»wnom ° ³ª bd« ¨bñea ° kÄbî ° g½nbu nj ¾b´m °...

»wnoM ° ³ª� Bd«

¨BñeA ° kÄB�î ° g½nBU nj

¾B´M ° JBM

¨°j k¦]

�¼§FU

o Øv�« �Ø�d«

º±��~« ³«BØ¦î

" ، شرعا آثار اين مرکزة و غيره در کلي سازی شرح وخالصهکپی ، ، هرگونه ترجمه حرام و غير مجاز بوده و مشمول قوانين ميباشد

مصطفوی ميباشدة مرکز نشر آثار علامتمام حقوق اين کتاب محفوظ و متعلق به

ثبت شده در تهران، لندن و قاهرهwww.AllamehMostafavi.com

5 o{B¯ ·« Øk�«

¬BMo´« k¯°Aki ¨B®M

·«BØ¦Çî , ònqÇM �Ø�dÇ« ° »Ç¯An±¯ jBTwA pA Sv½k®ª{pnA oYA , nk�¯Ao£ JBT� �½A

�Ç¼§FU An JBTÇ� �Ç½A y�nBLÇ« oªÇ Ôî ° »¯B£k¯p pA ©¦´a ·µj ¥ÄA°A nj ³� º±~«

NBa JBT� �½A ³LUo« �½k®a , »vª{ ºo\µ 1344 ¤Bw j°ke nj / SwA ²j±«o�

/ S�o£ nAo� �¼� Ø�d« ° ¬Ak®«³�Àî »«BªU ¶jBTwA jn±« ³� k½jo£ ozT®« °

¬±«Ao¼Q é«B] ° »�¼�dU ° k®Tv« ³� j±M »MBT� �¼§ Ø°A �½A ¬BµB£ C nB´ A ³M B®M

/ k½jo£ �¼§FU SØ¼ÄB´M

yL§B« ° Bµ³T{±¯ , JBT� �½A ¨B¯ o� l ¬°kM , ¬B~®« o¼� »�íM BµkíM ³ao£ A

° ¨BÇñeA ° JAjC ° kÄB�Çî ¬±Ç«Ao¼Q »�¼�dU �¼®a »§° k¯j±ª¯ ozT®« j±i ¨B®M An

SLÇY ° ²k{ ³TiB®{ º±~« ³«BØ¦î ¨B®M ¬B� Ø�d« ° ¬Bª§Bî jq¯ ¾B´M ° JBM g½nBU

/ SwA ²k½jo£

/ SwA ¬B¯C j±i ºBµ³T{±¯ B´®U , RBØ¼Äq] ¨BªU nj »ØTe JBT� �½A �nAk«

° °pnC �e ²B£nj nj °A ºBîj ° ³ Ø]±U ° xnØ±®« ° � BQ b°n ³M Aki Sªen ° j°nj

/ SwB« ºBØ®ªU

º±��~« ·«BØ¦î nBYC oz¯ q�o«

7 ©½k�U

! BªzM ©½k�U

¾B´ÇM ° JBÇM - ð¦Çv« , j°kÇe , ¨BñeE , JAjC - º±Td« ³� q¼¯ An Sªv� �½A

j±§Coµp ° ¨±{ RB�¼¦LU o¼YFU SdU nj ³� ³ Ø¼ÄB´M ° ³ Ø¼MBM pA ¨q½qî ¬AnjAoM ³M , SwA

: kÇ¯A³T�oÇ£ nAoÇ� ³�oÇ� �½A �¼�Ø¦L« pA ³Th¼v£ ¨B\§ ° SwoQR±´{ ¨jo« Szªñ½

/ ©®ñ¼« ©½k�U

nj ° , ²j±ª¯ ³í§B« An JBT� �½A SØ�kM : ³� ©®ñ¼« ©½k�U BªzM An ³î±ª\« �½A

/ k¼®� S«±ñe j±i k½A³T�o£ y¼Q ³� »ñ¦v« ¬±«Ao¼Q

° k¼¯A±hM An ³î±ª\« �½A , »�o¼M ¤Bª� BM ° , oñ� ºjApC ° S½ Øoe S½B´¯ BM ºnC

/ k¼®� S«±ñe

º±��~« �ve

9 oØñzU

! ©®ñ¼« oØñzÒU

, kÇ½A²j±ªÇ¯ �½±ÇzU JBTÇ� �Ç½A �¼§FU nj Ao« ³� »ÄB´M ¬B¯A±] o¯ k®a Bª{ pA

/ ©®ñ¼« oØñzU ° ºnAq¢wBPw

¾B´M ° JBM ð¦v« ¶k¼{±Q K§B« ° �ÄB�e pA Sªv� ð¼M �« ºBµ³T{±¯ pA o£ A

/ ¨n°ov« ° o ßhT« »vM , k½A³Tz£oM S§À� ° ¾Bi ²An pA ° , ³T�B½ »µB£ C

³ Ø]±ÇU ° �¼�±ÇU ¤±ªÇz« ³Tw±¼ÇQ , SwoQS�¼�Çe ¬AnjAoÇM BªÇ{ ³Ç� ¨nA°k¼ÇÇ«A

/ k¼{±ñM ¥�BM ±d« ° �ÄB�e oz¯ nj ° , ³T�o£ nAo� ¤BíT« nB£jn°oQ |±~h«

/ j±M kµA±i Bª{ nB½ ¬BMo´« ºAki : k½nAjoM »�jBæ ° Ø�e ¨k� o£ A

Bª{ ²A±io¼i Sw°j ³¯B¢½ / jBM Bª{ oM �« ¨Àw

º±��~« �ve

11 y½BTw ° kªe

©¼eo§A �ªeo§A ³Ø¦§A ©vM

, ²j±«o� S½B®î �¼�±U An B« : ³� SwA Aqw Ao¯B´] nB£jn°oQ o« Øke pA oT¯°q�A kªe

j±M k½B�î ° ¤±æA º±Td« ³� AoMBT� �½A ¤ Ø°A Sªv� °A |±~h« ³ Ø]±U ° ºnB½ BM °

/ ©½k¼¯Bwn ¬B½BPM

q¼¯ Sªv� �½A ©¼�®U nj : ³� ©¼®ñ¼« SwA±inj °A Ro�e Sª�î ²B¢z¼Q pA °

/ k½B«o� Sªeo« ° S½B®î ¤mM

�« ¤j oM Svµ ³ñ½n±¯C Ao�ÄB�e : ³� ©½±\¼« jAkªTwA ¬BMo´« ºAki pA ºnC

k¼½FU nB� �½A nj Ao« ° , k½Bª¯ ºnB] �« ©¦� pA SwA »®T{±¯ ³`¯C ° , k½B«o� ¨B´§A

/ k®�

Ro�e S�¼�e ¬B´] ° ¨ÀwA ºA±z¼Q ³¯B¢½ � BQ ¬A°n oM �« j°kd«B¯ j°nj °

° S¼L¦ÇµA ¬B£k½q£oÇM ° ( ³§C ° ³¼¦Çî ³×Ø¦§A RA±¦æ ) ³×Ø¦§AkLî �M kØªd« SLUo« »ªTi

° ¬A°o¼ÇQ oÇM ° , k®TÇvµ SØ½oÇzM ¬B´] ºA±z¼Q ²jpA°j ³� Ro�d¯C nB´�E RoTî

/ jBM , ¬B¯C JBdæE

13 ³« Øk�«

³« Øk�«

bo{ n±M An ¾B´M Apo¼« ° JBM kØ¼w »wBwA ºBµ³T£ ° kÄB�î ¤±æA , ¤ Ø°A k¦] nj

/ ©½j±ª¯ ¥�¯ ¥¼~U °

ºBµ³TÇ£ RB¼Ø¦Ç� nB~TÇiA n±ÇM , »Ç«Ao£ ¬B£k®¯A±i nB�dTwA o�BhM B\®½A nj

³íÇ]AoÇ« SªÇv� ¬Bª´M : k{BM K§B� An B´¯C bo{ »v� o£ A ° , ©¼Ä±¢¼« pBM Ao¯Bz½A

/ k½Bª¯

? k½±¢¼« ³a JBM kØ¼w

kØ§±T« pAo¼{ nj ºo\µ ( 1235 ) ¤Bw nj ºpAo¼{ B�n kØ¼w ovQ kªdª¼¦î kØ¼w

° S¼MoÇU ° ©¼¦íÇU ¤±�Çz« ° ³ Ø¼h¼Ç{ ºBª¦Çî pA »Çñ½ ³Ç� kMBî g¼{ y¼Q ° , ²k{

pA »TªÇv� ° ¬kÇ¯A±Çi ° �T{±Ç¯ ©Ø¦Çv« nk� ° , ²k¯A±i tnj : j±M Bµ³`M u½nkU

/ SwA ³Ti±«C KTñ« ¬C nj An ³ Ø¼h¼{ K§B« RB¼Ø¦� ° »Moî ° »wnB� RBØ¼MjA

nj ° , ²kÇ«C ¬°o¼M KTñ« pA , SwA ²j±M ¨±wo« ¬B«p ¬C nj ³ñ½n±M uPw °

° »¯B�oÇî K§BªÇM ¬Ao¢½j ° ³ Ø¼h¼{ ºBª¦î BM Ro{Bí« ° tB®¼TwA ³wA±M ZnBi

° , ²joÇ� Ak¼ÇQ ¥¼« ° ³�Àî ( o´{±M ° pAo¼{ nj ) ³î Ø±®T« ºB´T�B½n ° ³L½o� ¨±¦î

/ SwA ²kz¼« RnB\U ° Kv� n±«A ¤±�z« j±i ¤Bi BM q¼¯ »µB£

kØ¼w ¶p±e ° tnj o�d« pA ²jBTwA ¨qíM ° ³w Øk�« JBTîE RnB½p k~�M uPw

/ j±z¼« ¥¼~dU ¤±�z« »T{n ¶m«ÀU �ª� nj ° , ²k{ nBPvµn ÀMo� º±vM »T{n

²m«ÀU BM An j±i �BLUnA ³LUBñ« ·¦¼w±M ° , ²jo� Sí]Ao« pAo¼zM »U Øk« pA uQ °

·¦¼w±ÇM SØ½oÇ� ßl ¨B�« º±îj pA uQ ³ñTv®½A , joñ¼« �e »T{n kØ¼w JBdæA °

»wnoM ° ³ª� Bd« 14

406 | 2 Z S½Akµ c¼MB~« ) ³� kµk¼« xnBw kØ¼w JBdæBM »«BvM »¦î À«

/ k¼TwoM pAo¼zM Svµ u� oµ jq¯ ÀMo� nj �« RÀwAo« ° K¼UBñ« pA ( 20 t

° ¥«BÇ� ³í¼Ç{ º±\Tv] nj ¬Bz½A ¶m«ÀU ° , k®ñ¼« R±� »T{n kØ¼w ¬±a °

kªdª¼¦î k¼w , k¯j±M ¨B�ª®½A »î Øk« o¯ k®a ° , k¯j±M ( éMAn ��n ) kØ¼w �¼z¯B]

/ j±z¼« ¥«B� ³í¼{ ° SØ¼®�n ¨B�« »î Øk« pAo¼{ nj q¼¯

° �±¦Çw ©§A±Çî BÇM : �±¦Çw ° S�B½n ¥µA BM Ro{Bí« ·\¼T¯ nj kªdª¼¦î kØ¼w

An SwoQoµB |Bh{A ° b±§²jBw ¨jo« Sv¯A±T¼« ° , ²j±M B®{C ¬B�oî RBeÀæA

/ kµkM K½o�

15 ¾B´M ° JBM JAjC nj

[ JBM kØªd«»¦î kØ¼w ]

»wnoM ° ³ª� Bd« 16

o´{±ÇM nj RBÇ�°E K§BÇ� JBÇM Ro�e : k½±£ ( 66 | ) ¥¼L¯ g½nBU }¼h¦U nj

k®Ça p°n ¨B¢®Çµ j±M RnAoe ³]nj S½B´¯ nj A±µ ³ñ¯C BM ° , k¯j±M ¤±�z« RnB\TM

nj JBTÇ�C , k¯j±ÇM ¤±�Çz« pBª®ÇM ° k¯joL¼Ç« �½oÇzU ¤q®« ¨BMSzQ º¿BM SîBw

/ g§A /// j±M ³ Ø]±T« »í�A° J±LdªM HL¦� �nBL« ¥ñ¼µ �ñ§° k¼MBT¼« RnAoe S½B´¯

° , ²j±ªÇ¯ ¥æBÇe S�oz¼ÇQ °A k~�Ç« ° , ²kÇ{ éÇ�A° oØYÆÇ« °A º±Çîj ³ñTv®½A

(Ø

»e �°oe ) o¯ ²k\¼µ ¶joi ° ²B« [®Q R Øk« nj ° , ³T�B½ ³íw±U °A nB� ³T�n³T�n

�Ç½A ³ªÇµ ³ØTÇL§A ° , k®TÇz£ k�TíÇ« °A SØ¼¯BÇe°n ¨B�ªÇM ° ²kÇ{ ³ Ø]±TÇ« JBM kØ¼vM

/ k¯j±M ³ Ø¼h¼{ ¬Bªµ pA |Bh{A

, ³Ç¯ oÇ£ A ° , SwA ²j±ÇM »æ±~i n±M o¯ ²k\¼µ �½A ³ Ø]±U : ³� SwA ©Ø¦v« °

k®¯BÇ« k¯j±ÇM ³ Ø]±TÇ« oÇ¢½j |BhÇ{FM : k¯kz¼Ç« ¥MB�Ç« kÇæ ØÂ�A ³� ³ Ø¼h¼{ ¨±ªî

/ ¬Ao¢½j ° o�BM Apo¼« ° oµ±£ �ve Apo¼« ° »¯B«o� ¬Bhª½o�kØªd« »]Be

pA »TÇ{n kØ¼Çw ¶m«ÀÇU ¬B¼« nj kØªd«»¦î kØ¼w ³� Sv¼£nqM ¥¼§j j±i �½A °

y{ R ØkÇ« BÇU ° ²j±M oU²jBT�AK�î o¢½j ¬B¼î Øk« pA ¨B�« ° S¦¼�� ° ¬A±®î S´]

kØ¼w ¬A°o¼Q pA o¯ ²k\¼µ �� ( ¬Ao¢½j ° »Ä°ozM ðªñM ©´¯C ) SwA ³Tv¯A±U ²B«

° k®Ç� K¦Ç] ( o½°qU ° ³¦¼e ¬AnAqµ BM ° RB�¼¦LU n°qM ³ØTL§A ) j±i K¯B\M An »T{n

¥¼�° , éMAn ��n ) ¬±£ B¯±£ º°Bîj ° �¦Th« �½°B®íM »£jBw ° JAo�A º°n ¬±a

° k®ªz¯Aj |Bh{E ³¦ªe jn±« nBaB¯ : kz¼« ¥ Øw±T« ( ¨B«A JBM , ¨B«A KÄB¯ , ¨B«A

/ S�o£ nAo� ¥�B�

ºBµ³TÇ£ ° , joÇ� º ØoLU º°Bîj ³¯±£oµ pA pAo¼{ ¥¼�° k\v« nj ³ñ®½A »ØTe °

/ jBTwo� S®í§ º°Bîj ³¯±¢®½A »î Øk« oM ° ²j±ª¯ nBñ¯A An j±i


k\v« nj pAo¼{ ³íª] ¨B«A ²B¢¯C uQ : k½±£ ( 137 | ) ¥¼L¯ g½nBU }¼h¦U nj

¬B¼ÇM , ¨joÇ« »«±ªî ¬B\¼µ �¼ñvU ºAoM ³� jo� SwA±inj JBM Ro�e pA ¥¼�°

oM Aki S®í§ : k¯j±«o� ²jo� SØ¼íª\M º°n JBM Ro�e ! k¼ÄB«oM o~Th« An j±i

Aki S®í§ k¯AkM ¨B«A JBM Ao« ³ñ¼v� oM Aki S®í§ k¯AkM KÄB� ¨B«A ¥¼�° Ao« ³ñ¼v�

RØ±L¯ oñ®« Ao« ³ñ¼v�oM Aki S®í§ ©Tvµ Aki SØ¼¯Ake° oñ®« �« k½±¢M ³ñ¼v� oM

oM Aki S®í§ k¯AkM »´§A ºB¼L¯E oñ®« Ao« ³ñ¼v� oM Aki S®í§ k¯AkM ¤±wn Ro�e

/ g§A /// k¯AkM nB´�E ³ ØªÄE oÄBw ° �¼®«Æª§Ao¼«A S«B«A oñ®« Ao« ³ñ¼v�

: k®¼M»« kwB� ¬Ao¢½j ° »¯B«o� ¥MB�« nj An j±i ¬BØ�j ¬±a JBM kØ¼w ³ñTv®½A

An ( oLÇ� Ñ¿A Ô¹ Ø\ Ôd§A ° o�ÒT® Ôª§A Ô©ÄB�§A B¯ÒA »Ø¯ßA ) ·«qÇ«p ° , ²jo� ç±î An j±i º±îj

/ jpBv¼« ³ Ø]±T« j±hM k½k] pA°C �½A BM An ¨jo« ° , ²k¼¯Bwn j±i ¬A°o¼Q x±¢M

º±îj ; kµkM �¼LU j±hM An ©ÄB� »~h{ RBæ ° ©ÄÀî k¯A±T¼ª¯ ³� uPw °

j±Çi y¼ÇQ pA ²pBU ¨BñeE ° k½k] JBT� ° , ²j±ª¯ »§À�TwA RØ±L¯ ° »«±´« ©ÄB�

/ k®ñ¼« ¥í]

¥½°FU ° c¼d~U An j±i �MBw ºBµ³T{±¯ ° ³T{m£ ºB´½±îj ³ñ®½A ºAoM H®ª� °

° , ¨joñ¼« SØ¼MBM º±îj °A K¯B] pA ³ñ¼ªÄB� ° S Ø\e pA �« n±�®« - k½±¢¼« : k®�

�Ç Ò« : ¨j±ª®¼Ç« ¥¼¦\U ° k¼\ªU ³Tw±¼Q °A ¨B�« pA ° , ¨jAk¼« An °A n±´ RnBzM

/ SwA ( jo� kµA±i oµB An °A Aki �« pA kíM ³ñ¼v� ) Ô³×Ø¦§A ² ßo´�Ô½

·¼ñU ° , ²jo� Ak¼Q »®�°n ° ¡¯n ° JBU ° JC ³×Ø¦§A ²o´�Ô½ � Ò« ¬A±®î ³í�k®½A ºnC

/ jo¼¢¼« nAo� kØ¼w ¨À�

ºBª¦Çî ° S§°j ¬B£k®½BªÇ¯ ¥MB�« nj ³� q½oLU u¦\« nj , B´�oe �½A pA uQ °

»wnoM ° ³ª� Bd« 18

° ³M±ÇU ° ³MB¯BÇM �°o{ : j±z¼« q]Bî ° ¨±ñd« S´] oµ pA , q½oLU ºÀ�� ° ònqM

/ k®ñ¼« ¾B�«A ° ³T{±¯ ³«B¯³M±U j±i Ø�hM ° , ²j±ª¯ nBñ¯A

¬AoÇ½A »¦Ç« ºAn±Ç{ u¦\Ç« �°k®Çæ nj ¬C �¼î p°o«A ³� ³«B¯³M±U ¬C nj ºnC

©¦� pA ²j±M °A ºB�n �Ài ³� »UBª¦� o£ A ° ] : kv½±®¼« , SwA �±L�« ° �±d«

�Ç½A ° An °A Ro�Çe ©LÄBU ° o�Tv« ¤Be oµ nj ° ²j±L¯ ¬B¼~î ©�o� ²k{ ºnB]

� ß« ³¼§A ÔJ±UE° »ØMn Ò³×Ø¦§A Ôo�TwÒA k{BM »ÄBî ØjBM �±®« ³� Sv¼¯ »ª¦î �¦« An ²k®M

_¼µ oM y¦¼§j ²k{ ºnB] ¬Bv§ pA ³� RBª¦� ° RB]B®« »�íM ° o«A »§A Kv®½ ¬ÒA

° ¥L« ºBî ØjA èd« An ( � ) ³×Ø¦§A¹ Ø\e Ro�e ³ ØæBi SMB¼¯ »î Øk« ° Sv¼¯ ºo«A

Ro�Çe �BÇ§E pA »îkTÇv« oÇ¢½j ºBÇî ØjA ³Ç¯ ° ²j±LÇ¯ »ÄBÇî ØjA �¼®Ça An ²k®M �½A

S�En �BvM RB½B®î ° �B§BM An ±£ Bîj �½A ³� SwA ¬B®a Ro�e ¬C ° »µBz®µB{

/ [ k®½B«o� pAo�Aow j±i Sªen °

? k½±¢¼« ³a »¦í®¼ve Apo¼«

nj ºo\Çµ ( 1233 ) ¤BÇw nj »¯Ank¯pB« ºn±¯ ònqM Apo¼« ovQ »¦í®¼ve Apo¼«

BÇM ° , ²j±ªÇ¯ ¥¼~dÇU ¬Ao´Ç� nj Ao¼UB« Øk�Ç« ¨±¦î ° RBØ¼MjA ° , ²k{ kØ§±T« ¬Ao´�

Ro{BíÇ« ( k®TÇ{Aj »TÇw°j ° S�BÇ�n xnkÇQ BÇM ³� ) ¬B£k®v½±¯ ° ¾À�� ° ¾B�oî

/ SwA ³T{Aj

°A JBdæA ð¦w nj : j±z¼« ozT®« kªdª¼¦î kØ¼w SØ¼MBM ²pA°C ³ñ®½A pA uQ °

/ k®ñ¼« [½°oU ° �¼¦LTM �°o{ ° ²k«Cnj

pA »ÇioÇM BÇM : j±z¼Ç« ¨±¦íÇ« �¼i Øn±« ºBµ³T{±¯ pA ³ñ½n±� Bµp°n �¼ªµ nj °


/ SwA ³T{Aj �BLUnA »w°n ¬Ak®«nB�

³ÇM ²nA±Çw o¢½j p°n ³×Ø¦§A¾B´M Ro�e : k½±£ ( 630 | ) ¥¼L¯ g½nBU }¼h¦U nj

ð½jq¯ ²k®£np nj ³� t°n RnBvM ²An �¼M nj , k®T�n j±M ¬An°B¼¯ nj ³� ²B{ º°jnA

° jo� »¯Bª´« Ro�e ¬C pA t°n RnBw »z®« k¼\« Apo¼« , ²k¼wn j±M ¬An°B¼¯

RnBw pA An ³×Ø¦§A¾B´M Ro�e BU jBTwo� ºn±«F« Gn±� ²B{�½k§AoæB¯ /// j±ª¯ »ÄAo½mQ

²BÇ{ n±«FªÇM ³×Ø¦§A¾B´M Ro�e ©¼¦vU pA t°n o¼w , jn°B¼M ²B{ jq®M ³T�o£ ¥½±dU

©�ÇîAnk~ÇM ºm�BÇ� ° k½°oM ©�îAnkæ ¤q®ªM ³� S£ Ro�d¯DM ° , k½pn° �B®T«A

S¯BÇ«A �Ç½A �Çe nj ° »®� »ÄAo½mQ �« �o� pA An ³×Ø¦§A¾B´M Ro�e k½BM ³� S{±¯

¤±Ãv« ±U }h{ kµj fn ·YjBe ° kwoM ³×Ø¦§A¾B´LM »L¼wC o£ A ° »ÄBª¯ y{±� nB¼vM

/ j±M »µA±i t°n RnBw

° j±M ¤A±eA K�Ao« ð½jq¯ ° n°j pA ³� t°n ¤±v®� : k½±£ ( 650 ) ³dæ nj °

°A pA ° jBTwoÇ� ©�ÇîAnk~ÇM k½kÇ{ »«B�¼Q S{Aj oLi ³×Ø¦§A¾B´M Ro�e ºnBT�o£ pA

²nBÇMnj ¥«B� RB�¼�dU ¬Ao½A S«±ñe ° t°n ¤±v®� ²k®½Bª¯ n±�e BM ³� SwA±i

Apo¼ªÇM ³T{±Ç¯ An °A nAoÇ�A S«±Çñe ²k®½BªÇ¯ ° ¤±v®� /// k½C ¥ªíM ³×Ø¦§A¾B´M Ro�e

/ k¯k{ |Ài uLe pA ³×Ø¦§A¾B´M Ro�e ³\¼T¯ nj ° k¯jAj oLi ¬Bi B�C

oÇ«A ³×Ø¦§A¾B´M Ro�dM Rn±z« pA kíM ¬Ao½A S«±ñe : k½±£ ( 657 ) ³dæ nj °

¬±a t°n ¤±v®� , k®®� ow jAk�LM ° k®½Bª¯ �oU An ¬Ao½A o¢½j ²Bªñ½ BU ³� jo�

pA t°n S§°j ° k¯°oÇM ³ Ø¼w°oÇM ³Ç� joÇ� B�B�ÇU ³Ç ×Ø¦§A¾B´ÇM Ro�e pA k¼®{ oLi �½A

An �AoíÇM ³ Ø]±ÇU ° k¯j±«oÇ¯ ¤±L� ³×Ø¦§A¾B´M Ro�e , j±ª¯ kµA±i »ÄAo½mQ Ro�d¯C

/ k¯jAj c¼]oU

»wnoM ° ³ª� Bd« 20

ºAoÇ� pA qÇ]nj nj ¬BÇz½A ³ñ¼í�±Ç« : k½±¢¼ÇÇ« ( 284 | ) ³ÇÇ½ Øn Ôk§A K� A±ÇÇ� nj

»ÇUjAnA t°n S§°j ¬AnAj ØkÇeoÇw ° �¼«khTv« B\¯C nj ° ³T{Aj �½ozU ¬Ank¯pB«

° ³T�o£ »¯Ao½A �½n±«F« Swj pA AoUo�d¯C ³� k¯A²jo� ²jAnA ³T�B½ yUo�dM ¬B½B{

²B{kØªd« RB�° oLi kíM ° /// ²joñ¯ ¤±L� Ro�d¯C »§° k¯oLM ³ Ø¼w°oM ²jAj nAo� B½

ow �½A nj ° , k{ ³×Ø¦§A¾B´M RB\¯ KLw ° ²jo� n°ow nB´ A t°n »¢¼MB½nj ° k¼wn

/ j±M °A ²Aoªµ ºk®µ o¼~M kØ¼w

o�mU »L®]A ¤°j BM An ¾B´M ° JBM �BLUnA pA ºo~Th« ( 228 | ) ¤°A k¦] nj

ºjBÇî ¬A°o¼ÇQ pA »Çñ½ p°oÇ¯C nj »¦í®¼ve Apo¼« : ©¼Ä±¢¼« q¼¯ B\®½A nj ° , ©½jAj

SwA ³T{Ak¯ »®hw ° º±îj �½oTña±� j±i pA ° , ²j±M JBM ( ¨±w B½ ¨°j ³]nj )

kØ¼Çw : �Ç½A pA ³T{mÇ£ ° , k{BÇM t°n �¼«khTv« ° ¬AnAjkeow ·�Àî K]±« ³�

°A ©wA ( 57 | ) K� A±� ¤±�M ° , Sv¼¯ ¨±¦í« °A ©wn ° ©wA p±®µ ³� ºk®µ o¼~M

° RBLTî º±vM ° , ²j±M k®µ k{Ao« ° g½Bz« ° JB�A ¬B«j°j pA »§° Sv¼¯ ¨±¦í«

, j±z¼« RBLTî ¨pBî uPw ²j±ª¯ S«B�A ¬B«o� nj »U Øk« ° , k®ñ¼« Ro�Bv« ¬Ao½A

°A RA±¦] ° RA±¦i nj »T{n kØ¼w ° , ²k{ ÀMo� jnA° »T{n kØ¼w S¼æ ·e±LdM nj °

pA ��Ç� °A : ³Ç� ©¼®ñ¼ªÇ¯ ²jBTÇwA �ÄAo� �½A pA B½C / joñ¼« ¨AoTeA ° S�o½mP¼« An

ºo¢½j B½ »T{n B½ »¯B«o� ³¦¼w±M ³� j±M ²jo� Ak¼Q SØ½n±«F« u¼¦¢¯A S§°j �o�

kØ¼w j±]° : j±z¼« t±½F« »T{n ° »¯B«o� pA ¬±a ° , k®� jB\½A ¬Ao½A nj »�ÀTiA

: k®ñ¼Ç« ¾A±�A ° ð½odU An JBM kØ¼w ³ñ®½A pA uQ ° , k®¼L¼« ØkíTv« An kªdª¼¦î

An j±i k~�« , SwA ²j±M ºo¢¼§BMA¿ ° »TwoQ»L®]A ØkíTv« Â«B� ³� ¾B´M ·¦¼w±M

/ kµk¼« ¨B\¯A


»MBÇM o¯ k®a ·¦ªe ° k~�¾±w jn±« ²B{�½k§AoæB¯ ³� ( 1268 ) ¤Bw nj ºnBM

° , ²kÇ{ é�A° S§°j ºo¼¢Thw ° K¼�íU jn±« Gk½k{ ³Ø¼MBM SîBª] : jo¼¢¼« nAo�

nj : k¯A³T{±¯ ¬Ao¢½j ° ¾B´M j±i ³ñ½n±M ° , j±z¼« »¯Ak¯p �ª� nj q¼¯ ¾B´M Apo¼«

S�oe jAk�M º±vM t°n o¼w ðªñM ° ²k{ jApC ¬Ao´� �\w pA ( 1269 ) ¤Bw

/ k®ñ¼«

° »§BµA S½Bñ{ ·\¼T¯ nj : SwA ³T{Aj S«B�A jAk�M nj ³� ¤Bw ²jpB½ pA uQ °

o´{ nj ³� ³ Ø¼MBM pA »íª] BM ¾B´M Apo¼« ( 1280 ) ¤Bw nj , ¨jo« S§Bh« ° Ro¯

�Aoî oM S«±ñe p°o¯C ³� ) »¯BªXî ¬B¦w n±TwkM ³ªµ , k¯j±M ²jo� �BªT]A jAk�M

/ k¯±z¼« k¼íLU ¤±L«ÀwA º±vM ( SwA ³T{Aj

k¼íLU ³¯njBM An ³ªµ : ³� k®T{Aj �Ø�±U ¤±L«ÀwA o´{ nj ²B« nB´a j°ke nj °

k½k{ �ÀTiA ° , ²jo� �°o{ An u®M R±îj ·«q«p ¾B´M Apo¼« B\®½A nj ° , k¯j±ª¯

/ Sz£ nAk½kQ xnjAoM ¤pA cLæ ° °A ¬B¼« nj

JBÇM kØ¼Çw SØ¼Çæ° ° xnBÇw K]±ªM ( »¼d½ Apo¼« ) ¤pA cLæ : ³ñ®½A c¼�±U

¤Bw ²k\¼µ j°ke nj ) ³¯njA nj S«B�A ¨BØ½A BU ¾B´M Apo¼« ° , ²j±M °A �¼z¯B] °Ø

»æ°

º°o¼Q ° SîB�A HUn±æ °A ºBµn±Twj ° o«A°A pA ° , ³T{Aj ¤±L� An °A S½Bæ° ( ¨BªU

jAk�ÇM nj ³ Ø¼¯Bª¼¦Çw pA SíÇ]AoÇ« pA uQ ³Ç� ¬B�½A JBT� nj ³ñ®½A »ØTe ° , j±ª®¼«

²j±ªÇ¯ k¼\ªÇU ° ¥¼¦\ÇU ¤pA cLæ pA ³½B®� ° ²nB{BM ºjB½p jnA±« nj : SwA ³T{±¯

/ SwA

S§BhÇ« ³LUoªÇñ½ SwA ³TÇv¯A±T¼ª¯ JBM kØ¼w SØ¼æ° ¥MB�« nj ¾B´M Apo¼« ºnC

©µAo� An j±i j±~�« RB« Øk�« [½nkTM »§° , k®� jo� An ¤pA cLæ xnjAoM ° , ²j±ª¯

»wnoM ° ³ª� Bd« 22

©ñd« : k¯j±M oØYÆ« o«A �½A nj ³ñ¼¯Bv� BM ° ³ Ø¼MBM pA »íª] BM An j±i �MA°n ° , ²jn°C

�Ç« : SÇ£ ° ²joÇ� nBñ{C An j±i º±îj ³¯njA nj S«B�A ¨nB´a ¤Bw nj BU , ²j±ª¯

�Ç« oÇ«A pA k½BÇM ¤pA cLÇæ ° , ©Tvµ ( ³×Ø¦§A ² Ôo ß �Ô½ � Ò« ) JBM j±î±« }h{ ¬Bªµ

�Ç« ° , SwA �Ç« ºB�Ç«A ° �½k~TÇM �Ø�±TÇ« ¬B¼ÇM j°ke ° ¨BñeA ° : k®� º°o¼Q

/ ¨j±ª¯ gv¯ An JBM ð¦v«

° �í§ ° jo� nj ³Tw±¼Q ° , ³Tz£ Kíz®« �§BhT« ·Twj °kM ³ Ø¼MBM ³�o� B\®½A pA

/ k¯k¼{±ñ¼« o¢½kªµ o¼ñU

»¯B«o� q½qí§AkLî ¬B¦w �o� pA : S�o¼« jBv� ©¼M ³� �ÀTiA �½A ·\¼T¯ nj °

° , k®®Ç� k¼íLÇU BÇØñ Òî ³ÇM »§pA oÇ¯ k®Ça BÇM ° yMBdæA BM An ¾B´M Apo¼« ³� k{ njBæ

° , k®½Bª¯ »¯ u½oL� ºBw±�B« ³M »ÄB´M o¯ k®a ° °A JBdæA BM q¼¯ An »¼d½ Apo¼«

/ k{ ³T{Am£ ¾Ao]A jn±ªM ( 1285 ) ¤Bw nj ©ñe �½A

, k®TÇ{Aj »TØ MA ° SØ¼ªµA nB�¯A nj ³¯njA nj ¾B´M : k½±£ ( 380 | ) K� A±� nj

¬BMp : k¯k{ � Øoz« Ro�d¯C n±�dM S�° oµ ³]nBi ¬AnAm£nB� ° ¤±wB®� ³ñ¯Ak®a

/ k¯j±z£ k¼\ªU


[ ¾B´M »¦í®¼ve Apo¼« ]

»wnoM ° ³ª� Bd« 24

nj : SwA »§pA »MBÇM »¯B´æA kØªd« k¼w RB�AoTîA JA±] nj ³� é½kM JBT� °

S½B´Ç¯ nj JBTÇ� �Ç½A ° , ²kÇ{ ºn°CéªÇ] ° �¼§FU ¾B´M Apo¼« K¯B] pA ³¯njA ¬Bªµ

: ³Ç� j±z¼Ç« ¨±¦íÇ« ¬C g½nBÇU pA ©Çµ ° , k{BL¼Ç« S� BÇ�n ° �í� ° ¤ÀTiA ·]nj

/ SwA ³T�o£ Rn±æ ³¯njA ¤°A ºB´§Bw nj ¤pA ° ¾B´M �ÀTiA

y¯AoÇvQ ° , S{Aj S«BÇ�A BÇØñ Òî nj ( 1309 ) ¤Bw BU ¾B´M Apo¼« ³ñ®½A pA uQ °

j±i �Ao�BM k®ªz¯Aj ° ¥�B� »MBdæA ©µ ° , k¯j±M ¥�B� ° ²jo� ¥¼~dU ° ònqM

° »MoÇî bA±§A ¬BÇ¯C ðªÇñM ° , ²joÇ� SØ�j j±i ºBµ³T{±¯ nj Sv¯A±U , jo� éª]

³ÇaoÇ£ A ) S{Aj »®Ç{°n ° nBñ{C R°BU °A ³T{m£ ºBµ³T{±¯ BM SLv¯ ³� »wnB�

/ k½Bª¯ ozT®« ° ²jo� Swnj ( k¯nAj pBM ºjB½p º±®í« ° »�§ �À�A

° k¯kÇ¯A±hÇ¯ JoÇî ¬Bv§ �nBL« ¤Bª] : k½±¢¼« ( 1 t 27 | ) RB�Ò°B Ô« nj

¤BªÇ] S�ÀÇM ° SeB~Ç� »§° k¯kÇz¯ jnA° »LTÇñ« nj ° k®TÇ{Ak¯ »w Ønk« ° ©Ø¦í«

Ø¥� ° j±M Joî ºB�¦M ° ¾Bd~� ¤±�î oØ¼d« ¸nBLí§A »Moî bA±§A ° Joî ¬BMp nj �nBL«

/ jnAk¯ ºk®¯B« ° ¥X« ³� k®�oTíÔ« ° Øo� Ô«

JB�A ° k{Ao« pA ³ñ¼ÄBµ²jBTwA ° ¬Ao´� RÀ¼~dU pA ³T{m£ ¾B´M Apo¼« ºnC

S«BÇ�A JAoÇîA ¬B¼« nj ° ³¯njA ° jAk�M nj ¤Bw ( 18 ) R Øk« : SwA ²joM ³ Ø¼¯Bª¼¦w

²jo� �¼§FU SwA é½kM H�B~¯A ³� An é½kM JBT� ¤Bw ²k\¼µ pA uQ ° , SwA ²jo�

RBª¦Ç� pA Sªv� °j : j±{ �{°n ¾B´L§AkLî �hw S�¼�e ³ñ®½A ºAoM B« ° : SwA

/ ©¼®ñ¼« ¥�¯ B\®½A nj ³¯±ª¯ ºAoM An ¾B´M

ÖRo Òæ ° ðÔT¦Ãv Ò« ÖSª� Òî Bª : k½±¢¼« çoTí« gwBQ nj ( 209 | ) é½kM nj

ßuª Ò{ �Òî Ô¥ÃvÒ½ ¬B¼ ÒL§A ß¹��¯ » ² ßn±´Ô� ¾B½Ao Ò« » »µ »TØ§A Ôuª{ ¥Òµ ðÔT¼¯±®¼ Ò�


- Ó¹Ø¼�¼�Çe Hw±ªÇ Ô{ S¯BÇ� ¬ßA B´ ßTí¦ Ò�§ ÕjB Ø\ Òw ² ßn±´� ¨±Ò½ » Ôt±ª Ôz§A Òð¦U »TØ§A

·�Ç¯ n±´Ç nj ³ñ¼MBTÇ�C ¬C B½C ° ±U RAl SwA ða±� ° ±U ¤AÆw Sv£nqM nk�a

³ªÇµ ³ñ¼MBTÇ�C ¬C pA kwoPÇM kÇ¯A±T¼Ç« SwA ²j±ÇM n±´ ¬C ºB´UCo« ·¦ª] pA ¬B¼M

o£ A ©´¯C °A Sí¦� oM k®Tvµ ²k®®� ²k\w JBT�C ¬C n±´ ¨±½ nj »UCo« ºB´MBT�C

/ k®{BM ¹ Ø¼�¼�e t±ª{ »UCo« ºB´MBT�C ¬C

³T{m£ ow ³w �½A nj Ao½p , ©½jo� ³ª Ò]oU J¿owÔA ° ¥« Òn BM An ³¦ª] �½A B«

/ k¼ÄB«oM SØ�j SwA j±]±« »MjA ° »�§ �¦� Szµ : ¬j±M ¨±´«B¯ ° o¼LíU ¾±w pA

Û¥� B´M ¥ ßwn ÔA »TØ§A RB½DM »®Ò¦wn ÒA ° ³×Ø¦§A »®ÒXí ÒM k : k½±Ç£ ( 291 ) ³dæ nj °

�î �o{ÒA ºmØ§A o«Ò¿A Amµ Ò¬°o�ñÒU à¹ Ø\ Ôe Ø ßºB ßL Ø ß�d§B ßM Þ»¦î Ø©ÔY �¼¦ Òwo Ôª§A ° �¼Ø¼L®§A

Ø¥� Ô¬Bª½A ° ©ñÔ Bª½A SLÒY ³M ºmØ§BM Ò¬±� ßoTíÒU ¥µ ¨± B½ B®¼L Ô« ¬B�¦v ßM tkÔ�§A �ÔA

V±íLÇ« AoÇ« kÇ¯°Aki - �B Ð¿A » ³×Ø¦§A Ô¹ª¦� Ro´Ò� ° ©ñÄBªw ÒA Sí Ôn ³M ° �«Æ«

uPÇw j±ÇM ²jBTwoÇ� An ³T{mÇ£ �¼¦wo« ° ¾B¼L¯A ³� »UB½C BM SwA ²jBTwo� ° ²jo�

k½±z¼« o�B� o«A �½BM ¥¼§j ¨Ak� BM ²jBTwo� RB½C ¬Bªµ BM Ø�dM An kØªd«»¦î k¼w

çAoTîA B½C �« ¨±� ºA SwA ²k{ oµB »®¼L« ¬B¦vM tk� ��A pA ³ñ½o«A ¬B®a

Bª{ ºBªwA ° ²k{ SMBY °A ·wA±M »®«Æ« oµ ¬Bª½A ° Bª{ ¬Bª½A ³ñ¼vñM k¼®ñ¼«

/ SwA ²k{ oµB °A j±]±M �B�C nj Aki ·ª¦� ° ³Tz£ éUo« °A BM

³¦ª] �½A nj c�A° »MjA ° »�§ �¦� ³w : º±®í« RB´] pA ³T{m£ q¼¯ B\®½A nj

/ SwA j±]±«

³Ç� ¾B´ÇM Apo¼Ç« »MoÇî RÀªÇ] ° bA±§A ¬AnAqÇµ pA Sv½A³¯±ª¯ Sªv� °k®½A ºnC

³� k®�oTí« ³ªµ ° , ²j±M Joî ºB�¦M ° ¾Bd~� ºAoM ¤±�í§Ao Ø¼d« : ¾B´L§AkLî ¤±�M

»wnoM ° ³ª� Bd« 26

/ jnAk¯ ºk®¯B« ° o¼�¯

¬B¼Ç« nj ° jnAkÇ¯ o¼�Ç¯ : ¬j±ÇM »®íª¼ÇM ° �±¦�Ç« ° »Mn»ÇÇM nj SwA Swnj

³� RBª¦� �½A ¤BX«A pA H®ª� ° / SwA S¢{ ° Ro¼e jn±« Joî ¬BMp oM �¼í¦Ø«

° éÇ� n±ÇM : SwA ²kÇ{ ³T{±Ç¯ ( é½kM ° ¬B�½A »Moî RAnBLî ) ¾B´M o«A ¥ÄA°A nj

¬AovQ ¬k«C nB� º°n pA uQ ) o«A oiA°ÒA nj ³� Apo¼« »Moî bA±§A ³� ©¼ª´¼« �¼�½

° ðªÇ� ° ºnB¼ÇM , k{BL¼Ç« ozT®« °A ( k®ªz¯Aj »MBM o¯ k®a ¬k{ éª] ° Apo¼«

/ SwA ²j±M ¬Ao¢½j RkîBv«

27 ¾B´M ° JBM g½nBU nj

tBØLî Apo¼« ¾B´L§AkLî

( µ - 1260 ¬Ao´� nj k§±T« ) ¾B´L§AkLî ºBµ³T{±¯ ° ¤Be bo{ pA ³ñ½n±M °

¨±¦Çî ¥¼~dU ¨B�« nj ( ¾B´M k{nA ovQ tBØLî Apo¼« ) ¾B´L§AkLî : j±z¼« ²jBTwA

ºjB½p RBªep , ³¦Th« ¬±T� ° ³î Ø±®T« RBîÀØ�A ¬jn°C SwkM ºAoM ° »¦�î ° »MjA

An xnkÇQ º°n ³ñ¦ÇM ° , ²j±M oU¿BM ° oUB¯A±U ° oT¦�B� xnkQ pA KUAoªM ° , ²k¼z�

/ SwA ²jAj »Un±æ ° ow °A ºBµ³T¢M ° , ²jo� k¼w

BÇU ° , ²j±ªÇ¯ ¥«BÇ� S§BhÇ« ¤pA cLÇæ xnjAoÇM BÇM ¾B´ÇM Apo¼Ç« ³ñ½n±®¼ªµ °

¾B´L§AkLî xovQ : joñ¯ »µBU±� °A »Ä±£kM ° o¼ñU ° �¼vU nj Sv¯A±T¼« ³ñ¼ÄB\¯C

° ºoUoÇM RB´Ç] »�íÇM pA ³Ç� »¦îkØªdÇ« Apo¼« ) oL� A �~� xnjAoM ³M SLv¯ q¼¯

, ²j±ª®¯ ºnAjj±i �¼vU ° »Ä±£kM ° A°nB¯ SLv¯ oµ pA ( S{Aj ¾B´L§AkLî oM S¦¼��

( k{BL¯ »¦í] ³«B¯SØ¼æ° o£ A ) An ºk®�A »�±{ xoTij ovQ q¼¯ j±i pA kíM ºAoM °

/ jAj nAo� j±iØ

»æ°

»wnoM ° ³ª� Bd« 28

ºk®�AtBØLî ¾B´L§AkLî


ºk®�A »�±{

° ºpAo¼Ç{ ºjBÇµ Apo¼« °A nkQ , ²k{ kØ§±T« ºo\µ ( 1314 ) ¤Bw nj »�±{ °

nj B¼e nj ¾B´L§AkLî R±� pA uQ ° , SwA ºk®�A tBØLî ònqM oTij ³Ø¼ÄB¼� °A njB«

( j±M ¬C nj ºk®a RB´] pA »¢TiBw oYA ³� ) »æ±~h« ·«B¯SØ¼æ° ( 1340 ) ¤Bw

¤kÇí§AS¼ÇM SwBÇ½n ° ³Ç ×Ø¦§A oÇ«AØ

»§° ¨B�ªÇM »�±Ç{ ° , ²joÇ� ozT®« ¬Ak®w±£ �¼M

/ k½jo£ J±~®« »«±µ±«

nj ³� k½k¼ª¯ bÀæ ¾B´L§AkLî kM¿ : k{BM ³T{Aj S�¼�e ³«B¯SØ¼æ° �½A o£ A °

/ k®� ozT®« Ao¯C j±i RB¼e ¬B«p

�B�°A ° ¤A±«A é]o« ( 12 t 13 | ) tk�A nj ¾B´M j±i c½o~U K]±ªM Ao½p

/ j±z¼« ¤kí§AS¼M ³M é]An ¬B~�A pA uQ ° k®Tvµ °A ( ¬B~�A ) j¿°A , ³Ø½o¼i

¬ÒA àkÇe Ò ß¿ Òu¼ÇÒ§ ßRB½ Ð¿A o´� Ô« ³×Ø¦§A »§ßA ßRAo¼Òh¦ß§ ¹ Ø~Th Ôª§A Ô�B ° Ò¿A Sí] Òn kÒ

� ß« ° ¬B~� Ò¿A »§ßA ©ñÔd§A Ôé]oÒ½ ² ßkíM � ß« ° »e Ò±§A é¦� Ò« ß¬l ßA ÒkíÒM Ø¿ßA B´¼ Ò� Úo~TÒ½

³ñ¼ÄAkhM jjo¢¼«oM ³Ø½o¼i �B�°A - jÀßL§A » ² Ôo«ÒA Ò�Ø�dÒU ¬ßA ß¤k Òí§AS¼ ÒM »§ßA ©µ ßkíÒM

� Øo~ÇU ¤A±«A ¬C nj °A ¬lA ¬°kM k½Bz¯ An »v� ° ( ¾B´M ) SwA RB½C ¶k®®� oµB

u¦\« ³M jjo¢¼«oM ¬B~�A S{m£nj pA kíM ° ¬B~�BM jjo¢¼«oM ¾B´M pA kíM ° k®�

/ jo¼¢M Rn±æ o£ A ¤kí§AS¼M

»wnoM ° ³ª� Bd« 30

SwA »�±{ °A owSzQ ° ¾B´L§AkLî


kíÒM oL� Ò¿A �~Ô§A ¨B� Ò« Ô³×Ø¦§A n ÚkÒ kÒ : k½±¢¼« ( ³«B®T Ø¼æ° ) ¾B´M ºk´î JBT� nj °

- o¼LÒi ©¼¦Òî ¬ ÔkÒ§ � ß« Go«ÒA ©�îÒ¿A kíÒM ÒoL� Ò¿A B®¼ Ò� Ò�æA k , ©¼ñÒd§A Ôo«Ð¿A ±µ ³Ú¯ßA ³ ß«B� Ò«

¨B�« pA kíM ( ¾B´L§AkLî oTña±� njAoM »¦îkØªd« Apo¼« ) An oL� A �~� ¨B�« k¯°Aki

An oL� A �~� ©½k½q£oM B« ° , SwA ©¼ñe ° ²k®®� o«A °A ° SwA ²jAj nAo� ¾B´L§AkLî

/ o¼Li ° ©¼¦î k¯°Aki K¯B] pA Sv½o«A �½A ° ©�îA �~� pA kíM

¨B�ªM ¾B´L§AkLî pA kíM oL� A �~� »¦îkØªd« Apo¼« : ³«B®T Ø¼æ° �½A K]±ªM uQ

kíÒM oÒL� Ò¿A B®¼ Ò� Ò�æA k ·¦ª] ºB®í« ° , SwA ²k{ �Ø¼í« ¾B´M Apo¼« S�Ài ° SMB¼¯

/ kª´¼« k{BM ³T{Aj Joî S�§ pA ºo~Th« �À�A ³ñ½jo� oµ An - ©�îÒ¿A

¬°o�« ° »�B« ·�¼~M o¼LíU �Bd§ pA ) oL� A ¾BæßA �Ø�dU pA ³T{m£ - H¼¯BY °

S§¿j ³� / o¼Li ©¼¦Òî ¬ ÔkÒ§ � ß« Go«ÒA - ·¦ª\M SwA ²k{ k¼� FU : ( k� �odM ¬C ¬j±M

/ nB£jn°oQ ¬B«o� �Ø�dU ° �Ø¦íU ° »´§A o«A n°k~M k®ñ¼«

²BLTÇ{A ° ¾Bi j±i nBLiA ° »®¼My¼Q nj ¬B¼ÄB´M ºAki q¼¯ jn±« �½A nj uQ

/ kµkM }¼hzU An oL� A �~� ¬j±M oL� A è�B¯ ° ¬j±M �§Bh« SwA ³Tv¯A±T¯ ° , ²jo�

° ¤Bª½BQ »Ø¦ñM An °A �±�e ° ²jo� ©Tw ° ©¦ oL� A �~�M SLv¯ ¾B´L§AkLî ³ñ®½A B½ °

/ SwA ²joM �¼M pA

�Ø¼íÇ« ¾BæA ° S½¿° ¨B�« ºAoM An o¯ °j k¯°Aki : ³� SwA K½B\î pA �½A °

An o¢½kÇñ½ ³Ç� k¯pn±M »®ª{j ° S§Bh« ¬B®a o¢½kªµ BM o¯ °j ¬C uPw ° k®�

/ k®¯AkM o�B� ° è�B¯

ºo\µ ( 1340 ) ¤Bw pA ° , k{ ¨BªU ºk®�A »�±{ j±vM �ÀTiA �½A : ¤Be o´M

/ k½jo£ J±~®« o«A S½¿±M ¬B¼ÄB´M ¤±�M

»wnoM ° ³ª� Bd« 32

j±Ç{ ³îpB®« ° �ÀTiA WîBM o£ A ©µ �½j : k½±¢¼« ( 25 | ) »§Bª]A o�¯ nj

�nBL« ¬B¼M �½A �L� ( 26 | ) /// SwA oT´M »®½k¼M Rn±~®½A nj ° , SwA ²j±´¼M

»ÄB´ÇM S¯BÇ½j nj ³ Ø¼îoÇ� KµAmÇ« y½Ak¼ÇQ ° �Ç½j JBíz¯A ° �ÀTiA JA±MA é¼ª]

° �ÀTÇiA p°oÇM pA ºo¼£±¦] ºAoM »ÄB´M RBª¼¦íU pA ºA³¯±ª¯ ¥½l RAo�� , j°kv«

/ SwA �B�z¯A

° k´Çî q�oÇ« ¾B´ÇL§AkLÇî Ro�Çe ¨B�ªÇM ³×Ø¦§A¾B´M Ro�e c½oæ }¼~®U - �§A

Ro�e ¨B�ªM ¾B´L§AkLî Ro�e }¼~®U ° , ©�îA �nB{ pA uQ RB½C �Ø¼L« ° �BX¼«

¨B�« »¢ªµ ³� »§A±T« ºBµo«A »§° �¼¼íU ° }¼~®U n±Twj ° , ³×Ø¦§A»§° »¯BØMn »�±{

/ g§A /// k¯nAj An ¤kí§AS¼M »ªÄAj SwB½n ° ³×Ø¦§A o«A S½¿°

�pB®U ° �ÀTiA pA ²pAk¯A �½A ³� SwA ²kz¯ ²k½j »ñ¦v« ° �½j _¼µ nj ¤BdMBU

/ k½C j±]±M ©T{ ° �¼vU ° o¼ñU °

kØ¼w ¬B«p nj »®íª®½A ° ³TiAk¯A �¼ª¦v« ¬B¼« nj »£nqM ³�oU »ÄBveA g¼{

³Ø¼h¼{ jAo�A pBM : »T{n kØ¼w S{m£nj pA uQ ° , k¼wn ¨BªU ° ¤Bª� ·¦eoªM »T{n

: JBM kØ¼w R±� pA kíM pBM ° , k¯jo� �í§ ° o¼ñU An o¢½kªµ ° ²k{ SØTzT« ° Kíz®«

©TÇ{ ° �íÇ� nj ° ²kÇ{ Ak¼ÇQ ºk½kÇ{ S«±~Çi ¾B´ÇM Apo¼Ç« ° ¤pA cLæ ¬B¼« nj

�~Ç� �¼MB« ºk½k{ �ÀTiA q¼¯ ¾B´M Apo¼« R±� pA uQ ° , k®T{±¯ B´MBT� o¢½kñ½

/ k{ Ak¼Q oL� A ° ©�îA

SwB½n ¨B�« ³� j±L¯ »v� ¬±a ° , S{m£nj ºk®�A »�±{ : ³ñTv®½A K\î °

oæB®Çî ° , ²kÇ{ SÃ¼´ÇM ¤±�±« »ÄB´M o«A S½¿° : jo¼£ ²k´íM An »§B¼i ¤kí§AS¼M

/ k®T�o£ ²k´íM An o«A �½A »¦Th«


�Ç½A ° ²jBTÇ�A »§A±ÇU pA ( »§A±TÇ« ºBµoÇ«A »§° �¼¼íU ) �±�±« q¼¯ jn±ª®½A nj

/ S�n BhM n±Twj ° »®¼My¼Q

° ¨B®M ²njBæ bA±§A pA Sªv� k®a ³¯±ª¯ JBM pA jn±ª®½A nj ³� Sv¼¯ KwB®U»M °

/ ©¼®� o� l An ºk®�A »�±{ ºB�«A

»¯Be°n ¥dªM j±i S½¿° ¤ Ø°A ¤Bw nj ºo\µ 1341 »§°¿AºjBª] 10 b±§ nj

é½kM n°j �½A nj ¾Bv¯ ° ¤B]n �±�e RA°Bv« ¬±a ° : k½±¢¼« , SwA ³T{±¯ ¬Ao´�

�±�B« ° ð½ ° Sv¼M Ø�w pA ¾Bv¯ ° ¤B]n RBMBhT¯A �¼e nj SwA ³ Ø¼wBwA ©¼§BíU pA

K½±~TÇM n±L\Ç« »§° , kÇ¯nAj RBMBhTÇ¯A ° ºEn ºAkÇMA »®í½ K½±~U Ø�e °j oµ ¬C

ºEn ºAkMA ° k®®ñ¯ JBhT¯A k®¯Ak¯ ³Ø½o«A �B�°A oM é¦Ø« ° ²B£ C An j±i o£ A k®Tv¼¯

Ø�Çe pA ¾BÇv¯ Ó¹§B\î : ³M ¤±ªí« ° SwA é¯B« �o{ nj JB\e o«A ¬±a ° , k®½Bª®¯

¬Ak¼Ç« nj ³Ç� ¤ Ø°A ¨k� �½A ³ñTv¯B®a k¼«A ° , �±®ª« »¯Be°n ¥�Bd« nj SØ½±�î

nj �ªeo§A ¾B« ßA }½odU ° é¼\zU KLw : k{ ³T{AjoM ¾Bv¯ ° ¤B]n �±�e RA°Bv«

/ jjo£ ¬B«Bv¯C

pA ° , SwA ²kÇ{ njBÇæ »�±Ç{ JB®Ç] »®¼z¯BÇ] ¤ Ø°A ¤Bw nj n±Twj �½A ºnC

° SØ¼§BíÇ� ³ÇM �°oÇ{ »ÄB´ÇM jAoÇ�A ( jnm¢¼« p°o¯C pA ¤Bw 39 ¬Ð¿A ³� ) ¤Bw ¬Bªµ

²k¼\®v¯ ° ²k¼ª´¯ q¼¯ ¬AjB¯ ° oLi»M ¬B¯Bª¦v« ° , k¯A²jo� »ª¦� ° »§±� RB�¼¦LU

/ k®®ñ¼« º°o¼Q �hw �½A pA

SØ¼¯Be°n ð¦v« BM , »�±�e ³v¦� ³L®] pA o�¯�o Òæ : jo« ° ¬p �±�e º°BvU

�kÇµ BÇM »§° / Sv¼Ç¯ nB£pBw º±®í« RB«B�« �T�o£ o�¯ BM ° º±�U ¨B�ªM ³ Ø]±U °

ºB´ÇzµA±i ° »¯Bv¯ RB¼�T�« �¼«FU ° ²j±M oµB S´\M ³ Ø]±T« B´®U ³� SØ¼ÄB´M

»wnoM ° ³ª� Bd« 34

/ jnAj An SªÄÀ« ¤Bª� : kµA±h¼« An j±i ¬A°o¼Q »¯A±´{

? Sv¼� , Ö³×Ø¦§A Ô² Ôo ß Ö�Ô½ �Ò«

¬A±®î �½A ³� j±M n±L\« JBM kØ¼w : ³� ©½j±M ²jo� ²nB{A JBT� �½A ¤ Ø°A kØ¦\« nj

oLi Sw±¼Q kµA±i �±�±M ²k®½C nj ³ñ½n±´ �½A pA ° , ²jAj nAo� j±i ¬BMp jnß° An

/ kµkM

k®a BU ° , ²jo� S�Bw° ° SØ½o� l ° SØ¼MBM º±îj j±i o«A ¥ÄA°A nj JBM kØ¼w ºnC

JBT� º±îj �¼ªµ º°n ° , ³T{Ak¯ ºo¢½j º±îj , ¬A±®î �½A ° ¨B�« �½A q\M ¤Bw

/ SwA ²j±ª¯ �¼§FU An o~í§A ° o¼vU ° oY±� o¼vU JBT� ° }~�§A �veA

j±î±« ºk´« K¯B] pA �« : ³� joñ¼« nB´ A ³Tw±¼Q ¤Bw k®a �½A nj JBM kØ¼w

° , ¨nAj »®�BM �BLUnA Ro�d¯C BM ° ³T{Aj SØ½n±«F« ©µjpA°j ¨B«A ° o�T®« ©ÄB� °

¤±ÇæA S½±�U q\M B« n±�®« ° , ²k{ ¤pB¯ °A ²B¢z¼Q pA ³ªµ �« ¬B®hw : S¢¼«

q¼Ça , ºkØªdÇ« �¼ÇÄC ·w Øk�Ç« j°kÇe ° ©wAo« k½k\U ° JAjC k¼½FU ° ¨ÀwA �½j

/ j±M kµA±h¯ ° ²j±L¯ ºo¢½j

¤±�z« Ø¥�Tv« n±´ ¬A±®íM ° ²jo� RØ±L¯ ¨B�« º±îj ¤Bw k®a pA kíM ¬±a °

�MBw ºBµ³T{±¯ ° ³T{m£ ¬B®hw ³� k½jo£ n±L\« : k{ ºk½k] JBT� ¬jo� ¤pB¯

³Ç� An o�T®« ºk´« ° ©ÄB� ¬A±®î H®ª� ° , k®� c¼d~U ° ¥½°FU k¯A±T¼« BU An j±i

¥½kLÇU : j±ÇM ²jAj nAo� j±i RB¼§FU ¬A±®î ° Bµ³T{±¯ ·e±§ow ° ¬BMp jn° ³Tw±¼Q

/ jo� o¼LíU ³×Ø¦§A ²o´�Ô½ � Ò« �¦M ° , ²j±ª¯ »Ø¦� ©´L« ¨±´« ° é«B] ·ª¦� ð¼M

ºBµ³T{±Ç¯ ° �MBÇw ºBµ³TÇ£ ° , ²joÇ� SeAn An j±Çi o¼LíÇU �Ç½A BÇM JBM kØ¼w


/ j±ª¯ c¼d~U ° ¥½°FU Aoz½±i ³T{m£

Sv¯A±T¼« ³� »v� oµ ° , ²jo� ²jBTwA ¾±w »Ø¦� ©´L« �§ �½A pA ¬Ao¢½j »§°

kwB� nApBM ³ñ®½A ºAoM ° , ²jo� éª] j±i n°kM An ¨A±î ° b±§²jBw ¨B®�A pA �U k®a

}hÇ{ ¬Bªµ �« S£ ° ²jo� »´×Ø¦§A ²o´�Ô½ � Ò« º±îj ! k®� �½o¼{ ° ¨o£ An j±i

/ ©Tvµ JBM kØ¼w j±î±«

q\M xj±i ¬±a ) RB½C �T£ q\M °A ºAoM »T«Àî JBM kØ¼w ³ñ®½A Hæ±~h« °

/ j±M ²joñ¯ ¬A±®î An ºo¢½j q¼a ( S{Ak¯ ºo¢½j o®µ RB½C ¥ñzM RÀª] �¼¦U

ZoÇi ºjBÇ½p ²qMoÇ] ° SØ¼§Bí� ¾B´M Apo¼« H�B~¯A �¼î Øk« �½A ·ªµ ¬B¼« nj ºnC

An ¬AoÇ¢½j ° ²j±ªÇ¯ RkîBÇv« °A BÇM ©Çµ »wB¼Çw ° »Ç]nBÇi �B�°A ³ØTL§A ° , ²jo�

/ jAj nAo� j±i �Bíz§ASdU

³×Ø¦§AkLî Apo¼« , ³×Ø¦§AkwA Apo¼« �Tz� pA uQ : k½±£ ( 303 | ) Sz´M Szµ nj

¬Ank®¦Ç� pA »Çñ½ °A ° j±ªÇ¯ ( »´Ç×Ø¦§A ²o´�Ô½ � Ò« ) An ¨B�ª®½A ºBî ØjA B�±�M }Ø¦hT«

¬BÇ] �¼Çve An °A ³Ç� »¯À¼Ç« �¼Çve °A pA uQ , j±ÇM � ¿BÇa ¬B¼�±Çæ ° � BM»ÇM

»¯B{B� »ªîÒA }h{ °A ¤BL¯j pA ° , j±ª¯ An j±î±« ¨B�« ºBî ØjA ¬Ao´� nj k®T¢¼«

ºkÇ¯np toÇiA ¥¼L¯ kØªd« Apo¼« ¬C pA uQ ° , »¯B´æA �¼ve k¼w ¬C »Q pA °

JA±i pA ¬AjAk«BM u� oµ ³� k¼wn »ÄB\M nB� ° , k®T�o£ ¬j±ª¯ An ¾Bî ØjA �½A ð½ oµ

�B�°A ³� »¦í®¼ve Apo¼« /// SwAnD¼« º±îj �½A tBL¦M An �U SwBh¼«oM �¼z¼Q

pBÇw An º±Çîj �Ç½A j±i ³� S�B½ ¬C nj S�° Sd¦~« k½j Zo« ° Zoµ ³¯±¢®½kM An

An nBÇ� JBLÇwA ° k½k¼Ç« y¼ÇM ° y¼Q |Bh{A �½A pA Aoz½±i S´] oµ pA ³� k®�

/ g§A /// S{Aj oU²jB«C

»wnoM ° ³ª� Bd« 36

° B�±� Apo¼« ° ¬BØ½j ²°Àî : k½±¢¼« çoTí« ¤±� pA ( 13 t 189 | ) é½kM nj

²k{ ¥�BM B´¯C ºBî ØjA ° k¯j±ª¯ o«A �½A ºBî ØjA ©µ ©{Bµ À« »]Be ° ¥¼íªwA g¼{

/ k®{BM j±î±« ¬Bªµ k½BM RAo�e �½A Ø¿A ° jo� kµA±h¯ S½B� ¾Bî ØjA èd« uQ

©´L« K§B« °A gwBQ nj : kz¼« ¨BªU ¾B´M JB®] no�M K¦ª®½A �½k~U ¬±a °

GkMA : k½±¢¼« ( 253 ) ³dæ nj ¬BØ½kM é]An ÀX« , SwA ²jo� o� l ±¦´Q °j RÀª] °

SeBÇw nj °A pA »UB]B®Ç« k®a xo«A ¤ Ø°A ³®w nj k{BM �§Bh« ³� ²j±ª®¯ »ÄBî ØjA

° ³×Ø¦§BÇM ¬BªÇ½A ° �±Çzi ° �±�Çi nB´Ç A qÇ] bA±§A ¬C nj ° k®T{Aj ¤BwnA tk�A

/ kz¯ ²kµBz« °A o«A oµB�«

³Ça B�±Ç� Apo¼Ç« ³Ç� ©¯Ak¼ª¯ o¢½j ° : ( 261 ³dæ ) k½±£ B�±� Apo¼ªM é]An °

¥ÄBwn nj ³ñ¼¯FzM ³T�o£ B] °A ¤BX«A J±¦� nj y��M ©v� �½BM ³� ²j±ª¯ JBñUnA

k®½±¢¼Ç« »UBª¦Ç� �±Ç{ ° �°l RB¼¦Ç� nj ³Ç� k®w±Ç¯ pA BÇvM k®v½±®¼Ç« °A Øjn nj

/ k®{BM jBLî S«oe ðTµ jkæ nj R Øk{ �½BM k½BL¯ o¢½j k¯j±ª¯ o� l »®hw ©´¯Bz½A

oÇ¯ °j �Ç½A pA ³� ©µ ¤Be �¼î nj ° , SwA ²joL¯ »ªwA ¬Ao¢½j pA ¾B´M JB®]

B´¯C �T{Aj bA±§A ° RB]B®ªM ³ñ¦M , k®� nBñ¯A Ao¯B¯C º±îj SwA ³Tv¯A±T¯ joL¼« ©wA

/ k®ñ¼« �AoTîA j±i ¨À� �ª� nj

nj ° ¤pB¯ ¬B¼M ·�¯ SØ¼z« ¾Bªw pA ²°q] k®a : k½±¢¼« ( 293 ) ³dæ nj °

»Çñ½ ° n±�mÇ« ³Ç×Ø¦§A ² Ôo´�Ç Ô½ �Ç Ò« »§ßA ³×Ø¦§A � ß« »�íÇM nj ° ³×Ø¦§A »§ßA ³×Ø¦§A Ò� ß« »�íM

»®Çve ¾BªÇwA Ø¥ñM ° ²j±«o� ¬BØ½j An °A ¬B¼M ³�¯ ° ¤pB¯ ³×Ø¦§AkwA Apo¼« |±~h«

nkT�« SØ¼z« ¾Bªw pA ©¼µAoMA k¼w B�C JB®] |±~h« »ñ½ �¼®`ªµ ° /// ²k¼«B¯

/ ²k¼«B¯ »µA°k§A±MA ( »¼d½ Apo¼« ) Rk{oÔ« An °A ° ¤pB¯ ©¼�î


k¼w ° ¬BØ½ Òj ( k®ñ¼« ¥�¯ Apo¼« JB®] ³ñ½n±M ) JBM kØ¼w ³T{±¯ K]±ªM uQ

n±´ º±îj o£ A ©µ ¬BØ½j ° , k®Tvµ ( ³×Ø¦§A ²o´�Ô½ � Ò« ) ¬A±®î �½jB~« pA ©¼µAoMA

( �¼§Bh« �AoTîBM ) ³«B¯ �¼®a JBM kØ¼w B½C : ³� k½j k½BM ° / k®T{Aj Ø�e : k¯j±ª¯

�Ò« ) ³M B½ ( ³×Ø¦§A »§A ) SØ¼µ±§A ³M ³\´§ SeAo~M n±®¼ªµ ° ³T{±¯ q¼¯ Apo¼« JB®\M

? ³¯ B½ SwA ²j±ª¯ ²nB{A °A ¬j±M ( ³×Ø¦§A ²o´�Ô½

nj ³ñ¯B®Ça SwA ¤pA cLæ : ³×Ø¦§A ²o´�Ô½ � Ò« pA jAo« �Bñ§A ¹�¯ �Ø§Æ« ²k¼�íM °

pA jAo« ° k{BL¼« Ø¥�Tv« S Ø\e j±i u®M JB®] ¬C ° : k½±£ ( 15 t 244 | )

/ g§A /// ²o¼� ¿ k{BL¼« ¤pA Ro�e j±i ¬Bz½A pA kíM �« ³×Ø¦§A ²o´�Ô½ � Ò«

nj ) RBÇ�°A �Ç½A ¬nB�Ç« : k½±¢¼Ç« ( ¨ ) �BÇñ§A ¹�Ç¯ ³« Øk�Ç« nj ¬°oÇM jnA°jA°

¬BØ½kM KØ�¦« ºq½oLU ³×Ø¦§AkwA Apo¼« uQ ° y¼Q »�k¯A B½ ( ³ Ø¼¯Bª¼¦w pA ¾B´M Sí]Ao«

±ñ¼Ç¯ »¯B½oÇw ° ºoLÇî ¬BÇMp ° j±ÇM ²jAj nAoÇ� ¤pA cLÇæ RBÇ½C KUBÇ� An °A JBM ³�

j±ª¯ nB¼vM ³XeBL« ° ³§jB\« º° BM ³×Ø¦§A¾B´M j±ª¯ »´×Ø¦§A ²o´�Ô½ � Ò« º±îj Sv¯Ak¼«

°A ³TvM °A ºBPM »¢®w : ±®¼M±£ °j S®� S½A°oM ° , k{ ³Tz� ³Ø¼MBM SwkM ²oiÑ¿BM °

�°oí« »¯À¼« �¼ve ° B�±� ³×Ø¦§AkLî Apo¼« �¼®`ªµ , k¯jo� �o� Joí§A Ø�{ nj An

BµkíM ³� ¥¼L¯ ³M �°oí« ºk¯np kØªd« Apo¼« ° »¯B½k®µ �¼ve k¼w ° ¬B] �¼vdM

nBÇ� : Sz´ÇM Szµ ¤±�ÇM BÇU k¯j±ªÇ¯ An ¾BÇî ØjA �¼ªµ ³ªµ , k½jo£ ³×Ø¦§A¾B´M �BLUA pA

�Ç½A tBL¦ÇM An �ÇU SwBh¼«oÇM �¼z¼ÇQ JA±i pA ¬AjAk«BM u� oµ ³� k¼wn »ÄB\M

/ SwAnC»« º±îj

kÇ¯A±T¼ªÇ¯ »Çv� : SwA tBÇwA»M ° kwB� ³z½n pA ¤±�®½A ³ñ®½A pA ³T{m£ uQ

¤±�M ° , k¯A±hM ³×Ø¦§A ²o´�Ô½ � Ò« An j±i ° , ²jo� SMBY »«B�« j±i ºAoM ¬C jB®TwBM

»wnoM ° ³ª� Bd« 38

³ñ®Ç½A Hæ±~hÇ« ° , Sv¼¯ q½B] ³Ø¼�Ak~« ·´L{ nj ¨±ªíM ð ØvªU : ¤±æA ºBª¦î

° , ²joÇ� ¥«BÇ� S§Bh« }h{ �½A BM ( ¤pA cLæ ) JBM kØ¼w j±i |±~®«Ø

»æ°

/ k{BM °A º±îj oñ®«

RBª¦Ç� ¬±Ça ° / SwA ²k{ kØ§±T« ºo\µ ( 1157 ) ¤Bw nj »ÄBveA �½k§A�½p g¼{ ovQ kªeA g¼{ -1

�±]n ) k½jo£ ozT®« ¬Ak®ªz¯Aj ¬B¼« nj °A »�Aoi ° Svw nB¼vM RÀ½°BU ° ±¦´Q k®a ¬B®hw ° »®íª¼M

nj ° ²j±ª¯ Ro�Bv« pB\e º±vM ° , ²k{ é�A° �¼�Ø�d« �í§ ° �í ° o¼�dU jn±« nj ( ©¦ñ§A é«A±\M j±{

/ jo� RB�° ( 1242 ¤Bw ) ³¼¯k«

An »ÄBveA g¼{ JBdæA ° , ²k{ °A �¼z¯ºB] »T{n ©wB� kØ¼w ovQ ©B� kØ¼w °A jo£ B{ g¼{ pA uQ °

° RB�B�A BM ° oTz¼M JBU ° JC BM An °A K§B�« ° ²jAj ¥¼ñzU »wnj ¶p±e ÀMo� nj ° ²j±ª¯ éª] j±i n°kM

( 1205 ) ¤BÇw nj ° ( °A ²k¼~Ç� boÇ{ ° »TÇ{n ¥ÄBwoM j±{ �±]n ) jo� oz¯ ° [½°oU ºoUjB½p RB�Aoi

/ S{m£nj ( 1259 ) ¤Bw nj ° k§±T« ºo\µ

1 »T{n kØ¼w ° »ÄBveÒA g¼{

»TÇ{n kØ¼Çw pA SMB¼Ç¯ º±Çîj ¤ Ø°A ºBµp°n nj JBM kØ¼w : ©½A³T£ BµnBM ³ñ¯B®a

³� ) An ³ Ø¼h¼{ pA »íª] ©wA �¼ª´M ° , ²jo� ( éMAn ��n ° ¥«B� ·í¼{ ¨B�« º±îj )

SØ¼§BØí� ¤±�z« ° , ²j±ª¯ éª] j±i n°kM ( k¯j±M °A ð¦v« �±¼{ ° ¥¼ñzU tBwA

/ k{

pA ¬Ak®ªz¯Aj ° ¾Bª¦î jB�T¯A �ª� nj Sv¯A±T¯ j±i kíM ºBµ³T{±¯ nj ³ñTv®½A

/ k®� »Ä±£kM ° jB�T¯A q¼¯ o¯ °j �½A

»§° ; ²j±M ¾B´M ° JBM ºB´½±îj �§Bh« kØ¼w ° g¼{ ºBµ³T{±¯ owAow ³ñ®½A BM °

³]nj ¬A°o¼Q ³ñ®½A Hæ±~h« ° kz¼ª¯ ¥½°FU ° c¼d~U ° bÀæA ¥MB� �½A pA y¼M

( ¤°A k¦] nj ) ³¯±ª¯ ºAoM ³¦ª] k®a B« ° , k¯j±M ³ Ø¼h¼{ ¬Bªµ pA ¾B´M ° JBM ¤ Ø°A

/ ©½jo� ¥�¯ , n±´ »î Øk« o¼ñU ° JBM º±îj »¯ nj Ao¯Bz½A RBª¦� pA


JBÇM An j±i ° ³T{Aj An »T{n kØ¼w SMB¼¯ º±îj ³ñ¼ÄBµp°n ¬Bªµ nj JBM kØ¼w

©µjpA°j ¨B«A K¯B] pA °A j±i c½o~TM ³� }~�§A �veA JBT� nj : Sv¯Ak¼« ¨B«A

pA ) ©ñ¼¦Ç Òî ÔS§ ØqÒ¯ k »Ø¯ßA çn Ò¿A Ò¥µÒA B½ ( 27 ²n±w ) : k½±¢¼« , SwA ²k{ ¤pB¯

�Ç« ©´¯±íLTÇU ¿ ° ( ¬BÇ«p ¨BÇ«A SL¼Ç� ) »TÒL¼Ç Ò� » ÒJA±M Ò¿A ( SwA ¨BÇ«A ¬BMp

ß¹®Ç«p Ò¿A » ° ÒkªeA ¹¼ ß�Bª§A ß¹®«p Ò¿A » ©ñ¼¦ Òî ÔS¦wn ÒA k�Ò§ ° Õ¥¼¦ ¿A �¼®«Æª§A

A±ÔBhÒU ¿ JBT ßñ§A Ò¥µÒA B½ ©ñ§ BªÒ ©ñ® ß« ¬±~ß¦h Ôª§A Ø¿ßA Bªµ ±íLTU ÀÒ Hª�B� ß¹¼MoÒ�§A

¾¿Æ×µ � ß« ©ÔUk Ò] Ò° ¥´Ò ©ñ Ôªv ÔA ¬±®«Æ Ôª§A B´Û½ ÒA B¼ Ò /// ©½k Ò�§A ©Ôñ¼§± Ò« Ø ß�d§A ³×Ø¦§A Ò� ß«

A±ÔL ß� ÒUnB ©�o�Ôñ ßM Ô©¦ ßí§A ©ñØ o¼ Ò Amµ ßJBT ßñ§Aß©ñÔe ß³×Ø¦§A

ß©ñÔe ¬° Ôj Ö� ß« HªñÔe ßJA±M Ò¿A

�Ø¼íÇ« ° ¤pBÇ¯ �Ç« �¼Ç«p ¥µA ºA - HL¼ Òn Ø�d§A »¦Òî ©ñí Ò« Ø�d§A ©Ôñ¼§± Ò« ³×Ø¦§A Ø¬B Ò

° »¦¼¦Ç� oÇ¢« ¬BÇ¯C pA k¯joÇñ¯ º°o¼ÇQ ° ¨j±Çi SL¼� nj An »MA±MA Bª{ ºAoM ¨jo�

éMBU uQ An © B� ð½jq¯ ¬B«p nj ° An kªeA ³T{m£ ¬B«p �½A nj Bª{ ºAoM ¨jBTwo�

Bª{ ©µk¼« k®£±w ° k¼woT¼ª¯ k¯°Aki pA ³a ºAoM uQ ¬±~¦h« o¢« Ao¯B¯C k¯kz¯

pA »®hw ¬Co� �§Bh« B½C ° k½k½j An »ªñe Aki ©ñe �ÀioM JA±MA �½A pA B½C An

/ k½n±h¼« Ao¯BUj±i ©¦î K½o� ³a ºAoM ° k½k¼®{ ¬B¯C

JBvdÇM ( � ) ¬BÇ«p ¨BÇ«A JA±ÇMÒA pA xj±i k®¯B« An kØ¼w ° g¼{ B\®½A nj uQ

³w Øk�Ç« ¨BÇñeA ��A±« ¬B¯C ºBµ³T{±¯ ° Bµ³T£ : ³� SwA ²j±ª¯ �AoTîA ° , ²jn°C

/ SwA ¬Co� ° ¨ÀwA

¤ Ø°A pA ¤Bw ²B\®Q ° k~´¯ ³ñ®¼ªµ : k½±¢¼« ( 2 t 99 | ) �Bñ§A ¹�¯ nj °

kªÇeA g¼Ç{ ¨±ÇeoÇ« ( ( � ) ¬BÇ«p ¨BÇ«A ) ¤B Ø�� ¬B¦w ¬C ³T{m£ ºo�æ SL¼�

An nB¼ÇiA ²±Çæ ¬C ¤j ¶k½j ° ²k½q£oM j±i ¬B¼í¼{ ¬B¼« pA An »ÄBveA �½k§A�½p

»wnoM ° ³ª� Bd« 40

�¼íª]A ©´¼¦î ³×Ø¦§A ¨Àw j±i �½oµB� jAk]A ° ¾BMC ° y½±i ¥ÄB�� ° �nBí« n±®M

° Am� ¹Ú\d§A ÔSí ßª Òw k¯j±«o¼« �½k Øe±« ¶k½q£oM ¬C ³� j±M B\®½A pA ²j±«o� �{°n

/ g§A /// Am�

¤Bw nj ³� JBM kØ¼w ¨À� ¥�¯ �ª� nj ( 14 | ) �d§A n±´ ¨nB´a k¦] nj °

: kv½±®¼« , SwA ³T{±¯ j±i ¬A°o¼Q pA »ñ½ �±ñ{ gwBQ nj ±� B« uLe pA ( 1263 )

Ø¬A Bª� ³¼ ÒK½ Òn ¿ Ø�e ±´ ³§ BUCo ß« Ô¬±ñÒ½ Ö¬A ØkM¿ ( � ) ¨B«¿A ÒJBM Ú¬BM ÒSLT� B« Ú¬ßA °

BÇ« ³¼¦Çî ³×Ø¦§A ¹ªen ÒkØ¼v§A Ú¬ÒA ÒSLT� B« Ø¬ßA ° ³§À] Ø¥] ³×Ø¦§A ÔRCo ß« ±µ ( � ) Ò B«¿A

ÔoÇ« Ò¿A ³LÒT{A k� Ò RAjBí§A Ô�nA± Òi ³®« Öo´�Ò½ ©§ Amß§ ° ÔS¼î ØjA B¯ÒA ºm§A Ò©ñÔe ×»îØjA

Ô�BiÒA »®Ø ßA ¹Ø½o ß«Bí§A Ò©wA ° Ò� B Ø½A ° - RB ° Ò¿A � ß« ào¼X� » ³Ò§± ÔSíªw ° ð¼¦î

» ßnBí{ Ò¿A ð¦T ßM ² ÒkíÒM Ô»Ã¼\Ò½ � Ò« Ø ß�e » ³Ò§± ÒSíªw B«ÒA / ©Øß¦ñÒT Ôª§Aß©Ò � ß« B´¼¦ Òî

/// �ÒL¦§A ßJo Ô{ Ö� ß« ßk´ Òí§A ÒK½o Ò B½ ß¬kÒL§A ÒK� Òn B½ Ø� ßv§A Òo¼æ B½ - RB ° Ô¿A �« ào¼XÒ�

Swnj ³TL§A : k{BM ¨B«A RCo« ° ³®¼ÄC k½BL¼« ¨B«A JBM ³� ºj±M ³T{±¯ ³ñ¯C - g§A

³� ºj±M ³T{±¯ ³ñ®½A B Ø«A ° /// k{BM Aki RCo« Sv«p¿ q¼¯ ¨B«A j±i ³ñ¯B®a SwA

°A pA S´] �½A º°n ° , ©®ñ¼« ¾Bî ØjA �« ³� An ³`¯C SwA ²joñ¯ ¾Bî ØjA »T{n kØ¼w

° SwA ²k{ ³LTz« ±U oM K¦ª®½A ©Ø¦v« n±M : kz¯ ²k½j »UB«Ao� ° RAjBî �nA±i

Ao½p k½nB¼¯ ¬BMqM An ³Ø½o«Bî »¦¼§ ¨B¯ : S¢¼« ³� ¨k¼®{ An °A ¤±� ³LUo« �½k®a �«

³Ç� ¨k¼®z¼Ç« °A pA ºjB½p jnA±« nj pBM ° / ©woT¼« °A oM pBM ¤Be �¼ªµ nj �« ³�

»Ç£nA±Çio¼{ ¬B«qM k´í§A K½o� ° ¬kL§A �¼§ ° Ø�v§A o¼�æ ³� »v� ºA : S¢¼«

/ SwA

·ÇwA±ÇM ³� SwA °A j±i ¨B�« ° »T{n kØ¼w º±îkM ²nB{A : ¤ Ø°A S¼M pA n±�®«


/ k¼¯Bª´�»« An j±i SØ¼MBM ·LUo« S¼M ¬DM ¥ØXªU

: k½±¢¼« ( 21 t 21 | 1276 ³î±L« ) ¥ÄBwn ·î±ª\« nj »T{n kØ¼w ºnC

¹½¿±§A »µ ¹îB\ Òz§A ° Ô¸o¼Ò§A ° / »TîB\ Ò{ ° »Uo¼Ò� ³ÔT¦dÒ k� ( � ) Ô�¼vd§A B Ø«ÒA °

° ©´ÒBÇ ( � ) �¼Çv Ôd§A ß¥vÒ � ß« ¹Ø½n Ôm§A Ò¬±ñÒU ¬ÒA »´§ ß¿A Ôo½k� ÒT§A ºo Ò\Ò ¸oµB�§A

BÇ« ÔS¼�iÒA ° ßtB®§A »¦Òî B«±Tñ« Ò¬B� B« ð§ ÔRo´�A k »Ø¯B B¼Bæ HMmÒî J Òo{A

»®Ø A ß¹Ø½o«Bí§A Ò©wA ° Ò� B Ø½ ßA ° ÂÄB ºo ß�Bi » Ô¤±\Ò½ ° ºnk Òæ » Ô[Ò¦\Ò¦T Ò½ Ò¬B�

( | ) ö� A ¤±wn SîB\{ ° Ro¼� ( � ) �¼ve BØ«A ° - ©Øß¦ñT Ôª§A ©Ò Ö� ß« B´¼¦ Òî ÔnB�ÔA

/ SwA nBñ{C ° oµB S½¿° ¨B�« pA RnBLî SîB\{ ° Ro¼� ° , SwA ²k{ ²jAj °BM

uQ / k{BÇM Ro�dÇ¯C ¥Çv¯ pA ²oµBÇ� ³Ø½nl ³� SwA ²jo� ¾B�T�A »´§A o½k�U uQ

¨joÇ� oµBÇ �Ç« ³Ç� x±®ÇM S�¼�e ºAnA±£ ° �½o¼{ JAo{ pA ° ©´M An K¦ª®½A

©L¦Ç� nj »µBÇ£ ³Ç� An ³`Ç¯C Ä²joÇ� ¾BÇiA ° ¨jo« oM Sv¯B´®Q ³� An ³`¯C ±U ºAoM

An S½¿° ¨B�Ç« j±Çi ¬j±ÇM AnAkM k®ñ¼« ²nB{A ) k®ñ¼« ¬¿±] ö�Bi nj ° ¬B\¦i

: ³� ©½±¢¼« �« »§° ( SwA »®¼ve ° ( � ) �¼ve Ro�e ¥v¯ pA °A ³ñ®½A ¥¼§kM

»Çv� ¬BMqÇM °A ©ÇwA ³Ç� ¨nAk¼Ç« SµAo� �« ° jn°C ¬BMqM An ³Ø½o«Bî »¦¼§ ©wA k½BL¯

/ SØ¼ªe ° Ro¼� �Bd§ pA j±zM ºnB]

kØ¼Çw ³� Ao¼«B�« ¬Bªµ o«A ��BM nj »T{n kØ¼w : ³� j±z¼« ²k¼ª´� ¨Àñ®½A pA

SMBÇY j±Çi ºAoÇM ( S½¿° ° SØ¼MBÇM ¨B�Ç« ) j±ª®¼Ç« ¾BÇî ØjA j±Çi oÇ«A ¥ÇÄA°A nj JBM

° , ²j±ªÇ¯ ²o� Am« j±i |±~h« JBdæA BM An K¦ª®½A ©Ø¦v« n±M ° , Sv¯Ak¼«

/ k¯j±M ³ Ø]±T« »T{n kØ¼vM o�¯ ¬Bªµ BM ©µ ³Ø¼h¼{ SîBª]

- ©Ç½A³TÇ£ BµnBÇM j±i ºBµ³T{±¯ ¤Ài nj B« : ³� SwA »�oe ¬Bªµ �½A ºnC

»wnoM ° ³ª� Bd« 42

³� ) An j±i SØ¼MBM ° »®�BM º±îj ³T�n ³T�n ³� j±M oñ� �½A nj ³Tw±¼Q »T{n kØ¼w

°pnC ° °A ¬B¼« nj ¥]A ¬±a ° jpBw oµB ¨jo« ¬B¼« nj ( joñ¼« ¬B\¦i y®µl nj

³®¼«p j±M ²k¯A±i An °A »¯B´¯ oñ� ¬B«p o½j pA ³� JBM kØ¼w : jAj ³¦æB� xj±~�« °

/ j±ª¯ SØ¼§BØíM �°o{ ° ²k½j »�T�« ° kîBv« j±i º±îj ºAoM An

° SØLdÇ« ¤BªÇ� °A ³ñ®Ç½A ° , j±Çi »®�BÇM º±Çîj RBLÇYA ºAoM »T{n kØ¼w uQ

° , ²kz¼Ç« ¥ØXªT« q¼¯ »«°j S¼M ³M jnAj ( � ) o~î Ø

»§° Ro�dM ³�Àî ° �BLUnA

/ ¬kÒL§A ÒK� Òn B½ Ø ß� ßv§A o¼ Òæ B½ : S¢¼« Ro�e ¬DM JBi

An K¦Ç« �Ç½A ³ÄBÇ� �Ç½A ¬B£k®v½±Ç¯ : ³� SwA S¢{ ° Ro¼e »vM ºB] °

JBM kØ¼vM ²nB{A ( g§A /// Ø�v§A Òo¼æ B½ ) S¼MBM »T{n ³� k®v½±®¼« ° ²j±ª¯ �½odU

¨B�« nj ° ³T{m£ K¦« nj c½oæ JBM kØ¼w j±i ¨À� ³ñ¼Un±æ nj , SwA ²j±ª®¼«

éL� »�Ao¯ �ÄAqi ) Z ØÀe nBí{A pA q¼¯ n±Mq« S¼M ° , SwA »T{n kØ¼w ºBî ØjA RBLYA

ºAkTMA nBLTîBM , SwA ( ³¼¦î ³×Ø¦§A ¨Àw ) ¹ Ø\e Ro�dM JBi ° ( 429 | 1307

¤±�í« ³¯±¢a ° , k¯j±M »¢§Bw [®Q Ø�w nj ³� Ro�e ¬C n±�e ¤Be ° SL¼� ¬B«p

¬A±®î �À�A ( ²j±M ÀMo� nj »¢§Bw 24 Ø�w nj ¬B{j±i ¤±�M ) JBM kØ¼vM ³� SwA

/ k{BM c¼dæ ( �L¦§A Jo{ �« k´í§A K½o )

oX� A ° : k½±¢¼« »T{n ° »ÄBveA ²nBMnj ( 6 t 41 | ) ¬B�½A nj ¾B´M Apo¼« °

çnA nj �¼®`ªµ ° k¯A²jAj oµB ¾Bªw nj ( JBM kØ¼w ) An ©\¯ n±´ oLi ¬Bª Ø\®«

/ Bª´TMoU ³×Ø¦§A t ØkÒ� © B� ° kªeA �½oØ¼¯ �½n±¯ ©µ

° »�¼�Çe o�i n±´ ¥�î ·LUn nj ÂX« : k½±£ ( 230 | ) Sz´M Szµ nj °

© BÇ� kØ¼Çw Ro�Çe ° »ÄBÇveA kªeA g¼{ Ro�e »´§A ¤°A ©Ø¦í« ° º°Bªw ©wA


An ©�ÇîA n±´Ç �Ç½A ³ Ø¼ªÇñe K§B« ° ³Ø¼ª¦î RBeÀæA j±M ¨Àv§A Bª´¼¦î »T{n

An ØjA±Ç« ³Ç� k¯j±ÇM jBÇæ odÇM pA ¤pBÇ¯ nAnkÇ ß« ³§q®ªÇM ¬BÇz½A ° k¯j±ª¯ B®{C B´{±¢M

/ g§A /// k¯j±zhM RB¼e jAkíTwA

»T{n kØ¼w ° »ÄBveA g¼{ ºBµ³T{±¯ owAow nj B´®U ³¯ ³� k{ ³ Ø]±T« k½BM »§°

³M Ø¥�A¿ B½ SØ½°k´« B½ RØ±L¯ B½ SØ¼µ±§BM S§¿j : ³� j±z¼ª¯ Ak¼Q ³¯±ª¯ ºAoM ·¦ª]

° »�B®Ç« S´Ç] oµ pA ¬Bz½A ºBµ³T{±¯ ° Bµ³T£ ¨BªU ³ñ¦M , k®� JBM kØ¼w SØ¼MBM

/ SwA JBM kØ¼w º°Bîj �§Bh«

/ ¤°A k¦] pA ( 110 ° 42 ° 16 | ) ³M j±{ �±]n pBM -1

¬B¯C ¬j±M o ØzL« BU1

©¼®ñ¼« ¥�¯ Ao¯Bz½A RBª¦� pA Sªv� k®a ³¯±ª¯ ºAoM B« °

/ jjo£ �{°n J±i JBM kØ¼w n±´ ºAoM

( 1236 ³hv¯ SMBT� ) g¼{ j±i Ø�hM ³� oµB�k Øªd« À« ·§Bwn nj »ÄBveA g¼{

k½jpj �« pA »UB«k�ªM ³¼h¼{ jAo�A pA »ñ½ An ³§Bwn �½A SwA j±]±« ²k®v½±¯ jq¯

nj ) SwA ³TÇ£ »L§BÇ« j±Çi �hM g¼{ ¬±a / SwA ²k®M ð¦« k{BM B]oµ nj °

B´M S§Fw ±§ ¥ÄBvª§A ²mµ Ø¬A ©¦îA : kv½±®¼« ( 23 t 223 | ¤Ø°A ©¦ñ§A é«A±]

° ³Ç]o ³×Ø¦§A ¥ Ø\î �vd§A �M k Øªd« »§° Ô¿A ° ¸oi Ð¿A ° B¼¯ Ôk§A ¥µÒA »¦Òî ³×Ø¦§A Ò¹ Ø\e

Ò¬BÇ� ¬ßA ° Ô©¦ÇîÒA Bª¼ B´®î ðÒMB] ÒA BªÒ§ ²B�n ° ³TîB� »¦î B®¯BîA ° ³]oh« ¥Ø w

�½A ³ñ¯AkM - JA±Ò\§A » ÒbÀ Òæ ¿lßA Bµ ßoX� ÒB ßM»ª¦ ßî ¨k Òî é Ò« »¦Xª ßM Ò�¼ñÒ B´ ßM Hª§Bî

( B´¯C o¼� ° R±e ¬k¼í¦M ° B½nkM °A ¾B�§ ßA ° SØ«A �½A nj u¯±½ Ro�e ¤BX« ) Ao¦ÄBv«

° �Ç¼§ Ø°A oÇM ° RoÇiC ° B¼¯j nj SwA Aki ¹ Ø\e ³� ¹ Ø\e Ro�e pA »®� ¤AÆw o£ A

B« ° k®� ð½jq¯ An °A n±´ ° Zo� k¯°Aki ³� SwA �vd§A �M kØªd« y«B¯ ° �½oiC

»wnoM ° ³ª� Bd« 44

³Ç� AoÇ½p , jAj kµA±h¯ gwBQ An ±U ³ØTL§A kµkM �¼�±U Ro�d¯C ºB�n ° SîB� oM An

�« ° SwA ©§Bî ¥ÄBv« ³ªµ oM Ro�e ¬C ³ñ®½A BM Sv¼¯ bÀæ ¥ÄBv« �½A �z�

/ ©µkM An Bª{ R¿AÆw ·ªµ gwBQ ©¯A±T¼« �« ³¯±¢a uQ , ©Tvµ ¥µB] B´¯C oX� BM

Ô¹X¦ÒY ð§l » ß¹ Ú«Bí¦ß§ ° : k½±£ ( 305 | ©Ô� ÒoiC ÔS¼Ø§ Ò±ÒU ¥½l ) ³í«B] bo{ nj °

Bª� Øºoñv Òí§A ß�vÒd§A Ô�M Ôk Øªd Ô« ±µ ³]°ohßM Òj±î±ª§A ( � ) Ò©ÄB�§A Ø¬A Bµ ÔkeÒA ¤A± ÒA

° ßo�Ç ßh§A ÒoªÔî Ò¤B�ÒA BªÒ� ² ÒoªÔî Ò¤B�ÒA kÒ ³ßTªñ ße ° ³ßUnk Ô� ßM ³×Ø¦§A Ø¬ßA ° Ô¹í¼z§A ³Ô§±�ÒU

©´¼¦Çî S¼ÒL§A ¥µÒA Ô�Bª]ßA ° ß�¼�½oÒ�§A � ß« ÔRB½A°o§A ³¼¦î ÖSÚ§jB« Û� Òd§A ° /// tB¼§ ßA

¬ÒA Ôp±\¼Ò ³ Ò]o ³×Ø¦§A ¥ Ú\î Ø ßºoñví§A ß�vd§A Ô�M Ôk Øªd Ô« ³Ø¯ÒA ±µ Ò° ©´ßTí¼{ ° ¨Àv§A

¥ Ú Çw ° ³Ç Ò]oÇ ³×Ø¦§A Ò¥ Ø\î ©� ßoiC j±]±ßM ÔS®«C »®íªM g§A ©� ÒoiC ÔS¼Ø§±ÒU Ò¬±ñÒ½

¤±Ç� ³Çw �±�±ª®Ç½A nj ³ Ø«BÇî ºAoÇÇM ° - ÒZohÒ½ ¬ÒA »§ßA Þ»e ³Ø¯A ° ³ßÄB�L ßM °A ³ Ò]oh Ò«

SwA ØºoÇñvî �ve �M kØªd« Ro�e ¬Bªµ j±î±« ©ÄB� pA jAo« ³ñ®½A ¤ Ø°A Svµ

²jo� »¯¿±� An °A oªî j±i Sªñe ° Rnk�M k¯°Aki ° k®Tvµ k�Tí« ³í¼{ ³ñ¯B®a

©ÄB� pA jAo« ³ñTv®½A Ø�e ° , SwA ²j±ª¯ »¯¿±� An tB¼§A ° o�i oªî ³ñ¯B®a SwA

° ³ Ø«BÇî RBÇ½A°n ³Ç� AoÇ½p , SwA ØºoÇñví§A �Çvd§A �M kØªd« Ro�e ¬Bªµ j±î±«

S§¿j ¬C oÇM ¬BÇ¯C ¬B¼í¼Ç{ ° ( ¨ÀÇv§A©´¼¦Çî ) S¼ÇM ¥µA �BØUA ° �Bª]A ° ³ ØæBi

¬Bª½A Ro�d¯C ºB�LM ° j±]±M �« ³ñTv®½A ( ©� ÒoiC ÔS¼Ø§±ÒU ) ºB®í« uQ k®ñ¼«

/ k½B«o� n±´ ³ñ½p°n BU ¨nAj

Ú¬A Ôk�TíÒ ° : k½±¢¼« ( ¹�§BL§A ¹ Ø\e 319 | ) ¥ÄBwo§A ¹î±ª\« nj »T{n kØ¼w °

à¹i±v® Ò« Ôo¼ Ò� é½Ao Òz§A é¼ª Ò\§ Õ¹hwB¯ B´Ø A ° ( | ) Õk Øªd« B´Ô¦«Be Ò¹wjBv§A Ò¹í½o Òz§A

¹í½o{ ³� ©¼Tvµ k�Tí« B« - ³ßTí½o{ n±´Ô� ß§ ÕRB« Øk�« B´Ø¦� é½Ao Òz§A Òð¦U Ú¬ÒA ° GkMA


° ²j±ÇM éÇ½AoÇ{ ·ªµ gwB¯ SwA ²k{ ¤pB¯ ( | ) kØªd« Ro�e ³¦¼w±M ³� ©z{

/ k¯j±M Sí½o{ �½A n±´ ³« Øk�« »´§A ¬B½jA ·ªµ ° k{ kµA±h¯ f±v®« ²B¢`¼µ

»¯B«o� ¬Bhª½o� kØªd« »]Be

»¯B«o� nB]B� ¬Bi©¼µAoMA ovQ ( ºo\µ 1288 ºBØ� Ò±T Ô« ) ¬Bhª½o� kØªd« »]Be

° , ²o¼XÇ� RBÇ¼§FU KeBÇæ ° »TÇ{n © B� kØ¼w ° »ÄBveA g¼{ JBdæA ¬B£nqM pA

�½oT£nqÇM ° , »TÇ{n kØ¼Çw pA uQ ³Ø¼h¼Ç{ K¦Ç�A éÇ]oÇ« ° ¬A±®Çî ° »ÄAnAj ¶k¯nAj

/ SwA JBM kªdª¼¦î kØ¼w ©eAq« ° çnBí«

, ²jo� ozT®« ° �¼§FU JBM kØ¼w º°Bîj ° ¤A±�A Øjn nj JBT� k®a »¯B«o� »]Be

²j±ª®¼Ç« ( Á±Ç� ° ÂªÇî ) »¦«B� ºo¼£±¦] ¾B´M ° JBM �¼�Ø¦L« RB�¼¦LU ° l±¯ pA °

/ SwA

° jB�T¯A °A pA j±M �ñª« BU ¬B{j±i ºBµ³T{±¯ nj ¾B´M Apo¼« ° JBM kØ¼w ³ñTv®½A

oµ pA ³� ) y½±i m�B¯ çnBí« ° SwjoMp �½oe ¬joM �¼M pA ºAoM ° , ²jo� »Ä±£kM

/ k¯A²k¼{±� ( SwA ³T{Aj ºoUoM ¾B´M Apo¼« ° JBM kØ¼w oM S´]

³Ø¯ßA ³×Ø¦§A »Ò§ ßA Ô²B¯±î Òj lßA Ò©½oÒñ§A A°oÔ� l ÔA : k½±¢¼« ( 12 t 45 | ) tk�A nj ¾B´M

SØªÒU ° ß¬Bñ« ß¿A » ¬Bµo ÔL§A Ô�¼Òî ³ßM ÖR Øo B« ³¼§ßA B®¦wn ÒA l ßA kíÒM ³×½±Òµ ÒéL ØUA BªßM ÒoLñÒTwA

An °A ³ñ¼«B¢®µ An ©½o� k¼{BM oØ�mT« - �¼� Òn Ò¿A ° ßRA±ª Òv§A » � Ò« »¦Òî ³×Ø¦§A ¹ Ø\ Ôe

³ñ®½A pA uQ j±i º±µ pA °A �BLØUA KLvM jo� nBLñTwA °A ° Aki º±vM ©½jo� R±îj

° ¬BÇñ«A ©§BÇî nj ¬BµoÇM ©za ¬C BM j±z¼« �{°n ³� An ³`¯C °A º±vM ©½jBTwo�

/ �¼«p ° B´¯BªwC �¼®� Bw oM k¯°Aki ¹ Ø\e k{ ¨BªU

»wnoM ° ³ª� Bd« 46

³ñ¼MBT� nj °A ¬B�oî ° ¬B�½A ° ¥´] ° ©¦î KUAo« ° : k½±£ ( 116 | ) ¬B�½A nj °

° ©¼Y Ò¿A Ô BíÒ� ¨±Ø Òq§A Ò¸o\ Ò{ Ú¬ßA : k½B«o¼« ³� SwA ²k{ o� l ºo«A °A pA kz¯ �oU

Ôq½q Òí§A ÒS¯ÒA ðØ ßA Ö�Ôl : o� l �½BM j±z¼« »´T®« ³ñ®½A BU k½B«o¼« o¢½j RB¯B¼M kíM

° kÇ{ n±�mÇ« ©ñd« JBT� nj °A �æ° c½oæ ° c�A° ³a ³� k½±{ ST¦« ©½oÒñ§A

Õ©¼YA , ²j±ª¯ o� l ©¼YA kLî bB® Ò] è�Òi SMBM pA j±i JBT� nj An j±i ©µ }hz®½A

/ ©w¿A » Õ©½o� ° ¨Bí¯ Ò¿A �¼M Õq½qî ° JBTñ§A »

�¼®Ça ( 272 | ) JBÇM kØ¼Çw pA »¦ Ø~Ç« ¨ÀÇ� �ªÇ� Ø�Çd§A n±´Ç JBT� nj °

³Ç×Ø¦§A Àw ©�B� Òo«ÒA Ò ±¼§A ( ¬Bi ©½o� kØªd« »]Be ) »îØjA ºmØ§A Ø¬B : kv½±®¼«

³Ç×Ø¦§A ß¤C ¹Ø½n Ôl » ¬±ñÒ½ Ô¤AqÒ½ ¿ ³Ø¯ Ò ß¿ ² Òo«A ÕJ Øßmñ« ³ÒLvÒ Ø¬ßA ° �¼L Ô« ¤ÀÒ� » ³¼¦î

¹½C Ø©ÔY �¼®«Æ« A±¯B� ±§ ° ( nB]B� ) ¹°oí Òª§A ß¹Ø½n Ôl » ¿ ¹ÒÃß�§A �Bª]ßA ° ©�B� Øß}Ò®ßM

Ú� Òe À Ô©¦í§A B Ø«ÒA ° /// ( � ) �jB~§A Òo� Òl BªßM ²A±î Òj J Øßmñ Ô« Ò¬±ñTß§ ( [w±� ) ³´] Ò°

¹�¼d Òæ nB´Ò®§A ßèíÒM » ³×Ø¦§A ¾B{ Al ßA ÔKT� ÒA »Ø¯ Ò ß¿ »¯FzßM ke Ò ß¿ Ò¸nk Ô ¿ ° »¦Xª ßM àke Ò ß¿

/ g§A ///

°kM kØ¼w ° g¼{ ¨±eo« ·íLU S�° �½A nj : k½±£ ( 88 | ) ³Ø½n Ôk§A K� A±� nj °

S«ki ° oz®M ³Tv¯Aj JA±æ An JBM ·¼îAj »Tªv� , k¯k{ Kíz®« ° ©v�®« ³Lí{

³Ø¼h¼ÇzM ³TÇz£ ¬Bhª½oÇ� kØªdÇ« »]Be RBª¦� éMBU »Tªv� ° , k®TiAjoQ xo«A

° �¼§FU ¤±�z« ¬Bhª½o� kØªd« »]Be ³æÀi , k®Tz£ �±æ±« ° ¨±w±« �¦«

SwB½n ° Sz£ »íª] ¤BL�A é¯B« ³T�o£ SwkM An ³ Ø¼h¼{ n±«A ¨B«p ° /// k{ �¼®~U

/ S�B½ ³ Ø¼h¼{ ¬B¼« nj »Øª´«

: j±z¼« ²k¼ª´� »L§B« k{ ¥�¯ ¬Bi Ø�e nj ³ñ¼UAnBLî �½A pA


SMB¼¯ ¨B�« pA j±M RnBLî ¬C ° , SwA ²j±M »ñ½ ¤ Ø°A p°n nj JBM ° ¬Bi º±îj -1

BÇM ° , ²kÇ½j j±Çi çnBíÇ« ° ©ÇeAq« An °A JBM kØ¼w �Bd§ �½A º°n ° , »T{n kØ¼w

n±´Ç nj ³ñTv®Ç½A SwA ²kÇ«C °A Øjn ° é�j jkæ nj : k¼ÄB«o¼« ³�eÀ« ³ñ¼¦Ä¿j

ÔS¦Ø¦ Òe ÒA Ó¹í½o Ò{ ÔS§ ÚkÒM °A Ó¹Ø® Ôw ©ñ¼ ÔRoØ¼ Ò� ¥µ : k®ñ¼« ¥�¯ kØ¼w pA ( 282 | ) Ø�d§A

¬°j ß¬F{ »Ç ÔS¼Çî ØjA ¨ÒA ©�B� o´�§A ¥Ø¦ Òe kÒ B« ÔS« ÚoÒeÒA kªeÒA o´�§A ¨ Úoe k B«

An »ÄBveA Äoe B½C ° , Ä²jo� ¥½kLU An Sí½o{ ° o¼¼�U An »TØ®w �« B½C - ¹Ø½j±L Ôí§A

/ Ä²j±ª¯ ¾Bî ØjA An ºq¼a »£k®M ¨B�« q\M B½C ° , Ä²jo� Äoe An »T{n ¤Àe ° ¤Àe

ºj°kí« ¶ Økî q\M ° , ²j±M oT¼«±ªî ° oT Øª´« ¬Bi SØ¼í]o« ° SwB½n ° l±¯ -2

¬A±®Çî kÇ{ n±L\Ç« kØ¼Çw : ³Ç� j±ÇM S´] �¼ªµ º°n ° , k¯j±M ²k½°o¢¯ JBM kØ¼vM

/ k®� ç±î An j±i º±îj

ºo¢½j ·½B«ow ° S¦¼�� T{±¯ �±¦�« ·½C q\M JBM kØ¼w : ³� j±z¼« ¨±¦í« -3

oÇM j±Çi ¬j±M ©¦îA ° ¥��A RBLYA ¨B�« nj �Bd§ �½A pA ° , SwA ³T{Ak¯ Swj nj

p°n pA »�íÇM nj �Ç« - ¹Ò�¼dÇæ ßnB´Ç Ò®§A ßèíÒM » ÔKT� ÒA »Ø¯ Ñ ß¿ : k½±¢¼Ç« , »¯B«o�

/ ©v½±®¼« ³d~ñ½

/ k®ñ¯ jnj JBM kØ¼w Swj ³� Hí�A°

¥ÇµA ·ª´ÇM ³ñ¦ÇM »¯B«oÇñM An ¹ Ø\e ° ¬BµoM q¼¯ ¾B´M Apo¼« : ³� j±z¼« ¨±¦í« -4

�¼î ¬C pA ³¯B ØwFT« ° ( ¬Bµo ÔL§A Ô�¼Òî ³M ÖR Úo B« ) SwA ²jo� ¨BªU �¼�nA ° RA±ªw

: kÇ¯A²k½j An ¾B´M ¬BµoM ³� »æBh{A ³ØTL§A , SwA ²kz¯ �{°n B« ºB´ªza ¬BµoM

/ jBM »¯An±¯ ° �{°n ¬Bzªza

�½oT½±� ° K¼�n �½oT£nqM »¯B«o� : ³� j±z¼« ¨±¦í« ³ÄB®½A ºBµ³T{±¯ pA -5

»wnoM ° ³ª� Bd« 48

kÄB�Çî pA »ÇioÇM �BÇd§ pA »¯B«oÇ� BÇM ³ao£ A B« ° , SwA ²j±M ¬B¯C �ª{j ° ©eAq«

° �¼ª¦Çv« ¬B¼Ç« nj �ÀTÇiA ° ³�oÇU jB\Ç½A S´Ç] pA |±~h§BÇM ° °A |±~h«

pA »§° , ©¼§Bh« »T{n kØ¼w ° »ÄBveA g¼{ RB�Aoi ° RB�Aod¯A k½kzU ° ©¼ñdU

�oÇ� pA ³Ç� ©µ »½AqwB¯ ° ²k®¯p RBª¦� ° tBwA»M ºB´TLv¯ ° B´�°nj ° BµSª´U

/ ©½nAq¼M , SwA ²k{ ³T£ °BM SLv¯ JBM kØ¼w ¬A°o¼Q

° k{BM ¬B¼w±MA ¤C pA k½BM »¯B¼w B Ø«A ° : kv½±®¼« ( 232 | ) Sz´M Szµ nj

° S½¿° ¨B�Ç« »î ØkÇ« ° SªÇñe ° ©¦Çî ºA±§ KeBæ ° k½C ¬°o¼M �z«j ° ¨B{ pA

n Øk\U ° S«B� n±~� ° �¼î é¦í¦U pA o¢½j »�Bæ°A ¨Bª�¯BM k{BM S½Anj ° S½An ºAnAj

kØªdÇ« »]BÇe j±î±Ç« »¯B¼w o~î �½A nj , �U S¯±î ° y½n »\w±� ° Rn±æ

Svh¯ ³Ø½nB]B� ³� Ao½p j±M ¨B{ pA ©µ ° ³ Ø¼«A»®M j¿°A pA ©µ ³� j±M nB]B� ¬Bhª½o�

�°o{ ° RBæ é¼ª] º°Be é�A° nj n±Mq« ¬Bi »]Be ° k®T{Aj S¯±ñw ¨B{ nj

/ g§A /// kz¼« ²joª{ »¯B¼w

, ¨B{ S¯±ñw , ³ Ø¼«A»®M , ³Ø½nB]B� ) �¦Th« �½°B®î �¼LU nj ¨oTd« ¬B£k®¯A±i

/ k®®� �¼�dU ¬B{j±i ( Sªñe ºA±§

²jp±¯ jkî

³Ø¼h¼{ pA ( »e �°oe ) o¯ ²k\¼µ ³� j±i R±îj pA ²Bªz{ pA uQ JBM kØ¼w

©Çµ ° , k¯kÇ{ o¯ ²jp±¯ j±i BM ° , ²j±ª¯ k�Tí« j±hM »T{n kØ¼w SMB¼¯ ¬A±®íM An

° [½°oÇU SdÇU nj g½nBU �½A nj ° »d¼v« ©µjp±¯ ¬o� nj ð¦v« �½A ³ñ®½A ºAoM

» ØæBÇi ¬A±®Çî jkî �½A : S�o£ j±hM RØ±� ° oµB�U ·L®] »d¼v« K¯B]A ð½odU


/ k{ ³T{Am£ ¾Ao]A é�±ªM ºjB½p jnA±« nj ° , ²jo� Ak¼Q

k¼Ç«A ¬AoÇ¢½j p±®Çµ ° , j±M ²k¼wo¯ ²jp±®M k½k] ð¦v« ¬A°o¼Q ¶nBª{ BU ºnC

° ¨BñeA k®¯B« ) q¼¯ ²nBª{ �½A pA , k®T{Ak¯ ð¦vª®½A pA ºk¼«A ©za ° S�oz¼Q

/ SwA ²j±L¯ ºoLi ( o¢½j j°ke

, SwA ²k{ �¼§FU °A o«A ¥ÄA°A nj ³� ( 102 ¶n±w ) }~�§A �veA nj JBM kØ¼w

¹íÇMnÒA B´®Ç ß« Ô³×Ø¦§A n ÚkÒ ° Go´{ o ÒzÒî ×»®YA ³×Ø¦§A JBT ß� » n±´ Ôz§A jk Òî Ø¬ßA : k½±¢¼Ç«

/ SwA Äoe B´¯C ²B« nBá ° SwA ²jpA°j Aki JBT� nj B´µB« ²nBª{ - ÄoÒd§A oÔ {ÒA

¨B´§A ° »e° ºo¢½j ¾kL« pA JBM kØ¼w ºAoM ° , k{ ç±î Aki JBT� ¬±a »§°

JBM ²jp±¯ oM An keA° oµ ° keA° ²jp±¯ oM Ao¯C ° ²jo� ¬B¼M JBT� �¼§FTM �°o{ : k¼wn

/ k{ q]Bî keA° ²jp±¯ �½A ¨BªUA ° ¥¼ªñU pA ³¯B ØwFT« ° , j±ª¯ KØUo«

ºq¼«C²ohv« ¨BñeA ° n°C²k®i j°ke ° RB�Aoi jkî ²jp±¯ �½A º°n JBM kØ¼w

/ SwA ²j±ª¯ o� l ¬B¼M JBT� nj

H«±ÇÒ½ oÇ Òz Òî Ò¹ ÒívßU u�Ò¯ Ø ß¥Ô� »¦Òî ³×Ø¦ß§ ° : k½±¢¼« éwBU keA° pA u«Bi JBM nj

³�¯ Sí]n nj p°n ²jp±¯ ³� SwA K]A° »~h{ oµ oM - B´ ßí] Òn » Ò¹��Ô®§A Ô ßkhÒ½

/ k®� °A S«ki ( JBM kØ¼w )

� ß« H«±Ò½ ÒozÒî Ò¹ívßU » Ò³×Ø¦§A A Ô°o�mÒT§ ° : k½±¢¼Ç« �«BY keA° pA �«BY JBM nj °

Aki o� l ° ³T�o£ ²p°n ¤Bw oµ oiC nj p°n ²jp±¯ - ¬±ªßÄBæ ©ÔT¯ÒA ° ² ßoiC à¤±Òe Ø ß¥Ô�

/ k¼®�

³ÇßYnA± ß§ ÒVn±Ô½ ¬ÒA u�Ò¯ Ø ß¥Ô� »¦î ÔK\Ò½ : k½±¢¼Ç« �«BY keA° pA �«BY JBM nj °

� ß« HªwA B´¼¦î y�®Ò½ HªUBi Òozî Ò¹ívßU Ò° ß¹�¼�Ò¦§A ßtB�o ß�§A Ò� ß« H An°ÒA Òozî Ò¹ívU

»wnoM ° ³ª� Bd« 50

° �¼§ m�B� ³�n° ²jp±¯ j±i VnA° ºAoM »~h{ oµ ³� SwA K]A° - ß³×Ø¦§A ß¾BªwÒA

/ jnAm£ »�BM SwA ²k{ x±�®« Aki ºBªwA B´¯C oM ³ñ½oTz¢¯A ²jp±¯

¬ÒA ³Ò¦Ç Ò Gk«Bî Hv�¯ ¬qd½ � Ò« Ø¬ÒA » : k½±£ éMBw keA° pA ozî �«BY JBM nj °

²jp±Ç¯ k½BM k½jo� ¬°qd« Gkªî Ao¼v� ²B£oµ - KÒµ Òm§A Ò� ß« ÁB�X ß« Òozî Ò¹ívßU Ò»UFÒ½

/ kµkM À� ¤B�X«

Ò¬±ñÒ½ ¬ÒA ² ßk¼L Òî Ø¥Ô� »¦Òî Ô³×Ø¦§A Òç ÒoÒ B ×ª¼ : k½±£ éMBw keA° pA ozî W§BY JBM nj °

³ªÇµ oÇM kÇ¯°Aki - ³Ø� ÒhßM ß² ßn±´Ô�ß¨BØ½ÒA » ³×Ø¦§A ² Ôo´�Ô½ � Øª ß« Ó¹½C ÒozÒî Ò¹ívßU ©µ Òk® ßî

pA ³½C ²jp±¯ ( ¾B´M n±´ k®¯B« ) kíM n±´ ¨BØ½A nj ³� SwA ²jo� ço� j±i ¬B£k®M

/ k{BM ³T{Aj ²Aoªµ °A j±i Ø�hM An ²k®½C oLª�¼Q RB½C

o�w » keA »¦î ÕkeÒA oL\Ò½ � Ò« Ò° : k½±£ tjBw keA° pA ozî tjBw JBM nj °

Ò¹ívßU ³ÔT]° Òp ³¼¦ Òî Ò Ôo Òe ³¯l ßA ßo¼ÒßM ³ßT¼ÒM Ö� ß« ³ Ò]ohÔ½ ¬ÒA Ôk½oÔ½ °A ³ß l ßA ßo¼M ³ÒT¼ÒM ¥ikÒ½ °A

°A ²pB]A ¬°kM k¯±{ °A ³¯Bi ¥iAj B½ ow ºAoM k®®� n±L\« Ao¼v� o£ A - Go´ Ò{ ÒozÒî

°A oM °A ¬p ²B« ²jp±¯ BU k®®� y¯°o¼M j±i ³¯Bi pA yT½B�n ¬°kM An °A k®µA±hM B½

/ k{ kµA±i ¨Aoe

ÔJ Øo�ÒT§A ³¼¦î odÒ½ ß©dÒ¦§A »¦Òî Jo�Ò½ °A : k½±£ tjBw keA° pA ²jpB½ JBM nj °

�Òªß§ ��®Ô¼¦ Ò �½oÒ � ß« ³§ �ñÒ½ ©§ ¬ßA ° »v¯ ¬ßA ° »ØT Òe H«±Ò½ ÒozÒî Ò¹ ÒívßU ³ßT Ò]° Òp »§ßA

BU jp ·`M ¬kM ° S{±£ oM »M±a »ªØ¦í« o£ A - Kµl �« ÁB�X« ozî ¹ívU ³TMo�

³T{Ak¯ ¬p o£ A ° , k¯qM »{±«Ao� º°n pA ³ao£ A °A ¬p °A oM j±z¼« ¨Aoe p°n ²jp±¯

/ kµkM J°o�« ³`M ¬C oM À� ¤B�X« ²jp±¯ k½BM k{BM

»§ßA ³ÇÒ§ Ø¥Ç Òe Òé]oÒ½ ¬ÒA ÒjAnÒA B« Û¥� ° : k½±Ç£ tjBw keA° pA ozî »¯BY JBM nj °


/ k®� �±]n j±i ¬p oM �À� ¨BØ½A nj ³LUo« ²jp±¯ BU k¯A±T¼« jo« - Ó¸ Øo« Ò¸oz Òî Ò¹ ÒívßU

Ò¹ívßU Ø ß¥� » ÒJBL§A ð§l Ú�Äo�Ò½ ¬ÒA ÚkM ×¿ : k½±£ tjBw keA° pA �«BY JBM nj °

pA »´Ç¯ nj ) An JBÇM �Ç½A ³Ç� »~hÇ{ oÇµ oÇÇM SwA ¨p¿ - Ó¸kÇeA° ¸ Øo« H«±½ Òozî

/ k¯A±hM ³LUoªñ½ p°n ²jp±¯ oµ nj ( SwA RB½C q\M ¤¿kTwA

Ò° ¬B¼ ÒL§A ßRB×½C Ò¾o�Ò½ ¬ÒA àu�Ò¯ Ø ß¥ñß§ Ú¬ÒA » : k½±Ç£ u«Bi keA° pA �«BY JBM nj °

° k®� R°ÀU An ¬B¼M JBT� k½BL¼« »~h{ oµ - keA±§A ßjk Òî �Òî B´ ß~� Ò ßpA± Ò] ¨k Òî

/ Sv¼¯ q½B] ( keA° ³ª¦� ¶nBªzM ) ³½C ²jp±¯ pA oTª�

o«BM An �¼®w Ø¥� ²j±«o� �¦i ©§Bî k¯°Aki : k½±£ u«Bi keA° pA W§BY JBM nj °

jkî BM SwA ��A±« ) ¾»{ Ø¥� jkî An �¼®w oµ jkî ²jAj nAo� ¬B¼M n±´ pA ° j±i

/ ²j±«o� p°n ²jp±¯ o´{ oµ ²jAj nAo� o´{ ²jp±¯ Ao¯C ° ( 361

¥MB�Ç« nj ©µjp±Ç¯ ¬oÇ� nj : ³Ç� SwA ¬B¼M n±´ RAq\í« pA Bµ²jp±¯ �½A ºnC

/ SwA ²k{ ¨B´§A °A K¦� oM JBM kØ¼w y¯Aj ¬BªwC pA S�oí« ° ©¦î nA±¯A ézízU

pA B´¯C K¦�A : ³� j±M ²kz¯ ³T{Am£ ¾Ao]A ° ¥ªî ·¦eoªM Bµ²jp±¯ �½A ³¯B ØwFT«

Aki K¯B] pA ³� ©µ »ªñe ¬C »ØTe ° , ²k½jo£ �°oT« ° f±v®« ¾B´M Apo¼« K¯B]

pBÇM , j±M ²k{ ¤pB¯ ( ³Ø�hM ³×Ø¦§A ² Ôo ß �Ô½ � Øª ß« ¹½C ÒozÒî Ò¹ívßU ) ²k®½C n±´�M SLv¯

/ k½jo£ »Ø�¦U »Tvw ° ¤BªµBM

An ¤Bw ¬j±M ²B« ²jp±¯ ° ²B« ¬j±M p°n ²jp±¯ : Bµ²jp±¯ �½A pA ¾B´M Apo¼« JB®] °

/ j±ª¯ k®vQ »UB´] ° c§B~« º°n

/ jnAjoM ¬B¼« pA »Ø¦ñM An ²jp±¯ ¬o� ð¦v« oYA Sv¯A±T¼ª¯ B½ ° SwA±h¼ª¯ -1

²k¯Bª¯ ZnBi nj JBM ð¦v« pA ºoYA : kz¼« ³T{AjoM »Ø¦ñM ²jp±¯ �±�±« o£ A -2

»wnoM ° ³ª� Bd« 52

oM °A �¼¯A±� ° kîA±� K¦�A ° ²k{ bo� ²jp±¯ ¬Bªµ º°n kØ¼w k½k] ·z�¯ Ao½p , j±M

/ j±M tBwA ¬C

²jpA°j jkÇî oÇM ²nBÇM°j j±ÇM ¨p¿ : kz¼Ç« ³T{AjoM p°n ° ²B« ¬j±M ²jp±¯ o£ A -3

S½B´¯»ÇM Sªv� °j �½A pA ¨Ak�oµ ° , jjo£ bo� ºk½k] ³z�¯ B½ ° , j±{ �±]n

/ j±M ¥ñz«

²B« ²jp±¯ ° p°n ²jp±¯ q¼¯ SØ¼ÄB´M ð¦v« nj : o¢½j RB´] ° RB´] �½A º°n uQ

/ SwA ²k{ �Ø¼í« ·æ±~h« »«BwA »µB« oµ ° p°n oµ ºAoM pA ° , ²k½jo£ K½±~U

» Go´ Ò{ ÒozÒî Ò¹ ÒívßU n±´ Ôz§A Òjk Òî Ú¬ßA : k½±¢¼« ( 7 t 37 | ) tk�A nj Apo¼«

²jp±Ç¯ B´µB« ²nBª{ - �¼ªÒ§Bí§A »¦Òî � ßª¼´ Ôª§A ©w á¿A Am´ßM B´Ô§ Ø°ÒA �Ø½ Ôp kÒ ³×Ø¦§A ßJBT�

kµBÇ{ ( ¾B´ÇM ) ³ñ¼ªÇwA �½BM SwA ²k{ S®½p B´¯C ¤ Ø°A ° Aki JBT� nj SwA jkî

/ ¬B¼¯B´] oM SwA

ºoªÇ� n±´Ç{ ¶ ØkÇî : ³� ©µk¼« oØ�mU k¼{BM �{°n �±�±« �½A nj ³ñ®½A ºAoM °

�Ç½A º°n ° , j±z¼« JBve ²B« ð½ o¢½j ¤Àµ BU ¤Àµ S½Ån pA ° , SwA ²jpA°j

¨°j ²BÇ« ±Ç¯ ¤ÀÇµ ¬k½j j Øo\ªM : ³� SwA »®Ø¼í« ° »í¼L� R Økªñ½ ²B« oµ ²kîB�

° ²kÇ{ ©¼�®ÇU ²BÇ« ²jpA°j pA ³� »vª{ ¤Bw nj SwA �¼®`ªµ ° , j±z¼« �°o{

¬B¼M ° tk�A JBT� nj »§° , SwA ²k{ ©¼�®U �¼«p »§B�T¯A ° »í¼L� S�oe º°n

³¯±¢`¼µ ¬B½o\®½A ° , j±z¼« ¥¼ñzU p°n ²jp±¯ pA »µB« oµ ° ²B« ²jp±¯ pA »§Bw oµ

/ j±z¼ª¯ nB£pBw Sí¼L� ¬B½o] BM

³Ç� »í¼LÇ� k½kÇ] �¼¯A±� ð½ BM ²B« ²jp±¯ ° p°n ²jp±¯ �½A : SwA �ñª« ºnC

/ k®� ³�MB« , SwA ²kz¯ �z� p±®µ


p±®µ ³� SwA Sí¼L� ©´L« ° ¤±´\« �¼¯A±� pA »ñ½ ²kîB� �½A , ¤Bª]A n±M °

/ SwA ²kz¯ Ø¥e k½k] ºB´w±«B� ° �BªT]A nj

³� q¼¯ ²B« ²jp±¯ : jnAk¯ »¯A±®î ° �Ak~« p°n ²jp±¯ ZnBi nj ³ñ®½A pA ³T{m£ °

³ñTv®Ç½A , kµk¼ªÇ¯ ��° »í¼L� ¬±¯B� _¼µ BM ; j±z¼« p°n ð½ ° S~{ ° k~¼w

p°n [®Q : k®½±¢M Sí¼L� ¬B½o] BM ��A±U ° �MBU ¨B�« nj k¯A²k{ n±L\« ³ÄB� �½A

/ k®µkM nAo� »¯Bª´« ° ¬BveA |±~h« An ¤Bw ³ Ø¼�M

»µBÇ« oµ ° ²B« ²jp±¯ ¤Bw B« �¼ÄC nj : k½±¢¼« ( 25 tnj ) ¹¯B½k§A t°nj nj

¬±®� A , jnAj »ªwA ³Tµ ¨BØ½A ° Bµp°n ° B´§Bw ° B´µB« pA ð½ oµ ° , SwA p°n ²jp±¯

¨±Çw , ¤ÀÇ\§A o´Ç{ ¨°j ¾B´ÇL§A o´Ç{ ¤ Ø°A , ©¼®ñ¼Ç« oÇ� l K¼UoTÇM An B´µBÇÇ« ©ÇÇwA

©TÇµ ¹ªÇeo§A o´Ç{ ©Çz{ n±Ç®§A o´Ç{ ©\®ÇQ , ¹ª�Çí§A o´Ç{ ¨nB´Ça , ¤Bª\§A o´{

©µjpBÇ½ ¸ ØqÇí§A o´Ç{ ©Çµj ¤BªÇñ§A o´Ç{ ©´Ç¯ ¾BªÇwÑ¿A o´Ç{ ©TÇzµ RBª¦ÇÇñ§A o´ÇÇ{

©µjq¯BQ ¤±�§A o´{ ©µjnB´a ¸°k�§A o´{ ©µjq¼w ©¦í§A o´{ ©µjpA°j ¹ Ø¼z Òª§A o´{

ð¦ÇÔª§A o´Ç{ ©µk\¼Çµ ¬B¦Çv§A o´Ç{ ©µkÇµ �o Òz§A o´{ ©µjq¯B{ ¥ÄBvÒª§A o´{

¨BÇØ½A ° ¾BÇµ ¨BØ½BÇM SwA ©¼v�ÇU �½A oM kÄAp ³� o¢½j p°n [®Q ° : ¾ÀÒí§A o´{ ©µjp±¯

nj ¾B´M ¥µA ° j±z¼« ³T�o£ SwA ¤Bw oiC ³� ¾Àî o´{ pA y¼Q ° k{ ²k¼«B¯ ¾BîßA

/ k¯pAjoP¼« ¨Bí�A ° S�B¼�M p°n [®Q ¬C

»wnoM ° ³ª� Bd« 54

ºjAo�¯ ßA JAjC nj

B« ³�¼° �¼§ Ø°A

¬joÇ� ¥ªÇî ° ¬kÇ{ B®Ç{C : BTÇñ½ nB£jn°oÇQ SiB®Ç{ pA uQ ozM ·¼ ° �¼§ Ø°A

ZBTdÇ« ¬B£k®ÇM BÇ« , SwA SØ½kÇeA ²B¢z¼ÇQ pA ²njBÇæ o«A°A ° t Øk�« ºBµn±TwkM

�L� ° , ³T�o£ jB½ An »£k®M JAjC ° SØ½j±Lî �ÄB ° k½BM ° ©¼Tvµ ¤BíT« k¯°Aki

/ ©¼µkM ³¼ ° ¨B\¯A ©½nAj ³¼ ° ³`¯C

/ SwA nB£jn°oQ RjBLî ° »£k®M ozM ³¼ ° �¼§ Ø°A uQ

, ²jo� R±îj Aki RjBLî º±vM Ao«jo« ³LUo« �¼§ Ø°A nj �¼¦wo« ° ¾B¼L¯A ³ñTv®½A

¬B´] nB£jn°oQ ¥MB�« nj B´®U - ²o¼ Ò� à³Ð§ ßA � ß« ©Ôñ§B« Ò³×Ø¦§A A°k ÔLîA

ß¨±Ò B½ : k¯j±«o¼« °

/ Sv¼¯ o¢½j ºAki ¬B¼¯B´] ºAoM ³� k¼¯AkM ° k¼®� yTwoQ ° RjBLî

° »§±« o«A SîB�A ° ºnAjoL¯B«o� �¦« »®íªM RjBLî : ³� ©¼{BM ³ Ø]±T« k½BM °

¥ªî ° |±~h« RjBLî ³M »æB~TiA ³¯±¢`¼µ ° , SwA »£k®M �ÄB ° ¬jAj ¨B\¯A

/ jnAk¯ ( B´¯C o¼� ° ¨joªM »Ä±ñ¼¯ ° ¬BveA B½ ²p°n B½ pBª¯ ) »®Ø¼í«

¬Ao¢½kM SLv¯ ³ñTv®½A kLî �¼§BñU ° JAjC ° ²n Øo�« �ÄB ° ·¦ª] pA »ñ½ ºnC

S½B´Ç¯ »¦«BÇ� ° »æ±~i n±M ¬B¯Bª¦vªM SLv¯ ° »«±ªî ¥ÄBv« nj ° »Ø¦� n±M

Ao½p°B\ÇU ° ©TÇw ° ©¦Ç ³¯±Ç£ _¼Çµ ° , ³T{Aj nB´ A An »¢¯B¢½ ° »¯BMo´« ° SØLd«

/ k®®� »¯B£k¯p o¢½kªµ BM ºoMAoM ° Rke° ¤Bª� º°n ° , ²k½k¯ A°n »v� ²nBMnj

Ô¾B ×ª Ôe Ôn / k¯oÇMAoM ° njAoM o¢½kªµ BM �¼®«Æ« - ¸±ißA Ò¬±Ô®«Æ Ôª§ ÒA : j±«o� ³ñTv®½A

° nBÇñM SLÇv¯ - ßnB Ø�ÇÔñ§A »Ò¦ Òî Ô¾A Øk ß{ÒA / k®TÇvµ ¬BMo´« o¢½kñ¼M SLv¯ ° - ©´Ò®¼M


/ k¯o¼¢¼« Shw �¼§Bh«

: ³ñTÇwA �Ç½A »Çñ½ SØ¼ÄB´ÇM ð¦v« ³ Ø]±U ¥MB� ºB´¦� ° ònqM RBµBLT{A pA °

, ³Tv¯Aj »ÄB´M jo� oµ ·¼ ° �¼§ Ø°A ° k~�« �¼Tvh¯ An »¢¯B¢½ ° Rke° ° ºoMAoM

/ k®½Bª®¼« nBhT�A ¬Ao¢½j ¥MB�« nj ¥�BM K¦« �½A BM °

BÇ« ³¼ ° ¤ Ø°A : k½±¢¼« ( ©µjpB½ tnj ) ¹¯B½k§A t°nj JBT� nj »®¼ÄB� ¥�B�

° »¢¯B¢¼M ©z`M k½BL¯ B« SwA ©§Bî ¥µA ¨±ªî BM »¯BMo´« ° S§A ° »Tw°j ° SØLd«

° ºnB~¯ ° ¬Bª¦v« ° »ÄB´M ¬B¼« »U°BU ° »�o� B½ ©¼ÄBª¯ o�¯ »vñM SØLd« ¬°j

/ k¯oMAoM ° njAoM B« BM ³ªµ ©½nAm¢M »ÄAj±M ° »®ªµoM ° »T{jnp ° ºj±´½

° ¨AoÇ« ° º±¼Ç¯j �kÇµ kÇµA±h¼Ç« ³Ç� »wB¼w Jqe ð½ o�¯ pA »®íª®½A ºnC

q\M An SØ¼ÄB´M ©µ B« ° , jnAk¯ »í¯B« : k®� �¼«FU ° ¥¼~dU An j±i »wB¼w ð¦v«

, ©¼Tv¼¯ ¥ÄB� ºo¢½j ¬A±®î , SwA »wB¼w kdØT« ³�o� ° ¥ØñzT« Jqe ð½ ³ñ®½A

SØ¼ÄB´M ð¦vªM , »´§A �½kM �Ø½kU n Ø±~TM ³� ¬Be±§²jBw pA »íª] ²BLT{BM o�¯ »§°

: kÇ¯A³T�oÇ£ nAoÇ� �½k¼ÇM ° SwoQR±´Ç{ �¼�Ø¦LÇ« SzªÇñ½ o¼ÇYFU SdÇU ° ²k½°oÇ£

/ ©¼Ä±£ pBM AoL¦« S�¼�e ©½n±L\«

kØ¼�Ç« »ÄB´M jAo�A k½BL¯ ð¦v« �½A nj : ³� j±z¼« ²k¼ª´� »Mqe n±Twj �½A pA

, } Øhz« �¼ÄC ° �½kM kØ¼�« , |±~h« ° �Ø¼í« oLª�¼Q SîB�BM kØ¼�« , »TwoQAkhM

BÇM ³¯±¢`¼Çµ »TwoÇQAkÇi AoÇ½p : k®{BÇM ºj°kdÇ« RAjBLÇî ° JAjC ° ¤BªîBM k Ø¼�«

�¼ÇÄC ° �Ø¼íÇ« oLª�¼ÇQ RAn±TÇwj pA ©¼ÇµA±hÇM oÇ£ A B« ° , Sv¼¯ nB£pBw »TwoQSM

B« ²An �ÀioM S´] oµ pA ³� o¢½j ¥¦« BM ©¼¯A±T¼« ³¯±¢a : ©¼®� º°o¼Q »æ±~h«

³~ ØhÇz« JAjC ° �ÄB ±ÇM kØ¼�Ç« oÇ£ A BÇ« ° ! ©¼{BM ²Aoªµ ° ¨k�ªµ , k®®�»« o¼w

»wnoM ° ³ª� Bd« 56

° pAoªÇµ , k®µk¼« ¨B\¯A ºo¢½j �ÄB ° ³ñ¼æBh{A BM SwA �ñª« ³¯±¢a : ©¼{BM

/ ©½jo£ pBvªµ

BM , j°o¼« t Øk�ª§AS¼M RnB½qM o~« pA ³ñ¼v� : ©¼Ä±¢M ³ñTv®½A k®¯B« �hw �½A

S�oÇe u½nBÇQ º±ÇvM ³ñ½oÇ¢½j joÇ� BÇM ° , j±z¼« � Øoz« ³Øñ« RnB½qM ³ñ¼~h{

»¦Th« ºB´«Ao« ³ñ½jo� k®a B½ , k®Tvµ ¨k�ªµ ° pAoªµ ° ²Aoªµ ³w oµ : k®ñ¼«

° , k®Tvµ » Øve ° »¦Ø�íU ·v¦M ©§Bî °j ³� Sv½oP«A ° Sv¼§B¯±¼UAn k®¯B« ) k¯nAj

° Sv¼§BT¼QBÇ� ° , SwA »í¼L� ° ³í¼L§A¾An°B« ·v¦� ³� ©v¼§B½oUB« ° ð½q¼�BT«

° ¬BMo´Ç« o¢½kªÇµ BM k½BM ( SwA � AoT{A ° ºnAj³½B«ow nAk�o� ³� Sv¼§B¼w±w

/ k®{BM oMAoM ° kdØT«

, SwA º ØoLU ° »Ø§±U �±�±« : ¨ÀwA t Øk�« �½j �°o� pA ° ³ Ø¼ªTe �ÄB ° pA »ñ½

An �«Æ« ° ²A±iS�¼�e ° nB�q¼µoQ ° �Ø½kT« |Bh{A k½BL¼« »¯Bª¦v« jo� oµ »®í½

° ºn°j ²Aoª£ ° � BQB¯ ° �½j»M ° SwoQº±µ ° S�¼�e»M ¨jo« pA ° , ³T{Aj Sw°j

SwoQR±´{ |Bh{A BM ° , jjo£ pAoªµ ° ²Aoªµ �¼�½ ° ¬Bª½A ¥µA BM , k½±] SÄAoM

/ k½Bª¯ JB®T]A ° S§Bh« ²k¼�î»M °

ºnB] B] ³ªµ nj : ³� SwA »í¼L� ° »¯Ak]° ° ºo� ¥ÄBv« pA »ñ½ »®íª®½A °

²A±i , k¯nAj ²k¼�î ° ¨Ao« ³ñ¼ÄA±� ° ¨A±�A ° ¥¦« é¼ª] ¬B¼« nj ° jnA±« ¨BªU nj °

/ SwA ³M ¤±ªí« ²A±h¯ °

J±vdÇ« �Ç½j �°oÇ� pA º ØoLÇU BÇ½ ° »Ø§±ÇU : kÇ¯A³T£ ¬B£nqM pA »íª] ³ñTv®½A

/ SwA �¼�½ ° ©¦î Øð®½¿ }ÄB~i pA ° ²k¼�î ¨pA±§ pA ° ¬Bª½A nBYC pA ³ñ¦M , j±z¼ª¯

BÇM ° Sw°j ¬BÇ¯C ¬BTÇw°j BÇM Go´Ç� : ©Ç½nAkÇÇM Sw°j Ao¯B«j±ÇÇi j¿°A oÇÇ£ A BÇÇ«


/ j±M ©¼µA±i �ª{j ¬Bz¯B®ª{j

° oØ¼dTÇ« »ÄB´M , jnAk¯ »ªñd« ²k¼�î ° ¬Bª½A »ÄB´M : ©¼Ä±¢¼« ³� SwA B\®½A

©§Bî ¥µA ¨±ªî BM ° Ø¥� c¦æ »ÄB´M , SwA ¥µB] B½ ° SwoQº±µ »ÄB´M , SwA ²Aoª£

»ÄAj±M ° »®ªµoM ° S{jnp ° ºnB~¯ ° j±´½ ° ¬Bª¦v« BM ° ³ªµ BM »ÄB´M , jpBv¼«

/ ¤°A k¦] pA ( 243 | ) ³M j±{ �±]n oTz¼M �ÀA ºAoM -1

/1

SwA njAoM

³M±ÒU ° nB�TwßA

K¦Ç� ° ¬joÇ� ³M±ÇU : ð§BÇw }hÇ{ SvhÇ¯ ºB´«kÇ� ° ³Ç Ø¼§ Ø°A �ÄB ° pA »ñ½

/ SwA »æBí« ° B´{q�§ ° BµBi pA »¯Bª¼zQ ° S«Ak¯ nB´ A ° ¬j±ª¯ xpo«C

nB£jn°oÇQ º±ÇvM ³ Ø]±ÇU ° ¬B¼~Çî ° �Ài ²An pA �Tz£oM ° BµBi pA »¯Ajo£°n

nAk®Ç½j }hÇ{ oµ ºAoM ³�½o� �¼Tvh¯ ° tB®{Aki jo� oµ ³¼ ° ³¯B¢½ ¤BíT«

/ SwA ºn±� K]A° ° ¨p¿ : k{ ³ñ¼ÄB] oµ nj ° ¤Be ³ªµ nj ° , ²j±M

pA k¼®Ç� xpoÇ«C K¦Ç� - j° Ôj Ò° Õ©¼Çe Òn »ØM Òn Ú¬ßA ³¼Ò§ ßA A±ÔM±ÔU Ú©ÔY ©ñÚM Òn A° Ôoß�ÒT ÖwA Ò°

/ SwA ¬BMo´« ° ²k®®� ©en �« ºAki ³� °A º±vM k½jo£oM ° ¬B´] nB£jn°oQ

nj k½BM nB�TwA : k½±¢¼« ° , ³T{Aj ºk½k] ·Ø½o�¯ �±�±« �½A nj Apo¼« JB®]

/ j±z¯ o�Be B\¯C nj ºo¢½j ³� k{BM »ÄB]

¬B«p ° k½k] ¬ ØkªU ¶n°j ³� ( ©µjp±¯ ¬o� ) j±i ¬B«p ºB�T�A �L� Apo¼« ºnC

¨B�« nj ºpA°C©µ ° �BªT]A ° º±�U ° »M±hM oµB�U BM , SwA »®½k¼M ° �vM oµB�U

y¼ÇQ �TÇ£ oÇ� l ° , ²joñ¯ q½±\U An SîBª] pBª¯ ³ñTv®½A , SwA �§Bh« RjBLî

»wnoM ° ³ª� Bd« 58

/ k½Bª®¼« é®« q¼¯ Ao½o¢½j

»§ßA A±M±ÔU keÒA Òk®î Òoß�TvÒ½ ¬ÒA àke Ò ß¿ Òu¼Ò§ : k½±¢¼« ( 13 t 10 | ) tk�A nj

»Çv� ºAoÇM Sv¼¯ q½B] - JA Ø±ÒT§A Ôq½q Òí§A »�í Ôª§A ÔoB§A ±Ô § ³Ø¯ßA ©ñ ßv Ô�¯ ÒA Ò¾B�¦ ßU ß³×Ø¦§A

Aki ° ¬BUj±i y¼Q nj k¯°Aki º±vM k¼®� ³M±U k½Bª®M nB�TwA ºo¢½j jq¯ ³ñ®½A

/ SwA JA Ø±U ° q½qî ° ²k®®� Bî ° ²k®zhM

³ÇM ° ³T{Aj |ÀiA ¬B{j±i nBT�n ° ¤BªîA nj k½BM ¨jo« : k½±¢¼« ¨ÀwA »§°

: ³Ç� RAjBLÇî nj Hæ±~hÇ« ° , kÇ¯nAjoÇM ¨kÇ� Aki ºAoM �� ° �Bæ ° }§Bi SØ¼¯

: SØ¼¯ |±¦i pAoeA BM ° , Sv¼¯ ³T�o½mQ ° ¤±L� jn±« ³¯±¢`¼µ |ÀiA»M RjBLî

»µB£ ° , S{Aj kµA±h¯ »U°BU ³¯±¢`¼µ R±¦i BM ¬j±M ¨jo« ¬B¼« ° R±¦] ¤Be

RjBLî ¤±�z« ºo¢½j n±�e nj ³ñTv®½A nj ¬Ak]° ° ¥�î ºB�T�BM ¬Bv¯A ³¼ °

o¼� ° , �½j ·îB{A , ©Ø¦íU ° ©¼¦íU , Sª´U é�n , �½±zU jn±« nj ) k{BM nB�TwA B½

/ j±M kµA±i »®íª¼M ° �Mo¼M Â«B� R±¦] ¤Be nj nB�TwA pA ¬jo� »´¯ uQ ( B´®½A

¨jo« ¬B¼« nj �T�£ o� ßl

° SwA SwoÇQAkÇi ³ñ¼Çv� ) ð§BÇw }hÇ{ ¤pB®Ç« pA ° ³ Øª´« �ÄB ° pA »ñ½

¬j±M Aki jB½ nj ³Tw±¼Q ° ¬k{ oØ�mT« ( k®� ¥ªî j±i SØ½j±Lî �ÄB ±M kµA±h¼«

/ SwA ¤BíT« nB£jn°oQ ¬jn°C jB¼M ¤Be ³ªµ nj °

: Svµ »LUAo« o� l ºAoM °

/ K¦� ° ¬BMp BM Aki o� l -3 K¦�M B´®U Aki o� l -2 ¬BMqM B´®U Aki o� l -1

¬B¼« nj ° R±¦ Ò] nj B½ ° , SwA ºjAo¯A ° R±¦i Ø¥d« nj B½ : B´®½A pA »ñ½ oµ °


/ �BªT]A

»®íÇ½ , k{BÇM R±¦Ç] nj ³Ç� SwA »L¦Ç� »¯BÇv§ oÇ� l : oÇ� l KUAoÇ« �½oU¿BÇM °

¥�BÇz« ° RAoµB�ÇU ° ³ Ø]±TÇ« y§j ° B½±Ç£ y¯BÇMp : j±z¼« Aki oØ�mT« ³ñ¼«B¢®µ

/ k{BL¯ °A o� l pA é¯B« ¨jo« BM u¯A ° º±¼¯j

¬oÇ� RAjBÇî ° JAjC �e o�BhM ©µ ° , j±i »TwoQoµB º°n Apo¼« JB®] °

/ k®ñ¼« é®« ¨jo« ¬B¼« nj An »¯Bv§ o� l ( jo� �½kM oµB�U k½BL¯ ³� ) j Øk\U

lßA ßtB®§A Ò B«ÒA ³Ò¯Bvß§ Ò� ØßodÔ½ ¬ÒA àke Ò ß¿ Òu¼Ò§ k½±¢¼« ( 14 t 30 | ) tk�A nj

ßo� ßmß§ Ò»ß®ÔM ¨B� Ò« » Òo�mÒ½ ¬ÒA Òo� ßm§A ÒjAnÒA � Òªß§ »L®Ò½ ¥ÒM ß�A±w Ò¿A ° � ÔoÔ�§A » »zªÒ½

ß�ÔÔA � ß« ß©ñÔd§A Ôuª Ò{ SÒ o{ÒA Òð§m Ò� º±�ÒT§A Ò° ß|±¦ Ôh§B ßM ÔJo ÒA Am×µ ³ßT¼ÒM » °A ß³×Ø¦§A

nj ° ²jAj S�oe Aoz¯BMp ¨jo« ¥MB�« nj ³� k½Bz¯ An »v� - �¼ªÒ§Bí¦ ß§ »×M±Ô� ß¬B¼ ÒL§A

B½ j±i ³¯Bi nj k½±¢M o� l kµA±h¼« ³ñ¼v� Sv«p¿ ³ñ¦M k½±¢M o� l �nA± Ò{ ° � ÔoÔ�

° SØ¼¯ |±¦hM SwA oTñ½jq¯ �½A ° k{BM oØ�mT« SwA o� l ºAoM ºBØ¼´« ³ñ¼«B�« nj

/ ¬B£k®®� ¥ªî oM jBM x±i ° ¬B¼M ��A pA ©ñe JBT�C j±z¼« �Ao{A �¼®a©µ º±�U

° , joÇ� jBÇ½ ¬BMqÇM ¨joÇ« ¬B¼Ç« nj An Aki k½BL¯ : ¾B´M Apo¼« º±T� K]±ªM uQ

nj ¬B´] nB£jn°oQ y½BTw ° ºnAq¢wBPw ° »Tw°jjq½A ° »TwoQAkhM ¬jo� oµB�U

/ SwA �±®ª« ð¦v« �½A

, RjBLî , �±�i ¥Ø§mU : B®Y , kªe , oñ{ - KUAo« ¨BªU ¥«B{ Aki o� l ³ØTL§A °

° y½BTÇw ° B®ÇY ° bkªÇM ¬BÇMp ¬AoÇ¢½j ¥MB�« nj k½BL¯ Aki ¬B£k®M ° : SwA oØ�mU

/ k®½Bz¢M ¬B´] nB£jn°oQ kªe ° oñ{ ° »£k®M

»wnoM ° ³ª� Bd« 60

³§±´\Ò« K§B�Ò« pA ywoQ

/ SwA ywoQ ©¦î ° »Ø�oU ·¦¼w° ³¯B¢½

/ SwA R¿±´\« �z� k¼¦� ywoQ

»Ç¯AjB¯ ° ¥´] nj ³Tw±¼Q ! k®ñ¼« ºnAjj±i j±i R¿±´\« ywoQ pA ³ñ¼v�

/ k¯B« kµA±i

�Ø ±Ç« ¥µBÇ] |BhÇ{A ³ñ®Ç½A pA y¼ÇQ , SwA ²kÇ{ jnA° ³½o{ RB½A°n nj °

j±z¼« ³T�o£ k Ø íU ¾Bª¦î ° ¬Ak®ªz¯Aj pA , ³§±´\« K§B« pA ywoQ ºAoM k¯±z¼«

/ k®½Bª®¯ »µBU±� ¨jo« ºB´zwoQ ¬B¼M ° �z� nj ° ²jAj An ²jnA° R¿AÆw gwBQ ³�

/ SwA ¬jAj gwBQ ©§Bî ³¼ ° ° , ¬jo� ywoQ ¥µB] ³¼ ° ºnC

�Ç Ò« ¬A±®Çî j±z¯ �z� ¨jo« y¼Q y¼¯AjB¯ ° ¥´] ³ñ®½A ºAoM JBM kØ¼w »§°

¤AÆw : k½±¢¼« ¬B¼M W§BY keA° pA ozî W§BY JBM nj ° , ³T�o£ ³¯B´M An ³×Ø¦§A ² Ôo´�Ô½

k®� ¤AÆw kµA±i »v� o£ A ° SwA °BM �½¿ ³`¯C pA Ø¿A Sv¼¯ q½B] ³×Ø¦§A ² Ôo´�Ô½ � Úª Òî

° k®� �nj »ßµ B ×ªÒ� An JA±] Ø�e ³ñ¯C BU ( SMBT� ³¦¼w±M ) JBT� nj Ø¿A Sv¼¯ q½B]

¤AÆÇw ) SÇæ �Ç½A »Çv� ©Çµ ¬B¼ÇM nj ³ñ¯B®a °A jq¯ nj °A J±Ld« pA k{BM »T½C

/ SwA J±Ld« j±{ �~ØT« An ²j±ªd« ( SMBT� ³¦¼w±M

¬j±ÇM q¼«C²ohÇv« ° , ²k{ ³ Ø]±T« ¨À� �½A �í� ° »TvvM ¬±a ¾B´M Apo¼« °

ºAoÇM »«±ªÇî ²pBÇ]A Sv¯A±T¼ªÇ¯ JBÇM k®¯BÇ« q¼¯ °A o¢½j �o� pA ° , kª´¼« Ao¯C

k¼� pA R±ñw ° ²k¼« R¿AÆvM k¼¼�U BM ) ºo¢½j ¡¯oM An JBM ¨À� ; kµkM ywoQ

/ k®ñ¼« ¤pB¯ ( SMBT�

�Òî Ô³×Ø¦§A B Ò� Òî ¬B¼ÒL§A » Ô¤AÆ Ôv§A ©ñ¼¦ Òî ¨ Øßo Ôe : k½±¢¼« ( 4 t 34 | ) tk�A nj


�« A±¯±Ô� Ò° ³×Ø¦§A A±Ô� ÚUA ©ñ¦L Ò Õ¤B] ßn ³M ©Ú¦ñÒU B« ×¿ ©ñ Ôv�¯ ÒA ³ßM ÔZBTdÒU B« A±¦Ãv ÒT ß§ Òðß§ ×l

»Ç � Ò« »¦Òî ß¥�Ò�§A ÒJBM ÒcTÒ kÒ ³ß B�¦ Ôw ° ³×Ø¦§A o«ÒA » ©ñÔí�®Ò½ B« A±¦ÒÃwA Ò�¼�ÚT Ôª§A

K§B« pA ¬jo� ¤AÆw ¬B¼M JBT� nj Bª{ oM j±M ²k{ ¨Aoe - �¼� Òn Ò¿A ° ßRA±ª Òv§A

SwA ¬BUj±i ZB¼TeA jn±« ³� An ³`¯C Bª{ BU j±ª¯ ±î ©ñe �½A pA k¯°Aki , »ª¦î

pA ° k¼{BÇM ³TÇ{Aj º±�ÇU , kÇ¯A²j±ªÇ¯ ²oÇ� AmÇ« ³T{m£ ¨jo« ³� An ³`¯C ³¯ k¼woPM

³M �±Mo« n±«A nj An Bª{ kµkM é¯ ³� Ao½q¼a k¼®� ¤AÆw ° k¼{BM nB�q¼µoQ |Bh{A

B´¯BªwC ° �¼«p ¥µBM An j±i ¥�� JBM k¯°Aki , °A S®¦w ° Sª�î nj ° nB£jn°oQ

/ SwA ²jo� cT�

³aoµ pA : j±«o¼« ¨jo« SØ¼íª] ¥MB�« nj ( � ) K§B¼MA �M Ø

»¦î �¼®«Æª§Ao¼«A

Bª{ ¬B¼« pA ³ñ®½A pA y¼Q k¼µA±hM ³� »L¦« oµ pA ° ! k¼woPM �« pA k¼µA±h¼«

JB®] ° , SwA ¨Aoe ¬jo� ¤AÆw : k½±¢¼« JBM JB®] »§° ! k¼®� ¤AÆw �« pA ¨°oM

! k{BM AkhM é]An B½ k{BM é�B¯ Bª{ ¤BdM ³� k¼woPM ºq¼`¯C pA : k½±¢¼« ©µ ¾B´M

»�±�Çe ° »í¼LÇ� ° »v¦Ç� ° »ª¦Çî K§BÇ« ° ¥ÄBv« ¬AnAqµ �Tv¯AkM ¬Bv¯A

»ª¦Çî ¥ÄBv« K¦�A ° , k{BL¯ °A ZB¼TeA jn±« ¥ªî ¨B�« nj ³ao£ A , SwA k®«pB¼¯

¬B£k®®� �BzT� A ° �¼îoTh« ° ¬Ak®ªz¯Aj K¦�A ° : »¦ªî ³¯ jnAj »ª¦î B´®U ³L®]

, »¦ªÇî ³Ç¯ k®½Bª®¼Ç« ºoÇñ� ° »ª¦Çî ¶jBTÇwA B´®ÇU ¬B{j±Çi ¨±¦Çî S�oz¼ÇÇQ pA

pA »�íÇM ° ( JBÇve ° SÃ¼Çµ ° ³wk®Çµ ) »�BÇ½n ¨±¦î nj Sªv� �½A Hæ±~h«

/ SwA j±´z« Â«B� »í¼L� ºB´Tªv�

° S�oí« ° y¯Aj ° ©¦î ¥¼ªñU ¨B�« º±îj ³ñ¼v� : SwA S¢{ ºB] »vM °

¬¿±] pA ° , ²jo� j°kd« B½ �±®ª« An »ª¦î R¿AÆw , jnAj An ¨jo« S¼MoU ° ¤Bª�

»wnoM ° ³ª� Bd« 62

/ k½Bª®¼« é®« »ª¦î K§B« ©´� pA ° o�¯ ° oñ�

q\ÇM ° ©¼½±¢¼Ç« pBÇM BªÇzM ©¼Ç¯Ak¼Ç« ³Ç� An ³`Ç¯C : k®T¢¼Ç« ³Ç� j±M �½A oT´M °

»®½j JAjDM �±Mo« ³ñ¼L§B« pA �� : ³ñ®½A B½ ! k¼woP« B« pA ºq¼a B« ºBµ³T£

! k¼®� ¤AÆw B« pA SwA

o¼�� ¬jo� ¤AÆw

ZBTd« ° k®«pB¼¯ |Bh{A oM ¤AÆw ©½odU : ³T{m£ K§B« pA oTL¼\î ° oUkM °

/ SwA

³ñ®½A ¬°kM ° ²k{ é�A° k½k] ¬ ØkªU �¼d« o¼YFU SdU ¾B´M Apo¼« q¼¯ B\®½A nj

An ¬Ak®«pB¼Ç¯ ¤AÆÇw �¦« n±M : k½Bª¯ oØñU ° oØMkU H�¼�j �±�±« �½A ¬±«Ao¼Q nj

/ SwA ²jo� �±®ª« q¼¯ An ¤AÆw ¥MB�« nj ºBîA ° ©½odU

³¼¦Çî oÇ Òe Ò¥ÃÇ Òw � Ò« ° Ô¤AÆ Ôv§A Û¥dÒ½ ×¿ : k½±¢¼« ( 10 t 39 | ) tk�A nj

³Ò§ A±Ô®¼í Ô½ ¬ÒA ß¾B¼ ß®� Ò¿A Ò° ¾ÀÒ� Ô±¦ß¦ Ò Òq\Òî ºmØ§A Ò° ÒK ßvñÒ½ ¬ÒA Ø ß¥ñ§A »¦Òî ÒKTÒ� k Ô¾B� Òí§A

Ú�Ò¯±ñÒU ¿ ° ©ñ®Ô¼îÒA ¬±�Ò�dÒU BªÒ� Bµ±� Ò�eA Ø©ÔY ³®Ò® Ôw Ò° ³×Ø¦§A Òj°k Ôe A±¦ Òªî ßA ß³¼�ñÒ½ B«

°A oM SwA ¨Aoe k®� ¤AÆw »v� ¬±a ° Sv¼¯ ¤Àe ¬jo� ¤AÆw - �½o ßwBh§A � ß«

pA q]BÇî ³ñ¼v� ° k®®� Kv� ³ñ®½A ¨jo« ³ªµ oM SwA ²k{ ³T{±¯ ° ¬jAj ºq¼a

° ²joÇ� �Ø¼íÇ« »�±�Çe °A xBíÇ« ²pAk¯BM SØ¦« ºB¼®�A ° ¾À�° Sv«p¿ k{BM Kv�

ºB´ªza ³ñ¯B®a k¼®� �e An °A �®w ° ²jo� ¥ªî Aki j°kdM k½BM Bª{ k¯pAjoPM

/ k®Tvµ RnBvi nj ³ñ¼æBh{A ³¦ª] pA k¼{BL¯ ° k¼®ñ¼« �e An ¬BUj±i

¬±a ° »£nB`¼M ° Rn°o� é�±« nj o¢« SwA ¨Aoe ¬jo� ¤AÆw : k½±¢¼« ¨ÀwA


pA xA³¦ÄBÇî ° °A j±Çi BÇU , j±z¼Ç« K]A° ¬joÇ� ¤AÆÇw : kwoÇM ¨°q§ ØkdM Rn°o�

nj ° k{BL¼« �vdTv« ° ±ñ¼¯ Rn±æ o´M ¬jo� ¾Bî BØ«A ° , k¯±z¯ �¦U »¢®wo£

K]A° ¾Bî ° ¬jo� SMB]A ³®î ¤±Ãv« }h{ �ØñªU ° ¥ÄBw ºk®«pB¼¯ R Øk{ é�±«

ÄoÇe °j oµ ¤AÆw ¬jo� SMB]A �¼®`ªµ ° ¤AÆw : k½±¢¼« B\®½A nj »§° , j±z¼«

/ SwA

° ZBTdÇ« »~hÇ{ oÇ£ A : ³ñTv®Ç½A , SwA Ro¼Çe K]±« ©ñe �½A nj ³ñ½q¼a

nAo�A ° »£nB`¼M ° jnj ºAoM ° , ²jo� S]Be nB´ A ³ß� ßy¼Q , k{ Øo�« ° ²nB`¼M

? k®� »Ä±]²nBa j±i »¯Bz½oQ °

¾B¼®Ç�A ° ¾ÀÇ�° q\ÇM uQ : Sv¼Ç¯ ¾B¼®Ç�A ° ¾ÀÇ�° ¥«B{ ¾Bî ßS«oe ©ñe B½C

° j±zM S]Be SwA±inj ¬B¯C pA ³� ( k®®ñ¼ª¯ ¤AÆw ³� o¼�� |Bh{A pA ) k®Tv¼�

o£ A ° , k®� Ak¼Q »]nBi �Ak~« ° ²k{ B´¯C ³ Ø]±T« ©ñe �½A BU , k®®ñ¯ ¾Bî B´¯C

° , k®Ç� o�Ç� ° S]BÇe nB´ A B\� nj ShMkM ²nB`¼M o¼�� uQ ; Svµ ¬B¯C ¥«B{

? j°oM B\ñM

( SwA ÄoÇe ³Ç� ) ¤AÆw ¬jn°CoM ³M ¬jo� S¯BîA �Bd§ pA An SMB]A ¾B´M JB®]

SMB]A nj BvM ³� k{BM ³ Ø]±T« k½BM »§° , SwA ²j±ª¯ ©½odU ° , ³Tv¯Aj ÄodM S¯BîA

° ¥ÄBw t±«B¯ ° ¬B] �e ° °A º°oMC �e ° ¥ÄBw ºB¼eBM ¬jo� S¯BîA : ¤AÆw

/ k{BL¼« °A ³¦ÄBî

° »«oz¼M ¤Bª� BM jn±« �½A nj k¯A±T¼« ³¯±¢a RBwBveA BM ° ¬Ak]° BM }h{ °

A° Ôo ß{B ×î - ºB®í« Sv®½A B½C , k®ñ¯ SMB]A An °A SwA±inj K¦� R°Bv� ° S¯±zi

! ß¬Bd½ Òo§A °ßb° Òo§B ßM ß¬B½j Ò¿A Òé Ò«

»wnoM ° ³ª� Bd« 64

¤q®Ò« ³Ø¼YBYÒA k½k\ÒU

ÒkíÒM ßS¼ÒL§A ßJBLw ÒA Ôk½k\ ÒU ©Ôñ¼¦ Òî ÒKßTÔ� : k½±¢¼« ( 1 t 41 | ) tk�A nj ¾B´M

SwA ²k{ ³T{±¯ - o¼LÒi ©¼¦Òî ¬kÒ§ � ß« Ôo«Ò¿A Ò»�Ô ð§m� Ó¹®w Ò¸o Òz Òî Òév ßU ß¾B�ß�¯A

¨BªÇU n±®¼ªÇµ ¤Bw ²jp±¯ �T{m£ pA uQ ³¯Bi ³Ø¼YBYA ¬jo� ²pBU ° k½k\U Bª{ oM

/ é¦Ø« ° B¯Aj k¯°Aki K¯B] pA o«A SwA ²k{

S´] oµ pA ¤Bw ²jp±¯ ow nj ³� ³ Ø¼YBYA ¬C Ao½p : SwA SMAo� S½B´¯ nj ©ñe �½A

B½ ° jo� Ak¼Q ¬A±T¼ª¯ An B´¯C o½B�¯ ³ñ¼«pA±§ ¬C B½ ° , SwA K¼î»M ° q¼ªU ° ©§Bw

/ ©¼®� k½k\U An B´¯C Sv«p¿ ³a o�BhM ° ³a ºAoM , j±z¼« ³¼´U Sªep ° »ThvM

: k®Ç� ¥½kLÇU ° k½k\ÇU An j±i ³§Bw ²jp±¯ ³¯Bi JBLwA kµA±h¼« ³ñ¼~h{ B½C

° k½oÇi Sª¼Ç� °j �¼ÇM R°BÇU ° ¬j±M ±¯ ° ¥ªíTv« Sª¼� R°BU »Tv½BM nk�a

Swj j±Çi nBÇ� ° ¥�Ç{ pA nB� �½A ºAoM Sv«p¿ p°n k®a ° ? k®� ³½jBU An x°o�

BU : j±zM ¾Ao]A ¬±¯B� �½A ³ñ¼Un±æ nj ° ? k{BM B´¼Thw ° RBªep ¥ØªdT« ° ²k¼z�

? k{ kµA±i xpnA»M ° ¤ Øq®U ³¯Bi ¥ªíTv« JBLwA ²pAk¯A ³a

° »§B¼Çi ° ¨±µ±Ç« ¥ªÇî ð½ ³� ³¯Bi JBLwA ¬j±ª¯ ²pBU ° ¬jo� ±¯ o�BhM B½C

° ! k®{BÇM Sªep ° RnBvi ¥ØªdT« ²pAk¯A �½A BU ³� SwA nA°Aqw : SwA ºoªY»M

o¯ ð½ »¦iAj RBØ¼í�±M »v� oµ : ¤Bw ²jp±¯ oµ nj ¥ªî �½A ºB\M SwA �ñª«

/ k®ñM ¥¼ªñU ° é�n An °A »¯B£k¯p }�A±¯ ° [ÄA±e ° , ²jo� »£k¼wn

�TÇ{Aj ²±¦] ° ¬j±M ²pBU ° S�B¦M ºjB½p ³�Àî ¾B´M JB®] o£ A : j±M �ñª« °

° ³®´� ³¯Bi JBLwA pA »ñ½ ³ñ¼«B¢®µ : ³ñ®½BM k¯j±ª®¼« ©ñe , k®T{Aj ³¯Bi JBLwA

¬BÇz½A o�¯ ©ñd®½A BM ³ØTL§A ° / k®½Bª®M ¥½kLU ° k½k\U Ao¯C , k{ JAoi ° ²jov�A


/ kz¼ª¯ Swnj q¼¯ SØ�z« ° RnBvi ° Sªep JBLwA ° , ²k{ �¼«BU

y½n xAoU ° o½oÒe ¬k¼{±Q

¬o� pBwj±i ° ²A±iº±µ ¬B¯A±] ° SwoQR±´{ ¨jo« o�¯ ³ñ®½A ºAoM ¾B´M Apo¼«

�¼«FU Ao¯B¯C º±¼¯j RA±´{ ° »¯Bv¯ RÀ½BªU ° , ²jo� K¦] j±i º±vM An ézíz«

° ³T{AjoM An »{AoUy½n S«oe �¼®`ªµ ° Bµjo« ºAoM An o½oe tBL§ S«oe : k®�

/ jnAm¢¼« jApC Ao¯B¯C q¼¯ S´] �½A pA

Ò�¼e Ø¿ßA JoÒd§A ßR¿C Ô¥ª Òe ©Ôñ¼Ò¦ Òî Ò Øßo Ôe : k½±¢¼« ( 10 t 42 | ) tk�A nj

»d¦§A ° ßtBL ß¦§A » Ø ßkd§A Ò©ñÒe ©ñ®î Ô³×Ø¦§A Òé Òn kÒ o½o Òd§A ÔuLÒ§ ©Ôñ§ Û¥ ßeÔA Ò° ß n°o Ò�§A

R¿C ¬j±ªÇ¯ ¥ªÇe BªÇ{ oM SwA ²k{ ¨Aoe - ©¼¦Òí§A Ôo ß« Ð¿A Ô±´Ò§ ³Ø¯ßA ² ßk® ßî � ß« Â�Ò

³T{AjoM ° o½oe tBL§ ¬k¼{±Q Bª{ oM SwA ²k{ ¤Àe ° ¨°q§ é�±« nj o¢« ¡®]

K¯B] pA SwA »¦�� ½A ° An y½n ° tBL§ S´] pA ¬k{ j°kd« ©ñe Bª{ pA SwA

/ SwA B¯Aj ° ²k®®� o«A °A ° Aki

²kÇ{ �±®ªÇ« ¨ÀwA nj jo« ºAoM pA »§° , SwA qÄB] ¬p ºAoM pA o½oe ¬k¼{±Q

° »¢¯Ajo« ° S¼§BØí� ° nB� �ÀioM ¬jAj y½AnC ° S®½p ° ¬k¼{±Q o½oe Ao½p , SwA

ºnB�±ñ¼¯ ° º±�U ° »Twnj tBL§ ° ³T{Aj S¦¼�� ° »¢¯Ajo« k½BM jo« , SwA Kv�

/ k{BM S¼§BØí� ° xÀU nj xA³¦ÄBî ° j±i xBí« �¼«FU ºAoM ³Tw±¼Q ° , ²jo� oM nj

° ºjo« S«Àî y½n : k½±¢¼« ¨ÀwA , SwA �±®ª« ¨ÀwA nj q¼¯ y½n ¬k¼{AoU

oÇM ° , ²j°qÇ�A An Rn±æ SØ¼¯An±¯ y½n , SwA jo« »®¼¢®w ° Sª�î ° nB�° ·¦¼w°

/ k®ñ¼« jB½p jo« ¨B�« ° ¤À] ° ¨AoTeA

»wnoM ° ³ª� Bd« 66

° , Sv¯Ak¼Ç« ¨AoÇe : S�¦Çi ¥½kLÇU jB®TwBÇM An oÇw º±« ¬k¼{AoU ¾B´M JB®]

»§ßA ÔoÔ�®Ò½ � Òªß§ ÕRB½ Ð Ò¿ Òð§l » Ò° oí Òz§B ßM Ô³

×Ø¦§A B´® Ú½ Òp kÒ ©Ôñ ÒwÅ Ôn A±Ô� ß¦dÒU ¿ : S¢¼«

¬B®hw o¼YFU SdU ° , ²jo� x±«Ao� An Sí¼L� B\®½A nj »§° , ß¹í¼LÒ�§A RB¼ Ò�ÒT� Ô«

/ SwA ³T�o£ nAo� p°o«A SwoQº±µ ¬B¯A±]

° »§B¼Çi RA±´{ pA ° , ²k{ ²A±iº±µ ° SwoQoµB ¶pAk¯BM p°o«A ¬B¯A±] ºnC

° º±�U ° S�¼�e ©§A±î ¬B®a ° , ²jo� º°o¼Q ºn±æ RAoµB�U ° »¯Bv¯ RÀ½BªU

¨B\¯A ° pB�DM »´ Ø]±U �½oTña±� : ³� k¯A²j±ª¯ x±«Ao� An SØ¼¯Be°n ° Bæ ° �kæ

/ k®®¼M»« ¨±µ±« ° ²ohv« ²ovñ½ An S�¼�e ¬B®hw ° , ²joñ¯ Ak¼Q j±i n±«A

»¯AjB¯ ° S¦� JA±i pA p±®µ ³� k®Tvµ k¼wº±« ¬Ajo«o¼Q ¬C oUq¼¢¯AS¢{

¤Bw nj ° , ²k«B¼¯ ¬°o¼M »µA±hU±´{ ° »¯Aow±µ ° º±µ �¼d« pA ° , ²kz¯ nAk¼M

° S§À�M ° , ²k¼~�n ²Aoª£ ° SwoQR±´{ ¬B¯A±] Szªñ½ RÀ½BªU �MB« ºo¼Q

/ k®®ñ¼« ðª� ¬B¯C ° j±i »ThMkM ° R°B�{

° Rn±æx±Çi ° Ro¼wW¼LÇi ºBµBª¯»¯BÇe°n pA »�íLÇM B\®Ç½A nj �Ç« o�ÇÇ¯

SwA o�B� ��BM nj ° ¬Bª¦v« oµB�M ° n°j S�¼�e pA ° SwoQR±´{ ° º±«k¼w

° ¥Ç½°FU ° o¼vÇU ° , ²kÇ¯A±Çi S½A°n ° ³½C , ¨jo« RA±´{ ° RÀ½BªU �MB« : ³�

/ ( Ò¥¼L Òv§A A±Ø¦�ÒA ° A±Ø¦ Ò� ) k®®ñ¼« ³ª]oU

Swj ¬k¼w±M

|Bh{A ¥MB�« nj An ¨jo« SØLd« ° RjAnA ° ³�Àî nB´ A ³ñ®½A ºAoM ¾B´M Apo¼«

RB«B�Ç« ° , ²joÇ� ¥¼¦dU j±i y¼Q Sv¯A±T¼ª¯ , S¦¼�� ° º±�U ¤B]n ° »¯Be°n


¨B�ªÇM �¦ThÇ« ºB´ÇµAn pA : k®¼M³M m�B¯ Ao¯B¯C SØ¼~h{ ° ³Ø¼¯Be°n KUAo« ° ³Ø½±®í«

³¦æBÇ� �¼Ø¼¯Be°n ° ¾Bª¦î ° ¨jo« ¬B¼« nj j±M �ñª« BU ° , ³TwBioM �B�j ° ²pnBL«

/ SwA ³TiAk¯A

° ¾BÇzÒ½ BÇ« ¤BØí� ° �¼«p ° B´¯BªwC �§Bi ° �¼¦ ÒwoÔ« ° ¾B¼L¯A ¥ ßwoÔ« An j±i ºnC

»ØTÇe j±Çi ºAoÇM ° , kÇ¯Ak¼Ç« ¨jC»®ÇM ¨BªU ¥��A ° ¬B½jA ³ªµ gwB¯ ° ©½k� ¥æÒA

K]A° ³ñ¦ÇM q½B] An yTwoQ ¤Be nj ¬k{ ³ Ø]±T« ° ¬j±ª¯ ²k\w ° ¬jo� RjBLî

/ SwA ²jo� ©½odU An ¬k¼w±M Swj B\®½A nj »§° , k¯Ak¼«

ßJBT ßñ§A » ºjB½ Ò¿A Ô¥¼L� ÒU ©Ôñ¼¦ Òî Ò Øßo Ôe k : k½±¢¼« ( 11 t 10 | ) tk�A nj

¬k¼w±M Bª{ oM SwA ²k{ ©½odU - ¨BØñd§A ßq½qí§A ©ñØMn ¬kÒ§ � ß« ³®Òî ©ÔT¼´Ô B« Am×µ

/ SwA ²k{ »Ø ®« ²k®®� ©ñe ° q½qî k¯°Aki K¯B] pA ³� Sv½q¼a �½A ° B´Twj

° ©¦Çî ¨B�Ç« ¥¼¦\ÇU �BÇd§ pA k®ªÇz¯Aj ° nB�q¼µoQ |Bh{A ºB´Twj ¬k¼w±M

nB´ A ° SØ¼¯Be°n ° º±�U ¨B�« pA ¬jo� ¥¼¦\U ° , jnAk¯ »í¯B« ¨ÀwA o�¯ nj º±�U

° J±¦Ç« BÇ] ³ªÇµ nj S�¼�e ° S�oí« BM ¨jo« ¥MB�« nj ¬j±ª¯ é�A±U ° SØLd«

/ SwA ²k{ ¨Aoe Swj ¬k¼w±M ¾B´M ð¦v« nj »§° , SwA ²k½k®vQ

²k¼�íÇM S�¼�Çe ° º±�ÇU ° S�oí« ° ©¦î �±�±« : ³� k{BM o�¯ �½A pA k½B{ °

ºB´TÇwj ¬k¼w±M �Bd§ �½A pA ° , Sv¼¯ �Ø�dT« jAo�A ¬B¼« nj ° ZnBi nj ¬Bz½A

/ j±z¼ª¯ q½±\U ¬Ao¢½j

SØ¼¯Be°n ° º±�U �±�±« pA ºoYA : jo¼¢M �¯°n SØ¼ÄB´M ð¦v« o£ A : SwA Swnj

S�¼�e ° S¦¼�� ¨±´« : »ÄB´M jAo�A ¬B¼« nj B½ SØ¼ÄB´M �¼d« nj ° , ²j±L¯ »�BM

�±�±Ç« ¾BT¯BÇM ³L§BÇw Swj ¬k¼w±ÇM S«oÇe ³ñTv®Ç½A , S{Aj kÇµA±hÇ¯ »�Ø�dU

»wnoM ° ³ª� Bd« 68

/ j±M kµA±i

ow º±« ¬k¼{AoU

» ° oí Òz§B ßM Ô³×Ø¦§A B´® Ú½ Òp kÒ ©Ôñ ÒwÅ Ôn A±Ô� ß¦dÒU ¿ ( 4 t 14 | ) tkÇ�A nj ¾B´M

Ôq½q Òí§A ±Ô § ³Ø¯A à¹Ú½oL§A ßðß§B ×« ¬ ÔkÒ§ � ß« ß¹í¼LÒ�§A RB¼ Ò�ÒT� Ô« ×»§ßA o�®Ò½ � Òªß§ RB½ Ð¿ ðß§ ×l

BLÇ½p º±« ·wA±M An Bª{ ºBµow k¯°Aki ³� k¼{AoT¯ Ao¯BUj±i ow º±« - Ô©¼ñÒd§A

/ k®ñ¼« o�¯ Sí¼L� RB¼�T�ªM ³ñ¼v� ºAoM Sv¼UB½C ©ñe �½A nj ° SwA ²jo�

±Ç« An oÇw ¨AjB« : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´L§AkLî ¤±� pA ( 250 ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj °

³ñ¯B®Ça SwA Øo� Ô« tEn �¦ Òe Am´§ SwA »TªÇñe ¬C nj ³� SwA �¼�½ ²k{ �¦i

/ SMBY �½A H Ø®� ° H ØL�

¬BÇ¯A±Ç] »¯BvÇ¯ RÀ½BªÇU ° »ÇÄAnCj±Çi �ÀÇioÇM ¬±Ça tEn �¦Ç Òe �±�±« nj

»§° / k½Bª®¼« ©½odU Ao¯C ° , ²k{ ð ØvªT« Sí¼L� RB¼�T�ªM ; SwA SwoQº±µ

¨joÇ« ºpBwoµBÇ ° »TwoQR±´Ç{ ° »Ç¯Aow±Çµ BM Sí¼L� RB¼�T�« ³ñ½jnA±« nj

»¯BvÇ¯ RÀ½BªÇU , Sí¼LÇM ¾B®TîA ° ³ Ø]±U �½oTña±� ¬°kM : k{BM ³T{Ak¯ ��A±U

¬k¼{AoU nj ³ñ¯B®a , j±{»« njBæ ©ñe ¬Bz½A ²A±h§j �MB« ° ²k{ �¼«FU ¬B¯C

/ k{ ³T£ ¬C ¤BX«A ° Rn±æ º±«

�Tvz¯ oL®« º°n

nj , SwA oMB®Ç« oÇM j±íæ ©½odU : SØ¼ÄB´M ð¦v« k½k] JAjC ° ¨BñeA pA »ñ½

±¦TÒ½ ¬ÒA ÒjAnÒA � Ò« oßMB® Òª§A »Ò§ ßA ¾B�Un ß¿A �î ©ÔTíß® Ô« k : k½±¢¼« ( 8 t 41 | ) tk�A


pA k¼Tvµ �±®ª« - o½o Òv§A »¦Òî �±�±Òª§A Ø»woÔñ§A »Ò¦ Òî kí�Ò¼¦ Ò ³ØMn ßRB½C ©ñ¼¦ Òî

º°n SwA ¨p¿ k¯A±hM An Aki RB½C kµA±i »v� ¬±a ° k¼®¼z®M oL®« º°n ³ñ®½A

/ k®¼z®M »wo�

nj ° , ³T{Ak¯ »U°BU o¢½kªµ BM »§k®æ ° oL®« : ³� SwA ²joñ¯ oñ� Apo¼« JB®]

° nAo�oÇM ¬C º°n »®¼ÇÄC ° ð¦Çv« oÇµ SwA nA°AqÇw ³� ) SØ¼¯Be°n ° S�¼�e ¨B�«

oÇ¢½j RB´Ç] pA »§k®Çæ ºAoÇM ºnC Sv¼Ç¯ »§k®Çæ ºAoÇM ºpB¼TÇ«A ( jjoÇ£ ©ñd«

: Svµ »UApB¼T«A

/ »§k®æ �ÀioM SwA ²jBw ° »í¼L� nB¼vM oL®« SiBw -1

pA ( ºp°o«A »§k®æ ° ¥L« ) »§k®æ »§° SwA �¼ª¦v« é½B®æ ° nBYC pA oL®« -2

/ SwA K¯B]A é½B®æ pA ° ZnBi ð§Bª«

·¯±ªÇ¯ ° , ²j±ÇÇM »Ø¦ÇÇ« ° »¯BTwBÇÇM JAjC �ÀÇÇioÇÇM �TÇÇvz¯ »§k®ÇÇæ º°n -3

J±¦« ° J±Ld« Apo¼« o�¯ nj »®íª®½A ° , SwA o¢½j ¥¦« k¼¦�U ° »TwoQ»L®]A

/ SwA

n±�Çe ° �BªT]A »�T�« : k{BM ³T{Aj ºj ØkíT« ºBµ³Ø¦Q ³� Hæ±~h« oL®« -4

©½odU ¥¼L� pA ) o¢½j ¨BñeA ³®½o�M Apo¼« ° , SwA SØ¼íª] RoX� ° jB½p ¬B£k¯±®{

/ SwA �§Bh« »®í« �½A BM ( SîBª]

¬jo� ²nBhTwA

/ SwA bÀæ K¦� ° o¼i SwA±inj »®íªM ²nBhTwA

K¦� ° çBØ¼� ¾kLªM Ø BU ³]±U ° ¥ Øw±U ° jAkªTwA pA RnBLî ²nBhTwA S�¼�e °

»wnoM ° ³ª� Bd« 70

/ SwA JAo�A ° k½joU ° Ro¼e é�n

: B¯A±U nB£jn°oQ ¤À] ° Sª�î ²B¢z¼Q nj oØ¼dT« ° q]Bî ²k®M �o� pA ²nBhTwA

° o¼i ¬B¼M ; »´§A ¨o� ° Sªen ° �§ ¨B�« ºB�T�ªM ° , ²j±M ºo� ° »¯Ak]° o«A

, ²k{ AkhM ¥ Øw±T« SØ¼¯ |±¦i ° ³ Ø]±U ¤Be BM ¬±a B« ³ñTv®½A / k{ kµA±i bÀæ

nB¼vM JA±] : ©¼®ñ¼« SwA±inj ( tk�A pA ³¯ ) Aki JBT� pA Ao¯B«j±i oØ¼dU é�n °

/ ©¼MB¼«nj »LwB®« ° »�B{ ° »�B�

é¯BÇ« ²nBhTÇwA pA »´Ç¯ ° , SwA ºoÇ� ° »®½±ñU o«A ð½ ¬jo� ²nBhTwA ºnC

¥MB�« nj ºk®«pB¼¯ nB´ A ° S]Be K¦� ° ¥Ø§mU ° ¥ Øw±U ° ð ØvªU ° ³ Ø]±U pA ¬k{

/ SwA ¬B´] ©¼�î nB£jn°oQ

Ro�e , ¬C nBLTîA ¨kî ° ²nBhTwA nj : k½±¢¼« ( 365 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

é�±« nj tk�BM ¬jo� ²nBhTwA ) ¤AÆw jn±« nj k½B«o¼« ³¯B¦w Ø¥] ³×Ø¦§A o«A Ø

»§°

/ o¼� ¿ SwA ¨B´§A ° è¼� nk~« pA jAkªTwA ° Ø BU ³ Ø]±U K]A° ° ¨p¿ ³`¯C ( o Ø¼dU

° ³ Ø]±ÇU ¬BªÇµ ²nBhTÇwA : ³Ç� SwA ²kz¯ ³ Ø]±T« ( ³¯B¦w Ø¥] ) »�±{ JB®]

/ o¼� ¿ SwA è¼� nk~« pA jAkªTwA

²nBhTÇwA ¬±Ç«Ao¼ÇQ nj WdM ° ¤AÆw �±�±« ¬±a , S{m£ k½BL¯ �B~¯A pA »§°

tk�A ³� j±M ³ Ø]±T« ©Ø¦v« n±M ©µ »�±{ JB®] ° : SwA ²j±M tk�A JBTñM ¬jo�

º±vM k½BM Bª{ : k½±¢¼« �Bd§ �½A pA , k{BM ¬C ³M ²nBhTwA ¥MB� ³� Sv¼¯ »MBT�

/ k¼{BM ³ Ø]±T« Aki

j±Çi y¼ÇQ pA ³ñ¦M , SwA ²k¼ª´¯ An °A jAo« B´®U ³¯ ¨BñeA ·®¼\®£ �Ø§Æ« ºnC

° ²nBhTwA nj : kv½±®¼« �À�A n±M K¦« ¬A±®î nj ° , ²jo� ©µ »Mo¼M � Øo~U


/ ¬C nBLTîA ¨kî

JBT� ozÒ¯ ° éLÒ�

SªÇv� �½A ° ²joñ¯ ozT®« ° éL� k®µA±h¼« ³� Ao¼MBT� oµ ¬B¼ÄB´M ³ñ®½A ºAoM

bÀæ ¬C oz¯ ³ñ¼ÄB´MBT� �� ° , ³T�o£ nAo� »ÄB´M SwB½n ¶pB]A ° o�¯ SdU nj q¼¯

, S«±ñe S§Bh« é®« ¬A±®íM ° , ²jp »M±i ¡¯o¼¯ q¼¯ B\®½A nj : j±zM ozT®« SwA

/ k¯A²j±ª¯ »´¯ B´MBT� ¬jo� NBa pA

»Ç´§A »íÇ� oÇ«A : k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´L§AkLî ¤±� pA ( 368 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

kµA±h¼ª¯ o¼vU ° jnAk¼ª¯oM ¥½°FU _¼µ �½A j±ª¯ S«±ñe SîB�A k½BM ³� Sv®½A

, jjoÇ£ éLÇ� k½BLÇ¯ S«±Çñe ²pBÇ]A ° ¬lA ¬°kÇM ·ª¦Ç� ³ñTv®Ç½A SîBÇ�A ·¦ª] pA

/ g§A /// ³ßUB½C Òoñ¯ÒA ° ß³×Ø¦§A Òo«ÒA Ò�Ò§B ×i Òð§ ×l Ò�Ò§Bi � Ò« ° , ¨Àv§A °

bÀÇæ ³� Ao¼MBT� k®¯A±T¼ª¯ ¬B¼ÄB´M , k½k{ o«A ° k¼� A n±Twj �½A K]±ªM uQ

³ñ¼Un±æ nj »§° k®½Bª¯ NBa ( SwA S§°j BM S§Bh« ³ñ®½A ¨B®M ) Sv¼¯ SØ¼ÄB´M

ozT®« j±i ¬A°o¼Q ¬B¼« nj ° ²j±ª¯ o¼XñU ¬±£ B¯±£ ¥ÄBw±M k¯k½j ¨p¿ Ao¼MBT� oz¯

/ k®®ñ¼«

¥dÇ« BÇ½ »ÄB´ÇM SwBÇ½n Swj nj ¬B´Ç] ð§BªÇ« �¼Ç¯A±Ç� o¼vU ° bo{ ºnC

/ k®®ñ¼« »®í« j±i ²A±h§j �MB« ³� SwA SØ¼ÄB´M »¯Be°n

²nBÇMnj »ÄB´ÇM RBî±LÇ« é®« ¬±¯B� pA n±�®« : k®½±¢¼« ( Âªî ) jn±ª®½A nj °

/ SwA B´¯C oz¯ é®« ©µ ° éL� é®« : Sv¼¯ SØ¼ÄB´M bÀæ ³ñTv¼ÄBµ³T{±¯ ° KT�

�� : j±z¼« q½±\U B´¯C oz¯ »ÄB´M SwB½n K¯B] pA ³ñ¼ÄBµ³T{±¯ ° KT� ²nBMnj »§°

»wnoM ° ³ª� Bd« 72

/ B´¯C oz¯ ³¯ SwA ( »�°oe B½ »¢®w éL� ©´¯C ) éL� é®«

jAoÇ�A ¬B¼Ç« nj o¼XÇñU �½oÇM ( ¬B{j±hÇM SLv¯ ) An ²k¼« ºB´MBT� ³ñTv®½A

/ k¯oL¼ª¯ éL� Ø¥d« ° ³¯BhQBa pA »ªwA k®®� NBa o£ A B½ ° , k®®ñ¼« ozT®« »ÄB´M

¤ Ø°A ·dÇæ nj , SwA ²k®v½±¯ Swj o½p nj ³� ¨BñeA ·®¼\®£ JBT� �¼ªµ nj

o¼XÇñU ³hv¯ nAqµ ¬Ao´� nj ( 109 ) ³®w nj ³LUo« �¼«nB´a ºAoM : kv½±®¼« ¬C

/ k½jo£

³ñ®Ç½A ºAoÇM : SwA ²kÇ{ »�°oÇe éLÇ� ³Ç� ¨±Çw yhM �d§A n±´ JBT� nj °

²joÇM éLÇ� ¤Bw ° éL� ¥d« ° RBØ¼æ±~i pA »ªwA , j±z¯ ¨±¦í« S§°j S§Bh«

/ SwA ²kz¯

©wn ° ©wA»M k¯k½k¼ª¯ B´¯C oz¯ ºAoM »í¯B« ¬±a : ³� SwA jB½p B´®½A ¤BX«A °

/ k¯A²j±ª¯ ozT®« o¼XñU �½oM B½ ° , k¯A²jo� éL�

²k¼�î ¬BªTß� ° ³Ø¼�ÒU pA »´¯

/ SwA u¯ �e ° ¬jo� ºnAjj±i »®íªM ³ Ø¼ ß�ÒU

° , SwA K]A° ° ¨p¿ : k{BL¯ Ø�e �T�n �¼M pA K]±« ³ñ½jnA±« nj u¯ �e

S�¼�e ¬jo� �e ° Ø�e RBîAo« ³ØTL§A : j±{ çnBí« ° ©eAq« Ø�e �e BM ¬±a

/ j±M kµA±i �Ø¼íT«

BM ³ñTv¼ÄBµB] nj »Ø¦� n±M ° , SwA ºjBî jAo�BM SLv¯ ° »Äq] jnA±« nj ³ Ø¼�U

ØtBªU ° jn±ioM �¦« Ø�e tBwA BM ° S�¼�e ·z½n BM ° ( H¼¯ ° HUBLYA ) ©ñe ¥æA

/ k{BM ³T{Ak¯


° ¨joÇ« R±Çîj ºAoÇM k¯A²k{ ³Th¼¢¯AoM ³� ) �¼¦ ÒwoÔ« ° ¾B¼L¯A ºAoM ¬jo� ³ Ø¼�U

/ SwA SXíM ° S§Bwn n±�®« �ÀioM ° , ³T{Ak¯ »«±´« ( ¨BñeA �¼¦LU

/ SwA è�B®T« ° �§BhT« , �±�±« �½A nj ¬Bz½A ¬A°o¼Q ° ¾B´M ° JBM ºBµ³T{±¯

nB´ A nj ¨ÀwA º±îj nj ) j±i »£k¯p ¨BªU nj JBM kØ¼w ³Ø¼ÄB´M ° ³ Ø¼MBM ¶k¼�íM

o¼vÇU ° }~�§A �veA JBT� �¼§FU nj , SØ½°k´« ºBî ØjA , SØ¼MBM ºBî ØjA , SØ½o� ßl

o¼Ç� ° , q½oLU ° pAo¼{ nj j±i º°Bîj ¨BªU pA °A ³M±U nj , o¢½j ºBµ³T{±¯ ° oY±�

/ SwA ²j±ª¯ nBT�n ³ Ø¼�U º°n ( B´®½A

, JBM kØ¼w pA º°o¼Q , »¯Bª¦v« º±îj nj ) j±i RAnB´ A nj ¾B´M Apo¼« �¼®`ªµ °

JBTÇ� �Ç¼§FU , JBÇM kØ¼Çw ð¦v« B½ ¨ÀwA �½kM �Ø½kU nB´ A , ¤pA cLæ pA º°o¼Q

/ ( B´®½A o¼� ° , ¬B�½A

Sv®½A / k¼®� ³ Ø¼�U k½BL¯ Bª{ : k®½±¢¼« , k®µk¼« n±Twj j±i ¬A°o¼Q ºAoM »§°

/ xC pA oT«o£ ·wB�

ºBª¦Çî ° ¬Ak®ªÇz¯Aj ¥MB�Ç« nj ³\Ç´§ SeAo~M ³LUoªñ½ j±M ²k¯p BU JBM kØ¼w

S½AkÇµ ºAoÇM ¶pBÇU JBT� ° k½k] �½j ° ©Tvµ oLª�¼Q �« : ³� S¢¯ j±i oæBí«

/ ¨A²jn°C Bª{

j±ÇM éÇ]An º° RBØ§ÆÇ« pA oÇ¢½j ¶nBÇQ ° : k½±¢¼Ç« ( 35 | ) ¹ÇØ½nk§A K� A±� nj

¬BMp j±î±« ¹ Ø\e �æ° nj oTz¼M ° ºkµ ³ØªÄA ° Sª~î S¼M ¥µA �¼æ±U ° SØLdªM

, j±ª®¼« k¼\ªU ³ñ¦M j±«o¼ª¯ k¼�®U An ³í¼{ kÄB�î AkTMA nj , ²j±«o� ¬B¼M ° ²j±z£

An KÄBÇ� j±î±Ç« j±Ç]° »ØTÇe ° SwA �¼T« ° c¼dæ Jqe ¬C kÄB�î ³� j±«o¼« °

³í½j° An o¢½j »¯Bí« ° �ÄB�e RBª¦� ³¯±¢®½A nj ³� k{ ¨±¦í« Go¼iA , ²j±ª¯ �½k~U

»wnoM ° ³ª� Bd« 74

/ g§A /// ²jB´¯

ºk´« An j±i ° ²j±ª¯ S§Bwn ° SXíM º±îj »~h{ ³� SwA Ro¼e ºB] Hí�A°

RnBv] ° REo] ²pAk¯A �½A BU ° , k¯AkM ³×Ø¦§A k® ßî �ß« V±íLÒ« ° oÒ�T®« ¤±wn ° j±î±«

nj ØÂÇ�A BÇ½ ° , k®Ç� ¬B¼M SeAo~M An j±i j±~�« ³� k{BM ³T{Ak¯ ºEn S«B�TwA °

/ k½±¢M »ªñd« ° SMBY ° c¼dæ �hw ð½ j±i »£k¯p R Øk«

nj ) ³ Ø¼�ÇU ° JAo�A ° toU ° ºnB� ³��Bd« �½A BM : ³ñTv®½A ¬C pA oTL¼\î °

° ©´LÇ« ºB´®hÇw ° ( ¬AoÇ¢½j BÇM ØtBªÇU nj ¨AoÇ« nB´Ç A , KTÇÔ� oÇz¯ , kÄB�î oz¯

/ k¼®� ³ Ø¼�U k½BL¯ Bª{ ³� kµk¼« n±Twj ¬B{j±i ¬A°o¼Q ³M , ±¦´Q k®a

° k®½Bª®¯ ¬BªT� ²k¼�î : k®ñ¼« ¥�¯ »�±{ b±§ pA ( 364 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

k¯nAm£ S«ki ¬Ak¼ªM ¨k� ° k®½C ¬°oM ¾Bi ²joQ uQ pA ° k®½Bª®M JB®T]A ³ Ø¼�U pA

/ k®{BL¯ ¬BwAoµ ° Jo�«

»ÄB´ÇM ³ñ¼�B�Ç¯ ) jn±ª®Ç½A nj »ØTÇe ²k¼�ÇÇî ¬BªTÇÇ� : k½±ÇÇ£ ( 266 | ) nj °

/ SwA o«A �½A ºjBL« �§Bh« ° ¨±«m« ( SwA j±]±« o¼�

»£k®¯A±i ° ¡®µC

: ³� SwA ¾B®� ° »£k®¯A±i ¥¼¦dU ° q½±\U ©µjp±¯ ¬o� ð¦v« RApB¼T«A pA »ñ½

RA±´Ç{ ° y¼Çî ° ³TÇz¢¯ �±®ªÇ« ° ¨°od« q¼¯ Sªv� �½A pA ð¦v« �½A ¬A°o¼Q

/ j±{ �¼«FU ÀîA ØkdM ° ¥¼ªñU ¬B¯C »¯Bv¯

° ßRA±Çæ Ò¿A Ò¾BÇæßA ©ÇñÒ§ B®¦ Ø¦ Òe BØ¯ ßA : k½±¢¼Ç« ( 1 t 16 | ) tk�A nj ¾B´M

©½joÇ� ¤ÀÇe BÇ« - nB ±§A ° ßJj¿A ß¬F Ò{ �Òî Ô¾Bæ ß¿A ©ñÒ]ohÔ½ ¬ÒA ©� B Ø½ ßA ßRBªÒÒ®§A


° nB�° �¼d« pA »£k®¯A±i u¦\« nj ³� k¼{BM ³ Ø]±T« ° An Bµ³ª�¯ ° BµpA°C ¬k¼®{

/ k½±z¯ ZnBi JjA

pA ° »Ç¯AoU±´Ç{ pA ° t±Çµ ° º±Çµ pA ³Th¼Ç¢¯AoÇM ¤BªÇîA pA »Ø¦Ç� n±ÇM ¨ÀÇÇwA

¥¼LÇ� �Ç½A pA ° SwA ²j±ªÇ¯ »´¯ k®ñ¼« ¥ÄAp Ao§j SØ¼¯An±¯ ° SØ¼¯Be°n ³ñ¼ÄBµq¼`¯C

³Ç� q¼Ç¢¯AR±´Ç{ ºB´¼Ç¯A±Çi²pA°C ° Kí§ ° ±Ç´§ ° JoÇ� ° y¼Çî ºB´¢®ÇµC : SwA

q½±\U B´¢®µC ° BµpA°C �½A ¬k¼®{ B\®½A nj »§° , k®½±£ ¾B®� »«ÀwA ³�� bÀæBM

/ SwA ²k{

° pA±Ç¯ ° pBÇw ° »TwoQº±Çµ ° »Ç¯AoU±´{ n±] ³ªµ ¥ÄBw° ³� ©UA ¬o� nj ºnC

° , k®®Çñ¯ nAoÇ� ¨joÇ« ³� jp »�oe k½BM : SwA éª] ° ²jB«C x±¯ ° y¼î ° }�n

u§B\« BM : k½BM p°o«A , S£ �hw ¬B¯C »¯Bv¯ RÀ½BªU ° RA±´{ ° ²A±h§j �MB«

° oÇñ� y½BÇwC ° JoÇ� ° »{±h§j ° , ²joñ¯ S§Bh« ¨jo« }�n ° x±¯ ° y¼î

/ j±ª¯ �¼«FU An ¬B¯A±] »¯AoU±´{

/ j±z¼« q½±\U JjA ° nB�° RBîAo« BM Jo� ° y¼î uQ

nAo� »¯Be°n Z°oî ° ³ Ø]±U ·¦¼w° An B´¢®µC �½A B« : k½±¢¼« kíM ³¦ª] nj uPw

/ k¼®ñ¯ ¤BªíTwA »TwoQº±µ jnA±« nj ©µ Bª{ ° ©½jAj

° o�®Ç« x±Çi ºB´¯qÇM ¬joÇ� ²BÇ¢¯ BÇ« : k½±Ç¢M ³ñTv®½A k®¯B« ³v¦� �½A »§°

° , ²joM »¯Be°n ²jBTwA o�¯ �½A pA BU , ©¼®ñ¼« q½±\U An °oMA ° �i x±i ºB´¯A±]

/ k¼{BM ³ Ø]±T« ¬B´] ²k®®½o�DM

¬C pA j±Çi ZAq« ° Sí¼L� ºB�T�BM »v� oµ ³ñTv¼ÄAm� k®¯B« K§B] pA°C ºnC

RÀ½BªU ° »¯Bv¯ RA±´{ ° º ØjB« ºA±� �¼d« pA ³ñ¼æBh{A , joM kµA±i ²jBTwA

»wnoM ° ³ª� Bd« 76

q¼Ç¢¯AJoÇ� ºBµpA°C ° pA±¯ ° pBw pA SwA �ñª« ³¯±¢a : k¯A³T�o¯ ¬°o¼M »¯Bªv]

/ k¯oLM º±®í« ·�BTwA ° »¯Be°n ²jBTwA

° S¼MoÇU ¨±¦î ºBª¦î ° »¯Be°n ¬Ak®ªz¯AkM An S«±ñe ° ¾B�� jn±ª®½A nj pBM

©Çñe �Ç½A B½C k®®¼LM ° ²jo� »wnoM SØ�kM �±�±ª®½A nj ³� ©¼®ñ¼« nAm£ A° �ÀiA

? SØ¼¯Be°n º±vM B½ , kµk¼« �±w »¯Bv¯ RA±´{ º±vM An ¨jo«

oL� RnB½p ºAoM o�w

ºk®a RB´] pA n±Mq« Ø¥d« k{ ²joPw � BhM »®Ø¼í« Ø¥d« nj ¬±a ¬Bv¯A ¬kM

, o�¯ �¼ªµ º°n ° jo¼¢¼« nAo� o¢½j |Bh{A ° °A ¬B£k¯Bª¼�BM ³ Ø]±U ° ³�Àî jn±«

jn±Ç« ³ñ¼Çv� ( �Ç�j ¥dÇ« ) k�oÇ« pA ¬B´Ç] ¥¦Ç« k®ªz¯Aj jAo�A ° ²k¼ª´� ¨jo«

° }hÇ{ ¬BªÇµ jB¼ÇM ° , ²j±ªÇ¯ ¥¼¦\U ° ©¼�íU ³Tw±¼Q j±M B´¯C ¥¼¦\U ° ÄoTeA

/ k®µk¼« ¨B\¯A SwA ³M ¤±ªí« ³� An »UB½ozU ° , ²k{ o�Be °A k�o Ò« nj °A ÄoTeBM

: SwA »UApB¼T«A ºAnAj »¯Be°n ° ³Tv]oM }h{ ð½ k�oÒ« ºnC

jn±« ° �½o{ Go´� °A b°n RØ±� ° SØ¼¯Be°n ° Sª�î oYA nj ònqM }h{ ¬kM -1

/ j±M kµA±i ÄoTeA

³Ç� AoÇ½p k{BL¼Ç« °A b°n ·�ÀÇî ° ³ Ø]±ÇU jn±Ç« ³Tw±¼Q »¯Be°n }h{ ¬kM -2

¬B½BPÇM An j±~�« ¥eAo« ° J±¦« ¤pB®« ° , ²jAj ¨B\¯A An j±i �ÄB ° ¬C ³¦¼w±M

/ SwA ²k¼¯Bwn

�¼Ø½±¦Ç Ôî ° bA°nA ³ Ø]±ÇU Ø¥d« ° �¼Ø¼¯Be°n ÄoTeA jn±« »¯Be°n }h{ k�oÒ« -3

/ jo� kµA±i Ak¼Q º±®í« SØ¼¯Be°n ° |±~h« SØ¼¯Be°n �Bd§ �½A pA ° , SwA


°A ³ Ø]±U Go´� »£nqM }h{ k�oÒ« º±vM °A S�oe ° o¼w ° o½Ap }h{ ³ Ø]±U -4

S§A ° »¯BÇe°n u¯A KLÇw ° b°n °j »�ÀÇU ·¦¼w° ° ³« Øk�« �½A ° , ²jo� K¦] An

/ k{ kµA±i

³¯B¢½ ° , ²j±M °A ¨AoTeA ° �½ozU K]±« , »£nqM }h{ k�o« º±vM S�oe -5

/ j±M kµA±i }hz¯C �½o{ ° »¯Be°n ¨B�« pA ©¼�íU ° ¥¼¦\U ³¦¼w°

° ©¦î ¨B�« ©¼�íU ° ¥¼¦\U S�¼�e nj : ònqM }h{ k�o« pA ¬jo� ¥¼¦\U -6

° nB�q¼µoQ ° k®ªz¯Aj |Bh{A pA �½±zU ·¦¼w° �½oT´M ° ; ²j±M SØ¼¯Be°n ° º±�U

/ SwA »¯Be°n

RjBíÇw ° JoÇ� ° p±� ¥¼~dU ·¦¼w° ³¯B¢½ , »¯±®� k�o« º±vM ¬jo� o¼w -7

RB½B®Çî ° �BÇ§A ¤±ªÇ{ ° »L¼Ç� RB´ Ø]±ÇU ¤mÇM ºAoÇM Sv¼«kÇ� �½oT´M ° , ²j±M

/ »¯BØMn RB�±¼� ³ Ø]±U ° »¯Bªen

° , ²kÇ{ �µoL« ° �{°n �BªT]¿A ©¦î ° b°o§A ©¦î nj : ³� SwA »L§B« B´®½A

/ Sv¼¯ k½joU ºB] ³¯±¢`¼µ

�¼æ±ÇU ¨B�Ç« nj ° , ²j±M �oTí« K§Bª®½BM q¼¯ ¾B´L§AkLî ° ¾B´M ° JBM j±i °

, t Øk�« ¨B�« , ³�nBL« ·�°n , »¦îA ÑÀ« �B« : k®½±¢¼« ¬B{j±i |±~h« k�Ao«

o¼� ° , ¾B´M ¥µA ³]±U Ø¥d« , t Øk�« c\�Ò« , ¾B�M �ÄAk« ¥µA ¥L�« , tk�A o{

/ B´®½A

nB´Ç A »«ÀÇwA ¬BÇ½A±z¼ÇQ ³ÇM SLÇv¯ Ao¯B{j±i R°Akî ° jB®î ³ñ®½A ºAoM »§°

Ao¯BÇ¯C S§q®Ç« ° ¨B�« ° ²jo� é� RAo�e ¬C pA An ¨jo« ·�Àî ° �BLUnA ° , ³T{Aj

/ k®½Bª®¼« é®« ° ©½odU Ao¯Bz½A RnB½qM � ØozU : k®®� SvQ ° ða±�

»wnoM ° ³ª� Bd« 78

ØkÇ{ ³Ç� ¤pB¯ RAnBzM nj : kv½±®¼« ¾B´M ¤±� pA ( 272 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

/ ³¯ q½B] n±L� RnB½p ºAoM ¤Ben

RAo�e n±L� RnB½p pA ³� SwA ¬Ao¢½kM SLv¯ pA±] ¨kî �½A : ³� SwA ¨±¦í« °

pA BÇØñî nj ¾B´ÇM ° JBM k�Ao« RnB½p ºAoM ¤Ben Øk{ : ³¯ o£ A ° , j±{ ºo¼£±¦] ³ØªÄA

nj S´] �¼ª´M ° , j±z¼« J±vd« ¾B´M ¥µA RAjBLî �½oU¿BM pA ° ¤BªîA �½oT Øª´«

SwA »«±ªÇî ©Çñe �Ç½A : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´L§AkLî ¤±� pA ³T{m£ ·¦ª] ow SzQ

oÇµ nj ¾B ØLeA pA ¾Ak´{ o¼� ° ¾Ak´{ pA ºn Ø±®« k�o« oµ �ñ§° ³æ±~®« é�A±« o¢«

° SØ¼¯BÇe°n KLÇw yUnBÇ½p ° ³TÇ{Aj ºo\Ç« An ¨AoTÇeA S½B´¯ k½BM Svµ »Tñ¦ª«

/ jjo¢¼« J±¦� SØ¼¯An±¯

Ø�dTÇv« ³w Øk�Ç« �B�ÇM BÇ Ø«A : k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´L§AkLî ¤±� pA ( 197 ) ·dæ nj °

b°n oÇM é]An ©½oñU ° ©¼�íU �½A ¥¼¦] }hzM J±v®« Ao½p Svª½oñU ° ©¼�íU

º°F« ¬C nj � BQ ¬B] ¬C ° j±M ¬B¯B] º±� »T�° Ø¥d« �½A � Bi ©v] ³¯ Sv� BQ

³ñ¦M jnAk¯ JAoTM �Ø¦íU »§° k®½Bª¯ y®¼M ¥dÔ� An º±ñ¯C � Bi ¬B�{Bî Am´§ S{Aj

�nBLÇ« ¤Bª\ÇM qÇ] S¯B¼æ ° �e ° S½Bªe ° ¬± Òî K¦� B«A k¯o¢¯ JBT�C è¼M

/ jjo£ � Bi yTwoQ ³M »´T®« k{BM ¬C ¬°j o£ A ° ³¯ qÄB]

nj ³� SwA ¾B´M Apo¼« ¬Bªµ ¬B¼ÄB´M ºAki : ³� j±z¼« ²jBTwA RAnBLî �½A pA °

/ Sv¼¯ q½B] Aki o¼� pA S½Bªe ° �e K¦� Ao½p , SwA ²k{ ¬B´®Q BØñî � Bi o½p

keA° Ø�i ° S§ JBhT¯A

S�§ ¬jo� nB¼TiA ° JBhT¯A ©ñe : Apo¼« JB®] �½o¼{ nB¼vM ºB´MA±i pA »ñ½


/ SwA keA° Ø�i ° keA°

Ò� ß« Ó¹Ô§ A°nBT ÖiA ßjÀßL§A » uß§B\ª§A Ò¥µÒA B½ : k½±£ ( 17 t 49 | ) tk�A nj

©ÔT¯A ±Ò§ jBdØU ß¿A ÔKLw Am×µ ß�±�Ôh§A Ò� ß« Òð§m Ò� Ò° çn Ò¿A »¦Òî � Ò« B´ ßM ©Ø¦ñTÒ½ ßRBÔ¦§A

·ªµ BU k¼®� JBhT¯A An ²j±]±« RB�§ pA »ñ½ Bµo´{ nj u§B\« ¥µA ºA - ¬±ªÒ¦í ÒU

�T{±¯ ºAoM q¼¯ An �±i pA »ñ½ �¼®`ªµ ° k®®� ©Ø¦ñU S�§ ¬DM �¼«p º°n ¨jo«

/ SwA ©«A jBdØUA KLw »®íª®½A ° k¼ÄBª¯ �Ø¼í«

ºAoÇM ° ³TÇ{AjoÇM ¨kÇ� ²Ao®Ç½A nj �½oØñTÇ« pA »ÇioÇM : ³Ç� SwA oTz¼ÇM ¬o�ñ½

»¯AnAk�o� j±i ºAoM ¬B´] �Ao�A nj ° , ²k¼z� ºjB½p RBªep ¨Ao« �½A ¥¼~dU

/ k¯A²j±ª¯ Ak¼Q

»¢TvMA° ¬BMp ° Ø�i Ao½p : j°o¼« nBªzM RBí®Tª« ³¦ª] pA »®íª®½A �Ø�dU »§°

° �¦ThÇ« ¥¦Ç« ° j ØkíTÇ« ºB´T«±Çñe ³ñ½p°oÇ¯C BÇÇU ° , ³TÇÇ{Aj SØ¼«±ÇÇ� ° S¼Ø¦ªÇÇM

ºB] oM q¼¯ ¬BMp ° Ø�i �ÀTiA : kµk¼« ¥¼ñzU Ao¯Bv¯A jAo�A , SØTzT« ºB´TØ¼íª]

/ j±M kµA±i SMBY ° nAo�oM j±i

, RjBÇî , �ÀiA S�¦i �Bd§ pA ) Sí¼L� ° Ro� �ÀTiBM ¬B´] ¨jo« ºnC

ºB´TØ¼¦Ç« ° B´T«±ñe ° RÀ¼ñzU ³Tw±¼Q ( »ÄB¼�Ao�] SØ¼í�±« , A±µ ° JC , kÄB�î

�TiBÇw nA±TÇwA ° S«±Çñe ©¼ñdÇU ºAoÇM »TØ¦Ç« oµ ° , ²jn°C nB� º°oM An »¦Th«

/ k½Bª®¼« ºnAk�o� |±~h« ¬BMp ° Ø�i pA j±i »Ø¦« ºBµ³½BQ

BÇU ° , SwA ²j±M ³z¼ªµ ¬B´] pB�C pA Ø�i ° ¬BMp �ÀTiA : ©¼Ä±¢¼« ³ñTv®½A

/ j±M kµA±i nAk½BQ q¼¯ ¬B´] ¬B½BQ

: Sv¼¯ ¥ªî ° ¾Ao]BM kØ¼�« »z� ³z�¯ ° �oe ¨B�« nj ¾B´M Apo¼« JB®] ¬±a °

»wnoM ° ³ª� Bd« 80

©Çñe ° , ³T�oÇ£ nAoÇ� ²joL«BÇ¯ �½oØñTÇ« pA »ioM nBñ�A o¼YFU SdU q¼¯ jn±ª®½A nj

/ SwA ²j±ª¯ ¤pB¯ j±i }¼hzU ¬BªwC pA An Ø�i ° ¬BMp Rke°

( j±i ¬BTw°j ¬BMp ) »v¼¦¢¯A ¬BMp [½°oU oM ³« Øk�« n±Twj �½A SwA �ñª« °

o¢½j ºB´¯Bv§ oM An »v¼¦¢¯A ¬BMp , ¬Bv§ ¥¼~dU ° ©¼¦íU ¨B�« nj Ao½p , SwA ²j±M

| ¨BñeA ³®¼\®£ ) ¬Ao½A »¯Be°n ¥d« ¤Dª§A kdØT« nj ³ñ¯B®a , k¯nBªz¼« ¨ Øk�«

¬B¯A±] ³� ³T�o£ �Ø¦íU �½A oM q½qî º¿±« ³¼§BíT« ¶jAnA »¯B«p o½j pA : k½±¢¼« ( 164

ºoiA ³LUn nj »¯Bª§C S�§ ¥¼~dU ° »§°A ·LUn nj ºq¼¦¢¯A S�§ �T�o£ Ao� nj »ÄB´M

/ k¯nAj ¤°mL« ³ Ø«BU S½ Øk] ° »íw

°A »¦ÇæA ° ºnjBÇ« ¬BÇMp ©µjp±Ç¯ ¬oÇ� oLª�¼ÇQ �Ç½A : ³ñTwA B\®½A nj K Ø\íU °

JBTÇ� ° , k®ñ¼Ç« ¤pBÇ¯ »MoÇî ¬BMqÇM k®ñ¼Ç« ¤pBÇ¯ b±§ ° ³½C ¬±a ° , SwA »wnB�

nj ° ; SwA »Moî : SwA ²k{ ¤pB¯ B´¯BMp»wnB� ºAoM ¤ Ø°A ³]nj nj ³� q¼¯ °A »¯BªwC

Joî xA²k¯n°C ³ñ¼¯Co� ) k¼\« ¬Co� ðLw ° x°n pA q¼¯ j±i »¯BªwC »Moî JBT�

³Ç� uPÇw ° , k®Ç� k¼¦�U kµA±h¼« ( ¤ Ø°A ³]nj nj SwA ²j±M B´¯BMp»MoíM ³ Ø]±T« °

An ºq¼¦Ç¢¯A ¬Bv§ : k®� �¼¼íU »¦¦ª§A�¼M �oTz« ¬BMp j±i ¬A°o¼Q ºAoM kµA±h¼«

³�BÇeA ° SØ¼«±ªíÇM éÇ]An ) An j±i ºBµ²kî° ° SØ¼¦« ©µ B\®½A nj k®ñ¼« JBhT¯A

©ñe k®¯B« q¼¯ ©ñe �½A ¥ªî ¨B�« nj ³¯B ØwFT« ° , j±M ²jo� x±«Ao� ( j±i ð¦v«

p°n BÇU ©Ø¦Çv« n±ÇM ° , ²kÇz¯ ³TÇ{AmÇ£ ¾AoÇ]A ·¦eoªM p°o«BM BU ¤kí§AS¼M ¥¼ñzU

/ k{ kµA±h¯ »¦ªî q¼¯ S«B¼�


²o�¯ ° À� �°o

�¼«FU An j±i ¬A°o¼Q º±®í« RB´] ° SØ¼¯Be°n ° RjBíw ³ñ¼§Be �¼î nj ¨ÀwA

�½oT´M BM q¼¯ An º±¼¯j RB´] ° »wB¼w ° ºjB~T�A ° º ØjB« ºB´Tªv� : SwA ²jo�

/ SwA ³T{Aj n±�®« ±d¯

pA ° R°oÇY �Ø�±ÇU ° nBñTÇeA ¬AodÇM é�n ° jB~T�A ³L®] S�oz¼Q o�BhM ¨ÀwA

²j±ªÇ¯ ©½odÇU An ²o�Ç¯ ° À� �°o ¤BªíTwA : RÀ«Bí« nApBM �¯°n ° ¬B½o] �Bd§

/ SwA

»TwoQoµB ¬Bªµ º°n ° / SwA ²j±ª¯ S¦� »Ø¦ñM ³Tñ¯ �½A pA Apo¼« JB®] »§°

° SwoQR±´Ç{ ¨joÇ« SzªÇñ½ RA±´ÇÇ{ ° »¯BvÇÇ¯ RÀ½BªÇÇU K¦ÇÇ] ° oµB�ÇÇU °

/ k®ñ¼« q½±\U An �°o ³¯±¢®½A ¤BªíTwA ; ²A±iº±µ

° KÒµ Òm§A »Çß A° ÒA Ò¥ ßªíTÇv Ò½ ¬ÒA ÒjAnÒA �Ç Ò« : k½±¢¼« ( 14 t 14 | ) tk�A nj

ºAoM »í¯B« k®� ¤BªíTwA An ²o�¯ ° À� �°o kµA±hM ³ñ¼v� - ³¼¦Òî ÒtBÒM¿ ¹ Ú�ß�§A

/ Sv¼¯ °A

¬jn±i Am� Swj BM

¬ÒA ©Ç� B Ø½ ßA : k½±£»Ç« ( 15 t 14 | tk�A ) ³T{m£ ·¦ª] ¥½l nj ¾B´M Apo¼«

ÒjAnÒA ³Ø¯ßA ß¹B�Ò¦§A »§A ÒJo ÒA Ô¬±ñÒ½B« A°m Ôi ß¬Bd ß~§A ° ß�Bd ß~§A » ©Ôñ½jB½ ÒA Òu ßªÒ®ÒU

ºB´TÇwj k½oLÇM °oÇ� ³ñ®Ç½A pA k¼®Ç� q¼µoÇÇQ - ¬A±� ßo§A ß¥µÒA ßJAjC »¦Òî ©Ôñ½oÒ½ ¬ÒA

AkÇi ° SwA S�B¦ÇM ð½jqÇ¯ ³Ç� An ³`Ç¯C k¼®Ç� mÇiA Bµ³wB� ° B´�o nj Ao¯BUj±i

/ k®¼LM ¬A±�n ¥µA x°n ° JAjC º°n An Bª{ ³� kµA±h¼«

»wnoM ° ³ª� Bd« 82

j±Çi ¤B¼hÇM ° , ²joÇ� k¼¦�ÇU �¼Ø¼ÄBQ°nA ¨±wn ° JAjC pA q¼¯ B\®½A nj ¾B´M Apo¼«

° RjBíw ¤B¢®a ° jnB� BM : ³� SwA ²kz¯ ³ Ø]±T« ° , SwA ²jn°C »¼§ ° ²pBU ©ñe

SwA ³¯An±�n±� ºBµk¼¦�U ° RAoµB�U �½A ¤BX«A ° , j±z¼ª¯ Swnj ozM »ThL{±i

²k¼¯Bwn »îBªT]A ° »�ÀiA �Bd¯A ° R Øk{ ° »ThMkM ·¦eo« �½BM An ozM jAo�A ³�

/ SwA

° »ÇÄAnCj±i ° oµB�U º±vM , »£jBw ° y«AnC ° S�¼�e pA ³aoµ ozM »¯B£k¯p

° , ²jo� ©µAo� An °A »TeAnB¯ ° ºnBT�o£ RBL]±« Go´� : k{ ¥½BªT« ²j±´¼M RAk Ø¼�U

/ jo� kµA±i K¦w jAo�A ¬B¼« pA An S�¼�e ° ¬B®¼ª�A ° �«A ° »{±i ° SØLd«

° »£jBÇw ¤BªÇ� BM ° j±i »í¼L� S§Be BM ° q¼ªU Swj BM k{BM ¾B®M o£ A ¬Bv¯A

Am� ¬jn±hM �°o{ , k®� ³TvMA° o¢½j RAj±¼� ° ¤B¢®a ° jnBñM An j±i ³ñ®½A ¬°kM

RB´Ç] pA ©Ø¦Çv« n±M : k®� �¼�¯ ° q¼ªU An j±i ¬Bµj ° Swj pBM uPw ° ²j±ª¯

/ j±M kµA±i S¼µB�n ° »{±i ° y½BwC nj ºjB½p

SwA ¬Bv¯A j±i BM Swj nB¼TiA Ao½p , SwA »§°A S{Ak´M �Bd§ pA »®íª®½A -1

/ SwA ¤±´\« RB�°A K¦�A nj ¤B¢®a ° �{B� ° jnB� ¬j±M q¼ªU »§°

°A K¦Ç� y½BÇwC ° oÇñ� »TÇeAn RBL]±« ° ²k{ oTª� ¬Bv¯A »¯B£k¯p ³®½qµ -2

/ j±M kµA±i ©µAo�

oTñ½jqÇ¯ »£jBÇw ° S�¼�Çe ° ¾B~ÇM ° , ²j±ÇM oTª� ¬Bv¯A »¯B£k¯p RAj±¼� -3

/ j±M kµA±i

»�¼�n o£ A ) An »¯Ao¢¯ ° �ÀTiA ° �B¯ ° , ²j±M SØ¼ª¼ªæ ° SØLd« K]±« -4

/ jo� kµA±i é�n ( k{BM ³T{Aj


ØÂ�A ° , ²k¼L¦� j±i ¬A°o¼Q pA An S�¼�e »L¦�S�B§ ºB\M ¾B´M Apo¼« j±M J±i

RAoµB�ÇU ° kÇÄAp j±¼Ç� pA An »£kÇ¯p , o¼�Ç� |BhÇ{A ° ¾Bí� K¯B] S½Bîn o�BhM

/ joñ¼« ºØq\Ô« ²j±´¼M

: k½±¢¼« ° ²jo� �nj An ¾B´M j±~�« ( 155 | ¨BñeA ·®¼\®£ ) »�±{ JB®] °

/ k®½Bª¯ ( BQ°nA ¨jo« ) Jo� ¥µA RB®ve pA tBLT�A ° [½°oU nj SØªµ k½BM ¬B¼ÄB´M

n±ªw ° Øqi ¬k¼{±Q

° ÚqÇ Òh§A Ò¬± ÔvÒL¦ ÒU BªÒ� Òn± Ûª Òv§A A± ÔvÒL§ ßA : k½±¢¼« ( 14 t 4 | ) tk�A nj ¾B´M

Ô±´Ç Ò§ ³ÇÚ ßA ¾Bª¦ Ôí§A »Ò¦ Òî ³LÒT{A �ñ§° ¬B o�§A » »´¯ B« ³Ø¯ßA Bª´Ò ° ÔjB« ° ÒJB\® Òv§A

pA ° k¼{±P¼Ç« An B´¯C o¼� ° JB\®w ° qi ³ñ¯B®a An n±ªw k¼{±PM - ¨ ØÀí§A Ôq½q Òí§A

³LTz« ¾Bª¦î oM ©ñe �½A ³ñ¦M SwA ²kz¯ jnA° ¬Co� nj »í®« ° ©½odU �±�±ª®½A

/ SwA ²k{

pA ³ñ®½A nj Sv¼¯ »U°BU ³¯±¢`¼µ : ¸±¦æ o¼� ¤Be nj tBL§ ¬k¼{±Q pA±] nj

ºAq]A pA B½ SwA ¤±� F« ¬C S{±£ ³� k{BM »¯A±¼e ( º±« , ©zQ , Sw±Q ) ¾Aq]A

/ ¤±� F« o¼� ¬A±¼e

SwA �°oz« uQ : ¤BíT« nB£jn°oQ RjBLî ° pBª¯ ¤Be nj tBL§ ¬k¼{±Q BØ«A °

¬joÇ« ¨B¢®Çµ ) ³¼�mÇU �ÇÄAoÇ{ ©Çµ ° , ²j±M ©d¦§A ¤±� B« ¬A±¼e ºAq]A pA ³ñ®½BM

/ j±{ ºo\« ¬C nj ( ¬A±¼e

° �½oT£nqM pA ³� ²nAn Ôp : k½±¢¼« ( »Ø¦~ª§A ÔtBL§ ) ³í¼z§A ¥ÄBw° ° »�B� �°o� nj

pBªÇ¯ B½C : kwoP¼« Ro�e ¬C pA SwA ( � ) �jBæ Ro�e JBdæA �½oUk®ªz¯Aj

»wnoM ° ³ª� Bd« 84

q½BÇ] SwA ( JB\®Çw ° ð®� ° ²BM°n ¨Bv�A ) K§BíY u®] pA ³ñ¼wBL§ nj ¬k¯A±i

| ) ö� A ¤±wn ¾À«ßA pA ³� kµk¼« ¬Bz¯ ºA³T{±¯ ( � ) �jBæ Ro�e ? ³¯ B½ SwA

¬C nj ³ñ¼wBL§ oµ nj ¬k¯A±i pBª¯ : ³� j±M ²k{ ³T{±¯ ³�n° ¬C nj ° , SwA ²j±M (

q½BÇ] , k{BÇM ( ³¦�� ° �o� ° Sw±Q ° º±« ° ©zQ ) ¤±� F« o¼� ¬A±¼e ºAq]A pA

³¼�mU ° ©d¦§A ¤±� B« ¬A±¼e ºAq]A pA ° � BQ ° oµB� k½BL¼« »Ø¦~Ô« tBL§ ° Sv¼¯

/ k{BM ²k{

¬Ak®ªz¯Aj ° ( � ) �jBæ Ro�e ° ( | ) ö� A ¤±wn : ³� j±z¼« ¨±¦í« uQ

nAqµ pA uQ ¾B´M Apo¼« ° , k¯j±M ²k¼ª´¯ Ao¯Co� ° ¨ÀwA n±�®« ¾B´�� ° ¾Bª¦î ° o¢½j

¨BÇ�nA oÄBÇw �¼®`ªÇµ ° ) An n±ªÇw ¬k¼{±Q ° , ²k¼ª´� Ao¯Co� ©ñe ¤Bw k~¼w °

/ SwA ²j±ª¯ q½±\U ( An tBL§

¬k¼z� � B½oU

¬C ¬k¼«B{C ° ¬jn±i : k{BM Øo�« ° oñv« ° u\¯ ³`¯C ¨ÀwA t Øk�« �¼ÄC nj

/ SwA Äoe ° �±®ª«

k{BM ©� ) �±�±« RAmM �Ø¦íTÔ« S«oe ©ñe oñv« ° u\¯ nj : ³� R°BU �½A BM

noÇ� BÇU ° , jo¼¢¼Ç« �Ø¦íU no� �æ° k¼� BM �±�±ªM Øo�« nj »§° , SwA ( jB½p B½

/ jnAk¯ »í®« ° S«oe k®ñ¼ª¯

¬±Ô¼Ç Ò¿A ° Ôov¼Ç Òª§A ©Ôñ¼Ò¦î ÖS« Øßo Ôe : k½±¢¼Ç« ( 12 t 41 | ) tk�A nj ¾B´M

BµBªÇ{ oÇM SwA ²k{ Äoe - Ò�½p ß°B\ÒT Ôª§A Ò� ß« Ú�Ò¯±ñÒU ¿ Ò° �¦ Òh§A Òozí Ò« B½ A±ÔL ß® ÒT]A

pA ° , ¨joÇ« SîBª\Ç½A k¼®Ç� JB®TÇ]A , ¬joÇ� ¤BªíTÇÇwA ¬±¼ÇÇ�A ° �TiBÇÇM nBªÇÇ�


/ k¼{BL« ¬B£k®®� p°B\U

° jBÇ½p ° ©Ç� ) �¦Ç« n±M ³v Ø\®T« ° ³v\¯ RBî±�±« ° RAoñv« k®¯B« nBª�

Äoe �À�A ° SØ¼«±ªî n±M ¬A±T¼ª¯ An ¬±¼�A »§° , SwA Äoe ( ¥ Ø~« ° o~Th«

, SwA ¬B´Ç] k¼Ç« nB¼ÇvM ° é�BÇ¯ ° oØYÆÇ« ºBÇµ°nAj pA »Çñ½ ¬±¼Ç�A AoÇ½p : Sv¯Aj

oYA ( n±Twj ° ²pAk¯A �L� ) k®ñ¼« q½±\U �lBe K¼L� ³ñ½jnA±« nj ¬±¼�A ¤BªíTwA

/ jnAj ²jBí§A�nBi ° BwCq\í«

° »§BÇ« RnBÇvi ° noÇ� ° ¬k{ jBTíªM �Ø�±T« ¬C S«oe : ³ñTv®½A oT´M uQ

/ k{BM ¬jo� jnA° »¯B]

�Òî ©Ô� B®¼´ Ò BØ¯ ßA ¬±¼ Ò¿A ÔJo Ô{ ©ñ¼¦ Òî ¨ Øßo Ôe kÒ : k½±¢¼« ( 4 t 50 ³dæ ) nj pBM

»§°ÔA BÇ½ Ò³Ç×Ø¦§A A Ô±�ÇØUA »Ø®Ç ß« Òu¼Ò§ ³Ø¯ßA ÔJozÒ½ ºmØ§A ° ßJBT ßñ§A » Hª¼�Òî H¼´Ò¯ ðß§l

»´¯ , ¬C pA An Bª{ ©½jo� »´¯ B« ° � B½oU ¬k¼z� Bª{ oM SwA ²k{ Äoe - ßJBL§ Ò¿A

/ joi ¬BLeBæ ºA Aki pA k¼®� q¼µoQ Sv¼¯ �« pA kzñM ¬±¼�A ³ñ¼v� ° Shw

ºjAo�¯ ßA JAjC ¬B½BQ

njSØ�j °³íÒ§B� Ô«

JA±MÒA

j°k Ôe ° ¨BñeÒA

¾B´�Ç� ° �±�e ºBª¦íM , j±z¼« �°o{ ²k®½C ·d�æ pA ³� An

²B£ C Jqe ½A ð¦v« ° ³«B®«Ao« pA »M±hM BU , ©¼®ñ¼« ³¼æ±U

!! k®{BM

87 ¾B´M ° JBM ¨BñeA nj

RnB´� JBM

ºBQ ° Swj �Tv{

° , ²jAj SØ¼ªÇµA S�B�Ç¯ ° RnB´Ç� �±�±ªÇM ºA²pAk¯BÇM ¨ÀÇwA t Øk�ÇÇ« �¼ÇÇ½C

oU¿BM : ³� SwA ²j±ª¯ ºnAk�o� �±�±« �½A pA ¬±£ B¯±£ RAo¼LíU ° �¦Th« ºB´¯BMqM

/ Sv¼¯ n Ø±~T« ¬C pA

KTÇ� nj ³Ç� RnB´Ç� �¦ThÇ« JA±MBM SwA ¨p¿ K¦« �½A S�¼�e ©´� ºAoM °

, ¨B ØªÇe , RAo Ø Ç Ô« , RBwB\Ç¯ , ¥ÇvÔ� , ¾±�° , o¼´ÒU ) SwA k�í®« ³�� W½jBeA

/ j±ª¯ ³í]Ao« ( B´¯C o¼� ° , �Û½ ÒqÒU , � A±v ß«

¾B¼{A ¨BªU ° , ³T{AjoM ¬B¼« pA An RBwB\¯ �±�±« �oñ½ pA ¾B´M Apo¼« JB®] °

, �¼MoµB ¨jo« o�¯ K¦] ºAoM o¢½j �o� pA ° , k®¼L¼« �o� RnB´� ºB½nj nj An

nj : ³� k®ñ¼« ©ñe , k¯±z¼« �ØíT Ô« ° �¼X� oUj°p ° ±MkM K¦�A ³� BµBQ �±�±« nj

/ jo� � BQ ° ±{ ° Sv{ An B´¯C k½BM p°n k®a oµ

» ° ß�¼ Ò~§A »à¨±Ò½ Ú¥Ô� ©ñÒ¦ Ô]nÒA A±¦ ßv� ßA : k½±¢¼« ( 5 t 41 | ) tk�A nj

ºB´½BÇÇQ - ß� ßo§BÇ ßM ²±Ô¦ ßMBÇ ©Ôñ¼¦Ç Òî Ò�BT�A � Ò« ° Ó¸keA° Ó¸ Øo« ¨BØ½A ¹YÀÒY Ú¥� ß¾BT ßz§A

³w oµ pA ¬BTv«p ¥~� nj ° k¼Ä±zM ³LUoªñ½ p°n oµ nj ¬BTvMBU ¥~� nj Ao¯BUj±i

/ k¼®� AnAk« ° »«o¯ ¬C ¥MB�« nj k®� K�� ° �¼� BªzM »v� ¬±a ° ³LUoªñ½ p°n

oµ ° , k¼®� cv« Ao¯BUj±i ºB´½BQ , k½o¼¢¼« ³� »Ä±�° oµ nj : k½±¢¼« ¨ÀwA

Rn±Çæ nj ° , k¼ÄBªÇ¯ �¼�Ç¯ ° q¼ªÇU ° o¼´ÇU AoÇ¯C , k{ �¼X� Bª{ ¬kM ³� é�±«

/ k¼®� ¨BªdTwA ¬B¼« nj p°n ð½ ZB¼TeA

»wnoM ° ³ª� Bd« 88

pA , joÇ� �¼¼íU An »®Ø¼í« Øke j±z¼ª¯ o¼´U ° ¨BªdTwA ° �¼�®U ºAoM H�B~¯A

³LUo« ð½ p°n oµ j±z¼« n±L\« B´½BQ ¬jo� �oî oYA nj ©¼®¼M»« Ao¼v� , ¤BX« JBM

³TÇµ oµ nj ºo¢½j , k®� ¥ÄAp j±i pA An S¯±î ° S�BX� ° , ³Tv{ An j±i ºBµBQ

¬j±ÇM »MoÇa ° ZAqÇ« »«oÇ£ oÇYA nj »Çñ½ pBM / j±z¼ª¯ o¼´TM ZBTd« ©µ ³LUoªñ½

° ¬±MBæ ° ³T�n ¨B ØªdM ³LUoªñ½ p°n ³w oµ nj ³� k®¼M»« ¨q¦« An j±i , ¬kM Sw±Q

/ j±z¼ª¯ ZBTd« ¬jp ¬±MBæ ³LUoªñ¼M ©µ p°n ²j oµ pA ºo¢½j ° , k¯qM ³v¼�

/ j±zM o� l R Øk« ° ¬B«qM k½kdU ¬°kM ° »Ø¦� n±M ©ñe �½A : ³ñTv®½A oT´M uQ

ºAoÇM Hæ±~hÇ« ° ³LUoªÇñ½ p°n ³Çw oÇµ pA BÇ½ p°n °j oÇµ pA BµBÇQ �Tv{ ³ØTL§A

An ©Çñe �Ç½A »§° , SwA J±Çi nB¼ÇvM j±z¼Ç« �ØíTÇ« ¬BÇz½A ºBµBÇQ ³ñ¼æBhÇ{A

/ S�o£ »¦~� oµ ° jo� oµ ° B] ³ªµ ºAoM »Ø¦� ¬±¯B� j±z¼ª¯

p°n ³Çw oÇµ pA BµBÇQ �TÇv{ ¬BTÇv«p ºA±Çµ nj Hæ±~hÇ« ° o¼wjoÇw �B�¯ nj

/ SwA �Mo¼M ° ³]±¼M À«B� ³LUoªñ½

�Tv{ ³LUoªñ½ p°n oµ nj B´®U ³¯ ¬BTvMBU nj Hæ±~h« q¼¯ o¼v«o£ �B�¯ nj °

/ SwA »ªTe ¬kM ¨BªU º±{ ° Sv{ ³LUo« �½k®a p°n oµ nj ³ñ¦M SwA ¨p¿ BµBQ

º ØlFT« ° SeAnB¯ nB¼vM BµBQ S¯±î ° S�BX� �Bd§ pA Apo¼« JB®] SwA �ñª« °

/ k®½±] � AoT{A ©ñe �½A nj ¬Bz½A j±i k®¯B« ³ªµ SwA ³TwA±i ° , SwA ²kz¼«

¾B¼{A ¨BªU RnB´�

é�A° p°o«A joh¼M ° SwoQoµB ¨jo« nBñ�A o¼YFU SdU q¼¯ B\®½A nj Apo¼« JB®]

SwB\¯ �±�±« : R¿BL«»M ° k¼�»M ° ³Th¼v£ ¨B\§ jAo�A ³ Ø]±U K¦] ºAoM ° , ²k{


¬A±®Çî q\ÇM ° , ²k½j n°³�±� RnB´� odM nj An ¾B¼{A ¨BªU ° , ³T{AjoM ¬B¼« pA An

/ j±z¼ª¯ ¥ÄB� SwB\¯ ºAoM »«±´« ºq¼ªUB¯ ° S�BX�

�Òî ß nB´ Ò�§A ß¬° Ôj Ò©ñÔe Ô³×Ø¦§A Òé Òn Òð§m Ò� Ò° : k½±¢¼« ( 11 t 22 | ) tk�A nj

S Òv ÒªÇ Ö A kÇ Ò ©½oÒñ§A Ôn±�Ò§A ±Ô Ò§ ³Ø¯ ßA ³×Ø¦§A Ò� ß« Ó¹ÒL ßµ± Ò« ºoiÔA ¥Ò¦ ß« �Òî Ò° ¾B¼{ Ò¿A Ø¥Ô�

B® ßÄBªw ÒB ßM ß¬Bñ« ß¿A » � Ò« »¦Òî B®¼ Ø¦ Ò\ ÒU l ßA ß¬A±� ßo§A ß¤ Ø°ÒA » ß nB´ Ò�§A odÒM » Ô¾B¼{ Ò¿A

kÇ¯°AkÇi �¼®`ªµ - �¼ªÒ§Bí§A Ò�BeÒA ºmØ§A »¦�Ò � ß« Am×µ B¼¦ Ôí§A B® ßUB� ßæ ° »®v Ôd§A

o�BhM o¢½j ºB´TØ¦« pA ° ¾B¼{A ¨BªU pA SwA RnB´� q\M ³� An »ªñe SwA ³T{AjoM

RnB´� ºB½nj nj ¾B¼{A ·ªµ ° SwA ©½o� ° ²k®zhM °A ° k¯°Aki yzhM ° SLµ±«

oM ¬B«j±i RBæ ° ¾BªwBM ©½A²jo� »Ø¦\U B« ³`¯C KLvM ¬A±�n ¤ Ø°A nj k¯A³T�n °o�

/ �¼d« nB£jn°oQ K¯B] pA Sv¼¦�� ½A ° RB®ñª«

o�B� ° ³T¼« ° JAo{ ° »®« ° �±i ° ¡w ° �ÄB� ° ¤±M ° ¬±i : k½±¢¼« ¨ÀwA

o¼´ÇU RAo Ø Ô« pA »ñ½ BM ° |±~h« ±d®M B´¯C pA »ñ½ oµ ° , k®Tvµ u\¯ AkhM

An SwB\Ç¯ ©ñe ° ²j±M � BQ ° oµB� ¾B¼{A ¨BªU : k½±¢¼« ¾B´M Apo¼« »§° , k¯±z¼«

/ ©½jo� é�n

( ¾B´M JB®] ¤±�M ) ³� ¾BªwA ° RBæ »Ø¦\U �½A pA uQ : ³� SwA B\®½A nj K Ø\íU

³Ç� »ÄB´Moñ¼Ç« ³¯±Ç¢a , SwA ³TÇ{Am¢¯ »�BM »TwB\¯ ° ²jo� o¼´U An ¾B¼{A ³ªµ

° ³T�oÇ¯ �¼ÇM pA : SwA RBwB\Ç¯ oÄBÇw ° ¬±Çi ° �±Çi S{±Ç£ ° ¡vM |±~hÇ«

/ k¯A²k¯B« »�BMn±®¼ªµ

, k{BL¯ ¥½kLU ° o¼¼�U ¥MB� »®½±ñU n±«A : ³� SwA ³T{Aj S¦� ¬C pA ¾B´M JB®]

nA°Aqw o£ A �±i ° ¡w , SwA Sí¼L� ° Ro� o�¯ pA ¾B¼{A SwB\¯ ° RnB´� °

»wnoM ° ³ª� Bd« 90

k®{BM u\¯ ° k¼¦Q ° �¼X� o£ A ° SwA n±®¼ªµ ³z¼ªµ ºAoM k®Tvµ ØtBªU ° u¯A

�ÀÇiA �Çve : ©¼Ä±Ç¢M ³ñTv®Ç½A k®¯B« B´¯C nj ©ñe ¥½kLU ° , SwA »¢z¼ªµ pBM

¾B´L§AkLî ° , SwA ¥½kLU ° o¼¼�U ¥MB� ³¦½ln RBæ pA »ioM ¬j±M k®vQB¯ ° ²k¼ªe

An ¬AjqÇ½ �¼Ç½C tBÇwA ØtÔA B Ø«A : SwA ³T£ ¤ Ø°A K¼UBñ« nj ( 456 ) ³dæ nj q¼¯

¬B� BQ x°n ° ²k½k®vQ ¥ÄB�� ° ²k¼ªe ¥ÄB~i ÂX« Sv¼¯ ° ²j±L¯ »¦½kLU ° o¼¼�U

²j±ª®¯ o¼¼�U GkMA �½A SwA ¬Ajq½ �¼½C ¨pA±§ pA ¬AnB�±ñ¼¯ nBT�n ° ¬AnA±£nqM nAjo� °

/ j±ª¯ kµA±h¯ °

o�®ÇM ³Ç� ¬BÇz½A ¬BTw°j ° ¾B´M JB®] : k¼Ä±¢M B« gwBQ nj k¼¯A±T¼« Bª{ ºnC

JB®TÇ]A RBwB\Ç¯ oÄBÇw ° �ÄBÇ� ° ¤±M pA , k¯A²j±M ¬B� BQ ° ¬AnB�±ñ¼¯ pA ¾B´L§AkLî

ºAnAj ¬B´Ç] ³¦ThÇ« �ÇÄA±Ç� ° ¥¦Ç« é¼ªÇ] ¬B¼Ç« nj ³� Ao¼UBwB\¯ ° , k¯joñ¼ª¯

, k®Tv¯Ak¼« oµB� ° ²k½k®vQ ° �¼�¯ ° � BQ ° q¼ªU ¬Bz½A , k®Tvµ RnAm� ° S�BX�

/ j±ª¯ kµA±h¯ o¼¼�U GkMA ¬AnB�±ñ¼¯ nAjo� ° nBT�n ¾B´L§AkLî ¤±�M °

° �¼ª¦Çv« ¬B½A±z¼Q ° ¨ÀwA oLª�¼Q : ©¼Ä±¢M SwA ¨p¿ Go´� Rn±æ �½A nj °

�±i ° ¡w pA ¤Bw k~¼w ° nAqµ ³� ¬B¯Bª¦v« ° ¬Ak®ªz¯Aj ° ¬AnB�q¼µoQ ° ¾Bª¦î

¬BÇ¯C nAjoÇ� ° nBTÇ�n BÇU k¯j±LÇ¯ ¬AnA±£nqM ° ¬AnB�±ñ¼¯ pA , k¯joñ¼« JB®T]A ¬±i °

/ jo½mP¯ o¼¼�U

j±Çi �Çµj ° ïBÇ«j JC pA ³Ç� ) SwoQoµBÇ ¬Ajoh¼M pA »ioM k®¯B« ¾B´M Apo¼«

k®¯q¼ªÇ¯ Am�M Swj k®®ñ¼ª¯ q¼µoQ �±i ° ¡w ° �ÄB� ° ¤±M pA »§° ²jo� ºn°j

¨BªÇU ( k®zñ¼Ç« oÇvM An ±\ÇMC »§° k¯n±h¼ª¯ Am� �o ð½ pA k®ñª¼« Ao¯±i »§°

³TiBÇw ºnB] B´½k¼¦Q ³ªµ oM An RnB´� ©ñe ° ²jo� � BQ B½nj JC nj An RBwB\¯


» ºoÔ½ ºmØ§A Ò° : k½±¢¼« ( 19 t 22 | ) tk�A ¬Bªµ nj ¤Be �¼î nj ° , SwA

°A ºBîj j±M »�oa °A tBL§ nj ³ñ¼v� - ³×Ø¦§A »§ßA ³ÔÄBî Ôj kí~Ò½ ¿ ³Ø¯ßA Õgw Ò° ³ßÄBv ß�

/ j±z¼ª¯ k®¦M Aki º±vM

° y¼Q ¬o� ²jq¼w nj ¨ÀwA : ³ñTv®½A SØ¼ÄB´M BM ¨ÀwA t Øk�« �½j �o� ºnC

° S¼�BÇî ° S ØdÇæ ºAoÇM ° »£kÇ¯p JAjC ° S{Ak´ÇM ¨B�Ç« nj ¬BTvMoÇî �¼d« nj

»ÇQ BÇµ¬C �ÄB�Çe ° nAowA pA »ioLM ²pBU ³� SwA ²jAj »½Bµn±Twj , ozM SØ¼¯Be°n

/ k¯A²joM

�±i B½ ¡w pA p°o«A ©¦î ³ñ¼ÄB´Moñ¼« pA ºoYA p°o¯C ºB´w±«B� nj ³ñ¼Un±æ nj

RBwB\¯ �¼ªµ pA ³� »ÄB´½nBT�o£ ° çAo«A ¬C ° , SwA ²jo� �z� ¬±i B½ ¤±M B½

/ SwA ²j±L¯ , j±z¼« ¬Bv¯A o¼¢®«Aj

° ØnB�Ç« ¬kÇ{ �Çz� ° SMBÇY ° »Ç Øve ° ¬kÇ{ �Ç{°n pA uQ ¾B´ÇM Apo¼ÇÇ« »§°

n°³�±Ç� RnB´Ç� odÇM nj ¾B¼{A ·ªµ k½±¢¼« : RBwB\¯ �¼ªµ pA ²jnA° ºB´UnBvi

/ k®Tvµ B« RBæ ° ¾BªwA oµB�Ò« ³ªµ B´¯C Ao½p , k¯A²k{

»®Ò« RnB´Ò�

o¼´U ° , ²k{ ¨p¿ ¬C pA ¬jo� q¼µoQ ¨ÀwA t Øk�« �½j nj ³ñ¼UBwB\¯ pA »ñ½

»®« : SwA ²k{ ço� , SwA ³Tz£ u Ø\®T« ° ²j±§C ¬DM ³� Ao¼¯kM ° tBL§ ¬j±ª¯

/ SwA

: ³� k®ñ¼« ¥�¯ ( � ) �jBæ Ro�e pA ( »®Òª§A ¹wB\Ò¯ JBM ) ³í¼z§A ¥ÄBw° nj

An ³�Ç¯ ¬BªÇµ SwA ²k{ »®Ø¼í« Ø¥dªM RB�À« o£ A , jn±ioM ±U tBL¦M »®« ¬±a

»wnoM ° ³ª� Bd« 92

/ j±zM ³Tv{ tBL§ ¨BªU Sv«p¿ : Sv¼¯ ¨±¦í« RB�À« Ø¥d« o£ A ° / �� o¼´U

° , ²joÇ� R±Çîj S�B�Ç¯ ° S�B§ º±vM An j±i ¬A°o¼Q ³ñ®½A BM Apo¼« JB®] °

©ÒñÒe Ò° ) kÇ¯Ak¼« o¼´T§A ¨p¿ , SwA ²k{ ²j±§C �oa B½ ° nBL� ° jo¢M ³� Ao¼wBL§

³ÇM ©Çñe »®Ç« �±�±Ç« nj ( tk�A 22 | - nBL Ô§A �« oÚ¼ÒU B« ß¥¼vÒU ° ß¹B�Ò¦§BM

/ SwA ²j±ª¯ ¬C »� BQ ° RnB´�

ß¹ Ò��Ç Ô®§A ß¾BÇ« »¦Òî ¸nB´ Ò�§B ßM Ô³×Ø¦§A ©ñÒe kÒ : k½±¢¼« ( 2 t 22 | ) tk�A nj

�Ç Òî Ò¬BÇ� � Ò« A± Ôí ßLÚT ÒU ¿ Ò° ß¬Bd½ Òo§A Ò° ßb° Òo§B ßM ²°oñ{ ÔA ß¹Ø½oÒL§A »Ò¦ Òî ² ßk® ßî � ß« Ó¹ªen

pA ( »®« ) ³¯ JC »� BQ ° RnB´M k¯°Aki SwA ²jo� ©ñe - Gk¼íÒM JoÔ�§A é¦� Ò«

pA ³ñ¼Çv� pA k¯±Çz¯ éMBÇU ° ¬Bd½ Òn ° b° ÒoM k®®� oñ{ An °A BU �¦i oM Sªen S´]

/ SwA n°j Jo� o´�«

° S�B�¯ �ÀioM ° S{Ak´M �ÀioM ³ñ®½A BM Apo¼« : ³� SwA B\®½A nj K Ø\íU °

j±Çi ¬A°o¼ÇQ ¬joÇ¢M ©Çµ »£nqÇM SØ®Ç« ²pBU , SwA ³Tv¯Aj oµB� An »®« , RnB´�

° , ¨jo« ²nBMnj ¬B´] nB£jn°oQ K¯B] pA SwA »Tªen ©ñe �½A : k½±¢¼« ° ³T{Am£

/ k½jo£ ¬Ak®i ° ¨ Øoi ºjApC �½A ¥MB�« nj ° , k¼®� ºnAq¢wBPw An Aki k½BM Bª{

RnB´� nj JBM kØ¼w ³T{±¯

kØ¼Çw RBª¦Ç� pA : j±{ »wnoM �¼�dU ° SØ�kM ¬±a ¾B´M Apo¼« ºBµ³T{±¯ K¦�A

/ SwA ²k{ ³T�o£ JBM

³ª´ÇM boÇ{ BÇ½ ¤BªÇ]A n±ÇM ¬B¼ÇM tjBw keA° pA »¯BY JBM nj JBM kØ¼w ºnC

/ SwA ²j±ª¯ c½o~U : ©½jo� ¥�¯ RnB´� ¬±«Ao¼Q nj ³� ¾B´M Apo¼« ³T{m£ ºBµ³T£


¥X« ( ¥¼¦� JC ) An tB� ¾B« ©ñe j±i ¥�� ° j±\M ©§Bî k¯°Aki : k½±¢¼« kØ¼w

é�Ç½ BªM oÃM nj ³`¯C ° k®{BM °A ¹ªen ° ¥�� ·íw nj Ø¥� ³ñ¯C BU ²j±«o� o¼X� ¾B«

n±´ ¨±½ nj o£ A ° /// ²j±«o� éUo« k¯j±ª®¼« ¥ªî ( kT¼M ²Ba nj ³`¯C ©ñe ) ³¼�

( ¾B¼Ç{A ³ªÇµ RnB´Ç� ) ¾»Ç{ RnB´M k½B«o� ©ñe Ø�e ( ³×Ø¦§A ²o´�Ô½ �« n±´ )

ØKe ³� ºjAÆ� oµ ³ñ¯AkM /// ¾»{ u¯ ³¯ SwA o Ø « °A ¤±� ³� ³Tv¯Ak¯ K\íTv«

³� ºkv] ° u¯ ° b°n oµ �¼®`ªµ ° ³×Ø¦§A k®î Sv¼¯ oµB� k{BM ¬C nj ³×Ø¦§A o¼�

k{BÇM °A nj ©´ØLdÇ½ �Ç« ° ( yMBdæA ° JBM k¼w o¯ 19 ) keA° �°oe ¬°j ØKe

/ g§A /// ³×Ø¦§A k®î Sv¼¯ oµB�

: j±z¼« ²jBTwA »L§B« RBª¦� �½A pA uQ

/ jnAm¢¼ª¯ �o� o¼´U ° RnB´� �Bd§ pA o¼X� BM An ¥¼¦� ¾B« -1

, SwA ²k{ o� l ( HMk¯ °A BM±]° ) ³ Ø¼´�� KT� nj ³� An oÃM RBe°q®« ¨BñeA -2

/ SwA ³TiBw éUo«

/ SwA ²j±ª¯ ²nB{A kíM n±´ ¬B«p nj ¾B¼{A ¨BªU RnB´M -3

/ SwA ²k{ ¥ÄB� : k®Tv¼¯ k�Tí« JBM kØ¼vM ³ñ¼æBh{A SwB\®M -4

²kÇ{ k�í®Ç« ¬C ºAoÇM »Ø¦�TÇv« JBM ¬B¼M JBT� nj |±~h§BM ³ñ½o¢½j jn±« °

/ SwA ¥¼MBMA ° x±« ³¦�� SwA

¸ ßnB�§A Ò� ß« ÔZohÒ½ B« ß nB´ Ò� ©ñÔe » : k½±¢¼« tjBw keA° pA ozî éMBw JBM nj

ºmÚ§A ° ¥¼Ò¦§B ßM Ôo¼�Ò½ ºmØ§A ß¬A±¼ Òd§A » Ô©ñÔd§A Òð§m Ò� Ò° Ô³® Òî ßp ØodÒT§A ßçoÒ ¨k Òî °

BÇ« pA �¼®«Æ« Ø¥� oM j±M ²k{ Kíæ ³`¯C ³ñ¯C JBM �½A } Øh¦« , ¥¼MBMÒB ßM ³¯± Øª ÒvÔ½

/ g§A /// Sv¼¯ »wFM ³ñ®½A oM ð§l ¾B¼{ÒA °A ¥¼Ò¦§BM o¼�Ò½ B« °A ²nB�§A Ò� ß« ÔZohÒ½

»wnoM ° ³ª� Bd« 94

³� An x±« ·¦�� ° , ²jAj ¨B\¯A SØ½ozM ³í«B\M »£nqM S«ki ©µ JBM kØ¼w uQ

/ SwA ³Tv¯Aj � BQ ° oµB� : k¯j±M SeAnB¯ ° º ØlFT« ozM jAo�A ¬C SwB\¯ S´] pA

nAmÇ£ A° ØK� ° »í¼LÇ� ¨±¦Çî nj ¬Ak®ªÇz¯AkÇM AoUBî±�±« �½A nj S«±ñe ³ØTL§A

nj ¤±� ¥�¯ pA y¼Q ©¼¯A±T¼ª¯ : SwA ZnBi B« ·T{n pA B´Tªv�®½A ¬±a ° , ©¼®ñ¼«

/ ©¼®� »ÄBwo�©¦� jnA±« �½A

JC ¬j±M oØ Ò� Ô« �ÄAo Ò{

/ k®ñ¼« o� l »ÄAo{ JC ¬j±M o Ø Ô« ºAoM ¾B´M Apo¼«

oØ¼ÒTÇ Ò½ ©Ò§ ºmØ§A ß¾Bª§B ßM à²°oñ Ò« Ú¥� A°o Ø ß Ò� : k½±¢¼Ç« ( 8 t 22 | ) tk�A nj

Òo Ô~®Ç Ôî A±Ô ±Ç Ô� oÒiC ¾» ÒzM °A ß¾A± Ò §B ßM oÚ¼ÒU ºmØ§A Ò¾Bª§A A±¦ ßªíÒTv ÒU ¬ÒA ©Ô� B Ø½ ßA ßVÀÒX§B ßM

q¼ÇaoÇµ k¼®Ç� o¼´ÇU - ©¼ñd§A Ôq½qí§A ©Ôñ¼×§± Ò« ©ñ§ ÒjAnÒA B« Amµ ß¹Ø½oÒL§A Ò�¼ÒM ß¹B�Ò¦§A

²kz¯ oØ¼�T« ( k{BM ©í� ° ±M ° ¡¯n - GoµB ) S´] ³w pA ³� »MC ³¦¼w±M Ao¼µ°oñ«

Bª{ ° SwA ²k{ oØ¼�T« o¢½j q¼a B½ A±µ ³¦¼w±M ³� Ao¼MC k¼®� ¤BªíTwA AjBL« ° SwA

³TwA±i Bª{ ©¼ñe ° q½qî »§±« ³ñTv½q¼a �½A ¨jo« ¬B¼« nj k¼{BM �¼§ o~®î

/ SwA

° � BÇi ° JBTÇ�C k®¯BÇ« Svµ q¼Ç¯ ºoÇ¢½j RAo Ø Ç« JC q\ÇM : k½±¢¼« ¨ÀwA

³� JC ° , k®ñ¼« SwB\¯ o¼´U »æ±~h« jnA±« nj »ñ½ oµ ³� , ¾»{ RAl JÀ�¯A

o Ø¼�T« SYBLi ° SwB\¯ ³¦¼w±M ¬C ©í� ° º±M ° ¡¯n BU k{BL¼« RAo Ø « pA »ñ½

oÇµ : ³Ç� k®ñ¼Ç« ©Çñe B\®Ç½A nj ¾B´ÇM Apo¼Ç« »§° , SwA ²k®®Ç� � BQ ° � BQ : j±z¯

pA ( k{BÇM ·¦¼Çw° o´ÇM ) kÇ{ oØ¼�TÇ« JC oÇ£ A ° , k¼®� o¼´U JC ·¦¼w±M Ao¼µ°oñ«


/ k¼ÄBª¯ ºn°j ¬C ¤BªíTwA

¬Bz½A ²k¼�íM Ao½p , SwA ¾B¼{A SwB\¯ é�oM ²nB{A ( ²°oñ« ) ·ª¦ñM ¬jo� o¼LíU

° , SwA ²°oÇñ« ° S�BXÇ� k{BM ºq¼a o£ A ° , SwA ²k¯Bª¯ »�BM ¾B¼{A nj »TwB\¯

³ªÇµ ° , ²joM �¼M pA An SwB\¯ �±�±« ³ñ¼v� : SwA Ro¼e ° S¢{ »vM ºB]

¬C ¤BªíTwA pA j±{ oØ¼�T« ³ñ½q¼a o´M JC : k½±¢¼« ³¯±¢a , k¯Ak¼« oµB� An ¾B¼{A

/ k¼®� q¼µoQ

¬C ¡¯n �¼eBÇ½n ° B´¦Ç£ ° B´TÇinj ¨ ØoÇi ° qLw ° �¼§ ºB´£oM �Th½oM ³ñ¼MC

° oØíÇ« �¼eBÇ½n �ÀTiBM ³� »MC ? ©¼®� q¼µoQ JC ¬C pA B½C : j±zM qLw ° oØ¼�T«

pA Sv½BM B½C : k{BM ³T{Aj »æ±~h« oî ° ³T�B½ o¼¼�U ¬C º±M ±L{±i ¾B¼{A oÄBw

B½ ° ðª¯ �Th½n ³wA±M ° SwA RBØ¼¯kí« nA±] nj ³� »MC ? ©¼ÄBª¯ JB®T]A JC ¬C

ºnAjj±i ¬C ¤BªíTwA pA Sv«p¿ B½C : j±{ ç±î ¬C ©í� ºo¢½j ³½°jA B½ ° oñ{

° �ÄB� ° ¤±M pA ¬j±ª¯ JB®T]A »§° ¨p¿ oØ¼�T« JC pA ¬jo� JB®T]A B½C ° ? ©¼ÄBª®M

n°³�±Ç� RnB´Ç� ºBÇ½nj nj ¡w ° �±Çi B½C ° ? Sv¼¯ ¨p¿ ¡w ° �±i ° ¬±i

? SwA ²k{ n°j RnB´� ºB½nj pA o Ø¼�T« JC »§° , k¯A²k{

¨B ØªÒe JAjC

ºB´«BØªÇe RBØ¼æ±~Çi ¬kÇ½j pA uQ ° , p°n RBØ¼íÇ�° RB¼�T�ªÇM ¾B´ÇM Apo¼ÇÇ«

30 | ) tk�A nj ° , ²jo� »Ä±£kM ° jB�T¯A ¬Ao½A ºB´«BØªe pA , R°o¼M ° ¤±L«ÀwA

¬ÒA ©Ç� B Ø½ ßA ³¼ Ô¤±i Ôk§A p±\Ò½ ¿ ³® ß« Ô¥ªíÒTv Ôª§A Ò° GoñßM G¾B« A±¦ Ôij ÔA k½±¢¼« ( 2 t

/// B´¼ ² ßj°n Ô° ¥LÒ ¹®ÒT® Ôª§A B´T ÒdÄAn Òk] Ò° Bµ Òk~Ò � Ò« ©Ò\Òí§A ßRB«B Øª Òe Ò�ßÄAq Òi A±ÔMo�ÒU

»wnoM ° ³ª� Bd« 96

JC nj ¬kÇ{ ¥ÇiAj Sv¼Ç¯ q½BÇ] ° SwA ¥ªíTÇv« o¼Ç� ³ñ¼MDM k½±{ ¥iAj - g§A

ð½jq¯ ³ñ¼v� , ©\î ºB´«BØªe ºBµ³®½qhM ¬k{ ð½jq¯ pA k¼®� q¼µoQ ° ¥ªíTv«

/ k®ñ¼« tBveA n°j pA An B´¯C �ØíT« ° ³½o� º±M j±z¼« Bµ³®½qi �½BM

: SwA ²j±ª¯ »§©� q¼¯ jn±« �½A nj Apo¼« JB®]

SwA ²k{ ¬C ¥iAj o®ñ½ ³� ³®½qi ( GoñM G¾B« ) ¾B´M Apo¼« y½B«o� K]±ªM -1

nj JC ° ¥iAj j±i ¬kM ¥«B� �¼�®U pA uQ jnA° }h{ ° ònqM ³®½qi ³ao£ A )

: j±{ ¬C ¥iAj k¯A±T¼ª¯ »v� ° j±M kµA±h¯ ²jBTwA ¥MB� o¢½j ( k{BM Bæ S½B´¯

/ SwA ²k{ ZnBi ¬j±M oñM ¬A±®î pA JC Ao½p

o£ A uQ , jnAk¯ ¨BØªe ³®½qhM »æB~TiA ° , SwA oñßM ¾B« nj ¾B´M Apo¼« ¨À� -2

: kÇ{ JC ¬C ¥ÇiAj ° ²jo� ²jBTwA ³¯Bi ¥µA pA »ñ½ ³¯Bi ònqM ° q¼ªU ç±e pA

¬°o¼M ¬j±M oñM ¬A±®î pA ç±e JC Ao½p , jnAk¯ An ç±e ¬C pA ²jBTwA Ø�e ºo¢½j

/ j°o¼«

»Ø¦� n±M B´¯C pA ¬j±ª¯ �¼æ±U ° �¦« n±M ©\î ºB´«B Øªe pA ¬jo� jB�T¯A -3

³ñ¼T�° ¾B´M Apo¼« k½B{ ° , SwA »Tvw ° �í� ·]nj S½B´¯ nj RB�BX� ° »Ä±MkLM

/ k®T�o¼« �¼X� ºB´«BØªdM : k¯j±M ¬Ao½A nj


ï±¦ÔL§A JBM

¬p ° jo« ¬k¼wn ï±¦ÔM ØkdM

/ j±z¼« ¥¼ªñU oTí½ow ° , ²jo� Ak¼Q k{n ovQ pA oUj°p oTij ºA±� ° RBwBveA

/ SwA j±´z« ° »í¼L� ° ºo� »®íª®½A °

( 117 | , ¨°j � , »¯B£k¯p nj ¥�î ·ª]oU ) kÄB�î ° nBñ�A JBT� nj n°B´®Q±{

oUo½j q¼¯ ¬C k{n ° xn°oQ k{BM oT¦«B� ° oT¼§Bî ¬B´\®½A nj ¾»¼{ nk�oµ : k½±¢¼«

p±®µ »¢§Bw Szµ ° Sv¼M Ø�w nj jo« »¯À�î º°o¼¯ / jo¼¢¼« Rn±æ oU³TvµC °

Ø�Çw nj ¬p nj »®Çµl ºA±Ç� kÇ{n ³Çñ¯C ¤BÇe ° kwo¼ªÇ¯ ¤BªÇ� kdÇM k½BÇM ³ñ¯B®a

/ kwo¼« j±i ³]nj B´T®ªM »¢§Bw ²k\¼µ

ï±¦ÇM Øke ° »¢§Bw ²j ºAkTMA nj An ¬p ï±¦M Øke ¨ÀwA t Øk�« �½j nj ³ñTv®½A

/ SwA ²jAj nAo� »¢§Bw ²jq¯B{ ºAkTMA nj An jo«

�Çe o�BhÇM ©Çµ ° , ³T�oÇ£ nAoÇ� »]nBi �¼¯A±� o¼YFU SdU nj ¾B´M Apo¼« »§°

²jAj nAo� »¢§Bw ²jq¯B{ Ø�w pA ¬p ° jo« pA Ao½jo� oµ ï±¦M ¾kL« , jo« ° ¬p º°BvU

/ SwA

ºAo]A »®í½ �¼¦ñU Ø�w ° »îo{ ï±¦M : k½±¢¼« ( 68 | ) »§Bª]A o�¯ JBT� nj

»ÄB´ÇM oTÇij ° ovQ oµ oM »¢§Bw 15 Ø�w ¨BªUA pA uQ ³Ø¼îo{ ¨BñeA ° o«A°A ·¼ Ø¦�

�¼§BñU SwA »¢§Bw jBTµ pA p°B\U ³� ¨oµ Ø�w pA ° SwA K]A° ° ço� H½°BvT«

/ Sv¼¯ K]A° »îo{

ºA±� ° , ²jo� Ak¼Q k{n ovQ pA oUj°p oTij RBwBveA k{ ³T£ ³ñ½n±M - Á Ø°A

»wnoM ° ³ª� Bd« 98

/ j±z¼« ¥¼ªñU oTí½ow ¬p }¼hzU ° � AnjA ° ¥�î

, k®®ñ¼« n Ø±~U ¬AjB¯ ¨jo« pA »ioM ³� o¢½j ºB´½°BvU k®¯B« º°BvU �½A - H¼¯BY

° S¼MoÇU o�BhÇM �¼¦ÇñU ³ Ø]±ÇU Ao½p : Sw°A �±�e é¼¼�U K]±« ° ²j±M ¬p no�M

An �¼¦ñU Apo¼« JB®] ° , SwA �Ø¦ñ« }h{ »¯Be°n ° »¯kM ºA±� S½±�U ° ¥¼ªñU

° , ²joÇ� ¤B¼Çi ¥¼ªdÇU ° �¼¢®Çw nBÇM ºB®íªM k®®ñ¼« n Ø±~U Ä±î ¨jo« ³ñ½n±M

/ kµkM ¨B\¯A ¬A±v¯ ©§BíM »T«ki ²Ao®½A pA SwA ³TwA±i

nj �¼¦ñU nj o¼iFU ° ¬jBT�A K�î : ³� SwA ²jo� S¦� »®íª®½A pA Apo¼« JB®]

° ©¦Ç �½oT£nqÇM »®íª®Ç½A ° , SwA k¯po� S¼MoU ° ©¼¦íU nj o¼iFU k®¯B« S�¼�e

/ k¯poM SLv¯ SwA »T½B®]

° j±~�Ç« ° ÄoÇ« �½oiC ° ozM �¼�±U ° RjBíw ° »ThL{±i �½oT£nqM - HX§BY

SîB�A ·¦eoªM ° , ²k¼ª´� An j±i »£k®M ° SØ½j±Lî ¨B�« : ³ñTv¯C nj jo� oµ �kµ

pA ²Ao®Ç½A pA ° , ³T{Am£ ¨k� j±i �§Bi BM �BLUnA ° ³ Ø]±U ° ºnAq¢wBPw ° nB£jn°oQ

° ²j±M ¬AjB¯ ¨jo« K¦�A ¬±a ° / jjo£ k®«²o´M º±®í« ºBÚ°Àe ° mÄAm§ ° �±�e

�¼Ç«FU ³ªÇµ ºAoÇM An »®íª®Ç½A ¨ÀwA t Øk�« �½j : k¯n°j �½B�e �½A }¼hzU pA

ozM »ÄB¯A±U ° Rnk� SîBw �½oiC BU q¼¼ªU ° k{n ° SîBTwA p°n �¼§ Ø°A pA ° , ²jo�

»§° / SwA ²j±ª¯ S¼LXU ° �¼«FU An °A »ThL{±i ° RjBíw �¼§BñU ³ Ø]±U ·¦¼w±M

, SwA ³\¼T¯ ° k~�ªM ¤±æ° ¨B¢®µ ³� °A »£k¯p »ÄB´¯ ¶n°j nj An ozM Apo¼« JB®]

° º±�U ¤BªîA ° �±¦w ° o¼w JAjC ° SØ¼¯Bv¯A �¼§BñU pA »¢§Bw jBTµ Ø�w pA »®í½

/ SwA ³T{Am£ jApC RB¯A±¼e ¬±a An °A ° ³T{Aj �Bí« bÀæ


¾±� Ô±§A JBM

�T�o£ ¾±�° RBØ¼æ±~i

° S�B�Ç¯ ¬Bª´ÇM �±MoÇ« ¶pAkÇ¯A BÇU ¬±Ça ) ÂªÇî q¼¯ jn±« �½A nj Apo¼« JB®]

, ²k{ ¤Bª]A ° nB~TiBM ¥ÄB� »� BQ ° RnB´� jn±« nj ( SwA ²j±M RnB´� ° S�B§

/ SwA ²jo� �B�wA An BQ ° ow ¬k¼z� cv« ° ��o« BU °pBM �Tv{ °

: k®� ¬BwC ° ¥´w An ©µjp±¯ ¬o� ¨jo« ° j±i ¬A°o¼Q �¼¦ñU ³ñ®½A ºAoM H®ª� °

B´®ÇU k®¯BÇ« An ¾±Ç�° ° ³TÇ{AjoM �T�o£ ¾±�° ¨B�« nj An k~� |±¦i ° SØ¼¯ JAjC

¬j±ÇM ° »ÄB¯A±U Rn±æ nj ©´¯C pBª¯ ³w ºAoM ©´¯C »§±ªí« �Tv{ Rn±æ ° Swj

/ SwA ²j±ª¯ �Ø¼í« : JC

» Ò¥vÒ½ ¬ÒA ¬BØ½k§A ³×Ø¦§B ßM Ò¬Aj � Òªß§ ÒKTÒ� kÒ : k½±¢¼« ( 5 t 7 | ) tk�A nj

- nBTh Ôª§A keA±§A ³×Ø¦§A Ò� ß« Ao«ÒA ß ±¦~¦ ß§ A°F Ø�±ÒU ðß§m Ò� /// ³ Ò ]° Ø©Y Ô³½kÒ½ ¨±Ò½ Ø¥�

²k®Çµj ¾Aq] ºAkhM j±z¼« k�Tí« ° k®ñ¼« SîB�A ³ñ¼v� ºAoM SwA ²k{ ³T{±¯

º±�° SwA �¼®`ªµ ° An yUn±æ uPw ° An j±i ºB´Twj p°n oµ nj k½±zM ³ñ®½A

/ nBTh« keA° ºAki pA Sv¼¯B«o� �½A ° pBª¯

��o« pA An ¬BUj±i ºB´Twj ° Rn±æ k½BL¼« �T�o£ ¾±�° ºAoM : k½±¢¼« ¨ÀwA

° S�B�¯ ° RnB´� K¼UoU �½BM ³TL§A ° , k¼®� cv« An BµBQ ° ow uPw ° , k¼Ä±zM

²k¯o¼£ ¾±�° }h{ ° , j±z¼« �¼«FU BµBQ ° ow ° ��o« pA B´Twj ° Rn±æ ºq¼ªU

/ jnAkM ³¢¯ q¼ªU ° � BQ An j±i Rn±æ ° ow ° ºBQ ° Swj ³Tw±¼Q ³� j±z¼« n±L\«

/ SwA ²k{ n±�®« Swj o¼´U ° Rn±æ o¼´U �� B\®½A nj »§°

»wnoM ° ³ª� Bd« 100

° ²ÀÇ� ³ÇwA±ÇM K¦�A BµBQ ° ow : ³� SwA ²k½j ¬±a ¾B´M Apo¼« SwA �ñª« °

SwA ShÇw ºA²pAkÇ¯A BÇU yÇ� ¬jn°Cnj ° ²ÀÇ� �T{AjoM ° , ²k{ ²k¼{±Q y�

ºp°o«A ºB´z� BM Hæ±~h« ) Sªep ° �Ø¦ñU nj oTz¼M ¨jo« ³� SwA ²kz¯ »�An

/ k¯±zM é�A° ( ¬BTv«p ¥~� nj °

nmÔî ¬j±M BM ¾±� Ô°

: j±z¼Ç« ²jBTÇwA ¾B´ÇM Apo¼Ç« ºBµ³T{±Ç¯ ° RBª¦Ç� ·í§BÇ« ° éØLTU pA ³ñ½n±M

�¼§BñU ¬jo� ¬BwC ° ¥¼´vU , RØ±L¯ ¨B�ªM ¬k¼wn �ª� nj ¬Bz½A n±�®« ³ñTv®½A

o~î RB¼�T�« ° [ÄA±e oM »®½j ºBµn±Twj ¬jAj �¼LU ° , »´§A ¨B®�ÒA ° ¬B£k®M

/ SwA ²j±M ©µjp±¯ ¬o� ¨jo« »¯Bv¯ RA±´{ ° RÀ½BªU �¼«FU ° , »¦í�

An »®í« �¼ªµ ©¼®� »wnoM SØ�kM An ¬Bz½A ºBµ³T£ ° Bµn±Twj ð½Bñ½ ¬±a °

/ k{ ©¼µA±i ²B£ C SØ¼ÄB´M j°ke ° ¨BñeA ¥¦î ° nAowÒBM ° , ³T�B½nj

³ÇM An ©UÒA o~î �¼§ ¬B¯A±] ° ¬B£q¼{°j ³ñ®½A ºAoM ¾B´M Apo¼« q¼¯ jn±ª®½A nj

¬j±L¯ »§Bi ºAoM ©µ ° , k®ñ¯ ³§A±e , ¬k¼§B« � BhM Rn±æ ° Swj ° ¬jo� ©Øª¼U

ºAoÇM ³ñ¼Un±æ nj - k½±¢¼« ³¼ ° ° �¼¦ñU »¯BwC ° o«A ¥¼´vU ºAoM ° , ³�½oî

¤BªíTwA pA ºnmî B½ ° , k½joñ¯ Ak¼Q JC ( ¾±�° ) ¬BUj±i Rn±æ ° Swj �Tv{

/ o´� Ò¿A o´� Ò¿A ³×Ø¦§A ©v ßM : k¼½±¢M ³LUo« [®Q SwA ¨p¿ , k¼T{Aj JC

ß³×Ø¦§A ©vßM àRA Øo Ò« ÒuªÒi ÖoÔ�mÒ½ Ò¾Bª§A k ß\Ò½ ©Ò§ � Ò« : k½±¢¼« ( 2 t 5 | ) tk�A nj

Ak¼Q JC ³ñ¼v� - �¼ªÒ§Bí§A »Ò§± Ò« ³ßM ©Òñ Òe B« Am×µ ß¥ Òª Òí§A » Ô� ÒozÒ½ Ø©ÔY ßo´� ÒÑ¿A ßo´� ÒÑ¿A

k®� RjBLíM �°o{ ¬C pA uQ ° o´� Ò¿A o´� Ò¿A ³×Ø¦§A ©vM : k½±¢M ³LUo« [®Q k®ñ¼ª¯


/ ¬B¼¯B´] º¿±« K¯B] pA Sv¼ªñe �½A °

� BhÇM ©Øª¼U SwA ¨p¿ k¼T{Ak¯ »MC �T�o£ ¾±�° ¨B�« nj o£ A : k½±¢¼« ¨ÀwA

B´TÇwj SzQ ° »¯Bz¼ÇQ ³M Ao¯BUj±i Swj uPw ° k¼¯qM � BQ � BhM Swj , k¼®�

BªÇ{ Rn±æ ° Swj pA »ÄB´½q¼ªUB¯ ° B´T�BX� � Bi ³¦¼w±M SwA �ñª« ° , k¼§BªM

�±�i S§Be pBª¯ ·« Øk�« nj ©µ ° ( SwA RAo Ø Ô« pA »ñ½ � Bi Ao½p ) ²k{ �o�oM

( Rn±~M Swj ¬k¼§B« ° � BhM Swj ¬jp o�BhM ) ²jo� Ak¼Q K¦� �±zi ° é�A±U °

³ª¦Ç� �TÇ£ ¾B´ÇM Apo¼Ç« »§° , k¼®� ¨B¼� RjBLî ºAoM ��BM ³ Ø]±U ° ¤j n±�e BM °

/ SwA ³Tv¯Aj »�B� ( nB£jn°oQ RnB´� ©´¯C ) An RnB´�

nj ° : ³Ç� k®ñ¼Ç« ¥�¯ JA±] ° ¤A±Ãw ³§Bwn pA ( 16 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj °

o� l k{BM Øo�Ô« JC ¤BªíTwA ³� �B]°A ¥¼L� pA oiC é¯B« ° ³]° ° k½ SeAo] j±]°

/ k®½Bª¯ R°ÀU ±�° ¤kM An j±´í«

»wnoM ° ³ª� Bd« 102

RA± Ö« Ò¿A ÔJBM

SØ¼« �� ° ��j

�Ç ß« JA±YÒA ß¹vª Òi » ²±®Øß� Òñ ÔU ¬A ° : k½±¢¼« ( 4 t 35 | ) tk�A nj Apo¼«

¬kÒ§ � ß« Ôo«Ò¿A »�Ô ðß§m Ò� Bª´® ß« à keA±M »�TñÒ½ é ß�Tv Ò½ ©Ò§ � Ò« ��Ô�§A °ÒA o½o Òd§A

²±Ô®Ç ÒjA ß¹®½kÇ Òª§A Ò�Ç ß« à¹îBÇw ß¹ÒBv Ò« � ß« Òk½p ÒA SØ¼ Òª§A Ô¥�Ò ©ñ¼¦ Òî ¨ Øßo Ôe , o¼L Òi ©¼¦Òî

pA ³anBQ [®Q nj An SØ¼« k®®� �¼ñU ³ñ®½A ° - K½oÒ ¬Bñ Ò« » ¬Bd½ Òo§A ° b° Òo§B ßM

�¼®`ªµ ° B´¯C pA »ñ¼M k®ñ¼« ¾BT� A S{Ak¯ SîBTwA ³ñ¼v� ° ³L®Q pA B½ o½oe

»Ø¦dªM An SØ¼« ¬jo� ¥�¯ Bª{ oM SwA ¨Aoe ° B¯Aj ºAki K¯B] pA SwA ²k{ ©ñe

¬Bd½n ° b°oM An SØ¼« k½BM ° jnAj ³¦æB� o´{ pA ²An SîBw ð½ S�Bv« pA y¼M ³�

/ k¼®� ��j »ñ½jq¯ ¬Bñ« nj

¥Øí« SîBw ð½ pA y¼M ²pB®] ³� SwA SîBvñ½ R Øk« SØ¼æ±~i �B®« o£ A

©´¯C : SwA o¢½j SØ¦î o£ A ° , j±{ ³T£ �hv®½A ©µ ��j o¼iFU nj Sv«p¿ : k{BL¯

kæB�Ç« BÇM RB½ozU RBØ¼æ±~i BM ° ¥�¯ ° ¥ªe ¥ÄBw° BM ° A±µ »«o£ ° ºjow BM

/ k®ñ¼« �o� ³M±¦«

, SwA ¨Aoe SîBvñ½ pA y¼M S�BvªM SØ¼« ¬jo� ¥�¯ o£ A : ³� ©¼Ä±¢¼« q¼¯ °

¬Ao´Ç� nj ° kÇ¯jAj ^±� q½oLU pA ( ¬B{j±i ¤±�M ) An JBM kØ¼w ²pB®] ³¯±¢a uQ

JBM ¨B®M Âí� ³� ¶oL�« nj ° , ²j±ª¯ ¥�T®« BØñî º±vM q¼¯ B\¯C pA uPw ° ²jo� ��j

/ k¯j±ª¯ ��j , SwA n±´z«

³×Ø¦§A¾B´M Ro�e o«BM ¬Bi ¬Bª¼¦w »]Be : k½±¢¼« ( 368 | ) ³Ø½n Ôk§A K� A±� nj


BU , k¯jB´¯ ³í½j° ¨±~í« ²jAq«B«A nj ²jAj ¥�¯ ¬Ao´M q½oLU pA An JBM Ro�e kv]

B\Ç¯C pA An ²pB®Ç] : j±ÇM ³T{±Ç¯ ³Ç¯njA pA ³Ç� ³Ç ×Ø¦§A¾B´ÇM n±TwkM pBM ( 1284 ) ³®w nj

/ k¯j±ª¯ ¥�¯ BØñî º±vM ° ³T{AjoM

RA±«ÒA ��Òj

nB\e Ò¿A ° n±Ø¦ÔL§A » ßRA±« Ò¿A Ò�Òj Ô³×Ø¦§A Ò©ñÒe k ( 9 t 34 | ) tk�A nj ¾B´M

³¯A ©´íMBæA » ¹{±�®ª§A ©¼UA±h§A é�° ° ¹�¼�¦§A ¹L¦~§A JBzi¿A °A ¹í®Tªª§A

BÇ½ n±Ø¦ÇM ¬B¼Ç« nj Ao¯BUj±i RA±«A ³� SwA ²jo� ©ñe k¯°Aki - ©¼¦í§A nkT�ª§A ±´§

³½DM x±�®« ³ñ¼ÄBµoTz¢¯A ° ²jo� ��j �¼§ ° Shw ºB´M±a B½ ©ñd« ºB´¢®w

/ SwA B¯Aj ° B¯A±U k¯°Aki ° k®µkM nAo� ¬B¯C SwkM k®{BM

ºoµB kv] �½A ¬±a : k½±¢¼« ¬B¼M u«Bi keA° pA ozî »¯BY JBM nj kØ¼w °

jjo¢¼« ©ñdM ¨±ñd« ©´®½A jjo¢¼« ©ñe ¬C ³`¯C oM SwA »®�BM kv] ¬C xoî

n±Ø¦M nj ³� ²k{ ²jAj ¬lA ° ²k{ S½B�M ¬C ¨AoTeA ° ¨B�îßBM o«A ³� SwA S´] �½A pA

nj k{BM °A »UAl kv] ² ÖoÔ� KLw ³� »Ã¼{ ³� jjo£ n±Tv« ( o«o« ) ¥Ò�¼~Ô« o\e B½

/ g§A /// ²k{ ²jAj �¼�î ©UBhM ¬lA ° k®½Bª®¯ ³�eÀ« j±i xoî

BM An SØ¼« ° ²k®� ©¼¯ ° oT« ð½ ²pAk¯BM An �¼«p k½BL¼« : ¨ÀwA n±Twj K]±ªM °

º°n ° ²jn°C nB®Ç� �Ç� pA An SØ¼Ç« Rn±Çæ ³ñ®½A k¼�M , SwA ²k{ ³� »®� ¬Bªµ

/ k®½Bª¯ ��j , ³T{Am£ � Bi

° , ²kÇ{ �Ç�j �¼Ç«p oÇ½p nj SØ¼Ç« ¬kM Sv«p¿ ¬jo« pA uQ : k½±¢¼« ¨ÀwA

/ k¯q¯ ³«kæ An »v� ° , ²k¼wo¯ ZnBhM °A »¯±î º±M ³� k{BM �±d« ºn±M

»wnoM ° ³ª� Bd« 104

��j � Bi o½p nj Sv«p¿ ¨AoTeA ° ¥¼¦\U ¤Bª� BM An ²jo« ¬kM : k½±¢¼« ¨ÀwA

¬k¯B« »�BM Ao½p : j±z¯ ¬C ¬kz¯ ²k¼w±Q ° ¬kM ºB�M ¤±� ºAoM »«BªTµA ° , ²j±ª¯

k®a B½ ³Tµ k®a pA kíM SØ¼« ¬kM ¬k½j ³ñ®½A Hæ±~h« , jnAk¯ ²kÄB� ²jo« kv]

oÇ£ A ° , jnAkÇ¯ ºoÇYA »TeAnB¯ ° nB]q¯A q\M ²k{ K¦�®« ° »{ÀT« ° �ØíT« ³� ²B«

/ kµk¼« ºA³\¼T¯ ³a nB\eÒA nj B½ n±Ø¦M nj ��j : Sv¼¯ ¬k½j j±~�«

SØ¼« ¸ ×±¦ Òæ

» RAo¼LñÒU ¹ÚTw oØßLñÔ½ ° : k½±¢¼« u«Bi keA° pA ozî ºjBe JBM nj JBM kØ¼w

³×Ø¦ß§ Ø¥� BØ¯ßA : »¯BX§A » ° / Ò¬±T¯B ³×Ø¦ß§ Ø¥� BØ¯ßA : ¤ Ø°¿A kíÒM ÒozÒî Ò¹ívßU ¾o�Ò½ SØ¼ª§A ¸±¦ Òæ

» ° / ¬°o ß� Al ³×Ø¦ß§ Ø¥� BØ¯ßA : éßMAo§A » ° / Ò¬±Tß B ³×Ø¦ß§ Ø¥� BØ¯ßA : Wß§BX§A » ° / Ò¬° Ôk ß]Bw

SØ¼« pBª¯ nj - ¬°oßMBæ ³×Ø¦ß§ Ø¥� BØ¯ßA : tjBv§A » ° / ¬°o ß� B{ ³×Ø¦ß§ Ø¥� BØ¯A : u«Bh§A

K¼UoTM ³ñ½nB� lA pA »ñ½ ³LUo« ²jp±¯ o¼LñU oµ pA uQ ³� j±z¼« ³T£ o¼LñU y{

/ j±z¼« ²k¯A±i k{ ³T£

q½qÇî ¶k®LÇ½A : k®ñ¼Ç« ¥�Ç¯ ¾B´ÇL§AkLî ¤±� pA ( 111 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj °

¸±¦Çæ nj o¼LÇñU |±~i nj , k½jo£ ³�eÀ« ºj±M ²j±ª¯ ¨±�o« ³`¯C »´MA ¤Bª]

»§° , SwA �T£ oL� A ³×Ø¦§A »®íªM S�§ nj o¼LñU k®aoµ : k½j±M ²j±ª¯ ¨±�o« SØ¼«

/ SwA ×»´×MÒA Ô³×Ø¦§A : ¾B´M ¥µA SØ¼dU ° SwA SØ¼dU »®íªM ¾B´M ¥µA �oî

àRAo¼LñÒU ÛSw SØ¼ Òª§A ß ±¦ Òæ » ÖS§ ÒqÒ¯ k : k½±¢¼« ( 11 t 4 | ) tk�A nj °

Ô³×Ø¦§A B Ò� Òî Ø¿ßA Ò° B´¦L Ò¤ ÒqÒ¯ B« Ò¾o�Ò½ ¬ÒA ³Ò§ ß¹ÄAoÒ�§A Ô©¦ ßî ² Òk® ßî ºmØ§A Ò° RB½ Ð¿A ß¤ ßq® Ô« ß³×Ø¦§A Ò� ß«

K¯BÇ] pA o¼LÇñU y{ SØ¼Ç« pBªÇ¯ nj SwA ²kÇ{ ¤pBÇ¯ - nB Ø�Ò§A Ôq½q Òí§A ±´Ò§ ³Ø¯ßA ³® Òî


pA y¼ÇQ ³Ç� SwA J±Çi kÇ¯A±hM k¯A±T¼« ³ñ¼v� ° SwA RB½C ²k®®� ¤pB¯ ³ñ¼ÄAki

° k®ñ¼Ç« S½B� B´®U RAo¼LñU SwA ¥µB] o£ A ° k®� R°ÀU ³§pB¯ RB½C pA Bµo¼LñU

/ SwA ²k®zhM ° q½qî k¯°Aki

n Øo�« ºo~Th« ºBîj ºo¼LñU oµ pA y¼Q ° o¼LñU [®Q SØ¼« pBª¯ ºAoM ¨ÀwA nj

° , j±LíÇ« ¬j±ÇM BTÇñ½ ° k¼e±TÇM ¬jAj RjB´Ç{ - ¤ Ø°A o¼LÇñU pA uQ , SwA ²kÇÇ{

° Bîj , ¨ Ø°j o¼LñU pA uQ , ( | ) kªd« �¼Ø¼L®§A©UBi RØ±L¯ ° S§Bwn ¨B�ªM RjB´{

- ¨±Çw o¼LÇñU pA uQ ° , SwA SØ¦« ºA±z¼Q ³� ¨ÀwA oLª�¼Q oM ¬jBTwo� RA±¦æ

K¦Ç� ° ¾BÇîj - ¨nB´a o¼LñU pA uQ ° , �¼®«Æ« ³ªµ ºAoM Sªen ° xpo«C K¦�

° »¯BMo´Ç« ° S¼Ø¦Ç« ° RkÇe° : ³¦ªÇ] nB´a �½A BM ° , SØ¼« ºAoM pA ¬j±ª¯ xpo«C

»§° , j±z¼« Sªen ° Ro�« K¦� SØ¼« }h{ ºAoM ©µ ° , ²k{ nAo�oM SØ¼ª¼ªæ

nAq£pBªÇ¯ ³ñ¼Un±Çæ nj ° , ³T�oÇ¢¯ nAoÇ� ¨°q§ ° SØ¼ªÇµA jn±« B´Tªv� �½A B\®½A nj

/ j±z¼« ��Bw »Ø¦ñM SÄAo� ° ¾Bîj ; k½Bª®M RB½C R°ÀU k¯A±T¯

»wnoM ° ³ª� Bd« 106

¸±¦ Ò~§A ÔJBM

pBª¯ RBØ¼æ±~i

nj »£k®M ° �±zi ° �±�i nB´ A n±�®ªM ³ñ¼¦ªî �½oU¿BM ° RjBLî �½oT Øª´«

° , SwA ¸±¦Çæ ¬BªÇµ : j±z¼Ç« ²jAj ¨B\Ç¯A ¬B´] nB£jn°oQ Sª�î ° ¤À] ¥MB�«

° JBM ð¦v« nj ¬C RBØ¼æ±~i ° K¼UoU p±®µ ³� SwA S¢{ ° Ro¼e »vM ºB]

/ SwA ²kz¯ �Ø¼í« ¾B´M

¤ Ø°A : SÇ£ ¬B¼ÇM éMBÇw kÇeA° pA oÇzî éwBÇU JBM nj ³LUo« �¼§ Ø°A nj JBM kØ¼w

³Çñ¯C BU ²k{ é�° ( 19 ) keA° jkíM ¬C Ø¥� ° , j±M o´ ¸±¦æ k{ é�° ³ñ¼U±¦ Òæ

nj ° �� RAl k¼e±U ¬C Sí�n ³w nj ° /// Ø�e SîB�A nj k{BM »TØ®] JBM »ñ½ oµ

Sí�n y{ nj ° ¤Bí�A k¼e±U kíM Sí�n y{ nj ° RBæ k¼e±U kíM Sí�n nB´a

/ g§A /// RjBLî k¼e±U kíM

�{°n JAjC ° ¾Aq]A ° �ÄAo{ ° RBØ¼æ±~i S´] pA J±i p±®µ Sí�n ²jp±¯ �½A

²jn°B¼¯ ¥ªî ³¦eoªM An pBª¯ �½A p±®µ ³ Ø¼MBM jAo�A K¦�A º±� ¤BªTeBM ° , j±M ²kz¯

ºAoM Sí�n ²jp±¯ �½A B½C ³� kz¼ª¯ �{°n »M±hM ©µ JBM kØ¼w ·T{±¯ pA ° , k¯j±M

! p°n³¯BLzñ½ ºAoM B½ SwA S�±ñ½

KT� pA j±M �« toTwj nj ³`¯C nj : k½±¢¼« »�n°BQ nj ( 93 | ) JBM �¼ÄC nj

²kÇ{ ²kÇ½j nBÇYC nj »§° ¨k½kÇ¯ B´¯C nj |±~h« pBª¯ ºAoM pA ºn±Twj �ÄBdæ °

pBªÇ¯ pA S½BÇ� An ³Ç½C �Ç½A ³¦L�ÇM °n ¾±Ç�° BM ³LUo« ²jp±¯ p°n nj ¬k¯A±i ³� SwA

° ÔS¼ªÇ Ô½ Ú©ÔY ÔS¼ªÔ½ Ò° »¼dÔ½ Ôo«Ò¿A ° Ô�¦ Òh§A ³Ò§ ±µ Ø¿ßA Ò³§A ¿ ³Ø¯ÒA ³×Ø¦§A Òk´ Ò{ - k½Bª®¼Ç«


³ÇØ ßA ²o«ÒB ßM ¾BzÒ½ B« Ô�Ô¦hÒ½ ¾»zØ¦� ÔR±ñ¦ Ò« ³ßT Ò�L Ò » ÔR±ªÒ½ ¿ Þ»e Ò±Ôµ ³Ø¯ßA Ò° »¼dÔ½

³� SwA ²k{ c½ozU pBª¯ S�¼�e ¬B¼M JA±MA pA »ñ½ nj - o½k Ò ¾»zØß¦Ô� »¦Òî Ò¬B�

/ jo� k½BM k¯°AkhM ³ Ø]±U �oæ ³ñ¦M Sv¼¯ nB� lA ° jAn°A ¬k¯A±i j±~�«

tk�A JBT� nj ( �¼hU BM ³ØTL§A ) ºo¢½j pBª¯ ¾B´M Apo¼« , o�¯ �¼ªµ º°n uQ

/ jo� ¤pB¯ ¬BªwC pA

¤q®Ç Ô« ³×Ø¦ß§ àRBíÒ� Òn Òév ßU Ô¸±¦~§A ©ñ¼¦ Òî ÒKTÔ� k : k½±¢¼Ç« ( 15 t 3 | ) nj

- ³Ç×Ø¦§A JBT� » Go«ÒA ºoiÔA Ó¸ Øk ßî B¯± Ò� Òî ° ¤BæÐ¿A ° ßn±ñÔL§A ° ß¤A° Òq§A Ò�¼e RB½ Ð¿A

¨B¢®µ nj k½n°C B\M Aki ºAoM ° SwA Sí�n ³¯ ³� pBª¯ Bª{ ºAoM SwA ²k{ ³T{±¯

/ An o¢½j ºB´Tí�n ¨k¼zhM ° ¨B{ ° cLæ ° ¤A°p

RBØ¼¼� ° JAjC ° RBØ¼æ±~i p°o«A BU , SwA ²k{ ¤pB¯ ³� q¼¯ pBª¯ �½A ³¯B ØwFT«

/ SwA ²kz¯ ³T{Am£ ¾Ao]A ° ¥ªî ·¦eoªM p±®µ ° , ²kz¯ ¨±¦í« ¬C

×»M±Ô� ºoiÔA ¹ Òn Ò° » Ò¸±¦ Ò~§A BÒ®¦ Ø~ Ò kÒ : k½±¢¼« tk�A ( 9 t 4 | ) nj °

bo{ ºo¢½j ·�n° nj An pBª¯ SØ¼¼� - ßJB ßo§A ßðß§B« ¬ ÔkÒ§ � ß« ³ßM o«ÔA Bª ßM ¥ ßª Òî � Òªß§

²kÇ{ �Ø¼í« JB�n ð§B« K¯B] pA ³� j±i �ÄB ±M k®� ¥ªî ³ñ¼v� oM B{±i ©½jAj

/ SwA

¬Bª¼ÇQ oM SMBY ºA : k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´L§AkLî b±§ pA ( 27 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

Swj nj nBYC pA »LT� BM RÀæ ¬C k½A²j±«o� ¤AÆw RBí�n évU RÀæ |±~i nj

�w±½ ©¼�î nB£jn°oQ Ro�e »� BU nBT�o£ ( oL� A �~� »¦îkØªd« Apo¼« ) ¬B��B¯

³Ç¯ ¬DM o~d®Ç« , ¾B´L§A ßkLíß§ ©¼�Òî Õ¬q ÔdÒ§ Am´¼ Ø¬ßA , jnC nkM nBU ° ð½nBU ²Ba pA An

/ ²j±ª¯ S�ow è�¯ q�o« An kLî �½A RB¯B«A é¼ª]

»wnoM ° ³ª� Bd« 108

: ³� k®ñ¼« ¥�¯ ³T{m£ ¤±� �ÀioM JA±] ° ¤AÆw ·§Bwn pA ( 26 ) ·dæ nj pBM

»�íM ¥L� �¼®w nj SªñdM o�¯ �ñ§° SwA o¢½j ¸±¦æ ¤pB¯ tk�A JBT� nj ³`¯C

éÇ« ³Ç�n° ¬C ° ¨±�o« ºoiA ³�n° nj SvUÀæ ¬C ³¦ª] pA ³� tk�A JBT� ¨BñeA

�Ç½A kíÇM ° j±ÇM ²kÇ{ ¤BwnA RB´] pA »T´\M ¬C ºB�MA ° �e S´\M ³�nBL« nBYC

/ ¤pB¯ VÀY RÀæ

»ØTÇe , SwA ²joÇ� ¤pB¯ tk�A nj ¾B´M Apo¼« ³ñ¼U±¦æ : ³ñTv®½A oUq¼¢¯AS¢{

¾Ao]A ·¦eoªM p±®µ ³ñ¦M ° , ²j±M ²k¼ª´¯ Ao¯C RBØ¼æ±~i ©µ ºk®�A tBØLî xovQ

/ j±M ²kz¯ ²jnAm£ q¼¯ ¾B´M j±i ¬B«p nj

RBÇ½C SwA±h¼« ³� ¤ Ø°A ³LUo« nj ¾B´M Apo¼« : ³ñTv®½A j±z¼« �BL®TwA ³`¯C °

RBí� Òn Òév ßU ¸±¦ Ò~§A ©ñ¼¦ Òî ÒKßTÔ� k - kv½±®¼« ( 13 ) ³½C nj , k®� ¤pB¯ An tk�A

nj , k®� ¬B¼M Ao¯C RBØ¼æ±~i ° bo{ k¯A±T¼ª¯ ¤Bd¯C nj ¬±a ° , RB½ Ð¿A ¤q® Ô« ³×Ø¦§

¹ Òn Ò° » Ò¸±¦ Ò~§A B®¦ Ø~ Ò k k½±¢¼Ç« k®� SeAn An j±i Àí� ³ñ®½A ºAoM ( 20 ) ³½C

»UB´Ç] pA ¸±¦Çæ boÇ{ ¨B�Ç« nj : j±ÇM ²kÇ{ ozT®Ç« tkÇ�A ³� BµkíM »§° / ºoiÔA

( ©µjp±¯ ¬o� ¨jo« ºAoM j±M Sí�n ³¯ ¬j±M jB½p ° ¬j±M ¥ Ø~« ²kªî ° ) »UAn°mdªM

ºo¢½j pBª¯ ° ³T{Am£ ³®î ÕR±ñv« »Ø¦ñM An �±�±« ¥æA �Bd§ �½A pA ° , jn±h¼«oM

/ k®ñ¼« ¤pB¯

q¼Ç¯ |±~hÇ« JBdÇæA pA »ioM ° ²jo� ©¼�®U ZnBi nj An ³�n° SwA �ñª« °

·¦¼w° o´M ³� k®®¼M»« �½A nj bÀæ : jn±h¼«oM »U¿Bñ{BM ¬±a »§° , k®{BM ²k½j

/ k¯nAjoM ¬B¼« pA Ao¯C k{BM

/ k½k®i k½BM ºpBw�½j �½BM Hí�A°


: SwA ²jo� ¤pB¯ pBª¯ ©�n ³w ¾B´M Apo¼« : ³�n° ¬C ¬k{ �¦U pA uQ Rn±æ o´M °

/ o¼�æ -3 »w° pBª¯ -2 o¼L� pBª¯ -1

/ SwA »�B� ³LUoªñ½ SîBw nB´a ° Sv¼M oµ nj ³� - o¼L� pBª¯

¬k¯A±i pA B´®U SvUnBLî ° , SwA o¢½j o´ BU o´ pA yT�° ³� - o¼�æ pBª¯

ß�¼d§A Amµ » Ôk´{ÒA ðßU ÒjBL ßî ° ðß Boí ß§ »®T� Ò¦ Òi ðÚ B ßM »´§ ßA B½ Ôk´{ÒA - ¾Bîj �½A

Ô�ª¼´Ç Ôª§A ÒS¯ÒA Ø¿A Ò³§ßA ¿ ðÄB® ß� ° ºo�Ò ° � ßnAkT ßA ° »�í Ò� Ò° ðßU Ø± Ò° ºq\ÒíßM

/ ¨±Ø¼�§A

S�° oÇµ nj ° , SwA ( ¨BÇ{ , o´Ç , cLÇæ ) S�° ³Çw nj ³Ç� - »w° pBª¯ °

: K¼UoU �½BM , k¯A±h¼« Sí�oñ½

/ k¯A±h¼« »ÄBîj ° , k½±z¼« Aoz½B´Twj ¾±�° ºAoM ¤ Ø°A

/ k¯A±h¼« »ÄBîj ¤Bd¯C nj pBM , ³Tv{ AozUn±æ kíM

/ k¯A±h¼« »ÄBîj , ²jo� ¨B¼� pBª¯ ºAoM uPw

/ k¯A±h¼« An �±�n ºBîj ¤Bd¯C nj ° , ³T�n �±�oM kíM

/ k¯A±h¼« »ÄBîj R±®� ¤Be nj ° ²jo� ¨B¼� pBM ¬C pA kíM

/ k¯A±h¼« »ÄBîj t±¦] ¤Be nj ³Tvz¯ uPw

/ j±z¼« ¨BªU °A pBª¯ ¤BªîA �¼ªµ BM °

Ô³§ ±Ôµ Ø¿A Ò³§A ¿ ³Ø¯A Ô³×Ø¦§A k ß Ò{ - Sv®½A SwA ³ªµ pA oT¦ Ø~« ³� ¨B¼� ¤Be ºBîj °

nB¯E ³ßM ºmØ§A n±Ô�§A ©Øß¦ñ Ô« ° ( ¾B´ÇM Apo¼« ) n±´Ô�§A Ò� ßoz Ò« o´�ÒA kÒ �¦ Òh§A ° Ôo«Ò¿A

»UÒA k ¾Bª Òv§A ° ßçn Ò¿A �¼ÒM ¾Ak ß®§A Òé Ò�UnA ° »´ÒT® Ôª§A Ô¸nk ßw ÖS��Ò Ò° ×»¦î Ò¿A Ò�Ô Ô¿A

ßxoÒí§A ðß§B« Ò° ºn Ò±§A »§± Ò« ³×Ø¦ß§ ÔR°oÒL Ò\§A ° Ô¸ Øqí§A Ò° ßR±ñÒ¦ Òª§A Ò° ßð¦ Ôª§A Ôðß§Bª§A

»wnoM ° ³ª� Bd« 110

/ ºoÒX§A Ò°

RjB´Ç{ - Sv®Ç½A ¬C ³ªÇ]oU ° , jnAj »�À�A »®í« ° �§ S´] pA ¾Bîj �½A

° oÇ«A SwA °A |±~hÇ« ° ¬B´Ç] nB£jn°oÇQ o¢« Sv¼¯ »ÄAki ³ñ®½BM Aki kµk¼«

²joÇ� oµB �¼�dTM ( SwA ²k{ ³T�o£ ¬Co� pA ° »«ÀwA ·¼îjA pA B\®½A BU ) �¦i

¬B®Ça , SwA n±Ç� ²±Ç� ¶kÇ¯n°C �hÇvM ° n±´ÇÇ �oÇÇzÒ« ³ÇÇ� An ¾B´ÇÇM Apo¼ÇÇ« SwA

¬B¼Ç« ° kÇ«C �®ÇM »´T®Ç« ¶nkw ° Sz£ n Ø±®« »¦îA ��A ¬C ³¦¼w±M ³ñ¼ÄB´M Apo¼«

° ð¦Ç« ° ¬B´Ç] ð§B« k«C ° k{ oµB �¼�dTM ° , k½jo£ k®¦M Ak¯ ¬BªwC ° �¼«p

/ SwA xo� ° xoî ð§B« ° �¦i º¿±« ³� Sv¼ÄAki ºAoM R°oL] ° RØqî ° R±ñ¦«

ºAoM ³� Ao¼ÄBîj ow k®a SwA ³Tv¯A±T¯ ØÀ�A ( ¾B´M Apo¼« ) xo� ° xoî º¿±«

/ k®� Swnj c¼dæ »®í« ° �§ S´] pA : SwA ²jo� �Ø¼í« pBª¯ ¤Be nj j±i ¬A°o¼Q

K¦æ pA n±´ �oz« ³� ³Tv¯Ak¯ ° ³T�o¢¯ jB½ Ao¯jp �oe p±®µ n±� ©Ø¦ñ« ºnC

²nkw ³ñ¼v� , j±z¼ª¯ oµB Ro\µ pA kíM ( 1233 ) ¤Bw nj ºn±¯ ònqM ºApo¼«

° ¬B�½A ° é½kM nj ) An º±®í« ° »�§ �À�A ³ªµ �½A , SwA ²jn°C ¬BMqM An »´T®«

kÇ¯A±T¼« ØÂ�A SwA xo� ° xoî ð§B« ³ñ¼v� k®ñ¼ª¯ �Ø¦U ( o¢½j bA±§A ° tk�A

° ¾AoÇ]A ¥MB� ³� k¯qM »�oe ° , kµj ¬Bz¯ ¨joªM SwA ²jn°C tk�A nj ³� Ao½pBª¯

/ j±zM ¥ªî

pA j±z¼Ç« ¾AjA S�° ³Çw nj »Çw° ¸ÀÇæ : k½±¢¼« ( 69 | ) »§Bª]A o�¯ nj

/ ³T{m£ K{ pA SîBw °j BU J°o� pA ° JBT�C J°o� BU o´ pA ° o´ BU o\� �±¦�

/ SwA »�¼�e o´ »®í½ uª{ ¤A°p �¼e ¬C ºAjA S�° ° ³½C ð½ o¼�æ ¸±¦æ

nj - t ¤pB¯ JA±] ° ¤AÆw ·§Bwn nj : k½±¢¼« ( 19 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj °


¸±¦æ ³w �½A pA »ñ½ ¥ªî - Z / ³¯ B½ SvL]A° ³w oµ B½C ¤pB¯ ¸±¦æ ³w ¸±¦æ ³�n°

/ Sv¼�B� j°n ¤±ªí« ¨Ak�oµ K]A° VÀY

/ ¾B´M ° JBM ð¦v« nj pBª¯ ¤°q¯ ³`h½nBU j±M �½A

³¯BÇ¢½ ³Ç� Ao¼ Øª´Ç« ° ònqÇM RjBLÇî �Ç½A ²oiÑ¿BÇM : k½j±«o� ³�eÀ« ³ñ½n±M °

k®a ¬C ºB\M ° ³T{AjoM ¬B¼« pA SwA �±¦h« ° �§Bi �¼MB« �BLUnA ° Jo� ³¦¼w°

/ SwA ³T{Am£ ( xj±i »� Øoí« ºAoM ©´¯C ) ¾Bîj ow

pBª¯ �±� Ôw jnA± Ò«

³¯±¢`¼Çµ ° , ²kÇz¯ »Ç�An q¼¯ pBª¯ pA ( ¾Bîj ow k®a ) nk� ¬Bª´M ¾B´M Apo¼«

Ao¯C J±]° ° , ²j±L¯ o�Be j±i ¬A°o¼Q SØ¼¯Be°n ° ³ Ø]±U ° RjBLî B½ ° Sªep ºAoM

/ SwA ²jo� ��Bw : k{BM �Ø¦ñ« ºAoM »í� ³ñ½jnA±« nj

pA ©½±¢¼« »TwAoM : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´L§AkLî ¤±� pA ( 38 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

° j±]±« y¦�� S Ødæ �¼e nj �ñ§° ©¼�î Sv¼«B�« ³×Ø¦§A k®î ¸±¦æ ° ¨±æ ºAoM

/ Ø�e ©ñe Sv®½A ³¯ q½B] ¬DM ¥ªî , o ØvñU k®î

k®a ) °A ¸±¦æ : jnAj ³¼®M �í� ° ZAq« nBvñ¯A ³ñ¼v� ¨Àñ®¼ªµ K]±ªM uQ

/ k¯A±hM An ¾Bîj ¬C k½BL¯ , ° ³T{Ak¯ »T¦¼�� ³¯±¢`¼µ ( ¾Bîj ow

ç ÒoÒª§A � ß« Õ�í Ò� ³ ßv�Ò » Ò¬B� � Ò« : k½±¢¼« ( 18 t 4 | ) tk�A nj ¾B´M °

»íÇ� °A nj ³ñ¼v� - ©½oÒñ§A n±�Ò§A ±Ô Ò§ ³Ø¯ ßA ² ßk® ßî � ß« Â�Ò Ô³®î ³×Ø¦§A B Ò� Òî ¨ Òo´§A°A

°A pA k¯°Aki »£jn±h§Bw ° ºo¼Q �Bd§ pA B½ ° ZAq« ßS§Bv� ° ço« S´] pA k{BM

»¦�� yzhM �½A ° k®ñ¼« ±î ( j±M WdM jn±« ³T{m£ ³½C nj ³� ) An ²p°n ° pBª¯

»wnoM ° ³ª� Bd« 112

/ SwA ©½o� ° ²k®zhM °A ° nB£jn°oQ K¯B] pA SwA

�Ø¦Çñ« An »Çv� kÇ¯°AkÇi - B´ ÒíÇw Ô° Ø¿ßA Hv�¯ ³×Ø¦§A Ô�Øß¦ñÔ½ ¿ : k½B«o¼« ¨ÀwA nj

: »Ø¦� �®« �½A º°n ° , °A SîBTwA ° »ÄB¯A±U ° Rnk� ²pAk¯BM o¢« k®ñ¼ª¯ ºo«BM

B\®Ç½A nj »§° SwA ²kÇ{ n Øo�Ç« , °A SîBTÇwA ° »ÄBÇ¯A±ÇU �MBÇ« »Çv� oµ �¼¦ñU

³T{AjoM �¦« n±M �¼í� }h{ pA ¨±æ ° ¸±¦æ �¼¦ñU : ³� k¼ÄB«o¼« ³�eÀ«

/ jpBv¼« ºnBvñ¯A ° �í� ³¯±£oµ BM ³ñ¼U±¦æ ©´¯C , SwA ²k{

RjBLÇî ° �±�Çi ° ³ Ø]±ÇU ·Ç«AjA ° �BLÇUnA �Çe ° pBªÇ¯ ºAoM ºA²pAk¯BM ¨ÀwA

nj ° ²joñ¯ ��Bw Ao¼¯Be°n ¥ªî ° RjBLî �½A »§Be _¼µ nj : ³� SwA ²jAj SØ¼ªµA

Apo¼Ç« JB®Ç] »§° / SwA ²j±«oÇ� �Ø¼íÇ« An »U±¦æ S§Be �¼ªµ ºB�T�ªM ¤Be oµ

° ³�ÀÇî ° �BLÇUnA Sv¼Ç¯ ¨p¿ , k¼T{Aj »í� ° nBvñ¯A ¬±a : ³� kµk¼« n±Twj

/ k¼®� �e ¤BíT« �§BhM SLv¯ Ao¯BUj±i ³ Ø]±U

²k\w RBØ¼æ±~i

kLî ºB®� ° ¥Ø§mU ° �±zi ° �±�i oµB�Ò« pA ° ¸±¦æ ònqM ¬B�nA pA »ñ½ ²k\w

/ SwA

° »ÄB´¯ ·\¼T¯ ° k~�« �½oiC S£ ¬A±T¼« : ³� jnAj SØ¼ªµA ºA²pAk¯BM ²k\w

° SÄAo� pA uQ ³� SwA �Bd§ �¼ªµ º°n ° , SwA ²k\w ¬Bªµ pBª¯ J±¦« S½B�

/ SwA ²k{ o¼¢½B] RjBLî oiC ·¦eo« nj Sí�n oµ nj ²oiÑ¿BM ° , �±�n ° ¨B¼�

¸±¦Çæ pA An ²k\Çw �±�±Ç« ¾B´ÇM Apo¼Ç« ³a ºAoM ©¼ª´�»« : ³� SwA B\®½A pA °

! SwA ³T{AjoM


oÇ«A �½A ° , SwA ²k{ ²k\w RBØ¼æ±~hM ²nB{A tk�A JBT� nj ¤Be �½A BM °

»TíÇ�n ³Ô ¬A±®íM ¤ Ø°A ·LUo« nj tk�A nj ³ñ¼U±¦æ ¬C nj : ³ñ®½A oM k®ñ¼« S§¿j

oµ º°n GkíM ° , SwA ²j±M ¬C �ÄAo{ ° ¬B�nA pA »ñ½ ©µ ²k\w , j±M ²k{ ³TiBw

/ SwA ²k{ ³T{AjoM ¬B¼« pA j±M ³ñ½oñ� ° Sd¦~«

»Ã¼Ç{ Ø¥Ô� »¦Òî Òj±\ Ôv§A ©ÔñÒ§ ³×Ø¦§A Ò¬lÒA kÒ : k½±¢¼« ( 19 t 4 | ) tk�A nj

Bª{ k¯°Aki ¬±ªÒ¦í ÒU ¿ ©T¯ÒA Ò° ©¦íÒ½ Ò³×Ø¦§A Ú¬ßA ßJBT ßñ§A » Ø ßkd§A Ò©ñÔe ³®Òî B®í Òn Ò° àoµB�

oM Ao¯C ¬j±M j°kd« ° k¼®� ²k\w k{ oµB� ° � BQ ³� ºq¼a o´M ³� kµk¼« ²pB]A An

/ k¼Tvµ ¥µB] Bª{ ° SwA B¯Aj k¯°Aki ©¼T{AjoM ¡®w ° � Bi pA �¼«p ¾Aq]A

²B¢z¼Q nj An j±i k¼¯A±T¼« BU Sv«p¿ ¬jo� ²k\w ¤Be nj Bª{ k½±¢¼« ¨ÀwA

° éÇ�A±ÇU nB´Ç A ºA²pAk¯BM ° ²k½j é{Bi ° é�Bi ¬B´] nB£jn°oQ Sª�î ° ¤À]

( »í¼LÇ� �¼Ç«p ) � BÇi º°n An j±Çi »¯Bz¼ÇQ ° Rn±Çæ ³Ç� k¼®ñM �±�i ° SØ§l

nB£jn°oQ : SwA �±zi ° »®U°o� ° é�A±U ³]nj �½oiC ³� S§Be �½A nj ° , k½nAm¢M

° �±�i ° SØ§l pA ²pAk¯A �½BM B½±£ B\®½A nj »§° , k¼®� c¼LvU ° u½k�U Ao¯BUj±i

ºBµ³anBQ ° xo� º°n »¯Bz¼Q ³� SwA ²jAj ²pB]A ° , ²kz¯ »�An ¬B£k®M ºnA±i

/ j±zM ³T{Am£ »Tª¼� ° ¨o¯

é�A±U ° �±�i pA �½A pA y¼M nA°Aqw : k®ñ¼« ¤pB¯ An tk�A JBT� ³ñ¼ÄAki ºnC

/ ©¼µk¼« ©ñe �½A K¯B\M Ø�e �Bd§ �½A pA ° , jnAk¯ Ao¯B´] k®ªz¯Aj ¨jo«

¬ÒA »Ç : k½±¢¼Ç« o{Bî keA° pA �«BY JBM nj ¬B¼M ©ØªT« nj ¤pA cLæ JB®] °

nj /// ³Ç×Ø¦§A �« o� l oiÐ¿A Ò° ß¤ Ø° Ò¿A �¼� RA ØnÒl Ö� ß« B´¼ n±Ø¦ÔL§A »Ò¦ Òî Ø¿ßA Ò¬k Ô\vÒ½ ¿

nj ° ²jAj K¼UoÇU n±Ø¦M pA ºo´« ³ñ¯C o¢« ²j±ª®¯ ²k\w j±i ¸±¦æ ¨B¢®µ n±´�®½A

»wnoM ° ³ª� Bd« 114

/ g§A /// ²jnAm£ oiC ° ¤ Ø°A SMoU pA ºnAk�« ¬C �±]

¾B�� pBª¯

° RjBLÇî º±vM ³¯±¢`¼µ ³� ©µjp±¯ ¬o� ¨jo« ¤Be S½Bîn ºAoM Apo¼« JB®]

( ¾BÇîj oÇw °j ) p°n ³¯BLÇzñ½ ³Ç� Ao½pBª¯ : k¯nAk¯ ¤BL�A ¤BíT« nB£jn°oQ yTwoQ

° , ²joÇ� o~Th« ° ²BU±� pBM ¬C ºB�� ° R±� Rn±æ nj , j±M ²k½j ¨p¿ B´¯C ºAoM

/ k½Bª®¼« SîB®� ²k\w ð¼M B´®U

éÇ¯A±« B½ ow ³wA±M ³� ºpBª¯ oµ ºB\M : k½±¢¼« ( 69 | ) »§Bª]A o�¯ nj

/ j±z¼« ¾AjA »æ±~h« o� l B½ ²k\w ð½ j±{ R±� o¢½j

©µ ²k\w o� l ° , SwA ¬jo� ²k\vñ½ pA RnBLî : ¾B´M ð¦v« nj ¾B�� pBª¯ uQ

/ k{BL¼« ( ³×Ø¦§A ¬BdL Ôw ) ³LUoªñ½ �T£ B´®U

: k®ñ¼« o� l ºj±¼� pBM pBª¯ �½A ºAoM °

�íÇ� BM ° , k{BM ZAq« nBvñ¯A ° �í� ¬j±L¯ ³� SwA »«±ªî �o{ ¬Bªµ -1

/ k{ kµA±i ��Bw ZAq«

nj BÇU ³Ç� SwA ( k{BÇM B\� oµ k®ñ¼« ¤°q¯ o�Bv« ³ñ¼ÄB] ) ¤q®« nj ¤°q¯ -2

/ Sv¼¯ ¨p¿ SwA S�oe

/ SwA ¤q®« ¬C nj SeAoTwA pA uQ -3

/ k{BM ¬B®¼ª�A ¤q®« ° ¬±«F« ºB] Ø¥d« ¬C k½BM -4

�Bd§ �½A pA , k¯±z¼« �ÄAo{ �½A pA »ñ½ k�B� Ro�Bv« nj ¨jo« K¦�A ¬±a °

/ j±M k®µA±i �BíÔ« ° SeAn ( ²keA° ²k\w ) q¼¯ ¾B�� ¸±¦æ �¼¦ñU pA Go´�


Ò° ©ÔT§q Ò Al ßA nB�w Ò¿A » Ú�´Ò§ ° ©ÔñÒ§ ° : k½±¢¼« ( 13 t 5 | ) tk�A nj ¾B´M

ºl ß³×Ø¦§A Ò¬BdL Ôw B´¼ A° Ôo� lA Ò° ¸keA° Õ¸k\w à ±¦ Òæ Ø¥� Ò¬Bñ Ò« �«Ò¿A Ò B� Òª§A ©ÔTeoÒTwA

ß³¼�ñÒ½ ³Ø¯ßA / ³×Ø¦§A Ò¬BdL Ôw ¤±�Ò½ q\Òî ºmØ§A Ò° / ß¤B� ß¿A Ò° ß¹ÒL ßµ± Òª§A ° ß¤À]ß¿A Ò° ¹ªÒ� Òí§A

¬ÒA Ø�´Ç Ò§ ° ©ñÒ§ ßj±\ Ôv§Aß¨BªU ßA kíÒM Ò° / ©¼e Òo§A n±�Ò§A » BL§A »Bñ§A ±´Ò§ ³Ø¯ßA Ø� Òd§B ßM

Ò° ßð¦ Ôª§A ºl ß³×Ø¦§A Ò¬BdL Ôw : Ó¸ Øo Ò« Ò¸oz Òî Ò»ß BªÒY A±Ô§±� ÒU ° k¼e±ÒT§A ¥Òñ¼ Òµ »¦Òî A°k Ôí� ÒU

B´¯p ºAoM ©µ ° Bµjo« Bª{ ºAoM - ºkÔ §A Ò° Ø�d§A Ò¥ÔL Ôw ³×Ø¦§A Ô�Ø¼LÔ½ Òð§m Ò� / ßR±ñÒ¦ Òª§A

pA uQ k½±ÇzM ¤pBÇ¯ SwA �Ç«A ¨B�« ³ñ¼§q®« nj ° ²j±M Ro�Bv« nj ¬±a ³� SwA

nj ° ²jn°C ºB\ÇM »ÄB´®U ²k\w pBª¯ oµ ºB\M k½jo� SeAoTwA ¨B�« ¬C nj ³ñ®½A

° ( ¤B� ß¿A ° ¹ÒL ßµ± Òª§A Ò° ß¤À]ß¿A ° ¹ Òª�Òí§A ºl ³×Ø¦§A Ò¬BdL Ôw ) k¼Ä±Ç¢M ²k\w ¤Be

S½BÇ� °A ºAoÇM uQ ( ³Ç×Ø¦§A Ò¬BdL Ôw ) k½±Ç¢M SwA q]Bî o� l �½A �T£ pA ³ñ¼v�

³LUoÇ« ²k\¼Çµ ° ³TÇvz¯ k¼e±U ¥ñ¼´M k½k{ ïnB� ²k\w pA ¬±a ° , jo� kµA±i

° Ø�Çe ºB´µAn n±®¼ªµ k¯°Aki ( R±ñÒ¦ Òª§A ° ð¦ Ôª§A ºl ³×Ø¦§A Ò¬BdL Ôw ) - k¼Ä±¢M

/ k®ñ¼« nBñ{C Bª{ ºAoM An S½Akµ

²k\Çw �Ç½A : k®ñ¼Ç« ¥�Ç¯ JA±Ç] ° ¤AÆw ·§Bwn pA ( 24 ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj °

nj pBª¯ S�° nj o£ A ° ²k{ R±� �«AB¯ é�A±« ° S�oe ºB®YA nj ³� Sv½pBª¯ ºB��

nj ³Ç� ©ñe �½A ° jn°C ºB\M An R±�±« pBª¯ ¬Bªµ k½BM : k{BM c½oTvÔ« �«ÒA ºB]

k{BL¯ SØ¼®«A ° kwoM RÀæ S�° o£ A uQ Sv¯Bvñ½ °j oµ o�e ° ow nj ¤pB¯ B��

/ k½Bª¯ ²k\w nBM ð½ ð½ oµ ºB\M ²k{ R±� nk�oµ �«A ¬BñªM ¤±æ° pA kíM

»wnoM ° ³ª� Bd« 116

SwA ¤±� ÖB« o¼Ò� ¬A±¼Òe ¾Aq]ÒA BM pBª¯

¬A°o¼ÇQ »L¦Ç� RA±´Ç{ ° RB¼´TÇz« ° »¯Bv¯ RÀ½BªU ³ñ®½A ºAoM Apo¼« JB®]

¬B¯C ¥¼« �§Bh« ° ºjov§j K]±« ³� ºnB´ A �½oTña±� ° , ²jo� �¼«FU An j±i

° º±Ç« ) S{±£ ¨Aoe ºB´¯A±¼e ºAq]A pA ³ñ¼ÄB´wBL§ BM Ao¯A±ipBª¯ : k½Bª®¯ , k{BM

³T¼« ¬A±hTwA pA ³ñ¼ÄBµq¼a BM B½ k{BM ( nA±hT{±£ ° ²k¯ Ønj ºB´¯A±¼e Sw±Q ° ©zQ

/ k½Bª®¼« q½±\U , SwA ²k{ ³TiBw ° ²k{ ³T�o£

¬B¼Ç« nj »�oÇ� : »Ø¦~Ç« tBÇL§ º±®íÇ« o¼ÇYFU ° SØ¼¯Be°n ¨B�« nj Apo¼« JB®]

²kÇz¯ ¥ÄBÇ� nA±h¦î ° S{±£ ¤Àe RB¯A±¼e ° nA±hT{±£ ° ²k¯nj RB¯A±¼e ºAq]A

/ SwA

o¼YFTÇM kwoÇM BU , jnAk¯ »TØ¼¯Be°n : k{BM ¾Bîj ow °j pA RnBLî ³ñ¼U±¦æ ºnC

/ ¬C �ÄAo{ ° tBL§

�Òî é® Ô« B« ¿ Ò° ©ñÒUÀ Òæ oí Òz§A Ô¥ ß�LÔ½ ¿ : k½±£ ( 13 t 4 | ) tk�A nj ¾B´M

Ò° ÒJB\®Ç Òv§A ° ÚqÇh§A Ò¬±vL¦Ç ÒU BªÇ Ò� n±ªÇ Òv§A A± ÔvÒL§ ßA Bµ ßo¼� ° ¨B� ßí§A Ô¥X« b° Ôo§A

- ¨ ØÀí§A Ôq½qí§A ±´Ò§ ³Ø¯ßA ¾BªÒ¦ Ôí§A »¦Òî Ò³LÒT{A �ñ§ Ò° ß¬B o Ô�§A » »´Ô B« ³Ø¯ßA Bª´Ò °jB«

An Bª{ pBª¯ B´¯C o¼� ° B´¯A±hTwA k®¯B« jnAk¯ b°n ³`¯C ° ¬A±¼e º±« k®ñ¼ª¯ ¥�BM

�±�±« �½A ° k¼{±P¼« JB\®w ° Øqi ³ñ¯B®a An n±ªw Sw±Q k¼{±PM pBª¯ ¤Be nj °

° SwA ²kz¯ B´¯C pA »í®« ° »´¯ ¬Co� nj ³¯ o£ A ° SwA ²k{ ³LTz« ¨ÀwA ºBª¦î oM

/ SwA B¯Aj ° q½qî k¯°Aki

° ²k{ °oM°n ¬B´] nB£jn°oQ BM k¼µA±h¼« ³� ¬k¯A±i pBª¯ ¤Be nj k½±¢¼« ¨ÀwA

pA »ØTÇe ° ²j±M �¼�¯ ° � BQ K¦� ° tBL§ ° ¬kM ° ¬Bñ« S´] pA ! k¼®� pB¼¯ ° pAn


S´] oµ pA ° , k½q¼µoPM k®Tvµ ¤±� F« o¼� ° oµB� o¼� ° ²k¯nj ³ñ¼UB¯A±¼e ºAq]A

¨B�Ç« nj An j±Çi ° , k¼ÄBª®M RBîAo« An Bæ ° SØ¼¯Be°n ° »®�BM ° ºoµB RnB´�

B\®Ç½A nj »§° , k¼®Ç� ºn°j B´½q¼ªUBÇ¯ ° B´¼£j±§C ° B´¼� BQB¯ pA ° ²k½j tk� ºjA°

SØ¼¯BÇe°n S´Ç] pA ²jo« ¬A±hTwA ° º±« nj ºo¼YFU ° ²jAk¯ Sªv� �½BM »T¼ªµA

/ j±z¼ª¯ ¥ÄB�

( | ) ¨o� A ¤±wn j±i ¾Bª¦î pA ¬Bz½A jAo« Go´� : ¾Bª¦î oM ²BLT{A �±�±« B Ø«A °

¬Bz½A ¤±� pA ¬Ao¢½j ° ²jAj An º±T� �½A B´¯C ³� Ao½p , k®Tvµ ( � ) ³ªÄA RAo�e °

/ jAj k½BM ¬B´] �o¼M ¬Ak®ªz¯AkM B\®½A nj An S«±ñe ° , k¯A²jo� º°o¼Q

JBT� �¼ªµ nj ( 83 | ) q¼¯ ºjAo¯A JAjC �ª� nj Sªv� �½A ¬±«Ao¼Q nj °

/ SwA ²k{ WdM

SîBªÒ] pBªÒ¯

, ²j±M �§Bh« »TwoQAki ° �½kM oµB�U BM Apo¼« JB®] : k{ ³T£ BµnBM ³ñ½n±M

° , ²k{ éª] o¢½kñ½ n°j RjBLî ° �½j ¨B®M »íª] : ³� Sv¼¯ o�Be ³¯±¢`¼µ °

pAoªµ S�¼�e ° k¼e±U ·´L] �e ° Ø�e ·ª¦� ºÀîßA nj SiA±®ñ½ ° S´\ñ½ ³ªµ

/ k¯jo£ pA°C©µ ° pBvªµ °

¥ØñzT« ³´L] �½A ° , ²j±M »�BM �¼ª¦v« ¬B¼« nj »¢¯B¢½ ° Rke° �½A o£ A ºnC

° S§BhÇ« REoÇ] An »Çv� : kz¼Ç« nAk½BÇQ ° ©ñd« SwoQAki jAo�ÒA �¼MB« k¼e±U

nj �íÇ� ° SØTÇzU ° �ÀTÇiA ³ªÇµ �Ç½A ° , ²j±L¯ »ÄBª¯j±i ° ¥�BM nB´ A Rnk�

/ k«D¼ª¯ jnA° �¼ª¦v« ©Ø�®« ° �¼T« RÀ¼ñzU nj ° ¨ÀwA ³w Øk�« »¯BL«

»wnoM ° ³ª� Bd« 118

Ô©Çñ Ôe éÇ Ôn kÒ ºjAoÔ Ô¸±¦ Ò~§A Ô©ñ¼¦ Òî ÒKßTÔ� : k½±¢¼« ( 8 t 5 | ) tk�A nj

BªÇ{ ºAoÇM SwA ²k{ ³T{±¯ - ©¼ñÒd§A o«Ð¿A ±Ô Ò§ ³Ø¯ ßA ßSØ¼ Òª§A ß ±¦ Òæ » Ø¿ßA ß¹îBª Ò\§A

SîBªÇ] pBª¯ ©ñe SwA ²k{ ³T{AjoM ° k¼¯A±hM jAo¯A S§BdM Ao¯BUj±i pBª¯ ³ñ®½A

/ SwA ©¼ñe ° ²k®®� o«A k¯°Aki ° SØ¼« pBª¯ nj o¢«

/ jo� n Ø±~U j±z¼« »UB´] SîBª] ©ñe é�n ºAoM °

/ j±zM »îBªT]A ¬C ºAoM ³� Sv¼¯ �½A ¥MB� o~Th« ºBîj ð½ -1

/ j±z¼« pBM ¬B¯C Sz« ° ²k{ ¥ªî ¬DM oµB�U Go´� SîBª] nj -2

nB¼ÇvM B´Ç¯C ¥¼~dÇU »ÄB´ÇM jAoÇ�A ¬B¼Ç« nj SwA ¨p¿ ¨B«A ºAoM ³� »ÄAo{ -3

/ SwA Shw ° ¥ñz«

¤ Ø°A }hÇ{ pA ° ²joÇ� Ak¼ÇQ ¨B«BÇM ³�ÀÇî ° SØLd« ° ³ Ø]±U Go´� »ÄB´M jAo�A -4

/ SwA � B¯oi ²k®½C nj »®íª®½A ° , j±z¼« nB¼TiA K¦w »ÄB´M

° RAj±¼Ç� ézíÇzU o~Çî ° »ÄBÇQ°nA ±Ç¯ »£kÇ¯p BÇ½ ° j Øk\ÇU b°n BÇM SîBª] -5

/ Sv¼¯ nB£pBw RAoµB�U

¬B¼ÄB´M ° ¬B¼MBM ·¦L�

, RjBLÇî ° yTwoQ ¨B�« nj ³� k®Tvµ �Ø ±« ¬B¼ÄB´M : ¾B´M Apo¼« n±Twj �L�

°A k�o« º±vM q¼¯ oµB ¨B�« nj , ²j±M ( AkhM ³¯ ) ¾B´M Apo¼« º±vM B´¯C ³ Ø]±U B´®U

/ k®®� RjBLî SwA BØñî nj ³�

/ SwA ¾B´M Apo¼« ¶oL�« ° k�o« ¬B¯C ·¦L� ° , ²j±M ¾B´M Apo¼« ¬B¼ÄB´M j±Lí« uQ

SwA ³�nBL« ³�°n ¾B´M ¥µA B« ³¦L� : k½±¢¼« ( ©µjp±¯ tnj ) ¹¯B½k§A t°nj nj


³ Ø]±T« HL¦� ° ©¼Tv½BM ³�nBL« ³�°oM °n k½BM ¬k¯A±i pBª¯ S�° nj ³� BØñî ³®½k« nj

/ ©¼{BM »´MA R±ñ¦« ° ( ¾B´M Apo¼« ) ³§À] Ø¥] ¨k� ¤Bª\M

ºo� Ò{ ©ñÒµ±] Ô° A±Ø§ Ò° Ò¸À Ò~§A ©ÔUjnÒA AlA ° : k½±£ ( 18 t 3 | ) tk�A nj °

�ÇÄAk Ò« ¥µÒA ¥L�« ° »¦îÒ¿A ÑÀÒª§A �B� Ò« ³×Ø¦§A ³Ò¦í Ò] ºmØ§A t Øk�ª§A ¨B� Òª§A tk Ò¿A

k¼¯A±hM pBª¯ k¼TwA±i ¬±a - RA±ª Òv§A ° Ò�¼� Òn Ò¿A » � Òªß§ o«Ò¿A nk~ Ò« ° ¾B�ÒL§A

²jAj nAo� k¯°Aki ( ¾B´M Ø¥d« ) ³ñ¼w Øk�« ¨B�« º±vM Ao¯BUj±i ºB´Un±æ k¼¯Ajo£oM

nk~« ° ¾B�M ºBµo´{ »§BµA ³ Ø]±U Ø¥d« ° �¼Ø½±¦ Ôî ³ñÄÀ« �A±� Ø¥d« An B\¯C SwA

/ �¼«p ° B´¯BªwC ¨jo« ºAoM SwA o«A

³ñ¦ÇM , SwA RjBLî ° SîB� ³¦L� B´®U ³¯ : xj±i ¨À� K]±ªM ¾B´M Apo¼« uQ

³ªÇµ oÇ«A nk~Ç« ° �¼Ø¼M°oÇ� ° ¤±�Çî ³ Ø]±ÇU jn±Ç« ° ³ñÄÀÇ« ° bA°nA �A±Ç� Ø¥dÇ«

/ SwA �¼�nA ° RA±ªw RAj±]±«

²jBTÇwA JBM kØ¼w RBª¦� pA j±i ¨BñeA K¦�A k®¯B« q¼¯ An ©ñd®½A Apo¼« JB®]

»ØTe SwA ²k{ ³×Ø¦§A Ô²o´�Ô½ � Ò« ° JBT�DM ºjB½p ³ Ø]±U JBM �¼ÄC nj Ao½p SwA ²jo�

/ SwA ²k{ n±�®« S´] °j �½A ©µ ³¦L� nj

pBªÇ¯ ³¯B¢\®ÇQ RB�°A nj o£ A ³¦L� ° : k½±¢¼« ( 32 | ) Sz´M Szµ JBT� nj

kµA±hM o´ �¼î nj o£ A ° , k{BM pAo¼{ ³� SwA S�¼�e JBT�C é¦« ³�¯ jnAm£

u¯ ³¦L� ³×Ø¦§A ²o´�Ô½ � Ò« n±´ nj ° , SwA uª{ ¨o] ³¦L� k®� ¾BT� A ³×Ø¦§A Òk´ ÒzM

/ g§A /// k¯q¼« n°j JBT�C BM ³½Bw ³ñ¯B®a k®ñ¼« n°j °A BM ° j±z¼« Ro�e ¬C

»wnoM ° ³ª� Bd« 120

RB½C pBª¯

SØLd« ° �§ nB´ A »´§A ¨B®�A ° ¬B£k®M ³M SLv¯ ¾B´M Apo¼« q¼¯ �±�±« �½A nj

�Ç½j nj »¯B´£ B¯ ºBµk«Cy¼Q ° ¾ÀTMA ¨B¢®µ nj ³� An Shw �¼¦ñU �½A ° , ²jo�

��Bw ° é�n : j±M ²k{ jnA° �§BhM �±¦h« �TiBw ³ Ø]±T« n±�®ªM , ¨ÀwA t Øk�«

/ SwA ²jo�

° ÖR Òo´Ò� Al ßA RB½ Ð¿A Ò¸±¦ Òæ ©ñ® Òî B¯±� Òî kÒ : k½±¢¼« ( 6 t 5 ³dæ ) tk�A nj

BªÇzM An S½C ¸±¦Çæ BÇ« - o¼~ÇÒL§A Ôé¼ªÇ Òv§A ±Ôµ ³Ø¯ßA ßnAkT ß¿A Ò° ß¹ªÒ� Òí§B ßM Ò³×Ø¦§A A°oÔ� lA

k¯°Aki ³� Rnk� ° Sª�íM An Aki k¼®� jB½ ° j±{ oµB »T½C ³ñ¼«B¢®µ ©½k¼zhM

/ SwA B®¼M ° A±®{

nAoÇ� »¯B´Ç£ BÇ¯ ° »¯BªÇwC ° »«±ªÇî oi çoí« nj ³ñ¼«B¢®µ : k½±¢¼« ¨ÀwA

AkÇi º±ÇvM º°n ( kÇîn ° ³�îBæ , k½k{ jBM , ³§q§p , �±vi , �±v� ) k½o¼¢¼«

»§° k¼L¦ÇM jAkªTwA °A ²B¢z¼Q pA ° ²k{ ³ Ø]±T« ¬B´] ²k®®½o�C º±vM ° , k½n°C

/ SwA ²jo� ��Bw Ao¯C ° ²k½j pB¼¯»M RB½C ¸±¦æ pA An ¨jo« ¾B´M Apo¼«


¨± Ò~§A ÔJBM

¨± Òæ ¨BØ½ÒA

/ SwA ¾Àí§A o´{ nj p°n ²jp±¯ SØ¼ÄB´M ð¦v« nj ¨±æ ¨BØ½A

²B« ° , SwA ²B« ²jp±¯ pA RnBLî SØ¼ÄB´M ð¦v« nj »§Bw oµ : k{ ³T£ ³ñ½n±M

¤BÇw ¨BØ½A ³ñ®½A ºAoM ° , j±z¼« ²k¼«B¯ ¾Àí§A o´{ ©µjp±¯ ° ð¦ª§A o´{ ©µk\¼µ

¾BÇ´§A ¨BØ½A ¨B®M B´µB« oM kÄAp An ©µjp±¯ ° ²k\¼µ ²B« �w° nj p°n [®Q : j±zM ¨BªU

uPÇw ° ²kÇ{ ¨BíÇ�A ° »¯Bª´« ° ¬BveA ¤±�z« p°n [®Q ¬C nj ° , ²k¼«B¯ ( 5 )

/ k¯±z¼« ¾Àí§A o´{ ¥iAj

p°n±¯ k¼íM ¥~ØT« ¾Àí§A o´{ ( »¢TiBw ° ¤±í\« BQAow ) JBve �½A º°n uQ

/ j±M kµA±i k¼î ¬Bª´M �L®« ¬B¼ÄB´M o� k¼î ° , ²k{

n Øo�« ¾Àî o´{ nj B« ²p°n ° : k½±¢¼« ( ¨±w ° Sv¼M tnj ) ¹¯B½k§A t°nj nj

pA k½BÇM ¬BÇ«p �½A �o nj ³� SwA JBT�C J°o� BU JBT�C �±¦� pA ¬C Øke ° ²k{

/ ©¼ÄBª¯ � Bv«A ¬k¼«B{C ° ¬jn±i

�«BY keA° pA ozî �«BY JBM nj ³� SwA JBM kØ¼w nBñ�A pA q¼¯ ©ñe �½A ¥æA °

©ÔTÇ¯A Ò° ² ßoiC à¤±Òe Ø ß¥� � ß« B«±Ò½ Òozî Ò¹ívU » Ò³×Ø¦§A A°oÔ�m ÒT§ Ò° , ¨± Ò~§A » : k½±Ç£

²p°n BªÇ{ ³� »T§Be nj ¤Bw oµ oiC nj p°n ²jp±¯ nj An Aki k¼®� o� l - ¬± ÔªßÄBæ

/ k¼{BM ³T�o£

àRAj°kí Ò« H«BØ½ÒA Ò B¼ ß~§A ©Ôñ¼Ò¦ Òî B®L ÒT Ò� k : k½±¢¼« ( 9 t 6 | ) tk�A nj ¾B´M °

JBT ßñ§A ß�ÔA Ö� ß« ¬B¼ÒL§A Ôuª Ò{ SÒÄB�ÒA Òðß§m Ò� B´ß§Bª� ßA ÒkíM ©ÔñÒ§ Gk¼î Òp°o¼Ò®§A BÒ®¦í Ò] Ò°

»wnoM ° ³ª� Bd« 122

ºAoM k¼î An p°n±¯ p°n ©½jAj nAo� ° »®Ø¼í« ¨B½A nj An �T�o£ ²p°n Bª{ ºAoM ©¼T{±¯ -

kµk¼« »ÄB®{°n n±� �½A k¼µj nAo� o� k¼î An p°n±¯ k¼î ²p°n ¬B½BQ pA uQ ³� Bª{

/ JBT� ³¼eB¯ pA ¬B¼M JBT�C

S½ÅoM Ao¯C ¨B\¯A ° pB�C ° , SwA ²jAj nAo� ²Bªñ½ »§Bw oµ nj An ¨B¼æ ¨BØ½A ¨ÀwA

»¯BMB¼M ° ºo´{ ° ¥µB] ° ©§Bî }h{ oµ ºAoM ¤Àµ S½Ån ° , k®ñ¼« �¼¼íU ¤Àµ

³z¼ªÇµ ° , kµk¼Ç« nAoÇ� p°n±¯ k¼î An ²p°n ¨BØ½A ¬B½BQ B\®½A nj »§° , SwA n±v¼«

�Ø¼íÇ« , SwA oªÇ� S�oÇe JBvdM B®{C ³� »~h{ ³¦¼w±M p°n±¯ k¼î p°n »Tv½BM

/ j±{ �¼¼íU p°n±¯ k¼î p°n B´]oM JBve ° ³v¼L� JBve pA uQ ° ²k{

SwA ²k{ �¼¼íU ¨±æ ºAoM »«BØ½A , ©UA ¬o� ¬B£k®M ¤Be RBîAo« ºAoM GoµB °

�Bñ®TÇwA ¬C ¤±LÇ� pA ¨joÇ« BU , k{BM n°j ©µ B«o£ pA ° oTª� SîBw ²jpA°j pA ³�

/ k®®ñ¯

»Ç H«±Ò½ Òozî Ò¹ívßU Ò ± Ò~§A B®L ÒT Ò� kÒ : k½±£ ( 1 t 74 | ) �¼L« nj ³ñ¯B®a

Bª{ ºAoM ©¼T{±¯ - o¼® Ôª§A ß�oz Ôª§A ßn±´Ô�§A Am×µ » B´¯°jB« B¯± Ò� Òî Ò° ß¤±~Ô�§A ß¤kîÒA

/ o¢½j ±d¯ pA n±´ �½A nj ©½j±ª¯ ±î ° ¤kTí« ¥~� nj ©´¯C p°n ²jp±¯ An ²p°n

²p°n j°kÔe

/ SwA ²j±ª¯ S½Bîn ²p°n jn±« nj An j±i ¬A°o¼Q K¯B] ºk®a RB´] pA ¾B´M Apo¼«

/ SwA ²jAj ¤ Øq®U p°n ²jp±¯ ³M An p°n »w -1

/ SwA ²jAj nAo� ( R Øk« �Bd§ pA ) ¤±~� ¤kîÒA nj An ²p°n ¨BØ½A -2

/ SwA ²jo� S½Bîn An ¤AkTîA Øke ( B«ow ° B«o£ ) q¼¯ ¾A±µ S´] pA -3


/ SwA ²jAj nAo� JBT�C �±¦� pA An ²p°n ºAkTMA -4

/ SwA ²jo� ��Bw »Ø¦ñM é�o Ô« ° ¥«Be ° è½o« ° o�Bv« pA -5

° SØ¼¯Be°oÇM ³�Àî»ÇM ¨joÇ« K¯BÇ] B] ³ªµ nj ° jnA±« ¨BªU nj ¾B´M Apo¼« ºnC

RÀ½BªÇU j±Çi ·§±í\« ¨BñeA nj ° , ²j±ª¯ S½Bîn An Svw ° SwoQoµB ° º ØjB«

/ SwA ²jo� �¼«FU ¥«B� ±d®M Ao¯B¯C º ØjB« RA±´{ ° »¯Bv¯

�±¦Ô�§A � ß« Jo Ôz§A Ò° ß¥� Ò¿A �Òî ©ñ Òv�¯ ÒA A±Ø�Ô� : k½±¢¼« ( 3 t 7 | ) tk�A nj

pA - JBTÇ ßñ§A »Ç n Ø ßk Ô ºmØ§ÒA ¥�Ò�§A Amµ ß�Òî º±Ò §A ©ñíÒ®ª Ò½ ¬ÒA ©Ô� B Ø½ ßA ß¤±Ô¿A »§ßA

J°oÇ� ³ñ¼«B¢®Çµ BÇU JBTÇ�C �±¦Ç� ºAkTÇMA pA k¼®Ç� ºnAjj±i ¬k¼«B{C ° ¬jn±i

/ j±zM é¯B« S¦¼�� ½A pA An Bª{ u¯ º±µ ³� AjBL« ° k®ñ¼«

pA y¼Q RB�°A |±~h« ºBæ ° SØ¼¯Be°n ° , k¼{BM q¼icLæ : k½±¢¼« ¨ÀwA

¬B´Ç] º±ÇvM k¼TÇv¯A±TÇ¯ cLÇæ pA y¼ÇQ oÇ£ A ° , k¼MBÇ½nj An ( K{ oÇiA°A ) cLÇæ

é�±ª®Ç½A pA ° ³T�BÇ½nj An �¼î±¦Ç§A�¼ÇM ¨B¢®Çµ S¦¼�Ç� : k½±ÇzM ³ Ø]±T« S¼¯Be°n

³ñTv®½A , k¼¯A±h¼« cLæ S�° ¤ Ø°A nj An cLæ pBª¯ ³ñ®½A Ø¥�A Øke ° , k¼®� ²jBTwA

�±¦� ¤ Ø°A pA � Bv«A B\®½A nj »§° / SwA ²jAj nAo� cLæ é�±« pA An � Bv«A ºAkTMA

/ SwA ²k{ �Ø¼í« JBT�C

ºnAk�oÇ� k¯q¼h¼«oÇM JA±i pA JBT�C j°ke nj ³ñ¼æBh{A pA ©ñd®½A nj B½±£

° , j±z¼« oTµBU±� ©¼¯ ° SîBvñ½ j°ke nj q¼¯ � Bv«A ¬B«p H®ª� ° , SwA ²k{

é�±Ç« pA : k¯j±LÇ¯ SØ¼¯Be°n º±\Tv] ° K¦� nj SØ½oX� BM �¼«oTd« ¬A°o¼Q ¬±a

/ SwA ²k{ o�¯�oæ q¼¯ �¼î±¦§A�¼M

: ³� j±z¼« ¨±¦í« ³ÄB®½A ºBµ³T{±¯ oÄBw pA ° tk�A ·T{m£ ·¦ª] pA H®ª� °

»wnoM ° ³ª� Bd« 124

° SMnB�« ¥¼L� pA o¢½j ºBµnB� ° , SwA ¬k¼«B{C ° ¬jn±i pA �� ¨±æ ° � Bv«A

/ Sv¼¯ ¨± Òæ ¥LÔ« ¬C o¼�

¨±Çæ ¥ÄBÇw ºA : k®ñ¼Ç« ¥�Ç¯ ¾B´ÇL§AkLÇî ¤±� pA ( 37 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

RBM°oz« ³¦ª] pA ¬Bij , RBM°oz« ° R¿±� F« é¼ª] pA SwA uÒ¯ Ø�� pA RnBLî

/ SwA

nj ¥ÇiAj ³ñ®Ç½A ¬A±®íM ©´¯C , SwA ²j±ª¯ ³�B�A Ao¯Bij �� ³¦ª\®½A nj uQ

/ k{BM ³T{Aj »Ø¦�Tv« ¬A±®î ³ñ®½A ³¯ , SwA RBM°oz«

�¼¦ñU �±� Ôw

j±Çi ¬B£k®M ºAoM S´] oµ pA ¨± Òæ �±�±« nj ¾B´M Apo¼« ©½jo� ²nB{A ³ñ½n±M

/ SwA ²k{ ¥ÄB� �¼hU

o�BÇv« jn±Ç« nj : SwA ²kÇ{ ²jAj ©ñd®½A nj »Ø¦� �¼hU ³ñ½jnA±« ³¦ª] pA °

° tBÇ¯ ° ³�BdTwA ° è¼e S§Be ° ³Ø�B{ ¥�BzªM ¤B�T{A ° ZAq« �í� ° ¬j±M

jnA±ª®½A nj ³� SwA ¬j±M ³í�o« B½ ° ³¦«Be ° ¬k{ è½o« ° kØ§±U k¼î ° WíL« k¼î

/ j±M kµA±h¯ ³ Ø]±T« |Bh{A ºAoM »¼¦ñU ÂæA

°A ç ÒoÇ Òª§A Ò� ß« Õ�í� ³ ßv�Ò » Ò¬B� � Ò« : k½±¢¼Ç« ( 18 t 4 | ) tk�A nj

ço« S´] pA k{BM °A ZAq« nj »í� ³ñ¼v� - ²k® ßî � ß« Â� ³®Òî ³×Ø¦§A B Ò� Òî ßo´§A

/ SwA ³T{AjoM °A pA An ²p°n ° pBª¯ k¯°Aki ºo¼Q B½

¥ ß«Bd§A ° è½o Òª§A ° oBv Ôª§A »Ò¦ Òî Òu¼Ò§ : k½±¢¼« ( 17 t 6 | ) tk�A nj pBM

oÇM - JBÇ Øµ Ò±§A Ôq½qÇí§A ±´Ç Ò§ ³Ø¯A ² ßk® ßî � ß« Â�Ò ©Ô ® Òî Ô³×Ø¦§A B Ò� Òî Z ÒoÒe � ß« é ß�o Ôª§A °


pA An ²p°n k¯°Aki ° Sv¼¯ »Tªep ³í�o« ° ³¦«Be ¬p oM ° è½o« ° o�Bv« }h{

/ SwA ²k®½BzhM ° q½qî °A ° Aki K¯B] pA SwA »¦�� ½A ° SwA ³T{AjoM ¬B¯C

pA - t ³Ç� k®ñ¼« ¥�¯ JA±] ° ¤AÆw ³§Bwn pA ( 37 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj °

±î ²n±�m« t±¯ ¨B¼æ - Z / k®§±�z« ³Ø�B{ ¤B�{BM ¨B¼æ o´{ nj ³ñ¼w±¯ ¨± Òæ

° »§°ÒA ¨±Çæ ¨B�Ç« ° ³Ç ×Ø¦§A ©ñ Ôe ¨AoTeßA ¥]Ò ß¿ oT Òw ° SîB®� ¨BØ½A �½A nj �ñ§° ²k{

/ ØKeÒA

j±{ é�A° ¨B¼æ ¨BØ½A nj WíLÒ« B½ ° j±§±« k¼î o£ A - t : kv½±®¼« ( 38 | ) nj °

é�A° ¨ Øod« ¨°j nj ³� SwA ¾B´M Apo¼« k§±U ) j±§±« k¼î o£ A - Z ? Sv¼a ¬C ©ñe

° ( j±z¼« J±vd« ¨±½ ð½ ¨±½ °j �½A ° SwA ¨ Øod« ¤ Ø°A nj JBM kØ¼w kØ§±U ° SwA

nj ( SwA ²k{ é�A° »§°¿AºjBª] ²B« ©\®Q nj ³� SwA JBM kØ¼w WíL« ) WíL« B½

/ SwA éUo« ¨±½ ¬C nj ¨±æ ¬C ©ñe j±{ é�A° ¨B¼æ ¨B½A

²k{ �Ø¼í« »´§A JBT� nj SîBw ³¯ ow j°k Ôe , k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´M Apo¼« b±§ pA pBM

k{BM SîBw ³¯ ²j±ª¯ ¬DM ¤±æ° ¶jAnA ³ñ¼«B�« BU k½Bª®¼« S�oe ³ñ¼«B�« pA »®í½

³ñ¼«±Ç½ ° SwA éUo« ¨±æ ©ñe ( SwA SîBw °j �B®« k{ ²jB¼Q o�Bv« o£ A ° )

/ ³¯ q½B] ¨±æ ¨±½ ¬C k½Bª®¼« ow k~�

Ò k§A Ò¬k ß\Ò½ B« �¼e ¾Bvß®§A �Òî ³×Ø¦§A »Ò� Òî kÒ : k½±£ ( 10 t 5 | ) tk�A nj °

»§ßA à¤A° Òp � ß« Ó¸ Øo Ò« Ò�¼ívßU ° HvªÒi Ò�dØßLvÔ½ ° Ò¬F Ú�±TÒ½ ¬ÒA Ú�´Ò§ ° ÒRÀ~§A ° Ò ± Ò~§A

Ò�Ç ß« ©TÇ¯ ÒA ¬ßA JBTÇ ßñ§A »Ç n ØkÔ B« Am×µ , ¤Bª Ò\§A ° ¹í¦Ò�§A ºl ³×Ø¦§A Ò¬BdL Ôw : ¤A° Òp

° An ²p°n ° pBªÇ¯ k®®¼LÇM ¬±i ³ñ¼«B¢®µ B´¯p pA SwA ²jo� ±î k¯°Aki - �¼ª§Bí§A

ºl ³Ç×Ø¦§A ¬BdLÇ Ôw : k®½±¢M ³LUo« [®Q ° j±¯ ° ³T�o£ ¾±�° ¨BØ½A ¬C nj ³� Sv«p¿

»wnoM ° ³ª� Bd« 126

¬B½BÇ¯Aj pA Bª{ o£ A SwA ²k{ n Øk�« JBT� nj ³� Sv¼ªñe �½A / ¤Bª Ò\§A ° ¹í¦Ò�§A

/ k¼{BM

³UnkÇ� SØ¦Ç] ³Ç×Ø¦§A oÇ«A »§° Ro�Çe : k½±¢¼Ç« ( 39 | ) ¨BÇñeA ·®¼\®£ nj pBM

SwA ¨oµ ØkdM �§BM ³ñ¼~h{ oµ k®½B«o¼« t Øk�« ¥d« b±§ nj ( ºk®�A »�±{ )

/ SwA �¼íLw pA p°B\U ¨oµ Øke ° / SwA ±î ¤±ªz« B�¦«

/ j±z¼« ��Bw ¨±æ ³ñ½jnA±« nj ³T{m£ RBª¦� K]±ªM uQ

³ÇwA±ÇM »�nBÇî BÇ½ k{BÇM »Ç]Aq« �í� ²A±i , k{BM ³T{Aj �í� ³ñ¼v� -1

/ o¢½j çnA±î ° S§Bv�

k{BM º±� ³¦eoª¯C nj ²A±i , k{BM ³T{Aj Ø�w oTz¼M ¤Bw jBTµ pA : ³� ºo¼Q -2

/ �¼í� B½

, k{BM »TîBw ³¯ ²nA±vM SLv¯ ° »TîBw °j ow ²jB¼Q ³M SLv¯ : ³� o�Bv« -3

S�BÇv« ²nB Ø¼Ç� BÇM »Çv� o£ A uQ , B´¯C o¼� B½ ï¿A B½ t±M±UA B½ k{BM ²nB Ø¼� nA±w

/ k{ kµA±h¯ ��Bw °A pA ¨±æ : k¼zñ¯ ¤±� SîBw ³¯ ° jo�Ø

»� AoµAn gwo� k~¯BQ

/ k{BM º±d¯ o´M è½o« -4

/ �¼í� B½ k{BM B¯A±U ²A±i : SwA ³¦«Be ³ñ¼¯p -5

/ ³¯ B½ k{BM ²p°n pA �ØñªT« ²A±i : kµk¼« o¼{ ³`M ³M ³ñ¼¯p -6

»Tªep oQ ° SØ�z« oQ ¥�{ ³ñ½k®«nB� B½ o£nB� B½ nBñTí®æ B½ o]BU B½ KwB� -7

/ jnAj

/ JBM kØ¼w ° ¾B´M Apo¼« ßj±§±« k¼î p°n nj -8

/ SwA ¨B¼æ o´{ BM �jB~« ³� JBM kØ¼w ßWíL« p°n nj -9


/ k½Bª¯ Ro�Bv« k¯A±T¯ ³ao£ A : jnAj Ro�Bv« SØ¼¯ ¬Bv¯A ³ñ½p°o¯C -10

/ ¾Bv¯ ° ³�BdTv« ° èÄBe ¬p -13 -12 -11

: kÇ¯nAj } Ø~hU ° �Ø¦vU »«ÀwA ³�� nj Hæ±~h« ° �±�e ©¦î nj ³ñ¼æBh{A

/ k®®� S«±ñe JBM �½A nj

o½k� k¼î nj ¨± Òæ

o¼vÇU nj Hæ±~hÇ« ° ( 1263 ¤BÇw BÇU ) j±Çi ·Ç¼§ Ø°A ºBµ³T{±Ç¯ nj JBM kØ¼w

�¼Ç¯A±Ç� ° ¨BÇñeA RB¼Ø¦Ç� �ÀÇioÇM ºq¼Ça ( �w±Ç½ ¶n±w o¼vU ) }~�§A �veA

»«ÀwA ¨BñeA ° RAjB�TîA �MB« ³¼ Ø¦� ¨BñeA ° kÄB�î nj ° / ³T{±®¯ ¨ÀwA ·w Øk�«

/ SwA ³T£ �hw

, ²jo� ZAohTwA ° �BL®TwA »æ±~h« o�¯ ° ²pBU K¦« j±i ¨Bi jB�TîBM »µB£ °

/ SwA ²j±ª¯ o�¯ nB´ A ¨ÀwA ºBª¦î ° ¬Ak®ªz¯Aj �ÀioM °

³Ç� SwA p°n ¬C ¨±Çæ ° o½kÇ� k¼Çî |±~hÇ« pBªÇ¯ »Çñ½ : jnA±ªÇ¯C ³¦ª] pA °

kÇ¯°AkÇi - oL� Ò¿A Ø�d§BM ³ Ò«±æ ° o½k Ò§A Ò¸±¦æ ©Ôñ¼¦î ÒKTÒ� k Ò³×Ø¦§A Ú¬ßA ° k½±¢¼Ç«

/ An p°o¯C ²p°n ° o½k� k¼î pBª¯ Bª{ ºAoM SwA ³T{±¯

³ØTL§A ) ³� SwA ºØ±¦� ° �Ao�A oYA nj ° ³ Ø¼h¼{ �Am« º°n ©µ Sªv� �½A ºnC

° , k®½Bª®¼Ç« ( � ) �¼®«ÆÇª§Ao¼«A Ro�e ²nBMnj SîBª\¯C ( »®íª¼M ° �Mo¼M Ø±¦�

/ SwA ²jn°C ¬B¼ªM An �hw �½A oñ� po� ¬Bªµ º°n ©µ JBM kØ¼w

»wnoM ° ³ª� Bd« 128

¨B¼ ßæ ²B« ³¼ ßîjÒA pA

cLæ ° ºk®�A »�±{ ° ¾B´L§AkLî ° ¾B´M Apo¼« ° JBM k Ø¼w RB¼§FU ° Bµ³T{±¯ nj

K¼�oÇU ° RÀªÇ] �¼¦ÇU : SwA oTz¼ÇM ºq¼Çaoµ pA ³`¯C , ³�o� �½A ¬Aow ° ¤pA

/ k{BL¼« ³¼îjA ° RB]B®« ° RB½C poM RBª¦�

³�nBL« ³¼îjÒA pA ³ªµ ° ³ªµ : jo¼¢M nAo� »wnoM ° SØ�j SdU B´¯C ð½Bñ½ ¬±a °

/ SwA ²k{ ³T�o£ ( � ) �½j ³ ØªÄA RAo�e ¨ÀwA ¬B½A±z¼Q ³½o{ RBª¦� °

° ³T�BÇM j±Çi pA »UÀª] , SwA Ak¼Q ° �{°n »M±hM ³� jnA±« pA »ioM nj ºnC

/ SwA »Mo¼M ° »£qª¼M ³]nj S½B´¯ nj HT�¼�e ³� k¯A²jn°C �§ K§B�M An »L§B«

©¦Ç� pA SwA ¨B¼Çæ ²BÇ« |±~hÇ« ³Ç� An »ÄBîj ( 53 | ) ³�nBL« ³î±ª\« nj

( SwA ²jo� ²nB{A ¾Bîj �½BM q¼¯ 41 | ¨BñeA ·®¼\®£ nj ) k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´M Apo¼«

ðÔ¦Ãw ÒA »Ø¯A Ú©´Ø¦§A /// ×ºn Ò±§A �¼ÒM ðß¦� Ò n±´Ô� ° ºoLÔñ§A ß¹½ Ð¿BM ðÔ¦Ãw ÒA »Ø¯A Ú© Ô Ø¦§A

bA±§ Ò¿A RBdÒ� Òæ »¦Òî � ØodTÒ½ BªÒ� ³] Ò±§A ßRBdÒ� Òæ »¦Òî � ØodTU »TØ§A ðUAoí ÒzßM

¬ÒBÇM ß¾BÇz¯ ß¿A ßR±ñÒ¦ Ò« » »¯Bíª§A ðv ßª§A Ô¹dÄAn Sî Ú±�ÒU B´ ßM Ò° »¦î Ò¿A ðÔª¦ Ò

An ±ÇU ©®ñ¼Ç« ¤AÆÇw BÇ½AkÇi - j±íÔ�§A ³L�í½ ¿ ¬F Ò{ »¦Òî �o«ÒA ß¹«k ßi »¦Òî »® Òª¼�ÔU

©®ñ¼« ¤AÆw B½Aki /// RB�±¦h« ¬B¼« nj ±U ¥�� n±´ KLvM ° ºoL� S½C ³wA±M

S�oÇe ³ñ¯B®Ça RA²o´Ça RBdÇæ oÇM k®ñ¼Ç« S�oÇe ³� ±U ºB´½±ª¯C KLvM An ±U

oÇî SwA ²kÇ{ ³Th¼Ç¢¯AoM B´¯C ³wA±M ° ±U bA±§A RBdæ oM ±U »¦îA ©¦� k®ñ¼«

SzQ ³ñ½n±M j±i o«A S«ki oM ºnAjA ° Ao« ³ñ®½A , ¾Bz¯A R±ñ¦« nj »¯Bí« ðz«

/ k{BL¯ j±í� ¬C ow

©Çv� Ao¯B´Ç] nB£jn°oÇQ RBª¦Ç� �Ç½A nj : ³� ¾B´M Apo¼« |±~h« RBª¦� Sv®½A


/ j±z¼« � ØodT« xA²o´a nj ³� °A ºB´½±ªM kµk¼«

»wnoM ° ³ª� Bd« 130

¸ ×±� Òq§A ÔJBM

jo� ³½jFU k½BM ³`¯C nAk�«

ZnBhÇ« oM ³�B�A ³ñ¼v� : kv½±®¼« ( 80-72 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj ³ñ½n±M

, k{BM ³T{Aj ( k{BM u®] ³ao£ A Sª¼� S´] pA ) À� ¤B�X« ²jp±¯ j±i ³¯B¼§Bw

° ¬B�j ° ¥�{ ° Kv� JBLwA ° S¼M JBLwA ° , k®� ³½jFU Ao¯C kænj ²jp±¯ Sv«p¿

/ k®Tvµ »®XTv« �±�e �Ø¦íU pA »¯±ñv« S¼M

²k¼wo¯ ²jp±¯ ØkdM BU ° , SwA ¨±w ²jp±¯ ¨±w JB~¯ ° ¨°j ²jp±¯ ¨°j JB~¯ °

j±hÇ¯ ²jp±Ç¯ pA RnBLÇî ð¦Çv« �½A nj ¤B�X« oµ ° , jo¼¢¼ª¯ �Ø¦íU »�±�e : SwA

/ k{BL¼«

KÒµ Òm§A � ß« à¤B�X ß« Ò¸B« ðÚ¦ªU ºmØ§A ° : k½±¢¼« ( 18 t 27 | ) tk�A nj ¾B´M

�Òî ©Ôñ Òv�¯ ÒA A±íÒ®ª ÒU ¬ÒAß¨±Ò B½ ©Ô� B Ø½A ¾Bª Òv§A ° ßçn Ò¿A ßo�B ³×Ø¦ß§ ÁB�X ß« Òozî Ò¹ívßT Ò

Ao¯C ¤B�X« ²jp±¯ Sv«p¿ k{BM À� pA ¤B�X« kæ ð§B« ³ñ¼v� - ©¼�Òí§A ß¥�Ò�§A Amµ

�Ç½A pA Ao¯BUj±Çi AjBL« ° , k®� ZnBi SwA ¬BªwC ° �¼«p ²k®®½o�C ³ñ¼ÄAki ºAoM

/ k¼ÄBª¯ é®« ònqM ¥��

³Ç½jFU ²pAkÇ¯A ¬B¼ÇM j±~�« ³ñ¦M , SwA JB~¯ Øke ºAoM ³¯ ¤B�X« kæ o� l uQ

/ jAj ¸±�p ²jp±¯ ºkæ k½BM kwoM JB~¯ ØkdM ¬±a : ³� SwA

o£ A »ØTe ° S�o£ kµA±h¯ �Ø¦íU ¤B« ¬C oM »Ø�e : k{ ²jAj ¸±�p ³LUoªñ½ ¬±a °

¨°j ³LUo« nj ³� uPw ° S�n �¼M pA ¤B« é¼ª] B½ ° , k{ �¦U ¤Bª¯C pA ºnAk�«

/ S�o£ kµA±h¯ �Ø¦íU ¤Bª¯C oM »�±�e kwoM »§ Ø°A ØkdM BU ! k®ñ¼« ²jBTwA


/ SwA ²k{ ³T�o£ JBM kØ¼w ºBµ³T{±¯ pA o¢½j ¨BñeA k®¯B« q¼¯ ©ñe �½A ¥æA °

� ß« u�Ò¯ Ø ß¥Ô� »¦Òî ÒKßTÔ� Bª¼ : k½±¢¼« ( �«BY keA° pA ozî tjBw JBM ) ¬B¼M nj

¬ßA ³×Ø¦ß§ Ó¸keA° ° ÒozÒî Ò¹ívßU »Ã¼ Ò{ Ø¥� ¾B´M � ß« àKµl ß¤B�X« ß F ß« � ß« ðØ¦ª ÒT Ò½ B« Ø ß¥�

AlA ¤B�X ß« àke A±Ø¦� ßkeA±§A ß�°oe �¼ÒM Ø�ªv�¼§ ³¼§A ç Ø±�Ô¼¦Ò Ó¹íß§B� Ôuª Òz§A S¯B�

pA kwoM À� ¤B�X« k~M °A R°oY ¬±a ³ñ®½A »v¯ oµ oM SwA ²k{ ³T{±¯ - Ò¾B{

o£ A »®í½ , k®� �oæ Aki ºAoM Ao¯C ¤B�X« ð½ ° ¤B�X« ²jp±¯ uQ , ºq¼aoµ Sª¼�

¬B¼« nj ³� j±z¼« ²jAj °BM k{BM ²jo� �±¦� ( k®ñ¼« RØ±L¯ º±îj ³ñ¼v� ) uª{

/ kµkM ¤B�Xªñ½ »�oe o´M ° ²jo� ©¼v�U ( o¯ ²jp±¯ ) keA° �°oe

SwA R°oÇY ¬k¼Çwn nj JB~Ç¯ Øke : ³ñTv®½A tk�A ° ¬B¼M RnBLî c½oæ »§°

²jp±Ç¯ ¬j±ÇM JB~Ç¯ SØ¦Çî ° , j±{ ²jAj ¤B�X« ²jp±¯ ¤B�X« kæ nj ³� ¤B�X« k~M

/ SwA ²kz¯ �z� B« ºAoM p±®µ ( ³T{m£ RBª¦� c½oæ �ÀioM ) ¤B�X«

B´U±Ô� ° B´¼� An±i nj ¸ ×±� Òp

nj , k®ñ¼« ¬B¼M An ¸±�p JB~¯ tk�A ( 27 ) ³dæ nj Apo¼« JB®] ³ñ®½A pA uQ

³¯BwBT« ° , kv½±®M , jo¼¢¼« �Ø¦íU B´¯DM ¸±�p ³� Ao½jnA±« kµA±h¼« ( 39 ) ³dæ

nj »§° , SwA ²jo� �Ø¼í« »U±�p B´¯C nj k¯°Aki ³� joL¼« B´¼� An±i pA B´®U »ªwA

/ kµA±h¼« Rnmí« JB~¯ o� l pA ° ²j±ª¯ ²k®½DM ³§A±e B´¯C ¸±�p ¶pAk¯A ¬B¼M ¨B�«

B´Ò °jBÇ« ° RA±Ç Ò¿A ¹¼�qÒU ©ñ¼¦î KT� kÒ : k½±£ ( 7 t 39 | ) tk�A nj

B´ÒMB~ ß ©ñÒ§ ¥ Ø ß~�Ô �±w é¼®ª§A Ø�o§A Amµ » RB½ Ð¿A ¤ Øßq® Ô« ³M Ò©ñÒe B« Amµ ¸±� Òq§B ßM

³T{±¯ - ©¼ñÒd§A ¨ ØÀÒí§A ±Ô Ò§ ³Ø¯ ßA ² ßk® ßî � ß« ©¦íßM ¾BzÒ½ B« ¥ Ø ß~�Ô½ ³Ø¯A jAnÒA ° ³×Ø¦§A Ò¾B{ Al ßA

»wnoM ° ³ª� Bd« 132

K¯B] pA Sv¼ªñe �½A k¼µkM An Bµq¼a oÄBw ° B´U±� ¸±�p ³ñ®½A Bª{ oM SwA ²k{

An B´Ç¯C ¸±Ç�p ²pAkÇ¯A ° JB~Ç¯ ²k®Ç½C nj ° , é¼®Ç« ·¼dÇæ �½A nj RB½C ¶k®®� ¤pB¯

j±Çi ©¦íÇM kÇµA±hM An ³`¯C k¯°Aki ° , ©¼ÄBª¯ ²jAnA ³ñ¼í�±« oµ jo� ¬B¼M ©¼µA±i

/ SwA ©¼ñe ° B¯Aj °A ° kµk¼« ¥¼~U

AoUA±�A ·¼�qU »¢¯±¢a bo{ ° ¥¼~U : ³� SwA ³TwA±h¯ Aki p°o«A BU GoµB °

/ k®� ¬B¼M

JA±Ç] nj ³Ç� �¼M Øo�Ç Ôª§A �Ç½p b±§ nj : kv½±®¼« ( 118 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

¬B o Ô�§A » ¤q¯ Bª� ©½j±ª¯ o«A ©µ RB�p ²nBMnj - k®½B«o¼« ²k{ ¤pB¯ º° R¿AÆw

/ k®½Bª¯ ¥ªî

° °BÇ£ ° oTÇ{ nj ° éÇMnA R ØÀ Ò� nj : ³� Sv«p¿ ¬B¼ÄB´M ºAoM ³¦ª] �½A K]±ªM

, SwA kíÔM S½B´¯ nj »®í« �½A »§° , k®µkM ¸±�p »«ÀwA ºBµn±Twj �MB« k®w±£

/ k{BM ¥ªî jn±« ³� Sv¼¯ ¨±¦í« °

¸±� Òp �o Òæ jnA±«

/ SwA »ÄB´M u¼Än SwkM ¸±�p ¥«B� nB¼TiA

nj »� Øo~ÇU �½oTªÇ� °A K½±~U ° ²pB]A ¬°kM : ³� jnAk¯ »Ø�e �½oTña±� »v�

/ k½Bª®M »§B« �±�e

»ÄAnAj pA ²jp±¯ ºkæ »®í½ ³×Ø¦§A �±�e SiAjoQ : k½±£ ( 44 | ) »§Bª]A o�¯ nj

©½k�ÇU ¬BÇ«p oÇµ nj ³Ç×Ø¦§A o«A »§° Ro�dM ³� »«±ªî »¯Be°n �nB~« ºAoM }§Bi

/ jjo¢¼«


A± Úo~ÒU ¿ ° ß³×Ø¦§A ß�±� Ôe » A±¯± ÔhÒU ¿ß¨± B½ : k½±¢¼« ( 5 t 28 | ) tk�A nj

³×Ø¦§A ¬Bi �Ò« ßé¼®ª§A

ßb±Ò¦§A Amµ » ° bA±§ Ò¿A » o«Ò¿A » ß�Ô ð§m Ò� ³¯l ßA kíÒM Ø¿ßA B´¼

uQ o¢« B´¯C nj k¼®ñ¯ � Øo~U ° Aki �±�e nj k¼®ñ¯ S¯B¼i ¨±� ºA - ¤kÒí§BM Ô¬BhÔ½

S¯B¼i »v� o£ A ° b±§ �½A nj ° bA±§A nj ©ñe SwA ²k{ ¨BªU �¼®`ªµ Aki ¬lA pA

/ k{ kµA±i S¯B¼i ° ²k{ ²jAj ¾Aq] °BM SLv¯ S§Akî �MB« k®� p°B\U °

éªÇ] »®¼Ç«A jq¯ : k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´M Apo¼« b±§ pA ( 85 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj °

/ j±{ ¥ªî ³×Ø¦§A ¸jAnBM BU k®½Bª¯ nBLiA ° j±{

° ¬lBM »§° qÄB] »Ø¦� ° »Äq] �±�e nj � Øo~U : k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´L§AkLî b±§ pA °

/ o«A é]o« ¶pB]A

q�oªM é]An »´§A �±�e , ³×Ø¦§A �±�e |±~i nj BØ«A : k®ñ¼« ¥�¯ »�±{ b±§ pA °

/ SwA o«A

¬±Ça : k½±¢¼Ç« K]n 21 ³i Øn±Ç« ( 1345 ) ¤BÇw �¼Ç«A »]BÇe b±§ nj »�±{

�½oÄAp ° oTí¼w° ³×Ø¦§A o«A ²oÄAj »´MA R±ñ¦« RAk¼½FTM H«±¼� H«±½ k¼ÄBª®¼« ³�eÀ«

j±]±« �±�e pA ³`¯C Am§ jjo£ oUjB½p ³Ø½o«A �½nB~« �¼®`ªµ oTz¼M j±~�« ·Lí�

k¼ÄB«o� ¤BwnA ²k½oi ¤±ªí« nAo�M ( ! ) »µBz®µB{ ð¯BM RAoM oUj°p j±{ o�Be °

¤BÇwnA ³Ç� o¼ÇiA k¯±Q k~¯BQ èL� ¨±´« k¼T{Aj ¨±�o« Ao�MBw RB�±L� ¤±æ° ///

/ ¥æA° ³ØTL§A q¼¯ ²k{

( »�¼�Çe �¼Ç«A ° º±®í« nB½ , »´§A �¼«A Ro�e nBhT�BM ) o¢½j b±§ nj pBM °

o¼ÇiFU ¬°j �Ç ß« j±{ o�Be ° j±]±« � À«A é¼M ° �±�e ³]° pA ³`¯C : kv½±®¼«

é�B®Ç« ° ³Ç ×Ø¦§A oÇ«A c§B~Ç« [½°oU nj BU k½nAj ¤BwnA ( »�±{ n±�e ) j±~�« çnBM

»wnoM ° ³ª� Bd« 134

/ jjo£ �oæ ³Ø¼«±ªî

° ¬Ak®«pB¼Ç¯ ° ¾Ao�Ç� ° , SwA »ÄB´ÇM oÇ«A q�oÇ« nj B´®U : ¸±�p �oæ jn±« uQ

³ñ®Ç½A oÇ¢« , kÇ¯nAk¯ Sªv� �½A pA »Ø�e ¬Ao¢½j ° ¥¼Lw ¾B®MA ° »«BT½ ° �¼� Bv«

/ kµj ²pB]A »®Ø¼í« jn±ªM SLv¯ »UB¼�T�« ° c§B~« º°n o«A q�o«

j±Çi S]BÇe SwA±Çinj ° ¬joÇ� ¤AÆw k{ ¨±¦í« ( 50 | ) ³ñ½n±M ³ØTL§A °

: o�Ç¯ �Ç½A º°n ° SwA �±®ªÇ« ° ¨AoÇe ¤AÆÇw pA uQ q¼¯ yzhM ° ¾BîA ° ¨Aoe

q¼Ç¯ SwA±Çinj ° ¤AÆÇw Ø�Çe ³ñ¦ÇM , k¯nAk¯ ¸±�p nj »Ø�e B´®U ³¯ k®«pB¼¯ |Bh{A

/ S{Aj k®µA±h¯

¬B¼M nj o¢½j »§B« �±�e

B« : ³� SwA ²k{ �Ø¼í« q¼¯ ºo¢½j �±�e ¬B¼M JBT� nj ð¦v« �½A u¼Än ºAoM

/ ©¼®ñ¼« ²nB{A B\®½A nj B´¯C pA »ioM ³M

B¦ÒM Al ßA ÒKµ Òm§A ° Ò¹ Ø�ß�§A Ø¬ÒA » : k½±£ ( �«BY keA° pA ozî éMBw JBM ) ¬B¼M nj

nj - ¹��Ô®¦§ ÁB�X« Ò�¼ívßU ° uªi AlB à¤B�X« Òuªi ° à�§A Ò¹ÚTw Ò¬±¯ ßp±ÔU ©ÔT¯ÒA BªM

[®Q ° j±¯ SwA ¨p¿ ¤B�X« [®Q ° nAqµ y{ ¬Aq¼ªM k®woM À� ° ²o�¯ o£ A ³ñTv®½A

[®ÇQ ° j±Ç¯ ° nAqµ [®Q ºk\MA JBvdM ³¯B£ 28 °oe ¨BªU : k½±¢¼« K¦�« �½A c¼�±U nj JBM kØ¼w -1

n±´ �¼MB« nj ¬±a ° / k{ kµA±i [®Q ° nAq´z{ ¬Bªµ j±{ ³�B�A ( »L¼� ozî ) jkî ²j ¬±a ° j±z¼«

¤B�X« [®Q B´¯C pA »ñ½ oµ ºAoM ³� SwA ( keA° jkíM ) ³îB�§A A±§°A o�¯ ²jp±¯ |±~h« �±�e �½A �¼T��¯

Sªv� ( Bµ ) jkî »ñ½ oµ oM : k½±¢¼« ° : SwA ²jAj nAo� [®Q ° j±¯ An n±Mq« ºÀ ° ²o�¯ �±�e Am§ , kwoM

/ Svµ ° ²j±M oU©�îA »UnB\U oµ pA ° k®®ñ¼« ¥ªî ¬DM �¼®«Æ« ° k¯Bª¼« S«B¼� ¨±½ BU ³ñTv®½A ° , j±{

/1

k®µkM ( JBM kØ¼w ) ³�¯ ºAoM Ao¯C ¤B�X«

àtBª§ ÒA ÒVÀY ÒmiFÒ½ ¬ÒA nk� Ò½ � Ò« »¦î ço : k½±£ �«BY keA° pA u«Bi JBM nj °


Òjk Òî àR± B½ Ò¹ØT ßw ° é®« Ò¿ÒA Òjk Òî àj Ûo« Ôp Ò¹ØT ßw ° ³×Ø¦§A Òjk Òî o�æÒA à¥íÒ§ ÒéMnA ° ©vßL§A Òjkî

- ©µ ßn±´Ç Ô� ¨±ÇÒ½ » »Òd§A Ò�°oe Ò° ³×Ø¦§A ² Ôo´�Ô½ � Ò« ©Øß¦vÔ½ ° Bµ ÒmÔiF½ ¬ÒA tk Ò¿ÒA

©ÇvM jkíM tBª§A ³¯Aj ³w ³ñ®½A k{BM ³T{Aj SîBTwA ³ñ¼v� oµ oM SwA K]A°

j ØoÇ«p jkÇî y{ ° ³Ç×Ø¦§ÒA �°oe jkíM jnp ¥í§ jkî nBá ° ( jnAj �oe ³w ¬±a )

é®« Ò¿A ³×Ø¦§A ©vM ³¦ª] RBª¦� ³� ) tk�Ò¿ÒA jkíM R±�B½ y{ ° é®« Ò¿ÒA �°oe jkíM

n±´ ¨±½ nj °A »e �°oe ° ³×Ø¦§A Ô²o´�Ô½ � Ò« S«khM ° ²jo� ³ Ø¼Ú ( SwA tk Ò¿A

( tk�¿A é®«¿A ³×Ø¦§A ©vM ) ·¦ª] , jnAj oe ²jp±¯ ³� ( ©¼eo§A �ªeo§A ³×Ø¦§A ©vM ) ºB\M JBM kØ¼w -1

( »�oe y{ BU °j ° »�oe nBá ° »�oe ³w ) S{Aj ³ª¦� nBá ³¦ª] �½A ¬±a ° , SwA ²jo� Swnj An

° ³×Ø¦§A Ô²o´�Ô½ � Ò« ºAoM ° , ²jo� JBhT¯A ( R±�B½ ° j Øo«p ° ¥í§ ° tBª§A ) oµA±] pA : ³ª¦� oµ °oe ²nBªzM

JBM kØ¼w ºoñ� ° »ª¦î ¨B�« »«±µ±« R¿±í\« ° Bµ³Ø¼�o� �½A ¤BX«A pA ° / SwA ²jAj |B~TiA °A JBdæA

/ j±z¼« �{°n Â«B�

/1

k®� ©¼¦vU B´¯C

³Ò�Çw° ÒA ° ¹��Ô®Ç¦§ ²ÀÇîÒA ¾» Ò{ Ú¥� Ø¬ÒA » : k½±Ç£ �«BY keA° pA éMAn JBM nj °

³�¯ |±~h« ¬C oU¿BM ° »¦îA k{BM ³ñ½q¼a oµ - �¦Òh¦§ ²B¯j ÒA ° Ø»d§A ß�°oÔd¦§

° ²j±M ( °A JBdæA o¯ 18 ) »e �°oe |±~h« ¬C � Øw±T« ° SwA ( JBM kØ¼w )

/ SwA o¢½j ¨jo« ¤B« »�BM

j±]° ¾kL« nj j±]±« oµ �B�dTwA Sv®½A : k½±¢¼« ³¦ª] �½A bo{ ¨B�« nj °

nj 19 ²B« ²jp±¯ jkíM ) ð½ ° S~{ ° k~¼w ³×Ø¦§A ² Ôo´�Ô½ � Ò« n±´ ¨±½ nj o£ A ³�

¥MB�Ç« [®ÇQ ) ¤B�X« [®Q ° j±¯ ºo¢½j pA ð½ oµ ° k{BM °A jq¯ tBª§A ³í� ( 19

²jp±¯ ³� ) o¯ ð½ ° S~{ ° k~¼w ° k{BM �îB�« ¾B´M nj Kµl ( 5 nj 19 ²jp±¯

ð½ ¤±� nk�M Äk�oµ �¼M j±{ ³¦æB� ° k¯n°C ¬Bª½A °BM ¨±½ ð½ nj ( k¯±z¼« keA°

�¼ªµ ( �¼®«Æ« ) jAkîA ¬DM ( tBª§A RBí� ) An jkî �½A k®� Bî kµA±i o£ A , »¦M

»wnoM ° ³ª� Bd« 136

�¼LM ºnB] An ³×Ø¦§A Øow ¬F{ oµ nj �¼®`ªµ ° , k®ñ¼« ¾Bî jAkîA �½A RB]nkM ©v�

�½k~U oM nAo�BM ºo¼£ S�Lw ( kíM n±´ ) S«B¼� ¨±½ nj ¥í§ oµB An ³×Ø¦§A ©ñe °

/ �dM

nAo� º±®í« �B�dTwA oM �Ø�±T« ° �±Mo« Ao½ ØjB« �B�dTwA ³ñ®½A pA ³T{m£ uQ

( ¬B«p S´] pA ) Ao¯Bª½A o ØiFU ° ¨ Øk�U q¼¯ �¼®«Æ« KUAo« �¼¼íU ¨B�« nj : SwA ²jAj

SØ¼§BØíÇ� ° ¥ªÇî ° ¬Bª½A ° jAkíTwA �í� ° R Øk{ pA »®hw ° , kµk¼« nAo� �B®«

¤°A ³LUo« nj �«Æ« o¯ 18 ) »e �°oe : ³� SwA B\®½A pA , jn°D¼ª¯ ¬B¼ªM �¼®«Æ«

¨ Øk�Ç« ° c¼Ç]oÇU ¬AoÇ¢½j oÇM An ( keA° jkî �MB« k¯±z¼« o¯ 19 JBM j±i BM ³�

BU �¼®`ªµ ° , An ¨±w keA° �°oe ¬C pA uQ ° ¨°j keA° �°oe uPw ° , ³Tv¯Aj

/ jAkîA oiC

B« Õ¤k ßî ³Ò§ Ö�ñÒ½ ©Ò§ B« ³×Ø¦ß§ Ø¬ÒA » : k½±£ u«Bi keA° pA ozî tjBw JBM nj pBM

Ø ß¥ñß§ ß³×Ø¦§A Ò� ß« Ò¬ ßlÔA ÔJoÒ½ B« Ò�¼e Ø¬A ° ³×Ø¦§A º ÒkÒ½ Ò�¼ÒM ² Ôo�dÔ½ Ó¹ ßoz Ô« Ôuª Òz§A S«Aj

ÚjoÒ½ ¬ÒA »L®Ò½ B´¼¦ Òî Ø¥dÒ½ ¿ Al ßB Ò B´ ß ßoz Ò« � ß« Ôuª Òz§A Òé¦� Ò½ ¬ÒA »§ßA ³Òñ¦ªÒ½ ¬ÒA àu�Ò¯

kØ¼w ) uª{ ²B¢z¼Q nj Sv«p¿ Sv¼¯ ºo¼�¯ ¬C ºAoM ³`¯C - ßk ßeA±§A j Òk Òî ³¼Ò¦î

An B´Ç¯C ³Ç� k¼Tvµ ¬°lF« jo� J°o� ¬±a ° , k¼®� o�Be ¬C �Ao{ßA ¨BØ½A nj ( JBM

¨p¿ pBÇM ¨B¢®Çµ ¬C nj ° �oÇz« pA uªÇ{ k®Ç� �±¦Ç� pBÇM ³ñ½p°n BU k¼ÄBª¯ ðØ¦ªU

SwA ³Tv]oM nB¼vM ° o¼�¯»M ³ñ¼ÄBµq¼a �¼ªµ pA ( jkî 19 ) keA° jkíM j±z¼«

/ j±zM ²jAj uª{ ¬DM

¾B¼Ç{A ºBîA Ao½p ) j±M Svw ° ²k®¯p nB¼vM ( Hæ±~h« ) Sªv� �½A ¬±a °

°A º±îj BM ³¯±£ _¼µ k®ñ¼« SØ¼¯Be°n ° S§Bwn º±îj ³ñ¼~hzM Sª¼� oQ ° u¼¯


/ SwA ²j±ª¯ S{m£ ° yzhM An j±i Ø�e ( ²k®½C uª{ ) ¾B´M JB®] ( j±L¯ nB£pBw

ºk§ Òo�d½ ¬ÒA u�Ò¯ Ø ß¥� »¦Òî Ô³×Ø¦§A ÒKTÒ� kÒ : k½±¢¼« ( 16 t 31 | ) tk�A nj

»�íÇ Ôª§A ±Ôµ ³Ø¯ßA BØ¯kÒ§ �« Â�Ò ðß§l �Òî B¯± Ò� Òî BØ¯ ßA ³§ Ò¤k ßî ¿ B Øª ß« ² Òk®î BªM xoí§A

²B¢z¼Q nj k®� o�Be ³� An �½A ( ¬B¼M nj ) »v¯ oµ oM k¯°Aki j±M ³T{±¯ - ©½oÒñ§A

pA B« ° SwA xpnA ° SwB¯ S½B´¯ nj ° o¼�¯»M ³� An ³`¯C ( ¾B´M JB®] jq¯ ) xoî

/ SwA ©½o� ° ²k®®� Bî °A ° B« K¯B] pA SwA »¦�� ½A ° ©½jo� o�¯�oæ ©ñe �½A

»wnoM ° ³ª� Bd« 138

�°oíªM o« ÒA JBM

pA ¬joÇ� »´Ç¯ ° �°oíªM o«ÒA : ¨ÀwA t Øk�« �½j �°o� ° ³L]A° �ÄB ° pA »ñ½

, ²j±M ¬Bª¦v« jo� oµ »®½j ° »¦�î ° »¯Ak]° ºB´TØ½n±«F« pA »ñ½ �½A ° , SwA oñ®«

²k½k®ÇvQ ° ±ñ¼¯ ¤BªîA ° ³®ve JAjC [½°oU ° �½B�e oz¯ ° �±¼{ ·¦¼w° ³¯B¢½ °

/ k{BL¼«

, SwA ¨±¦íÇ« ° n Øo�Ç« »«ÀÇwA ³�� nj ³ñ¼ÄAo{ BM oñ®« pA »´¯ ° �°oíªM o«A

o¼YFTM �T{Aj ¬B®¼ª�A ° , oñ®« ° �°oíªM ©¦î : �ÄAo{ ¬C ·¦ª] pA ° / SwA K]A°

/ SwA o¢½j RAn°md« é�n ° , oi ° no� pA �«A ° , »´¯ ° o«A ¬j±M k¼« °

k¼« ·\¼T¯ : ³� Sv½jnA±« nj oñ®« pA »´¯ ° �°oíªM o«A JA±] ° , »Ø¦� n±M °

nj ¤BíT Ô« k¯°Aki / jo¼£ oM nj An »îBªT]A B½ ° ºjo� bÀæ ° , ³T{Aj »í� oYA °

Ò¬°oÇ Ô«FÒ½ àèíÇÒM Ô¾B¼Ç ß§° ÒA © Ô Ô�íÇ ÒM ÔRB® ß«Æ Ôª§A Ò° Ò¬±Ô® ß«Æ Ôª§A ° : k½B«o¼« k¼\« ¬Co�

¾BÇ¼§°A ° ¬AnBÇ½ RB®«ÆÇ« ° �¼®«ÆÇ« - 71 ³M±ÇÇU - ßoÒñ®Ç Ôª§A ß� Òî Ò¬± Ò ® Ò½ Ò° ß�° Ôoí Òª§B ßM

/ c¼L� ¤BªîA �oU ° ±ñ¼¯ ºBµnB� ¥íM k¯nAk¼« A° An o¢½kñ½ ° k¯o¢½kªµ

oñ®« pA »´¯ ° �°oíªM o«A : SwA ²k{ ²nB{A q¼¯ ³½o{ ·½C �½A nj ³ñ½n±M uQ

�TÇ{Aj ³�ÀÇî ° SØLdÇ« ³ØTÇL§A ° , jq¼h¼«oM S«ki o�¯ ° SØLd« ° »µA±io¼i pA

/ SwA °A o«A bÀæ K¦� ° »µA±io¼i BM ¨pÀ« »~hzM

j±i ¤B¼hM ¾B´M JB®] : �°oz« ° »¦�î ° »¯Ak]° o«A ° ³¼ ° �½A ¥MB�« nj °

¬A°o¼ÇQ ¶nBÇMnj An »ÄBª®ÇµAn ° SØLdÇ« nB´ A ° »µA±io¼i �½A ° , ²jo� »£nqM cT�

/ SwA ²j±ª¯ ©½odU ° é®« j±i

° Aoa ° ¬±a ° çAoTîA Ø�e : k½±¢¼« ( ¨°j o¼XñU 86 | ) »§Bª]A o�¯ JBT� nj


��Ç� ° ²kÇ{ K¦Çw ¬AoÇ¢½j ¤BªîBM SLv¯ |Bh{A pA oñ®« pA »´¯ ° �°oíªM o«A

K�Ao« ° »ØMo« ° cæB¯ ° ³T{Aj t±¯ oM SØ¼ª� Be Ø�e ¤kî R±¼M B½ »¯Be°n ¥�Bd«

/ k®{BL¼« |Bh{A

° SØ¼ª� Be BM ¨pÀ« oñ®« pA »´¯ ° �°oíªM o«A : ³� SwA ²jo� n Ø±~U Apo¼« JB®]

° ZoÇ« ° ZoÇµ éÇ�j o�BhÇM ° jAoÇ�A �±�e º°BvU ºB�T�BM ° , ²j±M � Ø±U ° �Ø¦vU

/ SwA ²jo� »´¯ o«A �½A pA �ÀTiA ° ¤ÀTiA

° »µA±io¼i ° »®¼MbÀæ ºB�T�ªM o«A �½A : ³� SwA ²jo� S¦� Apo¼« JB®]

�ÄBÇ ° pA »Çñ½ ° , ³T�oÇ£ ¨B\¯A �°oí« ° S�¼�dM ³�Àî ° �±®ª´M jAj° ° SØLd«

/ j±z¼« ²joª{ ozM »¦�î ° »¯Ak]° ° »�ÀiA

jAo�A RnB�¯ ° »wnoM ° ¾B�� ° SØ¼ª� Be : ³� jAj ³ Ø]±U »®íª®½BM Ao¯Bz½A k½BM °

pA »´Ç¯ ° �°oíªÇM oÇ«A pA o¼Ç� ¨±µ±Ç« ¤±í\« ¤kî S¼M jAo�A B½ ° »¯Be°n ¥d«

/ k®®ñ¼« ¾Ao]A o¢½kª´M SLv¯ SØ¦« jAo�A ³ñTv½oñ®«

³M »«BªU S½ Øoe ° ¥«B� ºjApC ³� ¬Bz½A ºB®LªM ° Apo¼« JB®] Joz« nj ºnC

k¼§±U o¢½kª´M SLv¯ B´¼®¼MbÀæ ° B´¼µA±io¼i ³¯±¢®½A ³ØTL§A : kµk¼« j±i ¬A°o¼Q

/ j±M kµA±i °A ¬A°o¼Q ° jAo�A ºjApC K¦w K]±« ° ²jo� SªeAq«

»wnoM ° ³ª� Bd« 140

jB´\§A JBM

}~�§A �veÒA nj ¤BTß�

° ¤BT� |±~h« ( 102-96 ) Ao¯C ¶n±w k®a }~�§A �veÒA JBT� nj JBM kØ¼w

�TzñM o«A , ¨qî ° ©¼ª~U S½B´¯ BM An j±i ¬A°o¼Q ° , ²jo� ¤pB¯ �¼§Bh« BM ·MnBd«

/ k½Bª®¼« ¤BT� °

Ò¤BT ß�§A ©ñ¼Ò¦î KTÒ� kÒ ³×Ø¦§A Ø¬ßA : k½±¢¼« SwA ²k¼«B¯ ¤BT� ¨B®M ³� ( 96 ) ²n±w nj

Bª¼� Òî ßJBT ßñ§A Ø ÔA » Ôo«Ò¿A Ò¬B� kÒ ° o«Ò¿A »¦Òî Ø�d§B ßM ©�îÒ¿A o� ßm§A Amµ ß¥¼L Òw »

- ¹Ø®\§A © Ô Ò§ Ò� ßª Ò� kÒ Ò³×Ø¦§A Ø¬ ßB B®½k½ ÒA �¼ÒM ß¤BT ß�§A »¦Òî Ò�¼®«Æ Ôª§A ç Øßo Òe �¼Òí§A Ò¸ Øo B½ ///

° Ø�dÇM ( JBÇM kØ¼Çw ) ©�îA o� l �½A ²An nj An ¤BT� Bª{ ºAoM SwA ³T{±¯ k¯°Aki

/ SwA ònqM JBT� nj o«A ° o«A �±� ° o«A º°n

ßk ß\v Òª§A k® ßî Ø¿ßA ©µ± ÔªUk Ò] Ò° ÔW¼ Òe Ò�¼� ßoz Ôª§A A±¦ÔT ÔA : k½±¢¼« ( 99 ) ²n±w nj °

nj o¢« k½jo� Ak¼Q ³ñ¼ÄB] oµ nj An �¼�oz« k¼zñM - Ø�d§A ©ñßT ØªÄ ÒA oe ° ¨AoÒd§A

nBTÇ�n ¨ÀÇwA �¼Ç¯A±Ç� º°n JBTÇ� �Ç½A �T{±Ç¯ é�±Ç« ¬±a ) ¨Aod§Ak\v« »ñ½jq¯

/ ( � ) ³ ØªÄA RAo�e ºB´«oe »ñ½jq¯ nj ° ( joñ¼«

ÒtB®§A A± ÔîjB ºk® ßî Ö� ß« Ôo«Ò¿A Ò¾B] Al ßA �¼Òí§A Ò¸ Øo B½ : k½±¢¼« ( 102 ) ²n±w nj °

�¼Çí§A¸ ØoÇ� ºA - ß Ø±Ç�§A »Ç ß¤BL ß\§BÇ� ÁB] ßn ð ß«± Ò¼ ß§ Ò¬qiÒA kÒ ³×Ø¦§A Ú¬ ßB Ò ¤BT ß�§A »§ßA

° ¤BTÇ� º±ÇvM An ¨joÇ« �Ç� R±Çîj uQ kÇ{ njBæ ¤BT� o«A �« K¯B] pA ³ñ¼¯B«p

²o¼Çil k®TÇvµ º±� B´µ±� k®¯B« ³� Ao¼§B]n ¨BØ½A �½A ºAoM k¯°Aki ³� xBM ³ Ø]±T«

/ SwA ²j±ª¯


�ñÒ½ ¬ßA ß¤BT ß�§A Ò»¦Òî Ò�¼®«Æ Ôª§A ç Øßo Òe ÔK¼L Òd§A B´Û½ ÒA B½ : k½±¢¼« ( 97 ) ²n±w nj °

A° Ôo ÒhwBÇ Ò Ò�¼®«ÆÇ Ôª§A ÒozíÇ Ò« B½ /// H�§ÒA ³×Ø¦§A ß¬lB ßM A±ÔL¦ Ò½ Ò¬°o ßMBæ à¤B]n ÔozÒî ©ñ®«

�Ç« K¼LÇe ºA - Ó¹½qÇ ß] ßnB Ø�ÇÔñ§A �« A±Ô¦L� ÒU ¿ ° }ß§Bh§A ß³×Ø¦§A ß�½kß§ B´Ò¦µ ÒA ° ÒjÀßL§A

Aki ¬lBM k{ oMBæ o¯ ²j Bª{ pA o£ A ¤BT� oM An �¼®«Æ« �� }½odU ( �¼í§A¸ Øo� )

An Bµo´{ »§BµA ° An jÀM k¼®� o Øhv« �«Æ« SîBª] ºA ° /// k®®ñ¼« ³L¦� o¯ nAq´M

/ k½o½mP¯ ³½q] nBØ� pA ° Aki }§Bi �½j ºAoM

¬C SwA ³TwA±h¼« ° , SwA ²j±M SØ¼MBM ° SØ½°k´« º±îj º°n ¨BñeA �½A ºnC

° ( SwA ²kÇ{ jnA° ³½oÇ{ RB½A°n nj ³� o�T®« ©ÄB� Ro�e ¤BT� ° ³L¦� ) ©ÄÀî

k½Bª¯ �L®« xj±hM , SwA ²k{ ³T£ ( � ) ¹ Ø\e Ro�e ²nBMnj ³� Ao¼ÄB´¼Ä±¢z¼Q

�¼§BhªM SLv¯ ºk½kzU �¼®a ( � ) ©ÄB� Ro�e o£ A : ³� SwA ³T{Aj S¦� »§°

k®¯B« ³¯ , SwA S�¼�e ¬jo� �{°n ° Ø�e ²An �¼¼íU ° S Ø\e ¨BªUA pA uQ , k½Bª®M

/ è�B®T« ºB´½±îj ©´¯C k{BM º±îj B´®U ³� JBM

¬B¼ÒM nj ¤BTß� ° jB´ ß]

( ¤BT� �±�±« nj ) ¤ Ø°A ³LUo« nj °A o�¯ ° ³ Ø]±U }~�§A �veA JBT� nj JBM kØ¼w

¬B¼ÇM �¼§BhªÇM SLÇv¯ ³\Ç´§ SeAo~M ¬B¼M nj »§° , SwA ²j±M ¨ÀwA �¼§BhªM

Ao¯BÇ¯C ¤BÇ« ° ¬BÇ] : ³T{mÇ£ pA y¼ÇM KUAoªÇÇM ° , ²j±ªÇÇ¯ k½kÇÇzU ° ºo¼£ShÇÇw

/ SwA ²joª{ ¨oTd« o¼�

àðß¦Ç Ò« Ø ß¥Ô� »¦Òî ÒçoÒ kÒ Ò³×Ø¦§A Ø¬ÒA » : k½±£ éMBw keA° pA ozî tjBw JBM nj

Ò° �Ç½k§A ð§mÇ ßM ¬ ßkÇ Ò½ ©Ò§ � Øª ß« ³�nÒA »¦Òî ÕkeA ¥ Òí\Ô½ ¿ ¬ÒA ¬B¼ ÒL§A ß�½j » ÔWíLÔ½

»wnoM ° ³ª� Bd« 142

- ÔtB®§A ³ßM éß�T® Ò½ ¹Ø¼Ø¦� Ó¸nB\ ßU o ß\ØTÒ½ � Ò« Ø¿ßA ¬±íª]ÒA ©´Øß¦ Ô� tB®§A »¦Òî ÒçoÔ Òðß§m�

³ñ®Ç½A j±z¼Ç« ³Th¼¢¯AoM ¬B¼M �½j nj ³ñ¼µB{jBQ oµ oM SwA ²jo� K]A° k¯°Aki

° k®Ç� »®Çñw °A Sñ¦ªÇ« nj ³Ç� ¬B¼ÇM ³ÇM �¼®«Æ« o¼� ° �¼§Bh« pA Ao¼v� jnAm¢¯

° jnAj ³í�B¯ RnB\U ³� Ao¼v� o¢« SwA ²j±ª¯ ço� ³ªµ oM An ©ñe �½A �¼®`ªµ

/ k®®ñ¼« ²jBTwA °A RnB\U pA ¨jo«

Ò�½mÇ Ø§A ¤A±Ç«ÒA ßmÇiÒA ©ñÔe ¬B¼ÒM » : k½±¢¼Ç« u«Bi keA° pA u«Bi JBM nj °

k®Tv¼Ç¯ ¬B¼ÇM �½kM �Ø½kT« ³ñ¼¯Bv� ¤A±«A Sv«p¿ ³ñTv®½A - ß¬B¼ ÒL§B ßM Ò¬±®½k Ò½ ¿

/ j±zM ³T�o£

B« ³`¯C Ø�dM �¼®«Æ« o¼� oM n±´ �½A nj Sv¼¯ ¤Àe �¼®`ªµ ° : k½±¢¼« pBM

oÇM jjo¢¼Ç« ¤ÀÇe S�±Ç¯C ³Ç� k¯joÇ£ ¬Bª½A nj ¥iAj ³ñ¯C Ø¿A SwA ¬Bz½BM K Òv®Ô½

/ j±i j±] pA ²j±«o� ¾Bî ¬Bz½BM k¯°Aki ³� ³`¯C ¬Bz½A

AlA Ø¿ßA ¬B¼ ÒL§A o¼ Ò� KÔTÔ� » Ôu½nkÒT§A Ôp±\Ò½ ¿ : k½±£ éMAn keA° pA o{Bî JBM nj °

©Ò§ Bª ßµo¼ Ò� ° ß¤±æÔ¿A ° � ß�® Òª§A Ò� ß« Ò� ÔoTiA B« Ú¬ßA ° ¨ÀÒñ§A ©¦ ßí ßM Ô�Ø¦íT Ò½ B Øª ß« ß³¼ Ò»Ã ßz¯E

¬B¼ÇM q\ÇM oÇ¢½j ºB´MBT� pA ¬jo� u½nkU Sv¼¯ q½B] - Ò�¼® ß«Æ Ôª§A Ò� ß« àk Òe Ò ß¿ ¬ÒlÆÔ½

©¦î pA k¯A²jo� �AoTiA ¨jo« ³`¯C ° ¬B¼M j°ke nj k{BM ¨À� ©¦íM �±Mo« ³`¯C o¢«

° ¥¼~dU B´¯C pA �¼®«Æ« pA ºkeA ³� SwA ²k{ ²jAj ¬lA B´¯C o¼� ° ¤±æA ° �®«

/ k®½Bª¯ u½nkU

° ¤¿kTwA ³M �±Mo« ¨±¦î BM ³Ø½nBLiA ° ³ Ø¼h¼{ �Am« ¬Bªµ º°n JBM kØ¼w ºnC

²j±M �ÀØ�A»M Â«B� B´Tªv� �½A pA xj±i ©µ ° , SwA �§Bh« o�¯ ° oñ� ° ¬BµoM

: ³� ©¼woPM ¬Bz½A pA k½BM , j±z¼« �{°n c�A° n±M °A ºBµ³T{±¯ pA ³ñ¯B®a , SwA


° ? jnAj »d¼dÇæ �®Ç« SwA oñ� c¼d~U o�BhM ³� �®« ©¦î ©½odU ºAoM B½C

�½oT Øª´Ç« ³Ç� ) �°oÇe ©¦Çî »§° , SwA ²kÇ{ ÄoÇe �®Ç« ° ¬BµoÇM ©¦Çî ³¯±Ç¢a

? SwA q½B] ° ¤Àe ( SwA ³T�o£ nAo� ¬C º°n JBM kØ¼w ºB´®hw tBwA ° ¤¿kTwA

kÇeA° pA ©ÇµjpA°j JBÇM ¬BÇ{ nB´Ça nj : k½±¢¼Ç« ( 80 | ) JBÇM �¼ÄC nj ³ñ¯B®a

RBªv¦Ç� ° �°oe ° ¬B¼M Sªñe ° �oæ ° ±d¯ ©¦íM An ¬Ak¯po� ³� SwA ©µjq¯BQ

�°oÔd§A Ø©ÔY ¬B¼L§A Ò¹ªñ ße Ø©ÔY ß�o Ò~§A ° ±dÒ®§A Ò©¦ ßî ©ñßUB½ ØnÔl Ø� ÒªØß¦íÔT¦ Ò - k¼µj ©¼¦íU

ºjApC ° oÇñ� S½ ØoÇe �ÀÇioÇM ¬B¼ÇM o¼Ç� pA u½nkÇU ©½odÇU B½C ° / RBªvß¦ ß�§A Ø©ÔY

nj ²pAk¯BÇM ° , k®ñ¼« ¾BñUA °oe ° jAkîA ºB´Tªv�M j±i ºB´®hw ° ¨BñeA K¦�A nj JBM kØ¼w ºnC -1

/ j±z¼« ³T{Aj A° ²ohv« ° ²k®hM Go´� ¬Bv¯A : ³� k½±¢¼« �hw Svw ° ¨±µ±« ° »�Aoi BµB] pA »ioM

ºB\M j±z¼« n±L\« : o¢½j ºB´Tªv� º°n B½ , SwA ²jp±¯ ( ©¼eo§A �ªeo§A ³×Ø¦§A ©vM ) °oe ¬±a ÂX«

�±�e ° j°ke ° ¨BñeA pA ºo¼X� ° , jnAm¢M , jnAj oe ²jp±¯ ³� An ( tk�¿A é®«¿A ³×Ø¦§A ©vM ) ·¦ª] , ¬C

nBá B½ ³w ºAnAj »��§ oµ ° SwA ��§ nBá º±Td« n±Mq« ·¦ª] ¬±a ° / k®ñ¼« ²jp±¯ jkî oM j°kd« An

An Bµ²nBª{ �¼ªµ ( �«BY keA° pA u«Bi JBM ) ³×Ø¦§A ²o´�Ô½ �ªM oµA±] ºB�îA nj uQ : SwA oe y{ B½

oTz¼M k¦] ²jp±¯ pA : k½±¢¼« ( tjBw keA° pA ¤°A JBM ) ¬B¼M o¼v�U ¨B�« nj pBM �¼®`ªµ ° / k®ñ¼« n±�®«

nj k¦] y{ ° ( ³×Ø¦§A °oe jkíM ) RB]B®« nj k¦] nBá ° ( ©vM °oe jkíM ) RB½C nj k¦] ³w ³� k{BL¯

o¢½j jnA±« nj �¼®`ªµ ° / ( tk�¿A °oe jkíM ) ³¼ª¦î n±æ nj o¢½j k¦] y{ ° ( é®«¿A jkíM ) o¼wB�U

/ SwA »Ø¦�Tv« oT�kM ZBTd« Sªv� �½A ¥¼~�U ³�

1? Sv¼¯

Ôo¼ Ò� ßuªÒh§A éÒ� ß »¦Òî Ò�ñvÒ½ ¬ÒA ³×Ø¦§A Ò¬ ßlÒA B« k½±£ tjBw keA° pA éMAn JBM nj °

ºBµ³íÇ� nj ³Ç� SwA ²jAkÇ¯ ¬lA k¯°Aki - ¬B« Òq§A ³¼¦ Òî Ò¤B� ¬ßA ° ¬B¼ÒL§A �°oÔe

¥µA pA o¼� ( Joî �Aoî ° ¬B\½BMnlC ° tnB� ° ¬BwAoi ° ¬Ank¯pB« çnA ) ³¯B£[®Q

/ SwA ³z¼ªµ ºAoM ©ñe �½A ° , k¯o¼¢M »®ñw o¢½j ¨jo« ¬B¼M

nAqµ ²jpA°j RjBLî pA SwA ¥��A é� [®Q �½A oM u¯ ð½ JA±Y ° : k½±¢¼« °

/ k{BM Øo�Tv« Ø�dM ¬Bª½A nj o£ A ¤Bw

»wnoM ° ³ª� Bd« 144

° , jo¼¢M »®ñw ³í� [®Q �½A nj k½BL¯ »MBM o¼� }h{ ©ñe �½A K]±ªM uQ

kzñ¼Ç« ³Ç� »vÇ¯ oÇµ , jo¼Ç¢M »®ñw ³í� [®Q �½A pA »ñ½ nj »MBM o®ñ½ ¬±a

/ j±M kµA±i ¤Bw nAqµ ²jpA°j RjBLî �MB«

tk�ÒA JBT� nj jB´ ß]

An j±Çi ð¦Çv« ³ñ®Ç½A ºAoÇM ° , JBÇM k Ø¼Çw »Ç�AoÇ�A nBÇñ�A ¥MB�Ç« nj ¾B´M Apo¼«

n±ÇM ; kµkÇM j±hM SØ¼«±¦�« ° K¯B\M Ø�e Rn±æ ° , ²jAj �¼LU p°n RB¼�T�ªM

BÇM xpBÇw ° »L¦�c¦~ÇM An j±i ¬A°o¼Q ° , ²jo� gv¯ An jB´] ° ¤BT� �±�±« »Ø¦�

pA ° , ²j±ªÇ¯ R±Çîj »Ä°nx±Çi ° o�Ç¯ ��A±U ° ¬B½jA ³ªµ BM Ro{Bí« ° �¼§Bh«

/ k®ñ¼« »´¯ ¤BT� ° �Ài ° ¤Ak] ° ¡®]

ÒoÇ«ÒA A±Øß¦L ÔU ° ¬B½j Ò¿A Òé Ò« A° Ôo ß{BíÔT ß§ : k½±¢¼Ç« ( 15 t 22 | ) tk�A nj ¾B´M

k¼®� xq¼«C ° Ro{Bí« BU - �¼ ßnBí§A Ò� ß« ©ÔT¯ÒA ±Ò§ ß¤Bªî Ò¿A Ô¥¼¦� ß Ò¿ Am×µ ß� ×ªe Òo§A ©ÔñØßM Òn

SwA ¤BªîA ºB¼ª¼� �½A ° An ¬BMo´« ºAki o«A k¼ÄBª¯ �¼¦LU ° �¦Th« ¬B½jA ¥µA BM

/ k¼{BM S�oí« ¥µA pA o£ A

n±´Ç n±´Ç �Ç½A : ³Ç� k®ñ¼Ç« ¥�Ç¯ ¾B´M b±§ pA ( 217 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

é®Ç« ° ²j±ªÇ¯ ±dÇ« JBT� An jB´] ©ñe ³� ³a SwA »ª�î S½B®î ° ºoL� Sí]n

/ ²j±«o� o«A ¬Bd½n ° b°oM ¬B½jA é¼ª] BM Ro{BíªM ° ²jo�

�Ç½A gwBÇ¯ tk�A JBT� : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´L§AkLî ¤±� pA ( 218 ) ·dæ nj °

o½Bw BM ³§jB\« »ØTe ³Tz£ �±®ª« »Ø¦ñM ç ØoíU ° ²k{ gv¯ »Ø¦ñM �¼w Ao½p ¨BñeA

A°o ß{BÇî SwA JBTÇ� Ø}Ç¯ ³ñ¦ÇM ¾Am½A ° ²Ao� A ° oL\M kwn ³a BU Sv¼¯ q½B] ¥¦«


/ ¬Bd½ Òo§A ° b° Òo§BM Ò¬B½j Ò¿A

ð ØvªTÇ« ³ª¦� nB´`M �½oñ®« ° �¼�oí« : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ( 220 ) ³dæ nj °

ºB®� éMAn ° ºoiÔA ¥¦ ß« pA JB®T]A W§BY ° KTÔ� �o Òe »¯BY °ß

JB�ßo§A ÒJ Öo Ò�Ò� ³ª¦� ¤ Ø°A

° k{ ³T{AjoM ¬B¼« pA ©¼�î Økw nB´a �½A »´§A ·ª¦� nAkT�A ° ¥�� pA ¤Be / JAqeÒA

/ j±ª¯ ¥½kLU »¯Be°n RB~M An »íÔL Òw RBæ ° Sz£ ±d« b±§ pA �¼L« o«A nB´a �½A

³� An jB´] ° ¤BT� �±�±« : k½Bª®M An �¼�oí« ³ Ø]±U K¦] ³ñ®½A ºAoM ¾B´L§AkLî

jB�TÇ¯A ¬B¼ÇM ©Çñe pA ° , ²joÇ� o¼LíU »íLw S~M , j±M ²k{ ¤pB¯ JBM ð¦vÒ« nj

/ k½Bª®¼«

³Ç� tkÇ�A JBTÇ� nj ³ñ¯C BU : k½±¢¼« ( 228 | ) ¨°j K¼UBñ« nj ¾B´L§AkLî °

¨±ªíM ° ²j±«o� c½o~U An »«±ªî c¦æ ³¦Ãv« , ²k{ ¤pB¯ y¼Q ¤Bw ²B\®Q K½o�

¬B] »ØTe k®½Bª¯ »¯Bz¯B] ©¼�î o«A �½A nj ¤j ° ¬B\M ³� ²j±«o� �¼¦ñU ¬B¼ÄB´M

©§BÇî RkÇe° ¬ÀîA ° k®½Bª¯ KµAm« ° ¥¦« S§A [½°oU ° k®®� Ak� Aoz½±i ¤B« °

/ k®®� ©§Bî ©¼§B�A é¼ª] nj »¯Bv¯A

/ ©½nAm¢¼« A° ¬B´] ¬Ak®ªz¯AkM An ³¦Ãvª®½A nj S«±ñe B«

¬B¼ÄB´M �À ßi ° ¤Ak ß]

: ¬B¼M ¨BñeA oM ²jnA° RB�AoTîA é�n ° t±¯ K¦] ºAoM ¾B´L§AkLî ° ¾B´M Apo¼«

|Bh{A ° , ²jn°C ¬B¼ªM An ©«ÔA ° ¥¦« BM Ø¥� c¦æ ° ¬B½jA BM Ro{Bí« �ve �±�±«

/ j±ª¯ j±i RAoµB�U ·T¼{ ° ³T½o� ²An �½A pA Ao¯AjB¯ ° �¼MoµB

Rn±æ o£ A K¦ª®½A : ³� k®Tvµ ³ Ø]±T« ¬B´] ²k¼ª´� ° k®ªz¯Aj |Bh{A »§°

»wnoM ° ³ª� Bd« 146

S�¼�Çe pA ° ³TÇ{Aj oµB�U ° Rn±æ ° �§ ·L®] �� ° �� , jo¼¢M j±hM »¦ªî

/ SwA ºnBî ° »§Bi

�§Bh« Äo« ¬C �¼§Bh« BM Go´� : k{BM ³T{Aj »ñ¦v« ° Äo« HT�¼�e o£ A ¬Bv¯A

/ jo� kµA±i ²pnBL« �¼�nBí« ° �¼ªeAq« BM ° , ²j±M

ºk®Ç�A »�±Ç{ ° ¾B´L§AkLî ° ( ©ñe �½A ¶k®®� ¥í] ) ¾B´M j±i »ØTe ³ñTv®½A

° �Çve ° »T{C ° c¦æ ²An pA j±i �¼§Bh« BM k¯A³Tv¯A±T¯ q¼¯ ( ³�o� �½A ¬Aow )

/ k®½CoM Ro{Bí«

xj±Çi njAoÇM ³ÇM SLÇv¯ jn±Ç« Sv½°j nj Ø¥Ç�A ØkÇe é½kÇM JBTÇ� nj ¾B´ÇM Apo¼«

j°ke nj ¾B´M Apo¼« j±i ° ²j±M S½Bæ° ¨B�ªM |±~®« JBM kØ¼w K¯B] pA ³ñ¼v� )

° , ²jo� »{B Ød� ° »Ä±£kM ¤pA cLæ ( SwA ²joL¼« ovM °A ¬B«o� o½p nj ¤Bw ²jq¯BQ

° ö{»M ° n°o� éL®« ° Jm� ¬kíÒ« ° ¾Bzd� é¦Ò« ° JBUo Ô« ° �ozÔ« ¬A±®íM An °A

/ k®ñ¼« »� Øoí« B´®½A o¼� ° o�B� ° »�{ ° �ÄBi

, SwA ²j±M ¤pA cLæ ¬A°o¼Q pA ³� çoTí« çAoTîA JA±] nj ( 382 ) ³dæ nj

Ò°o�� Ø©ÔY »�ÒA ° »ÒM Ø©ÔY ºoÒTA ° JmÒ� � Ò« Ô³×Ø¦§A �íÒ§ ° � B�§ ÒA � Ò« Ô³

×Ø¦§A Ò�íÒ§ : k½±¢¼«

SwA ²j±ª¯ ¾B�§A ±TM Ao®hw �½A ³� ( ¤pA cLæ ) An »v� k®� S®í§ k¯°Aki - »�{ÒA

»v� ° k®ñ¼« ¬B¼�� ° ©¦ uPw ° k½±¢¼« ¾AoT�A ° ï°nj ³� An »v� k®� S®í§ °

/ SwA ²k{ »�{ ° o�B� ³� An

: k½±¢¼« ¤pBM JBi ( 124 | ) j±i k®M K¼�oU nj ©¼í¯ °

joÇ� »´ÇMA �Ç½j K½ohÇU ±U ¬±a joÇ� »¼dÇ½ _¼Çµ ±ÇU ºjoÇ� ³`¯C

joÇ� »¦ÇîA ØJoÇM »ª~Çi ±U ¬±a »¯B¼ÇÇ Ôw _¼ÇÇµ ° ¤BÇÇÇ Ø] Òj _¼ÇÇÇÇµ


joÇÇ� »´ÇÇMA ²BÇÇ{ nApC ±ÇÇU ¬±ÇÇÇa »L´§±ÇÇM _¼ÇÇµ ° ¥´]±ÇÇM _¼ÇÇÇÇµ

joÇ� »w±Ç« ¨±� S¼TzU ±U ¬±a »¯B«BÇÇµ _¼ÇÇµ ° ¬±îoÇÇ� _¼ÇÇÇÇµ

joÇ� »L�Çî ° �Ç½j ° B¼ÇÇ¯j �oÇÇU »ÇÇ¯AjBÇÇ¯ _¼ÇÇµ ° »§±ÇÇÇÇ� _¼ÇÇÇÇµ

³T�o£ nAo� °A �í§ ° �í� jn±« ³� ¾B´L§AkLî njAoM ³M SLv¯ ( 127 ) ·dæ nj °

: k½±¢¼« , SwA ( oL� A �~� )

SwA ²Ba �w±½ ° J±�í½ bo{ ¬A±ÇÇiA ° ©�ÇÇîA �~ÇÇ Ô� ³ Ø~ÇÇÇ�

SwA ²AoÇ� BÇM »Tí¦Ç� �¼®Ça oÇM j±ÇÇvÒe ¬AnjAoÇÇM k�ÇÇe ©ÇÇÇza

SwA ²A±iA±µ ¬B\M Bh¼§p ¬±a �ªÇÇ{j ºn±ÇÇñM xnAqÇÇµ kÇÇæ

SwA ²C ° ³§BÇÇÇÇ¯ nBÇÇÇÇ� ¶nBÇÇÇÇÇa q½qÇÇÇÇî ¬AnjAoÇÇÇÇM ºA SL�BÇÇÇÇî

SwA ³×Ø¦Çß§ ÒxBÇe S�° ¬BÇÇ¯p ºA nB�TÇÇwA ¬BÇÇ«p ¬Aj±ÇÇÇve ºA

©¼¦ÇÇÇî Ú�ÇÇÇÇÔ � ßk¼ÇÇÇÇÒñßM »ÇÇÇÇØ Mn ¬A ©¼�Çî ºAkÇi BÇM k¼Ç� »ÇñM BÇÇU

�BvM »¼d½ Jqe ¬B¼�� : k½±¢¼« ( 23 ) ³dæ nj ( 88 ) p°n±¯ b±§ nj »�±{

¤B~Ç½A xoªÇY ° oYA B�±¼M ³¼w ¬C RAqªµ ° joTv¢M BØñî Zo« nj »´T®ª¼M Sªí¯

/ k½jo£ ¾Ao«A ° �±¦ªM ¾B´M R¿Bwn

ØoÇw çnA nj ( »¼dÇ½ Apo¼Ç« ) ©�ÇîA �îBÇ¯ R±æ : k½±¢¼« ( 22 ) ³dæ nj °

° �AoÇî ³ØÇi °j nj ³Ø½nBÇ¯ �An°A ° kÇ«C ¾Ak®M ºo«Bw ¥\î ° k{ éUo« ( ³¯njA )

° »�ÇM ° k¼¯Bz`ÇM BÇ] Ø©Çw An »´MA ØqîA �§A ¥ñ¼µ B� Òn · Ø¼e j±ª¯ ozT®« ¬Ao½A

/ SiBw VØ±¦« An o Ø Ô« ¥½l j°k§ ©~i ¬C �B¼{A ° �BLUA ºBzd�

ºoiA ² ØoÒ� k¼wn Ao� AoL Ò� �¼vM pA ¾B´M uª{ J°o� ° : k½±£ ( 25 ) ³dæ nj °

oÇM ©¼�Çî cÇ½n k¼Çwn ¬BªÇwC ¬B®íM xA³¦í{ ¬BdT«A ²oÄB¯ ° SwA±ioM ÀM ¬B�±�

»wnoM ° ³ª� Bd« 148

( oLÇ� A �~Ô� ) oL� A è�B¯ S�B½ n±´ ¾B¼ª Òî ³®T� ° k½p±M ¥L� pA Øk{A ³ Ø¼´§A ²nkw

S{BñM ¬Ao~®îSvw pA »íª] J±¦� nj S«±~i ° kve nmM ° k½nkM j±i ZB\e

¾AoTÇ�A ¨B´Çw SiAk®¼ÇM B´§j nj ³�od Ô« ²oª Ò] yw±MB� ° k{ VAkeA ©�îA JÀ�¯A

²k{ ¥ÄB� ¬B¯C ºAoM »�±�e �¦�« n±�M ° ²jo� ³¼æ±U ºjB½p jnA±« nj ¨joªM An j±i j¿°A ¾B´M Apo¼« -1

¬B~�Ò¿A »§A Ô©ñd§A é]oÒ½ ²kíM �« ° - k½±¢¼« ( 14 t 13 | tk�A ) ³ ØæBi B�°A jn±« nj ÀX« : SwA

³ÇM ¬BÇz½A pA uQ ° °A j¿°BÇM ³ Ø~ThÇ« BÇ�°A jjo¢¼«oM ¾B´M R±� pA uQ - ¤kí§A S¼Ò M »§A ©µkíÒM � ß« °/ ¤kí§AS¼M

°A �í ° ØKw ° �í§ pA Sv¯A±T¼« BU ° ²jp nB®� ( ¤pA cLæ »¼d½ Apo¼« ) An j±i njAoM ¾B´M ³ñ½n±�M »§°

° nBTÇ�n ° x°n �¼ªµ ( oL� A �~� »¦îkªd« Apo¼« ) j±i njAoM ³M SLv¯ q¼¯ ¾B´L§AkLî : j±ª®¯ »µBU±�

pA An ¬B¼ÄB´M ° j±i JBdæA »ØTe ° , ²kz¯ ¥ÄB� °A ºAoM »Ø�e �½oTña±� ³ñ½n±�M , j±ª¯ k½k\U An �±¦w

/ j±ª¯ k¼� A »´¯ ° k½k{ é®« °A BM º±¢T�£ ° SLeB~« ° RB�À«

1/ g§A /// Sz£ ¾B½n ° è�¯ ¬¿B�{ ²B¢¯¿±] ºk®a ¾B®� ·�°n ° k{ ¬AoQ

¨ÀwA o�¯ pA jB´ ß]

�ÄB�Çe ° »¯BLÇ« pA j±Çi »îÀØ�A»M ³\¼T¯ nj JBM kØ¼w , k{ ³�eÀ« ³ñ½n±M

jB´] �±�±« ¬±«Ao¼Q nj ³ñ®½A ¬°kM ° ³T�o£ y¼Q Ao�Ao�A ²An , ¨ÀwA t Øk�« �¼ÄC

SØ¼«°odªM ° , ²jo� o«A KT� ±d« ° jB´] ° ¤BT� ºAoM An j±i ¬A°o¼Q : k®� ³z½k¯A

/ SwA ²k{ ¥ÄB� ( ¤B« ° ¬B] S´] pA ) j±i �¼§Bh« �¦«

° , ³T�oÇ£ y¼ÇQ An �½oÇU K¯BÇ] : p°B\ÇU ° �AoÇ�A �½A ¥MB�« nj q¼¯ ¾B´M Apo¼«

RBÇ«Ao� pA »ñ½ An »®íª®½A ° , ²jAj An ¬j±M Ø¥� c¦æ ° Ro{Bí« ° RA°Bv« n±Twj

/ kµk¼« nAo� j±i ¨±µ±« ð¦v«

¤BTÇ� ° jB´Ç] ºAoÇM , c¼dæ joi ° Ro� ¬Bªµ º°n ¨ÀwA t Øk�« �½j »§°

SwBÇ½n ¨B�Ç« pA jB´Ç] n±TÇwj �ÄAo{ ° j±¼� ¬C �e BM : ³� k®ñ¼« o� l »ÄAo{


/ j±z¼« njBæ »«ÀwA

³´L] ¬Bª¦v« jAo�A ¥MB�« nj ³ñ¼¯Bv� BM »®í½ : k{BM k½BM »Moe nBØ� BM jB´] -1

³¦ªÇe ° ¤BT� ° ³MnBd« SØ¼¯ ° ¾±w k~� �¼ª¦vªM SLv¯ ° , ²jAj ¥¼ñzU �§Bh«

: k®®ñ¼« »¯B£k¯p »«ÀwA S«±ñe ¥½l nj ³ñ¼æBh{A ° ¨ÀwA �¼§Bh« BØ«A ° , k¯nAj

/ k®Tvµ �¼ª¦v« ¬B«A ° �e nj S´] oµ pA

° q]BÇî ° nBª¼ÇM ° ¡®§ ° n±Ç� ° ³Ç¯A±Ç½j ° jo«o¼ÇQ ° ³`ÇM ° ¬p ºAoÇM ¤BTÇ� -2

/ SwA ²kz¯ ³T{±¯ �ØñªT« o¼�

c¦Çæ pA uQ ¡®Ç] BÇ½ ° , ¬jAj ¬B«A pA uQ ¤BT� k®¯B« nBØ� BM ¬jo� ³¦¼e -3

/ Sv¼¯ q½B] �Th½n JC nj oµp B½ ° ¬jo�

/ Sv¼¯ q½B] nBØ� ¬Ajo«o¼Q ° ¬p ° ³`M �Tz� -4

/ k{BM S�¼�e ²An ¬jo� �{°n ° S Ø\e ¨BªUA ° Ø�dM R±îj pA uQ k½BM ¤BT� -5

/ k{BM ¨B«A ²pB]A ° k½jbÀæ BM Sv«p¿ jB´] -6

Ò�½mÇ Ø§A ß³Ç×Ø¦§A ß¥¼LÇ Òw » A±Ô¦ ßUB Ò° : k½B«o¼« ( 190 ³½C ) ²o�M ²n±w nj k¯°Aki

S�¼�e [½°oU ºAoM ° Aki ²An nj - Ò�½kÒTí Ôª§A ÛKdÔ½ ¿ Ò³×Ø¦§A Ø¬ßA A° ÔkÒTí ÒU ¿ Ò° ©ÔñÒ ±¦ ßUB� Ô½

³Ç� k¼®Çñ¯ p°B\U Ø�e ²An pA ° , k¯A³TwBioM ¡®\M Bª{ BM ³ñ¼æBh{A BM k¼®� ¤BT�

/ jnAk¼ª¯ Sw°j An S�¼�e pA �od®« ° p°B\T« ¨jo« k¯°Aki

° ©Ô�±] ÒoiÒE ÔW¼ Òe � ß« ©Ôµ± Ô] ßoiÒE ° ©Ôµ±ªÔT� ß� ÒY ÔW¼ Òe ©Ôµ±¦ÔT A Ò° : k½B«o¼« uPw

Ö¬ ßBÇ Ò ³¼Ç ©Ô�±¦ßUB�Ç Ô½ »ØT Òe ß¨AoÒd§A ßk ß\v Òª§A Òk® ßî ©Ôµ±¦ßUB� ÔU ¿ Ò° ¥TÒ�§A Ò� ß« Øk Ò{ÒA Ô¹Ò®T ß�§A

�Ç½A - ©¼Çe Òn Õn±�Ç Ò� Ò³×Ø¦§A Ú¬ ßB A±´ÒT¯A Ö¬ ßB Ò Ò�½oßBñ§A Ô¾AqÒ] Òðß§m Ò� ©µ±Ô¦ÔT Ö B Ò ©Ô�±¦ÒUB

nj k¼zñM k®Tvµ Bª{ ¬jo� j±MB¯ jkæ nj ° k®®ñ¼« ³¦UB�« Bª{ BM ³� An »æBh{A

»wnoM ° ³ª� Bd« 150

³ñ¼¼dÇ« ° j°kÇe ¬BªÇµ pA An B´Ç¯C k¼ÄBª¯ ¬°o¼M ° , An B´¯C k¼®� Ak¼Q ³ñ¼ÄB] oµ

³®TÇ� ° ZoÇ« ° ZoÇµ K¦Ç� nj ³Tw±¼ÇQ B´®Ç½A , kÇ¯A²joÇ� ²BU±� B\¯C pA An Bª{ Swj

¡®] ¨Aoe k\v« »ñ½jq¯ nj B´¯C BM ° , SwA oUkM ¥T� pA ³®T� ° k®Tvµ �Th¼¢¯AoM

BªÇ{ B´¯C ³¦ªe ° ¤BT� ¥MB�« nj uQ k¯q¼ioM ¡®\M Bª{ BM B´¯C ³ñ®½A o¢« k¼®ñ¯

Swj B´¯C ³ñ¼í�±« oµ ° , SwA o�B� ° �od®« ¨jo« ºAq] �½A ° k¼ÄBª¯ ³¦UB�« q¼¯

/ k½nm¢M ¡®] pA q¼¯ Bª{ k®T{AjoM »L¦�J±{C ° ³®T� ° ¡®] pA

A±Ôµ ÒoñÒU ¬ÒA ×»vÒî Ò° ©ÔñÒ§ Õ²oÔ� ±Ôµ Ò° Ô¤BT ß�§A ©Ôñ¼Ò¦ Òî ÒKßTÔ� : k½B«o¼« ( 216 ) ³½C nj °

Ò¬±ªÒ¦í ÒU ¿©ÔT¯ÒA ° ©Ò¦íÒ½ Ô³×Ø¦§A Ò° ©ÔñÒ§ Øo Ò{ ±Ôµ Ò° BÃ¼ Ò{ A±ØLdÔU Ö¬ÒA ×»vÒî Ò° ©ÔñÒ§ Õo¼ Òi ±Ôµ Ò° HÃ¼ Ò{

° : SwA A°nB¯ ° ²°oñ« Bª{ o�¯ nj ¬C ° ¤BT� ° jB´] Bª{ ºAoM SwA ²k{ ³T{±¯ -

Ao½q¼a B½ ° k{BM Bª{ o¼hM é�A° nj ° k¼{BM ³T{Ak¯ x±i Ao½q¼a Bª{ SwA �ñª«

° ©§BÇî ° BÇ¯Aj k¯°Aki ³� k¼¯AkM ° , j±zM ¨BªU Bª{ no�M é�A° nj ° k½nAkM Sw°j

/ k¼Tvµ ¥µB] ° ¬AjB¯ Bª{

° �ÇÄAoÇ{ �½A B´¯C ¨BªU nj : SwA ²k{ jnA° jB´] �±�±« nj ³ñ¼UB½A°n ° RB½C

/ SwA �±d« j±¼�

° n±�®Ç« uPÇw ° , ²joÇ� »wnoÇM SØ�kM ³½C ¤°q¯ jn±« ° oiC ° ¤ Ø°BM k½BM B« °

/ ©¼ª´M Ao¯C ¨±´«

Sí¼LÇ� ° RoÇ� ° c¼dÇæ joi º°n ¨ÀwA ³w Øk�« ¨BñeA : ³� ©¼T£ B« ºnC

¥«B� oñ� ° o�¯ º°n ° SØ�kM jB´] �±�±« ¬±«Ao¼Q nj q¼¯ Bª{ , SwA ²k{ ©¼�®U

/ j±«o� k¼µA±i S��A±« �« BM S´] �½A nj : k¼®� ³ Ø]±U

° ¤BTÇ� ° ²pnBLÇ« ºAoÇM ³ªµ pA y¼M , ¥ªî ¨B�« nj ¬B¼ÄB´M j±i ©Ø¦v« n±M °


ºBµ²k¯°oQ ° g½nBU RjB´zM ³ñ¯B®a , k¯nAk¼«oM ¨k� j±i �¼§Bh« BM jB´] ° �B�j

/ SwA ²j±M n±®¼ªµ p°o«A BU , ²j±]±«

©´ÇM ° ¾AmÇ½A jkÇæ nj B½ ° k®®ñ¼« ³¦ªe ¬B¼ÄB´M º±vM »íª] ³ñ½jnA±« nj B½C

©¼¦vU �ª{j RB«Ak�A ¥MB�« nj ° ³Tvz¯ S� Bw ¬B¯C : k®Tvµ B´¯C RÀ¼ñzU ¬jp

? k{ k®µA±i

S� BÇw ¬B{j±Çi �¼§BhÇ« ¥MB�Ç« nj »�±Ç{ ° ¾B´ÇL§AkLî ° ¾B´M j±i Aoa uQ

¬±Çi ° , ²jp »Ä±£kÇM ¾AoT�A ° �¼vU ° o¼ñU ° yd� ³¯±£ o´M Swj ° , ³Tvz®¯

! k¯A²joª{ ¤Àe Ao¯B¯C

° b°n ° ¨±ªî BM c¦æ ° Ro{BíªM ¬jAj n±Twj : ©½A³T£ BµnBM ³� SwA B\®½A pA

¬jp ¤±Ç£ ° ¨joÇ« ºA±Ç�A ºAoÇM �� ° ³T{Aj »UB�¼¦LU ·L®] ³ªµ ° ³ªµ , ¬Bd½n

/ uM ° SwA SwoQoµB ° ¬AjB¯ jAo�A ¬jAj K½o� ° ¥µB] |Bh{A

»wnoM ° ³ª� Bd« 152

Ø[ Òd§A ÔJBM

JBM ¶k¼�íM Ø[e RBØ¼æ±~i

° RnBÇ½p ° , ²jAj nAoÇ� ³LíÇ� SwA pAo¼{ nj ³� An j±i »¯±ñv« ³¯Bi JBM kØ¼w

/ SwA ²jo� K]A° j±i ¬A°o¼Q ºAoM Ao¯C �A±�

�Ç Ò« Ò° ³ Ôí¼ÒM Ôp±\Ò½ ¿ ßS¼ÒL§A Ò¤±Òe : k½±¢¼« ¬B¼M éMAn keA° pA ozî éMBw JBM nj

q½B] - ³ ßñ¦ ßª ßM Û� ÒeÒA Ò³×Ø¦§A Ø¬ ß¿³ÔLeBæ ÒçoÒ½ ©§ ±Ò§ Ò° ÒmiFÒ½ ¬ÒA ³¼Ò¦î Ú¥e Amµ ÒéÒoÒ½ ¬ÒA ÒjAnÒA

k®¦ÇM An ³¯Bi ¬BªTiBw kµA±hM »v� ¬±a ° , ³¯Bi �Ao�A ºB´®¼«p x°o� Sv¼¯

³ÇaoÇ£ A k®Ç� � Øo~ÇU ³¯BÇi �AoÇ�A ºB´®¼Ç«p pA ³� SwA q½B] kµkM ³íw±U ° ²jo�

oÇUnA°AqÇw B\Ç¯C SØ¼ñ§BÇ« ºAoM k¯°Aki ³� Ao½p , k{BL¯ »�An �¼«p ð§B« ° KeBæ

/ SwA

Òðß§l »§ßA Z ÔnBíÇ ÒT§A Ôp±\Ò½ ¿ ¬ÒA » : k½±¢¼« éMAn keA° pA ozî �«BY JBM nj °

à¤B�X ß« Ò¹íMnÒA ² ßj± Ô° ÒkíÒM »U±Ô½ ° ¬q Ôe � ß« ß¥¼L Òv§A » ºoÒ½ ¿ ºmØ§A ¾B®§BM Ø¿ßA ßS¼ÒL§A

ºAoM o¢« JBM kØ¼w ³¯Bi º±vM ¬jo� Ro�Bv« Sv¼¯ q½B] - ¨khÒ½ � Òªß§ KÒµÒl � ß«

JBLwA ° RBªÄÀ«B¯ ³M ³]A±« ow ²An nj ³ñ½n±M , SwA �ØñªT« ° pB¼¯»M ³ñ¼v�

ºAoM À� ¤B�X« nB´a ³ñ®½A SwA RnB½p ¨pBî ³ñ¼v� oµ oM Sv«p¿ ° , j±z¯ ¬qe

/ k½Bª¯ ¾Bî S¼M ¬C ¨A Øki

¥¼Lw nj °A º±vM ( �½o�Bv« ) �¼íUo« ³ñ¯C Ø¿A ²kz¯ Ø[dM o«A : k½±¢¼« uPw

³Çñ¯C BÇU ¾B®�M �¼í¼Tv« ¬°j pA ²k{ éUo« �¼¦ñU ° , °A ºB�oM k¯±{ l Øm¦T« °A

oM ³ñ¯C BU ²k{ K]A° ³LUoªñ½ ºoªî nj »v¯ oµ oM ° , °A ¥¼Lw nj k¯jo¢¯ ¬°qd«


�T�o£ KÄB¯ n±�®« ) ²k{ »´¯ SØ¼« ºAoM pA ¬C k½oi ° , ¬C oM j±�° k½B¼¯ Kíæ °A

° , k½B¼¯ jnA° ¥¼Lw nj »TØ�z« B´¯C oM ³ñ¯C BU ³T{AjoM ¾Bv¯ pA An �¼¦ñU ° /// ( SwA

An Ø[e ¤±e oµ nj ³� An Øq ßî Ø¥d« ¬DM �¼M Øo�« ° An j±i S¼M çnA ¬BØñw ²jAj ¬lA

Kµl ¤B�X« nB´a pA ±î ° , Sv¼¯ Kíæ ¬Ao¢½j ¥X« ¬Bz½A ºAoM pA ³� Ao½p ²j±ª¯

»� »¦TL½ �« ° nB�æ ° ¨A Øki ° ð¼§Bª« oM ° ¬C oM k¯nAk¯ Rnk� ³ñ¼æBh{A oM ²k{

/ g§A /// ¥¼Lv§A

oµ An ³×Ø¦§BM �¼®«Æ« j±M Rnk� o£ A ° : k½±¢¼« éMAn keA° pA ozî tjBw JBM nj °

o¼Çv� ßA ¬C JAoÔU ° jjo£ oQ tBª§BM ¬C �BUnA Øke BU JC º°n pA ³� kz¼« o«A ³®½C

³ñ½±dÇ¯ oÇµ oÇM j±z¼ª¯ ²kµBz« Rnk� �½A ³ñ¯±a »§° oªeA oî ¬C ¾B« ° jjo£

JoÇ�A jjoÇ£ ( ºnB� ³®¼ÄC ) RCo« pA o£ A ��BM ° oµB »§° �½¿ j±{ �kæ �BUnA

oM ³� u¯ nAqµ jBTµ ³� Ao½p ²kz¯ ³T�o£ ²oªY ³� ¬Co� n±Ò� nj /// j±M kµA±i B~M

ð½ pA o¼� ° SwA ±� B« ¥L] nj ³� S¼M ¬C �Ø�d« ¤Be k®®ñ¼« �A±� S¼M ¬C ¤± Òe

n±´ �¼e ³� j±M �½¿ ³ñ¯C ¤Be ° ²k{ ³T�o£ oªY ³¯±¢a , Sv¼¯ °A jq¯ nj u¯

( SwA ¥Ç£ ° � BÇi pA ³Ç� ³Lí� ) »®¼� nj °A o«A ¤± Òe ³ñ¼ÄB] ¬Co�M �¼®«Æ« Ø¥�

k®®� �A±� ¹½B´¯ ¿B« »§A °A n±´ �¼e nj °A u¯ o«A ¤± Òe k®®ñ¼« �A±� nk�®½A

JBM kØ¼w ³¯Bi ° °A ³¯Bi ¬B¼« nj B½nj ) k{BM odM S¼MBM °A ¤q®« ¥~� ³ñ¼v� ° ///

pA »®«Æ« u®M ¬C nk�M k¯Bwn ©´M SîBTwA o£ A ° ²k{ ±î ¬C pA ( k{BM ³¦æB�

�½A , °A Ø[e jjo¢¼« ¤±L�« ³×Ø¦§A k®î ° j±M kµA±i ±Øí« ³� k®� Bî j±i ¹MAo�§A º°l

nj ³� Ao½p k½B¼¯ jnA° ( Ø[e ¨pBî ) ³×Ø¦§A »¦î k�A° oM »¯qe ¥¼Lw nj ³ñ¯C Ø¿A ²kz¯ o«A

/// j±ª¯ éª] k¯A±T¼ª¯ ( ¬BMB¼M ) ØoÒM ¥X« JBLwA ° jjo¢¼ª¯ n Ø±~T« »¯q Ôe pA o¼� odM

»wnoM ° ³ª� Bd« 154

/ g§A

ß¤B] ßo§A »Ò¦ Òî ßS¼ÒL§A Ú[ Òe ÒçoÒ ³×Ø¦§A ¥Ô : k½±¢¼Ç« ( 41 ¶n±w ) n±v« b±§ nj °

©ÔñØ¦í Ò§ Ø» Òd§A Ô¾ × Ø¿ ßjÒA Ú©ÔY ß¹Ò��Ô®§A Û[ Òe Ø©ÔY ßS¼ÒL§A Û[ Òe ©Ôñ¼Ò¦ Òî ß³×Ø¦ß§ Ò° /// Ò¬±�ÚTÒU ÀÒÒA ß¾Bvß®§A Ò¬° Ôj

Bª{ oM ° ¾Bv¯ oM ³¯ SwA ³T{±¯ ¤B]n oM An S¼M Ø[e k¯°Aki - Ò¬± ÔªÒ¦í ÒT§ Ô³×Ø¦§A Òo«ÒA Bª ßM

³Ø¼§ Ø°A JBdæA )Ø

»e ¾¿ ØjÒA Ø[e uPw ( JBM kØ¼w ) ³�¯ Ø[e uPw S¼M Ø[e ³� SwA

/ k¼ÄBª¯ ( k¯j±M o¯ 18 ³� JBM kØ¼w Ø|Bi °

SªÇv� k®Ça RÀª] �½A nj ° JBM kØ¼w ºBµ³T{±¯ o�¯ pA Ø[e ¨BñeA Sv®½A

/ jo¼¢M nAo� ³í§B« jn±« Sv«p¿

»�¼�e ð§B« ³ñ®½BM ¤¿kTwA ° , JBM kØ¼w ¤± Òe �¼ñ§B« pA SØ¼ñ§B« �B�wA -1

¤±Ç� nj ° oÇ¢½j ²±dÇ¯ ¤BíTÇ« k¯°Aki SØ¼ñ§B« ³ñ¼Un±æ nj : SwA ¤BíT« k¯°Aki

¾B�«A ° ²joªz¯ ¨oTd« Ao½oµB SØ¼ñ§B« ¬B´] ºAki o£ A ° , SwA ºoµB SØ¼ñ§B«

³T{AjoM ¬B¼« pA RApB¼T«A ° RBæB~TiA ·¦ª] ° , ²jn±i ©´M ¬B´] �B�°A : k½B«o¯

/ j±z¼«

Rn±~®Ç½A nj ° : j±Çz¯ ¬°qdÇ« Ø[Çe ¥¼LÇw nj ³ñ®½BM »®ß� ° �ØñªU o¼vU -2

»ØTe j±{ ©µAo� Ro�Bv« �½A nj »{±i ° »TeAn ° y¼î ¥ÄBw° ³¯±£ oµ Sv«p¿

��Bw °A pA Ø[e ©ñe , k{BM ³§°AkT« ºBµ²nBØ¼� ° B´w±M±UA �½BM �Ø�±T« °A ow o£ A

»Çe°n ºB´¼TÇeAnBÇ¯ ° SªÇep ° ¬qÇe pA »§BÇi ¥ÄBÇw° �½A BM S�oe Ao½p , j±z¼«

/ SwA ³T£ An �oe �¼ªµ »Tz� Sªv� nj °A j±i ³ñ¯B®a , Sv¼¯

/ k¯±{ l Øm¦T« Ø[e ²An nj : ³ñTv®½A o�BhM B´®U Ø[dM o«A -3

oQ oî ° o¼v� A ° tBª§A pA S¼M ¤± Òe ° S¼M : ³� kz¼« o«A �ØñªU Rn±æ nj -4


/ SwA SØ¼¯Be°n ° RØ±L¯ ° S§Bwn �kµ �ÀioM o«A �½A ³ñ¼Un±æ nj , j±zM

/ k{BM »Tz� ³M ¬k{ nA±vM ZBTd« ³ñ¼v� pA �¼¦ñU �±�w -5

/ B´¯p pA �¼¦ñU �±�w -6

/ »e �°oe ° JBM kØ¼w j±i RnB½p ¨°q§ -7

tk�A o�¯ pA Ø[Òe RBØ¼æ±~i

K]A° »Çv� o´M : k½±¢¼« ° , ²jAj »Un±æ ° ow JBM kØ¼w ºBµ³T¢M ¾B´M Apo¼«

/ k®� S�oe jAk�M nj ¾B´M j±i ³¯Bi B½ pAo¼{ nj JBM kØ¼w ³¯Bi RnB½p º±vM ³� SwA

- t - ²k{ ¤pB¯ JA±] ° ¤AÆw ³§Bwn nj : k½±¢¼« ( 53 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

nj ©�ÇîA S¼ÇM SwA ¤BÇ]n oÇM ³� S¼M Ø[e - Z ? j±M ²k{ nBvTwA Ø[e pA j Øk\«

Sv¼�BÇ� k®½BªÇ¯ Ø[Çe ³� An ð½ oµ SwA j±~�« pAo¼{ nj »§Ø°A ³�¯ S¼M ° jAk�M

/ k®½Bª¯ Ø[e Ao¯C k¦M ¬C ¥µA SwA k¦M o´M oTñ½jq¯ ³� ¨Ak� oµ

³ÇÚMn Ò³Ç×Ø¦§A ÔoØßLñÔ½ B´¼ Òjn Ò° Al ßA ° : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´M b±§ pA ( 56 ) ³dæ nj °

Ø©ÇÔY ³ßMB¼ ßY Ò�veÒA ÔuL¦Ò½ ³¼§A Ò¥ Òæ Ò° Al ßA ° Ø� Òz§A »§ßA Ò¥ ß~Ò½ ¬ÒA »§A o´\§A Øo ßv§A ß¬Bv ß¦ ßM

BU k½±¢¼« o¼LñU k{ jAk�M o´{ jnA° ¬±a - g§A /// JBT ßñ§A » ³×Ø¦§A Òo«ÒA BªÒ� F Ø�±TÒ½

uPÇw An j±Çi ºB´wBÇL§ �½oT´ÇM k{±P¼Ç« ° ( jAk�M ³¦]j ) Ø�{ »ñ½jq¯ ³M kwoM

/ SwA n Øo�« ³ñ½n±M jo¼¢¼« ¾±�°

ßS¼ÒL§A Ú[e ©ñ® ß« Ò�B�ÒTwA � Òªß§ ³×Ø¦§A Ò©ñÒe kÒ : k½±¢¼« ( 1 t 10 | ) tk�A nj °

kÇ¯°AkÇÇi - JBÇ Øµ Ò±§A »�í Ôª§A ±Ô Ò§ ³Ø¯ ßA ² ßk® ßî � ß« Ó¹ªe Òn Ú�Ô ® Òî ³×Ø¦§A »Ò� Òî ß¾Bvß®§A Ò¬°j

³¯BÇi RnBÇ½p ºAoÇM ³ñ®Ç½A jnAj RnkÇ� ° SîBTÇwA ³ñ¼v� ºAoM SwA ²jAj ¬B«o�

»wnoM ° ³ª� Bd« 156

° S�En o�¯ pA B´¯p pA An ©ñe �½A SwA ²j±ª¯ ±î ° , k®®� Sª½qî jAk�M B½ pAo¼{

/ SwA ²k®zhM ° ²k®®� ¾Bî k¯°Aki ° ¬B¯C oM Sªen

) An ºoÇµA±Ç] ºBµ³¯BÇi pA »Çñ½ : k½±¢¼Ç« ( 358 - 356 | ) ³½ Øn Ôj K� A±� nj

�¼ªÇ½ �oÇ� pA ³®´� jAk�M nj ³� ( ònqM »¯°nk¯A ° ða±� »¯°o¼M ð½ oM ¥ªTz«

R±� pA uQ ° , k®T�o£ ³½AoñM ° ²nB]A ³×Ø¦§A¾B´M , SwA ²k{ é�A° fo� ³Ø¦d« nj Ø�{

pA An n±MqÇ« ³¯BÇi ¾B´ÇM ³ñ®Ç½A BÇU kÇ{ nAk½kÇQ °A VA Øn° ¬B¼Ç« nj �ÀTÇiA ºoÇµA±]

·LUoÇ« , joÇ� R±Ç� »w±« Apo¼« ³� uPw ° , j±ª¯ ºnAk½oi ºoµA±] »w±« Apo¼«

�Ç½A Sª¼Ç� ³LUoÇ« ³w , k{ º±îj ° �L� nB´ A »w±« Apo¼« JnB�A �o� pA o¢½j

�¼®w �½A nj ° , k{ S�B½nj ¾B´L§AkLî ¬Bz½A �BX¼« q�o« ° ³×Ø¦§A¾B´M Ro�e pA S¼M

/ SwA ²k{ ²jp Swj S¼M ¬C o¼ªíU nBñM ¾B´L§AkLî Ro�e o«BM ²o¼iA

JBM kØ¼w S¼ÒM ° pAo¼{

Òk® ßî ¸k\ Òv§A ßJ±Ô]° » : k½±¢¼Ç« ( éMBw keA° pA ozî u«Bi JBM ) ¬B¼M nj

/ SwA �¦� Joî JjA S´] pA ³Ø¼´§¿A ¹��¯ ·¦ª] ° �í¦�½ ·ª¦� -1

-1

J±Ld Òª§A Ôq½qí§A ±µ ³Ø¯A ³Ò§ ß³×Ø¦§A Ò� ß« H«B�îßA ¹Ø¼´§ ß¿A Ô¹��Ô B´¼ �í¦�Ò½ à¹®½k Ò« ßJBM

nj ( JBÇM kØ¼Çw ) ³ Ø¼Ç´§A ³�¯ ³ñ½o´{ ²pA°nj »ñ½jq¯ SwA ²k\w ¬k{ K]A° nj

° q½qÇî AkÇi ° An °A kÇ¯°AkÇi ¬joÇ� ¥¼¦\ÇU ° ©¼�íU ºAoM , SwA ²jo� �±¦� B\¯C

/ SvM±Ld«

j±{ k]Bw Ø¥� jjo£ é§B� ¬C pA ¬C ³� ·®½k« ²k{ o«A ³ñTv®½A : k½±¢¼« uPw

�±¦� Ø¥d« ³ñ¯C ¥X« , jjo£ ¬C n±´ Ø¥d« ( ³¯Bi ) ³ñ¼�nA �¼®`ªµ ° ¬C JBM jq¯


( JBÇM kØ¼Çw ³¯Bi ) �°oí« �~e n±´ Ø¥d« ° jjo¢¼« ( pAo¼{ tnB� ) B� ·®½k«

/ k¯jo£ k]Bw çnA ¬C nj ° ³®½k« ¬C nj ¤±ij jq¯ nj ³� t±¯ Ø¥� oM SwA K]A°

Òk½qÒ½ ¬ÒA Ôp±\Ò½ ¿ ß¹��Ô®§A ÒS¼ÒM Ø¬A » : k½±¢¼« tjBw keA° pA ozî W§BY JBM nj °

kØ¼w ³¯Bi ³ñTv®½A nj - ¹vªÒi »¦Òî ß�°oÔd§A ÔR±¼ÔM ° Ò�¼ívßU ° àuªÒi »¦Òî ³ÔMA±MA

pA q¼¯ »e �°oe R±¼M ºB´M nj ° k{BM oTz¼M [®Q ° j±¯ pA ¬C ºB´M nj k½BL¯ JBM

/ k{BL¯ oUjB½p [®Q

¬lA /// ÒjAnÒA AlA Ø¿ßA Ôo� Òv§A Û¥dÒ½ ¿ : k½±¢¼« tjBw keA° pA ozî tjBw JBM nj °

oÇ£ A ( °A »¦íÇ� �Çñv« , JBÇM kØ¼w S¼M ) ³�¯ kí�« ° S¼M º±vM ow ²k{ ²jAj

JBdÇæA ° »Çe �°oÇe ³ñ¼ÄBµB] ) »e kîB�« RnB½p ° k{BM °A ºAoM pA SîBTwA

²jAj ¬lA �Ç½A ¬°j ° kÇµA±Çi o£ A »v¯ Ro~¯ ° RnB\U ° ( k®®¼z¯»« JBM kØ¼w

/ ²kz¯

»wnoM ° ³ª� Bd« 158

RnB\ ßU JBM

x°o� ° k½oi nj �ÄAo{

ºo Òz§A ° é¼ÒL§A » : k½±¢¼« ( u«Bi keA° pA ozî �«BY JBM ) ¬B¼M nj JBM kØ¼w

�Ø�dTM ºo{ ° é¼M nj ²j±«o� ¬lA k¯°Aki - Ò¬B� à±dÒ¯ Ø ßºB ßM Bª´Ò®¼ ÒM B� ßo§A �Ø�dÒU Al ßA

B�n ¨ÀíTwA ³� nk� �¼ªµ An �±¦ª« ° Øoe ° o¼L� ° o¼�æ ²j±«o� ¬lA ° Bª´®¼M B�n

° k{BM ¥ªî u¯ B½ ²nB{BM ³ao£ A ¬B¼M nj jjo¢¼« c¼dæ ºo{ ° é¼M �o� pA j±{

³Çñ¯C oM ° ¬Bz½A �¼MB« p°o«A SwA JEj ³� »¦½q®U nj An nB Ø\U k¯°Aki ²j±«o� ¬lA

Sªen ° ¥�� ·íw nj Ø¥� ³ñ¯C BU k®µj nAo� j±i RÀ«Bí« nj ¥]BM k½AqU ° }�B®U

/ k®{BM o� B{ Ø�e

/ SwA ²jn°C ²pBU ¬B®hw j±i jB�TîBM ¨À� �½A nj JBM kØ¼w

��A±U ° S½B�n ³ñ¼Un±æ nj : k¯Ak¼« »�B� ( ¬B� ±d¯ ØºBM ) An ³�¦« S½B�n -1

/ nAo�A ° ²Ao� A ³¯ k{BM ²jAnA ° nB¼TiA º°n pA Sv«p¿ o�¯

° ¥�Çî j±i pA o¼�æ ³ñ¼Un±æ nj : SwA ³Tv¯Aj q½B] An o¼�æ ºAo{ ° é¼M -2

¨BªU ¬B¼« nj »®íª®½A ° , Sv¼¯ m�B¯ °A nB¼TiA ° ©ñe ° , ³T{Ak¯ }¼hzU ° k{n

/ SwA ©Ø¦v« ¬B´] �ÄA±� ° ¥¦«

j±Çi ¬j±ÇM �±¦ªÇ« ³ñ¼Un±Çæ nj : k®¼M»Ç« q½BÇ] ° m�BÇ¯ An �±¦ªÇ« ·¦«Bí« -3

k½BL¼Ç« SwA �±¦ª« ³ñ¼~h{ , SwA ©ñe l±¯ ° Ø BU nB¼TiA ° ¤À�TwA �ÀioM

»§±Ç« S«±ñe �ÀioM ³� ³ Ø¼Äq] ¤BªîA o¢« ) °A RB�oe ° RB«Ak�A ° ¤BªîA ·ªµ

/ k{BM °A ð§B« ° »§±« S½B�n ° ²pB]A ° K½±~U SdU nj ( k{BL¯


kÇ¯Ak¼Ç« »�B� ³¦«Bí« �Ø�dU ¨B�« nj An S½B�n ° ²pB]A ¬k{ ²k¼ª´� ßj Øo\« -4

Z°oi ° , SwA ¤B« ¤B�T¯A ° ¥�¯ KLw ³¦«Bí« ³ñ¼Un±æ nj : k{BM ²nB{A BM ³ao£ A

° �Ø�dU ° R±LY oM ZBTd« ºo¢½j ð¦« oM ¬C ¬k{ ¥�T®« ° ð§B« � Øo~U k½ pA ¤B«

u®] pA »ñ½ oµ : SwA ²kz¯ SMBY ³¦«Bí« �Ø�dU BU ° , k{BL¼« ³¦«Bí« ¬k{ c�A°

³¦«Bí« ¨B�« nj �¼�o� S½B�n uQ , j±M kµA±i »�BM ºoTz« ° é½BM ð¦« nj ³]° °

cÇ�A° ° c½oÇæ ²pB]BÇM ZBTdÇ« ( ¤B�TÇ¯A ° ¥�Ç¯ R±LÇY ° ¨°q§ ¨B�« nj Hæ±~h« )

/ j±M kµA±i

�í� RB´] ° jBv� ³ñ¼Un±æ nj : SwA ³Tv¯Aj q½B] kTw ° jAj nj An ¥½q®U -5

/ SwA �{°n ° c�A° »v� oµ oM ¥½q®U ° cMn ¨±{ nBYC ° ¾±w [ÄBT¯ °

»îBªTÇ]A ° ºjAoÇ¯A ºBµnoÇ� ° kwBªÇM JBM kØ¼w : ³ñTv®½A oUq¼¢¯AS¢{ °

nAoÇ� ¤BíTÇ« nB£jn°oQ Sªen ° ¥�� ³¦ª] pA An B´¯C ° , ²kz¯ ³ Ø]±T« j±i ¬B®hw

/ kµk¼«

kµk¼« ²pB]ßA An ¾BM ßn ¾B´M

° , ²j±ÇM Sí®Çæ ° RnB\ÇU ° Kv� ° S¼§BØíÇ� ° nBÇ� �ÀioM B´®U ³¯ ¾BMn ¬B½o]

° o�� ° ºk®«pB¼¯ oM ³ñ¦M : k®ñ¼« �¼«FU R°oY �T{Aj ° ¤±Q ¬j±M ²An pA An ²jBTwA

/ k½Aq�B¼« Swj»´U ° k®«pB¼¯ ° o¼�� |Bh{A ºnBT�o£

° °oÇMC �Çe ºAoÇM ° , ³TÇ{AkÇ¯ Swj nj ³½B«ow ³ñ½o£nB� B½ k®«nB� B½ KwB�

BÇM : jo¼¢¼« ( �Ø¼í« R Øk« BU ) »Twj ³]° ºo¢½j pA xA³¦ÄBî ° j±i xBí« �¼«FU

o£ A ° , k®� ³½jFU SwA ³T�o£ ³� Ao¼´]° ¬Bªµ Sv¯A±U kµA±i nBz� ° Sªep S½B´¯

»wnoM ° ³ª� Bd« 160

: ©¼®Ç� °A ³Ç Ø«l ¥¼ªdÇU ¾BMn ° ¤±Q cMn ¬A±®íM q¼¯ »�B�A �¦L« ð½ Rn±æ �½A nj

/ ©½A²jo� q½±\U °A ²nBMnj »Thw »�B~¯A»M ° º ØkíU ° k½k{ ©¦ ³ØTL§A

ZBTd« tB¯ pA ºoX� A : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´M ¤±� pA ( 161 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

kµA±i � Ø±í« ° ¥Øí« n±«A k{BL¯ ¬B¼« nj »dMn o£ A ³a k¯±z¼« ²kµBz« ²o�� ½BM

SwA ¤°AkTÇ« tB¯ �¼MB« ³� o¢½j RÀ«Bí« ¥X« An ¾BMn jBLí§A »¦î Â�� Am§ / k¯B«

kÇ{ ¤pBÇ¯ SØ¼Çz« ¾BªÇw pA �¼LÇ« ©Çñe �½A ³� �¼e j±�¯ cMn »®í½ ©½j±«o� nAo�

o�mM �BvL¯A ° bo� ° ¬Bd½ Òn ° b° Òn ¤BªñM çnA ¥µA BU SwA oµB� ° KØ¼� ° ¤Àe

/ k®{BM ¤±�z« ¬B¼ª§Bî J±Ld«

»¯Bv¯ RA±´{ ° »¯A±´{ RÀ½BªU �¼«FU ºAoM SØ¼ÄB´M ð¦v« : ©½A³T£ BµnBM B«

/ SwA Sv¼M ¬o� ¨jo«

ºo¼£±¦] ºAoM ° j°ke ° �±�e �e ºAoM ¬±¯B� : S£ ¾B´M Apo¼« JB®\M k½BM °

° ¤kî ·íw±U o�BhM ° ©¦ ° º ØkíU ° ©Tw é�j ° S�¼�e ° Ø�e é¼¼�U pA ¬jo�

/ Sv¼¯ ¬±¯B� ¥í\M »]B¼TeA : ³¯ o£ A ° , SwA »Twnj ° JA±æ

° ºo£©Tw ° , ²j±ª¯ ©¼ñdU An ¨jo« Sv½B{B¯ RB�oe ° é¼\� ¤BªîA ³ñ¼¯±¯B�

° SØ¼«±¦�Ç« ° �íÇ� ° , ²joÇ� »Ø�¦ÇU »¯±¯BÇ� An �¼®ÄBÇÇi RAp°B\ÇÇU ° »ÇÇ¯AoU±´ÇÇ{

¬AnBñT½B®] ° �¼«o\« ¬Bªµ ºAoM , k½Bª®M ¥¼\vU ° S¼LXU Ao¯B£nB`¼M SØ½j°kd«

/ SwA J±i ¬Ao¢ªTw ° �¼®ÄBi °

q¼®� ° ²k®M x°o� ° k½oi

nj ÂªÇî ° ; ³T{AjoM ¨k� Sv¯A±T¼« BU ¾B« ßA ° k¼L Òî SØ½ Øoe ° ºjApC ºAoM ¨ÀwA


/ SwA ²j±ª¯ »Thw ²pnBL« ²An �½A

q¼¯ ºjB½p jnA±« nj ° , ²k{ ¥ÄB� Ao¼ Øª´« ° jB½p nB¼vM o]A ²k®M ¬jo� jApC ºAoM

¬C ºjApDM ©Çñe Go´Ç� ©Çµ jnA±Ç« pA »ÇioM nj ° , ³Tv¯Aj K]A° An ²k®M ¬jo� jApC

/ SwA ²j±«o�

nj , SwA ²kÇ{ k�í®Ç« ¾BÇ«A ° k¼LíÇM �±MoÇ« »«ÀÇwA ³�� nj ³ñ¼¦Th« JA±MA

/ SwA SØ¼ñ§B« ° nBªXTwA ¤B¢®a pA B´¯C ºjApC ° S½ Øoe ºAoM S�¼�e

²B£ C ¨ÀwA �½j t Øk�« ° c�A° n±�®« pA ¾B´M Apo¼« ³� SwA Ro¼e ºB] nB¼vM °

/ k½Bª®¼« ¥í] jn±« �½A nj Ao½q¼¢¯AS¢{ ° n°C²k®i »vM ©ñe ° , ²kz¯

Òu¼Ò§ ß¬Bª¦§A Ò° ß¾B« ß¿A Ôé¼ÒM ©Ôñ¼¦ Òî Ò Øßo Ôe kÒ : k½±¢¼Ç« ( 6 t 21 | ) tk�A nj

ß¥�Ò�§BÇ ßM ¤kÇ Òí§A ©¦Ò � ß« Ôo«Ò¿A ¬B� ð§m Ò� ³×Ø¦§A b±Ò§ » H¼´Ò¯ GkL Òî Òº ßoÒTzÒ½ Ö¬ÒA àkL Òí ß§

³Ç� k½BÇz¯ Ao¼v� ° Bµ²k®M ° Bµq¼®� �Ti°o� BµBª{ oM SwA ²k{ ¨Aoe - An±�v Ò«

³T{±¯ �¼®`ªµ SwA ²k{ »´¯ Aki b±§ nj ³¦«Bíª®½A pA ° , k®� ºnAk½oi An ²k®M

/ ¥�M ³Th¼«C ¤kî ©¦� pA ©ñe j±z¼«

nj ° ²j±ÇM SMBÇY k½BÇM ³z¼ªÇµ ºAoÇM ¾BÇ«A ° k¼LÇî SØ¼�±¦ªÇ« ©ñd®½A K]±ªM °

/ k¯o¼¢¯ nAo� ºjApC çoí«

RBL]±« ØÂ�A B½ ° / k{BM ¬C ¬jo� jApC ºAoM B´®U SwA �ñª« �±¦ª« k½oi Ao½p

/ k½Bª¯ ©µAo� An °A ºjApC

nj »U¿ Ø±dU ¨ÀwA nj �±¦ª« x°o� ° k½oi : ³� SwA ²kz¯ ³ Ø]±T« Apo¼« JB®]

³Ç¯ , k®ñ¼Ç« ð½jq¯ SØ½ Øoe ³¦eoªM An �±¦ª« ° , ³TiBw jnA° °A SØ¼�±¦ª« ° »£k¯p

/ k½Bª¯ B]oMBQ ° SMBY SØ¼�±¦ª« nj An °A ³ñ®½A

»wnoM ° ³ª� Bd« 162

³« ÚodÔ« ¨B½A nj RnB\ßU

° ²jo� S�o{ ³Ø½o¼i n±«A nj ²Ao¯C pA k®µA±h¼« ³ñ¼æBh{A ºAoM RnB\U ° Kv�

° , SwA ØKdTÇv« ° �vdTv« , k®µkM ³íw±U An y½±i ³¦ÄBî ° j±i »£k¯p n±«A

³ØTL§A : k{BM Kv� ° ¤B�T{A oM �Ø�±T« »£k¯p RBØ½n°o� �e ° xBí« �¼«FU ¬±a

/ k{ kµA±i ²joª{ ¨p¿ ° K]A°

³¯ ³®w ¨BØ½A nj : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´L§AkLî ¤±� pA ( 277 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

, ¬DM tB¼Ç� »�íÇM ° ³ Ø¼´§A |±~¯ »�íM ³¯ q½B] ¹�¼�d§A »� »¦�zM ¤B�T{A p°n

) p°n±¯ ¨jBTµ ¨±½ , ¬A±�n k¼î p°n ³w ( ¾B´M ° JBM j±§±« ) ¨ Øod« »¯BY ° ¤ Ø°A ¨±½

¨±½ ° ( JBM kØ¼w RB�° ) ¬BLí{ ©Tzµ ° Sv¼M ¨±½ ° p°n±¯ ¨±½ ° ( ¾B´M Apo¼« R±�

° KvñM ¤B�TÇ{A p°n ³Ç¯ �Ç½A ( JBM SXíM ° ¾B´L§AkLî kØ§±U ) »§°¿AºjBª] ©\®Q

�ÄBÇ ° ° KæB®Ç« ºB�T�Ç« ºAo]A �¼®`ªµ ° ³¯ q½B] SîAnp ° SîB®æ ° RnB\U

/ S«±ñe S«ki ºAo]A »®í½

RB« ØodÇ« pA °j oÇµ nB´Ç¯ ° ¥Ç¼§ nj n±«BÇM ¤B�TÇ{A : k®ñ¼« ¥�¯ »�±{ ¤±� pA °

/ SwA ³ Ø¼ªTe

|±~Çi nj : k®ñ¼Ç« ¥�Ç¯ ¬AoÇ½A »¯BÇe°n ¥d« é¼�±U pA ( 278 ) ³dæ nj °

o~d®Ç« ²n±MqÇ« ¥�Bz« ³ñ¼�B�¯ nj ¥�Bz« ¥¼L� �½A ¬BLeBæ ° B´MB Ø~� ° BµpB ØLi

³� ØoLT« ³« Øod« ¨BØ½A nj »ÄB®XTwA Sªv� �½A nj ³� k½j±M ²j±ª¯ ¤AÆw SwA ¾BØLeBM

° ³¯ q½B] ²±]±§A �« ³]° _¼´M j°ke ov� u½±®M : k¯j±«o� ? ³¯ B½ Svµ ¬B¯C ºAoM

jB½jpA SØ¦î jnA±ª®½A nj ¬°B´U ° »Tvw Sv¼¯ ° ²j±L¯ J±Ld« ° ¤±L�« »ÄB®XTwA

/ Sz£ kµA±i ³×Ø¦§A o«A ¬B®ª{j RnBv] ° REo]


( k¯±z¼« ¾Àî o´{ BM �jB~« ³� ) WíL« ° kØ§±U k¼î nj ¨± Òæ J±]° ³ñ¼T�° ºnC

��Bw ©Ø¦v« n±M ° »§°A �½oM RnB\U ° Kv� JBLdTwA B½ J±]° , j±z¼« ��Bw

/ k{ kµA±i

³®wo£ xA³¦ÄBî ° j±i , ¥�{ ¥¼íU Rn±æ nj ³ñ½o£nB� ºAoM nB� S«oe »§°

° ¬B´Ç] ¬Ao£nBÇ� ° , SwA ¤BÇñ{A ° SMAoÇÇ� ·ÇÇ]nj S½B´ÇÇ¯ nj : k¯BÇÇ« k®ÇÇµA±ÇÇi

ºnBLÇ]A ° »Ø¦Ç� ¬±¯B� �½A ¬±«Ao¼Q nj k½BM : k¯n±h¼« p°n Sª¼�M ¬B¯ ³ñ¼¯An°³z¼Q

/ k®½Bª¯ S«±ñe ° , ²jo� »wnoM SØ�kM n°CRo¼e ° K¼\î

»wnoM ° ³ª� Bd« 164

bBñß®§A JBM

²o ÒªÒY miÒA ° ¬k{ ¥ØµFT«

¬ÒA keÒA Ø¥ñ§ ÒçoÔ : k½±¢¼Ç« ¬B¼M �«BY keA° pA ozî u«Bi JBM nj JBM kØ¼w

� ß« Öo´�Ò½ ¬ßA ° ð§l » k´ÒT\ Ò½ ¬ÒA ÚkM¿ ° B´ÚMn ³×Ø¦§A Ôk Ø ße±Ô½ u�Ò¯ � ß« ³®Òî »�L¼ß§ Ò¥ ØµFT½

° Ò¸oªÒX§A ³®î o´�Ô½ ¬ Ò¿ ³ß °j ß¬lBM k àeA° Ø ß¥� »¦î Ø¥e ð§l �î Bª Ô í®ª Ò½ B« BªµkeÒA

³ñ®½A »~h{ oµ oM SwA ²k{ K]A° - �½k§A » Ô¥ikÒ½ ¿ �Òªß§ Ô¬AoT ¿A p±\Ò½ ¿

k½BM ° SwA SwoQAki ° k Øe±« ³ñ¼v� °A ¥v¯ pA k¯BªM »�BM BU k®� ZA°jpA ° ¥ ØµFU

²oªÇY n±´ pA é¯B« ³`¯C �o� ð½ pA j±{ oµB o£ A ° , k®½Bª¯ S½ Øk] ²An �½A nj

° , k®Ç� ²oªY jB\½A o¢½j ³¦¼w±M BU ºo¢½j oM kµkM ¬lA ³ñ®½A j±z¼« ¤Àe SwA

/ Sv¼¯ ¬B¼M �½j nj ³ñ¼v� BM ¬jo� ZA°jpA Sv¼¯ q½B]

j±{ ²kµBz« »�o� pA é®« KLw o£ A ²k{ ²jAj ¬lA ³ñ¯C »ØTe : k½±¢¼« uPw °

oµBÇ ¬C j±Ç]° pA ²oªY ³ñ¯C BU ( ºo¢½kM ¬k{ ð½jq¯ ) ¬C ¬lBM »¯AoT�A nB¼TiA

¾»{ Ø¥� ð§B« ³� Ao½p ¬C �±�e ²jn°B¼¯ ¬Bª½A ³ñ¯C pA j±z¼« ²jo� é®« ° /// jjo£

�¼®«ÆÇ« o¼� ºk½ÒA oM ³`¯C ° ¾»{ ð¼¦ªU �«Æ« o¼� oM ²jAk¯ ¬lA ° SwA k¯°Aki

é®Ç« ¬BÇz½A pA Ao¯BÇz½A ºB´v¯ k{BM ºnkT�« Ø�e o£ A ³� SwA Ø�e o¼�M »®¼M»«

/ g§A /// ¬Bz½A ð¦ªÒ½B« ³¯±¢a k¯n°C ¬Bª½A ³ñ¯C Ø¿A k®ñ¼«

: SwA o�¯ jn±« Sªv� ³w j±z¼« ³�eÀ« ³ñ½n±M ¨Àñ®½A nj

ºoÇ¢½j kÇ{ ( k§° k¼§±ÇU ) ²oªÇY n±´ pA é¯B« �¼]°p pA »ñ½ �o� pA o£ A -1

/ k®� k§° k¼§±U o¢½j ²An pA k¯A±T¼«


pA B½ ° jo« �o� pA ²A±i : Sv¼¯ q½B] ( Sv¼¯ »MBM ³ñ¼v� ) o¼� BM ZA°jpA -2

/ k{BM ¬p �o�

, Sv¼¯ °A ºAoM »Ø�e ³¯±¢`¼µ : k{ ( »MBM o¼� ) �«Æ« o¼� �¼]°p pA »ñ½ o£ A -3

/ k{BM ºq¼a ð§B« k¯A±T¼ª¯ °

³`M o¢½j jo« pA k¯A±T¼« jnAk¯ ³`M j±i oµ±{ pA ³ñ¼¯p : JBM kØ¼w ¶k¼�íM uQ

³¯BLÇ{ ³¯A±T¼« : k{BM nkT�« ° ²k½j ZnBi JBM �½j pA An j±i oµ±{ o£ A ° , jo¼¢M

/ k®� ðØ¦ªU An °A »ÄAnAj ¨BªU ° ²jAj ³ªUBi °A »£k¯qM

o´« j°kÔe ° JBM kØ¼w pBM

ß�½Ak Òª§A ß¥µ Ò¿ Òk½pA o´ª§A ßpA± Ò] ¨kî : k½±¢¼« ¬B¼M tjBw keA° pA éMBw JBM nj

Ò�¼íÇvU ° àuªÇi ºoÔ�§A ¥µ Ò ß¿ ° ßKÒµ Òm§A Ò� ß« ÁB�X« Ò�¼ívßU ° àuªÒi � ß« ÒoX� A »¦Òî

Ô¤°qÔ®§A ¿ ° Ôj±í Ô~§A »ÒL®Ò½ ¿ ° Bª´¼ÒT¦ ß� » Òozî Ò¹ívßU � ß« Ú¥ A ¿ ° ¹ Ø�ß �« ÁB�X«

¥µA ºAoM À� ¤B�X« [®Q ° j±¯ pA oUjB½p Ao¯p ³Ø½o´« Sv¼¯ q½B] - GkeA° GkeA° Ø¿ßA

°j oÇµ nj q¼Ç¯ ¤B�XÇ« ²jp±Ç¯ pA oTª� k½BM ° , ¬jAj nAo� ³½o� ¥µA ºAoM ²o�¯ ° o´{

-38 ) k®®� »Ø�oU ²jp±¯ ²jp±¯ k½BM k¯o¼¢M An �w° Øke k¼TwA±i o£ A ° , k{BL¯ Rn±æ

/ ( 76-57

¥�BM k{BM »�Ao¼� nk� o£ A ( ¤B�X« [®Q ° j±¯ ) ¬C �±M ³� : k½±¢¼« uPw °

/ k®{BM Ø�e Sªen ·íw ° ¥�� nj �¼Ø¦ñ« Ø¥� ³ñ¯C BU ²k{ o«A ©v� �½A ° jjo¢¼«

: SwA WdM ¥MB� S´] °j pA q¼¯ ©ñe �½A

tB®Ç]A ºAoM SwA ºnAjo´{ ¬jo� �Ø¼í« Sª¼� k®¯B« ³Ø½o´« ¬jo� j°kd« -1

»wnoM ° ³ª� Bd« 166

° nBíwA »Ø�oU ° jBªTîA K¦w ° »¯Ao¢¯ ° ©µBU ¾±w ° o�¯ ¾±w jB\½A q\M : ³� ¨jo«

pA RnB\U ¬jo� ZnBi ° ²B¼w nApBM ¬jn°C nB� º°n ° ³¯BLæB� � Øo~U ° u®] »MB¼ª�

¤BX«A nj �nB{ ³¼ ° ° / jnAk¯ o¢½j ·\¼T¯ , o¢½j kwB« Bµkæ ° »í¼L� ºo\«

/ SwA RB¼Ø¦� ¬B¼M ° S½Akµ ° jB{nA jnA±« �½A

SØ½ Øoe ° �±�e º°BvU �ÀioM ³½o� ¥µA ° �¼z¯o´{ ¬B¼« nj �T{Am£ �o� -2

oÇM ( ¬BªÇ½A , ©¦Çî , R°oÇY ) S´Ç] oÇµ pA ³½oÇ� �Ç� BÇw ³� ©¼®¼M»« BvM ° : SwA

/ jnAj ºoUoM ° »¯°q�A �¼z¯o´{

: k½±¢¼« ° ²jo� º°o¼Q JBM kØ¼w pA ©ñe �½A nj q¼¯ ¾B´M Apo¼« °

Òozî Ò¹ívU ¬ Ôk Ôª¦§ n Ø ßk Ô k nB´« Ò¿BßM Ø¿ßA ÔnB´ ß~§A Ô�Ø�dÔ½ ¿ ( 2 t 19 | ) tk�A

¬ÒA ³¼¦Çî Ò ß ØoÇ Ôe Ò¸jBÇ½ ßq§A ÒjAnÒA �Ç Ò« Ò° ¹ Ø�ß�§A Ò� ß« ºoÔ�¦ß§ ° ßq½oM ß¿A KÒµ Òm§A Ò� ß« ÁB�X«

�Ø�dTÇÇ« - Gn±�Çv« Øßqí§BÇ ßM Ôo«Ò¿A Ò¬B� Òð§m� ÁB�X ß« Ò�¼ívßU ° à¹vª Òi �Òî Òp°B\ ÒT Ò½

²jp±Ç¯ Bµo´Ç{ ºAoÇM SwA ²kÇ{ �Ø¼íÇ« ° Bµo´Ç« ·¦¼w±ÇM o¢« ºk¯°Bz½±i j±z¼ª¯

BU k®ñ¼« �¼¼íU �½A oM ²jB½p ³� »v� ° ²o�¯ pA ºo� ºAoM ° }§Bi ºÀ� pA ¤B�X«

n±Çv« kÇ¯°Aki o«A �¼®`ªµ ° j±z¼« ¨Aoe ¬C pA y¼Q ° jnAk¯ »í¯B« [®Q ° j±¯

/ SwA ²k{

¬ ÔkÔ« ¥µA pA o£ A Sv]°p nBLTîBM o´« : k½±¢¼« ( 133 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj °

/ ³ Ø� ß� SwA ºo� ¥µA pA o£ A ° KÒµ Òl SwA

° �ªY ·§q®ªM o´« ³� Ao½p : SwA ©´� ° ¥�î ° ¾À�î �oî �ÀioM q¼¯ ©ñe �½A

° �½°B®Çî �ÀTiBÇM ³Ç� SwA B\®Ç½A pA ° , k{BL¼Ç« ³Ç]°p |±~hÇ« ° ²j±M ç±î

q¼Ç¯ nB´Ç«ÒA ( SµBÇ]° ° R°oY ° »¯Bv¯ RBæ ° ¬A±®î o�¯ pA ) ³]°p RBØ¼æ±~i


/ j±z¼« �¦Th«

° ¬A±®Çî �MB« ºoTz« : ³ñTv®½A k®¯B« Z°p nBLTîA ° ¬A±®íM o´« ¬j±M éMBU °

° , k®� ©½±�U SwA ºo¢½j ¤B« ³� An j±i o�¯ jn±« u®] j±i nBLTîA ° SØ¼~h{

Swj nj Sª¼Ç� nB¼TÇiA ° , ³TÇ{AkÇ¯ j±Çi �BTÇ« fo¯ �¼¼íU nj »Ø�e ©µ ²k®{°o�

/ k{BM nAk½oi

pA j±´Ç{ n±�e BM k�î u¦\« nj k½BM o´« ° : k½±£ ( 75 | ) »§Bª]A o�¯ nj

/ jjo£ ³½jFU Gk�¯ ³]°qM Z°p �o�

º°n ³]°p ³ñ¼Un±æ nj , SwA S´]»M �Ø¼í« nAk�ªM k½kdU k®¯B« q¼¯ kØ¼�U �½A

no�ÇM ° jn±ª¼ÇM Â«BÇ� ºk�Ç¯ ³½jFTÇM ¨Aq§A : kµkÇM ²pB]A An ³½jFU o¼iFU »®¼MbÀæ

/ k{ kµA±i ¨BªU �¼�o�

»ÄB´M o¼� BM ZA°jpßA

¬BÇ] ° ¤BÇ« ° ²joÇñ¯ q½±\U Ao¼MBM o¼� BM ZA°jpA JBM kØ¼w : k{ ¨±¦í« ³ñ½n±M

/ SwA ²joªz¯ ¨oTd« Ao¯Ao¢½j

j±i ¤Be �¼î nj ° , k½Bª¯ bÀæA An JBM kØ¼w ©ñe SwA ³TwA±i ¾B´M Apo¼« °

/ SwA ²j±ª¼Q An �Ao�A ²An

- t / ¤pBÇ¯ JA±Ç] ° ¤AÆÇw ³§Bwn nj : k½±¢¼« ( 127 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

³×Ø¦§A ³ßM ©ñÒe B« Amµ q½B] °j oµ ¾Bî ° miA - Z ? ³¯ B½ SwA q½B] �¼�oz« BM ¬Ao ß�

jAjAki o¼{jnA b±§ nj ¾B´L§AkLî Ro�e ° / ¨ ÒoÒñ§A ° ¥�Ò�§A ßxoÒî »¦Òî º±ÒTwA Al ßA

¨±�oÇ« �ÇÄA±Ç� oÄBw BM ¬B¼wnB� ¬AoT�A |±~i nj :q½qí§A ³§±� , k¯A²j±«o� »ÃLªM

»wnoM ° ³ª� Bd« 168

oµ pA ³Tz£ ³T{AjoM B´{°j pA �¼¢®w nBM �½A �¼z®§j �¼ÄC �½A nj , k½j±M ²j±ª¯

/ q½B] °j oµ ¬jAj ° �T�o£ �¼ÄC oµ ° ²°o£

¬Bª¦Çv« joÇ« k½±¢¼Ç« ° ³T�o£ Ao§AkTîA Øke �½A pA y¼Q ¬o� ²jnB´a nj ¨ÀwA

k¯A±T¼ª¯ ¬p »§° , jo¼¢M ¬p kµA±h¼« ³� ·ÄB� ° SØ¦« oµ pA ZA°jpA ¨B�« nj k¯A±T¼«

joÇ« ¬B«oÇ� ° �Ø¦vU ° S«±ñe SdU nj HíL� ¬p Ao½p , k®� [½°qU ¬Bª¦v« o¼� BM

/ j±zM é�A° ¬Bª¦v« o¼� l±¯ ° ²o¼w o½p nj k½BL¯ ¬Bª¦v« ¬p ° , jo¼¢¼« nAo�

° , ²j±ÇM � Ø±TÇ« ° ©Ç� BÇe ³z¼ªÇµ ºAoM ¨ÀwA - ³¼¦Òî ×»¦íÔ½ ¿ Ò° ±¦íÒ½ Ô Àw ß¿ÒA

/ j±z¼ª¯ é�A° ¨±ñd«

bBñ¯ nj �½±ÒMÒA S½B� ßn

An B´¯C ¤À�TwA ° nB¼TiA ° ºjApC ° SØ½ Øoe : ¬p ° jo« k{n ° ï±¦M pA uQ ¨ÀwA

° oØYÆÇ« ° m�BÇ¯ bBñ¯ ° RÀ«Bí« ¨Bv�A nj An B´¯C j±i S½B�n ° , ³TiB®{ SØ¼ªwoM

pA ©µ ° »UB½ozU ·L®] pA ° njB« ° nkQ ¬±Ã{ �e ºAoM ³ØTL§A ° , SwA ²k½j »�B�

/ SwA ²k{ ¥ÄB� ¨AoTeA q¼¯ ¬B¯C S½B�n ° o�¯ ºAoM : jB{nA ° k½jbÀæ o�¯

¬B¼ÇM tjBÇw kÇeA° pA éMBÇw JBÇM nj ° , ²jo� º°o¼Q ¨ÀwA o�¯ pA JBM kØ¼w °

° Svµ ° Aki ºAoM pA ²j±M °A ³� k®� S§¿j ³� ·ª¦� ° ³ÒÄo Ò« ° ¾o Ò« ºB�oM : k½±¢¼«

/ joL¼ª¯ njB« ° nkQ pA »ªwA ³¯±¢`¼µ ³ñ®½A �ÀTiA BM / g§A /// °A ©ñdM SwA »�An

An �AoÇ�A ²An j±Çi JBÇM kØ¼Çw �½oÇU bÀÇæA ¨B�Ç« nj q¼¯ B\®½A nj ¾B´M Apo¼« °

�¼oÒ�§A ß¾B�oßM ¬B¼ ÒL§A » j Ø ßk Ôe k ³Ø¯ßA ( 18 t 18 | tk�A ) k½±¢¼« ° , ²j±ª¼Q

é�U ØÀÃß§ Bªµ ÒkíÒM �½±M Ò¿A ß¬lB ßM ²B®� Ø¦ Òî Amß§ jBL ßí§A ÒjBdØUA Ò° ÒjAj±§A ° ¹ØL Òd Òª§A BÒ¯j ÒnÒA B ØªÒ§ BØ¯ ßA


nj - BØ¼��Ç Ò« Ôo«Ò¿A ¬B� ðß§m� Ò° ºoiÔA ÔJnDÒ« ³¼ B®Ò§ ° Ô¾B�ÒL§A ° Ô¹®¼ Ò�§A ©´Ò®¼ ÒM

nj ©¼TwA±h¼« ¬±a B« ° , �¼�o� S½B�oM B´®U j±M ²k{ j°kd« bBñ¯ ¬B¼M JBT�

»®ª{j BU �½±MA ¬lBM ©½jo� �¼¦íU j±zM é�A° jBdØUA ° »Tw°j ° SØLd« ¨jo« ¬B¼«

©ñd®Ç½A nj q¼¯ ºo¢½j kæB�« B« ° , jo¼¢¯ Rn±æ ¬Bz½A ¬B¼« nj ³®¼� ° �Ài °

/ ©½nAj

[½°qÇU : ³Ç� k®ñ¼« ¥�¯ JA±] ° ¤AÆw ³§Bwn pA ( 129 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

/ ³¯ »�o� ¬C ¬°j ° ²o� BM nj ° ³Äo Ò« ° ¾o Ò« njB« ° nkQ S½B�oM SwA �Ø¦í«

° º±Ç� ¥�Çî ³Ç� ¶joÇ� ¥¼~dU ° ³§Bw »w ovQ : ¾B´M JB®] ©ñe K]±ªM uQ

³T{Aj SØ½ Øoe ° ºjApC ³]°p JBhT¯A ¨B�« nj k¯A±T¼ª¯ j±i , jnAj »¦«B� }¼hzU

, SwA o¯ y{ S½B�oM �Ø�±T« bBñ¯ k�î �Ø�dU ³ñ¦M ° , oTij �¼®`ªµ ° , k{BM

/ k®{BL¯ ©µ »ÄB´M ±§° k®{BM ³T{Aj RB¼e o£ A �¼�o� �½k§A° ° oµ±{ ° ¬p

pA Sv«p¿ , k®{BL¯ ¥�î ° q¼ªU ° k{n ° ï±¦M ØkdM jo« ° ¬p o£ A : k½±¢¼« ¨ÀwA

³ñ¼Un±æ nj ° , k®®� ²pB]A Kv� »®¼MbÀæ jn±« nj B´¯C o¢½jØ

»§° B½ ° njB« ° nkQ

[½°qÇU B´Ç¯C ¬AnkQ S��A±« ° ²pB]A BM ³� SwA oT´M k®{BM ²k¼wn k{n ° ï±¦M ØkdM

° ¥�î ° }¼hzU Rn±æ nj An njB« ° nkQ ²pB]A uQ ²o� BM oTij nj Hæ±~h« k¯±zM

° ¥�Çî ² Ø±Ç� ºAnAj ³ñ¼Un±Çæ nj oTij ° ovQ Ao½p , k¯Ak¼ª¯ ¨p¿ oTij ° ovQ ï±¦M

o¢½kªÇµ BÇM oÇ£ A : k®µkÇM }¼hÇzU k®Ç¯A±T¼Ç« Ao¯B{j±i n±«A bÀæ ° , ²j±M o¼MkU

o�®M »]B¼TeA ³a , k®®� ¤BL�A o«A �½A pA q¼ªU ° oñ� º°n °j oµ ° , ³T{Aj S��A±«

/ S{Aj k®µA±i »]nBi }h{ ºEn °

BÇU ° ³T{Aj »«AoTeA ° »�ÀiA ·L®] njB« ° nkQ RpB]A ° S½B�n ¥¼~dU ºnC

»wnoM ° ³ª� Bd« 170

An [½°qÇU ³Ç� k®ñ¼ª¯ ¾B�T�A »®íª®½A »§° SwA ¨p¿ ¬C RBîAo« Sv®ñª« ³ñ½ Øke

/ ©¼¯AkM ¥�BM An bBñ¯ �½±MA ²pB]A pA y¼Q ° , ²j±ª¯ ¬B¯C S½B�n ¤±~dM �¼¦íU

³�¼¦Çw �ÀTÇiA ° o�Ç¯ �ÀTÇiA nkÇQ ° k¯poÇ� ¬B¼Ç« nj : ³� SwA �ñª« BvM °

S½B�n ¥¼~dU ° ²j±M oñ�²BU±� B½ ° �§Bh« B½ ° K½B� nkQ ³ñ®½A B½ ° , k{BM j±]±«

/ j±zM ¨BªU k¯po� »Ø¦� no�M °A

¾B´M JB®] j±i ³� j±z¼« ²k¼ª´� ( B¯j ÒnÒA B ØªÒ§ BØ¯ ßA ) RnBLî pA : �½A pA ³T{m£ °

³T�o¢¼« ³ªzaow ¾kL« ð½ pA tk�A ° ¬B¼M o£ A Ao½p , SwA ³TiBv¼« An ¨BñeA �½A

»®íª®½A ¬B¼M ¤°q¯ é�±« nj ³¯±¢a uQ / k¯A²kz¼« ¤pB¯ k¯°Aki K¯B] pA °j oµ °

/ SwA ²kz¯ n±�®« ( �¦i ¬B¼« nj SØLd« ° jBdØUA �TwA±i )

o¢½kªÇµ BM ¨jo« ³� SwA ³TwA±h¼ª¯ k¯°Aki ¬B¼M ¤°q¯ ¨B¢®µ : k¼Ä±¢M k½BM °

owAow �ÀTiA ° ¥T� ° nBTz� ° Sz� ³ñTv®½A , k®{BM ³T{Aj ��A±U ° SØLd« ° o´«

/ k®Th½n o¢½kªµ ¬B\M ¨jo« ° , ³T�o£ Ao¯Ao½A ºBµo´{

�B� ßp ° k�Òî ³¦æB�

¬±¯BÇ� ° »Ø¦Ç� ©ñe ¬A±T¼ª¯ ³� Sv¼¦ÄBv« pA o´« �¼¼íU k®¯B« q¼¯ �±�±« �½A

ºBµk«Cy¼ÇQ ° ¥�Ç{ ° ¤BÇe ° S�° RB¼�T�ªÇM Ao½p : j±ª¯ o� l ¬C ºAoM »«±ªî

¥ÄBw° ³ Ø¼´U ° ¥¼~dU ³ªUBi ° ow pA �±]n k®¯B« ) »£k¯p RBØ½n°o� ° éØ�±T« o¼�

/ k®ñ¼« Ak¼Q »Ø¦� R°BU ( B´®½A o¼� ° ço« pA ºj±L´M °

�¼ÇM ³¦æBÇ� ³Ç� SwA k�TíÇ« ° , ²jo� ¥í] »ªñe q¼¯ B\®½A nj ¾B´M Apo¼« »§°

pA k½BL¯ q¼¯ »w°oî S�° ° k�î ³¦æB� ° , SwA ¨Aoe p°n 95 pA y¼M k�î ° ºjq«B¯


B½ n Øo�T« �B�p o¼iFU Sªv� pA jn±« k®a nj ¬Bz½A k½B{ / k®� p°B\U p°n³¯BLzñ½

pA An »ªÇñe �¼®Ça k«Cy¼Q �½A é�n ºAoM k¯A²k{ n±L\« ° ²k{ SeAnB¯ ° oØYFT«

/ k®®� ¤pB¯ SØ¼z« ¾Bªw

- ¤ Ø°A , SwA nAo�®Ç½A pA »ÄB´ÇM ZA°jpA ¤±ÇæA : k½±£ ( 75 | ) »§Bª]A o�¯ nj

pA y¼M k�î ° ºjq«B¯ �¼M ³¦æB� - ¨°j / Sv¼¯ q½B] �¼�o� ï±¦M pA ¥L� ºjq«B¯

³T{Aj ³¦æB� k½BL¯ p°n³¯BLzñ½ pA y¼M ©µ �B�p ° k�î - ¨±w / SwA ¨Aoe p°n 95

/ k{BM

¬±Ça , ¤pBÇ¯ JA±Ç] ° ¤AÆw ·§Bwn nj : k½±¢¼« ( 130 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

HªÇñe p°n [®ÇQ ° j±Ç¯ pA kíM k½BM S�B½ n Øo�U ¬AoT�A ° k¯k{ »�An �½±MA ° �¼�o�

/ j±z¯ o¼iFU jjo£ é�A° �B�p

q½B] ³¦æB� oTz¼M p°n [®Q ° j±¯ ¬C pA uQ : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ( 131 ) ³dæ nj °

° j±¯ pA o£ A ° jjo£ ©¼¦vU o´« ° j±{ R°ÀU �¼T½C ° jjo£ ¥æBe �B�p k½BM Sv¼¯

KLw u� oµ jjo¢¯ ¥�BM k�î »§° nB£jn°oQ o«A ¬B¼~î ° SwA ¨Aoe jnm¢M p°o\®Q

/ jjo£ JBTî ° o]p miAÆ« ° SwA ¤±Ãv« jjo£ o¼iFU

RB]° Òp j ÛkíÒU

ÒKßTÔ� : ³� k®ñ¼« ¥�¯ JBM kØ¼w ¨Bñe¿A ¹¼dæ JBT� pA ( 94 | ) JBM �¼ÄC nj

³T{±Ç¯ - ¬±�ØTU ©ñØ¦í§ ³×Ø¦§A ßJBT� » GØk Òe à¾Bvß »®Y ßA � ß« ÒoX� ÒA A± Ôd ßñ®ÒU ¿ ¬ÒA ©Ôñ¼¦ Òî

nj ³Ç� SwA º Øke �½A ° , k¼®ñ¯ [½°qU ¬p °j pA y¼M ³ñ®½A Bª{ ºAoM SwA ²k{

/ k¼{BM ³T{Aj º±�U BU k¼ÄBª®¯ p°B\U ¬C pA ° SwA Aki JBT�

»wnoM ° ³ª� Bd« 172

° ²jo� ¥½kíU ° bÀæA An RB]°p j ØkíU SwA ³TwA±i xj±i ¶k¼�íM JBM k Ø¼w

�d§ BM ° , ²jo� º°o¼Q ° k¼¦�U °A pA jn±ª®½A nj q¼¯ ¾B´M Apo¼« ° , jo¼¢M An �w° Øke

/ k®ñ¼« ¤pB¯ ¬BªwC pA An ©ñe ¬Bªµ ºo¢½j

ß� Òî A° Ôp ß°B\ÔU ¬ÒA ©Ô� B Ø½ ßA ÒbBñ ß®§A ©ñ¼Ò¦î ³×Ø¦§A ÒKTÒ� kÒ ( 9 t 18 | ) tkÇ�A nj

GoñßM ÒmhÚUA � Ò« Ò° B´ Ôv� Ò ° ³ Ôv�Ò S ÒeAoÒTwA ß¾B« ß¿A Ò� ß« à keA± ßM Òé® ÒT A ºmØ§A Ò° �¼TÒ®Y ß¿A

SwA ³T{±¯ - H«± o Ò« Ø ß�d§B ßM »e Ò±§A ©Ò¦Ò � ß« Ôo«Ò¿A Ò¬B� ðß§m Ò� ³¼¦ Òî ÒtFM ¿ ³ßT Ò«k ßhß§

³ñ¼Çv� ° k¼®Ç� [½°qÇU oTz¼ÇM oÇ¯ °j pA AjBLÇ« ° An ¬jo� [½°qU Bª{ ºAoM k¯°Aki

²o� BM oTij »v� o£ A ° SwA ²jo� SeAn Ao¯p u¯ ©µ ° An j±i ¬qñ¼M k®ñ¼« SîB®�

©¦Ç� pA n±®¼ªÇµ oÇ«A S�¼�Çe ° jnAk¯ »í¯B« k½Bª®M JBhT¯A ¬jo� S«ki ºAoM An

/ j±z¼« ³T{±¯ »e°

RBÇîAoªÇM �°oÇz« , k{BÇM »�T�Ç« ³Çñ½jnA±« nj RB]°p j ØkíU : k½±¢¼« ¨ÀwA

° kÇeA° o�®ÇM ° ¨BªÇU S§AkÇî �LÇ� ³ñ½n±� , SwA RB]°p ¬B¼« nj S§Akî ·L®]

° »ÄB®TÇîA»ÇM ° ©¦Ç ° �½oÇU ° �AoÇ�A �½oTña±Ç� ° , ²jo� nBT�n B´¯C BM º°BvT«

�¼Ç«FU An B´Ç¯C xBí« k¯A±T¯ ³ñ¼Un±æ nj ° , jnAk¯ A°n B´¯C pA »ñ¼M SLv¯ ºo´ª¼M

ºo¢½j kwB« B½ ° k½Bª®M nBT�n RA°Bv« ° ¤kî ��A±« B´¯C ¬B¼« nj k¯A±T¯ B½ ° k®�

/ j±M kµA±h¯ q½B] ³ØTL§A : j±zM KØUoT« RB]°p j ØkíU oM

·«jBÇi ð½ o£ A ° , k¼®ñ¯ p°B\U o¯ °j pA [½°qU ¨B�« nj : k½±¢¼« ¾B´M Apo¼« °

/ jnAk¯ »í¯B« k¼{BM ³T{Aj ©µ ¶o� BM

RB¼�T�Ç« JB\Ç½A Rn±Çæ nj ¬p nB´Ça BU [½°qU : ³� ©¼{BM ³ Ø]±T« Sv«p¿ °

³ñ¼Un±Çæ nj uQ , SwA ( »îBªTÇ]A B½ ºjo� ) »]nBi ¥«A±î ºB�T�A ° Sí¼L�


�¼Ç«FU »ÄB¯A±U ©µ jo« ° , o¯ nBá B½ SwA o¯ ³w [½°qU »�T�« »]nBi ¥«A±î

SØ½j°kd« B\®½A nj jnAj ³¯¿jBî n±M An o¯ nBá oµ B½ ³w oµ n±«A ©¼�®U ° xBí«

é®ÇM BÇ½ ¬p é®ÇM BÇ½ SwA jo« é®M SØ½j°kdª®½A B½C ? Sv¼a ºAoM SØ¼î±®ª« °

pA ¬p nBá pA y¼M ºnC ) ¬p nBá ¶nAjA ºAoM ³� Ao½jo« ©¼®ñ¼« ço� B« ? �BªT]A

o¯ nBá q¼¯ ¥MB�« nj ° , SwA nkT�« ° �ØñªT« ( SwA ¬°o¼M jo« ð½ ²nAjA ²k´î

, k®®ñ¼« ¤BL�A ºjo« �¼®a BM ZA°jpA ºAoM ¤j ° ¬B] BM nB£p°n nBz� oYA nj ³� Ao¯p

j ØkíÇU Rn±Çæ �Ç½A nj BÇ½C : k½Bª®¼Ç« S�Ç�A±Ç« ©Çµ »îBªT]A RB¼�T�« ° ¥«A±î °

? jnAj »í¯B« RB]°p

²oÇ� BÇM ·«jBi [½°qU n±�®« o£ A ? ³a »®í½ �T�o£ ²o� BM ·«jBi : ³ñ®½A o¢½j °

° ©¦ ( jApC ¬p B½ ³«jBi ¬p ) �o� °j pA »ñ¼M ©Ø¦v« n±M Rn±æ �½A nj : SwA

B´®U o£ A ° ? SwA ²k{ o¯ °kM j°kd« ¬p [½°qU �±�±« Aoa ° , k{ kµA±i º ØkíU

bBñ¯ ¬A±®î ¥½l nj ¬C ¬j±ª¯ o� l ° ³a »®í½ ¬j±M ²o� BM uQ : SwA S«ki ¬A±®î

nj AoUBÇ]°p j ØkíÇU �±�±Ç« ¾B´L§AkLî ¬±a : ³� SwA B\®½A nj K Ø\íU ° ? ³a »®í½

²k½j jB�T¯A ° çAoTîA jn±« ( SwA ³T�o£ Ao� An »�o{ ð§Bª« BQ°nA ¬ ØkªU ³� ) ZnBi

c½oÇæ ©Çñe ° , ³T�oÇ£ nAoÇ� ¬BTwoQ»L®Ç]A RB�¼¦LÇU o¼YBÇU SdU ³¦æB�ÀM : SwA

/ k®ñ¼« ¥½°FU An tk�A

k¼e±ÇU ¹�¼�Çd§A »Ç� tk�A JBT� Ø}¯ : k½±¢¼« ( 140 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

/ SwA ¤Bd« �ozM �°oz« Ao½p SwA

Ao½p Svd½oæ »´¯ ¬p °j ¬j±ª¯ [½°qU : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ºk®�A »�±{ pA pBM °

/ SwA ¤Bd« �ozM �°oz«

»wnoM ° ³ª� Bd« 174

¾B´L§AkLî k½B{ ° , SwA ²j±L¯ ºk¼¼�U ³¯±¢`¼µ tk�A RnBLî nj ³ñ¼Un±æ nj

²BLTÇ{A tkÇ�A RnBLíÇM ( Õ¸k ßeA± Ò A±Ô§ ßkíÒU B×Ø§ ÒE ©ÔT� ßi Ö¬ ßáB Ò ) An ¬CoÇ� ³½o{ ·½C k¼¼�U

/ SwA ³T£ An �hw �¼®a ° , ²jo�

bBñß nj k�Òî

nj Sv«p¿ ( j±ÇM jAjnAoÇ� »®íªÇM ³ñ½k�î ³¯ ) »�¼�e k�î SØ¼ÄB´M ð¦v« nj

/ k{BM �B�p K{ B½ p°n ¬Bªµ

° �¼�o� ºB�n pA kíM : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´M ¤±� pA ( 136 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

° b° Òn ¤BªÇñM An ³�nBLÇ« ·LÇi �½A ° k¯±{ o�Be ¾B¼�UA pA »Ø¦d« nj �½±MA ºB�n

�½A ²kd¼¦î »Ø¦d« nj ³M±Ld« ° J±Ld« ³Li SÄAo� pA kíM ° k®½Bª¯ R°ÀU ¬Bd½ Òn

³T{±¯ ²k{ o� l ¬B¼M nj ³� �¼T½C k®½Bª¯ SÄAo� ²kz§pB¯ ¬B¼M nj ³� ³�nBL« ³½C °j

�¼®`ªµ ° k®½Bª¯ o´« ³�n° nj �¼�o� ° k½Bª¯ é¦� ©¼¦vU Z°p pA o´« kíM ° j±{

©´¼¦ÇÒî tFM ¿ ³LÇi SÄAoÇ� pA k®{BÇM q]BÇî ¬C ¥µA ³� k{BM »Ø¦d« o£ A ° ¾Ak´{

/ Sv¼�B� �¼T½C SÄAo�

ß³×Ø¦ß§ Õ¥� BØ¯ßA : ß¤B] ßo¦ß§ - Z ? �¼T½C pA - t : k®ñ¼« ¥�¯ JA±] ° ¤AÆw ·§Bwn pA °

/ ÕRB¼�An ß³×Ø¦ß§ Õ¥� BØ¯ßA : ¾Bv®¦ ß§ / Ò¬±�An

²j±M °A ³� k®� S§¿j ³� ·ª¦� ° : k½±¢¼« ( tjBw keA° pA éMBw JBM ) ¬B¼M nj °

²k{ o� l ¥ Ø~« j±i é�A±« nj ³ñ½n±M °A ©ñdM SwA »�An ° Svµ ° Aki ºAoM pA

ßçn Ò¿A Ò° ßRA±ª Òv§A ØßJ Òn ß³×Ø¦ß§ BÒ¯ÒA »®Ø ßA - An ³½C �½A k½±¢M o£ A ³ñTv®½A ¬C o~Th« ³�

pA ²kÇ{ n Øk�Ç« ³`¯C BM , �¼ªÒ§Bí§A ØßJ Òn ºoÔ½ ¿ B« ØJ Òn Ò° ºoÔ½ B« ØßJ Òn ¾» Ò{ Ø ß¥Ô� ØßJ Òn


¬C oM k®{BM kµB{ ° »e±§ oM k®®� o´Ô« °j oµ ° �o� ¬C pA ©v� �¼ªµ ° o´ ß« j°ke

/ ¾Ak´{ pA

nj , k� Òî ³¦Ãv« BØ«ÒA : k½±¢¼« ¾B´L§AkLî ¤±� pA ( 138 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj °

/ ³¯ ³¦æB� �B�p ° k�î �¼M ° / j±{ R°ÀU �¼T½C »®í½ jjo£ é�A° �B�ßp ¥¼Ò§

SeAo~ÇM ³Ç� SwA ·¦ªÇ] ¬C : SwA ²kÇ{ n Øo�« ¨ÀwA ¬±¯B� nj ³ñ½k�î ³�¼æ

° Z°p ¬B¼Ç« nj SØ¼Ç]°p ³�¦î jB\½A oM S§¿j �§ �½oTd½oæ ° �½oT´M BM ° ³\´§

, j±{ ²k½j �¼�o� pA »ñ½ nB´ A nj »«B´MA B½ ° ¤Bª]A o~Th« o£ A ° , k½Bª®M ³]°p

/ j±M kµA±i ¥�BM ° »�B� o¼� k�î

BØ¯ ßA ° ¬±�An ß³×Ø¦ß§ Þ¥� BØ¯ßA ³¦ªÇ] �T£ Sv«p¿ ³`¯C : ¾B´M ° JBM ð¦v« nj »§°

/ SwA , RB¼�An ³×Ø¦ß§ Þ¥�

AkÇi ºAoÇM BÇ« ³ªÇµ ³ñ®Ç½A ° ¬j±M Aki ºAoM ° Aki pA ¬j±M »�An ³ñ¼Un±æ nj

SØ¼Ç]°p ³�ÀÇî jB\Ç½A ° ZA°jpA �Ø�dU oM »¯±¯B� ° »�oî S§¿j ³¯±¢`¼µ , ©¼Tvµ

/ jnAk¯

�Bd§ pA ) k¯A±T¯ »v� : k½Bª¯ [½°qU nBñ¯A �¼�o� pA »ñ½ p°n k®a pA uQ o£ A °

/ k®� ¬BµoM ³«B�A °A nBñ¯A ¥MB�« nj ( ¬±¯B�

Ro�Bv« nj S� Ò° �¼¼íÒU

ÒjAnÒA kLÇ Òî Ø ß¥Çñß§ ³Ç×Ø¦§A ÒKTÇ Ò� kÒ : k½±¢¼« ( 8 t 19 | ) tk�A nj ¾B´M Apo¼«

ßkî Ò±§B ßM » Ò° ° »UÒA ¬ßA ÒjAnÒA ¸ Øk Ô« ß¹Ø½A » ³ßTLeB~ ß§ HUB�¼« Ò¥í\Ò½ ¬ÒA ³ß®� Ò° � ß« ÒZ°o Ôh§A

k¯°Aki SwA ³T{±¯ - BM±Tñ Ò« o«Ò¿A ©¦ � ß« Ò�¼® ßvd Ôª§A Ò� ß« Ò¬B� Ò° Ô³¼§± Ò« Òo«ÒA ÒéL ØUA ³Ú¯ßA

»wnoM ° ³ª� Bd« 176

° Ro�BÇv« ºAoÇM »TÇ�° ³ñ®Ç½A j°n ¬°o¼ÇM j±Çi �Ç�° pA kµA±hM ³� ¶k®M oµ ºAoM

y½±Çi ²kî±ÇM ° ²joÇ� Sí]Ao« S�° ¬Bªµ nj o£ A uQ , k®� �Ø¼í« j±i Sí]Ao«

J±vdÇ« ¬AnB�±ñ¼Ç¯ ³¦ª] pA ° ²j±ª¯ SîB�A j±i º¿±« ¬B«o� pA ³ØTL§A jo� ¥ªî

/ k{ kµA±i

ß¹Ò½B� » Ò¬±ñÒ½ ° ³TÒ®½o Ò ÒoLhÔ½ ¬ÒA ³Ò¦Ò Ø»�¼� Òe ànm Ôí ßM Òn ÒmTîA ¬ßA Ø¿A ° : k½±¢¼Ç« pBM

kíÇ ÒM Ò° àRAj°kíÇ Ò« oÔ {ÒA ß¹ívßU Ô}ØMoÒU B´Ò¦ ß¬Ao«Ò¿A ÒRB ¬ßA ° B´¼§A �±Ô] Ôo¦§ k´\§A

oÇÇ£ A ° - RAoßMB~§A ÛKdÔ½ ³Ú¯ßA ÖRoÒL Òæ ¬ßA ° Z° Òq§A ßnB¼TiA » B´¼¦ Òî ÒtFM ¿ B´ß§Bª� ßA

S{Aj ºnmÇî HT�¼�Çe oÇ£ A uQ Sz¢¯oÇM j±Çi kî±Ç« nj ° ²joñ¯ ¾B�° j±i ²kî±M

k®� y{±� ¤Be �¼î nj ° kµkM �ÀØ�A y½±i ³]°qM An j±i ¬j±M n°mí« Sv«p¿

³Ç¯ ° j±ª¯ Sí]Ao« ³¯ ) k{ R±� o«A °j oµ o£ A ° / k½Bª¯ Sí]Ao« oUj°p ³aoµ ³�

uQ ° k®ñ¼« oLæ ²B« ³¯ R Øk« ³]°p Rn±æ �½A nj ( jAj �ÀØ�A An j±i ¬j±M n°mí«

oLæ ¤Be �½A nj pBM o£ A ° , k®� nB¼TiA Ao½o¢½j oµ±{ k¯A±T¼« ²B« ³¯ ¬k{ ¨BªU pA

/ SwA oT´M k{BM j±i Z°p �±]n o�T®« ° ²jo�

oÇ£ A - t k®ñ¼« ¥�¯ JA±] ° ¤AÆw ·§Bwn pA ( 144 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj °

oLÇ Òh§A j±�Ç« ° k½Bª®Ç¯ �¼¼íÇU An oÇw R Øk« »®í½ �±]n RB�¼« ° k®� ow »v¯

³ÇM éÇ]An ) ²k¼®Ç{ An tkÇ�A JBT� o«A o£ A - Z ? Sv¼a é¦� �¼¦ñU j±{ oY Ò¿A °

kíÇM ° k½Bª¯ }ØMoU ¨BªU ¤Bw ð½ ( ³]°p ) é¦� ²j±ª¯ �oU ° ( ow S�° �¼¼íU

é¦Ç� ²k¼®Çz¯ AoMBT� o«A o£ A ° , Z°p lBhØUA B½ ( oLæ ) �°oí« nj SwA °A BM nB¼TiA

/ k½B«o� oµB k¯°Aki An °A Z°p o«A BU k½Bª¯ oLæ

B½ k{BM ³T{Aj j¿°A ²A±i ) ²jo� Ro�Bv« ³ñ½jo« ¾B´M Apo¼« n±Twj K]±ªM uQ


³ÇwA±ÇM ° ( ³Ç¯ BÇ½ k{BÇM �¼Ç«FU xA³¦ÄBÇî ZnBh« ° ³¯ B½ k{BM k®ªU°oY ²A±i ° ³¯

°A ow ¤Bw ð½ pA y¼M ( ²o¼� ° uLe ° ºnBT�o£ ° ço« ) »¯B´£ B¯ ºBµk«Cy¼Q

Sv¯A±TÇ¯ »§° j±ÇM ²jo� �¼¼íU »T�° j±i Ro�Bv« ºAoM o£ A : SwA ³Tz£ »¯¿±�

Z°p kÇ¯A±T¼Ç« ²BÇ« ³Ç¯ pA uQ °A ³Ç]°p , kµkM �ÀØ�A xA³¦ÄBíM An j±i ¬j±M n°mí«

³]°p ( tk�A ©ñdM ³ Ø]±U BM ) SwA ²joñ¯ �¼¼íU S�° o£ A ° , k½Bª¯ JBhT¯A ºo¢½j

/ j±z¼« nBTh« ¤Bvñ½ �T{m£ pA uQ

k¯A±T¼« , jnAj ºj¿°A °A pA ° ²jo� »¯B£k¯p oµ±{ ³¯Bi nj ¤Bw ¥´a ³ñ¼¯p uQ

p°n [®Q ³ao£ A j±M ²k{ �Ø¼í« ³ñ½ow R Øk« �T{m£ pA uQ ) j±i oµ±{ JB¼� nj

/ ¬±¯B� �½A ¶k¯pBw ©´� ° Ro¼� oM �½o�C / jo¼¢M o¢½j oµ±{ : ³«B¯ ¬k¼wo¯ ° ( k{BM

R±Ò� oLÒi ¬k¼wn nj Ö² Úk ßî

»~h{ o£ A : ³� k®ñ¼« ¥�¯ �¼M Øo�ª§A �½p b±§ pA ( 145 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

�¼§kíÇM BÇ½ �±¼ÇzM �Ø¦íÇ« ²o�� ½A RBLYA kwoM °A RjB´{ B½ R±« oLi k½Bª¯ ow

/ SwA JB~Ô« Z°p lBhØUA nj é¦� o´{A ¹ívU ºB��¯A ° R±LY pA kíM SwA

ÒSLÒY ° ß¥TÒ�§A °A ßR±Òª§A ÔoL Òi BµBU ÒA ¬ßA Ò° : k½±¢¼« ( 18 t 19 | ) tk�A nj °

ÔnB¼TÇi ß¿A B´Ò§ ÕRAj°kí Ò« Õo´{ÒA S Ò� Ò« Al ßA ßS¼ÒL§A » ÒWÒL¦ ÒU ¬A B´Ò§ �¼Ò§k Òí ßM °ÒA �B¼ ßz§B ßM

nj �B¼Ç{ ³¦¼w±ÇM oLÇi �½A ° k¼wn xoµ±{ R±� oLi ¬p ºAoM o£ A - ÔnBTh ÒU Bª¼

nj j±z¼« o�T®« ¬q¯C uQ k¼wn R±LXM ¤jBî }h{ °j �T£ BM B½ ° ¨jo« ¬B¼«

/ SwA nBTh« °A ° k®� k½k] Z°p nB¼TiA k¯A±T¼« S{m£ ºk®a ºB´µB« ¬±a ° ³¯Bi

pA jAo« : ³� k®ñ¼« ¥�¯ JA±] ° ¤AÆw ·§Bwn pA ( 125 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj °

»wnoM ° ³ª� Bd« 178

/ SwA ²B« ³¯ ( ³T{m£ RnBLî nj ) RAj°kí Ò« o´{ÒA WLÒ§

n±M o�Bv« Z°p ³ñ½jn±« ¬B¼« nj »�o� Apo¼« JB®] : ³ñTv®½A oUq¼¢¯AS¢{

²j±ª®¯ Sí]Ao« ²k{ �Ø¼í« S�° �T{m£ pA uQ ³ñ¼]°p ° , SwA ²jo� R±� ©Ø¦v«

/ SwA ²jAj ²B« ³¯ �T{m¢M ©ñe Rn±æ °j oµ nj ° , ²kz¯ ¥ÄB� : SwA

jn±« nj ³ñ¯B®a , k®� oLæ ²B« ³¯ ³]°p : ³� SwA ¨p¿ KÄB� Z°p R±� nj uQ

j±ÇM ²kÇ{ �Ø¼íÇ« SíÇ]AoÇ« ° oÇw ºAoM ³ñ¼U Øk« ) R Øk« �T{m£ pA uQ KÄB� Z°p

²j±ÇM ¨p¿ ²B« ³¯ �¼ªµ pBM : j±i SØ½n°mí« pA ¬jAk¯ oLi ° ( k{BM p°n [®Q ³ao£ A

/ SwA

/// bBñß S«oÔe

/ SwA jn±« �¼ªµ : SwA ³ Ø]±U K§B] ° »¯k¼®{ nB¼vM ³ñ½jnA±« pA

BÇ½ njBÇ« BÇ½ oÇµA±i B½ oTij BM ¬jo� ZA°jpA S«oe ºAoM »ªñe ¾B´M Apo¼« ºnC

/ SwA ²joñ¯ o� l ³§Bi B½ ³ Øªî

/ SwA ²k{ ¥ÄB� nkQ ¬p [½°qU S«odM B´®U Apo¼« JB®]

, k¼®Ç� n°BM Sv¯A±U k¼µA±h¯ ©µ Bª{ ©¯Ak¼« ° , Sv¼¯ »¯jo� n°BM �±�±« �½A

¬BUj±Çi k¼ª´�»Ç« ³ñ½n±Ç� o´ÇM ° , k¼Ç¯A±hÇM B\®½A nj An tk�A RnBLî �¼î »§°

/ k¼®� S«±ñe

BÇ Ø ßA ©ñßÄBÇMC ÔZA°p ÒA ©ñ¼¦Ç Òî S Ò« ßØoÇ Ôe kÒ : k½±¢¼« ( 10 t 30 | ) tk�A nj

©ÔT¼´Ô B« A±L ßñ ÒUo ÒU ¿ Ò° ß¬Bñ« ß¿A ÑÀÒ« B½ �ªe Òo§A A±�ØUA ß¬Bª¦ ß§A Ò©ñÔe ÒoÔ�mÒ ¬ÒA »¼dÒTvÒ

oÇM SwA ²k{ ¨Aoe - Ò�¼ªßÄB´§A �« RA± Ò Òz§A ß¾Bª¼Òµ » A±Ô ±ñÒU ¿ Ò° ßb±Ò¦§A » ³®Òî


q¼µoQ ©¼®� o� l An BµovQ ©ñe ³� ©¼®ñ¼« ¾B¼e B« ° ¬BUj±i ¬AnkQ ºB´¯p BµBª{

pA ( tk�A ) b±§ nj ³� An ³`¯C k½±z¯ KñUo« ° RB®ñª« SîBª] ºA Aki pA k¼®�

/ �½oØ¼dT« ³¦ª] pA »¯AoU±´{ ¬BMB¼M nj k¼{BL¯ ° k½A²k{ »´¯ ¬C

bBÇñ¯ RB« ØodÇÔ« SªÇv� pA B\®Ç½A nj B´®U j±i ºBµ³T{±¯ ¨BªU nj Apo¼« JB®]

An ©ñd®½A ¬±a ° SwA ²j±ª¯ o� l An ¾BMC ZA°pA B´®U q¼¯ �±�±« �½A pA ° , ²jo� WdM

jn±« ¾BMC ZA°pA q\M ¬Bz½A o�¯ nj ³� j±z¼« ¨±¦í« : SwA ²jAj nAo� ¬Bª¦� ¥MB�« nj

/ SwA ²j±L¯ ºo¢½j

kÇ¯A³Tv¯A±T¯ q¼¯ ( »�±{ - ¾B´L§AkLî ) °A ¬B®¼z¯B] ³� SwA o�¯ �¼ªµ º°n °

/ k®®� o� l ºo¢½j jn±«

pA - t : k®ñ¼Ç« ¥�Ç¯ JA±Ç] ° ¤AÆÇw ·§Bwn pA ( 149 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

/ SwA é]An ¤kí§AS¼M ºB® Ò«ÔBM ©µ n±«A �½A - Z ? JnB�A bBñ¯ S«oe ° S¼Ø¦e

³ÇM éÇ]An |±~®Ç« o¼Ç� JnBÇ�A ¬AoT�A »§° : k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´L§AkLî ¤±� pA pBM °

³Ø½oÇzM Sí¼LÇ� jAkíTÇwA ° Sªñe ° ØK� ºB�T�« ° SØ¼¯k« kîA±�M ³� ¤kí§AS¼M

° é�BÇ� ©Çñe ¬BªÇµ k®Çµj nAoÇ� |±~i �½A nj ¤kí§AS¼M ³`¯C ºnBM k®µj nAo�

/ k¯A±T¯ p°B\U uñ`¼µ SwA »´§A ¨nBæ

q¼¯ ¾BMo�ÒBM ZA°jpA ³� k¼{BM Ø�Ãª« jo¼£ RØ±� »ÄB´M o«A ¬±a : k½B«o¼« q¼¯ °

/ jjo£ �±�±§A njB¯

RB�L� pA ¾B´M ¶k®M ºA : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ¾Bª¦í§A nkæ b±§ pA ( 150 ) ³dæ nj °

kMB¼¯ ¥¼ñzU »«±ªî ¤kî S¼M BU k¼ÄBª¯ RB½DM �±]n , k½j±M ²j±ª¯ ¤AÆw RB« Øod«

/ SwA ¨±½ ¬DM ¬±µo« jjo¢¯ ¬B¼M RBî ØoT«

»wnoM ° ³ª� Bd« 180

¨B�Ç« nj An »Çv� ©ÇwA nkÇQ ¬p q\ÇM : k®®� �±]n ¾B´M RB½DM ¬±a ¬B¼ÄB´M uQ

¨B�« nj R±ñw ) o� l ¨kî ° , k½j k®µA±h¯ ( RB« Øod« RB�L� nj ) ZA°jpA S«oe

/ SwA pA±] ° ³eBMA ¥¼§j j±i ( ¬B¼M

jnA±« �½A ¤BX«A nj BU SwA ³T�B¼¯ ¥¼ñzU p±®µ q¼¯ ¤kí§AS¼M : o¢½j �o� pA °

ozT®« ¾B´M ¬A°o¼Q nj »¯BªwC ° »´§A ©ñe ¨B®M ° , ²jo� ¬±¯B� ¥í] ° ©ñe é�°

/ jpBw

³íT Ô« S«oÔe

/ SwA ³íT Ô« bBñ¯ ¨Bv�A pA »ñ½

/ »ªÄAj ³¯ »TØ�±« bBñ¯ »§° , SwA bBñ¯ ¬Bªµ ³íT«

nj k®ÇµA±hÇM , o´« �¼¼íU pA uQ , o¢½kªµ ��A±U ° S½B�n BM »¯p ° jo« ¬±a

bBñ¯ Ao¯C : k{BM »®Ø¼í« R Øk« BU ³ñ¼eBñ¯ »§° , k®®� ºnB] bBñ¯ k�î ¬B{j±i ¬B¼«

/ k®½±£ ³íT«

pA uQ ° , ²kz¯ é�A° ºo¢½j jo« ¶ Økî nj ³]°p : ³� SwA �o{ ³íT« bBñ¯ nj °

/ k®� oLæ RjBî °j B½ p°n [®Q ° ¥´a ² Økî ¨B®M q¼¯ ³íT« R Øk« �B�¯A ° ¬k{ ¨BªU

�Çe BÇM ) ³M±¦Ç« [ÄBTÇ¯ ° �wBdÇ« ° nBÇYC o�Ç¯ pA »TØ�±« bBñ¯ BM »ªÄAj bBñ¯

pA çoTíÇ« |BhÇ{A ° , ³TÇ{AkÇ¯ »U°BÇU �½oTña±Ç� ( ² Økî ¨BØ½A ° �¼�o� S½B�n

/ k®îÀØ�A»M ¬C �ÄAo{ ° ³íT« S�¼�e

j±i ¥�� ° j±] pA ©§Bî k¯°Aki : k½±£ tjBw keA° pA éMBw JBM nj JBM kØ¼w

ºB�n nj »Ø§l »v¯ _¼µ oM ³ñ¯C BU ( ³íT« ) An �B�¯A j°ke ¬B¼M nj ²j±«o� éUo«


/ k½B¼¯ jnA° °A ºAoM pA Aki

/ SwA ²j±ª¯ k¼½FU An �hw �½A ° ²jo� k¼¦�U nBT£ �½A pA q¼¯ ¾B´M Apo¼« °

BÇ Ø« ÒA ° : ³Ç� k®ñ¼Ç« ¥�Ç¯ ¾B´ÇL§AkLÇî ¤±Ç� pA ( 142 | ) ¨BÇñeA ·®¼\®ÇÇ£ nj °

º±Ç Ò §A �Ç Òî Òt±�Ô®§A éÒ® Ò« ° t Øk� Ôª§A n±Òñ§A Am×µ » ³×Ø¦§A ³« Úo Òe SÚ ± Ôª§A ÔZA°jp¿A

ZA°jpA B Ø«A ° - ×»¦î Ñ¿A Ñ ÒÀÒª§A Ò�¼ÒM Ôu½k�ÒT§A Ò° Ô³½q®ÒT§A ±µ Ò° ×º±�ÒT§A ß¾Ajo ßM A°k ÒUo Ò½ »ØT Òe

é®Ç« »TwoQº±µ pA An ¨jo« ° � BQ ²n°k®½A nj SwA ²jo� ¨Aoe Ao¯C k¯°Aki SØ�±«

nj Sv½nB�q¼µoÇQ ° »£q¼� BQ ¬C ° k®{BM uØL¦T« ºnB�q¼µoQ ºAjoM BU SwA ²j±ª¯

/ »¦îA ÑÀ« ¬B¼«

: ©¼Ä±¢M k½BM nBT£ �½A ¥MB�« nj B«

/ jnAk¯ bBñ¯ BM »�o� : k{BM »TwoQA±µ ³íT« o£ A -1

: j±ÇzM SMBÇY »Ç´§A �Ç½j ° »¯BªÇwC ¬±¯BÇ� K]±ªM ³íT« pA±] ³ñ¼Un±æ nj -2

tk� K]±« ¬C pA ¬jo� ºn°j ° , ²j±M ºnB�q¼µoQ ° º±�U �ÀioM �ÀioM ³¯±¢a

/ j±M kµA±i »¦îA ÑÀ« nj

, S½BÇ�n ° ¥¼Ç« ¤BªÇ� BM ° ºjApC S½B´¯ BM �«Ak� BQ ° �¼î ¬qñ½ ³ñ¼T�° -3

³�¼æ ºAo]A ° R Øk« ° o´« �¼¼íU pA uQ ° , ²j±ª¯ o�Be An j±i SØ�±« k�î ºAoM

SØ¼Ç]°p nBÇYC ° ¨pA±§ ¨BªTÇM An j±Çi ° , ²k{ jo« »�¼�e ³]°p ° »ªwn ¬p , k�î

? jnAj »§Bñ{A ° K¼î ³a B½C ; k®ñ¼« o�Be

¬C pA c½oæ ·\´¦M ° , ²jAj }¼hzU »TwoQº±µ An �B�¯A k�î Apo¼« JB®] -4

nB¼TiA R±ñw ° , ²k½k¯ ºn°md« oµA±i ° oTij ° njB« [½°qU nj »§° , k®ñ¼« »´¯

/ k®ñ¼«

»wnoM ° ³ª� Bd« 182

³¯ ( k{BM p°n [®Q ³ao£ A ) kî±« pA o¼iFU ° Z°p SL¼� Rn±æ nj ¬p ºAoM -5

BM ³ao£ A ) kµk¼« Z°p nB¼TiA ¶pB]A ²B« ³¯ pA uQ ° , ²k{ ¥ÄB� ² Økî ° oLæ ¨BØ½A ²B«

ºnB�q¼µoÇQ ° º±�ÇU �ÀÇioÇM AoÇ¯C ° ( k{BÇM ²joÇ� »¯B£kÇ¯p ¤BÇw ¥´Ça »§ Ø°A Z°p

/ kµk¼« }¼hzU tk� �§Bh« RBØ¼æ±~i ¬C BM An ³íT« »§° , k®¼M»ª¯

�À� nB¼TiA

/ SwA ²jAj Z°p SwkM An �À� nB¼TiA ¨ÀwA

/ jnAj »UAn°md« �À� nj ( ¬p ) ³]°p ¬j±M nBTh« ºnC

³ñ½oÇ«A �½oTña±Ç� ° ³YjBe o~Th« BM SwA �ñª« ° SwA oØYFT§A k½k{ ¬p -1

/ k®� o�Be �À� ºAoM An j±i ; k{BM nA±£ B¯ °A ºAoM

SdU SwA �ñª« ° : jo¼¢¼« nAo� o¼YFU SdU ° ²k{ ¥í®« oUj°p ³aoµ ¬p -2

An j±Çi ³§BÇw �½k®Ça »¯B£kÇ¯p ° , ²kÇ{ éÇ�A° ¬Ao¢½j ¾±w RB�¼¦LU ° K½o� o¼YFU

/ kµkM Swj pA »¦MB�B¯ Sª¼�M

° ç±�L« S½B´¯»M ¬C ° : SwA �À� �±�° RoX� K]±« ³]°p ¬j±M nBTh« -3

/ SwA ¨±«m«

j¿°A S¼MoU ° ¤q®« o¼MkTM ³�Àî ° ºnAj³¯Bi ¨B�« nj An °A , ¬p ¬j±M nBTh« -4

° »¦ÇiAj »£k¯qÇM »£nqÇM ·ª§ o�¯ �½A pA ° , ²jo� ¤q§qT« ° Svw Z°p SØLd« °

/ k½D¼« jnA° »£jA±¯Bi

° jBªTîA K¦w JBLwA ° , ²jo� ¬Bª£kM ° �¼MkM °BM SLv¯ An jo« , ¬p nB¼TiA -5

Ø¥ThÇ« ²jA±¯BÇi ° ³¯Bi n±«A ©¼�®U ³\¼T¯ nj ° , ²jn°C ©µAo� An °A ¬B®¼ª�A �í�


/ jjo¢¼«

¬p pA °j oµ SwkM An �À� nB¼TiA ° , ²k½pn° S¦� RB´\®½A pA »ÄB´M SwB½n °

/ SwA ²jAj jo« °

»�±{ ) ³¯B¦w Ø¥] ³×Ø¦§A o«A Ø

»§° Ro�e : k½±¢¼« ( 225 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

SµAoÇ� »�oÇ� oÇµ pA ³]°p ° Z°p �¼M SµAo� |±~i nj BØ«A - k½B«o¼« ( ºk®�A

/ ³¯ »d¼]oU ° pB¼T«A º°Bv« �¼�o� �±�e ¨B�« �½A nj ° ºnB] }ØMoU ©ñe é�A°

- Z ? ³¯ B½ jo¼£ �À� j±i Z°p pA k¯A±T¼« ³]°p B½C - t : SwA �U°o� b±§ nj °

/ ³]°p ° Z°p �¼M SwA ³ Ø«BU RA°Bv«

�À� SØ¼µ°oñ« k®½±¢¼« �À� �±�° nj ³íw±U �½A BM : ³ñTv®½A oUq¼¢¯AS¢{

/ ²k{ ¤pB¯ R Øk{ S½B´¯ nj ©�îA n±´ �½A nj

c¼L� ° ¨±«m« nB¼vM �À� o«A : k®ñ¼« ¥�¯ »�±{ pA ³®¼\®£ ( 224 ) ³dæ nj

/ SwA »´§A ºB�n �§Bh« °

¬jAj �ÀÒ�

�À� nB¼TiA ° , ²jo� S§Bh« �À� �±¼{ BM Âªî ¨ÀwA : k{ ¨±¦í« ³ñ½n±M

° n°BÇMj°p ° oÇØYFT§A k½kÇ{ ° ¤BíÇ¯¿A o¼XÇ� ³Ç� An ¬p ° , ²jAj joÇ« SwkÇM B´®ÇÇU An

¨°od« Ø�e �½A pA : SwA n°j n±«A K�A±î oñ� pA ° »îBªT]A n±«A pA ° ²jAnß¿A�¼í�

/ SwA ²j±ª¯

/ k¯n°j ¥ªî ¨B�« pA ° k®½±¢¼« �§ SØ¼ÄB´M ¬Aow »§°

u¼Ò§ Õ²oÔ� °A Õ¸n°k� Bª´®¼ ÒM ÒVkÒe ¬ßA ° : k½±¢¼« ( 2 t 20 | ) tk�A nj ¾B´M

»wnoM ° ³ª� Bd« 184

B« ° ÖS¦ Ôª Ò� ¬ßA ° ¹LØ¼Ò� Ô¹dÄAn Bª´Ò®¼ ÒM éÒ�v ÒU Ú¥íÒ§ ¹¦ ß«B� Ó¹® Òw ÒoßL~Ò½ ¬ÒA ³Ò§ ° B´� Ø¦� Ô½ ¬ÒA ³§

oµ±{ ° ¬p ¬B¼« nj o£ A - Bª¼ñ Òe ¾»{ Ø¥� »¦î Ò¬B� ³Ø¯A �ÀÒ�§A » ÒtFM À SÒeB

¤BÇvñ½ BU k½BM ° kµkM �À� An j±i ¬p k¯A±T¼ª¯ jo« k{ VjBe »µo� B½ Rn°k�

¨BªzTwA B´¯C ¬B¼« nj »¯BMo´« ° »Tw°j ³dÄAn R Øk« �½A nj SwA �ñª« ° k®� oLæ

�À� nj »í¯B« kz¯ ¨BªzTwA R Øj±« ° ��A±U ³dÄAn ° S{m£ ¤Bvñ½ ¬±a ° j±zM

/ SwA ©¼ñe ºq¼a o´M k¯°Aki ° Sv¼¯ ¬jAj

pA ³ñ¼Un±æ nj »§° , k¼®ñ¯ ³¦\î ¬jAj �À� nj SwA �ñª« BU : k½±¢¼« ¨ÀwA

o¢½kªµ pA oUj°p ³aoµ k½k{ t±½F« o¢½kªµ BM nBT�n �ve ° jBdØUA ° o�¯ ��A±U

¤Bvñ½ pA uQ ° j±{ oLæ ¤Bvñ½ BU ³ñ®½BM k®ñ¼« ©ñe ¾B´M Apo¼« »§° , k½±zM Ak]

/ k®µkM �À�

¨±«m« S½B´¯»M : ða±� ºBµk«Cy¼Q KLvM B½ , S´] ¬°kM ¬jAj �À� ºnC

S§Bh« o£ A »§° , SwA ZnBi �ÀiA ° SØ¼¯Bv¯A ° ¬Ak]° �¼d« pA ° , ²j±M c¼L� °

o¢½kª´M SØLd« ° »«o¢§j ° »{±h§j pA ³� k¼wn »ÄB\M ²k¼�î ° ³�¼¦w �ÀTiA °

kµA±i �¼�o� bÀæ ° é®M Rn±æ �½A nj ©µ pA ¬k{ Ak] ³ØTL§A : k¯jo� Ak¼Q tF½

ºBµk«Cy¼Q ° Bµno� ° »¯B´£ B¯ ºBµoi »¯B£k¯p �½A ·«AjA nj SwA �ñª« ° , j±M

/ jo¼¢M Rn±æ éØ�±T« o¼�

¨p¿ An o¢½j ©µ pA »ÄAk] , oØMkU ° �¼�dU pA uQ �¼�o� : ³� SwA �ñª« BvM °

q½±\ÇU An �À� o¢½kªµ S��A±« ° S½B�n ° »Ä°o{±i S½B´¯ BM ° , ²k½j »ªTe °

/ k®®�

»§±�íÇ« ³Ç]° ³¯±¢`¼Çµ �Ç�A±ÇU ¨kÇî }¼hÇzU pA kíM ¤Bvñ½ ¬jo� oLæ uQ


/ SwA jn±ª¼M Â«B� ° , ³T{Ak¯

k~� Z°p ¬±a : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´L§AkLî ¤±� pA ( 227 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

k½±] »ÄAk] kíM k¯jo£ é¦Ø« ³¦Ãv« �½A oM t±¯ BU k½Bª¯ ¬ÀîA k½BM k½Bª¯ ¥~�

kz¯ ¥æBe S§A ²nBM°j »®í½ Sz¢¯ ¤ ØkL« �ÀT½A ³M JB®T]A o£ A ³®w ð½ R Øk«

oÇ£ A SwA jApC ³]°p Am´§ k{ ¨BªU R Øk« ³� jjo£ ¬ÀîA q¼¯ �½A k½BM ° é�A° �À�

/ SwA nBTh« k®� nB¼TiA oiC Z°p

oµ pA p°n K{ B´§Bw ³ñ¼Un±æ nj oµ±{ ° ¬p : ³� SwA ²kz¯ ³ Ø]±T« ¾B´M JB®]

no�ÇM »�ÀÇiA �§BhÇU S´Ç] pA An »¯B£kÇ¯p ³Ç«AjA ° ³TÇ{Aj »ñ½jqÇ¯ ØtBªÇU S´]

�ÀT½A ° ��A±U nB�T¯BM o¢½j ¤Bvñ½ j±z¼« q½B] ³¯±¢a : k¯jAj }¼hzU o¢½kªµ

/ k®®� oLæ ° ³Tvz¯

nj An �À� ·�¼æ : ³ñTv®½A nj ºk¼«±¯ ° tF½ pA uQ ³]°p ° Z°p bÀæ ºnC

³M±ÇU j±i ¤BªîA pA , ² Økî ¨BØ½A nj o£ A uPw ° , k®®� ºnB] ¤jBî kµB{ °j n±�e

k®µA±i ¥�BM ° oYA»M An �À� ° ²k{ ³í]Ao« ³ØTL§A : k¯jo� Ak¼Q o�¯ ��A±U ° ²j±ª¯

/ j±ª¯

¤BÇvñ½ ºB��Ç¯A pA RnBLÇî ¾B´ÇM ð¦Çv« nj �À� ; j±z¼« ²k¼ª´� ³ñ½n±M °

¨BñeA ·®¼\®£ nj ³ñ¯B®a / j±z¼« ¥æBe »ÄAk] k{ »��®« ¤Bvñ½ ¬±a ° , SwA

»��®« nBLæA ¬B«p ²B£oµ - t : k®ñ¼« ¥�¯ JA±] ° ¤AÆw ³§Bwn pA ( 234 | )

ºB��Ç¯A pA kíM - Z ? Sv¼a é¦� �¼¦ñU k½Bª¯ �B®T«A ¬jAj �À� pA Z°p ° j±{

/ k®µj »µA±£ ¹]Bd§A k®î ³� ¨p¿ j±´{ ¾B´T¯A ° ¾AkTMA nj �ñ§° ¥æBe �À� R Øk«

° , ²kz¯ nB´ A Z°p ¨pB] ¶jAnA ° »í� SØ¼¯ ° º Øk] ©¼ª~U Rn±~®½A nj uQ

»wnoM ° ³ª� Bd« 186

�¼�½ ³¦eoªM : SwA �MBw �BLUnA é� ° ³T{m£ ¬B½o] ¤B~¯A pA RnBLî ³� �À�

/ SwA ²k¼wo¯ »í�A° R±LY ° é� °

�½oTd½oÇæ BÇM �¼§kÇî n±�e nj k½BM �À� : k½B«o¼« ¨ÀwA oLª�¼Q ³ñTv®½A

/ j±{ ³T£ ¬BMqM ³¦ª] �½oUnBñ{C ° �§

JBM ²k¼�íM �À�

K§B« oX� A k®¯B« , q¼¯ ¬C RBØ¼æ±~i ° �À� Sªv� nj ¾B´M Apo¼« ©ñe miF«

/ SwA JBM kØ¼w ¤±� , °A ¥ÄBv« °

¿ Ò�ÀÇÒ�§A Ø¬ÒA »Ç : k½±¢¼Ç« ¬B¼M tjBw keA° pA ozî »¯BY JBM nj JBM kØ¼w

c¦~½ ©Ò§ ¬ßA ° Bª´®¼M c¦~½ Ø¥í§ Ó¸keA° Ó¹®w ¹Äo Òª§A é« Ô¾o Òª§A ÒoL~Ò½ ¬ÒA ° Ø¿ßA Ôp±\Ò½

³¼ �oÒTzÔ½ ¿ ° ¸ Øo« Òozî Ò¹ívßU »§ßA ³Ò§ Ø¥e Òé]oÒ½ ¬ÒA jAnÒA BªØ¦� Ò° Bª´¼¦î ¥e Bª´®¼M

¤BÇvñ½ ³ñ®Ç½A pA uQ oÇ¢« j±z¼ª¯ q½B] ¬jAj �À� - Go´{ Ø¿ßA é] Òo§A ÒkíÒM ÔoL Ò~§A

¤Àe �À� kz¯ ¥æBe �BØUA ° S��A±« ° c¦æ ¤Bw ð½ �½A nj o£ A ° , k®� oLæ

, k¯A±T¼« ³LUo« ²jp±¯ BU : j±i ³]°qM k®� �±]n SwA±i ³ñ¼í�±« oµ ° , k{ kµA±i

/ k{BM p°n ²jp±¯ k½BM é] Òn �¼e BU �AoT�A �¼e pA °

pA q¼Ç¯ �ÀÇ� JBÇM nj ¾B´ÇM Apo¼Ç« ¨BÇñeA ¤±æA : j±z¼« ³�eÀ« ³ñ½n±M uQ

/ SwA ²k{ ³T�o£ JBM kØ¼w ¬B®hw

³LUo« ²jp±¯ BU ( �À� pA uQ ) j±i ·]°qM An jo« ¬jo� �±]n B\®½A nj kØ¼w °

/ SwA ³Tv¯Aj q½B]


bBñß nj ¥Øß¦Òd Ô« �±�±«

³LUo« ³w pA uQ ° , ³Tv¯Aj q½B] ³LUo« ³w BU j±i ·]°qM Ao]°p �±]n ¨ÀwA nj

©µ °A pA ° , ²jo� ZA°jpA ºo¢½j jo« BM ³]°p ³ñ®½A o¢« : SwA ²jo� �±®ª« ° ¨Aoe

/ k½Bª¯ ZA°jpA »§ Ø°A jo« BM k¯A±T¼« pBM Rn±æ �½A nj uQ , jo¼¢M �À�

�À� uPw ° °A BM ZA°jpA Ao½p , k®½±£ ¥Øß¦ ÒdÔ« An ¨°j joª®½A : »«ÀwA KT� nj °

/ jnAk¼«oM ¬B¼« pA An »§ Ø°A jo« BM ZA°jpA S«oe , °A ¬jAj

/ ²j±ª¯ S§Bh« �±�±« �½A BM ¾B´M Apo¼« °

W¦ÒY àRB�¦Ò� ÒkíÒM ©ÔT¦ ßª Òî B Øª Òî ³×Ø¦§A ©Ô� B´ Ò k Ò : k½±¢¼« ( 5 t 20 | ) tk�A nj °

»´ÇÇ¯ - An±�v Ò« ßo«Ò¿A ©¦Ò � ß« Ò¬B� b±Ò§ » �½o ß� Bz§A � ß« A±¯±ñT ß§ ² ßk® ßî � ß« Â�Ò

»¦�Ç� �Ç½A ° »«±Çw �À� pA kíM k½n°D¼« B\M ³`¯C pA An Bª{ k¯°Aki SwA ²jo�

/ SwA ²k{ ³T{±¯ b±§ nj o«A ©¦� pA ©ñe �½A ° k¼®� ºnAq£oñ{ BU °A K¯B] pA SwA

, ²k¼z� �À� ° �Aq¯ ° �ÀhM ¬B{nB� oµ±{ ° ¬p ¬B¼« nj ¬±a : k½±¢¼« ¨ÀwA

: k{ nAoñU ³LUo« ³w »®í« �½A ° , k¯jo� �±]n o¢½kª´M pBM ¬jAj �À� pA uQ °

ÒJ ÚoÇ Ò] �Ç Ò« ) k®� �±]n j±i ¬qM pBM k¯A±T¼ª¯ oµ±{ �½A : ¨±w �À� pA kíM uQ

nB£pBÇw ©Çµ BÇM oÇ¯ °k®Ç½A ³Ç� k¼wn ³Mo\TM Gn Øoñ« Ao½p ( ¹ Ò«AkÒ®§A ³ßM ÖSØ¦ Òe ÒJ ÚoÒ\ Ôª§A

jo« BM ©µ ¬p ° o¢½j ¬p BM jo« ) k®½Bª¯ S]°Aq« ºo¢½j }h{ BM k½BM ° , k®Tv¼¯

/ ©½jo� »´¯ ¥ªî �½A pA An Bª{ : k½±¢¼« ¾B´M Apo¼« »§° ( o¢½j

³ñTv®½A ¨ÀwA j±~�« ° n±�®« : ³� k®®ñ¼« n Ø±~U ( tB®§A¨A±î pA ) »�íM ºnC

Sv«p¿ , k®®� �±]n o¢½kª´M q¼¯ ¨±w ³LUo« nj k®TwA±i ¬±a ¨±w �À� pA kíM

uPw ° , k®®� ¥¼¦dU ° [½°qU °BM SîBvñ½ R ØkªM Ao¯p �½A ° ²jo� Ak¼Q Ao½o¢½j jo«

»wnoM ° ³ª� Bd« 188

¥Øß¦ ÒdÇÔ« An joÇ« �Ç½A ©ÇwA ° / k®½BªÇ¯ [½°qÇU »§ Ø°A joÇ« ¬Bª´ÇM ° , ³T�o£ �À� °A pA

²ÀÇ� ð½ ³z�Ç¯ �Ç½A ° , jnAkÇ¯ ¨ÀwA t Øk�« ©ñdM »Mn »®íª®½A »§° , k®½±¢¼«

/ Sv¯C o¼� ¨ÀwA ¬±¯B� S�¼�e ° , k®®ñ¼« Swnj ¨jo« ³� SwA »îo{

©ñe ° ¥ñz« o«A nBaj ° , ²j±M �ÀØ�A»M S�¼�e �½A pA q¼¯ ¾B´M JB®] GoµB °

/ SwA ²k{ »ª´L«

�¼¦ñU : ³� SwA ²joñ¯ ¨±¦í« »§° , SwA ²jo� »´¯ »«°j ZA°jpA pA ¾B´M JB®]

¨±w ³LUo« nj k½BM B½C ? Sv¼a k¯A²k{ Ak] o¢½kªµ pA ³LUo« ³w ³ñ¼¯p ° jo« �½A

²kÇ½j ° ³TÇ{Aj »¯B£kÇ¯p nj ³ñ¼U¿Bñ{A ° �§BhU ¬C BM ° , ²jo� �±]n o¢½kª´M pBM

, ¬C pA kíÇM ³ñ®Ç½A BÇ½ ° , k¯nAm¢M �§Bh« ºBµk«Cy¼Q çoíªM An j±i pBM , k¯j±M

? k®®ñ¯ [½°qU »v� BM ²nBM o¢½j

pA kíÇM kÇ¯A±T¼Ç« ³LUoÇ« ²jp±¯ BU Z°p : k{ ¨±¦í« JBM kØ¼w ³T{±¯ pA ³ñ½n±M °

/ k½Bª¯ �±]n j±i ³]°qM ¬jAj �À�

/ ¾B´M ° JBM ±Ø Ôí Ò« o¼� ° ònqM RBµBLT{A pA »ñ½ ©µ �½A

Ro�Bv« nj ¬jAj �ÀÒ�

o¢½kªÇµ BM jo« ° ¬p ³ñTv½jn±« nj : ¾B´M Apo¼« K½o� ° K¼\î ¨BñeA pA »ñ½

�ÀÇ� �±�±Ç« ° ²kÇ{ Ak¼ÇQ B´Ç¯C ¬B¼« nj k½k{ �ÀTiA ow nj ° ²jo� Ro�Bv«

/ k½C ¬B¼ªM

ÒV Òk Òe Ú©ÔY ³í Ò« ÖRoÒBw ° oÒBw ºmÚ§A Ò° : k½±¢¼« ( 11 t 10 | ) tk�A nj ¾B´M

ÖS]oÇ Òi ºmØ§A Øo� Òª§A »§A B´ Ôí ß]oÔ½ ° ¹¦ ß«B� à¹® Òw Ò¹�Ò�Ò¯ B´¼U±Ô½ ¬ÒA ³Ò¦Ò Ô�ÀTi ß¿A Bª Ô ®¼ ÒM


B´Ç¯C ¬B¼Ç« nj »�ÀTÇiA oÇw ¤ÀÇi nj ° ³T�n Ro�BvªM j±i ¬p BM ³ñ¼v� - ³®î

An °A k½BÇM ©Çµ ° kµkÇM AoÇ¯p ¬C ¥«BÇ� ¤BÇvñ½ ZnBhÇ« ³Ç� SwA jo« oM k{ nAk½kQ

/ j±M ²k{ ZnBi B\¯C pA ³ñ¼Ø¦d« ¬DM k¯Ajo£oM

: SwA ºjApC ° SØ½ Øoe �ÀioM ©ñe �½A

nj Hæ±~h« , SwA Z°p oM ©¦ ° ¥¼ªdU , ��±M ³]°p ¬k¼¯Ajo£oM �¼¦ñU -1

B\¯Bªµ nj : ³� k{BM ³T{Aj ¥¼« ©µ ° ²k{ »{B¯ ³]°p K¯B] pA S§Bh« ³ñ¼Un±æ

/ k¯BªM

Hæ±~h« , SwA Z°p oM ©¦ pBM , Z°p oM An ³]°p ¤Bvñ½ ³�¯ ¬jo� ¥¼ªdU -2

/ ³T{m£ Rn±æ nj

³]°p oM ¥¼ªdU ° ©¦ °A S��A±« ¨kî Rn±æ nj ��±M �Tz£pBLM ³]°p ¨Aq§A -3

/ SwA

»wnoM ° ³ª� Bd« 190

Vn ß¿A JBM

VnA nj VA Øn Ô° RB�L�

Ø¿A SØ¼ Òª§A � ß« Vn±½ ¿ ¬ÒA ° : k½±¢¼« ¬B¼M �«BY keA° pA »¯BY JBM nj JBM kØ¼w

u�Ò¯ �« ³v�®§ � Òo~Ô½ B« ÒkíÒM ³ªÚ¦ Òî B« ° ³TiA ° ³¼iA ° ³®MA ° ³T]°p ° ³ Ø«A ° ³¼MA

° njAoÇM ° oÇvQ ° °A ·]°p ° xnjB« ° °A nkQ o¢« SØ¼« pA joL¯ VnA ³ñ®½A ° - ³§B«

( ³¼iA ° ³¼MA ) nj JAoîA : k{BM ¤±´\« o£ A ° , j±z¼« kÄAp ( �« ) oe : k{BM ¨±¦í« o£ A Vn±½ ·ª¦� -1

¤BªíTwA ¥�Bî o¼� nj ( B« ) oe ³� ( ³ªØ¦î B« ° ) ·¦ª] �¼®`ªµ ° ²BiA ° ²BMA S�£ k½BM ° , j±z¼« �¦�

/ ³ªØ¦î �« ° - S�£ k½BM ° , j±z¼«

/1

j±z¼« �oæ °A �nB~« nj SØ¼« j±i ¤B« pA ³ñ®½A pA uQ °A ©Ø¦í« ° xoµA±i

³Ç� jjo¢¼Ç« Ø BÇU �oÇe SÇµ nj k¼e±ÇU KUAoÇ« ³ñ¼ÄB\¯C pA : k½±¢¼« uPw °

oÇvM SØ¼Ç« pA joLÇ¯ VnA ³Ç� ²k{ ©ñe S´] �½A pA ( ³×Ø¦§A Ø¿A ) k{BM RBLYA �°oe

Sæ ¬DM An Aki ¬A±U ³LUn Sµ »Tæ oµ ³LUn nj ³`¯B®a u¯ Sµ ¿A S�¼�e

JBM pA ) k ße±Ô« ° k Ø ße±TÔ« ° k¼e° ° keA° ° ( ³�§BL« ³�¼~M ) jB Øe Ò° ° ke°ÒA ¥X« k¯A±i

/ ( ¥¼íU JBM pA ) k Ø ße Ò± Ô« ° ( ¤Bí�A

: jo� WdM k½BM S´] �½k®a pA q¼¯ Sªv� �½A nj

o¢½kªÇµ çoÇî nj ° ³LUoªÇñ½ nj ³ªµ o¯ Sµ �½A ³� SwA ²joñ¯ ¨±¦í« -1

/ �¦Th« RB�L� ° KUAo« nj B½ ° k®Tvµ

/ SwA ²joL¯ »Ø«A ° »MA RA Øk Ò] ° jAk]A pA »ªwA Rn±æ o´M -2

/ SwA ²joL¯ ( jBeÒA ° �BLwÒA ) j¿°A j¿°A pA »ªwA -3

/ SwA ²joL¯ oTij pA »ªwA -4


/ SwA ²joL¯ Z°p pA »ªwA -5

( ³Ç×Ø¦§A Ø¿A ) ·¦ª] �T{Aj �oe Sµ oM ¥¼¦íU ° �¼¦íU An VnA° ¬j±M Sµ -6

° ( ³×Ø¦§A ° Ø¿A ) ¨¿ nj An k½kzU Ao½p ; » ±¦« ³¯ »M±Tñ« �°oe ©´¯C , SwA ²j±ª¯

° ¨BÇñeA : ³Ç� SwA ²kz¯ ³ Ø]±T« ° / SwA ²joñ¯ JBve ( ³×Ø¦§A ) nj An ¥æ° ²qªµ

oÇ¢½j ° / B´Ç¯C »�Ç§ j±Ç]° ³Ç¯ SwA ³Ø¼]nBi RAj±]° ° �½±ñU KUAo« éMBU j°ke

�MB« k¯A±T¼« »v� oµ : k{BM RBª¦� ° �B§A ¨BñeA �AqT¯A Ø¥d« ° Fz®« o£ A : ³ñ®½A

/ jo¼¢M ·\¼T¯ ° ²jo� JBhT¯A An ·¦ª] j±i nB¼TiA ° ¥¼«

pA : ³ª¦� ð½ pA Sæ Sµ ¬jAj K¼UoU ° �Bæ°A pA Sæ Sµ �AqT¯A B Ø«A ° -7

° »�ÀiA ° »v¦� ° »MjA »®í« ³¯±¢`¼µ ³� SwA JBM kØ¼w �¦� ¨Bµ°A ° RB�Aoi

pA ©¼¯A±T¼« B« JBM kØ¼w ¤±�M ÂX« / jo� n Ø±~U j±z¼ª¯ ¬C ºAoM »îBªT]A ° »¯B�oî

° njB� ° nA ØkÒ� ° nk�ÒA : ©¼Ä±¢M ° ²j±ª¯ Ø�Tz« Sæ Sµ Sªen ° ©¦î ° Rnk� ¶ ØjB«

, ©Ø¦ÒíÔ« ° ©¦íÔ« ° ©Ø¦íT« ° ©¼¦î ° ©§Bî ° ¨ ØÀî ° ©¦îA , n ßØk Ò� Ô« ° n ßk� Ô« ° n Øk�T« ° o½k�

kØ¼Çw ³Ç� SwA B\®½A pA ° / © Øe Òo Ô« ° © ßeoÔ« ° © ØeoT« ° ©¼en ° ©eAn ° ¨B Øen ° ©enA

²j±ªÇ¯ ¤BªíTÇwA ° Ø�TÇz« Ao¼UBª¦� ±d¯ �¼ª´M j±i ºBµ³T{±¯ ° Bµ³Li nj JBM

/ SwA

tk�A nj VA Øn Ô° RB�LÒ�

RBeÀÇæA ° o¼¼�ÇU BÇM ° ²joÇ� º°o¼ÇQ ° ²jBTÇwA JBÇM k Ø¼Çw oÇñ� pA ¾B´ÇM Apo¼Ç«

/ SwA ²j±ª¯ K¼�íU Ao¯C ºo~Th«

jAkîA ¨BªU ³M ©¼v�U ¥MB� ³� An ( 2520 ) jkî : VnA ©¼v�U ¨B�« nj ¾B´M Apo¼«

»wnoM ° ³ª� Bd« 192

° , ²jAj nAo� ©ñe �B®« ° n±�®« ( SwA ³ívU n±v� ºAnAj bÀæBM ° ) SwA jBeC

/ SwA ²jo� oQ An VA Øn° �±�e jkí®½A º°n

( 540 BM SwA º°Bv« 60 nj 9 ) ³� ²jo� nBLTîA An ³¯ jkî ³½ Ønl ºAoM -1

( 480 BM SwA º°Bv« 60 nj 8 ) ³� An Szµ jkî ZA°pA ºAoM -2

( 420 BM SwA º°Bv« 60 nj 7 ) ³� An Sµ jkî ¾BMC ºAoM -3

( 360 BM SwA º°Bv« 60 nj 6 ) ³� An y{ jkî RB´Ø«A ºAoM -4

( 300 BM SwA º°Bv« 60 nj 5 ) ³� An [®Q jkî ¬A±iA ºAoM -5

( 240 BM SwA º°Bv« 60 nj 4 ) ³� An nB´a jkî RA±iA ºAoM -6

( 180 BM SwA º°Bv« 60 nj 3 ) ³� An ³w jkî �¼ªØ¦í« ºAoM -7

²kîBÇ� �Ç½A º°n uQ ( 2520 ) BÇM SwA º°BÇv« ³¯B¢Tµ jAkîA �½A �±ª\« °

( 540 ) nAk�Ç« uPÇw ° , ²joÇ� ©¼v�ÇU ( 2520 ) jkÇî ³M Ao¼Y°n±« ¤B« Sv«p¿

Ao¯C Sªv� ( 420 ) nAk�« ° , ZA°pÒBM Ao¯C Sªv� ( 480 ) nAk�« ° , ³½ ØnÔmM Ao¯C Sªv�

° , ¬A±iBM Ao¯C Sªv� ( 300 ) nAk�« ° , RB´Ø«ÔBM Ao¯C Sªv� ( 360 ) nAk�« ° , ¾BMDM

° / k®µkM ©Ø¦íªM Ao¯C Sªv� ( 180 ) nAk�« ° , RA± ÒiÒBM Ao¯C Sªv� ( 240 ) nAk�«

/ k{ kµA±i ¨BªU B´Tªv� ¨BªU

B« B´®« ¾Aq§A j Òk Òî »¦Òî ÒW½nA± Òª§A B®ªv Ò kÒ : k½±¢¼« ( 11 t 7 | ) tk�A nj

»¦Ç Òî ¾Bd§A JBT ß� � ß« ZA°p ÒÀß§ ° S�ª§A j Òk Òî »¦î ¾B�§A ßJBT ß� � ß« ©ñßUB½ Øn Ôm§ n ØkÔ

�Ç« RB´ Ø« ÔÀ§ ° �Bñ§A ° ¾BT§A jk Òî »¦Òî ¾Aq§A JBT ß� � ß« ¾BM ÐÀß§ ° ¾B�§A ° ¾BT§A jk Òî

� ß« RA± Òi ÒÀ§ ° �¼z§A j Òk Òî ¾B´§A JBT� � ß« ß¬A±i ßÀ§ ° é¼o§A jkî »¦Òî °A±§A JBT�

¾BÇ�§A ° �BÇ�§A jkÇ Òî ©¼\§A JBT� � ß« Ò�¼ªØ¦í Ôª¦§ ° ©¼ª§A ° ¾Ao§A jkî ¤Ak§A JBT ß�


Ò[¼\ Ò� B®íª Òw B ØªÒ§ B¯ ßA , nBdw Ò¿A ° »§B¼ Ò¦§A » »¯oÔ�mÒ½ ºmØ§A ºo ØzL Ô« Ò©ñÒe ðß§m Ò�

nkT�Ç Ôª§A ±´Ç Ò§ ³Ø¯ßA ºoiÔ¿A �î B®~� Ò ° ©´Ò§B« Ò�í� B¯j ßp ßJÀæÒ¿A » RBØ½ Ønm§A

ºAoÇM AoÇ¯C pA ºnAk�Ç« ° ( 7 ) ¾Ap jkÇî oM An W½nA±« ©½jo� Sªv� - ¾BzÒ½ B« »¦î

° , j±z¼Ç« ( 540 ) S�Ç« jkÇî oM ³� ( 9 ) ¾B� JBT� pA ©½jAj nAo� Bª{ ºBµ³½ Ønl

Ao½nAk�« ° , j±z¼« ( 480 ) � R jkî oM ³� ( 8 ) ¾Be JBT� pA ZA°pA ºAoM Ao½nAk�«

RB´Ø«A ºAoM Ao½nAk�« ° , j±z¼« ( 420 ) � R jkî oM ³� ( 7 ) ¾Ap JBT� pA ¾BMC ºAoM

JBT� pA ¬A±iA ºAoM Ao½nAk�« ° , j±z¼« ( 360 ) é¼�n jkî oM ³� ( 6 ) °A° JBT� pA

( 4 ) ¤Aj JBT� pA RA±iA ºAoM Ao½nAk�« ° , j±z¼« ( 300 ) �¼{ jkî oM ³� ( 5 ) ¾Bµ

oM ³� ( 3 ) ©¼] JBT� pA �¼ªØ¦í« ºAoM Ao½nAk�« ° , j±z¼« ( 240 ) ¨ n jkî oM ³�

B´L{ ³ñ¯C ( JBM kØ¼w ) �« o ØzLÔ« ©ñe SwA �¼®`ªµ , j±z¼« ( 180 ) � � jkî

B´¯C · Ø~e ©½k¼®{ JÀæA ©§Bî nj An Bµ³½ Ønl ·§B¯ ¬±a B« ° , k®ñ¼« jB½ Ao« Bµodw °

/ SwA B¯A±U k¯°Aki ° , ©½jo� ©� ¬Ao¢½j Sªv� pA ° ²jo� ¥MB�« °j An

: jo� WdM k½BL¼« »UB´] pA q¼¯ ¨Àñ®½A nj

BÇ½ k®TÇvµ ³wA° ÀM j¿°A ¬C pA n±�®« B½C : ³� SwA ²jAk¯ c¼�±U An ³½ Ønl -1

¤±Ç� nj BÇ½ k¯oL¼Ç« VnA ³LUoÇ« ð½ nj BÇ½C ° , j±z¼« ¥«B{ ©µ ( Bµ²±¯ ) jBeÒBM

: ¨À� oµB ° ? k®Tvµ º°BvT« B½ k¯nAj R°BU VB¯A j¿°A BM n±� l B½C ° ? o¢½kªµ

/ SwA Ø¥� º°BvU

¬B¼« nj B´¯C ¬B¼« nj »U°BU ° , ²j±M °j oµ ³]°p ° Z°p ¥«B{ ZA°pA �À�A -2

/ SwA ²kz¯ ¥ÄB� j¿°A �T{Ak¯ ° SØ¼« �T{Aj j¿°A Rn±æ

° ¾BMC : RB´Ø«A ° ¾BMC pA j±~�« : k½±¢¼« ( 94 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj ³ñ½n±M -3

»wnoM ° ³ª� Bd« 194

/ k¯±z¼« ZnBi RA Øk] ° jAk]A ° , k®Tvµ ¥~�ÀM RB´Ø«A

/ B´®U »MA B½ k®{BM »Ø«A ° »MA : ³� k¯nAk¯ »�o� o¢½kªµ BM ¬AoµA±i ° ¬AnjAoM -4

/ j±M kµA±i ¤kí§AS¼M |±~h« °A ³ Ø~e pA W¦ÔY ð½ : k{ B´®U »Ø«ÔA o£ A °

RA Øk] ° jAk]A »§° , j±z¼« VnA° ZA°pA ° ¬A±i ßA ° ¾BMC ° ³½ ØnÔl çoî nj ©Ø¦í« -5

/ k¯nAk¯ »Ø�e ³LUo« �½A nj RA±iÒA ° ¬A±ißA j¿°A ° RBØªî ° ¨BªîA °

¤BÇw ¥´a ³ñ½p±«Cy¯Aj B½ ¬BTwo¼Mj o¼Mj B½ ²B¢z¯Aj jBTwA �hv®½A º°n -6

pA k½BL¼« k¯±z¼« o�Be °A tÀ� nj o¯ kæ »§Bw ° , ²j±M S¼MoU ° ©¼¦íU ¤±�z«

�½oU¿BM ° ³½B«ow �½oT£nqM ¶k¯nAj Rn±æ �½A nj ©Ø¦í« ° / k¯oM VnA o¯ nAqµ nB´a

/ j±M kµA±i º ØjB« ¥�{

° [¼\� pA »§° , SwA ²k¼®{ JÀæÒA nj An ³½ ØnÔl ³§B¯ ° [¼\� Apo¼« JB®] -7

An �½oÄBw �±�e ¬B¯C �±�e ¬jo� ³�B�A BM Ao½p : SwA ²k¯B« �À�A»M ¬Ao¢½j ·§B¯

/ SwA ²joL¯ »ªwA ÀæA o¢½j »ioM ° RA Øk] ° jAk]ÒA pA ° ²jo� ©�

³� SwA ²k¯B« º Øk] ð½ °A pA ° jo¼ªM »~h{ o£ A Apo¼« JB®] ³z�¯ º°n -8

²j±ª¯ ©¼¦íU An °A ²B« k®a R Øk« ³� ©Ø¦í« ð½ BM SwA ²j±M SØ¼« ²k®®� ònqM ° »ØMo«

©¼v�U »«±ªî ¤kí§A S¼M ° ©Ø¦í« �½A ¬B¼« nj °A ¤A±«A ¨BªU Rn±æ �½A nj : SwA

/ jnAk¯ j±i ·½ Ønl ¤A±«A nj »Ø�e �½oTña±� SØ¼« Øk] ° , ²k{

¤kí§A S¼ÒM ©´w

nj ° ¤kÇí§A S¼ÇM : SwA ²kÇ¯nAj An »´ Ø]±ÇU ¥MBÇ� nB¼vM ©´w ³ñ¼YnA° �½oT£nqM

[ ¬B«p �½A nj ] / SwA ( ºk®�A »�±{ ) ¤kí§A S¼M u¼Än S�¼�e


¬BLeBæ ·ªµ ³ñTv¼Un±æ nj , ©½jAj bo{ ³� Ao¼UBª¼v�U ° ³T{m£ ¨B´w ºnC

/ k®{BM j±]±« ( ³¯B£Sµ RB�L� ) ¨B´w

nj : k®{BM j±�« B´¯C �±ª\« B½ RB�L� ¬C pA ³�L� k®a B½ ¬B¯C pA »ñ½ o£ A B Ø«A °

/ joM kµA±i VnA n Øo�« ¶pAk¯BM ° , ²j±M ³�L� ¬C �¼z¯B] ¤kí§A S¼M Rn±æ �½A

³ÇM ( 60 nj 9 ) °A ©´Çw ¨BªÇU : k{BÇM ³Ç½ Ønl ²j±�Ç« ³�LÇ� oÇ£ A , »Ø¦Ç� n±ÇM °

pA W¦Y ð½ : k{BM RB�L� oÄBw pA ²j±�« ³�L� o£ A ° / j±M kµA±i é]An ¤kí§A S¼M

/ j±z¼« ³�B�A ²j±]±« RB�L� ¨B´vM o¢½j W¦Y °j ° ¤kí§A S¼M |±~h« ©´w ¬C

©´Ô ±� Ôe Ôé]oÒU ¹½ ØnÔl ³Ò§ Ö�ñÒ½ ©Ò§ ° ÒRB« � Ò« : k½±¢¼Ç« ( 1 t 8 | ) tk�A nj

Ôn±´ª Ô] ³M Ôé�T® Ò½ B ×« ° ¥«An Ò¿A ° ¨BT½ Ò¿A » �ªe Òo§A Ô¾B®«ÔA Bµ±o~Ò¼ ß§ ¤k Òí§A S¼ ÒM »§ßA

�±�Çe k{BÇM ³TÇ{AkÇ¯ ³½ Ønl ° jo¼ªM ³ñ¼v� - nB Ø�§A Òq½qí§A ©´ÚMn A°oñz Ò¼§ tB®§A

[ÇÄA±Çe ° ¨BTÇ½ÒA �nB~Ç« ° ³Ç«p¿ jnA±« nj Ao¯C BU k®ñ¼« �±]n ¤kí§A S¼ÒM ³M ³½ Ønl

/ k®®� �oæ KeB~¼M ºB´¯p ° ZnBh« �¼«FU ° »«±ªî

JBT ßñ§A » j Ø ßk Ôe B Øªî B´Ò °jB« �ñÒ½ ©Ò§ ° ¹½ ØnÔl ³Ò§ ºmØ§A Ò° : k½±¢¼« ( 4 t ) nj °

ºj¿°A ° ³½ Ønl ³ñ¼v� - ¤kÒí§A S¼ ÒM »§ßA ÔW¦ÔX§A ° ¹½ Øn Ôm§A »§A ³�oÒU B Øª ß« ¬BX¦ ÔX§A Ôé]oÒ½

³½ ØnmM é]An �½j±�« ¨B´w pA W¦Y °j uQ Sv¼¯ »�BM °A pA ºo¢½j VnA° »§° jnAj

/ j±M kµA±i ¤kí§A S¼M |±~h« o¢½j W¦Y ð½ °

° k{BM ³Ø½ Ønl o£ A k®ñ¼« ¥�¯ JA±] ° ¤AÆw ·§Bwn pA ( 99 ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj °

¤kÇí§A S¼ÇM ³M oiC W¦Y ° kwo¼« ³½ ØnmM VAo¼« pA W¦Y °j k®{BL¯ VA Øn° pA �½oÄBw

k®{BL¯ VA Øn° oÄBw pA ¨Ak�oµ »®í½ SwA ºnB] °j oµ èíM ° Ø¥� nj ©ñe �½A é]An

/ ¤kí§A S¼M ³M W¦Y ° é]An ³½ ØnmM W¦Y °j

»wnoM ° ³ª� Bd« 196

oµA±i ° njAoM j¿°A

R¿Bi ° ¤A±iÒA ° RB Øªî ° ¨BªîÒA °

° ¨BªÇîÒA ºAoÇM �¼®`ªÇµ ° SØ¼« oµA±i ° njAoM j¿°A ºAoM , k{ ¨±¦í« ³ñ½n±M

¬j±ÇM BÇM B´®½A ° , Sv¼¯ ºn Øo�« ©´w ¤Ø°A ³LUo« nj SØ¼« R¿Bi ° ¤A±iÒA ° RBØªî

/ joM k®µA±h¯ »Ø�e ³¯±¢`¼µ ³¯B¢Tµ RB�L� pA »ñ½

uQ »®í½ kwo¼« ³Twj �½BM SM±¯ : k¯k{ j±�« ³ªµ ²n±Mq« RB�L� ¬±a ºnC

: kÇz¯ »ªØ¦í« ° RB´Ø«A ° ¾BMC ° RA±iA ° ¬A±iA ° ZA°pA ° j¿°A SØ¼« ºAoM ³ñ®½A pA

kµA±i ¤kí§A S¼M |±~h« q¼¯ W¦Y ð½ ° ²k¼wn ³ÄB®½BM SØ¼« VAo¼« pA W¦Y °j

/ j±M

³ÇÒ§ Ò¬BÇ� ° ³ÔYoÇÒ½ �Ç Ò« ³ÇÒ§ �ÔñÒ½ ©Ò§ ºmØ§A Ò° : k½±¢¼« ( 6 t 8 | ) tk�A nj

° ¤A±i Ò¿A ° ¨Bªî ÒÀß§ Ø¿ßA ° ß¬BX¦ ÔX§A © Ô Ò¦ Bª´ ßUB® ÒM ° ßSiÔ¿A ° f Ò¿A ¾B®MÒA � ß« »MoÔ�§A°l

W¦Ç ÔX§A ° Ø�´UB®Ç ÒM ° Ø�´ÄB®M ÒA ° ©´ßÄB®M Ò ß¿ Ø�µ ßkíÒM ° ©µ ßkíÒM � ß« Ò° R¿Bh§A ° RB Øª Òí§A

»YnA° ³ñ¼v� - JB ßo§A ßð§B« ß³×Ø¦§A ºk§ � ß« JBT ßñ§A » Go«ÒA ¤k Òí§A Øo� Ò« »§ßA Ôé]oÒ½

¬AoTij ° ¬AovQ k®¯B« jnAj »¯Ak¯°Bz½±i »§° ( ³¯B¢Tµ RB�L� ¬Bªµ pA ) ³T{Ak¯

q¼Ç¯ B´Ç¯C oÇ£ A ° , j±z¼Ç« ¬B¯C |±~h« SØ¼« ¤B« pA W¦Y °j uQ , oµA±i ° njAoM

q¼¯ B´¯C ¬Ak�� Rn±æ nj ° kwo¼« R¿Bi ° ¤A±iA ° RBØªî ° ¨BªîA ³M k¯k{ j±�«

/ j±M kµA±i é]An ¤kí§A S¼M ³M ¤B« »�BM W¦Y ° , k¼wn kµA±i B´¯C j¿°BM

Ò� ß« ©´ÔÄBªw ÒA ÖS§qÒ Ò�½mÚ§A Ò� ß« ÕkeÒA �ñÒ½ ©Ò§ ° ÒRB« � Ò« k½±¢¼« ( 10 t ) nj pBM °

³¯±¢`¼Çµ ° jo¼ªÇM ³ñ¼ÇÇv� - ßn±�m Òª§A Øo� Òª§A »§ßA B´Ø¦� Ô¤A±« Ò¿A é]oÒU »¦î Ñ¿A ©¦Ò�§A

/ jo� kµA±i �±]n ¤kí§A S¼M ³M ¤A±«A ¨BªU k{BM ³T{Ak¯ »YnA°


¥MB�« k®a ¤kí§A S¼M : ³� k½j ©¼µA±i , j±{ »wnoM ° JBve SØ�kM o£ A uQ

pA oÇ¯ k®Ça BÇ½ ð½ ©¼®Ç� »wnoÇM ³Ç� ºjn±Ç« oµ nj Ao½p , joL¼« VnA o¢½j VA Øn°

¤kí§A S¼M ³�L� oµ ¬Ak�� nj k{ ¨±¦í« ³ñ½n±M ° , k{BL¼« k�B� An ³íLw RB�L�

/ j±M kµA±i ¬C �¼z¯B]

Sv¼a ² Ò±LÒe

»�BM °A R±� pA uQ ° , ²j±M SØ¼« ( |±~h« |B~TiA ) |±~h« ³ñ¼ÄB¼{A ¬C

/ k®½±£ ²±L Òe , SwA ²k¯B«

SªÇw ³Ç� »~hÇ{ �½oTñ½jq¯ ³M ° , ²kz¯ JBve SØ¼« VAo¼« °q] ¾B¼{A �½A

/ j±z¼« nAm£ A° : jnAj An SØ¼« »®¼z¯B]

¹Ç ÒvL§ Ò¿A ° Ò¹¯±Çñv Òª§A ÒnAk§A BÒ®¦íÇ Ò] Ò° : k½±¢¼ÇÇ« ( 13 t 8 | ) tkÇÇ�A nj

- çBØ¼Ò�§A »�í Ôª§A ±Ô Ò§ ³Ø¯ ßA VA Øn Ô±§A ° ßVB¯ Ô¿A Ò¬°j ß¬Ao� Ôm§A Ò� ß« ¹½ Øn Ôm¦§ ¹ Òæ±~h Òª§A

¬AoTij ° , °A ¬AovQ ºAoM An SØ¼« |±~h« ºB´wBL§ ° »¯±ñv« ·¯Bi ©½jAj nAo� °

/ k¯nAk¯ B´¯C nj »Ø�e o¢½j ³Yn° ° SØ¼«

° oTÇz¢¯A ° o¼zªÇ{ ° ¾Bîj JBT� ° ¬Co� ° |±~h« ºB´wBL§ : k½±¢¼« ¨ÀwA

j±i ²Aoªµ ° ²j±M t±¯F« B´¯C BM ³Tw±¼Q ° SwA SØ¼« |±~h« ¨pA±§ pA ³� An ³`¯C

, jnAj ºj±MjB½ ° ºnB£jB½ ¬A±®î ¾B¼{A �½A ° , k®µk¼« °A ònqM ovQ ³M : S{Ak¼« ³¢¯

³Ç� SØ¼« ònqM ovQ jq¯ ³� SwA KwB®« ° ³T{Aj S¼ØªµA »£jA±¯Bi nBYC �Bd§ pA °

o�Ç¯ pA �� ³� ¾B¼{A �½A ¥MB�« nj ° , k¯BªM �±d« SwA ²jA±¯Bi ònqM ° u¼Än

k®¯BÇ« An j±Çi nkQ n±«A pA »Tªv� q¼¯ ònqM ovQ Sv«p¿ : k¯nAj Sª¼� »£jA±¯Bi

»wnoM ° ³ª� Bd« 198

B\®Ç½A nj »§° , kµkÇM ¨B\Ç¯A SwA ²kÇ{ �Ø¼íÇ« ³`¯C oÄBw ° °A ²k{ R±� ºBµpBª¯

¬AoTij ° , ³T{Aj nB´ A n±�mM SLv¯ ºjB½p SØLd« ° »¯BMo´« çBØ¼� »í« ºAki

/ SwA ²jo� ¨°od« SØ¼« »¯±ñv« ³¯Bi pA An BQ ° Swk¼M ° ²nB`¼M

nj ³ñ¼Un±Çæ nj , joÇ� ¬AoLÇ] k½BÇM B\� nj ° ³¯±¢a An SØ¼«°od« �½A ©¯Ak¼ª¯

°A »¯±ñv« ³¯Bi ¬Bªµ SØ¼« ¶k¯pnA ° Ø©´« VAo¼« ( kænj [®Q ° j±¯ ) jnA±« K¦�A

An °A ·¯Bi o£ A ° , SwA ²jn°C SwkM Kv� ° nB� ° SØ¼§BØí� oªî ð½ ·\¼T¯ nj ³� SwA

°A �¼í� ¬AoTij ° , ²k{ °A o¢½j �±�e ° ¬±½j �oæ VAo¼« »�BM : ©½nAm¢M nB®�

/ k¯B« k®µA±i ¨°od« Â«B�

RA°Bv« ° �±�e º°BvTM ¥ÄB� �oñ½ pA ¾B´M Apo¼« ³� SwA B\®½A nj K Ø\íU °

²nB`¼ÇM ¬p ºAoÇM An »TØ¼«°odÇ« �¼®Ça oÇ¢½j �oÇ� pA ° , ²k{ ¬p ° jo« ¬B¼« nj

/ k®ñ¼« ¾B�«A ° q½±\U

!! »ñª¯»M �½BM ³¯ ºn±{ ° ºn±{ ¬DM ³¯

, k®½BªÇ¯ bÀÇæA SwA �ñªÇ« ³Ç� ¶pAkÇ¯A BÇU An ©ñe �½A k®µA±h¼« ³� uPw °

/ SwA SØ¼« k{nÒA k§° ³Yn° n±� l pA j±~�« : k®½±£»«

ß� Òî ÒS¦Ã Òw B« B Ø«ÒA ° : k®ñ¼« ¥�¯ ¾B´L§AkLî b±§ pA ( 100 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

¸±¦ Òi °ÒA à�¼� Ô« °ÒA à¥LÒ�æ ßA � ß« B´í ßMA± ÒU é« ¹ ØæBi oñßL§A kÒ§ Ò±¦§ »´Ò ß¹Ò¯±ñv Òª§A ßnAk§A

( »§ Ø°A ovQ ) oñM ovQ ºAoM ¬C uQ SØ¼« »¯±ñv« ³¯Bi pA ºjo� ¤AÆw ³`¯C B Ø«A ° -

�¼�Ç« ° ( RBÇ¯A±¼Çe �Çe Ø¥dÇ« ) ³¦½±Ç� pA ³¯BÇi ¬C éÇMA±U �¼®`ªµ ° , SwA

/ R±¦i Ø¥d« ° �B¼e B½ ( ³¯Bh¯Bª´« )

n±� l j¿°A �½oT£nqM oñM k§° pA jAo« ° : ³� k®ñ¼« ¥�¯ q¼¯ ( 101 ) ·dæ nj °


° »�BM×

»Ø� Ò±ÒT Ô« ³¯Bi ØÀ�A ³ñTv®½A °BM ³¯±ñv« nAj |B~TiA pA j±~�« ° SwA j±]±«

±î K¦� ° k®T�A °A jB¼M k¯jo£ jnA° B½ ° k®{BM ³¯Bi ¬C nj ¬±a ³¦ÄBî BU k¯B« nAo�oM

/ k®½Bª¯ ¬Ao� °

�B¼e ð¼M o~d®« °A ¬±½j ° ZnBh« é�° pA uQ SØ¼« »ÄAnAj ³ñ¼Un±æ nj »§°

oL� A ° oñM k§±M �Ø¦íT« Apo¼« JB®] y½B«o� K]±ªM ©µ ¬C ° , ²j±M »¯B«±U nAqµ kæ

»¯Bz½oQ ° o�� ° »Twk¢®U S½B´¯ nj ³� SØ¼« o¢½j VA Øn° B½C Rn±æ �½A nj : jjo£ °A

³¯BhÇ¯DM ¬k{ jnA° ¨B¢®µ nj ¬B{j±i nkQ Ø�e nj B½C ° ? jo� k®µA±i ³a k®Tvµ

° xBØ¼Çî ¨jC oLÇ� A k§° oÇ£ A Hæ±~hÇ« ¥ªÇî �Ç½A BÇ½C ° ? �½oÇ¯ B½ k®½Bª®¼« ¾Bîj

¨qT¦Ç« oLÇ� A k§° B½C ° ? S{p ° c¼L� B½ SwA J±¦« ° ²k½k®vQ , k{BM »¯AoU±´{

? jo¼¢M nAo� o¢½j VA Øn° toTwj nj BU k®� ºnAk´¢¯ ³z¼ªµ ºAoM An ³¯Bi ¬C ³� SwA

? jo� kµA±h¯ jB\½A VA Øn° ¬B¼« nj »®ª{j ° Ro�B®« ° �ÀTiA k¼§±U ¥ªî �½A B½C °

»wnoM ° ³ª� Bd« 200

j°k Ôd§A ° |B~ß�§A JBM

¬jo� ¬°qd« ºAq]

¬ ßqdÔ½ � Ò« Ú¬ÒA » : k½±£»Ç« ( éMBw keA° pA ozî �«BY JBM ) ¬B¼M nj JBM kØ¼w

° ¹ Ø�ß�§A Ò� ß« Ø¿ßA ° �B�ÒTwA ¬ßA KÒµ Òm§A Ò� ß« ¿B�X ß« ÒozÒî Ò¹ívßU »UBÒ½ ¬ÒA ³¦Ò Ak«Bî Bv�¯

k½BM k®� ¬°qd« kªî º°n pA Ao½o¢½j »v� o£ A - Ó¸ Øo« Òozî Ò¹ívßU ³×Ø¦§A oß�TvÒ¼¦ Ò Ø¿ßA

/ k½Bª¯ nB�TwA ³LUo« ²jp±¯ Sv«p¿ k{BL¯ �ØñªT« o£ A ° , kµkM À� ¤B�X« ²jp±¯

B« ß�¼e »§ßA ¥LÒ � ß« ³¼Ò¦î Ø¥dÒ½ B« ³¼¦î Ô odÒ½ Hv�Ò¯ uLdÒ½ Ö� Ò« ° : k½±£»« uPw

Ø ß¥� » ³¼¦î Ô odÒ½ B« »§ßA Öé]oÒ½ ¬ßA ° �¼®«Æª§A � ß« Ò¬B� B« ° ³¦ªî Ø¥� �L´Ò½ ° uLd½

¨AoÇe k®Ç� »¯Ak¯p ° t±Ld« Ao½o¢½j ³ñ¼v� - KÒµ Òm§A Ò� ß« ÁB�X ß« Òozî Ò¹ívßU ào´{

°A o¼i ¤BªîA ¨BªU ° SwA ²j±M ¤Àe é�±ª¯C BU ³� ( °A ¬p ) °A ¤Àe °A oM j±z¼«

oÇµ nj k½BÇM SwA ²kÇ{ ¨AoÇe ³ñ¼¯p ¬C oM k®� �±]n o£ A ° , j±z¼« ±d« ° ³Th½n

/ kµkM À� ¤B�X« ²jp±¯ »µB«

»vÇ¯ _¼Çµ ³Ç� ¬B£k®M oM j±] ° ¥�� ·íw pA ©§Bî k¯°Aki : k½±£»« uPw °

k½B¼Ç¯ jnA° »¯qe ¬C oM Ø¥í§ ³� S�¼�e ²o\{ ¬Bªµ ºAoM pA jpBv¯ ¬°qd« Ao¼v¯

p°B\U »v� o£ A ° ( SwA jAo« ³×Ø¦§A ² Ôo´�Ô½ � Ò« ) Ao¯C kwB®z¼ª¯ »v� ³� ¬±M ¨±½

°A oÇM ¬BªÇ½A ©Çñe k½Bª¯ p°B\U ¬C pA o£ A ° ²k{ o� l Øke °A oM ³ Ø¼´§A j°ke pA k®�

jnA° ³×Ø¦§A j°ke ¬C oM j±{ ¥ÄBe ¾»{ o� l nk� Ao¼v¯ »v¯ o£ A ° /// jjo¢¼ª¯ ºnB]

¥«Bî oM ° kíM R Øk{ nj Sv¼¯ ° k¯°Aki jq¯ ²j±L¯ ¬C ¥X« »¦ªî _¼µ ³� Ao½p k½D¼«

oM °A ¬AoT�A ¤Bd« jjo£ ð½jq¯ »v� o£ A ° j±z¼ª¯ ° ²kz¯ ºnB] ¬Bª½A ©ñe ¬C


Ø¥dÇ« oÇM S¼Ø¦Çe ©Çñe u¯ ¬C pA SwA ¥ÄBe ³ñ¼«AjB« ° jjo£»« ¤Àe ¬°j ¬C

/ g§A /// jjo£»ª¯ ºnB] °A oM ¬AoT�A

Ò¹ívßU Ò��®Ô½ ¬ÒA ³Ò¦ GkeÒA ¬qdÔ½ � Ò« : k½±£»« ( 15 t 39 | ) tk�A nj ¾B´M °

Amµ » ©ñ® Òî ð§l B� Òî kÒ ³Ø¯ßA �¼ª§Bí§A »§± Ò« ³ßM Ò©ñÒe B ×« Am×µ KÒµ Òm§A � ß« ÁB�X« ÒozÒî

JBTÇÇ� nj - o¼® Ôª§A b±Ò¦§A Amµ » ² ßk® ßî � ß« Go«A º±�ÒT§A ° ØoL§BM ©Ôñ¼æ±Ô½ ° ßn±´Ô�§A

k¼®� �B¯A À� ¤B�X« ²jp±¯ k½BL¼« k½jo� ¬°qd« Ao¼v� o£ A ³� j±M ²k{ ¤pB¯ ¬B¼M

�½A nj ° ²jo� ±î ©ñe �½A pA o¼®« b±§ �½A nj »§° j±M �¼ª§Bî º¿±« ©ñe �½A °

/ k¯°Aki K¯B] pA Sv½o«A �½A ° º±�U ° ºnB�±ñ¼¯ ³M j±z¼« SØ¼æ° n±´

»ÇvM ° , ²j±ÇM SMAoÇ� ³Ç]nj S½B´Ç¯ nj ( ©½kÇ½j ³ñ½n±ÇM ) ¬B¼ÇÇM ©ÇÇñe ºnC

° , k{BÇM °A BÇM ¬joÇ� BÇ¯p ³½j ²pAk¯BM o®ñ½ ¬jo� ¬°qd« ³½j : ³� SwA n°CRo¼e

»v� ³ñTv®½A o�BhM ©ñe �½A ³� j±M ¬B¼M ¥¼¦íU ¬C pA oUq¼¢¯ARo¼e ° n°CS¢{

²o\Ç{ ³LUoªÇñ½ ³Ç� k{BÇM K�AoÇ« ° , k½Bª®Ç¯ ¬°qd« Ao½o¢½j ²k¼ª´¯ ° ³TiB®z¯

/ j±z¯ ¬°qd« ( ³×Ø¦§A ²o´�Ô½ � Ò« ) S�¼�e

bÀæA o�BhM ° SØ½n±L\« º°n pA An tk�A JBT� ¾B´M JB®] , ²k¯nB¢¯ ²k¼�íM °

J±¼î ° }�A±®M k¯k«C j±hM ³ñ®½A pA uQ ³Ø¼MBM ¬Aow Ao½p , SwA ³T{±¯ ¬B¼M JBT�

¬jo� ¨o£ ° bÀæA ¨B�« nj ° , ²k{ ³ Ø]±T« JBM ºBµ³T£ �í� RB´] ° RB�Aoi °

/ k¯k«C ¬DM ¬jAj ��°n ° ¡¯n ° k½k] �½j nApBM

¬°qdÇ« é�±Ç« nj ³ñ¼¯B¼ÇM ; kÇ¯AkÇM K]A° Ao¯B´] o¢½j ¥¦« KT� �AoeßA ³ñ¼¯B¼M

K§BÇ« pA ¬jo� ¤AÆw ³� »¯B¼M , k®ñM �¼¼íU ³½j À� ¤B�X« ²jp±¯ ºo¢½j ¬jo�

�ªÇM An j±Çi ³v¼Ç¯ ¾B¼{A k½±¢M ³� »¯B¼M , k®ñM ©½odU An »¯BµoM ¥ÄBv« ° »ª¦î

»wnoM ° ³ª� Bd« 202

JBTÇ� �Ç½A ³ØTÇL§A : oÇ¢½j K½oÇ� ° K¼\Çî �BÇ§A ° K§BÇ« �¼®`ªÇÇµ ° , k¼µkÇÇM

/ SwA »¯jo� ç±î

° �¼ÇÄC �¼®a ° JBT� �¼®a pA ( ¥Ø�íU ¬°kM ) ³ñ¼T Ø¼íª] ³ñ®½A o¢½j K¦« °

¤j ° ¬BÇ] BÇM AoÇ¯C ° , ²joÇ� º°o¼ÇQ , RoÇ� ° joÇi ° ¥�î �ÀioM ¨BñeA �¼®a

k½BLÇ¯ »Ç´§A ¨B®�A �½A pA B½C ° ? jo� ²jBTwA k½BL¯ SØ¼íª] �½A pA B½C : k¯k®vQ»«

? j±ª¯ S��Bd« ° »¯Ajnk�

pA ³� jnAj »îAj ³a : k®¼M»ª¯ oTª� JBM JB®] pA An j±i ¾B´M JB®] ³ñ¼«B¢®µ

SwA oTTvQ ³� °A SØ¼~h{ ¥MB�« nj An j±i S§q®« ° SØ¼~h{ ° , ²jo� [½°oU °A

/ k½Bª¯ ±d« ° »¯B�

, k®zñM Swj SØ¼ÄB´M �¼ÄC pA b±§²jBw ¬B¼ÄB´M : ³� ©½nAk¯ »îAj ©µ B« ³ñ¯B®a

° ºnB¼e ° ºnBñw ° �¼í�Tv« ° ¬B£nB`¼M ²oiÑ¿BM SîBª] �½A : ³� ©¼¯Ak¼« Ao½p

nj , k®T�B½ RB\¯ Ro¼e ° »£j±§C �½A pA ° ¡¯o¼¯ �½A pA o£ A : ³� k®Tvµ »¯B£kzª£

/ k{ k®µA±i ¬Ajo£ow ° ÀTL« ºo¢½j ºjA°

ºoñ� SØ½j°kd« ° k¼¦�U pA ° , k®{BM j±i oñ� nj »ÄB´M ¬AnjAoM : SwA J±i °

jkÇæ nj oÇñ� »�o¼ÇM ° S½ ØoÇe ¤BªÇ� BÇM ° / ²joÇ� ZnBÇi An j±i »ª¦î ° ºo�¯ °

/ k®½C »ThL{±i ° RjBíw ¥¼~dU

³¯Bi ¬k¼¯Ap±w

�Ò« ° ²± ßoeÒB Gk ØªíT Ô« HT¼ÒM Ò�oeÒA � Ò« : k½±£»« ( 5 t 18 | ) tk�A nj ¾B´M

�Ò® Ôw A±� ÔoUA Ø©ÔY ßnAkT ß¿A Ò° ¸ Ònk Ô�§A ºjB½ ÒBM ³×Ø¦§A �Ò® Ôw A°m Ôi ²±¦ÔT B Gk ß«Bî Hv�Ò¯ Ò¥TÒ


³¯Bi kªî º°n pA ³� »v� - ©ñ¼¦ Òî ÒtFM ¿ BØ½kMÒA HvLÒe Bª´§ A±ªñdÒU ¬ßA ° �¼¦ ßµB\§A

An °A uQ k¯Bwn ¥T�M Gkªî Ao¼~h{ ³ñ¼v� ° : k¼¯Ap±vM An °A uQ k¯Ap±vM Ao½o¢½j

ºBµ³�½o� pA ° ²j±ª¯ ¾Ao]A »ÄB¯A±U ° Rnk� ºB´TwkM An nB£jn°oQ �¼¯A±� ° k¼zñM

kµA±h¯ »í¯B« pBM k¼®� nB¼TiA An ºkMA uLe ¬B¯C ºAoM o£ A ° k¼ÄBª¯ ºn°j ¬B¯AjB¯

/ S{Aj

° R°AkÇî º°n ) Ao½oÇ¢½j »§BÇi �BÇ�A »~hÇ{ oÇ£ A , ©Çñe �Ç½A K]±ªM uQ

/ k¼¯Ap±w An }hz¯C Sv«p¿ : k¯qM yUC ( o¢½j RB´] B½ »®ª{j

° ²joÇ� »wnoÇM SØ�kM ©Tv¼M ¬o� ©ñe �½A ¬±«Ao¼Q nj k½BM ¬B´] ¬Ak®ªz¯Aj

/ k®®� S«±ñe

¬jo� �A±§ ©ñe

/ SwA ¤±´\« ° ©´L« »í� ©ñe S´] pA ¬B¼ÄB´M ¬B¼« nj �±�±ª®½A

nj : SwA ²jo� �¼§FU ¨BñeA ° j°ke ¬B¼M ºAoM Hªwn ³� j±i JBT� nj ¾B´M Apo¼«

/ SwA ²k¯B« S� Bw ¬C Øke ¬B¼M ° ©ñe o� l ¨B�«

BÇ Ø A ©ñÄBÇMC ÔZA°pA ©ñ¼¦Ç Òî S ß« Øo Ôe kÒ : k½±£»Ç« ( 10 t 30 | ) tk�A nj

©ÔT¼´Ô B« A±LñUo ÒU ¿ ° ¬Bñ« ß¿A ÑÀ« B½ Ò�ªe Òo§A A±�ØUA ¬Bª¦ ß§A Ò©ñÔe o�mÒ ¬ÒA »¼dTvÒ

³� ©¼®ñ¼« ¾B¼e B« ° Bª{ ¬AnkQ ºB´¯p Bª{ oM SwA ²k{ ¨Aoe - b±Ò¦§A Amµ » ³®î

�½A nj ³� An ³`¯C k½±z¯ KñUo« ° k¯°Aki pA k¼®� q¼µoQ ©¼®� o� l An ¬Bª¦� ©ñe

/ k½A²k{ �±®ª« ¬C pA JBT�

: j±z¼« ²k¼ª´� �A±§ pA±] ºk®a �ÄAo�M RnBLî �½A pA

»wnoM ° ³ª� Bd« 204

uQ : kÇzñM S§B\Çi »ªÇñe oÇ� l pA ¬B¼¯B´] ²k®®½o�C ° ©ñe ²k¯n°C o£ A -1

? Sv¼a tB®{³¼ ° ¨jo« �¼¦ñU

³Ç� ºoÇ¢½j K§BÇ« BµkÇæ ° ) ¾BÇMC ZA°pA ° ¾BÇ¯p ©Çñe ¬B¼M pA Apo¼« JB®] -2

�A±§ �±�±« nj ³a ºAoM , SwA ²joñ¯ ¾B¼e ( SwA ozM »£k®«o{ ° ¤Bí¯A K]±«

/ k®ñ¼ª¯ ¬B¼M Ao¯C ©ñe ° , ²k¼z� S§B\i

nj �A±§ ¥ªÇî ¬±Ça ° , j±z¼Ç« »{B¯ ¥ªî cL� pA ¬k¼z� S§B\i ° ¾B¼e -3

o£ A ° , SwA ²k{ ¥\i ¬C ·eBMA ©ñe ¬B¼M pA Apo¼« JB®] / SwA c¼L� ¨jo« ¬B¼«

/ SwA ²j±L¯ ¾B¼e ° S¦\i ºB] : k®� ©½odU SwA±h¼«

¿ ) RnBLî K]±ªM ° , SwA ²kz¯ »´¯ tk�A JBT� nj ¥ªí®½A pA ²oiÒ¿BM ° -4

° �±®ª« ¾B´M ¬A°o¼Q ºAoM ¥ªî �½A JBñUnA ( b±Ò¦§A Amµ » ³®Òî ©ÔT¼´Ô B« A±LñUo ÒU

/ j±M kµA±h¯Ø

»´®«

b±§ nj : k½±¢¼« �A±§ S«odM ¤¿kTwA ¨B�« nj ( 267 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

B½ A±L® ÒT]A ¬ÒA ¹Ò¯B¼h§A ° Ô�A±¦§A ° B¯ ßq§A ©Ôñ¼¦ Òî ¨ Øßo Ôe kÒ ¥Ô : ¤pB¯ »¦îA ©¦� pA �nBL«

¨AoÇe ³Ç� º±Ç¢M - º±Ò §A ßu] ßn �î ©Ò§Bí§A o¼´�ÒT§ ©ÔT�¦ Ôi kÒ ß³×Ø¦§BU �¼¦L� Ôª§A Òozí Ò«

¬B£k®®� ¤BL�A SîBª] ºA k¼®� q¼µoQ ¬jo� S¯B¼i ° �A±§ ° B¯p Bª{ oM SwA ²k{

/ »TwoQº±µ u]n pA ¬B´] ¬jo� � BQ ºAoM k½A²k{ ²k½o�C Bª{ ³�

° �nBÇw ° �A±§ ° BÇ¯p Øke pA - t - k®ñ¼« ¥�¯ JA±] ° ¤AÆw ·§Bwn pA uPw

/ SwA é]An ¤kí§A S¼M ³M Øke o½jB�« �¼¼íU Z ? ¬C o½jB�«

²k¼ª´Ç� tkÇ�A c½oÇæ ¨ÀÇ� ¥MB�« nj �A±§ S«oe Sªv� °j �½A pA o£ A ³ØTL§A

/ ©½o¼£»« uQ Ao¯B«j±i çAoTîA B« : j±zM


° ²j±ÇM »�BM ( o�mÒ ¬ÒA »¼dÒTvÒ ) ·¦ª] nj ¨B´MA ° o¼LíU ¾±w , Rn±æ o´M »§°

/ k{ kµA±h¯ �o�oM

³¼¯Ap ° »¯Ap ©ñe

° ( j±ÇM ²joÇ� ¾B¼e �A±§ nj ³ñ¯B®a ) ²k¼zñ¯ S§B\i jn±« �½A nj ¾B´M JB®]

/ SwA ²j±ª¯ ¬B¼M An ¾B¯p Øke ° ©ñe : k®� ¾B¼e ³ñ®½A ¬°kM

¤kÇí§A S¼M ³M B¯p Øke �¼¼íU ) ³T{m£ ³¦ª] �ÀioM : ¬joñ¯ ¾B¼e pA ³T{m£ °

/ SwA ²jo� �Ø¼í« q¼¯ Ao¯C Øke ( SwA é]An

¹ªØ¦ Òv Ô« Ó¹½ ßj ¹¼¯Ap ° à¬Ap Ø¥ñß§ ³×Ø¦§A ©ñÒe kÒ : k½±¢¼« ( 12 t 15 | ) tk�A nj

ß�í ß�ßM A°j±î ºoiA ¸ Øo« ÒjBî ¬ßA ° KÒµ Òm§A Ò� ß« Ò¥¼ BX Ò« Ô¹ívßU »µ ° ¤kÒí§A ßS¼ÒM »§ßA

° jo« pA »ñ½ oµ ³� SwA ²jAj ©ñe k¯°Aki - ¾Bªw Ò¿A Ôð§B« ³M Ò©ñÒe B« Amµ ¾AqÒ\§A

ÀÇ� ¤B�X« ³¯ An ³½j ¬C nAk�« ° k®� ©¼¦vU ¤kí§A S¼M oM ·½j k½BL¼« k®®� B¯p ¬p

SiAjoÇQ ³Ç½j ¬C ¥MB�« °j Sv«p¿ k¯jo� ¾B¯p ³LUo« °j o£ A ° SwA ²j±ª¯ �¼¼íU

/ ¾BªwA ð§B« K¯B] pA Sv¼ªñe �½A ° k®®�

�Ç½A nj ° , k¼¯qM ³¯B½pBU kæ k½BL¼« nB� B¯p ¬p ° jo« pA ð½ o´M : k½±¢¼« ¨ÀwA

¾Aq] �½A pA º°Bv« n±M ³ªµ ° , ²kz¯ ¥ÄB� o¼�� ° k®ªU°oY ¬B¼« nj »�o� S´]

¬oÇ� ¨joÇ« RÀ½BªÇU �¼Ç«FU o�BhM Apo¼« JB®] »§° / k¯±z¼« JAmî nj ° º ØlFT«

/ ¤kí§A S¼M ³M ©´¯C , SwA ¬jAj À� ¤B�X« ³¯ ¬jo� ¾B¯p ºAq] : k½±¢¼« o�Be

B\¯C ¥iAk« ° kÄA±î ¬jo� jB½p ° ¤kí§A S¼M ZnBh« �¼«FTM ¬Bz½A o�¯ k½B{ °

RA±´{ é�n ° S]Be ºB�� ª� nj k®ªU°oY |Bh{A ³¦¼w° �½BM : ³� SwA ²j±M

»wnoM ° ³ª� Bd« 206

»§±ªíÇ« ³LÇzñ½ Zoi ) SwA q¼aB¯ ¬B¯C jq®M S½B´®¼M ³� An �Ø¼í« �¦L« , »¯Bv¯

/ k®½Bª®M ©¼¦vU ¤kí§A S¼M ³M ( SwA p°o«A ¬AnAk§±Q

jo« B«A ° SwA ³®~dÔ« o¼� ° �~dÔ« o¼� ºAoM Øke �½A : ³� k{BM ¨±¦í« H®ª� °

ZnBÇi ©ñd®Ç½A pA ( jnAj oµ±Ç{ ³ñ¼¯p ) ³® ß~d Ô« ¬p ° ( jnAj ¬p ³ñ¼v� ) � ß~dÔ«

/ SwA ²kz¯ o� l ¾B´M ºBµ³T{±¯ ° Bµ³T£ nj Øke ¬A±®î �½A ºAoM Ao½p : SwA

�Ç½A BÇ¯p ³¦Ãv« BØ«A ° : k½±¢¼« ¾B´L§AkLî ¤±� pA ( 242 | ) ¨BñeA ·®¼\®£ nj

¤kÇí§A S¼M ³M é]An yªñe �~dÔ« »¯Ap B«A ° , �~dÔ« ³¯ jnAj �~dÔ« o¼�M �Ø¦íU

/ SwA

BÇU ° / jnAkÇ¯ º ØkÇe ¾B´ÇM ð¦v« nj : jo� ¾B¯p ºnAjoµ±{ ¬p BM ºjo« o£ A uQ

kÇ¯A±TÇ¯ »Çv� : SwA ²joñ¯ �¼¼íU º Øke jn±« �½A nj ° , ²kz¯ ¥¼ñzU ¤kí§A S¼M

/ k{BM °A ©eAq«

�nBw ØkÒe

Øke pA An °A Swj , k¼wn R±LXM ºjpj �±�±« »v� Ø�e nj o£ A : k½±¢¼« ¨ÀwA

/ k¼®� é� B´Tz¢¯A

Swj - ß³Ç×Ø¦§A Ò� ß« ÁBñÒ BL Òv Ò� BªßM G¾AqÒ] Bª Ô Ò½k½ ÒA A± ÔíÒ� B Ò Ô¹Ò ßnBv§A Ò° Ô� ßnBv§A Ò°

ºAoÇM ØkÇe �Ç½A ° k¯A²jn°C B\M ³`¯C ºAq] nj k¼®� é� An ³�nBw ¬p ° �nBw jo«

/ SwA ¬Ao¢½j �T�o£ RoLî

° º ØkíÇU ° S¯B¼Çi pA B´TÇwj ¬AnAqÇµ : j±{ ²k½oM nBñT¯B¼i Swj ð½ o£ A ºnC

/ k¯±z¼« ºo¼£±¦] ¬jo� p°B\U ° ºjpj


° uLÒd§A ° Ô»�Ò®§A � ßnBv§A »¦î KßTÔ� k : k½±¢¼« ( 7 t 14 | ) tk�A nj ¾B´M

¬ÒA ©Ô� B Ø½ ßA ² ÔnB½ ßj ° ³×Ø¦§A Ô¬ Ôk Ô« ³Ò¦ÒL� ÒU ØÀÃ§ B´ ßM Ô�oíÔ½ Ó¹ Ò«Àî ³®¼ßL Ò] » A±¦ Òí]B Ò ßW§BX§A »

²k{ ³T{±¯ - ©¼e Òn à��z Ô« ¬ ÔkÒ§ � ß« ³ßM ©ÔUo«ÔA B« A±¦ ÒªîA ³×Ø¦§A ß�½j » Ô¹E Òo§A ©� Ôm ÔiBÒU

nj ° ¬j±ªÇ¯ »¯Ak¯p ¨°j ³LUo« nj ° ¬jo� k¦M »¯ ¤°A ³LUo« nj �nBw ºAoM SwA

ºBµ³®½kÇ« ° k®wB®ÇzM ³ªµ BU S{Am£ »T«Àî °A »¯Bz¼Q nj Sv«p¿ ¨±w ³LUo«

SØ½n±Ç«F« ³Ç� An ³`Ç¯C ° , k¼ÄBªÇ¯ SØ�n ° S�En °A ¤BdM AjBL« ° , k¯o½mP¯ An °A Aki

/ k¼µkM ¨B\¯A k½nAj

° ²kÇ{ ¨BªÇU �nBÇw é®ÇM BvM ¬jo� k¼íLU ° k¦M »¯ : ³� k{ ³ Ø]±T« k½BM »§°

©ÇµAo� »T� Bw ° tB®{B¯ �¼d« ð½ nj An °A �¼ªî ºnBñT¯B¼i ° SØ¼§BØí� RBL]±«

/ jn°D¼«

q\ÇM ° ³TÇ{AkÇ¯ »�kÇµ j±i »£k¯p nj ³ñ¼~h{ Ao½p : ¬Ak¯p SwA �¼®`ªµ °

, jnAk¯ ºk~�« j±i x±¯ ° y¼î �¼«FU ° ¤B« ¬jn°C SwkM ° ¤±Q éª] ° ¤°BPa

BÇM u¯A ° xBíÇ« �¼Ç«FU ° oÇñ� y½BÇwC K]±Ç« ³ñ¼T Ø¼w±LdÇ« ° ¬kÇ{ »Ç¯Ak¯p pA

/ S{Aj kµA±i »� BM ³a : k{BL¼« j±i ¬AnBñªµ

�T{Aj A° ° ¬j±M �nBw ¥¼\vU ° ºjpj S¼LXU q\M ©´¯C : »¯Bz¼Q S«Àî BØ«A °

/ S{Aj kµA±h¯ ³\¼T¯ c¼L� ¥ªî �½A ³«AjA oM

j°ke ° ¨BñeA �±ª\«

K¼UoTÇM JBTÇ� �Ç½A nj BÇ« : ³� j±M »U¿±í\« �¼ªµ ¾B´M ° JBM j°ke ° ¨BñeA

/ ©½jo� �L� An B´¯C ð½Bñ½

»wnoM ° ³ª� Bd« 208

! k®{BÇM ³TÇ{Aj »TTzT« K§B« ° ³ Ø¼Äq] ¨BñeA , JA±MA pA »ioM ¥½l nj o£ A °

/ ©½jo� o�®�oæ B´¯C ¥�¯ pA B« S´] �½A pA ° , Sv¼¯ ³ Ø]±U ¥MB� ¬Ak®a

° ( k®Ç� ¥ªî o£ A ) k{BM ¥«Bî ° kØLíT« ¨BñeA �½BM : ³� SwA »v� »ÄB´M uQ

nj S´\Ç¯C pA ³ªÇµ : SwA ²kÇz¯ o� l ¾B´M ð¦v« nj ¬±a Svµ ³aoµ B´®½A q\M

/ k®Tvµ SÄAoM ° ³eBMA ° ³íw±U

ºB´MBT�

³Ú¼ßÄB´ÒM ° ³Ú¼ßMBM

SwA ²k{ ²jB�TwA ° ¥�¯ B´¯C pA JBT� ½A nj ³�

»wnoM ° ³ª� Bd« 210

JBT� ½A ¼§FU nj B« �nAk«

�Ç¼§FU ¨B�Ç« nj BÇ« �nAkÇ« , ©¼T{±Ç¯ JBTÇ� �Ç½A ¤ Ø°A k¦Ç] pBÇ�C nj ³ñ½n±ÇÇM

¾B´L§AkLî ° ¾B´M Apo¼« ° JBM k Ø¼w j±i ºBµ³T{±¯ ° RB¼§FU �� ° �� : K§Bª®½A

/ SwA ²j±M B´¯C ¤°A ³]nj ¬A°o¼Q ° ºk®�A »�±{ °

¬Ao¢½j ¥�¯ ° �¼§Bh« ºBµ³T{±®M ³¯±¢`¼µ JBT� �½A K§B« ¥�¯ nj B« ºnC

: ©¼®� �e JAo�A ° y½±zU pA An j±i o�Bi ³ñ®½A ºAoM »ØTe ° , ²joñ¯ jBªTîA

/ ©½joñ¯ »wnoM ° ³í§B« ÂæA An ¬Ao¢½j RB¼§FU ° KT�

K§B« ¥�¯ ¤Ài nj , SwA ²j±M B« jBªTîA ° �BL®TwA jn±« ³� Ao¼ÄB´MBT� ¬±a °

B´¯C ¬±«Ao¼Q nj ©¼¯A±T¼« ³aoµ B\®½A nj SwA ¨p¿ ; ©½A²jAk¯ c¼�±U B´¯C RBª¦� °

/ ©½pAjoPM c¼�±TM

¾B´M tk�A

( 470 ) Híª] ° ow ( 19 ) nj ³dæ oµ ° ³dæ ( 49 ) Hî±ª\« JBT� �½A

²k¼wn éLM ºoª� ºo\µ ( 1314 ) ³®w nj »ÃLªM ºoæB¯ ·íL« nj ° , SwA ³½C

/ SwA

Ø�hM »Øi ¨nB´a ³hv¯ ð½ ° , ²k{ NBa q¼¯ o¢½j ·hv¯ °j JBT� �½A pA B«

° »¢®w NBa GoµB ³� »¦�M ða±� é�M ³hv¯ ð½ q\M ° , ©½A²k½j �¼M Øo�ª§A�½p

/ k®{BL¼« ¾B´M Apo¼« bA±§A ·ª¼ª�M ³ªµ : SwA ¬Ao½A ©½k�

JBT� k®a ° JBT� �½A Hæ±~h« ° , SwA �±®ª« ³ÄB®½A ºB´MBT� oz¯ ° éL�

³Ç� j±i b±§ nj ºk®�A »�±{ , SwA ²k{ jnA° »´¯ Hd½oæ B´¯C nBzT¯A pA ³� o¢½j

211 ³Ø¼ÄB´M ° ³Ø¼MBM KT� nj

SwA ³T{±Ç¯ ¥½oÇQA 22 ¨ ( 1930 ) ¤BÇw nj ¬Ao½A ºq�o« »¯Be°n ¥d« ºB�îBM

( B´¼ÄB´M ) �¼®«Æ« �¼M xnBzT¯A JA±] ° ¤AÆw ·î±L« ¶°q] nBzT¯BM é]An : k½±¢¼«

/ k¼wn kµA±i yT�° ³¯ »�T�« tk�A JBT� ° ²°q] ¬C éL� k½k\U »§° qÄB]

, SwA JBT� �¼ªµ : k{BL¼« j°ke ° ¨BñeA º±Td« ³Ø¼ÄB´M KT� pA ³ñ¼MBT� ³¯B¢½

/ ©½jn°C ¬B¼ªM »§Bª]A WdM JBTñ®½A ¬±«Ao¼Q nj ( 196 | ) ¤°A k¦] nj B« °

BÇØñî nj ¾B´M Apo¼« ¬k{ nAo�oM pA uQ ºo\µ ( 1290 ) ¤Bw j°ke nj JBTñ®½A

/ SwA ²k{ ³T{±¯ SØ¼µ±§A o½o ÒvM

o�Ç¯ ³ñ®Ç½A BÇM ° , SwA ²kÇ{ ³T�o£ JBM k Ø¼w ¬B¼M pA JBTñ®½A RB¼Ø¦� ° K§B«

° »Ç�AoÇi K§BÇ« ¤BÇe �¼Çî nj , SwA ²j±ÇM ¬B¼ÇM ¨BñeA ° ¬B®hw bÀæBM Apo¼«

²nBÇ{A B´¯DM JA±MA ¤Ài nj B« ³� j±z¼« ²k½j JBTñ®½A nj ºnB¼vM Svw ¬B®hw

/ ©½j±ª¯

ºB´¼Moî ) ¥L� ºBµ³T{±¯ BM An JBTñ®½A ºk®M³¦ª] x°n ° xnB¢¯ po� ¬±a °

° »Ø¦� o¼¼�U ³� S�B½ ©¼µA±i ©Ø¦v« n±M : ©¼®� ³v½B�« ¾B´M Apo¼« ( é½kM ° ¬B�½A

/ SwA ²k{ Ak¼Q ¾B´M »£k®v½±¯ ° ¾Bz¯A ° ¾À«A nj »zeB� Se°BU

° ¬AoÇvQ ) ¬AoÇ¢½j ºnBÇ½ ° »ÇµAoªÇµ ° RkîBÇv« ·\¼TÇ¯ nj R°BÇU �Ç½A B½C °

An �T{±¯ »Moî ¤Bw k®a �½A nj ¾B´M j±i B½ ° , SwA ²j±M ( ¾B´M |±~h« JBdæA

/ ©¼®� S«±ñe �±�±« �½A nj �¼�dU n±M ©¼¯A±T¼ª¯ B« / SwA ²jo� �½oªU

pA uQ q¼¯ ºjB½p »�§ �À�A : º±®í« RB�Aoi ° �À�A pA ³T{m£ ¤Be �½A BM

/ j±z¼« ²k½j ¬C nj bÀæA ° SØ�j ³ªµ �½A

: ©¼®ñ¼« ²nB{A ¬C jn±« k®`M ³¯±ª¯ ºAoM B« °

»wnoM ° ³ª� Bd« 212

B´Ç Û½A B½ : k½±¢M k½BM ° / ¾Bz¯ ß¿A ÒÑÀÒ« B½ ¥Ô »¦î ÒÑ¿A Ò©¦ B½ ( 8 t 6 | ) nj -1

/ ¾Bz¯ ß¿A ÑÀ« B½ ¥Ô »¦î Ò¿A Ô©¦Ò�§A

k½BM ° / ©� ßo¼ Ò� Ôu�¯ÒA ° ©ñ Ôv�¯ ÒA ³ßM Ôé�T® Ò½ BªßM A±¦ ß ÒT{A ° ( 8 t 10 | ) nj -2

/ ©ñ Ôv�¯A ³ßM Ôé�T® ÒU BªßM A±¦ ß ÒT{A ° : k½±¢M

° / ¹ØLd Òª§A Ô¹dÄAn Bª´®¼ ÒM é�v ÒU Ú¥í§ ¹¦ ß«B� Ó¹® Òw oßL~Ò½ ¬ÒA ( 3 t 20 | ) nj -3

/ Bª´®¼ ÒM Ôé�v ÒU ¹ØLdª§A Ò¹dÄAn Ú¥í§ : k½±¢M k½BM

: k½±¢M k½BM ° / ©ñØßM Òn Òo«ÒA A±Ø¦L ÔU ° ¬B½j Ò¿A é Ò« A°o ß{Bí ÔT ß§ ( 15 t 22 | ) nj -4

/ Ò¬B½j Ò¿A A°o ß{Bí ÔT§

: k½±¢M k½BM ° / nAowÒ¿A Ò»§BÃ Ò§ Ò¬°k\ÒU Ú¥íÒ§ ³×Ø¦§B ßM A±� ß~¯A Ú©ÔY ( 3 t 37 | ) nj -5

/ ¬°k\ÒU ©ñØ¦í§

ÖS®Ç Ø½ Ôp ³M ° : k½±Ç¢M k½BM ° / �¼§ Ø° Ò¿A Ô�d Ôæ �Ø½ Ôp ³M ° ( 6 t 37 | ) nj -6

/ �¼§°¿A Ô�d Ôæ

B« ¬±îkÒU ©ñÚ¦í§ : k½±¢M k½BM ° / ©Ô� Òk® ßî B« ¬±îkÒU Ø¥í§ ( 15 t 37 | ) nj -7

/ ©Ô�k® ßî

tk�A kíM bA±§ Ò¿A

G¾AkTÇMA k¼\Ç« ¬CoÇ� k¼¦�TM ³� SwA ¾B´M Apo¼« pA b±§ ( 66 ) bA±§A �½A �±ª\«

SzQ nj ³¦æB�ÀM ¬±a ° / SwA ²k{ ²jAj K¼UoU oTña±� bA±§A kíM ° oT£nqM bA±§A

·íLÇ« ° »ÃLªÇM nj ( 1314 ) ·®Çw éLÇ� ¤BÇw Go´� : SwA ²k{ NBa tk�A ow

¬±Ça »§° / SwA ³dÇæ ( 212 ) nj HíªÇ] ° ow ( 19 ) nj ³dæ oµ ° ºoæB¯


RnBLÇî ¥�¯ nj ©µ B« : SwA ²ovñ½ ° K�BíT« tk�A BM bA±§A �½A RBdæ ¶nBª{

/ SwA »¯k¯A±i ° »¯k½j nB¼vM bA±§A �½A ° / ©½A²jo� ²nB{A ²k{ NBa ²nBª{ ¬Bª´M

é Òªw ßA ÔK¼§k®î B½ , »´M ÒÑ¿A Ø»¦Òí§A tk Ò¿A ©�îÒ¿A »ªvßM : k½±¢¼Ç« ¤ Ø°A b±§ nj

»ª¦Ç Ò ß©wBM Ó¸nBU ° J±Ld Òª§A »ªwB ßM ºoiÔA ° K¼L Òd§A ©wBM ¸ Øo Ò« Ôo´�Ò½ ³Ø¯A Ò¾Ak ß®§A

º ÒkÒ§ o Ò�e kÒ ¾Bªw Ò¿A Ô}ÄAo ÖRkíUnA ³ßM ºmØ§A ( ¾B´M ) ©w¿A Am´M Gn±Ò� ° »¦îÒ¿A

Ø¥Ç� oÒ�mÒ ¬ÒA B¯jn ÒA ° /// ³ÒT¦wn ÒA ºmØ§A ðÔMBT� ( SwA ²k{ ¨±¦�« B\®½A ) ¨±¦� Òª§A

° RB�nBíU BM An j±i ¬A°o¼Q ºBªwA ð½Bñ½ ²jo� �°o{ / g§A /// ðMBT� » ¬B� ©wA

/ j±z¼« ³dæ ( 40 ) Híª] ° , k®ñ¼« o� l RB½B®î nB´ A

¾B´L§A , ¹Ø½oÒL§A ðß§B« �Òî ¹¼¯B�§A ÔRB¯±Ã Ôz§A ©ÔñíÒ®ª ÒU ¬ÒA ©Ô� B Ø½ ßA : k½±¢¼« ¬B½BQ nj °

³×Ø¦§ Ôkªd§A ° �½k§A ¨±Ò½ Òðß§B« Ò�LÒ]ÒA ° Ò�í ßª Òw ° Ò�¦L ÒA »ÄÀØ§A »ÄB« ßA »¦î Ò° ©ñ¼¦î

/ �¼ª§Bí§A ØJn

BØ¯A : k®ñ¼« ¥�¯ An »¯k¯A±i ° �½o¼{ nB¼vM · Ø~� ( 222 ) ³dæ ( 11 ) b±§ nj °

¹vßM¿ ( ¥¢{±i ¬p ) ¾An±¯ Õ¹ Òn Ò° S¦ij ( ¾B´M ShU ) xoí§A »¦Òî B½±ÒTv Ô« BØ®�

©§ Bµ Ôk ß]±« Ô³×Ø¦§A »§BíU , ¾Bªv§A �ÔA � ß« é§B�§A nkÒL§B� ÖSdLæÒA ¾B�¼ÒM ¹í¼n BMB¼Y

Ò BXÇ ß¦§A SØ¦Çe B Øª¦ ( �ªeo§ÒA ²n±w k¼¦�TM j±z¼« nAoñU ³¦ª] �½A ) B´ ß¦XªM �Õ¼î ÒoÒU

Ò¾Aj± Òv§A ßRAoÒí Òz§A B¯k] Ò° Ø©ÔY , Ôçn¿A ° ÔRA±ª Òv§A S o{ÒA ( S{AjoM é�oM ¬±a )

B¯k Ò] Ò° B´´] Ò° » B®w Úo�ÒU B Øª§ , B�®ÒTîA ÒnB´®§A ° Ò¥¼¦§A Ú¬B� ¾B�¼ÒL§A B´�® Ôî ¤±Ô� »¦Òî

ð¦U �Òî ÖSñe ° / B´®¼L Ò] �ÔA � ß« Ó¹ oz Ô« ¹Ø½k ßeA±§A JB\e ÒSdÒU Ò¸n±Tv Òª§A Ò¹��Ô®§A

¨B ° ( k{ nBñ{C yTwAn ¬BTvQ ) �ª½Ò¿A B´½k ÒY �± ( ¤Bi ) ºoiÔA Õ¹��¯ ¹��Ô®§A

ÖSíÇ�° ¬ÒA »§ßA , ¹� ØodT Ô« Ó¹í«Bw ³ÒÄAn Ò° »zªÒU ° »zªÒ½ ( ¾B´M Apo¼« ) ³×Ø¦§A ¥ñ¼µ

»wnoM ° ³ª� Bd« 214

B´® ß« B¯k Ò] Ò° ( ©½jo� SMnB�« ) B®M Øo�ÒU ÖSM Øo�ÒU B Øª¦ B´¼§A ³T Úª Ò� ° B´ØßMn �® Ôî Ò¤±Òe Bµ ÒkÒ½

×»§BíÇ ÒU ( k¼®Ç� »®íÇ« ¬BUj±ÇÇi ) »¦Çî Ò¿A » ßªÒ¦Ò � ß« ¾AoªÒd§A ¹Ò�¼d Ò~§A » Ò¤qÒ¯ B«

/ B´ ß¦Xª ßM Õ�¼î ÒoÒU ©§ Bµ Ôk ß]± Ô«

, SwA ²j±M ºnAk¼M ¤Be nj SMnB�« ° RB�À« �½A : ³� ©¼Ä±¢M ©¼¯A±T¼ª¯ B« ³TL§A

: ³Ç� j±ÇM ¨p¿ Rn±~®Ç½A nj ° , SwA ²kÇ{ ²kÇ½j JA±Çi ¤Be nj SwA �ñª« Ao½p

° , ³TÇ{AjoÇM ¾B´ÇM Apo¼Ç« An SMB®Ç] ¥v� ³ao£ A , jn°C B\M SMB®] ¥v� ¾B´M Apo¼«

/ SwA ²k{ ¥ÄB� ³¯ ¾B« RnB´M

Ò° ©Ò§BÇí§A �¼ÒM ºjB® Ô½ Ò ±¦� Òª§A Ø¬ßA : SwA °A ( 248 | ) ða±� bA±§A ³¦ª] pA °

° »ÄAk ß ¾Bæ ß ß¿ Ò¬Al Ð¿A ÔS�¦ Òi kÒ ¥Ô , ©¼ñÒd§A ßq½q Òí§A ºkÒ§ �« ³ßM o ß«ÔA Bª ßM ÒtB®§A o Ô«BÒ½

Ò¤±�Ç Ôí§A ° »ØLÇ Ôd§ ÒJ±¦Ç�§A ° »LÔTÔ� ßmiÒ ß¿ ºjB½ Ò¿A B®�¦ Òi kÒ , o¼® Ôª§A »�Ñ ß¿ ÒnB~M Ò¿A

/ g§A / é½k ÒL§A ßq½q Òí§A »¯Boíß§

S�oí« ºAoM ¤±�î ¨BªU ° k¯A²k{ �¦i ¾B´M Apo¼« ØKe o�BhM J±¦� ³ªµ ¬±a

ºAoÇM ³T{m£ · Ø~� nj uQ : k¯A²k{ ²k½o�C Apo¼« º±vM o�¯ ºAoM B´ªza ° ¬Bz½A

/ S{Aj kµA±h¯ »í¯B« ³�n° ¬C ³�Àî ° ¥¼« ° ³ Ø]±U

bBØ¼w ·§B� Ò«

( 26 ) g½nBÇU nj oÇw ( 9 ) nj ³dÇæ oÇµ ° ³dÇæ ( 240 ) nj JBTÇÇ� �ÇÇ½A

�±L« »¢®w ³íL« nj ¬A±§A ºBµm�B� nj ºoª� ºo\µ ( 1308 ) ·®w »¯BX§Aé¼Mn

/ SwA ²k{

° JBM g½nBU nj �o¼M bB Ø¼w ð½ ³§B�« ¨B®M : ³� SwA ¾B´L§AkLî �¼§FU JBTñ®½A


/ SwA ²jo� ozT®« ° ³T{±¯ ¾B´M

oÇµ ³Ç� SwA ²kÇ{ ³Ç¯°nA° ° ¬±£oÇÇ£j ¶pAk¯BÇÇM »h½nBÇÇU ºB½B�ÇÇ� JBTñ®ÇÇ½A nj

/ k®ñ¼« R±´L« ° oØ¼dT« An ²k®®� ³í§B«

BÇU �Ø§ÆÇ« ° , SwA ³ÄB®Ç½A · Ø¼§¿kTÇÇwA KTÇÇ� pA »ÇÇñ½ S�¼�ÇÇe nj JBTñ®ÇÇ½A

³ªØ¦v« é½B�° nj � Øo~U ° o¼¼�U ° �ÄB�e ¥½°FU ° K§B« �½odU nj SwA ³Tv¯A±T¼«

/ SwA ²joñ¯ »µBU±� g½nBU

º°n pA ( 1335 ) ¤BÇw nj ³Ç� SwA ²k¼Çwn o�®ÇM JBTñ®½A pA o¢½j ³hv¯ ð½

o´{ ° ³íLªM ³hv¯ °j �½A pA ¨Akñ`¼µ nj »§° , k¯A²jo� NBa n±Mq« ³hv¯ ¬Bªµ

/ k¯A²joñ¯ ²nB{A ¬C éL�

KLw y¯B¼M ° n±�m« �An°A o½Bw nj ³¦Th« RB½A°n ¬±a : k½±¢¼« ( 3 | ) nj

ð§Bª« é¼ª] nj SeB¼w RB�°A nj jnAj SØ¼¼� �½A g½nBTM �Ø¦íU ³`¯C Am´§ ¥½±U

²k{ ±\Tv] ³¯B¢¼M ° B®{C ¥iAj ° ZnBi pA �¼�kU ºB´T®ªM ð½jq¯ ° n°j pA ¬Ao½A

/ g§A /// jjo¢¼« ¨±�o« nB~TiBM ²j±M ¬B�o�« ³¼¦î �ØT« °

; j±z¼ª¯ nB£pBw q¼¯ ³ÄB®½A o¢½j ºBµ³T{±¯ j±i BM , JBTñ®½A K§B« K¦�A °

JBTñ®Ç½A nj ¾B´ÇL§AkLÇî S¯B¼Çi �Ç¼§ Ø°A , k{BM ¬B�o�¼M ³¼¦î �ØT« ³ñ®½BM kwoM BU

° ²j±ª¯ ¬Ao½A SeB¼w ³� ¤±´\« bB Ø¼w ¨B®M ° ²jo� ¬B´®Q An j±i ©wA : ³ñTv¯Bªµ

nj , SwA ²j±ªÇ¯ �Ç¼§FU An ³î±ª\Ç« �Ç½A : SwA ²joÇ� �¼�dÇU �o¼M |Bh{A pA

pA oÇ¯ ð½ BÇM ³ñ¦ÇM , ²k½kÇ¯ AoÇ¯AoÇ½A »¢§BÇw SÇµ pA uQ ÀæA ¾B´L§AkLî ³ñ¼Un±æ

/ SwA ²kz¯ �jB~« , k¯j±M ¾B½B�� kµB{ ³� q¼¯ »¯Ao½A �o¼M |Bh{A

�¼ª B� nj An ¨B�î �½k´T\« ° ¨ÀîA ºBª¦î »íª] ° : k½±¢¼« ( 123 | ) nj

»wnoM ° ³ª� Bd« 216

° »Ø¦í« ºÀMo� �½k´T\ªM ° k¯k{ �ØT« ° kdØT« ° k¯j±ª¯ éª] ( ¨Àv§A Bª´¼¦î )

³Tv¯Ak¯ »�íM ° k¯k«C ³Tv¯Aj »�íM k¯j±ª¯ R±îj An é¼ª] ° k®T{±¯ �o{A �\¯

n±�Ç« ¨±ÇeoÇ« �¼� Ø�dÇª§A ¹ªUBÇi o¼´Ç{ ¥¼LÇ¯ ¥�B� ° o½od¯ ¥¼¦] ©§Bî ³¦ª] pA

pA ¬±Ça ° k¯kÇ{ o�BÇe �ÀÇØ�A ¬°j �Ç« j±ÇM Ø¥Ç� ©Ø¦Çv« u¼Än ³� »�Uo« g¼z§A

oÄAow ° nAowA ° ³½B� �½A �ÄB�e ³®� oM �« k¯j±«o� k¯k{ é¦Ø« kæB�« S�¼�e

¬BÇ{nA±�A ° ¤A±eA nj ¤BdM BU ° ©Tv¼¯ é¦Ø« B´Ø�e »µ Bª� ³Ã ß� �½A ³ Ø¼´§A ¥ÄBv«

�Ç½A pA AoÇ« AmÇ´§ ¨k¼ª´¯ ° ²k½k¯ ºq¼a k{BM o¼ñU »îAj ³� �¼L« JBT� »�B®«

/ g§A /// k½Bª¯ ¥ªî ³Tv¯Aj An y½±i �¼¦ñU u� oµ k½nAj �Bí« ³ Ø¼��

�T{±Ç¯ ° S�¼�Çe �ÀÇioÇM K§BÇ« �T�BÇM nj nk�Ça : ³Ç� k¼ÄB«o¼« ³�eÀ«

/ SwA A°oQ»M ³d�A° ° ³d½oæ K½lB� A

¾Bª¦î �BªT]A pA uQ -3 / ºnB~¯A g¼{ ¬k«C -2 / �\¯ ° ÀMo� ºBª¦î R±îj -1

�Ç½A ³ñ®Ç½A �TÇ£ -4 g¼Ç{ ¨±ÇeoÇ« ¬jo� »îÀØ�A»M nB´ A �\¯ ° ÀMo� ¬B£nqM °

³ªÇµ ° / o�Ç¯ nB´Ç A pA �TwA±i S¼�Bí« -5 / k®½±¢¼ª¯ ºq¼a ¬Co� »�B®« ³ÄB�

/ k®Tvµ �§Bh« o¢½kªµ BM B´®½A

k¼íLÇU ¬AoÇ½A pA »L¦�J±Ç{C ° xn±Ç{ ¬A±®íM ³� ¨A±î ¨jC o¯ k®a o�BhM B½C

¨±eo« SwA �ñª« B½C ? k¯±zM R±îj �\¯ ° ÀMo� ºBª¦î SwA �ñª« : k¯j±M ²k{

³Ça JBÇM kØªd«»¦Çî kØ¼Çw ³Ç� k{BÇM ²k¼ª´¯ j±M Ø¥� u¼Än °A j±i ¤±�M ³� g¼{

k¼\« ¬Co� �ÀioM RØ±L¯ R±îj ° k½k] ð¦v« ° JBT� º±îj B½C ? SwA ³T¢¼«

pBªÇ¯ ° ²joÇñ¯ ¥Çv� ° ¾±Ç�° ° ³TÇv¯Aj � BÇQ An RBwB\¯ ³ªµ ³ñ¼v� B½C ? Sv¼¯

oñ®« ° Sv¼¯ k�Tí« ¬Co� k¼\« JBTñM ° j°o¼ª¯ Ø[e ° kµk¼ª¯ uªi ° k¯A±h¼ª¯


? j±M kµA±h¯ »«ÀwA ³w Øk�« �¼¯A±� »�B®« °A ¤BªîA : SwA oz¯ ° oze

¨BñeA ° j°ke ·®¼\®£

ºAoM ° ow ( 20 ) nj ³dæ oµ ° Swo´� ³�B�BM ³dæ ( 384 ) nj JBTñ®½A

o¼XñU »vª{ 1331 ¤Bw �MB« é½kM ( 109 ) ³®w nj ¬Ao´� nj ³LUo« �¼«nB´a

/ SwA ²k{

»�±{ ) ³¯B¦w Ø¥] ³×Ø¦§A o«A »§° Ro�e : kv½±®¼« JBT� ¤°A ³dæ SzQ nj

JB®Ç] �¼§FTM é]An , k®½B«o¼« JBTñ®½BM é]An »¯Be°n ¥d« é¼�±U nj ( ºk®�A

ºAoÇ]A AoÇ½p ¨p¿ ° k¼« ¬C nBzT¯A ¨BñeA ° j°ke ³®¼\®¢M ¨±w±« ºn°Bi �Ao{A

S¯B¼Çæ ° �Çe �«B� ° ¥�B� ° J±vd« ³Ø¼wBwA n±«A pA ¨BØ½A �½A nj »´§A ¨BñeA

/ SwA JÀ�¯A oQ ¨BØ½A �½A nj ¬AnB½

/ SwA ºo«A nBYC oz¯ »Ø¦« oT�j RAn±z®« pA °

³§BÇwn ° tkÇ�A pA , SwA ¾B´ÇM ð¦Çv« ¨BñeA ° j°kdM é]An ³`¯C JBTñ®½A nj

²j±ªÇ¯ ºn°CéªÇ] ºk®Ç�A »�±{ ° ¾B´L§AkLî ° ¾B´M ³� ØoT« bA±§A ° JA±] ° ¤AÆw

/ SwA

o´Ç{ ¬Ao´� nj ºn°Bi �Ao{A k¼ªd§AkLî »¯B� ²k¯nB¢¯ : k½±¢¼« JBT� oiC nj

/ S�B½ �¼�±U ³§Bwn �½A ¨BªUBM é½kM ( 102 ) ³®w ¹ªeo§A

»ÄB´M S¯B½j nj »§Bª]A o�¯

( 1326 ) ¤Bw nj ow 19 nj ³dæ oµ ° Swo´� BM ³dæ ( 148 ) nj JBTñ®½A

»wnoM ° ³ª� Bd« 218

B« �nk« ° SwA ²k{ o¼XñU ¬Ao´� nj - ºo«A RB½oz¯ »Ø¦« ³®\Ô§ K½±~U BM »vª{

ow ( 20 ) nj ³dæ oµ ° ³dæ ( 160 ) nj ¨°j ·LUo« pBM ° / k{BL¼« NBa �½A

, ¬Ao´Ç� - ºoÇ«A RB½oÇz¯ »Ø¦« ·®\§ K½±~U BM ºo\µ »vª{ ( 1327 ) ¤Bw nj

/ k{BL¼« ³ Ø¼ÄB´M �¼�Ø¦L« pA »¯Ajq½ kªeA ¬C �Ø§Æ« ° / SwA ²k{ o¼XñU

nj ° , ð¦Çv« �Ç½A ¬AoÇw pA o~ThÇ« g½nBÇU nj : SwA ¥~Ç� ( 9 ) nj JBTñ®½A

° , ¤¿kTÇwA ° RAnBÇzM ° , èÇÄAoÇ� ° ¨BñeA ° , ºnAjA ©�¯ ° , ¬B¯C ©¼§BíU ºjBL«

/ SîBª\®½A KT� Swo´� ° , ¬B¯C · Ø¼ÄB~eA ° , B´¼]nBi pA »íª] RAnB´ A ° , RBª¦�

o�¯ ° �¼�dU ° SØ�j pA »Ø¦ñM : ³ÄB®½A o¢½j RB¼§FU ° KT� k®¯B« q¼¯ JBT� �½A

RÀÇ½°FU ° ³§B�Ç« ° ºpBvUn±Çæ BÇM An K§BÇ« ° , ²j±M »§Bi Swnj oñ� ° �¼ªî

/ k®ñ¼« ©¼�®U ^±Q ºB´½±îj ° Svw

ºk¯np ¥¼L¯ g½nBU }¼h¦U

¬Ao´Ç� - é½kÇM 103 ³®Çw nj ºoÇ«A nBÇYC oÇz¯ »Ø¦« ³®\Ô§ pA , ºn°Bi �Ao{A pA

/ SwA ³dæ 660 nj ° , SwA ²k{ ozT®« < »vª{ 1325 �MB«

²jo� éª] An tBwA»M ° ²ohv« ° ¤±í\« ° ï°nj K§B« ºA²pAk¯BM JBT� �½A

/ j°o¼« °o� K Ø\íU ° Ro¼e ºB½nj nj ¬C ³í§B« ° ¬k¯A±i pA »«jC : ³� SwA

° ²jo� uñí®« An »h½nBU K§B« ³� j±z¼ª¯ ¬C pA oU¿BM »LØ¦�U ° S¯B¼i »TwAn

pA oT£nqÇM ºnBñT½B®Ç] ° , k®½BªÇ¯ �L� ºo¢½j Rn±~M An B½B�� ° �½B�e ³T{oñ½

¬jo� �od®« y�kµ B´®U ° ³T�o£ SwkM An ©¦� Gkªî ³� k{BL¯ ºA²k®v½±¯ �¼®a

/ k{BM �½B�e ¤BMA ° »h½nBU ºB½B�� ¬j±ª¯ uñí®« ° ¨jo« ¤À�A ° nBñ�A


: ©¼®ñ¼« ²nB{A JBT� �½A ºBµ³T{±¯ pA Sªv� k®`M ³¯±ª¯ ºAoM B« °

¨B¯ ° k¯Ao¼« ¬BMp oM An �¼ve ©wA K¦�A »ÄBveA g¼{ : k½±£ ( 16 ) ·dæ nj

k½k] j±§±« ³ñ¦M j±L¯ k¼´{ �¼ve �¼ve pA xj±~�« , j±«o¼« n Øoñ« q¼¯ An »¦î

g¼Ç{ /// ( JBM kØ¼w ) k½o� n±´ ¬C o ØzL« »¦î pA xj±~�« ° , j±M ( ¾B´M Apo¼« )

RB�° ( ºo\µ - 1235 ) JBM Ro�e kØ§±U ¤Bw nj ³� »¦î ³M ¨±w±« S{Aj ºovQ

�« ovQ R±� pA : j±«o¼« B´¯DM g¼{ , k¯jn±h¼« � ØwFU °A RB�° oM ¬Ajo£ B{ , jo�

AkÇ� k¼TÇvµ °A n±´Ç o�T®« Bª{ ³ªµ ³� »¦î ²An nj An °A �« Ao½p k½±z¯ ¬°qd«

¾Ak´Çz§Ak Ø¼Çw Ro�Çe c½oÇ� n°j k®ÇaoÇµ ÀMoÇ� nj g¼ÇÇ{ ( 19 | ) /// ©TiBÇÇw

j±î±Ç« »�¼�e �¼ve ¤±e �ÄB� H®í« »§° joñ¼« �A±� ¨Àv§A³¼¦î �¼ve ¨B«A

/ g§A /// j±ª®¼« ³ Ø]±U nA±£nqM ¬DM xjAÆ� ° K¦� Bîj ° RB]B®« ¨B¢®µ nj ³� j±M

RB´\ÇM ²nBÇ{A pA An BÇ« : ³Ç� SwA ²ohv« ° ¨±µ±« ° »�Aoi ºA²pAk¯BM ¨Àñ®½A

/ jpBv¼« »®�Tv« ¬C �í�

: k¼{BÇM B®Ç{C ¤±í\Ç« g½nBÇU �Ç½A ¬j±M »�Aoi ° KØ¦�U ³M oTz¼M ³ñ®½A ºAoM °

/ ©¼®ñ¼« ¥�¯ An JBT� �½A pA q¼¯ ºo¢½j Sªv�

c½o�M ³¼ñU k¯k{ ²jB¼Q t° ØkÔ� JB®] , k¯k¼wn ³í¦�M BU : k½±¢¼« 348 | nj

JB®] ¬B¼M ¤°A , �¼®«Æ« ©ÔT®Ô� ¬ßA ©ñ§ Õo¼i ³×Ø¦§A Ô¹Ø¼�ÒM - k¯j±«o� ²jo� »woL� ²oL�«

RnBÇzM ( | ) ¤±Çwn Ro�e ³� An ³`¯C ° , k{ �°o{ ³½C �¼ªµ R°ÀTM t° Øk�

Ro�Çe ³Ç� Svµ »X½kÇe AoÇ½p , kÇ{ oµB Â«B� y�Ak~« ¨B�ª¯C nj k¯j±M ²jAj

kµk¼« ³LíñM An xj±i SzQ k®ñ¼« n±´ ºk´« ³� »T�° : k¯j±«o� ( | ) ¤±wn

Õo¼i ³×Ø¦§A Ô¹Ø¼�ÒM ) k½B«o¼« k¯A²jp ³�¦e xn°j ³� yMBdæA pA o¯ ²jq¼w ° k~¼vM °

»wnoM ° ³ª� Bd« 220

/ g§A /// k¯j±M ³×Ø¦§A¾B´M Ro�e ³×Ø¦§A¹ Ø¼�ÒM pA t° ØkÔ� JB®] j±~�« ( Ò�¼®«Æ« ©ÔT®Ô� Ö¬ßA ©ñÒ§

³¯±¢®Ç½A �T{±¯ pA ³� k{BM A°oQ»M ° ³T{Aj »�ÀiA �Bd¯A ¬Bv¯A nk�a Hí�A°

! j±z¯ ¥í®« n°C²k®i ° »�Aoi ° è�B®T« RBª¦�

/ »woL� g¼{ ²oL�ªM jnAj »Mn ³a ³Lí� - Á°A

/ B\� ³í¦�M ¬k{ ²k®µB®Q ° � Ø~dU ° B\� ¨B¼� ° n±´ - H¼¯BY

oÇ£ A ° , k¯j±ÇM °A �Ao�A nj o¯ ²jq¼w ° k~¼w ° ²jo� ³¼ñU t° ØkÔ� o£ A - HX§BY

JB®] ©ª´¼ª¯ uQ : k¯A±h¼« An - ³×Ø¦§A¹ Ø¼�M - ³½C ºk´« ³� SwA ²j±«o� ¨o� A ¤±wn

³¯±¢a , j±M ²j±«o¯ R°ÀU An ³½C ° ²joñ¯ ²oL�« oM ³¼ñU ° ²j±L¯ ³í¦� ¬C nj ³� ¾B´M

/ k{ ºk´« ³LUoªñ½

pA S½A°n - Á°A : SwA ²joÇ� ¥�Ç¯ ( | ) ¤±wn Ro�e pA ³ñ¼UB½A°n B Ø«A - HíMAn

�jBæ Ro�e ° ( � ) o�BM Ro�e pA ¬±ª�« �¼ª´M »UB½A°n ³ñ¦M Sv¼¯ Ro�d¯C

pA ( 1301 � 191 | ) �°kæ �½k§A¤Bª� A nj B´¯C ³¦ª] pA / SwA ²k{ ¥�¯ ( � )

° ²jo� ³¼ñU ³Lí� nA±½j oM k®� Z°oi B« ©ÄB� ¬±a : ³� k®ñ¼« ¥�¯ ( � ) o�BM Ro�e

³×Ø¦§A¹ Ø¼� ÒM - ³ñTv®Ç½A °A �hw ¤°A ° , k¯±{ éª] °A �Ao�A nj o¯ ²jq¼w ° k~¼w

° ! Bª{ ºAoM ©Tvµ °A ³¼¦i ° Aki S Ø\e ° ³×Ø¦§A¹ Ø¼�M �« , �¼®«Æ Ô« ©T®Ô� ¬ßA ©ñ§ Õo¼i

�¼«p º°n nj »ª®æ ° k®ñ¼« Z°oi : k¼wn o¯ nAqµ ²kM °A JBdæA SØ¼íª] ¬±a

/ j°o¼« �¼M pA ³ñ®½A o¢« k¯Bª¯ »�BM

»Ø¦Ç« jAoÇ�A ° »ÇT§°j ºA±� toU pA t° Øk� JB®] ³� k¼ÄB«o� ³�eÀ« Bª{ ¿Be

ovQ ³� ºk´« uQ , SwA ²k{ � Ø~dT« »woL� ³í¦�M o¯ Sv½°j j°ke »µAoª´M

, SwA ²k{ �¼LU t° Øk� »¦îkØªd« À« JB®\M SwA ( � ) K§B¼MA �M Ø

»¦î ©µjpB½


²jn±Çi K½oÇ� ¥µBÇ] jAoÇ�A oÇ¯ Sv½°j ° , ¬Ank¯pB« »woL� ²oL�ªM ³Lí� ³¯Bi °

uPÇw ° , k®TÇvµ �¼Ç«p ¥ÇµA jBÇU°A ³Ç� �¼ª¦Çv« Ø|A±i pA o¯ ²jq¼w ° k~¼vM

³ªÇµ k®®Ç� »]°oi ° ¨B¼� ³ñ®½A pA ¥L� ° o¯ nAqµ ²kM ¬k¼wn pA ¥L� SØ¼íª\®½A

»¦í®¼ve Apo¼« JB®] ³ñ¦M Sv¼¯ t° Øk� ©µ ºk´« pA jAo« ²pBU ° , k¯A²k{ ³Tz�

/ SwA ¾B´M

° »«oz¼M �½A oM ±U ! S¯B¼i ° S½B®] �½A oM ±U ! S�Bªe ° S§B´] �½A oM ±U

! �ÄBi ° ï°nj ° o½°qU BQAow ozM �¼®a oM ±U ! »ÄB¼d¼M

RBdÇæ nj ³Ç� k¼ÄB«oÇ� ³�eÀÇ« JBT� �¼ªµ nj , jnAk¯ ³��Be ±¢�°nj ºnC

, SwA ³T�BM ©´M »UB��B®U ³a ° ²jp »¦Th« ºB´�oe ³a ©ÄB� �Ao�A nj ¬C �¦Th«

²k{ ©ÄB� JBM o¢½j ºB] , SwA ©ÄB� ¾B´M o¢½j ºB] , SwA ²k{ ©ÄB� t° Øk� B\ñ½

/ SwA

JB®] JBM Ro�e q½oLU ³M ¤±æ° pA uQ ¨°j K{ nj : k½±£ ( 307 ) ·dæ nj

�½A ¬±a ©¼�î , k¯j±ª¯ SØ¼ªÄB� nB´ A °A jq¯ nj H®¦î ° , k¯j±«o� nB�eA An ©¼�î

o�dÇ« nj Ajo� �« k¯j±«o� °BM JBM Ro�e , k{ j ØjoT« ¤±L� nj k¯k¼®{ An ¾Bî ØjA

RBLÇYA ºAoM ° , jo� ©µA±i nB´ A An j±i ºBî ØjA ¬B¼îA ° ¾Bª¦î n±�e nj ° k´í¼§°

/ g§A /// j±ª¯ ©µA±i º ØkdU RB½DM ¾Bî ØjA

²joÇ� SØ¼ªÄB� º±îj q½oLU ³M j°n° pA kíM ©µ JBM JB®] j±z¼« ¨±¦í« uQ -1

²k¼ª´Ç� H®ªÇ� ° , k®Ç� ³¼ÇñU xnA±½kM ³� SwA ²j±L¯ ³Lí� ³¯Bi ³¯B ØwFT« , SwA

�Çd§ : k®¼M»Ç« An q½oLÇU ºA±µ ¬±a ° , j±M ²joñ¯ An ¾Bî ØjA �½A p°o¯C BU ³� j±z¼«

³� ©ÄB� pA SØ¼MBM ©ÄÀî ° ¨B�« RBLYA pA ° , ²jo� SØ¼ªÄB�M ¥½kLU An SØ¼MBM ° SØ½o� l

»wnoM ° ³ª� Bd« 222

/ k½±\¼« ð ØvªU ( »®íª¼M nAj³¼�B� RÀª] ) RB½C ¤Aq¯A ·¦eoªM , j±M ¥ñz« o«A

ÒRA±ª Òv§A �Ò¦ Òi ºmØ§A ³×Ø¦ß§ Ôkª Òd§ÒA - ·¦ª\ÇM B´®U ³¯B ØwFT« ©µ º ØkdU ¨B�« nj -2

¬BªÇµ nj ¬AoÇ¢½j pB\ÇîA ° º ØkdU ºB\M ° , ²jo� ¾BT� A - Òçn Ò¿A Ò° ( ¾BU cTM )

/ jo� SÄAo� Joî ¬BMp ¬Aq¼« �ÀioM ¤ Ø°A ³¦ª]

oÇ«A ð½ Sv¯A±T¯ : j±L¯ ²j±«pC ° ³ThQ p±®µ ¬±a q¼¯ k½k] º±îj �½A nj -3

k¯j±«o� ³LUo« ³w JBM Ro�e ) : k½±¢¼« 309 | nj ³ñ½n±M ° , k®� ¾Bî ØjA An »Ø¦�

¬±Ça ° k¼TÇvµ °A n±´ o�T®« SwA ¤Bw nAqµ ³� ©Tvµ ºj±î±« ©ÄB� ¬Bªµ �«

©ÄB� pA j±~�« ³� jo� º±îj ( g§A /// k¼®ñ¼« ¨B¼� j±i ºB] pA k½±®z¼« An °A ©wA

/ ©Tvµ �« SwA ³í¼{ o�T®« }h{ ° ©µjpA°j ¨B«A ³� kØªd« ¤C

³Ç]nj S½B´Ç¯ ° ²joÇ� ³í§B« Ao¯C J±i , k¼wn Bª{ SwkM JBT� �½A o£ A uQ

/ k¼®¼M³M An ozM pA joñ½ o½°qU ° S¯B¼i

³Ø¼§kÒî ·�¼d Òæ

é�M ( ³dæ 42 ) nj ¬Ao´� ©¼�« ºB´¼MBM �o� pA o¼iA ºB´§Bw nj JBTñ®½A

° g½nBÇU pA ° : SwA ²kÇ{ NBa »�°oe ow ( 25 ) nj ( 12 ) �°oe BM ° ða±�

/ SwA ²kz¯ ºo� l o{B¯ ° ³¯BhQBa

¤BÇw nj ³ÇØñ« pA SíÇ]AoÇ« pA kíM : j±z¼« ¨±¦í« ¬C ¤°A pA ³ñ½n±M JBT� �½A

nBzT¯A ·wA±M ° , ²k{ �¼§FU JBM kªdª¼¦î kØ¼w j±i �o� pA pAo¼{ nj ( 1362 )

Sª�î KUAo« ° ¬C ¾B�M ° ¨A°j ° ¨ÀwBM é]An »UÀª] º±Td« : ¤°A ºB´§Bw nj ¬C

/ k{BL¼« ( � ) o~î Ø

»§° Ro�e j±]±M jB�TîA ° ( � ) ³ ØªÄA RAo�e


Þ»¦î ²kíÒM ³§C ° ³¼Ò¦î Ô³×Ø¦§A » Ø¦ Òæ k Øªd« ß¾B¼æ° Ò ß¿ Ôk´{ÒA ° : k½±£ ( 40 ) ³dæ nj

Ô�vd§A Ø»¦î kíM Ø©ÔY /// ( � ) Ô�¼vd§A ß�vd§A kíM Ø©Y ( � ) Ô�vd§A Øà»¦î kíM Ø©ÔY ( � )

° /// �¼íª]A ©´¼¦î ðÔUA±¦æ ðÔT Ø¼�M ° ðÔT Ø\ Ôe o~Òí§A ÔKeBæ ß�vd§A kíM Ø©ÔY ( � )

Ô©~TîÒA ³M ° ð¼§A ³ Ø]±UÒA ³M Ø�d§A »«B«ßA ðÔT Ø\ Ôe ³¼¦î ðÔUA±¦æ ©´ ÒªÄB Ø¬ÒA k´{ÒA

¤ ÔmÇiA ° ² ÒjAnÒA � Ò« Ú©´Ø¦§A o Ô~¯B ðÒ A±� ßn Û�Ãª�ÒA ³M ° ðÒÄB� ß§ ±]nÒA ³ßM ° ð¦Ld ßM

/ ©¼¦ Òî ¾»zØ¦ñM ðØ B ² ÒkLî oñ®Ô½ ° ³Ú�e Ô�oíÒ½ � Ò« Ú©´Ø¦§A

ºAnAj : SwA ²kÇ{ �Ç¼§FU JBÇM kØ¼Çw º±Çîj ¨°j ¤Bw nj ¬±a JBT� �½A ºnC

RBØ¼æ±~Çi �Ç½A °A kíM ºBµ³T{±¯ nj ³� SwA »Øª´« ºB´Tªv� ° »h½nBU ºB½Aq«

»ª¦Çî ²pAkÇ¯A ° ¥¼~dU ¨B�« �veA ±d®M JBT� �½A pA / SwA ³T�n �¼M pA [½nkTM

: j±z¼« �{°n kØ¼w

c½oæ ³í½oz§A bBL~« nj ( � ) �jBæ Ro�e ³`¯B®a : k½±£ ( 10 ) ³dæ nj

, ²kz¯ oµB ³«BªTM ¨B�« �½A ¾Bª¦î ° ¾Bªñe pA ºkeA pA ¬Ð¿A »Ò§ ßA ° , k¯A²j±«o� ¬B¼M

Sª~î S¼M ¥µA pA o¼� ° , k{BM ²k¯B« ¬Bz½A pA ºA³¼dæ j±M ØkM¿ j±M ²k{ ²B£oµ

²q\íÇ« ©�ÇîA �¼�¼§A Ø�e �Ø§Æ« ³`¯B®a ²kz¯ ºkeA ¨B�ª®½A »î Øk« ¨Àv§A©´¼¦î

/ ³T{±¯ ¬Bz½A RBª¦� An ©´¼¦î ³×Ø¦§A ¨Àw ³×Ø¦§A ¤C

²k¼�Çî �MBÇ« ( � ) ³ ØªÇÄA RAo�Çe ° k¼\Ç« ¬CoÇ� ©¼�íÇU ° ¥¼¦\U ¨B�« nj °

/ k®ñ¼« o�¯ nB´ A j±i »®½j �MBw o�¯ ° »¯Ak]°

° »®í« ²j±«o� ºnB] �« ¬Bv§ pA k¯°Aki ³ñ¼UB½C Ø¥� ° : k½±£ ( 7 ) ·dæ nj

/ SwA �oæ ¨°kí« Sª~î S¼M ¥µA RBª¦� ° ³×Ø¦§A JBT� pA �odñ½ ¥MB�« nj ¬C �§

° : k½±Ç£ ( 22 ) ·dæ nj ( | ) ¨o� A ¤±wn SLUo« ° Sª�î ¬B¼M ¨B�« nj °

»wnoM ° ³ª� Bd« 224

K¦ª§AkLî �M ³×Ø¦§AkLî �M kØªdªM nAo�A ¬C RB«B�« Ø¥ñM ¬BîlA ° »¯BíªM ¬B�½A ¥æA

° , SwA ¤±í\Ç« �oÇ{A ° �±¦hÇ« ¤°A ¬C ³Çñ¯DM , SwA �B®Ç« kLÇî �ÇM ©{Bµ �M

° ¾AkM ° ¾B�� ° ¾AjA nj j±i ¨B�ªM ¨B¼� ºAoM pA An °A SwA ²j±«o� ¥í] ©§Bî k¯°Aki

/ Sv¼¯ �ñª« �AoTiA ° �AkMA nj ¬C ³L{ ° k¯°Aki ©¦î nj ©§Bî nj °A ¥X« ° , ¾B�«A

° RBÇ½C n±´�®Ç½A ³Çñ¯AkM ° : ( 14 | ) k½±£ j±i ¤Be ¾kLªM ²nB{A ¨B�« nj °

o Ø Ç« tEn ²kÇ½j ³Çñ¯DM , ²j±ªÇ¯ ²kµBÇz« ³� SwA »«±¯ pA ³¼Ø k§ ¨±¦î ° RB]B®«

³îo] Sµ ° »Mo�§A º°l tÅn BM o Ø « kv] pA �±�« An ( � ) ¾Ak´z§Ak Ø¼w JB®]

nkæ ³� SwA Ro�d¯C ¨j S�oM pA ° , ²k¼{±¯ k¼´{ JB®\¯C ¨j pA ØKe ¤Bª� pA ¨j

/ ³Tz£ boz®« ³ªñd« RB]B®« ° ³®�T« RB½C �½A ¥XªM ¬C

kØ¼Çw RAnB´ A ° R¿Be ¥ÄA°BM �ÀØ�A �Bd§ pA ° g½nBU o�¯ pA RÀª] �½A uQ

³� k{ k®µA±i ³ Ø]±T« B´Tªv� �¼ªµ pA ¨oTd« ¬B£k®¯A±i ° , SwA Ø©´« nB¼vM JBM

�Çe BÇM SØ¼MBÇM ° ¬j±ÇM ��n ¾Bî ØjA q\M j±i ¨B¼� ¤°A ºB´§Bw nj JBM kØ¼w º±îj

BÇM �BLÇUnA RBLÇYA °A nB´ A B´®U ° , ²j±L¯ ºo¢½j q¼a ¨ÀwA ¤±æA ° �¼¯A±� j°ke

/ SwA ²j±M ( � ) o~î Ø

»§° Ro�e ° S¼M ¥µA

k½joÇU ° nBÇñ¯A ¥MB� ³¯±¢`¼µ ³� SwA j±]±« K¦« �½A ºAoM ºjB½p kµA±{ °

| ) ¥¼LÇ¯ g½nBU }¼h¦U RnBLíM k¼®� �±]n K¦« k¼½FU ° ³¯±ª¯ ºAoM ° , k{BL¯

/ SwA ²k{ o� l ¥L� ³dæ nB´a nj ³� ( 307

³¯ ØkªT« ¥¦« KµAm«

° , SwA ²kÇ{ ³T{±Ç¯ ³Çv¯AoÇ� ¬BMqÇM JBT� ¥æA , JBM kªdª¼¦î kØ¼w g½nBU B½


³Çv¯Ao� RnBw ¤°A »z®« Àñ¼¯ ±¼v« �¼§FU : kv½±®¼« JBT� ³« Øk�« nj ³ñ½n±M

nj ¤°A k¦Ç] , SwA ²kÇ{ ozT®Ç« ³Çv¯AoÇM k¦Ç] [®Q nj JBT� �½A , ²j±M ¬Ao½A nj

° , SwA ³ Ø¼MBÇM ° JBÇM n±Ç«A ¬B½oÇ] ¥¼~ÇU ° boÇ{ nj ° ³í¼{ kÄB�î pA ºo~Th«

²j±ªÇ¯ ³�B�A ·« Øk�« k¦] oµ nj ³� SwA JBM ¬B¼M JBT� ·ª]oU nj o¢½j ºBµk¦]

/ SwA

·ªÇ]oÇU nj ³dæ ( 487 ) º±Td« : SwA ²k{ ³ª]oU »wnBM ³� JBT� �½A °

¬A±®î ©]oT« ° , SwA JBT� nB´a ³« Øk�« nB´a ·ª]oU nj ³dæ ( 52 ) ° ¤°A k¦]

nj ( »vª{ ( 1322 ) Sz´L½jnA ²B« nj ° / ²jo� �Ø¼í« ( � - ¨ - � ) q«oM An j±i

[ k{BM c¼dæ Bµ³T{±¯ �½A o£ A ] / SwA ²k¼¯Bwn éLM ¬B´æA

²k«B¼¯ ¥ªíM »UB� Øo~U ° RAo¼¼�U ³ª]oU nj o£ A ) JBT� �Ø§Æ« �¼®`ªµ ° ©]oT«

[½°oU JBT� �½A nj »¦æA �kµ Hæ±~h« ° , k®Tvµ ³Ø¼MBM ð¦v« ¬A°o¼Q pA ( k{BM

�¼ª¦v« ° ¨ÀwA t Øk�« �½j pA »Ä±£kM ° jB�T¯A ° JBM kªdª¼¦î kØ¼w pA ¥¼¦\U °

: ³Ç� j±z¼Ç« jB®î ° K Ø~íU nB´ A ° �Ao�A Sªv� �½A nj ºA²pAk¯BM »µB£ ° , SwA

/ SwA q¼¢¯ARo¼e ° n°C²k®i Hí�A°

po� �½A ³� k¯Bwo¼« : �ÄB�e ¥MB�« nj »{±Q²joQ ° ï°nj ° »¯AjB¯ ²pAk¯A �½A °

º ØjB« B½ ° »wB¼w RB´] ð½ º°n Hí� , oñ��{°n º±v¯Ao� joñ½ pA oñ� ° ¥ªî

/ SwA ³T�o£ ¨B\¯A �oæ

° ¤ÀTiA ° �í� pA ³Tw±¼Q ° ³Ti±v¯ �¼ª¦v« ¤BdM y§j »L®]A }h{ ºnC

° n°oÇv« ¨ÀÇwA ³í«BÇ] ºoÇMAoÇM ° Rke° ¬k{ ³Th¼v£ ° �¼ª¦v« n±«A �Bd¯A

/ k®ñ¼« ²jBTwA ° ²j±M �±íz«

»wnoM ° ³ª� Bd« 226

° jBdØUA ° , ²k{ � ØoT« ° Kíz®« Sªv� Bµk~M �¼ª¦v« : ³� kµA±h¼« y§j °A

° k®«°o¼¯ ¬B{j±i ¬B®ª{j ¥MB�« nj ³ñ®½A ºB\M ° , ²jAj Swj pA Ao¯B{j±i �BØUA

Aow Øk�Ç« ¨ÀÇwA ©ñdÇ« tBÇwA ° ²jp j±Çi ³z½oM ³z¼U j±i Swj BM : k®{BM B¯A±U

/ k®½Bª¯ ¤q§qT«

: k¼{BM ²B£ C ¤±´\« �Ø§Æ« �½A o½°qU ° »Ä±¢�°nj ° »¯AjB¯ pA Bª{ ³ñ®½A ºAoM °

/ ©¼®ñ¼« ²nB{A JBT� �½A pA ²jBw Sªv� °kM

»®Ò� »¦î ØÀ« »]Be ³M �¼í§A¸ Øo� o«A ºAkTMA nj �� : k½±¢¼« ( 216 ) ·dæ nj

³Ç� k®T¢¼Ç« °BÇM ° k¯j±ÇM ¨ÀwBÇM °A Sz£oÇM n±«F« ³� »¯B«n Òk¯ÒA k Øªd« Apo¼« ØÀ« °

�Ç½A jAj JA±Ç] , k½B¼M B�¦MB] ° Bv¦MB] pA k½BM ºk´« ¨B«A W½jBeA ° nBLiA �MB«

/ k½nAm¢M B´`M ºAoM An ³¯B£ ³`M ºB´�oe

n±Ç«F« ³Ç� j±M �½A pA oU¿BM , j±M ¬Ao´� ¤°A }h{ ³� »®Ò� ³×Ø¦§A¹½C ¨B�« - ¿°A

/ jpAjoQ ²o� AmªM �¼í§A¸ Øo� BM BU k{BM

° ³ Ø¼h¼Ç{ tBÇwA»ÇM ° Svw ¬B®hw pA : Bv¦MB] ° B�¦MB] pA ¨B«A n±´ - H¼¯BY

JBÇM kØªd«»¦Çî kØ¼Çw o ØzLÇ« ° jBTÇwA °j »TÇ{n © B� kØ¼w ° »ÄBveA kªeA g¼{

An �od®½A o¢½j ºBª¦î ° �Ø�d« ¬Ak®ªz¯Aj ° , k{BL¼« ( ³Ø¼MBM ° JBM j±i ¤±�M )

/ k®¯Ak¼« ¥�BM ° �¼í�

nBLiA ° W½jBeA ºB´¼Ä±£y¼Q ³� k¯j±M éØ�±T« °A pA : k½±¢¼« ³dæ ¬Bªµ nj pBM

³¼ñU �� ywBwA ° jnAk¯ B] _¼´M ³¼ñU ³ñ½nBLiA ° W½jBeA »®í½ , k½Bª¯ �Ø�d« An

/ jnAj kÇ¯A²joÇ� éªÇ] An B´Ç¯C ³ñ¼¯BÇv� ¶k¼�î jBvM ²oiÑ¿BM ° RBL Ø~íU ° S§B´\M

SwA »v¦\« Hæ±~h« �« o�¯ ·�¯ B\®½A nj : kv½±®¼« »�n°BQ nj �Ø§Æ« uPw


/ ï°nj ° o½°qU pA Ø±¦ª« Sv¼ÄBµnBñµB{ yª\e oQ ºB´MBT� ³�

�Ø�d« An ³d¼dæ nBLiA ° ²jnA° W½jBeA ºB´¼Ä±¢z¼Q k¯j±L¯ éØ�±T« °A pA - Á°A

° ¥¼§j ³¯±¢`¼µ o£ A j±i º±îj RBLYA ºAoM : ³� k®T{Aj nB�T¯A ° é�±U ³ñ¦M , k½Bª¯

³¯B ØwFT« ° , k½Bª¯ o� l »¦¼§j ° kµB{ ³d¼dæ RB½A°n pA ØÀ�A , jnAk¯ »¯BµoM ° kµB{

/ joñ¼« q\î nB´ A ° ²j±M ¡®§ ¬Bz½A ºBQ q¼¯ ¨B�ª®½A nj

RBLYA ¨B�« nj ³¯±¢a uQ : SwA o½°qU ° ï°nj »v¦\« KT� RB½A°n o£ A - H¼¯BY

»v¦\« o¢½j KT� ° nA±¯ Ò¿AnBdM ©µjq¼w k¦] pA »X½jBeA , ³�o� �½A ·¦�BM º°Bîj

/ j±z¼« o� l é¼�U ° �½odU k¼�M

ºBµ³T{±¯ : kª´M ³� SwA ³T{Ak¯ »´£ C ° ©´� ²pAk¯A �½A ¤±´\« �Ø§Æ« - HX§BY

»v¦\« j±i ° , SwA ²k{ ¥�¯ miF« ° �nk« º°n pA ³ª¦ñM ³ª¦� »v¦\« ³« ØÀî

° ²mÇiAÆÇ« jn±Ç« BÇU SwA ³T{±®Ç¯ j±Çi pA ºo~Th« W½ke j±i RBØ§Æ« ¨BªU nj

/ j±zM é�A° çAoTîA

¨B�ªÇM »wnoÇM ° �¼�dÇU ¬°kÇM ³� oñ��{°n º±v¯Ao� o®ñ½ pA ¥ªí®½A - HíMAn

° »MjA»M S½B´¯ nj : k®� ³¦ªe »íª] RBw Øk�ªM SLv¯ ° , ²k«C �¼µ±U ° RnBv]

[ k{BM °A pA Hí�A° o£ A ] / SwA S§B´] ° S�Bªe

³í§BÇ« o½°qÇU ° ï°nj BÇQAoÇw ·î±ª\Ç« �Ç½A nj ³Ç� RÀª] �½A ¤BX«A Bµkæ °

/ jnAk¼« A° k½joU ³M JBT� �½A �Ø§Æ« nj An B« , ©¼®ñ¼«

³Ç� ¬B�Ç½A JBT� nj ³� »T�° Ao½p : k¯nAj Ø�e S´\ñ½ pA ©]oT« ° �Ø§Æ« ³ao£ A

BÇµ²j ³ÄB®Ç½A ºBµ³T{±¯ pA ¬C ¤BX«A nj B½ ° SwA ða±� ³dæ Sv½°j j°ke

joªñ½ ³¯±¢a , j±z¼« ²k½j ¥�¯ nj S¯B¼i ° o½°qU ° ï°nj ° S½A°n ° ³½C �½odU

»wnoM ° ³ª� Bd« 228

¥MB�Ç« nAqÇµ ³Ç� nA±¯¿AnBdM ònqM JBT� nj ³� k®� n°BM B] ³ªµ pA oLh¼M ° �À�A»M

/ k{BL¯ ºo½°qU ° �½odU , SwA ¬B�½A

�½odU ° o½°qU ° KØ¦�U q\M , k¯A²jo� pBM ©za ³ñ½p°n pA SØ¼íª] �½A jAo�A ºnC

/ k®®ñ¯ n°BM An SwAn ° Ø�e �hw ³� k¯nAj Ø�e ° , k¯A²k½k¯ ºq¼a ï°nj °

nj »v¦\« ³« ØÀî K¯B] pA ³ñ¼ÄB´�°nj ° o½°qU ¬C pA »ñ½ �Ø§Æ« JB®] j±M J±i

j±Çi ï°nj BÇQAoÇw JBTÇ� nj ²joÇ� Ak¼ÇQ SwA ³T�o£ Rn±æ nA±¯ Ò¿AnBdM ònqM JBT�

/ S{±®¼«

»v¦\« ³« ØÀî j±~�« ³� k¼ª´�»« ° ²jo� ³í]Ao« nA±¯¿AnBdM ³« Øk�ªM ØÀ�A B½ °

[ SwA ³T{Aj »�nAk« ³a ° ] / SwA ²j±M ³a JBT� �½A �¼§FU pA

RAnAkT�A

¾B´ÇM ºBµ³T{±¯ ° bA±§A º±Td« ° , ºow ( 15 ) ·dæ ( 329 ) nj JBTñ®½A

²k{ �±L« ©¦� �¼¢z« Ø�hM ºo\µ ( 1310 ) ¤Bw nj »¢®w ·íL« nj ° , SwA

/ SwA

©¦� ° ³T{±¯ ðLw ¬±a ° , SwA ¾B´M R±� pA uQ ¤Bvñ½ JBTñ®½A NBa g½nBU

�Ç½A ¥ÇæA o£ A ©Ø¦v« n±M : jnAj »Ø¦� �o� ¾B´M o¢½j »Moî ºBµ³T{±¯ BM JBT� �½A

/ SwA ³T�o£ Rn±æ ¬Ao¢½j bÀæA BM ° o�¯ SdU nj , k{BM ¾B´M pA bA±§A

¬B¼ÒL§A Òuª{ oÚhw ºmØ§A ³×Ø¦ß§ Ôkªd§ÒA , �¦ Òh§A ²±] Ô° Ò B«ÒA Ø� Òd§B ßM ºjB® Ôª§A ±µ : pB�C

/ g§A /// ³¯B�¦ ÔvM ß¬Bµo ÔL§A ÒoªÒ ° ³ßUnk Ô�M

jnA° ³Ç� »µBÇ£ ° , k{BL¼« ²n Øoñ« ©¼µB« ° ³�oæ º°Bîj ³ªµ JBTñ®½A K§B«


jn±Ç« ³Ç� SwA ³½BQ»M ° n°C²k®i ° Svw ¶pAk¯BM : j±z¼« »ª¦î ¬B¼M B½ ¤¿kTwA

/ SwA Ro¼e ° S¢{

GlA ° : k½±¢¼Ç« ° ²joÇ� ço� ©ÄB� An JBM kØ¼w ° ¨±Ø¼� An j±i ( 61 ) ·dæ nj

ß³×Ø¦§BU ¬B¼ ÒL§A ÑÀÒ« B½ Ô¤±�Ò½ ° ( ¾B´M ·ñ½nA ) xoÒí§A �¼ªÒ½ �Òî ( JBM kØ¼w ) Ô©ÄB�§A ºjB® Ô½

³´] Ò±ß§ k\ Òw ºmØ§A ©�îÒ¿A ±Ô § Amµ �¼L Ô« ¬B�¦ Ôv ßM ©ñÒÄB] kÒ ( ¾B´M ) ¨±Ø¼�§A ±Ô § Amµ

k®� ¬B¼M An �§ °k®½A �o� kµA±h¼« ( 65 ) ·dæ nj ³ñ®½A BU /// ©¼�Òî ° ©�îÒA Ø¥�

¨±Ø¼� ° 142 k\MA JBvdM ©ÄB� ) Òozî Ò¹íMnÒA ßjk Òí§A » Ò�oÒ�§A Ú¬B ßM ©Ò¦îB Ò : k½±¢¼« °

ß kîB » Õ¹ØT ßw B´Ò¦ñ Ò{ Ø¬ Ò ß¿ Ó¹ØT ßw Ò¸qª Ò §A ÔKvdÒU Al ßA ¾B´L§A Ôjkî Amµ ° ( k{BL¼« , 156

©Çµ ³MBÇz« SMBTÇ� nj ³ñ®Ç½A KwB®TÇM ¬joÇ� JBve y{ An ²qªµ »§° ) ¹wk®´§A

¾B´L§A » ¾B´§A Ò»µ ° Ó¹vª Òi Ò�oÒ�§A Ôk\ÒU GlßA /©½B�§A ¾o�U ±§ ° ( jnAk¯ ³�MBw k®Tvµ

/// ( j±M ©ÄB� K�§ ³� JBM ·ª¦� BM j±z¼« ��A±« [®Q jkî S¢¼« pBM ³� j±M J±i )

/ g§A

: k½±¢¼« SwA ³T{±¯ ¬Bhª½o� »]Be ³M ³ñ¼e±§ �ª� nj ( 210 ) ·dæ nj °

° J±TÇñ« Rn±Çæ é« ²k«C kLî �½A jq¯ »ª� �¼ve Apo¼« �Aoî nj �Ø�±U ¨BØ½A nj

o¼vÇU ° »®í« AoUBª¦� �½A ³� k¯A²j±ª¯ ¾BîkTwA ³ Ø¼h¼{ RAo�e ³� S{Aj n±�m«

JA±Ç] ç ØoíTÇ« S�B¼¯ »´§A ©¦î oY±� K§B� An �¼¦ÄBw ³ñ®½BM o�¯ kLí®½A ° k®½Bª¯

³LT� B« ¸n±æ ²mµ ° ( SwA ¬Bi ¬jo� q]Bî J±Tñ« �½A ¥�¯ pA xn±�®« ) ²kz¯

¬B� ºmØ§A »ÄBve Ò¿A kªeA g¼z§A ¨B¯¿A ¹Lí� ° ¨Àw¿A o´� ¥� Ò¿A Ø¥]¿A g¼z§A

° ³Ò§ Ø°A B®�o ÒU BØ¯ ßA JÀæÒ¿A » Ò©ÄB�§A Ø¬ßA Ò¤B � Ò« JA±] » �¼ªÒ§Bí§A �¼ÒM ©¦í§A ÒZAow

}ª§A ß¾B�ß�¯A kíÒM ³Ø¯ßA º ß° Ôn Ô¤± ÒA / ©¼e Òo§A �ªe Òo§A ³×Ø¦§A ©vM / j±~�ª§A ±µ B« B®LT�

»wnoM ° ³ª� Bd« 230

/ g§A /// Øºk´ Òª§A Ô ±�Ò½ oª§BM

odw ºBîj bo{ ·ª¼ª�M ° ²j±ª¯ bo{ ØÀ�Tv« An J±Tñ« �½A ¬Bhª½o� »]Be

/ SwA ²k{ �±L« ºo\µ ( 1318 ) ¤Bw nj

©¦Çî oY±Ç� K§BÇ� An �¼¦ÄBw ³ñ®½A ¬A±®íM ¬C ¬jo� bo{ pA ¿ Ø°A ¾B´M JB®] »§°

° nAoÇwA pA JÀæA nj ©ÄB� ¬j±M ³ñ¼Un±æ nj / SwA ³TwA±i Rnmí« , S�B¼¯ »´§A

º°n ¾B´M ° JBM º°Bîj ¨BªU ³ñ¦M , k{BM ¬C ¾BiA nj bÀæ ³� Sv¼¯ ³¯±®ñ« ¨±¦î

/ j±z¼« nAo�oM ³½BQ �½A oM ° K¦« �¼ªµ

Rnmí« ¬C o� l pA pBM : kz¼« ¨BªU ¾B´M JB®] no�M J±Tñ« ¤°A ¬±a - H¼¯BY °

¨kíÇM ¥ÄBÇ� ³� SwA ²j±M »v� ¬jo� ¨Aq§A ° RBñwA g¼{ o�¯ Ao½p , SwA ³TwA±i

/ SwA �¼ªµ xjB�TîA q¼¯ ¾B´M ³ñ¯B®a , k{BM ©ÄB� Ro�e »¦í� j±]°

Ò¹oíÇ Ò« »î ØkÇ Ò½ ß�ÀÇ ßh§A ¥µÒA � ß« Õ¥]n B®¯B« Òp » Ò¬B� : Sv®½A J±Tñ« ¤ Ø°A °

» ¨Àv§A³¼¦î ÒKeB~§A Ø¬ÒA » �Àh§A ¥µÒA KÒµm Ò« »¦î ±µ ° /// q« Òo§A ° ¹�¼�d§A

ovÒñ¯A B´ Òª´ Ò ¬ßA ° Òovñ®Ò½ »ØTe B´ Ôª´� Ò½ ¿ Õq«n B´¼ Ó¹¦Ãv Ò« ³Ò§ ÒKT� ÒA ¬ÒA /// JÀæÒ¿A

° B Øve ° Ó¹§¿j ° Ó¸nB{A ° B�z� ° Ó¸kµBz« H¯B¼ Òî ° Ó¸n°o Ò� Ø�d§A ÒKµm Ò« ³ Ô«q¦ÔU B´Ø Ò¿

/ à¾Bª Òw ° çnA » Õ¥¼Lw àoñ® Ôª ß§ ° ³§ Ò¬±ñ½ ¿ »ØT Òe ð§l Òo¼ Ò� ° Bîo{ ° Go�]

Â«BÇ� J±TÇñ« ºAkTÇMA �mÇe pA uQ An j±Çi ¾B´ÇM : ³� SwA B\®½A nj K Ø\íU °

²jBTwA ¾±w n±Mq« J±Tñ« SeAoæ ¨kî ° ¬j±M p±«o« pA ° , ²jp ¥�B�U ° ¥µB\TM

j±i º±îj ¥Ä¿j pA , SwA ²k{ ³T{±¯ °A ¨Bd�A ° ¨Aq§A o�BhM ³� An ³`¯C ° , ²j±ª¯

/ jnBªz¼«

g¼Ç{ ³Ç� k®ñ¼Ç« n Ø±~ÇU ²k®Ç¯A±Çi : ³� SwA ²jo� o¼LíU ºn±� ¾B´M JB®] ºnC


° ³T{±¯ JA±] JÀæA nj SwA ©ÄB� ¬j±M ³M ¥ÄB� ³� Ao¼v� ·«B¯ kµA±h¼« »ÄBveA

/ k®� k¼½FU An °A �hw

¶k®½±£ o£ A ³� Sv®½A °A ¨À� c½oæ ³� k½k{ ³ Ø]±T« °A RBª¦� ¥�¯ pA Bª{ »§°

¶k¼�î ¬ÀM , kª´M ° k¯A±hM J±i An �hw �½A , JÀæA nj ( � ) ©ÄB� ¬j±LM ¤±�

o] ©¦î ° �o{ ° S§¿j ° RnB{A ° ²kµBz« ° �z� ° ¬B¼î ° Øue ²An pA An j±i

/ k®¼L¼ª¯ »µAn j±i nBñ¯A ºAoM ° ³T�B½nj

¤°A - S½Akµ c¼MB~Ò«

ºo½p° pA oT£nqM é�M ° ow ( 23 ) nj ³dæ oµ ° ³dæ ( 365 ) nj JBT� �½A

¬B¼ÄB´ÇM »Ø¦Ç« »¯Be°n ¥d« ¶pB]A BM ° ºo«A RBØ½oz¯ »Ø¦« ³®\§ K½±~TM ° , SwA

³Ç×Ø¦§A q½qÇî �Ç¼§FU ° , SwA ²kÇ{ o¼XÇñU »vªÇ{ ( 1326 ) ³®Çw ¬Ao´Ç� nj ¬AoÇÇ½A

/ k{BL¼« »¯B�jnA »¯Bª¼¦w

, »¯B´æA »¦înk¼e Apo¼« ) An ³ Ø¼ÄB´M �¼�Ø¦L« pA o¯ ³¯ ¤Be bo{ JBT� �½A nj

¥¼L¯ , ©¼µAoMA kØªd« g¼{ , ³×Ø¦§Ao~¯ À« , B�n À« , »¯B\¯p �¼ve Apo¼« , B®¼w °oØ¼¯

/ SwA ³T{±¯ �vM ° bo{ n±M ( ¾B�n ° , »�±Tv« ònqM B�C ° , oL� A

¿BM An ²joL«B¯ |Bh{A »¦ªî ° »�ÀiA ° »ª¦î RB«B�« SwA ³Tv¯A±U BU �Ø§Æ«

RBLYA ²An nj ¬Ao¢½j ¥MB�« nj Ao¯B¯C S«B�TwA ° SØ¼¯BØ�e ° SØ¼«±¦�« RB´] ° , ²joM

ZB\TeA ° ³XeBL« ³M ²nB{A ³ñ½jn±« oµ nj ° , SwA ²j±ª¯ c½ozU SØ¼ÄB´M [½°oU °

RBØ¼æ±~i ³¯B ØwFT« ° , ²jo� ²nB{A ¬Bz½A � Ø±U ° ³L¦�M »Ø¦� n±M : k½Bª®¼« ¬B¯C

/ k®½Bª¯ S«±ñe ¬B{j±i ¨oTd« ¬B£k®¯A±i BU , k®ñ¼ª¯ �L� An ZB\TeA ° WdM

»wnoM ° ³ª� Bd« 232

: SwA ²j±ª¯ B´¯C RB]B\TeA ·æÀhM ²nB{A ¤Bª]A n±M ³� jn±« k®a nj »§°

�¼§BhÇ« pA »ªÇwA ³ñ½jn±Ç« oÇµ nj H®ªÇ� ° , k½Bª®¼« ¬±µ±« ° Svw S½B´¯»M

ÂX« / k{BL¼« ¾±w RAo¼LíU ° ¾Aq´TwA ° S¯BµA ° o¼�dU ³M ¬°o�« : joL¼« ¬B{j±i

B\¯C nj ²q½j ³iow ³½o� ¥µA pA ¨B¯ ©¼µAoMA À« k¯±iC : kv½±®¼« ( 176 ) ·dæ nj

»L¦« oiC S£ ²jAj ²±¦] An j±i n±íz¼M ° ¬AjB¯ ° n°o�« ° �A Øoe j±M ºjo« j±M

kªdª¼¦Çî Apo¼« ) ¾B�n° Ro�e ©½±¢¼« ©´®« SwA �T£ RB½C j±~�« o£ A Sv¼¯

¾BzÒ ±Ò§ , ©µ ³×Ø¦§A¤±wn ¬B«p nj j±«o� ( ¬Ao´� nj ºoª� 1313 ¤Bw×

»Ø�±TÔ« ºjq½

° ©½±¢¼« �« S£ k¯±iC k®½Bª¯ ¥XªM ¬B¼UA k®Tv¯A±T¯ �ñ§° k®T£ , Amµ Ò¥X ß« B®¦ Ô� Ò§

�T£ pA kíM ³� ¨o¼£ »¯A±T¼ª¯ ³� Á Ø°A S£ B�n° , ¨n°D¼« ¥XªM ¬B¼UA ©µ oT´M �½A pA

�½A ³� kwoQ ±U pA »v� o£ A k{BM ©µ oT´M �½A pA Rj±i ¤±�M ©µ »Moî ³ª¦� k®a

j±«oÇ� ¾BÇ�n° ©®ñ¼ªÇ¯ BÇMßA SwA �Ç« ¨À� ©½±¢¼« S£ »Ä±¢¼« ³a ±U Sv¼� ¨À�

�½k®Ça ° SwA »¯BªÇwC »Çe° ° SwA Aki ¨Àñ®½A k½±¢¼« ¨Àñ®½A KeBæ joª½A

oÇ¢½j ° y¯j±M »e±M k¯A²jAj RjB´{ ¬Bz¯±hM ¾À�� ° ¾Bª¦î pA ³ Ø¼�p t±¯ nAqµ

pA S¯B½j ¥µA pA ©®« ¬Co� j±î±« ° ©®« ¥¼\¯A ° ¸An±U j±î±« ³� SwA »î Øk« ³ñ¯C

/ g§A /// Rj±i ºk¯±iDM n°B¼M kµB{ o®ñ½ ©µ ±U k¯A²jn°C ¬Bª½A °BM ²°o£ oµ

¨±¦íÇ« oÇ¢½j n°C²k®Çi ° Svw K§BÇ« ¬AnAqµ ° RB]B\TeA �½A ¤BX«A ¥�¯ pA

, SwA ²j±M n°j q¼ªU ° }¼hzU ¨B�« pA ° »ª¦î »¯BL« pA �Ø§Æ« JB®] : ³� j±z¼«

: ³� SwA ²kz¯ ³ Ø]±T« ZB\TeA �¼ªµ nj ÂX«

kwoÇM BÇU , SwA oT®¼ÄBÇQ »§±ªíÇ« ° � Øw±T« ·]nj pA ¾B´M RBª¦� ° Bµ³T{±¯ -1

/ k®� ¬B¼UA Ao¯C ¤BX«A k¯A±T¯ »v� ³ñ®½BM


»v� oµ : ³¯ o£ A ° , jnAk¯ ºoYA ° xpnA ³¯±¢`¼µ j±i ºj±hM ¬jo� º±îj -2

¾BÇ�n° JB®Ç] nB´Ç A K]±ªM ° / k®� º±îj Ø�e �ÀioM Ao¼¯A±®î B½ »«B�« k¯A±T¼«

»M±Çi ° SØ¼M±�oÇ« ° ºoUoÇM º±îj ¬C ð§B« ³� »TvQ ° J±¼í« u®] ¬C k½BL¼«

»§° SwA oU±ñ¼Ç¯ S�¼�Çe nj ³Ç� k{BÇM »v®] pA oT´M ° oU¿BM k½Bª®¼« An u®\¯C

/ k¯q¼ª¯ »�oe ° ³T{Ak¯ Ao¯C »Ä±ñ¼¯ º±îj ¬C ð§B«

¤±�ÇM ³Ç� BÇ�n° JB®Ç] o�Ç¯ S ØdÇæ ° oÇñ� S«B�TÇwA ° »TwoQS�¼�Çe Sv®Ç½A

/ SwA ³ Ø¼�p ºBª¦î ° t±¯ ¬Bªµ ¬Aow pA »ñ½ ¬B{j±i

° ²k½°oÇ£ ¾B´LM ( k®ñ¼ª¯ p°B\U o¯ ²j pA ³� ) »¯B¢½BP¦£ k®¯B« o¯ k®a o£ A -3

RA¾A±Ç�A ° º±¼Ç¯j çAoÇ�A º°n ©Ø¦Çv« n±M : k¯A²j±ª¯ �¼¦LU ° [½°oU An °A ð¦v«

·]nj S½B´¯ nj - ¾Bª¦î pA ³ Ø¼�p t±¯ nAqµ �½k®a - ·¦ª] ° , SwA ²j±M »¯B¼{

/ SwA »§ ©�

: ³¯ o£ A ° , Sv¼¯ º±îj RBLYA oM ¥¼§j ³¯±¢`¼µ �¦Th« ¨jo« ¬jn°C ¬Bª½A -4

¬AnAqÇµ ð½ oÇµ ³Ç� »TwoQ²nBTÇw ° »TwoQ°BÇ£ ° »TwoÇQyUC ° »TwoÇQSM k½BL¼«

/ k{BM c¼dæ ° Ø�e , jnAj °o¼Q ° k½o« ¾B´M JB®] ¥MB�«

²k¼�íÇM ) »¯BµoÇM ° »ª¦Çî ° K§BÇ] ºB´XdÇM pA ZB\TÇeA �Ç½A ¤BXÇ«A GoµBÇÇ °

q¼¯ c¼MB~« �Ø§Æ« ° , ²k{ JBhT¯A g½nBU nj �L� ° ¥�¯ ºAoM ³� Sv¯B¯C ( ¬B{j±i

/ SwA ²j±ª¯ Znj j±i JBT� nj An B´¯C ºnB¼vM JBU ° JC BM

¨°j - S½Akµ c¼MB~«

° , SwA ³ Ø¼ÄB´ÇM ¬Aow ·`h½nBU ° ¤A±eA bo{ nj ¤°A k¦] k®¯B« q¼¯ kØ¦\« �½A

»wnoM ° ³ª� Bd« 234

( 20 ) nj ³dÇæ oÇµ ° ºoÇ½p° pA oTña±� é�M ³dæ ( 480 ) nj JBT� �±ª\«

¥d« ¶pB]A BM ° »Ø¦« ·®\§ K½±~TM ¬Ao´� nj »vª{ ( 1326 ) ¤Bw nj ° , ow

/ SwA ²k{ o¼XñU , ¬Ao½A ¬B¼ÄB´M »¯Be°n

nk¼Çe g¼Ç{ ° »Ç¯Ak]° ¬Bhw±½±MA Apo¼« ) o¯ ²j »¯B£k¯p bo{ kØ¦\« �½A nj

° »¯Ba±Ç� oLÇ� A»¦Çî g¼Ç{ ° »¯B¢½BP¦Ç£ ° ¥MBÇ� tBØLî ° ºnA°qLw »¦î À« ° ©Ø¦í«

¬Bi³×Ø¦§Aq½qî ° ¬°p±« Apo¼« »¦�®¼ve ° »ÄÀMo� jA±] kØ¼w ° »¦¼MjnA ºBª¦í§A�¼«A

/ SwA ³T{B¢¯ ¤°A kØ¦\« poM ° ¥¼~U n±M An ( bBL~«

JBT� RB½±Td« »ª¦î ·½BQ ° xnB¢¯ x°n ° �¼§FU ðLvM »ÄB®{C k½q« ºAoM °

/ ©¼®ñ¼« ¥�¯ Ao¯C ow k®a

ð¦v« ¤±L� pA y¼Q ³� An »¯B¢½BP¦£ ¥�§A±MA Apo¼« ·XeBL« ( 196 ) ·dæ nj

»§° : k®ñ¼Ç« ¥�Ç¯ K¼UoÇU �½BÇM , SwA ²kÇ{ é�A° »ÄB´M �¼�Ø¦L« pA »ñ½ BM SØ¼ÄB´M

Apo¼Ç« ° S{Aj JA ØmÇ] »�¯ ° B½±£ »¯Bv§ B«A j±L¯ y¯Aj pA »«B�« q¼¯ An }hz¯C

�ñ{¬Ak¯j ¶jBw ºB´MA±] BM Sz£ ³XeBL« ° ²o B®« jnA° ³� nj oµ pA ( »¯B¢½BP¦£ )

»§ßA Õ Ao Òe ³ Ô«AoÒe Ò° ß¹ Ò«B¼ ß�§A ß¨±Ò½ »§ßA Õ¤Àe àk Øªd« Ô¤ÀÒe ) W½ke pA ³¦ª] pA k{ °oM°n

n±�m« S«B¼� ²jBw º±d®M ° RnB´« ¤BªñM n±Mq« o B®« Sz£ ¥ÄBw ( ¹«B¼ß�§A ß¨±Ò½

¥¼LÇ� pA An ³ Ø¼Ç¯CoÇ� RBÇ½C ° j±ªÇ¯ o¼vU ° o¼LíU ºo�æ S«B¼� ° ©ÄB� ¨B¼� ¨±¼M An

pA ³Ç� ØJn �ÀÇ�A pA ¥ÄB�Ç§A±ÇMA / S{Aj �L®Ç« »¦ÇîA ØJoÇM ØJo§A¨±Ç½ ° ³Ç ×Ø¦§A¨±Ç½

o� �½A ° k¼¯A±h¼« ØJn AoUo�d¯C Aoa Bª{ ³� j±ª¯ çAoTîA º° oM SwA ³×Ø¦§A ¾BªwA

SÇ£ AoÇa S£ Apo¼« SwA JBMnÒ¿A ØJn ³×Ø¦§A ¾BªwA pA ³¯ o¢« jAj JA±] o B®« SwA

ºB´ÇØMn ¨±¦íÇ« nAoÇ� pA SÇ£ Aoa S£ Apo¼« SwA ( Bµ ØJn Ø ßJn ) JBMnÒ¿A ØJn ³¯ o¢«


¬Bªµ pA »¦îA Ro�e ° ©¼¯A±h¼« B ØMn �½A ØJn An Aki ³� SwA j±]±« ©µ ºo¢½j

° jn°C j°oÇ� B½oLÇ� ° oThLÇÇU ¨B�ÇÇ« ¬C pA An Apo¼ÇÇ« ³XeBLÇÇ« �ÇÇ½A /// SwA BÇÇµ ØJn

/ g§A /// S�B½ ¬±Mp »«Bî }h{ ¥MB�« nj An j±i ¹�¼�d§A »�

»¯B¢½BP¦£ ³� j±z¼« ²k¼ª´� : k{BM SwAn ° c¼dæ o£ A K¼UoU �½BM ³XeBL« �½A

»ª¦î ·½BQ ° , ³T{Ak¯ »îÀØ�A RB½A°n ° RB½C pA ° »®½j WeBL« pA ³¯±¢`¼µ p°o¯C nj

/ SwA ²j±M Svw »vM °A

WLî ° ±�§ k¼¼�U �½A : SwA ºo¢½j SXíM ° ©ÄB� ¨B¼� S«B¼� pA n±�®« o£ A -1

³ñTÇv½p°n BÇU »Tí½oÇ{ oÇµ ¾B�ÇM ° ¨A°j ³Ç� SwA �Ç{°n ° c�A° Ao½p , j±M kµA±i

: SwA ²k½joÇ¢¯ n Øo�Ç« ¬BªÇwC pA ºo¢½j Sí½o{ BU ° , j±{ oµB ºo¢½j Sí½o{

WLî ° ±�§ Â«B� S½B� �½A o� l uQ , SwA »í� ° podÔ« ¬C ¬j±M nAo�oM ° R±LY

/ j±M kµA±i

¬Bªµ RB½C ° nBLiA ¬Bv§ nj S«B¼� ·ª¦� ( »îo{ S�¼�e ) »�¼�e ºB®í« -2

pA :Ø

»LÇ¯ ° ©ÄBÇ� SXíÇM »®íªM B Ø«A ° , SwA R±« pA uQ ¨jo« oze ° ºoL� S«B¼�

¶jAnA ³ñTv®Ç½A , j±z¼Ç« ²jAnA »Ä±£pB\« ° ¥½°FU ¨B�« nj ° ²j±M n°j S�¼�e ¨B�«

²o�M ) nj ³ñ¯B®a , SwA ¬ÀM ° jBv� ·]nj S½B´¯ nj jnA±« pA ºnB¼vM nj »®íª®½A

²kÄB« ) nj ° , ¹ Ò«B¼ ß�§A Ò ±Ò½ ©´Ò ± Ò A±Ò� ØUA Ò�½mØ§A ° A±® Ò«C Ò�½mØ§A Ò� ß« Ò¬°o ÒhvÒ½ Ò° ( 212 -

¹ Ò«B¼ ß�§A ¨±Ò½ ßJAm Òî � ß« ³ßM A°kT� Ò¼ ß§ ³í Ò« ³Ò¦X ß« ° Hí¼ªÒ] çn Ò¿A » B« ©´Ò§ Ø¬A ±Ò§ ( 36 -

Ó¹~ß§Bi B¼¯ Ôk§A ¸±¼ Òd§A » A±®«C Ò�½mØ¦ß§ »µ ¥ ( 32 - �AoîA ) nj ° , ©´® ß« ¥ØL� ÔU B«

Ò¥¼ ° ¹ Ò«B¼ ß�§A ¨±Ò½ JAm Òí§A ¾± Ôw ³´]±ßM »�ØT½ � ÒªÒA ( 24 - o«p ) nj ° , ß¹«B¼ ß�§A ¨±Ò½

/ SwA B´¯C oÄB�¯ �¼®`ªµ ° , Ò¬±L ßvñ ÒU ©ÔT®� B« A± °l �¼ª§B�¦ ß§

»wnoM ° ³ª� Bd« 236

©´Ç¯C , ©ÄB� ¨±¼M SwA ØJo§A¨±½ ° ³×Ø¦§A¨±½ ¥½°FU oUq¼¢¯AS¢{ ° oUn°C²k®i -3

¨BÇØ½A ³ñ¼Un±æ nj : °A º±îj »Twnj ° S Ødæ RBLYA uPw ° , JBM kØ¼w ¨B¼� ¨±¼M

nj ¤BíT« k¯°Aki K�� ° o´� B½ ° Sªen nBYC ³� j±z¼« �À�A »ÄBµp°n ¬DM Aki

×»w±Ç« B®¦Ç Òwn ÒA k�Ò§ ° : k½B«o¼Ç« ( 5 ·½C ) ©¼µAoMA ¶n±w nj , j±{ oµB ¨BØ½A ¬C

©½jBTwo� B« - ³×Ø¦§A ¨BØ½ÒB ßM ©ÔµoØ ß� Òl ° n±Ô®§A »Ò§ ßA RBª¦Ô�§A Ò� ß« ðÒ«± Ò Z ßoiÒA ¬ÒA B® ßUB½D ßM

kµkÇM oØ�mU ° n±¯ º±vM B´¼ñ½nBU pA An ¨jo« k®� ZnBi ³� ¬B«j±i RB½DM An »w±«

nj ° / k®woTÇM ° k¯o¼Ç£ RoLî ¨jo« BU Svµ ²k®½C nj B½ ³T{m£ nj ³� An Aki ¨BØ½A

³×Ø¦§A ¨BØ½ÒA ¬± Ô]oÒ½ ¿ Ò�½mØ¦ß§ A°o�Ò½ A±® Ò«C �½mØ¦ß§ ¥ : k½B«o¼« ( 14 ³½C ) ³¼YB] ¶n±w

³� Aki ¨BØ½A pA k®woT¼ª¯ ³ñ¼æBh{A pA k¯nm¢M BU k¯A²jn°C ¬Bª½A ³ñ¼¯BvñM º±¢M -

¤BªíTÇwA ³½oÇ{ ·Ç½C °j �½A q\M ° / j±z¼« oµB ¨BØ½A ¬C nj Aki JAmî ° K��

/ SwA ²kz¯ k¼\« ¬Co� nj ØJo§A ¨±½ ° ³×Ø¦§A¨±½ pA ºo¢½j

jB�TÇîA ° ¥�BÇM ¤B¼Çi º°n : ³Ç� SwA ¨jo« ¶k¼�íM ¾B®M JBMnÒ¿A ØJn �À�A -4

o� l ( 39 ³½C ) �w±½ Ro�e ¤±� pA ³ñ¯B®a , k¯A²jo� Swnj »¯B½Aki j±i kwB�

Ò¬°k ÔLí ÒU B« ÔnB Ø Ò�§A ÔkeA±§A Ô³×Ø¦§A ¨ÒA Õo¼i ¬± Øo�T« ÕJBMnÒA Ò¾ ß�\ ßv§A »ÒL ßeBæ B½ : j±z¼«

/ ©ñÔÄBMC ° ©ÔT¯A Bµ±ªÔT¼ Úª Òw G¾BªwÒA Ø¿ßA ³ß °j � ß«

nj , SwA ²k{ »´¯ JBMnA miA ° �T�o£ pA SeAoæ n±M k¼\« ¬Co� RB½C nj -5

Ò�¼Ø¼L®§A ° Ò¹ñÄÀ Òª§A A°mhÚT ÒU ¬ÒA Ö©Ô� Òo Ô«ÖFÒ½ ¿ ° : k½B«o¼Ç« ( 80 ³½C ) ¬Aoªî ¤C ¶n±w

¬BUj±i ºAoM An ¾B¼L¯A ° ³ñÄÀ« Bª{ ³� k®ñ¼ª¯ o«A k¯°Aki - o�Ôñ§B ßM ©Ô�o Ô«F½ÒA HMBMnÒA

( 31 ³½C ) ³M±U ¶n±w nj ° / k½Bª¯ oñM o«A Aki ³� SwA �ñª« B½C ° k½o¼¢M JBMnA

j±z¼Ç« ¨±¦íÇ« uQ - ³Ç×Ø¦§A ¬° Ôj � ß« HMBMnA ©´Ò BLµ Ôn ° ©µ ÒnBLe ÒA A°m ÒhØU ßA : k½B«o¼«


S§B´] ° o�� ·]nj S½B´¯ nj »¯Co� RBîÀ�A ° »®½j ¨±¦î �Bd§ pA »¯B¢½BP¦£ JB®]

° j ØjoTÇ« ° oØ¼dTÇ« ºk®Ça kwBÇ� K§BÇ« ° ¥�BÇM ºBµ³§B�Ç« ¬k¼®{ pA ° , ²j±M

/ SwA ²k{ ¤q§qT«

kØ¼Çw BM RB¼Ø¦� �½A ° º°Bîj �½A ©¼®� o�¯�oæ B´�oe ³ªµ pA ³ñ®½A pA kíM -6

/ jnAj »Mn ³a ¾B´M Apo¼« ° JBM

¨±w - S½Akµ c¼MB~Ò«

pA oTña±Ç� ·dÇæ ( 647 ) nj , ¨°j ° ¤°A x°n ° ðLw ¬Bª´M q¼¯ kØ¦\« �½A

° ³®\§ K½±~TM »vª{ ( 1328 ) ¤Bw nj ° , ow ( 20 ) nj ³dæ oµ ° ºo½p°

/ SwA ²k{ o¼XñU ° ozT®« ¬B¼ÄB´M »Ø¦« »¯Be°n ¥d« ¶pB]A

»¯B¢½BP¦£ ºk´« k¼w ) ³Ø¼ÄB´M ¬Aow pA o¯ ³¯ ·`h½nBU ° ¤Be bo{ JBT� �½A nj

¾BªÇñd§A© BÇ¯ ° SMBÇY k ØªdÇ« Apo¼Ç« ° ©¼íÇ¯ kØªdÇ« BÇ�C ° »¯B�jnA »®�§AkLî À« °

nAj³T{now kªdª¼¦î Apo¼« ° »�°o� j±ªd« Apo¼« ° ��B¯ kØªd« Apo¼« ° »¯B\¼µ¿

/ SwA³T{±¯ �vM ° ¥¼~U n±M An ( ºjq½ oL� A»¦î jBTwA °

RBª¦Ç� ° è�B®ÇU pA oQ ° �í� ° »Tvw ³]nj S½B´¯ nj q¼¯ kØ¦\« �½A K§B«

/ SwA ³½BQ»M ° ¬±µ±«

( ¬Ao´� nj »vª{ 1315×

»Ø�±TÔ« ) »¯BTwjnA kØªd« Apo¼« ¤Be bo{ �ª� nj

pA An ©ÄB� ³ñ®½A »ñ½ j±M q¼a °j �« ¤Bñ{A ¶kªî ° : k®ñ¼« ¥�¯ °A j±i ·T{±¯ pA

An ³ ØªÄA ³� k{ é�n nBLiA �½BM ³´L{ �½A ° , k¯A²jo� �Ø¼í« ºoñvî �ve ¨B«A j¿°A

¬C kÇ{ ¨±¦íÇ« ¬BªÇ½A pA kíM ° k¯j±M ²j±«o� ³ª�B� ° »¦î ° ¨B«A j¿°A o¯ ²jpA°j

»wnoM ° ³ª� Bd« 238

/ g§A /// ²j±M ºoñvî ¨B«A ovQ pA o¼� ¥æA nj ©ÄB� »§° ³T{Ak¯ tBwA ©µ nBLiA

�ÀÇ�A ³¯±¢`¼µ »¯BTwjnA ��B¯ ³ñ®½A pA ³T{m£ : j±z¼« ¨±¦í« Sªv� �½A pA

SwA ³Tv¯A±T¯ q¼¯ JBT� �½A �Ø§Æ« : SwA ³T{Ak¯ »T½A°n ° »ª¦î »µB£ C ° ºnBLiA

�Ç½A ¤BXÇ«A ° , ²jAj }¼hÇzU ° q¼ªÇU An °A ·T{±Ç¯ »Tvw ° ¬j±M ¬±µ±« ° �í�

j±Çi JBT� nj , SwA ³½BQ»M ° q¼«C²ohw ¬Ak®ªz¯Aj ° �¼�Ø�d« jq¯ ³� An K§B«

: Ao½p / kv½±®¯

( � ) ³ª�BÇ� Ro�e BM ( � ) ³ ØªÄA : ³� SwA ³T{±®¯ ° ³T¢¯ »v� ¤BdM BU -1

¨Àv§A©´¼¦î ozî »®YA ³ ØªÄA RAo�e nBª{ nj Ro�d¯C »®í½ , k¯±z¼« o¯ ²jpA°j

/ k{BM

Ro�e S«B«BM S§¿j ³� SwA ²kz¯ ²k½j W½ke ° g½nBU KT� nj ºnBLiA -2

j±M J±i ° , j±zM é�n nBLiA ¬DM nA±£nqM ��B¯ JB®] ·´L{ BU , k½Bª®M ( � ) ³ª�B�

»wBwA nBLiA ¬C ³� k®T¢¼« uPw ° SwA B\� nj nBLiA ¬C : ³� k¯j±«o¼« ¨±�o«

/ SwA ³T{Ak¯

²j±ÇM ( � ) ºoñvî ¨B«A ovQ pA o¼� ©ÄB� ³� k¯A²k¼ª´� B\� pA ��B¯ JB®] -3

° ? SwA nBLiA ° RB½A°n q\M °A n±´ nB�T¯A ° ©ÄB� j±]±M jB�TîBM B« ¥¼§j B½C , SwA

j±ÇM J±i uQ ? k®ñ¼« ��B¯ JB®] º±îkM S§¿j ³� SwA ºoLi ° S½A°n ¨Ak�

³ªÇµ ©ÄBÇ� Ro�dÇM ³�±MoÇ« nBLÇiA ° ²jnA° RBÇ½A°n : ³Ç� S¢¼Ç« ³\Ç´§ SeAo~M

º°n ° B\� pA Bª{ uQ : ³� k«D¼« jnA° ¤Bñ{A q¼¯ Rn±~®½A nj »§° / SwA tBwA»M

ºo¢½j q¼a ²jnA° RB½A°n q\M B½C ° ? k½j±M ©ÄB� n±´ o�T®« »�nk« ° ¥¼§j ¨Ak�

? k¼T{Aj �±�±ª®½A nj q¼¯


ºk®�A »�±{ bA±§ÒA

° oÇw ( 17 ) nj ³dÇæ oÇµ ° ða±� é�M ³dæ ( 410 ) nj ³î±ª\« �½A

oL� A»¦î Ø�hM ° , ºoª� ( 1345 ) ¤Bw [®Q BU ºk®�A »�±{ ¤°A ¤Bw bA±§A º±Td«

/ SwA »¯À¼« »¯Be°n

³� SwA ºk®�A tBLî oµA±i ³Ø¼ÄB´M pA ³dæ ( 52 ) nj b±§ 26 JBT� oiC nj °

ºk®�A »�±{ ¬jo� »� Øoí« ° JBLeA �½±zU ° ð½odU ºAoM ¾B´L§AkLî R±� pA uQ

»�±Ç{ Ro�Çe pBTªÇ« �~Ç� : ³� k®ñ¼« ¬A±®î ³«B¯ oµ nj ° , SwA ³T{±¯ ¨joªM

Ro�Çe tkÇ�A �nBLÇ« j±íÇæ pA ¨¿C ° ¬AqÇeA RoXÇ� ° oÇØYFU R ØkÇzM o�Ç¯ ºk®�A

»TÇ�AoÇ� ° R±¦Çi ·{±£ nj ºk®a ³� S�o£ �Ø¦íU ¬C oM ¬Bz�nBL« ¶jAnA ¾B´L§AkLî

»Uo�BÇv« AmÇ´§ k¯nAj ¤±�z« An nA±¯A o�Bi pB¼¯ ° pAn ° RB]B®« ° ¤B´TMA ° � Øo�TM

/ k®½Bª¯ Sí]Ao« ºj°qM SwA k¼«A k¯j±ª¯ SØ�±«

°A ¨B®ÇM ¬AoÇ¢½j ³� SwA Ak¼Q »§° , SwA ³ Ø¼ÄB´M ¾B�«BM b±§ y{ ° Sv¼M �½A

/ k¯A²jo� ©¼�®U

RB]nk®« pA ²k¯nB¢¯ : k½±¢¼« ( 159 | ) ±ñ¼¯ ·v¦� ¨°j k¦] nj ±ñ¼¯ ºB�C

( SwA ²k{ ©¼�®U ¬Bz½A ¨B®M ³� SwA ³¯B¢z{ ° Sv¼M bA±§A ¬C pA »ñ½ ) b±§ �½A

An º° ¥�Ç� RBÇ]nj ° ©®¼LÇM An ( ³ Ø¼ÄB´M ) B¼¦î ·�n° ¨j±M ¥½B« o¢½j b±§ ³w °j °

©Tv¯Aj ° S�o£ ¨B\¯A ¤±Ãv« �½A ° k{ ¤±L�« ¤±«F« �½A ³ñ¯C BU ©½Bª¯ ²kµBz«

nj ³Ç� �¼M Øo�Çª§A�½p ovQ o¼®« Apo¼« pA ³¯BL{ / jnAk¯ »Twnj jA±w ÂæA B¼¦î ³�n°

j±z¼« ³T{±¯ B¼¦î ³�n° ©wBM ³ñ¼UB\T{±¯ �½A ¨k¼woQ SwA |±~h« »z®« B\¯C

¬BUj±Çi pA BÇ½ k¼v½±®¼Ç« BªÇ{ ° k½±¢¼Ç« ³Tñ½j B¼¦î ³�n° j±i B½C Sv¼� RAnBLî

»wnoM ° ³ª� Bd« 240

�� jnAk¯ »Ø¦vU ° jA±w ±`ªµ B¼¦î ³�n° ³� k¼¯Ak¼ª¯ Bª{ o¢« S£ ? k¼v½±®¼«

ºq¼Ç¢¯ARnAoe B½ ºq¼«CK¼LdU b±§ ð½ ¬À� ºAoM k½±¢¼« ºjBµ Apo¼« B½ �ªM °A

/ g§A /// ©¼v½±®¼« ©µ B« k¼v½±®M

° ¾B´M ºB´¼¯A±iq]n ° ²n Øoñ« �B§A ¬Bªµ »Ø¦� n±M JBTñ®½A RB]nk®« ° bA±§A

/ SwA »®íª¼M RAnBLî ° ¾B´L§AkLî

¾B´M ·]°p R±� ¬±«Ao¼Q nj ºk®�A »�±{ ©¦�M ³� »¦ Ø~« b±§ JBTñ®½A oiC nj

° ¥�¯ , SwA ²k{ njBæ »MBM 96 ³®w ¥ÄBvª§A o´{ 14 g½nBU nj ( ¾B´L§AkLî njB« )

( ¾B´L§AkLî ) �BX¼« ·îAoM pA ³� bA±§A pA »e±§ nj : k½±¢¼« �ª� nj ° , ²j±ª¯ Znj

JBTÇ� ¨nB´Ça ° ²B\®ÇQ bBdÇæA o¼vTÇM é]An Jo� ºBØLeA pA »ñ½ ¤AÆw JA±] nj

·¦ª] pA ° , SwA ¾B´L§AkLî Ø A B¼¦î ·�n±M é]An bBdæA �½A ³� k®½B«o¼« /// ¾B¼í{A

ºBµ²joQ ° ¬Ajo£ é¼w° An j±i ·ª¼i ¬Bñ« : Sv®½A ©½o� ow ¬C nj ³§q®« RB½C

©ñd« AoT½B´h¼« ° ²jo� pAnj An j±i ºB´MB®� ° nAk« �½nj j±zM �´Q ±U ºB´®ñv«

� Øo~ÇU An B´TÇ Ø«A ±ÇU S½ Ønl ° kÇ{ »ÇµA±Çi ozT®« Oa ° SwAn �oM ³� Ao½p pBvM

¥\Çi ³Ç� AoÇ½p toTÇ« SiBÇw k®ÇµA±Çi ¬±ñv« Ao¯Ao½° ºBµo´{ ° j±ª¯ k®µA±i

³Ç� ±U ¶k®®½o�C ³� Ao½p /// k½jo£ »µA±h¯ A±wn ³� Ao½p ±z« xØ±z« ° k{ »µA±h¯

¬B´Ç] ¨BªÇU ºAkhÇM ³Ç� ¥¼ÄAowA t° Øk� ° SwA ±U oµ±{ SwA j±®\§A ØJn yªwA

�oÇU ³�d§ �k¯BM AoU Ao½p k½±¢¼« An �½A ±U ºAki /// k{BL¼« ±UØ

»§° SwA »Øªv«

/ g§A /// j±ª¯ ©µA±i éª] AoU ©¼�î ºB´TªeoM B Ø«A ¨jo�

: k¯A²k{ S¯B¼i KñUo« �Bd§ k®a pA B\®½A nj »�±{ JB®]

³¦v¦ÇÇvñ½ y{ ° S~ÇÇ{ BÇÇU ©¦´ÇÇa ¥~ÇÇ� pA ¾B¼íÇÇÇÇ{A JBTÇÇÇÇ� ¤±~ÇÇÇÇ� -1


c¼v« Ro�e R¿Be ° ¥¼ÄAowA»®M ºjApC ° B´½nBT�o£ ¬±«Ao¼Q nj Sv¼ÄB´¼Ä±¢z¼Q

/ SwA ©½o« Ro�dM �±Mo« ¥~� �½A Hæ±~h« ° ( � )

³Ç½C °j ¬C ° , SwA ²j±ª®Ç¯ oÇ� l An ¥~Ç� ºAkTÇMA pA ³Ç½C °j »�±Ç{ JB®] -2

»Ç¯AkªÇµ ¬Bh¦�BÇ� ·ªÇ]oÇU ) 54 ¥~� ¾B¼í{A nj , k®ñ¼« �{°n AoL¦« SeAo~M

ºA ° BªÇ¯ ©Ø¯oÇU ²k¼ÄApB¯ ·ª¼�î ºA : k½±¢¼« ( ºo\µ 1261 ¤Bw nj ïoM ¬jA éL�

¬AoÇvQ ³Ç� k½B«o¼Ç« kÇ¯°Aki Ao½p xBM ¬B«jB{ ²jp ¡¯BL¦£ »z�»ª¯ ²pjnj ³ñ¯C

1871 ¤Bw jn±v� A ·î±L« ) »Moî ·ª]oU nj ° / k¯A²jB½p ³e±ñ®« j¿°A pA ³�°oT«

©§ »TÇ Ø§A B´TÇ Ø½A ©Ø¯oT§BM ºk¼{ÒA k¦ÒU ©§ »TØ§A Ôo Bí§A B´TØ½A »ªØ¯ ÒoÒU : k½±¢¼« ( ºjÀ¼«

¬p ºA ¬A±hM yñ§j R±~M - ¥íÒL§A ßRAl »®ÒM � ß« ÔoX� ÒA ¹ Òze±Tv Ôª§A »®M Ø¬ Ò¿èhªÒU

jnj p±®Çµ ³ñ¼¯p ºA »£k®¯A±hM �� k®¦M An j±i K§B] pA°C ° SwA ²k¼ÄAq¯ ³ñ½o�Bî

/ k®Tvµ nAjoµ±{ ¬p ¬Ak¯po� pA oUjB½p oµ±{»M ¬p ¬Ak¯po� ³� Ao½p ¶k½k¯ Ao¯k¼ÄAp

An éÇ�° ° ¥ªÇe RBªÇep ° oµ±{»M ³ñTv¼¯qM �±Mo« ¥~� �½A »Ä±¢z¼Q uQ

¬B´Ç] nB£jn°oQ oµ±{ ºB\M ° , ²joñ¯ tBveA jnAj SØ¼«±ªî ° »í¼L� ³ñ½n±¯C

/ k{BM °AØ

»§° ° oµ±{ ·§q®ªM

±U ¶k®®½o�C ³� Ao½p ) An ( 5 ) ·½C ºk®�A »�±{ j±i : ³� SwA B\®½A nj K Ø\íU

²kÇz¯ ³ Ø]±T« ³¯±¢`¼µ ° , ²jo� ¥�¯ ( SwA ±U oµ±{ SwA j±®\§A ØJn yªwA ³�

·ªÇ]oÇU nj ° , j±®Ç\§A ØJn ³Ç¯ ° k{BL¼Ç« xj±Çi ¬p ¶k®®½oÇ�C ³Ç¯ ¾B´ÇM ³ÇÇ� SwA

·§q®ªÇM SwA BµoÇñz§ kÇ¯°Aki yªwA ³� RA²k®®½o�C ³ñ¯±a : kv½±®¼« ¬Bh¦�B�

/ SvU oµ±{

° Ø�] ¶k®®½o�C ° �¼«p ° ¬BªwC �§Bi ¾B´M JB®] : k®½B«oM ¬Bz½A ³ñ®½A o¢«

»wnoM ° ³ª� Bd« 242

/ k®Tvµ �¼¦wo« ° ¾B¼L¯A ¥wo« ° u¯A

JBM kØ¼w pA JBT� ³¯

g½nBU : j±z¼« ¨±¦í« JBT� ³¯ �½A K§B« ° RAnBLî ðLw ° RBª¦� pA ³ñ½n±M

pA ºjnA±Ç« nj AoÇ½p , SwA JBÇM kØ¼Çw SØ½°k´Ç« º±îj pA y¼Q Bµ³§Bwn �½A �¼§FU

( � ) S Ø\Çe Ro�Çe ¨B�ªÇM Hæ±~hÇ« ° ¨ÀÇwA ³ Ø�Çe RAjB�TîBM c½o~U ¥ÄBwo®½A

S�MB« »T{n kØ¼w ¥ÄBwn ° Bµ³T{±¯ BM Â«B� K§B« ° RAnBLî S´] pA ° , k½Bª®¼«

nj ³Ç� SwA »TÇ{n kØ¼Çw �T{±Ç¯ ðLÇw ° B´¼£k®�BÇM ° �B§A ¬Bªµ »®í½ , k®ñ¼«

³î±ª\« �½A ·§Bwn [®Q pA , j±z¼« ²kµBz« °A ³Li bo{ ° ²k¼~� bo{ ° ¥ÄBwn

¥¦« KµAm« ·ª]oU JBT� nj ³¦ª] pA ° JBM kØ¼w ¤Be bo{ �ª� nj k¯o¼vU nj ³�

/ SwA ²k{ ²joM ©wA ( »�n°BQ 40 | )

nkÒ »¦Òî ßJBT ßñ§A » o«Ò¿A Ô¤ Øq®Ô½ ºmØ§A ³×Ø¦§ Ôkªd§ÒA - pB�C : k¼e±U ¶n±w bo{ -1

ðÔTL] ÒA Ò¬ Ð¿A Ø¬A ° ðÄBîj �vdM Sí¦�A ° ðÒMBT� ÔSÄo Ò k� Ò ÔkíM ° /// j°kí Ò« o¼Ò�

²jpBÇÇ½ nj / g§A /// ³Ç×Ø¦§A ¤ ÚqÇÒ B« Ø�e � ßoîB k¼e±ÒT§A ß n± Ôw o¼v�ÒU � ß« ÒS¦Ã Òw Bª¼

/ SwA ow ²kµ nj ³dæ oµ ° ³dæ

Òçn Ò¿A ° ßRA±ªÇ Òv§A » B« Ò�kMÒA ºmØ§A ³×Ø¦§ Ôkªd§ÒA - pB�C : nk� ¶n±w o¼vU -2

ÔK§B�§A ° ¥¼ª Ò\§A Òo� l Ôo� Am§A B´Ø½A B¼ ÔkíM B Ø«A /// ³ßUB½C ° ³×Ø¦§B ßM A±® Ò«C �½mØ§A Ø©ÔY ²o«ÒB ßM

nk Ò�§A ¹¦¼Ò§ » ²B®§q¯ ÒA BØ¯A o¼v�ÒU � ß« ÒRjnÒA BªM ÔSí¦Ø�A ° ðÒMBT� ÔSÄo k ¥¼¦ Ò\§A Øow

»Ç R°oÒLÇ Ò\§A ß¾BªwÒA ßRAn±´Ô� � ß« ðÔT¼UC B« mÔhÒ ÒS¦Ãw BªßM Ò� B®L] ÒA Ò¬ Ð¿A Ø¬A °

/ SwA ºow ²kµ ³dæ Sµ nj / g§A /// ßR±µÀ§A »¯Bí Ò«


pB�C : ¶nA°p k¼íw kØªd« Apo¼« ³YÀY R¿AÆw JA±] nj ¹�¼�d§A �¼vM ·§Bwn -3

ÔkíM ° /// ²±oíÒ¼ß§ ³ßUnk Ô n±´Ô� ßRB½C �¦ Òh§A ßRBØ¼ß ±®¼ Ò� » Ò�kMÒA ºmØ§A ³×Ø¦ß§ Ôkªd§ÒA -

� ß« /// ³Ø�e » ³Ò¦�Ò ³×Ø¦§A Ò Aj ÒA Û»�Ò®§A kªÒTí Ôª§A Ôk® Òv§A ° Ø»�T§A ÔkØ¼ Òv§A ÔJB®] Ò¥Ã Òw B ØªÒ§

» ¾Bªñ Ôd§A èíÒM Ô Ak ÒA SØ§p ° B´ ß�n Òj �Òî Ô¤±�í§A SÒ¦µ Òl »TØ§A ¹¦ ßñz Ô« Ò¥ÄBv Ò« ¹ÒYÀÒY

JBT� �½A nj ° / SwA ºow ²kµ ³dæ ²jpB½ nj / g§A /// ³×Ø¦§A Ò� ß« ÔS®íÒTwB B´ ß B¼ ÒM

Ø¿A ³®Çî Ônk~ÇÒ½ ¿ ÔkÇeA±§A ° , ¹�¼�d§A �¼vM WeBL« pA »T{n ° »ÄBveA �°l �L�

/ SwA ²j±ª¯ WdM B´¯C o¼� ° , ¨k� ° V°ke ° , keA±§A

ßnBYC ßn±´Ô� ßM ßRB®ñª Ôª¦ ß§ »Ø¦\ÒU ºmØ§A ³×Ø¦ß§ Ôkªd§ÒA - pB�C : o~í§A ° ¶n±w o¼vU -4

JB�ÒTv Ôª§A ßJB® Ò] � ß« Ôo«Ò¿A ¤ ÒqÒ¯ B ØªÒ§ ¬ Ð¿A Ø¬ßA ° /// �¦ Òh§A ° o«Ò¿A R±ñ¦ Ò« » ³ ßîAkMA

° é¼Ç Òo§A »§Bí§A K ÒvÒ®§A ºl ° é¼®ª§A flBL§A Øqí§A ºl ° é¼o§A g«Bz§A Kve ºl

Ø¥Ç� ³Ç×Ø¦§A Aj ÒA ¾Bª¦Ç Ôí§A ß¬B�¦Ç Ôw »®Çv Ôd§A ¹Ø¼�o§A �ÀiÒ¿A ° B¼¦ Ôí§A ßRB� ß~§A ºl

³×Ø¦§A Ò¤ ØqÒ¯ »TØ§A ¹� ÒnBLª§A Ò¸n±v§A o ØßvÒÔA ¬ÒB ßM ³ßT Òªe Òn ß¤Àß� » �ñ Òw � Ò« »¦î ³T±� Ôî

²k\¼Çµ ³dÇÇæ ( 86 ) nj / g§A /// oÇv Ôi »�Ò§ ¬Bv¯ ß¿A Ø¬ßA ßo~Òí§A ° ²mµ ¬Co�§A »

SwA �oÇe °j ° jBTÇµ ³Ç� An ²n±v®½A �°oe G¾AkTMA ³§Bwn �½A nj / SwA ºow

³dæ nj / SwA ²jAj bo{ Ao¯C RBª¦� uPw ° ²jo� »£k®�BM ° o¼vU �odM �oe

²mÇµ » ² Ôkv Ò] oØ¼T½ ©§ ÕkeA ³¼¦î ©¦�Ò½ ©Ò§ ±Ò§ ²Ak ß »e°n ³Ø¯A ¥M : k½±¢¼« ( 53 )

° n±Çµ Ôk§A Ôk«o Òw ³¼¦î Úo Ò« ±Ò§ ÔW¼dM ß¤AkTî ß¿A ß¹½B ßM ÁkTí Ô« Ò¬B� ³Ø¯ ß¿ B¼¯ Ôk§A ß ±¼ Òd§A

ßk½o\ÇU ¨B�Ç Ò« � ß« º± A Ò¬Bñ§ ²Ak »e°n ² Òkv Ò] Ø¬ßA ¥ÒM ²oØ¼TÒ½ ©§ n±´Ô�§A ÔRB½B�

Ø¬ßA ° ©´ ßªv\ßM ß¬Bñ« ß¿A » o´Ò� k ¨B� Òª§A ð§l Ø¬¿ ³TLU Ôn ÒSdU ³×Ø¦§A ©´Ò¦í Ò] Ò�½mØ§A

RB¯°ÆÇz§A �Ç« ³¼¦Çî »�Ç BÇ« é« BØ¼e ¬B� Ò¹ Ø\d§A Ø¬ßA Am§ ° é A±§A Ô©ñe ð§l

»wnoM ° ³ª� Bd« 244

Bª¼Ç ¿ ° n±Çµ Ôk§A ©½k » oÚ¼TÒ½ ©Ò§ ÕkeA ©¦�Ò½ ©§ ±Ò§ ²Ak »e°n ³Ø¯A ° ¸j°kí Òª§A

/ g§A /// ²kv\M ¬A±�o§A ¥ik½ ¥M ¬B«p Ò¿A Ò� ß« ÔVkdÒ½

RAj±]± Òª§A SíÒ oµ± Ò] � ß« ßt Øk�Tª§A ³×Ø¦ß§ Ôkªd§ÒA - pB�C : kªd§A ¶n±w o¼vU -5

ºow ²kµ ³dæ ³w ° »w nj / g§A /// RB®ñª Ôª§A ß�æ Ò° j Øo\ Ô« � ß« »§BíT Ôª§A °

³§BÇwn oÇiC ³Çw ° »Çw ³dÇæ ·¼{Be nj ° SwA k¼w °j ° »w ³dæ ° / SwA

n±Twj ³� kªd§A o¼vU oiC nj çB¼M ³dæ ð½ ·¦æBM ³dæ �½A : SwA ³T{±¯

nj »§° , SwA ³Ç×Ø¦§A ©ÇvM o¼vTÇM ¥~ØT« y½B´T¯A ° ³Tz£ ¨±�o« oÄA°j éLw ¥ñ¼µ

JBÇL§A JBÇM JB®Ç] ³Ç� ³TÇz£ ¨±�oÇ« »ÇÄA ØoÇ� ·LÇi BM ³×Ø¦§A ©vM o¼vU o¢½j JBT�

�Ç½A nj ¬±Ça , kÇ¯A²j±«oÇ� ¨±�oÇ« An o¼vU ¬C ¹�¯ Ro�e �nBL« o«A Kve oM

k®{BM ³T{Aj ²Aoªµ An oÄA°j éLw ¥ñ¼µ »®í½ �nBL« poe ³� k¯A²j±«o� o«A ³dæ

/ k½jo£ SLY JBT� �½A nj

° ¾BzÒ½ � Ò« Ø¥�Ô½ ° ¾BzÒ½ � Ò« ºk´Ò½ ºmØ§A ³×Ø¦ß§ Ôkªd§ÒA - pB�C : RAjB�TîA ·§Bwn -6

kÇ �½mÇ Ø§A ¾B¼æ°A ° ³×Ø¦§A ß¤±wn àk Øªd« »¦î Ò¸±¦~§A Ø¬ßA ° ¬±í]oÒ½ �¦ Òh§A Ø¥� ³¼§A

¤B W¼e ¬Co�§A » ©´ Òªñe ³×Ø¦§A ¤ Øq¯ ° �¼�¼§A ¥µA Ò¬B�nA ° �½k§A Ò¹ªÄA ³×Ø¦§A ©´Ò¦í]

»§Bí§A ß o� Òe o�d ÒªßM A±�oÒî k tB®§A ÒèíM Ø¬A ÔSíªw B Øª§ ÔkíM ° /// ¬±«oñ Ô« ÕjBLî

ÔREkTMBÇ Ò JBTÇñ§A ð§l » Bµ Òo� lA ¬ÒA ¨B�ª§A Amµ » »L®Ò½ »TØ§A RBª¦ñ§A ÒèíM

k ØªdªÇ ß§ Ôk´Ç{ ÒA ° /// Ø�Çd§A Ò¬°j »v�Ç¯ »Ç ÕkÇeA Ú��Ò½ ØÀÃ§ ßRBª¦ñ§A ð¦U o�mßM

³v�¯ Ò B�« ³Ò¦í Ò] ° ³¼Ø¦\ÒU ¨B� Ò« »¦î ¨kß�§A ¹ Òe±LdÔM � ß« ³LÒ\T¯A k Ò³×Ø¦§A Ø¬B ßM ³

×Ø¦§A ß¤±w Òn

BªÇ ßM ©´¼¦Çî ³×Ø¦§A RA±¦æ ¹ª�B ° k Øªd« ¾B¼æ°Ò ß¿ Ôk´{ÒA ° /// ¾B��§A ° ¾Aj¿A »

Ôk´{ÒA ° /// u½k�ÒT§A ÔRAn±´Ô� ° k¼e±ÒT§A Ô¬B�nA ©´Ø BM K¼Ò§A ©¦ ßî » ©´§ ³×Ø¦§A k´ Ò{


ß³×Ø¦§A Ò©ñe Ø¿ßA à¬F{ » ÔRjnA B Ò« ° ¬Co�§A Ò©ñe ÔSíLØUA ° ³ßUB½C ° ³×Ø¦§BM ÔS®«C ÕkLî »Ø¯A

° Õ¾ºoÒM ©´®« B¯ÒA ° »Ø®« A±v¼Ò¦ ©´ÒÄA±µ ÒA ÔSíLØUA BªM Ø»¦î ¬°oT� Ò½ �½mØ§A Ø¬ßA ° }§Bh§A

©¦Ç ßí§A ¨B� Ò« » Ô³×Ø¦§A »® Ò«o� A k�Ò§ ° /// ©¦ ßí§A � ß« ³×Ø¦§A »® Ò«o� ÒA Bª ßM tB®§A ÔSY Øk Òe k�§

/// ³ ØæBh§A ¸ Ø±L®§A o� l » ÔS¦ Ø~ Ò B« ³¼¦î Ø¤kÒ½ ÔW¼e ©¦í§A ¬F{ B´®ª ¹íMnA RB¯±Ã{

Ô�§ÒA àRBîBw ß¹ØT ßw » »ª¦Ò � ß« ³Øß® Ò« ° ³×Ø¦§A ¥�� ßM ºo\Ò½ ÔW¼e RB]B®ª§A ¬ÖB{ B´®« °

/// ¹¼§Bî ÕRBª¦� »ª¦ �« ºo\Ò½ W¼e KÒ� Ôh§A Ô¬F{ B´®« ° /// RB]B® Ôª§A �« àS¼ÒM

/ SwA ºow ²kµ ³dæ [®Q nj / g§A

ºmØ§A ³×Ø¦§ Ôkªd§ÒA - pB�C :Ø

»L®§A kv] ¬±«Ao¼Q nj ³dæ °j nj o~Th« ³§Bwn -7

¨B�« » ÔJB�Tvª§A ÔJB®\§A ¥Ã Òw Bª§ ÔkíM ° /// B´§ ¹Ø¼z Òª§A n±´�M RB®ñª Ôª¦§ »Ø¦\ÒU

Ø»LÇ®§A kÇv Ò] Ø¬BÇM �AoîÒ¿A ¤B]n �¼ÒM Õ�°oí Ò« ±µ ºmØ§A ß¤Bñ{ ß¿A Ò¬B¼L ßU JB� ßh§A

»Ç Òo�dÇÒ½ ¬ÒB ßM keA° à¬Bñ« ° keA° à¬B« Òp » �ñªÔ½ Ò�¼� ³§C ° ³¼¦î Ô³×Ø¦§A » Ø¦ Òæ

»£k®�BM ° ºpAjoQRnBLî �� ©µ ¤Bñ{A �½A gwBQ nj / g§A /// j±] Ô±§A �B�æÒA é¼ª]

/ SwA ²jo�

±]nÒA ° ¸j ØkíT« Ô¥ÄBv« Ú»¦î ¥ñ{ÒA k B¯¿±« ° B¯k Ø¼w - pB�C : ³¼¯BªY ·¦v¦w -8

³dÇæ ³Çw nj / g§A /// B´MA±\§ ç ØoíÒT§BM ©�kL Òî »¦î A±Ø®ª ÒU ¬ÒA »§Bí§A ©ñ¦� Ò � ß«

¹Lv¯ pA ° oµB oµB oµB�« ° ��BM ¥½°FU ° ³ Ø¼§±� ³¼¯BªY ·¦v¦w bo{ pA ° , SwA

©´L« JA±] ° , ²jo� ¤AÆw ( SwA JBM j±i ³� ) ©ÄB� o� l ° »T{n ° »ÄBveA �¼MB«

ðT¦Ãv Ò« oÔL� ° ðTØX Ô] oÔ Òæ Bª Bª´®¼ ÒM ° »®¼ÒM Ô¤AÆv§A B Ø«ÒA ° : k½±¢¼« oiC nj ° ²jAj

/ g§A /// Bí¼ª] �¼ª§Bí§A ØJn ° »ØMn ³×Ø¦§A Ø¿ßA ð§l ³ª¦íÒ½ ¿

�Ç½A k½±¢¼Ç« ° ³T{±Ç¯ An kªÇe ¶n±Çw JBT� �½A pB�C nj : ²o�M ¶n±w o¼vU -9

»wnoM ° ³ª� Bd« 246

Ro�Çe BÇU ¨±~íÇ« ²jnB´Ça pA »Çñ½ |±~hÇ« An ³Ç½C oÇµ ° SwA ³½C Sµ ²n±w

( 143 ) ³½C BU ° , k®ñ¼« �°o{ ²o�M ¶n±vM uPw ° , ²jAj nAo� ( � ) oí] �M »w±«

³ªUBÇi nj ° / k®ñ¼Ç« ºpAjoQRnBLÇî ° o¼vÇU »T{n ðLw ¬Bª´M An ²o�M ¶n±w pA

³�nBL« o¼vU o½odU 1359 ³®w ²B« o´« ³L®{nB´a ¨±½ g½nBU nj : kv½±®¼« JBT�

/ ºnBæ ³×Ø¦§ASªí¯ - S�B½ ³ªUBi ²k¯B« J°o�M SîBw ©¼¯

º±¦Çî tBLÇî kØ¼Çw ºBÇ�C pA ³Ç� ¨oTdÇ« ¬BTw°j pA »ñ½ y¼Q An ³§Bwn ³¯ �½A

/ ¨jo� ³í§B« ° ²k½j k¯j±M ³T�o£ ³ Ø¼ÄB´M �¼�Ø¦L« pA »¯BwAoi

¹Ø\Çd§A ¬±ÇñÒ½ BªÇ Ò� ©Ç´§ oØ¼ÇÒT§A ºo\ÇÒ½ ¿ ° : k½±¢¼Ç« ( 120 ) ³dæ nj °

Ø±¦Ç Ôî A±oÇ Òî BÇ« ÒkíM ©Ôµ±¦T Ò H«± ³×Ø¦§A J Ømî BØ¼e ¨Àv§A Bª´¼¦î �vd§A �M Ôk Øªd«

/ ©´T§À Ò]

¬k¼wn pA ¥L� ³� j±i ºBµ³T{±¯ ¨BªU nj JBM kØ¼w : ³� SwA B\®½A nj K Ø\íU

¨ÀwA t Øk�« �½j ³ªØ¦v« ¤±æA ° »¯BLªM �AoTîA , SwA ²k{ ozT®« °A pA q½oLU ³M

° Kv¯ ° Ro�dÇ¯C ¸±¼dÇM nAoÇ�A ° , ²jo� ( ³]o� ³×Ø¦§A ¥ Ø\î ) o~î Ø

»§° Bæ±~h« °

/ k®ñ¼« °A SL¼�

, ²jo� ç±î An j±i º±îj �d§ : kµk¼« A±µ o¼¼�U ³� q½oLU ³M ¬k¼wn pA kíM »§°

ºk´Ç« �Ç½A ³¯B ØwFTÇ« ° , j±z¼« j±î±« ºk´« ° ©µjpA°j ¨B«A °A j±i ³LUoªñ½ °

: jo¼£ Ao� �¼«p º°n ³� · Ø�e S«±ñe ° �½B�e oz¯ ° ³L¦� ° o ° cT� ºB\M j±î±«

S½B´¯ BM ²oiÒ¿BM ° j°kd« S´] oµ pA ° uLe nj ³ªµ j±i ³§Bw ³w »£k¯p ³ Ø¼�M nj

/ j±z¼« ²jp nAkM q½oLU o´{ ònqM ¬Ak¼« nj SØ¼M±¦�« ° q\î


�¼ªßÄB®§A ³¼L®ÒU

Apo¼Ç« oTij ° ¤pA cLæ ònqM oµA±i ©¯Bi ³½qíM J±v®« , ³ Øªî ³§BwoM n±´z«

SwA ·«B¯ JA±] nj JBTñ®½A , SwA ¤pA cLæ ° JBM kØ¼w ¬A°o¼Q pA ° ºn±¯ tBØLî

° ³ Øªî b±Ò¦M n±´z« ³«B¯ ¬C ° ²k{ ³T{±¯ j±i ³Øªî S´] ºk®�A tBØLî �o� pA ³�

/ SwA ²k{ NBa ¨°j K¼UBñ« nj

�±MoÇ« ³dÇæ 12 nj SwA ·« Øk�« º±Td« - ¤ Ø°A : SwA Sªv� ³w JBT� �½A

³ ØªÇî ³§BÇwn JBTÇ� - ¨°j Sªv� / ³ Øªî b±§ ° ³ Øªî ¤Be bo{ ° JBT� RBØ¼æ±~hM

kªeA Apo¼« »]Be ³Ø½ Øjn ³§Bwn ° ³Li oM º°Be - ¨±w Sªv� ³dæ 115 nj SwA

Ø¥d« ° g½nBU o� l ¬°kM ³ Ø¼MBM �o� pA o¼iA ºB´§Bw nj / ³dæ 26 nj SwA »¯B«o�

/ SwA ²k{ ozT®« ° NBa éL�

° ¾B´M »¦í®¼ve Apo¼« ¾±w ¤BªîA ¥�¯ ° ¤pA cLæ S½Bæ° RBLYA nj JBT� �½A

¬C ²k®v½±¯ : j±z¼« ¨±¦í« JBT� »wnoM pA ³ñ½n±M ° , SwA °A º°Bîj jo� ° Øjn

pA ³ Ø¼MBM ºÀ�� pA »ñ½ SwA �ñª« ° , SwA ²j±M »¦�B� ° �Ø�d« ° é¦Ø« }h{

¾B´M º°Bîj Øjn ¨B�« nj H�B~¯A ° , SwA ²jo� ©¼�®U ° �¼§FU An JBT� �½A ³ Øªî ¬BMp

/ SwA ²k«CoM ²k´î pA J±i

° j±Ç{ oµBÇ ¤±Çwn °Ø

»LÇ¯ }hÇ{ ³� j±z¼« ³¯±¢a : k½±£ ( 46 ) ³dæ nj

° S§ÀÇ� ºjA° pA An jBLÇî ³Ç� jn°B¼ÇM AkÇi K¯BÇ] pA »«BñeA ° k½Bª¯ ³«B�A ¬BµoM

° ²k¼®z¯ »v� An °A ¨BñeA p±®µ , k¯Bwn ¬B�½A ° ¬B�oî SØ®\M ²jAj RB\¯ S§B´]

pA »�íLÇM ð ØvªTÇ« ° k½BªÇ¯ gv¯ An y«BñeA k½B¼M ºo¢½j ²k¼¯Bwo¯ ¾Ao]A é�±ªM

»«BÇñeA kÇ¯A±TÇ¯ xj±Çi ³ñ¼Un±Çæ nj , k{BM ¬B¼M JBT� ³MBzT« RAnBLî ° RBª¦�

»wnoM ° ³ª� Bd« 248

, kÇµj ºoÇYA K¼UoU Sv¯A±T¯ ° joñ¼« An nB� �½A �z« ³ñ¼U Økª®½A �o nj jn°B¼M

²j Òo ß�§B� ² Òj Òo ÒªM jjo¢¼« AnBñ{C y½Bî ØjA ° Jm� ° �±zñ« y�°nj k½j ³ñ¯C pA uQ

ºAoM ³� »í¼�n ¥� ¬±a ¨jo� RB�À« SØ¼¯An±¯ ©§Bî nj An ¬B¼M ·�¯ ³� S£ j±i

°A oÇM ©´®Ç« , ©½Bª®Ç¯ gv¯ An °A ¬B¼M ¨BñeA ³� k½Bª¯ ºnAp ° SîAo� j±i Ø ÔA ºkY

°A RAoñ®« ° RB« Øod« pA ©ñe k®a o¢« ¨j±ª®¯ gv¯ An °A JBT� ¨BñeA ²jn°C ©en

An nBí{A �½A ° , ¨joª{ q½B] An B´¯C ¤BªíTwA j±M Ø�B{ B´¯C �oU �¼¦«Bî oM ¬±a An

: k¯j±ª¯ jBz¯A ¨B�ª®½A nj

njBÇ� °A gÇv¯ oM ©®« njBæ ²k{ �« pA ¬B¼M

k]Bw Ao« k Ô{ ±� Aoa o«C ¨k{ º° oM ¬±®�

! k½±¢¼« ³a S�¼�e uª{ »î Øk« �½A : ³� k½±®zM ° k¼®¼M³M �¼~®Ôª§A Òo{BíÒ« B½

»ÄBÇî ØjA �¼®Ça ° k½±¢¼Ç« »®hÇw �¼®Ça n±í{BÇM »«Bî }h{ _¼µ ³×Ø¦§BM ©� Ôk´{ÔA

JBT� o¢« »Ä±¢¼« ³a ±U ²j±M éØLT« y«BñeA ° Aki K¯B] pA ¬B¼M ³�¯ o£ A k½Bª®¼«

�¼®a �±eA ³� »¯AkM q½B] An SØ¼« k¼¦�U ±U ³� ²j±M k´T\« ¬À� ³Ø¼¦ªî ·§Bwn ¬B¼M

/ g§A /// SwA ¬B®a º±�A B½

Sz´M Szµ

éL� Ø¥d« ©wA ³ñ¯C»M ° g½nBU ¬°kM ³ Ø¼MBM �o� pA o¼iA ºB´§Bw nj JBT� �½A

/ SwA ²k{ »�°oe NBa JBT� ³« Øk�« ³dæ 18 BM ºo½p° ³dæ 330 nj , j±{ o� l

Szµ j±z¼« ©½k�U »«Ao£ ¬B£k®¯A±hM ð®½A ³ñ¼MBT� : kv½±®¼« ³« Øk�« ¤°A nj

° ¾À�� pA ºA²kî ¤Be bo{ ° ¬B¼M �¼ÄC ¨BñeA ³v¦� nj ³� SwA �°oí« Sz´M


° , ²kÇ{ ³T{±Ç¯ ¬B¼ÄB´M Øjn ° »ÄB´M ° »§ ÒpÒBM ¬B¼M BM ¨Bv�¯A »¢¯±¢a ° ³Ø¼MBM ºB«k�

jnA°jA n±v�°oÇQ ³Ç� SwA »v¼Ç¯ KTÇ� miD« pA »®½°q� kØªd« ³« ØÀî jBTwA ¤±�M

° , SwA ²j±ªÇ¯ �Ç¼§FU ³ Ø¼MBÇM ¶nBÇMnj »v¼¦Ç¢¯A nk�¼§BÇî k®ªÇz¯Aj �ozTÇv« ¬°AoM

An JBTñ®½A ³T{±¯ »e°n kªeA g¼zM é]An ³ñ¼§Be bo{ nj »®½°q� ¨±eo« k®a oµ

¬BÇi BÇ�C Apo¼Ç« ° kªÇeA g¼Ç{ SwA Swj nj ³ñ¼¦Ä¿kM B®M �ñ§ SwA ³Tv¯Aj °A pA

/ g§A /// k¯A³TiAjoQ ¬C �¼§FTM H�ØT« »¯B«o�

ºB´�oe : °A ¬B¼M JBT� ° JBM kØ¼w JAjC ° º°Bîj ° B½B�� KwB®TM JBT� �½A nj

/ SwA ²jo� Swnj »Tvw ºB´¼£k®�BM ° K¼\î

SªÇñe ° S«kÇ� W¼Çe pA t Øk�« Sí½o{ �½A ¨BñeA : k½±£ ( 26 ) ³dæ nj

�½kÇM ¥½°FU �ªî ° ³v¦� o�¯ ³�¯ pA ° SwA ¥YBª« ¬B�« ° ¬BTwoQJBT�C �¼ÄDM

/ g§A /// t±¼v®� ¬±¯B� BM »í¼L� RBLwB®« ° S�BvM W¼e pA ° ³MBz« Aj±M ° BªµoM

¬AkMA »ØMo« ° ©�îA oØ¼¯ JBT¯B´] �½o{ ö] �½A ¬±a : k½±£ ( 45 ) ·dæ nj °

öÇ] �Ç½A »zhMn±Ç¯ ° »{BQ¾B¼� ³wA±M ° SwA ¬B�nÒA ° º±Ô� ²k¯n°oQ ° é½BL� °

nj ö]¿ k¯jB´¯ ¨k� j±]° ¬BTvLzM ¨kîß

ºAow Sª¦ pA ³�wB� SÃ¼µ ³ªµ o¼®«

° BÇæ ¤BªÇ� BÇM ° ²jBTÇv½A »¯An±¯ �½o{ ö] �½A oMAoM nj ²k{ o«A ³íª] p°n oµ

Ò� ß« Ô¾B´L§A BªØ ßA - k®½±¢M ³Tz£ °A ³ Ø]±T« tBL§ S�B�¯ ° ©v] S�B§ ° K¦� ³ Ø]±U

/// ³v�Ò®ß§ Ô³×Ø¦§A Òk ß Ò{ BªÒ� ºk Ò {B Ò Ô¹í§B�§A Ôuªz§A B´Ø½A B½ ¹ÒÃ¼� Ôª§A ðßT Òí¦ Ò� »¦î ß³×Ø¦§A

oñ¼ÇQ �Ç½A ³ Ø]±TÇ« k½BÇM kÇ¯A±h¼« pBª¯ ºB\M ³×Ø¦§A k´{ ³½C ³� o´ ¨B¢®µ p°n oµ °

oµ n±´ ºAkTMA nj ¬B¼M ³�¯ Ro�e ° /// k{ � BQ �¼§ ö] �½A ° � B®MBU �½o{

¬Bª£ An »�íM BU k¯A±h¼« RAnB½p ° ³¼îjA ° ²jBTv½A o´{±M ö£ JBT�C oMAoM nj p°n

»wnoM ° ³ª� Bd« 250

/ g§A /// SwA JBT�C o¼hvU Ro�d¯C j±~�« ³� Sw±¼Q �¼�¼M ¥�BM

ºAoÇM |±~hÇ« ³ Ø]±ÇU ¬B¼ÇM �¼ÇÄC nj : ³Ç� j±z¼« ²k¼ª´� RÀª] �½A pA uQ

° , ²k{ ²jnAm£ ð¦vª®½A nj ºnBYC ° Bµ³¯±ª¯ »TwoQJBT�C pA ° , SwA ²k{ JBT�C

JBT�DM ³ Ø]±U o´{±M ¨o£ ºA±µ nj RnB½p ° ¾Bîj ¨B�« nj ©µ JBM kØ¼w j±i Hæ±~h«

/ SwA ²joñ¼«

³Ø¼§kÒî ³�¼d Òæ

k®Ça �Ç½A nj ºoTª¼T¯BÇw 12 nj 17 ða±� é�M ³dæ ( 42 ) nj JBT� �½A

/ SwA ²k{ »�°oe NBa q�o« ©¼�« ³ Ø¼MBM �o� pA o¼iA ¤Bw

�Ç¼§FU Ø[e ow pA Sí]Ao« pA kíM j±i ³Ø¼§ Ø°A ºB´§Bw nj JBM kØ¼w An JBT� �½A

�½A ¤Ài nj ¨ÀwA t Øk�« �½j ³ªØ¦v« ¤±æA ° RBØ¼Ø¦ñM �Bd§ �½A pA ° , SwA ²jo�

/ k®ñ¼« �AoTîA JBT�

/ SwA ©�îA ° Ø©UA RA±îj �½A ©½±¢¼« ³� »ÄBª®¯ ©Øµ±U ° : k½±£ ( 10 ) ³dæ nj

j±]° ³� ²j±«o� oµB j±i ³�¦« S½¿±M An ³×Ø¦§A ¤C ³ñ½k¯°Aki Ø�dM SwA �¼®a ³¯

, kÇ{ kÇµA±Çi ³Ç×Ø¦§A ¬lBÇM ° ²k{ ºnB] �« ©¦� ° ¬Bv§ pA ³ñ¼UBª¦� ° �« RBæ °

¬Bz½A ³ñ¯C ¥]Ò ß¿ k{ kµA±h¯ ©´¼¦î ³×Ø¦§A ¨Àw Sª~î ¥µA ³¼îjA pA �odñ½ ¤jBí«

/ k¯n±�m« ¬Bz½A ¥í� oYA nj ¬Bz½A ºA±wB« ° k¯nAj »®ñw ³×Ø¦§A SØ¼z« jnA±« nj

pA ºkLÇî ³Ç]oÇ� ³×Ø¦§A ¥ Ø\î K½B� ¨B«A ¥�� ¥¼Lw pA : k½±£ ( 13 ) ³dæ nj °

©¦Çî ° ²j±«o� �½j �e ºAoM pA KhT®« �Ao{A ° ¨B\îA ³e±LdÔM pA An j±i k¼Lî

/ g§A /// ²j±«o� BîA °BM SwA RAo¼i Ø¥� ©�îA ³� ³ Ø�e Sªñe ° k¼e±U


Ø¥Ç� oÇM ¨B�ª®Ç½A nj ° , SwA S«BÇ«A S�oíÇ« éÇMAn : k½±ÇÇ£ ( 27 ) ³dÇÇæ nj °

²j±ÇM ³�¦« S½¿° ¨B�«©ÄB� ³� t Øk�« u¯ ²jpA°j S�oí« SwA ço� RAj±]±«

° Ø»¦î �M �vd§A : Sv®Ç½A SwA ¬B¼M ºB½Ao Ò« ³� ¬Bz½A ³w Øk�« ¾BªwA ° /// k®{BM

¹ª�BÇ�§A ° ¬BÇ«q§AKeBæ �vd§A �M k Øªd« ©ÄB�§A ¹ Ø\d§A ° /// Ø»¦î �M �¼vd§A

/ g§A /// �¼íª]ÒA ©´¼¦î ³×Ø¦§A RA±¦æ ¹�½ Øk~§A

²kíÇM ³§C ° ³¼¦î Ô³×Ø¦§A » Ø¦æ k Øªd« ¾B¼æ°Ò ß¿ Ôk´{ÒA ° : k½±£ ( 40 ) ³dæ nj °

ß�Çvd§A ÒkíÇM Ø©ÇY /// Ô�¼Çvd§A ß�vd§A kíM Ø©Y ( � ) �vd§ÒA Øà»¦î kíM Ø©Y ( � ) Þ»¦î

¬±ªÄB ©´Ø BM k´{ÒA ° �¼íª]ÒA ©´¼¦î ðUA±¦æ ðÔT Ø¼�M ° ðÔT Ø\e o~í§A ÔKeBæ

»«BÇ« ßA ðT Ø\e ³¼¦î ðÔUA±¦æ ©´ ÒªÄB Ø¬B ßM Ôk´{ÒA ° /// ¬F{ Ø¥� » ðL¼Le Ò B�«

/ g§A /// ðÒÄB� ß§ ±]nÒA ³M ° ð¦LdM ©~TîÒA ³M ° ð¼§A ³ Ø]±UÒA ³M Ø�d§A

�½A B´®U S�¼�e nBTwA±i ° oñ®{°n »ÄB´M B½ »MBM o®ñ½ o£ A : ³� ¨k�Tí« �«

S�¼�e º ØodU ¨B�« nj ° �¼µAoM ° ³Ø§jA }d� pA An °A , k®� ³í§B« SØ�kM An JBT�

ºA±Ç�A ° j±i »£jBw º°n JBM kØ¼w ³� Sv¯Aj kµA±i �¼�¼M ° , j±M kµA±i »�B�

j±Çi ³Ç Ø¼§ Ø°A k½B�Çî pA ° , ²jo� ç±î An j±i ¨À� �d§ ³T�n³T�n K¯B]A ° �¼�B¼{

/ SwA ²k¼z� Swj

»wnoM ° ³ª� Bd« 252

Ø�i bA±§ ÒA pA »Tªv

KUB� �¼ve kØ¼w B�C ° »§°A ³��Ô¯

n°AoÇ£ kØ¼w KUB� ºjq½ �¼ve kØ¼w ° JBM kØ¼w Ø�hM b±§ ( 20 ) JBT� �½A nj

pBM ° , ²k{ NBa »Mow Ø�hM ¬C c¼�±U ° ³ª]oU n°Ao£ oµ ¥MB�« nj ° / SwA ²k{

, SwA ²k{ ²jAj B´¯C pA ð½ oµ �Ao�A nj »Ø¦� ±d®M »UBd¼�±U q¼¯ JBT� ³« Øk�« nj

/ k{BL¼« ³dæ ( 50 ) Hî±ª\« °

pA ( »vª{ - 1338-1336 ) o¼iA ºB´§Bw nj ³T{m£ JBT� k®a ¥X« JBT� �½A

/ SwA ²k{ NBa éL� Ø¥d« ° ³íL« o� l ¬°kM q�o« ©¼�« ³Ø¼MBM �o�

� ß« Ô³×Ø¦§A Ò�nBL ÒU : kv½±®¼Ç« SwA JBM kØ¼w j±i Ø�hM ³� ( 3 | ) ¨°j b±§ nj

�nBLÇU KMAoÒT Ôª§A KLÒUo Ôª§A K½o§A ð§l �« ³×Ø¦§A �nBLU ³§BÃ Ôª§A ³¦Ã Ôª§A ³§¿A ð§l

pnB� ÒT Ôª§A po�§A ð§l �« ³×Ø¦§A »§BíÒU /// ¬ ß°BñT Ôª§A ¬±ÒTñ Ôª§A ¬±ñ§A ð§l � ß« ³×Ø¦§A

»§BíÒU ZpBvT Ôª§A Zqv§A ð§l � ß« ³×Ø¦§A »§BíÒU j ßnB\T Ôª§A jo\§A ð§l �« Ô³×Ø¦§A »§BíÒU

»´ÒL§A ³Ò§ � Ò« B½ /// o«BXT Ôª§A oªX§A ð§l � ß« Ô³×Ø¦§A »Ò§Bí ÒU K B®T Ôª§A K�®§A ð§l � ß« ³×Ø¦§A

° ¥ªÒñ§A ³§ � Ò« B½ R±¦ Òª Ò\§A ° ¥ª Ò\§A ³Ò§ � Ò« B½ R±¼Ò¦ Ò\§A ° ¥\§A ³Ò§ � Ò« B½ R±¼Ò ÒL§A °

° o~Ò®§A ³§ � Ò« B½ R±«oÒñ§A ° oÒñ§A ³§ � Ò« B½ R±ª�Òí§A ° ©�Òí§A ³Ò§ � Ò« B½ R±¦ ÒªÒñ§A

³§ � Ò« B½ nAkT ¿A ° ¸nAk Ò�§A ³§ � Ò« B½ ¾ÀU°¿A ° ¹½¿±§A ³§ � Ò« B½ BÒ¯ÒA ±Ôµ /// R°o~Ò®§A

¤ÀT] ß¿A ° ¹§ÀÒ\§A ³§ � Ò« B½ � A±T{ ß¿A ° ¸°A±ñz§A ³§ � Ò« B½ ¨BzTe¿A ° ¹«Bzd§A

° nkÇ�§A ³§ �Ç Ò« BÇ½ ¬ApoÇ�§A ° po�§A ³§ �« B½ ¬A Øqí§A ° pqí§A ³§ � Ò« B½ ±Ôµ B¯ÒA ///

° �¦Çv§A ³§ �Ç« BÇ½ ¬Ao´�§A ° o´�§A ³§ �« B½ ¬Bª¦í§A ° ©¦í§A ³§ �« B½ ¬Ank�§A


° o~Ç®§A ³§ � Ò« B½ ¬B¼´L§A ° »´L§A ³§ � Ò« B½ ¬B¼®§A ° »®§A ³§ � Ò« B½ /// ¬B�¦v§A

³§ �Ç Ò« B½ ¾B¼�o§A ° �¼�Ao§A ³§ �« B½ ¾B¼´L§A ° �¼µBL§A ³§ � Ò« B½ B¯ÒA ³×Ø¦§A ¬Ao~®§A

³§ �Ç« BÇ½ ¾ÀÇ\§A ° �¼§B\§A ³§ �« B½ ¾B¼¦í§A ° �¼§Bí§A ³§ � Ò« B½ ¾B¼¦í§A ° �¼§Bí§A

[ ð§Al = SwA �§A BM kØ¼w �i nj ð§l ºBµ³ª¦� ] / g§A /// ¾B¼�L§A ° �¼ BL§A

k®µk¼Ç« }¼hÇzU ³ñ½n±Ç� o´ÇM ° k®¯A±hM SØ�kM AoUBª¦ñ®½A ¨oTd« ¬B£k®¯A±i

/ k®®� ©ñe ( SwA ³T{±¯ j±i Ø�hM ° SwA JBM kØ¼w ³� B´¯C ²k®½±£ ¶nBMnj )

�Bñ§A ¹��¯

Swo´Ç� BM JBT� ¥æA ³dæ ( 296 ) ° ³« Øk�« ³dæ ( 66 ) º±Td« JBTñ®½A

( 1910 ) �MB« ºo\µ ( 1328 ) ³®w nj , SwA ow ( 25 ) nj ³dæ oµ ° , SwA

/ SwA ²k¼wn éLM k¯Àµ jÀM pA ¬k¼§ nj ¥½oM ³íL« nj »d¼v«

³� SwA ºo\µ ( 1268 ) ·®w nj ¤±T�« »¯B{B� »¯B] Apo¼« »]Be JBT� �Ø§Æ«

Szµ é½BÇ�° ° JBÇM n±´ g½nBU nj JBTñ®½A ° , SwA ²j±M JBM k Ø¼w �¼~¼ Ø~i pA

/ SwA ³ Ø¼MBM g½nBU pA ¤°A ¤Bw

° , ³T{±Ç¯ JBTÇ� �Ç½A oÇM »¦ Ø~« ·« Øk�« »v¼¦¢¯A ¬°oM jnA°jA o¼´{ �ozTv«

/ SwA ²k{ ¬C oz¯ ° éL� o{BL« j±i

° , ²kÇ{ ¥ØªdTÇ« JBTñ®½A éL� ° c¼d~U nj ºjB½p Sªep ²joL«B¯ �ozTv«

ºo½k�ÇU ¥MBÇ� SØ�j ° �¼�dU : SwA ³dæ ( 66 ) ³� ³« Øk�« ©¼�®U nj Hæ±~h«

/ SwA ²j±ª¯

, ²k{ ³T{±¯ ¤pA cLæ »¼d½ Apo¼« SMB¼¯ ° SwB½n ¨BØ½A nj JBTñ®½A ³ñ®½A ºAoM °

»wnoM ° ³ª� Bd« 254

²k{ ²nB{A ³\´§ SeAo~M °A ¨B�« ° SØ¼í]o« ° S½Bæ° ¨B�ªM q¼¯ ºjB½p jnA±« nj °

S��A±« ³¯±¢`¼µ ¬C éL� ° oz¯ BM ° , ²j±M �§Bh« Â«B� JBT� �½A BM B´¼ÄB´M , SwA

/ k¯nAk¯

KTÇ� pA »Çñ½ S�¼�Çe nj »§° g½nBÇU Rn±~ÇM bB Ø¼Çw ³§B�Ç« k®¯BÇ« q¼¯ JBTñ®½A

Ao¼h½nBU ºB½B�� ° , ²jo� ¥½°FU An W½jBeA ° RB½A°n : ³� k{BL¼« B´¼MBM ³ Ø¼§¿kTwA

/ SwA ²j±ª¯ �½odU

B´¯C pA ºoYA p°o«A : ³� j±z¼« ²k¼ª´� JBTñ®½A pA ºjB½p K§B« , ¤Be �¼î nj °

/ Sv¼¯ ²j±]±« RB¼§FU ° Bµ³T{±¯ nj

¨B�« »î Øk« ( t° Øk� »¦îkØªd« »]Be ) »]Be JB®] : k½±¢¼« ( 152 | ) nj

k¯j±«o¼Ç« SMBY An j±i Ø�e ³Ø�e ·Ø§jBM ° k{BM ²j±M ³×Ø¦§A¤±wn Sí]n ³� S¼w° Øk�

Ø�e nj W½jBeA ³ñ¯C ¨°j , k¯j±M ³¼§Bî Ki ° RB]B®« ° RB½C KeBæ ³ñ¯C »ñ½

¥ÒLÇ ß� �Ç« j±Çw RBÇ½An JBÇM nj W½kÇe »Çñ½ , SwA jnA° nB¼vM �½j ³ ØªÄA pA ¬Bz½A

³íÇMnA RBÇ½An JBÇM nj »Çñ½ , ºk´ª§A ³×Ø¦§A¹�¼¦i ³¼ ° k®½B«o¼« ³� SwA �ozÒª§A

Ø�Çe nB´Ça oÇµ ³Ç� SwA »¯B�§BÇ� ° »¯BÇwAoÇi ° »®¼Çve ° »¯BªÇ½ S½An ³Ç� SwA

»¯Bª½ S½An B Ø«A , kTv½A»« nB´a �½A ¥MB�« ³� SwA ¥�BM »¯B¼w S½An ° k®{BL¼«

S½An ° SwA oU} ØhÇÇz« ³ªÇÇµ pA ³ÇÇÇÇ� »®¼ÇÇÇÇve S½An ° , SwA oÇÇÇÇ� l JB®ÇÇÇÇ]

jAo« »¯BwAoi S½An ° , SwA t° Øk� Ro�e S½An ° k{BL¼« ( � ) �vd§A �M kØªd«

o� l JB®] JBM ° j±ª¯ S�oe ¬BwAoi pA ³� SwA ( � ) ¾Ak´z§Ak¼w JB®] S½An pA

²oµB� JB®] jAo« j±z¼« oµB ¬B�§B� �M pA k½B«o¼« ³� »¯B�§B� S½An ° k¯j±M

/ SwA ²B{�½k§AoæB¯ S½An »¯B¼w S½An ° , k®Tvµ »¯B�§B� ¬Bz½A k§A° ³� SwA


° ¤ÀTÇiA ·Ç]nj S½B´Ç¯ nj SªÇv� �Ç½A ¬±Ça JBTñ®Ç½A ºBµ³T{±¯ K¦�A ºnC

/ SwA ¨B´MA ° è�B®U

º±ÇvM ¨A³Tz£oM ° ©Tvµ oLª�¼Q �« : k½±¢¼« ° ²k{ Sí]n »î Øk« t° Øk� -1

/ ¨nAj Ki ° RB½C Ro�d¯C k®¯B« ° Bª{

/ kµk¼« �¼LU t° Øk�M An j±w RB½An ow °j pA uQ ° -2

/ kµk¼« nAo� »®¼ve S½An �Ak~« An °A o¢½j ow ³w -3

/ k®ñ¼« »� Øoí« �vd§A �M kØªd« An °A o¢½j ow nj pBM -4

° ²joÇ� JBÇM kØ¼ÇvM �¼LÇU : j±z¼Ç« ZnBÇi �ªÇ½ K¯BÇ] pA ³� Ao¼¯Bª½ S½An -5

/ SwA o� l JB®] jAo« k½±¢¼«

nj k®ñ¼« S«B�A �Aoî ° ³�±� nj ° ²jo� n±´ ¬BwAoi pA ³� Ao¼¯BwAoi S½An -6

/ k®ñ¼« �¼LU »Ä°ozM ³M »¯B¼w ¥MB�«

³vªi ð§Bª« ) RB«B{ ð§Bª« ·ªµ ° ²jo� Z°oi ¨B{ pA ³� Ao¼¯B¼w S½An -7

jnA° ³�±ñM ° ²jo� � Øo~U An ( k{BM �½ov®� ° ¬jnA ° �¼v¦� ° }Øªe ° �z«j ³�

/ k®ñ¼« �¼LU nB]B� ²B{�½k§AoæB®M : j±z¼«

/ k®ñ¼« �¼LU ²oµBM Ao¼¯B�§B� S½An ° -8

° nBÇz� oÇYA nj ³ñ¦ÇM , k¯joÇñ¯ ©Çµ Z°oÇi B´®½A ²pBU : ³� SwA B\®½A nj K Ø\íU

�½oTña±� ³ñ®½A pA y¼Q ° ²k{ n±~d« »woL� ³í¦� nj ³ªµ , S�° S§°j K¼�íU

/ k®T�n �¼M pA k®{BM ³T{Aj »TØ¼�Ø�±« ° S�oz¼Q

¬BªÇµ k{BÇM ²j±ÇM ³Ç ×Ø¦§A¤±Çwn Sí]n ³� ©ÄB� Ro�e pA jAo« : k½±¢¼« uPw °

²n°j ³ñ¯±Ça , �¼®«ÆÇª§Ao¼Ç«A Ro�Çe Sí]n o� l JB®] ° , k¯j±M t° Øk� Ro�e

»wnoM ° ³ª� Bd« 256

�½oÇ{ ¨BÇ¯ k Øªdª¼¦Çî S´Ç] �Ç½A pA , k¯j±ª¯ RAn±´�M S�Lw JB®\¯C j±M S½¿°

/ g§A /// »¦îkØªd« t° Øk� JB®] ° , SwA ¬Bz½A

oÇµ pA t° ØkÇ� ° , ²j±ÇM t° ØkÇ� éMBU JBM kØ¼w : ³� Sv«p¿ �hv®½A º°n uQ

/ k{BM ³T{Aj � Ø±U ° S¦¼�� ° ºoUoM °A oM S´]

»Ø¦�Tv« oT�j j±i : ©¼®� ¥�¯ AoMBT� �½A RÀª´« ° RB��B®U ©¼µA±hM o£ A B« °

/ k{ kµA±i

»¯B¢½BP¦Ô£ kÄAoÒ�

( 25 ) ³�B�BÇM , SwA ow ( 19 ) nj ³dæ oµ ° ³dæ ( 731 ) nj JBTñ®½A

/ k{BL¼« ¾Bi ° JA±æ ¤°k] ° Swo´� º±Td« ³� ³dæ

©½oñ§AkLî ØZBd§A ¹��®M JBTñ§A éLÔ� k ° : kv½±®¼« RB�d¦« pA ¨±w ³dæ nj

²kíM ° �Ø®~ª¦§ ¹�±�d« éL�§A �±�e ° , ºpAo¼z§A k Øªd«»¦î Apo¼« ° »¯Ao´�§A

/ ¹¼ñMp¿BM ºk´ª§A �nBzM ¹Ø½k®µ ¹íL�« éL� , Bª´§

¥�Ç�§A±ÇMA jBLÇî Ø¥Ç A , ¸±¦Ç~§A ° kªÇd§A kíÇM : k½±¢¼Ç« ( 3 ) ³dæ nj °

�ÄBÇ�§A ¹§ApA ° ©§BÇí§A ¹«kÇh§ ³Ç×Ø¦§A ³�Ç Ø° »¯B jBo Ô\§A B�nk Øªd« �M k Øªd«

³� k{ ³�eÀ« ³§Bwn ³¼�B« ³®w nj ³� jnAk¼« ç°oí« ©«Ô¿A n°kæ » ¹®«Bñ§A

³Ø½pB�Ç� jÀÇM oÄBw ° u¼¦U ³®½k« ¨Àw¿Ag¼{ ¨Àv§AkLî Apo¼« JBTv« JB®]

JBTÇ� Øjn nj ¹Ø¼«ÀÇw¿A ¹h¼zª§A ¸jBw ° ³M �Ø½p ° ¹Ø½kM¿A ¸ Øqí§A ¾Ajn ³×Ø¦§A ³vL§A

k¯A²j±«o� Znj ¬C nj ¤AÆw tBL§ nj k®a ºjB�T¯A ° ²j±ª¯ �¼§FU ¬B�½A JBTv«

/ g§A


¹®½k« » o¼��§A Ô³�Ø§Æ« ³�¼ª®ÒU ° ³�¼§FU � ß« ïo k ° : kv½±®¼« JBT� oiC nj °

¤A±Ç{ ¸ ØoÇ� �nBLª§A o��§A k¼î ¹¦¼§ » ¹Ø½o~ª§A jÀL§A ¸o�Be ¹½qíª§A ¸oµB�§A

/ ¸o\´§A �« ( 1315 ) ¹®w ¨ Øoñª§A

RB½A°n : ³� SwA ³ Ø¼ÄB´M ºo�¯ ° »§¿kTwA JBT� �½oU¿BM ° �½oT¦ Ø~« JBT� �½A

�L®« ¾B´M ð¦vªM »£k®�BM ¬AnAqµ BM ° , ²j±ª¯ ¥½°FU ° �½odU An ³ Ø¼«ÀwA ¶jnA°

/ k®ñ¼«

³� kwoM »ÄB\M ¬Bv¯A »«oz¼M ° S¯B¼i : ³� j±z¼« oØ¼dT« ° R±´L« ¨jC Hí�A°

�½oTña±� ( j±M kµA±i »�BM ¨jo« ¬B¼« nj ³z¼ªµ ºAoM ³� ) j±i ºBµ³T{±¯ nj

k¯A±T¼« ³ñ½n±� o´M ° , ²j±ª®¯ An º±�U ° S¦¼�� ° �o{ ° S¯B«A KUAo« pA ³�eÀ«

/ k®� »ÄBwo�©¦� j±i »�Aoi ° ¨±µ±« k~�« RBLYA ºAoM

| ¤°A k¦] ) j±i ºBµ³T{±¯ nj ¾B´M Apo¼« ° JBM kØ¼w j±i ³ñ¼Un±æ nj ºnC

»íØ�±ÇU ³Ça ¬BÇz½A ¬A°o¼ÇQ pA : k¯A²joñ¯ ³�eÀ« An Sªv� �½A ( j±{ �±]n 121

/ 157 ³d�æ ³M j±{ �±]n ¨°j NBa nj -1

/1

©½nAj

JB®] ¬±a : k½±¢¼« ¬B�½A JBT� S�ÀM ° SeB~� ¨B�« nj ( 449 ) ³dæ nj

JBTÇ� RAnBLÇî pA »UnBLíÇM ³¼¯BÇY ³§BÇwn nj ©Çµ ° ³§Bwo®Ç½A nj kÇ¯A³TÇv¯A±TÇ¯ g¼Ç{

k{BM ²k{ SeB~� kîA±�M »§ÀiA RnBLî ¬C nj ³� k®½Bª¯ jB´zTwA ¬B�½A JBTv«

jAo½A ³� Ao½p , j±L¯ JA±] ¥MB� ¬B{jAo½A , j±{ S�B½ S�§ �¼¯A±� �§Bh« ºo«A B½ °

/ Sv¼¯ ¾B®TîA ° ³ Ø]±U ¥MB� jB´zTwA ÀM jB�T¯A ° ¥¼§j ÀM

³¦ª] ð½ k®½Bª®M »ÄB®TîA ° ³ Ø]±U Apo¼« JB®] ³ñ®½A ºAoM ° jB´zTwA ºAoM B« °

»wnoM ° ³ª� Bd« 258

: ©¼®ñ¼« ¥�¯ Ao¯B�½A ºB´¼Moî pA

©T¯A Ú¥í§ b°o§A Òozí Ò« B½ ©� B Ø½A ° : k½±¢¼Ç« ¬B�½A ¤°A NBa ( 102 ) ³dæ nj

kíM ) K~¯ Ø¥d« nj ( ©T¯A ) ·ª¦� ¤BªíTwA ³� - ¬±�Ø±ÔU VBTv Ôª§A �« Òp » ð§mM

° ÒS¯ÒA ° / ±Ç Ôµ BÒ¯ÒA à¤B~ß�¯A °à�B� ßUnA » Ò° : k½±¢¼Ç« ð§B«�MA , SwA �¦� ( Ø¥í§ pA

k¼ÄB«o� ³í]Ao« ( ²k®½C ³dæ ) ¬B�½A ¬A±®íM �ÀØ�A k½q« ºAoM ° , Ô³LÒTz ÒU ¿ Ô�°o�§A

/ k¼®¼LM Ao¯B�½A �À�A pA »Tªv� BU

( 1293 ) ¤Bw nj ° , ²k{ kØ§±T« ¬B¢½BP¦£ nj ( 1260 ) ¤Bw nj ¥�§A±MA Apo¼« °

° , kÇ{ �¼¦LÇU ¤±�Çz« ° ³TÇz£ »ÄB´ÇM ¬AoÇ¢½j ° »®ÄBÇ� ¥�BÇ� BÇM RB�ÀÇ« oÇYA nj

²j±ª¯ ºk®a RB¼§FU ° ²jo� ³Ø½n±w ° ¬BTv�oU ° o~« ° Bñ½o«A ° BQ°nBM »ÄB´Uo�Bv«

/ SwA

/ S{m£nj o~« nj ºo\µ ( 1332 ) ¤Bw nj °

° ³ Ø¼M±Ç½A ·§BÇwn ° éÇ«¿ ¬BµoÇÔM ° ³ Ø¼´ÒM [\ Ôe ° ³ Ø¼´M n Òn Ôj : °A RB¼§FU ·¦ª] pA °

/ SwA ³Ø½nk®ñwA ³§Bwn

¾B´M ¬B�½A

° , SwA »¢®w NBa ° (ow 15 ) nj ³dæ oµ ° ³dæ ( 157 ) nj JBTñ®½A

: k½±¢¼« JBT� ¬B½BQ nj , SwA ²k{ NBa ¾B´M j±i ¬B«p nj ³� k{BM ¤°A NBa GoµB

»´T®Çª§A ¸nkÇw »Ç ¾B n±§A ¹ª¯ éªw »¦î ¨Àv§A ° ¾B´§A ° ¾BL§A �« Ô¤°q® Òª§A

ÔJBÇL§ ÒA »¦Çî Ñ¿A Ø»¦Çí§A B®ØßMn ©vßM : k½±¢¼« pB�C nj ° / »¦î Ò¿A Ø»¦í§A B®ØMn ¬BdLv

/ g§A /// ¬Boí§A odÒM »Ã ß�B{ »§ßA A±¦~Ò½ �Ò§ ÒjBLí§A Ø¬ÒA ¬B¼ ÒM » Ôn±�mª§A


nj ³ª¦Ç� �Ç½A ¤BªíTÇwA jnA±« pA ³ñ¯B®a : SwA JBM kØ¼w »¦îA ØJn pA n±�®« °

/ j±z¼« �{°n ° c�A° ¬Bz½A o¢½j ºB´MBT�

² Ôo´�Ô½ � Ò« ) n±´ º±îj pA y¼Q ° �Aoî nj ¾B´M S«B�A ¨BØ½A nj JBTñ®½A �¼§FU °

/ SwA ²j±M ( ³×Ø¦§A

j±z¼« ¨±¦í« B\®½A pA ° , SwA �d§ ° �±¦�« JBTñ®½A »Moî ºB´UnBLî K¦�A °

/ SwA ²j±L¯ ©Ø�®« ³½BQ ° c¼dæ tBwA º°n Apo¼« JB®] RÀ¼~dU : ³�

¬Bªµ pA Apo¼« JB®] : k½D¼«oM ¬Bz½A ºBµ³T{±¯ oÄBw pA ° JBTñ®½A pA ³ñ½n±� °

ÂX« , SwA ²k½k¼« ³ Ø¼´U An j±i ºoLª�¼Q ° º±îj RB« Øk�« ° ²j±M oñ� �½A nj ¤ Ø°A

j±i ºBµ³T{±¯ ¤Be �½A BM , k®ñ¼ª¯ oµB An j±i º±îj p±®µ ³ñ®½A BM JBTñ®½A nj

³ao£ A , k®ñ¼« ¤pB¯ ³½C Rn±~M ³¦ª] ð½ K¦« oµ oiC nj ° , ²k¼«B¯ bA±§A ¨B®M An

° , Gn±¼� Ò« ©¦ ßí§A ¾A±Òµ » ß¬B�½¿A ß�¼eB® Ò\M A±¯B� , ³¦ª] k®¯B« SwA �¦� B´¯C K¦�A

�¼ÒeB®\ ßM Ú¬ Òo¼�ÒT§ ° - ° , H�±¦v Ò« ³×Ø¦§A ¬lBM ¹ªñ ßd§A ° ©¦ ßí§A [µB® Ò« » Ú�Ò¯±ñÒU Ú¥íÒ§ -

/ Gn±Tv Ò« nB~M Ò¿A �î Ò¬B� ºmØ§A ¾A±Òµ » �B��¯¿A

¨jo« ¬j±ª¯ ØkíTv« ° ³®¼«p ¬jo� Swnj ºAoM ( 58 ³dæ ) ¤°A JBM oiC nj °

¾BîkTwA ¬C ºAk´{ ° ¾Bª¦î ° ¾Bªñe ° ¾B�oî ° ¬B¼M ¥µA pA S�° �½A nj : k½±¢¼«

( ³×Ø¦§A ² Ôo´�Ô½ � Ò« ³M é]An ¬B¼M nj ) ²j±«o� JBT� nj ³� An »´§A ºB½Bæ° ³� ©½Bª®¼«

¬C n±´Ç �¼Çe AjBLÇ« ³Ç� k®{BÇM oÇ«A ¥æBÇM o BÇ¯ ³z¼ªÇµ ° k®½Bª®ÇÇ¯ x±ÇÇ«AoÇÇ�

ð ØvªT« ( k{BM Apo¼« JB®] j±i ³� ) nA±¯¿A n±¯ ° �½B�d§A ¹�¼�e ° oµA±\§A oµ±]

¬B�o� n±� nj ³� An ³`¯C k¯n°B¼M jnA° °A oM ° k¯±{ ( ¬B¼M ) JBT� RAnBLî pA »�íLM

»�odM An °A �¦i ° ¬B¼M é¼ª] ³ñ®½A oM SwA njB� ³Ø½±µ ¬B¦w ¬C ³� ³a k«C jnA°

»wnoM ° ³ª� Bd« 260

: k½B«o� b°n èL� j±i RBª¦� é½AkM pA

j±Ç]° ¶o\Ç{ ° jp±ÇM »TªÇen ©¼Çv¯ ©Ç½nA°k¼Ç«A : k½±¢¼Ç« ( 80 ) ³dÇæ nj °

BU ° k{±Q k½k] Sí¦i »´§A é¼Mn pA ( SwA ³×Ø¦§A ² Ôo´�Ô½ � Ò« B½ Apo¼« j±i n±�®« )

jkî º°n JBM ¨BñeA ) ¾»{ Ø¥� ¬B�oî pA °A S½B®íM ° ©½oM »Q »¯BØMn Sªñe nAowBM

³� Sz¢¯ j±´z« »v¯ ³� ¤Be BU ©½jo£ pB¼¯»M ( SwA ²k{ nAo�oM 361 ¾»{ Ø¥�

k®ñ¼« ²nB{A GoµB ) k®Tv¼¯ �°oí« _¼µ ³� ¥¼¦� ºj°kí« o¢« k½C q½B� ¨B�« �½BM

ºB�� kíM BU ( ¬Ao¢½j ° ¬BØ½j ¥¼L� pA k¯j±ª¯ »´×Ø¦§A ² Ôo´�Ô½ � Ò« º±îj ³ñ¼æBh{BM

/ j±{ oµB ³a ¾B�«A �jAo Ôw �¦ Òi pA ° k½Bª¯ ¾B�T�A ³a »´§A

RBª�ÇÒ¯ �½A o¼� Ao¼MAoÔU ³ÄBªe �½A ³� AkhM ©v� : k½±¢¼« ( 107 ) ³dæ nj °

o~� pA JB\d¼M »¯Bí« ºB´w°oî BU jo¼£ nAo� S�° ³a »´§A SØ¼z« BU / SwA B´ª�¯

/ g§A /// ³¯l ßA ÒkíM Ø¿ßA o«ÒA � ß« B« ° k¯nAm£ ¨k� ³æoíM n±´ ¨k� »¯Be°n

JBTñ®Ç½A �T{±Ç¯ ¨B¢®µ Apo¼« JB®] : ³� j±z¼« ¨±¦í« ° c�A° B´UnBLî �½A pA

k ØæoTÇ« ° ²j±ÇM ºk½kÇ] ³z�¯ oñ� nj ³Tw±¼Q ° , k¼¯An°oP¼« ow nj ºo¢½j ¤B¼i

/ jq½oM An ¶pBU bo� ±¯ pA ° , ³T{Am£ ¾Ao]A ¨B�ªM An j±i ³z�¯ ³� j±M »�T�« é�±«

j±]° BM ° JBM kØ¼w ònqM JBdæA ¬j±M BM Apo¼« : k¯A³T{±¯ ¬Ao¢½j ³ñ½n±� ºnC

/ k½k¼ª¯ KwB®« j±i º±îj ºAoM An é�±« , ¬±®í« ° k®ªz¯Aj |Bh{A

¤Ài nj An oñ� �½A ° , ²jo� tBveA Apo¼« JB®] pA AoT§Be �½A ¬Ao¢½j ³ao£ A

/ k¯k¼ª´�»« ¬B{j±hM SLv¯ An °A ¬j±M ³�Àí¼M ° »Tvw nBYC ° , ³T�B½ °A RBª¦�

, ²k{ é�A° JBdæA ºo´ª¼M ° K�� ° o´� jn±« nj Apo¼« JB®] ¬B½o\®½A º°n °

/ kz¼« ³T£ °A ¬±«Ao¼Q nj ¬±£ B¯±£ ºB´�oe °


³ªÇµ ¬C BÇM : ³Ç� k®ñ¼Ç« ²nB{A »®íª®½BM ¬B�½A ( 153 ) ³dæ nj Apo¼« j±i °

k{ jnA° ¾B ØLeA pA ³`¯C jq¯ k{ jnA° JBTñ§A±§°A ° ¾AkîA pA ³� ¾A Øo Ò� ° ¾BwFM ° ¾ÀTMA

³¦ª\§A »� ¬±a çnA �½A j°n° ¤ Ø°A nj kLî �½A ° /// SdÒM j±�« ° Sv�oæ ¨°kí«

ºB´¯BMB¼M nj ow ° ¨j±ª¯ nB¼TiA Ro]B´« ¥L� pA ©T�B½ �ÀØ�A kíM ³Y ÒkdÔ« RAn±«A oM

³Ç� j±ÇM �Ç½A j±~�Ç« ° , ¨joM ovM o\µ ºBµAodæ nj ²ke° ¤Bw °j ° ¨jB´¯ �Ao�

¨±z¯ ºkeA no� KLw ° ¨jo¢¯ JBdæA JÀ�¯A nk~Ò« ° ¨±z¯ JBLeA �ÀTiA Ø¥d«

/ k{ ³�eÀ« �±]n pA kíM ³`¯C pA o¼� °

º±vM ·«B¯ ³� SwA ¤pA cLæ »¼d½ Apo¼« xnjAoM : o«A nk~« pA Apo¼« n±�®« °

An °A SîB�A ¨BØ½A ¬C nj Apo¼« ¬±a ° , jjo£oM Ro�Bv« pA BU jo� B�B�U ° ³T{±¯ ¾B´M

/ Sz£oM ow pA : Sv¯Ak¼« ¨p¿

Szµ JBTÇ� pA �vM ° bo{ n±M ( �§ ) �Bñ§A ¹�¯ ³« Øk�« nj An �±�±ª®½A °

/ SwA ²jAj c¼�±U ° , ²jo� ¥�¯ »¯B«o� kªeA g¼{ »]Be �¼§FU Sz´M

BU ° , ²jo� »�°oe NBa o~« RBî±w±« ³íL« nj ( 1318 ) ¤Bw nj AoMBTñ®½A °

²nBÇ{A ¬C jn±Ç« k®`ÇM BÇ« ° kÇ¯A²joÇ� bÀæA Ao¯C º±®í« ° »�§ �À�A j±M �ñª«

: ©¼®ñ¼«

¬A±Ç� ßn »Ç ÖS¯BÇ� »TØ§A ¸ Ònk ßv§A Ò� ß« - ·¦ªÇ] »§°A éL� pA ( 13 ) ³dæ nj

¹Ç�°o§A » Ò¬B� oÒ\ Ò{ � ß« ( »MoÇw éL� 17 | ) ²k{ c¼d~U �¼®a , ¹Ø½ke Ò¿A

/ ¹Ø½ke Ò¿A

( 8 ) | ²kÇ{ c¼d~ÇU �¼®Ça , ¬B�Ç½¿A �¼ÒeB® Ò\M - ·¦ª] ( 7 ) ³dæ nj °

/ o¢½j ºB] k®a nj �¼®`ªµ ° , ¬B�½¿A »ÒeB® Ò\M

»wnoM ° ³ª� Bd« 262

( 16 | ) ²k{ c¼d~U , Gj± ± Ò« ©¼dÒ\§A ßnB® ßM S¯B� - ·¦ª] ( 12 ) ³dæ nj °

/ ©¼dÒ\§A ß¹½ ß°Bµ » ÖS¯B� ànB®M ©´M Øßm Òî °

c¼d~U , Hî±ª\Ò« �¼ªÒ§Bí§A » � Ò« Ø¥� �Òî BØ¼® Ò� ¬B� - ·¦ª] ( 16 ) ³dæ nj °

/ ºoÔ½ ° kÒµBz Ô½ B« �Òî ° ³®î BØ¼® Ò� ¬B� ( 21 | ) ²k{

, HM°oz Ò« ©¦ ßí§A tFÒ� �î A±¯B� ©Ô ®½m Ø§A �« Ò¬±ñÒU ° - ·¦ª] ( 21 ) ·dæ nj °

/ ¬Bo ßí§A ° ©¦ ßí§A ßtF� � ß« A±ÔM ßo Ò{ ( 28 | ) ²k{ c¼d~U

/// ¹ªÇñ ßd§A t±ª Ô{ nA±¯ÒA � ß« ð¼Ò¦î x ØoÒ¯ ð§m Ò� - ·¦ª] ( 38 ) ³dæ nj °

ð§mÇ� ( 52 | ) ²k{ c¼d~U - An±¼� Ò« ©¦ ßí§A ¾A±Òµ » ß¬B�½¿A �¼ÒeB®\ ßM A±¯B�

¹d®]ÒBÇM A°nBÇ� /// ¬BoÇ ßí§A ° ¹ªÇñ ßd§A t±ª Ô{ nA±¯ÒA �« ¬B¼ÒL§A ¾Bªw �A B¯n Ø±Ò¯

/ �ªe Òo§A ©´ØMn ¹ØLd Ò« ¾A±Òµ » ¬B�½¿A

k½D¼« ³ñ½p°n /// ¨BªÒ§A Ò� ß« ¥Ò¦Ô� » Ô³×Ø¦§A »UBÒ½ ¨±Ò½ - ³¦ª] ( 47 ) ·dæ nj °

» ³×Ø¦§A ©´Ò¼UB Ò½ ¬ÒA Ø¿ßA Ò¬°oÔ�® Ò½ ¥Òµ - ²k{ c¼d~U ( 63 | ) nj - oMA ·½Bw nj Aki

/ oMA pA ³½Bw nj Aki An B´¯C k½B¼M ³ñ®½A o¢« k®zñ¼« nB�T¯A B½C /// ¨BªÒ§A Ò� ß« ¥Ò¦Ô�

�Ç½A nj k®TÇv¯A±T¼Ç« BÇU Ao§ Ø°A NBÇa ºB´¦� ³ªµ : ³� JBT� oiC BU n±®¼ªµ °

/ k¯A²j±ª¯ c¼d~U ³LUo«

³� k¯A²k{ ³ Ø]±T« ¬±a oiC Sªv� c¼d~U �½A nj : ³� SwA B\®½A nj K Ø\íU °

³Ç� Ao¯BÇ¯C k~�Ç« ³¯±¢`¼Çµ ° , SwA ( »Ç¯ ) ºnBÇñ¯A ¨B´TwA ¨B�« nj ³½o{ ·½C

An ³ªÇ]oÇU : ³ª]oU ¨B�« nj �Bd§ �½A pA , jo� kµA±h¯ SMBY k{BM n±´ pA RnBzM

/ j±z¯ ¨±¦í« ³½o{ ³½C ¨±´« ° ²j±M ¥ª\« ³� k¯A²jo� Swnj ºn±�

jA±Çw BM ° S¦¼�� BM ° ©¦î BM ¨jC B½ B´¼ÄB´M ¬B¼« nj ©¼Ä±¢¼« B« : ³� SwA B\®½A


n±Ça : ³Ç¯ o£ A ° k®Tvµ ²A±iA±µ ° SwoQR±´{ ° �½k¼M ³ªµ B½ ° , j±z¼ª¯ Ak¼Q

ºB´T¯B¼Çi ° B´Ç½jpj ° RB½odÇU �Ç½A pA SwoQS�¼�e ° S¦¼�� BM ¨jC ³� j±z¼«

° RØ±LÇ¯ ° SØ¼¯Be°n ¨B�ªM Ao¼~h{ �¼®a ²pBU ° , ²j±L¯ é¦Ø« SØ¼¯Bv¯A ©§Bî ònqM

/ jo½mQ³M SØ¼M±Mn ° SØ¼µ±§A

JB®] k¼íLU pA y¼Q ¤Bw ð½ »®í½ ºo\µ ( 1278 ) ¤Bw nj JBTñ®½A �¼§FU °

�Ç½A �ñ¼§° : k½±¢¼« ( 138 ) ³dæ nj ³ñ¯B®a , SwA ²jBT�A �BØUA �Aoî pA Apo¼«

¥XÇ« RB´Ç] é¼ªÇ] pA B½ÀM ³� jnm¢¼« ( JBM n±´ pA ) ³®w ²k\¼µ ³w Øk�« nA±¯ÒA

/ k½nBM B´¯C oM ¬AnBM

q]Bî ©¦� o¢½j ° ¨k{ é]An ° ¨j±ª¯ ©¼¦vU G ØkM¿ ° : k½±£ ( 154 ) ³dæ nj °

� ÀµßA nj ¾AkîÒA ³� jnm¢¼« ³®w °j ¤Be k{ ³�eÀ« �±]n pA kíM ³`¯C o� l pA SwA

/ k¯nAj ¨BªTµA ° »íw S½B´®M »¯B� kLî �½A

¾B´L§AkLî RB� Ò°B� Ô« »� »´MÒ¿A n±Ô®§A

, SwA ²k¼wn NB`M ºo½p° é�M k¯Àµ ¬k¼§ o´{ nj ¥½oM ·íL« nj JBTñ®½A

° ³dæ ( 242 ) nj Híª] , ºoª� ºo\µ ( 1325 ) �MB« / ºjÀ¼« 1908 ³®w nj

/ ow ( 25 ) nj ³dæ oµ

S¼MoU ° »Ø�oU nj ¾B¼L¯ÒA o¼YBU nj R¿B�« ¤ Ø°A ©v� , SwA Sªv� [®Q nj JBTñ®½A

RB«Àî nj ¨±w ©v� º±v¼î Kµm« ¥ÄBvªM �Ø¦íT« R¿B�« ¨°j ©v� , »¯Bv¯A �±¯

, ¬Bv¯A ³¦Th« R¿Be ° º±� ° jBí« ° ¾kL« nj ¨nB´a ©v� , ³ Ø¼´§A oµB�« R¿Bª� °

/ ³¦Th« é¼�A±« nj R¿B�« ©\®Q ©v�

»wnoM ° ³ª� Bd« 264

pA ³Ç� k½j±ªÇ¯ ³�eÀÇ« ° k¼TÇ�n ¬Ao½BÇM BªÇ{ ³Ç ×Ø¦§ kªÇd§A : k½±£ JBT� ¬B½BQ nj

pA An »vÇ¯ oÇµ y¼Q ° k®¯BMo´« ¬Bv¯A �±®M ³¯±¢a ¬B¼¯Ao½A ³×Ø¦§A¾B´M tk� RBd¯

k®T{Aj ³®¼� ° R°Akî ° è�M S½B´¯ ° k¯jq¼« y¼¯ k¯j±ª®¼« �jB~U �ÄA±� oÄBw

¬DM ²j±§C ¬BzTÇwj oÇ£ A ° k®Ti±v¼Ç« AoÇUAn±U ° ¥¼\¯A ° k¯j±ª®¼« u¼\®U »ØTe

u§B\« ° ¥�Bd« nj An JBT� °j �½A �¼«B�« pA oX� A ¤Be k®Tv{»« kz¼« JBT�

/ g§A /// k®½Bª®¼« ¥¼UoU ¹LwB®ª§BM

° »§BªÇ{ ° »MoÇ� ° »�oÇ{ ºBµo´Ç{ xjo£ nj ° ©½nAj �À�A B« ³ñ½n±� »§°

oTTvQ ° oUkM »¯A±®î ¬Ao½A »§BµA ¬B¼« nj ³ñTv®½A : ©½j±ª¯ ²kµBz« ¬Ao½A »M±®]

»í¼LÇ� B½ »T{jnp B½ ºj±´½ B½ »d¼v« »v� o£ A »ØTe , Sv¼¯ SØ¼ÄB´M ¬A±®î pA

/ »ÄB´M BU j±z¼« é�A° ¨B ØUA ° Ro¯ jn±« nj oTª� ; k{BM

AoÇ½p : kÇ¯nAkÇ¯ oÇ¢½j ¥¦Ç« ° »LµmÇ« ºB´T Ø¼Ø¦Ç�A BÇM »��M ° R°Akî B´¼¯Ao½A ³ØTL§A

° o¢§ÀÇiA ° kvÇ« ° kwBÇ� SØ¦Ç« ð½ An B´¼ÄB´ÇM »§° , SwA jApC ²k¼�Çî ° ð¦v«

/ k®¯Ak¼« º Øo�Ô« ° SwoQR±´{ ° ��±¼M

° �½j �½oiC Ao«ÀwA ¤°A ¬B«p ¬Bªµ pA �¼ª¦v« : ³� k{BM S´] �½A pA k½B{ °

RB½n°oÇ� pA »Çñ½ An K¦ª®½A ° , ³Tv¯Aj �¼¦woª§A ° ¾B¼L¯¿A©UBi Ao«ÀwA oLª�¼Q

° B´¯BT´ÇM ° B´½oÇ£ ³¦¼Çe SîBªÇ] �Ç½A pA ³ñ®Ç½A Hæ±~hÇ« ° , k®Ç¯Ak¼« j±i kÄB�î

, k®®ñ¼« �½odU Ao¯Co� RB½C j±i ºBµ³T{±¯ nj B´®½A Ao½p , k¯A²k½j ºjB½p ºB´�°nj

oM »�°nj ºB´¯BT´M ° S�¼�e �ÀioM ºB´TLv¯ , k®½Bª®¼« ¥½°FU An nBLiA ° RB½A°n

: k½±¢¼« ³� k¼ÄB«o¼« ³�eÀ« RnBLî �¼ªµ nj ³ñ¯B®a , k¯nAk¼« A°n »¯Ao½A jAo�A

�½A pA ° ©wA �½A pA »¯Ao½A ³ñ¼Un±æ nj / g§A /// ³¯±¢a ¬B¼¯Ao½A ¾B´M tk� RBd¯ pA


° ¾B½n ° o½°qU ³ªv\« »¯Ao½A jo� ð½ o�¯ nj ¾B´M JB®] , SwA nAq¼M ° o]q®« ©wn

»Ç¯AoÇ½A ! k{BM oµA±] ° À� pA y½B´�oe o£ A ¾B´M JB®] , SwA oñ« ° ³¦¼e o´�«

/ jo� kµA±h¯ Ak¼Q B´¯DM »¦½BªU ° ³]±U �½oTª�

, ²k{ oYFT« »vM S�¼�e �ÀioM ºB´®hw pA »§° , ©Tvµ »�o¼M ¨jC ²k®v½±¯

, JBT� �½A �¼ªµ nj Bª{ ÀX« , ©®¼M»« ¨q¦« �ÄB�e nB´ A ºAoM An j±i nB¼TiA»M °

�AoÇæ nj ²pAk¯A ³a BU ¾B´L§AkLî JB®] k¼®¼LM ° k¼ÄB«oM ³í§B« J±i Ao§°A ©v�

¤Bª½BÇQ ° ±dÇ« j±Çi ºBQ o½p An S§Akî ° �e ° ²jo� �±¦w ºpn°³¦¼e ° ºnB� B½n

/ SwA ²j±ª¯

©¦Çv« B«±ªÇî ¬B¼í¼{ ³ÄB� ¬B¼« nj : k½±¢¼« ( 19 ³dæ ) JBM k¼w ²nBMnj

¨±¦î JBvT� A »v� jq¯ ° k¯j±«o¯ ¥¼~dU ºA³wnk« _¼µ nj Ro�e GkMA ³� SwA

pA ³¯ j±M ¾Anp° pA xnkQ : k½±¢¼« ( 21 ) ³dæ nj j±i nkQ Apo¼« ²nBMnj ° / k¯joñ¯

¾Bª¦î BM ° k®Ti±«B¼¯ »ª¦î ºA³wnk« nj ³� ©Ø¦v« ¬Ao½A »§BµA é¼ª] jq¯ nj ° Bª¦î

°A SLUoÇ« Ø±¦Çî ° SØ¼í«B] ¨B�« nj ( 22 ) ·dæ nj ° / k¯j±ª®¯ Ro{Bí« ¾À�� °

³� ¬Ao½A ºBª¦î »ØTe k®Tz¢¼« é®�« ° k¯k¼®{»« »�B{ »�B� JA±] é¼ª] : k½±£

¬C ©ÇwA ° k¯j±ªÇ¯ ¥¼�±ÇU ° k¯joÇ� JBhTÇ¯A An »§BÇî }h{ k¯j±M �\¯ ° ÀMo� nj

joÇ� ¾Bª¦Çî �oÇ� pA R¿AÆÇw »�íM �nBL« n±�dM k«C j±M ±ªî �ve ØÀ« }h{

° k®�oTíÇ« ° Øo�« Ro�e ¥�� ° ©¦î nj ¾Bª¦î ³� jo� çoî kíM , k¯j±«o� JA±]

/ g§A /// jnAk¯ »¦¼X« ° o¼�¯ ¨±¦î é¼ª] nj ³� Sv«±ªî ©Ø¦v«

²pAk¯A �½A BU k¯A±T¼« n±a ¬Bv¯A : ³� ©®� ¥¼¦dU ¨j±i y¼Q ©¯A±T¼ª¯ ³� �«

³ªÇµ , k½Bª®Ç¯ ³�eÀÇ« �½oTña±Ç� ° ³TÇ{AkÇ¯ »� BM �T{±¯ ï°nj ° �T£ ï°nj pA

»wnoM ° ³ª� Bd« 266

ÀMo� nj »T{n kØ¼w tnkM ° joñ¼« ¥¼~dU kMBî g¼{ y¼Q JBM kØ¼w ³� k¯A³T{±¯

/ kµk¼« RjB´{ »®í« �½A oM q¼¯ kØ¼w ºBµ³T{±¯ ° ¬B¼M j±i K§B« , kz¼« o�Be

²jo� ²nB{A j±i RBí§B« ° �ÀØ�A ° ©¦íM ¬B�½A JBT� pA jn±« kæ nj q¼¯ ¾B´M j±i °

° ²jp ¥µB\TÇM An j±Çi ° ²jn°B¼¯ j±hM ³¯±¢`¼µ ¾B´L§AkLî JB®] ¤Bd®½A BM ! SwA

uPw ° , k®µk¼« RjB´{ ¾B´M Apo¼« ° JBM kØ¼w ºjA±v¼M oM B´¼¯Ao½A ³ªµ : k½±¢¼«

° Sv¼ÄB\� ° Sv¼� Sv¼¯ ¨±¦í« ³� ) ±ªî �ve ØÀ« : k½±¢¼« ³dæ ð½ ³¦æBM

S£ ( SwA ²j±M×

»U±Ò« ³¦ªî pA ° Ä±î jo«o¼Q ð½ j±z¼« ¨±¦í« yªwA pA ³ñ½n±�

³Ç� Apo¼Ç« JB®Ç] ! ³Ç� k®ñ¼ªÇ¯ oÇñ� _¼µ ° / k®�oTí« Bª{ ¥�� ° ©¦î ¨B�ªM ³ªµ

q\M ) JB®\¯C pA ³� ©µ »ª¦î nBYC ° , ( xj±i ¤±�M ) S{Ak¯ ©¦î ° ²joñ¯ ¥¼~dU

�z� ³ªµ ³� ©´¯Bz½A R¿±í\« ° ¨BñeA ° , SwA ²joñ¯ c Ø{oU ( �±¦�« ºBÚnBLî

k®ªz¯Aj Äk� ° ? ¥�� ° ©¦î Äk� uQ , k®ñ¼« ¬Bz½A »¯AjB¯ ° »îÀØ�A»M ¤Bª� pA

? SwA ²j±ª¯ ²nB{A °A ©¦î ° ¥�� ¨B�ªM ¤BdM BU ©§Bî °

JBM kØ¼w ¬B¼M

° q¼ªÇU nB¼ÇvM ³hÇv¯ ° , ow ( 19 ) ³dæ oµ ° ³dæ ( 408 ) nj JBTñ®½A

©TÇ¯A B« Ø�e »¦î ©ñ Òv�¯A Ø¬o Ø � ÔT§ ° : kv½±®¼Ç« JBT� ¬B½BQ nj ° / SwA Ø�h{±i

o´Ç{ �½oÇzî éMAn » JBØµ Ò±§A ð¦ª§A ³×Ø¦§A ¬±íM JBTñ§A S ØªU / ¬°nkT�« ³¼¦î

/ ( 1330) ¹®w ¤ Ø°¿Aé¼Mn

ozî tjBw JBM ( 78 ) ³dæ ³¼{Be nj »§° , SwA ³T{±®¯ An j±i ©wA KUB�

cLÇæ n±�®Ç« ) ²oªY Ro�e pA j±i x±¢M �°od§A KUB� : kv½±®¼« »¯BY keA° pA


ºB�C JB®] Ø�hM ²B£oµ ( �« o{BîØ

»æ° ) ·¦ª] : k¯j±«o� ³� ¨k¼®{ ( SwA ¤pA

²k¼ª´Ç� uQ SwA c¼dÇæ ( �«BÇYØ

»Çæ° ) ° ³T{±Ç¯ ²BLT{A k{BM ©µ �¼ve kØ¼w

/ SwA ²j±M ¤pA cLæ ¬A°o¼Q pA ³hv¯ �½A KUB� ³� j±z¼«

: j±z¼Ç« ¨±¦íÇ« ³ñ½n±ÇM ° , SwA éwBÇU kÇeA° pA o{BÇî JBÇM oiC BU JBTñ®½A

/ Sv¼¯ nAk�ª®½A pA y¼M »wnB� ¬B¼M ºBµ³hv¯

¬B¼ÇM »ñ½ SwA k¦] °j ¬B¼M JBT� : kv½±®¼« ( 10 | »�n°BQ ) JBM �¼ÄC nj

²k{ ³T{±¯ ±� B« nj ° SwA »Moî JBT� o¼vU ³� SwA »wnB� ¬B¼M ºo¢½j ° »Moî

JBM 19 ºkeA° oµ ° keA° ²jp±¯ k½BM Á±æA ¬B¼M , SwA ²kz¯ ¬C ¨BªUBM �Ø�±« »§°

keA° pA ©µj JBM BU »wnB� ¬B¼M ° SwA keA° 11 ¥«B{ �� »Moî ¬B¼M »§° k{BM

/ k{BL¼« ©´¯

¬B¼M ©ØßªÒT Ô«

o¼iA ºB´§Bw nj Swo´� ° ³« Øk�« ³dæ ²j ³�B�BM ³dæ ( 156 ) nj JBT� �½A

/ SwA ²k{ éL� ° n°Ao£ q�o« ©¼�« ³ Ø¼MBM �o� pA ( 1338-1336 )

162 Hî±ª\Ç« ³Ç� ©´¯ keA° pA ©µj JBM BU ¬B¼M »wnB� ° : kv½±®¼« ³« Øk�« nj

JBÇM 47 ³Ç� ¬C JBM ³¯ ° keA° °j ° , ²j±«o� ¤pB¯ »§°A ·�¯ Ro�e j±z¼« JBM

) ³ Ø¼§pA ²oÒªÒY Ro�e � Øw±U ( SwA ¨BªU keA° ²jpB½ ³� »Moî ¬B¼M BM �MB« ) j±z¼«

¬k«C SwkM �¼�±U pA ºnAm£oñ{ BM ð®½A ³� , ²k½jo£ ¤pB¯ ( ¤pA cLæ »¼d½ Apo¼«

/ g§A /// ²k{ n°Ao£ B®¼î ¬C ¤ Òq® Ô« Ø�i

Ø�ñ¦ªÇU ¿ ¬ÒA ¬B¼ ÒL§A » »´Ò ³×Ø¦§A Ø¬A » : k½±£ ozí½jBe keA° pA éMBw JBM nj

»wnoM ° ³ª� Bd« 268

�Ç ß« ÁB�XÇ« Òozî Ò¹ívU ©ñØ®«q¦¼ ©TñØ¦ª ÒU ¬A ° àJBT� �« ( 19) keA±§A jkî �±

¾Bz¯A °A nj ¬B¼M Ø¥ nj ³`¯C ( 18 ) ²j±MØ

»e jkî ³� o¢½j JBT� ²k\¼µ ° /// KÒµÒl

©§A±Çî é¼ªÇ] nj ��BM ° oµB j±w ° kµj é¯ ° An Bª{ k½C ¨p¿ ³ñ¼«±¦î pA j±{

/// ¬C jAkîA ° �°oe ©¦î ° �oæ ° ±d¯ ¥¼L� pA Aki �¼ÄC nj jpBw éUo« ° nBñ{C

/ g§A

JBT� ²jp±¯ : ³ñTv®½A K\î ° , k¯k®i»« �hw �½BM ©µ ³Ø¼MBM j±i ©Ø¦v« n±M

nj / k®®Ç� JBhTÇ¯A jAkÇîA ° �oÇæ ° ±dÇ¯ pA ³Ç� SwA ²jAj ²pBÇ]A ¤°A ·LUo« nj An

©µ jAkîA ° �°oe ° , SwA ³T{Am£ jApC JBM kØ¼w JB®] An �oæ ° ±d¯ ³ñ¼Un±æ

³� SwA �Bd§ �½A pA ° , jnAk¯ ºA²kÄB� º°oiA ° »îBªT]A ° º±¼¯j ºBµno� q\M

° , SwA ²k{ ¨Aoe ¨ÀwA t Øk�« �¼ÄC nj RAo¼hvU ° o] ° ¥«n ¬±a ³L½o� ¨±¦î

° ³ Ø]±ÇU ºoÇ¢½j ¨±¦íÇM �°oÇe ° jAkÇîA ° ±d¯ ° �oæ q\M ¤pA cLæ JB®] GoµB

»Ç{pnA ¬Bz½A o�¯ nj »�±�e ° »v¦� ° »í¼L� ° »�B½n ¨±¦î ° , ³T{Ak¯ ³�Àî

/ SwA ³T{Ak¯

¬A±®íÇM JBÇM 47 ¤pA cLæ JB®] : SwA ³T{±¯ JBT� �½A ·« Øk�« nj ³ñ½n±M °

K¼UoU ° ©¼�®U ¬C K§B« �MB« ° ²jo� ²jBTwA »Moî ¬B¼M pA »wnB� ¬B¼M ¥¼ªñU

/ SwA ²jAj

» ©ñ®î »´Ò ÔéMBv§A ¥Ô : k½±¢¼« ( 56 | ) ozí½jBe keA° nj »Moî ¬B¼M nj

B« Ø»d§A Ø©Y ¬B¼L§A Ôu�¯ ¤ Ø°¿A ¥ /// àJBT� �« keA±§A jkî Ò�± Ø�ñ¦ªÒU ¿ ¬A ¬B¼L§A

° �°od§A ° �o~§A ° ±d®§A Ô¥X« ©ñ®½j » ©ñØ®«q¦½ ¨±¦î �« ¬B¼L§A » ¾»z¯A

nj An BªÇ{ SwA ²joÇ� »´¯ ³ñ¯C ©µjpB½ keA° pA ©Tµ ³� º±¢M - �°od§A jAkîA


¬B¼M JBT� B´¯C ¤ Ø°A ³� An k¦] ²jp±¯ pA y¼M B´MBT� pA k½±z¯ ð§B« ³ñ®½A ¬B¼M JBT�

¨±¦î nj ¬B¼M ¶n°j nj ³� k{BM »ÄB´MBT� ¬C (Ø

»e jkî ) o¢½j JBT� ²k\¼µ ° k{BM

/ �°oe jAkîA ° �°oe ° �oæ ° ±d¯ ©¦î k®¯B« SwA ²k{ �¼§FU ³«p¿

�oæ ° ±d¯ ©¦íM �±Mo« KT� : ³� SwA ²jAj ²pB]A xj±i JBM kØ¼w JB®] uQ

° ¥�Ç� ¬C BÇM »®íª®Ç½A ³TL§A ° , k®®� ³ Ø¼´U ° ²jn°C nBªzM JBT� ²jp±¯ ³¦ª] pA An

( �oÇæ ° ±dÇ¯ kÇîA±�ÇM kØ¼�ÇU é�n S´] pA ) j±M ²jo� j±i SØ¦« ¶nBMnj ³ñ¼¯BveA

/ SwA »�B®«

[ »Moî ¬B¼M ]

²k{ n°Ao£ »ª½k� ³hv¯ º°n pA ³dæ ( 62 ) nj o¼iA ºB´§Bw nj q¼¯ JBT� �½A

ºnAjoLvñî SwA JBM kØ¼w Ø�hM ³� »§Ø°A ³hv¯ pA keA° k®a JBT� oiC nj ° , SwA

/ SwA ²k{

²nBª{ ° K¼UoTM K¦« ²jp±¯ keA° oµ �ª� nj ° , SwA keA° ²jpB½ »Moî ¬B¼M

/ j±z¼ª¯ o� l ¥¼~U ° ¤À�TwA ±d®M »MBM oµ »wnB� ¬B¼M ¥X« ° , k®ñ¼« ¬B¼M

³ñ½oµB�Ç« ° : k½±¢¼Ç« ( u«BÇi keA° pA ozî éMAn JBM ) »wnB� ¬B¼M nj ÂX«

»¯BÇY ° RnB´ÇM An °A kÇv] k½B«o¼« ¤ ØkL« ³� SwA ¬B¼LM ¬Bª½A ¤ Ø°A SwA o Ø Ô«

nj SØ¼®¼î ³� ¾»{ k{ é�A° ¬C pA ·½C ¾B�¦U ³� nk�®¼ªµ Svµ ³×Ø¦§A JBT� j±i u¯

o´�A ³×Ø¦§A ³� ³LUo« y{ ° S~{ ³� Svµ ³×Ø¦§A ©wA W§BY ° jjo¢¼« oµB� k{BL¯ °A

¥µBM ¬C ¥æ° ° ¥µA o¼� pA SLv¯ é� ¨nB´a jjo¢¼« oµB� j±{ ²k¯A±i ¾»{ oM

/ g§A /// SwA ¬B¼M

»wnoM ° ³ª� Bd« 270

oÇz Òí§A kíÇM �« éMAo§A Ø©Y : k½±¢¼Ç« q¼¯ u«Bi keA° �ª� nj »Moî ¬B¼M nj °

�« �oz½ B« ° ¹��®§A Ø©Y ¸ Øo« �¼ØTw ° ¹ØTw Ôo´�ÒA Ô³×Ø¦§ ÒA ¬Åo� ÒU AlA ³×Ø¦§A Ô©wA ©�o Ø � Ô½

- g§A /// �½k§A » ¥ikÒ½ � Ò« Ø©Y ¬±® ± ÔU B´M ©T¯A ¬A ³UBª¦� Ø©Y ³×Ø¦§A RB½C �« Bµk®î

y{ ° S~Ç{ An ( Ôo´�ÒA Ô³×Ø¦§A ) ³ª¦� k¼¯A±hM ¬±a Aki ©wA An BµBª{ k®ñ¼« � BQ

°A RBÇ½C ° RBª¦Ç� pA ³`¯C pBM ° , SwA ³�¯ j±i j±]° RAo Ø « pA uPw , ³LUo«

/ g§A /// j±{ ¬B¼M �¼ÄC nj ¥iAj ³ñ¼vñ¯C kíM ° , j±z¼« oµB

nj ³Çñ¯C �ÀTiBÇM , »wnB� ¬B¼M pA SwA »¦ Ø~« Swo´� k®¯B« »Moî ¬B¼M uQ

/ SwA ²k{ ³T{±¯ »MoíM ³ªµ ° , SwA ²k{ o� l ¨BªU keA° ²jpB½ »Moî ¬B¼M

/ SwA ²k¼wn éLM ° �d¦« o¢½j ³§Bwn °j ( »Moî ¬B¼M ) JBT� �½A oiC nj °

¬C oiC nj ° , SwA ¬B¼M ¨BñeA ·æÀi ³� JBM kØ¼w pA �½k§A¥ñ¼µ b±§ - ¤ Ø°A

»¦ñ¼µ S{±¯°n ³T�B½ ¬B½BQ ³dæ 36 nj ³� JBT� pA yhM �½A : SwA ²k{ ³T{±¯

/ g§A /// ²k¼¯B\®£ ¬C nj GnB~TiA An j±i �¼ÄC ¨BñeA oiC ¨BØ½A nj »§°A ·�¯ ³� SwA

nj ° , k{BL¼« ³dæ 27 nj ³� JBM kØ¼w pA �½k§A¥ñ¼µ pA ³½C °j o¼vU - ¨°j

° ¤°A JBM RB½C oM »§°A ·�¯ j±i ³� SwA ºo¼vU : SwA ²k{ ³T{±¯ ¬C ³« Øk�«

/ g§A /// ²j±«o� ¤pB¯ ¥ñ¼µ ¨°j JBM

¾B´L§A BªÚ A ° �¼«Àí§A ºl ©¦í§A ³×Ø¦§ Ôkªd§A �¼«Àí§A ºl ©¦í§A ºl ³×Ø¦§A ©vM : pB�C

/ g§A /// ¾BzÒ½ � Ò« Ø©Y ¤ Ø°¿A keA±§A »¦î ³×Ø¦§A � ß«

An ºk¼« K§B« ¬B¼M JBT� ¬±«Ao¼Q nj q¼¯ ( 145 | ) JBTñ®½A ¤°A k¦] nj °

/ 174 ³d�~M j±{ �±]n ¨°j NBa nj -1

/1

©½jAj oØ�mU


JBM �¼ÄC

oiC nj ³ñ½n±M ° , SwA ow ( 25 ) nj ³dæ oµ ° ³dæ ( 98 ) nj JBTñ®½A

²k{ �¼§FU ¬B´æA o´{ nj »vª{ ( 1323 ) ¤Bw �½jn°o� nj : kv½±®¼« ³« Øk�«

/ SwA

/ SwA ²jo� �¼¼íU ( � - � ) q«oM An j±i ©wA JBT� SzQ nj �Ø§Æ« °

ºBµ³T{±¯ ° K§B« pA ³ñ½n±M »§° , k®ñ¼« jAkª¦� �o¼M An j±i JBT� �Ø§Æ«

/ k{BL¼« ³ Ø¼MBM �¼L Ø~íT« pA : j±z¼« ¨±¦í« °A

° g½nBU ³M é]An : »Ø¦� n±M ° , SwA ¥~� ²jq¯BQ ° ³« Øk�ªñ½ º±Td« JBTñ®½A

°A ¨BÇñeA ° ¬B®hÇw ° ©¼§BíÇU ° °A RBÇ¼§FU ° Bµ³T{±¯ Rn±æ ° JBM kØ¼w »¯B£k¯p

/ k{BL¼«

¹½ Øßn Ôk§A ÔK� A±Òñ§A

³ªUBi ð½ ° ³« Øk�« ð½ ° ¥~� ³w oM ¥ªTz« ¹Ø¼ÄB´ÒL§A oßYD Ò« »� ¹Ø½ Øn Ôk§A K� A±Òñ§A

° JBM R¿Be ° ³Ø¼«ÀwA RB�ÀTiA nj ³� SwA ¨°j ¥~� oiC BU ¬C ¤°A k¦] , SwA

/ SwA ¬B¯C JBdæA ° ¾B´M

JBT� oiC nj ° , SwA ow ( 25 ) nj ³dæ oµ ° ³dæ ( 575 ) nj ¤ Ø°A k¦]

o~ªÇM ²nA°C �¼Çvd§AkLÇî o¼�d§A ³�Ø§Æ« ³íL� ¸o{BL« �î ïo k ° : kv½±®¼«

3 �MB�Ç« ¹Ø½o\Çµ 1342¹®Çw ¨AoÇd§A Øod« o´{ 20�¼®Y¿A ¨±½ » ( ²oµB�§A )

/ o~« ¹�Bd« nA±\M ¸jBív§A ¹íL�ªM ºjÀ¼« 1923 oLªTLw

pA k¦Ç] ð½ BÇM , SwA j±]±Ç« JBTñ®Ç½A ¤ Ø°A k¦] �� K¯B\®½A y¼Q H�jB~U °

»wnoM ° ³ª� Bd« 272

ºo\µ ( 1343 ) ¤Bw nj ° , ²jo� ³ª]oU »MoíM k{n ðM �ÄB� kªeA ³� ¬C ³ª]oU

/ SwA ²k{ ozT®« o~« ³¼Moî ·íL« nj

oÇiC BÇU ° , SwA oÇw 20 nj ³dæ oµ ° ³dæ ( 462 ) nj JBTñ®½A »Moî °

/ SwA ²k{ ³T{±¯ ¤°A ¥~�

- 63 | ) ¥¼Çd§A �Çz� ¨°j k¦Ç] nj ( SwA ²k{ »T½C ³M±U pA kíM ³� ) ²nA°C

�ñªÇ« ¨kz¼« ©µ SØ¼ÄB´LM ²k¼�íM o£ A é�±ª¯C nj Sv´½kM ° : k½±¢¼« ( jAoTwA

³ÇM B´¯C nBaB¯ ¨jnAm¢¼« o£ A ° ¨nAm¢M JBT� nj ¬Bz½AoM »h½nBU ºBµ³Øñ§ ³� kz¼ª¯

³ªØ¦Çv« ·¼�Ç� ¬AnAqÇµ »®íÇ½ , k¯joÇ� ³ñ¯B®Ça , k¯joñ¼Ç« RnjBL« ¬C º±{Sv{

³ñ®½A ¬A±®íM k®T{AjoM ( ³½ Ønk§A K� A±� ) �« �¼§FU pA j±L¯ k½joU Ø¥d« ³� An »h½nBU

jnAj ¾B�T�A Sªñe ³ñ®½A ¬A±®íM k®T{Am£ y½B\M ï°nj Bµkæ ° Sv¼¯ o«A bÀæ

©¦� pA »�ÄB�e pBM ©¼®¼M»« o�¯ ³í]Ao« BM ð®½A ³Øß¦Ô� ð§mí« , j±{ ³T{±¯ B´®½A ³�

BM ° y½B´¼¢¯np ³ªµ BM ©µ ºk®�A tBØLî ° ³Tz£ SLY JBT� ¬Bªµ nj ° ²k{ ºnB]

¬C ° ²joÇñ¯ jn±ioM pBM jB´¯ ¬C nj bÀæA ©¦� ° k¯A±i AoMBTñ¯C ³í�j �½k®a ³ñ®½A

nj ²nA°C B½ S£ k½BM ³� SwA B\®½A ° , ²k¯B« »�BM B« »¯±®� ¤¿kTwA ºAoM ¥ÄBv«

° , SwA ²j±M ²joM yMA±i é�±ª¯C nj ¬B¼ÄB´M ºAki B½ ²j±M nAk¼M JBT� ¬C xnB¢¯

pA H®¼Çî ð®Ç½A ³Ç� SwA S{kÇM ³ Ø¼�Ç� B´Ç¯C ·¦ªÇ] pA ° , JB\Ç Ôî Õ¾»ÇzÒ§ AmÇµ Ø¬A

/ g§A j±z¼« ¥�¯ ³Ø½ Ønk§A K� A±�

¬B{j±i KT� pA ( 72 ° 103 | ) JBTñ®½A ¤°A k¦] nj An S{kM ºB½B�� B« °

/ 119 ° 86 ³d�~M j±{ �±]n ¨°j NBa nj -1

/1

©½A²jo� ¥�¯


¹¯B½k§A t°nÔj

( 135 ) nj ³� SwA ³ Ø¼ÄB´M RBª¼¦íU ° ¨BñeA ° kÄB�î pA »Tªv� º±Td« JBTñ®½A

²pB]BÇM ° ºjo� ³×Ø¦§AZo� ¨BªTµBM ²oµB� o~« nj ºo\µ ( 1341 ) ¤Bw nj ° ³dæ

/ SwA ²k{ �±L« o~« »¯Be°n ¥d«

¸m ß«ÀÒT§ ¹¯B½k§A t°nj ²mµ : k½±¢¼« ¹¯B½k§A t°nj ¬B½BQ nj ( 113 ) ³dæ nj

° �½oÇzî ° éÇvU ¹®Çw » Bµo½od ÒU ° B´L¼Uo ÒU �« ÔS�o k ³Ø¼ÄB´ ÒL§A ¹wnk Òª§A

»¯BÇ�§A B¯A ° ¹Ø¼dU ° ¾B´M �§A Bµo]Bµ »¦î ¹Ø½±L®§A ¸o\´§A �« �§ Ò¿A kíM ¸FªYÀY

/ »®ÄB�§A »¦î k Øªd«

tnj nB´a ° S~{ oM ¥ªTz« ¤ Ø°A Sªv� , SwA Sªv� k®a º±Td« JBTñ®½A

/ SwA »�ÀiA t°nj ¬±«Ao¼Q nj ¨ Ø°j Sªv� °

¥�BÇ� kØªdÇ« B�C ) oL� A ¥¼L¯ ²jApº±iA »®ÄB� »¦îkØªd« g¼{ JBTñ®½A �Ø§Æ«

²j±M ³ Ø¼ÄB´M �¼�Ø¦L« pA ° ( AnBhM nj ºo\µ 1309 ¤Bw »Ø�±T« kªeA À« ovQ »®ÄB�

/ SwA ²jo� RB�° jBMC�zî nj ( 1342 ) ¤Bw nj ° , SwA

¸o ÒªÒX¦§ ·§Bwn

, ¸o Òª ÒX¦§ : SwA ³T{±¯ ¬C ºBµ³§B�« ow ¬A±®î nj ³� SwA »Øi ³hv¯ JBTñ®½A

JB�îA ° ¬B£k®½DM JBi : »Ø¦� n±M B½ ° , k{BM ¤pA cLæ ²oªY pA n±�®« GoµB °

, SwA JBM JB®] pA ³î±ª\« �½A SwA ²k{ ³T{±¯ ¬B¯C ºAoM SØ¼æ° ¬A±®íM ° ²j±M

fBv®TwA °A j±i ¬B«p j°ke nj j±z¼« ¨±¦í« m�B� ° Ø�i RBØ¼æ±~i pA ³ñ½n±� °

/ SwA ²k{

»wnoM ° ³ª� Bd« 274

k¼Çe±§A jB Øe±§A B¯A Ø¿A ³§A ¿ ³×Ø¦§A B¯A »®Ø A , ¤p¿A ¤p¿A ³×Ø¦§A ©vM , ²oªX¦§ : pBÇ�C

»®Ø A k¼ª~§A jB Øª~§A B¯A Ø¿A ³§A ¿ ³×Ø¦§A B¯A »®Ø A k¼e¿A jB Øe¿A B¯A Ø¿A ³§A ¿ ³×Ø¦§A B¯A »®Ø A

B¯A »®Ø A [½ov§A ZA Øov§A B¯A Ø¿A ³§A ¿ ³×Ø¦§A B¯A »®Ø A k½o�§A jA Øo�§A B¯A Ø¿A ³§A ¿ ³×Ø¦§A B¯A

, ¸oªX¦§ H�½A : Sv®½A ¨°j ¶oªY pB�C ° / g§A /// K½m\§A JA Øm\§A B¯A Ø¿A ³§A ¿ ³×Ø¦§A

�ª¼´Ç Ôª§A ³Ç×Ø¦§A »§A ¨±Ø¼�§A �ª¼´ Ôª§A ³×Ø¦§A k®î �« ÕJBT� Amµ , Go¼L� Ao¼LñU oL� A ³×Ø¦§A

³§¿A ³×Ø¦§A ©vM , tk A ³×Ø¦§A , ¸oªX¦§ H�½A : Sv®½A ¨±w ²oªY pB�C ° , g§A /// ¨±Ø¼�§A

�« ¬B´§A ° Bª´®¼M B« ° çn¿A ° RA±ªv§A ¬BdLw S¯A ðØ A Ø©´×Ø¦§A ¥ �¼´§¿A ºl

, ¸oªXÇ¦§ H�Ç½A : Sv®Ç½A ¨nB´Ça ²oªÇY pB�C ° , g§A /// �¦h§A ° o«Ò¿A R°oL] »

ðØ A »¦î ¾»{ Ø¥� ° ðØ k´{¿ »´§A B½ ©´×Ø¦§A ð¯BdLw , tk ¿A é®«¿A ³×Ø¦§A ©vM

/ g§A /// S¯A Ø¿A ³§A ¿ ³×Ø¦§A S¯A

ow ( 15 ) ³dæ oµ ° b±§ ( 12 ) º±Td« ° ³dæ ( 47 ) Híª] ³hv¯ �½A

pA ºnB¼ÇvM Ao½p , S{±®¼« ©µ ³«B¯S�§ JBTñ®½A ºAoM ³� j±M �½A oT´M »§° , SwA

³� »v� , k¯A²jo� ¤B¼i JBM JB®] GoµB ° , j±z¼ª¯ Ak¼Q S�§ KT� nj ¬C RB�§

° »�Ç§ �¼Ç¯A±� ° »MjA kîA±� nj k¯A±T¼« , k®ñ¼« SØ¼µ±§A B½ RØ±L¯ B½ SMB¼¯ º±îj

/ k®� � Øo~U ° ¥ij q¼¯ SØ¦ª¯C RB�§

° ¥Ç\§A ³§ �Ç« BÇ½ R±¼´ÇL§A ° »´ÇL§A ³§ �« B½ : k½±¢¼« ( 16 ) ³dæ nj °

° ©�í§A ³§ �« B½ R±¦ªñ§A ° ¥ªñ§A ³§ �« B½ R±¦ª\§A ° ¥ª\§A ³§ �« B½ R±¼¦\§A

° cT�§A ³§ �« B½ R°o~®§A ° o~®§A ³§ �« B½ R±«oñ§A ° oñ§A ³§ �« B½ R±ª�í§A

/ g§A /// R±dT�§A

( ²qªÇµ ©�ÇM ) ¬BÇ´§ ÔA ±µ �« ¬BdLw � B Ø½A ºBØ½A : k½±¢¼« ( 21 ) ³dæ nj °


±µ �« ¬BdLw �¼¯A±ñ§A ¬A±� ±µ �« ¬BdLw �¼MBMo§A ¬BMn ±µ �« ¬BdLw �¼´§¿A

�Ç½nAkÇ�§A ¬AnkÇ ±µ �« ¬BdLw �¼«Ak�§A ¬B«k ±µ �« ¬BdLw �¼§Ap¿A ¬¿pA

/ g§A /// �¼«Bñd§A ¬Bªñe ±µ �« ¬BdLw

éÇ]An RBæ±~Ç¯ ¬A±®íM ( 12 | ) JBM �¼ÄC nj ³ñTv¼MBT� ¬Bªµ �½A GoµB °

/ jnBªz¼« JBM kØ¼w RBØ§Æ« pA ( ¤pA cLæ S½Bæ±M

©¼í¯ k®Mé¼]oU

nj ³� ( ¾B´M jkíM ) SwA S¼M ³¯ »í¼]oU oµ ° é¼]oU ( 133 ) º±Td« JBTñ®½A

yí¦« ³� ( ¬° ·¼�B�M ) »�¼¦LU oí{ ( 132 ) ·�B�BM : SwA ²k{ NBa ³d~ñ½

: Sv®½A

¬±i ³ Ø\§ ±a »ñ½ ° JC ·¦]j ±a »ñ½ ¬°joÇ£ xjoÇ£ p »ªza ° ¤j j±M Ao«

¬°o¼ÇM ¨oL¼ªÇ¯ ²n ¬B´Ç] �¼�Ç« pA ³� nAp ©½oÇÇ¢¯ AoÇÇa ° ShÇÇw ©§B®ÇÇ¯ AoÇÇa

/ SwA ²k{ NBa »�°oe ° ³dæ ( 150 ) nj nBí{A �½A

: k½±£ ( 51 ) é¼]oU nj

j±«oÇ� ¬±Ç¯ ° �BÇ� p ±ÇÇ¯ S�¦ÇÇi j±«oÇÇ� ¬±ÇÇa ²jAnA »´ÇÇMA ²BÇÇÇÇ{

j±«oÇÇ� ¬±íÇÇ]oÇÇÒ½ ³ÇÇÇ×Ø¦§A »ÇÇÇÇÒ §ßA ° k¯j±ÇÇM ¬ÅkLÇÇÒ½ ³ÇÇ×Ø¦§A Ò�ÇÇ ß« ¬±ÇÇa

j±«oÇÇ� ¬°kLîBÇÇ� ºBÇÇØ½A »�¦ÇÇÇi »¯°jBÇÇÇÇ« Ø¬ßA xBÇÇÇÇ�° oµBÇÇÇÇÇÇÇÇ

j±«oÇÇ� ¬±¢¯oÇÇÇÇw �oÇÇÇÇ{ S½An y´ÇÇÇÇ¦§A BÇÇÇÇ¯A »®ÇÇÇÇÇÇØ ¯A ©¦ÇÇÇÇÇÇÇÇî

j±«oÇÇ� ¬±�ßnkÇÇÇÇÔ T§ o¼ÇÇÇÇi Ø¥ÇÇÇÇ� éÇÇvU S Ø\dÇÇM ¬B¼ÇÇM W¼�ÇÇÇÔ« ¬C

j±«oÇ� ¬±®Ç� AoÇa ð½ �Ç½A S£ kÇz¯ VB�TÇv« ³Ç� ð½ ¬C SÇ£

»wnoM ° ³ª� Bd« 276

j±«oÇÇ� ¬±ÇÇa ²n°j k½k\ÇÇU pBÇÇM ¥¼ªÇñU BÇ« ¬B¼ÇÇM ³TÇÇz¢¯ ¬±ÇÇa

j±«oÇ� ¬±Çi �oÇ� ° ¡®ÇU ¤j BM »¦ÇÇÇîA Ro�ÇÇÇÇe RAl ¬B¼ÇÇÇÇM nj

SwA ³ÇÇ×Ø¦§A BÇÇ¯A »®ÇÇÇØ ¯A yT Ø\ÇÇÇÇe SwA ²Bz®´Ç{ °A ²k®ÇM ©®Ç« ³ÇÇ�

B®¼w ºB��n pA ° , ²k{ kØ§±T« ¬B´æA ²kw nj 1272 ¤Bw nj ° kØªd« ©¼í¯ ©wA

/ SwA ²j±M o Ø¼¯ °

/ SwA ozT®« ° n±´z« q¼¯ ( ³ Ø¼§¿kTwA ) o¢½j JBT� k®a ©¼í¯ pA

° ¾B´ÇL§AkLÇî �¼æ±TÇM j±z¼Ç« »´T®« ³� SwA ³ Ø¼¼æ ¶k¼~� °A nBYC pA o¢½j °

: k½±¢¼«

©¼¦Çî �¦Çi ±ÇU »Ä±ÇU ©½o� ØJn ±U »Ä±U ©½kÇ� ¥æA ±U »Ä±U ©½±�U �o� ±U »Ä±U

©¼dÇ] nBÇ¯ ±ÇU o´Ç� ©¼íÇ¯ k¦Çi ±ÇU o´« ©¼�î xoî ±U »Ä±U ©½k�Ø

»e ±U »Ä±U

nAoÇ Ò�§A ÒuÃÇßM ±ÇU è�ÔM �½oÒ�§A ©í¯ ±U ØKe

SwA ¾B´ÇL§AkLÇî Sí¦Ç� t±ªÇz§A uªÇ{ Sí¦�

SwA ¾B´ÇÇL§AkLÇÇî RnkÇÇ� t±ÇÇÇ®§A ØJn RnkÇÇÇÇ�

SwA ¾B´ÇÇL§AkLÇÇî SªÇÇen J±ÇÇÇM Ôo§A ØJn SªÇÇÇÇen

SwA ¾B´ÇL§AkLÇî Ro�Çe J±¼Ç�§A K¼Ç� Ro�ÇÇe

nB½o´ÇÇÇ{ �¼ªÇÇÇÇµ RAl ²±§Ô¿A ³ÇÇÇÇÐ§ßA RAl

BÇ« j±LíÇ« ±ÇU »Ä±ÇÇU ©ÇÇ½n°C pB¼ÇÇ¯ oÇÇ£ A BÇ« j±\Çv« ±ÇU »Ä±ÇU ©Ç½n°C pBªÇ¯ oÇÇ£ A

BÇ« j±´íÇ« ±ÇU »Ä±ÇU ©Ç½n°C nBÇM ³ÇñM °n BÇ« j±~�Ç« ±ÇU »Ä±U ©½n°C pAn ±a Ø�dM

nB� ³a o¢½j K¼�M SwA uM An B« j±´{

/ SwA ²jo� R±� ºo\µ ( 1334 ) nj °


( 151 ) nj ³Ç� SwA j±]±Ç« K¯B\®Ç½A y¼ÇQ JBTñ®Ç½A pA q¼Ç¯ o¢½j ³hv¯ ð½

o]B´« ºq½o¼¯ ºB�C Apo¼« ³LT� : kv½±®¼« JBT� oiC nj ° , SwA ºow ³¯ ³dæ

/ 1325 ·®w | çnA

²k\¼µ : RB�ÀTiA pA ³T{m£ ° , jnAj ¤ Ø°A ·hv¯ BM ºjB½p RB�ÀTiA ³hv¯ �½A

/ jnAj ³�B�A j±z¼« S¼M °j ° S~{ ° kæ ³� é¼]oU

¾B´L§AkLî K¼UBñÒ«

³dæ oµ ° ³dæ ( 448 ) nj ¾B´M Apo¼« ovQ tBØLî Apo¼« K¼UBñ« pA ¤ Ø°A kØ¦\«

/ jnAj Swo´� ³dæ ( 8 ) ° ow ( 17 ) nj

�ØªÇv« Jnj nj ³ Ø¼ª¦î ¬BTwjo� ³íL« nj ºo\µ ( 1328 ) ¤Bw nj JBTñ®½A

/ SwA ²k{ �±L« o~« nj ³Ø¼§Bª]

ºAoM ° ³¦Th« jnA±« nj ¾B´L§AkLî ³� Sv¼ÄBµ³Li ° Bµ³«B¯ º±Td« JBTñ®½A

/ SwA ³T{±¯ |Bh{A

° K¼\Çî K§BÇ« pA ³T{mÇ£ »§° , SwA é\Çw ºAnAj RB«B�Ç« k®¯BÇ« JBTñ®Ç½A

¬C �BÇ§A ° RBdÇæ pA »Tvw ° »¢TiBw ° �Ø¦ñU nBYC : jnAj ³� »L½o� ° �¼í�

/ SwA �{°n ° Ak¼Q

¬C K§BÇ« ° RÀªÇ] ° RBª¦Ç� ° B´UnBLÇî K¦Ç�A : j±Ç{ »wnoÇM SØ�kÇM ¬±a °

/ k¯±z¼« nAoñU »e±§ oµ nj ³� SwA RAn Øoñ«

²j±M j±]±« ¬C ¨°j ° ¤°A k¦] B´®U K¯B\®½A jq¯ »§° , SwA k¦] ³w K¼UBñ«

»UnBLÇî ¥�Ç¯ ° jB´zTÇwA ¬C ¨±Çw k¦] pA JBTñ®½A nj �Bd§ �¼ªµ º°n ° , SwA

»wnoM ° ³ª� Bd« 278

/ SwA ²kz¯

¨°j kØ¦\« ¾B´L§AkLî K¼UBñÒ«

º±TdÇ« pBÇM SwA ow ( 16 ) ¬C ³dæ oµ ° ³dæ ( 344 ) ºAnAj JBTñ®½A

k®¯BÇ« JBTñ®½A RAnBLî , SwA ³T{±¯ �¦Th« |Bh{BM ³� SwA ¾B´L§AkLî K¼UBñ«

nj ° , SwA ²k{ ºk®M³¦ª] ° ºk®M³½C SwA º±d¯ o´M ° é Ø\v« ³ªµ ¬C ¤°A k¦]

/ SwA »wnB� ³ Ø¼�M ° »Moî JBT� �~¯ j°ke

BÇM tBL§ k~M An K¦« ð½ ° , ²j±M RAn Øoñ« ° »¯A±iq]n ³ªµ JBTñ®½A K§B«

ºo½oe RB«B�« ¥MB�« nj JBTñ®½A ºk®M³¦ª] »§° , k®ñ¼« ¬B¼M ºo~Th« RAo¼¼�U

/ SwA n°C²k®i o¢½j »MjA KT� °

»wnB�§A Ò¬Bv ß¦§A »ªÚ¦íÒU ³×Ø¦§A Ò¹«ÒA B½ : k½±¢¼« ( 332 ) ³dæ K¼UBñ« pA »ñ½ nj

»´§A B½ Ôkªd§A Òð§ »§± ° ³×Ø¦§A ßRBdÒ�Ò ozÒ¯ » ºk´ÒT]A �ñ§° »Moí§A Ò¬Bv¦§A °

° ð¦¼L Òw » Gk¼´{ ° ðßÄB« ß ß¿ G¾Ak ß »®¦í]A ØßJn ØßJn ð¦��M Ú»¦î ÒSªí¯ÒA BªM

ÒS¯A ðØ A ¬B« Ò¿A ° ØßKd§A ° c¦ Ô~§A ° Ø Bí§Aß©¦v¦§ B«jBi ° ðß�¦ Òh ß§ Bí ß{Bi ° Bí ß�Bi

/ ¤BíTª§A Ô©½oñ§A

²kÇ{ �±LÇ« o~Ç« nj ºo\Çµ ( 1330 ) ¤Bw nj ³ Ø¼ª¦î ¬BTwjo� ·íL« nj °

: ³� SwA ²jo� NBa ° ³T{AjoM uñî An ¾B´L§AkLî Ø�i JBT� oiC ° ¤°A nj ° , SwA

k½BM ³`¯C nj ¹�¼�d§A »� ²j±«o� oz¯ ° éL� ³×Ø¦§AZo� g¼{ B�C JB®] An ³î±ª\« �½A

/ � � ©L¦¼« An °A k¼½FU Ø�e pA ²j±ª®¯ n±~� k½B{ °


é½kÒM JBT�

- ¨ ) nj ºow 19 ³dæ ( 415 ) nj ºoª� ºo\µ ( 1286 ) ¤Bw nj JBTñ®½A

Apo¼Ç« : k½±¢¼Ç« JBTÇ� oÇiC ³dæ nj ³ñ½n±� ° , SwA ²k¼wn NB`M ( � - 284

( 1283 ) ¤Bw nj ¤±L«ÀwA pA SwA ²j±M »UB�AoTîA º±Td« ³� ³«B¯ »�B� ºk´«

¾B´ÇM An ³«BÇ¯ ° , kTwo¼Ç« ³Ç¯njA ³M ¬B¼ÄB´M pA »ñ½ »¯B´æA »¦îkØªd« B�C ¬A±®íM

¤BÇwnA ° ³T{±Ç¯ An »�B� RB�AoTîA gwBQ »¦îkØªd« B�C ¬Bv§ pA ° ²j±ª¯ ³�eÀ«

/ k¯nAk¼«

©wBÇM ³Ç� é½kÇM JBT� ¨p¿ °A oM : k½±¢¼« ( 15 t 140 | ) RAnAkT�A nj ¾B´M

/ k½Bª¯ ³�eÀ« nB¼vM ²k{ ¤pB¯ JBMnÒ¿A ØJn ¬B¼M é¦« pA JBLeA pA »ñ½

RB½C ° B´UnBLî ¨BªU : SwA ²j±M ¾B´M ºoLª�¼Q ºB´§Bw ¥ÄA°A nj ¬±a JBTñ®½A

/ SwA Svw ° �¦� SwA ²k{ ¤pB¯ »MoíM ³� °A ³§q®«

³TÇ{AkÇ¯ ºoTz¼ÇM »ª¦î ² Ø±� ¾B´M : k¯A³T{±¯ ©µ ¬Ao¢½j ° »T½C ³ñ½n±� GoµB

( �T�o£ �¯°n pA kíM ) ¬Ao¢½j ðªñM An o¢½j bA±§A ° tk�A K§B« ° RAnBLî ° SwA

²kÇ½j ºn°C²k®Çi ° K¼\Çî ³§q®Ç« RBÇ½C JBTñ®Ç½A nj ÁBªÇ]A , k{BÇM ²jo� Swnj

/ k®{BL¼« »Tvw ³]nj S½B´¯ nj JBM RB½C k®¯B« ³� j±z¼«

©Ø¦Çv« ° �±dÇ« An j±Çi ¨B�Ç« ° ¬A±®Çî çoTíÇ« RBÇ�AoTÇîA gwBQ ¨B�« nj °

° k®ñ¼Ç« pBÇU ° SiBTÇM �°oÇ{ ° , ²kÇ½j ( ³Ç×Ø¦§A Ô²o´�Ç Ô½ �Ç Ò« ) An j±Çi ° , ³TÇv¯Aj

JBT� : �Bd§ �½A pA ° , jn°D¼ª¯ ¬B¼ªM ¬A±®î �½A R±LY ¥æA pA »®hw �½oTña±�

/ SwA »¯k½j

nj ÂX« j±z¼« ¨±¦í« Â«B� ¾B´M JB®] ºjBTwA ° RnB´« ° »�o½p JBTñ®½A pA °

»wnoM ° ³ª� Bd« 280

¬A ©Ç� B Ø½A ³Ç� k½B«o¼« k{BM j°kd« RB«ÀíM »v¯ o£ A : k½±¢¼« ( 149 ) ³dæ

�¼� ³ Òv�¯ o´�Ô½ ³¯ é¦Ø« ¨k� RAl ¬C n±´ SØ¼¼� oM ºkeA ³� ³a B´ ßM A±L\ÒTd ÒU

�½k~TM �±®« ¾»{ Ø¥� �½k~U ³� k½B«o¼« k{BM o B¯ ¥¼ªñTM »v� o£ A ° ¾BzÒ½

° Ò©ß§ Ò¤±�½ ¬ÒA ke Ò ß¿ Òu¼Ò§ k®¦«B� Ø¥� k½B«oM o£ A ° j±M kµA±i ° ²j±M �kæ éL®« ¬C

j°kd« S�±M »v� o£ A ° ³¼¦î ÒçoTíÒ½ ¬ÒA ke Ò ß¿ Òu¼Ò§ k®~�B¯ Ø¥� k½B«oM o£ A ° Ò© ßM

Ø¥Ç� k½BL¼Ç« j±Ç{ oµBÇ S�° oµ k½B«o¼« K\Td« ¬DM Ø¥� ¨BØ½A �½A ³ñ¯B®a k{BM

/ g§A /// k¯n°C B\M »´§A oñ{ ° k®½Bª¯ S�¼�e ²o\zM �½k~U

SØ¼M±Mn ° RØ±L¯ ¨B�ªM Ao¯Bz½A k½BM ³ªµ ³ñTv®½A Apo¼« JB®] ºB´®hw ¥æBe °

, Sv¼¯ kµA±hM »T«Àî B½ »¦¼§j ³ñ®½A Ø�e An »v� ° ²jo� ¤±L� k®� º±îj ³`¯C °

/ k{ kµA±i �oz« ° o�B� ° J±\d« ³¯ o£ A °

An j±Çi ©Çµ nj ±U ° �¦� ° �d§ BQAow RÀª] �½A : ³� SwA B\®½A nj K Ø\íU °

¨B�ªÇM RBÇ½C �¼ªÇµ ³wA±M JBTñ®½A pA ºjB½p jnA±« nj ° , ²jo� ço� »´§A RB½C

©Çñe , k½±¢¼Ç« 163 ³dÇæ nj ³¦ªÇ] pA , k®ñ¼Ç« ¤¿kTÇwA j±i SØ¼µ±§A ° RØ±L¯

³§jB\Ç« ° k¼ÄBª®Ç¯ ³�nBíÇ« °BÇM j±Ç{ oµB RB½DM »v¯ o£ A ³� Sv¯C ¬B¼M ©ñd«

¥�Bµ W¼� ¥X« »´§A RB½C ³� k¯j±ª¯ ³�eÀ« ¬±a ° /// k¼ÄBª®¯ ZB\TeA ° k¼®ñ¯

/ g§A /// ZA±«A nj »¯BØMn ©�îA odM ° ¤pB¯

�±¦h« ³½C k®a Gn±� , k®� RBLYA Ao¯C kµA±h¼« ³ñ¼î±�±« oµ nj ³ñ®½A K\îA °

¤pBÇ¯ �±�±Ç« ¬Bªµ nj ³� ) »´§A ·§pB¯ RBª¦� ¨B®M ° , ³T�BM ©´M »Tvw RÀª] °

/ k®ñ¼« jB´zTwA j±i º±îj RBLYA ºAoM ( SwA ²k{

³¯ ) S£ B´®½o�C »Tv½BM Apo¼« JB®] ¬Ak½o« S�Bªe ° »¯AjB¯ ° SØ½oi oM Hí�A°


/ ( BµnAqµkæ ³¯ ²j

ºAoM uPw ° , ²k«B¼¯ �AkMA nj n±´�®½A ³L{ ³� : k½±¢¼« ( 164 ) ³dæ nj ÂX«

q½q Òí§A �ª¼´ Ôª§A ³×Ø¦§A R°oL Ò] �« ¤qÒ¯ B« ð§m ßM Ôk´zÒ½ ° : k½±¢¼« j±i º±îj RBLYA

° ¹ª�Òí§A ßxoÒî »¦î A Øo�Tv Ô« Ò¬B� k n±´�§A Ò¤Bª] Ø¬BM Òk´zÒT ß§ � Ao~ÒM cTB o½k Ò�§A

Õk ØªdÇ« ²nBv Ò½ �î ° ¤À]ß¿A ° ¸ Øq ßí§A ¬B�¦v ßM ¬B¼L§A Ô¹��¯ ³®¼ªÒ½ �î ° ¤À�Tw¿A

/ g§A /// ¤BíTª§A ßq½qî ³×Ø¦§A nA±¯ ÒBM ³×Ø¦§A¤±wn

o�Ç¯ pA - ¤°A , SwA »¯joÇ� ³í§BÇ« o�Ç¯ �½k®Ça pA JBTñ®Ç½A : ¤Bª]A n±M °

³ªµ ³� »®¼µAoM ° ¥Ä¿j S´] pA - ¨°j , º±®í« ° »�§ �À�A ° RAnBLî »Tvw

ºBµ±¢TÇ£ K¦Ç�A ³ñ®Ç½A �BÇd§ pA - ¨±Çw , k®{BÇM º±îj �¼î ° J±¦ªM ²njB~«

S�oíÇ« o�Ç¯ pA ¨nB´Ça , SwA °A RBÇ�AoTîA Øjn ° ¤pA BM ZB\TeA ¨B�« nj JBTñ®½A

/ SwA Apo¼« JB®] ºjBTwA ° RnB´« ¨B�ªM

�¼LÔ« JBT�

( 15 ) ³dÇæ ( 360 ) nj ¾B´M Apo¼« pA SwA o¢½j bA±§A ° ¥ñ¼µ ²n±w º±Td«

/ SwA ²k{ NBa »MBM ( 48 ) ·®w �MB« ºo\µ 1308 ³®w nj ºow

nj ÂXÇ« , j±z¼Ç« Ak¼ÇQ »®íÇ« S´Ç] pA »L½o� ° K¼\î ºB´UnBLî JBTñ®½A nj

»TØ§A ¹îBv§A ° »¯±ñ Ôw oYA Ôçn¿A ° »Tín ÔoYA Ò¾Bªv§A Ø¬ßA : k½±¢¼« ( 284 ) ³dæ

»T�oe ÔoYA ÔJBdv§A ° �¼ªÒ§Bí§A »¦î ¹®ª¼´ Ôª§A »Unk ÔoYA B´Ø ßA ÒjBLí§A B´ÔT¼µAj ÖRmiÒA

»´]° ÔoYÒA Òuªz§A Ú¬ßA ß³×Ø¦§BU é½k ÒL§A ºo«ÒBM ÔRB½ Ð¿A ° »Tªß¦Ò� �« ÕRÀwo Ô« ÔbB½n Ò¿A °

k½±¢¼« Aki - g§A /// »T¼z Òi ÔoYÒA ³Ø¯ßA ³¼ ÒtB®§A ºoÒU ºmØ§A oñ Ôv§A ° o¼® Ôª§A �oz Ôª§A

»wnoM ° ³ª� Bd« 282

An ¨joÇ« ¬C ·¼ÇµAj ³ñ¼TîBÇw ° Sv®Ç« ¬k{ �� Bw oYA �¼«p ° ºk®¦M oYA ¬BªwC

BµjBM ° Sv®« S�oe oYA oMA ° »ÄB¯A±U oYA ( ¾B´M B½ JBM n±´ SîBw ) SwA ³T�o£ Ao�

k¯°AkhM ©v� ° k¯±z¼« oµB �« é½kM o«A KLvM RB½C �« ³ª¦ñM k¯±z¼« ²jBTwo�

S¼Çzi oYA SwA ³T�o£ Ao� An ¨jo« ³� »Tv« �½A ° �« ¶k®MBU ²o´a oYA JBT�C ³�

/ k{BL¼« �«

©µjp±¯ ¬o� oLª�¼Q ³¦¼w±M ³� j±z¼« �z� ¶pBU �ÄB� Òe ° �nBíÒ« B´UnBLî �½A pA

Aki ¨±w / jnAj S�oe ° ¬±ñw Aki ¨°j / SwA �� Bw �¼«p ¤ Ø°A , SwA ²k{ oµB

¤BÇe nj RBÇ½C �Ç½A ¬jBTwoÇ� é�±Ç« nj AkÇi GoµB ° / k®ñ¼« Ak¼Q ¹¼zi ° toU

/ SwA ²j±M JAo�A ° ¹¼zi

çnÒ¿A ° RA±ªv§A �¼ÒM ³ÄBªwÒA ÒRCo ß« B´Ò¦í] k ¥ñ¼´§A ¸n±w ²mµ , JBT� pB�C

¨±�Çß§ RB½ Ð¿A ¤ Øq¯ ºmØ§A ¬BdL Ôw »´M Ò¿A �kM Ò¿A ±µ �¼ª§Bí§A Ò�¼ÒM ²o� ßl Ò¹½C B´Ò¦í] °

/ g§A /// ¬±´�� Ò½

k¯°Aki K¯B] pA ¬Co� k®¯B« bA±§A �½A : ³� j±z¼« ¨±¦í« JBT� SØ¼¼� ° ðLw pA

SªÇv� �Ç½A pA BµBÇ] »�íM nj Apo¼« JB®] »§° , SwA °A RB½C ° RBª¦� ° ¤BíT«

¬Ao¢½kÇM »UBMBÇi j±Çi K¯B] ° ¬BMp pA , j±i Ro� ¬Bªµ º°n ° , ²jo� S¦�

/ SwA ³T{±¯

JBdÇæA �¼~¼ Ø~Çi pA ) �¼M Øo�Çª§A�Ç½p Ø�hÇM JBT� �½A pA o¢½j »Øi ³hv¯ °

° , jnAj R°BU �±L« �½A BM »UB´] pA ³� SwA j±]±« K¯B\®½A jq¯ ( ¾B´M ) Apo¼«

¾Àí§A ¨±½ » ¾Aq§A Ô�oe Ô�¼ñv ßª§A ³ÔLUB� ³TMBT� �« ïo Ò : kv½±®¼Ç« JBT� oiC nj

¹��Ç¯ n±´� �« ( »MBM ( 29) »¯BX§A keA±§A �« ZBØµ±§A ¹®w �« ¤Bª\§A o´{ �«


¸o\Ç´§A �Ç« 1294 »§°¿AºjBªÇ] �« W§BX¦§ B�MB�« ²Ak ³½±w B« b°n ¬B¼L§A

/ ¾BMkd§A çnA » B´TMBTñ§ ³×Ø¦§A »®� Ø° »TØ§A ¹íMBv§A ¹hv®§A »µ ²mµ ° ¹Ø½±L®§A

�w±½ ¶n±w o¼v�U B½ }~�§A �veA

³T{±Ç¯ , j±ÇM n±´z« o� l ¬A±®íM ° SØ¼MBM º±îj ³ñ¼«BØ½A nj JBM kØ¼w AoMBT� �½A

- pBÇ�C / SwA ²j±ªÇ¯ �Ø¼í« An n Ò± Ôw ºBµ³½C jAkíU ° ²jAj nAo� ²n±w ²n±w ° , SwA

³Ç×Ø¦§ ÔkªÇd§ ÒA , ©¼e Òo§A �ªe Òo§A ³×Ø¦§A ©vM , ¹½C ¬±íMnA ° ¬BT®YA »µ ° ð¦ª§A ¸n±w

Ô�AoÇæ Amµ Ø¬A B]B Øµ° B]Ao ßw �¼ªÒ§Bí¦§ ¬±ñ¼§ Ø�d§BM ² ßkLî »¦î ÒJBTñ§A ¤ Øq¯ ºmØ§A

pA uQ ° ) Bª¼�ÒTv Ô« ©Ø¼�§A Ø�d§A »¦Òî ßJBT ßñ§A Ø ÔA » Ò¬B� k Ø�d§BM ðØMn Òk®î Ø»¦î

}~�§A �veÒA o¼v�U » ÒJBTñ§A ð§l Zoh½ ¬ÒA n ØkÒ k Ô³×Ø¦§A ( k½±Ç£ ow y{

�ÇMA o�í] �MA »w±« �MA Ø»¦î �MA k Øªd« �MA Ø»¦î �MA �vd§A �MA k Øªd« k® ßî � ß«

�Ç ß« ³×Ø¦§A Ò¹ Ø\e Ò¬±ñ¼ß§ ² ßkLî »¦î K§B�¼MA �M Ø»¦î �MA �¼vd§A �MA Ø»¦î �M kªd«

Ò¬BÇ� kÇ ³×Ø¦§A ±Ôµ ° - ¨B\¯A / B¼¦M �¼ªÒ§Bí§A »¦î ( SwA xj±i o� l ) o� ßm§A k® ßî

³ñ¯C jB¯Bª¯ ²k¼{±Q - H�¼d Ô« ¾» Ò{ Ø¥ñM �B� ³×Ø¦§A ±µ ° Gk¼´ Ò{ ¾»{ Ø¥� »¦Òî Ø�d§BM

ð½ ° S~{ ° Sv½°j ° nAq´ñ½ g½nBU nj ³ñ½A³hv¯ pA ¨j±ª¯ fBv®TwA AoMBT� �½A

³hv¯ ¬C ° ²k{ ³T{±¯ ³×Ø¦§AkLî À« �MA »¦îkØªd« Ø�hM q«o� ºoµ±] jAk«BM ºo\µ

/ ³Ø½±�n ·LTñ« KUB� »��BM jA±] kØ¼w - SwA j±]±« ³Ø½±�n ³�nBL« ³¯BhMBT� nj H®¼î

AoMBTñ®½A ²k®v½±¯ , SwA ²n±w ( 111 ) Bíª] ° k{BL¼« ³dæ ( 415 ) JBTñ®½A

jn±Ç« JBTñ®Ç½A �¼§FU nj , ³T�o£ »L¦e ºB�C o¼´{ �îA° ©Ø�í« k®ªz¯Aj K¯B] pA

/ ¨jAj nAo� ²jBTwA

»wnoM ° ³ª� Bd« 284

»¦î Ø ß�v§A » Ò¬B� � Ò« ß³×Ø¦§A �Òî ©Ø¦ñ½ �¼� A±§±� ÒU ¿ ° : k½±£ ( 27 ) ·dæ nj

»¯BÇUC ³Ç×Ø¦§A ÔkLÇî »ÇØ A çn Ò¿A ° ß¾Bªv§A ØJn± A±í ÒªwA B¯°ozî ° Ó¹vªi Ø�d§A

/ ( 9 ²n±w ) ©ñ«B«BM o�T®ª§A ³×Ø¦§A ¹¼�M k® ßî � ß« RB®Ø¼ ÒL§A

kíÇM ° ²joÇ� ¬A±®Çî An �w±Ç½ ²n±Çw RBÇ½C pA ·½C JBTñ®½A pA ²n±w oµ ¥ÄA°A nj

/ k®ñ¼« ¨BªU An ²n±v¯C ³dæ k®a nj ° �°o{ An »®íª¼M RAn Øoñ« ° RÀª´«

¸o ÒªÒY ° ¤±w Òo§A Òu�¯ �w±½ o� ßl » Ô�ªeo§A k~Ò k ° : k½±£ ( 5 ) ²n±w nj °

tBwA �¼ªµ º°n o¢½j ºBµ²n±w nj ° Gj±´z« K§B�¼MA �M Ø»¦î Ò�M Ò�¼ve ¤±TÒL§A

/ k®ñ¼« ¤pB¯ ³½C

Ò¾BñÔM �¼vÔd§A ßo� ßl Òk® ßî ©Ôñ§ KTÒ� ³×Ø¦§A Ú¬ßA �ªe Òo§A ÒjBLî B½ : k½±£ ( 21 ) ²n±w nj °

/ BØ¼�� Ò« Ø ß�d§BM Ø ß�d§A »¦Òî Ò¬B� kÒ ² ßnBY » ³×Ø¦§A Ò©ñÔe Ø¬ßA ° ¾ÀñÒX§A

» Ø»¦î �M Ô�vd§A ±µ ° Ò�w±½ ß ±ißA � ß« Õ¥ÄB Ò¤B lßA : k½±£ ( 11 ) ²n±w nj °

»Ç ²±Ç Ô�§ ÒA Ò° Ò�w±Ç½ A±¦ÔT� ÒU ¿ ° Go¼LÒ� ©½k Ò�§A ßnB®§BM nB®§A ¤±Òe Ò¬B� k ßJBT ßñ§A Ø ÔA

/ An±Tv Ò« ßnB®§A ¤±Òe » ¹Ø½ke Ò¿A ØK Ô\§A ßSÒMB¼ Ò�

² Øk] ¹í¼z§ �± Ô±§BM ( � ) �¼vd§A ÔSiA SÒí ßª Òw kÒ B ØªÒ¦ : k½±£ ( 32 ) ²n±w nj °

¹½C Ø�´w±�¯ »§A S¦wn ÒA k ±µ Ø¿A ³§ßA ¿ ºmØ§A ³×Ø¦§A �Òî ÁAqTîA ¾An±{Bí§A ¨±Ò½ »

³×Ø¦ß§ Ø�d§A �Òî H�¼ Òw Ø�´®« à keA° Ø ß¥ñ§ SUD Jod§A bÀw Ø�´§ RkTîA k ° ØKd§A

³Ç×Ø¦§ ¸oÇM ß¿A Ø©w � ß« Ú¥ ÒA ðT§À Ò] � ß« Ú�´¼¦î o ß �ÒB »iÒA B½ S§B Ø©ÔY B±�¦ Ò« Ø ß�d§A

�´v�¯A �í� Ò° ³Ò¯oÒL� ÒA ³Ò®½En B ØªÒ¦ BØ¼®� �¼ªÒ§Bí§A �î Ò¬B� k ³Ø¯ßA ° ±µ Ø¿A ³§A ¿ ºmØ§A

/ g§A /// ³½k½ ÒA �¼ÒM »

¨ÀÇwA ³w Øk�« �¼¯A±� ° ¨BñeA ¬Bªµ SwA ²j±ª¯ o� l JBTñ®½A nj ³ñ¼«BñeA °


° Ø[e ° ¸±�p ° ¸±¦æ ¨BñeA pA »Tªv� ( 107-106-50-49 ) ²n±w nj ³ñ¯B®a , SwA

o~ThÇ« BÇM ) ¨ÀÇwA ¨BÇñeA �MBÇ« An B´¯C o¼� ° ³Mo{A ° ³ªí�A ° ¸nB´� ° VAo¼«

/ SwA ²j±ª¯ o� l ( �ÀTiA

K¯B] pA RÀª] �½A ³� k®ñ¼« j±ª¯A° n±®½A JBTñ®½A nj : k{ ²nB{A ³ñ½n±� °

/ j±z¼« ¤pB¯ o�T®« ¹ Ø\e

° ³ÔTñÄÀÇ« ° Ø�d§BÇM k´Ç Ò{ kÇ Ô³Ç×Ø¦§A çn Ò¿A Ò¥µÒA B½ : k½±£ ( 109 ) ²n±w nj

kÇ ³×Ø¦§A Ø¬ßA ° Ø�d§A »¦î B®ÔTª¦� ° ³×Ø¦§A ÔkLî o�m§A Amµ Ø¬ßA �vß�§BM Ô¾Ak´ Ô{ Ò¬±®«Æª§A

»§ßA ¾BªÇ Òí§A ¹ñÄÀ« é« B´T§q¯A k ³×Ø¦§A ß¬lB ßM »Ø¯A ° oÒ�T® Ôª§A ¹ Ø\e »¦î RB½ Ð¿A ¤q¯ÒA

/ oL� Ò¿A ºo� ßl K¦

Ø�d§A n± Ô

²n°j ¾Ak´{ ° �¼®«Æ« pA n±´z« ° ©�í« ¬B¼M nj ³¯B£ ³¯ ºB´zhM pA ¨±w yhM

�°oÇe K¼UoTÇM ³ Øª´Ç« �Ç� B«A �¼¼LU ° ¾AkîÒA pA �¼Øª´« ¤A±eA bo{ ° ¬B¼L§A ¹�¯

°j ³ª¼ª�ÇM , ³dÇæ ( 485 ) nj ºow ( 22 ) ºo½p° é�M JBT� , SwA » Ø\´U

nj »¦Çí§AkLî À« ° »®½°q� jA±] À« JA±] nj An »§°A ³§Bwn ³� �¼í§A¸ Øo� pA ³§Bwn

»¯B«o� ¬Bhª½o� »]Be JA±] nj ( 1263 ) ¤Bw nj Ao¼«°j ° ( 1261 ) ¤BvM ÀMo�

JBTÇ� oiC nj ° SwA ³dæ ( 30 ) ¨°j ° ³dæ ( 17 ) ¤°A ³§Bwn ° SwA ³T{±¯

SwA »¯BÇe°n ¥dÇ« o�Ç¯ ònqÇM ³dæ ( 8 ) ° ³«B®¦� ° Swo´� ³dæ ( 22 )

/ JBTñ®½BM é]An

BM , SwA ¬Ao´U �� Bw ° ³ Ø¼ÄB´M �¼�Ø¦L« ° �½oØªí« pA »¯Ank¯pB« ¥�B� JBT� �Ø§Æ«

»wnoM ° ³ª� Bd« 286

³®Ç\§ o�Ç¯ SdÇU ºjÀ¼« ( 1932 ) ¤Bw nj ºk®�A »�±{ n±TwkM JBTñ®½A ³ñ®½A

²kÇ{ S�MB« ºk¯np ¥¼L¯ g½nBU BM ° ³T�o£ nAo� ¬Ao´U »¯Be°n ¥d« ° |±~h«

¤ÀÇi nj An B´Ç¯C pA »ioM B« ³� jnAj »L¼\î ºB½B�� ° k®«j±w K§B« pBM : SwA

kØ¼Çw pA ·Li JBT� ³« Øk�« ³dæ nB´a pA uQ JBT� pB�C nj / ©½j±ª¯ ¥�¯ JBT�

¬Ao½A »Mo� S§B½A �§¿A çnA ¬B\½BMnlC : j±z¼« WdL« jnA° uPw ° ²jo� ¥�¯ JBM

/ g§A /// SwA J±vd« o«A �½A ³¼h½nBU ºB´Tªv� �½oTØª´« pA

° ²k¼ª´Ç� ¬A°o¼ÇQ ³Ç� j±z¼Ç« �Ç{°n ° cÇ�A° Â«BÇ� JBTñ®½A �¼�j ·í§B« pA

kØ¼Çw SMB¼Ç¯ ° ¥«BÇ� ³í¼Ç{ ° éÇMAn �Ç�n ¬A±®íM ³ªµ ° ³ªµ JBM kØ¼w ¬Ak®«³�Àî

° ³TÇ{AkÇ¯ »ÄBÇî ØjA ¬A±®Çî �Ç½A q\M q¼¯ JBM kØ¼w j±i »ØTe ° , k¯k½°o£ °BM »T{n

/ SwA ²j±ª®¯ ºnB´ A �½oTña±�

»®½°q�§A ÒjA± Ò] Ø¬ÒA ©Ò¦îA Ò° : ³� k®ñ¼« ¥�¯ An JBM kØ¼w ¤±� ( 274 | ) nj ÂX«

ÔnBLTÇiA B´®« ¹¦ ß�BM àRBª¦� �¼Ø\ ßv§A n± Ôæ � ß« ³ÒLTÒ� ºmØ§A »ª\îÒ¿A ³MBT ß� » ÒKTÒ�

( � ) ³×Ø¦§A ¤C ¹í¼{ �« ¹Ø\d§A ÒnBLTi ßA Ø¬A ©¦íÒ½ ©Ò§ ³Ø¯B Ò� ³�ªÔe � ß« ³×Ø¦§BM l±îÒB ¹ Ø\Ôd§A

³×Ø¦§A » Ø¦æ Ø»L®§A ÒnBLTiA ¨ ßq¦TvÒ½ ( � ) ¨B«¿A ÒnBLTiA Ø¬ßA ° ( � ) ¨B« ß¿A nBLTi ßA Ô q¦TvÒ½

/ g§A /// bAoæ Õo�� Amµ ° ÀÒî ° Ø¥] ØJo§A ÒnBLTiA Ô q¦TvÒ½ Ø»L®§A ÒnBLTiA Ø¬ßA ° ³§C ° ³¼¦î

³Ç¼§ Ø°A �¼®Çw nj An ©�ÇîA JBÇM Ro�e HL§B� ³ Ø¼MBM : kv½±®¼« ( 314 | ) nj °

³Ç� ¬±ª�Ç« ° �½BM nB´�A ³ ØªÄA pA Øº°o« »X½kdM ° ³Tv¯Aj ¨B«¿A¹�oí« ��n n±´

ØKw An ¨BÇ«A ³�oÇµ ° ²j±ªÇ¯ ØKw An ³ ØªÄA ³®½C oµ k½Bª¯ ØK Òw An ¥«B� ³í¼{ u� oµ

³TÇv] ð ØvªÇU SwA u\Ç¯ ° o�B� Ro�d¯C KæB¯ ° ²jo� ØKw An ³×Ø¦§A¤±wn k½Bª¯

° ³d¼ÇMl pA ²joªÇ{ JB®TÇ]¿AK]A° ° j°joÇ« AoMBÇM ° k Ø¼w ° g¼{ �¼LæB¯ ° ¾AkîA


©¦Ç� pA ³ Ø¼§kÇí§A ¹§BwoÇM �°oíÇ« �°oÇ� ³§Bwn ¬±a GkíM ° k¯jo� �B¼TeA ¬Bzh¼L�

¬C ° k½jo£ j°kí« RAo Ø « pA »ñ½ ³×Ø¦§A ¤C o�¯ ° k{ ozT®« ° njBæ ©�îÒ¿A ³×Ø¦§A o� l

pA ²o¼� ° g¼L� ° ³d¼Ml ³`¯C Am§ k®TiB®{ ³Ø¼ª�B� Sª~î ° RnB´� o´�« AoMB®]

o Ø Ç« k¯k¼¯Bwo¼« ( j±M ÀMo� nj ³ñ¼«B¢®µ �¼Òí§A¸ Øo� ) xo�®M ° k¯k½oh¼« �±w

/ Sz¢¼«

( 280 | ) ¨ÀÇwA ³wÀÇ� g½nBÇU nj »µjnB´a »w Ønk« ºB�C ©Ø�í« k®ªz¯Aj

pA kíÇM k¯joÇ� ¬A±®Çî ( k¼wn ¤BªñM kªeA g¼{ ¬B«p nj ©§Bî ) K¦« : kv½±®¼«

��oM k�Tí« ³�oµ jnAk¯ ¬Bª½A ° ²j±ª¯ oTz¼M »Ø�oU ¬B«p �½A nj k®T£ »T{n kØ¼w

R±îj �¼ªµ JBM kØ¼w ° , SwA oUkM ¬Ao�B� ¨BªU pA jn°B¼¯ ��oM ¬Bª½A o£ A ° k{BL¯

pA ³ñ®Ç½A S½B´Ç¯ , �¦«Ø

»L¯ ° Ø�e JBT� gwB¯ ©Tvµ �« ³� j±ª¯ ³îki ¬°kM An

©ÇÔñÒ§ ÔS¦ª� ÒA ¨±¼§ÒA ³� k¼wo¼« JBT� Jm� ³ñ¦M k¼wo¼ª¯ gv¯ »¯B«o� �oe ³«p¿

? ³a »®í½ B�C ¬B«p »Ø�oU uQ k{BM SwAn o£ A - »Tªíß ©Ôñ¼¦ Òî ÔSª ÒªUÒA ° ©Ôñ®½j

n°k~§A S\´M

( 1332 ) ¤BÇw nj oÇw ( 19 ) nj ³dÇæ oÇµ ° ³dÇæ ( 530 ) nj JBTñ®Ç½A

nj kv½±®¼Ç« ¤°A ³dÇæ SzQ nj »§° , SwA ºjÀ¼« ( 1914 ) BM �MB« ºo\µ

oØ�Çª§A oÇæ o´Ç{ g½nBTM k½jo£ ³TwAo¼Q ° ³TwAnC éL� n±½qM »ÃLªM ²n±ªí« nk®M

/ ºo\µ ð½ ° »w ° k~¼w ° nAq´ñ½ ³®w

SwA »¯B´æA »¦înk¼e Apo¼« ¨B®M ³ Ø¼ÄB´M �¼�Ø¦L« ¾À�� pA »ñ½ JBTñ®½A �Ø§Æ«

/ SwA ²jo� R±� BØñî nj ºo\µ ( 1338 ) nj ³�

»wnoM ° ³ª� Bd« 288

³« Øk�« ð½ �ª� nj ³� SwA �Ø§Æ« j±i Ro�Bv« ° R¿Be bo{ oµB�M JBTñ®½A

»�¼¦LU ° ³ Ø¼§¿kTwA KT� pA »ñ½ »®í« nj »§° , j±z¼« ³T{±¯ ³ªUBi ° S\´M ³¯ °

/ SwA ³ÄB� �½A

oM ¬Co� ¤Bw ¥´a pA kíM ° j±M Joî pA ©UBi Ro�e : k½±¢¼« ( 11 ) ³dæ nj

�jBæ ¬Bv§ pA ° ¤pB¯ y�nBL« K¦� oM °q] »w ¤Bw ³w ° Sv¼M R Øk« nj ° ¤pB¯ °A

²o\e pA ©Ø¦íU ° ©¼¦íU ¬°kM ¬B¯BMp»wnB� ° tnB� pA ©ÄB� Ro�e ° /// oµB y®¼«A

nj ° j±«oÇ� RBÇ½DM ©Ø¦ÇñU ³×Ø¦§A k® ßî �« »¢§Bw [®Q ° Sv¼M nj ° k«C ¬°o¼M RnB\U

¤pB¯ xn±¯A �nBL« K¦� oM ¬Co� ¥MB�« »w »¯ ° uL Òe ° o]p ° é®« BM ¤Bw y{

/// B\ÇñM BU SwA B\� pA ²n R°BU �¼LM , oµBM yUo�e �¼�jB~§A �kæÒA ¬Bv§ pA °

/ g§A

/ j±z¼« ¨±¦í« �Ø§Æ« ¥�î ° }¼hzU ° S�oí« ° ©´� ²pAk¯A ³¦ª] k®a �¼ªµ pA

©Çµ ²k®ÇM - H¼¯BÇY ? SwA ³T¢¼Ç« »Moî Aoa SwA ³TwBioM tnB� pA ³ñ¼v� - Á Ø°A

©´Ç¯C ) ©®Ç� »£k®v½±¯ ¬Co� ¥MB�« »w ( ¤Bw y{ ³¯ ) ¤Bvñ½ R Øk« nj ©¯A±T¼«

nj »§° ( RÀª´Ç« ° RBÇ�AoÇi ³¯ ¬A°n ©¦� ° �½o¼{ ¬BMqM ° �¼�j ° »ª¦î K§B«

ºBµ³T{±Ç¯ ³ªÇµ ³� ©¼®ñ¼« �AoTîA ( ¬B´] ¬Ak®ªz¯Aj ³ªµ ° ) ¨j±i ¤Be �¼î

/ S{Aj kÇµA±hÇ¯ »ª¦Çî ¨B�« ° xpnA k¼\« ¬Co� ³½o{ RB½C pA »ñ½ ²pAk¯BM �«

ºAoÇM �Ø§ÆÇ« JB®Ç] j±ÇM J±Çi ( S{mÇ£ kÇÄAoÇ� ¥Ç½l nj ) »¯B¢½BP¦Ç£ ¤±�M - HX§BY

RBÇ½DM An B´Ç¯C ¨joÇ« BÇU joñ¼« ¥�¯ An JBM kØ¼w ºBµ³T{±¯ pA ³¦ª] k®a jB´zTwA

/ k¯j±ª®¼« ³v½B�« ¬Co�

, ©¼®ñ¼Ç« ¥�Ç¯ AoMBÇM k Ø¼Çw ¨ÀÇ� pA Sªv�Çñ½ ¬AoÇ¢½j ¬kÇ{ �Ç{°n ºAoÇM B« °


Ø¥� Ò�± ° , k®ñ¼« ¥�¯ JBM kØ¼w RB½C pA ( 17 t 61 | ) é½kM JBT� nj ¾B´M Apo¼«

BªØ�íTÇ Ô« B«BØ�î ¬B� k ¹ª�î ºl Ø¥� �± ° Õo½k AnkT� Ô« AnA Øk ¬B� k ¸nk ºl

¬BÇ� k Øqî ºl Ø¥� �± ° Õé¼n Bí�Uo Ô« BîB Øn ¬B� k ¹ín ºl Ø¥� �± ° Õ©¼�î

ºl Ø¥� �± ° Õ©¼ñe Bª� Be B«BØñe ¬B� k ©ñe ºl Ø¥� �± ° Õq½qî Ap ØqíT« ApA Øqî

/ g§A /// Õk½±] Gj°B] AjA Ø±] ¬B� k jA±]

/ k¼®� S«±ñe k¼¯A±T¼« ³ñ½n±� oµ ° k¼¯A±hM SØ�kM

¬B�oí§A ¥Ä¿j

( 1312 ) ¤Bw nj ° ow ( 21 ) nj ³dæ oµ ° ³dæ ( 317 ) nj q¼¯ JBTñ®½A

/ SwA ²k¼wn NB`M »ÃLªM nj

nj An ³î±ª\« �½A : ³� SwA »¯B´æA »¦înk¼e Apo¼« ¬Bªµ q¼¯ JBTñ®½A �Ø§Æ«

/ SwA ³T{±¯ ¾B´M Apo¼« º±îj ° JBM kØ¼w n±´ RBLYA

©�îA ©wA o´�« ° »¦îA é®«A �kMA o«A �½A KeBæ : k½±¢¼« ( 193 ) ³dæ nj

¾Anp° ° ¾Ao«A |±~hM �¦i �¼MB« ²Ak� ¾Bz¯¿A »� �« b°n ( ¾B´M Apo¼« ) »´MA ¨k�A

° S�AmdÇM �°oíÇ« ( JBÇM k¼w n±´ ) �¼Tw ³®w n±´ pA ¥L� ¾Bªñe ° ¾Bª¦î °

�veA ° �ÄB� ¬B¼M ° RjBî �nBi ° j±´{ ° ³{Bñ« ° »¯k§ ©¦î ¥M R°B� l ° S¯B�

Jqe �½A n±´ª] �T� ° �Un é¼ª] n±�m« n±´ pA kíM ° , �±æ±« nA±�A ° �ÀiA

o´ ° �¼~e �~e RB´] é¼ª] �« ° é]An ²Ak� B®eA°nA »´M¿A ¥]¿A ³Uo�dM

¬BLeBæ ° SwB¼w ¥µA ° ¾À�î é¼ª] Am§ , j±M ³½oM �½A ³¼§B« ³®½qi ° �¼T« ©ñd«

³Uo�e pA An �¼Tw ³®w pAo¼{ o«A uwÆ« ° �od« S§°j ° S¦« pA k�î ° ¥e ¥µA

»wnoM ° ³ª� Bd« 290

/ g§A /// k®Tv¯Aj ¥]¿A

: j±z¼« ¨±¦í« °A WLi ° »TwnjB¯ ¨B�« RnBLî �¼ªµ pA

k¼w ¤Bvñ½ pA uQ j±i ³� ¾B´M Apo¼« : ³� kµk¼ª¯ �½A ¤BªTeA »¦�Bî _¼µ -1

: SwA ³T�oÇ£ nAo� °A ¬A°o¼Q pA ° ( Sv¼¯ J±vd« »e �°oe pA ° ) ³TiB®{ AoMBM

/ SwA ²jAk¯ Ao®½A ¤BªTeA ©µ »v� ° , k{BM JBM k¼w n±´ uwÆ« ° �od«

pA »Çv� BÇU ° SwA S§BÇwn ¨B�Ç« ° R±L¯ ¨pA±§ pA RjBî �nA±i ° »¯k§ ©¦î -2

�¼ªµ RB½C ° ©ÄÀî pA ³� RjBî �nA±i : k®ñ¯ Ak¼Q »T½n±«F« ¬B´] nB£jn°oQ K¯B]

/ k{ kµA±h¯ Bî °BM , SwA ¨B�« ° S½n±«F«

³�BÇ�A ° �AoÇ{A pA RnBLÇî »Ç¯k§ ©¦î ºB®í« : ³� SwA ²k¼ª´¯ �§Æ« JB®] °

¨pA±§ pA kÇ¯°AkÇi ºn±�Çe ©¦Çî ° u®ÇM ©¦Çî k®¯BÇ« ³� »UAl ©¦î ³¯ , SwA »L¼�

/ k{BM RAl ³ñ®« o¼�

²BÇ{ ³¼ÇñU nj ¤BÇw °j RkÇ« Apo¼Ç« JB®Ç] : ³� j±M »¯k§ ©¦î ¬Bªµ º°n ºnC

²jBTÇwA y½°Anj ° kÇ{AoÇ« ° ¾B�oÇî o�dÇ« pA ° ²jo� S«B�A ³ Ø¼¯Bª¼¦w ³Ø½k®M y�¯

ozT®« ° �¼§FU ¬A°Ao� RBµBLT{A ° �À�A ¬C BM Ao¯B�½A ° é½kM JBT� uPw ° , ²j±ª¯

/ ¨°j � 116 | ° ¤°A � 101 | ¤°A k¦\M j±{ �±]n -1

/1

j±ª¯

¥ÇæA»ÇM ° �¼í� ° »�Aoi ° ^±Q ° Svw K§B« Bµkæ pA j±M ·¯±ª¯ ³¦ª\®½A

/ ¾B´M ð¦v« »§¿kTwA JBTñ®½A


³�nBL« ·î±ª\«

ºo\µ ( 1336 ) ¤Bw nj ow ( 11 ) ³dæ oµ ° ³dæ ( 64 ) nj ³î±ª\« �½A

/ SwA ²k{ ozT®« »¢®w éLM k®ñ{BU nj

B®¼Çw �ÇM ¤Bª] k¼w ºB�C ¬C �Ø§Æ« ° k®ñ{BU Rke° ¶nAjA ³î±ª\« �½A o{B¯

pA ( 1336 ³®w ºBØ�±T« ° ¬B´æA ²kw pA o Ø¼¯ kØªd« k¼w njAoM B®¼w ¥¼íªwA kØ¼w )

/ k{BL¼« ³ Ø¼ÄB´M �¼�Ø¦L«

° ¾B´M ³«B¯RnB½p k®¯B« ) SwA ºk®a ºB´UB]B®« ° ³¼îjA º±Td« ³î±ª\« �½A

ºBîj ° S¼M pA Z°oi ° ¬k{ nAk¼M pA kíM ° JA±i S�° ºBîj ° o¼L� ¸±¦æ Rn±æ

�Ç½A ³¼ÇîjA ³¦ªÇ] pA ° / SwA ¾B´ÇM Apo¼Ç« j±Çi ·TiBÇw oÇYA ³ªµ ³� ( ²o¼� ° ¨±æ

çoíM B\®½A nj Ao¯C RÀª] pA ³¦ª] k®a B« ³� SwA »�Bñ§A S¯A ºBîj , ³î±ª\«

S¯A ¬BÇ Ø½ Ôj BÇ½ ðM ¬BíÇ Ôn BÇ½ ðM ¬BdL Ôw B½ ðM : ©¼¯Bwo¼Ç« ¨oTd« ¬B£k®¯A±i

¬BíTv« B½ ðM ¬Bwk Ô B½ ðM ¬BdL Ôw B½ ðM » BL§A S¯A ° »Bz§A S¯A ° »Bñ§A

»Bñ§A S¯A ¬Ank Ò B½ ðM ¬Bª� Òî B½ ðM �ªe Òn B½ ðM »Bz§A S¯A ° »Bñ§A S¯A

S¯A ° »BÇñ§A S¯A n±Tv« B½ ðM n±´z« B½ ðM n±ªí« B½ ðM »Bz§A S¯A °

B½ ðM »Bz§A S¯A ° »Bñ§A S¯A ¨±Ø¦î B½ ðM ¨±ª½j B½ ðM ¨±Ø¼ B½ ðM »Bz§A

BÇ½ ðM ¬B] B½ ðM »Bz§A S¯A ° »Bñ§A S¯A ¨°o� B½ ðM ¨°k B½ ðM ¨±�î

©ÇwA BÇ½ ðM ©�îÒ¿A o� l B½ ðM »Bz§A S¯A ° »Bñ§A S¯A ¬Bª½A B½ ðM ¬B¯B]

bB Ø~Ç¯ B½ ðM bBØT B½ ðM »Bz§A S¯A ° »Bñ§A S¯A o� Ò¿A ©wA B½ ðM ¨k Ò¿A

K½m] B½ ðM K¼L� B½ ðM K¼Le B½ ðM »Bz§A S¯A ° »Bñ§A S¯A bB Ø\¯ B½ ðM

° »Bñ§A S¯A �UB B½ ðM �{Bî B½ ðM �YA° B½ ðM »Bz§A S¯A ° »Bñ§A S¯A

»wnoM ° ³ª� Bd« 292

ðM »Bz§A S¯A ° »Bñ§A S¯A ZB Ø M B½ ðM Z ØÀM B½ ðM ZBØµ° B½ ðM »Bz§A S¯A

ðM KÄBU B½ ðM »Bz§A S¯A ° »Bñ§A S¯A �CØ¾n B½ ðM �BØ�î B½ ðM JBØµ° B½

B½ ðM SMB¯ B½ ðM SMBY B½ ðM »Bz§A S¯A ° »Bñ§A S¯A J°Al B½ ðM KÄB¯ B½

B½ »B{ B½ ðM »B{ B½ »B� B½ ðM »B� B½ �B Øv KµA° B½ �B Øz Ôî ¥UB B½ R°Al

/ g§A /// » BM B½ ðM » BM

/ k½oLM R Øm§ ° k¼¯A±hM An ¾B´M Apo¼« »«B´§A ° ³§q®« RÀª] �½A

ºk®�A »�±{ b±§

»MBM ( 88 ) ·®w p°n±¯ nj ow ( 18 ) nj ³dæ oµ ° ³dæ ( 37 ) nj b±§ �½A

/ SwA ²k{ njBæ ºk®�A »�±{ K¯B] pA

³¦Ø¦\« ºB�îA ³ Ø¼�o{ ð§Bª« ° ¬Ak¦M nj ¹Ø½oL§A ØJn Ro�e �¼ÄC �¼¦ØXª« : pB�C

¾B®Ç«A BÇ½ , k®½BªÇ¯ ³�eÀÇ« ¾B®ÇX§A ° ¹ Ø¼dÇT§A �¿C ©´¼¦î ³ Ø¼¯Be°n ³w Øk�« ¥�Bd«

/ g§A /// ³T�¼¦i �¼M �ªeo§A

ço�®« »ÄB´M n°j ¬o� �¼§ Ø°A nj nB]B� �±¦« ·¦v¦w : k½±¢¼« ( 32 ) ³dæ nj

³Øi nj ¾B´M ¥µA j±ª¯ ¤±�A ¤A°p Jo�« nj ¬B¼¯BªXî S�Ài ° S®¦w ©\¯ ° k{

R°ÀÇe ( SwA º±¦´ÇQ xjAoÇ« ) ¤jBî ð¦« Ø¥ nj ° k¯k¼µoM ©� ¬Ak¯p pA ¬Ao½A

nj nk�§A¥¼¦] kLí« k¼«kM ¤B«C cLæ ° Sz£ ²BU±� ¤°BU Swj k¯k¼z`M y½BwC

éLÇw nj An �B�C ð¼¦« o«A R±w jAk�M ©�îA S¼M ·§±§° ° k{ BQ oM ð½o«C K�

/ g§A /// j±ª¯ éÄB{ ° éÄAl �BL�


n±�vÒ« b±Ò§

²kÇ{ ³T{±Ç¯ ¤°A ³dÇæ oÇw nj ³ñ½n±� ) ¬C ©wA GoµB ° SwA »Øi ³hv¯

/ SwA n±v« b±§ ( SwA

BªM Þ¥� ¥ �d§B ßM n±�v Òª§A Òb±§ ¤q¯ÒA ºmØ§A Ò�nBL ÒU : k½±¢¼« ( 17 ) ¶n±w nj °

/ ¬±® ±ª§ ³×Ø¦§A ¤ Øq¯

( 16 ) ³dæ oµ ° , SwA ²n±w ( 52 ) oM ¥ªTz« ° ³dæ ( 80 ) nj JBT� �½A

nj ³� k{BM n±v« b±§ ¬Bªµ �½A SwA �ñª« ° , jnAj »®Ø¼í« ©wA ²n±w oµ ° ow

/ SwA ²k{ ¬DM ²nB{A S�¦i SØ¼¼� ·Li

, u½k�ÇT§A , ©¼�íÇT§A , c¼LÇvT§A , k¼ªdÇT§A : SwA ¥¼L� �½A pA n±w »«BwA °

oµ ow nj ° Bµ²n±w oÄBw �¼®`ªµ ° , o½m®T§A , ¥½q®T§A , k¼e±§A , ³]±§A , ¸jB´z§A

³Ç×Ø¦§A ©ÇvM , ¬Ao~®§A o Ú~Ô®§A ³×Ø¦§A ©vM k®¯B« : k®ñ¼« o� l |±~h« ³×Ø¦§A ©vM ²n±w

n ÚkÔ�§A ³×Ø¦§A ©vM , ©¼¦í§A ©Ú¦ Ôí§A ³×Ø¦§A ©vM , ¬BdT�§A cÚT Ô�§A ³×Ø¦§A ©vM , ¬B�¦v§A �Ú¦ Ôv§A

/ Bµ²n±w oiC BU �¼®`ªµ ° , k¼e±§A k Úe Ô±§A ³×Ø¦§A ©vM , o½k�§A

¨°j cTÇ� ° k½kÇzU ° ¤°A ©�ÇM Bµ³×Ø¦§A ©vM ³ªµ nj ( ³×Ø¦§A Sæ ) An ¤°A ³ª¦� °

, ¹Ø½n±´� ¹½ Øo� RBªñd« RB½C ozî ºkeA k¼ªdT§A : JBT� pB�C , SwA ²jo� �L�

³¼Ç ÒK½n ¿ Ø�d§BM JBTñ§A ¤ Úq¯ ºmØ§A ³×Ø¦§ Ôkªd§ÒA , ¬B�¦ Ôv§A �Ú¦ Ôv§A ³×Ø¦§A ©vM , ±µ

/ g§A : ©¼¦î ¾» Ò{ Ø¥ñM ±µ ° çnÒ¿A° RA±ª Òv§A » � Ò« ²kÒ¼ ßM ºmØ§A ±µ�¼ªÒ§Bí¦§ ÓºkÔµ

BªÚ A ¥Ô : k½±¢¼Ç« ( 12 ) ³½C ° ©µj ²n±w nj , SwA ¬B¼M pA kíM JBTñ®½A �¼§FU °

³×Ø¦§A k´{ : k½±£ ( 2 ) ·½C ©\®Q ²n±w nj ° ¬°k´z ÒU �± Òw ¬B¼ÒL§A ¤C A±ª¦Ò� �½mÚ§A

Ø¥� ¥ ³TØ¼¯±®¼ Òñ§ o´� Ò« ( kØªd« BM SwA �MB« ) ¥¼L¯ Ò¥L BØ¼¦î Ø¬A ° ±µ Ø¿A ³§A ¿ ³¯A

»wnoM ° ³ª� Bd« 294

/ ¬±ª¦v Ô« ³¼§A Ø¥� ° ³®½j ¬B¼ÒL§A » B« Ø¬A ° ±µ Ø¿A ³§A ¿ ³Ø¯A ³×Ø¦§A k´ Ò{ ¬±L¦� Ò½ ³¼§A

¬j±M »¯BªwC ° »e° ¬A±®íM An B´UnBLî �½A : ³� SwA ¨±¦í« JBT� RÀª] pA °

RAjoÇ« pA ³Ç� , SwA ²n Øoñ« RÀª] ° �B§A ³T{oñ½ JBT� K¦�A ° , SwA ³T{±¯

nj º±®íÇ« ° »�Ç§ �ÀÇ�A ° , SwA ²jAj o¼¼�U An B´¯C Rn±æ ° ³T�o£ k¼\« ¬Co�

/ SwA ¬°o¼M ²nBª{ pA ³� Sv½ ØkdM »¯BªwC JBTñ®½A

�Ç« n±~Ç Ô ¹Ø®Ç\§A » �¦ Òi ³×Ø¦§A ¥Ô : k½±¢¼« ( 27 ) ²n±w pA ( 18 ) ³½C nj °

±ÇÔµ ¥ ¬°qh Ò« o� Ôæ ¥íÒ§ �« ° o�Ôi j Øo« Ôp �« ° oªÔe àR± B½ � ß« ° è¼M àtBª§ ÒA

° o¼�mU S´] ³¯ ³� - j±�h« nAkwA �« ³¼ Ø¬A ¬°k ß]Bw ³§ Ø¥� ° ²o«ÒA »¦î ÔnjB�§A

° Sæ ¬j±M éª] ° jo« S´] ³¯ ° SwA ²k{ n±�®« RBæ ° o½Bª� ¬j±M W¼¯BU

³� ³¦Th« RB´] pA º±d¯ kîA±� S´] ³¯ ° ³¦ª] ºB®í« S Ødæ S´] ³¯ ° �±æ±«

²pBU ºB´ªñe »µB£ ° , SwA n±®¼ªµ JBT� ³ªµ ° , SwA �{°n ¬Ak®ªz¯Aj ºAoM

/ jnAj q¼¯ ºn°C²k®i ° q¼«C²ohv« °

ÀÇÒA ©ñ ßª¦Ç ßî Ò¬±ÃÇ Ô{ ÔSÄo B« B¼ Ø«ÔA Ó»TÒ ÔS®� »®Ø A : k½±¢¼« ( 29 ) ²n±w nj °

¨±ÇÒ BÇ½ Ò¬°oíÇz ÒU ÀÒA ¾BzÒ½ Ò�¼Ò� »¯Bvß§ � ß« ³×Ø¦§A ºo]ÒA B Øª ß« ð§l Ø¬ßA ° Ò¬°oízÒU

ÔRo�Ç� ¬ßA ºo�Ç Ô� ©ñØ®«o\Ò½ ¿ß¨±Ò B½ Ò¬±¦\hÒU »Ø®w oÒ ßæ �Òî Ø©Y »¦TÒ� ßM A±�oÒU ¿

Ø©ÇY ³Ç×Ø¦§A A±�ØUA ¨± B½ ¬±ªñdÒU ° Ò¬°oT� ÒU Ò�¼� ©ñ§B« B´L¯l Ú»¦íÒ ÔS�o{ÒA ° ³×Ø¦§BM

/ g§A /// ¬±¦T� ÒU ¿ »v�¯ Ø©Y ³×Ø¦§A A±�ØUA ¨± B½ ¬±¯qdU ¿ »v�¯

B®¦íÇ Ò] Ò�¼Ç� A°o�¯A Ø©Y Àª§A Ò¥µA B½ Ò³×Ø¦§A A±�ØUA ¥ : k½±¢¼Ç« ( 32 ) ²n±w nj °

Bvª Ò{ ©ñ§ ¥í\Ò ©Ò§ÒA ¨± B½ ³×Ø¦§BM A±�~¯A BîB�« RAl Òçn Ò¿A ° BîBn RAl Ò¾Bª Òv§A

Ò¥í Ò] ºmØ§A ±Ôµ ° AnA Øk Ò Ò¬B� ©ñØMn Ø¬ßA BîB ØªÒ§ HL� A± Ò� ° BîBØ� Òw ¾Bªv§A » © ° AnA Ø±Ò¯


³� »§±ªí« ¨jC ð½ pA RBª¦ñ®½A H�B~¯A / g§A /// AnBØL Òw JBdv§A ¥í] ° BiA ØmÒM Ò¤BL ß\§A

ºo¢½j q� Ao« pA ©Ø¦v« n±M ° , SwA ²kz¯ njBæ , k{BM B\M y{±µ ° ¥�î ° oñ�

/ ( ¹Ø½k® ß §BM ©Ø¦ñTÒ½ ³Ò¯B�¼{ Ø¬A ) SwA ²k{ ³T�o£ »e°

: SwA ²k{ ³ Ø]±T« JBM kØ¼vM ³ñ¼ÄB´TL¼~« ° B´¼Thw pA ¤Be �¼î nj �« ºnC

Ao¦Th« ° n±]B¯ ºB´®hw �½A ¬Bz½A : ³� ¨nAj é� ° �¼�½ Ao½p , © ØwFT« ° oØYFT«

S§BÇv� ° ³�nBî oYA nj ©Ø¦v« n±M ° SwA ³T¢¯ »¯Ao�o� ° Ro¼w WLi º°n pA

o�BhÇM n±Ç«A ºBÇ¼§°A : j±M ¨p¿ Rn±æ �½A nj ° , SwA ²j±M »L~î ço« ° »e°n

, n±Ç«A ©¼Çi° K�A±Çî ³�eÀÇ« ° »îBªTÇ]A n±«A S½Bîn o�BhM ©µ ° ¬Bz½BM © ØeoU

ShÇw S§BÇv� �Ç½A pA ° ³T�oÇ£ SLÇ�Ao« ° S\§Bí« SdU nj SØ�j S½B´¯ BM Ao¯Bz½A

/ k¯jAk¼« RB\¯

Sñ¦ªÇ« ¬AnAk«BÇ«p SwB¼Çw ¾±Çw ° »¯AjB¯ ³\¼T¯ nj nA±£ B¯ VjA±e �½A pA ºnC

/ kzhL¼ª¯ ²kÄB� ³¯±¢`¼µ kíM S«Ak¯ ° »¯Bª¼zQ ° k®ñ¼« �jB~U nB¼vM

n±«A ºB¼§°A : ³� ©½±¢¼« é�B� ©ñdM »§° , ©Tv¼¯ ¾B�� ¥µA ³ao£ A jn±ª®½A nj °

pA An ²nB`¼M ° è½o« kØ¼w ¬C ( Z ÒoÒe è½o Òª§A »¦Òî B×§ Ò° ) k¼\« ¬Co� ©ñe �ÀioM

/ k¯j±ª¯ ÀTL« An j±i ©µ ° , ²k½j A°n ©¦ ° ©Tw »¯AjB¯ ° S§B´] º°n

o¢½j ºB´MBT�

, ²k{ ²joM ©wA ³ Ø¼ÄB´M ° ³ Ø¼MBM KT� pA JBT� ¥´a pA ( ¨ Ø°j ° ¤ Ø°A k¦] ) JBTñ®½A nj

¥¼~ÇU n±ÇM : ³ñTv®½A / SwA ²k½jo£ ¥�¯ B´¯C RB½±Td« ° K§B« pA Hª¼�Tv« °

/ ©½jAj bo{ B\®½A nj An B´¯C ð½Bñ½ RBØ¼æ±~i

»wnoM ° ³ª� Bd« 296

²jBTÇwA jn±Ç« JBT� �½A �¼§FU ¨B�« nj ©¼�Tv« o¼� n±M q¼¯ o¢½j ºB´MBT� °

/ ©¼®ñ¼« ²nB{A B´¯DM ÁBª]A : ³� SwA ³T�o£ nAo�

³íLÇ« nj ³Ç� ³dÇæ ( 141 ) nj 1292 ¹®w »� ¸njB~§A ¹ Ø¼¯kª§A ¹§Bwo§A -41

/ SwA ²k{ �±L« ºo\µ ( 1329 ) ¤Bw nj ³Ø¼ª¦î ¬BTwjo�

/ SwA ¾B´M Apo¼« ©¦�M ° SØ¼Ø¦« ° »Ø�oU ° ¬ ØkªU ¬±«Ao¼Q nj

nj B´¼ÄB´ÇM · Ø¼§¿kTwA KT� pA »¯B«o� nBz�A kØªd« g¼{ �¼§FU ¬B�oí§A odM -42

kØ¼w n±´ RBLYA ° �¼Ø¼L®§A©UBi RØ±L¯ RBLYA nj ¥~� ³w º±Td« ° ³dæ ( 277 )

/ SwA ¾B´M Apo¼« n±´ ° JBM

¥dÇ« oÇ«Ò¿AKve ³Ç� ºn°BÇi �AoÇ{A �Ç¼§FU ¬B½jA tBwA Rke° ³§Bwn -43

/ SwA ²k{ o¼XñU ( 104 ) ·®w nj ¬Ao´� ¬B¼ÄB´M »¯Be°n

/ SwA ow ( 20 ) ³dæ oµ ° ³dæ ( 56 ) nj

o½odTÇÇM ( 1329 ) ·®ÇÇw jBMC�ÇÇzî ·®½kÇÇ« nj ³ÇÇ� ¾B´ÇÇM Apo¼ÇÇÇÇ« pA bA±§A -44

pA ²pBÇ]A ° ¬lA KvdM ° �B Ødæ B�C Apo¼« »ívM ° »®½°q� nk®ªw �MA �¼vd§AkLî

/ SwA ²k{ �±L« »¦îA ¨B�«

/ SwA ow ( 11 ) ³dæ oµ ° ³dæ ( 126 ) nj

�¼LvT®Ç« ° ¬B®�ÒA ° ¬B~�ÒA k½BM ³ñ¯C ³×Ø¦§A ¹ Ø¼æ° : k½±¢¼« ( 108 ) ³dæ nj °

odÇÒM è¼� AlA tk Ò¿A »MBT� » ²B®§q¯ ÒA B« A°oÔ�¯A , k®{BM o B¯ ©�îA �~�M G ØoÔ�

� ß« ÒKíz¯A ºmØ§A ³×Ø¦§A ²jAnÒA � Ò« »§A A±´ Ú]±ÒU ¤Dª§A » ¾kL Òª§A ÔJBT� »�Ô ° ¤Bæ ß±§A

B¯o´Ç� ÒA ð§mÇ� ²j±ÇM ©�îA �~Ô� ³�nBL« ³½C �½A pA j±~�« - ©½k Ò�§A ¥æÒ¿A Amµ

Apo¼« ) oL� Ò¿A �~Ô§A Ò B� Ò« ³×Ø¦§A n ØkÒ kÒ / ©½oÒñ§A ¤B Ø��§A B¯A ° B¯k® ßî � ß« Â� o«Ò¿A


� ß« Go«A ©�îÒ¿A ÒkíÒM oL� Ò¿A B®¼� Ò�æA k ©¼ñÒd§A o«Ð¿A ±µ ³Ø¯A ³ ß«B�« ÒkíM ( »¦îkØªd«

ß¤A±Ç«ÒA » BØ� Òe ©Ô § ³×Ø¦§A n Øk B« �ñ§° ¨p¿ Ø¥Ç� oM ¬B~�A SØLd« , o¼Li ©¼¦î ¬ ÔkÒ§

/ g§A /// tB®§A

pA uQ ³Ç� Sv¯Ak¼ªÇ¯ ( ©µjp±Ç¯ ¬oÇ� oLª�¼ÇQ ° »ÇØ¯k§ ©¦Çî ºAnAj ) ¾B´ÇM Apo¼«

° »¯¿±Ç� yñªÇz� ° �AqÇ¯ ° k½kÇ{ �ÀTÇiA oL� A ° ©�îA �~Ô� ¬B¼« nj xj±i

²k¼�íÇM ) oLÇ� A �~� ¬j±M j°o« ° ºnB®�oM ³M Øo\®« ²oiÒ¿BM ° ²k{ Ak¼Q »�¼ªî

( »¦îkØªdÇ« Apo¼Ç« ²k¼�íÇM ) ©�ÇîA �~� ¬j±M j°o« ° ç±�L« B½ ° ( ¾B´L§AkLî

/ j±M kµA±i

RAk½BíÇM ( tBÇ®§A ß¤A±Ç«ÒA »Ç BØ�Çe ©´Ò§ ³×Ø¦§A n Øk B« ) q¼Ç¯ ¤A±«A Sªv� nj °

/ k¼ÄBª¯ S«±ñe ° ²j±ª¯ ³í]Ao« ¤kí§A S¼M

pA ( »MoÇî RB]B®Ç« k®Ça q\M ) »wnB� ºB´UB]B®« º±Td« - ³«B¯RB]B®« -45

²nB{A ³¯±¢`¼µ ° , SwA ow ( 18 ) ³dæ oµ ° ³dæ ( 77 ) nj , SwA ¾B´L§AkLî

pA »Çñ½ oÇiC nj ( 72 ) ³dÇæ nj »§° , SwA ²kÇz¯ éLÇ� »¯BÇM ° ¥dÇ« ° ¤BÇÇvM

³Ç� j±z¼« ¨±¦í« g½nBU �½A pA ° , SwA ³T{±¯ An - 1340 oæ ²B« g½nBU B´UB]B®«

/ SwA ²k{ NBa g½nBU ¬C pA uQ

º±wB« é¼ª] pA ©za ³×Ø¦§A »§A ³ Ø]±T« ºA - »´MÒA ³×Ø¦§A : k½±¢¼« ( 33 ) ³dæ nj

°A pA »L¦� ³`¯C ° ²A±i °A pA »µA±i ³`¯C Bz£ oM ( ¾B´M Apo¼« ) »´MA R±ñ¦ªM ° k®M oM

° k®� A°j ¬B«nk¼M jnj nAqµ kæ »UBT§BM ° k½Bª¯ A°n RB]Be nAqµ kæ ºo�®M K¦�

B« k®� °A k®� ³`¯C k¯BµoM ©� k¼� pA An B´§j »µB¢®M ° k´¯ ©eo« An B´ªip »�Bí¯BM

/ SwA k½oÔ½ B« ©ñdÒ½ ° ¾BzÒ½ B« Ô¥í�Ò½ jo� ©¼¯A±U ³a

»wnoM ° ³ª� Bd« 298

: k®ñ¼« ¥�¯ An ¾B´L§AkLî nBí{A pA S¼M ²k\¼µ ( 55 ) ³dæ nj °

yhÇÇÇÇM �BÇÇÇÇ�DM n±ÇÇÇÇÇÇ¯ Ø�ÇÇe ¬BTvLÇÇ{ éªÇÇÇÇ{

yhÇÇM �AoÇÇ{A ° ³¦íÇÇ{ ±ÇÇ{ éªÇÇ{ pA ußLT�ÇÇÇÔ«

BªÇÇÇÇ¯ oØíÇÇÇÇ« JoÇÇÇÇÇÇÇÒ� BªÇÇÇÇ¯ n Ø±®ÇÇÇÇ« �oÇÇÇÇÇÇÇÇ{

yhÇÇÇM � À�BÇÇÇÇM n±ÇÇÇÇ¯ ²j JÀ�~ÇÇÇÇÇÇÇÇM b°n

¬A±UBÇÇ¯ ²kÇÇÇ{ ³TÇÇÇÇvi ¬B´ÇÇ] ¥¼¦ÇÇÇÇî ©ÇÇÇÇv]

yhÇÇÇÇM �B½oÇÇÇÇU º°nAj ±ÇÇ{ ©ÇÇip oÇÇµ ©ÇÇeoÇÇ«

ZBÇÇÇÇ]p »ÄB´ÇÇÇÇM ¬±ÇÇÇÇî ZAoÇÇÇw »ÄB´ÇÇÇÇM è¼ÇÇÇÇ�

yhÇÇM �BTzªÇÇM ²jsÇÇÇ« ZBÇU ±ÇU oÇM xnj � BÇÇi

/ j±z¼« �{°n q¼¯ ¾B´L§AkLî SØ½oîB{ ¨B�« oí{ k®a �½A pA

( 36 ) nj SwA ³ªUBÇi ° K¦Ç« ²jpB½ oM ¥ªTz« ³� SØ¼µ±§A RBLYA ³§Bwn -46

/ SwA ºn°Bi �Ao{A �¼§FU ° ³dæ

o�Ç¯ SdÇU »MBÇM ( 104 ) ³®w nj ¬Ao´� »¯Be°n ¥d« o«Ò¿AKve ³§Bwn �½A

/ SwA ²k{ o¼XñU ºo«A nBYC oz¯ »Ø¦« ·®\§

¥dÇ« �oÇ� pA ³Ç� »£n±Ç¢§A jpB¼®¼� »wB¼w RB�AoTîA ¬±«Ao¼Q nj ³§Bwn -47

/ SwA ²k{ ozT®« »MBM ( 102 ) ¤Bw nj ¬B¼ÄB´M »¯Be°n »Ø¦«

( 82 ) Híª] ° ²jo� jB�T¯A ° WdM ²n±Mq« RB�AoTîA K§B« ¬±«Ao¼Q nj ³§Bwn �½A

/ SwA ow ( 26 ) nj ³dæ oµ ° ³dæ

oÇµ ° ³dÇæ ( 72 ) nj ³Ç� »MoÇî ºB´UB]B®Ç« º±TdÇ« »Moî ·«B¯RB]B®« -48

/ SwA ²k{ �±L« »Mow �°odM ºo\µ ( 1319 ) ¤Bw nj ° ow ( 17 ) nj ³dæ


B¯ÒA ¾Bªw Ò¿A Ò³§ßA B½ Ú©´×Ø¦§ ÒA ðÒ BdL Ôw , nAkT ¿A ° ¹ª�í§A ³¯F{ »§BíU ³×Ø¦§A ±µ : pB�C

/ g§A /// ðTØ¼¯Ajo Ò ° ðTØ¼¯Ake±M Ô�oTîÒA ðßT Ò« ÒA Ô�MA ° �kL Òî Ô�MA ° � ÔkL Òî

/ k{BM ¾B´L§AkLî pA B´UB]B®« �½A GoµB

nB Ø�§A n ßkT� Ôª§A ³×Ø¦§A »§A oBvÔ½ ¬A k½oÔ½ �ª§ nB�w Ò¿A ZnBí Ò« » nAowÒ¿A o� ßl -49

³dæ ( 55 ) nj , ¾An° Òq§A �A �î B oz Ô« ³§Bª] Ò¬B� �¼e »´M Ò¿A ©¦ �« ¸njB~§A

²kÇ{ NBÇa »¢®w ° , »ÃLªM nj ( 1312 ) ¤Bw nj ° ow ( 14 ) nj ³dæ oµ °

/ SwA

»´§A ��±M »� Bi �ñv« pA Ao¯Bñ§Bw o¼w KUAo« kíM ° : k½±¢¼« ( 5 ) ³dæ nj

oÇ� l o´Ç{ SÇµ »�íÇM ° ºjA° SÇµ »�íÇM ³`¯B®Ça kÇ¯A²j±ª¯ �Ø¼í« ³LUn Sµ

B½±£ ° k®ñ¼« �¼LU nBØî g¼{ ºjA° Sµ oM Â«B� JBTñ®½A K§B« / g§A /// k¯A²jo�

/ k{BM ¬C ³ª]oU

° »ÄB´ÇM �¼�Ø¦LÇ« pA »íª] R¿Be bo{ º±Td« - »ÄB´M 89 ¤Bw ·«B®§Bw -50

pA ³«B®§Bw �½A / SwA ³dæ ( 160 ) Híª] , o¢½j K§B« ° JBM kØ¼wØ

»e �°oe

/ j±z¼« ozT®« ( 88 ) ¤Bw

nBLÇiA ) ¬AoÇ½A ¬B¼ÄB´ÇM »Ø¦Ç« »¯BÇe°n ¥d« ³½oz¯ ºBµ²nBª{ pA ºnAk�« -51

»ÄB´ÇM ( 102 ) ¤BÇw nj ° , j±z¼Ç« ozT®« ³LUoªñ½ »vª{ ²B« oµ nj ³� ( ºo«A

n±ÇM AoÇ¯C ºBµ³Ø½oÇz¯ »ÄB´ÇM ( 106 ) ©\®ÇQ ¤BÇw BÇU ²k¯nB¢¯ / SwA ²k{ u¼wFU

/ SwA ²k½j ©Ø�®« o¼�

²B« oµ nj ³� ( ºo\µ 1328 ¤Bw u¼wFU ) oTiBM ©\¯ ³Ø¦\« pA »ÄBµ²nBª{ -52

/ j±z¼« ozT®« ³LUoªñ½ ( p°n ²jp±¯ )

»wnoM ° ³ª� Bd« 300

³§BÇwn �Ç½A SwA ¾B¼Ç{A �ÄB�Çe pA WíL®Ç« ³Ø½n°oÇ� �ÇMA°n pA RnBLî �½j -53

bBL~« RDz®« JBT� �Ø§Æ« ³� ) bBL~« ³×Ø¦§Aq½qî ovQ bBL~« ³×Ø¦§A�¼«A oT�j xnB¢¯

³dæ ( 43 ) nj »ÄB´M ( 103 ) ·®w nj ºo«A RBØ½oz¯ »Ø¦« ·®\§ K½±~TM ³� ( j±M

/ SwA ²k¼wn éLM

SwA ( � ) ³ ØªÄA ºAoM ° RnB½p °j º±Td« ³§Bwn �½A , SwA ³í«B] RnB½p -54

ow ( 15 ) nj ³dæ oµ ° ³dæ 29 nj Hî±ª\« ° oT¦ Ø~« »«Ø°j ° oUo~Th« »§Ø°A

RnB½p °j �½A ²j±M ( � ) ³ ØªÄA RAo�dM k�Tí« JBM JB®] ³ñ¼í�±« GoµB ° , SwA

nj , SwA ²jAj K¼UoÇU SwA ²kÇ{ l±ÇiF« ²jnA° RAnBÇ½p ° RAnBLî ° �B§A pA ³� An

» »¯B jBo\§A �jBæk Øªd« �M �vek Øªd« »¯B\§A kLí§A ³LT� : kv½±®¼Ç« ¬B½BQ

¹í«BÇ] Õ¸nB½p : SwA n±Ç� �½A ³§Bwn pB�C ° ( 1267 ) ¹®w �nBLª§A ¬B�«n o´{

¸nBÇ½q§A ÒJAjC éLØUA Ôq½qí§A B´Ø½A B¼ , ©¼e Òo§A �ªe Øo§A ³×Ø¦§A ©vM , ¹ ØªÄ¿A Ø¥� B´MnAqÔ½

: k½±¢¼Ç« ¨°j RnBÇ½p pBÇÇ�C nj ° , g§A /// ( � ) Ø»¦Çî ¸nB½p » Ô¥LÒ � ß« B®¼�§ ÒA Bª¼

BªÇ Ø A ° �¼Ø¼L®§A©UBi ³×Ø¦§A¤±wn k Øªd« »¦î ¸±¦~§A BªØ A ° �¼ª§Bí§A ØJn ³×Ø¦§ kªd§A

±µ Ø¿A ³§ßA ¿ ³Ø¯ßA ÒjAnÒA ° ³×Ø¦§A ¾B{BªM ³×Ø¦§A ¤C ¤C ° ³×Ø¦§A¤±wn ¤C ° ³×Ø¦§A ¤C »¦î ¨Àv§A

/ g§A /// AlB kíM ° �¼Lª§A Ø�d§A

»Ç »Ç«Òj �oÇ Òµ ° ©ñ¼Ç ¾B®�¦§ Ø¿ßA HÃ¼{ ÒjAnÒA B« ° : k½±¢¼Ç« RnB½p �ª� nj °

° ©ñ½k½ ÒA �¼M kµB] ÔA »ØTe ©ñT§° Òj ¨BØ½A �½B »ØMn ©¦î » B« ° » Ø«ÔA ° »MBßM ©ñ¦¼Lw

©�nBY ÒmiC»ØTe ©ñT®�¦ Òw ¨BØ½A �½A ° ©ñßTí¦ Ò� Òè¼ �nkTw ÒA »ØTe ©ñU Øqî ¨BØ½A �½ÒA

nBÇYC p°oM ÔnBYC Ò�½A ° ©ñÒ °jB Øª Òî Ò»®Tw ÒA »ØTe ©�n±´Ô� ¨BØ½A Ò�½A ° ©ñÄAkî ÒA � ß«

» Ø«A ° »MBM /// ©ñ½k½ ÒA �¼ÒM Gj±]±« ¬±ñ¼ Ö�Ô� k½nA Bª§ ©ñß lBM Ò¤± ÒA »ØTe ©ñTØ¼M±M Ôn


Ò�¼Ç� ° ©ñßT Òí¦Ç Ò� º ÒkÒ½ �¼ÒM ¥\hÒ½ Ò�æ±§A Ø¬A ° ©ñ�æÒA Ò�¼ñ »ØMn ©¦î » B« °

©ñ¼¦Çî ÔSeoT]A ºmØ§A BÒ¯ÒA ²C ²D ©�o�d Ò« º ÒkÒ½ �¼ÒM »¼dÒTvÒ½ ÒSíÒ®§A Ø¬ßA ° ©ñÒTí¯A

/ g§A /// »ÄB®X ßM

° SØ¼Çµ±§A ¨B�ªÇM An j±i ¤Bw nB´a pA uQ : ³� SwA JBM kØ¼w ¬Bªµ �½A ºnC

³� An ( ¨Àv§A©´¼¦î ) ³ ØªÄA RAo�e S®¦w ° RØqî ° S§°j ¨BØ½A ° , ²k¼¯Bwn SØ¼M±Mn

/ k½j »��®« An ¨ÀwA R Øk« ° , ³Tv¯Aj f±v®« / j±z¼« oØ�mT« RnB½p �½A nj

, W¼¦X ÒT§A » é¼MoÒT§A Ûow ° nAowÒ¿A RB½AkM ° ¬Bv¯ ß¿A �¦ Òi Ô¹Ø¼�¼� ³¼ Õ¹L�i -39

³Ç×Ø¦§A ±Çµ : pBÇ�C ( »¼d½ BM jkî nj SwA �MB« ) k¼e Ò±§A ¤p Ò¿A ØJn ßk®î � ß« ¤qÒ¯

»Ç o«Ò¿A RB½DM ¹�Ò�¯ÒA ° n±´�§A » ¹��Ô®§A Ò¥í Ò] ºmØ§A ³×Ø¦§ Ôkªd§ÒA , ³Unk »§BíU

/ g§A /// n±´z Òª§A pAoÒ� � ß« Ò¾B{B« Ø¥� » ²o´�ÒA ° n±�v Òª§A b±Ò§

³ñ½n±M ° , Sv¼§±ªí« ow ³w ° jBTzµ j°ke nj ° ©½k� ° »Øi ³hv¯ �½A

nj , SwA ¤pA cLæ »¼d½ Apo¼« ¾Bz¯A pA : j±z¼« ¨±¦í« ³Li �w° pA ° ¬A±®î pA

ºmØ§BÇM Ú�®«±Ç ÔU ¬ÒA ©ñ¼æ°ÔA ° ³\Ò\Ôe ° ³×Ø¦§A ß¬Boí ßM ©ñ¼æ Ô°B Ò ¿ÒA : k½±¢¼Ç« �w°

° Ø¥Ç] ³Ç×Ø¦§A ² Ôo´�Ô½ � Ò« ³Ø¯A ° ¿ÒA ¸oµBM o«ÒA Al ° ¸oµB� ¹Ø\e Al ²k® ßî � ß« ³×Ø¦§A ³Ò¦í Ò]

/ g§A /// ² Ôn±´� Òé®T«A ° Øqî ° ² Ôo«ÒA é� ÒUnA

Sv¯Ak¼Ç« ³Ç×Ø¦§A ² Ôo´�Ç Ô½ �Ç Ò« An j±i ¤pA cLæ ³� j±z¼« ¨±¦í« RnBLî �½A pA

/ ( 18 | ) k{ ¥�¯ q¼¯ �Bñ§A ¹�¯ pA ³ñ¯B®a

° o½kÇ� k¼î ºBîj ° o´ pBª¯ pA kíM ºBîj oM ¥ªTz« SwA »i ³hv¯ -40

( 15 ) ³dÇæ oÇµ ° ³dæ ( 30 ) nj , K¦� n±�e ºBîj ° ³íª] ° uª{ �±¦�

¬BªÇµ nj GoµBÇ ° , ðLÇw ° �Çi ¬Bª´M ° ³í«B] RnB½p ³hv¯ ·ª¼ª� ° , ow

»wnoM ° ³ª� Bd« 302

/ SwA ²k{ ³T{±¯ g½nBU

³TÇ{Aj Ø¥�TÇv« ³¼îAj ³ñ®½A pA y¼Q JBM JB®] An ³¼îjA �½A ³� SwA ¨±¦í« °

³T�o£ ²jnA° ³¼îjA RÀª] ° RBª¦� pA K¦�A ³¼îjA �½A RAnBLî , SwA ³T{±¯ k{BM

/ SwA ²k{ ³ª¼ª� q¼¯ ³L½o� RAnBLî ° RBª¦� H�íM ° ²k{

jn±Ç« JBTñ®Ç½A �Ç¼§FU ¨B�Ç« nj ³ Ø¼ÄB´ÇM ° ³ Ø¼MBÇM KTÇ� pA q¼Ç¯ oÇ¢½j JBT� k®a °

/ ©¼®ñ¼« o�®�oæ B´¯C ¥¼~U ° bo{ pA B« : ³� SwA ³T�o£ nAo� ²jBTwA

303 Swo´�

³d�æ ¬A±®î

g½nBU Sªv

223 , 221 , 13 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / JBM kØ¼w ¤Be bo{

18 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾B´M ¤Be bo{

27 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾B´L§AkLî ¤Be bo{

240 , 29 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ºk®�A »�±{ ¤Be bo{

34 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ?Sv¼� ³×Ø¦§A ²o´�Ô½ �Ò«

219 , 38 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / »T{n ° »ÄBveA g¼{

229 , 45 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¬Bhª½o� kØªd« »]Be

48 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ²jp±¯ jkî

49 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ²jp±¯ º°n ¨BñeA

ºjAo�¯A JAjC

54 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / »¢¯B¢½ ° jBdØUA ¨°q§

57 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³M±U ° nB�TwA k½kdU

58 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¨jo« ¬B¼« nj o� l S«oe

60 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / K§B« pA ¤AÆw k½kdU

62 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / o¼�� ¬jo� ¤AÆw S«oe

64 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³Ø¼YBYA k½k\U ¨°q§

65 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / o½oe ¬k¼{±Q pA±]

66 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / y½n ¬k¼{AoU q½±\U

Swo´� 304

³d�æ ¬A±®î

67 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / Swj ¬k¼w±M S«oe

68 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ow ¬k¼{AoU S«oe

68 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / oL®« oM t±¦] pA é®«

69 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ²nBhTwA nBLTîA ¨kî

71 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / KT� éL� pA é®«

72 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¬jo� ³ Ø¼�U pA »´¯

74 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / »¯A±i²pA°C ° ¾B®� q½±\U

76 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / RnB½p ow S«oe

78 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / keA° S�§ ° Ø�i ¨°q§

81 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ²o�¯ ° À� �°o q½±\U

81 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / k½n±h¯ Am� Swj BM

83 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / k¼{±PM n±Øªw ° Øqi

84 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / SwA ¨Aoe � B½oU

j°ke ° ¨BñeÒA

87 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ºBQ ° Swj �Tv{ j°ke

88 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾B¼{A ¨BªU RnB´�

91 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / »®« RnB´�

92 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / RnB´� ° JBM kØ¼w

94 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / JC o¼´U �ÄAo{

305 Swo´�

³d�æ ¬A±®î

95 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / k½°o¯ ©\î ºB´«B ØªdM

97 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ï±¦ ÔL§A JBM

99 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / SwA n±a ¾±�°

100 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / nmî Rn±æ nj ¾±�°

102 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / S¼« �¼ñU

103 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / n±Ø¦M nj SØ¼« ��j

104 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / SØ¼« ¸±¦æ SØ¼¼�

106 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / pBª¯ RBØ¼æ±~i

109 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / SwA ©v� ³w pBª¯

111 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / pBª¯ �±�w jnA±«

112 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / Sv¼¯ pBª¯ nj ²k\w

114 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾B�� pBª¯ SØ¼¼�

116 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¤±� B« o¼� BM pBª¯ pA±]

117 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / SwA ¨Aoe SîBª] pBª¯

118 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / SwA ³¦L� BØñ Òî

120 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / SwA ��Bw RB½C pBª¯

121 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¨±æ ¨BØ½A

122 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ²p°n j°ke

124 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ²p°n �±�w jnA±«

Swo´� 306

³d�æ ¬A±®î

127 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / o½k� k¼î ¨±æ

128 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¨B¼æ ²B« ºBîj

130 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¸±�p nAk�«

131 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / B´¼� An±i nj ¸±�p

132 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¸±�p �oæ jnA±«

134 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¬B¼M nj o¢½j �±�e

138 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / �°oíªM o«A

140 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / }~�§A �veA nj jB´]

141 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¬B¼M nj jB´]

144 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / tk�A nj jB´] gv¯

145 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¬B¼ÄB´M Ro{Bí« ¾±w

146 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¤pA cLæ pA »Ä±£kM

148 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¨ÀwA o�¯ pA jB´]

152 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / JBM ° Ø[e RBØ¼æ±~i

155 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾B´M ° Ø[e RBØ¼æ±~i

156 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / JBM ·¯Bi ° pAo¼{

158 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / x°o� ° k½oi �ÄAo{

159 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / �T�o£ ¾BMn pA±]

160 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ²k®M ³¦«Bí« S«oe

307 Swo´�

³d�æ ¬A±®î

162 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / p°n ³¯ nj RnB\U S«oe

164 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / bBñ¯ RBØ¼æ±~i

165 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / o´« ¬jo� k½kdU

167 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / »ÄB´M o¼� BM bBñ¯ é®«

168 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / �½±MA ¾B�n ¨°q§

170 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / �B�p ° k�î ³¦æB�

171 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / k½o¼¢¯ ¬p °j pA y¼M

174 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ? Sv¼a bBñ¯ k�î

175 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / j±{ �¼¼íU S�° ow nj

177 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / R±� oLi nj ² Økî

178 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / RB« Øod« RB�L� nj

180 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / SwA ¨Aoe ³íT Ô«

182 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / �À� nj ¬p nB¼TiA

183 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¬jAj �À� �ÄAo{

186 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / JBM ²k¼�î ° �À�

187 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / k{ ³T{AjoM ¥Ø¦dÔ«

188 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ow nj �À� �ÄAo{

190 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¬B¼M nj VA Øn Ô° RB�L�

191 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / tk�A nj ³Yn Ò° RB�L�

Swo´� 308

³d�æ ¬A±®î

194 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¤kí§A S¼ÒM ©´w

196 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / B´¯C o¼� ° RBØªî ° ¨BªîA

197 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ? Sv¼a ²±L Òe

200 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¬jo� ¬°qd« ºAq]

202 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³¯Bi ¬k¼¯Ap±w ºAq]

203 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ? Sv¼a �A±§ ©ñe

205 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³¼¯Ap ° »¯Ap ©ñe

206 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / �nBw oM Øke

³Ø¼ÄB´M ° ³Ø¼MBM ºB´MBT�

210 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾B´M tk�A

212 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / tk�A �À�A pA

212 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / o¢½j bA±§A

213 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾An±¯ ³�n° ³ Ø~�

214 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / bB Ø¼w ³§B�«

216 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³d½oæ K½lB� A

217 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¨BñeA ° j°ke ³®¼\®£

217 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / S¯B½j nj »§Bª]A o�¯

218 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¥¼L¯ g½nBU }¼h¦U

219 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / �Ø§Æ« K¼\î KØ¦�U

309 Swo´�

³d�æ ¬A±®î

222 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³Ø¼§kî ³¼dæ

224 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³¯ ØkªT« ¥¦« g½nBU

225 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¥¦« �Ø§Æ« S§B´]

228 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / RAnAkT�A

231 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¤°A S½Akµ c¼MB~«

232 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / B´¼ÄB´M RB]B\TeA pA

233 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¨°j S½Akµ c¼MB~«

234 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / »¯B¢½BP¦£ ³XeBL«

237 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¨±w S½Akµ c¼MB~«

237 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / »¯BTwjnA ¤Bñ{A

239 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ºk®�A »�±{ bA±§A

241 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / »�±{ S¯B¼i

242 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / JBM pA JBT� ³¯

247 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³Øªî ³§Bwn

248 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / Sz´M Szµ

250 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³Ø¼§kî ³¼dæ

252 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / JBM bA±§A pA

252 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / JBM K¼\î RBª¦� pA

253 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / �Bñ§A ¹�¯

Swo´� 310

³d�æ ¬A±®î

254 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / t° Øk� ° ²B{�½k§AoæB¯

256 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / »¯B¢½BP¦£ kÄAo�

258 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¬B�½A SeB~�

258 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾B´M ¬B�½A

259 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / jo� ØkíTv« An ³®¼«p Apo¼«

261 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¬B�½A �À�A pA

263 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / RB�°B«

264 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾B´L§AkLî R¿±í\«

266 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / JBM kØ¼w ¬B¼M

267 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¬B¼M ©ØªT«

269 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / »Moî ¬B¼M

270 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¥ñ¼µ b±§

271 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / JBM �¼ÄC

271 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³½ Ønj K� A±�

273 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¹¯B½k§A t°nj

273 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¸oªX¦§ ¹§Bwn

274 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / JBM kØ¼w RBª¦� pA

275 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ©¼í¯ k®Mé¼]oU

277 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾B´L§AkLî K¼UBñ«

311 Swo´�

³d�æ ¬A±®î

278 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / K¼UBñ« ¨°j k¦]

279 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾B´M Apo¼« é½kM

280 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / j±z¼« ¤pB¯ RB½C

281 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾B´M �¼L« JBT�

283 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / JBM }~�§A �veA

284 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / SwA �w±½ »¦î �M �¼ve

285 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / Ø�d§A n±´ g½nBU

286 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / éMAn ��n ° ³ Ø¼MBM

287 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / n°k~§A S\´M

288 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / JBM kØ¼w RB½C pA

289 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¬B�oí§A ¥Ä¿j

291 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³�nBL« ³î±ª\«

291 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / »�Bñ§A S¯A ºBîj

292 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ºk®�A »�±{ b±§

293 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / n±v« b±§

296 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¬B�oí§A odM ° ³ Ø¼¯k« ³§Bwn

296 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾B´M ·«B¯SØ¼æ°

298 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ¾B´L§AkLî nBí{A pA

298 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³ÄB®½A o¢½j ºB´MBT�

Swo´� 312

³d�æ ¬A±®î

300 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³í«B] RnB½p

301 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / S�¦i SØ¼¼� nj ³Li

301 / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / ³¼îjA nj o¢½j ³hv¯

»wnom ° ³ª bd« ¨bñea ° kÄbî ° g½nbu nj ¾b´m °...

Documents