UZAKTAN EĞĠTĠMDE ÖĞRETĠM TASARILARI

Gelişen teknoloji, öğrenme-öğretmede daha etkin, üretici yaratıcı birey

yetiştirmekle görevli okullara yeni alternatifler getirmiştir.

1840’lı yıllarda PENY-POST bunu teknolojik olanaklardan, insanlığın

öğrenme-öğretme için yararlandığı ilköğretim aracı, ikinci bir öğretim

yolu olmuştur.

Eğitim-öğretim ile öğrenme-öğretmede ulusal ve uluslar arası yapılan değişimler eğitim

sistemleri içinde yeni alt sistemlerin oluşmasını ortaya koyar.Bunun uluslarca üç temel

koşullanması vardır.

Birincisi; eğitim-öğretim isteklerinde “ fırsat” eşitliği,

İkincisi; Bireyin yeti, yetenek, ilgi alanlarına, hız ve

olanaklarına yönelik eğitim-öğretim isteği.

Üçüncüsü; Bireylerin yaşadıkları toplumun; toplumun yaşadığı yerin özelliklerine yönelik

insan gücü gereksinimi.

Konuya bu üç açıdan bakıldığında artan nüfus, değişik coğrafi koşullar, farklı eğitim-öğretim

standartları, para gücünün eğitime gereken yanıtı verememesi, toplum içindeki atalete düşme,

üretimden çok tüketime yöneltilmesi, yeteneklerin kaybolması yeterli ve kaliteli gerektiğince

öğretim gücünün bulunmaması, dönüşümlü , —alternatif , ikinci yol eğitimi ve üçüncü bilişim

ağı eğitimi ortaya çıkmıştır.

Yeni eğitim oluşumları, yeni eğitim-öğretim ile öğrenme-öğretme

tasarımlarının oluşmasını da beraberinde getirir.Nasıl ki; toplumlar

geliştikçe, örgün yaygın eğitim tasarımları gelişip, dallara ayrılmış,

eşgüdümlü çalışma oluşmuşsa; uzaktan öğretim tasarımları da bu

değişimlerden kendi payına düşeni almıştır.

Günümüzde örgün eğitim sistemlerine yönelik veya eğitim sistemlerinin alt sistemlerine

yönelik program tasarımları geliştirilmiştir. Geliştirilen bu tasarımlar içinde uzaktan

öğretimle, internetle öğretim tasarımına; Ulusal Medya Modeli, Syracuse Modeli, Gagne -

Briggs ve Wagner Modeli, Sistem ve İletişim Modelleri daha uygun düşmektedir.Fakat

unutulmaması gereken toplumların kendi öz yapısal özelliğine, eğitim felsefe ve politikalarına

uygun düşen modeldir.

İçinde bulunduğumuz XXI yüzyıl içinde, iletişim teknolojileri eğitimcilere büyük fırsatlar

sağlamıştır. Bu fırsatlar;

1-Her yerde ve her zaman eğitim:

Diğer bir ifade ile bireyler istedikleri zaman ve yerde (evde,ofiste ve hatta uzun

yolculuklarda) eğitim faaliyetlerini sürdüreceklerdir. Bunun sonucu olarak, bireyler işlerini

bırakmadan diploma yada sertifika sahibi olabileceklerdir.

2- Eğitim-öğretim ortamlarının zenginleştirilmesi:

Bilgilerin daha can alıcı yöntemler ile öğrencilere ulaşmasını

sağlayacak ve öğrencilerin güdülenmesini artıracaktır.Sonuç olarak da,

öğrencilerin öğrenme düzeylerinde büyük yükselmeler görülecektir.

3-Zaman ve paradan tasarruf:

Alanında uzman olan öğretim üyeleri başka eğitim kurumlarına gitmek için zaman ve yol

parası harcamadan aynı anda birden fazla eğitim kurumlarında bulunan öğrencilerine

ulaşabilecek ve öğretme faaliyetlerini gerçekleştirebilecektir. Aynı zamanda, öğrencilerde

eğitim faaliyetlerini fazla para ve zaman harcamadan sürdürebileceklerdir.

4-Eğitimde fırsat eşitliği:

Çeşitli sebeplerden dolayı eğitim faaliyetlerini yarıda

bırakmış yada hiç başlamamış bireylere de eğitim imkanları

sunmaktadır. Ya da parasal zorluklardan dolayı iyi

üniversiteler gidip alanında uzman olan öğretim üyelerinden

faydalanamamış öğrencilere de bu kişilerden ders alma

fırsatları ortaya çıkmıştır.

İletişim teknolojilerinin sağladığı bu imkânlar eğitimcilerin ilgisini çekmiştir. Bunun sonucu

olarak, eğitimciler hızla uzaktan eğitime doğru yönelmiş olup eğitim-öğretim ortamlarını

tekrardan tasarlama gereksinimini duymuşlardır.

TASARIM neyi ifade etmektedir?

Belli bir konuda yapılması gereken faaliyetleri belli bir plan

çerçevesinde uygulamaktır.

Kısaca, yeni bir ortam için bilgilerin planlanması, organize

edilmesi ve etkili olarak uygulanması faaliyetleridir.

Genel amacı, var olan sistemi yada yapıyı günün yada

çevrenin şartlarına göre değiştirmektir. Bu amaç var olan

bilgilerin sentezlenmesi ve faaliyetlerinin organize edilmesi

olarak algılanabilir.

Tasarım faaliyetlerinde sistem yaklaşımı sık olarak kullanılmaktadır. Çünkü tasarım

faaliyetleri ile sistem yaklaşımı birbirine destek sağlamaktadır.

Tasarım faaliyeti içinde kullanılan sistem kuramının temel amaçları aşağıdaki gibidir:

1. Eğitimde uygulanan öğrenme-öğretme faaliyetlerini daha önceden belirlenen hedef

ve davranışlara uygun olarak organize etmek

2. Uygulama sonucunda elde edilen ürünlerin genel bir değerlendirmesini yapmak

3. Değerlendirme faaliyetlerinde meydana gelen hataları belirleyip ortadan kaldırmak

için tekrardan öğretim faaliyetleri sisteminin içine koymak

Uzaktan Eğitimde Öğretim Tasarımı

Tasarım, eğitim içinde öğrenme-öğretme ortamlarının

planlanması, organize edilmesi ve uygulanması

faaliyetlerinde etkili olarak kullanılmaktadır.Bu faaliyetlerin

adı eğitim içinde " öğretim tasarımı " ( instructional design )

olarak bilinmektedir.

Öğretim tasarımında önemli olan dört soru bulunmaktadır. Bu sorular aşağıdaki gibidir:

1. Kimin için program geliştirilecek?

2. Neler öğretilecek?

3. Öğrenmeyi en iyi biçimde gerçekleştirmede ne gibi kaynaklar ve prosedür

kullanılacak?

4. Gerekli olan öğrenmelerin oluşup oluşmadığını nasıl kontrol edilecek?

Öğretim Tasarımına Etki Eden Faktörler

Programın betimlenmesinde öğretimin uzaktan öğretimle nasıl bir ortamda yürütüleceği ele

alınır. Burada yapılacak uzaktan öğretimle şöyle belirlenir:

1. Hedef kitle: Kimlere ve hangi niteliklere sahip bireylere eğitim verilecek?

2. Öğretim süresi: Zamanı nedir?

3. Öğretim programının özelliği, kurs, yetiştirme, hizmet içi vb.

4. Öğretim program yapısı; Bireysel programlanmış öğretim veya bireyselleştirilmiş

modüler öğretim.

5. Programın diğer programlarla ilişkisi; Ulusal ve uluslar arası hangi programlarla

örtüşür, hangi iş alanlarını kapsar, ileri eğitim.

6. Öğretim devam eden hedef kitlenin öğretim için temel olan ortak özellikleri.

Uzaktan eğitimde önemli olan tasarım faktörleri;

1. Sistem Yaklaşımında İçeriğin Analizi

2. İşlevi Analiz Etmede

3. İşlemleri Seçme

4. Yeterliğe dayalı amaçların geliştirilmesi

5. Uzaktan öğretimde öğretim stratejileri, yöntem ve

ortam seçimi

1.Sistem Yaklaşımında İçeriğin Analizi:

Uzaktan eğitimde okutulacak ders disiplinlerinin içeriklerinin belirlenmesi ve bu

içeriklerin gelişen dünya koşullarına göre esnekliğinin bırakılması.

Bu konuda iş ve meslek analizleri yapılmalı.

Bu yapılan analizlere yönelik; iş alanları, meslek alanları, hizmet alanları ve

gereksinimleri ortaya çıkarılmalı.

Verilere göre İnternet Destekli Öğretim veya İnternetle Öğretim disiplin konuları

oluşturulmalıdır.

2.İşlemleri Seçme:

Uzaktan eğitim için öncelikli programlardan başlanır.

Öğretim grubu nitelikleri; Uzaktan eğitim için bilgi ve deneyimlerin sunulacağı

ortam belirlenir.

Bu işlemlerde yapılan AG çalışmaları ve sonuçları önemli yer tutar.

Diğer taraftan derslerin benzer konuları ve birbirine destek konuları ortak biçimde

yer almalıdır.

3.İşlevi Analiz Etmede:

Uzaktan eğitim bireysel hıza dayalı ve danışmana her an ulaşabilen bir sistem

olduğundan öğrenci grubunun; bilişsel, devinsel ve duyuşsal ne dereceye kadar

yetiştiği saptanmalıdır.

4.Yeterliğe dayalı amaçların geliştirilmesi:

Uzaktan eğitimde sunulacak öğretim tasarımlarının Bloom

taksonomisine göre sırası çok önemli görülür.

Ders disiplinlerinin başlangıcında öğrenci açısından bu

amaçlara yer verilmelidir.

5.Uzaktan öğretimde öğretim stratejileri, yöntem ve ortam seçimi;

Uzaktan eğitimde iletişim çok önemli bir yer alır.

Öğrenciye aktarılacak ortam ve ortamdaki öğrenim hava ve güdülemesi etkinlik

kazanmalıdır.

Uzaktan öğretim programlarının uygulanmasında öğretim, destek ve hizmet

personelinin toplam kalite uygulamasında standartlara önem verilmelidir.

GENEL TASARIM YAKLAġIMI

Uzaktan Eğitim Tasarım Modeli

Tasarım modeli ele alınırken göz önünde bulundurması gereken husus, klasik

eğitim ile uzaktan eğitimde kullanılan öğretim ortamlarının farklı olduğudur.

Klasik eğitimde olduğu gibi uzaktan eğitimde de öğretim ortamlarının etkili olarak

tasarımlanması gerekmektedir.

Bu hususun gerekliliğini Wolcott (1993) yaptığı araştırmada ortaya çıkarmıştır.

Bu araştırmada, uzaktan eğitim ile öğretim faaliyeti yapan öğretmenlerin bireysel

olarak daha çok kursun içeriği ve genel özellikler konusunda yoğunlaştıkları

bunun yanında öğretim faaliyetleri ile pek ilgilenmediklerini ortaya çıkmıştır.

Bunun için, uzaktan eğitimde etkili öğrenmeler oluşturabilmek için öğretim

ortamlarının tasarlanması gerekmektedir.

Uzaktan Eğitim Tasarım Modeli

Genel tasarım faaliyetleri yapılırken tasarımcı ya da öğretmenin aşağıdaki soruları açık ve net

olarak cevaplaması gerekmektedir:

1. Niçin bu ders veriliyor?

2. Ne gibi eğitim deneyimleri kazandırılacak?

3. Bu deneyimler nasıl organize edilecek?

4. Öğrenmeleri nasıl kontrol edeceğiz?

5. Öğrenciler ile nasıl iletişim kurulacak?

Tek yönlü iletişimli uzaktan eğitim uygulamalarındaki tasarım faaliyetleri aşağıdaki gibi

gerçekleştirilmelidir:

1. Tasarım: Ders materyalleri önceden tasarlanmalı ve tasarım faaliyetlerinde o dersin

hedefvedavranışları göz önünde bulundurulmalıdır.

2. Üretim: Ders materyalleri, öğretim yılı başlamadan önce üretilmelidir.

3. Ulaştırma: Ders materyalleri, öğretim yılı başlamadan önce öğrencilere

ulaştırılmalıdır.

4. İletişim: Farklı iletişim ortamları sağlanmalı. Telefon, fax yada e-mail sistemleri

iletişim kurmada kullanılmalıdır. (Günümüzde özel internet şirketlerinden e-mail

numaraları rahatlıkla edinilebilir.)

5. İletim: Bilgi aktarımda farklı iletim yöntemleri kullanılmalı. Fax , posta veya internet

sistemleri kullanılarak gerekli olan dokümanlar öğrencilere ulaştırılmalıdır.

6. Bireysel çalışma: Öğrencide bireysel çalışma sorumluluğu geliştirilmeli.

7. Planlı çalışma: Öğrenciyi planlı çalışmalar yapması için yönlendirmelidir.

8. Sınavlar: Uygulanan sınavlarda geçerliliğe ve güvenirliğe dikkat edilmeli. Bu

faaliyetler belli merkezlerde yapılmalıdır.

9. Danışmanlık: Öğrencilere danışmanlık hizmeti sunmalıdır.

10. Diğer kurumlar ile iletişim: Diğer eğitim kurumları ile anlaşarak öğrencilerin bu

kurumlaragidip ders almaları sağlanmalıdır.

Uzaktan eğitimin çift yönlü iletişimli olduğu sistemlerde

uygulanması gereken tasarım faaliyetleri aşağıdaki gibidir:

1. Planlama: Planlama faaliyetleri önceden yapılmalıdır.

2. Soru belirleme: Sınıf içinde sorutabilecek sorular önceden

hazırlanmalıdır.Soruların önceden hazırlanması zaman kaybını

önlemek açısından önemlidir.

3. Grup iletişimi: Farklı ortamlarda bulunan öğrencilere ders

ortamında birbirleri ile iletişim kurmalarına izin verilmelidir. Öğrenciler arasında soru

sorma faaliyetleri gerçekleştirilmelidir.

4. Zaman: Derse zamanında başlanmalıdır. Tele-konferans maliyetleri yüksek

olduğundan derse tam zamanında başlanmak önem taşımaktadır.

5. Giyim: Ders ortamında kullanılacak olan elbiseler ışık ortamlarına uygun olmalı. Çok

koyu yada açık renkli elbiseler kullanılmamalıdır.

6. İletim: Öğretim materyalleri öğrenciye önceden ulaştırılmalıdır.

7. Grup faaliyeti: Grup faaliyetleri organize edilmelidir. Farklı ortamlarda bulunan

öğrenciler arasında grup çalışmaları yaptırılmalıdır.

8. Teknolojiler: Farklı teknolojiler kullanılmalıdır. Materyalleri ulaştırmada ve iletişimi

sağlamada CD-ROM, internet, telefon, fax ve e-mail kullanılmalıdır.

9. İletişim: Ders süresi boyunca farklı ortamlarda bulunan her bir öğrenci ile iletişim

kurulmaya çalışılmalıdır. Bunun sağlanması için ders süresi boyunca soru sorma

tekniği kullanılabilir.

10. Özet: Ders bitiminde genel bir özet yapılmalı anlaşılmayan bir nokta var ise hemen

açıklanmalıdır.

11. Geçerlik-güvenirlik: Öğretim yılı boyunca yapılan bütün ölçme ve değerlendirme

faaliyetlerinin geçerlik ve güvenirlik özelliklerine dikkat edilmelidir. Sınavın

uygulandığı her ortamda mutlaka bir görevli bulunmalıdır.

SONUÇ

Uzaktan eğitim farklı mekânlarda bulunan ve eğitim ihtiyacı olan

öğrencilerin örgün eğitimini karşılamaktadır. Uzaktan eğitimde

gelişen teknoloji ile beraber klasik eğitim sistemine göre farklı

öğretim tasarımı modelleri ortaya çıkmaktadır.Öğretmen bilgi

iletişim teknolojileri sayesinde farklı mekânlarda bulunan

öğrencilerin ofislerine, evlerine, yaşadığı şehirlere ve kasabalara

aynı anda rahatlıkla seyahat edebilmektedir.Bu uygulamalarda tasarlanacak olan öğretim

ortamları farklı olmaktadır.Bunun için uzaktan eğitim ile ilgilenen eğitimcilerin, öğretim

tasarımı konusunda gerekli olan bilgiye sahip olmaları gerekmektedir.Uzaktan eğitimciler,

uyguladıkları uzaktan eğitim biçimine göre çevrenin, öğrenme ortamlarının, öğrencinin ve

eğitim teknolojilerinin durumlarını da gözden geçirerek uygun olan öğretim tasarımını

oluşturup uygulamaya koymalıdırlar.

Kaynak: erkekgozuyle.com