ТЭОРЫЯ І ПРАКТЫКА МОВЫ Моватворчая практыка Яна...
TRANSCRIPT
Тэорыя і практыка мовы
Моватворчая практыка Яна Станкевіча
Мовазнаўца, гісторык, палітычны дзеяч
Ян Станкевіч (1891 – 1976)
Навучаўся
- Віленская гімназія- Карлаў універсітэт
у Празе1926 – атрымаў ступень доктара славянскай філалогіі і гісторыі
Працаваў
-Варшаўскі ўніверсітэт (1928-1932)
-Універсітэт Стэфана Баторыя ў Вільні
(1927-1940)
У ваенны час
З 1941 пераехаў у Менск разам з ЦК ПБН
-школьны аддзел Менскай управы
-падафіцэрская школа паліцыі
Эміграцыя
1944 – НямеччынаАднавіў дзейнасць Беларускага
навуковага таварыства
1949 – ЗШАчасопіс «Веда», «Незалежнік»
Здабыткі
- Напісаў 40 кніг і 100 артыкулаў - Транслітараваў кірыліцай Кітаб
Луцкевіча- пераклаў Біблію
- падрыхтаваў «Беларуска-расійскі слоўнік»
У запазычаннях канчаткі -ія, -ыя замяніць канчаткамі -я, -а
бібля, ліня, апераца, хіма, Алімпа
Зацвярдзенне л перад суфіксамі -ц-, -ств-, -к-
колца, бабылства, прыяцелка, зашпілка
Пашыранае ўжыванне формаў на -а
зубра, літра, сябра, Пётра, майстра,
аркестра
Ужыванне старых формаў субстантываваных
прыметнікаўарганісты, цымбалісты,
капіталісты
Устаўны й паміж галоснымі а, о, е і
зубнымі зычнымі крэйда, войстры, мейсца,
кайстрычнік, трэйці
Прыназоўнік із / ізь з прыстаўным і перад
шыпячымі або свісцячымі ізь зямлі, із сабой, із
жывымі
Наяўнасць у прыназоўніка у варыянта ува у ўсіх і ўва ўсіх у сьне і ўва сьне
Устаўны в паміж прыназоўнікам у і словам,
што пачынаецца з ау ваўсе, у вакне, ув Англіі,
ув Антона
Неалагізмы выбег, мярзьлёнка,
пачопнік, лётала, паймо, даймо, наварат
«Беларуска-расійскі (Вялікалітоўска-расійскі) слоўнік»
«Слоўнік прызначаны памагчы, першае, вучыцца мовы беларускае - усім, сваім і
чужым; другое, вучыцца мовы расейскае тым беларусам, што гэтага патрабуюць
у сваей адумысловасьці»
Яканне не адбываецца
Алфавіт (абэцэда) мае 35 літар і наступны парадак размяшчэння:
о, а, э, б, ґ, г, х, д, е, ё, я, дз, дж, з, ж, і, й, к, л, м, н, ф, п, р, с, ш, т, в, у, ў, ь, ц, ч, ы, ю
Антонаў агоньБражджоўніца
ХудамэнтДубавецьце
Дзя́каЗаходзец
гангрэнагрымучая змяя
фундаментлухта, драбяза
падзякачужы чалавек, прышэлец
ЗасьняКакалуша
КісьляКрапчыня́Кругабег
Ляжачая маёмасць
абажурчаромхакіслата
моц, мацунакперыяд
нерухомасць
Лятун, лятуха Судзейнік
ПорцаПаходняПа́рась
Прадаўнік з торгу
лётчык, лётчыцакаэфіцыент
порцыядыванок на падлогу
імжа, дробная раса, якая падае аўкцыяніст
РожавыЖыцьцявая роўня
РошчаСалодкая грызь
СаладоўнікСамагук і сугук
ружовыузровень жыцця
расліннасцьлакрыца
кандытаргалосны і зычны гукі
СпакменьШчупакомВопратняАдцеміць
АляндаркаДойліда
прадмет, аб’ектнавобмацак, вобмацкамгардэроб, распранальня
адзначыцьарандатаркаархітэктар