zakon za devizno rabotenje - Македонски - Почетна za devizno...

ZAKON 1

za devizno rabotewe (pre~isten - neoficijalen tekst)

1. Op{ti odredbi

1.1.Predmet

^len 1

So ovoj Zakon se reguliraat:

1. Tekovnite i kapitalnite transakcii i nivna realizacija vo vid na pla}awa i transferi me|u rezidenti i nerezidenti, me|u rezidenti ako rabotat so stranski plate`ni sredstva ili ako predmet na raboteweto se stranskite plate`ni sredstva i ednostran prenos na sredstva od i vo Republika Makedonija, koi ne pretstavuvaat transakcii me|u rezidenti i nerezidenti; i

2. Devizniot nadzor i kontrola.

1.2. Definicii

^len 2

Oddelni poimi upotrebeni vo ovoj Zakon go imaat slednovo zna~ewe:

Rezidenti se:

1) trgovski dru{tva, trgovci poedinci i drugi pravni lica so sedi{te vo Republika Makedonija i nivni pretstavni{tva vo stranstvo, osven nivni podru`nici vo stranstvo;

2) podru`nici na stranski dru{tva zapi{ani vo trgovski registar vo Republika Makedonija;

3) filijali na stranski banki; 4) fizi~ki lica koi samostojno vr{at dejnost kako zanimawe so postojano

mesto na ìveewe vo Republika Makedonija, i koi ne se tretiraat za trgovci spored Zakonot za trgovski dru{tva;

5) fizi~ki lica so postojano mesto na ìveewe vo Republika Makedonija; 6) fizi~ki lica koi privremeno prestojuvaat vo Republika Makedonija vrz

osnova na vaè~ka viza za prestoj, odnosno rabotna viza vo traewe od najmalku 6 meseci; i

7) diplomatski, konzularni i drugi pretstavni{tva na Republika Makedonija vo stranstvo koi se finansiraat od buxetot na Republika Makedonija, kako i vrabotenite vo tie pretstavni{tva i ~lenovite na nivnite potesni semejstva.

1 Pre~isteniot tekst na ovoj zakon gi opfa}a Zakonot za devizno rabotewe ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" 34/01) i Zakonot za izmenuvawe i dopolnuvawe na Zakonot za devizno rabotewe ["Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.49/01, 103/01, (32/03-Odluka na Ustaven sud so koja se ukinati izmenite i dopolnuvawata na ovoj Zakon objaveni vo "Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br.54/02), 51/03 i 81/08], vo koi e ozna~eno vremeto na nivnoto vleguvawe vo sila.

�

Nerezidenti se site drugi lica koi ne se definirani kako rezidenti. Ovlastena banka e banka i podru`nica na banka koja gi ispolnuva

uslovite za vr{ewe na raboti so stranstvo soglasno so Zakonot za bankite. Ovlasten u~esnik na pazarot na hartii od vrednost se brokerski ku}i i

banki koi imaat dobieno odobrenie za rabota soglasno so Zakonot za hartii od vrednost.

Stranski plate`ni sredstva se: devizi, efektivni stranski pari, ~ekovi, kreditni pisma i drugi instrumenti za pla}awe koi glasat vo stranska valuta i moàt da se pretvoraat vo stranska valuta.

Devizi se monetarni pobaruvawa vo stranska valuta. Efektivni stranski pari se pari~ni pobaruvawa vo stranska valuta od

centralnata banka koja gi izdala. êkovi, kreditni pisma i drugi instrumenti za pla}awe koi glasat na

stranska valuta i moè da se pretvoraat vo stranska valuta se monetarni pobaruvawa od izdava~ot.

Hartii od vrednost se site hartii od vrednost so koi se trguva na pazarot na dolgoro~ni hartii od vrednost i pazarot na pari i kratkoro~ni hartii od vrednost, kako i finansiski derivati.

Hartii od vrednost so koi se trguva na pazarot na dolgoro~ni hartii od vrednost se akcii, obvrznici i drugi seriski hartii od vrednost so koi se trguva na organiziran i neorganiziran pazar.

Hartii od vrednost so koi se trguva na pazarot na pari i kratkoro~ni hartii od vrednost se: blagajni~ki zapisi, komercijalni zapisi, dràvni zapisi, sertifikati za depoziti, bankarski akcepti i drugi hartii od vrednost so rok na dostasuvawe do 1 godina.

Finansiski derivativi za potrebite na ovoj Zakon se dogovori ~ija cena direktno ili indirektno zavisi od cenata na hartijata od vrednost, stranskata valuta, berzanskiot proizvod ili visinata na kamatnata stapka.

Doma{ni hartii od vrednost se hartii od vrednost izdadeni od rezidenti. Stranski hartii od vrednost se hartii od vrednost izdadeni od nerezidenti.

Tekovni transakcii se transakcii me|u rezidenti i nerezidenti ~ija cel ne e transfer na kapital. Pla}awata i transferite za tekovnite transakcii vklu~uvaat:

1. Pristignati pla}awa vrz osnova na razmena na stoki i uslugi, kako i voobi~aenite kratkoro~ni bankarski instrumenti za pla}awe i kreditnite instrumenti koi se povrzani so razmenata na stoki i uslkugi;

2. Pristignati pla}awa na kamata po krediti i na neto dohod od drugi vloùvawa;

3. Otplata na umeren del na krediti ili amortizacija na direktni investicii; i

4. Umereni doznaki za semejni ìvotni tro{oci.

Kapitalni transakcii se transakcii pome|u rezidenti i nerezidenti ~ija cel e transfer na kapital, kako {to se:

1) Direktni investicii; 2) Vloùvawe vo nedvi`nost; 3) Raboti so hartii od vrednost; 4) Transakcii so dokumenti za udel vo investicioni fondovi; 5) Kreditni raboti; 6) Emstva i garancii;

7) Depozitni raboti; i 8) Transferi koi proizleguvaat od osiguruvawe na ìvot i kreditno

osiguruvawe. Direktni investicii se vloùvawa so koi investitorot ima namera da

vospostavi trajna ekonomska povrzanost i/ili da ostvari pravo na upravuvawe so trgovskoto dru{tvo ili drugoto pravno lice vo koe investira. Kako direktni investicii se smetaat:

1) Osnovawe na trgovsko dru{tvo ili zgolemuvawe na osnovnata glavnina na trgovsko dru{tvo vo celosna sopstvenost na investitorot, osnovawe podru`nica ili steknuvawe na celosna sopstvenost nad postoe~koto trgovsko dru{tvo;

2) U~estvo vo novoformirano ili ve}e postoe~ko trgovsko dru{tvo, ako investitorot so toa poseduva ili se zdobiva so pove}e od 10% u~estvo vo osnovniot kapital na trgovskoto dru{tvo, odnosno pove}e od 10% od pravoto na odlu~uvawe;

3) Dolgoro~en zaem so period na dostasuvawe od 5 i pove}e godini, koga se raboti za zaem od investitorot i koj e namenet za trgovsko dru{tvo vo negova celosna sopstvenost; i

4) Dolgoro~en zaem so period na dostasuvawe od 5 i pove}e godini, koga se raboti za zaem namenet za vospostavuvawe na trajna ekonomska povrzanost i ako e daden me|u ekonomski povrzani subjekti.

Raboti so hartii vrednost se transakcii so hartii od vrednost na

pazarot na dolgoro~ni hartii od vrednost i pazarot na pari i kratkoro~ni hartii od vrednost, vklu~uvaj}i gi i transakciite so dokumentite za udel vo investicioni fondovi koi ne se definirani kako direktni investicii. Kako raboti so hartii od vrednost se smetaat:

1) Izdavawe, voveduvawe i prodavawe na doma{ni hartii od vrednost vo

stranstvo: 2) Izdavawe, voveduvawe i prodavawe na stranski hartii od vrednost vo

Republika Makedonija; 3) Vloùvawe od strana na rezidenti vo hartii od vrednost vo

stranstvo; i 4) Vloùvawe od strana na nerezidenti vo hartii od vrednost vo

Republika Makedonija. Voveduvawe na hartii od vrednost zna~i po~etok na trguvawe so stranski

hartii od vrednost vo Republika Makedonija i po~etok na trguvawe na doma{ni hartii od vrednost vo stranstvo.

Kreditni raboti se transakcii na sklu~uvawe na dogovori za kredit ili dogovori za zaem.

Emstvata i garanciite soglasno so ovoj Zakon se smetaat za kreditni raboti.

Komercijalni krediti se krediti neposredno povrzani so me|unarodniot promet na stoki i uslugi, pri {to eden od u~esnicite e rezident. Kako komercijalni krediti se tretiraat i dogovorenite trgovski krediti, kako {to se odloèno pla}awe ili avansno pla}awe i nivnoto finansirawe od strana na banka. Vo komercijalni krediti spa|aat i raboti na otkup na pobaruvawa kako {to se faktoring, forfeting i sli~no koga prvi~nata transakcija, zaradi koja pobaruvaweto e nastanato, ima karakteristiki na komercijalen kredit.

Finansiski krediti se site krediti koi ne se definirani kako komercijalni krediti.

Depozitni raboti se transakcii koi proizleguvaat od dogovor za tekovna ili depozitna smetka me|u nerezident i rezident ovlastena banka ili me|u rezident i nerezidentna finansiska institucija.

Transferi pri izvr{uvawe na raboti na osiguruvawe na ìvot i kreditno osiguruvawe se transakcii koi nastanuvaat vrz osnova na dogovor za osiguruvawe sklu~en me|u nerezident (osiguruva~) i rezident (korisnik) i obratno, me|u rezident (osiguruva~) i nerezident (korisnik). Ednostrani transferi na sredstva se prenosi na sredstva od stranstvo vo Republika Makedonija i od Republika Makedonija vo stranstvo, koi ne se rezultat na tekovni ili kapitalni transakcii me|u rezidenti i nerezidenti. Kako ednostrani transferi se smetaat:

1) Li~ni transferi na sredstva; i 2) Fizi~ki transferi na sredstva

Li~ni transferi na sredstva se prenosi na sredstva od Republika

Makedonija i vo Republika Makedonija vrz osnova na: semejni zaemi, podaroci, miraz, nasledstva, zave{tanija, namiruvawe na dolgovi na doselenik kon mati~nata zemja, prenos na sredstva na iselenik vo stranstvo, igri na sre}a i za{tedi na vraboteni lica vo Republika Makedonija koi ne se rezidenti. Fizi~ki transferi na sredstva se prenosi na plate`ni sredstva, monetarno zlato i hartii od vrednost od Republika Makedonija i vo Republika Makedonija.

Monetarno zlato e zlato, vo bilo koja forma, koe ne e predmet na kupoproda`ba.

2. Transakcii i transferi

2.1.Transakcii me|u rezidenti i nerezidenti

^len 3

Transakciite me|u rezidenti i nerezidenti se slobodni, osven ako so ovoj Zakon poinaku ne e utvrdeno.

2.2.Transakcii pome|u rezidenti

^len 4

Rezidentite me|u sebe moàt da sklu~uvaat transakcii vo stranski

plate`ni sredstva, kako i transakcii ~ij predmet e stransko plate`no sredstvo, samo pod uslovi i na~in utvrdeni so ovoj Zakon.

Rezidentite moàt da imaat stranski plate`ni sredstva na devizni smetki ili kako devizni vlogovi kaj banki vo Republika Makedonija, ovlasteni soglasno so Zakonot za bankite.

Narodnata Banka na Republika Makedonija go utvrduva na~inot na koj rezidentite otvoraat devizni smetki.

Upotreba na devizi i drugi me|unarodni merila za vrednost e dozvolena samo za vrednosno izrazuvawe na dogovorite pome|u rezidentite pri {to valutata na izvr{uvawe zadolìtelno e denar.

Se zabranuva naplata ili isplata vo efektivni stranski pari na pobaruvawa me|u rezidenti.

Odredbite od stav 1 od ovoj ~len ne vaàt pri isplata na plati na rabotnici koi rabotat vo stranstvo vrz osnova na dogovor so rezident i za povratok na tro{oci koi tie gi napravile vo stranstvo.

2.3.Ednostrani transferi na sredstva (promena na statusot

rezident-nerezident)

^len 5

Rezidentite i nerezidentite moàt slobodno da izvr{uvaat ednostrani transferi na sredstva od i vo Republika Makedonija, osven ako so ovoj Zakon poinaku ne e utvrdeno.

3. Tekovni transakcii

^len 6

Tekovnite transakcii me|u rezidenti i nerezidenti se slobodni.

4. Kapitalni transakcii

4.1. Direktni investicii

Direktni investicii na rezidenti vo stranstvo

^len 7

Direktnite investicii na rezidenti vo stranstvo se slobodni. Rezidentite se dol`ni vo rok od 60 dena od denot na sklu~uvaweto na

kapitalnata transakcija koja e pravna osnova za steknuvawe na direktna investicija vo stranstvo, da go prijavat vloùvaweto i site natamo{ni izmeni na vloùvaweto vo Centralen registar na Republika Makedonija (vo natamo{niot tekst: Centralniot registar).

Centralniot registar vr{i upis na vloùvawa na rezidenti vo stranstvo i na site natamo{ni izmeni na vloùvawata koi se smetaat za direktni investicii na rezident vo stranstvo vo Registarot na direktni investicii na rezidenti vo stranstvo.

Centralniot registar vodi Registar na direktni investicii na rezidenti vo stranstvo, za {to na rezidentite od stavot 2 na ovoj ~len im izdava potvrda za izvr{en upis i na sekoja natamo{na izmena na direktnata investicija vo stranstvo.

Ministerot za ekonomija go propi{uva na~inot na prijavuvaweto, upisot, kako i formata, sodrìnata i na~inot na vodewe na registarot na direktni investicii na rezidentite vo stranstvo.

Direktni investicii na nerezidenti vo Republika Makedonija

Direktni investicii na nerezidenti vo Republika Makedonija

^len 8

Direktnite investicii na nerezidenti vo Republika Makedonija se slobodni, ako so drug zakon poinaku ne e uredeno.

Rezidentite vo koi nerezident ima vloùvawe koe se smeta za direktna investicija se dol`ni vo rok od 60 dena od denot na sklu~uvaweto na kapitalnata transakcija koja e pravna osnova na steknuvawe za direktna investicija vo Republika Makedonija, da go prijavat vloùvaweto i site natamo{ni izmeni na vloùvaweto vo Centralniot regisar.

Centralniot registar vr{i upis na vloùvawa na nerezidenti vo Republika Makedonija i na site natamo{ni izmeni na vloùvawata koi se smetaat za direktna investicija na nerezident vo Republika Makedonija vo Registarot na direktni investicii na nerezident vo Republika Makedonija.

Centralniot registar vodi Registar na direktni investicii na nerezidenti vo Republika Makedonija, za {to na rezidentite od stavot 2 na ovoj ~len im izdava potvrda za izvr{eniot upis i za sekoja natamo{na izmena na direktnata investicija vo Republika Makedonija.

Ministerot za ekonomija go propi{uva na~inot na prijavuvaweto, upisot kako na formata, sodrìnata i na~inot na vodewe na registarot na direktni investicii na nerezidenti vo Republika Makedonija.

Prenos na dobivka, povlekuvawe na sredstva i likvidacija na direktnata investicija

^len 9

Prenosot na dobivka, prenosot na finansiski sredstva dobieni so otu|uvawe i proda`ba na sopstveni~ki del vo direktnata investicija kako i prenosot na ostatokot od likvidacionata masa e sloboden, pod uslov nerezidentot da ja registriral direktnata investicija soglasno so ovoj Zakon i da gi namiril site zakonski obvrski vrz osnova na danoci i pridonesi vo Republika Makedonija.

Pravo na nadomestok

^len 10

Nerezidentot, koj e direkten investitor ima pravo na nadomestok ili obe{tetuvawe, srazmerno na vloèniot kapital za nastanatata {teta, odnosno zaguba od eksproprijacija ili poradi drugi merki na dràvata koi imaat sli~en efekt pod uslov na stvaren i praven reciprocitet.

Ako so drug zakon ili ratifikuvan me|unaroden dogovor poinaku e odredeno, nerezidentot investitor ima pravo da go izbere re{enieto koe za nego e popovolno.

4.2. Vloùvawe vo nedvi`nosti

Vloùvawa na rezidenti vo nedvi`nosti vo stranstvo

^len 11

Rezidentite ne moàt da vloùvaat vo nedvi`nosti vo stranstvo. Isklu~ok na stav 1 na ovoj ~len se diplomatskite, konzularnite i

drugite pretstavni{tva na Republika Makedonija vo stranstvo. Rezidentite, koi vloìle sredstva za steknuvawe sopstvenost na

nedvi`nost vo stranstvo, se dol`ni vo rok od 60 dena od denot na nastanuvawe na pravnata osnova za steknuvawe na nedvi`nosta da go prijavat vloùvaweto i site natamo{ni izmeni na vloùvaweto vo Centralniot registar.

Centralniot registar vr{i upis na sredstvata vloèni vo nedvi`nosti i na site natamo{ni izmeni na vloùvaweto vo registarot na vloùvawa vo nedvi`nosti na rezidenti vo stranstvo.

Centralniot registar vodi registar na sredstvata vloèni vo nedvi`nosti na rezidenti vo stranstvo, za {to izdava potvrda za izvr{eniot upis i za sekoja natamo{na izmena. Podatocite od registarot se koristat za statisti~ki celi.

Ministerot za finansii go propi{uva na~inot na prijavuvaweto, upisot, kako i sodrìnata, formata i na~inot na vodewe na registarot na vloùvawa na nedvi`nosti na rezidenti vo stranstvo.

Vloùvawe na nerezidenti vo nedvi`nosti vo Republika Makedonija

^len 12

Nerezidentite, filijali na stranski banki i podru`nicite na stranski trgovski dru{tva vo Republika Makedonija {to steknale sopstvenost vrz nedvi`nosti vo Republika Makedonija pod uslovi opredeleni so poseben zakon ili ratifikuvani me|unarodni dogovori, se dol`ni vo rok od 60 dena od denot na nastanuvawe na pravnata osnova za steknuvawe sopstvenost na nedvi`nost vo Republika Makedonija da go prijavat vloùvaweto na sredstvata i site izmeni na vloùvaweto vo nedvi`nosti vo Centralniot registar.

Centralniot registar vr{i upis na sredstvata vloèni vo nedvi`nosti i na site izmeni na vloùvaweto vo registarot na vloùvawa vo nedvi`nosti na nerezidentite vo Republika Makedonija.

Centralniot registar vodi registar na sredstvata vloèni vo nedvi`nosti na nerezidenti vo Republika Makedonija, za {to izdava potvrda za izvr{eniot upis i za sekoja natamo{na izmena. Podatocite od registarot se koristat za statisti~ki celi.

Ministerot za finansii go propi{uva na~inot na prijavuvaweto, upisot na vloùvaweto, kako i sodrìnata, formata i na~inot na vodewe na registarot na vloùvawe vo nedvi`nosti na nerezidenti vo Republika Makedonija.

4.3. Raboti so hartii od vrednost

Izdavawe i voveduvawe na doma{ni hartii od vrednost vo stranstvo

^len 13

Rezidentite se dol`ni sekoja transakcija na izdavawe i voveduvawe na doma{ni hartii od vrednost vo stranstvo prethodno da ja prijavat kaj Komisijata za hartii od vrednost.

Rezidentite moàt da izdavaat i voveduvaat vo stranstvo hartii od vrednost i dokumenti za udel od rezidentnite investicioni fondovi vo stranstvo, po dobieno prethodno odobrenie od Komisijata za hartii od vrednost.

Za izdadenoto odobrenie od stav 2 na ovoj ~len Komisijata za hartii od vrednost e dol`na da go izvesti Ministerstvoto za finansii.

Obvrskata za dobivawe na odobrenie od Komisijata za hartii od vrednost od stav 2 na ovoj ~len ne se odnesuva vo slu£aj koga ovlastenite banki trguvaat so finansiski derivati vo stranstvo.

Komisijata za hartii od vrednost gi opredeluva uslovite i na~inot pod koi e mo`no da se dobie odobrenie za vr{ewe na rabotite od stav 2 na ovoj ~len.

Vloùvawa na rezidenti vo hartii od vrednost vo stranstvo

^len 14

Rezidentite moàt da vr{at upis, da uplatuvaat i da trguvaat so hartii od vrednost vo stranstvo samo preku ovlasten u~esnik na pazarot na hartii od vrednost (vo natamo{niot tekst: ovlasten u~esnik).

Ovlasteniot u~esnik e dolèn za site vloùvawa na rezidentite vo hartii od vrednost vo stranstvo, kako i za izmena na ovie vloùvawa, vklu~uvaj}i i nivno otu|uvawe redovno da dostavuva izve{taj do Narodnata Banka na Republika Makedonija.

Rezidentite osven ovlastenite banki, ne moàt da kupuvaat hartii od vrednost vo stranstvo.

Ovlastenite banki vo svoe ime i za svoja smetka moàt da kupuvaat i prodavat hartii od vrednost vo stranstvo.

Pravoto od stav 4 na ovoj ~len se odnesuva na hartiite od vrednost izdadeni ili garantirani od vladi na dràvi ~lenki na OECD i od me|unarodni finansiski institucii.

Pravoto od stav 4 od ovoj ~len se odnesuva i na drugi hartii od vrednost koi poseduvaat investiciski rejting ocenet od strana na najmalku edna prvoklasna me|unarodna rejting agencija.

Kriteriumite za investiciski rejting }e gi opredeli Narodnata Banka na Republika Makedonija.

Po isklu~ok na stav 3 na ovoj ~len, Fondot za osiguruvawe na depoziti, osiguritelnite dru{tva, penziskite fondovi i investicionite fondovi moàt da kupuvaat hartii od vrednost vo stranstvo soglasno so zakonite koi go reguliraat nivnoto rabotewe.

Izdavawe i voveduvawe na stranski hartii od vrednost vo Republika Makedonija

^len 15

Za izdavawe i voveduvawe na stranski hartii od vrednost vo Republika Makedonija potrebno e odobrenie od Komisijata za hartii od vrednost.

Komisija za hartii od vrednost gi opredeluva uslovite i na~inot pod koi moè da se dobie odobrenie za realizacija na transakciite od ovoj ~len.

Izdavawe i voveduvawe na stranski dol`ni~ki hartii od vrednost, so rok na dospevawe nad tri godini vo Republika Makedonija ne e dozvoleno.

Vloùvawe na nerezidenti vo hartii od vrednost vo Republika Makedonija

^len 16

Nerezidentite moàt da vr{at upis, da uplatuvaat i da trguvaat so hartii od vrednost vo Republika Makedonija samo preku ovlasten u~esnik.

Ovlasteniot u~esnik e dolèn za site vloùvawa na nerezidentite vo hartii od vrednost vo Republika Makedonija, kako i za izmena na ovie vloùvawa, vklu~uvaj}i i nivno otu|uvawe redovno da dostavuva izve{taj do Narodnata banka na Republika Makedonija.

Narodnata banka na Republika Makedonija go propi{uva na~inot i uslovite za rabotewe na nerezidentite so hartii od vrednost vo Republika Makedonija.

Direktni investicii vrz osnova na vloùvawe vo hartii od vrednost

^len 17

Odredbite od ~lenovite 14 i 16 na ovoj Zakon za uslovite i na~inot na vloùvawe vo hartii od vrednost ne se primenuvaat koga se raboti za vloùvawe na vid na direktni investicii vo smisla na ~lenovite 7 i 8 od ovoj Zakon.

Raboti na investicioni fondovi

^len 18

Za transakciite vo stranstvo so dokumenti za udeli na investicioni fondovi koi se rezidenti se primenuvaat odredbite od ~lenovite 13 i 14 od ovoj Zakon.

^len 19

Za transakciite so dokumenti za udeli na investicionite fondovi koi se nerezidenti se primenuvaat odredbite od ~lenovite 15 i 16 od ovoj Zakon.

4.4. Kreditni raboti

Kreditirawe pome|u rezidenti i nerezidenti

^len 20

Ovlastenite banki moàt da sklu~uvat kreditni raboti so nerezidenti vo svoe ime i za svoja smetka ili vo svoe ime i za tu|a smetka.

Rezidentite, koi ne se ovlasteni banki, moàt da sklu~uvaat kreditni raboti so nerezidentite vo svoe ime i za svoja smetka.

Narodnata banka na Republika Makedonija go propi{uva na~inot na evidencija na kreditnite transakcii so stranstvo.

Kreditirawe me|u rezidenti vo stranski pari

^len 21

Ovlastenite banki moàt na rezidentite da im odobruvaat krediti vo devizi.

Narodnata banka na Republika Makedonija gi utvrduva uslovite i na~inot pod koi rezidentite moàt da sklu~uvaat kreditni raboti vo devizi i vr{at pla}awa vrz osnova na transakciite od ovoj ~len.

Kreditni transakcii na Republika Makedonija

^len 22

Republika Makedonija sklu~uva kreditni raboti i izdava sopstveni hartii od vrednost vo stranstvo vrz osnova na Zakonot za buxetite i drugi zakoni.

4.5. Depozitni raboti

Smetki na rezidenti vo stranstvo

^len 23

Rezidentite moàt da otvoraat i da imaat smetki vo stranstvo, osven ako so ovoj Zakon poinaku ne e opredeleno.

Narodnata banka na Republika Makedonija gi propi{uva na~inot i uslovite pod koi rezidentite koi ne se ovlasteni banki, moàt da otvoraat i da imaat smetki vo stranstvo.

Smetki na nerezidenti

^len 24

Nerezidentite moàt da otvaraat i da imaat smetki kaj ovlastenite banki vo stranska valuta i vo denari.

Pri otvorawe na smetkata, ovlastenata banka zadolìtelno go utvrduva identitetot na nerezidentot.

Narodnata banka na Republika Makedonija go propi{uva na~inot i uslovite za otvorawe i vodewe na smetkite od stav 1 na ovoj ~len.

4.6. Transfer vrz osnova na osiguruvawe na ìvot, i kreditno osiguruvawe

^len 25

Transferite vrz osnova na sklu~eni dogovori za osiguruvawe na ìvot i kreditno osiguruvawe se vr{at samo vo soglasnost so zakonskite propisi.

5. Pla}awa i transferi

5.1. Zaedni~ki odredbi

Platen promet so stranstvo

^len 26

Platniot promet so stranstvo go vr{at banki, ovlasteni od od Narodnata banka na Republika Makedonija za vr{ewe na platen promet so stranstvo.

Za potrebite na Republika Makedonija platniot promet so stranstvo go vr{i Narodnata banka na Republika Makedonija.

Narodnata banka na Republika Makedonija go propi{uva na~inot za vr{ewe na platniot promet so stranstvo.

^len 26-a

Za izvr{uvawe na platniot promet od ~len 26 stav 2 na ovoj Zakon korisnicite i edinkite korisnici na sredstva od Buxetot na Republika Makedonija otvoraat devizni smetki na na~in i pod uslovi utvrdeni od stranata na Vladata na Republika Makedonija.

Gotovinski pla}awa

^len 27

Rezidentite koi se trgovski dru{tva, trgovci poedinci i podru`nici na stranski pravni lica vo Republika Makedonija, moàt da vr{at pla}awa i naplati vo efektivni stranski pari vo transakciite so nerezidenti, na na~in i pod uslovi koi gi propi{uva Narodnata banka na Republika Makedonija.

Rezidentite moàt da vr{at gotovinska naplata i pla}awa na i od nerezidenti vo denari vo Republika Makedonija vo soglasnost so propisite koi go reguliraat gotovinskoto rabotewe vo doma{niot platen promet.

Pla}awa i transferi na sredstva vrz osnova na kapitalni transakcii

^len 28

Realizacijata na pla}awa i transfer na sredstva, vrz osnova na kapitalni transakcii e slobodna, dokolku se raboti za transakcija koja e sklu~ena, prijavena i registrirana vo soglasnost so ovoj Zakon i dokolku se namireni site obvrski vrz osnova na danoci i pridonesi sprema Republika Makedonija.

Kako pla}awe ili transfer na sredstva od stav 1 na ovoj ~len se smeta prenosot na sredstva za realizacija na kapitalni transakcii, za ostvaruvawe na pravo na investitorot vrz osnova na u~estvo vo dobivka ili ostatok na imot, po izvr{en ste~aj ili likvidacija na pravnoto lice vo koe investiral.

Ovlastenata banka ne smee da go realizira nalogot za pla}awe vo stranstvo, odnosno da mu ovozmoì na korisnikot raspolagawe so prilivot od stranstvo, ako e vo sprotivnost so stav 1 od ovoj ~len.

5.2. Ednostran transfer na imot

Vnesuvawe i iznesuvawe na efektivni pari, ~ekovi i monetarno zlato

^len 29

Vladata na Republika Makedonija gi propi{uva uslovite i visinata na iznosot na efektivni stranski pari i ~ekovi koi moàt da se vnesuvaat vo Republika Makedonija ili iznesuvaat od Republika Makedonija.

Narodnata banka na Republika Makedonija gi propi{uva uslovite i visinata na iznosot na efektivni doma{ni pari i ~ekovi i monetarno zlato koi moàt da se vnesuvaat ili iznesuvaat od Republika Makedonija.

Narodnata banka na Republika Makedonija gi propi{uva uslovite pod koi ovlastenite banki moàt da vnesuvaat ili iznesuvaat od Republika Makedonija efektivni stranski pari od ili na nivnite smetki vo stranstvo.

Rezidentite i nerezidentite pri preminot na dràvnata granica dol`ni se iznosot na efektivni doma{ni i stranski pari, £ekovi i monetarno zlato koi gi vnesuvaat ili iznesuvaat nad iznosite utvrdeni so aktite od stavovite 1 i 2 na ovoj ~len, zadolìtelno da go prijavat kaj nadle`nite carinski organi.

Prenos na hartii od vrednost

^len 30

Prenos na hartii od vrednost vo stranstvo ili od stranstvo se vr{i preku ovlastena banka.

Po isklu~ok odredbite od stav 1 na ovoj ~len ne se primenuvaat koga se vr{i privremen prenos na hartii od vrednost vo i od Republika Makedonija so cel ostvaruvawe na pravata koi proizleguvaat od hartijata od vrednost. Za vakviot transfer e potrebna prethodna prijava kaj Narodnata banka na Republika Makedonija.

Prenos na hartii od vrednost vo stranstvo ~ij imatel e rezident moè da se vr{i zaradi:

1. Ostvaruvawe na pravata koi proizleguvaat od hartija od vrednost; 2. Prenos na pravata od hartija od vrednost na nerezidentot; 3. ûvawe na stranski hartii od vrednost ili hartii od vrednost koi vo

stranstvo gi izdal rezident, kaj lice koe e ovlasteno za vr{ewe na takvi raboti vo stranstvo;

4. ûvawe na doma{ni hartii od vrednost vo stranstvo koi gi izdal rezident; i

5. Davawe na doma{ni hartii od vrednost vo stranstvo kako zalog.

6. Pazar na stranski plate`ni sredstva i kurs na denarot

Pazar na stranski plate`ni sredstva

^len 31

Pazarot na stranski plate`ni sredstva (vo natamo{niot tekst devizen pazar), spored ovoj Zakon, gi opfa}a site transakcii na kupuvawe i prodavawe na stranski plate`ni sredstva vo Republika Makedonija.

Ovlastenite banki sklu~uvaat transakcii za kupuvawe i prodavawe na stranski plate`ni sredstva vo svoe ime i za svoja smetka, kako i vo svoe ime i za tu|a smetka.

Drugite subjekti moàt da sklu~uvaat transakcii za kupuvawe i prodavawe na stranski plate`ni sredstva vo svoe ime i za svoja smetka samo so subjekti koi za vr{ewe na takvi raboti prethodno dobile odobrenie od Narodnata banka na Republika Makedonija.

Rezidentite koi ne se ovlasteni banki i menuva£nici na devizniot pazar kupuvaat stranski plate`ni sredstva za pla}awe vo stranstvo i prodavaat stranski plate`ni sredstva vrz osnova na naplati od stranstvo.

Rezidentite fizi~ki lica moàt na pazarot da kupuvaat i prodavaat stranski plate`ni sredstva i za drugi celi.

Rezidentite koi ne se fizi~ki lica, ne smeat za vr{ewe na svojata dejnost da kupuvaat ili prodavaat stranski plate`ni sredstva od menuva~nici.

Narodnata banka na Republika Makedonija go propi{uva na~inot i uslovite pod koi se vr{i kupuvawe i prodavawe na stranski plate`ni sredstva vo Republika Makedonija.

Terminski transakcii

^len 32

Na devizniot pazar moè da se vr{at i terminski transakcii. Pod terminski transakcii se podrazbira kupuvawe i proda`ba na devizi,

koga rokot na ispolnuvawe na obvrskite e podolg od 2 rabotni dena, smetaj}i od denot na sklu~uvaweto na transakcijata.

Formirawe na kursot na devizniot pazar

^len 33

Kursot na devizniot pazar se formira slobodno.

U~estvo na Narodnata banka na Republika Makedonija na devizniot pazar

^len 34

Narodnata banka na Republika Makedonija na devizniot pazar u~estvuva zaradi ostvaruvawe na celite utvrdeni so monetarnata i deviznata politika.

^len 35

Srednite kursevi na Narodna banka na Republika Makedonija se koristat za knigovodstveno iskaùvawe na pobaruvawata i obvrskite izrazeni vo stranski plate`ni sredstva soglasno so propisite za smetkovodstveno rabotewe i za potrebite na platniot bilans.

Pri carinewe na uvozot, caarinskata vrednost se utvrduva soglasno so ~lenot 43 od Carinskiot zakon.

Menuva~ko rabotewe

^len 36

Pod menuva~ko rabotewe se podrazbiraat raboti na kupuvawe i prodavawe na efektivni stranski pari i ~ekovi denominirani i isplativi vo stranska valuta.

Menuva~ko rabotewe vr{at rezidenti koi od Narodnata banka na Republika Makedonija imaat dobieno ovlastuvawe.

Narodnata banka na Republika Makedonija gi propi{uva uslovite i na~inot za dobivawe na dozvola i vr{ewe na menuva~ki raboti.

^len 36-a

Narodnata banka na Republika Makedonija mu ja ukinuva dozvolata za vr{ewe na menuva~ki raboti na rezidentot koj od Narodnata banka na Republika Makedonija ima dobieno ovlastuvawe za vr{ewe na menuva~ki raboti, ako utvrdi deka:

1) dozvolata ja pribavil vrz osnova na nevistiniti podatoci; 2) pove}e ne gi ispolnuva uslovite za vr{ewe na menuva~ki raboti; 3) menuva~kite raboti gi izvr{uva sprotivno na propisite doneseni vrz

osnova na ovoj Zakon; 4) go onevozmoùva izvr{uvaweto na nadzor od strana na Narodnata

banka na Republika Makedonija; 5) dostavuva nevistiniti izve{tai vo tekot na raboteweto; i 6) podolgo od 30 dena ne izvr{uva menuva~ki raboti.

Po ukinuvawe na dozvolata za vr{ewe na menuva~ki raboti, rezidentot od stavot 1 na ovoj ~len, negovite osnova~i ili ~lenovi na organite na upravuvawe nemaat pravo da podnesat barawe za dobivawe na dozvola za vr{ewe na menuva~ki raboti vo rok od deset godini od denot na pravosilnosta na re{enieto za ukinuvawe na dozvolata.

7. Posebni merki

Posebni merki na Narodnata banka na Republika Makedonija

^len 37

Vo slu~aj na opasnost od pozna~itelni naru{uvawe vo bilansot na pla}awa i od naru{uvawe na stabilnosta na finansiskiot sistem, Narodnata banka na Republika Makedonija moè da vovede posebni za{titni merki. Za voveduvaweto na za{titnite merki Narodnata banka na Republika Makedonija vedna{ ja izvestuva Vladata na Republika Makedonija.

Za{titnite merki od stav 1 od ovoj ~len ne smeat da se primenuvaat podolgo od 6 meseci.

Po isklu~ok od stav 2 na ovoj ~len, Narodnata banka na Republika Makedonija moè da go prodolì rokot na primenata na za{titnite merki vrz osnova na prethodno dobiena soglasnost od Vladata na Republika Makedonija.

Narodnata banka na Republika Makedonija ili Vladata na Republika Makedonija zaradi sproveduvawe na sankcii na Organizacijata na Obedinetite Nacii ili drugite me|unarodni organizacii ~ija ~lenka e Republika Makedonija, moàt da vovedat i drugi za{titni merki.

Vo slu~aj na namaluvawe na bruto deviznite rezervi za 10% vo period od deset posledovatelni dena, Narodnata banka na Republika Makedonija moè da opredeli rok vo koj pravnite lica - rezidenti, moraat devizite koi gi kupile na devizniot pazar da gi upotrebat za pla}awe na svoite obvrski sprema stranstvo.

^len 38

Za{titnite merki na Narodnata banka na Republika Makedonija od ~len

37 na ovoj Zakon, koi se voveduvaat vo slu~aj na opasnost od naru{uvawa vo bilansot na pla}awa i naru{uvawe na stabilnosta na finansiskiot sistem na Republika Makedonija, predizvikani od pogolem odliv na kapital od Republika Makedonija, se odnesuvaat na:

- sostojbata na smetkite na rezidentite vo stranstvo ili na nivnite devizni smetki vo Republika Makedonija;

- trguvawe so stranski plate`ni sredstva, ako e vklu~en rezident; - davawe pozajmici i krediti od rezidenti na nerezidenti, kako i avansni

pla}awa od rezidenti na nerezidenti ili odloèni pla}awa od nerezidenti na rezidentite;

- naplata na pristignati i nenaplateni pobaruvawa od nerezidenti; - prenos na hartii od vrednost, gotovina, vrednosnici i zlato vo i od

Republika Makedonija; i - transakcii so hartii od vrednost i zlato me|u rezidenti i nerezidenti.

^len 39

Posebnite merki na Narodnata banka na Republika Makedonija od ~lenot 37 na ovoj Zakon, koi se voveduvaat vo slu~aj na opasnost od naru{uvawa vo bilansot na pla}awe i naru{uvawe na stabilnosta na finansiskiot sistem na Republika Makedonija predizvikani od pogolem priliv na kapital vo Republika Makedonija, se odnesuvaat na:

- sostojbata na smetkite na nerezidentite vo Republika Makedonija; - trguvawe so stranski plate`ni sredstva, ako e vklu~en rezident; - zemawe pozajmici i krediti na rezidenti od nerezidenti, kako i avansni

naplati na rezidenti od nerezidenti ili odloùvawe na pla}awa od rezidenti na nerezidentite;

- pla}awe na pristignati i neplateni obvrski na rezidenti sprema nerezidenti;

- prenos na hartii od vrednost, gotovina, vrednosnici i zlato vo i od Republika Makedonija;

- transakcii so hartii od vrednost i zlato pome|u rezidenti i nerezidenti; i

- izdavawe na garancii i/ili sli~ni emstva i davawe na zalog i drugi vidovi obezbeduvawa vo korist na nerezident.

8. Izvestuvawa

8.1. Na~in na izvestuvawe

^len 40

Subjektite (rezidenti i nerezidenti), spored ovoj Zakon se dol`ni da izvestuvaat, neposredno ili posredno preku ovlasteni banki, ovlasteni u~esnici na pazarot na hartii od vrednost, klirin{ko depotni dru{tva i carinski organi.

Subjektite od stav 1 na ovoj ~len se dol`ni na Narodnata banka na Republika Makedonija i na Ministerstvoto za finansii da im ovozmoàt uvid vo svoite delovni knigi i druga delovna dokumentacija, koga takov uvid e potreben zaradi proverka na podatocite.

Narodnata banka na Republika Makedonija, ministersterot za finansii i ministersterot za ekonomija vo ramkite na svoite ovlastuvawa go propi{uvaat na~inot i postapkata na izvestuvawe.

8.2. Izvestuvawe za rabota so hartii od vrednost

^len 41

Ovlasteniot u~esnik e dol`en do Narodnata banka na Republika Makedonija da izvestuva za site transakcii na rezidentite so hartii od vrednost vo stranstvo i na nerezidentite so hartii od vrednost vo Republika Makedonija.

Rezidentite od £len 13 izdava~i na dol`ni~ki hartii od vrednost se dol`ni do Narodnata banka na Republika Makedonija da dostavuvaat izve{tai za izdavaweto i proda`bata na ovie harii od vrednost vo stranstvo.

8.3. Izvestuvawe za kreditni transakcii

^len 42

Rezidentite se dol`ni da podnesuvaat izve{taj za site kreditni transakcii sklu~eni so nerezidenti.

Narodnata banka na Republika Makedonija gi propi{uva na~inot i uslovite za podnesuvawe na izve{tai za sklu~enite kreditni raboti.

Za potrebite na izvestuvawe, kako kreditni raboti spored ovoj Zakon se smetaat i slednivve transakcii me|u rezidentite i nerezidentite: 1) Transakcii ~ij predmet e kupuvawe ili proda`ba, odnosno vr{ewe na

odredeni uslugi, ako pla}aweto za stokata, odnosno na uslugite vrz osnova na takvite raboti, ne se izvr{eni vo rok od edna godina po dostavuvaweto na stokata, odnosno ponudata na uslugata;

2) Transakcii ~ij predmet e kupuvawe ili proda`ba, odnosno vr{ewe na odredeni uslugi, ako pla}aweto za stokata, odnosno na uslugite vrz osnova na takvite raboti, ne se izvr{eni vo rok od edna godina po dostavuvaweto na stokata, odnosno ponudata na uslugata;

3) Davawe i primawe hipoteki i drugi formi na zalog; 4) Kupuvawe na pobaruvawa od pravnite odnosi me|u rezidentite, ako

kupuva~ot e nerezident; 5) Kupuvawe na pobaruvawa od pravnite odnosi me|u nerezidentite, ako

kupuva~ot e rezident. Za potrebite na izvestuvaweto, Narodnata banka na Republika

Makedonija mo`e i drugi raboti me|u rezidentite i nerezidenti koi spored ekonomskata namena imat karakter na kreditna transakcija, odnosno zaem vrz osnova na dogovor za pozajmuvawe da gi utvrdi kako kreditni transakcii.

9. Nadzor

^len 43

Nadzorot za sproveduvawe na ovoj Zakon i propisite doneseni vrz osnova na nego vo ramkite na svoite nadle`nosti go vr{at: Narodnata banka na Republika Makedonija, Ministerstvoto za finansii, Carinska uprava, Ministerstvoto za ekonomija i Komisijata za hartii od vrednost (vo ponatamo{niot tekst: organi na nadzor).

^len 44

Organite na nadzor spored ovoj Zakon, se dol`ni da sorabotuvaat me|usebno i po barawe na nekoj nadzoren organ, na drugiot nadzoren organ da mu gi dade site potrebni informacii i podatoci koi na nadzorniot organ mu se potrebni vo postapkata na izvr{uvawe na zada~ite koi proizleguvaat od nadzorot. Organite na nadzorot se dol`ni me|usebno da se izvestuvaat za nepravilnostite koi gi konstatirale pri vr{eweto na nadzorot, ako naodite se zna~ajni za rabotata na drugite organi na nadzorot. Na~inot i postapkata na me|usebnoto izvestuvawe na organite od stavovite 1 i 2 od ovoj ~len go propi{uva ministerot za finansii.

^len 45 Narodnata banka na Republika Makedonija vr{i neposreden nadzor nad raboteweto na bankite, {tedilnicite i menuva£nicite na koi im izdala dozvola za rabota. Narodnata banka na Republika Makedonija vr{i posreden nadzor i na drugite rezidenti, vrz osnova na dobienite izvestuvawa soglasno so odredbite od £lenovite 40, 41 i 42 na ovoj Zakon. Za utvrdenite nezakonitosti i nepravilnosti od izvr{eniot nadzor na rezidentite od stav 2 na ovoj ~len, Narodnata banka na Republika Makedonija prezema soodvetni merki soglasno Zakon.

^len 46 Ministerstvoto za finansii-Dr`aven devizen inspektorat vr{i inspekciski nadzor nad raboteweto na rezidenti i nerezidenti koi vr{at dejnost na teritorijata na Republika Makedonija.

^len 46-a

Ministerstvoto za finansii-Carinska uprava vr{i nadzor nad iznesuvaweto od Republika Makedonija i vnesuvaweto vo Republika Makedonija na efektivnite doma{ni i stranski pari, ~ekovi i monetarno zlato koi od Republika Makedonija gi iznesuvat, odnosno vo Republika Makedonija gi vnesuvaat rezidenti i nerezidenti ili gi pra}aat po po{tenski pat.

^len 47 Rezidentite i nerezidentite se dol`ni na devizniot inspektor (vo natamo{niot tekst: inspektor) da mu ovozmo`at nepre~eno vr{ewe na inspekciskiot nadzor, uvid vo raboteweto i na negovo barawe da mu ja stavat na raspolagawe ili dostavat celata potrebna dokumentacija i podatoci. Za potrebite na inspekciskiot nadzor od stav 1 na ovoj ~len, bankite kaj koi se vodat smetkite na rezidentite ili nerezidentite se dol`ni na pismeno barawe na ispektorot, da mu ja dadat na uvid celokupnata dokumentacija za nivnoto rabotewe preku smetkite. Uvidot vo raboteweto i vo dokumentacijata vo smisla na stavovite 1 i 2 od ovoj ~len podrazbira i uvid vo dokumentacijata i smetkite na rezidenti i nerezidenti koi se povrzani so nadzorot.

Pri vr{eweto na inspekciskiot nadzor inspektorot moè da zadrì i iznese kopii od dokumentite od stavovite 1, 2 i 3 na ovoj ~len.

^len 48 Za prezemenite dejstvija vo postapkata na inspekciski nadzor inspektorot sostavuva zapisnik. So zaklu~ok koj e sostaven del na zapisnikot od stav 1 na ovoj ~len, inspektorot mu naloùva na subjektot da gi otstrani nezakonitostite i nepravilnostite vo rok od tri dena od denot na priemot na zapisnikot. Subjektot ima pravo da podnese prigovor na zapisnikot za sprovedeniot nadzor vo rok od osum dena od denot na negoviot priem. Ako vo prigovorot se iznesat novi fakti i novi dokazi {to bi vlijaele na donesuvawe na re{enieto i prezemaweto na drugi merki, }e se proverat podnesenite fakti i priloènite dokazi i za toa }e se sostavi dopolnitelen zapisnik.

^len 48-a

Ako subjektot vo rokot utvrden so zaklu~okot od ~len 48 na ovoj Zakon ne gi otstrani utvrdenite nezakonitosti i nepravilnosti direktorot na Dràvniot devizen inspektorat (vo ponatamo{niot tekst: direktor), }e donese re{enie so koe }e naloì na subjektot vo rok od osum dena od priemot na istoto da uplati bezkamaten depozit vo denarska protivvrednost na vloènite sredstva sprotivno na ~lenovite 14, 20, 23 i 25 na ovoj Zakon, na posebna smetka na Ministerstvoto za finansii. Denarskata protivvrednost na depozitot se presmetuva spored sredniot kurs na Narodnata banka na Republika Makedonija na denot na uplatata. Po barawe na subjektot, a vrz osnova na potvrda od strana na inspektorot deka utvrdenite nezakonitosti i nepravilnosti se otstraneti, Ministerstvoto za finansii }e odobri vra}awe na uplateniot depozit od stav 1 na ovoj ~len vo rok od osum dena.

^len 48-b

Zaradi naplata na depozitot od ~len 48-a na ovoj Zakon direktorot }e donese re{enie za zabrana na koristewe na sredstva na subjektot od negovite smetki, na li~nite primawa od raboten odnos i na negovite pobaruvawa, a na nositelot na platniot promet, na dol`nikot na subjektot, odnosno na isplatitelot na li~nite primawa da im naloì sredstvata da gi uplatat vo korist na beskamatniot depozit. Inspektorot e dolèn da povede prekr{o~na postapka pred donesuvawe na re{enieto od stav 1 na ovoj ~len, a poradi povreda na odredbite od ~lenovite 14, 20, 23 i 25 na ovoj Zakon od strana na subjektot. Ministerstvoto za finansii e dol`no vo rok od osum dena da postapi, odnosno da ja izvr{i sudskata presuda koja se odnesuva vo delot na pristignatiot depozit.

^len 49 Ako subjektot vo rokot koj }e go opredeli inspektorot so zaklu~okot od ~len 48 na ovoj Zakon ne gi otstrani utvrdenite nezakonitosti, odnosno nepravilnosti, ili na barawe ne ja dade, odnosno dostavi dokumentacijata ili ako depozitot od ~len 48-a na ovoj zakon ne go uplati, direktorot }e donese re{enie so koe privremeno }e zabrani vr{ewe na opredelena dejnost. Privremenata zabrana }e vaì do ispolnuvawe na obvrskata propi{ana vo re{enieto.

Re{enieto za privremena zabrana na vr{ewe na opredelena dejnost, inspektorot go dostavuva na izvr{uvawe do institucijata koja vo ime na subjektot go vr{i platniot promet. Za subjektite koi vr{at dejnost bez upis vo trgovskiot registar, odnosno bez odobrenie od nadleèn organ na upravata, odnosno Narodnata banka na Republika Makedonija, inspektorot vedna{ }e donese re{enie za privremena zabrana na vr{ewe na opredelena dejnost i istoto go dostavuva na izvr{uvawe do Upravata za javni prihodi.

^len 50 Protiv re{enijata doneseni vrz osnova na ~lenovite 48, 48-a, 48-b i 49 od ovoj zakon dozvolena e àlba do Ministerot za finansii vo rok od osum dena od denot na priemot. @albata ne go odlaga izvr{uvaweto na re{enieto.

^len 51 Ako pri kontrolata inspektorot utvrdi kr{ewe na zakon ili drug propis, moè privremeno da gi odzeme predmetite so koi bil izvr{en prekr{okot ili krivi~noto delo, ili koi bile nameneti za izvr{uvawe ili nastanale so izvr{uvawe na krivi~noto delo ili prekr{okot. Za privremeno odzemenite predmeti inspektorot sostavuva zapisnik i izdava potvrda.

Vidot i sodrìnata na potvrdata gi propi{uva ministerot za finansii. Efektivnite doma{ni i stranski pari, ~ekovi, monetarno zlato i hartii od vrednost, {to se privremeno odzemeni, se deponiraat kaj Narodnata banka na Republika Makedonija. Ministerot za finansii go propi{uva na~inot i postapkata na deponirawe i vra}awe na privremeno odzemenite predmeti od stav 1 na ovoj ~len.

^len 52

Efektivnite doma{ni i stranski pari, ~ekovi, monetarno zlato i hartii od vrednost, {to se privremeno odzemeni kako predmeti na prkr{ok ili krivi~no delo, od strana na ovlastenite organi po ovoj ili drug Zakon, se deponiraat kaj Narodnata banka na Republika Makedonija.

Ministerot za finansii go propi{uva na~inot i postapkata na deponirawe i izdavawe na privremeno odzemenite predmeti od stav 1 na ovoj ~len.

10. Kazneni odredbi

Krivi£ni dela

^len 53

Odgovornoto lice, trgovec-poedinec i fizi£ko lice (rezidenti), koi so svoeto rabotewe }e gi povredat odredbite od ovoj Zakon, so upotreba na devizi i drugi me|unarodni merila na vrednost kako valuta na izvr{uvawe na dogovorite me|u rezidenti, }e se kazni so kazna zatvor od tri godini do pet godini.

^len 54

Odgovornoto lice vo pravnoto lice ili trgovec poedinec koj na teritorijata na Republika Makedonija vr{i vo svoe ime i za svoja smetka, kako i za drugo lice (pravno ili fizi£ko) naplata ili isplata vo efektivni stranski pari sprotivno na odredbite na ovoj Zakon }e se kazni so zatvor od {est meseci do pet godini.

^len 55

Odgovorno lice vo pravnoto lice ili trgovec-poedinec koj za drugo pravno lice ili fizi£ko lice prodava ili kupuva gotovinski stranski plate`ni sredstva i £ekovi denominirani i isplativi vo stranska valuta bez ovlastuvawe od Narodna banka na Republika Makedonija }e se kazni so kazna zatvor od tri meseci do tri godini.

Prekr{oci

^len 56

Globa vo iznos od 5.000 do 7.000 evra vo denarska protivvrednost }e se izre~e za prekr{ok na pravno lice rezident ili nerezident, ako:

1) ne go prijavi vloùvaweto i site natamo{ni izmeni na vloùvaweto vo Centralniot registar vo utvrdeniot rok od sklu~uvaweto na kapitalnata transakcija koja e pravna osnova za steknuvawe na direktnata investicija vo stranstvo (~len 7 stav 2);

2) ne go prijavi vloùvaweto i site natamo{ni izmeni na vloùvaweto vo Centralniot registar vo utvrdeniot rok od sklu~uvaweto na kapitalnata transakcija koja e pravna osnova za sklu~uvawe na direktnata investicija vo Republika Makedonija(~len 8 stav 2);

3) izvr{i prenos na dobivkata i finansiskite srdstva dobieni so ottu|uvawe i proda`ba na sopstveni~ki del vo direktnata investicija, kako i prenos na ostatokot od likvidaciona masa sprotivno na ovoj Zakon (~len 9);

4) vloùva vo nedvi`nosti vo stranstvo sprotivno na ovoj Zakon (~len 11 stav 1);

5) vloùvaweto vo nedvi`nosti vo stranstvo, odnosno za izmenite na istoto, ne go prijavi vo Centralniot registar vo utvrdeniot rok so ovoj zakon (~len 11 stav 3);

6) vloùvaweto vo nedvi`nosti vo Republika Makedonija, odnosno za izmenite na istoto, ne go prijavi vo Centralniot registar vo rokot utvrden so ovoj Zakon (~len 12 stav 2);

7) izdavaweto i voveduvaweto doma{ni hartii od vrednost vo stranstvo prethodno ne go prijavi kaj Komisijata za hartii od vrednost (~len 13 stav 1);

8) za izvr{enite vloùvawa na rezidentot vo hartii od vrednost vo stranstvo, kako i izmena na ovie vloùvawa i nivno ottu|uvawe redovno ne dostavuva izve{taj do Narodnata banka na Republika Makedonija (~len 14 stav 2);

9) za vloùvawata na nerezidentite vo hartii od vrednost vo Republika Makedonija i izmenite na istite, vklu~uvajki i nivno otu|uvawe, ne dostavuva redovno izve{taj do Narodnata banka na Republika Makedonija soglasno so ovoj Zakon (~len 16 stav 2);

10) ne izvestuva za site transkacii soglasno so ovoj Zakon (~len 40);

11) ne izvestuva za site transakcii so hartii od vrednost vo stranstvo (~len 41); i

12) ne izvestuva za site kreditni transakcii soglasno so ovoj Zakon (~len 42).

Globa do desetkraten iznos od stavot 1 na ovoj ~len }e se izre~e za prekr{ok na pravno lice rezident ili nerezident, ako so prekr{okot od stavot 1 na ovoj ~len pribavilo pogolema imotna korist ili predizvikalo pogolema imotna {teta. Globa vo iznos od 1.500 do 3.000 evra vo denarska protivvrednost }e se izre~e i na odgovornoto lice vo pravnoto lice za storen prekr{ok od stavot 1 na ovoj ~len. Globa do petkraten iznos od stavot 3 na ovoj ~len }e se izre~e za prekr{ok od stavot 1 na ovoj ~len na odgovornoto lice vo pravnoto lice rezident ili nerezident, ako prekr{okot go storil od koristoqubie. Globa vo iznos od 1.500 do 3.000 evra vo denarska protivvrednost }e se izre~e na fizi~ko lice rezident i nerezident za storen prekr{ok od stavot 1 na ovoj ~len. Globa do dvoen iznos od stavot 5 na ovoj ~len }e se izre~e za prekr{ok od stavot 1 na ovoj ~len na fizi~ko lice rezident ili nerezident, ako prekr{okot go storil od koristoqubie.

^len 56-a

Globa vo iznos od 7.000 do 10.000 evra vo denarska protivvrednost }e se izre~e za prekr{ok na pravno lice rezident ili nerezident, ako:

1) vr{i pla}awa ili naplata vo devizi za izvr{uvawe na dogovorite me|u rezidenti i vr{i naplata ili isplata vo efektivni stranski pari me|u rezidenti sprotivno na ovoj Zakon (~len 4 stavovi 1,4,5 i 6);

2) dr`i plate`ni sredstva ili devizni vlogovi kaj institucii koi nemaat ovlastuvawa soglasno so Zakonot za bankite (~len 4 stav 2);

3) izdava i voveduva hartii od vrednost i dokumenti za udel vo rezidenti investicioni fondovi vo stranstvo bez dobieno odobrenie od Komisijata za hartii od vrednost (~len 13 stav 2);

4) rezidentite, osven ovlastenite banki, kupuvaat hartii od vrednost vo stranstvo sprotivno na odredbite od ovoj Zakon (~len 14 stav 3);

5) ovlastenite banki kupuvaat i prodavaat hartii od vrednost vo stranstvo vo tu|o ime i za tu|a smetka ili vo svoe ime i za tu|a smetka (~len 14 stavovi 4,5 i 6);

6) upisot, uplatuvaweto i trguvaweto so hartii od vrednost vo stranstvo ne go vr{i preku ovlasten u~esnik (~len 14 stav 1);

7) izdava i voveduva stanski hartii od vrednost vo Republika Makedonija bez odobrenie od Komisijata za hartii od vrednost (~len 15 stav 1);

8) izdava i voveduva stranski dol`ni~ki hartii od vrednost so rok na pristignuvawa nad tri godini vo Republika Makonija (~len 15 stav 3);

9) upisot, uplatuvaweto i trguvaweto so hartii od vrednsot vo Republika Makedonija ne go vr{i preku ovlasten u~esnik (~len 16 stav 1);

10) za transakciite vo stranstvo so dokumenti za udeli na investicionite fondovi koi se rezidenti ne postapuva soglasno so odredbite od ~lenovite 13 i 14 na ovoj Zakon (~len 18);

11) za transakciite so dokumenti za udeli na investicionite fondovi koi se nerezidenti ne postapuva soglasno so odredbite od ~lenovite 15 i 16 na ovoj Zakon (~len 19);

12) kreditnite raboti so stranstvo gi vr{i sprotivno na na~inot propi{an so ovoj Zakon (~len 20);

13) na rezident mu odobruva krediti vo devizi sprotivno na odredbite na ovoj Zakon (~len 21 stav 1);

14) sklu~uva kreditni raboti vo devizi sprotivno na uslovite utvrdeni od strana na Narodnata banka na Republika Makedonija (~len 21 stav 2);

15) rezident otvora i ima smetka vo stranstvo sprotivno na uslovite od ovoj Zakon (~len 23);

16) otvora i vodi smetka na nerezidenti vo stranska valuta i vo denari vo sprotivnost so odredbite od ovoj Zakon (~len 24 stav 1);

17) pri otvorawe na smetka ne go utvrdi identitetot na nerezidentot (~len 24 stav 2);

18) vr{i transfer vrz osnova na sklu~eni dogovori za osiguruvawe na `ivot i osiguruvawe na krediti vo sprotivnost so zakonskite propisi (~len 25);

19) platniot promet so stranstvo go vr{at sprotivno na na~inot utvrden od Narodnata banka na Republika Makedonija (~len 26);

20) vr{i pla}awe i naplata na efektivni stranski pari vo transakcii so nerezidenti sprotivno na na~inot i uslovite propi{ani od Narodnata banka na Republika Makedonija (~len 27);

21) vr{i pla}awa i transfer na sredstva vrz osnova na kapitalni transakcii vo sprotivnost so odredbite od ovoj Zakon (~len 28);

22) vnesuva ili iznesuva efektivni doma{ni i stranski pari, ~ekovi i monetarno zlato sprotivno na uslovite utvrdeni od Vladata na Republika Makedonija i na Narodnata banka na Republika Makedonija (~len 29);

23) vr{i transfer na hartii od vrednost vo stranstvo nadvor od slu~aite utvrdeni so ovoj Zakon (~len 30);

24) vr{i transakcii na kupuvawe i prodavawe na stranski plate`ni sredstva so subjekti koi za vr{ewe na takvi raboti nemaat dobieno odobrenija od Narodnata banka na Republika Makedonija (~len 31 stav 3);

25) kupuva i prodava stranski plate`ni sredstva na devizniot pazar sprotivno na odredbite od ovoj Zakon (~len 31 stav 4);

26) za vr{eweto na svojata dejnost kupuva ili prodava stranski plate`ni sredstva od menuva~nica sprotivno na ovoj Zakon (~len 31 stav 6);

27) upotrebata na srednite kursevi od kursnata lista na Narodnata banka na Republika Makedonija e vo sprotivnost so odredbite na ovoj Zakon (~len 35 stav 1);

28) pri carineweto na uvozot carinskata vrednost ne se utvrdi soglasno so ~lenot 43 od Carinskiot zakon (~len 35 stav 2);

29) vr{i menuva~ki raboti bez dobieno ovlastuvawe od Narodnata banka na Republika Makedonija (~len 36 stav 2);

30) vr{i menuva~ki raboti sprotivno na na~inot i uslovite propi{ani od Narodnata banka na Republika Makedonija (~len 36 stav 3);

31) ne ovozmo`uva nepre~eno vr{ewe na inspekciskiot nadzor, uvid vo raboteweto i na negovo barawe ne mu ja stavi na raspolagawe ili dostavuva celata potrebna dokumentacija ili podatoci (~len 47); i

32) ne go izvr{i re{enieto na inspektorot (~lenovi 48 i 49);

Globa do desetkraten iznos od stavot 1 na ovoj ~len }e se izre~e za prekr{ok na pravno lice rezident ili nerezident, ako so prekr{okot od stavot 1 na ovoj ~len pribavilo pogolema imotna korist ili predizvikalo pogolema imotna {teta. Globa vo iznos od 1.500 do 3.000 evra vo denarska protivvrednost }e se izre~e i na odogovornoto lice vo pravnoto lice za storen prekr{ok od stavot 1 na ovoj ~len. Globa do petkraten iznos od stavot 3 na ovoj ~len }e se izre~e za pprekr{ok od stavot 1 na ovoj ~len na odgovornoto lice vo pravnoto lice rezident ili nerezident, ako prekr{okot go storil od koristoqubie. Globa vo iznos od 1.500 do 3.000 evra vo denarska protivvrednost }e se izre~e na fizi~ko lice rezident i nerezident za storen prekr{ok od stavot 1 na ovoj ~len. Globa do dvoen iznos od stavot 5 na ovoj ~len }e se izre~e za prekr{ok od stavot 1 na ovoj ~len na fizi~ko lice rezident ili nerezident, ako prekr{okot go storil od koristoqubie.

^len 57

Za storenite prekr{oci od ~lenovite 56 i 56-a na ovoj zakon, pokraj globata }e se izre~e i posebna prekr{o~na sankcija zabrana na vr{ewe na oddelna dejnost, i toa:

- za pravno lice vo traewe od najmalku tri dena do najmnogu 30 dena i - za fizi~ko lice vo traewe od najmalku tri dena do najmnogu 15 dena.

Za storenite prek{oci od ~lenovite 56 i 56-a na ovoj zakon, pokraj globata }e se izre~e i posebna prekr{o~na merka odzemawe na predmeti so koi bil izvr{en prekr{okot ili koi bile nameneti za izvr{uvawe na prekr{okot ili koi nastanale so izvr{uvawe na prekr{okot.

Po isklu~ok na stavot 2 od ovoj ~len na storitelot na prekr{okot }e se izvr{i odzemawe na najmalku 20% od predmetite {to se upotrebeni, {to bile nameneti ili {to nastanale so izvr{uvaweto na prekr{okot od fizi~ko lice rezident ili nerezident, ako moivite ili drugite okolnosti pod koi prekr{okot e izvr{en uka`uvaat deka ne e opravdano predmetot da se odzeme vo celost.

Za storeniot prekr{ok od ~lenot 56-a stav 1 to~ki 22 i 23 na ovoj zakon }e se izre~e posebna prekr{o~na merka odzemawe na prevoznoto, odnosno prenosnoto sredstvo ako bilo koristeno za sokrivawe na predmetot na prekr{okot i ako vrednosta na predmetot na prekr{okot e pogolema od edna tretina od carinskata osnovica od prevoznoto, odnosno prenosnoto sredstvo.

^len 57-a

Za prekr{ocite utvrdeni vo ~lenot 56 stav 1 to~ki 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9,10 i 11 od ovoj zakon prekr{o~na postapka vodi i prekr{o~na sankcija izrekuva Ministerstvoto za finansii - Dr`avnit devizen inspektorat (vo natamo{niot tekst: Prekr{o~en organ). Za prekr{ocite utvrdeni vo ~lenot 56 strav 1 to~ka 12 od ovoj zakon prekr{o~na postapka vodi i prekr{o~na sankcija izrekuva Narodnata banka na Republika Makedonija (vo natamo{niot tekst: Prekr{o~en organ).

^len 57-b

Za prekr{ocite utvrdeni vo ~lenot 56-a stav 1 to~ki 1, 3, 4, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12, 13, 15, 21, 24, 27, 29, 31 i 32 od ovoj zakon prekr{o~na postapka vodi i

prekr{o~na sankcija izrekuva Ministerstvoto za finansii-Dràvniot devizen inspektortat (vo natamo{niot tekst: Prekr{o~en organ). Za prekr{ocite utvrdeni vo ~lenot 56-a stav 1 to~ki 2, 5, 12, 13, 14, 16, 17, 18, 19, 20, 25, 26 i 30 od ovoj zakon prekr{o~na postapka vodi i prekr{o~na sankcija izrekuva Narodnata banka na Republika Makedonija (vo natamo{niot tekst: Prekr{o~en organ). Za prekr{ocite utvrdeni vo ~lenot 56-a, stav 1 to~ka 22 i 28 od ovoj zakon prekr{o~na postapka vodi i prekr{o~na sankcija izrekuva Carinska uprava (vo natamo{niot tekst: Prekr{o~en organ).

^len 57-v

Prekr{o~na postapka pred Prekr{o~niot organ za prekr{ocite utvrdeni so ovoj zakon ja vodi Komisijata za odlu~uvawe po prekr{ok (vo natamo{niot tekst: Prekr{o~nata komisija). Prekr{o~nata komisija e sostavena od ovlasteni slu`beni lica vraboteni vo Prekr{o~niot organ, od koi edeno ja vr{i funkcijata na pretsedatel na Prekr{o~nata komisija. Prekr{o~nata komisija e sostavena od tri ~lena so najmalku tri godini rabotno iskustvo vo strukata, od koi eden e diplomiran pravnik so poloèn pravosuden ispit. Prekr{o~nata komisija se izbira za vremetraewe od pet godini so pravo na reizbor na ~lenovite. Za pretsedatel na Komisijata moè da bide izbran samo diplomiran pravnik. Prekr{o~nata komisija donesuva delovnik za svojata rabota. Protiv re{enijata na Prekr{o~niot organ, so koi se izrekuva prekr{o~na sankcija moè da se podnese tu`ba za poveduvawe na upraven spor pred nadle`niot sud.

^len 57-g

Liceto koe rakovodi so Prekr{o~niot organ moè da formira pove}e prekr{o~ni komisii koi }e bidat nadle`ni za vodewe na prekr{o~na postapka za oddelni podra~ja od Republika Makedonija. ^len na Prekr{o~nata komisija moè da se razre{i:

1) so istekot na vremeto za koe e imenuvan za ~len; 2) po negovo barawe; 3) so ispolnuvawe na uslovi za starosna penzija vo soglasnost so zakon; 4) ako e osuden so pravosilna sudska presuda za krivi~no delo; 5) ako mu se utvrdi trajna nesposobnost; 6) ako se utvrdi prekr{uvawe na propisite za vodewe na prekr{o~nata

postapka so pravosilna odluka; 7) ako ne gi ispolnuva obvrskite koi proizleguvaat od raboteweto vo

Prekr{o~nata komisija ili 8) ako ne prijavil postoewe na konflikt na interesi za slu~ai za koi se

vodi prekr{o~na postapka pred Prekr{o~nata komisija. Predlogot za razre{uvawe na ~len na Prekr{o~nata komisija za

slu~aite od stavot 2 to~ki 3 do 8 na ovoj ~len podnesuva pretsedatelot na Prekr{o~nata komisija do Ministerot za finansii, odnosno guvernerot na Narodnata banka na Republika Makedonija.

Prekr{o~nata komisija ima pravo da izveduva dokazi i sobira podatoci koi se neophodni za utvrduvawe na prekr{okot, kako i da vr{i drugi raboti i prezema dejstvija utvrdeni so ovoj Zakon, Zakonot za prekr{ocite i/ili so drug Zakon.

^lenovite na Prekr{o~nata komisija se samostojni i nezavisni vo rabotata na Prekr{o~nata komisija i odlu~uvaat vrz osnova na svoeto stru~no znaewe i samostojno ubeduvawe. Prekr{o~nata komisija raboti vo sovet, a odlu~uva so mnozinstvo glasovi od vkupniot broj ~lenovi. Prekr{o~nata komisija vodi edinstvena evidencija na prekr{ocite, izre~enite sankcii i donesenite odluki na na~in propi{an od liceto koe rakovodi so Prekr{o~niot organ vo soglasnost so ministerot za pravda. So aktot so koj se propi{uva evidencijata se propi{uva i na~inot na pristap do informaciite koi se sodràni vo evidencijata.

^len 57-d

Za prekr{ocite utvrdeni so ovoj Zakon, licata koi se ovlasteni za nadzor ili kontrola (inspektori i sli~no) se dol`ni na storitelot na prekr{okot da mu predloàt postapka za poramnuvawe pred da podnesat barawe za prekr{o~na postapka. Koga storitelot na prekr{okot e soglasen za poveduvawe na postapka za poramnuvawe, liceto koe e ovlasteno za nadzor ili kontrola (inspektor i sli~no) sostavuva zapisnik vo koj se zabeleùvaat bitnite elementi na prekr{okot, vremeto, mestoto i na~inot na storuvawe na prekr{okot, opisot na dejstvieto na prekr{okot i licata zateknati na samoto mesto. Vo zapisnikot se utvrduva na~inot na koj }e se otstranat {tetnite posledici od prekr{okot, kako i na~inot na nadminuvawe na posledicite od storuvaweto na prekr{okot. Liceto koe e ovlasteno za nadzor ili konrola (inspektori i sli~no) moè vo postapka na poramnuvawe na storitelot na prekr{okot da mu dade platen nalog. Dokolku storitelot go primi platniot nalog e dolèn istiot da go potpi{e. Primaweto na platniot nalog od storitelot na prekr{okot se zabeleùva vo zapisnikot. Koga kako storitel na prekr{okot se javuva pravno lice, zapisnikot i platniot nalog go potpi{uva slu`beno, odnosno odgovorno lice koe se na{lo na lice mesto pri nadzorot ili kontrolata ili drugo slu`beno ili odgovorno lice koe izjavilo deka ima pravo da go potpi{e zapisnikot i da go primi platniot nalog. Izjavata se zabeleùva vo zapisnikot. Licata koi se ovlasteni za nadzor ili kontrola (inspektori i sli~no) se dol`ni da vodat evidencija za pokrenatite postapki za poramnuvawe i nivniot ishod.

^len 58

Postapkata za prekr{ocite od ovoj Zakon ne moè da se povede nitu da se

vodi ako pominat dve i pol godini od denot na storuvawe na prekr{okot. Zastaruvaweto se prekinuva so sekoe procesno destvie {to se prezema

zaradi gonewe na storitelot na prekr{okot. Po sekoj prekin zastaruvaweto po£nuva povtorno da te£e. Zastaruvaweto na prekr{o£noto gonewe nastapuva vo sekoj slu£aj po

izminuvaweto na pet godini od denot na storuvaweto na prekr{okot.

11. Preodni odredbi

^len 59

Po istekot na prvata etapa od Spogodbata za stabilizacija i asocijacija me|u Republika Makedonija i Evropskata Unija, odredbite na ~len 11 stav 1, ~len 13 stav 2, ~len 14 stavovi 3, 4, 5, 6, 7 i 8 i ~len 15 stav 3 od ovoj Zakon, }e prestanat da vaàt.

Vo slu~aj na razli~ni formi na povrzuvawe i spojuvawe na Makedonskata berza za dolgoro~ni hartii od vrednost so drugi stranski berzi, odredbite na ~len 14 stavovi 3, 4, 5, 6 i 7 od ovoj Zakon nema da se odnesuvaat za vloùvawata na rezidentite vo hartii od vrednost na tie berzi.

Po istekot na vtorata etapa od Spogodbata za stabilizacija i asocijacija me|u Republika Makedonija i Evropskata Unija, odredbata na £len 23 stav 2 od ovoj Zakon }e prestane da vaì.

^len 59-a

Rezidentite i nerezidentite koi imaat vloùvawa vo direktni investicii i vo nedvi`nosti vo stranstvo, odnosno vo Republika Makedonija do denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon, dol`ni se vo rok od {est meseci od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj zakon da izvr{at upis na vloùvawata vo Registarot na vloùvawata vo nedvi`nosti na nerezidentite vo Republika Makedonija, Registarot na vloùvawata vo nedvi`nosti na rezidentite vo stranstvo, Registarot na direktni investicii na rezidentite vo stranstvo i Registarot na direktni investicii na nerezidentite vo Republika Makedonija.

12. Zavr{ni odredbi

^len 60

Podzakonskite akti predvideni so ovoj Zakon }e se donesat vo rok od 60 dena od denot na vleguvaweto vo sila na ovoj Zakon.

^len 61

So denot na otpo~nuvawe na primenata na ovoj Zakon prestanuva da vaì Zakonot za devizno rabotewe ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 30/93 i 54/00) i Zakonot za kreditni odnosi so stranstvo ("Slu`ben vesnik na Republika Makedonija" br. 31/93 i 41/96).

zakon za devizno rabotenje - Македонски - Почетна za devizno...

Documents