سنڌ ڏرتي جو تاريخي ماڳ پاٽ شريف

13
1 ﻣﺨﺪوﻣﻲ زاﻫﺪ ﺣﺴﻴﻦ ﺳﻮﻣﺮو اﻟﺠﻤﻴﻠﻲ ﺗﺤﻘﻴﻘﺎﺗﻲ ﺟﺎﺋﺰو....... ﮔﻠﺰار ﻋﻠﻲ ﻛﻠﻬﻮڙو ﭘﺎﭨﺎﺋﻲ ﮐﺎن ﻫﻚ ﻛﻠﻮ ﻣﻴﭩﺮ اوﻟﻬﻪ ﻃﺮف آﻫﻲ ۽ دادو ﺷﮕﺮ ﻣﻠﺰ ﭘﺎٽ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﻮ ﻣﻮﺟﻮده ﮘﻮٺ ﺳﻨﮅو ﻧﺪي ﭘﻴﺎروﮘﻮٺ ﮐﺎن ﮀﻬﻪ ﻛﻠﻮ ﻣﻴﭩﺮ اوﭜﺮ ﻃﺮف ۽ دادو ﻛﺌﻨﺎل ﺟﻲ ﮐﺎﭔﻲ ﻛﭗ ﺗﻲ واﻗﻊ آﻫﻲ. ﻫﻦ ﻣﻮﺟﻮده ﮘﻮٺ ﮐﺎن اڳ ۾ ﺟﻴﻜﻮ ﺷﻬﺮ ﭰﭩﻲ وﻳﻮ ان ﮐﻲ ﭘﺎٽ ﭘ ﺮاﮢﻲ... ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﺳﺎن ﺳﮇﻳﻮ وﻳﻨﺪو آﻫﻲ. ﻫﻲ ﺷﻬﺮ ﭘﻨﺠﻦ ﭜﺎﮜﻦ ۾ ورﻫﺎﻳﻞ ﻫﻮ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﺎ ﭼﺎر ﭜﺎﮜﺎ ﺷﻬﺮ ﭰﭩﮡ ﻛﺮي ڊﻫﻲ وﻳﺎ. ﺑﺎﻗﻲ ﻫﻚ ﺣﺼﻮ ﻧﻤﺒﺮ ﭘﻨﺠﻮن اﭸﺎ ﺗﺎﺋﻴﻦ ﻣﻮﺟﻮد آﻫﻲ. ﭘﺎٽ ﮘﻮٺ ﺟﻲ اﺻﻞ ﻧﺎﻟﻲ ۽ ﻗﺪﻳﻢ ﺗﺎرﻳﺦ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﺨﺘﻠﻒ رواﻳﺘﻮن ۽ اﻫﭹﺎڻ ﻣﻠﻦ ﭤﺎ ﻋﺎم ﺧﻴﺎل آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ ﮘﻮٺ ﺟﻮ اﺻﻞ ﻧﺎﻟﻮ ﭘﺎﺗﺮ آﻫﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﻛﻨﻬﻦ ﻣﻬﺎراﺟﺎ ﺟﻲ ﻧﺎﻟﻲ ﭘﭡﻴﺎن رﮐﻴﻮ وﻳﻮ ﮀﻮ ﺟﻮ ﻫﻲ ﮘﻮٺ اول ۾ راﺟﺎ ﭘﺎﺗﺮ ﺟﻲ ﻛﻮﺷﺶ ﺳﺎن ﺗﻌﻤﻴﺮ ﭤﻴﻮ. ﭘﺎﺗﺮ اﺻﻞ ۾ ﻓﺎرﺳﻲ زﺑﺎن ﺟﻮ ﻟﻔﻆ آﻫﻲ. ۽ ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﻣﻌﻨﻰ آﻫﻲ ﺗﺨﺖ ﮀﺎﻛﺎڻ ﺗﻪ ﻫﻲ ﺷﻬﺮ ﻳﺎ ﺗﻪ ﻛﻨﻬﻦ ﻣﻬﺎراﺟﻪ ﺟﻮ ﺗﺨﺖ ﮔﺎﻫﻪ ﻫﻮ. ﺗﻲ ﻳﺎﺗﻪ ﺷﻬﺮ ﺟﻲ اڏاوت ﮔﻮل ﺷﻜﻞ ۾ ﻫﻚ ﻣﭥﺎﻫﻴﻦ ﺟﺎ ﻛﺌﻲ وﺋﻲ ﻫﺌﻲ ﺗﻨﻬﻦ ﻛﺮي ان ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﭘﺎﺗﺮ ﻳﻌﻨﻲ ﺗﺨﺖ رﮐﻴﻮ وﻳﻮ. ﭘﺮ اﺑﺠﺪ ﺟﻲ ﺣﺴﺎب ﺳﺎن ﻧﺎﻟﻲ ﻣﺎن ﺳﻦ ﺗﻌﻤﻴﺮ403 ﻫﺠﺮي1012 ع ﻛﮃﻳﻮ وﻳﻮ آﻫﻲ. ﺟﻨﻬﻦ ﻣﺎن ﭘﺎٽ ﺟﻮ ﻧﺎﻟﻮ ﻣﻠﻲ ﭤﻮ. ﭘﺎٽ ﺑﺎﺑﺖ ﭔﻲ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت آﻫﻲ ﺗﻪ ﭘﺎٽ ﺗﻲ ﻫﻲ ﻧﺎﻟﻮ ﺗﮇﻫﻦ رﮐﻴﻮ وﻳﻮ ﻫﻮ ﺟﮇﻫﻦ ﻫﻨﺪو ﻟﻬﺎﮢﻦ ۽ ﻣﺴﻠﻤﺎن ﺧﻮد ﮐﻲ ﺳﻨﻲ ﻣﺴﻠ ﺻﺪﻳﻘﻲ ﻤﺎن ﻛﺮڻ ﻻ ﺧﺎﻧﺪان ﺟﻲ ﻫﻚ اﻫﻢ ﺷﺨﺺ ﮐﻲ ﺳﻤﺎن ﺣﻜﻤﺮان ﻃﺮﻓﺎن ﭘﺎٽ ﺟﻮ ﻋﻼﺋﻘﻮ ﺟﺎﮔﻴﺮ ﻃﻮر ڏﻧﻮ وﻳﻮ. ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻮ ﻧﻘﺸﻮ ﭠﻜﺮ ﺟﻲ ﭤﺎﻧﻮ ﭘﺎٽ واﻧﮕﺮ ﻫﻮ ﻫﻲ زﻣﻴﻦ ﺟﻮ ﻫﻚ ﺧﻮﺑﺼﻮرت ﮔﻮل ﺣﺼﻮ ﻫﻮ ﺟﺘﻲ ﻫﻦ ﺷﻬﺮ ﮐﻲ آﺑﺎد رﮐﻴﻮ وﻳﻮ. ﭘﺎٽ ﭘﺮاﮢﻲ ﺗﻲ ﺳﻨﮅ ﺟﻲ ﻛﺎﻣﻞ وﻟﻲ ﺣﺎﺟﻲ ﭘﻴﺮ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺟﻲ درﮔﺎﻫﻪ ﭘﮡ آﻫﻲ. ﺟﻨﻬﻦ ﺟﻲ ﭜﺮﺳﺎن ﭘﻴﺮ ﭜﺮﻛﻴﻮ ﺟﻲ ﺗﺮﺑﺖ ﭘﮡ آﻫﻲ. ﭘﻴﺮ ﺣﺎﺟﻲ اﺳﻤﺎﻋﻴﻞ ﺑﺎﺑﺖ ﻣﻌﻠﻮﻣﺎت ﻣﻠﻲ آﻫﻲ ﺗﻪ ﻫﻦ وٽ اﻛﺜﺮ ﻛﺮي ﺣﻀﺮت ﻗﻠﻨﺪر ﻟﻌﻞ ﺷﻬﺒﺎز ﭘﺎٽ ۾ اﭼﻲ ﺳﺎﮢﻦ ﻛﭽﻬﺮﻳﻮن ﻛﻨﺪا ﻫﺌﺎ. ﭘﺎٽ ۾ ﻗﻠﻨﺪر ﺷﻬﺒﺎز ﺟﻲ ﭘﻬﺮﻳﻦ آﻣﺪ1224 ع ۾ ﻣﻌﻠﻮم ﭤﻲ آﻫﻲ. ۽ ان ﮐﺎن ﻋﻼوه ﭔﻴﻦ وﻟﻴﻦ ﺟﻲ ﭘﮡ ﭘﺎٽ ۾ آﻣﺪ ﭤﻴﻨﺪي رﻫ ﻲ آﻫﻲ. ﭘﺎٽ ﭘﺮاﮢﻲ ﺗﻲ ﻫﻚ ﻗﺪﻳﻤﻲ ﻣﺴﺠﺪ ﭘﮡ آﻫﻲ ۽ ان ﮐﺎن ﻋﻼوه ﺳﻦ1951 ع ۾ ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻪ اﻛﺒﺮ ﺧﺎن ﺧﺎﻧﺎن ﮐﻲ ﺳﻨﮅ ﻓﺘﺢ ﻛﺮڻ ﻻ ﻣﻮﻛﻠﻴﻮ. ﺗﮇﻫﻦ ﺳﻴﻮﻫﮡ ﮐﺎن ﻣﭥﻲ ﺳﻨﮅو ﻧﺪي ﺳﻨﺪس ﻣﻮﺟﻮده وﻫﻜﺮي ﮐﺎن اوﻟﻬﻪ ﻃﺮف وﻫﻨﺪي ﻫﺌﻲ ﭘﺎٽ ۽ ﭨﻠﭩﻲ ﺳﻨﺪس ﮐﺎﭔﻲ ﻛﭗ ﺗﻲ ﻫﺌﺎ. ﺳﻦ ﺑﻌﺪ ۾ ﺳﻨﮅو ﻧﺪي1785 ع ۾ ﻧﺼﺮﭘﻮر ﮐ ﺎن ﺣﻴﺪرآﺑﺎد ۽ ﻛﻮﭨﮍي ﻃﺮف ﭘﻴﭧ ﻣﭩﺎﻳﻮ. ﺟﻲ اوﻟﻬﻪ ﻃﺮف آﺑﺎد ﭤﻲ ﺗﺒﺪﻳﻠﻲ ۾ ﭘﺎٽ ﭘﺮاﮢﻲ ﭘﺎﺋﺠﻲ وﺋﻲ ۽ ﻧﺌﻴﻦ ﭘﺎٽ درﻳﺎ اﻧﻬﻲ. ﻃﺮح ﭤﻲ اﻫﮍي ﺟﻲ رخ ﭰﻴﺮڻ ﺳﺒﺐ ﻏﺮق ﻳﺎ وﻳﺮان ﭤﻲ وﺋﻲ ﻋﻴﺴﻮي ۾ اﺻﻞ ﭘﺎٽ ﺳﻨﮅو ﻧﺪي ﺳﮕﻬﻲ ﭤﻮ ﺗﻪ ﭘﻨﺪرﻫﻴﻦ ﺻﺪي ﻫﺠﻲ. ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ اﺳﻴﻦ ﭘﺎٽ ﭘﺮاﮢﻲ ﺳﮇﻳﻮن ﭤﺎ. ﺳﺎ ﻧﺌﻴ ﻦ ﺳﺮ اڏي وﺋﻲ ۽ ﻣﻴﺎن ﺷﻴﺦ ﺷﻬﺎب اﻟﺪﻳﻦ ﺳﻬﺮوردي ﺟﻨﻬﻦ ﮐﻲ وﻗﺖ ﺟﻲ ﺳﻤﺎن ﺣﻜﻤﺮان ﭴﺎم ﻧﻨﺪي. اﺗﻲ ﻣﻘﺮر ﻛﻴﻮ ﺳﻬﺮوردي ﺻﻮﻓﻲ ﻃﺮﻳﻘﻲ ﺟﻲ ﺗﺒﻠﻴﻎ ﻛﺮڻ ﻻ. ﻫﻲ ذﻛﺮ ﺷﻬﻨﺸﺎﻫﻪ اورﻧﮕﺰﻳﺐ ﺟﻲ ﭘﺮواﻧﻲ ۾ ﭴﺎﮢﺎﻳﻞ آﻫﻲ ﺗﻪ ﺷﻴﺦ ﺷﻬﺎب اﻟﺪﻳﻦ ﺻﺪﻳﻘﻲ ﮐﻲ ﺟﻴﻜﻮ ﻗﻠﻨﺪر ﻟﻌﻞ ﺳﻨﮅ ﺟﻮ ﺗﺎرﻳﺨﻲ ۽ ﺗﻌﻠﻴﻤﻲ ﻣﺎڳ ﭘﺎٽ ﺷﺮﻳﻒ

Upload: makhdoomi-zahid-hussain-soomro

Post on 27-Jul-2015

95 views

Category:

Documents


22 download

DESCRIPTION

ڳوٺ پاٽ شريف دادو ضلعي جو تاريخي ماڳ آهي جيڪو ديني و دنياوي تعليمي سان همڪنار رهيو

TRANSCRIPT

1

“الجميلي”مخدومي زاهد حسين سومرو

گلزار علي كلهوڙو پاٹائي....... تحقيقاتي جائزو

پاٽ شريف جو موجوده ڳوٺ سنڌو ندي کان هك كلو ميٹر اولهه طرف آهي ۽ دادو شگر ملز

هن موجوده ڳوٺ . پياروڳوٺ کان ڇهه كلو ميٹر اوڀر طرف ۽ دادو كئنال جي کاٻي كپ تي واقع آهيهي شهر پنجن ڀاڱن ۾ . جي نالي سان سڎيو ويندو آهي... راڻيپاٽ پ”کان اڳ ۾ جيكو شهر ڦٹي ويو ان کي

. باقي هك حصو نمبر پنجون اڃا تائين موجود آهي. ورهايل هو جنهن جا چار ڀاڱا شهر ڦٹڻ كري ڊهي وياڳوٺ جي اصل نالي ۽ قديم تاريخ بابت مختلف روايتون ۽ اهڃاڻ ملن ٿا عام خيال آهي ته هن ڳوٺ جو “ پاٽ”

آهي جيكو كنهن مهاراجا جي نالي پٺيان رکيو ويو ڇو جو هي ڳوٺ اول ۾ راجا پاتر جي “ پاتر”اصل نالو ڇاكاڻ ته “ تخت”۽ جنهن جي معنى آهي . اصل ۾ فارسي زبان جو لفظ آهي“ پاتر”. كوشش سان تعمير ٿيو

ياته شهر جي اڏاوت گول شكل ۾ هك مٿاهين جا تي. هي شهر يا ته كنهن مهاراجه جو تخت گاهه هوپر ابجد جي حساب سان نالي مان سن . يعني تخت رکيو ويو“ پاتر”كئي وئي هئي تنهن كري ان جو نالو

بابت ٻي معلومات آهي “ پاٽ”. جنهن مان پاٽ جو نالو ملي ٿو. ع كڍيو ويو آهي1012هجري 403تعمير مان كرڻ ال صديقيته پاٽ تي هي نالو تڎهن رکيو ويو هو جڎهن هندو لهاڻن ۽ مسلمان خود کي سني مسل

جنهن جو . خاندان جي هك اهم شخص کي سمان حكمران طرفان پاٽ جو عالئقو جاگير طور ڏنو ويونقشو ٺكر جي ٿانو پاٽ وانگر هو هي زمين جو هك خوبصورت گول حصو هو جتي هن شهر کي آباد رکيو

جنهن جي ڀرسان پير . آهيولي حاجي پير اسماعيل جي درگاهه پڻ تي سنڌ جي كامل“ پاٽ پراڻي” . ويوپير حاجي اسماعيل بابت معلومات ملي آهي ته هن وٽ اكثر كري حضرت . ڀركيو جي تربت پڻ آهي

ع ۾ 1224پاٽ ۾ قلندر شهباز جي پهرين آمد . قلندر لعل شهباز پاٽ ۾ اچي ساڻن كچهريون كندا هئاپاٽ پراڻي تي هك قديمي . ي آهي۽ ان کان عالوه ٻين ولين جي پڻ پاٽ ۾ آمد ٿيندي ره. معلوم ٿي آهي

ع ۾ شهنشاهه اكبر خان خانان کي سنڌ فتح كرڻ ال 1951مسجد پڻ آهي ۽ ان کان عالوه سن تڎهن سيوهڻ کان مٿي سنڌو ندي سندس موجوده وهكري کان اولهه طرف وهندي هئي پاٽ ۽ . موكليو

ان حيدرآباد ۽ كوٹڑي طرف ع ۾ نصرپور ک1785بعد ۾ سنڌو ندي سن . ٹلٹي سندس کاٻي كپ تي هئااهڑي طرح ٿي . انهي تبديلي ۾ پاٽ پراڻي پائجي وئي ۽ نئين پاٽ دريا جي اولهه طرف آباد ٿي. پيٹ مٹايو

سگهي ٿو ته پندرهين صدي عيسوي ۾ اصل پاٽ سنڌو ندي جي رخ ڦيرڻ سبب غرق يا ويران ٿي وئي ن سر اڏي وئي ۽ ميان شيخ شهاب الدين سهروردي جنهن کي سا نئي. جنهن کي اسين پاٽ پراڻي سڎيون ٿا. هجي

هي . سهروردي صوفي طريقي جي تبليغ كرڻ ال اتي مقرر كيو. وقت جي سمان حكمران ڄام ننديذكر شهنشاهه اورنگزيب جي پرواني ۾ ڄاڻايل آهي ته شيخ شهاب الدين صديقي کي جيكو قلندر لعل

ماڳ سنڌ جو تاريخي ۽ تعليمي

“پاٽ شريف”

2

“الجميلي”مخدومي زاهد حسين سومرو

تنهن کي سندس خدمتن عيوض پاٽ شهر جو پورو پرڳڻو . وشهباز پاران جيكو روحاني رشد موصول ٿي۽ شيخ صاحب صوفي طريقي جي تبليغ كرڻ ۾ ايترا ته كامياب . سمان حكمرانن طرفان جاگير ٿي مليو

جي يقين سان سڎجڻ لڳو ۽ عام طور تي پاٽ تھ السالم قبروحاني ـ علمي ۽ “ شريف”ويا جو هي شهر پاٽ ٽ شريف جي اولهه طرف كجهه مفاصلي تي لوهم جو دڙو آهي ۽ اهڑا ٻيا پا. شريف جي نالي سان سڎجڻ لڳو

انهن دڙن ۾ پاٽ پراڻي جو درڙو پڻ . به کوڙ سارا دڙا آهن جيكي محكمه آثار قديمه طرفان كونه کوٹايا وياجنهن ۾ موهن جي دڙي مان کوٹيل کوهن وانگر هت هك پكين سرن سان جوڙيل پراڻي زماني .شامل آهي

جود آهي پاٽ شريف جي اوڀر طرف کان سنڌو دريا آهي دريائي پتڻ ۽ شاهي دڳ تي واقع هجڻ جو کوهه موانهي شاهي دڳ جا تجارتي نشان اڄ به اميناڻي جي . سبب هي شهر سنڌ جي اهم تجارتي مركزن مان هو

شاهه حسن . جي ڳوٺ پاٽ پراڻي تائين موجود آهنڀرسان نورجن ـ موندرـ جانمحمد خشك ـ آرائين ۽ مهرائين دريا جي كناري تي آباد هجڻ كر پاٽ شهر جا تجارتي ناتا . ارغون هن شهر کي وڌيك پر رونق بنايو

اكبري دور جي تاريخ نويس عبدالقادر . ملكان ملك وڌندا رهيا هتي جا باغ ۽ پوکون تمام مشهور هيونكاري اثر نه پيوـ همايون بدايوني جي تحرير مان ظاهر آهي ته هٿرادو ڏكار جو پاٽ شهر تي كو به ڏ

ان کان عالوه همايون . ع پاٽ شهر ۾ ئي ٿي1514هه، 948بادشاهه جي شادي حميده بيگم سان سن بادشاهه جي ڀا كامران جي شادي سنڌ جي حاكم شاهه ارغون جي ڌي چوچك بيگم سان پاٽ ۾ ئي

مسيح . سكون پئي مليو ٿي هنن حكمرانن جو هت رهڻ جو سبب صرف اهوئي هو ته پاٽ ۾ کين روحانيجنهن کي شهنشاهه اكبر پاڻ وٽ زبردستي مهمان . االوليا شيخ عيسى جندا جي والدت پڻ پاٽ ۾ ئي ٿي

.هوطور رهايو

ع واري دور تائين پوري سنڌ ۾ ڌاڙيلن 1990ع کان 1985 پاٽ جي ڌاڙيلن جا حمال ۽ ماڻهن جي لڎ پالڻ جيئن جيئن اغوائن جو . انهن كارواين جو نشانو پاٽ به رهيجون قهري كاروائيون عروج تي هنيون ۽

ڄڻ ته پاٽ جي سونهن کي نظر لڳي وئي . سلسلو جاري رهيو تيئن تيئن پاٽ جي رونق ۾ گهٹتائي ايندي وئي۽ انهن فيملين پنهنجي اباڻي شهر کي خدا حافظ . هئي ۽ اتان جا رهواسي ٻين هنڌن تي لڎڻ ال مجبور ٿي ويا

. جي ڀتين کي اوڇنگارون ۽ چميون ڏئي روئندا ي ويندي روئندا موكالئيندا رهيا ۽ پنهنجي گهرنچيو ۽ ويندالميو صرف اهو هو ته كير هنن ماڻهن . رهيا ۽ كي ته پاٽ جي مٹي محفوظ كري پاڻ سان گڎ کڻي ويا

يار نه هو ۽ سڀكو کي دلجا ڏيڻ ال تيار نه هو ڇو جو ماحول اهڑو هو جو كير به كنهن جو ذمو کڻڻ ال ت۽ ڏسندي ئي ڏسندي پاٽ ڄڻ . انهي كوشش ۾ هو ته كٿي پنهنجن ٻچڑن کي وٺي رهائش اختيار كجي

جهونڑن جون ۽ انهن پيارن ماڻهن جي ڏسڻ ال دل بي تاب ٿيڻ لڳي شام واريون اهي. ته ويران ٿيڻ لڳينوجوانن جا ٹوال ۽ انهن . يونكچهريون كنهن اهم اوطاق تي وڏن وڏن عهدن تي رهندڙ ماڻهن جون گڎجاڻ

جا ٹهك نياڻين جون هك جيڎين سان اهي رانديون ۽ ننڍڙن ٻارڙن جي انهن ٻاتائي ڳالهائڻ واريون ٻوليون ۽ چند سالن بعد امن قائم ٿيڻ کان . امڑين جون لوليون ٻڌڻ ال پاٽ خود حيران هئي ته هي ڇا مان ڇا ٿي ويو

پر پاٹائي كجهه . ۽ پاٽ جي آس پاس وارا كافي ڳوٺ هتي شفٹ ٿيا بحال ٿيڻ لڳيون پو پاٽ جون رونقونته واپس ٿيا باقي ٻين هميشه هميشه ال انهن شهرن ۾ رهڻ پسند كيو شايد کين اهو خوف هو ته وري

3

“الجميلي”مخدومي زاهد حسين سومرو

ڳوٺ وڃجي ۽ متان وري بدامني ٿئي ان كري اتي ئي بهتر آهيون ها ايترو ضرور آهي جو کين پاٽ سان اڄ ..به اها محبت آهي

سيتا روڊ :اتر ۾

ڦلجي اسٹيشن :ڏکڻ ۾ پيارو ڳوٺ :اولهه ۾ سنڌو دريا :اوڀر ۾

3، بالڪ نمبر 2، بالڪ نمبر 1بالڪ نمبر :بالڪ پاٽ شريف :ديهه

كائونسل پاٽ شريف :يونين دادو :تعلقو دادو :ضلع

حيدرآباد :ڊويزن سنڌ :صوبو

پاكستان :ملك

ڏهه هزار 10،000 :ديٹوٹل آبا سيكڑو 80 :غريبي سيكڑو 20 :اميري سيكڑو 85 :پڑهيل

سيكڑو 15 :اڻ پڑهيل سيكڑو 35 :سركاري مالزمت

سيكڑو 15 :پرائيويٹ مالزمت سيكڑو 50 :بيرزوگاري

پاٽ شريف جون حدون

جي آباديپاٽ شريف

۾ ٿيندڙ ڌنڌاپاٽ شريف

4

“الجميلي”مخدومي زاهد حسين سومرو

دكانداري كرڻ، كاٺيون كرڻ، مڇي مارڻ، واڻ وٹڻ، هارپو كرڻ، مزدوري كرڻ، واپار كرڻ .ڙ مکيه فصل ۽ ميوا ڀاڄيونپيداٿيند

كڻك، ساريون، كمند، وونئڻ، مٹر، سرنهن، چڻا، انب، زيتون، بصر، مرچ، واڱڻ، ٹماٹا، گوبي، توريون، ڀينڈيون

بيسك هيلٿ سينٹر .1

پوليس پوسٹ .2

ٹيلفون ايكسچينج .3

ايريگيشن آفيس ۽ ريسٹ هائوس، زبون حالت ۾ .4

)ناكاره بڻيل(واٹر سپال آفيس ۽ اسكيم، .5

پوسٹ آفيس .6

يونين كائونسل آفيس .7

ها اسكول .8

پرائمري اسكول .9

مسافر خانو .10

ركاري عمارتونپاٽ شريف جون س

5

“الجميلي”مخدومي زاهد حسين سومرو

)بوائز(قاضي احمدي پرائمري مين اسكول .1

)بوائز(قادر بخش پاتڻي پرائمري اسكول .2

)بوائز(برهماڻي محله مسجد پرائمري اسكول .3

)بوائز(پاٽ پراڻي مسجد پرائمري اسكول .4

)گرلس(چنه محله پرائمري اسكول .5

)گرلس(دوم محله پرائمري اسكول مخ .6

)بوائز(عالمه آ آ قاضي ها اسكول .7

)گرلس(سيد محله ها اسكول .8

)كو ايجوكيشن(فخر كريم پبلك اسكول صديقي محله .9

)كو ايجوكيشن(مخدومي پبلك اسكول .10

ا كي وري هتي اوهان کي پڑهيا لکيا ماڻهو كافي تعداد ۾ ملندا، لباس ۾ سلوار قميص، اجرڪ ٹوپي ي

ان کان عالوه ثقافتي سرگرمين ۾ ، لوڪ موسيقي، سگهڑن . شوقيه طور پينٹ شرٽ كڎهن كڎهن پائين

جون كچهريون، ادبي گڎجاڻيون، سماجي سرگرميون، اسٹيج ڊرامه ۽ سياسي سرگرميون وقت بوقت ٿينديون

ته كو مثال ئي كونهي، هتان جا ماڻهو مهمان نواز آهن ان کان عالوه پاٽ جي مٺي پاڻي جو . رهن ٿيون

راندين ۾ نوجوان كركيٹ شوق سان کيڎندا . هتان جون مذهبي سرگرميون ٻارنهن ئي مهينا جاري آهن

جڎهن ته سنڌ جون روايتي رانديون ملهه ۽ كوڏي كوڏي پڻ خاص ميلن مالکڑن تي کيڎيون وڃن . آهن

.فت به اڃا جاري آهيككڑن جو خ. ٿيون جڎهن ته ڏاندن جي گو وڏي دلچسپي سان ٿيندي آهي

رهڻي كهڻي

پاٽ شريف جا تعليمي ادارا

6

“الجميلي”مخدومي زاهد حسين سومرو

مصطفى .1 غالمان انجمن قلندري .2 سنڌي ادبي سنگت .3 شهري اتحاد .4 مهراڻ سوشل ويلفيئر .5 پاٽ ويلفيئر آرگنائيزيشن .6 هوشو آرٽ كلب .7 ناز اسٹار آرٽ كلب .8 مالح سوشل ويلفيئر .9

سچوا سنڌ چانڈيه ويلفيئر ايسوسيئشن .10 اداره پاٽ هائوس .11 گسٹا .12 پ ٽ الف .13 ماٹا .14 پاكستان مسلم ليگ .15 كستان پيپلز پارٹيپا .16 جماعت حسيني .17 عارف با جماعت .18 مخدوميه جماعت غوثيه .19 جماعت سخي دم دين پناهه .20 جماعت نعمت ا قريشي .21 جماعت غوث اعظم .22 وليج ڊولپمينٹ آرگنائيزيشن .23 سجاڳ ويلفيئر آرگنائيزيشن .24 الكريم سٹيزن كميونٹي بورڊ .25 عزت حبيب ٹرسٹ .26 غني ٹرسٹ .27

پاٽ شريف جون تنظيمون

7

“الجميلي”مخدومي زاهد حسين سومرو

سگا .28 جماعت علماء السالم .29 رٽ كلبسچل آ .30 پاٽ جي الٽ .31

بزرگوار مخدومي زاهد حسين سومرو الجميلي(فقير غالم النبي سومرو .1 )والد محمد ٻڍل النگاه .2 ميرل فقير چانڈيو .3 غالم قادر چانڈيو .4 محمد نواز ڀرٽ .5 امير بخش سولنگي .6 مظهر علي پنهور .7 محرم علي تيوڻو .8

پاٽ شريف جا سگهڑ

8

“الجميلي”مخدومي زاهد حسين سومرو

ذات ذات صديقي سيد

جوڻيجه سومرا چنه انصاري پنهور زرداري

پلهه رند ميمڻ تيوڻا

كلهوڙا عباسي چنڑ مڱڻهار

ڀٹي جويه النگاهه پتوجا

مالح سولنگي ڏاهري ٿهيم

چانڈيه برهماڻي سمان كنڀر بروهي منگي انڑ نوناري

شيخ خاصخيلي شاهي جوڳي

لوهر سنڌي پٺاڻ

سندن وڏا پهرين . ڻ ۽ هاال جا صديقي هك ئي خاندان سان تعلق رکن ٿانسبتي لحاذ کان پاٽ، سيوه :نوٽ .پاٽ ۾ بعد ۾ ديني خدمات جي سلسلي ۾ مختلف شهرن ۾ سكونت پذير ٿيا

پاٽ شريف ۾ ڳالهائيون ويندڙ ٻوليون

سنڌي .1 سرائيكي .2

پاٽ شريف ۾ رهندڙ ماڻهن جو ذاتيون

9

“الجميلي”مخدومي زاهد حسين سومرو

عظيم شخصيت عظيم شخصيت قيڊاكٹر حبيب ا صدي )رح(مخدوم حاجي ميان حسن ا صديقي

كريم بخش صديقي ۽ فخر كريم صديقي )رح(مخدوم محمد صالح صديقي متوكل قاضي )رح(مخدوم ممتاز احمد صديقي

پروفيسر عبدالوحيد صديقي )رح(مخدوم محمود صديقي اي آر قاضي )رح(مخدوم موالنا فضل ا صديقي

مشتاق احمد قاضي )رح(مخدوم نظام الدين صديقي آفتاب احمد قاضي )رح(حسن صديقي مخدوم محمود ال مقبول احمد صديقي نورالدين صديقي

امداد حسين جوڻيجو اي جي اين قاضي مولوي عبدالقيوم انصاري ڊاكٹر علي احمد قاضي ڊاكٹر مجتبى جوڻيجو موالنا شفيع محمد صديقي باز محمد جوڻيجو قاضي علي گوهر صديقي

اريعبدالحليم انص قاضي احمد حسن صديقي پروفيسر محمد اكرم انصاري پروفيسر محمد قاضي

غياث الدين جوڻيجو قاضي ميان احمدي صديقي اقبال جوڻيجو علي بخش چنه

شفيع احمد چنه زيڈ اي چنهجسٹس شجاع احمد جوڻيجو عبدا چنه

بيگم امينه خميساڻي كريم بخش چنه مسز زهره انصاري محمد يوسف جوڻيجو

عالمه آ آ قاضي خير محمد جوڻيجوموالنا حكيم نصير سارنگ خانبهادر يار محمد جوڻيجو

سليم چنه محمد صوف سومرو فيض صديقي محمد صديق سومرو

سليم ا صديقي استاد حاجي محمد صالح سومرو عبدالغني انصاري عبدالغفور سومرو

مقبول انجم ميمڻ محمد الياس سومرو د قاضيماج فتح الدين جوڻيجو سيد جاللي شاهه انور الدين انصاري

جسٹس مختيار احمد جوڻيجو مخدوم عبدالجبار صديقي جاويد احمد جوڻيجو عبدالغفور انصاري

نظر محمد جوڻيجو ايس پي عبدالغني صديقي آپا كريمه پنهور ارشد لطيف چنه

پاٽ شريف جون عظيم شخصيتون

10

“الجميلي”مخدومي زاهد حسين سومرو

مسجدون مدينا مسجد درگاهه واري مسجد

يع محمد واري مسجدقاضي شف لطيفي مسجد مينهون فقير واري مسجد بس اسٹاپ واري مسجد

سومرا محله واري مسجد درگاهه وحيديه واري مسجد گل حسن فقير واري مسجد چنه محله واري مسجد

ميهر فقير واري مسجد حاجي پير اسماعيل واري مسجد دادن فقير واري مسجد مالح محله واري مسجد سيد پنهل شاهه واري مسجد مسجد پرائمري اسكول واري

جوڻيجه محله واري مسجد مدرسا

مدرسه وحيديه مدرسه فضل االهي مدرسو حسيني

عيد گاهه عيد گاهه پاٽ پراڻي دڙو عيد گاهه چنه محله

درگاهه مسافر پير درگاهه مخدوم فضل االهي درگاهه ميهر فقير درگاهه شفيع محمد صديقي پاٹائي

درگاهه مٹلو فقير اهه حاجي پير اسماعيل پنهوردرگ )بهرام جوڳوٺ(درگاهه حضرت حسين شاهه بخاري درگاهه سيد معصوم شاهه

درگاهه شير پير درگاهه سيد جان محمد شاهه درگاهه محمد جمن خاصخيلي درگاهه سيد ناصر شاهه لكياري

درگاهه زين العابدين صديقي درگاهه ڌيرڻ پيرتيون بل پيردرگاهه دن درگاهه جيجون ستيون ج

پاٽ شريف جون مسجدون، مدرسا ۽ عيدگاهون

پاٽ شريف ۽ آس پاس جون درگاهون

11

“الجميلي”مخدومي زاهد حسين سومرو

امام بارگاهه الهوتي شعبان پنهور امام بارگاهه سيد ذوالفقار شاهه امام بارگاهه الهوتي قمرالدين چانڈيو امام بارگاهه رجب فقير كلهوڙو

امام بارگاهه راجا النگاهه امام بارگاهه سرائي صديق گاهه علي نواز عباسيامام بار امام بارگاهه جوڳين وارو

درگاهه وارو قبرستان مسڻن وارو قبرستان قاضي قاسماڻي وارو قبرستان درگاهه وحيديه وارو قبرستان

درگاهه ناصر شاهه وارو قبرستان پاٽ پراڻي واري قبرستان

پاٽ شريف جون امام بارگاهون

پاٽ شريف جا قبرستان

12

“الجميلي”مخدومي زاهد حسين سومرو

رهيا انهن هتي انهن شخصيتن جا ناال ڏجن ٿا جيكي سركاري مالزمت ۾ اهم عهدن تي فائز :نوٽجڎهن ته انهن مان كي وفات پڻ كري . كي رٹائر ٿي چكا آهن كي پنهنجن عهدن تي موجود آهن۾

تفصيل ڏيڻ جو مقصد اهو آهي ته پاٽ شريف جي ننڍڙي ڳوٺ ۾ پيدا ٿيندڙ انهن ماڻهن کي اهو . ويا آهنملك کان عالوه ۽ اهي پنهنجي. جو اهي مختلف ڊپارٹمينٹن وڏن وڏن عهدن تي رهيا. شرف حاصل آهي

ڇو جو . ۽ هن لسٹ کي حتمي نه سمجهيو وڃي. دنيا جي كنڈ كڑڇ ۾ پنهنجا فرض انجام ڏئي رهيا آهن .صيتون معلومات کان رهجي ويون هجنٿي سگهي ته كجهه شخ

عالمه آ آ قاضي، پهريون وائيس چانسلر سنڌ يونيورسٹي مخدوم معين الحق، انكم ٹيكس آفيسر ايس ڊي اي او فيميل دادو منصوره چنه آپا صديقي، پرنسپالقاضي عبداالحد

محمد حاجن چنه، ڊائريكٹر عالمه اقبال اوپن يونيورسٹي نظر محمد چنه، وكيل امير الدين چنه، ڊائريكٹر سوشل سيكورٹي سليم چنه، ڊپٹي كليكٹر ايكسائيز

درآباداعظم چنه، ڊائريكٹر ماركيٹنگ كاميٹي حي الهبچايو برهماڻي، وكيل نظر محمد برهماڻي، اسٹنٹ ڊسٹركٹ فاريسٹ آفيسر عبدالرشيد چنه، مختيار كار

مخدوم ميان ممتاز احمد صديقي، بزرگ عالم دين آفتاب احمد چنه، زونل چيف اسٹيٹ الئيف كريم بخش چنه، زميندار ۽ سماجي شخصيت محمد عمر چنه، زميندار

محمد عرف ستارو انصاري، كامريڈ ۽ شاعرنور نورحسين جوڻيجو، مئنيجر حبيب بئنك محمد قاسم عباسي، ايڈمنسٹريٹر يونين كائونسل پاٽ محفوظ احمد عباسي، انجنيئر

سٹي كراچي اي ڊي اوفخر كريم صديقي لياقت علي ميمڻ، مئينجر يونائيٹيڈ بئنك فخر الدين سومرو، مئنيجر مسلم كمرشل بئنك فيروز الدين سومرو، انجنيئر

ڊاكٹر االهي بخش سومرو، ايم ايس پي ايم سي ايڇ نوابشاهه دالغني سومرو، پروفيسرعب محمد الياس سومرو، آفيس سپريڈنٹ بي آئي ايس اي حيدرآباد ضيا الدين صديقي، ڊپي او آفيس سپريڈنٹ

عبدالوحيد صديقي، جسٹس ها كورٽ ۽ شريعت كورٽ نورالدين صديقي، شگر مل آفيسر ڊاكٹر متوكل قاضي، چيف سيكريٹري سنڌ مد جوڻيجو، جسٹسمختيار اح

قاضي سليم ا صديقي، ڊائريكٹر فوڊ ڊپارٹمينٹ اي جي اين قاضي، قاضي احمد حسين، چيئرمين پي آ ڊي سي شجاع احمد جوڻيجو، آبپاشي سيكريٹري ئنكامداد حسين جوڻيجو، پريزڊنٹ االئيڈ ب قاضي آفتاب احمد، گورنر اسٹيٹ بئنك

ڊاكٹر عبدالسميع صديقي، پهريون پي ايڇ ڊي شگر كين اياز حسين انصاري، كمشنر سکر ڊاكٹر باز محمد جوڻيجو، ڊائريكٹر الئيو اسٹاڪ فشريز عبدا چنه، ڊي سي الڙكاڻو ۽ دادو جاويد احمد جوڻيجو، ڊائريكٹر لوكل گورنمينٹ پرويز احمد جوڻيجو، ڊي ڊي او روينيو

ا اولياء ، زميندار ، اديب ، سماجي اڳواڻ ، آرٹسٹ ۽ آفيسرپاٽ شريف ج

13

“الجميلي”مخدومي زاهد حسين سومرو

ڊاكٹر منير احمد جوڻيجو، پروفيسر ريڈيوالجسٹ ه صديقي، ايڈيشنل سيشن ججمحترمه شگفت محترمه منصوره صديقي، سوشل سيكورٹي حيدرآباد محترمه محموده صديقي، ڊاكٹر

ڊاكٹر نظر محمد جوڻيجو، اي ڊي او هليٿ حيدرآباد محترمه فهميده جوڻيجو، ڊاكٹر، پرورفيسر اي سي كراچي ڊولپمينٹ اٿارٹي ،ممتاز علي چنه گئس عبدالخالق ڀٹي، چيف انجنيئر سوئي

مخدوم عبدالحفيظ صديقي، ڊپٹي ڊائريكٹر نيب عطا محمد انصاري، جسٹس قاضي عبدالشكور صديقي، ڊائريكٹر جناح اسپتال كراچي ڊاكٹر حيدر علي قاضي، پروفيسر ذيڈنٹ ايم سي بيمحمد عالم انصاري، سينيئر وائيس پري قاضي عبدالرشيد صديقي، پروفيسر

عنايت ا جوڻيجو، ڊائريكٹر لوكل گورنمينٹ ڊاكٹر نسرين جوڻيجو، پروفيسر نصير احمد چنه، زونل چيف ايم سي بي الڙكاڻو قاضي احمد صديقي، سابقه جج

محترمه كريمه پنهور هيڈ مسٹريس گرلس ها اسكول پاٽ )زيڈ اي چنه جي ڀيڻ(محترمه آمنه چنه، پروفيسر قاضي عطاء ا انصاري بزرگ عالم دين محمد انصاري، سيكريٹري روينيو سنڌ جان

مخدوم حسن ا صديقي، بزرگ عالم دين فتح الدين جوڻيجو، اي سي ايريگيشن مخدوم فضل ا صديقي، بزرگ عالم دين حيات احمد جوڻيجو، سابقه ڊپٹي اٹارني سنڌ

مد صالح صديقي، بزرگ عالم دينمخدوم مح ڊاكٹر ظفر الحق صديقي، پروفيسر مخدوم نظام الدين صديقي، بزرگ عالم دين عبدالستار صديقي، چيئرمن اٹلس ملز

مخدوم محمود احمد صديقي، بزرگ عالم دين مخدوم فضل الحق صديقي، بزرگ عالم دين صاحبزاده محمود الحسن صديقي، بزرگ عالم دين فدا حسين سومرو،

مخدوم شمس الحق صديقي، بزرگ عالم دين قي، زميندارقاضي عبدالواحد صدي شفيع محمد صديقي، پروفيسر ۽ بزرگ عالم دين بي جي اين قاضي

كريم بخش صديقي، سيكريٹري وركرس چلڈرين ويلفيئر مقصود احمد عباسي، ڊاكٹر بورڊ سنڌ اينڈ ايجوكيشن، سيس كراچي

كلهوڙو علي گلزار سائين محترم جيكو جائزو يقاتيتحق جو ڳوٺ پنهنجي مان تي سالمت سنڌ اڄ! دوستو

اوهان۾ ساعت ٻي كنهن باقي۔۔۔ ٿو كجي نظر جي اوهان۔۔۔۔ آهيان رهيو كري ونڈ هتي سان مدد جي۔۔۔۔ آهيان رهيو ڏئي كئپشن تي تصوريرن انهن الحال في ڏيکاربو به منظرنامو تصويري جو ڳوٺ پنهنجي کي ۔۔۔آهيان رهيو كري پيش۾ خدمت جي اوهان ئي جائزو قيقاتيتح صرف كري سبب ملڻ گهٹ وقت پر