voleybolda smaÇin bİyomekanİksel · spor biyomekaniği ? hareket analizi ? voleybolda smaçın...
TRANSCRIPT
5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ2‐4 Temmuz 2013
VOLEYBOLDA SMAÇIN BİYOMEKANİKSEL İNCELENMESİ
Öğr. Gör. Elif ÖZGazi Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu
Antrenörlük Eğitimi Bölümü
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Biyomekanik ?
1
Spor Biyomekaniği ?
Hareket Analizi ?
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
FİZİK MEKANİK
Kinetik
Kinematik
2
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 20133
Belirleyici bir element ve en önemli hücum silahı
Birçok atak smaçla sonlanmakta
Takımın başarısında önemli rol oynamakta
Elit bir voleybolcunun bir müsabaka sezonu içinde 40.000 smaç vurduğu*
Voleybolda Smaç
*Jonathan & Roald, 2003
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 20134
Newell ve Lauder’a göre, smaç vuruşunda el ve el bileği hareketi, top hızına etki eden en önemli faktörlerden biridir.
Liu ve ark. ise smaç vuruşu gerçekleştiren elin hareket genişliğinin topa uygulanan kuvvetle ilişkili olduğu tespit edilmiştir.
Bir voleybol antrenörü; smaçörlerin smaç vuruşu esnasında yaptıkları en sık hatanın, güçlü ve doğru bir baş üstü smaç kolu hareketinin olmaması ve dolayısıyla topa yeterince kuvvetli vurulamaması olduğunu söyleyebilir.
Voleybolda Smaç
Newell & Lauder, 2005Liu ve ark, 2008
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 20135
Smaç yaklaşık 0.6 – 0.8 sn *
Bu sürede uygulanan kol salınımı stili ve smaç kolu hareketi sayı kazanmada kritik bir rol oynar.
En uzun sürede ve belki de en zor öğrenilen teknik becerilerden biri
Liu ve ark., 2008
Voleybolda Smaç
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 20136
Yaklaşma Adımları
Son Adım
Sıçrama
Kol salınımı
Topla Temas
Düşüş
Smaçın Safhaları
Tiryaki Ş (Ed.), 2006
Tullos ve King’e göre kol salınımısafhaları;
Kolun geriye salınımı (Cocking)
Akselerasyon (Hızlanma, İvmelenme)
Topla temas
Vuruş sonrası hareketin tamamlanması
Yavaşlama (Deceleration)
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 20137
Tullos & King, 1973
Kol Salınımı Safhaları
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Yapılmış bilimsel araştırmalar
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
1980’de Baudin, 22 elit bayan voleybolcudan sadece bir kamera kullanarak aldığı toplam 44 smaç vuruşunda yaptığı sinematografik analizde, bazı kinematik değişkenlerin voleybolda smaç sıçramasının yüksekliğine etkisini araştırmıştır.
Smaç yüksekliği ile sıçrama öncesi yerle temas süresinin yüksek bir ilişki içinde olduğunu, kol salınımı hızının bacak ekstensiyonu ile zamansal olarak ilişkili olduğunu, dominant kolun açısal hızının ortalama 975.99±155.78 derece.s‐1bulunduğunu ifade etmiştir.
8
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Yapılan diğer bir bilimsel araştırmada*voleybolda smaç vuruşunda maksimum omuz fleksiyon hızı ile maksimum top hızı arasında pozitif bir ilişki bulunmuştur.
9
*Christopher, 2001
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Linnel ve ark. (2007) yaptıkları araştırmada; farklı yüksekliklerde atılan (3m, 4m, 6m, 10m) topa smaç vuruşu uygulatmışlardır.
Pas yüksekliğin artmasıyla topun kazandığı spinin (Topun kendi etrafında dönmesi) arttığı belirlenmiştir.
10
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Voleybolda smaç vuruşu ile overuse yaralanmalar arasındaki ilişkinin nicel olarak tespitini yapmak amacıyla Rinderu on erkek ve on bayan üzerinde yaptığı çalışmasında, herhangi bir yüklenme olmaksızın omuz eklemi reaksiyon kuvvetini 400 N, smaç vuruşunda ise bu değerin erkeklerde 1500 N, bayanlarda 1350 N olarak tespit ederek, smaç vuruşunun omuz ekleminde ne büyüklükte bir harabiyete neden olduğunu ispatlamıştır (Yaklaşık 3‐4 kat fazla).
11
Rinderu,1998
-33.3 ms
0 ms
16.6 ms
-66.6 ms
-33.3 ms
0 ms
16.6 ms
33.3 ms
Voleybolda smaç vuruşunda üst ekstremitede bulunan eklemlerde zamana bağlı olarak meydana gelen açısal değişikliklerin belirlenmesidir.
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Amaç
Öz, 2008
12
4 bayan 1. lig voleybol oyuncusu x(yaş)= 21.7±1.5 yıl ,
x(boy)= 178±2.9 cm, x(vücut ağırlığı)= 66.3±0.9 kg, x(spor yaşı) = 11.75 ± 1.8 yıl.
Deneklerin çalışmaya dahil edilme kriterleri arasında; Dominant kolunun sağ olması, 1. Lig oyuncusu olması, Son altı ay içinde herhangi bir sakatlık geçirmemiş olması, Smaçör ya da orta oyuncu mevkinde oynaması bulunmaktadır.
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Denekler
Öz, 2008
13
Hedefe uygulanan 5 başarılı smaç vuruşu
C
P
S
A
G
X
C_1C_2
C : Kalibrasyon kafesi
S : Smaçör
P : Pasör
A : Antrenör
C_1 : Kamera 1
C_2 : Kamera 2
G : Ground Force Plate
X : Başarısız vuruş
V : Başarılı Vuruş
: Vuruş yapılacakbölge
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öz, 2008
14
Görüntü yakalama
Şekil 1: Dragonfly Express Digital Video Kamera
Resim çekme işlemi iki adet 200 FPS+VGA+1394B Dragonfly Express TM dijital video kamera ile gerçekleştirilmiştir
(Şekil 1).
Şekil 2: Kalibrasyon kafesi
Resim çekiminde kullanılmak üzere 1x1x2 m ebatında bir kalibrasyon kafesi
kullanılmıştır (Şekil 2).
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öz, 2008
15
Koordinatları Belirleme
Kalibrasyon kafesinin gerçek koordinatlarını belirlemek amacıyla ise Topcon GTS 70 adlı elektronik dijital ölçüm cihazı kullanılmıştır.
Elektronik dijital ölçüm cihazı
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öz, 2008
16
Çalışmaya Dahil Edilen Görüntüler
FO GG FT MKBaşarılı Vuruş
Başarılı Vuruş
Başarılı Vuruş
Başarılı Vuruş
1
2
3
4
5
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Toplam 200 görüntü analiz edilmiştir.
1
5
4
3
2
1
2
3
4
5
1
2
3
4
5
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Cam 1 , 5 görüntüCam 2 , 5 görüntü
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öz, 2008
17
İki adet senkronize video kamera
Hareketin Başlangıcı
Hareketin BitimiBu görüntülerden;1. Vuruş anı_ Topla
temas, 0 ms2. Vuruş öncesi_ ‐
66,6 ms; ‐33,3 ms3. Vuruş sonrası_
16,6 ms; 33,3 ms
Pictran Yazılım Arayüz Görüntüsü
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öz, 2008
18
DENEKLERE AİT KAMERA 1 GÖRÜNTÜLERİ ‐1‐ 66.6 ms
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öz, 2008
19
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öz, 2008
DENEKLERE AİT KAMERA 1 GÖRÜNTÜLERİ ‐2‐ 33.3 ms
20
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öz, 2008
DENEKLERE AİT KAMERA 1 GÖRÜNTÜLERİ ‐30 ms
21
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öz, 2008
DENEKLERE AİT KAMERA 1 GÖRÜNTÜLERİ ‐416.6 ms
22
Öz, 2008
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesiDENEKLERE AİT KAMERA 1 GÖRÜNTÜLERİ ‐5
33.3 ms
23
• Marker 1 : El, 5. Metakarpal kemiğin distal ucu• Marker 2: El bileği, ulnar stiloid çıkıntı• Marker 3: Dirsek, humerus lateral epikondil
21
4
3
5
12
3
4
5
Üç Boyutlu değerlendirmede kullanılan markerlar
Marker 4: Omuz, glenohumeral eklemMarker 5: Kalça, büyük trokanter
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öz, 2008
24
Denek
Omuz Eklemi Açılarının Seçili Birim Zaman Görüntüleri
Görüntü 1
-66.6 ms
Görüntü 2
-33.3 ms
Görüntü 3
0 ms
Görüntü 4
16.6 ms
Görüntü 5
33.3 ms
FO 181.4° ± 7.1° 166.8° ± 3.6° 168.0° ± 6.6° 155.6° ± 3.9° 151.2° ± 6.9°
GG 204.8° ± 6.7° 176.4° ± 8.7° 176.0° ± 4.5° 165.6° ± 3.5° 152.8° ± 5.9°
FT 187.6° ± 5.0° 169.6° ± 9.7° 161.6° ± 11.3° 157.2° ± 7.5° 149.8° ± 8.2°
MK 202.4° ± 8.2° 175.8° ± 3.7° 162.0° ± 9.0° 165.4° ± 5.6° 159.8° ± 12.5°
Tablo 1: Deneklerin smaç vuruşu esnasındaki omuz eklemi açılarının birim zamana bağlı ortalama değerleri (n=4, Analiz edilen görüntü sayısı= 5, FO: Denek 1, GG: Denek 2, FT: Denek 3, MK: Denek 4)
Grafik 1: Deneklerin smaç vuruşu esnasındaki omuz eklemi açıları (n=4, Analiz edilen görüntü sayısı= 5, FO: Denek 1, GG: Denek 2, FT: Denek 3, MK: Denek 4)
Öz, 2008
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
25
Denek
Dirsek Eklemi Açılarının Seçili Birim Zaman Görüntüleri
Görüntü 1
-66.6 ms
Görüntü 2
-33.3 ms
Görüntü 3
0 ms
Görüntü 4
16.6 ms
Görüntü 5
33.3 ms
FO 108.8° ± 10.1° 114.4° ± 12.0° 171.4° ± 18.0° 167.4° ± 4.3° 175.4° ± 9.5°
GG 102.4° ± 13.1° 104.2° ± 8.6° 180.2° ± 5.1° 184.4° ± 3.8° 185.2° ± 6.9°
FT 102.8° ± 7.1° 117.2° ± 10.5° 158.6° ± 9.7° 161.6° ± 11.0° 182.2° ± 7.3°
MK 75.0° ± 9.4° 92.6° ± 8.6° 153.0° ± 13.2° 173.6° ± 10.7° 183.0° ± 6.2°
Tablo 2: Deneklerin smaç vuruşu esnasındaki dirsek eklemi açılarının birim zamana bağlı ortalama değerleri (n=4, Analiz edilen görüntü sayısı= 5, FO: Denek 1, GG: Denek 2, FT: Denek 3, MK: Denek 4)
Grafik 2: Deneklerin smaç vuruşu esnasındaki dirsek eklemi açıları (n=4, Analiz edilen görüntü sayısı=5, FO: Denek 1, GG: Denek 2, FT: Denek 3, MK: Denek 4)
Öz, 2008
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
26
Denek
El Bileği Eklemi Açılarının Seçili Birim Zaman Görüntüleri
Görüntü 1
-66.6 ms
Görüntü 2
-33.3 ms
Görüntü 3
0 ms
Görüntü 4
16.6 ms
Görüntü 5
33.3 ms
FO 210.8° ± 13.0° 184.0° ± 5.2° 180.2° ± 16.8° 172.4° ± 28.3° 185.4° ± 26.4°
GG 181.0° ± 3.4° 163.2° ± 2.4° 174.4° ± 13.8° 168.4° ± 10.8° 184.8° ± 13.9°
FT 169.6° ± 6.6° 153.8° ± 11.7° 150.8° ± 19.7° 153.4° ± 20.1° 166.2° ± 22.5°
MK 184.8° ± 4.5° 171.2° ± 9.3° 169.8° ± 18.7° 168.0° ± 36.4° 176.8° ± 18.4°
Tablo 3: Deneklerin smaç vuruşu esnasındaki el bileği eklemi açılarının birim zamana bağlı ortalama değerleri (n=4, Analiz edilen görüntü sayısı= 5, FO: Denek 1, GG: Denek 2, FT: Denek 3, MK: Denek 4)
Grafik 3: Deneklerin smaç vuruşu esnasındaki el bileği eklemi açıları (n=4, Analiz edilen görüntüsayısı= 5, FO: Denek 1, GG: Denek 2, FT: Denek 3, MK: Denek 4)
Öz, 2008
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
27
Omuz Eklemi
Omuz ekleminin -66.6 ms’den 33.3 ms’e kadar geçen süre içerisinde giderek azalan bir açıyla smaç vuruşunu tamamladığı belirlenmiştir.
Öğr. Gör. Elif Öz 5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öz, 2008
28
Dirsek Eklemi
Dirsek ekleminin -66.6 ms’den 33.3 ms’e kadar geçen süre içerisinde giderek artan bir açıyla smaç vuruşunu tamamladığı
belirlenmiştir.Öğr. Gör. Elif Öz 5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öz, 2008
Sonuç olarak; smaç vuruşu sırasında üst ekstremitede oluşan eklem açılarının bireysel farklılıklar gösterdiği ve bu farklılıkların smaç vuruş kuvvetini etkileyebileceği belirtilmiştir.
5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ2‐4 Temmuz 2013Öğr. Gör. Elif Öz
5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Öz, 2008
30
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Üst ekstremite kinematiğinde Milli takım sporcuları ile diğer sporcular arasında ne gibi bir kinematik farklılık
var?*
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
31
Age(years)
Height(cm)
Weight(kg)
BMI(kg.m-2)
Years ofexperience (years)
National team players (n=4) 24.2 ± 1.8 182.9 ± 5.4 73.3 ± 3.5 22.1 ±2.2 13.2 ± 1.31st league players (n=4) 21.7 ± 1.5 178.0 ± 2.9 66.3 ± 0.9 20.9 ± 1.8 11.7 ± 1.83rd league players (n=5) 22.4 ± 1.7 179.0 ± 4.4 68.6 ± 6.6 21.5 ± 2.2 8.8 ± 2.3Control group (n=4) 19.7 ± 0.9 169.9 ± 7.4 66.2 ± 4.8 23.0 ± 1.8 8.7 ± 3.2
Tablo 1. Deneklerin karakteristikleri
*Öz ve ark. 2010
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
32
Deney şematiği
Öz ve ark. 2010
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
33
Öz ve ark. 2010
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
34
Öz ve ark. 2010
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
35
Öz ve ark. 2010
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
36
Öz ve ark. 2010
Yaklaşık 7 kat daha hızlı
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
37
Smaç vuruşu sırasında deneklerin illüstrasyonları.Milli takım sporcuları topla teması vücutlarının önünde uygulamışlardır.Öz ve ark. 2010
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Sıçrama öncesi son iki adımda dorsifleksiyon*
38
*Wagner & Öz, 2011
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013
Voleybolda Smaçın Biyomekaniksel İncelenmesi
Antrenörler sporcularına smaç vuruşunu öğretirken;
Akselerasyon safhasında dirsek ekleminde daha fazla fleksiyon gerçekleştirmelerini*
Maksimum yükseklikte vuruş uygulamalarını*
Topa maksimum hızla vurmalarını*
Sıçrama öncesi yerle temas süresini uzun tutmamalarını
Sıçrama öncesi son iki adımda dorsifleksiyona dikkat etmelerini** söyleyebilirler.
39
Öz ve ark., 2010Wagner & Öz., 2011
Öğr. Gör. Elif Öz5. ANTRENMAN BİLİMİ KONGRESİ
2‐4 Temmuz 2013