз мейрамы – көктемнің, еңбек пен бірлік­тің жалпы ұлттық мерекесі, бүгін бұл мереке көп ұлтты Қазақстанда барлығына ортақ мейрам. Осы көктемнің ұлы мерекесі Наурыз мейрамында Сіздерге көктемгі көңіл­күй, отбасыларыңызға жақсылық, жұ­мыста табыс тілеймін!

Ізгі тілекпен,Қостанай облыстық

сотының төрағасыАсламбек

МЕРҒАЛИЕВ

Ұлы Абайдың тұлғасы әлі жан-жақты зерттеліп біткен жоқ. Толық зерттелмеген, әлі де ашылмаған Абайдың бір қыры – оның заңгерлігі деуге болады. Ақынның өмір тарихына үңілер болсақ, оның әкесі Құнанбай да, арғы атасы Өскенбай мен одан арғы бабалары да өз за-манының би-сұлтаны болғаны белгілі. Жастайынан зерек әрі білімге құштар болып өскен Абай қазақтың көне заңдарын, онымен қоса, орыс заңдарының барлығын да жастайынан зер-делеп өскен. Қазақ қоғамының тұрмыс-тіршілігін, мұң-мұқтажын бір кісідей білген Абай жергілікті атқару органдары мен билер қызметінде әлеуметтік істерге көп араласқан.

1885 жылы Шар өзенінің бой-ында үш жүздің басын қосқан Қа-рамола съезі өтіп, оған қазақтың игі жақсылары мен Ресейдің ге-нерал-губернаторлары қатыса-ды. Жиында сөз сөйлеген Абай қазақ халқының өз ерекшелігі, әдет-ғұрпы, салт-дәстүрі мен дала билерінен қалыптасқан заңдарының болғанын, қазақ қоғамындағы көп мәселені орыс заңының кей тұстарын қолда-на отырып шешуге болатынын айтады. Өз заманының заң-құқығын жетік меңгерген Абай осы жиында төбе би болып сай-ланады.

Төбе би боп сайланған Абай жиыннан соң үш күннің ішінде жанына бірнеше адамды алып, «Қарамола ережесін» жазады. Кей жерлерде бұл заң «Абай

ережесі», «Шар ережесі» деп те аталады. Бұл заңда қазақтың бұрынғы заңдары, салт-дәстүрі сақталып әрі олар орыс заңда-рымен үйлесім табады. Саяси және құқықтық ірі реформатор болған Абай съезде өзі жазған заң ережелерін таныстырады. Жиынға қатысушылар қазақ халқына етене жақын әрі түсінік-ті жазылған ережені бір ауыздан қабылдайды. Абай ережесінің көптеген тараулары қылмыстық құқық пен жазаға арналады. Ереже Казанда басылып, бүкіл қазақ даласына, Семей, Өске-мен, Жетісу өңіріне, тіпті Қытай өлкесіне де таралған деседі. Ұлы Абайдың аса беделді би ретінде көрінуі осы Қарамо-ла съезімен тығыз байланыс-ты. Ереженің кітапша түріндегі нұсқасы бүгінде Семейдегі Абай мұражайында сақталып тұр.

Төбе би болған Абай қоғам-дағы заңсыздықтар, пара алып, пара беріп, орыс заңдарын бұр-малап отырған прокуратураны, сот органдарындағы жүйесіздікті қатты сынап, орыс билігіне хат жазған. Бір хаттың өзінен-ақ Абайдың заң саласын қанша-лықты жетік білгенін көруге бо-лады.

Дегенмен, «Қарамола ере-жесі» мен Абайдың заңгерлігі әлі де зерттеуді талап етеді. Тарихқа үңілетін болсақ, патша-лық Ресей қарамағындағы он шақты елдің ішінде ХІХ ғасырда заң жазған Абайдан басқа бір-де-бір заңгер, ғұлама шыққан емес. Яғни, Абай заң саласында

ТАҒЫЛЫМ ҚАРАМОЛА ЕРЕЖЕСІ – ҚАЗАҚЫ ЗАҢНЫҢ ҚАЙНАРЫДАЛА ЗАҢЫМЕН

ТӨРЕЛІК ЖҮРГІЗГЕН ҚАЗАҚ БИЛЕР ИНСТИТУТЫ ЕКІ МЫҢҒА ЖУЫҚ ЖЫЛҒА ЖАЛҒАСҚАН. ҚАРА ҚЫЛДЫ ҚАҚ ЖАРҒАН ӘДІЛ БИ-ЛЕР ХАН-СҰЛТАНДАРДЫҢ АСҚАН СЕНІМІНЕ ИЕ БО-ЛЫП, ЕЛДІҢ ІШКІ-СЫРТҚЫ САЯСАТЫНА ДА АРАЛАСТЫ. ТІПТІ ТАРИХТА ШЫҢҒЫС ХАН ЖОРЫҚПЕН ОҢТҮСТІК-КЕ АТТАНҒАНДА, ЕЛ БИЛІГІ МАЙҚЫ БИГЕ ҚАЛҒАНЫ ДА АЙТЫЛАДЫ.

Қазақ тарихында шамамен 500-дей бидің төрелігі сақталса, соның ішінде үш жүздің төбе биі болған Төле би, Қазыбек би мен Әйтеке би даналықтарымен өз-гелерден оқ бойы озық шыққан. Біздің заманымызға дейінгі мың жылдықта өмір сүрген ең алғашқы би Майқының үстемдік еткен заңы халықпен бірге жаса-сып, Әз-Тәукенің «Жеті жарғы-сы», Қасымханның қасқа жолы, Есім ханның ескі жолына ұлас-ты. Дәстүр мен заңды ұштастыр-ған қазақтың билері шешімінің соңғы нүктесін қазақтың соңғы биі болған Шәкәрім қойды.

Шәкәрім демекші, ол қа-зақтың бас ақыны, биыл 175 жылдығы тойланып отырған Абай Құнанбайұлының неме-ре інісі ғана емес, тәлім алған шәкірті де болды. Хакім Абайдың ақындығы мен ағартушылығы бір бөлек те, оның заңгерлігі, өз заманының айтулы биі болған-дығының өзі атан түйеге жүк болардай.

алғаш рет теориялық тұрғыда заң жазған тұлға.

Қазақтың әрбір биі ел ішінде татулық пен теңдіктің, әділдік пен тәртіптің қалыптасуына оң әсер етті. Ел ішін дау аралама-сын, халқымызды жау арала-масын деген билер әрбір дауды бітімгерлікпен шешуге тырысты. Билердің бітімгерлік рәсімі күні бүгінге дейін өзектілігін жойған жоқ. Нәтижесінде тәуелсіз ел-дің заңдары қатарына «Медиа-ция заңы» қосылды. Қоғамдағы дау- жанжалды азайту және аза-маттардың мәселелерін артық шығынсыз шешу – мемлекет басшысының да назарында. «Қоғамдағы шиеленісті жағдай-ларды азайту үшін татуластыру рәсімдерін дамыту қажет», – деген Жоғарғы Сот төрағасы Жақып Асанов жаңа бағдар-ламаларды іске қосты. Соның бірі Билер кеңесін құру туралы бастама еді.

Кешенді шаралар негізінде еліміздің әр өңірінде «Билер кеңесі» құрылды. Бүгінгі би-лер кеңесінің жұмысы даулар-ды соттан тыс шешу, қоғамда тұрақтылықты сақтау, ұлттық са-наны жаңғырту арқылы даулар-ды бейбіт шешуге бағытталды. Маңғыстау облысы әкімдігі жа-нынан құрылған билер кеңесі ел арасында ынтымақтастық пен достықты, бірлік пен берекені қалыптастыруға үлес қосуда.

Мұрат ӘУБӘКІРОВ,Маңғыстау облыстық

сотының судьясы

Медициналық сипаттағы мәжбүрлеу ша-ралары – қылмыстық құқық бұзушылықтар жасаған, алкоголизм нен немесе нашақор-лықтан не уыт құмарлықтан емделуге мұқтаж деп танылған адамдарға, сондай-ақ, әкімшілік құқық бұзушылық жасаған және созылмалы алкоголизммен немесе нашақорлықпен не уытқұмарлықпен ауырады деп танылған және ерікті түрде емделуден жалтаратын адамдарға қатысты сот шешімі бойынша қолданылады.

Емдеуге жiберу туралы мәселенi шешу кезiнде медициналық куәландырудан жал-тарған адамдарды ерiксiз тексеру үшiн наркологиялық ұйымға iшкi iстер органда-ры ықтиярсыз алып келедi. Алкоголизмге, нашақорлық немесе уытқұмарлық дертiне шалдыққан деп танылған адам мұнымен келiспеген жағдайда бұл шешiмге жоғары тұрған денсаулық сақтау саласын басқару органына немесе сотқа шағым жасай алады. Ондай науқастарды наркологиялық ұйым-ға олардың келісімінсіз мәжбүрлеп емдеуге жіберу туралы арызды науқас туыстарының, еңбек ұжымдарының, қоғамдық ұйымдардың, ішкі істер органдарының, прокуратураның, қорғаншылық немесе қамқоршылық жөніндегі функцияларды жүзеге асыратын органның бастамасымен нау қастың тұрғылықты жері бойынша орналасқан сотқа мемлекеттік денсау лық сақтау ұйымының өкілі береді.

Арыз соттың іс жүргізуіне қабылданған күннен бастап он жұмыс күні ішінде науқас-тың, істің қозғалуына бастамашы болған денсаулық сақтау және ішкі істер орган-дары өкілінің, нау қас туыстарының, еңбек

ұжымдары, қоғамдық бірлестік өкілдерінің қатысуымен қаралады. Өзіне қатысты нарко-логиялық ұйымға мәжбүрлеп емдеуге жіберу туралы іс қозғалған науқас сот отырысына ке-луден жалтарған жағдайда, сот оны ішкі істер органдары арқылы мәжбүрлеп алдырады

Сот шешімі шығарылғаннан кейін бел-гіленген мерзім ішінде науқас адам нарко-логиялық ұйымға мәжбүрлі түрде жеткізіліп, орналастырылады. Мәжбүрлеп емдеуге арналған наркологиялық ұйымдарда болу мерзiмi екi жылдан аспауға, ал қайтара жi-берiлген жағдайда үш жылдан аспауға тиiс. Ауру адамды мәжбүрлеп емдеуге арналған наркологиялық ұйымға жiберу, егер алдыңғы емделуi аяқталған күннен кейiн үш жылдан асатын уақыт өтсе, қайталанған болып са-налмайды.

Науқастардың құқықтары мен заңды мүдделерiн қорғау үшiн сотта қор ғау кепiлдiгi берiледi, сондай-ақ, құ қықтық және әлеумет-тiк көмек көрсетiледi. Мәжбүрлеп емдеуге арналған наркологиялық ұйымдарда емде-уде болу уақыты еңбек өтілін үзбейдi және ол жалпы еңбек өтіліне қосылып есептеледi. Ерiксiз емделуге жiберiлген адамдардың бұрынғы тұрған жерi бойынша тұрғын жайға құқығы сақталады.

«Алкоголизмге, нашақорлық пен уытқұ-марлық дертiне шалдыққан ауру ларды ерiксiз емдеу туралы» Қазақстан Республикасының 1995 жылғы 7 сәуiрдегі заңына сәйкес мәж-бүрлеп емдеуге арналған нарколо гиялық ұйымдарға жiберу кәмелетке толмағандарға, жүктi әйелдерге, белгiленген тәртiппен ана-лық құқынан айырылмаған, 8 жасқа дейiнгi

бала сы бар әйелдерге, 1 және 2-топтағы мүге дектерге, сондай-ақ, Қазақстан Рес-публикасының Үкіметі бекiткен тiзбедегi медициналық қарсы айғақтары бар ларға қолданылмайды.

Осындай істерді қарау барысында нар-кологиялық ұйымға жіберілетін науқастар өз еріктерімен емделгісі келмейтінін, өз-дерін науқаспыз деп санамайтынын айтады. Олардың ішінде емделіп қайтып келген соң, қайтадан маскүнемдікке салынып, қылмы-стық құқықбұзушылық немесе әкімшілік құқықбұзушылық жасайтындары да аз емес. Өздерінен «енді ғана емделіп келдің ғой, неге қайтадан осы жолға түстің?» – деп сұрасаң, «онда ешкімді емдемейді, тыныш жүрсең болды, уақыт өткізу ғана» деген жауап ала-сың.

Сот шешімдері уақытында орындалмай жатады, себебі наркологиялық ұйымдарда науқасты жатқызатын орын жоқ. Қыс уақы-тында шығарылған сот шешімдері жазда немесе күзде орындалуы мүмкін. Оған дей-ін нау қастар қылмыстық немесе әкімшілік құқықбұзушылық жасап, қоғамға, қоршаған ортаға зияндарын тигізіп үлгереді.

«Ауырып ем іздегенше, ауырмайтын жол ізде», – демекші, санасы арақ пен на-шаны аңсап тұратын нау қастарға отбасы, жақындары қолдау көрсетпесе, мемлекетпен қолданылатын шаралардың тигізер әсері аз. Оларға біріншіден психологиялық көмек, рухани жылулық керек. Жұмыспен қамту да маңызды.

ШЫҒЫС ҚАЗАҚСТАН ОБЛЫСЫ

АЛКОГОЛИЗМ, НАШАҚОРЛЫҚ ПЕН УЫТҚҰМАРЛЫҚ АЗАМАТТАРДЫҢ ДЕНСАУЛЫҒЫ-НА, ЕЛІМІЗДІҢ ТЕКТІЛІК ҚОРЫНА ЗАЛАЛ КЕЛТІРЕТІН ЖӘНЕ ҚЫЛМЫСТЫҢ ӨСУІНЕ

СЕБЕПШІ БОЛАТЫН ДЕРТ. МЕМЛЕКЕТІМІЗ ОСЫ ДЕРТТІҢ АЛДЫН-АЛУДА ӨЗ ЕРКІМЕН ЕМДЕ-ЛУДЕН ЖАЛТАРҒАН ЖАНДАРДЫ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ ЖҮЙЕСІНІҢ МӘЖБҮРЛЕП ЕМДЕУ-ГЕ АРНАЛҒАН НАРКОЛОГИЯЛЫҚ ҰЙЫМДАРЫНА ЖАТҚЫЗЫП, НЕМЕСЕ ЕҢБЕККЕ ТАРТА ОТЫРЫП, ЕРІКСІЗ СТАЦИОНАРЛЫҚ ЕМ ҚОЛДАНЫЛУЫ ТИІС. Гү

лнұр

БЕК

ЕЖА

НО

ВА,

Курч

атов

қал

алы

қ со

тыны

ң су

дьяс

ы

Құрметті «Заң газетінің» оқырмандары!

Наурыз дана халқымызда еңсесі биік елдіктің, іргесі сөгіл­мес бірліктің, ырыс пен ынты­мақтың мерекесі болып келген. Қазақ халқы: «Байлық – бай­лық емес, бірлік – байлық» деп, ауызбірлік пен ынтымақты ту етіп ұстанған. Яғни, біз үшін елдің тұтастығы мен бірлігі, татулығы мен тыныштығынан артық қазына болған емес. Ұлы­стың Ұлы күні – Наурыз мейра­

мымен шын жүректен құттықтай отырып, баршамы­зға ел бірлігін тілеймін!

Береке мен молшылықты, жақсылық пен жаңа­лықты жетелеп келетін Наурыз мейрамы жан дүни­енің тазарып, татулықтың одан әрі нығаюына көп септігін тигізетін күн. Күллі тіршілік атаулы бір күй­ден екінші күйге ауысып, арайлы күн шапағын асқан бір аңсар сезіммен, іңкәр көңілмен баршамызға қиын­дық пен жамандықтан оңай құтылып, жеңіп шығуын тілеймін. Шадыман шаттық құшағында бір­біріміз­бен жүздесіп, өткен ке зең де кездескен өкпе­наздары­мызды ұмытып, кемші лік терімізді кеші рейік.

Кең байтақ даламызға келген Ұлыстың Ұлы күні бізді жарқын болашаққа сенімділікпен қарауға, жас ұрпақ үшін батыл қадам жасауға шақырады. Наурыз мейрамы біздің жерімізге жақсылық пен бейбітшілік әкелсін, халқымыздың рухани бірлігі нығая берсін!

Көктем мен жаңаруды айшықтайтын күн – Наурыз мейрамы құтты болсын! Наурыз отбасылары­ңыз ға бірлік пен ынтымақ, құт­береке мен мол ырыс әкелсін! Ұлыстың ұлы күні құтты болсын! Сіздерге шын жүрегімнен шалқыған шаттық пен саркылмас бақыт тілеймін!

Игі тілекпен, Ақмола облыстық

сотының төрағасы Досжан ӘМІРОВ

«Байлық - байлық емес, бірлік - байлық»

ЛЕБІЗ

ЛЕБІЗ

7№21 (3245)

20 наурыз 2020zangazet@mail.ru

Алматы қаласы Ұялы тел.: 8(747)428-26-10Тел.: 8(727) 292-29-27, 292-40-89

E-mail: zanreklama@mail.ru

«GoldKapital» ЖК Нұр-Сұлтан қ.,Абай көшесі, 78, 105-кеңсе.Тел.: 8 (7172) 52-02-11

ЖАРНАМА БӨЛІМІ:

«Қандыбаева» ЖК, Газеттерге, журналдарға және сайттарға хабарландыру қабылдау агенттігі: 8(727)327 30 92, тел/факс: 273 47 98, 8 707 895 21 99, 8 701 739 27 83, 8 705 185 75 73www.gazetyіsaіty.kz, e-maіl: vsegazety@maіl.ruАлматы қ., Абылай хан даң., 60, Мақатаев көш.қиылысы, 208 кеңсе.

ТОО Арлан-консалтинг, Семей қ., К.Мұхаметханов көшесі, 23 «А». Тел.: 8 (705) 798-58-18

«TRade and service» ЖК, Алматы қ., ш/а Жетісу-3, 55/133.

«ЮрСлужба» ЖШС, Көкшетау қ., М.Горький көшесі, 37, 107-бөлме. Тел.: 8 (7162) 25-77-17.

ЖАРНАМА ҚАБЫЛДАЙТЫН ОРЫНДАР:

«Версия-Пресс» ЖШС, Павлодар қ., Естай кө-шесі 40. Тел.: 8 (7182) 32-47-67, 32-49-04«Айди» ЖШС, Қарағанды қ., Жамбыл кө шесі, 11. Тел.: 8 (7112) 42-00-71.Қалиасқаров Нұрлан Нұрғисынұлы ЖК, Петропавл қ., К.Сүтішов көшесі, 58, 30-бөлме, 3-қабат.Тел.: 8 (7152) 46-02-57, ұялы тел.: 8 (777) 572-29-91, 8 (701) 315-54-59.

Михеева Ольга Станиславовна ЖК, Қос-танай қ., Гоголь көшесі, 110, ВП 67 (Чехов- Гоголь көш. қиылысы), Тел.: 8-714-2-50-97-07, ұялы тел.: 8-7758847211, 8-7053506918.

«Озат-1» ЖШС, Ақтөбе қ., Алтынсарин көшесі 31. Тел.: 8 (7132) 40-41-05, ұялы тел.: 87774348344 және Ақтау қаласы.

ИП «SAPA KZ» Атырау қаласы, ұялы тел.: 87781063779, e-maіl:zan-at@maіl.ru. Ершова Людмила ЖК, Шымкент қ., Жел тоқсан көшесі, 20 б.

«Назар-1 фирмасы» ЖШС («РУТА» ЖА), ди-ректоры Кривилова Татьяна Ивановна. Шым-кент қ., Г.Иляев көшесі, 47 (Шаймер денов к. бұрышы) RBK банктің жанында, Тел.: 8 (7252) 53-40-48. WhatsApp : +7-705-705-31-31. E-maіl: nazar.reklama@gmaіl.com

«Юридическая фирма «Консультант» ЖШС Орал қ., Л.Толстой көшесі, 28. Тел.: 8 (7112) 50-88-05.

«Реклама» ЖШС, Орал қ., Достық-Дружба даңғылы, 182. Тел.: 8 (7112) 50-47-34.

ИП «Сагидоллина Б.», 1 Теміржол вокза-лы, Р.Зорге көшесі 8, «Лина» шаштаразы. ardawka_94@maіl.ru, Тел: 87058762218.«Компания Жете» ЖШС, Талдықорған қ., ш/а, Молодежный 3-үй, 1-п. Тел.: 8(7282) 24-29-66, 87058147221.ЖК Гавриленко И.И., Қостанай қ.,пр. әл-Фа-раби 119-үй, 407-А бөлме. Тел/факс: 8 (7142) 53-63-21.

«Жас Отау» ЖК Қыдырбаева Н.Н. Қызыл-орда қ., Әйтеке би көшесі, 27. Тел.: 26-45-89, ұялы тел: 8 (777)402-28-28; 8 (700) 332-24-78ЖК Тажибаева, Тараз қаласы, Қойкелді көшесі 158 а, ХҚО аумағы. Ұялы тел.: 87017268772, 87054422939.

ИП Новоселова, Петропавл қаласы, Қазақстан Конституциясы көшесі, 28-үй, 1-қабат. Тел.: (87152) 46-74-77.

«Версаль Бизнес», Атырау қаласы, Сырым Да-тов көшесі, 35-үй, «Сырым Тобе» БО, 102-бөлме. Тел.: 32-14-29, 30-65-24, ұялы тел.: 8701 920 45 38.

ЖК «Выдай», Өскемен қаласы, 60. Тел.: 8(7232) 578414, ұялы тел.: 87772256506.

ЖК «KAIROS», Алматы қ., Жібек жолы көшесі, 55, Алма сауда орталығы, 4-қабат, 419в-бөлім, 426-нүкте. Тел.: 2714939, ұялы тел.: 8707-705-9222 Emaіl:kaldybayeva@maіl.ru.

ӘРТҮРЛІ

ТАРАТУ5. «Рауойл» ЖШС, БСН 110140014967, өзінің ерікті түрде таратылатыны

туралы хабарлайды. Талап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күн-нен бастап 2 ай мерзім ішінде мына мекенжайда қабылданады: Қазақстан Республикасы, Қызылорда қаласы, Тәуке хан көшесі, 64-үй.

7. «Ту ұстап ел қорғаған – Ер Дәулетбай» Қоғамдық қоры (БСН 121240000915) өзінің ерікті түрде таратылатыны туралы хабарлайды. Та-лап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күннен бастап 2 ай мерзім ішінде мына мекенжайда қабылданады: ҚР, Шығыс Қазақстан обл., Тар-бағатай ауданы, Маңырақ ауылы, көш. 1 Абая, үй 12.

10. «Cырым аудандық ветеринария бөлімі» мемлекеттік мекемесі жабы-латындығы жайлы хабарлайды. Талаптар хабарландыру жарияланған күннен бастап 2 ай мерзімі ішінде мына мекнжай бойынша қабылданады: ҚР, Батыс Қазақстан облысы, Сырым ауданы, Жымпиты ауылы, Қазақстан көшесі, 15-үй, тел.: 87113431432.

14. «Сыр берекесі» ауылшаруашылық өндірістік кооперативі өзінің таратылатыны туралы хабарлайды. БСН 160940005232, тіркелген күні 06.09.2016 ж. Барлық талаптар хабарландыру жарияланған күннен бастап 2 ай мерзім ішінде мына мекенжай бойынша қабылданады: Қызылорда облысы, Жаңақорған ауданы, Келінтөбе ауылы, Қостай Әбуов көшесі, №7 үй, инд. 120307.

СПК «Сыр берекесі».

28. «Құрманғазы аудандық ветеринария бөлімі» ММ Құрманғазы ауданы әкімдігінің 2020 жылғы 12 наурыздағы №73 қаулысына сәйкес, бөлімнің таратылатындығын хабарлайды. Шағымдар хабарландыру жарияланған күннен бастап 2 ай ішінде мына мекенжайда қабылданады: Атырау облысы, Құрманғазы ауданы, Құрманғазы ауылы, Смағұл Көшекбаева көшесі, №25 үй.

29. «Исатай аудандық ветеринария бөлімі» ММ Исатай ауданы әкімдігінің 2020 жылғы 6 наурыздағы №39 қаулысына сәйкес, бөлімнің таратылатын-дығын хабарлайды. Шағымдар хабарландыру жарияланған күннен бастап 2 ай ішінде Атырау облысы, Исатай ауданы, Аққыстау ауылы, Елорда көшесі, №54А үй, 9 кабинетте қабылданады.

30. «Қарағанды қаласының ветеринария бөлімі» мемлекеттік мекемеcі, БСН 150340019566, мемлекеттік мекеменің таратылғаны туралы хабарлай-ды.Талап-тілектер хабарландыру жарияланған күннен бастап екі ай ішінде мына мекенжайына: Қарағанды қаласы, Прогресса көшесі, 23 қабылданады.

3. «ШҚО Бесқарағай ауданының ветеринария бөлімі» ММ, БСН 150440019563, өзінің таратылатыны туралы хабарлайды. Талап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күннен бастап екі ай мерзім ішінде мына мекенжайда қабылданады: Қазақстан Республикасы, Шығыс Қазақстан облысы, Бесқарағай ауданы, Бесқарағай ауылы, Пушкин көшесі, 2 А. Тел.: 8(72236)90215.

4. «Жылыой ауданының ветеринария және ветеринарлық бақылау бөлімі» мемлекеттік мекемесі өзінің таратылатыны туралы хабарлайды. Та-лап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күннен бастап екі ай мерзім ішінде мына мекенжайда қабылданады: Атырау облысы, Жылыой ауданы, Құлсары қаласы, Әбдірахманов көшесі, 16. Тел./факс: 8(71237)50503, 8(71237)50235.

8. «Досс Трэйд» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі, БСН 171040008467

( Атырау қаласы, Ж.Нәжімеденов көшесі, 152), өзінің таратылатыны тура-лы хабарлайды. Талап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күннен бастап екі ай мерзім ішінде мына мекенжайда қабылданады: Атырау қаласы, Томарлы Геофизик, 35. Тел.: 87789112954.

9. «Байсат» ЖШС, БСН 991240000053, өзінің таратылатыны туралы ха-барлайды. Талап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күннен бастап екі ай мерзім ішінде мына мекенжайда қабылданады: Алматы қаласы, Жеті-су ауданы, Северное кольцо көшесі, 7.

18. «Восточные Технологии» ЖШС, БСН 120340018700, өзінің таратыла-тыны туралы хабарлайды. Талап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күннен бастап екі ай мерзім ішінде мына мекенжайда қабылданады: ҚР, ШҚО, Семей қаласы, 15 ықшамаудан, 15-үй, 105-пәтер. Тел.: 87773433718.

19. «Парасат Строй-Монтаж» ЖШС, БСН 090940014966, өзінің таратыла-

тыны туралы хабарлайды. Талап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күннен бастап екі ай мерзім ішінде мына мекенжайда қабылданады: ҚР, ШҚО, Семей қаласы, Сорокин көшесі, 34а. Тел.: 87773433718.

21. «Теректі ауданының ветеринария бөлімі» мемлекеттік мекемесі, БСН

150640003164, өзінің таратылатыны туралы хабарлайды. Талап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күннен бастап екі ай мерзім ішінде мына мекенжайда қабылданады: ҚР, БҚО, Теректі ауданы, Федоров ауылдық округі, Федоровка ауылы, Сұнқар көшесі, 20-ғимарат.

ЖОЛДАУҒА ҚОЛДАУ

СЫБАЙЛАСТЫҚТАН САҚТАНДЫРУ – БАСШЫНЫҢ МІНДЕТІМЕМЛЕКЕТ БАСШЫСЫНЫҢ «СЫНДАРЛЫ

ҚОҒАМДЫҚ ДИАЛОГ – ҚАЗАҚСТАН-НЫҢ ТҰРАҚТЫЛЫҒЫ МЕН ӨРКЕНДЕУІНІҢ КЕПІЛІ» АТТЫ ЖОЛДАУЫНДА БАРЛЫҚ САЛА ҚАМТЫЛДЫ. СОЛАРДЫҢ ІШІНДЕ СОТ БИЛІГІ ЕЛ АЗАМАТТАРЫНЫҢ ҚҰҚЫҒЫ МЕН БОСТАН-ДЫҒЫН ҚОРҒАУДА МАҢЫЗДЫ РӨЛГЕ ИЕ.

Өркениетті мемлекет қалыптастыруда аталған жүйеде атқарылып жатқан шаралар ауқымды. Мысалы, тәуелсіздік алғалы кезең-ке-зеңімен жүзеге асырылып жатқан сот-құқықтық реформалар халықаралық талаптарға сай қыз-мет көрсетуде. Өз кезегінде мұндай сапалы қыз-

мет сот билігі мен қоғам арасында тұрақты бай-ланыс пен қолжетімділікті, сенім мен ашықтықты орнатуға жол ашты. Құқықтық мемлекет құқықтық мәдениеті мен сауаты жоғары азаматтар көме-гімен құрылады. Сондықтан, азаматтардың құқықтық сауатын арттыру басты мәселе. Бұл әлемдік өркениет пен дамыған елдер қатарына қосылуға ұмтылған кезеңде аса маңызды талап-тардың бірі болып қала бермек.

«Азаматтардың құқықтары мен қауіпсіздігін қамтамасыз ету» деп аталатын бөлікте Прези-дент сот және құқық қорғау жүйесіндегі күрделі реформаларға тоқталып, сот актілерінің сапасын арттыру, бірыңғай сот тәжірибесін орнықтыру,

дау шешу барысында соттың қосымша айғақтар жинау құқығына мән берді. Қазіргі таңда жол-дауда жүктелген міндеттер заманға сай жүзеге асып жатыр. Соттар заңнамадағы жаңғыртулар бойынша түсіндірмелер жүргізуде. Осылайша азаматтардың құқықтық сауатын арттыру міндеті алға қойылды.

Сыбайлас жемқорлық орын алған мекеме басшысының жауапкершілігі бұған дейін ай-тылғанымен, нақтыланбаған еді, алдағы уақытта осы мәселенің заңнамалық және нормативтік тұрғыда шешілуі де жолдауда көрініс берді. Жол-дауда Президент қазақ тілінің мәртебесін де на-зардан тыс қалдырмай: «Қазақ тілінің мемлекет-

тік тіл ретіндегі рөлі күшейіп, ұлтаралық қатынас тіліне айналатын кезеңі келді» деді. Мемлекет басшысының бұл сөзі елдің әрбір азаматы үшін бұлжымас қағида болуы керек. Сонда ғана қазақ тілінің тұғыры нығайып, мәртебесі артады. Жал-пы айтқанда, президент Қасым-Жомарт Тоқаев жолдау арқылы азаматтарды ашық диалогқа шақырып, дамыған отыз елдің қатарына кіру жо-лында жұмыла еңбек етуге үндеді.

Г.ӘЖІБАЕВА,Ырғыз аудандық сотында

сот мәжілісінің хатшысыАҚТӨБЕ ОБЛЫСЫ

Қазақстан Республикасы Судьялар одағының Орталық кеңесі және жергілікті соттардағы филиалдары Нұр-Сұлтан қалалық сотының төрағасы Тілектес Ешейұлы Бәрпібаевқа бауыры

Дәулет БОЛАТХАНҰЛЫНЫҢмезгілсіз қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып, көңіл айтады.

Қазақстан Республикасы Судьялар одағының Орталық кеңесі және жергілікті соттардағы филиалдары қауымдастығы Батыс Қазақстан облысы Бәйтерек ауданының №2 аудандық сотының судьясы

Ербол Еділбайұлы НҰРСҰЛТАНОВТЫҢқайтыс болуына байланысты туған-туыстарының қайғысына ор-тақтасып, көңіл айтады.

Қазақстан Республикасы Судьялар одағының Орталық кеңесі және жергілікті соттардағы филиалдары Батыс Қазақстан облыстық сотының қылмыстық істер жөніндегі сот алқасының төрағасы Ақан Маратұлы Жұмағұловқа анасы

Дария Айтахметқызы ЖҰМАҒҰЛОВАНЫҢмезгілсіз қайтыс болуына байланысты қайғысына ортақтасып, көңіл айтады.

2. «Шығысэнерго» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (Атқарушы органның орналасқан жері: Қазақстан Республикасы, Шығыс Қазақстан об-лысы, Өскемен қаласы, Қазақстан көшесі, 81/2) өз қатысушыларын серік-тестіктің атқарушы органының шешіміне сәйкес 2020 жылы 10 сәуірде сағ. 11:00-де Шығыс Қазақстан облысы, Өскемен қаласы, Қазақстан көшесі, 81/2 мекенжайы бойынша «Шығысэнерго» ЖШС қатысушыларының ке-зектен тыс Жалпы жиналысы өтетіні туралы хабарлайды.

Қатысушыларды тіркеу 2020 жылғы 10 сәуірде аталған мекенжай бо-йынша 09 сағат 30 минуттан 10 сағат 45 минутқа дейін жүзеге асырылады.

Жиналысқа қатысуға құқықтары бар қатысушылардың тізімі 2020 жылғы 9 сәуірдегі жағдайы бойынша жасалады.

Күн тәртібіне келесі мәселелер енгізілген:1. «Шығысэнерго» ЖШС жарғылық капиталын өсіру туралы.Бірінші жиналыста кворум болмаған жағдайда жиналысты қайта өткізу

күні – 2020 жылғы 17 сәуір.Серіктестік қатысушылары Жалпы жиналысының күн тәртібі мәселелері

жөніндегі ақпаратпен (материалдармен) «Шығысэнерго» ЖШС Атқарушы органының орналасқан жері бойынша танысуға болады.

12. Түркістан облысы, Түлкібас аудандық соты арыз беруші Түлкібас ауда-ны, Балықты ауылы, Нарботаұлы көшесі, №242 үйдің тұрғыны Колжарасова Сулушаш Тургумбековнаның арызы негізінде 17.05.1953 жылы туылған Колжарасов Калдыбай Тураровичке іздеу жариялайды. Хабарсыз кеткен Колжарасов Калдыбай Турарович Оңтүстік Қазақстан облысында туылған, Түлкібас ауданы, Балықты ауылы, Нарботаұлы көшесі, №242 үй мекенжай-ында тұрған. Хабарсыз кеткен Колжарасов Калдыбай Тураровичтің жүрген жері туралы мәліметтері бар адамдардың осы хабарландыру жарияланған күннен бастап үш ай мерзім ішінде Түркістан облысы, Түлкібас ауданы, Т.Рысқұлов ауылы, Т.Рысқұлов көшесі, н/з үйге орналасқан Түлкібас аудан-дық сотына хабарласуын өтінеміз.

32. «Логос Грейн» ЖШС сенімді тұлғасы кепілдік мүлікті сату бойынша қай-талама сауда-саттық өткізу туралы хабарлайды: - тұрғын емес жай, кадастрлық №23:318:027:856:4/3:вп-14, жалпы ауданы 637,5 ш.м., орналасқан жер телімі: кадастр-лық №21:318:027:856, ауданы 1,2588 га, оның ішінде үлес – 0,0186 га, орналасу мекен-жайы: Нұр-Сұлтан қ. (Астана), Байқоңыр ауд., Отырар көш., 4/3 үй., 14 тұрғын емес жай.

Бастапқы бағасы – 250 000 000 теңге, кепілді жарна – бастапқы бағадан 5%, төменде-ту қадамы – бастапқы бағадан 3%. Сауда-саттық голландтық әдісі бойынша. Ең төменгі құны бастапқы бағаның 50% құрайды. Сауда-саттыққа қатысу үшін (БСН 081140011987), БСК HSBKKZKX, «Қазақстан Халық Банкі» АҚ ЖСК KZ066010111000165418 есеп банк шотына көрсетілген мөлшердегі кепілді жарналарды енгізу қажет.

Сауда-саттық 2020 жылғы 31 наурыз Нұр-Сұлтан қ. уақыты бойынша сағат 10:00 белгіленеді және келесі мекенжай бойынша өткізіледі: Нұр-Сұлтан қ., Алматы ауд., Тәуелсіздік даңғ., 13-үй., 3-қабат.

Сатып алу бағасын төлеу сауда-саттық жеңімпазымен сауда-саттық қорытындыла-рын жасау күнінен бастап үш жұмыс күнінің ішінде жүргізіледі банк шотына ИИК KZ066010111000165418, АО «Народный Банк Казахстана», БИК HSBKKZKX (БСН 081140011987).

Қосымша ақпаратты «Логос Грейн» ЖШС сенімді тұлғасынан алуға болады: Ә.Б.Бал-табаев мекенжайы: Нұр-Сұлтан қ., Алматы ауд., Тәуелсіздік даңғ., 13-үй, 3-қабат., тел.: +7 7711011246, +7 7172366980.

31. «ВАЛЮТ – ТРАНЗИТ БАНК» АҚ, Қарағанды қаласы, Бұқар жырау даңғылы, 51/4 құрылыс мекенжайында орналасқан тарату комиссиясының бөлімшесі мүліктерін сату жөнінде сауда-саттық өткізеді. Сауда-саттық жоғарыда көрсетілген мекенжайда 2020 жылғы 3 сәуірде сағат 11:00-де өткізіледі.Лоттар саны – 2 Лоттар бойынша сауда-саттықты жүргізу әдісі – голландтық. Қадам – 5%

Лот № 1 – Қарағанды облысы, Бұқар жырау ауданы, Петровка ауылдық округі, Петровка ауылында орналасқан жер учаскесі. Лоттың бастапқы бағасы – 5 357 000,00 теңге. Төменгі бағасы – 2 678 500,00 теңге.

Лот № 2 – Нысанға қызмет көрсетуге арналған жер телімі («Ишимский» демалыс аймағы), Осакаров ауданы, Қаратомарска/о, Сенокосное ауылы. Лоттың бастапқы бағасы – 10 867 000,00 теңге. Төменгі бағасы – 5 433 500,00 теңге.

Кепілді жарнасы бастапқы бағаның 5% құрайды, өтінімдерді қабылдау 2020 жылғы 2 сәуірде сағат 15:00-де аяқталады:

«ВАЛЮТ – ТРАНЗИТ БАНК» АҚ, «Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкі» ММ Алматы қаласы ЖБК KZ37125KZTM004300356, БСК NBRKKZKX, БСН 960640002303, резидент белгісі - 1, экономика секторы - 4, Кбе14.

Өтінімдерді қабылдау және сауда-саттыққа қатысушыларды тіркеу мына мекенжай бойынша жүргізіледі: Қарағанды қаласы, Бұқар жырау даңғылы, 51/4 құрылыс, 312-кеңсе.

09:00-ден бастап 18:00-ге дейін күн сайын (демалыс күндері – сенбі, жексенбі). Түскі үзіліс: 13:00-ден – 14:00-ге дейін. Аукционға тіркеу ақпараттың басылып шыққан күнінен бастап сауда-саттық басталарға бір сағат қалғанға дейін қабылданады.

Алынған сату объектілері бойынша төлем төлеу талаптары – сатып алынған объектінің төлемі сатушы мен сатып алушының арасында жасалған «сатып алу-сату» шарты жасалғаннан кейін бес банктік күннен кешіктірілмей жүргізіледі. Сатып алушы шартта көрсетілген соманы сатушының ағымдағы шотына аударады және оның нақтылығын растайтын тиісті төлем құжатының көшірмесін тапсырады.

Сауда-саттыққа қатысушыларды сату объектісімен таныстыру және сауда-саттық ережесімен танысу үшін ақпаратты ақпараттың басылып шыққан күнінен бастап мына мекенжайда алуға болады: Қарағанды қаласы, Бұқар жырау даңғылы, 51/4 құрылыс, тел.: 8 (7212) 99-64-08, 99-64-05.

22. «Жалын-2000» ЖШС, БСН 000140000419, өзінің таратылатыны тура-лы хабарлайды. Талап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күннен бастап екі ай мерзім ішінде мына мекенжайда қабылданады: Қостанай қаласы, Северная көшесі, 18-үй, 8-пәтер.

24. «Шығыс Қазақстан облысы Үржар ауданының ветеринария бөлімі» мемлекеттік мекемесі, БСН 150440000529 (Қазақстан, Шығыс Қазақстан облысы, Үржар ауданы, Үржар ауылдық округі, Үржар ауылы, Семушкин көшесі, 2А ғимараты, индекс 071700), өзінің таратылатыны туралы хабар-лайды. Талап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күннен бастап екі ай мерзім ішінде мына мекенжайда қабылданады: Қазақстан, Шығыс Қазақстан облысы, Үржар ауданы, Үржар ауылдық округі, Үржар ауылы, Абылайхан көшесі, 122, индекс 071700. Тел.: 8(722)3034337.

25. Жарқайың ауданының білім беру бөлімінің «Степной кентіндегі жалпы орта білім беретін кешкі (ауысымдық) мектебі», БСН 040740001446, өзінің таратылатыны туралы хабарлайды. Талап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күннен бастап екі ай мерзім ішінде мына мекенжайда қабыл-данады: Ақмола облысы, Жарқайың ауданы, Державинск қаласы, Ленин көшесі, 30. Тел.: 8(71648)92284.

27. «Қорғалжын ауданының ветеринария бөлімі» мемлекеттік ме-кемесі, БСН 140540005056, өзінің таратылатыны туралы хабарлайды. Талап-шағымдар осы хабарландыру жарияланған күннен бастап екі ай мерзім ішінде мына мекенжайда қабылданады: 021300, Ақмола облысы, Қорғалжын ауданы, Қорғалжын ауылы, Хайретдин Болғанбаев көшесі, 9-үй.

33. «Ақжайық аудандық ветеринария бөлімі» мемлекеттік мекемесі жа-былатындығы жайлы хабарлайды. Талаптар хабарландыру жарияланған күннен бастап 2 ай мерзімі ішінде мына мекенжай бойынша қабылданады: ҚР, Батыс Қазақстан облысы, Ақжайық ауданы, Чапаев ауылы, Қазақстан көшесі, 69-үй, тел.: 87113692388.

БАНКРОТТЫҚ6. Алматы қаласының Мамандандырылған ауданаралық экономикалық

сотының 2020 жылғы 12 наурыздағы ұйғарымымен «Alfa Properties» АҚ-на (БСН 080940015778) қатысты банкрот деп тану жөнінде азаматтық іс қозғалды.

11. «Алтын Дэн» АҚ, БСН 940940001085, мекенжайы: Ақмола облы-сы, Есіл ауданы, Ковыльное ауылы, Маяковский көшесі, 2-үй, ҚР «Дән туралы» заңының 37-бабының 2-бөліміне сәйкес, алдағы уақытта жеке меншік құқығындағы «Алтын Дэн» АҚ-на тиесілі мүліктік кешен – эле-ваторды меншіктен шығару туралы хабарлайды.

20. Маңғыстау облысы, Жаңаөзен қалалық сотының судьясы Г.Д.Жангалиева, арыз беруші Қалдыбаев Берикбай Нажимадиновичтің анасы 6 ақпан 1950 жылы Түрікменстанда туылған Утешова Халамся Сахиевнаны қайтыс болды деп жариялау туралы іс қозғалғаны жөнінде хабарлайды.

23. «Восточно-Казахстанский региональный технопарк «Алтай» ЖШС, ҚР 1998 жылдың 22 сәуіріндегі № 220-I «Жауапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы» заңына және жарғысына сәйкес, несиегерлерге жарғылық капиталының азайғаны туралы хабарлайды. Барлық мүдделі тұлғалардың талап-шағымдары мына мекенжайда қабылданады: 007010, Шығыс Қазақстан облысы, Өскемен қаласы, Серікбаев көшесі, 37, № 305 бөлме. Электронды пошта: nir_vkru@mail.ru, байланыс телефоны: +77073731447.

13. «Талгар-Спирт» жауапкершілігі шектеулі серіктестігі (әрі қарай – Серіктестік) «Жа-уапкершілігі шектеулі және қосымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы» заңының 45-бабына сәйкес, өзінің қатысушыларына Серіктестік қатысушыларының кезектен тыс жалпы жиналысы өтетіні туралы хабарлайды.

Серіктестік қатысушыларының кезектен тыс жалпы жиналысының күн тәртібі:1. «Банк Kassa Nova» АҚ-ның «GazTech» ЖШС-нің қарызы/несие желісі бойынша міндет-

темелерін орындауды қамтамасыз етуді ұсыну;2. «Банк Kassa Nova» АҚ-ның «GazTech» ЖШС-нің қарыз алу келісімшарты бойынша бар-

лық қарыз сомасын кез келген валютада акцентсіз тәртіппен алуға (есептен шығару) келісімін беруі.

3. Кепілдік шартына қол қою өкілеттілігін беру туралы. Өтетін орны мен уақыты: 21 сәуір 2020 жыл, 11 сағат 00 минут, мекенжайы: Қазақстан Рес-

публикасы, Алматы облысы, Талғар ауданы, Талғар қаласы, Рысқұлов көшесі, 302.Қатысушылардың кезектен тыс жалпы жиналысы ҚР «Жауапкершілігі шектеулі және қо-

сымша жауапкершілігі бар серіктестіктер туралы» заңының 47-бабында белгіленген тәртіп бойынша өтеді.

Қатысушылардың кезектен тыс жалпы жиналысының күн тәртібіндегі мәселелердің ма-териалдарымен мына мекенжайда танысуға болады: Талғар қаласы, Рысқұлов көшесі, 302. Тел.: 8(727)3936990.

8№21 (3245) 20 наурыз 2020

zangazet@mail.ru

Редакторлар кеңесінің төрағасы – директорЖанахмет АҒЫБАЕВ

РЕДАКЦИЯНЫҢ МЕКЕНЖАЙЫ:

050012, Алматы қаласы, Х.Досмұхамедұлы көшесi 68 «б»-үй.Қабылдау бөлмесi: 292-43-43; 292-79-61 E-mail: zanreklamaastana@mail.ru«Заң газеті» аптасына 2 рет – сейсенбі, жұма күндері жарық көреді.Жеке таралым 5942 данаАпталық таралым 11 884 дана

Тапсырыс №40 Индекс 65921

Газет Қазақстан Республикасы бойынша таралады

Газетіміздің электронды нұсқасын Zanmedia.kz сайтынан оқи аласыздар.

Газет бетiндегi жарияланым дардың пози циясы мен фактi лерi үшiн редакция жауап бермейдi.

Жарнама мен хабарландырулардың маз мұнына жарнама берушi жауап ты. Жарнама берушi нiң жiберген қа телiгiне байланысты та-лап-тiлектер хабарландыру жарияланған күн нен бастап екi ай мерзiм iшiнде қа былданады.

Газеттi есепке қою туралы №16297-Г куәлiктi 2017 жылғы 12 қаңтар-да Қазақстан Респуб лика сының Ақпарат және коммуникация министрлiгi берген.

Газеттiң терiмi мен бет қаттау жұ мыс тары «Заң» Медиа-корпорация» ЖШС компьютерлiк орта лығында жа салды. Алматы облысы, Iле ауданы, Өтеген батыр ауылы, Сейфуллин кө шесi, 2«б», «Принт плюс» ЖШС баспаханасында басылып шығарылды. Тел.: факс. 8 (727) 51-78-27, 8 (727) 51-78-31

Меншiк иесi: «ЗАҢ» МЕДИА-КОРПОРА ЦИЯ»

ЖАУАПКЕРШIЛIГI ШЕКТЕУЛI СЕРIКТЕСТIГI

Бас редактор Айнұр СЕМБАЕВАБас редактордың орынбасары Шолпан ҚАРАЕВА

Нөмiрдiң кезекшi редакторы Айгүл АХМЕТОВА

Нұр-Сұлтан Айша Құрманғали 8 707 851 91 13.

Алматы Нұрбол Әлдібай 8 701 357 66 84.

Ақмола Қалкөз Жүсiп 8 701 300 14 74.

Түркістан Шадияр облысы Мекен бай ұлы 8 775 733 56 65.

МЕНШIКТI ТIЛШIЛЕР:

ДИДАР

облысы

облысы

КӨКЕЙКЕСТІ

ЖАҢАРУ МЕРЕКЕСІНЕ ЖАҢАША КӨЗҚАРАС КЕРЕК

ҚҰҚЫҒЫҢА ҚҰЛАҚ САЛ!

Өнегелі өркениетіміздің

өлшеміСіздерді қазақтың

дәстүрлі төл мерекесі Ұлыстың Ұлы күні – Нау­рыз мейрамымен құт­тықтаймын. Тамырын тереңнен тартқан бұл күн – береке мен бірлік­тің, тазалық пен тату­лықтың тұғырын нығай­тып, риясыз қуанышқа кенелтер ұлы мереке.

Халқымыз көктің ты­нысын тыңдап, тұрмыс­ т і р ш і л і г і н т а б и ғ а т ана мен тығыз байланыс­тырған Наурызды жаңа­

ру мен жасампаздықтың бастауы, ырыc пен берекенің арқауы деп бағалаған. Тәуелсіз мем­лекетіміздің қалыптасуымен бірге Наурыз мейрамы барлық қазақстандықтар үшін жалпы халықтық сүйікті мерекесіне айналды.

Ата­бабамыз ғасырлар бойы тойлап келе жатқан бұл мейрам – табиғат пен адам ара­сындағы үйлесімнің және тазалықтың символы. Ұлыстың осы бір ұлы күні жер бетіндегі қан­ды соғыстар, дау­жанжалдар тоқтатылып, адамдар бір­біріне деген өкпе­реніштерін ұмы­тып, кешірімге келіп, татуласып, табыса білген. Халқымыз мол дастарқанын жайып, ақ жарқын көңілмен жүздесіп, дәм татысып, өткен­кет­кеннен сыр тартып, барша адам баласына жақ­сылық, аманшылық тілеген.

Қасиетті Наурыз мерекесінің әр сәтінен ұлтымыздың нақышын, салт­дәстүріміздің айқын қолтаңбасын көреміз. Халқымыз әз­Нау­рызды қашанда көңілмен, кемел пейілмен отыз күн ойын, қырық күн тойын жасап ерекше қарсы алған.

Наурыз – іргесі сөгілмес бірліктің берекесі, ырысы төгілмес тірліктің, айбыны асқақ, тамы­ры терең өнегелі өркениетіміздің өлшемі. Қазақ халқы – қиын­қыстау заманда да ауыртпа­лықты қайыспай көтере білген, сын­қатерлерді әрқашанда еңсере білген тәуелсіз мемлекет. Мереке қарсаңында кең байтақ Отанымызға шын жүректен бейбіт өмір және өсіп­өркендеу, әрбір шаңыраққа мықты денсаулық, баянды бақыт пен құт­береке тілеймін!

Ұлыс оң болып, әр күніміз Наурыз күніндей шуақты болсын!

Ұлыстың ұлы күні құтты болсын!

Құрметпен,Қамбар НҰРЫШЕВ,

Қызылорда облыстық сотының төрағасы

Бұл мереке де халық тағдыры, халық тарихы сияқты. Оған өткен күндердің күнпарақтары куә. Естеріңіз-де болса, кеңес өкіметі тұсында Нау-рыз «тұсаулы алаш көктеміне» ай-налған-ды. Өз үстемдігіндегі ұлттың салт-дәстүрін ұмытып, өзге ұлтқа айналуы кеңес билігіне де тиімді еді. Алайда айтулы мереке ел тәуелсіздік-ке қол жеткізген тұста «алаш көк-темінің» қарлығашындай қазақ даласы-на қайта оралды. Жуанның жіңішкеріп, жіңішкенің үзілер шағында жүрекке жылу, көңілге көктем боп оралатын айтулы күн күллі мұсылман халқына ұлттық құндылықтарын ұмыттыр-май, жаңа сипатта түрленіп оралды. Ендеше, Наурызды қалай әспеттесек те артық емес.

Күн мен түннің теңеліп, табиғаттың түр-ленетін шағы ата-бабадан келе жатқан әдеп-ғұрып, салт-дәстүрдің жоқшысы бола алғанымен, жоқтаушысына айналғанымен құнды. Талай зобалаңды басынан кешірген қазақ үшін әрбір күн қастерлі. Сол себепті де тарихты санада қайта жаңғырту, ұмытыла бастаған дәстүрді қайта оралту өз өткеніне құрметпен қарай алатын әрбір азамат үшін – парыз. Алайда біз бүгін айтулы мерекенің си-патын қалай өзгерттік, мән-мағынасын қалай түсініп жүрміз? Бүгінгі Наурыз неге жас ұрпақ санасында тек қана кемпір-шал тойлайтын этнографиялық мұрадай қабылданып жүр?

Осы мәселелерге үңілген тұста көңіліңді күпті қылатын көп жайларға куә боламыз. Бүгінгі Наурыз қазақ үшін «ақ түйенің қарны жарылатын» күн ғана. Яғни, әкімшіліктер мен мектеп аулаларында ақшаңқай киіз үйлер тігіліп, аудан-аудан, мектеп-мектеп болып наурыз көже пісірумен, ұлттық киім киіп ән айтумен, би билеуден жарысатын күн ғана. Әкімшілік бес-алты ақсақалды ертіп алып әр киізді аралап аққа тоятын күн. Кеңес өкіметінде қалыптасқан мереке тойлаудың қасаң сценарийі айна-қатесіз бүгінгі тәуелсіз қазақ мерекесіне де осылайша еніп кетті. Бүгін дастарқан мен дақпырттан аса алмай жүрген ұлы мереке бұрын қалай тойланған?

Белгілі этнограф ғалым Ақселеу Сейдім-бек Наурыз мерекесіне қатысты көптеген зерттеулер жазды. Соның бір деректерін-де, мәселен, Наурыздың тойлануы жайлы мынандай мағұлмат бар: «... Грек тарихшы-сы Квинт Руф (б.з.д І ғ) өзінің «Ескендір жорығы» деп аталатын еңбегінде Орта Азия көшпелілерінің ұлыс тойын қалай тойлайты-нын тамсана жазады. Ұлыстың ұлы күні таң

Қазақстан Республикасы Бас Про курорының орынбас ары Б.Дембаев «Прокуратура туралы» заң ның 31-бабын басшылыққа алып Үндеу жариялады. Аталған үндеуде елімізде орын алған ке-леңсіз жағдайға байланысты қан-дай құқықтық шаралар жүзеге асуы тиіс екендігі көрсетілген. Дәлірек айтқанда, жуырда коро-навирус пандемиясына байланы-сты Қазақстан Республикасының Президенті елдің бүкіл аумағында 2020 жылдың 16 наурызынан 15 сәуіріне дейін төтенше жағдай енгізу туралы Жарлыққа қол қой-ды. Сондай-ақ, індеттің таралу көрсеткішінің күрт өсуі ел билігінің Нұр-Сұлтан және Алматы қалала-рында 2020 жылғы 19 наурыздан бастап қатаң карантин режимін енгізуге мәжбүр етті.

Шектеуді бұзғандарға айыппұл салынады

Айта кету керек, бұл қазақстандық-тардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақ-сатындағы ең маңызды қадамдардың

бірі болды. Өз кезегінде, ел аумағын-дағы әрбір азамат биліктің әр нұсқауын қалтқысыз орындап, бағынуы керек. Мәселен, Бас прокуратура аталған үндеу де бірқатар шаралар мен уақыт-ша шектеулер белгіленгендігі туралы мәлімдей келе, оларды орындамаған-дар әкімшілік жауапкершілікке тарты-латынын қатаң ескертіп отыр. Яғни, уақытша шектеу лерге бағынбағандар ҚР «Әкімшілік құқық бұзушылық тура-лы» кодекстің 476-бабы бойынша (10 АЕК айыппұл немесе 15 тәулікке дейін қамаққа алу) жауапқа тартылады.

Билік өкілін елемегендерге

қылмыстық жауаптылық көзделген

Сонымен қатар, ҚР Бас прокурату-расы жариялаған үндеуде: «Төтенше жағдай кезінде билік өкілінің заңды талабына бағынбағаны үшін қылмыс-тық жа уаптылық көзделгенін түсін-діреміз (ҚК-нің 379-бабы – 2 мың АЕК

айыппұлдан 2 жылға бас бостандығынан айыруға дейін). «Халық денсаулығы және денсау лық сақтау жүйесі туралы» кодекстің 90-бабына сәйкес, азаматтар медициналық ұйымдардың талап етуі бойынша тексеруден және емделу-ден өтуге міндетті. Бас мемлекеттік санитарлық дәрігердің 2020 жылғы 16 наурыздағы қаулысымен стационарлық және үй карантині енгізілді. Оларды іске асыру мақсатында уәкілетті органдар эпидемиологиялық жағдайы қолайсыз елдерден келген адамдарды анықтау, оқшаулау және емдеу бойынша ша-раларды қамтамасыз етуде. Шектеу шараларын тұрғындар мен заңды тұлға-лардың орындауы міндет.

Алайда, карантиннен жалтару, шет-елге шығу туралы мәліметтерді және байланыста болған адамдар туралы ақпаратты жасыру фактілері бар. Қа-уіпсіздікті қамтамасыз ету мақсатында азаматтардан өткізілетін іс-шара-ларға түсіністікпен қарауды, Денсаулық сақтау министрлігі мен ІІМ қызметкер-лерінің заңды талаптарын сақтауды,

оларға инфекцияны анықтау мен ал-дын алуға көмек көрсетуді сұраймыз» делінген.

Полицияға бағынбағандарға

жаза барБүгінде полиция қызметкерлері кү-

шейтілген режимде жұмыс істеп, биліктің әрбір бұйрығын бұлжытпай орындауда. Алайда, қоғамның тыныштығы мен қауіпсіздігін күн-түн демей қадағалаған сақшыларға бағынғысы келмейтіндер арамыздан табылып жатса, қайтпекпіз? Бас прокуратура бұған да жауап беріпті. Полицияға бағынбағаны үшін әкімшілік жауаптылық көзделіп отыр. ӘҚБтК-нің 667-бабына сай, ондайлар 40 АЕК-ке дейін айыппұл төлеп немесе 10 тәулікке дейін қамаққа алынады.

Айыппұлдың алды – 5 миллион теңге

– Сондай-ақ, санитарлық-эпидемио-

логиялық қадағалау органдарының нұсқамаларын орындамағаны (ӘҚБ-тК-нің 462-бабының 3-бөлігі – 500 АЕК-ке дейін айыппұл) және санитариялық ережелер мен гигиеналық нормаларды бұзғаны үшін (ӘҚБтК-тің 425-бабы – 5 млн теңгеге дейін айыппұл) әкімшілік жауаптылық белгіленген. Бұл ретте кәсіпкерлік субъектілеріне қатысты қызметін тоқтата тұру түріндегі жаза қолданылуы мүмкін. Егер мұндай әре-кеттер абайсызда адамдарға жаппай жұқтыруға немесе кісі өліміне әкеп соқса, онда қылмыстық жауаптылық туындайды (ҚК-нің 304-бабы – 2 мың АЕК айыппұлдан 10 жылға бас бостан-дығынан айыруға дейін), деп қатаң ескерту жасаған Қазақстанның бас қа-дағалау органы халықты шындыққа сәй-кес келмейтін мәліметтерді таратпау ға және арандатушылыққа берілмеуге шақыруда.

ДайындағанКамила ӘКІМБЕКҚЫЗЫ,

«Заң газеті»

БАС ПРОКУРАТУРА ҮНДЕУІ

шапақ шашып, күн шығар сәтте қаған орда-сының үстіне күн бейнелі жалау көтеріліп, қотанға шымқай қызыл мауытыдан киім киген 365 бозбала шығатын болған. 365 бозбала тойдың сәнін кіргізген. Бір жыл ішіндегі әр тәуліктің шежіре баяны сияқты 365 күй тар-тылған. Сонан соң елдің батагөй абызы, Тәңірмен тілдескен бақсысы ортаға шығып, қағанаттың үміт тілегін Тәңірге жеткізетін 9 күй тартқан. Бұл тоғыз күй міндетті түрде қобызбен тартылатын болған. Мұнан әрі, Ұлыстың Ұлы күнін тойлау жалпыхалықтық қуаныш-қызыққа ұласқан» (Квин Курций Руф.Поход Александра). Тағы бір еңбегінде Ақселеу Сейдімбек («Қазақ әлемі», 228- бет) былайша сипаттайды: «Байырғы салт жора бойынша қазақ арасында Ұлыс тойы түн ортасы ауа басталады. Бұл түн «Қызыр түні» деп аталады. Қызыр атаны Бақ жете-леп жүреді екен дейді. Ұлыс тойының таңын көзімен атыру үшін Қызыр ата түн ауа дала кезеді... Қызыр түнін ұйықтамай өткеру үшін ауыл жастары алуан түрлі ойын ұйымдас-тырып, Қызыр атаның назарын аударып бақытты боламыз деп, небір тосын тамаша қызықтар көрсетеді. Осынау қызық думан-ның ішінде «жандықуыршақтың» жөні бөлек. Ол үшін жастар ауылдағы ноқта көрмеген ең асау тайыншаны ұстап, ең ескі ашамайды салып, ашамай үстіне ең ескі киім-кешек пен құрымнан жасалған қуыршақ орнатып, та-йыншаның құйрығына ескі шелек байлайды да: «Ұлыс таңы атып қалды, бар елге хабар бер!» деп шабына шыбық жүгіртіп, сауырға

бір салып қоя береді. Асау тайынша өкіріп бақырып, шапқылай жөнеледі. Ит үреді, қо-тандағы мал үркеді, үй-үйден шал-шауқан ербиіп шығады, жастар мәз-мәйрам болы-сады...» дейді.

Тарихқа тереңірек үңілген сайын бұл мей-рамның да мән-мағынасын сезіне түсесің. Және оның бүгінгі тойланып жүрген Наурыз мерекелерінен алыстап бара жатқанын байқайсың. Жаңа заман, жаңа қоғамға бейімделген дұрыс шығар. Бірақ, ұлттың тарихына, бабалардың өткеніне қатысты мейрам ескіні жаңаша түрлендіре алғанымен өтімді. Ендеше, бұл мәселеде бізге Наурыз-ды тойлаудың сипатын жаңаша форматта ескімен байланыстыра отырып қарастырған жөн шығар. Қалай десек те, бұл мере-кенің қамын күйттеп, көже көтерудің емес, жастарға тәлім берер, тарихқа құрмет қылар, жаңарудың мерекесі екенін ұмытпаған жөн. ҚР Ұлттық музейінің директоры Арыстанбек Мұхамедиұлы былтыр Наурызды тойлау-дың жаңа бағдарламасын халық назарына ұсынған болатын. Алайда, бұл идея бірден жалпыхалықтық сипат алды дей алмаймыз. Қалай десек те, бізге Наурыз мерекесінің маңызын жас ұрпаққа ұғындырудың заманға лайықталған формасын қарастырған дұрыс. Наурыз бала үшін әдебиет пен мәдениетпен, киномен, мульфильммен, кітаппен, ойынмен біте қайнасып жатқан, етене түсінікке айна-луы керек.

Жадыра ЖОМАРТҚЫЗЫ

ЛЕБІЗ