1

visie op de ondergrond

duurzame ontwikkeling van de ondergrond

kennisconferentie 20 januari 2011 te assen

arjan van harten

projectleider structuurvisie ondergrondteam bodembeleid afdeling duurzame ontwikkelingprovincie drenthe

met drenthe de diepte in

structuurvisie ondergrond provincie drenthe

a. wat er kan

b. afweging

c. wat je wilt

2

a. wat er kanlagenbenadering

bewoning

contactlaag

waterlaag

diepe ondergrond

bovengronds

0 – 50 m

50 – 500 m

500 – 5000 m

contactlaag 0-50 m

• infrastructuurondergronds bouwen en leidingen

• delfstoffen winnenzand en grind

• warmte- en koude opslaggesloten systemen

• bodemwaarden en archiefaardkundige en archeologische waarden

3

waterlaag 50-500 m

• grondwater winnen

industriewater en drinkwater

• warmte- en koude opslag

gesloten systemen en open systemen

diepe ondergrond 500-5000 m

• winnen energie en delfstoffen

gaswinning, oliewinning, geothermie en zout

• tijdelijke (gas)opslag

aardgas, industrieel gas, biogas, perslucht

• permanente opslag

formatiewater uit gas/oliewinning, CO2, afval

4

informatie

• ambtelijke beleidsverkenning

• rapporten ondergrond en wko drenthe

• potentieelstudie diepe ondergrond

keuze van thema’s

omgevingsvisie:

•contactlaag

•waterlaag

uitwerken:

•grondwater (WKO)

•zoutkoepels

•diepe waterlagen (aquifers)

•gasvelden

5

geothermie

gasvelden

zoutkoepels

diepe ondergrond

met drenthe de diepte in

structuurvisie ondergrond provincie drenthe

a. wat er kan

b. afweging

c. wat je wilt

6

b. afweging

• effecten keuzes technisch

- plan-MER

• prioriteitenschema

- ladder van Drenthe

• afweging in het krachtenspel

- beleidsopties communiceren

beleidskeuzes

–ontwikkeling geothermie stimuleren

–medebepalend voor locaties grootschalige ontwikkelingen

–geothermie gaat vóór opslag

7

effectenstudie

• veranderingen in de ondergrond

• milieueffecten

• nut en noodzaakklimaatdoelen en energieleveringszekerheid

ladder van drenthe

winnen gas en olie

opslag CO2injectie

formatiewater

buffer

aardgas

geothermische

energie

buffer biogas buffer industrieel

gas

buffer perslucht

uit elektriciteit

opslag gevaarlijk of radioactief afval

energieleveringszekerheid

klimaatdoelstellingenwarmte en koude

opslag

grond- en drinkwaterwinning & bescherming

8

toekomstige gebruiksfuncties

ondergrond

structuurvisie voor de

ondergrond

provinciaal beleid

(ladder van Drenthe)

nationale belangenmeewegen

interactie omgevingsvisie

provinciale belangen &

opgaven

resultaten van de plan-MER

(effecten)

met drenthe de diepte in

structuurvisie ondergrond provincie drenthe

a. wat er kan

b. afweging

c. wat je wilt

9

effecten geothermie

• bijdrage energieleveringszekerheid

• bijdrage klimaatdoelstellingen

- co2-reductie

- hernieuwbaar

• interferentie gaswinning

• mogelijk risico drinkwaterwinning

• grootschalig inzetbaar

installaties geothermie

warmtebron 10 x 10 m

10

geothermie

• beleidsvoorstellen

– ontwikkeling geothermie stimuleren

– geothermie medebepalend locaties grootschalige ontwikkelingen

– geothermie gaat vóór opslag

geothermie

ontwikkelkans landbouw geothermie/agroparken/biogasopslag

glastuinbouw & industrietoekomstigeontwikkelkans

11

Discussie• Over welke ondergrondfuncties moeten provincies

het hebben ikv technische afweging?

• Wat gebruikt u bij deze afwegingen? (welke kaarten/informatie/afwegingskaders)

• Welke voorbeelden zijn voorhanden (tbv andere provincies)

• Wat mist u nog (aan informatie/gegevens/ondersteuning) om technische afwegingen te kunnen maken?

• Wat verwacht u van wie? (en waar doet u zelf aan mee?)