yildirim (bursa) mevlana – ulus - yavuzselİm … · jeolojİk durum-deprem akarsu taŞkin...

YILDIRIM (BURSA)

MEVLANA – ULUS - YAVUZSELİM

ARABAYATAĞI ÇINARÖNÜ-HACİVAT

MAHALLELERİ 1/25000 ÖLÇEKLİ NAZIM

İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ

2018

PLAN AÇIKLAMA RAPORU

Bursa İli, Yıldırım İlçesi, Mevlana, Ulus, Yavuzselim, Arabayatağı, Çınarönü ve Hacivat Mahalleleri 1/25 000 ölçekli Nazım Revizyon İmar Planı Açıklama Raporu

i

İçindekiler

A. GİRİŞ: İŞİN TANIMI VE ÇALIŞMA İÇERİĞİ ........................................................................................ 1

I. İŞİN TANIMI ................................................................................................................................................... 1

II. ÇALIŞMA İÇERİĞİ ..................................................................................................................................... 5

B. MEVCUT DURUMA İLİŞKİN ANALİZLER ........................................................................................... 6

I. ÜLKE VE BÖLGE İÇİNDEKİ YERİ .............................................................................................................. 6

II. YÖNETSEL YAPI ....................................................................................................................................... 6

III. SOSYAL YAPI ............................................................................................................................................ 8

NÜFUSUN SOSYO-DEMOGRAFİK NİTELİKLERİ ................................................................................ 8

IV. EKONOMİK YAPI .................................................................................................................................... 11

TARIM SEKTÖRÜ .................................................................................................................................... 11

SANAYİ VE İMALAT SEKTÖRÜ ........................................................................................................... 13

TURİZM SEKTÖRÜ ................................................................................................................................. 16

MADEN SEKTÖRÜ .................................................................................................................................. 16

V. FİZİKSEL YAPI VE ÇEVRESEL KAYNAKLAR ................................................................................... 17

JEOMORFOLOJİK VE TOPOGRAFİK EŞİKLER .................................................................................. 17

İKLİM ........................................................................................................................................................ 17

BİTKİ ÖRTÜSÜ......................................................................................................................................... 18

JEOLOJİK DURUM-DEPREM-AKARSU-TAŞKIN DURUMU ............................................................. 19

C. ÜST ÖLÇEK MEKANSAL PLAN KARARLARI ................................................................................. 22

I. BURSA İLİ 2020 1/100 000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ ........................................................................... 22

II. BURSA MERKEZ – BATI PLANLAMA BÖLGESİ 1/25 000 ÖLÇEKLİ NAZIM İMAR PLANI ........ 29

PLANLAMA ALANININ İÇİNDE KALAN 55 HEKTARLIK ALAN İÇİN 27.05.2013 ONAY

TARİHLİ 1/25.000 NAZIM İMAR PLANI ........................................................................................................ 34

55 HA ALANDA 1/25000 ÖLÇEKLİ İLAVE NAZIM İMAR PLANI ..................................................... 35

D. EŞİK VE GZFT ANALİZLERİ.............................................................................................................. 36

I. EŞİK ANALİZİ .............................................................................................................................................. 36

FİZİKİ EŞİK ANALİZİ .............................................................................................................................. 37

İŞLEVSEL EŞİK ANALİZİ ....................................................................................................................... 39

II. GZFT ANALİZİ ......................................................................................................................................... 42

E. PLAN KARARLARI ............................................................................................................................ 43

I. ARAŞTIRMA SONUÇLARININ GENEL DEĞERLENDİRMESİ – SORUN TANIMI ............................. 43

GENEL SORUN TANIMI ......................................................................................................................... 43

PLANLAMA ALANI SORUN TANIMI ................................................................................................... 45

II. GEREKÇE .................................................................................................................................................. 46


ii

III. SENARYO ................................................................................................................................................. 47

IV. PLANLAMANIN AMAÇ VE HEDEFLERİ ............................................................................................. 47

V. PLAN KARARLARI ................................................................................................................................. 49

VI. ÖNERİ 1/25000 ÖLÇEKLİ REVİZYON NAZIM İMAR PLANI - PLAN HÜKÜMLERİ ...................... 53

F. İMAR 15/05/2017-15/06/2017 TARİHLERİ ARASINDA ASKIYA ÇIKAN İMAR PLANLARINA

YASAL ASKI SÜRESİ İÇERİSİNDE YAPILAN İTİRAZLAR KAPSAMINDA YAPILAN PLAN

DEĞİŞİKLİKLERİ ........................................................................................................................................ 55

1. YÜKSEK İHTİSAS KAVŞAĞI İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ ......................................................................... 56

G. YAPILAN DİĞER DEĞİŞİKLİKLER ................................................................................................... 58

1. KÜÇÜK SANAYİ ALANI İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ ............................................................................ 59

2. PARK ALANI İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ ................................................................................................ 60


iii

TABLOLAR LİSTESİ

Tablo 1: Bursa İl Nüfusları Taplamı ve Nüfusların Toplam İl Nüfusuna Oranı .............................. 8

Tablo 2: Yıldırım İlçesine Bağlı Mahalelerin Nüfusları .................................................................. 8

Tablo 3: Yıldırım İlçesi Merkez ve Köy Nüfusları .......................................................................... 9

Tablo 4: Bursa İlçeleri Arazi Varlığı .............................................................................................. 12

Tablo 5: Bursa İlçeleri Tarım Arazileri Kullanım Durumu ........................................................... 12

Tablo 6: Bursa İlçeleri Hayvan Varlığı .......................................................................................... 13

Tablo 7: Bursa İli Sanayi Alanları Dağılımı .................................................................................. 15

Tablo 8: Bursa İlçeleri İmalat Sanayi İşletme ve Çalışan Sayısı Oranları ..................................... 15

Tablo 9: İllerin Turizm Türleri ....................................................................................................... 16

Tablo 10: Bursa Merkez - Batı Planlama Bölgesi 1/25 000 ölçekli Nazım İmar Planı - Ana Arazi

Kullanım Kararları ......................................................................................................................... 33

Tablo 11: Planlama Alanı 1/25 000 ölçekli Meri Nazım İmar Planı - Ana Arazi Kullanım

Kararları ......................................................................................................................................... 34

HARİTALAR LİSTESİ

Harita 1: 2012/4086 sayılı Riskli Alan Sınırı ve Planlama Alanı Sınırı .......................................... 1

Harita 2: Mahalle Yoğunlukları ..................................................................................................... 10

Harita 3: Depremsellik Haritası ...................................................................................................... 20

Harita 5: Bursa İli 2020 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı ..................................................... 26

Harita 6:Bursa 2020 1/100000 Çevre Düzeni Planınca Belirlenen Metropolitan Alan Planlama

Bölgeleri ......................................................................................................................................... 29

Harita 7 :Bursa Merkez - Batı Planlama Bölgesi 1/25 000 ölçekli Nazım İmar Planı ................... 30

Harita 8: Planlama Alanı 1/25 000 ölçekli Meri Nazım İmar Planı ............................................... 33

Harita 9 : 55 ha lık alanın 2013/1045 Sayılı Karar ile iptal edilen 1/25.000 Ölçekli Yıldırım

Belediyesi Ankara Yolu Kuzeyi Mahalleleri Nazım İmar Planı’ndaki Durumu ........................... 35

Harita 10: 55 ha Alanın 1/25000 İlave Nazım İmar Planı .............................................................. 36

Harita 11: Yıldırım İlçesi Eşik Analizi .......................................................................................... 40

Harita 12 : Planlama Alanı Eşik Analizi ........................................................................................ 41

Harita 13 : Bursa İli, Yıldırım İlçesi, Mevlana, Ulus, Yavuzselim, Arabayatağı, Çınarönü ve

Hacivat Mahalleleri 1/25 000 ölçekli Revizyon Nazım İmar Planı ............................................... 51

Harita 14 : Alana İlişkin Bütünsel Teklif Bilgi Paftası ve Mekansal Stratejiler ............................ 52

Harita 15: Yapılan değişikliklerin konumu ve numarası ............................................................... 55

Harita 16: Mevcut İmar Planı ......................................................................................................... 57

Harita 17: Öneri İmar Planı Değişikliği ......................................................................................... 57


1

A. GİRİŞ: İŞİN TANIMI VE ÇALIŞMA İÇERİĞİ

I. İŞİN TANIMI

Bursa İli, Yıldırım İlçesi, Mevlana, Ulus, Yavuzselim, Arabayatağı, Çınarönü, Hacivat ve

Şirinevler mahalleri sınırları içerisinde yer alan bölge, jeolojik yapısı ve üzerindeki yapılaşma

açısından can ve mal kaybına yol açma riski taşıması sebebiyle ve Riskli alan içerisinde, imar

mevzuatına aykırı, ruhsat, iskansız ve afet riski taşıyan yapıların tasfiye edilmesi, aynı zamanda

korunması gerekli olan sit unsurlarının ihya edilmesi ulaşım ve altyapısıyla birlikte fen ve sanat

kurallarına uygun, sağlıklı ve güvenli yaşam alanlarının oluşturulması hedeflenerek 17.12.2012

tarihli ve 2012/4086 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile riskli alan ilan edilmiştir. 20.01.2013 tarihli

Resmi Gazete’de ( Şekil 1-2-3) yayınlanarak yürürlüğe girmiştir. Devam eden 1/25 000 ve 1/5 000

ölçekli Nazım ve 1/1 000 ölçekli Uygulama Revizyon İmar Planı çalışmaları ise ilgili Riskli Alan

Sınırı içerisinde yer alan 425,12 ha büyüklüğündeki alana yönelik olarak sürdürülmektedir.

2012/4086 sayılı Riskli Alan ile Planlama Alanı sınırlarına ilişkin görsel, aşağıda aktarılmaktadır.

Harita 1: 2012/4086 sayılı Riskli Alan Sınırı ve Planlama Alanı Sınırı


2

Şekil 1 Resmi Gazete


3

Şekil 2 Resmi Gazete Ek 1


4

Şekil 3 Resmi Gazete Ek 2


5

II. ÇALIŞMA İÇERİĞİ

Bursa İli, Yıldırım İlçesi, Mevlana, Ulus, Yavuzselim, Arabayatağı, Çınarönü ve Hacivat

Mahalleleri 1/25 000 ölçekli Revizyon Uygulama İmar Planı Açıklama Raporu kapsamında,

Mekansal Planlar Yapım Yönetmeliği’nin 9. Maddesi uyarınca, “vizyon, amaç, hedefler ve

stratejiler belirlenerek, koruma-kullanma esasları, alan kullanım kararları, yoğunluk ve

yapılaşmaya ilişkin konularda planlama esasları ve uygulama ilkeleri, eylem planları, açık ve yeşil

alan sistemi, ulaşım, erişilebilirlik ve mekânın etkin kullanılması, gerektiğinde koruma,

sağlıklaştırma ve yenileme program, alan ve projelerinin etaplama esasları, alan kullanım dağılımı

tablosu gibi hususları” içermektedir. İlgili yasal tanım uyarınca, açıklama raporu çalışma içeriği

dört çalışma başlığında aktarılmaktadır;

- Birinci olarak planlama alanının bulunduğu il ve ilçeye yönelik analizlere genel hatlarıyla

değinilmiş olup planlama alanına üst ölçekten bakarak il ve ilçe hakkında genel bilgilerin

aktarılması hedeflenmiştir. Bu doğrultuda mevcut duruma ilişkin analizler başlığı altında,

planı yapılan Bursa iline ilişkin; ülke ve bölge içindeki yeri, yönetsel yapı, sosyal yapı,

ekonomik yapı ve fiziki yapı ve çevresel kaynaklara yer verilmiş olup genel bir bilgilendirme

yapılmıştır.

- İkinci olarak planlama alanına yönelik olarak mekansal kullanım kararı getiren fiziki planlar

incelenmekte; bu doğrultuda, alana yönelik olarak geliştirilen üst ölçek mekansal ve

toplumsal hedeflerin aktarılmasının yanı sıra, arazi kullanım kararlarının ve plan nüfuslarının

da analiz edilmesi hedeflenmektedir. Bu doğrultuda incelenen fiziki planlar, Bursa İli 2020

Yılı 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı, Bursa Merkez – Batı Planlama Bölgesi 1/25 000

ölçekli Nazım İmar Planı’dır.

- Üçüncü olarak Plan Araştırma Raporu’nda yapılan analiz ve sentez çalışmalarına bağlı

olarak, nihai plan kararlarına altlık ana tartışma çerçeveleri geliştirilmektedir. İlgili

çerçevelerin geliştirilmesinde, iki analiz aracından yararlanılmaktadır. Bir yandan Mekansal

Planlar Yapım Yönetmeliği’nce yasal uygulama zorunluluğu kazandırılan fiziki ve işlevsel

eşik analizleri geliştirilmekte; ikinci olarak ise Güçlü Yönler – Zayıf Yönler – Fırsatlar –

Tehditler Analizi aracılığı ile uygulama sürecine yönelik çıkarımlar yapılmaktadır.

- Dördüncü olarak plan kararlarına geçilmektedir. Plan kararlarının geliştirilmesinde öncelikli

olarak, plan çalışmaları ile giderilmesi amaçlanan sorun tanımlamaları geliştirilmektedir.

İlgili sorun tanımlamaları gerek kentsel dönüşüm projelerinin genelinden elde edilen


6

deneyim doğrultusunda tanımlanan genel sorun tanımını; gerekse yapılan analiz ve sentez

çalışmalarına bağlı olarak alan özeline ilişkin sorun tanımını içermektedir. Devamında söz

konusu sorun tanımlamalarına bağlı olarak plan misyonu, genel ilkeler ve uygulama amaçları

geliştirilmekte; nihai plan kararları, çalışma alt başlığının son aşamasını oluşturmaktadır.

B. MEVCUT DURUMA İLİŞKİN ANALİZLER

I. ÜLKE VE BÖLGE İÇİNDEKİ YERİ

Bursa İli Marmara Bölgesi’nin Güney Marmara Bölümü içerisinde yer almaktadır. Kuzeyinde

Marmara Denizi ve Yalova, kuzeydoğuda Kocaeli ve Sakarya, doğuda Bilecik, güneyde Kütahya

ve batıda Balıkesir illeri ile çevrilidir. İl, 40° batı boylam ve 29° kuzey enlem daireleri arasında yer

almaktadır.

Harita 2: Bursa İli'nin Türkiye İçindeki Konumu

II. YÖNETSEL YAPI

1986-1988 döneminde Türkiye’de bulunan üç büyükşehir belediyesine (İstanbul, Anakara ve

İzmir) ek olarak beş büyükşehir belediyesi daha kurulmuştur. Bu beş büyükşehir belediyesinden

biri olarak 1987 yılında 3391 sayılı yasa ile Bursa İl’inin statüsü değişmiş ve İl Türkiye’deki 5.


7

Büyükşehir Belediyesi haline gelmiştir. 2005 yılında Bursa Büyükşehir Belediyesi Türkiye'nin ilk

ve tek kalite belgeli büyükşehir belediyesi olmuştur. 6360 sayılı Yasa gereği Büyükşehir

konumundaki illerde İlin mülki sınırları Büyükşehir Belediyesinin sınırları olmuş, İl Özel İdaresi

ve Köylerin tüzel kişiliği kaldırılmıştır.

Harita 3 : Bursa İlçeler Haritası

Bursa İli 17 adet ilçeye sahip bir il merkezidir. Bu İlçeler Osmangazi, Nilüfer, Büyükorhan,

Yıldırım, Gemlik, Gürsu, Harmancık, İnegöl, İznik, Karacabey, Keles, Kestel, Mudanya,

Mustafakemalpaşa, Orhaneli, Orhangazi ve Yenişehir’dir. Bu ilçeler içerisinde Osmangazi, Nilüfer

ve Yıldırım İlçeleri merkez ilçeler olma özelliğine sahiptir. Yıldırım ilçesi Bursa’nın merkezinde

18.06.1987 gün ve 3391 sayılı yasayla kurulan bir ilçedir. Konumu itibariyle Uludağ’ın eteklerinde

kurulmuş, doğusunda Kestel ve Gürsu ilçeleri, kuzeyinde ve batısında Osmangazi ilçesi vardır.

Bursa Büyükşehir Belediyesinden sonra bağlı olduğu Yıldırım Belediyesi’nin bir alt kademesi

olarak Yıldırım İlçesi 69 mahalle biriminden oluşmaktadır.


8

III. SOSYAL YAPI

NÜFUSUN SOSYO-DEMOGRAFİK NİTELİKLERİ

Bursa ilinin, 2015 yılı ADKNS sonuçlarına göre toplam nüfusu 2.842.547 kişi olarak tespit

edilmiştir. İlin nüfusu 2014 yılına göre %1,97 oranında 55.008 kişi artmıştır. Bursa İlinin Türkiye

nüfusuna oranı %3,61 olup Bursa İli; illerin nüfus büyüklüğü sıralamasında 4. Sırada yer

almaktadır. Bursa Büyükşehir’e bağlı Yıldırım ilçesinin toplam nüfusu 643.681 kişidir.

Yıldırım İlçesinin Bursa nüfusuna oranı %22,6 olup, Yıldırım İlçesi ilçelerin nüfus büyüklüğü

sıralamasında 2.sıradadır.

Tablo 1: Bursa İl Nüfusları Taplamı ve Nüfusların Toplam İl Nüfusuna Oranı

İlçeler Nüfus (kişi) Oranı(%)

Büyükorhan 10774 0.38

Gemlik 105484 3.71

Gürsu 79540 2.80

Harmancık 6574 0.23

İnegöl 249091 8.76

İznik 42467 1.49

Karacabey 80573 2.83

Keleş 12773 0.45

Kestel 54959 1.93

Mudanya 83174 2.93

Mustafakemalpaşa 99781 3.51

Nilüfer 397303 13.98

Orhaneli 20371 0.72

Orhangazi 76669 2.70

Osmangazi 826742 29.08

Yenişehir 52591 1.85

Yıldırım 643681 22.64

Toplam Nüfus 2842547 100

Yıldırım ilçesinin 6360 sayılı yasa kapsamında mücavir alanındaki köylerin mahalleye dönüşmesi

ile 69 adet mahallesi olmuştur. Tablo 2’de Yıldırım ilçesi içerisinde yer alan mahallelerin TÜİK

ADNSK 2015 nüfusları verilmiştir.

Tablo 2: Yıldırım İlçesine Bağlı Mahalelerin Nüfusları


9

No Mahalle Toplam No Mahalle Toplam No Mahalle Toplam

1 152evler 9217 24 Güllük 9875 47 Samanlı 9512

2 75.Yıl 8971 25 Hacivat 16197 48 Selimzade 3855

3 Akçağlayan 16294 26 Hacıseyfettin 7761 49 Selçukbey 11556

4 Anadolu 2657 27 Hamamlıkızık 586 50 Sinandede 6373

5 Arabayatağı 25495 28 Hocataşkın 1561 51 Siteler 5597

6 Balaban 151 29 İsabey 2441 52 Şirinevler 20638

7 Baruthane 8874 30 Kaplıkaya Mah. 3991 53 Şükraniye 10224

8 Bağlaraltı 17915 31 Karaağaç 6859 54 Sıracevizler 7451

9 Beyazıt 8601 32 Karamazak 4133 55 Teferrüç 5858

10 Cumalıkızık 703 33 Karapınar 12692 56 Ulus 17468

11 Çınarönü 14338 34 Kazım Karabekir 9130 57 Umurbey 6091

12 Davutdede 6797 35 Kurtoğlu 3505 58 Vakıf 7482

13 Davutkadı 7627 36 Maltepe 6964 59 Vatan 9708

14 Demetevler 9133 37 Mehmetakifersoy 7376 60 Yavuzselım 17508

15 Değirmenlikızık 16354 38 Mevlana 11130 61 Yediselviler 5158

16 Değirmenönü 22066 39 Meydancık 2511 62 Yeni 4245

17 Duaçınarı 3512 40 Millet 35972 63 Yeşil 2934

18 Emirsultan 6497 41 Mimarsinan 12459 64 Yeşilyayla 7065

19 Erikli 11930 42 Mollaarap 8975 65 Yiğitler 11309

20 Ertuğrulgazi 9089 43 Musababa 3126 66 Yunusemre 10453

21 Esenevler 17920 44 Namazgah 4167 67 Yıldırım 7469

22 Eğitim 12098 45 Ortabağlar 16737 68 Zeyniler 133

23 Fidyekızık 4971 46 Piremir 12951 69 Zümrütevler 13285

Balaban, Zeyniler ve Hamamlıkızık Köy Nüfusları 2013 yılı itibari ile Yıldırım Merkez Nüfusu’na

dahil olmuştur.

Tablo 3: Yıldırım İlçesi Merkez ve Köy Nüfusları

Mahalleler 2007 Nüfus (kişi)

2008 Nüfus (kişi)

2009 Nüfus (kişi)

2010 Nüfus (kişi)

2011 Nüfus (kişi)

2012 Nüfus (kişi)

2013 Nüfus (kişi)

2014 Nüfus (kişi)

2015 Nüfus (kişi)

Yıldırım Merkez 574303 592373 602505 617108 625348 629961 637888 640746 643681

Cumalıkızık Köyü 0 0 0 0 728 712 0 0 0

Balaban Köyü 0 0 0 0 0 123 0 0 0

Hamamlıkızık Köyü 1147 1395 595 591 593 589 0 0 0

Zeyniler Köyü 0 0 0 0 0 97 0 0 0

Aşağıda bulunan Harita 1’de ise Yıldırım İlçesi’ne bağlı 69 adet mahalleye ilişkin nüfus

yoğunlukları ile ilgili bilgi verilmiştir. Buna göre; yoğunluğu en yüksek mahalleler Hacıseyfettin


10

ve Selimzade olup bunu Namazgah, Karamazak, Davutdede, Umurbey, Baruthane ve Yıldırım

mahalleleri takip etmektedir.

Harita 2: Mahalle Yoğunlukları


11

IV. EKONOMİK YAPI

Türkiye'nin önemli sanayi merkezlerinden biri olan Bursa'da otomobil, yedek parça; yünlü,

pamuklu, ipekli ve yapay ipek dokuma; dondurulmuş meyve ve sebze, konserve, salça, meyve

suyu sektörleri önemli yer tutar. Ayrıca orman ürünlerini değerlendiren fabrikalar da vardır. İldeki

küçük sanayi etkinlikleri de çok canlıdır. İlde üretilen çeşitli ürünleri depolayıp korumak ve

pazarlamak için ayrıca çok sayıda kuruluş vardır. Eskiden beri önemli bir bitkisel üretim alanı olan

Bursa ilinde elde edilen ürünler büyük kentlere ve yurtdışına satılır. İldeki tarım-sanayi ilişkisi son

derece gelişmiştir. Konserve, meyve suyu, dondurulmuş gıda, yağ, salça gibi gıda sanayileri ildeki

tarımsal üretime dayanır. İlin verimli topraklarında hemen her tür ürün yetiştirilmektedir.

Bursa'da hayvansal ürünler de önemli bir gelir kaynağıdır. Bursa ilinde yetiştirilen başlıca

küçükbaş hayvanlar merinos ve kıvırcık koyunudur. Büyükbaş hayvancılık da yaygın olarak

yapılır. Bursa Kentinde hayvansal ürünleri işleyen ruhsatlı kesimhane ve et işleme tesisler ve süt

teşvik kod numarası almış fabrika ve mandıralar bulunmaktadır. Hayvancılığın ıslahı yönünde

Karacabey Tarım İşletmesi'nin önemli katkıları olmuştur. Özellikle işletme bölge yetiştiricilerinin

damızlık hayvan ihtiyaçlarını karşılamak üzere sığır, koyun, saf kan arap atı ve çoban köpeği

yetiştiriciliği ile hayvancılık faaliyetlerini yürütmektedir. Bursa hayvancılığının öteki dalları

tavukçuluk, arıcılık ve ipekböcekçiliğidir. Osmanlılar döneminde ipeği ile ün kazanan Bursa'da

ipekböcekçiliği günümüzde yan faaliyet kolu olarak sürdürülmektedir.

TARIM SEKTÖRÜ

Bursa ilinin büyük tüketim merkezlerine ve önemli limanlara yakınlığı ve bölgede bulunan gıda

üretim tesislerinin varlığı nedeni ile ilde yoğun-entansif bir tarım yapılmaktadır. Yetiştirilen

ürünlerin bir kısmı gerek Bursa gerekse Türkiye üretim toplamlarında önemli paylara sahiptirler.

Bursa İline ait orman ve fundalık alan toplamı 484.067 ha olup Mustafa Kemalpaşa ilçesi 81.272,

20 ha alan ile ilk sırada yer almakta olup bunu Orhaneli ve İnegöl İlçeleri takip etmektedir. Yıldırım

İlçesi ise 2.828,0 ha ile son sırada yer almaktadır. Bursa İline ait çayır – mera alan toplamı 24.345,2

ha olup Karacabey ilçesi 9.677,2 ha alan ile ilk sırada yer almakta olup bunu Mustafakemalpaşa ve

Yenişehir İlçeleri takip etmektedir. Yıldırım İlçesi’nde ise çayır-mera alanı bulunmamaktadır.


12

Tablo 4: Bursa İlçeleri Arazi Varlığı

Arazinin Kullanım Durumu

İlçeler Tarım Arazisi (ha) Orman ve Fundalık(ha) Çayır – Mera(ha)

Büyükorhan 7.805,9 30.606,8 266,5

Gemlik 12.526,4 23.291,3 225,6

Gürsu 4.787,7 4.171,5 31,1

Harmancık 11.940,0 25.970,8 154,5

İnegöl 25.287,1 48.356,6 1.811,0

İznik 20.189,3 32.041,0 535,0

Karacabey 60.657,3 31.643,4 9.677,2

Keles 11.448,6 36.666,0 250,2

Kestel 10.340,1 17.808,0 549,6

Mudanya 17.759,1 10.211,5 1.098,3

Mustafakemalpaşa 58.282,0 81.272,2 5.890,6

Nilüfer 19.088,1 18.587,0 1.075,7

Orhaneli 9.929,9 50.675,9 219,8

Orhangazi 13.354,7 15.485,4 80,0

Osmangazi 20.083,5 35.078,7 539,8

Yenişehir 35.575,6 19.373,0 1.940,3

Yıldırım 1.857,3 2.828,0 0,0

TOPLAM 340.912,6 484.067,1 24.345,2

Tablo 5: Bursa İlçeleri Tarım Arazileri Kullanım Durumu

İlçe Adı Tarla Arazisi Sebzelik Meyvelik Bağlar Zeytinlik Nadas alanı

Tarıma Elverişli Olup

Kullanılmayan Arazi

Süs Bitkileri

Alanı

Toplam Tarım Alanı

İlçe /Bursa

Oranı %

Büyükorhan 49.953 910 7.29 600 0 4.257 15.049 0 78.059 2,3 %

Gemlik 13.75 1.46 1.894 0 75.13 5.975 27.055 0 125.264 3,7 %

Gürsu 6.838 1.43 33.07 100 1.3 1.309 3.3 530 47.877 1,4 %

Harmancık 52.197 803 8.742 125 0 42.568 14.965 0 119.4 3,5 %

İnegöl 146.984 10.814 88.25 2.3 0 4.523 0 0 252.871 7,4 %

İznik 11.572 13.22 23.895 42 68.5 26.073 16.631 1,8 201.893 5,9 %

Karacabey 355.384 210.134 8.24 465 21.35 0 11 0 606.573 17,8 %

Keles 46.535 3.27 33.226 3.3 30 7.981 20.144 0 114.486 3,4 %

Kestel 35.721 8.634 44.472 320 3.62 2.128 7 1.506,00 103.401 3,0 %

Mudanya 40.791 9.685 11.98 7 98 4.257 5.878 0 177.591 5,2 %

MustafaK.P. 298.058 101.365 13.737 47 7.747 70.003 91.85 12,7 582.82 17,1 %

Nilüfer 96.162 13.555 8.718 736 22.735 12.126 36.811 37,75 190.881 5,6 %

Orhaneli 29.233 4.754 17.808 4.05 85 21.326 22.043 0 99.299 2,9 %

Orhangazi 9.589 12.618 12.675 110 84.957 5.484 7.832 282,38 133.547 3,9 %

Osmangazi 12.66 13.746 66.343 3.462 31.104 41.45 32.038 31,94 200.835 5,9 %

Yenişehir 220.305 65.272 14.099 550 594 13.537 41.104 295 355.756 10,4 %

Yıldırım 502 1.023 10.9 0 25 32 5.95 141,1 18.573 0,5 %

TOPLAM 1.426.234 472.693 405.339 65.165 415.177 263.029 358.65 2.838,67 3.409.125,67 100,0 %


13

İlçede küçükbaş hayvancılık, özellikle Uludağ eteklerinde büyükbaş hayvancılık yapılır.

Tavukçuluk, avcılık gelişmiştir.

Tablo 6: Bursa İlçeleri Hayvan Varlığı

İLÇELER

KÜÇÜKBAŞ BÜYÜKBAŞ TEK

TIRNAKLI

Koyun Keçi Toplam İlçe/Bursa Oranı

(%)

Sığır (Kültür)

Sığır (Melez)

Sığır (Yerli)

Sığır Toplamı

Manda Genel

Toplam

İlçe /Bursa Oranı

(%)

At

Büyükorhan 17.574 18.55 36.124 7,9 % 7.225 1.064 163 8.452 0 8.452 4,3 % 257

Gemlik 7.693 6.95 14.643 3,2 % 1.55 410 825 2.785 0 2.785 1,4 % 69

Gürsu 6.716 5.589 12.305 2,7 % 0 1.14 111 1.251 0 1.251 0,6 % 0

Harmancık 9.17 1.82 10.99 2,4 % 411 1.673 105 2.189 0 2.189 1,1 % 17

İnegöl 48.415 4.275 52.69 11,5 % 8.66 7.72 1.12 17.5 21 17.521 8,9 % 141

İznik 7.085 7.421 14.506 3,2 % 376 1.845 950 3.171 0 3.171 1,6 % 38

Karacabey 63.5 12 75.5 16,5 % 36.965 1.285 750 39 120 39.12 19,8 % 510

Keles 16.771 3.3 20.071 4,4 % 3.265 435 0 3.7 0 3.7 1,9 % 69

Kestel 11.148 950 12.098 2,6 % 890 1.799 657 3.346 0 3.346 1,7 % 11

Mudanya 11.2 1.195 12.395 2,7 % 5.15 726 0 5.876 18 5.894 3,0 % 13

MustafaK.P. 38.251 9.153 47.404 10,3 % 15.833 13.481 1.541 30.855 1.003 31.858 16,2 % 129

Nilüfer 23.27 2.786 26.056 5,7 % 8.878 2.072 1.134 12.084 36 12.12 6,1 % 128

Orhaneli 23.74 7.4 31.14 6,8 % 5.55 2.333 771 8.654 0 8.654 4,4 % 227

Orhangazi 6.335 8.68 15.015 3,3 % 2.66 2.818 810 6.288 0 6.288 3,2 % 116

Osmangazi 25.939 5.963 31.902 7,0 % 4.684 575 161 5.42 2 5.422 2,8 % 173

Yenişehir 33.385 10.915 44.3 9,7 % 40.372 2.985 294 43.651 45 43.696 22,2 % 77

Yıldırım 1.252 432 1.684 0,4 % 970 545 135 1.65 2 1.652 0,8 % 77

TOPLAM 351.444 107.379 458.823 1 143.439 42.906 9.527 195.872 1.247 197.119 1 2.052

Bursa İli toplamda 458.823 adet küçükbaş hayvana sahip olup, ilin küçükbaş hayvan varlığı

içerisinde Karacabey ilçesi %16,5’lik pay ile ilk sırada yer almakta olup bunu Mustafakemalpaşa

ve İnegöl İlçeleri takip etmektedir. Yıldırım İlçesinin Bursa İli küçükbaş hayvan varlığı içerisindeki

toplam payı %0.4 olup Bursa İlçeleri arasında en düşük paya sahiptir.

Bursa İli toplamda 197.119 adet büyükbaş hayvana sahip olup, ilin büyükbaş hayvan varlığı

içerisinde Yenişehir İlçesi %22.2’lik pay ile ilk sırada yer almakta olup bunu Karacabey ve

Mustafakemalpaşa İlçeleri takip etmektedir. Yıldırım İlçesinin Bursa İli büyükbaş hayvan varlığı

içerisindeki toplam payı %0.8 olup Bursa İlçeleri arasında Gürsu İlçesi’nden sonra en düşük 2.

paya sahiptir.

SANAYİ VE İMALAT SEKTÖRÜ

Bursa farklı potansiyelleri bünyesinde barındıran bir kenttir. Tarihi, kültürel ve doğal zenginlikleri

yanında tarımsal potansiyeli ve sanayi gelişmişliği kentin ana dinamiklerini oluşturmaktadır.


14

Türkiye ve Bursa ili sanayisi birlikte değerlendirildiğinde kayıtlara göre sanayi işletmelerinin, başta

İstanbul (% 31) olmak üzere, Bursa (% 8), Ankara (% 7), İzmir (% 5), Konya (% 4), Gaziantep (%

3), Denizli (% 3), Kocaeli (% 2), Adana (% 2), Tekirdağ (% 2), Kayseri (% 2 ), Mersin (% 2) olmak

üzere toplam % 71’i oniki ilimizdedir.

Bursa Türkiye’nin “tekstil merkezi” olma özelliğine sahiptir. Tekstil sektörü geçmişten günümüze,

Bursa’nın geleneksel endüstri dokusunda, odak sayılabilecek bir görünüm sergilemektedir.

Türkiye’de kurulan 11 adet sentetik iplik fabrikasının 8’i, Bursa’da bulunmaktadır.

Bursa’da tekstil kadar öneme sahip olan bir başka sanayi dalıysa otomobil ve muhtelif yedek parça

üretimini içine alan otomotiv endüstrisidir. Bugün Bursa’mızda iki adedi binek tipi otomobil

(TOFAŞ-Fiat ve OYAK-Renault), bir adet minibüs (KARSAN), az sayıda kamyonet ve de otobüs

üretiminin gerçekleştirildiği 4 adet otomobil üretim fabrikası mevcuttur. Aynı zamanda 300’den

fazla otomotiv yan sanayinin de gelişmesinin en büyük nedenidir. Bursa’da motorlu kara taşıtları

için çok sayıda parça ve aksesuar imalatı yapılmaktadır. Bursa da imalat sanayi içerisinde gerek

üretim çeşitleri, gerekse üretim miktarları açısından en geniş faaliyet alanına sahip sektör otomotiv

sektörüdür.

Bursa’da sanayiye yön veren bir başka önemli sektör de, makine imalat sanayidir. Makine

sanayisinde faaliyette bulunan kuruluşların çoğu, döküm ameliyesinden, son kullanım aşamasına

kadar geniş bir işlem sürecine sahip bulunmaktadır. Dolayısıyla bu sektör Bursa ekonomisinin can

damarlarından biridir.

Bursa’nın doğal koşullar itibariyle uygun bir fiziki konumda bulunması, tarım ürünlerinin, kalite,

miktar ve çeşit yönünden zenginlik göstermesine olanak sağlamaktadır. Bursa’da gıda endüstrisine

ilişkin olarak hemen hemen her dalda faaliyet gösteren firmalar mevcuttur.

Bursa sanayi gelişimi 1960 sonrası ilk OSB’nin Bursa’da kurulmasıyla ivme kazanmaya

başlamıştır. Organize sanayi bölgeleri, sanayi bölgeleri, küçük sanayi alanları ve alanları ile konut

dışı kentsel çalışma alanları il genelinde sanayi sektörünün gelişim gösterdiği alanlardır. Bursa

organize sanayi bölgeleri açısından Türkiye’nin en zengin kentlerinden biridir. 12’si faal 13

organize sanayi bölgesi kurulmuş durumdadır. 1 organize sanayi bölgesi bölgesinin planlama

çalışmaları devam etmektedir. Organize sanayi bölgelerinin bir bölümü OSB olarak BTSO OSB,


15

İnegöl OSB gibi) kurulmuş olup bir bölümü sanayi bölgelerinden OSB’ye (Nilüfer OSB, Hasanağa

OSB, Gürsu ve Kestel OSB gibi) dönüştürülmüştür.

Tablo 7: Bursa İli Sanayi Alanları Dağılımı

İlçeler OSB (HA) SANAYİ BÖL.

(HA) KSS (HA)

DİĞER KÜÇÜK SANAYİ (HA)

KDKÇA (HA) SERBEST

BÖLGE (HA) TOPLAM YÜZDE

OSMANGAZİ 475 14 - 86 248 - 823 10

YILDIRIM - 31 47 200 61 - 339 4

NİLÜFER 1386 503 63 83 390 - 2425 31

İNEGÖL 710 75 136 4 242 - 1167 15

KESTEL 73 320 1 367 54 - 815 10

GÜRSU 101 - 3 - - - 104 1

GEMLİK - 183 20 - 170 80 453 6

ORHANGAZİ - 274 22 - 3 - 299 4

YENİŞEHİR 173 89 19 - 72 - 353 5

İZNİK - - 8 - 118 - 126 2

MUDANYA - 6 - 1 - 7 0

KARACABEY - 426 29 - - - 455 6

M.KEMALPAŞA 300 88 9 29 34 - 460 6

TOPLAM 3218 2009 357 769 1393 80 7826 100

YÜZDE 41 26 5 9 18 1 100

Bursa il genelinde üretim yapılan sektörlerin toplam miktarı 5908, bu sektörlerde çalışan kişi sayısı

221.497 adedi bulmaktadır. Bu sayılar içinde ilçelerin imalat sanayii sektöründe sahip oldukları

işyeri ve çalışan sayısı aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. İlçeler dağılımına bakıldığında en fazla

yoğunluğu Osmangazi ve Yıldırım ilçeleri almaktadır.

Tablo 8: Bursa İlçeleri İmalat Sanayi İşletme ve Çalışan Sayısı Oranları

İlçeler İşletme Sayısı (%) Çalışan Sayısı (%)

Büyükorhan 0,03% 0,04%

Diğer 0,09% 0,06%

Gemlik 6,06% 4,05%

Gürsu 2,33% 2,53%

Harmancık 0,06% 0,10%

İnegöl 11,69% 11,17%

Karacabey 1,60% 2,70%

Keles 0,10% 0,02%

Kestel 4,56% 5,55%

Mudanya 0,69% 1,04%

Mustafakem 1,50% 1,46%

Nilüfer 25,28% 34,84%

Orhaneli 0,31% 0,40%

Orhangazi 0,41% 2,79%

Osmangazi 26,78% 25,97%

Yenişehir 0,51% 0,78%

Yıldırım 18,00% 6,50%

İl Toplamı 100,00% 100,00%


16

TURİZM SEKTÖRÜ

Bursa, Bilecik ve Eskişehir (TR41 Bölgesi) illeri doğa turizmi, kültür, tarih ve inanç turizmi ile

termal ve sağlık turizmi alanlarında önemli potansiyele sahiptir. Ziyaretçi sayısı bakımından ülke

genelinde Bursa 10., Eskişehir 25., Bilecik 75. sırada bulunmaktadır.

Tablo 9: İllerin Turizm Türleri

TURİZM TÜRLERİ İLLER

Kültür ve Tarih Turizmi Bursa, Eskişehir, Bilecik

İnanç Turizmi Bursa, Bilecik

Sağlık ve Termal Turizm Bursa, Eskişehir, Bilecik

Kongre Turizmi Bursa Bursa

Kış Turizmi Bursa Bursa

Doğa ve Eko Turizm Bursa, Eskişehir, Bilecik

Hava Sporları Eskişehir, Bursa

Oto Safari Bilecik

Av Turizmi Bilecik, Eskişehir

Kıyı Turizmi (Deniz Turizmi) Bursa

Bursa’da turizm işletme belgeli tesislere gelen yabancıların milliyetlerine göre dağılımında, 2001

yılında Avrupalı turist oranı %65 iken bu oran 2010 yılında %34’e düşmüştür. 2010 yılında Suudi

Arabistan’dan gelen turistler 1. sırada yer almaktadır. Bu değişim, Bursa’nın turizmde Avrupa

dışında özellikle doğuda yeni pazarlara yöneldiğini göstermektedir.

MADEN SEKTÖRÜ

Kuzeybatı Anadolu Maden provensine (Balıkesir-Kütahya-Uşak-Eskişehir) komşu olan Bursa ili,

doğal kaynaklar açısından ikinci derece önemli bir konumdadır. İl sınırları içerisinde asbest, bor

tuzu, kalker, dolomit, kaolen, korundum, manyezit ve talktan oluşan endüstriyel ham maddeler,

linyit rezervi, sıcak su ve maden suyu kaynağı ile demir, wolfram, antimuan, altın, boksit, krom,

bakır, kurşun, çinko, manganez ve molibdenden oluşan metalik maden yatağı veya zuhuru

bulunmaktadır. İl sınırları içerisinde yer alan doğal kaynakların bir kısmı işletilmektedir.

Geçmişte işletilmiş olan bazı yataklar ekonomik olma özelliklerini kaybetmeleri nedeniyle şu anda

işletilmemektedir. Özellikle doğal kaynaklardan olan metalik madenlerin tamamı

işletilmemektedir. Bunda düşük tenör-rezerv ilişkisinin yanı sıra bu metallerin yurt dışından daha

kolay ve ekonomik sağlanmasının etkisi bulunmaktadır. Listede yer alan endüstriyel ham madde


17

kaynaklarından bor, kalker, dolomit, kaolen, mermer, granit, talk yatakları ile enerji ham maddeleri

olarak linyit kömürü ve termal su kaynakları halen işletilmektedir.

V. FİZİKSEL YAPI VE ÇEVRESEL KAYNAKLAR

JEOMORFOLOJİK VE TOPOGRAFİK EŞİKLER

Bursa İl’inde Karacabey, Bursa, Yenişehir, İnegöl havzalarında ve hatta İznik Gölü havzasında çok

sayıda havza-blok yapısına rastlanır. Bunun yanında, ana morfolojik birimlerden dağ, plato ve

ovalar ile taban düzlükleri de bulunmaktadır. Bursa’nın %40’ını dağlar, % 30’unu platolar,

%26'sını ovalar kaplamaktadır. Çok az sayıda da olsa bataklıklar mevcuttur. Akarsularının tamamı

dış drenaja-denizlere bağlantısı olan açık havza karakterli akarsulardır. Göller ise İl'in % 4'unu

kaplar. Bursa İl’inin, Kurşunlu-Mudanya-Gemlik-Narlı arasındaki 106 km uzunluğundaki kıyı

şeridi boyunca alçak kıyılar ve geniş kumsallar bulunur.

Çalışma alanındaki yükseklik farkı 105-155 m arasındadır. Alanın en az yüksekliğe sahip bölgesi

kuzeybatı ucudur buradan doğuya doğru ilerlendiğinde 150 m. yüksekliğindeki kuzeydoğu ucuna

ve oradan da güneye doğru inildiğinde 155 metrelik en yüksek uç olan güneydoğu ucuna ulaşılır.

Eğim 00-50 arasında değişmektedir. Yıldırım ilçesinin zemin koşulları Bursa İli içerisindeki en

problemli alanlardır. Bu alanlar alüvyon birimlerin hakim olduğu alanlardır. Yapılan jeolojik etüt

çalışmaları sonucunda bu alanda zemin sıvılaşma potansiyeli olduğu belirlenmiştir. Dolayısıyla,

taşıma gücü, oturmalar ve stabiliteye ilaveten bu alanlar içerisinde parsel bazında yapılacak

etütlerde sıvılaşma potansiyeli detaylı olarak araştırılmalıdır. Bu alanlara kumlu alüvyon alanlarda

dahildir çünkü bu alanlarda da kısmen de olsa sıvılaşma riski mevcuttur. Çalışma alanı I. Derece

deprem kuşağı içerisinde kalmaktadır. Ayrıca çalışma alanı içerisinde bulunan I. Derece doğal sit

alanı ve çalışma alanının kuzeyindeki I. Derece tarım toprakları da alan içindeki eşiklerdendir.

İKLİM

SICAKLIK

İlin en sıcak ayları temmuz, ağustos ve eylül ayları iken; en soğuk ayları ocak ve şubattır. Marmara

Denizi’nin etkisiyle ılımanlık kazanan ilin sayısal sıcaklık değerleri de deniz etkilerinin il iklimine


18

kazandırdığı bu niteliği açıkça ortaya koymaktadır. Bursa İl merkezinde sıcaklık yılda 58 gün 30ºC’

in üzerine çıkmakta, ortalama 34.8 gün ise 0ºC’ in altına düşmektedir.

Bursa il merkezinde yaşanan;

- en yüksek sıcaklık: 43.8ºC, (13 Temmuz 2000)

- en düşük sıcaklık: -25.7ºC, (09 Şubat 1929) olarak saptanmıştır.

Deniz seviyesinden yüksekliği 105-155 metre olan Yıldırım İlçesi’nin merkez yıllık sıcaklık

ortalaması 14.4ºC’dir. Bu değer çevre illerden Balıkesir’de 14.6ºC, Çanakkale’de 14.9ºC, buna

karşılık Bilecik’te 9.9ºC, Kütahya’da ise 10.6ºC’dir. İlçede ortalama nem oranı % 58'dir.

YAĞIŞ

Akdeniz ve Karadeniz İklimlerinin özelliklerini taşıyan İl’e en çok yağış kış ve İlkbahar aylarında

düşmektedir. Bu nedenle, yaz döneminde de yağış almasına karşın ilde yağış rejimi bakımından

Akdeniz İklimi’nin egemen olduğu söylenebilir. 52 yıllık gözlem süresi itibarı ile yıllık ortalama

yağış miktarı 706 mm.’dir.

Merkez İlçenin yıllık yağış ortalaması 696.5mm. ile çevresindeki bir çok ilin ortalama değerinden

yüksektir. Bu değer Balıkesir’de 609.2mm., Çanakkale’de 629.1mm., Bilecik’te 436.3mm.’dir.

RÜZGAR

Bursa’da hakim rüzgar yönü 1. derecede kuzeydoğu, 2. derecede doğu ve 3. derecede doğu-

kuzeydoğudur. 1. derecede hakim rüzgar yönünde ortalama rüzgar hızı 2,7 m/sn, 2. derece hakim

rüzgar yönünde ortalama rüzgar hızı 2,6 m/sn, 3. derece hakim rüzgar yönünde ortalama rüzgar

hızı 2,4 m/sn’dir.

Merkez İlçe’de de hakim rüzgar yönü ortalama 5.066 toplam esme sayısıyla kuzeydoğudur (yıldız-

poyraz). Bunu yıl içinde 3.710 kez esen doğu (gündoğusu) ve esme sayısı toplam 3.464 olan doğu-

kuzeydoğu rüzgarları izlemektedir. Merkez ilçede ortalama rüzgar hızı 2.5 m/sn, en hızlı rüzgar ise

ortalama 35.2 m/sn. hızla güney-güneydoğudur (kıble-keşişleme).

BİTKİ ÖRTÜSÜ

Bursa doğal bitki örtüsü açısından zengin bir ildir. İl alanının yaklaşık %40’ı ormanlarla kaplıdır.

Ormanların büyük ölçüde tahrip edildiği güney kesimdeki platolarda bitki örtüsü genellikle step


19

(bozkır) görünümündedir. Marmara kıyılarının hakim bitki örtüsü makiler ve zeytinliklerdir.

Alçaklardaki ormanlar daha çok gürgen, ıhlamur, kestane ve kızılağaçlardan oluşmaktadır.

Yükseklerde ise kayın, meşe, göknar ve karaçam ormanları vardır. Uludağ’da 1600 m.’den daha

yüksek kesimlerde saf Uludağ göknarı ormanları yer alır.

Çalışma alanı incelendiğinde, alan Bursa Ovası’nın kente en yakın kesimine konumlanmıştır ve bu

alanlar verimli tarım topraklarıdır. Ancak, yerleşme yoğunluğunun arttığı bölgelerde yani çalışma

alanı içerisinde belirgin bir bitki örtüsü gözlenememektedir.

JEOLOJİK DURUM-DEPREM-AKARSU-TAŞKIN DURUMU

GENEL JEOLOJİ

Çalışma alanı ve yakın çevresi büyük oranda Uludağ Masifi, Karakaya Karmaşığı ve bunların

üzerinde Neojen Karasal, Ayrılmamış Çökellerin oluşturduğu bir aşanda yer almaktadır. İnceleme

alanının temelini, Paleozoyik yaşlı yüksek derecede metamorfizma geçirmiş çekirdek

durumundaki çeşitli gnays, amfibolit ve şisti mermerler ile bunların arasına sokulmuş

granodiyonitbatoliti oluşturur. Bu temel üzerine, bu birimler ile tektonik ilişkili ve Paleozoyik yaşlı

Dereyörük grubunun düşük derecede metamorfizma geçirmiş bazik metamorfik, metaultrabazik,

mermer, kalkşit ve metasedimenter kayaçları gelmektedir.

DEPREM

Bursa il bütününün depremselliği genellikle Marmara Bölgesi’nin depremselliği içerisinde

incelenmektedir. Bursa İli tıpkı Marmara Bölgesi gibi Türkiye Deprem Kuşakları Haritasında

büyük ölçüde birinci derece deprem kuşağı içerisinde yer almaktadır. Tarihsel olarak Marmara

Bölgesi’nin depremselliğine bakıldığında Türkiye Alpin orojenezi kuşağında ve yüksek deprem

aktivitesi gösteren bir bölgede bulunmaktadır. 20. yüzyılda, Kuzey Anadolu Fay Hattı ve Batı

Anadolu’nun (Ege Bölgesi) Graben sistemleri ile Doğu Anadolu Fay Sistemleri’nin oldukça aktif

olduğu gözlemlenmektedir. Deprem sırasında meydana gelen yapısal hasara neden olan etkenler,

deprem kaynağının özellikleri, bölgelerin jeolojik ve tektonik yapıları ile ilgili olup, kontrol

parametlerinden biridir. Anadolu Türk Levhası, Karadeniz Levhasına relatif olarak batıya doğru

hareket etmekte olup, aralarında Kuzey Anadolu Fayı mevcuttur. Anadolu levhasının batı ve

güney-batı yönünde hareketi, Arabistan levhasının güneyden kuzeye doğru hareketi sonunda


20

meydana gelmektedir. İnceleme alanını etkileyen faylar arasında yer alan başlıca fay olan Kuzey

Anadolu fayı bir zon teşkil edip, tek bir hattan müteşekkil değildir. İnceleme alanı içerisindeki tüm

birimleri etkileyen eski ve yeni depremlerin incelenmesi sonucu, bölgedeki fayların özellikle

Marmara çevresindeki etkin faylar olduğu anlaşılmıştır. Bölgenin güneyinde aktif olduğu bilinen

Uluabat Fayı yer almaktadır.

Harita 3: Depremsellik Haritası

Depremsellik açısından incelendiğinde; Bursa fayı, Bursa ve çevresini birinci derecede

etkileyecek bir depreme kaynak olabilecek durumdaki en önemli faydır. Bu fay hem Bursa

bölgesinin merkezinde hem de doğrultu atımlı bir fay olması nedeniyle Bursa ve yakın çevresi

için önem kazanmaktadır.

AKARSU – TAŞKIN DURUMU

Çalışma alanı içerisinden Hacivat (Kaplıkaya) Deresi geçmektedir. Dere 4373 sayılı Taşkın

Sular Kanunu kapsamında kalan bir deredir. DSİ’nin kurum görüşü alınarak değerlendirilen

Kaplıkaya Deresi için kanuna göre; Kaplıkaya Boğazı nihayetinden başlayarak Deliçaya


21

birleştiği noktaya kadar devam eden Kaplıkaya mecrasında yatak mihverinden itibaren 30 m.

sağa ve sola kadar devam eden alanlar yasaklı bölgelerdir. Ayrıca tersip bendine kadar devam

eden alan da Kaplıkaya Deresi’nin taşkın etki alanı içerisinde bulunmaktadır. Tersip bendi ve

membaındaki rusubat konisi alanı da proje kapsamı dışında değerlendirilmesi gereken

alanlardır.Planlama alanı içinde bulunan dere ve yakın çevresi 1. derece doğal sit alanı içinde

kalırken, doğal sit alanının doğusu ve batısında ise doğal sit etkileme geçiş sahası mevcuttur.

Planlama alanı doğu sınırının bittiği yerden itibaren ise 3. derece doğal sit alanı başlamaktadır.

TOPRAK KABİLİYETİ

Çalışma alanının kuzeyinde bulunan Bursa Ovası, Uludağ’ın kuzey yönünü kaplamaktadır ve

Katırlı Dağları’na kadar uzanmaktadır. Genişliği 144 km²’dir. Alüvyonlu ve humuslu

topraklarla örtülü olması nedeniyle çok verimlidir. Ova son yıllarda yerleşim alanı ve sanayi

kuruluşları nedeniyle büyük ölçüde ekim alanını kaybetmektedir. Kestel ve Gürsu taraflarında

genellikle bahçecilik yapılmaktadır.

İÇME VE KULLANMA SUYU SAĞLANAN KAYNAKLAR

Planlama alanı içerisinde Arabayatağı YAS kuyuları grubu bulunmaktadır. Yapılacak olan

çalışmalarda bu alan, proje kapsamı dışında değerlendirilmelidir.

MADEN KAYNAKLARI

Bursa ilindeki cevherleşmenin nedeni jeolojik çeşitliliktir. Maden Tetkik ve Arama Genel

Müdürlüğü (MTA) tarafından yapılan çalışmalar sonucunda önemli endüstriyel hammadde ve

metalik maden yatakları ve belirtileri ortaya çıkarılmıştır. İldeki önemli metalik madenler altın,

antimuan, bakır-kurşun-çinko, krom, nikel, manganez, molibden ve volframdır. Bursa ilinde

önemli bakır-kurşun çinko sahaları da yer almaktadır. Bakır-kurşun-çinko cevherleşmeleri

yoğun olarak İnegöl ilçesinde gözlenmektedir. İldeki önemli endüstriyel hammaddeler başta

bor ve mermer olmak üzere feldspat, manyezit, kalsit, tuğla-kiremit, jips, kaolen, kireçtaşı ve

talk ile temsil edilmektedirler. İl genelinde 1940-2002 yılları arasında yapılan çalışmalar

sonucunda Orhaneli – Burmu - Çivili-Sağırlar, Keles - Harmanalan, Keles-Davutlar,

Mustafakemalpaşa - Devecikonağı, Mustafakemalpaşa - Soğukpınar kömür sahaları tespit

edilmiştir.


22

C. ÜST ÖLÇEK MEKANSAL PLAN KARARLARI

Bursa il ve kent bütününe yönelik mekansal planlar incelendiğinde, planlama kademelenmesi

doğrultusunda planlama yönelik arazi kullanım kararlarının geliştirildiği 2 adet planlama çalışması

ile karşılaşılmaktadır;

- Bursa 2020 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni

- Bursa Merkez – Batı Planlama Bölgesi 1/25 000 ölçekli Nazım İmar Planı

Bu doğrultuda ilgili mekansal planlara ilişkin yapılan analizler, aşağıda yer almaktadır.

I. BURSA İLİ 2020 1/100 000 ÖLÇEKLİ ÇEVRE DÜZENİ

13 Temmuz 1995 tarihinde büyükşehir belediyesi, valilik ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığı

arasında ortak çalışmaya dayalı bir protokol imzalanmıştır. 2020 yılını hedef alan plan şeffaflık ve

halk katılımı ilkesi ile sürdürülebilir gelişmenin sağlanması ilkelerini benimsemiştir. Plan onaya

sunulmadan önce geniş bir katılımla Şehir Danışma ve Dayanışma Meclisi’nin görüşlerine

başvurulmuş, görüş ve eleştiriler değerlendirilmiştir. 3194 sayılı imar kanununda “strateji” planı

tanımı yer almadığı gerekçesiyle Bayındırlık ve İskan Bakanlığı planın adından strateji terimini

çıkartarak planı “Çevre Düzeni Planı” olarak 19 Ocak 1998 tarihinde onaylamıştır.

Şehir Plancıları Odası Bursa Şubesi’nin hazırladığı “Bursa Kent Raporu”na göre; 1998 onaylı çevre

düzeni planının gerek hazırlanışı ve onay süreci gerekse getirdiği birçok kavram ile örnek bir

çalışma niteliğinde olduğu vurgulanmaktadır. Planın hazırlık sürecine kamu kuruluşları, ilçe ve

belde belediyeleri katılmış, plan kararları Yerel Gündem 21, kent konseyinde meslek odaları, sivil

toplum temsilcileri, sanayiciler, ziraat odaları, üniversite tarafından tartışılmış ve sahiplenilmiştir.

Planlama yaklaşımında 5P ilkesi (politika, plan, program, proje, para) benimsenmiştir. “5P ilkesi

ile belirlenen kararlar doğrultusunda yapılan plan çalışmalarında amaç, plan olmayıp planlama

yapmaktır. Amaç, ele alınan sorunları çözmek üzere geliştirilen politika, strateji, taktik ve teknik

müdahale kararlarını hayata geçirebilmektir.” Bu tür bir planlama anlayışı durağan ve donmuş bir

plan değil ön eylemli (proaktif) bir planlama sürecini öngörmektedir. Planlama çalışmalarında

beklenenler genel olarak üç grupta toplanmıştır:


23

Sektörel ve sektörler arası eşgüdüm konularında ve değişik ölçeklerde hazırlanacak plan

kararlarının iç ve dış tutarlıklarını sağlamak, bunları değişik ölçeklerde plan ve plan eki

rapor belgeleri biçiminde ilgili onama süreçlerinden geçirmek.

Nazım planların uygulama planları arasında kademeli bir birliktelik oluşturarak ilçe

belediyelerindeki planlama çalışmalarını yönlendirmek.

Planların yanı sıra Bursa Büyükşehir Belediyesi’nin öncelikleri ışığında program ve proje

paketlerini geliştirerek planlama ve uygulama arasındaki bağlantıları kurmaktır.

Planlama yaklaşımı sektörel ve sektörler arası eşgüdümü esas almıştır. Planlama çalışmalarında

öncelikle sektör bazında mevcut durum ile sorun ve olanaklar tespit edilmesi, daha sonra sektör

temsilcileri ve ilgililer ile o sektörün sorun ve olanaklarının değerlendirilip bir sektör ana planı

ortaya konulması öngörülmüştür. Planlama sürecinin sonunda değil, süreç içinde sektör temelli

müzakerelerin ağırlık kazanması vurgulanmıştır.

Bu yöntemle hazırlanacak sektör ana planlarının, daha sonra yapılacak sektörler arası müzakere

çalışmalarıyla karşılaştırılıp, kent ve bölge bütünü ile ilişkilendirilmesi amaçlanmıştır. Bu süreçte

planın politika, strateji, taktik ve teknik kararları bağlamındaki iç ve dış tutarlılık çatısının, sektör

ve kent mantığının karşılıklı tartılması ve tartışılması aracılığı ile adım adım biçimlenmesi

sağlanacaktır. Bu, SEKTÖR ANA PLANLARI ELEKLEME YÖNTEMİ olarak adlandırılmıştır.

Bursa Çevre Düzeni Planı, sorunları belirleyen, sorunlara müdahale etme amacını taşıyan, amaç ve

ilkeler doğrultusunda politik ve stratejik kararları özetleyen doküman olarak tanımlanmıştır. Bursa

Çevre Düzeni planında fiziki planlamanın üstünde ülkenin ekonomik yapısı, sektörel gelişmeleri

dikkate alınarak, sorunlar ortaya konarak planlama amacı ve genel ilkeler belirlenmiş, bu amacı ve

genel ilkeleri gerçekleştirecek stratejik kararlar üretilmiştir. Sorunlara yönelik çözümlerin üst

yönetim mekanizmalarının işlerliği ile oluşturulması ve tüm yönetim birimlerinin üst ölçekli

planlara uyumlu şekilde hareket etmesi gerekliliğinin bir kere daha vurgulanma gereği

duyulmuştur. Asıl amacı belirleyen ve kenti 2000’li yıllara taşıyacak olan koruma stratejileri ve

aynı zamanda kenti geliştirmeye yönelik stratejiler belirlenerek planın içeriği ve kapsamı ile

birlikte fiziki planlardan ayrılmıştır. Plan kapsamında ana kararların alınmasına yönelik gidilen

gruplama aşağıda belirtildiği gibidir.

Bursa İli Sulama Ana Planı - Tarımsal niteliğin ve verimliliğin arttırılmasına yönelik,

Bursa İli İçme Suyu Ana Planı,


24

Ormanların korunması ve geliştirilmesi, Milli Park ve Av-Yaban Hayatı Koruma Ana Planı,

Bursa İli Doğal Sitler ve Kentsel Sitler Koruma Ana Planı,

Bursa İli Sanayi Ana Planı,

Bursa İli Turizm Ana Planı,

Ulaşım Ana Planı diğer Altyapı Planları.

Ana planlar yanında bir dizi alt ölçekte hazırlanacak planları yönlendirecek plan kararları da

alınmıştır. Bu kararlar;

Ovaların Korunması Protokolü,

Ova Koruması Uygulama Eylem Planları,

Su Kirliliği Azaltma Eylem Kararları,

İçme Suyu Kaynakları korunması için Destek Projelerin oluşturulması,

Özel Mahsül Alanlarının tespiti, geliştirilmesi için iş birliği olarak sıralanabilir.

Sektör Ana Planları Elekleme Yöntemi ile katılımcı bir süreçle hazırlanması öngörülen bu

yönlendirici sektörel, tematik ve alansal ana plan türleri 1990’ların planlama mevzuatı ve

pratiğinde bulunmayan hususlar olması açısından dikkat çekicidir. Plan hedef yılı 2020 olarak

belirlenmiştir. Ancak 2020 hedef yılı çok uzun bir zaman dilimi olarak kabul edilmiş ve nüfus

projeksiyonları 2005 yılı için de hesaplanmıştır. 2005 yılında projeksiyon hesapları ile gerçekleşme

arasında bir değerlendirme yapılması için olanak yaratılmıştır.

2005 için öngörülen bu değerlendirmenin 2010 yılına kadar ertelendiği anlaşılmaktadır. 1999

yılında meydana gelen depremler Bursa ilindeki yerleşmeleri de etkilemiştir. Bursa Büyükşehir

Belediyesi afetler, risk, deprem ve güvenli kent planlaması konularında çalışmalar başlatmıştır.

2000 yılı Mart ayında 17 Ağustos depremi sonrasında Büyükşehir Belediyesinin başlattığı

çalışmalar devam ederken bu çalışmalara paralel olarak 1998 onaylı 2020 strateji planının gözden

geçirilerek güncelleştirilmesi de gündeme gelmiştir. Revizyon çalışmaları sırasında 1998 ÇDP

uygulamaları ile ilgili olarak değerlendirmeler yapılmıştır.

Bu değerlendirmeler kapsamında bölge ve metropoliten planlama basamaklarında bazı eksiklikler

saptanmıştır. Belediye sınırları dışında planlama çalışmaları genel olarak yetersiz bulunmuş ve

eksiklikler tespit edilmiştir. Bu sorunların temel nedeni merkezi yönetimin bölge, havza ve il


25

düzeyinde gelişme planları hazırlamamış olmasıdır. Bu nedenle yerleşmelerin planlama çabalarını

koordine edecek sağlıklı bir planlama çerçevesi bulunmamaktadır.

2002 senesinde yapılan değerlendirmelere göre 1998 onaylı ÇDP’nin 4 senelik uygulama sürecinde

bazı önemli sorunlar saptanmıştır. Mücavir alanlarda arazi kullanımı ve yapılaşma faaliyetleri

askıya alınmamış ve bu hususlarda ilçe belediyelerinin yapacağı uygulamalara ışık tutacak esaslar

yürürlükteki 1/100.000 ölçekli Bursa Çevre Düzeni Planı hükümlerine uygun olarak belirlenip

Büyükşehir Belediye Meclisi kararına bağlanmamıştır.

Mücavir alanları da içeren planlama alt-bölgeleri (Merkez, Batı koridoru, Kuzey koridoru ve

Uludağ) için 1/25.000 ölçekli planlama çalışmaları başlatılmamış ve 1/5.000 ölçekli Nazım Planlar

tamamlanmamıştır. Mücavir alanlardaki uygulamalara ilişkin olarak, Bursa Metropoliten Bölge

sınırları içerisinde Büyükşehir Belediyesi (Büyükşehir, Osmangazi, Yıldırım ve Nilüfer

belediyeleri), valilik ve sayıları 12’yi bulan Belde belediyeleri arasında 1/100.000 ölçekli Bursa

Çevre Düzeni Strateji Planı uygulama hükümleri gereğince bir yerel planlama ve uygulama

koordinasyon mekanizması oluşturulamamıştır.

Revizyon planlama çalışmaları devam ederken 8 Şubat 2002 tarihinde Bursa BŞB’nin 25.258

hektarlık mücavir alanına, 24.150 hektar mücavir alan eklenmiştir. Böylece, Bursa Belediyesi’nin

arazi kullanma ve yapılaşma, planlama, projelendirme, imar ve denetim konularındaki yetki ve

sorumluluk alanı yaklaşık 50.000 hektara çıkmıştır. 50.000 hektara çıkmış olan mücavir alan

1/100.000 ölçekli Bursa Çevre Düzeni Planı kapsamında planlanmış olması nedeniyle arazi

kullanımı, altyapı ve yapılaşma bağlamında kararları alınmıştır. Ancak “Metropoliten Alan

planlama kurulları” oluşturulmamış ve 1/25.000 Alt-Bölge planları da tamamlanmamıştır.

Genel olarak 1/25.000 ölçekli planların hazırlanmaması, uygulama sürecinin önünde önemli bir

sorun yaratmaktadır. 1998 onaylı çevre düzeni planının onaylanmasından yaklaşık 5 sene sonra

önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Bursa demiryolu projesi ve havaalanı yatırımlarındaki

değişiklikler, Bursa mücavir alanının iki katına çıkması, yeni Belde Belediyelerinin kurulması ve

özel statülü sit alanlarının belirlenmesi, Bursa Toptancı Hali için BŞB sınırları içinde yer bulunması

ihtiyacı, yeni sanayi alanlarına olan ihtiyaç, afet risk yönetimine ilişkin konular planlama

gündemine gelmiştir. Söz konusu plan değerlendirildiğinde; Ana planlar ve Eylem Planlarının

hazırlanmamış olduğu, Alt ölçekli Nazım Planların katılımcı olmayan bir süreçle gecikmeli olarak

hazırlanmış olduğu, Belediye ile Bayındırlık ve İskan Bakanlığı, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı ile


26

Çevre Bakanlığı arasında yetki çatışmalarının iş birliği ve eşgüdüm sorunlarına sebep olduğu,

Planın uygulanması için bir uygulama programı ve Eylem Planlarının hazırlanmamış olduğu,

Uygulamadan sorumlu kuruluşların ÇDP’yi sahiplenmelerinde ve iletişim kanallarında eksiklik

olduğu, ÇDP uygulama kararlarının Stratejik Plan, performans programı ve bütçelere

yansıtılamadığı kolaylıkla söylenebilir.

Harita 4: Bursa İli 2020 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı

Bursa 2020 Çevre Düzeni Planının Temel Amacı: “2020 yılı için sürdürülebilir, yaşanabilir bir

çevre yaratılması. Bursa’nın tarihsel kimliğinin korunması doğrultusunda ve Türkiye’nin kalkınma

politikası içinde Bursa ilinin sektörel gelişme hedeflerini, planlama ilkelerini belirleyerek bu ilkeler

doğrultusunda sağlıklı gelişmesini ve büyümesini temin etmektir” olarak tanımlanmaktadır. Planın

amaç bölümünde sanayi sektörüne dolaylı olarak referans verilmektedir. Bursa’nın konut alanları

ve sosyal donatılarına yönelik açık bir amaç yer almamaktadır. Ancak “sürdürülebilir ve

yaşanabilir bir çevre yaratılması” amacının konut alanlarını da içerdiği kabul edilebilir. Bursa

ilinde sürdürülebilir, yaşanabilir bir çevre yaratılması; tarımsal, turistik ve tarihsel kimliğinin

korunması ana amaç içinde belirtilmiştir. Korumaya ilişkin ilkeler:

PLANLAMA ALANI


27

Bitkisel üretimde önemli yere sahip Yenişehir, İnegöl, M.Kemalpaşa, Karacabey ve Bursa ovaları,

Yatırım yapılıp fiilen sulanan ve ilgili kuruluşların yatırım programlarında bulunan

sulaması yapılacak bütün araziler ile mutlak tarım arazileri, dikili tarım arazileri ve özel

ürün arazileri, zeytinlik, kestanelik, incirlik gibi özel ürün yetiştirilen alanlar,

Orman kadastrosu yapılarak belirlenmiş orman özelliği gösteren alanlar, İçme ve sulama

amaçlı kullanılan su kaynakları ile bunların havzaları ve göllerin koruma alanları,

Kentsel, doğal ve arkeolojik sit alanlarının korunması ilkeleri planda korumaya ilişkin genel

ilkeler olarak belirlenmiştir.

Gelişmeye İlişkin İlkeler:

Gelişme alanlarının tarım alanlarını yok etmeyecek biçimde dengeli olarak belirlenmesi,

Sanayi alanlarının tarımsal toprak niteliği düşük olan alanlarda OSB olarak belirlenmesi,

Kirletici sanayiyi kontrol altına almak, bu amaçla doğal eşiklere dikkat etmek kaydıyla

çevre tedbirlerini belirlenmesi,

Mevcut OSB lerde çevre kirliliğinin giderilmesi amacıyla arıtma tesisi yapma

zorunluluğunun getirilmesi kararları gelişmeye ilişkin ilkeler kapsamında doğal

kaynakların sürdürülebilirliğinin sağlanması adına pozitif etki sağlayacak kararlardır.

Bursa 2020 Çevre Düzeni Planı kapsamında alınan temel kararlar incelendiğinde ön plana çıkan

yaklaşımlar aşağıda sıralandığı gibidir.

Gemlik Planlama Bölgesinde yeni sanayi alanlarının oluşturulmaması,

Mudanya Planlama Bölgesinde Kentsel Sit ve Doğal Sit kararlarının aynen devam etmesi,

Mudanya ve Güzelyalı bölgesindeki özel ürün alanları ve doğal eşikler sebebiyle bölgenin

gelişiminin kısıtlanması, yeni yerleşim alanlarının açılmaması,

Doğu planlama bölgesinde bulunan su havzalarının ve Gölbaşı Göleti nedeniyle

gelişmesinin kısıtlanması, daha önce alınan sanayi kararlarının koridor planı yapılana kadar

durdurulması,

Bölgede konut gelişimi ve kirletici sanayi alanlarının oluşturulmaması,

Uludağ planlama bölgesinde bulunan Uludağ Milli Parkı sınırları 6.6.1996 tarihli Bakanlar

Kurulu kararı ile değiştirilerek Alaçam Bölgesi’nin Milli Park sınırlarına dahil edilmesi,

Orman Bakanlığı’nın söz konusu planları hazırlayana kadar koruma amacıyla (Milli Park

sınırları içindeki arazilerde mülkiyetine bakılmaksızın yeni bir tesis yapılmasına izin

verilmez, Milli Park sınırları içinde ekolojik dengeyi bozacak herhangi bir uygulama


28

yapılamaz, yaban hayatını tahrip edecek davranışlara müsaade edilmez; doğal dengeyi

olumsuz etkileyecek hiçbir orman ürünleri üretiminin yapılmaması, avlanmaya izin

verilmemesi, kontrollü otlatma yapılması, doğal bitki örtüsünü tahrip edecek hiçbir tesise

izin verilmemesi,) hükümlerini yürürlüğe koyacak olması,

Merkez Planlama Bölgesi içerisinde kalan Bursa OSB ve Demirtaş OSB de arıtma

tesislerinin yapılması zorunlu tutulması,

Gürsu-Kestel deki sanayi gelişiminin mevcut durumu dışında genişlemesine izin

verilmemesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi,

Duaçınarı ve Balıklı KSS’ lerinde sanayi niteliğindeki tesislere yer verilmemesi,

Ova içindeki noktasal sanayi alanlarının tasfiye edilmesi,

Ova içindeki noktasal konut alanlarının rehabilite edilmesi,

Yerleşimin sıhhileştirilmesi amacı ile yeni yeşil kuşaklar ve yeşil alanlar oluşturulması,

Batı Planlama Bölgesi’nde kalan Uluabat gölünün koruma bandının belirlenmesi ve bu

bantta koruma hükümlerinin uygulanması,

Bölgede yer seçimi yapılmış olan organize deri sanayinin plansız gelişmeye neden

olmaması için tedbirlerin alınması,

Parsel ölçeğinde ve organize olmayan sanayiye izin verilmeyecek olması.

Ayrıca onaylanan plan ile; Bursa için planlama bölgesi, metropoliten alan, metropoliten alan

planlama bölgesi gibi birçok yeni kavram gündeme gelmiştir ( Planlama Bölgesi: Gelişme

Potansiyeli olan kentsel kullanım bölgeleriyle bunların etkileşim alanlarını kapsayan mevcut ve

öneri nüfus, işgücü ve benzeri konularda kararlar getiren ve planlama alanları belirlenen

bölgelerdir.

Metropoliten Alan: Bu planla sınırları belirlenen Bursa Büyükşehir Belediye etkileşim alanıdır.

Bu alan içinde planlama bölgeleri oluşturulmuştur. ). Metropolitan Alan Planlama Bölgesi olarak

7 adet bölge tarif edilmiştir. Bu bölgeler (Harita:6);

Merkez (Gürsu, Kestel, Demirtaş, Osmangazi, Yıldırım, Nilüfer Belediye sınırları),

Batı (Akçalar, Hasanağa, Kayapa, Çalı, Görükle, Gölyazı Belediye sınırları),

Alaçam ( Uludağ),

Doğu (Gürsu – Kestel’in doğusundan Turanköy yerleşim sınırına),

Gemlik (Kurşunlu, Gemlik, Umurbey, Küçükkumla Belediye sınırları),

Mudanya (Mudanya, Güzelyalı, Zeytinbağı Belediye Sınırları),


29

Kuzey ( Ovaakça Belediye sınırı ve civar köyler) şeklinde sıralanmaktadır.

Harita 5:Bursa 2020 1/100000 Çevre Düzeni Planınca Belirlenen Metropolitan Alan Planlama Bölgeleri

Bu bölgelerin her birine mevcut gelişim potansiyellerine uygun olarak kimlik belirlenmiş ve bu

kimlikler çerçevesinde 1/25.000 ölçekli planların oluşturulması şartı getirilmiştir. Ayrıca

1/100.000 ölçekli plan ile 1/25.000 ölçekli planlar yapılmadan önce, ova eylem planının, ulaşım

master planının, il koruma planının, turizm ana planının, il sanayi ana planının hazırlanması ön şart

olarak belirlenmiştir. Ancak 1/100.000 ölçekli planın oluşturulmasında gösterilen bu başarı

maalesef plana sahip çıkmada gösterilememiş, planın öngördüğü birçok çalışma aradan geçen

yıllarda yapılamamıştır.

2000’li yıllardan sonra TBMM tarafından yapılan yasal düzenlemeler, kentlerin yerelden yönetimi

adına büyük gelişmelere sahne olmuştur. 2004 yılında yürürlüğe 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi

Kanunu ile Büyükşehir Belediyelerine 1/25.000 ölçek düzeyinde Nazım İmar Planları hazırlanması

yetkisi verilmiş, 2005 yılında onaylanan 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu ile İl Özel İdarelerine

il bütününü kapsayan, İl Çevre Düzeni Planı yapma yetkisi verilmiştir.

II. BURSA MERKEZ – BATI PLANLAMA BÖLGESİ 1/25 000 ÖLÇEKLİ NAZIM

İMAR PLANI

5216 Sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunun verdiğe yetkiye dayanarak, Bursa Büyükşehir

Belediyesi tarafından 1/100.000 ölçekli Planda tariflenen Merkez ve Batı Planlama Bölgeleri için

1/25.000 ölçekte Nazım İmar Planı hazırlanmış ve hazırlanan planlar 16.03.2006 Bursa Büyükşehir


30

Belediye Meclisince onaylanarak yürürlüğe girmiştir. Merkez Planlama Bölgesi sınırları

kapsamında Osmangazi, Yıldırım,Nilüfer, Gürsu ve Kestel Belediyeleri yer almaktadır.

Harita 6 :Bursa Merkez - Batı Planlama Bölgesi 1/25 000 ölçekli Nazım İmar Planı

Hazırlanan plan kapsamında; sürdürülebilir, yaşanabilir bir çevre yaratılması ile tarımsal, turistik,

tarihsel kimliğinin korunması, koruma kullanma dengesinin sağlanması ve Türkiye'nin kalkınma

politikası kapsamında sektörel gelişme hedeflerine uygun olarak belirlenen planlama ilkeleri

doğrultusunda sağlıklı gelişme ve büyüme hedeflerini sağlamak amaçlanmaktadır. 43100 hektar

alanı kapsayan Merkez Planlama bölgelerine yönelik planın hazırlanma gerekçesi Bursa Kenti’nde

planlı gelişmenin ve plan hiyerarşisinin gerektirdiği ölçekte planların hazırlanması zorunluluğu

olarak belirtilmiş olup, çalışma sürdürülebilir kalkınmayı sağlamak üzere planlama sınırları içinde

kentsel ve kırsal gelişmeler ile sanayi, tarım, turizm, ulaşım gibi sektörel gelişmeleri de

değerlendirecek, koruma kullanma dengesini kuracak, stratejik kararlar ve arazi kullanım

kararlarının belirlendiği ve planlama sınırları içinde alt ölçekli planlara esas olacak Nazım İmar

Planının hazırlanması ve bu amaçla hazırlanan her türlü bilgi ve verinin ilişkisel veri tabanı

üzerinde yönetim oluşturmayı hedeflemiştir.

Merkez ve Batı Planlama Bölgelerinin bütünlüğü kapsamında projeksiyonlarla da tutarlı olduğu

düşünülen Bursa 2020 yılı 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı kapsamında büyük gelişme

potansiyeli olan bu bölge için 2020 yılı için ortalama 2,600,000 kişi olarak alınması uygun

görülmüştür. Plan nüfus kabulünün 2.200.000 kişi Merkez 400.000 kişisi de Batı planlama bölgesi

için öngörülmüştür. Bu mevcut imar planı kararları ile arazi kullanımı potansiyelinin örtüştüğü

plan raporu kapsamında vurgulanmıştır. Planlama Bölgeleri için ayrı ayrı ve tüm plan bölgesi için

bütün yapılan projeksiyonlar da en yoğun nüfusa sahip merkez planlama bölgesinin tüm planlama

bölgesinin nüfus artışını etkilediği görülmektedir.


31

17 Ağustos 1999 Marmara Depremi sonrası planlama ve yapılaşmalarla ilgili işlemler ile bu

konuda çıkan kanun, kararname, yönetmelik, genelgeler doğrultusunda yerleşim alanlarının

jeolojik yapısı ve depremsellik açısından daha sağlıklı yer seçiminin yapılması, mevcut planlı

alanlarda yoğunluğun azaltılması, sosyal ve teknik donatıların yeterliliği açısından planın arazi

kullanım kararları yeniden gözden geçirilmiştir. Hazırlanan plana ilişkin raporda belirtilen koruma

ve geliştirme ilkeleri aşağıda belirtildiği şekildedir.

Tarımsal ürünlerin niteliği açısından önemli olan Bursa Ovası, Bursa’daki sulanan ve

Sulama projesi olan alanlar korunacaktır.

Özel mülkiyete tabi koruma alanlarında (kentsel sit alanları hariç) mülkiyetin imarlı

alanlarla takası ve kamu eline geçmesi konusunda projeler üretilecektir.

Uludağ yamaçlarında orman niteliği taşımayan 1. derece doğal sit alanları doğası ve kent

silueti açısından önemli olduğundan ağaçlandırılarak korunacaktır. Planlama alanı içinde

dere yataklarından, ıslah edilmeyen dere kenarlarındaki alanlar korunacaktır. Yer altı su

kaynakları korunacaktır.

2863 sayılı yasaya istinaden doğal sit ve sit alanı ilan edilen alanlar korunacaktır.

Gelişme alanlarının, koruma alanlarını yok etmemesi için gelişme ve koruma alanları

arasında tampon (yeşil alanlar - spor alanları gibi) bölgeler oluşturulması esastır.

Kent merkezindeki hava kirliliğinin azaltılmasına büyük katkı sağlayacak olan kentsel yeşil

kuşak oluşumlarının planlarda öngörülecek ve uygulama planlarında da hakim rüzgar göz

önüne alınarak hava koridorlarının oluşturularak yapılaşmaları sağlanacaktır. 1/100 000

ölçekli Çevre Düzeni Planında belirtilen plan kararlarında belirtildiği gibi Merkez Planlama

Bölgesi hizmet sektörü ağırlıklı projeler desteklenecektir. ( Okul alanları, meslek okulları,

uluslararası kongre - fuar merkezleri, moda merkezleri, uluslararası spor alanları, turizm

tesisleri gibi).

Bursa kenti merkezinin desantrilizasyonu amacıyla önerilen 2. kademe merkezlerin

oluşturulmasına dönük eylem projeleri geliştirilecektir. Bunun desteklenmesi amacıyla

ulaşım sistemi geliştirilecektir.

Kent 1976 yıllarından itibaren doğu - batı aksı boyunca gelişmiştir. Kentin lineer

doğrultuda gelişmesi sonucu ulaşım önem kazanmaktadır. Bu nedenle doğu-batı aksının


32

ulaşım sisteminin toplu taşınmacılığa yönelik olan HRS sistemi ve buna bağlı diğer toplu

taşın sistemleri geliştirilecektir.

1/25 000 ölçekli Çevre Düzeni Planı kararları doğrultusunda Merkez Planlama Bölgesinde

sanayinin desantrilizasyonu ana karardır. Bu nedenle özellikle mevcut durumda şehir içinde

yer alan kirletici sanayilerin organize olarak şehir dışına çıkarılmasını amaçlayan projeler

desteklenecektir.

Mevcut sanayi alanlarında kirleticiliği yok etmek amacıyla plan kararları ve projeler

oluşturulacaktır.

Konut alanlarında özellikle yeni planlanan ve planlanacak konut bölgelerinde daha nitelikli

konut alanları elde etmek amacıyla toplu uygulama projeleri desteklenecektir. Özellikle

kentin doğu bölgesinde ova alanında oluşan hisseli parsellerde yapılan konut alanlarına

alternatif bölgeler oluşturulması amacıyla toplu uygulama bölgelerinde alt gelir grubuna

hitap eden bölgeler oluşturulacaktır.

Nüfus yoğunluğunun yüksek ve altyapı sosyal donanım alanlarının yetersiz olduğu

planlarda, sağlıklaştırılacak alanlar olarak gösterilen alanlarda yoğunluk arttırılmayacak,

yoğunluğun düşürülmesi, sosyal donanım ve yeşil alanların arttırılmasına yönelik projeler

oluşturulacaktır.

Tarihi konut alanlarının kentsel konut ihtiyacının korunarak nitelikli bir konut alanı olarak

hizmet etmesi amacıyla, bu bölgeleri koruma - yaşatma projeleri geliştirilerek bu konuda

finansman araştırılacaktır.

Altyapı hizmetleri ile ilgili olarak, kuruluşlar arası koordinasyonun sağlanarak daha

rasyonel altyapı uygulamalarının yapılması sağlanacaktır.

Bursa Merkez – Batı Planlama Bölgesi 1/25 000 ölçekli Nazım İmar Planı kapsamında geliştirilen

arazi kullanım kararları aşağıdaki şekildedir;


33

Tablo 10: Bursa Merkez - Batı Planlama Bölgesi 1/25 000 ölçekli Nazım İmar Planı - Ana Arazi

Kullanım Kararları

KULLANIM ALAN BÜYÜKLÜĞÜ

HA %

MESKUN KONUT ALANLARI 7.038,00 10,98

GELİŞME KONUT ALANLARI 4.717,00 7,36

KONUT YERLEŞİM ALANLARI TOPLAMI 11.755,00 18,35

TİCARET 1.282,00 2,00

OSB 1.827,00 2,85

SANAYİ BÖLGESİ 705,00 1,10

KSS 495,00 0,77

DEPOLAMA 29,00 0,05

KDKÇA 542,00 0,85

KENTSEL ÇALIŞMA ALANLARI TOPLAMI 5.297,00 8,27

TURİZM 142,00 0,22

HAVAALANI 138,00 0,22

ASKERİ GÜVENLİK BÖLGELERİ 68,00 0,11

DİĞER KENTSEL KULLANIMLAR TOPLAMI 348,00 0,54

SOSYAL DONATI 2.631,00 4,11

PARK 3.022,00 4,72

MEZARLIK 163,00 0,25

AĞAÇLIK ALAN 1.662,00 2,59

ORMAN 8.936,00 13,95

ARITMA 85,00 0,13

KENTSEL SOSYAL, TEKNİK ALTYAPI VE YEŞİL ALANLAR TOPLAMI 16.498,00 25,75

TARIM 26.069,00 40,69

YOLLAR - DERE /GÖLET 4.584,00 7,15

TARIM VE DİĞER ALAN KULLANIMLARI TOPLAMI 31.602,00 49,32

TOPLAM 64.070,00 100,00

Harita 7: Planlama Alanı 1/25 000 ölçekli Meri Nazım İmar Planı


34

Çalışmanın devamında, Bursa Merkez – Batı Planlama Bölgesi 1/25 000 ölçekli Nazım İmar Planı

kapsamında, planlama çalışmaları devam etmekte olan alana yönelik ana arazi kullanım kararları

incelenmektedir. Yukarıda planlama alanına ilişkin meri 1/25 000 ölçekli Nazım İmar Planı yer

almaktadır.

Planlama alanına yönelik olarak, meri 1/25 000 ölçekli Nazım İmar Planı kapsamında geliştirilen

arazi kullanım kararları aşağıdaki şekildedir.

Tablo 11: Planlama Alanı 1/25 000 ölçekli Meri Nazım İmar Planı - Ana Arazi Kullanım Kararları


HA %

MESKUN KONUT ORTA YOĞUN 235.23 55.33%

MESKUN KONUT AZ YOĞUN 66.91 15.74%

GELİŞME KONUT ORTA YOĞUN 13.27 3.12%

GELİŞME KONUT AZ YOĞUN 3.09 0.73%

TALİ İŞ MERKEZİ 20.91 4.92%

KÜÇÜK SANAYİ ALANI 14.36 3.38%

KENTSEL SOSYAL ALTYAPI 3.5 0.82%

PARKLAR VE DİNLENME ALANLARI 20.06 4.72%

DERE 2.15 0.51%

YOL OTOPARK VB. 45.64 10.74%

TOPLAM ALAN 425.12 100.00%

Onaylı 1/25 000 ölçekli Nazım İmar Planı arazi kullanım kararları incelendiğinde, planlama

alanının çok önemli bir bölümünün meskun ve gelişme konut alanlarına ayrıldığı görülmekte;

konut alanlarının, toplam planlama alanı içerisindeki oranı %74,92 olarak hesaplanmaktadır. İlgili

alanlar içerisinde orta yoğunluklu konut alanları %58,45, düşük yoğunluklu konut alanları ise

%16,47’lık oranlara sahip bulunmaktadır.

PLANLAMA ALANININ İÇİNDE KALAN 55 HEKTARLIK ALAN İÇİN 27.05.2013

ONAY TARİHLİ 1/25.000 NAZIM İMAR PLANI

Kentsel dönüşüm kapsamında bir 25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı çalışması yapılmış fakat

başarılı olamamıştır. 27.05.2013 tarihinde Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 55 hektarlık M-

1 Bölgesine (1. Etap) ilişkin 1/25000-1/5000 ve 1/1000 ölçekli planlar onaylanmıştır. 10.06.2015

tarihinde 27.05.2013 tarihinde onaylanan 1/25000 ölçekli nazım imar planı Bursa 2. İdare

Mahkemesi 2013/1045 esas nolu dava dosyasına yönelik olarak 2015/674 karar sayısı ve yapılan

planlarda bölgedeki yapılaşma ve yoğunluk değerlerinin önemli ölçüde arttırdığı, plan

değişikliğinin 1/100.000 ölçekli çevre düzeni planına aykırı olduğu, artan nüfus artışına paralel


35

donatı alanlarının ayrılmadığı ve dava konusu “bahse konu planın Afet Riski Altındaki Alanların

Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun hükümlerine aykırı olduğu gerekçesiyle, planın yürütmesinin

durdurulması ve iptaline karar verilmiştir.

Harita 8 : 55 ha lık alanın 2013/1045 Sayılı Karar ile iptal edilen 1/25.000 Ölçekli Yıldırım

Belediyesi Ankara Yolu Kuzeyi Mahalleleri Nazım İmar Planı’ndaki Durumu

Planda alan kullanımı; Kentsel Yerleşme Alanları, İkinci ve Üçüncü Derece Merkezler Alanı,

Büyük Kentsel Yeşil Alanları olarak belirlenmiştir. Kentsel Yerleşme Alanı olarak tanımlanan

alan bir meskûn alandır. Yoğunluğu 350 kişi/ha olarak belirlenmiştir. Bu meskûn konut alanın

yoğunluğu “Yüksek Yoğunluk” olarak öngörülmüştür. Planlama alanı, yüksek yoğunluklu

ticaret fonksiyonu ve yüksek yoğunluklu konut alanı olacak şekilde planlanmıştır. Konut alanı

içerisinde yeşil alan çözümlemesi yapılarak çevre düzeni planındaki sürdürülebilir yeşil alan

ilkesine uyum sağlanmıştır.

55 HA ALANDA 1/25000 ÖLÇEKLİ İLAVE NAZIM İMAR PLANI

Riskli alan ilan edilen bu bölgede daha önce hazırlanan 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı

açılan dava ile; 10.06.2015 tarihinde iptaline karar verilmiştir. Bu nedenle Yıldırım İlçesi

Mevlana ve Ulus Mahalleleri sınırları içerisinde kalan 55 ha.lık alan, iptal edilen plan sebebiyle

plansız kalmıştır. Bu sebeple “Yıldırım İlçesi Mevlana ve Ulus Mahalleleri sınırları içerisinde


36

kalan 55 ha.lık alanda 1/25.000 ölçekli İlave Nazım İmar Planı” hazırlanmıştır. Bu plan, Çevre

ve Şehircilik Bakanlığı tarafından 12.10.2015 tarihinde onaylanarak yürürlüğe girmiştir.

Harita 9: 55 ha Alanın 1/25000 İlave Nazım İmar Planı

Yapılan planla ile alanın tamamı orta yoğunluklu meskun konut alanı olarak belirlenmiştir. Meskun

konut alanları için ilgili yönetmelikte belirlenen orta yoğunluk aralığı 151-300 kişi/ha’dır.

Planlama alanında yer alan meskûn konut alanında öngörülen nüfus yoğunluğu brüt 275 kişi/Ha

olmuştur.

Hazırlanan söz konusu 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Planı açılan dava ile; “Bursa 2. İdare

Mahkemesi’nin 13.09.2017 tarihi ve 2017/1429 sayılı mahkeme kararıyla” yapılan plan

değişikliğinin dava konusu alanın karakterini değiştirecek nitelikte olduğu, bütüncül değil parçacıl

bir yaklaşımla hazırlandığı, sosyal altyapı alanları dengesinin bozduğu anlaşılmakta olup belirtilen

amacın dava konusu alanda gerçekleştirilen müdahaleler ve plan kararları ile uyumlu olmadığı

gerekçesiyle söz konusu plan iptal olmuştur.

D. EŞİK VE GZFT ANALİZLERİ

I. EŞİK ANALİZİ

Yıldırım kentinde bulunan akarsular, taşkın alanlar, fay hatları, orman alanları, doğal sit alanları,

milli park sınırı, eğim, enerji nakil hatları, maden, heyelan alanları, ova sınırı, sıvılaşma riski


37

altındaki alanlar, tarım alanları eşik analizi kapsamında incelenmiştir. Söz konusu veriler planlama

alanının çeperlerini görebilmek adına ilçe bazında incelenmiştir.

Buna göre kentin kuzey batı ucunda sıvılaşma tehlikesi, güney çeperlerinde ve kuzeydoğusunda

3.derece sit alanı, güney batısından güney doğusuna doğru uzanan enerji nakil hattı, kuzey ve

güneydoğusunda yasal nedenlerle korunacak alanlar, heyelan riskli alan bulunmakta olup

halihazırda yerleşik alanın yasal nedenlerle kullanımı sınırlandırılmış alanlar kapsamında yer aldığı

tespit edilmiştir. Aynı zamanda çalışma alanı sınırlarının dışında alanın kuzeyindeki çarpık

yerleşmenin hakim olduğu plansız alanların ova sınırı içinde yer aldığı ve bu alanların yerleşime

uygun olmadığı gözlenmektedir.

FİZİKİ EŞİK ANALİZİ

Doğal veriler eşik analizi, daha önceden plan araştırma raporunda yapılmış analizler sonucunda

planlama alanının gelişimi yönlendirebilecek, jeolojik yapı, topoğrafya, iklim, DSİ öngörüleri, vb.

gibi doğal yapı özellikleri dikkate alınarak hazırlanmıştır.

Topoğrafik açıdan, arazi eğiminin kentsel gelişmeyi yönlendirme açısından önemi yoktur. Arazinin

%95’ini oluşturan kuzeydeki büyük parça, %0-5 eğimlidir. Güneyde, Ankara Asfaltı boyunca

uzanan dar bandın eğimi %6-10 civarındadır. Bu alanın büyüklüğü tüm arazinin yaklaşık %5’idir.

Arazi, kuzeyde sınırı oluşturan 40 metrelik yolun, batı ucunda ortalama 107 metre ve doğu ucunda

ortalama 124 metre yüksekliktedir. Ankara Asfaltı boyunca da, ortalama yükseklik 150 metre

civarındadır. Arazi, kuzeyden-güneye ortalama % 2-4 civarında yükselmektedir. Sonuç olarak

topoğrafik eşiklerin, kentsel gelişmenin yönlendirilmesi açısından hiçbir etkisi yoktur.

Burada kentsel gelişmeyi yönlendirebilecek en önemli doğal eşik, jeolojik yapıya ilişkindir.

05.09.2012 tarihinde onaylanan Jeolojik Etüt Raporu’na göre, “yerleşime kapatılması gereken

sakıncalı alan” yoktur. Alanın tamamı, “önlemli alan” olarak değerlendirilmiş ve bu önlemler

alınması koşuluyla yerleşime uygun addedilmiştir. Bursa’nın “1. Derece Deprem Bölgesi’nde” yer

alması sebebiyle, planlama alanının tamamı “ÖA-1” notasyonuyla ifadelendirilen “deprem riski

açısından önlemli alan” olarak öngörülmüştür. Ankara Asfaltı boyunca dar bir bandın dışında,

kuzeydeki geniş alanda ise (yaklaşık alanın %98’inde) bu önleme ilave önlemler de belirlenmiştir.

Bu ilave önlemli alan “ÖA-5” notasyonuyla ifadelendirilen “mühendislik problemleri açısından

önlemli alan” olarak öngörülmüştür. Burada, “ÖA-5” notasyonuyla belirlenen alanlarda, “deprem


38

riskine” ilave “taşıma gücü düşüklüğü, sıvılaşma riski ve oturma-şişme riski” sorunları vardır.

Ancak “parsel ölçeğinde yapılacak detaylı zemin etütleriyle” bu riskleri giderecek mühendislik

önlemleri alınacaktır. Sonuç olarak, planlama alanının tamamı “önlemli yerleşime uygun alan”

biçiminde değerlendirilmiştir. Ancak anlaşılacağı üzere, “ÖA-1” alanları, “ÖA-5”den yerleşime

“biraz daha yerleşime uygun” olarak yorumlanabilir.

Jeolojik Etüt Raporu’na göre, (başta uygun topoğrafik koşullardan dolayı) şev stablitesi problemi,

kaya düşmesi, çığ ve heyelan riski bulunmamaktadır. Anca yine rapora göre, 5-7 metre derinlikte

yer altı suyu mevcuttur. Hem yer altı suları, hem de yer üstü suları için etkin drenaj önlemlerinin

alınması istenmiştir. Bunun için yer belirlenmemiş, genel bir ifadeyle yetinilmiştir

DSİ görüşüne göre, çalışma alanı içerisinden Hacivat (Kaplıkaya) Deresi geçmektedir. Dere 4373

sayılı Taşkın Sular Kanunu kapsamında kalan bir deredir. DSİ’nin kurum görüşü alınarak

değerlendirilen Kaplıkaya Deresi için kanuna göre; Kaplıkaya Boğazı nihayetinden başlayarak

Deliçaya birleştiği noktaya kadar devam eden Kaplıkaya mecrasında yatak mihverinden itibaren

30 m. sağa ve sola kadar devam eden alanlar yasaklı bölgelerdir. Ayrıca tersip bendine kadar devam

eden alan da Kaplıkaya Deresi’nin taşkın etki alanı içerisinde bulunmaktadır. Tersip bendi ve

membaındaki rusubat konisi alanı da proje kapsamı dışında değerlendirilmesi gereken alanlardır.

İklimin, kentsel gelişmeye etkileri açısından, dikkate alınması gereken en önemli özelliği rüzgar

durumudur. Alanda hakim rüzgar, kuzeydoğudan (poyraz) esmektedir ve yaz aylarında baskındır.

Bundan sonra kuzeyden esen (yıldız) rüzgarlar öne çıkmaktadır ve yine baskın olduğu dönem yaz

aylarıdır. Üçüncü sırada ise, doğudan esen (gündoğusu) rüzgarlar gelmektedir. Bunlar genelde, kış

aylarında görülmektedir. Hızlı rüzgarlar ise, güney ve güneydoğudan (kıble-keşişleme) esmektedir

ve kış aylarında baskındır. Planlamada, yeşil aksların hakim rüzgar yönünde oluşturulması uygun

olacaktır.

Planlama alanında Hacivat Deresi ve çevresi Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun

08.02.2017 tarih, 20 sayılı Kararı ve 23.03.2017 tarih 3202 sayılı bakanlık makamı oluru ile

“Nitelikli Doğal Koruma Alanı” ve “Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı” olarak

tescillenmiştir. 16.13 ha Nitelikli Doğal Koruma Alanı ve 4.70 ha Sürdürülebilir Koruma ve

Kontrollü Kullanım alanından oluşmakta olup toplam 20.84 ha alanı kapsamaktadır


39

Söz konusu alan daha önce Mülga Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun

09.07.1999 tarih ve 7329 ayılı Kararı ile tescil edilen 17,14ha büyüklüğünde 1. Derece Doğal Sit

Alanı ve 23,79 ha büyüklüğünde Sit Koruma Alanında kalmaktaydı. Bahsi geçen sit koruma alanı,

Mülga Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu’nun 28.06.2001 tarih ve 8555 sayılı

Kararı ile Doğal Sit Etkilenme Geçiş Alanı olarak tescil edilmiştir. Planlama da bu alanlar Çevre

Şehircilik Bakanlığının 05.01.2017 tarih ve 99 sayı ile karar ve 25.01.2017 tarihi ve 29959 sayılı

Resmi Gazetede yayınlanan ilke kararları doğrultunda değerlendirilmelidir.

Ayrıca arazinin tamamı “meskun” olduğu için; bitki örtüsü, toprak kabiliyeti, vb. diğer doğal

veriler değerlendirme dışı bırakılmıştır. Tüm konular dikkate alındığında, doğal verilerle yapılan

fiziki eşik analizi, kentsel gelişme açısından, bir kısıtlama/sakınca getirmemektedir.

İŞLEVSEL EŞİK ANALİZİ

İşlevsel eşik analizinde, daha önceden plan araştırma raporunda yapılmış analizler sonucunda

planlama alanının yapılaşmış çevresine ilişkin özellikleri değerlendirilmektedir. Buna göre:

Alanın içerisinde, doğu-batı ve kuzeydoğu-güneybatı aksında, metropol ölçeğinde önemli

olan, 35 metre profilinde, iki ana ulaşım aksı öngörülmektedir. Bu öngörü, Bursa BŞB

ve Yıldırım Belediyesi ortak çalışması sonunda ortaya çıkmıştır. Böylece planlama

alanı ulaşım sistemi tasarımında, bu öngörüler yönlendirici olmuştur.

Doğalgaz şebekesinin, 1. ve 2. Derece önemdeki ana aksları korunmaya çalışılmalıdır.

Plan araştırma raporunda yer alan analizler sonucunda alanda, miktar/büyüklük açısından,

Hazine ve Yıldırım Belediyesi mülkleri küçük bir alan kapladığı görüllmektedir. Bursa

BŞB mülkleri ise, (dağınık olarak) yaklaşık 90 hektar büyüklüğündedir. Bu alan, kamusal

alanlarının gerçekleştirilmesi açısından, büyük bir fırsat sunmaktadır.

Alanı büyük ölçüde kaplayan, sağlıksız ve çarpık kentsel dokuda, ana ulaşım aksları hariç,

korunacak konut dokusu saptanmamıştır.

Yukarıda belirtilen hususlar, fiziki açıdan tanımlı hususlar olmamakla birlikte, plan genelinde

değerlendirilmeye alınmalıdır.


40

Harita 10: Yıldırım İlçesi Eşik Analizi


41

Harita 11 : Planlama Alanı Eşik Analizi


42

II. GZFT ANALİZİ

İÇSEL FAKTÖRLER / ETKİLEYİCİLER

GÜÇLÜ YÖNLER ZAYIF YÖNLER

Kentsel alanın içinde konumlanma Ankara Asfaltı boyunca uzanan yüksek katlı yapı bloğunun,

alanın erişilebilirliği ve okunabilirliğini/ şeffaflığını azaltması /

dışa kapalılık

Kentsel fiziki kalite geliştirmeye uygun büyüklük/ebat Yapıların “çürüklüğü”.

Yakın çevrede, (özellikle Ankara Asfaltı üzerinde) tercih

edilen konut ve ticari doku gelişimi Sağlıksız/çarpık kent dokusu

Alanın belirgin hatlar/fiziki elemanlarla sınırlı yapısı Özellikle deprem ve diğer doğal afetlere duyarlı planlanmış

konut dokusu olmayışı

Çevredeki canlı trafik ağının varlığı Afet ve risk yönetimine dönük örgütlenme olmayışı ve halkta

bu konudaki bilinç eksikliği

Güneşlenme ve hakim rüzgar açısından uygun yöndeki

arazi konumu/yönü. Kent içinde küçük ve dağınık üretim işletmeleri ile depoların

varlığı

Kültürel ve tarihi değerleri olan turizm potansiyeli olan

yerlere yakınlık Ulaşım akslarının sistem bütünlüğünün olmayışı

Alanın güneybatı ucunda çalışma alanlarının

kümelenmesi ve yığılma ekonomisinin yarattığı dışsallık. Otopark alanları yetersizliği

Bu kümede ve Ankara Asfaltı boyunda canlı ticaret

hayatı Sandık imalatçılarının yer aldığı küçük sanayi alanını yerleşim

yerlerinin ortasında kalması

DIŞSAL FAKTÖRLER / ETKİLEYİCİLER

FIRSATLAR TEHDİTLER

Çağdaş/sağlıklı fiziksel ve işlevsel kalite ile çeşitlilik

sunan bir kentsel alan oluşturma potansiyeli. Yoğunluk artışı ya da eski yapılaşmanın sürdürülmesi konusunda

sınırsız/olmayacak talepler

Geniş kamu mülklerinin varlığının (özellikle Bursa BŞB-

90 hektar), kamusal alanların geliştirilmesi konusunda

sunduğu fırsat

Yasal eksiklikler ve anlaşmazlıklarda uzayan adli yargı süreci

Hacivat Deresi Doğal Sit Alanı’nın rekreatif ve turistik

potansiyeli ve bunu bir cazibe merkezi haline getirme

fırsatı

Projeye, başından sonuna kadar paydaşların katılımının

sağlanamaması ve bu nedenle ilerdeki aşamalarda projeye yeterli

destek oluşmaması/projenin yeterli düzeyde anlatılamaması

Mal sahipleri, hatta kiracılarda dahi kentsel dönüşüm

projesi yapımı konusundaki olumlu desteğin varlığı Fiziksel yenilemenin tüm sorunları çözecek nihai hedef olarak

kabul edilmesi

Yeni ana akslar yoluyla, alanın kentin diğer bölgelerine

açılması, böylece ticari ve toplumsal hayatın canlanması.

Üst ölçekli planlarda alanın büyük bölümünün konut alanı

olmasına karşın, bölgenin hızla gelişme potansiyelinin, çalışma

alanlarının konut alanları aleyhine genişleme potansiyeli ve

yoğunluk artışı talepleri

Ticaret ve turizm alanları ile diğer hizmetler sektörü

gelişimine uygun koşullarda alanın yüksek potansiyeli

(Örneğin Ankara Asfaltı boyunca)

Bölgeye yönelik talep yüksekliği gözlemi

Kent merkezine yakınlık


43

E. PLAN KARARLARI

I. ARAŞTIRMA SONUÇLARININ GENEL DEĞERLENDİRMESİ – SORUN

TANIMI

GENEL SORUN TANIMI

Kentlerin, “sürekli bir değişme ve dönüşme baskısı altında olduğu” yadsınamaz bir gerçektir.

Gelişen ülkemizde, son dönemde, bu süreç daha da hızlandığı görülmektedir. Bunun pek çok

nedenleri vardır. Bu nedenlerin temeli, kentlerin nüfuslarının hızla artması ve buna bağlı olarak

kentsel alan ihtiyacının ortaya çıkması olarak düşünülebilir. Burada, kentin yeni alanlara doğru

büyümesi/yayılması kendi başına bir dönüşüm olmakla birlikte başka ve daha önemli gelişmeleri

de tetiklemektedir. Çünkü böylece, kentsel alan parçalarının “erişilebilirlikleri” olumlu ya da

olumsuz olarak değişmektedir. Arsa ve arazi rantları da değişmekte, “gerçekleştirilemeyen

rant/getirim potansiyelleri” de yeni dönüşme baskıları yaratmaktadır.

Ülkemizde son yıllarda “kentsel dönüşüm” başlığı altında yürütülen etkinliklerinin kapsamının

oldukça genişlediği görülmektedir. Ülkemizde Kentsel dönüşüm sürecinin hukuki çerçevesi iki

temel düzenleme ile çizilmektedir. Bunlardan ilki 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların

Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun, Bir diğeri ise 5393 sayıl Belediye Kanunun 73. Maddesidir.

Türkiye geçmişi çokta eskilere dayanmamakla birlikte önemli deneyimler edindiği kentsel

dönüşüm süreçlerini bu 2 temel düzenleme ile gerçekleştirmektedir.Özellikle büyük kentlerde,

yerel yönetimler, yoğun bir dönüşüm baskısıyla karşılaşmaktadır. Bakanlar Kurulunca Riskli Alan

İlan edilen bölgelerde, temel yürütücü kurum olan Çevre ve Şehircilik Bakanlığının, kanunun ifade

etttiği biçimiyle, yetki devri yaparak kentsel dönüşüm sürecinin alt ölçek yerleşimlerde de

dinamizim kazanarak sürdürülmesi, tercih edilen uygulama yöntemlerinden birisi haline gelmiştir.

Bu sayede özellikle son senelerde, kent ekonomisine yaptığı güçlü katkılarla birlikte, kent

yerleşimleri, merkezleri ve çeper alanlarıyla adeta bir “şantiye” görünümü almış ve bir yeniden

yapılanma sürecine girmiştir

Öncelikle, dünya deneyimlerinden hareketle, “kentsel dönüşümün” yaygınlaşmasının, “çöken

ekonomiyi canlandırma” veya “sermayeyi krizden çıkarma” politikası olduğu biçiminde yapılan

eleştiriler mevcuttur. Ancak inşaat sektörünün, pek çok diğer sektörü tetiklediği, istihdam

politikaları ve uygulamalarının da önemli bir aktörü olduğu bilinmektedir. Burada temel tercih,


44

“doğru/zaruri nedenlerle ortaya çıkmış kentsel dönüşüm ihtiyacına doğru politikalarla cevap

verilebilmesi” olmalıdır. Örneğin “çarpık yapılaşma, aşırı yoğunluk, şehirsel hizmet yetersizliği”

nedenlerle gibi ortaya çıkmış bazı kentsel dönüşüm uygulamalarında, “kentsel yaşam kalitesinde”

eskiyi aratmayacak uygulamalar için çaba içerisinde olunmalıdır.

Diğer bir eleştiri de, doğru/zaruri nedenlerle ortaya çıkan kentsel dönüşüm projelerinin, bağımsız

ve rastlantısal biçimde seçilmesiyle ilgilidir. Oysa kent bir bütündür ve her müdahale iç ilişkilerde

değişikliklere yol açmaktadır. Bundan dolayı kentsel dönüşüm projelerinin seçiminin; birbirleriyle

ilişkileri ve kentte yüklendikleri roller konusunda “bütünlük” sağlayıcı (örneğin kentsel dönüşüm

master planı gibi) bir “mekansal stratejik plan” çerçevesinde geliştirilmesi daha uygun olacaktır.

Kent bütünündeki dönüşüm alanları değerlendirilerek, rantı/getirisi yüksek projelerle, daha düşük

projelerin birlikte ele alınması ve birbirlerine destek olması sağlanabilecektir.

Eleştirilerden bir diğeri de, kentsel dönüşüm projelerinin; mevcut binaları yıkıp, yerine yenilerini

yapmaktan oluşan, “kentsel yenileme projeleri” oldukları noktasındadır. Böylece gerek

korunabilecek/sağlıklılaştırılabilecek yapılar yıkılmakta, üzerlerindeki yaşam/komşuluk da

tümüyle yok edilmektedir. Bir başka ifadeyle, dönüşüm sadece fiziki yönüyle ele alınmakta, sosyal

ve ekonomik boyut ihmal edilmektedir.

Sonuç olarak kentsel dönüşüm projelerinin başarılı olması için, öncelikle “dönüşüm

nedeni/nedenleri” konusunda doğru saptamalar yapılmalıdır. Üzerindeki mevcut yapılaşmalar ve

toplumsal yaşam bu projenin araştırma raporunda da olduğı gibi ayrıntılı olarak irdelenmelidir.

Kentteki konumu, yakın çevre ve kent bütünü çerçevesinde ele alınmalı ve projenin fiziksel ve

işlevsel açıdan alabileceği rol seçenekleri değerlendirilmelidir. Projenin sosyal ve ekonomik

boyutları da, gerek yaşayanlar ve/veya gayrimenkul sahipleri, gerekse kent halkı açısından

tartışılmalıdır. Kentsel dönüşüm projelerinde, yerel yönetimlerin yetkiyi elinde tutması önemli bir

başarı nedenidir. Çünkü yapısal baskıların, yerel yönetimlerce “toplumsal adalet” çerçevesinde

değerlendirmesi, daha kolaydır. Bu yol, (özel) kişi/gurup çıkarlarıyla, toplumsal öncelikler

arasında bir mutabakat zemini oluşturmaya dayalıdır. Bu yaklaşımda yerel yönetim ağırlığını,

toplumsal sorumluluklarına verir ve zaten piyasanın dönüştürmesi olası alanda yaşamlarını

sürdüren nüfus guruplarını kentsel gelişmeye eklemleyecek uygulama araçlarını geliştirilecektir.


45

Yukarıda bahsedilen hususlar dikkate alınarak planlama alanında, modern, yaşanılabilir, evrensel

şehircilik ilkelerine uyumlu bir kentsel mekan yaratabilmek için, kentsel dönüşüm sürecinin hak

sahibi/ yatırımcı dengesi gözetilerek uygulanabilmesi, söz konusu planın bu uygulamanın temel

dayanağı haline getirmektedir.

PLANLAMA ALANI SORUN TANIMI

Planlama alanı, Bursa ilinde kentin göç alması ile birlikte 1970’li yıllarda yapılaşmaya başlanılan

ancak, genel olarak güvensiz yapı stoğunun bulunduğu yapı kalitesi ve kentsel yaşam kalitesi

düşük; yapı yoğunluğu ise yüksek bir kent parçasıdır.

Planlama alanının güneybatısında, yaklaşık 10 hektar büyüklüğünde hazır giyim ve mobilya

üreticileri ile doğramacı-hızarcıların faaliyet gösterdiği küçük sanayi alanı bulunmaktadır. Söz

konusu sanayi alanının, alanda oluşturduğu ekonomik katkı ve ulaşılabilirliği hususları

değerlendirildiğinde şu aşamada taşınması öngörülmemektedir.

Hacivat Deresi’nin doğusunda bulunan ve yaklaşık 4 hektar büyüklüğündeki alanda “ağaç işleri

küçük sanatlar alanı” bulunmakta olup, ambalaj sandık imalatçılarının faaliyet gösterdiği alanın,

yerleşim yerlerinin ortasında sıkışıp kalması, çevre kirliliğine de neden olması vb nedenlerle söz

konusu alanın, belediyesinin Bursa il genelinde yer alan ve kent içinde kalan imalat ve üretime

yönelik meslek gruplarının yaşadığı problemlerden kaynaklı olarak kent dışına taşınması amaç ve

hedefi kapsamında alt ve üst yapısı tamamlanmış olan ve Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ve Mülga

Bursa İl Özel İdaresi tarafından onaylanan Bursa ili Kestel ilçesinde yer alan Bursa Büyük Sanayi

Sitesine taşınması öngörülmektedir.

Diğer taraftan Ankara Yolu üzerinde kamu-özel eğitim yapıları, özel hastaneler ve resmi kurum

alanları da dağınık biçimde mevcuttur. Burada Devlet Malzeme Ofisi ve Sağlık Müdürlüğü’nce

kullanılan Ders Aletleri Üretim tesisleri de geniş alan işgal etmektedir.

Hacivat Deresi boyunca, Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından düzenlenmiş ve faaliyette olan

park alanları ile planlama alanı içerisinde de, mahalle ölçeğinde park ve çocuk bahçeleri alanları

mevcuttur.

Riskli alan içerisinde bulunan “Nitelikli Doğal Koruma Alanı” ve “Sürdürülebilir Koruma ve

Kontrollü Kullanım Alanı” ile alanda yeşil alan kullanımlarının oluşturulmasına imkân vermesi


46

açısından alanda sorun olarak kabul edilmemekle birlikte plan kararlarını etkileyen ve plan

kurgusunu etkileyen en önemli eşiklerden biridir.

Plan Araştırma Raporunda belirtilen analizlerde ortaya çıktığı üzere alandaki 12369 adet yapının

12235 adedi orta ve kötü kalitededir. 05.09.2012 tarihinde onaylanan, imar planına esas jeolojik

ve jeoteknik etüt raporunda da görüldüğü üzere Riskli Alanda Zemin Önlemli Alan 1 ve Önlemli

Alan 5 olarak belirlenen formasyonlardan oluşmakta olup, söz konusu alanlara ilişkin olarak

jeolojik ve jeoteknik etüt raporunda; “Önlemli Alan-1 (Ö.A-1): Depremsellik açısından

bakıldığında Yıldırım İlçesi 1. derece deprem bölgesidir. Bölgenin yüksek deprem etkinliği ve yer

altı su durumu göz önüne alındığında hakim birimi kum olan alüvyon birimde sıvılaşma riski ve

büyütme riski beklenmektedir. Bu nedenle inceleme alanının tamamı Önlemli Alan-1 olarak

sınıflandırılmıştır. Önlemli Alan-5 (Ö.A-5): İnceleme alanında yer alan Kum biriminin iri-orta-

ufak boyutlu çakıl ve nadiren kil, silt birimlerden oluştuğu tespit edilmiştir. Yapılan incelemeler

sonucu çalışma alanının taşıma gücünün oldukça düşük olduğu, alanın büyük bir kısmında

sıvılaşmaya bağlı yüksek oturmaların beklendiği ve killi birimlerde şişme derecelerinin orta

seviyelere kadar ulaştığı gözlemlenmiştir. Yer altı su seviyesinin varlığı ve yüzeye yakın olması da

bu tür problemleri büyük ölçüde tetiklemektedir. Bu özelliklerinden ötürü çalışma alanının büyük

bir kısmı aynı zamanda Ö.A-5 olarak tanımlanmıştır.” Hususları belirtildiğinden, jeolojik yapı da

plan kararlarına yön veren en önemli eşik olarak karşımıza çıkmaktadır. Planlamaya konu Riskli

alanın Hem zemin yapısı hemde güvensiz, sağlıksız/düşük nitelikli yapı stoğu en temel

problemidir.

Çalışma başlangıcında, fiziki eşik analizi yapılmıştır. Harita 12’deki eşik analizi yerleşimi

engelleyen ya da kısıtlayan, fiziki bir eşik mevcut olmamakla birlikte Harita 12 yer alan eşik

analizinde de görüldüğü üzere Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından önerilen ulaşım aksı da

planlama kararları açısından önemli bir eşiktir.

II. GEREKÇE

Yıldırım İlçesi sınırları dahilinde 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi

Hakkında Kanunun 2. Maddesine göre Bakanlar Kurulu’nca 2012/4086 sayılı kararı ile ilan edilen

ve 20.01.2013 tarihli ve 28534 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren (499 ha) alan

içerisinde 425.12 ha.lık , kısmını kapsan bu planlama çalışımasında, sağlıksız ve çarpık bir kentsel


47

dokunun hakim olmasından dolayı yüksek olan nüfus yoğunluğunu ve bu nüfusa yetersiz kalan

teknik ve sosyal alt yapı alanlarının sağlıklaştırılması, risk faktörünün gözetilerek yapılaşmanın

yeniden planlanması, kademeli ve dengeli ulaşım sistemi oluştururulması, uygun kentsel dönüşüm

metod ve yöntemleri dikkate alınarak, çözümcü, fonksiyonel, sürdürülebilir, uygulanabilir ve

güvenli kentsel alan yaratılması öngörülmektedir.

III. SENARYO

Riskli alana ilişkin olarak Bursa 2020 1/100 000 ölçekli Çevre Düzeni ve Bursa Merkez – Batı

Planlama Bölgesi 1/25 000 ölçekli Nazım İmar Planı plan kararları doğrultusunda belirlenen 275

kişi/ha nüfus yoğunluğunu korunarak donatı standartları sağlanmış, donatıları dengeli sağlanmış

nitelikli konut alanları oluşturulduğu, yeşil akslarla donatı ve konut alanları bağlantısı

oluşturulduğu, çevreyi kirletici etkisi bulunan sanayi alanlarının sanayi bölgelerine taşındığı

ulaşımda dengeli ve kademeli bir çözümlemenin üretildiği, yaya ve araç trafik sirkülasyonun

sağlıklaştırıldığı, alanın konum ve özelliklerinin maksimum değerlendirilerek Ankara yolu aksı

boyunca güçlü ticari ve turizm fonksiyonları korunarak, Ankara yolu ile planlamanın kuzeyinde

yer alan 11 Eylül bulvarı arasında ulaşım bağlantısı oluşturularak bu aksların ticari bütünleşmenin

oluşturulduğu ve yeni önerilen ticaret alanları ile kendi içinde ekonomisinin oluştuğu, kent ile

bütünleşebilen erişilebilir ve yaşanabilir bir kent oluşturulacaktır.

IV. PLANLAMANIN AMAÇ VE HEDEFLERİ

Bu alanda “kentsel dönüşüm” yapılması, çalışma konusu “misyonu” olarak ifade edilmektedir.

Kentsel dönüşüm projesi ifadesiyle, “yaşam güvenliği ve kentsel yaşam kalitesi düşük” durumdaki

bu kent parçasının, fiziksel ve işlevsel kullanımını değiştirecek, “yapısal bir topyekûn değişikliğe”

atıf yapıldığı açıktır. Kentlerin sürekli gelişip-büyümesini kaçınılmaz bir süreç olduğunu kabul

ettiğimize göre; kentin parçalarının nitelik değiştirmesi de, sürecin doğal sonucudur. Dolayısıyla,

gelişme yönü ve eğilimleri takip edilerek, “yönü önceden belirlenmiş/belirli bir maksada

dönük/ereksel bir dönüşüm” yapılması gerekecektir.

Planlama Çalışmasının “Amacı” ; Genel olarak kentin ve özel olarak bu kent parçasında

yaşayanlar/yaşayacakların bugünkü talepleri ve ihtiyaçlarını karşılayan, ancak kaynakların

tüketilmeden gelecek nesillere bırakıldığı, çevresel/ekolojik değerlere duyarlı, ekonomik


48

açıdan canlı, toplumsal yaşam açısından uygun/cazip,kentsel örgütlenme yapısı güçlü,

kentsel risk faktörünün dikkate alındığı, kısaca “sürdürülebilirlik” özelliklerine sahip bir kent

parçasına dönüştürmek olarak ifade edilebilir.

Planlama Çalışmasının “Hedefleri” :

Ekonomik açıdan cazip ve canlı bir kent parçası oluşturmak.

Planlama alanında; yaşayanların/yaşayacakların yaşam değerleri ve alışkanlıklarına uygun,

aynı zamanda çağdaş yaşam kalitesine yönelik, örgütlü bir toplum yapısı yaratmak.

Planlama alanında sağlıklı, güvenli ve modern bir yaşam alanı oluşturmak,

Kentten bağımsız olmayan ve kentle bütünleşecek konut alanları oluşturmak,

Her yaş grubunun ayrı ayrı ve birlikte kullanacağı sosyal ve kültürel alanlar oluşturmak,

Donatı alanlarının erişim mesafeleri içinde olmasını sağlamak,

Planlama alanı içinde kullanılabilir açık ve yeşil alanlar oluşturmak,

Planlama alanı içinde, insanları bisiklet kullanmaya sevk edecek nitelikte bisiklet yolları

oluşturmak,

Yaya-araç ilişkisini azaltacak yaya yolları oluşturmak,

Taşıt ulaşımını aksatmayacak şekilde en az taşıt yolu ile ulaşımı sağlamak,

Açık-Yeşil alanları, sosyal-kültürel yapıları, yaya akslarını ve meydan gibi kamusal

kullanımları arttırmak

Kentin içinde kalan kirlilik yaratan sanayi alanlarını kaldırmak

Yenilikçi bir tasarım ilkesiyle, yerel ve toplumsal yaşantı biçimlerini koruyarak yapılaşma

sağlamak

Planlama alanı içerisinde yer alan, Bursa ve Yıldırım ekonomisinin önemli bir bileşeni olan

Bebe Konfeksiyonu üretim alanı korunarak, alandaki diğer fonksiyonlarla ilişkisini

güçlendirmek

Ankara yolu üzerindeki güçlü ticaret alanlarının planlama alanı ile bağlantılarını ve

ilişkilerini güçlendirmek

Planlama alanı sınırları içerisinde yer almayan ancak planlama alanını 2 parçaya bölen

“Nitelikli Doğal Koruma Alanı” ve “Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım

Alanlarından da yararlanılarak, ekolojik/çevresel değerlere duyarlı, “sürdürülebilirlik”

ilkesine uygun bir kent parçası oluşturmak.


49

V. PLAN KARARLARI

Seçilen planlama tercihi, vizyon çerçevesinde belirlenen (genel/soyut) amaçlar ve (özel/somut)

hedefler çerçevesinde ortaya çıkar. Gelecekte, planlanan kent parçasının; nasıl bir hal/durum

alacağı bu çalışmanın ürünüdür. Planlama temelde, iki sorunun cevabını arar: 1) Alanda yer alacak

arazi kullanım öngörüleri (İşlevsel Karar/Tercih); 2) Kararların mekansal işleyişinin fiziksel

organizasyonunu düzenlemek (Fiziksel Karar/Tercih).

İşlevsel karar arayışında, bir başka ifadeyle, alanda yer alacak arazi kullanım konusunda,

temel belirleyiciler; tercih edilen kararların yakın çevreyle bütünleşmesi, kentsel gelişme

stratejisine uyumu, arazinin fiziksel özellikleri/ kısıtlayıcılar ile paydaşların eğilimleridir.

Burada, uygulanmak istenen, arazi değerini artırarak, yerinde “kendiliğinden” dönüşümün

sağlanmasıdır. Bu doğrultuda planlama alanında piyasa koşullarının iki önemli unsuru olan

toprak arzı ile talebin dengeli bir şekilde işlendiği, belediyenin yönlendirici ve düzenleyici

gücü de dikkate alınarak, kentin doğal dinamikleri içinde dönüşümün gerçekleşmesi

sağlanacaktır.

Yetersiz olan donatı alanları, DOP oranının %40’a çıkarılması suretiyle artırılmıştır.

Mevcut tesisler, özellikle eğitim alanları, çevrelerinden alarak genişletilmiştir. Ayrıca ilave

Eğitim tesis alanları için yer ayrılması yapılmıştır. Burada da kriter, onaylı plandaki nüfus,

revizyon planda değişmediği taktirde, teknik ve sosyal altyapı alanları da değişmemelidir.

Eğer ilave nüfus gelirse, bu nüfus için yasal mevzuat gereği teknik ve sosyal altyapı da ilave

edilmelidir.

Bursa Büyükşehir Belediyesiyle eşgüdümlü yapılan çalışmada belirlenen, ‘metropol

ölçeğinde önemli’ olarak tanımlanan 35 metrelik yollar plana işlenmiştir. Planlama alanında

ulaşım ağı da bu yollara uyumlu geliştirilmiştir.

Hacivat mahallesinin ortasında yer alan sandık imalatçılarının yer aldığı küçük sanayi alanı,

sıkışıklıktan kurtulması, konut alanlarından ve diğer kent arazilerinden uzaklaştırılması ve

planlı sanayi bölgelerine taşınmasına için kaldırılmış ve sanayi alanının taşınması ile

oluşacak boşlukta daha nitelikli ticaret, konut ve donatı fonksiyonlarına ayrılmıştır.

Planda yoğunluk kararlarını verirken, 19.01.1998 tarihinde onaylanan 1/100 000 Bursa

Çevre Düzeni Planında Merkez Planlama bölgesi için belirtilen; “Bu bölgede yapılan

planlarla nüfus yoğunlukları artmış ve yoğun bir yapılanmaya sahip bir kent oluşmuştur.


50

Bu nedenle bu alanlarda sadece sıhileştirme yapılması planlama kararıdır. Yoğunluk

arttırımına gidilemez.” plan kararı doğrultusunda 2006 yılı onaylı 1/25 000 Merkez

Planlama Bölgesi Nazım İmar Planı ve Plan Hükümlerinde de belirtilen brüt 275 ki/ha

yoğunluk kabul edilmiş ve aynen korunmuştur.

Bu doğrultuda Bursa İli, Yıldırım İlçesi, Mevlana, Ulus, Yavuzselim, Arabayatağı,

Çınarönü ve Hacivat Mahalleleri 1/25 000 ölçekli Revizyon Nazım İmar Planı arazi

kullanım hesaplarına ilişkin değerler aşağıda yer almaktadır.

Tablo 7: Öneri 1/25 000 ölçekli Revizyon Nazım İmar Planı - Arazi Kullanım Kararları


(HA) ORAN %

ORTA YOĞUNLUKLU MEVCUT KONUT ALANLARI (275 kişi/ha) 323.89 76.19%

DÜŞÜK YOĞUNLUKLU MEVCUT KONUT ALANLARI (150 kişi/ha)

3.91 0.92%

TİCARET-TURİZM-KONUT ALANI 19.56 4.60%

KÜÇÜK SANAYİ ALANI 6.82 1.60%

AÇIK VE YEŞİL ALANLAR 15.38 3.62%

REKREASYON ALANI 4.68 1.10%

DERE 2.15 0.51%

YOL VE OTOPARK ALANLARI 48.73 11.46%

TOPLAM 425.12 100.00%

Grafik 1: Öneri 1/25 000 ölçekli Revizyon Nazım İmar Planı - Arazi Kullanım Kararları Dağılı

Yukarıda grafikte, planlama alanına yönelik geliştirilen arazi kullanım kararlarının alt kullanımlara

dağılımına ilişkin görsel yer almaktadır.

76.19%

0.92%4.60%

1.60% 3.62%

1.10%

0.51%11.46%

ORTA YOĞUNLUKLU MEVCUT KONUTALANLARI (275 kişi/ha)

DÜŞÜK YOĞUNLUKLU MEVCUT KONUTALANLARI (150 kişi/ha)

TİCARET-TURİZM-KONUT ALANI

KÜÇÜK SANAYİ ALANI

AÇIK VE YEŞİL ALANLAR

REKREASYON ALANI

DERE

YOL VE OTOPARK ALANLARI


51

Harita 12 : Bursa İli, Yıldırım İlçesi, Mevlana, Ulus, Yavuzselim, Arabayatağı, Çınarönü ve

Hacivat Mahalleleri 1/25 000 ölçekli Revizyon Nazım İmar Planı


52

Harita 13 : Alana İlişkin Bütünsel Teklif Bilgi Paftası ve Mekansal Stratejiler


53

VI. ÖNERİ 1/25000 ÖLÇEKLİ REVİZYON NAZIM İMAR PLANI - PLAN

HÜKÜMLERİ

1. PLAN ONAMA SINIRI ‘‘6306 SAYILI AFET RİSKİ ALTINDAKİ ALANLARIN

DÖNÜŞTÜRÜLMESİ HAKKINDAKİ KANUN’’ KAPSAMINDA BAKANLAR

KURULU’NCA 2012/4086 SAYILI KARARI İLE İLAN EDİLEN VE 20.01.2013

TARİHLİ VE 28534 SAYILI RESMİ GAZETEDE YAYINLANARAK

YÜRÜRLÜĞE GİREN RİSKLİ (499 HA) ALAN İÇERİSİNDE 425.12 HA.LIK

ALANI KAPSAYAN SINIRIDIR.

2. PLAN ONAMA SINIRLARI İÇERİSİNDE 6306 SAYILI AFET RİSKİ ALTINDAKİ

ALANLARIN DÖNÜŞTÜRÜLMESİ HAKKINDAKİ KANUN VE İLGİLİ

YÖNETMELİK HÜKÜMLERİNE UYULACAKTIR.

3. PLANLAMA ALANINI KAPSAYACAK ŞEKİLDE HAZIRLANAN 05.09.2012

TARİHİNDE ONAYLANAN 1/25000, 1/5000 VE 1/1000 ÖLÇEKLİ REVİZYON

İMAR PLANINA ESAS JEOLOJİK-JEOTEKNİK ETÜT RAPORUNDA

BELİRTİLEN ÖNERİ VE ÖNLEMLERE UYULACAKTIR. AYRICA PLANLAMA

ALANININ 55 HEKTARLIK KISMI İÇİN HAZIRLANAN 29.06.2015 TARİHİNDE

ONAYLANAN 1/25000 ÖLÇEKLİ ARAZİ KULLANIMINA ESAS JEOLOJİK-

JEOTEKNİK ETÜT RAPORUNDA BELİRTİLEN ÖNERİ VE ÖNLEMLERE DE

UYULACAKTIR.

4. TÜM PLANLAMA ALANINDA, SU KİRLİLİĞİ KONTROLÜ YÖNETMELİĞİ,

İÇME KULLANMA SUYU HAVZALARININ KORUNMASINA DAİR

YÖNETMELİK, SANAYİ KAYNAKLI HAVA KİRLİLİĞİNİN KONTROLÜ

YÖNETMELİĞİ, BİNALARIN YANGINDAN KORUNMASI HAKKINDA

YÖNETMELİK, SIĞINAK YÖNETMELİĞİ, BİNALARDA ENERJİ

PERFORMANSI YÖNETMELİĞİ, ÇEVRESEL GÜRÜLTÜNÜN

DEĞERLENDİRİLMESİ VE YÖNETİMİ YÖNETMELİĞİ, İŞYERİ AÇMA VE

ÇALIŞMA RUHSATLARINA İLİŞKİN YÖNETMELİK, ATIK YÖNETİMİ

YÖNETMELİĞİ, ELEKTRİK KUVVETLİ AKIM TESİSLERİ YÖNETMELİĞİ,

OTOPARK YÖNETMELİĞİNE, AÇIKLANMAYAN HUSUSLARDA 3194 SAYILI

İMAR KANUNU, MERİ İMAR MEVZUATI HÜKÜMLERİ İLE İLGİLİ

YÖNETMELİK (DEPREM, SIĞINAK, OTOPARK, BİNALARIN YANGIN


54

KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK VB.) HÜKÜMLERİNE

UYULACAKTIR.

5. BU PLANDAN ÖLÇÜ ALINARAK UYGULAMA YAPILAMAZ. YERLEŞME

ALANLARI VE DİĞER KENTSEL ARAZİ KULLANIM KARARLARININ

SINIRLARI, BU PLANLA BELİRLENEN YAKLAŞIK ALANSAL BÜYÜKLÜK

VE NÜFUS KABULLERİNİ AŞMAYACAK ŞEKİLDE, İLGİLİ KURUM

GÖRÜŞLERİ; DOĞAL, YAPAY VE YASAL EŞİKLER ÇERÇEVESİNDE ALT

ÖLÇEKLİ İMAR PLANI ÇALIŞMALARI İLE BELİRLENECEKTİR.

6. YETKİLİ KURUM VE KURUŞLARIN PROJELERİ KAPSAMINDA KALAN

KARAYOLU VE DEMİRYOLU ULAŞIMI GİBİ PROJELERE AİT

GÜZERGAHLAR YA DA YER SEÇİMLERİNE İLİŞKİN DEĞİŞİKLİKLERİN BU

PLANA İŞLENMESİ ZORUNLUDUR.

7. NATO PETROL BORU HATTINDA YAPILACAK UYGULAMALARDA MİLLİ

SAVUNMA BAKANLIĞI İNŞAAT EMLAK BÖLGE BAŞKANLIĞI’NDAN

GÖRÜŞ ALINMADA UYGULAMA YAPILAMAZ.

8. “SÜRDÜRÜLEBİLİR KORUMA VE KONTROLLÜ KULLANIM ALANI”NDA

BRÜT YOĞUNLUK 150 KİŞİ/HA, PLANLAMA ALANIN DİĞER

KISIMLARINDA İSE BRÜT YOĞUNLUK 275 KİŞİ/HA DIR.

9. TİCTK VE KÜÇÜK SANAYİ ALANI ALAN KULLANIMLARINA AİT

YAPILAŞMA KOŞULLARI ALT ÖLÇEK PLANLARDA BELİRLENECEKTİR.

10. NİTELİKLİ DOĞAL KORUMAM ALANI VE SÜRDÜRÜLEBİLİR KORUMA VE

KONTROLLÜ KULLANIM ALANI SINIRLARI İÇERİSİNDE YAPILACAK HER

TÜRLÜ DEĞİŞİKLİK İÇİN, BURSA TABİAT VARLIKLARI KORUMA BÖLGE

KOMİSYONU OLURU VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA GENEL

MÜDÜRLÜĞÜ ONAYI GEREKİR.

11. PLANLAMA ALANINDA TARİHİ VE KÜLTÜREL DEĞERİ OLAN ESKİ

ESERLERİN TESPİTİ HALİNDE İLGİLİ MÜZE MÜDÜRLÜKLERİNE HABER

VERİLECEK VE 2863 SAYILI KÜLTÜR VE TABİAT VARLIKLARINI KORUMA

KANUNU VE İLGİLİ YÖNETMELİKLERİ UYARINCA UYGULAMA

YAPILACAKTIR.


55

F. İMAR 15/05/2017-15/06/2017 TARİHLERİ ARASINDA ASKIYA ÇIKAN İMAR

PLANLARINA YASAL ASKI SÜRESİ İÇERİSİNDE YAPILAN İTİRAZLAR

KAPSAMINDA YAPILAN PLAN DEĞİŞİKLİKLERİ

Bu rapor; Bursa İli, Yıldırım İlçesi, Mevlana, Ulus, Arabayatağı, Çınarönü, Hacivat, Yavuzselim

Mahalleleri ile Şirinevler Mahallesinin bir kısmını kapsayan ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki

Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında Bakanlar Kurulu’nun 17.12.2012 tarih ve

2012/4086 sayılı kararıyla “riskli alan” ilan edilen alanın 425,12 hektarlık kısmına ilişkin

hazırlanan; 03.04.2017 tarih ve 5990 sayılı Bakanlık Makamı Oluru ile onaylanan ve 15.05.2017-

13.06.2017 tarihleri arasında askıya çıkarılan “Bursa İli, Yıldırım İlçesi, Mevlana, Ulus,

Arabayatağı, Çınarönü, Hacivat, Yavuzselim Mahalleleri 1/25000 Ölçekli Nazım İmar

Planı”na askı süresince yapılan itirazların değerlendirilmesi sonucu yapılan imar planı

değişiklikleri aşağıdaki şekildedir.

Harita 14: Yapılan değişikliklerin konumu ve numarası

1


56

Askı sürecinde yapılan itirazlar değerlendirilmiş ve değerlendirme sonucunda “Mekansal Planlar

Yapım Yönetmeliği ve 3194 sayılı İmar Kanununa” göre “Bursa İli, Yıldırım İlçesi, Mevlana,

Ulus, Arabayatağı, Çınarönü, Hacivat, Yavuzselim Mahalleleri 1/25000 Ölçekli Nazım İmar

Planı”nda, Bursa Büyükşehir Belediyesi tarafından yapılan yüksek ihtisas kavşağı imar planı

değişikliği yapılması itirazı ve Somoncu baba vakfı tarafından yapılan Bursa İli, Yıldırım İlçesi,

Mevlana, Ulus, Arabayatağı, Çınarönü, Hacivat, Yavuzselim Mahalleleri 1/25000 Ölçekli Nazım

İmar Planı plan açıklama raporu detaylandırılması, güncellenmesi ve 1/25000 Nazım İmar Planında

gösterilen 1. derece yolların gösterim tekniğinin hatalı olduğu belirtilen, itirazlar kabul edilmiştir.

1. YÜKSEK İHTİSAS KAVŞAĞI İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ

Bursa Büyükşehir Belediye başkanlığı tarafından Bursa Büyükşehir Belediye Meclisi

tarafından 20.04.2017 tarih ve 966 sayılı kararı ile Onaylanan Yüksek İhtisas Kavşağı Ön Projesine

İlişkin 1/25.000 Ölçekli Nazım İmar Plan Değişikliği, Söz konusu düzenlemenin; insan, toplum ve

çevre ilişkilerinde dengeyi bozucu nitelikte olmayacağı, ekonomik, ekolojik ve toplumsal kayıplar

bakımından toplum aleyhine sonuçlar doğurmayacağı, dolayısıyla kamu yararı gözetilmek

suretiyle yapılacak olan bir altyapı düzenlemesi olduğu gerekçesi ile Ayrıca Yıldırım Belediye

Başkanlığı’ nın 10.11.2016 tarih ve 30089 sayılı yazılarında; Söz konusu kavşak projesinin Yavuz

Selim Mahallesinde bulunana kısımlarının “Afet Riskli Alan” da kalmakta olduğu belirtilerek

kamulaştırmanın Büyükşehir Belediyesince yapılması şartı herhangi bir sakınca bulunmadığı

hususları kapsamında kavşak projesinin riskli alan sınırı içerisine giren kısımlarının plan işlenmesi

yönünde yapılan itiraz uygun görülmüş olup, “Bursa İli, Yıldırım İlçesi, Mevlana, Ulus,

Arabayatağı, Çınarönü, Hacivat, Yavuzselim Mahalleleri 1/25000 Ölçekli Nazım İmar Planı”

genel konseptine ve ulaşım şemasına aykırı bir durum tespit edilmemiş ve gerekli düzenlemeler

yapılarak anılan kavşak plana işlenmiştir


57

Harita 15: Mevcut İmar Planı

Harita 16: Öneri İmar Planı Değişikliği


58

G. YAPILAN DİĞER DEĞİŞİKLİKLER

Bursa İli, Yıldırım İlçesi, Mevlana, Ulus, Arabayatağı, Çınarönü, Hacivat, Yavuzselim Mahalleleri

ile Şirinevler Mahallesinin bir kısmını kapsayan ve 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların

Dönüştürülmesi Hakkında Kanun kapsamında Bakanlar Kurulu’nun 17.12.2012 tarih ve

2012/4086 sayılı kararıyla “riskli alan” ilan edilen alanın 425,12 hektarlık kısmına ilişkin

hazırlanan; 03.04.2017 tarih ve 5990 sayılı Bakanlık Makamı Oluru ile onaylanan ve 15.05.2017-

13.06.2017 tarihleri arasında askıya çıkarılan “Bursa İli, Yıldırım İlçesi, Mevlana, Ulus,

Arabayatağı, Çınarönü, Hacivat, Yavuzselim Mahalleleri 1/25000 Ölçekli Nazım İmar Planı”na

askı süresince yapılan itirazların değerlendirilmesi sonucu uygum görülen imar planı değişiklikleri

yapılarak yukarıdaki başlıkta detaylı bir şekilde anlatılmıştır. Bu değişliklere ek olarak 2 ayrı

bölgede de değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikler ;

1 2


59

1. KÜÇÜK SANAYİ ALANI İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ

05.04.2017 tasdik tarihli imar planında Küçük sanayi alanı olarak planlanan alan, 14.07.2007

tarihinde onaylanan imar planı korunacak şekilde düzenlenerek plan değişikliği yapılmıştır.

Harita 17 Mevcut İmar Planı

Harita 18 Öneri İmar Planı


60

2. PARK ALANI İMAR PLANI DEĞİŞİKLİĞİ

05.04.2017 tasdik tarihli imar planında Nitelikli Doğal Korumam Alanının doğu kısmı park olarka

tanımlanmışken yapılan değişiklikle bu alan Rekreasyon alanı olarak değiştirilerek plana

işlenmiştir.

Harita 19 Mevcut İmar Planı Harita 20 Öneri İmar Planı

yildirim (bursa) mevlana – ulus - yavuzselİm … · jeolojİk durum-deprem akarsu taŞkin...

Documents