1

2

Voorwoord

Dit onderzoek is geschreven naar aanleiding van een gesprek. Dit gesprek tussen mij en

mijn begeleider ging over de manier hoe er naar een dictatuur wordt gekeken in onze

moderne samenleving. Er is tegenwoordig een bijna algemeen geldende geijkte kijk op

een dictatuur, zeker vanuit het oogpunt van een democratie. Dit was echter niet altijd het

geval, grote filosofen hebben in de geschiedenis de voorkeur voor een dictatuur gegeven

boven een democratie. Vervolgens zijn er samenlevingen geweest op basis van de idealen

van die filosofen. Het zou dan ook een interessant zijn om vanaf een andere optiek naar

een samenleving te kijken die niet alleen, of helemaal niet gebaseerd is op het

democratisch ideaal.

3

Inhoudsopgave

Inleiding 4

1.1 Hoe zijn de theorieën van de grondleggers van het Sociaal contract vormgegeven, en hoe zijn de theorieën vormgegeven van de moderne filosofen geïnspireerd door deze grondleggers? 5

1.1.2 Inleiding 5

1.2 Thomas Hobbes 6 1.2.1 Achtergrond 6 1.2.2 Theorie 6

1.2.2.1 Eerste deel ethiek 6 1.2.2.2 Tweede deel ethiek 7

1.3 John Locke 11 1.3.1 Achtergrondinformatie 11 1.3.2 Theorie 11

1.4 Jean-Jacques Rousseau 15 1.4.1 Achtergrondinformatie 15 1.4.2 Theorie 15

1.5 Karl Marx 18 1.5.1 achtergrondinformatie 18 1.5.2 Theorie 18

1.6 Rawls 22 1.6.1 Achtergrondinformatie 22 1.6.2 Theorie 22

2.1 Wat heeft tot de totstandkoming gezorgd van samenlevingen in Rusland, De Verenigde Staten en Italië, met aan de basis idealen van filosofen die een sociaal contract theorie hebben ontwikkeld. 25

2.1.2 Inleiding 25

2.2 Rusland 26

2.3 Verenigde Staten 29

2.4 Italië 31

3.1 Zijn Rusland, De Verenigde Staten en Italie trouw gebleven aan de eerder gevestigde idealen van het sociaal contract in de Jaren 20 tot 30? 33

3.1.2 Inleiding 33

3.2 Rusland tijdens de regeerperiode van Stalin 34

3.3 Verenigde Staten tijdens de regeerperiode van Roosevelt 37

3.4 Italië tijdens de regeerperiode van Mussolini 40

4.1 Conclusie 42

Discussie 43

Nawoord 44

Bijlage 45

4

Inleiding

Er wordt vaak gekeken naar hoe een samenleving fungeert. Dit gaat vaak over de voor-en

nadelen van een bestuursvorm. Het leek mij een interessant perspectief om te gaan kijken

of een samenleving trouw is gebleven aan zijn ideaal. Dit ideaal is gevormd door de

filosoof die aan de basis ligt van een samenleving. Er wordt in dit onderzoek specifiek

gekeken naar het sociaal contract die aan de basis van de desbetreffende samenleving ligt,

en in welke mate er trouw is gebleven aan de idealen door de tijd heen. In andere

woorden: wat is de meest zuivere versie van het sociaal contract. Het sociaal contract is

de verhouding tussen burger en overheid. Beide partijen moeten zich houden aan de

afspraken in het contract, als een van de twee partijen de afspraken overtreedt, is het

contract niet meer geldig.

De hoofdvraag zal worden behandeld door verschillende deelvragen:

- Hoe zijn de theorieën van de grondleggers van het Sociaal contract vormgegeven,

en hoe zijn de theorieën vormgegeven van de moderne filosofen geïnspireerd door

deze grondleggers?

- Wat heeft tot de totstandkoming gezorgd van samenlevingen in Rusland, De

Verenigde Staten en Italië, met aan de basis idealen van filosofen die een sociaal

contract theorie hebben ontwikkeld?

- Zijn Rusland, De Verenigde Staten en Italië trouw gebleven aan de eerder

gevestigde idealen van het sociaal contract in de Jaren 20 tot 30?

De verschillende opvattingen over het besturen van een land door middel van het sociaal

contract, of een soortgelijk ideaal zal eerst worden behandeld. De verschillende theorieën

worden in deze deel vraag uiteengezet.

Vervolgens zal er worden aangetoond dat er een ideaal van een van de behandelde

filosofen aan de basis ligt van een van de drie landen. Het aantonen hiervan is cruciaal.

Dit laat zien dat een samenleving de intentie heeft zich te houden aan het ideaal. In de

laatste deelvraag zal worden gekeken of de drie samenlevingen het eerder bevestigde

ideaal behouden, dit wordt onderzocht in het turbulente begin van de 20e eeuw. Als blijkt

dat een samenleving trouw is gebleven aan het ideaal van het sociaal contract, kan er

worden geconcludeerd dat het desbetreffende sociaal contract zuiver is.

5

1.1 Hoe zijn de theorieën van de grondleggers van het Sociaal contract

vormgegeven, en hoe zijn de theorieën vormgegeven van de moderne filosofen

geïnspireerd door deze grondleggers?

1.1.2 Inleiding

Er zijn drie grote grondleggers van het sociaal contract: Thomas Hobbes, John Locke en

Jean-Jacques Rousseau. Alle drie sterk onder invloed van de tijdsperiode waarin zij

leefde, hebben deze rechtsfilosofen een sociaal contract opgesteld. Deze sociale

contracten zijn de basis geweest voor de machtsverhoudingen in grote landen, sommige

tot op de dag van vandaag. Iedere paragraaf zal openen met een kort stuk

achtergrondinformatie van de desbetreffende filosoof. Daarna zal de theorie worden

behandeld die uiteindelijk zal duidelijk maken hoe het sociaal contract of ideaal eruitziet.

Vervolgens zullen Karl Marx en John Rawls behandeld worden. Deze filosofen hebben

onder sterke invloed van de grondleggers van het sociaal contract, moderne filosofische

theorieën gecreëerd. Deze filosofen worden behandeld omdat deze van grote invloed zijn

geweest op de samenlevingen die later behandeld zullen worden.

6

1.2 Thomas Hobbes

1.2.1 Achtergrond

Thomas Hobbes, geboren in Engeland in 15881. Na zijn studie aan Oxford Univeristy te

hebben afgerond, werd Hobbes leraar van de zoon van een welvarend en machtig

aristocratische familie. In deze positie heeft Hobbes veel kennis opgedaan over de

toenmalige leiders van Engeland. Toen de burgeroorlog in 1642 uitbrak2, die uiteindelijke

leidde naar de onthoofding van de koning van Engeland, vluchtte Hobbes naar Frankrijk.

Geschrokken door de chaos in zijn land, heeft Hobbes scherpe ideeën ontwikkeld over

het besturen van een land. Dit is goed terug te vinden in zijn bekendste theorie: Het

Leviathan. Dit wordt in de volgende paragraaf beschreven.

1.2.2 Theorie

1.2.2.1 Eerste deel ethiek

Hobbes maakt gebruik van het methodisch individualisme3. Hierbij wordt er niet gekeken

naar een geheel, maar naar de opbouw van iets. Hoe de individuele onderdelen iets

voortbrengen dat uiteindelijk het geheel laat werken. Deze methode is door Hobbes

vergeleken met een horloge. Er wordt bekeken hoe elk apart onderdeel van het horloge

individueel beweegt. Op deze wijze kan er van elk onderdeel van het horloge worden

aangegeven, wat de individuele functie is. Vervolgens wordt het horloge met alle

individuele onderdelen weer in elkaar gezet. Zo kan er worden verklaard hoe elke

individuele beweging in relatie staat tot het geheel, oftewel het werken van het horloge.

Het bewijs dat alle verklaringen voor de aparte onderdelen juist waren is te zien aan de

werking van het horloge. Immers als het horloge weer draait is er goed geanalyseerd.

Hobbes vervolgt zijn theorie met de vraag: wat is het doel van een levend wezen op

aarde?4 Er kan worden veronderstelt dat een object niet uit zichzelf zich weer herstelt na

een val. Als een afstandsbediening van het nachtkastje valt zal deze zichzelf niet kunnen

herstellen en weer terug naar zijn oude positie kunnen verplaatsen. Een levend wezen

daarentegen zal zich na een val wel herstellen en weer opstaan. Het feit dat een levend

wezen zich verdedigt in een gevecht en zichzelf voedt als het honger heeft. Laat zien dat

het de intentie heeft in leven te blijven. Het doel van een levend wezen is dan ook:

overleven. Het blijven voortbewegen en bestaan is dan ook het doel van een mens.

1 Williams, G.T. Thomas Hobbes: Moral and Political Philosophy. Geraadpleegd op 18 augustus 2016,

http://www.iep.utm.edu/hobmoral/#H2 2Williams, G.T. Thomas Hobbes: Moral and Political Philosophy. Geraadpleegd op 18 augustus 2016,

http://www.iep.utm.edu/hobmoral/#H2 3 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M.(2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 135-150. 4 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M.(2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 135-150.

7

Bepaalde gebeurtenissen bevorderen dit doel niet. Ten val komen is niet goed voor het

verdere bestaan van een mens. Echter is dit in veel gevallen iets willekeurigs, en wordt

dit niet door de mens zelf geïnitieerd. Het ontwijken van een auto wel. Dit is iets wat

door een mens wordt gedaan om zichzelf in het doel van het leven te voorzien, overleven.

Die wil om te overleven wordt vertaald in verlangens. Het verlangen om te eten, leren en

het hebben van seksuele gemeenschap zijn allemaal voorbeelden van verlangens die het

overleven bevorderen. Deze verlangens worden gevormd door ervaring. Als er wordt

gedacht dat het eten van een fruitsoort goede voeding is, kan er een verlangen naar zijn.

Echter als later blijkt dat deze vruchtsoort giftig is, zal hier in de toekomst geen verlangen

meer naar zijn. De ziekte die voortkwam uit de vrucht was namelijk een bedreiging voor

de overleving van deze persoon.

Mensen zijn volgens Hobbes in staat om: ‘causale verbanden te herkennen’5. Dit wil

zeggen dat een mens zelf situaties kan generaliseren. Er zal na de ziekte van de giftige

vrucht worden uitgekeken bij dezelfde exterieure eigenschappen van een andere vrucht.

Het vermogen om deze verbanden te herkennen noemt Hobbes ‘het verstand’. De graad

van gewichtigheid van een verlangen hangt sterk af van de omstandigheden. Als er

dagenlang niet gegeten is zal hier de nadruk op liggen in de verlangens van een mens.

Verlangens kunnen ook de overleving niet stimuleren. Volgens Hobbes is hier geen

sprake van goed of kwaad. Een persoon kan namelijk denken dat iets het bestaan zal

bevorderen, terwijl het tegendeel waar blijkt te zijn. Als er kennis over de negatieve

gevolgen van iets is, maar er toch een verlangen naar plaatsvindt, zit er een fout in het

verstand van een persoon. Er geldt wel: wat goed is voor de een, hoeft niet goed te zijn

voor de ander.

1.2.2.2 Tweede deel ethiek

Allereerst stelt Hobbes twee regels voorop6.

1) De mens is fysiek en mentaal ongeveer gelijk aan elkaar.

2) De wereld is eindig. Er zijn geen oneindige voorraden op aarde.

Het komt vaak voor dat mensen dezelfde verlangens hebben. Er is vastgesteld dat er een

eindige voorraad op aarde is. Dus er zal schaarste ontstaan. Als een groep mensen

allemaal een verlangen heeft, maar er niet voor iedereen middelen zijn om hierin te

voldoen, zullen deze personen vijanden van elkaar worden.

Omdat de mens zich bewust is van het feit dat er in de toekomst verlangens zullen zijn,

zullen er zoveel mogelijk middelen worden verzameld om aan de verlangens van de

toekomst te kunnen voldoen.

5 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M.(2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 135-150. 6 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M.(2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 135-150.

8

Hobbes definieert macht dan ook als volgt: ‘De mate van middelen in het bezit, waarin

aan toekomstige verlangens kan worden voldaan’7.

Omdat mensen ook actief bezig zijn macht te verwerven, naast het vervullen van de

huidige verlangens, zal er alleen maar meer schaarste zijn, en ontstaat er een conflict

tussen mensen. De mens is ongeveer gelijk aan elkaar. Er zal dus nooit een winnaar uit

het conflict komen.

Vanaf dit punt zal er worden gefocust op het conflict door de mens. Elk moment zou de

‘vijand’8 kunnen toeslaan. Dus is het van belang de tegenstander zo zwak mogelijk te

maken. Op deze manier wordt er niet alleen gekeken of de persoon zelf genoeg macht

heeft, maar ook hoeveel macht een ander persoon heeft. Immers hoe meer macht een

persoon heeft, des te sterker een persoon is, en hoe makkelijker deze persoon iemand zou

kunnen aanvallen.

Zo ontstaat er een constante staat van oorlog. Iedereen is nog alleen gefocust op het

wantrouwen tegenover andere mensen. In deze staat is er geen kans op een normaal

dagelijks leven.

Regels opstellen in deze staat van oorlog heeft weinig effect. Als niet iedereen zich aan

een regel houdt, zullen de mensen die dit wel doen achtergesteld worden en een zwakkere

positie krijgen. Op deze wijze lopen mensen gevaar overmeesterd te worden door de

mensen die zich niet aan de regels houden. Dit principe kan worden toegepast op de

visserij. Een grote groep vissers is door het overmatig vissen een heel gebied aan het leeg

vissen. Als iedereen wat minder zou vissen, zou er genoeg voor alle vissers zijn en

kunnen alle vissers een lucratief bedrijf beheren. Dit werkt alleen als iedereen zich aan

deze afspraken houdt. Echter is het een risico voor een persoon om zich te houden aan de

afspraak, als de een dit wel doet maar een ander niet, zal de zee nog steeds leeg worden

gevist, alleen nu heeft de ene persoon niet genoeg vis om rendabel te blijven, maar de

ander wel. Volgens Hobbes is het natuurlijk dat de mens zich in deze situatie niet zal

houden aan de afspraak van minder vissen. Er is namelijk geen reden te geloven dat

anderen dit wel zullen doen. Dus om het eigen bestaan te verzekeren blijven vissers net

zoveel vissen als voorheen. Met overbevissing als gevolg.

De mens heeft volgens Hobbes: ‘onbeperkte natuurlijke vrijheid’ (C.W. Maris, 2011). De

mens kan zich wel realiseren dat door het inperken van deze vrijheden de vrede bewaard

kan worden, en de vrede is essentieel voor de overleving van een mens, als iedereen zich

aan bepaalde afspraken zou houden, betekent dit dat er in vrede kan worden geleefd in

een anarchie.

7 The Cambridge University. (1991). The Cambridge History of Politcal Thought, The Cambridge

University Press. Pagina 535-545.

8 The Cambridge University. (1991). The Cambridge History of Politcal Thought, The Cambridge

University Press. Pagina 535-545.

9

Echter als iemand dit natuurlijk evenwicht verstoord door zich niet meer aan afspraken te

houden, zal er weer een staat van totale oorlog ontstaan. Dit noemt Hobbes de ‘Law of

nature’9.

Doordat mensen hun verstand soms niet gebruiken, kan deze anarchie niet vredig blijven.

De mens is zoals Hobbes zegt: ‘kortzichtig’10. De mens snapt vaak niet dat door zich aan

regels te houden er vrede kan worden bereikt.

Er is hier echter een oplossing voor volgens Hobbes. Als er directe sancties achter een

regel zou zitten, zou dit de kortzichtigheid kunnen voorkomen en mensen zich aan de

vastgestelde regels kunnen laten houden. Dit werkt alleen als er een ‘monopolisering van

de macht’11 plaatsvindt. De ‘soeverein’ moet alle macht in handen hebben. Dus zowel op

het gebied van politiek als geweld. Deze soeverein kan zo ingrijpen als mensen regels

overtreden. Dit gebeurt om de vrede te bewaren. Volgens Hobbes is er geen ruimte voor

meer dan een machtsinstituut (denk aan de trias politica). Anders zouden de verschillende

instanties het gevecht met elkaar aangaan en komt de situatie weer terug in de staat van

totale oorlog.

Deze nieuwe soeverein zou zijn macht verwerven door de samenkomst van mensen, die

allemaal hun macht overdragen aan de desbetreffende soeverein. Er wordt als het ware

gezegd: ‘Ik autoriseer deze man of deze vergadering, en sta mijn recht om mij zelf te

besturen aan hem af, op voorwaarde dat gij ook uw recht aan hem afstaat, en op dezelfde

wijze al zijn behandelingen autoriseert12’

Deze soeverein kan ook niet worden afgezet, of gebonden aan regels zijn. Het controleren

van een vorst zou door een andere soevereine instantie moeten gebeuren. Dit zou weer

leiden tot meerdere macht instanties. Dit werkt zoals al eerder aangegeven niet volgens

Hobbes. Een soeverein moet wel handelen met goede bedoelingen voor het volk. Echter

is dit niet gegarandeerd. Het is namelijk beter om een slechte soeverein te hebben, dan in

een staat van totale oorlog te leven. Hobbes erkent wel dat als er geen veilig bestaan meer

kan worden geleefd door de acties van de soeverein, het volk in opstand mag komen13.

9 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M. (2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 135-150. 10 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M. (2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 135-150. 11 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M. (2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 135-150. 12 Van Gils, Wouter. (2005). Filosofie De vroegmoderne tijd (17e en 18e eeuw). 521 Uitgevers. Pagina 150-

206 13 The Cambridge University. (1991). The Cambridge History of Politcal Thought, The Cambridge

University Press. Pagina 585-615.

10

Het sociaal contract ziet er als volgt uit: Het volk geeft hen ‘onbeperkte vrijheid’14 aan de

Soeverein., en zal zich onderwerpen aan de monopolie van de machthebber. In ruil

hiervoor kan de soeverein het hoogste goed bewaken, de orde, rust en vrede. Dit kan door

sancties op te leggen voor het overtreden van de regels.

Soeverein Burgers

14 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M. (2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 135-150.

De orde, rust en

vrede bewaren.

Zich de

onderwerpen aan

de monopolie

van Soeverein.

11

1.3 John Locke

1.3.1 Achtergrondinformatie

John Locke is geboren in Engeland in 163215. Locke hielt zich na zijn studie aan Oxford

University vooral bezig met de filosofische kant van de wetenschap. Door verschillende

contacten heeft Locke meerder posities bij de overheid weten te bemachtigen, Locke

heeft zich vooral beziggehouden met Engelse overzeese gebieden. Locke sprak zich uit

over zijn ideaal voor een parlement met meer macht. Toen er politieke onrust ontstond in

Engeland, en Locke zag hoe mensen met dezelfde uitlatingen werden opgepakt, voelde

Locke de bui hangen en vluchtte naar de Republiek. Locke keerde terug naar Engeland na

de `Glorious Revolution’. Na dat deze revolutie was geëindigd kreeg het Parlement in

Engeland meer macht. Locke keerde terug naar Engeland en schreef daar anoniem Two

Treaties of Government (1689). Dit boek is waar zijn theorie over het sociaal contract

werd uitgewerkt.

1.3.2 Theorie

Net als Hobbes begint Locke in de natuurtoestand. Locke stelt dat er in de natuurtoestand

ook ‘onvervreemdbare rechten’16 zijn. Dit terwijl er geen overheid is. Locke verklaart dit

als volgt; de regels van de staat zijn er door een natuurlijke moraal. Regels zoals niet

moorden zijn er niet omdat de machthebber simpelweg de macht heeft om deze regel te

laten gelden. Deze regels zijn er omdat de mens uit zichzelf dit als een standaard

beschouwt. Deze moraal komt vanuit God. Locke stelt dan ook de vraag waarom God iets

zou creëren, om het vervolgens te vernietigen. De bescherming van die mens wordt

vertaald in die ‘onvervreemdbare rechten’. Die bestaan uit recht op: leven, lichamelijke

integriteit en vrijheid. Deze rechten zijn logisch. Deze drie rechten waarborgen namelijk

allemaal het voortbestaan van de mens.

Er is echter nog een recht: het recht op eigendom. Locke verklaart dit recht met een

gedachte-experiment. Als er geen recht op eigendom zou bestaan, dan zou dit in de

praktijk niet werken. Alles zou in overeenstemming met elkaar moeten gebeuren. Als

iemand een aardappel uit de grond wil trekken om te nuttigen, zou ieder mens zijn

toestemming hiervoor moeten geven. Omdat dit nooit zou werken, zal deze persoon

waarschijnlijk het voedsel niet kunnen bemachtigen. Met als gevolg dat deze persoon niet

zou overleven. Indirect ook weer een bescherming van de mens.

15 Moseley, Alexander. John Locke: Political Philosophy. Geraadpleegd 27 augustus 2016,

www.iep.utm.edu/locke-po/ 16 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M.(2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 150-161.

12

Locke geeft als antwoord op de vraag hoe iemand iets kan toe-eigenen, het principe van

arbeid. De natuur is volgens Locke zonder arbeid van de mens nog niet bruikbaar. Door

arbeid zoals landbouw wordt het een bron van voedsel en materialen. Arbeid is hier de

factor die de toe-eigening legitiem maakt.17

Er zitten wel een paar haken en ogen aan. Er mag niet iets worden geclaimd, als er mee

wordt geprofiteerd van iemand anders zijn eigendom, of als er door het toe-eigenen

iemand anders zijn eigendomen beschadigd wordt. Ook moet er een eerlijke verdeling

zijn van de eigendommen. Geen persoon mag te veel eigendom in bezit hebben, en dit ten

kostte laten gaan van iemand anders zijn overleving.

Het kan voorkomen volgens Locke dat iemand de rechten van een persoon aantast.

Bijvoorbeeld door: verkrachting, diefstal of verwonding. In dit geval mag er

zelfverdediging toepassen, en de schuldige persoon aanpakken. Dit kan zowel in de vorm

van een straf, of een vergoeding zijn. Als deze sancties er niet waren zouden de rechten

niets voorstellen. Vergelijk het als een rechtstaat zonder een rechter. De regels in het

boek zouden dan geen waarde hebben. Want er kan geen straf worden gegeven aan

mensen die deze wetten overtreden. In dit geval is er ook geen reden voor een persoon

om zich aan deze wetten te houden. Locke heeft een aantal problemen die ontstaan in de

natuurtoestand. Wat opvalt bij de opsomming hieronder, is dat anders dan bij Hobbes,

Locke niet spreekt van een staat van oorlog in de natuurtoestand. Locke spreekt van

onhandige verschijnselen.

Het is voor mensen niet altijd even duidelijk wanneer de natuurrechten worden

overtreden. Als de hond van een persoon het tuinhuis van de buurman vernielt, is de

eigenaar van de hond dan aansprakelijk. De buurman vindt hoogstwaarschijnlijk van wel.

Terwijl de eigenaar vindt dat de schuld niet bij hem ligt. Zo ontstaat er een

meningsverschil.

Ook de weging van de straf is moeilijk vast te stellen. Als er wel overeenstemming zou

zijn dat de buurman een vergoeding zou krijgen van de eigenaar van de hond, is het de

vraag hoeveel zou die vergoeding moeten zijn. De buurman wil de aanschafwaarde

terugkrijgen, terwijl de hondeneigenaar alleen de dagwaarde wil terugbetalen.

Daarbovenop zou een te hoge straf in strijd zijn met het principe van de natuurrechten.

Bijvoorbeeld door iemand het leven te ontnemen voor een milde overtreding. In dit geval

worden namelijk de natuurrechten van een persoon overtreden. Er is namelijk recht op

leven.

Als derde en laatste probleem stelt Locke dat hoe rechtvaardig de gewenste vergelding

ook mag zijn, het erg lastig is om deze uit te kunnen voeren.

Mensen zullen deze situatie niet wenselijk vinden. Volgens Locke zullen mensen zich

verenigen. Zij zullen besluiten om de problematische aspecten van hun ‘onvervreemdbare

rechten’ over te dragen aan een ‘politieke gemeenschap’.

17 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M.(2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 150-161.

13

Dit wordt gedaan om de andere natuurrechten te beschermen. De rechten van

zelfverdediging, bestraffing en schadevergoedingen worden overgedragen. Deze

zogenaamde ‘politieke gemeenschap’, krijgt drie verschillende taken.18

- Er moet worden gedefinieerd wat de natuurrechten zijn. Vragen zoals: wat houdt

het recht op leven in, moeten worden beantwoord. Hierdoor kunnen er wetten

worden ingesteld. Na het definiëren van het recht op lichamelijk integriteit. Kan

er worden besloten om een wet te creëren die het verbiedt om iemand ongewenst

aan te raken. Zo ontstaat er duidelijkheid wat er wel en niet mag, en kunnen de

natuurrechten worden beschermd.

- Bij de gemaakte wetten moeten passende strafmaten komen. Zodat er een eerlijke

beoordeling van disputen kan worden gevormd. Deze straffen worden zo gevormd

dat ze niet de natuurrechten aantasten. Bijvoorbeeld: een jaar cel bij ongewenst

lichamelijk contact.

- Deze gemeenschap moet er ook voor zorgen dat de straffen daadwerkelijk worden

uitgevoerd. In het geval van ongewenst lichamelijk contact, moet de dader

worden opgespoord en worden vastgezet.

Het zou onhandig zijn voor deze gemeenschap om over alles te vergaderen. Daarom komt

er een groep mensen die de taken uitvoert, zoals wetten maken. Dit noemt Locke: de

regering. Vervolgens komt de gehele gemeenschap bijeen om te stemmen over de

voorstellen van de regering. Zo kan de gemeenschap waarborgen dat de regering haar

werk goed doet.

Er zitten volgens Locke wel grenzen aan de macht van de regering.19

Als de regering de natuurrechten aantast, verliest de regering het mandaat om te regeren.

De rechten op: vrijheid, lichamelijke integriteit en leven zijn onvervreemdbaar. Het doel

van de regering is juist deze rechten te beschermen. Als zij dit niet doet is er geen reden

tot aanblijven. Ook het recht op eigendom is onvervreemdbaar. Locke ziet namelijk geen

reden waarom, met het doel van de regering in gedachte dat de overheid beslag mag

leggen op eigendommen. Ook in dit geval verliest de regering de macht om te regeren.

- De politieke gemeenschap kan voorwaarden opleggen aan de regering. Hier moet

aan worden voldaan anders verliest de regering het recht om te regeren. Volgens

Locke zijn er in ieder geval twee voorwaarden, die de regering moet volgen.

- ‘The rule of Law’20. De regering kan alleen opereren binnen het kader van de wet.

Dit is hetzelfde als het legaliteitsbeginsel.

18 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M. (2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 150-161. 19 The Cambridge University. (1991). The Cambridge History of Politcal Thought, The Cambridge

University Press. Pagina 612-652. 20 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M. (2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 150-161.

14

- Er moet een gescheiden uitvoerende en wetgevende macht zijn.

Als de regering de hierboven genoemde regels overschrijdt dan raakt deze het mandaat

kwijt. In dit geval is het geen regering meer. Dan is er een opstandige groep individuen.

Het volk kan dan een beroep doen op haar recht op zelfverdediging. Op deze manier

kunnen de opstandelingen worden afgezet.

De politieke gemeenschap kiest nu een nieuwe regering. Er kan geleerd worden van de

eerder gemaakte fouten. Op deze manier kunnen er nieuwe eisen worden gesteld aan de

regering.

Deze regering is er alleen om het natuurrecht te bewaken en te bevorderen. Dit is een

breuk met het verleden. Bij het klassieke natuurrecht werd er gedacht dat de overheid de

perfecte samenleving moest creëren. Nu wordt deze taak overgelaten aan de burgers. De

overheid biedt alleen ruimte om dit te doen.

Het sociaal contract van Locke ziet er als volgt uit. De burgers geven een deel van hun

problematische ‘onvervreemdbare rechten aan de regering. In ruil hiervoor beschermt de

regering de natuurrechten.

Regering Burgers

Het beschermen

van de

natuurrechten.

Een deel van de

problematische

natuurrechten

overdragen.

15

1.4 Jean-Jacques Rousseau

1.4.1 Achtergrondinformatie

Jean-Jacques Rousseau geboren in 171221 in de Republiek Geneve, heeft een turbulent

leven geleid. Na het vroeg overlijden van zijn moeder, werd Rousseau in de steek gelaten

door zijn vader op jonge leeftijd. Rousseau werkte verschillende theorieën uit, waaronder

over de opvoeding van kinderen. Du Contract Social (1750) wordt gezien als het

hoofdwerk van Rousseau, hierin wordt ook de interpretatie van het sociaal contract

volgens Rousseau behandeld.

1.4.2 Theorie

Rousseau’s Du Contract Social (1750) begint met de bekende zin: ‘De mens wordt vrij

geboren, maar is overal waar hij gaat geketend.’22 Deze paradoxale opening zet de toon

voor het vervolg van zijn theorie. Rousseau begint net als zijn voorgangers in de

natuurtoestand. Echter interpreteert Rousseau deze staat heel anders dan Thomas Hobbes.

In de natuurtoestand is het een vredig bestaan voor de mens, hoe verder verwijderd van

deze situatie des te onleefbaarder de omstandigheden worden. De vraag die Rousseau dan

ook stelt is: Waarom zou iemand zijn vrijheid opgeven?

In de natuurtoestand leven mensen in kleine groepen met elkaar. Ze genieten hier van

volledige vrijheid. Er is namelijk geen overheid die iets kan opleggen. Alles is de keuze

van het individu. Het individu kiest hier vaak om in een gemeenschap te gaan wonen.

Hierin wordt alles gedeeld met elkaar. Volgens Rousseau is dit een vrij vredige periode,

en is er geen noodzaak voor een politieke autoriteit.

Rousseau gelooft niet in de totstandkoming van een politieke autoriteit in de

natuurtoestand. Want deze zou dan berusten op geweld, zonder moraal. Een politieke

autoriteit zonder moraal is niet legitiem volgens Rousseau. Ook zou in een autoriteit

gebaseerd op geweld, er nooit echt vrede ontstaan. Iedereen zal proberen de ander te

overmeesteren., want de sterkste regeert in een autoriteit die rust op geweld.

In het Vertoog over de ongelijkheid (1754) beschrijft Rousseau waar het misgaat, zodra

het particulier bezit ontstaat23. Bij deze totstandkoming ontstaat er een verschil tussen

mensen, arm en rijk. Deze nieuwe moderne samenleving leidt tot veel geweld. Want de

mensen die niks hebben zullen in gevecht gaan met de mensen die dit wel hebben.

21 Delaney, james J. Jean-Jacques Rousseau, geraadpleegd 16 september 2016,

www.iep.utm.edu/rousseau/ 22 Gils Van, Wouter. (2005). Filosofie De vroegmoderne tijd (17e en 18e eeuw). 521 Uitgevers. Pagina 392-

469 23 Gils Van, Wouter. (2005). Filosofie De vroegmoderne tijd (17e en 18e eeuw). 521 Uitgevers. Pagina 392-

469

16

Vaak wordt er dan een sociaal contract opgesteld waar het volk geen inspraak op heeft.

Dit is een manier voor de rijken om hun eigen bezit veilig te stellen. Het initiatief voor

zo’n contract ligt ook in de meeste gevallen bij de rijke mensen. Dit sociaal contract lijkt

op die van Hobbes. Want de mensen zouden hun vrijheden moeten opgeven.

Er worden dan beloftes gemaakt, die stellen vaak dat het leven rustig, geordend en vredig

zal zijn24. Rousseau ontkent deze notie, het contract geeft geen garantie. Een soeverein

kan nog steeds een oorlog starten, en de levens van mensen op het spel zetten. Alleen nu

heeft het volk ook de vrijheid verloren om hiertegen in opstand te komen. De levens van

het volk worden eigenlijk nog minder beschermd dan voorheen.

Zoals eerder gezegd zullen mensen uiteindelijk een andere manier van samenleven

starten. Dit wordt verwezenlijkt doordat iedereen dezelfde vrijheid opgeeft. Iedereen

krijgt dan dezelfde voorwaarden in een sociaal contract. Het doel is om in deze

samenleving de algemene wil te vormen die de staat dicteert, niet andersom.

Zo’n algemene wil zou ontstaan doordat mensen met elkaar zouden gaan praten over

kwesties. Dit gesprek blijft net zolang doorgaan totdat er een overeenstemmende

gedachte ontstaat. Rousseau maakt het onderscheid tussen de ‘volonté générale25’: dit is

de wil die uiteindelijk gevormd wordt, die iedereen binnen de gemeenschap deelt. Ook

wel de algemene wil genoemd en de ‘volonté de tous26’: de individuele opvattingen van

mensen binnen een groep samen. Mensen zullen volgens Rousseau bij zeggenschap

binnen de staat overstappen van hun ‘volonté de tous’ naar de ‘volonté générale’.

Volgens Rousseau moest er niet simpelweg een stemming zijn om de algemene wil te

bepalen. Hier vooraf moet er gedebatteerd worden. Iedereen moet mee discussiëren om

de meningen van het individu en de gemeenschap overeen te laten komen. Pas als er geen

overeenstemming wordt bereikt, beslist de meerderheid. Als er dan beslist is moet de

minderheid realiseren dat ze het aan het verkeerde eind hebben.

Ieder zijn wil is op deze wijze goed voor de gemeenschap, en visa versa. Omdat

uiteindelijk iedereen dezelfde wil heeft, is er ook sprake van vrijheid. Want eigenlijk

bepaalt een mens uiteindelijk zelf zijn keuzes.

Als iemand zich niet aan de algemene wil houdt, wordt deze persoon gedwongen dit wel

te doen. Rousseau noemt het gedwongen worden om vrij te zijn.

Door deze nieuwe samenleving, waar het volk zelf het mandaat in handen heeft, krijgen

zij nu ook toegang tot rechtsregels. De staat zorgt ervoor dat deze regels die voortkomen

uit de algemene wil worden uitgevoerd. Er mag in geen enkele wijze bij uitvoering en

toezicht op deze regels, worden afgeweken van de algemene wil.

24 Gils Van, Wouter. (2005). Filosofie De vroegmoderne tijd (17e en 18e eeuw). 521 Uitgevers. Pagina 392-

469 25 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M.(2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 191-198. 26 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M.(2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 191-198.

17

Het sociaal contract heeft een wat alternatieve opbouw, vergeleken met de voorgaande

sociale contracten. Het contract is als volgt vormgegeven; Het volk formuleert samen de

algemene wil. De staat controleert en voert de afspraken van de algemene wil vervolgens

uit.

Staat Volk

Voert de

algemene wil uit

en controleert

deze.

Formuleert

algemene wil.

18

1.5 Karl Marx

1.5.1 achtergrondinformatie

Karl Marx is geboren als derde van negen kinderen, in mei 1818 in het Pruisische Trier27.

Zijn familie behoorde tot de middenklassen van de Pruisische samenleving. Marx sloot

zich aan bij een radicale jongerenorganisatie die zich bezighield met de theorieën van

Hegel. Naarmate Marx ouder werd, lag de focus in zijn leven steeds meer op het

socialistische gedachtegoed. In 1848 publiceert Marx zijn eerste communistische theorie:

Het Communistisch manifest. Later in 1867 publiceert Marx zijn bekendste werk: Das

Kapital. Reizend door Europa probeert Marx op verschillende plekken mee te werken aan

een communistische revolutie. Marx overlijdt in 1883, en heeft zelf nooit de eerste

communistische revolutie in Rusland meegemaakt.

1.5.2 Theorie

Marx maakt gebruikt van het ‘Historisch materialisme’28. Deze stroming in de filosofie

gaat ervan uit dat veranderingen in de geschiedenis grotendeels werden veroorzaakt door

de combinatie van de ‘productiekrachten’ en de ‘productieverhoudingen. 29 ’ De

productiekrachten zijn de beschikbare productiemogelijkheden, denk hierbij aan:

grondstoffen, machines en productietechnieken. Productieverhoudingen zijn de

verschillen in het bezit van de productie. De ene persoon heeft beschikking tot machines

en de andere niet. Volgens Marx veroorzaakt dit sociale verschillen.

Marx stelt net als Rousseau dat er voor het ontstaan van de moderne samenleving, de

mensheid bestond uit losse gemeenschappen. In deze gemeenschappen werd alles eerlijk

verdeeld. Echter na verloop van tijd gingen mensen zich specialiseren in de verschillende

onderdelen van de productie. In plaats van zelf alles te produceren, had een persoon nog

alleen maar een deel van iets in handen. Er moest dus geruild worden om de producten te

kunnen bemachtigen, die nodig zijn om te overleven.

Om dit ruilproces makkelijker te maken wordt er geld geïntroduceerd. Dit zorgde voor

een grote kloof tussen de bezitters en de niet-bezitters. Voor deze introductie kon iemand

lastig iets sparen. Als iemand rijk was in appels, zou na verloop van tijd zijn voorraad

bederven. Dit zou die persoon weer op hetzelfde niveau van bezit brengen als

omringende mensen. Echter nu het concept van geld er is kan iemand zijn vermogen

oneindig houdbaar laten vergroten.

27 Biography.com Editors. Karl Marx Biography, geraadpleegd op 22 september 2016,

http://www.biography.com/people/karl-marx-9401219#related-video-gallery 28 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M. (2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 281-306 29 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M. (2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 281-306

19

Sinds deze uitvindingen is de samenleving zich gaan verdelen in klassen, dit gevoed door

de verschillen in de productieverhoudingen. Het begon duidelijk te worden in het

Romeinse rijk. Bovenaan stonden de Patriciërs, daaronder de Ridders, gevolgd door de

plebejers en helemaal onderaan de slaven.

In de middeleeuwen was er zo’n zelfde onderverdeling van de samenleving in klassen.

Bovenaan de Geestelijken, daaronder de adel en als laatste klasse de boeren.

De eerste prioriteit van de mensheid is te overleven. Als er eenmaal kan worden voldaan

aan de primaire levensbehoeften, zal een mens andere wensen krijgen. De hebzucht

neemt steeds meer toe. Marx benadrukt wat Hobbes al zei: de wereld is eindig. Er zal dus

schaarste ontstaan. Er ontstaat dus een strijd tussen mensen.

Uiteindelijk kwam de industriële revolutie. Het agrarische middeleeuwse model werd

overbodig door de uitvinding van de stoommachine. Mensen trokken van het platteland

naar de stad, dit deden ze omdat de grote fabrieken veel werk overbodig maakte. In de

steden werden de arbeiders betaald op basis van het concept van vraag en aanbod. Dit

zorgde voor lage lonen.

Waar er eerst nog veel klassen waren in de samenleving, was er in deze nieuwe moderne

samenleving nog maar spraken van 2 klassen: de bourgeoisie en het proletariaat30.

De bourgeoisie was de bezittende klasse. Met de productie in handen, had deze klasse de

macht over de arbeiders. Dit stelde ze in positie om de arbeiders uit te putten. Nog nooit

eerder in de geschiedenis had de bezittende klasse zo’n grote macht.

Het proletariaat is de klassen die niets bezit. Het bestaat vooral uit arbeiders. Waar de

arbeiders eerst nog zelfvoorzienend waren, zijn ze in de industriële samenleving

afhankelijk van het hongerloon van de fabriekseigenaar.

De bourgeoisie is niet alleen in het bezit van de productiemiddelen, ook is er controle

over de ‘geestelijke productie.31’ Dit is de invloed op de gedachtegang van mensen. Dit

kwam omdat er ook op het gebied van: politiek, kunst en filosofie een dominante

meerderheid was van de bezittende klasse. Arbeiders hadden niet de tijd of intelligentie

om zich te mengen in deze gebieden.

De Bourgeoisie heeft jarenlang de arbeiders geïndoctrineerd met hun theorieën over

liberale grondwetten. Deze wetten doen volgens Marx niets voor de arbeiders. Het stelt

de bezittende klasse alleen maar in staat om de eigen belangen te behartigen en te

beschermen.

30 Gils Van, Wouter. (2005). Filosofie verlichting en kritiek (18e en 19e eeuw). 521 Uitgevers. Pagina 519-

525 31 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M.(2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 281-306

20

Volgens Marx heeft de Franse revolutie haar belofte van vrijheid, gelijkheid en

broederschap niet waargemaakt. De macht is simpelweg overgegaan van de adel naar de

nieuwe rijken. Toch zal het proletariaat inzien dat de situatie niet eerlijk is. Buiten de

indoctrinatie van de bourgeoisie ontwikkelen ze hun eigen theorieën en opvattingen.

Marx zegt dat in de nieuwe situatie er onrechtmatig wordt gestolen van de arbeider. Zoals

Locke al zei is de enige manier om iets toe te eigenen te realiseren door arbeid. De

arbeiders maken het product in de fabrieken, maar zijn niet de eigenaar. Dit is diefstal

van de bezittende klasse. Omdat de arbeider zonder het loon van de fabriekseigenaren

niet kon overleven. De meerwaarde gaat nu dan in de zak van de fabriekseigenaar. Hoe

groter het bezit van de bourgeoisie, des te meer macht er kan worden uitgeoefend op het

proletariaat. Door de afhankelijkheid van de arbeider, is deze net zo vrij als een Griekse

slaaf volgens Marx.

Door dit kapitalistisch bestel zijn er 4 vormen 32 van vervreemding van de eigen

productie.

- Zoals eerder gezegd kan de arbeider geen beroep doen op de eigen geproduceerde

producten. Die is in het bezit van de fabriekseigenaar. Dit terwijl de arbeid

verricht is door de arbeider.

- Mensen staan niet meer zoals vroeger in contact met het product dat er

geproduceerd wordt. Iedereen is maar een deel van het proces. Veel arbeiders

zullen het eindproduct niet eens zien.

- Omdat er vaak een enkele taak wordt toegewezen aan een arbeider, kan deze zich

moeilijk ontplooien. Er wordt niets nieuws geleerd.

- Er zal ook weinig contact met de medewerkers zijn. Iedereen is met zijn eigen

taak bezig, en door de hoge werkdruk is er ook geen ruimte voor sociaal contact.

Deze factoren zullen bijdragen aan de grote onvrede van het proletariaat. Deze

klassenverdeling is volgens Marx de laatste keer in de geschiedenis geweest. Er zal

namelijk blijken dat het kapitalisme niet in staat is om solidariteit te tonen.

De revolutie geleidt door het proletariaat zal beginnen na de nog verdere automatisering

van het productieproces. Meer mensen zullen zonder werk zitten. Meer mensen die op

zoek zijn naar een baan betekend een groter arbeidsaanbod. Zo kunnen de

fabriekseigenaren de lonen nog lager zetten.

32 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M.(2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 281-306

21

De onvrede zal alleen maar groeien. Het proletariaat zal zich gaan verzamelen in

politieke partijen en vakbonden. Deze groep zal vele malen groter zijn dan de

bourgeoisie. Onder invloed van de theorie van Marx, begint de revolutie. Het mandaat

ligt nu in handen van het proletariaat. Deze zal als eerste de klassenmaatschappij

afschaffen.

Dit gaat niet over een nacht ijs. Er zal een tijdelijke ‘dictatuur van het proletariaat’ 33moeten komen. Deze kunnen dan door middel van belastingen, en andere manieren het

particulier bezit afschaffen.

Er ontstaat eenzelfde soort situatie als in de oorspronkelijke vorm van een samenleving.

Mensen zullen alles delen, iedereen werkt mee in een gezamenlijk proces. De ene groep

zal aardappels produceren, de andere groep maakt kleding. Iedereen kan een beroep doen

op elkaars producten. Deze samenleving is dan gebaseerd op solidariteit Doordat er

nieuwe technieken worden ontwikkeld zal de schaarste langzaamaan verdwijnen.

Dit geeft ruimte om minder hard te werken, en de kans om te gaan ontplooien. Met een

harmonieuze samenleving als gevolg.

Het ideaal van Marx was, een klasseloze samenleving waar het volk de macht in handen

heeft. Dit moet bereikt worden door een tijdelijke dictatuur van het proletariaat.

33 Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M.(2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 281-306

22

1.6 Rawls

1.6.1 Achtergrondinformatie

John Rawls is geboren in 1922 in Baltimore34. Na een turbulente jeugd begon Rawls zijn

studie aan Princeton University. Na zijn studie publiceert Rawls zijn tweede werk

genaamd: Two Concepts of Rules (1955), in deze theorie behandeld hij de problemen van

het utilitarisme. Zijn bekendste werk wordt in 1971 gepubliceerd genaamd: A Theory of

Justice. Dit werk bevat de theorie over het sociaal contract.

1.6.2 Theorie

Rawls wilde een alternatief vinden voor het utilitarisme 35 . De stroming van het

utilitarisme was gefocust op het algemeen geluk van de mensen in een samenleving. Elke

stap in een samenleving moest gericht zijn op het verder brengen van het collectief

welzijn. Het probleem volgens Rawls was echter dat er zoveel wordt gefocust op het

collectief in deze situatie, dat het individu vaak wordt verwaarloosd. Dit leidt tot een

zwakkere positie in een samenleving voor het individu, die op deze wijze kwetsbaar is

voor misbruik.

Om deze situatie te voorkomen gebruikte Rawls net zoals zijn voorgangers een sociaal

contract. Er moet een rechtvaardige samenleving ontstaan. Rawls begint net zoals de

grondleggers van het sociaal contract bij een situatie waar er nog geen moderne

samenleving is ontstaan, in deze situatie is er nog geen overheid. Hobbes, Locke en

Rousseau zouden hier de natuurtoestand voor gebruiken. Rawls gebruikt echter een

andere benadering.

Rawls stelt dat de mens vrij, en gelijk is. Elk persoon bezit twee ‘morele krachten’36: Een

gevoel van rechtvaardigheid, en een begrip van het juiste moraal in het leven.

- Een gevoel van rechtvaardigheid houdt in dat iemand begrijpt wat de eerlijke

regels zijn voor samenwerking, en deze ook daadwerkelijk toepast.

- Een begrip van het juiste moraal in het leven houdt in dat er waarde wordt

gehecht aan de waardevolle onderdelen van het leven. Dit betekent dus ook

loyaliteit aan organisaties.

34 Richardson, S. John Rawls,Geraadpleegd op 2 oktober, http://www.iep.utm.edu/rawls/ 35 Garret, J. (2005). Rawls' Mature Theory of Social Justice, geraadpleegd op 5 oktober 2016,

http://people.wku.edu/jan.garrett/ethics/matrawls.htm 36 Garret, J. (2005). Rawls' Mature Theory of Social Justice, geraadpleegd op 5 oktober 2016,

http://people.wku.edu/jan.garrett/ethics/matrawls.htm

23

Er moet volgens Rawls een gedachte-experiment worden uitgevoerd om te kunnen

begrijpen wat er moet gebeuren om een vrije en eerlijke samenleving te creëren. In dit

gedachte-experiment wordt er gekeken naar de originele positie. In deze originele positie

krijgt elk persoon een vertegenwoordiger die moet bepalen wat de eisen zijn voor een

rechtvaardige samenleving. Er zijn drie fundamenten waaraan de afgevaardigden aan

moeten voldoen. Dit onder andere om een goede reflectie te zijn van de twee morele

krachten die elk mens bezit. Immers zouden zonder deze reflectie de vertegenwoordigers

geen goede beslissingen kunnen maken. Want dan zou het niet in relatie staan met wat

goed is voor de mensen die er worden vertegenwoordigd.

- Er moet door de vertegenwoordigers worden gehandeld in een manier die positief

is voor het individu die wordt vertegenwoordigd, met dezelfde visie van het juiste

moraal in het leven37.

- Er moet gebruikt worden gemaakt van de zogenoemde ‘veil of ignorance’ 38,

oftewel sluier van onwetendheid. De vertegenwoordiger weet niet wat voor

geslacht, ras, handicap of sociale klasse de persoon wie wordt vertegenwoordigd

heeft.

- De vertegenwoordigers hebben een omvattende algemene kennis over situaties

waar mensen in terecht kunnen komen, en over psychologie en sociologie. Op

deze wijze kan er, ook al is niet alle kennis beschikbaar er worden geanticipeerd

op eventuele zaken die de vertegenwoordigde persoon kan tegenkomen in het

leven.

Omdat er geen kennis is over de vertegenwoordigde persoon, zullen er eisen moeten

worden gesteld om ervoor te zorgen dat een samenleving toegankelijk is voor alle

soorten mensen, ongeacht ras, sociale klasse, gender, etc. Anders zou de

vertegenwoordigde persoon misschien worden blootgesteld aan discriminatie, en dat

zou betekenen dat de belangen van die persoon in die samenleving niet worden

behartigd. De vertegenwoordigers zullen dan ook pleiten voor een samenleving waar

discriminatie niet is toe gestaan, en mensen eerlijke kansen krijgen. Op deze manier

weten de vertegenwoordigers, dat er in ieder geval een bepaalde kwaliteit van leven

voor de vertegenwoordigde personen ontstaat. Zonder deze eisen aan een

samenleving zou de kans op een goed leven net een loterij zijn. Dan zouden de

vertegenwoordigers toetreding tot de samenleving niet kunnen aanraden.

37 Garret, J. (2005). Rawls' Mature Theory of Social Justice, geraadpleegd op 5 oktober 2016,

http://people.wku.edu/jan.garrett/ethics/matrawls.htm 38 Garret, J. (2005). Rawls' Mature Theory of Social Justice, geraadpleegd op 5 oktober 2016,

http://people.wku.edu/jan.garrett/ethics/matrawls.htm

24

Rawls vervolgt zijn theorie door twee voorwaarde39 van een samenleving uiteen te zetten.

- Iedereen heeft recht op dezelfde vrijheidsrechten. Het gaat hier om rechten zoals:

vrijheid van geweten en recht op vergadering.

- Sociale en economische verschillen mogen alleen in een samenleving bestaan als

de twee volgende eisen worden voldaan. Ten eerste moeten de posities die hoger

staan dan andere beschikbaar zijn voor iedereen in de samenleving. Ten tweede

mogen deze posities alleen bestaan als ze voor iedereen, ook de laagste lagen van

de samenleving iets kunnen verbeteren.

Er vormt zich zo een sociaal contract waar het volk bepaalde eisen stelt aan de overheid.

Dit gebeurt omdat iedereen zonder afhankelijkheid van bepaalde factoren de kans wil

hebben een goede positie in de samenleving te verwerven.

Overheid Volk

39 Garret, J. (2005). Rawls' Mature Theory of Social Justice, geraadpleegd op 5 oktober 2016,

http://people.wku.edu/jan.garrett/ethics/matrawls.htm

Voert deze eisen

uit en controleert

of deze worden

nageleefd

Stelt eisen aan de

overheid, voor een

rechtvaardige en

eerlijke

samenleving

25

2.1 Wat heeft tot de totstandkoming gezorgd van samenlevingen in Rusland, De

Verenigde Staten en Italië, met aan de basis idealen van filosofen die een sociaal

contract theorie hebben ontwikkeld.

2.1.2 Inleiding

Deze deelvraag zal laten zien welke filosofen invloed hebben gehad op de samenlevingen

van: Rusland, De Verenigde Staten en Italië. Er moet worden aangetoond dat er een

ideaal aan de basis van een samenleving ligt. Dit is noodzakelijk omdat zonder dit bewijs

er niet kan worden geanalyseerd. Er kan dan ook geen conclusie komen over de

zuiverheid van een sociaal contract.

26

2.2 Rusland

Om te begrijpen hoe er een klimaat is gecreëerd in Rusland in het begin van de 20e eeuw

om een revolutie te huis vesten, moeten er verschillende factoren en actoren worden

behandeld.

Het grootste deel van de Russische bevolking bestond uit arme boeren in de 19e eeuw40.

Deze boeren waren lijfeigenen, en leefden in erbarmelijke omstandigheden. Er werd hard

gewerkt door de boeren, dit loonde echter maar in kleine mate. Toen in 1861 het

verboden werd om boeren lijfeigenen te maken werd de situatie er niet veel beter op. Het

land waar in de oude situatie als lijfeigene werd gewerkt, moest van de overheid gekocht

worden. Veel boeren kregen enorme schulden. Als gevolg bleef het bestaan op het land

moeilijk. Ook waren de productietechnieken gedateerd. Er was geen kapitaal om

investeringen te doen in de productiemiddelen. Daarbovenop konden de meeste boeren

niet lezen, zo konden boeren efficiëntere technieken niet leren en implementeren.

In contrast was de hogere klasse in de Russische samenleving welvarend. De bourgeoisie

kocht de nieuw beschikbare gekomen land in grote aantallen. Boeren moesten dan op het

land werken, maar konden geen beroep doen op de geproduceerde goederen. Dit tot grote

frustratie van de boeren. Er was ook sprake van verdringing, de elite kochten al het

beschikbare land. Zo bleef er weinig over voor de boeren.

Er waren dus weinig mogelijkheden voor het proletariaat om te overleven. Dit terwijl de

bourgeoisie de eigen welvaart en controle over het volk kon uitbreiden. Deze welvaart en

controle werd vergroot toen de industriële revolutie rond 1890 Rusland bereikte. Dit was

een stuk later dan in het westen van Europa. Ook was de techniek die gebruikt werd

gedateerd. Desalniettemin zorgde de komst van fabrieken voor een enorme toestroom

naar de steden. Veel boeren die verdreven waren van de archaïsche sector konden nu in

de fabrieken werken.

De omstandigheden waarin de arbeiders moesten werken waren zeer slecht. Er waren

kleine huizen, onhygiënische leefomgeving en het was er overbevolkt. Er waren ook geen

rechten om de arbeider te beschermen tegen de lange dagen en lage lonen. De overheid

wilde niet ingrijpen omdat er werd gevreesd dat rechten voor de arbeider, zoals een

minimumloon, zouden zorgen voor een daling van buitenlandse investeringen.

De overheid werd geregeerd door de tsaar. Dit was al drie eeuwen het geval. Na de

revolutie van 1905 kwam er een parlement41. Dit parlement had echter weinig invloed.

Dit parlement werd als weer snel na het ontstaan ontbonden. Kritiek op het regime werd

niet getolereerd. Er zijn verschillende pogingen geweest om een grondwet in te voeren,

dit was echter tevergeefs. Dit leidde tot grote frustratie onder de politieke partijen.

40 Causes of the Russian Revolution. Geraadpleegd op 6 oktober 2016,

http://europeanhistory.about.com/od/russiaandukraine/a/Populists.htm 41 Causes of the Russian Revolution. Geraadpleegd op 6 oktober 2016,

http://europeanhistory.about.com/od/russiaandukraine/a/Populists.htm

27

Toen Rusland participeerde in de eerste wereldoorlog moesten veel boeren naar het

slagveld. Dit zorgde voor grote voedseltekorten in Rusland. Daarbovenop groeide de

onvrede jegens de Tsaar. Het leger was slecht voorbereid op de oorlog, slechte

uitrustingen en slechte trainingen zorgde voor grote hoeveelheden aan dode Russen. Veel

mensen in Rusland vroegen zich dan ook af waarom er werd meegevochten in deze

oorlog.

De geschoolde socialisten in Rusland werden sterk beïnvloed door de theorieën van

Marx. Socialisten zagen hoe de voorspellingen van Marx een voor een uitkwamen, de

grotere kloof tussen bourgeoisie en het proletariaat. Veel geleerde socialisten

verspreidden daarom ook ijverig het bericht dat arbeiders zich moesten verenigen, en in

opstand moesten komen. De arbeiders konden zich vinden in deze opvattingen van de

socialisten, het gevoel werd gecreëerd dat de woede die de arbeiders voelen gehoord

werd.

Deze woede leidde uiteindelijk tot de Februarirevolutie. Op 8 maart werden de straten

van Petersburg gevuld met demonstranten 42 . In eerste instantie werden deze

demonstranten met harde hand teruggedrongen door het leger, maar na twee dagen sloot

het leger zich aan bij de demonstranten. Tsaar Nicholas was nu al zijn macht verloren.

Nicholas werd geforceerd af te treden. Er kwam een tijdelijke regering aan de macht.

De aanhangers van de communisten noemden zichzelf Bolsjewieken. De leider van de

Bolsjewieken was Vladimir Lenin, een fervent aanhanger van het Marxisme. De revolutie

die heeft geleid tot een tijdelijk parlement was volgens Lenin dan ook zinloos. Er moest

een revolutie komen gevoerd door het proletariaat. Zo kon de klasseloze samenleving

worden ingesteld.

Op 6 november pleegde de Bolsjewieken onder leiding van Lenin een coup in

Petersburg43. Alle macht lag nu in de handen van Lenin. Rusland trok zich terug uit de

eerste wereldoorlog, en Lenin begon met het invoeren van wetgeving om het ideaal van

Marx te bereiken, een klasseloze samenleving. Zo ontstond er een bewind aan de macht,

met als ideaal de klasseloze samenleving van Marx.

42 Causes of the Russian Revolution. Geraadpleegd op 6 oktober 2016,

http://europeanhistory.about.com/od/russiaandukraine/a/Populists.htm 43 Russion Revolution of 1917. (2007, 08 januari). Geraadpleegd op 6 oktober 2016,

https://www.britannica.com/event/Russian-Revolution-of-1917

28

Lenin begon, zoals staat beschreven in de theorie van Marx, de fabriek medewerkers

zeggenschap te geven over het beleid van de fabrieken44. Lenin geloofde dat de industrie

een belangrijk rol speelde in het belangrijkste onderdeel van de samenleving: de

agrarische sector. Producten uit de fabriek waren noodzakelijk voor een efficiënte

productie door de boeren. Al snel werd echter duidelijk, dat de nieuwe verhoudingen in

de fabriek niet genoeg producten leverde om de militairen van het rode leger te voeden.

Dit was noodzakelijk om de burgeroorlog te winnen. Als gevolg gooide Lenin het over

een andere boeg. Iedereen tussen de 16 en 50 werd verplicht te werken.

Er kwam een hoge instantie waarvan het bestuur zelf de controle over de fabrieken kon

nemen. In dit bestuur zaten vooral geleerde managers en (ex)-fabriekseigenaren. Het was

een soort machtsorgaan van de Bourgeoisie. Veel van de fabrieken en de agrarische

sector bleef in handen van de private sector 45 . Dit vonden veel leden van de

communistische partij verraadt. Het zou volgens deze leden een dictatuur van het

proletariaat moeten zijn, dit leek een terugweg naar de oude kapitalistische samenleving.

Tot 1920 zou er nog een burgeroorlog woeden, tussen voor en tegenstanders van een

communistische staat. Nadat de Bolsjewieken deze oorlog had gewonnen, werd in 1922

de Unie van Socialistische Sovjetrepublieken (USSR) uitgeroepen.

44 Tarr, R. (2006, september). Lenin in Power. Geraadpleegd op 6 oktober 2016,

https://www.historytoday.com/russel-tarr/lenin-power

45 Tarr, R. (2006, september). Lenin in Power. Geraadpleegd op 6 oktober 2016,

https://www.historytoday.com/russel-tarr/lenin-power

29

2.3 Verenigde Staten

Om te kunnen begrijpen hoe er een samenleving is ontstaan op basis van de theorie van

John Locke, moet er eerst worden gekeken welke gebeurtenissen hiertoe hebben geleid,

en hoe er kan worden aangetoond dat het sociaal contract van Locke de basis is van deze

samenleving.

Toen Amerika de onafhankelijk wilde verklaren van Engeland in 1776, werd er een

onafhankelijkheidsverklaring geschreven. Het begint met de volgende woorden46:

‘We hold these truths to be self-evident, that all men are created equal, that they are

endowed by their Creator with certain unalienable Rights, that among these are Life,

Liberty and the pursuit of Happiness.

That to secure these rights, Governments are instituted among Men, deriving their just

powers from the consent of the governed, That whenever any Form of Government

becomes destructive of these ends, it is the Right of the People to alter or to abolish it,

and to institute new Government, laying its foundation on such principles and organizing

its powers in such form, as to them shall seem most likely to effect their Safety and

Happiness.’

In deze onafhankelijkheidsverklaring is duidelijk de invloed van Locke te herkennen. Om

te beginnen de ‘unalienable Rights’ oftewel de onvervreemdbare rechten. De

vergelijkingen gaan door in de volgende alinea. Een overheid moet de goedkeuring van

het volk genieten om legitiem te kunnen regeren, als dit niet het geval is kan het volk

deze overheid afzetten, en vervangen door een nieuwe overheid. Vervolgens kan er

worden geleerd van de fouten die voorgaande overheden hebben gemaakt, waardoor er

vervolgens weer nieuwe eisen aan een nieuwe overheid kan worden gesteld.

De voetsporen van Locke zijn ook te vinden in de samenstelling van de grondwet. Deze

is in 1787 opgesteld47. De grootste zorg was een te grote bemoeienis van een federale

overheid. Om dit op te lossen werd er beslist dat de taken van de overheid en de

individuele staten duidelijk werden vastgelegd. Volgens de theorie van Montesquieu: de

Trias politica, werd de federale overheid gesplitst in 3 onderdelen.

- De wetgevende macht: deze macht bestond uit het congres. Elke staat kon zelf

verkozen afgevaardigde naar het congres sturen, deze vertegenwoordigde zo het

belang van de verschillende staten. In het congres werd gestemd over wetten, en

konden leden de regering controleren.

46 The Final Text of the Declaration of Independence. Geraadpleegd op 8 oktober 2016.

http://www.let.rug.nl/usa/documents/1776-1785/the-final-text-of-the-declaration-of-independence-july-4-

1776.php

47 Oudheusden, J. V. (2000). De Amerikaanse geschiedenis in een notendop. Amsterdam, Nederland:

Prometheus. Pagina 22-25

30

- De uitvoerende macht: dit is de regering, met de president van de verenigde staten

als leider. Hier worden de wetten geschreven, uitgevoerd en gecontroleerd. Er kan

weinig worden gedaan zonder de toestemming van het congres.

- De rechtgevende macht: bepaald of iemand zijn rechten zijn geschonden, en geeft

als nodig een straf. Ook kijkt de rechtgevende macht of de overheid met nieuwe

wetten niet de grondwet ondermijnt.

De federale overheid moest zich vooral bezighouden met: defensie, buitenlandse politiek

en het beschermen van rechten die de mensen bezitten.

Zoals eerder al was gezegd kan een overheid worden afgezet, als deze de

onvervreemdbare rechten aantast. Om de burgers hiertoe in staat te stellen staat er in het

tweede amendement van de grondwet dat: burgers het recht op het bezit van wapens

hebben. Ook dit is een belangrijk fundament van Locke ‘s zijn contract theorie.

Zoals hierboven aangegeven is het evident dat de basis van de Amerikaanse overheid

voor een groot gedeelte gebaseerd is op de theorie van John Locke.

31

2.4 Italië

Er moet eerst worden gekeken hoe de onrust in Italië na de eerste wereldoorlog ervoor

heeft gezorgd dat er een fascistisch bewind aan de macht kwam, met een ideologie die

overeenkomt met die van Thomas Hobbes.

Toen de eerste wereldoorlog zijn einde had bereikt, was de economische situatie in Italië

tot een dieptepunt gekomen48. De eerste wereldoorlog had grote schulden veroorzaakt.

Prijzen van basisproducten zoals brood waren door hoge inflatie enorm gestegen. Dit

maakte het lastig voor mensen om nog iets te kopen met het gespaarde geld, dit was vaak

nog maar weinig waard. Veel mensen hadden helemaal geen inkomen door de hoge

werkeloosheid. Dit werd onder andere gestimuleerd door de verkleining van het leger. De

overheid weigerde de belasting te verhogen voor de rijke bovenlaag van de samenleving.

Dit leidde tot grote irritatie van de lagere klasse in Italië.

Er ontstonden veel stromingen in de samenleving in 1919. Communistische socialisten,

socialisten, republikeinen en anarchisten. Elk van deze groeperingen waren aan het

strijden om het ideaal waarin werd geloofd te realiseren als staatsvorm. Dit leidde tot

grote stakingen.

De aanhangers van het communisme weigerden huur te betalen, en in sommige gevallen

werden de verhuurders huizen zelfs vernielt. Overal in Italië waren er mensen met de

ambitie om de Lenin van Italië te worden. Er was een grote politieke instabiliteit. Er

waren zelfs gewelddadige conflicten tussen rechtse en linkse groeperingen.

In deze onrust zag Benito Mussolini een kans voor het fascistisch overheid systeem. Met

zijn partij: De Fascistische Revolutie Partij, later De Nationale Fascistische partij,

afgekort PNF, wilde Mussolini een brede groep mensen aanspreken. Er was namelijk een

grote middenklasse die klaar was met de economische en politieke onrust in Italië, en

orde wilde. Mussolini beloofde om deze orde weer terug te brengen49.

Daarbovenop kon de fascistische groepering nog een andere wens exploiteren.

Verschillende gebieden in het huidige gebied van Italië, waren in 1871 samengevoegd tot

een land. Er waren echter gebieden waar veel oorspronkelijke Italianen woonden die niet

bij het Italiaanse rijk hoorde. Ook waren er gebieden die Mussolini wilde hebben om

gebruik te kunnen maken van de aanwezige grondstoffen. Dit was volgens Mussolini

nodig om het rijk optimaal te laten functioneren. Veel nationalisten waren net als

Mussolini van mening dat de unificatie van Italië af gemaakt moest worden. Door te

beloven alles op alles te zetten om de unificatie van Italië te voltooien, voelden

nationalisten zich aangetrokken tot de fascistische partij.

48 Biennio Rosso. Geraadpleegd op 8 oktober 2016,

https://en.wikipedia.org/wiki/Biennio_Rosso#cite_note-libcombr-5

49 Italian Fascism. Geraadpleegd op 9 oktober 2016. https://en.wikipedia.org/wiki/Italian_Fascism

32

In 1921 werd de PNF een plek aangeboden in de coalitie. Dit werd echter afgewezen, de

PNF wilde volledig de macht hebben. Om deze macht te verwerven werd in oktober de

mars van Rome gehouden50. Ongeveer 30 000 bewapende leden van de PNF marcheerde

door Rome, en eiste de politieke macht in Italië. Er werd door de deelnemers verteld dat

de PNF weer rust en orde zou kunnen brengen voor Italië. Koning Victor Emanuel III gaf

toe aan de eisen, en stelde de PNF aan als belangrijkste partij in de overheid. Na het

invoeren van een wet in 1923 kwam er de mogelijkheid voor de FNP om met gemak een

absolute meerderheid in het parlement te verkrijgen. Dit gebeurde bij de volgende

verkiezingen, toen de PNF een absolute meerderheid in handen kreeg.

Op deze wijze heeft de fascistische beweging in grote lijnen de macht in Italië in handen

gekregen. Er is een sterke invloed van Hobbes te zien in de ideologie van de PNF. Zoals

Hobbes in zijn theorie bespreekt is er veel onrust en conflict tijdens een machtsvacuüm.

De enige oplossing is een monopolisering van de macht. Dit zou orde in een samenleving

kunnen brengen. Deze opvatting komt overeen met die van de fascistische partij.

50 History of Italy. Geraadpleegd op 9 oktober 2016. https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Italy

33

3.1 Zijn Rusland, De Verenigde Staten en Italie trouw gebleven aan de eerder

gevestigde idealen van het sociaal contract in de Jaren 20 tot 30?

3.1.2 Inleiding

Door middel van beslissingen genomen door de verschillende overheden in de

verschillende landen, kan er worden gekeken of er trouw is gebleven aan de idealen van

de verschillende samenlevingen. Zo kan er worden geconcludeerd of er in Rusland, De

verenigde staten en Italië sprake was van een zuiver sociaal contract. Dat er aan de basis

van deze samenlevingen een sociaal contract of ideaal ligt is in de vorige deelvraag

bevestigd.

34

3.2 Rusland tijdens de regeerperiode van Stalin

Nu er is vastgesteld dat het ideaal van de communistische staat een klasseloze

samenleving is, kan er gekeken worden of de verhoudingen tussen de bourgeoisie en het

proletariaat vervaagd zijn. Dit zal worden geanalyseerd in de regeerperiode van Jozef

Stalin (1922-1952).

In 1922 komt Stalin aan de macht in de Sovjet-Unie als opvolger van Lenin. Zoals

hiervoor te lezen was, ging niet alles onder het bewind van Lenin zoals het zou moeten

volgens de theorieën van Marx. Stalin komt dan ook aan de macht in een partij die het

voor een gedeelte niet eens is met de richting van de Sovjet-Unie.

Sinds de burgeroorlog kreeg de partij van de Bolsjewieken steeds meer macht51. Deze

partij was erg wantrouwend tegenover de ambtenaren van het oude regime. Er werden

hierdoor steeds meer sympathisanten van de Bolsjewieken uit het proletariaat gehaald om

posities binnen de overheid in te nemen. Ook al was de belofte van het nieuwe bewind

‘alle macht voor de sovjets,’ was er nu meer een situatie waarin alle macht binnen de

partij van de Bolsjewieken lag. De persoon die de macht zou hebben binnen deze partij

heeft een enorme hoeveelheid aan zeggenschap over de Sovjet-Unie. De hoogste positie

binnen de communistische partij was secretaris-generaal. Dit is de positie die Stalin kreeg

in 1922.

Stalin nam een andere richting op economisch gebied dan zijn voorganger Lenin. Er

werden vanaf nu 5 jaren plannen opgericht52. Hierin stond precies beschreven wat er

geproduceerd moest worden, en wat er in de komende 5 jaar bereikt moest worden. Stalin

zette zwaar in op verdere industrialisatie van de samenleving. Er kwamen meer fabrieken

bij. Daarnaast collectiviseerde Stalin de landbouw. Dit hield in dat er in plaats van veel

verschillende boerderijen, grote, vaak staatsboerderijen kwamen. Dit werd gedaan omdat

het zou zorgen voor een efficiëntere productie.

Veel boeren waren bang voor een nieuwe oorlog rond het jaar 1927, en gingen het

geproduceerde graan sparen zodat de prijzen werden opgedreven, en de boeren meer geld

zouden ontvangen, zo kon er worden voorbereid op slechtere tijden. Stalin was het hier

niet mee eens. Deze boeren werden afgezet als kapitalisten. Met een enorme hoeveelheid

geweld werden de opgespaarde graanproducties afgepakt53. Deze aanpak leidde tot veel

verzet, met weer als gevolg dat er meer geweld gebruikt werd. Mensen stierven in

enorme getallen aan het gebruikte geweld door de overheid. Hier begint duidelijk te

worden dat na 10 jaar communistisch bewind, er niet meer te spreken is van een

‘dictatuur van het proletariaat.’ Er is een nieuwe dictatuur van de bolsjewieken. Het

voorbeeld wat hierboven wordt genoemd gaat fel in tegen het ideaal van een

communistische samenleving. Dit wordt duidelijk op een aantal punten:

51 Wood, A. (1990). Stalin en het Stalinisme. Amsterdam, Nederland: Babel Boeken. Pagina 32-51 52 Wood, A. (1990). Stalin en het Stalinisme. Amsterdam, Nederland: Babel Boeken. Pagina 32-51 53 Wood, A. (1990). Stalin en het Stalinisme. Amsterdam, Nederland: Babel Boeken. Pagina 32-51

35

- Volgens Marx moest de nieuwe samenleving gebaseerd zijn op solidariteit. Er

wordt hier gebruik gemaakt van geweld om goederen af te pakken van boeren. Dit

wijst erop dat het geen samenleving is op basis van solidariteit.

- Het ideaal van de klasseloze samenleving is niet meer aanwezig. De overheid in

de Sovjet-Unie die eigenlijk alle standen moet afschaffen, creëert een nieuwe

bourgeoisie. Deze nieuwe klasse heeft zoveel macht in handen, dat er volledige

controle over het proletariaat is. Dit is te zien in het afpakken van het graan. De

bezittende klasse neemt producten die geproduceerd zijn door arbeiders weg. Dit

kan gebeuren omdat deze klasse de macht op het gebied van bezit, politiek en

militair gebied in handen heeft.

- Er wordt hier ook fel tegen de definitie van arbeid ingegaan. De bolsjewieken

riepen bij de Oktoberrevolutie dat het oneerlijk was dat fabriekseigenaren zelf de

winst mochten houden van de producten, terwijl deze niet door de eigenaren

geproduceerd waren. Nu is er weer een bourgeoisie aan de macht die ook weer de

gemaakte producten opeist van de arbeiders.

Er zijn meer voorbeelden van een verdere uitbreiding van de overheid. In 1929 werden de

laatste vormen van privé-eigendom afgeschaft54. Dit is iets wat noodzakelijk was om een

klasseloze samenleving te creëren, en volgens de theorie van Marx ook rechtvaardig was.

Op twee cruciale punten kwam dit uiteindelijk niet ten goede aan het ideaal om de

klasseloze samenleving te creëren.

- De afschaffing van het privé-eigendom kwam niet in de handen van de arbeiders,

maar door nationalisering in handen van de staat. Dit werkt een klasseloze

samenleving juist tegen. Het hevelt de macht van de oude bourgeoisie, de

fabriekseigenaren, naar de nieuwe bourgeoisie, de overheid.

- Veel van de productie werd nu gestuurd door de overheid, waaronder productie

voor het leger. Niet alleen konden arbeiders geen beroep doen op de

geproduceerde middelen, het kwam deze arbeiders ook vaak niet ten goede wat er

geproduceerd werd. De wapens werden vaak gebruikt om dezelfde arbeiders te

onderdrukken.

Om van deze situatie naar een klasseloze samenleving te gaan, zal de overheid in de vorm

onder het bewind van Stalin verdwijnen. Een pure communistische samenleving zou

moeten steunen op fundamenten van solidariteit en vertrouwen. Dit vertrouwen is

noodzakelijk om alles te kunnen delen. Dit delen is noodzakelijk anders zouden bepaalde

groepen meer in handen krijgen dan andere. Er was echter veel wantrouwen binnen de

Russische overheid. Niet alleen tegenover de burgers, maar ook tegenover leden binnen

de overheid. Dit zorgde voor een toename in geweld, dit maakte een vredige samenleving

weer lastiger.

Er is een bewijslast dat het ideaal van een klasseloze samenleving niet bereikt is onder

Stalin. Hoewel er op subtiele manieren pogingen zijn gedaan, is het nooit tot stand

54 Wood, A. (1990). Stalin en het Stalinisme. Amsterdam, Nederland: Babel Boeken. Pagina 32-51

36

gekomen. De afschaffing van klassen in een samenleving, vraagt om een afschaffing van

het Proletariaat en de Bourgeoisie. In de Sovjet-Unie is door middel van nationalisering

en geweld een nieuwe bourgeoisie gevestigd. Deze bestaat uit de overheid. Met aan de

leiding Stalin in de periode 1922-1952. De Sovjet-Unie kan beter worden beschreven als

een socialistische staat, dan een communistische staat. Het ideaal is niet bereikt, en de

samenleving is dus niet zuiver gebleven aan het sociaal contract.

37

3.3 Verenigde Staten tijdens de regeerperiode van Roosevelt

Zoals in de vorige deelvraag is bewezen, was het sociaal contract van John Locke in grote

lijnen de basis van de verhoudingen tussen burger en overheid in de Verenigde Staten.

Door middel van de regeerperiode van Franklin Delano Roosevelt (1933-1945) zal

worden geanalyseerd of deze basis nog steeds intact was in de Verenigde staten, nadat

deze basis ongeveer 150 jaar gelden is gelegd.

Om te beginnen is in deze periode het oude verkiezingssysteem op basis van John Locke

‘s zijn theorie nog steeds intact. Namelijk via het electoraal systeem. Elke staat brengt via

verkiezingen een stem voor de president van de federale overheid uit, en vervolgens wint

de kandidaat met de meeste kiesmannen. President Franklin Delano Roosevelt is op deze

wijze verkozen

Het congres bestond nog steeds uit afgevaardigden van de individuele staten. Ook is het

recht op zelfverdediging door middel van wapens niet verdwenen.

In de regeerperiode van Roosevelt zijn er echter ook beslissingen genomen die tegen de

principes van de basis van de verenigde staten ingaan. Dat dit heeft kunnen gebeuren

heeft te maken met de erbarmelijke omstandigheden in de Verenigde staten tijdens het

aantreden van Roosevelt.

Toen Roosevelt de verkiezingen van 1932 won van zijn tegenstander Hebert Hoover ging

het niet goed met de Amerikaanse economie55. Na een periode van grote economische

bloei in de 20’ jaren, was door onverantwoorde uitgaven en een te grote productie de

financiële wereld ingestort in 1929. Deze zogeheten beurskrach was een enorme klap

voor het land. Toen in 1933 Roosevelt werd ingewijd was de werkeloosheid gestegen tot

24,9% en was het bbp (inflatie gecorrigeerd) gedaald naar $780 miljard. Ter vergelijking

was in 1929 de werkeloosheid nog 3,2%56 en het bbp (inflatie gecorrigeerd) nog $1006

miljard 57 . In voorgaande regeringsperiodes werd de economie grotendeels met rust

gelaten door de overheid. Dit hoorde volgens Amerikaans ideaal niet bij het takenpakket

van de overheid, maar moest over worden gelaten aan de markt.

Roosevelt zag samen met zijn adviseurs dat de overheid wel degelijk een belangrijke rol

moest spelen om de grote depressie op te lossen. Dit terwijl zijn tegenstanders stug

bleven vasthouden aan de oude individualistische waarden van de Amerikaanse

grondleggers. Het Amerikaanse volk zag met een meerderheid meer in de aanpak van

Roosevelt.

55 Oudheusden, J. V. (2000). De Amerikaanse geschiedenis in een notendop. Amsterdam, Nederland:

Prometheus. Pagina 100-106 56 Unemployment Statistics during the Great Depression. Geraadpleegd op 9 oktober 2016. http://www.u-

s-history.com/pages/h1528.html 57 US Real GDP by Year. Geraadpleegd op 9 oktober 2016.

http://www.multpl.com/us-gdp-inflation-adjusted/table

38

Deze aanpak vertaalde zich uiteindelijk in ‘the new deal.58’ Dit plan bestond uit twee

delen. Het eerste deel bestond uit onder andere de ‘bank holiday’ hierdoor kon de

overheid banken sluiten die de financiën niet op orde hadden. Daarna werden er enorme

werkverschaffingsprojecten opgezet. Miljoenen Amerikanen werden aan het werk gezet,

door bruggen, gebouwen, wegen en dammen te bouwen. Vervolgens zette Roosevelt met

zijn administratie de National Recovery Administration op. Deze instantie was bedoeld

om wetgeving te creëren die bedrijven zou verplichten bepaalde rechten aan hun

arbeiders moest geven, zoals een minimumloon en maximum werktijden.

Tijdens de uitvoering van deze plannen ontstond er van andere politici en mensen uit het

bedrijfsleven enerzijds felle kritiek. Roosevelt zou een communist zijn die in het witte

huis zat. Roosevelt zou geen ruimte geven aan bedrijven om nog te groeien, maar

anderzijds was er veel lof voor de president van de kiezers. Dit werd duidelijk bij de

volgende verkiezingen toen Roosevelt meer dan 60% van de stemmers achter zich kreeg,

en werd herkozen voor een tweede termijn59.

Er kunnen wel kanttekeningen geplaatst worden met betrekking tot de idealen van John

Locke bij ‘the new deal.’ Er wordt duidelijk benadrukt in zowel de theorie van Locke, als

in de grondwet wat de taken van de federale overheid zijn. De economie besturen hoorde

daar niet bij. Dit is ook terug te zien in de beslissing van het hooggerechtshof door de

NRA onwettig te verklaren60.

Volgens de principes van Locke moet een overheid zich vooral bezighouden met het

beschermen van de ‘onvervreemdbare rechten.’ De overheid mag dan ook niet te groot

worden, en zich bemoeien met het individu. Doordat de overheid zich bemoeit met het

bedrijfsleven door wetgeving, en in de regeringsperiode van Roosevelt is echter te zien

dat buiten deze idealen wordt getreden met steun van het Amerikaanse volk. Er kan dan

worden geconcludeerd dat er op dit vlak niet trouw is gebleven aan de waarden die zijn

opgesteld in de grondwet 1776, en dus ook niet aan alle idealen van Locke.

Wat wel opvalt is dat deze beslissingen van de NRA en de werkverschaffingsprojecten

wel meer overeenkomen met de theorie van Rawls. De samenleving vond de situatie

onhoudbaar en stelde eisen aan de overheid. Er moest actie komen. In de termen van

Rawls zou een vertegenwoordiger zijn persoon de samenleving niet laten betreden met

een werkeloosheid van 24,9%. Het risico zou te hoog zijn dat de persoon in een slechte

positie terecht zou komen. Dus worden er eisen gesteld aan de overheid om bepaalde

zaken te garanderen.

58 Oudheusden, J. V. (2000). De Amerikaanse geschiedenis in een notendop. Amsterdam, Nederland:

Prometheus. Pagina 100-106 59 United States presidential election, 1936. Geraadpleegd op 9 oktober 2016

https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_presidential_election,_1936 60 Oudheusden, J. V. (2000). De Amerikaanse geschiedenis in een notendop. Amsterdam, Nederland:

Prometheus. Pagina 100-106

39

Er kan worden gesteld dat voor een groot gedeelte trouw is gebleven aan de waarde van

Locke, maar dat er op een paar cruciale punten een andere richting is gekozen onder het

bewind van Roosevelt. Een richting die meer lijkt op de theorie van Rawls. Er is dus in

beperkte mate trouw gebleven aan het sociaal contract van Locke.

\

40

3.4 Italië tijdens de regeerperiode van Mussolini

Er zal in dit onderdeel worden gekeken of de idealen van de fascistische partij die de

macht in Italië in 1922 heeft gegrepen, trouw blijft aan de theorie van Thomas Hobbes.

Toen de partij van Mussolini een absolute meerderheid in het parlement had verworven,

werd er alles aangedaan om de machtspositie te versterken. Door middel van lokale

overheden de macht af te nemen, en door bijna alle posities van de overheid te vullen met

PNF leden werd dit gerealiseerd. In januari 1925 riep Mussolini zichzelf uit als dictator

van het Italiaanse rijk61. Italië had nu nog maar een partij, en inmenging met Mussolini

van andersdenkende werd niet getolereerd. Deze mensen werden bruut aangepakt, en op

andere denkwijze gebracht. De wetgeving en ideologie van de PNF was: Orde, Discipline

en hiërarchie.

In 1938 werd de laatste stap van de weg naar een totalitaire staat gemaakt door de

ontbinding van het parlement in Italië62. Mussolini zag dit als een noodzakelijke stap.

Volgens Mussolini waren er door alle aparte politieke groeperingen in de samenleving

conflicten ontstaan. Deze zouden alleen gestopt kunnen worden door een machtige

regering, die zonder bemoeienis van andere partijen het voor het zeggen had.

Door alle macht naar een persoon te brengen, werd er voldaan aan de belangrijkste stap

van de theorie van Hobbes. Er moet een machtscentrum met een geweldsmonopolie zijn.

Alleen op deze wijze zou er orde kunnen worden gecreëerd.

Hoewel Mussolini in 1938 alle macht in handen had, en niemand tegen de dictator in

durfde te gaan, was Mussolini technisch gezien niet het staatshoofd van Italië. Dit was de

koning. Dit is volgens de theorie van Hobbes niet mogelijk. Er mag maar een soeverein

zijn. Echter is het wel discutabel of deze koning nog wel echt macht had. Zeker toen

Mussolini ook de controle over het leger in handen had.

Er was zeker een vorm van rust in de samenleving. Na een tijd waarin iedereen in

gevecht was met elkaar, was er nog maar een toegestane ideologie. Mensen hadden niet

meer het recht om met elkaar in gevecht te gaan over een andere opvatting dan die van de

staat. Als gevolg was er heel veel repressie nodig om de mensen in toon te houden.

Geheime organisaties zoals de OVRA pakte mensen op die het niet eens waren met de

opvattingen van de overheid63.

61 History of Italy. Geraadpleegd op 9 oktober 2016 https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Italy 62 History of Italy. Geraadpleegd op 9 oktober 2016 https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Italy 63 Trueman, C. N. Life in Fascist Italy. Geraadpleegd op 9 oktober 2016.

http://www.historylearningsite.co.uk/modern-world-history-1918-to-1980/italy-1900-to-1939/life-in-

fascist-italy/

41

Hoewel de onderdrukking groot was, hoort dit wel bij de theorie van Hobbes. Er wordt in

die theorie namelijk uitgelegd dat zolang er orde in een samenleving is, het altijd beter zal

zijn dan de situatie zonder een soeverein met alle macht in handen. Door deze opvatting

kan een hele grote kant van de negatieve gebeurtenissen bij de machtsperiode van

Mussolini niet de relatie tot de theorie van Hobbes verkleinen.

De economie herstelde zich langzaam weer na aantreden van Mussolini. De

werkeloosheid nam af, dit werd onder andere veroorzaakt door grote

werkverschaffingsprojecten64. Doordat meer mensen een baan hadden, waren er minder

mensen die ontzet waren over de economische situatie. Dit leidde tot minder stakingen,

die overigens ook niet meer legaal waren. Deze afname van stakingen zorgde voor meer

rust. Waar in 1918 nog in elk dorp mensen niet aan het werk waren, en onrust

veroorzaakte, waren deze mensen nu vaak aan het werk.

Omdat de theorie van Hobbes eerlijk is in het feit dat niet alles perfect zal zijn in een

dictatuur, zijn veel van de mankementen van de Italiaanse regeerperiode niet in strijd met

het sociaal contract van Hobbes. Dit wordt ook veroorzaakt doordat Hobbes niet echt een

grens aan de macht of bemoeienis van de overheid legt. Het enige wat echt van belang is

volgens Hobbes, is de instandhouding van het hoogste goed: rust, orde en vrede. Er is in

de fascistische samenleving sprake van meer rust dan in de voorgaande periode. Er kan

dus worden geconcludeerd dat de fascistische samenleving trouw is gebleven aan het

sociale contract van Hobbes.

64 Benito Mussolini. New World Encyclopedia. Geraadpleegd op 9 oktober 2016.

http://www.newworldencyclopedia.org/p/index.php?title=Benito_Mussolini&oldid=991852.

42

4.1 Conclusie

Er is aangetoond dat het ideaal van Marx aan de basis lag van de Russische samenleving

na de Oktoberrevolutie. Vervolgens is er geanalyseerd of dit ideaal is blijven gelden in

Rusland onder het bewind van Stalin. Hieruit is gebleken dat dit niet het geval is, en er

geen sprake is van een zuiver sociaal contract.

Locke lag aan de basis van de Amerikaanse samenleving, Dit is aangetoond door de

grondwet die grotendeels is gebaseerd op de theorie van Locke. Vervolgens is door de

regeerperiode van Roosevelt gebleken dat er in beperkte maten is gehouden aan de

idealen van Locke. Er is dus sprake van een beperkt zuiver contract.

Italië heeft zoals aangetoond na het aantreden van Mussolini een samenleving op basis

van de theorie van Hobbes. Met als gedachtengoed hetzelfde sociale contract. In de

regeerperiode van Mussolini was er sprake van continuïteit in het volgen van het ideaal

van Hobbes. Er kan geconcludeerd worden dat er sprake was van een zuiver sociaal

contract.

De hoofdvraag die als volgt luidde: wat is de meest zuivere versie van het sociaal

contract, kan worden beantwoord met het sociaal contract van Thomas Hobbes.

43

Discussie

Dit onderzoek laat ruimte open voor discussie, zoals veel onderzoeken dat doen. Deze

discussie is vooral te vinden in het feit dat er causale verbanden moeten worden

getrokken om tot een conclusie te komen. Een groot deel van deze verbanden zijn

gemaakt in de analyse van de verschillende tijdsperiodes. Om de conclusie verder te

versterken, of om deze te kunnen verwerpen, zullen er in het vervolgonderzoek kritische

vragen moeten worden gesteld.

Er waren tijdens het onderzoek een aantal beperkingen. In het eerste deel van het

onderzoek dat vooral het uitwerken van de filosofische theorieën besloeg, waren er goede

bronnen tot mijn beschikking. Deze beperkingen zijn naar mijn mening vooral terug te

zien in de analyse van de tijdsperiode. Bij deze analyse had ik geen toegang tot een

universitaire bibliotheek, hier had ik meer bronnen kunnen vinden om de argumenten

beter te onderbouwen, of te verwerpen.

44

Nawoord

In dit onderzoek heb ik geleerd over verschillende theorieën van filosofen, waarvan ik

eerder nog niet bekend was met de complete theorieën over de verhoudingen en

legitimering van het bestuur in een land. Ook zijn mijn vaardigheden verbetert op het

vlak van toepassing. Het kunnen plaatsen van theorieën in een moderne tijd, is iets waar

ik voorheen nog niet mee geoefend had.

Mijn dank gaat uit naar mijn begeleider Dhr. Schuijt voor het in goede banen lijden van

mijn onderzoek, en het verschaffen van bronnen. Ook wil ik Dhr. Laan bedanken die in

de beginfase van mijn onderzoek geholpen heeft met de begeleiding.

45

Bijlage

Bronnen

Thomas Hobbes

Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M.(2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 135-150.

The Cambridge University. (1991). The Cambridge History of Politcal Thought, The

Cambridge University Press. Pagina 535-545.

The Cambridge University. (1991). The Cambridge History of Politcal Thought, The

Cambridge University Press. Pagina 585-615.

Williams, G.T. Thomas Hobbes: Moral and Political Philosophy. Geraadpleegd op 18

augustus 2016, http://www.iep.utm.edu/hobmoral/#H2

Gils Van, Wouter. (2005). Filosofie De vroegmoderne tijd (17e en 18e eeuw). 521

Uitgevers. Pagina 150-206

John Locke

Moseley, Alexander. John Locke: Political Philosophy. Geraadpleegd 27 augustus 2016,

www.iep.utm.edu/locke-po/

Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M. (2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 150-161.

The Cambridge University. (1991). The Cambridge History of Politcal Thought, The

Cambridge University Press. Pagina 612-652.

Jean-Jacques Rousseau

Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M. (2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 191-198.

Gils Van, Wouter. (2005). Filosofie De vroegmoderne tijd (17e en 18e eeuw). 521

Uitgevers. Pagina 392-469

Delaney, james J. Jean-Jacques Rousseau, geraadpleegd 16 september,

www.iep.utm.edu/rousseau/

Karl Marx

Biography.com Editors. Karl Marx Biography, geraadpleegd op 22 september,

http://www.biography.com/people/karl-marx-9401219#related-video-gallery

46

Maris, C.W. Jacobs, F.C.L.M. (2011). Orde Recht en Vrijheid, Kluwer. Pagina 281-306

Gils Van, Wouter. (2005). Filosofie verlichting en kritiek (18e en 19e eeuw). 521

Uitgevers. Pagina 519-525

John Rawls

Richardson, S. John Rawls, geraadpleegd op 2 oktober, http://www.iep.utm.edu/rawls/

Garret, J. (2005). Rawls' Mature Theory of Social Justice, geraadpleegd op 5 oktober,

http://people.wku.edu/jan.garrett/ethics/matrawls.htm

Rusland

Causes of the Russian Revolution. Geraadpleegd op 6 oktober 2016, van

http://europeanhistory.about.com/od/russiaandukraine/a/Populists.htm

Russion Revolution of 1917. (2007, 08 januari). Geraadpleegd op 6 oktober,

https://www.britannica.com/event/Russian-Revolution-of-1917

Tarr, R. Lenin in Power. Geraadpleegd op 6 oktober,

https://www.historytoday.com/russel-tarr/lenin-power

Wood, A. (1990). Stalin en het Stalinisme. Amsterdam, Nederland: Babel Boeken. Pagina

32-51

Amerika

The Final Text of the Declaration of Independance. Geraadpleegd op 8 oktober 2016.

http://www.let.rug.nl/usa/documents/1776-1785/the-final-text-of-the-declaration-of-

independence-july-4-1776.php

Oudheusden, J. V. (2000). De Amerikaanse geschiedenis in een notendop. Amsterdam,

Nederland: Prometheus. Pagina 22-25

Unemployment Statistics during the Great Depression. Geraadpleegd op 9 oktober 2016

http://www.u-s-history.com/pages/h1528.html

Oudheusden, J. V. (2000). De Amerikaanse geschiedenis in een notendop. Amsterdam,

Nederland: Prometheus. Pagina 100-106

US Real GDP by Year. Geraadpleegd op 9 oktober 2016.

http://www.multpl.com/us-gdp-inflation-adjusted/table

47

United States presidential election, 1936. Geraadpleegd op 9 oktober

2016https://en.wikipedia.org/wiki/United_States_presidential_election,_1936

Italië

Biennio Rosso. Geraadpleegd op 8 oktober 2016,

https://en.wikipedia.org/wiki/Biennio_Rosso#cite_note-libcombr-5

Italian Fascism. Geraadpleegd op 9 oktober 2016.

https://en.wikipedia.org/wiki/Italian_Fascism

History of Italy. Geraadpleegd op 9 oktober 2016

https://en.wikipedia.org/wiki/History_of_Italy

Trueman, C. N. Life in Fascist Italy. Geraadpleegd op 9 oktober 2016.

http://www.historylearningsite.co.uk/modern-world-history-1918-to-1980/italy-1900-to-

1939/life-in-fascist-italy/

Benito Mussolini New World Encyclopedia. Geraadpleegd op 9 oktober 2016.

http://www.newworldencyclopedia.org/p/index.php?title=Benito_Mussolini&oldid=9918

52.

48

Plan van aanpak

Hoofdvraag: Wat is de meest zuivere versie van het sociaal contract?

De hoofdvraag zal worden beatwoord door de volgende deelvragen te beantwoorden.

Deelvragen:

- Hoe ziet het Sociaal contract eruit volgens de grondleggers van deze contracten?

• Hobbes

• Locke

• Rousseau.

- Hoe zien verschillende vormen van de sociale contracten er in de praktijk uit.

• Fascisme

• Communisme

• Democratie.

De sociale contracten die in de praktijk worden geanalyseerd, zullen worden

onderbouwd door de filosofen die de contracten hebben vormgegeven in die tijd.

Indeling

Na elk Hoofdstuk een visualisatie van het behandelde Sociale contract.

Bronnen bij het onderzoek

Recht, orde en vrijheid, Kluwer. (school)

Cambridge Political Thought, J. H. Burns. (school)

49

Logboek

Datum Verantwoording Uren

29-06-2016 Plan van aanpak 1

30-06-2016 Gesprek 1

01-08-2016 Lezen 2

05-08-2016 Lezen 1

07-08-2016 Deelvraag 3

18-08-2016 Deelvraag 2

22-08-2016 Deelvraag 1

16-09-2016 Lezen 3

17-09-2016 Deelvraag 2

16-09-2016 Deelvraag 4

18-09-2016 Deelvraag 4

25-09-2016 Deelvraag 3

30-09-2016 Lezen 3

01-10-2016 Deelvraag 3

04-10-2016 Deelvraag 4

06-10-2016 Lezen en Gesprek 3

07-10-2016 Deelvraag 6

08-10-2016 Deelvraag 6

09-10-2016 Deelvraag 6

11-10-2016 Lay-out 3

13-10-2016 Lay-out 2

Totaal aantal uren - 63