upr report publication 2011 burmese -...

vl htcGifhta&;ynmay;Xme (jrefrmEdkifiH) pmwdkufaowWmtrSwf 485/ csif;rdkif 50000/ xdkif;EdkifiH

Burmese

© 2011

မာတကာ

ဘားမားေဖာရမအစရငခစာ 5

လ႔အခြငအေရးေကာငစဆးျဖတခက ၅/၁၏ ေနာကဆကတြအပဒ (၁၅) (က)အရ တငသြငးသည ႏငငေတာအစရငခစာ

21

လ႔အခြငအေရးေကာငစ ဆးျဖတခက ၅/၁ ေနာကဆကတြ အပဒ (၁၅) (ခ)အရ လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးက တငသြငးသညအႏစခပအစရငခစာ

43

လ႔အခြငအေရးေကာငစ ဆးျဖတခက ၅/၁ ေနာကဆကတြ အပဒ (၁၅) (ဂ)အရ လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးက တငသြငးသညအႏစခပအစရငခစာ

61

ႏငငတငးအလညကအစရငခရမညလပငနးစဥဆငရာ အလပအဖြ႔၏အစရငခစာ - မတလ 77

ႏငငတငးအလညကအစရငခရမညလပငနးစဥဆငရာ အလပအဖြ႔၏အစရငခစာ - ေမလ 103

အစညးအေ၀းတြငတငျပခကမား 107

သတငးမား 109

မတဆက 3

ႏငငမားအားလးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥအတြက လပေဆာငခကမားႏငငမားအားလးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥအတြက လပေဆာငခကမားႏငငမားအားလးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥအတြက လပေဆာငခကမားႏငငမားအားလးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥအတြက လပေဆာငခကမား The Burma Forum on UPRThe Burma Forum on UPRThe Burma Forum on UPRThe Burma Forum on UPR

ေအာကတဘာ ေအာကတဘာ ေအာကတဘာ ေအာကတဘာ ၂၀၀၉ ၂၀၀၉ ၂၀၀၉ ၂၀၀၉ ခႏစမခႏစမခႏစမခႏစမ ဒဇငဘာ ဒဇငဘာ ဒဇငဘာ ဒဇငဘာ ၂၀၁၁ ၂၀၁၁ ၂၀၁၁ ၂၀၁၁ ခႏစအထခႏစအထခႏစအထခႏစအထ

လ႔အခြငအေရးေကာငစသည ကလသမဂၢယႏယားထတြင လ႔အခြငအေရးႏငပတသက၍ အဓကအကဆး အစတအပငး တချဖစသည။ လ႔အခြငအေရးေကာငစက ၂၀၀၆ ခႏစ မတလ (၁၅) ရကေန႔တြင အဖြ႔၀ငႏငင (၄၇) ႏငငျဖင တည ေထာငခသည။ ထအဖြ႔၀ငႏငငမားက အေထြေထြညလာခကခန႔အပေရြးခယခၿပး သကတမးမာ ေလးႏစျဖစသည။ ၂၀၀၇ ခႏစ ဇြနလ (၁၈) ရကေန႔တြင ကလသမဂၢအဖြ႔၀င ႏငငမားအားလး၏ လ႔အခြငအေရးတာ၀နရမႈႏင တာ၀နယမႈတ႔က ေလလာသးသပသည လပထးလပနညးယႏယားသစတခက လပေဆာငရန ဆးျဖတခသည။ ထယႏယားသစက ႏငင အားလးက ေလးႏစလငတႀကမ အလညကအစရငခရသညလပငနးစဥ (Universal Period Review –UPR) ဟ ေခၚဆခ ၾကသည။ ထလပငနးစဥသည သးသပမႈျပလပရနအလညကသည ႏငငေတာမ အစးရ၊ ႏငငတြငးရ လမႈအေျချပအဖြ႔ အစညးမားႏင ႏငငတကာေအဂငစမားက ထႏငငအတြငးရလ႔အခြငအေရးအေျခအေနမားႏင ပတသကသညသတငး အခကအလကမားအား တငသြငးႏငရန အခြငအေရးေပးသည ထးျခားေသာလပငနးစဥျဖစသည။ ကလသမဂၢအဖြ႔၀င ႏငငမားအားလးက ထလပငနးစဥအရ သးသပချခငးမားျပလပၿပးပါက ထလပငနးစဥသည အဖြ႔၀ငႏငငမားအားလး တနး တျဖစသညလပငနးက လပေဆာငရသညေနရာတချဖစလာေပလမမည။ ထလပငနးစဥအတြငးတြင အစးရမဟတသည အဖြ႔အစညးမားအေနျဖင ပါ၀ငခြငမားရရ ၾကၿပး အဖြ႔လက သ႔မဟတ အဖြ႔မားစေပါငးတငသြငးသညအစရငခစာမားက လ႔အခြငအေရးဆငရာ မဟာမငးႀကးရးသ႔ တငသြငးႏင သည။ ထေပးပ႔သညအစရငခစာမားက အကဥးၿခးၿပး အစးရ မဟတသညအဖြ႔မားကတငျပသညအစရငခစာတခအေနျဖင တေပါငးတစညးထ တငျပေလရသည။ အစးရမဟတသည အဖြ႔အစညးမားအေနျဖင အလပအဖြ႔၏အစညးအေ၀းမားသ႔တကေရာကႏငသည။ လ႔ အခြငအေရးေကာငစက သကဆင ရာႏငငအေပၚသးသပခကမားအားထတျပနသည ပမနအစညးအေ၀းမားတြငလညး တကေရာက ထတေဖာေျပာၾကားခြင ရရသည။ လ႔အခြငအေရးပညာေပးဌာန (ျမနမာႏငင)သည အစးရမဟတေသာအဖြ႔အစညးတချဖစၿပး ေအာကေျခလထအဖြ႔အစညး မားႏင ရပရြာ လထေခါငးေဆာငမားအတြက လ႔အခြငအေရးပညာေပးသငတနးအမးမးႏင စညးရးလႈ႔ေဆာသည လပငနး မားစြာက လပေဆာငေန လကရသည။ ယခလပငနးစဥႏငပတသက၍ ျမနမာႏငငရလထအေျချပအဖြ႔အစညးမားအၾကား အသအျမငမားတးပြားလာေစရနႏင ႏငငတကာတြငဂတျပထားသညအတငး ျမနမာႏငငအစးရ၏ လအခြငအေရးတာ၀န ရမႈမားက ျဖညဆညးလပေဆာငရန ထအဖြ႔မားႏင လကတြၿပး စတင ကမကထျပ လပေဆာငခပါသည။ လ႔အခြငအေရး ပညာေပးဌာန (ျမနမာႏငင) သည ေဖာရမေအးရားအဖြ႔ႏင လကတြ ၿပး ႏငငမားအားလးအလညကအစရငခရသည လပ ငနးစဥအေၾကာငးဆငရာ ႏငငအဆငတငပငညႏႈငးဖလယသည အလပရေဆြးေႏြးပြ တခက ကငးပျပလပခပါသည။ ထ အလပရေဆြးေႏြးပြက လထအေျချပအဖြ႔ (၁၃) ဖြ႔တကေရာကခသည။ ထအလပရေဆြးေႏြးပြအတြငး ယခကစၥႏင ပတ သက၍ လပငနးမားလပေဆာငရန ႏငငမားအလညကအစရငခရသည လပငနးစဥဆငရာ ျမနမာႏငငေဖာရမတခက ဖြ႔ စညးလကႏငခသည။ ထေဖာရမကေန၍ လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးသ႔ လ႔အခြငအေရးဆငရာ ပးတြအစရငခ စာတေစာငက တငသြငးရန ဆးျဖတခၾကသည။ ထပးတြအစရငခစာတြင ေဖာရမ၏အဖြ႔၀ငမားျဖစေသာအဖြ႔မားက တငျပသည လ႔အခြငအေရးဆငရာအေၾကာငးအရာ က႑ကးခႏင ထအေၾကာငးအရာမားႏငပတသကၿပး တကခငလမႈအျပညအ၀ရသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား ပါ၀ငပါသည။ ဘားမားေဖာရမ၏ အစရငခစာတြင တငျပသည အၾကေပးခကႏင စးရမပပနမႈဆငရာအခက (၁၄) ခကက လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးကစစညး တငျပသညအစရငခစာထတြင ေဖာျပထားသညက ေတြ႔ရသည။ ဘားမားေဖာရမကတငသြငးသည ပးတြအစရငခစာကျပငဆငအၿပးတြင ဘနေကာက၊ နယးေယာကႏင ဂနဗာၿမ႔မားတြင တခါးပတ ေဆြးေႏြးလႈ႔ေဆာမႈမားကလပေဆာငရနအတြက စညးရးလႈ႔ေဆာမႈအဖြ႔၀ငမားက ေရြးခယတာ၀နေပးခပါသည။ ထ႔ျပင ဘားမားေဖာရမ သည ၂၀၁၁ ခႏစ ဇနန၀ါရလ (၂၁) ရကတြငကငးပသည ျမနမာႏငငအေပၚသးသပခကမား လပ ေဆာငသည ညလာခသ႔တကေရာက ရန ကယစားလယအဖြ႔က ေစလႊတႏငခသည။ တခနထညးမာပင ထညလာခက

4

UPR tpD&ifcHpmtpD&ifcHpmtpD&ifcHpmtpD&ifcHpm

အငတာနကမတဆင ၾကညရနားေထာငႏငသည အစအစဥမားက ထငး-ျမနမာနယစပႏင အႏၵယ- ျမနမာနယစပရ ေနရာ သးေနရာတြင ကငးပျပလပခသည။ ထအစအစဥမားကတကေရာက ခသညသမားက ႏငငတငးအလညက အစရငခရ သညလပငနးစဥအေၾကာငးက ၀ငး၀နးေဆြးေႏြးခ၏။ ၂၀၁၁ ခႏစ ဇြနလတြင ေနာက ထပကယစားလယအဖြ႔တဖြ႔က ဂန ဗာၿမ႔သ႔ ထပမေစလႊတခၿပး ျမနမာႏငငႏငပတသက၍ လ႔အခြငအေရးေကာငစက ေနာကဆးသးသပခကမားအား ထတ ျပနသည အစညးအေ၀းအတြငး လ႔အခြငအေရးပညာေပးဌာန (ျမနမာႏငင)၏ ဒါရကတာကေန၍ ေျပာဆတငျပခကမား က လပေဆာငခသည။ ျမနမာႏငငအစးရသည ကလသမဂၢအဖြ႔၀ငႏငငမားက တငျပခသည အႀကျပခကမားအနက (၇၀) ခက ျငငးငယခၿပး (၆၄) ခက လကခခသည။ ႏငငအစးရက အႀကေပးခကအေတာမားမားက ျငငးပယခေသာလညး လ႔အခြငအေရး ေကာငစအဖြ႔၀င ႏငင အမားအျပားက ဘားမားေဖာရမကတငျပခသည အဓကအခကမားက ထတေဖာေျပာချခငးမာ ေအာငျမငမႈတရပပငျဖစသည။ ယခလ အစရငခစာတရပ ေအာငေအာငျမငျမငႏငေပၚေပါကလာေစရန ၀ငး၀နးကညလပေဆာငေပးခၾကေသာ လပဂၢလ တဥးခငး ႏင အဖြ႔အစညးမားအားလးက အထးေကးဇးတငရပါသည။ အထးသျဖင အခကအခအႏရာယမားအၾကားမ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈသတငးမားကစေဆာငးမတတမးတငေပးခေသာသမားအားလးက အထးတလည ေကးဇးတင ပါသည။ ထ႔ျပင အစရငခစာျဖစေျမာကေအာင ၀ငး၀နးပါ၀ငလပေဆာငခသည မၾကမးေရးဆြေရးအဖြ႔၀ငမားႏင စညးရး လႈ႔ေဆာေရးအဖြ႔၀ငမားက သတ႔ေပးဆပခသညအခနမား၊ တနဖးရေသာအႀကေပးခကမားႏင အေတြ႔အၾကမားအတြက ေကးဇးအထးတငပါသည။ ထသမား၏ ကညမႈမရဘ ဤအစရငခစာ ထြကေပၚလာႏငမညမဟတပါ။ ယခအစရငခစာသည အထးႀကးပမးလပေဆာငခသည ႀကးပမးေဆာငရြကမႈမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား၏ ရလာဒ တခ သာမကဘ ဘားမားေဖာရမ၏ လပေဆာငသစတခက စကထလကျခငးဟလညး ဆႏငသည။ ေဖာရမအဖြ႔၀ငမား ျဖစသည အဖြ႔အစညးမားသည လ႔အခြငအေရးေကာငစ၏အဖြ႔၀ငႏငငမားက ေပးထားသညအႀကျပခကမားႏင ပတသက သည အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကမႈမားက ဆကလကႀကးၾကပသြားမညျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားရပတန႔ေစရနအတြက မမတ႔အဖြ႔အေနျဖင ကလသမဂၢဌာနမားအားလးႏင လကတြလပေဆာငသြားမည ျဖစသလ တညရေနေသာ ယႏယားေပါငးစက အသးျပ၍ ခဥးကပလပေဆာငသြားမညျဖစေပသည။ ေကးဇးတငစြာျဖင ဘားမားေဖာရမ ယပအာ ဒဇငဘာ (၁၀) ရက ၂၀၁၁ ခႏစ

5


10th Session of the Universal Periodic Review Working Group of the UN Human Rights Council - Burma/Myanmar

(24 January - 4 February 2011)

Joint Submission

ဘားမားေဖာရမ အစရငခစာ

ဇလငဇလငဇလငဇလင ၅ ၅ ၅ ၅ ရက၊ရက၊ရက၊ရက၊ ၂၀၁၁၂၀၁၁၂၀၁၁၂၀၁၁ ခႏစခႏစခႏစခႏစ

Burma Forum on Universal Periodic Review (BF-UPR) Assistance Association for Political Prisoners Burma (AAPP-B), Arakan Rivers Network (ARN), Bur ma Fund UN Office, Burma Lawyers’ Council (BLC), Chin Human Rights Organization (CHRO), Emer-gency Act Team vs Backpack Health Worker Team, Federation of Trade Unions Burma (FTUB), Foun-dation for Education and Development (FED), Human Rights Education Institute of Burma (HREIB), Human Rights Foundation of Mon Land (HURFOM), Kachin Women’s Organization Thailand (KWAT), Kaladan Press (Bangladesh), Shwe Gas Movement, Women and Child Rights Project (WCRP)

6


အႏစခပတငျပခကအႏစခပတငျပခကအႏစခပတငျပခကအႏစခပတငျပခက ျမနမာႏငင၏လ႔အခြငအေရးမတတမးမားထတြင အျပစရသမားအား အေရးယအျပစေပးသညပစမးမရသည အသြင သ႑ာနမား ႏစေပါငးမားစြာကထညးက တညရေနေၾကာငး ေတြ႔ရသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ႏငငေတာၿငမးခမးေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးေကာငစ (နအဖ)က ႏငငသား၊ ႏငငေရး၊ စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာ အခြငအေရးမးစက ခးေဖာကႏငရနအတြက ခြငေပးထား သလျဖစေနသည။ ႏစေပါငးငါးဆယနးပါးေတာကေလာကအပခပခေသာ စစတပ အပခပမႈေနာကပငးတြင လ႔အခြငအေရးမ၀ါဒမား အေပၚ ေလးစားလကနာမႈကငးမျခငး၊ တရားဥပေဒစးမးမႈမရျခငးႏင လြတလပေသာတရားစရငမႈဆပသနးေနျခငးမားတ႔ေၾကာင ႏငငေတာအာဏာပငမားက ႏငငတကာလ႔အခြငအေရး စခန စညြနးမားႏငကကညျခငးမရသည ေပၚလစမားႏင လပေဆာငမႈမားက ဖနတးေနသညအေျခအေနသ႔ ဆကေရာကခရ သည။ ႏငငအတြငး လ႔အခြငအေရးတးျမငရနႏငကာကြယရနအတြကတာ၀နရေသာ သ႔မဟတ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက လပပငခြငအပႏငးေပးခထားရေသာ ဌာနအဖြ႔အစညးဟ၍ မရေခ။ သမရးကျဖစေစ သမရးက မဟတေသာနညးလမးျဖင လ႔အခြငအေရးပညာေပးျခငးမားအေပၚကလ အထးဖႏပမႈမားရေနသည။ ႏငငအတြငးလ႔အခြငအေရး ထြနးကားေရးႏင လ႔ အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက စေဆာငးမတတမးတငေနသည လြတလပသည လထအေျချပအဖြ႔မားအေပၚကလ ေႏာကယကမႈမား လပေဆာငေနၿပး ထသ႔လပေဆာငေနသညသမားမာလ ဖမးဆးခရျခငးမားက ရငဆငေနရသည။ ထ႔ ေၾကာင လထအေျချပအဖြ႔ေပါငးရာေပါငးမားစြာတ႔သည ျပညပတြငအေျခစကေနၾကရၿပး ျပညတြငး၌ လပငနးမား လပ ေဆာငေနသမားႏင လကတြကာ သငတနးပ႔ချခငးမား၊ အစရငခစာမားထတေ၀ျခငးမားႏင ႏငငတကာအသငးအ၀ငးႏင သတငးဌာနမားက လႈ႔ေဆာျခငး မားက အေကာငအထညေဖာလပေဆာငေနရသည။ ကလသမဂၢလ႔အခြငအေရးေကာမရငမ လ႔အခြငအေရးေကာငစသ႔အသြငကးေျပာငးခသညေနာကပငးအေျခအေနတြင ျမနမာႏငငရ လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားသည ကလသမဂၢလ႔အခြငအေရးယႏယားလပငနးစဥမားထတြင ပါ၀ငလပ ေဆာငႏငမည နညးလမးသစ မားက ရာေဖြေဖာေဆာငခၾကသည။ ထအခါတြင ႏငငမားအားလး အလညကအစရငခ ရေသာလပငနးစဥ (Universal Periodic Review- UPR) သည နညးလမးတချဖစလာသည။ ထလပငနးစဥသည လထ အေျချပအဖြ႔အစညးမားအား ျမနမာႏငင၏လ႔အခြငအေရး မတတမးဆငရာ ရပပလႊာတခလးက ထငထငရားရားမးေမာငး ထးျပႏငသည အခြငအလမးတခက ေပးအပခသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ၂၀၀၉ ခႏစ၊ ေအာကတဘာလမစတင၍ လ႔အခြင အေရးပညာေပးဌာန(ျမနမာႏငင) (HREIB)ႏင အျခားအဖြ႔အစညးမားစေပါငးၿပး လပငနးစဥတခက စတငေဖာေဆာငခ သည။ ထလပငနးစဥမာ ျမနမာႏငငတြငျဖစပြားေနသာ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈ အေၾကာငး အရာမားႏငပတသကၿပး လပကငေနေသာ လထအေျချပအဖြ႔အစညးမား၏ ႀကးပမးမႈမားက ေဖာေဆာငေပးၿပး ကြနယကမားအၾကား ကလသမဂၢ တြင ႏငငမားအားလးအလညကအစရငခရေသာလပငနးႏငပတသကၿပး အသျမငတငေပးရန လပေဆာငသည လပငနး စဥပငျဖစသည။ ၂၀၁၀ ခႏစ ဧၿပလကကငးပခေသာ သငတနးႏင တငပငညႏႈငးမႈအစညးအေ၀းမေန၍ ႏငငမားအားလး အလညက အစရငခရေသာလပငနးဆငရာ ျမနမာေဖာရမ the Burma Forum on Universal Periodic Review (BF-

UPR) က ဖြ႔စညး လက ႏငခသည။ ထသ႔ဖြ႔စညးႏငချခငး၏ ရလဒမာ ယခတငသြငးသညအစရငခစာပငျဖစ၏။ ယခအစရငခစာသည ႏငငမားအားလးအလညကအစရငခရေသာလပငနးစဥအတြက သတငးအခကအလကမား ျပင ဆငျခငးႏင ပတသကသညလမးညြနခကမား၏ အခနး (ဂ)တြင လမးညြနထားသညအတငး သတငးအခကအလကမား က စေဆာငးတငျပ ထားျခငးျဖစသည။ အဖြ႔၀ငအဖြ႔မား၏ သေတသနအစရငခစာမားအေပၚအေျခခၿပး BF-UPR သည ျမန မာႏငငကေလးစားလကနာရန တာ၀နရသည ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာ၀နရမႈမားႏငပတသကေသာ လ႔အခြငအေရး အေျခအေနမားက အခနးအလကခြ၍ မးေမာငးထးတငျပထားပါသည။ ထအခနးမားမာ- လသားမးႏြယတခလး အေပၚ ကးလြနသည ရာဇ၀တမႈမား (crimes against humanity)၊ တရားဥပေဒအပခပေရး၊ အျပစရသမားက ထေရာကစြာ အေရးယမႈမရျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရး(administration of justice, impunity and the rule of law)၊ လြတလပ စြာထတေဖာေျပာဆခြငႏင စေ၀းခြင၊ ယၾကညခကေၾကာငအကဥးကခေနရသ မားႏင ႏငငေရးအခြငအေရး (freedom

of expression and assembly, prisoners of conscience and political rights)၊ ေနအမ၊ ေျမယာႏင ပငဆငမႈ ဆငရာ အခြငအေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ(housing, land and property rights and development)၊ ဆငးရမြေတမႈႏင လသားခငးစာနာကညမႈမားအား ရရခစားခြင (poverty and access to humanitarian services )၊ တငးရငးသား ႏင

7


ဘာသာေရးလနညးစမားႏင မရငးဌာေနလမးမားအခြငအေရးမား (the rights of ethnic and religious minorities

and indigenous peoples)၊ လကနကးျခငး (human trafficking)ႏင အလပသမားအခြငအေရးမား (labor rights) စသညတ႔ျဖစ၏။

(ကကကက) လသားမးႏြယတရပလးအေပၚ ကးလြနသညရာဇလသားမးႏြယတရပလးအေပၚ ကးလြနသညရာဇလသားမးႏြယတရပလးအေပၚ ကးလြနသညရာဇလသားမးႏြယတရပလးအေပၚ ကးလြနသညရာဇ၀၀၀၀တမႈမား တမႈမား တမႈမား တမႈမား ( ( ( ( လသားခငးစာနာသညဥပေဒမားအေပၚ ခးေဖာက လသားခငးစာနာသညဥပေဒမားအေပၚ ခးေဖာက လသားခငးစာနာသညဥပေဒမားအေပၚ ခးေဖာက လသားခငးစာနာသညဥပေဒမားအေပၚ ခးေဖာက ျခငးမား၊ အဓမၼလပအားေစခငးျခငး၊ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကျခငး၊ ဒကၡသညႏင ျပညတြငးဒကၡသညမား၊ ပဋပကၡမားျခငးမား၊ အဓမၼလပအားေစခငးျခငး၊ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကျခငး၊ ဒကၡသညႏင ျပညတြငးဒကၡသညမား၊ ပဋပကၡမားျခငးမား၊ အဓမၼလပအားေစခငးျခငး၊ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကျခငး၊ ဒကၡသညႏင ျပညတြငးဒကၡသညမား၊ ပဋပကၡမားျခငးမား၊ အဓမၼလပအားေစခငးျခငး၊ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကျခငး၊ ဒကၡသညႏင ျပညတြငးဒကၡသညမား၊ ပဋပကၡမား အတြငးႏင ကေလးမားႏင အရပသားျပညသမားအတြငးႏင ကေလးမားႏင အရပသားျပညသမားအတြငးႏင ကေလးမားႏင အရပသားျပညသမားအတြငးႏင ကေလးမားႏင အရပသားျပညသမား))))

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားျဖစေသာ ကေလးစစသားအျဖစအသးျပျခငး၊ လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈ၊ အဓမၼလပအား ေစခငးျခငး၊ အဓမၼေနရာေရြ႔ေျပာငးျခငးႏင အျခားရာဇ၀တမႈမားသည တေနရာထတြင တခါတရသာျဖစပြားေသာ အမႈမား မဟတေပ။ ျမနမာႏငင တ၀မးလးတြင စနစတကကးလြနေနျခငးမားျဖစသည။ ထအမႈကးလြနသမားက အျပစေပး အေရးယမႈမရဘ အျပစမလြတေျမာကေနေစျခငးေၾကာင ထသ႔ကးလြနေစရန အဖြ႔အစညးက အားေပးအားေျမာက လပ ေနေၾကာငး1 ေဖာျပေနသည။ ထလ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားမာ လကနကကငပဋပကၡမားဆကလကျဖစပြားေနဆျဖစ ေသာ တငးရငးသားလမးစမားေနထငရာနယစပေဒသမားတြင အထး ဆးဆး၀ါး၀ါးျဖစပြားေနလကရသည။ ထကးလြနမႈ မားသည ႏငငတကာရာဇ၀တမႈဆငရာတရားရး၏ Rome Statue ကျပဌာနးထားေသာ လသားမးႏြယတခလးအေပၚ ကး လြနသညရာဇ၀တမႈႏင စစပြဆငရာရာဇ၀တမႈမားေျမာကေပသည။ လသားမးႏြယတခလး အေပၚကးလြနသည ရာဇ ၀တမႈႏင စစပြဆငရာရာဇ၀တမႈမားက ျမနမာႏငင၏လကရတရားစရငေရးစနစေအာကတြင အျပစေပးအေရးယျခငးမရ ပါ။ ၂၀၀၈ ခႏစဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏အပဒ (၄၄၅) တြင လသားမးႏြယတခလးအေပၚကးလြနသညရာဇ၀တမႈႏင စစပြ ဆငရာရာဇ၀တမႈမားအပါအ၀င ရာဇ၀တမႈမားက အတတႏငအနာဂတတြငကးလြနသည အစးရတာ၀နရသမား အားလး က လြတၿငမး ခမးသာခြငျပထားသည။ အျပစရသမားအား အျပစေပးမႈမလြတေျမာကေနေစျခငးသည ႏငငတကာဥပေဒ မားႏင ကလသမဂၢ၏ ဆးျဖတခကအမတ ၁၃၂၅ ႏင ၁၈၂၀ တ႔က ခးေဖာကျခငးျဖစသည။ ကလသမဂၢ၏ ထဆးျဖတ ခကမားထတြင ပဋပကၡမားအတြငး လငပငး ဆငရာအၾကမးမႈကးလြနသမားအား လြတၿငမးခမးသာခြငျပျခငးက တား ျမစထားသည။ နအဖတပဖြ႔မားသည အမးသမးမားအား မဒနးကငျခငးက စစလကနကသဖြယအသးျပၿပး တငးရငးသားျပညသလထ တ႔ ေၾကာကလန႔ေစရန လပေဆာငလကရသည။ တငးရငးသားအမးသမးမားက ပစမတထား၍ သတျဖတျခငး၊ အျပစ ေပးစရငျခငး၊ ရကႏကျခငး၊ ႏပ စကျခငး၊ လအေျမာကအမားႏင မဒနးကငျခငးႏင ကၽြနမားသဖြယလပအားေစခငးျခငး မား2 အပါအ၀င အၾကမးဖကမႈမးစက ကးလြနေနသည။ လငပငးဆငရာႏင လငကြျပားမႈအေပၚအေျခခသည အၾကမး ဖကျခငးမားကကးလြနၿပး နအဖသည တငးရငးသားလနညးစ မားအေပၚ ထမးခပႏငရန စမေဆာငရြကလကရသည။ ျမနမာႏငငရအမးသမးအဖြ႔မားက ၁၉၈၈ ခႏစမ၂၀၀၉ ခႏစအတြငး ကရင၊ ရမး၊ မြန၊ ခငးႏင ကခငေဒသမားတြင မဒနး ကငခရသညအမးသမးေပါငး တေထာငေကာရေၾကာငး စေဆာငးမတတမးတငထားခ သည။ ထ အေရအတြကသည အ မနတကယေစာကားခရေသာ အေရအတြကထကပင နညးပါးႏငေပသည။ အဘယေၾကာငဆေသာ အမနတကယျဖစပြား သညအခကအလကမားက အမနအတငး မရရႏငေအာင နအဖစစတပက ထမးခပထားသညအျပင အမးသမးမားတြင ရတတသည ေၾကာကရြ႔စးရမစတမားေၾကာင ခရသအမးသမးမားက ထတေဖာေျပာဆရန မရျခငးေၾကာငျဖစသည။ ထ ကနးဂဏနးမားက စစသားမားကကးလြနသညလငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈမားက ျမနမာႏငငေနရာအႏ႔အျပားတြင စနစတကကးလြနေနေၾကာငး ေဖာျပေနသည။ အစးရတပမားက ကးလြနသညမဒနးကငမႈမားအား ခစားရသမားသည အျဖစအပကအမနအတငး ထတေဖာေျပာဆခြငမရသညအတြက ဆး၀ါးလသညရပပငးႏင စတပငးဆငရာ ထခကခစားရ မႈမားက ခစားေနရသလ ကးလြနသအေျမာက အမားမာလ စစမး စစေဆးျခငးမားႏင အျပစေပးအေရးယျခငးမားက မခ စားရဘ လြတေျမာကေနလကရ၏။3 ေထာငေပါငးမားစြာေသာ ကေလးမားမာလ4 ကလသမဂၢ၏ကေလးအခြငအေရးဆငရာစာခပ၊ ျမနမာႏငင၏ ျပညတြငး ဥပေဒ5 ႏင Rome Statute တ႔က ခးေဖာက၍ ျမနမာႏငင၏စစတပထတြင စစမႈထမးေနရသည။ ထကေလးအမားစမာ အတငးအၾကပျဖစေစ သ႔မဟတ ၿခမးေျခာကခရ၍ျဖစေစ စစတပတြငးသ႔၀ငေရာကရနေစခငးခရၿပး ရကႏကျခငး၊ ႏပ

8


စကျခငး၊ လငပငးဆငရာေစာကားျခငးႏင အျခားျပစမႈမားက ႀကေတြ႔ၾကရသည။ စေဆာငးခငးထားသညအမန႔အတငး အေရအတြကျပညမရနအတြက ႏင ေငြေၾကးအကးအျမတရရေစရနအတြက တပရငးမားက ကေလးမားက စေဆာငး ျခငးျဖစသည။ မတတမးမားအရ အသက(၁၁)ႏစအရြယထငယရြယေသာ ကေလး မားကပင စစတပထသ႔ အတငးအ ၾကပသြပသြငးျခငးမားရေၾကာငးသရသည။ ထကေလးမားက မငးရငးရာတြင၎၊ ေရ႔တနးတြင စစတကရာတြင၎၊ ေပၚ တာမား၊ ကငးေစာငမားႏင စခနးသန႔ရငးေရးလပရသမားအျဖစ၎ ေစခငးေလရသည။6 နအဖစစတပသည ျပညသလထအေပၚ ကၽြနျပျခငးေျမာကသည အဓမၼလပအားေစခငးမႈကလ ေစခငးလကရသည။7 အ ျပညျပညဆငရာ အလပသမားအဖြ႔ခပ၏ အဓမၼလပအားေစခငးဆငရာသေဘာတညခကအမတ (၂၉)ႏင အဓမၼလပအား ေစခငးျခငးအား တငၾကားမႈ ယႏယားဆငရာ ေနာကဆက တြနားလညမႈစာခၽြနလႊာမားက သေဘာတလကမတေရးထး ထားေသာလ နအဖသညအဓမၼလပအားေစခငးျခငးမားက စနစတက ကးလြနေနသည။ ကေလးမားအပါ၀င လႀကးအမး သားအမးသမးေပါငး ႏစသနးခန႔သည စစတပအတြက၊ ဖြ႔ၿဖးေရး စမကနးမားအတြက သ႔မဟတ တညေဆာကေရး လပ ငနးမားအတြက ေလာေၾကးတစတရာမ မရရဘ အတငးအၾကပလပအားေစခငးခေနရသည။ ဥပမာ - ခငးျပညနယ တေန ရာထမာပင ၂၀၀၆ ခႏစေနာကပငးက ေကာကယရရေသာအဓမၼလပအားေစခငးျခငး အမႈေပါငး (၇၀)ေကာတြင ေကးရြာ အမားအျပားက ထပခါတလလလပအားေပးေစခငးထားေၾကာငး ေတြ႔ရရသည။8 အငအယအ၏ တငၾကားျခငး ယႏယား ကအသးျပ၍တငၾကားခသညသမားက အျပစေပးျခငး၊ အေႏာကအယကေပးျခငး၊ ဖမးဆးေထာငချခငးမား ႀကေတြ႔ခရ ေသာ အမႈမားလရသည။

နအဖသည အတငးအၾကပေရြ႔ေျပာငးျခငးမားက တနလႈပေစေလာကသညပစမးျဖင ပမနေစခငးျခငးမားကလ လပ ေဆာငေနလကရ သည။ အထးသျဖငျမနမာႏငငအေရ႔ပငးေဒသတြငျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင ျပညတြငးဒကၡသညေပါငး တသနးခန႔ရမညဟ ခန႔မနးရ ၿပး ျမနမာႏငငအေရ႔ပငးေဒသတခထမာပင ေလးသနးခႏစေသာငးခန႔ရမညဟ ခန႔မနးရ သည။9 လြနခေသာႏစႏစအတြငး ျမနမာျပညေျမာကပငး၊ ကခငျပညနယတြင တးျမငလာခေသာစစေရးလႈပရားမႈမား ေၾကာင သတမတထားသညေျပာငးေရြရကထကေကာလြန သညအခနေနာကပငး ရြာမားတြငေတြ႔ရေသာသမားအား ျမင ျမငသမသတျဖတသညေပၚလစက ပမကငသးလာခသည။10 ၂၀၀၉ ခႏစ ဇလငလတြင ရမးျပညနယအတြငး လႈပရား လညလညေနေသာအစးရတပမားက ေကးရြာေပါငး ဆယရြာက မးရႈ႔ဖကဆး၍ တျခား ရြာေပါငးသးဆယကလ အတငးအ ၾကပေျပာငးေရြ႔ေစခသည။ ထလပေဆာငမႈသည လေပါငးႏစေထာငမ ႏစေထာငငါးရာအေပၚ ထခကနစနာေစခသည။11 ၂၀၀၅ခႏစကထညးက နအဖတပဖြ႔မားသည ေကးလကေဒသမားရ ျပညသလထကပစမတထားၿပး ေျမယာမားက သမး ယျခငး၊ ေနအမ မားႏင ကယပငပစၥညးမားကဖကဆးျခငးမား လပေဆာငခသည။ ေနအမမားသ႔ ျပနသြားသမား အ တြကအႏရာယျဖစေစရန ေျမျမပမငးမားကလ ျမပထားခသည။ နအဖတပမားသည ကရငျပညနယအတြငး ေျမျမပမငး မားက ဆကလကခထားဆျဖစသည။ ထေဒသမား အတြငးရ ျပညတြငးဒကၡသညမားသည ထေျမျမပမငးမားဒဏက အထးဆးဆး၀ါး၀ါးခစားရၿပး ျပညသလထမာ ေျမျမပမငးေၾကာင ဒဏ ရာရျခငးႏင ေသဆးျခငးမားက ခစားရသည။ နအဖ စစတပမားသည ေျမျမပမငးမားက မညသညအခန၊ မညသညေနရာမားတြငျမပႏ ထားေၾကာငးက ျပညသလထအား အသေပးျခငးမရသေလာကေပ။12 နအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမား • ၂၀၀၈ခႏစဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကသမားႏင လသားမးႏြယစတခလးအေပၚကးလြန

သညရာဇ၀တမႈ ကးလြနသမားအား အျပစေပးအေရးယမႈကငးလြတခြငေပးထားသည အပဒ (၄၄၅) က ဖယရားရန၊ • စစပြဆငရာ ရာဇ၀တမႈမားႏင လသားမးႏြယစတခလးအေပၚကးလြနသညရာဇ၀တမႈမားတြင တာ၀နအျပညအ၀ရ

သမားအားလး က စစမးစစေဆးႏငမည လြတလပသညႏငငတကာအဖြ႔တဖြ႔က ခြငျပၿပး ထရာဇ၀တမႈမားတြင တာ ၀နရေသာသမားက အျပစေပး အေရးယရန၊

• အစးရမဟတသညလကနကကငတပဖြ႔မားအပါအ၀င ေျမျမပမငးအသးျပျခငးအားတားျမစၿပး ေျမျမပမငး အသးျပ ျခငး၊ သမးဆညး ထားျခငး၊ ထတလပျခငးႏင လြေျပာငးေပးအပျခငးအား တားဆးျခငးႏင ဖကဆးေရးဆငရာ စာခပ က လကမကေရးထးရန၊

9


• ကလသမဂၢဆးျဖတခကအမတ (၁၃၂၅) ႏင (၁၈၂၀) တ႔ႏငအည အမးသမးမားအကးကကယစားျပၿပး လြတလပ သည အဖြ႔ အစညးမားႏင တငပငညႏႈငး၍ အမးသမးမားႏင မနးကေလးငယမားအေပၚအၾကမးဖကျခငးအား တား ဆးရန၊ ကးလြနသမားက အျပစေပးအေရးယရနႏင ထသ႔ေစာကားခရေသာသမားက နစနာေၾကးမား အျပညအ၀ ေပးရနတ႔အတြက ထေရာကသည ယႏယား မားက ေဖာေဆာငရန၊

• ကလသမဂၢလၿခေရးေကာငစဆးျဖတခက(၁၆၁၂) ႏင (၁၈၈၂) တ႔ႏငအည ကေလးစစသားမားအားလးက ေဖာ ထတျခငး၊ ျပနလညလႊတေပးျခငး၊ လကနကဖကသမးျခငး၊ စစတပမ ႏတထြကခြငျပျခငးႏင မရငးဘ၀သ႔ ျပန လညေပါငးစညးေစျခငး လပငနး မားက အမနတကယလပေဆာငေပးျခငး၊ ေနာကထပစစမႈထမးေစျခငးမ ကာကြယ ေပးျခငးႏင ကေလးမားအေပၚ ဆး၀ါးစြာအၾကမး ဖကမႈမားအား ေဖာထတတငျပျခငးမားအတြက ထေရာကေသာ ယႏယားမားက ေဖာေဆာငလပကငရန။

(ခခခခ) တရားဥပေဒအပခပေရး၊ အျပစရသမားက ထေရာကစြာအေရးယမႈမရျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရးတရားဥပေဒအပခပေရး၊ အျပစရသမားက ထေရာကစြာအေရးယမႈမရျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရးတရားဥပေဒအပခပေရး၊ အျပစရသမားက ထေရာကစြာအေရးယမႈမရျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရးတရားဥပေဒအပခပေရး၊ အျပစရသမားက ထေရာကစြာအေရးယမႈမရျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရး

(Administration of justice, impunity and the rule of law) ျမနမာႏငငတြင တရားဥပေဒစးမးျခငးလး၀မရပါ။ တရားစရငေရးကလ နအဖကသာခပကငထားၿပး တရားဥပေဒအရ မန ကနစြာသးသပျခငး၊ ပြငလငးျမငသာမႈရျခငးႏင လြတလပမႈမရပါ။ တရားရးႏင တရားေရးဆငရာတျခား အေဆာကအအ မားမာလ ခစားရသမားအေပၚ မနကနသညတရားမတျခငးအတြက လပေဆာငေပးျခငး သ႔မဟတ အျငငးပြားမႈမားက တရားမတစြာစရငေပးျခငးတ႔မရဘ နအဖအေပၚ ကာကြယေစာငေရာကေပးေရးကသာ ဥးတညထားသည။ သာဓကတခ ကျပရလင အသက (၂၄)ႏစသာရေသးသည ဘမငးယက ဆ သညလငယက တရားေရးဆငရာကယစားျပ အခြငအေရး မားအားျငငးပယ၍ ေထာငဒဏ (၁၀၄) ႏစ ခမတလကသညအမႈျဖစသည။13 ထကသ႔ ရကစကျပငးထနေသာ ျပစဒဏမး ခမတျခငးႏင ဥပေဒအတငးလပေဆာငသငေသာ နညးလမးအတငးစရငျခငးမရျခငးတ႔က ျမနမာႏငင၏တရားစရငေရး က႑တြင တရားမမတမႈမားရေနသညက ေဖာျပေနသည။ ဥပေဒအတငးလပရမညလပထးလပနညးမားဆငရာ အေျခခအခြငအေရးမားျဖစေသာ လအမားၾကားနာေသာ တရားစရင ခြငရရေရးႏင ခခေလာကလေပးမညေရ႔ေနရရခြငတ႔မာ ႏငငေရးအမႈမားတြင ျငငးပယခရေလရသည။ အမႈအမားအျပား တြင စြပစြခရေသာသမားသည သတ႔အေပၚမညသညဥပေဒပဒမမးျဖင စြခကတငထားသညက သရေလမရေခ။ အခ႔ အျဖစအပကမားတြင မညသညရးတင စစေဆးျခငးမးမမရေသးဘ စစေထာကလမးေရးက လာေရာကဖမးဆးစဥကထ ကပင ႏတျဖငျပစဒဏကေျပာျပ၍ စရငၿပးျဖစေနသညမး ရ တတသည။ အျပစဒဏမခမတခငတြငလ ႏငငေရးေၾကာင ဖမးဆးခရသမားသည တရားေရးဆငရာတငပငမႈမား၊ မသားစႏင ေတြ႔ဆႏငမႈမားႏင အာမချဖငလြတေျမာကမႈမား မရရ ၾကေခ။ အမႈေတာေတာမားမားတြင တရားရးတငစစေဆးျခငးမားက ေထာင၀ငးအတြငးရ တရားစရငေရးရးခနး၌သာ ကငမရာျဖငတရားစရငလကျခငးမးလ ရသည။14 အျဖစအပကအမားအျပားတြင ႏငငေရးအမႈမားႏင လ႔အခြငအေရးအမႈမားအား လကလကညေဆာငရြကေပးသညေရ႔ေန မားက နအဖကဖမးဆးျခငး၊ ေထာငချခငးႏင သတ႔၏ေရ႔ေနလငစငမားကရပသမးျခငး အပါအ၀င ေႏာကယကျခငးမား လပေဆာငတတသည။ ယခ လကရအခနတြင ေရ႔ေန (၁၅) ဥးက ဖမးဆးခပေႏာငထား၏။15 အငအယလအအဖြ႔သ႔ တင ၾကားခေသာ လယသမား (၅၀) ဥးက ကယ စားျပခသည ေရ႔ေနကဖးျဖက တရားမ၀ငအဖြ႔အစညးဖြ႔စညးရနႀကစညမႈ ဆေသာစြပစြခကျဖင ေထာငဒဏ(၄)ႏစခမတအေရးယခသည။ ၂၀၁၀ ခႏစမတလတြငျပနလညလြတေျမာကလာေသာ အခါ သ၏ေရ႔ေနလငစငက ရတသမးခသည။16

နအဖသည အာဏာပငမားကကးလြနသည အၾကမးဖကျခငးမားႏင လအေျမာကအမားသတျဖတျခငးမားက အေရးယ ႏငရန ဘာမ ႀကးပမးေဆာငရြကချခငးမရေပ။ ၂၀၀၇ ခႏစ ၾသဂတလႏင စကတငဘာလတြငျဖစပြားခေသာ ၿငမးခမးစြာ ဆႏၵျပပြမားအတြငးတြင စစ တပသည သဃာေတာမားႏင အျခားလကနကမျပညသမားအား ရကႏကျခငးႏင သတျဖတ ျခငးမားက အငအားအလြနအကၽြသး၍ လပေဆာငခသည။ စကတငဘာ ၂၆ ရကႏင ၂၇ ရက ႏစရကအတြငးမာပင အ နညးဆးလ (၃၁) ေယာက သတျဖတခရ၏။17 ထေသဆး မႈ မားႏငပတသက၍ မညသတဥးတေယာကကမ အျပစေပး အေရးယချခငးမရဘ ထျဖစပကခမႈအေပၚ စစမးေဖာထတျခငးမားကလ လပေဆာငချခငးမရေပ။ စစတပမား၊ လၿခေရး

10


တပဖြ႔၀ငမားႏင ၎တ႔၏လကကငတတမားျဖစသည ျပညေထာငစႀကခငေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတး တကေရးအသငးႏင စြမးအား ရငအဖြ႔၀ငမားသည မၾကာခဏဆသလတရားဥပေဒက မကေမာကျပသညျပစမႈမားက ကးလြနေလရသည။ ဥပမာ ဆရ လင ၂၀၀၇ ခႏစဧၿပလက ေကးလကေဒသမား၌ လ႔အခြငအေရးသငတနးေပးခေသာ လ႔အခြငအေရးကာကြယ ေစာင ေရာကေရးႏငတးျမငေရးအဖြ႔မ အဖြ႔၀င ကျမငလႈငႏင ကေမာငေမာငေလးတ႔ႏစဥးအား ျပညေထာငစႀကခငေရးႏင ဖြ႔ၿဖး တးတကေရး အသငး၀ငမားက ၾကမးၾကမးတမးတမးတကခကမႈကသာ ေဖာညြနးျပရမညျဖစသည။18 နအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမား • ကလသမဂၢထမ နညးပညာပငးဆငအကအညမားရယၿပး လြတလပမႈအျပညအ၀ရၿပး တရားဥပေဒစးမးမႈေအာက၌

မကႏာမလကဘ စရငျခငးမားရေစရနအတြက တရားစရငေရးက႑ကျပနလညျပျပငျခငး၊ ႏငငေရးေၾကာင ဖမးဆး ခရေသာသမား၏အမႈမားတြင လ အမားၾကားနာျခငးမားအပါအ၀င ဥပေဒအတငးလပရမညလပထးလပနညးမား အတြက အာမခေပးျခငး၊ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒေအာက၌ လြတလပသညတရားစရငမႈမ႑ငျဖစေစျခငးမားအတြက လပေဆာငေပးရန၊

• ၂၀၀၈ ခႏစဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒထတြင ႏငငတကာဒမကေရစကငထးမား၊ အျပညျပညဆငရာလ႔အခြငအေရးႏင လသားခငး စာနာ မႈဆငရာဥပေဒမားႏင ကကညျခငးမရေသာအပဒမားက ျပငဆငျခငးႏင ျပနလညေရးဆြျခငးမား လပေဆာငရန၊

(ဂဂဂဂ) လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြငႏင စေလြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြငႏင စေလြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြငႏင စေလြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြငႏင စေ၀၀၀၀းခြင၊ ယၾကညခကေၾကာငအကဥးကခေနရသမားႏင ႏငငေရးအခြငအေရး းခြင၊ ယၾကညခကေၾကာငအကဥးကခေနရသမားႏင ႏငငေရးအခြငအေရး းခြင၊ ယၾကညခကေၾကာငအကဥးကခေနရသမားႏင ႏငငေရးအခြငအေရး းခြင၊ ယၾကညခကေၾကာငအကဥးကခေနရသမားႏင ႏငငေရးအခြငအေရး

(Freedom of expression and assembly, prisoners of conscience and political rights)

ျမနမာႏငငတြင လ႔အခြငအေရးႏငဒမကေရစေရးအတြကလႈပရားေဆာငရြကေနသမားအား အျပစေပးအေရးယျခငး၊ တက ခကျခငး၊ တ ရားလကလြတဖမးဆးျခငး၊ ႏပစကျခငးႏင မားယြငးစြာဖမးဆးေထာငချခငးစသညအျဖစအပကမားမာ စနစ တက အေျခတညရလက ရ၏။ လြနခသညေလးႏစအတြငး ႏငငေရးအကဥးသားမားအေရအတြကသည သသသာသာ တးပြားလာလကရသည။ ၂၀၀၆ ခႏစတြင (၁၁၈၅) ဥးရရာမ ၂၀၁၀ ခႏစတြင (၂၁၇၀) ဥးထ တးပြားလာသည။ လ႔အခြင အေရးကာကြယေစာငေရာကသမားသည အျပညျပညဆင ရာလ႔အခြငအေရးေၾကညာစာတမးက ျဖန႔ေ၀သည အတြက ေၾကာင၊ ကလသမဂၢအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရ၏ ျမနမာႏငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအေျခအေန အစရငခစာက လက ၀ယကငေဆာငသညအတြကေၾကာငႏင အငအယလအအဖြ႔သ႔ အဓမၼလပအားေစခငးသည အမႈမားကတငၾကားသည အတြကေၾကာင စသညသာမနအျဖစမးေၾကာငလ ဖမးဆးခရသည။ လြတလပစြာဖြ႔စညးခြငအေပၚ ဖႏပလသညအခါမးႏင “တရားမ၀င”ဟသတမတထားသညအဖြ႔အစညးမား၏အဖြ႔၀င သ႔ မဟတ ထအဖြ႔ မားႏင ဆကသြယျခငးတ႔ျဖင လမားက အျပစေပးအေရးယလသညအခါမးတြင တရားမ၀ငဖြ႔စညးထား သညအဖြ႔အစညးမားဆငရာဥပေဒက ကငသးေလရသည။ ၿငမးခမးသညဆႏၵျပပြမားတြငပါ၀ငသမား၊ အဖြ႔အစညးမား ထေထာငသမား သ႔မဟတ စစအစးရအေပၚ ဆန႔ကငသညအယအဆမားအားထတေဖာေျပာဆသမားက အျပစေပးအ ေရးယရာတြင ျမနမာႏငငရာဇသတႀကးပဒမမားက အသးျပ တတသည။ ျမနမာႏငငတြင လငါးဥးထကပမစေ၀းျခငးက အမန႔ေၾကညာခကအမတ ၂/၈၈ အရ ပတပငတားျမစထားသည။

ဂာနယလစမား၊ ဘေလာကာမားႏင စာေရးသမားမာလ တငးၾကပေသာဆငဆာစနစက ႀကရျပနသည။ ယခလကရအခန တြင သတငး ပညာရငေပါငး (၄၁) ဥးသည ေထာငထတြင ဖမးဆးခေနရသည။19 ပႏပထတေ၀ေရးႏင အသလႊငလပငနး မားက တငးၾကပစြာ ခပကင ထားၿပး အငတာနကအသးျပျခငးႏင ေရးသားသညအေၾကာငးအရာမားအေပၚ တားျမစပတ ပငထားျခငးမား ရသည။ ၂၀၀၄ ခႏစ အလက ထေရာနစဆငရာဥပေဒအရ ျမနမာႏငငသားအေနႏင နအဖအေပၚ ေ၀ဖန ေျပာဆခကမားပါ၀ငသညသတငးအခကအလကမားအား အင တာနကကအသးျပ၍ ျဖန႔ေ၀ျခငးက တားျမစပတပငထား ၏။ ထဥပေဒေၾကာင ၈၈ မးဆကသစအဖြ႔၀င (၂၂) ဥးတ႔သည စစေပါငးေထာငဒဏ (၆၀)ႏစအျပစေပးခခရသည။20

11


ႏငငသားမားသည သတ႔၏အစးရေျပာငးလခြငက စနစတကျငငးပယခေနရသည။ ဆႏၵမေပးသမားအေပၚ အေႏာကအ ယကျပမႈမားႏင မလမမႈမားစသည ဆး၀ါးလေသာေရြးေကာကပြဆငရာမသမာမႈမားၾကားထက ၂၀၀၈ ခႏစဖြ႔စညးပအေျခ ခဥပေဒ က အတညျပခသည။21 ထဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက ျမနမာဘာသာျဖငသာေရးသားထတျပနခၿပး ျပညသလထ အၾကား အထးသျဖင တငးရငးသားလမးမား အၾကားတြင ချပျခငးမရခေပ။ ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒသည ျပည သလထ၏အေျခခအခြငအေရးမားအေပၚ စစတပကခပကငျခငးအား အာမခေပးထားၿပး “အေရးေပၚ အေျခအေန အတြငး” အေျခခ လ႔အခြငအေရးမားအားလးက ဆငးငထားႏငခြငကလ ခြငျပထား၏။ ထ႔ျပငအပစအခတရပစထားသည တငးရငး သားအဖြ႔အစညးမားကလ နယျခားေစာငတပဖြ႔မားအျဖစေျပာငးလရနႏင ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြကေထာကခၾကရန အ တြက စစေရးလပေဆာငမႈမားျဖင ၿခမးေျခာကချပနသည။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြေကာမရငက နအဖက ခန႔အပထားၿပး ထေကာမရငသညဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင ေရြးေကာကပြဆင ဥပေဒမားႏင မကကညသညႏငငေရးပါတမားက မတပတငခြငမျပျခငးႏင ဖကသမးျခငးမားက လပေဆာငႏငသည။ ထ႔ျပငေကာမရငအေနႏင ေရြးေကာကပြအတြကျပငဆငမႈမားသည “လၿခေရးအေျခအေနေၾကာင ေရြးေကာကပြအတြက မျဖစႏင” ဟသတမတခရေသာ မဆႏၵနယတခလး သ႔မဟတ ထနယေျမ၏တစတတေဒသ၌ ေရြးေကာကပြကငးပျခငးက ဖကသမးခြငရ၏။ ထလပပငခြငသည လၿခေရးကအေၾကာငးျပခကေပး၍ တခ႔နယေျမမား အထးသျဖင လကနကကငပဋ ပကၡမားျဖစပြားေနသာ ေဒသမားရျပညသမား၏ အေျခခလ႔အခြငအေရးမားက ပတပငျခငးျဖစသည။ ထ႔ျပငေရြးေကာက ဥပေဒတြငေဖာျပထားသည “အကဥးကခေနရေသာသမား” ႏင “ေရြးေကာကပြဥပေဒအရ တားျမစခထားရသ” ဆသည အခကမားသည အထးကယျပန႔လြနးသျဖင မေပးခြငမပယရားခရမႈ အေတာမားမားက ျဖစေစသည။ အကဥးကခေနရ ေသာသမားဟသတမတထားျခငးေၾကာင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညအပါအ၀င ႏငငေရးအကဥးသား (၂၁၇၀) ေယာကတ႔ သည မေပးခြငမ ဖယရားခခရ၏။ နအဖအေပၚအၾကျပခကမား နအဖအေပၚအၾကျပခကမား နအဖအေပၚအၾကျပခကမား နအဖအေပၚအၾကျပခကမား • လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင၊ အဖြ႔အစညးဖြ႔စညးခြငႏင စေ၀းခြငဆငရာအခြငအေရးမားက ၿငမးခမးစြာ အသးျပ

ျခငးေၾကာင ဖမးဆးေထာငခအျပစေပးခရေသာသမားက ယၾကညခကေၾကာင အကဥးကေနသမားအျဖစ တရား၀င အသအမတျပေပးၿပး ခၽြငးခကမရျပနလႊတေပးရန၊ သတ႔၏ ျပစမႈမတတမးမားက ဖကသမးေပးရန၊

• ၁၉၅၀ အေရးေပၚဥပေဒ ပဒမ ၁၄၃-၁၄၆ ႏင ၅၀၅ (ခ)၊ ၁၉၇၅ ခႏစ ႏငငေတာကာကြယေရးဥပေဒ၊ ၁၉၀၈ ခႏစ တရား မ၀င အဖြ႔ အစညးမားဆငရာဥပေဒႏင လငါးဥးထကပမစေ၀းမႈကပတပငထားသည အမန႔ေၾကညာစာ ၂/၈၈ အပါအ၀င ၿငမးခမးေသာလပငနး မားႏင အဖြ႔အစညးမားဖြ႔စညးျခငး၊ ထတေဖာေျပာဆျခငးမားအား ရာဇ၀တမႈသတမတထား ေသာ ရာဇသတႀကးဥပေဒပါ အပဒမားက ဖကသမးေပးရန၊

• ကလသမဂၢလ႔အခြငအေရးအထးလပငနးမားႏင အျပညအ၀ပးေပါငးလပေဆာငရန၊ အထးသျဖင ကလသမဂၢ၏ လြတ လပစြာေတြးေခၚ ခြငႏင ထတေဖာေျပာဆခြငဆငရာအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရႏင လ႔အခြငအေရးကာကြယ ေစာင ေရာကသမားဆငရာ အထးစစမး စစေဆးေရးအရာရမားက တရား၀ငဖတၾကားျခငးမား ထတျပနေပးရန။

• လြတလပေသာသတငးဖလယမႈကခြငျပရနႏင စာေပစစစေရးက လြတလပစြာႏငငေရးအယအဆမားယၾကညခြငႏင ထတေဖာေျပာဆခြငမား အေပၚဖႏပဖ႔ အသးမျပႏငရနအတြက ၂၀၀၄ ခႏစ အလကတေရာနစဆငရာဥပေဒ၊ ၁၉၉၆ ခႏစ ရပျမငသၾကားႏင ဗဒယဥပေဒ၊ ၁၉၆၂ ခႏစ ပႏပထတေ၀ျခငးဆငရာဥပေဒမားကျပျပငရန၊

• အေရးေပၚအေျခအေနအတြငးတြင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက အကာအကြယေပးထားသည လတဥးတေယာကခငး၏ အခြငအေရးက ပတပငႏငစြမးျပထားၿပး စစတပကအျပညအ၀လပပငခြငအာဏာေပးထားသညအပဒက ဖယရားရန၊

(ဃဃဃဃ) ေနအမ၊ ေျမယာႏင ပငဆငမႈဆငရာအခြငအေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈေနအမ၊ ေျမယာႏင ပငဆငမႈဆငရာအခြငအေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈေနအမ၊ ေျမယာႏင ပငဆငမႈဆငရာအခြငအေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈေနအမ၊ ေျမယာႏင ပငဆငမႈဆငရာအခြငအေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ (Housing, land and property

rights and development)

ျမနမာႏငငရစစတပသည အစးရကပါ၀ငပတသကေနသည ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားႏင ဆကစပပတသကေနေသာ လ႔အခြင အေရးခးေဖာကမႈမားကလ ကးလြနလကရသည။ ထခးေဖာကမႈအမးအစားမားထတြင အဓမၼလပအားေစခငးျခငး၊

12


တရားလကလြတသတျဖတျခငး၊ ရကႏကျခငး၊ေျမယာမားႏငပငဆငမႈမားက တရားဥပေဒမသမးပကျခငး၊ အဓမၼစကပး ခငးျခငး၊ သြားလာမႈမားအေပၚ ကန႔သတျခငး မားတ႔ပါ၀ငသည။ အျဖစအပကအေတာမားမားတြင အဓမၼလပအားေစခငး ျခငးႏင ေဒသချပညသမားထမ အခြနအတတမား အဆမတနေကာကချခငးနညးလမးတ႔ျဖင အစးရကပါ၀ငပတသကေန ေသာ ဖြ႔ၿဖးေရးႏငတညေဆာကေရးစမကနးတခလးက ၿပးစးေအာငအေကာင အထညေဖာလပေဆာငသြားေၾကာငးေတြ႔ရ သည။ ထစမကနးမားတညေဆာကေနေသာတငးရငးသားေဒသမားဆသ႔ စစတပမားက ပမ ပ႔ေဆာငေလရေသာေၾကာင အကးဆကအေနျဖင သဘာ၀ရငးျမစမားအေပၚ ပမအျမတထတခရသည။ ျပညသလထက ေကးရြာမားမ အစလက အၿပ လကေမာငးထတျခငးမား ျဖစပြားေစသည။ ထ႔အတြကေၾကာင ေဒသချပညသမားမာ ဒကၡမားပမႀကေတြ႔ရသည။ နအဖသည အမယာ၊ ေျမယာႏင ပငဆငမႈက႑တခလးအေပၚ လး၀ခပကငထားၿပး အမႈေတာေတာမားမားတြင ထသ႔ ခပကငထားႏင ရနႏင ထအခြငအေရးမားႏငပတသကသညခးေဖာကမႈမားက မနကနသညဟအေၾကာငးျပႏငရနတ႔ အတြက ျပညတြငးရ တညဆဥပေဒ မားက အသးခလပေဆာငသညက ေတြ႔ရ၏။ ႏငငေတာရ ေျမယာမားျပညသပင ျပ လပေရး ဥပေဒႏင ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ တ႔တြင တငးျပညအတြငးရေျမေပၚေျမေအာကသယဇာတပစၥညးမား က ႏငငေတာကပငဆငၿပး ထမးသမးခပကငနငသညဟ ဆထား သည။22 ထအခကမားက ျမနမာႏငငရျပညသလထႏင

အမယာ၊ ေျမယာႏင ပငဆငမႈက႑တခလးႏငပတသက၍ အစးရအေပၚ အထး လပပငခြငအာဏာ အပႏငးေပးထားျခငး ျဖစသည။23 နအဖသည ဘးစဥေဘာငဆကကထက တငးရငးသားလမးစမားပငဆငခေသာ သယဇာတေပါၾကြယ၀လသည ေျမယာ မားက သမးယခ သည။ ဥပမာ- ၂၀၀၈ ခႏစ စကတငဘာလအတြငးက ခငးျပညနယတြင ခငးျပညသမားပငဆငသည (၇၁) မငကယလားၿပး (၁) မင ကယေသာေျမဧရယာစစေပါငး (၄၅၅၀၂) ဧကက နယနမတခငးထစပေနေသာ မေကြး တငးအတြငးသ႔သြပသြငးခ၏။ ထေနရာသညကၽြနးသစေပါမားေသာေဒသျဖစၿပး နအဖႏငဆကစပေနေသာ ကမၸဏမား သည ထေဒသတြင ၂၀၀၉ ခႏစ ေဖေဖာ၀ါရလကထက သစခတလပ ငနးမားစတငလပကငေနၿပျဖစသည။24 ထ႔ျပင၂၀၀၉ ခႏစကထညးကစတင၍ ေဒသခ ျပညသမားထမ ေျမယာ (၁၅၀၀၀) ဧကေကာက အတငးအၾကပ သမးပကၿပး လကဖက စကခငးမားအျဖစ အသြငေျပာငးခသည။ ထေျမယာမားသည ေဒသချပညသအတြက အဓကစားနပရကၡာမားျဖစသည ေျပာငးဖး၊ ပႏင အာလးမားစကပးထတလပသညေျမယာမားျဖစသည။25 နအဖသည မတမပငလယျပင (မြနျပညနယအေနာကဖကပငး)ႏင ျမနမာျပညအေနာကဖကကမးရ ရခငကမးလြနပငလယ တ႔တြင ေရန ႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႔တ႔က ထတယလကရသည။ ရခငျပညနယရ ေရႊသဘာ၀ဓာတေငြ႔တးေဖာေရး လပငနး စမကနးအတြက ေဒသချပညသမားပငေျမယာမားက ေလာေၾကးမေပးဘသမးယျခငးမား၊ ထစမကနးအေပၚဆန႔ကငမည ဟသသယရေသာရြာသားမားက ပစမတ ထားလပေဆာငျခငးမားအား ျပမခသည။ ၂၀၀၀ခႏစတးကလ နအဖသည ၎တ႔ပငဘလပေျမစကရမားအတြက စြမးအငမားေထာကပရနအတြက တနသၤာရတငး ေျမာကပငးရ ေရျဖၿမ ႔နယမ မြနျပညနယကျဖတသနးၿပး ကရငျပညနယ ဖားအၿမ႔အထသြယတနးထားသည ပကလငး တ ခက တညေဆာကခ၏။ ထပကလငးလၿခေရးအတြက နအဖသည ၂၀၀၀ခႏစမစတင၍ ထေနရာတေလာကတြင တပရငး ေပါငး (၂၀)ရငးက တာ၀နေပးခသည။ ထ တပရငးမားက ေဒသချပညသမားအား ဘားတကမား၊ လမးမားႏင ကငးတမား က အတငးအၾကပေဆာကခငးခ၏။ ၂၀၀၃ ခႏစမစၿပး တပရငးမားႏင ထတပရငးမားအတြက စကခငးမားတညေဆာက ရန စပါးခငးမား၊ သးႏၿခမားႏင အမေနရာေျမ စစေပါငး (၆၀၀၀) ဧကေကာက သမးပကခသည။26 နအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမား • ေျမယာႏငပငဆငမႈမားအား တရားမ၀ငသမးပကမႈမား၊ ေနအမမ အတငးအၾကပေမာငးထတပစမႈမား ႏင ျပညသ

လထက ေျပာငးေရြ႔ေစျခငးမားအပါအ၀င ေနအမ၊ ေျမယာႏငပငဆငမႈဆငရာအခြငအေရးမားအေပၚ ခးေဖာကေနျခငး မားက အျမနဆးရပတရန၊

• အတငးအၾကပေမာငးထတေစခငးျခငးႏင ေျမယာမားသမးပကမႈမားကတားဆးဟန႔တားႏငရန၊ ေျမယာအတြကအျငငး ပြားမႈမားက ေျဖရငးႏငရန၊ ေျမယာဆငရာအခြငအေရးေတာငးဆမႈမား က ေသခာေအာငစစစႏငရန၊ ေျမရငေျမငား

13


ဥပေဒမား အာဏာသကေရာကမႈရေစရနႏင လအပေသာနစနာေၾကးမား ေထာကပႏငရနတ႔အတြက မတၿပး လတငး အတြကအကးသကေရာကမႈ တနးတျဖစေစ၍ လတငးရရခစားႏငေသာ တရားေရးကညမႈမားျဖစေပၚလာေစရန အတြက ကလသမဂၢထမ နညးပညာဆငရာအေထာကအကမား ရယရန၊

• ရပရြာလထပါ၀ငႏငသညယႏယားမား။ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနးမား၊ သဘာ၀ပတ၀နးကင၊ လမႈေရးႏင လ႔အခြင အေရးဆငရာ သကေရာကမႈအေပၚ ဆနးစစခကမား၊ ေကးလကေဒသမားတြငလေလာကေသာ နစနာေၾကးမား ကေပးသည လပေဆာငခကမား အား ထေထာငႏငရနအတြက ကလသမဂၢထမ နညးပညာဆငရာ အေထာကအက မားရယရန၊

(ငငငင) ဆငးရမြေတမႈႏင လသားခငးစာနာကညမႈမားအား ရရခစားခြင ဆငးရမြေတမႈႏင လသားခငးစာနာကညမႈမားအား ရရခစားခြင ဆငးရမြေတမႈႏင လသားခငးစာနာကညမႈမားအား ရရခစားခြင ဆငးရမြေတမႈႏင လသားခငးစာနာကညမႈမားအား ရရခစားခြင (Poverty and access to humanitarian

services)

နအဖသည ျပညသလထအတြက အသကရငရနလအပေသာ အေျခခလအပခကမားကျဖညဆညးေပးရန ပကကြကသည အျပင အလြန အမငးဆငးရၾကပတညးျခငးသ႔မကေရာကေအာင ကာကြယေပးရနကလ ပကကြကလကရ၏။ အစးရ၏ ေပၚလစမားေၾကာင ျပညသလထ အမားစမာ အေျခခစးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈအခြငအေရးမားခစားခြငမရေခ။ ရလဒအေနႏင ျမနမာျပညသ (၃၂.၇) ရာခငႏႈးမာ ဆငးရမြေတမႈလငးထကနမကေသာ အေျခအေနမးတြင ေနထငေနၾက လကရ၏။ ျမနမာႏငငသည ပညာေရးႏငကနးမာေရးက႑ ႏစ ခေပါငးထက စစေရးက႑အတြက အသးစားရတပမ အ သးျပေနေသာ ေဒသအတြငးရ တခထညးေသာႏငငျဖစသည။ နအဖသည ႏငငေတာအသးစားရတမားက ကနးမာေရး အတြက (၀.၅) ရာခငႏႈး၊ပညာေရးအတြက (၀.၉) ရာခငႏႈးတ႔ကသးစြၿပး ကာကြယေရးအတြက (၈၀) ရာခငႏႈးသးစြလကရ သည။27 ကနးမာ၀နထမးမားက ျမနမာႏငငတြင တႏစလင ငကဖားေရာဂါခစားရသ ငါးသနးမ ဆယသနး အထ ရမညဟ ခန႔မနးထားၿပး လနာအနညးငယေလာကသာ ထေရာကေသာကသမႈက ရရၾကသည။28 လဥးေရ၏ (၁၅) ရာခငႏႈးသည အစားအစာမလၿချခငးက ရငဆငေနရ၏။29 ကေလးစစေပါငး၏ (၃၀) ရာခငႏႈးမာ ဆး၀ါးသညအဟာရခ႔တမႈက ႀကေနရ သည။30 ျပည တြငးဒကၡ သညမားႏင တျခားႏငငေရာကဒကၡသညမားသည အစားအစာမလၿခမႈႏင ဆငးရမြေတမႈတ႔ႏင ဆကစပေနေသာေရာဂါမားက အထး ဆး၀ါးစြာခစားၾကရသည။ ကယ၀နေဆာငမခင (၇၅) ဥးလင တဥးေသဆးမႈရေန သည။ ထအခကက မးပြားမႈဆငရာ၀နေဆာငေပးျခငးမားတြင ထေရာကမရေၾကာငးေဖာျပေနသည။ ထ႔ျပင မခငမား ေသဆးျခငး၏ ၅၀ ရာခငႏႈးမာ လၿခမႈမရေသာ ကယ၀နဖကချခငးေၾကာင ျဖစသညကေတြ႔ရရသည။31 နအဖသည ပညာေရးအတြကရငးျမစမားက ကန႔သတျခငး၊ အသးစားရတမားက ေလာချခငးႏင သငရးညြနးတမးမားက ဆငဆာျပလပျခငးမားျဖင ျမနမာႏငင၏ပညာေရးစနစက ပကစးေအာငလပေဆာငေနလကရ၏။ ႏငငေတာရ ကေလး ကာကြယေစာငေရာကမႈဆငရာ ဥပေဒႏင ႏငငတကာကေလးအခြငအေရးဆငရာစာခပအရ လကနာရန တာ၀နရေသာ အခကမားကလ အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငရန ပကကြကလကရသည။ ပညာေရးႏငပတသကၿပး ကေလးဥပေဒ ထတြင “ ကေလးတငးတြင ပညာသငၾကားခြငရသည။ အစး ရကဖြငလစေပးထားသညေကာငးမားတြင အေျခခပညာက အခမသငၾကားႏငခြငရသည” ဟ ဆထားသည။ သ႔ေသာ ယနဆကအဖြ႔၏ စာရငးမားအရ ကေလးငယ (၃၅) ရာခငႏႈး သည ေကာငးတကရသညႏစ ငါးႏစမတငမေကာငးမထြကခရၿပး (၂၅) ရာခငႏႈးသာ အေျခခ ပညာကၿပးဆးေအာင တက ႏငခေၾကာငးသရသည။ ျပညတြငးဒကၡသညကေလးမားအေျခအေနမာ ထ႔ထကပဆး၀ါးပါသည။ သြားလာလႈပရားမႈက ကန႔သတထားျခငး၊ လၿခ ေရးအတြက ပပနရျခငး၊ ေကာငးစားရတမတတႏငျခငးႏင လေလာကေသာပညာေရး အေထာကအပ၀နေဆာငမႈမား မရ ျခငးတ႔ေၾကာင အနညးငယေလာကသာ ေကာငးတကႏငသည။32 ျမနမာႏငင၏ တငးရငးသားလမးမား၏ ျပညနယေဒသ အမားအျပားတြင အစးရသည ပညာေရး လပ ငနးမားက လး၀သ႔မဟတ အနညးငယေလာကသာ လပေဆာငေပးသည က ေတြ႔၏။ ပညာေရးလပငနးမားလပေဆာငေပးသည ေနရာမားတြငလ ေကာငးသစမားေဆာကရနအတြက အဓမၼလပ အား ေစခငးျခငးမားႏင ကနကေငြက အတငးအၾကပေကာကချခငးမားအား လပေဆာငတတသည။ ဆရာဆရာမအတြက ကနကေငြအပါအ၀င အျခားကနကေငြမားက ေဒသခရြာသားမားက စကေပးရသည။

14


ျမနမာႏငငလဥးေရ၏ (၇၀) ရာခငႏႈးသည မရးဖလာသကေမြး၀မးေကာငးလပငနးျဖစသည စကပးေရးက႑က အဓက အမျပေနထငေနၾကသည။ ထသမားအတြက နအဖက ခငၿမသည၀နေဆာငမႈမားက ေထာကပေပးျခငးမရပါ။ လယယာ စကပးေရးထြကကနမား ျပညပသ႔ တငသြငးျခငးမာ လြနခေသာငါးႏစအတြငးကစ၍ တးတကလာေသာလ ရခငျပညနယ၊ ကရငျပညနယ၊ ရမးျပညနယေျမာကပငးႏင အေရ႔ ပငး၊ ခငးျပညနယတ႔တြင လကနကကငပဋပကၡမား၊ အပခပေရး က ေမာကကမျဖစမႈမားႏင သဘာ၀ေဘးဒဏတ႔ေၾကာင အစားအစာ ငတမြတမႈမားရငဆငေနရေသာ သတငးမားထြကေပၚ ေနလကရသည။33 ခငးျပညနယသည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအနညးဆးႏင အေခါငဖား ဆးျပညနယတချဖစၿပး လမးပမး ဆက သြယေရး၊ ကနးမာေရးေထာကကမႈမား၊34 လပစစမးႏင ေသာကသးေရရရမႈမား အနညးငယသာ ရသည။ ခငးျပညသ လ ထ၏ ( ၇၀) ရာခငႏႈးသည ဆငးရမြေတမႈလငးေအာကတြငေရာကရေနၿပး (၄၀) ရာခငႏႈးမာ လေလာကေသာ အစားအစာ မရရသညဘ၀မးတြင ရေနသည။35 ခငးျပညနယရျပညသမား၏ ငါးပတပသည ယခငထကဆး၀ါးေနေသာ အစားအစာ မလေလာက သညျပသနာက ပမဆး၀ါးေစသညအျဖစတခအား ၂၀၀၇ ခႏစမစတင၍ ထပမႀကခၾကရသည။ ထအျဖစမာ

Melocanna baccifera ၀ါးမားပြငၿပး ေတာၾကြကမားကျမဆြယသျဖင ေတာၾကြကမားက ထ၀ါးမားအျပင ျပညသတ႔၏ ေကာကပသးႏမားကပါ ဖက စးပစသည အျဖစအပကျဖစ၏။ ထသ႔ျဖစရျခငးႏငပတသက၍ နအဖအေနျဖငကညမႈ တစ တရာမ မလပေဆာငေပးသညအျပင ႏငငျခား မကညမႈမား ကပင တားျမစခသည။36 ယခအခနအထ ခငးျပညနယတြင အဟာရခ႔တမႈႏင ဆကစပပတသကေနေသာ ေရာဂါမားႏင ဖားနာမႈမားေၾကာင လေပါငး (၅၄) ဥးေကာေသဆးခၿပး အ မားစမာ ကေလးငယမားျဖစၾကသည။37 ၂၀၀၈ ခႏစ ေမလ(၂) ရကေန႔က ဧရာ၀တတငးတြငတကခတခေသာ နာဂတဆငကလးမနတငးေၾကာင လေပါငးတသနး သးေသာငး ရစေထာငေကာေသဆးခရၿပး အနညးဆးလေပါငး ၂.၄ သနးထခကေစခသည။ နအဖကမနတငးဒဏချပညသ မားအတြက ႏငငတကာ အကအညမားက တားျမစပတပငခသည။ ထ႔အတြက ျမနမာႏငင အေရးေပၚကညမႈအဖြ႔ (Emer-gency Assistance Teams Burma –EAT) ကသ႔ေသာ လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားက မနတငးဒဏချပညသမားအေပၚ အေရးေပၚကယဆယေရးလပငနးမား ႏင ေရရညျပနလညထေထာငေရးလပငနးမားက တတႏငသေရြ႔ ကညေထာကပမႈ မားလပေဆာငခရသည။ မနတငးတကၿပးတႏစၾကာခသညအထ ျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသရမနတငးသငျပညသတ႔မာ အစား အစာႏငေသာကသးေရမားလေလာကစြာမရရေသးေခ။ အသကရငရနအတြကႀကးစားရနးကနေနရသညအတြက ျပညသ လထအေျခအေနမာ ပမဆး၀ါးေနသညအသြငေရာကေနသည။38 ႏငငတကာက ေလးစားလက နာရမညဟသတမတ ထား ေသာ ဥပေဒမားအရ ဆငးရငတမြတျခငးမကငးလြတခြငရေအာငလပေဆာငေပးရနမာ ႏငငေတာအစးရတငး၏ တာ၀န ျဖစသည။39 နအဖသည ျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသရမနတငးဒဏချပညသအမားစအတြက အစားအစာႏငေသာကသးေရမား စသည ရငးျမစမားရရေအာင မလပေဆာငေပးဘ ပကကြကခသည။ ထ႔ျပင အစားအစာႏင အေထာကအပအကအညမား က ၀သမေလာဘသား ေကးရြာသၾကးမား၊ အျခားအာဏာပငမားႏင ေဒသခစးပြားေရးရငမားအတြက အကးျဖစေအာင ခြေ၀ျခငးမား၊ လႊေျပာငးေပးျခငးမားက ခြငျပခသည။ ထ႔ေၾကာငမနတငးသငျပညသမားမာ အဟာရျပည၀ေရးအတြက အေျခခလအပခကမားကပင ရရခစားရျခငးမရဘ ၾကြက မား၊ ဖားမား၊ ဂဏနးမားကဖမးယစားေသာကၿပး အသကဆက ႏငေအာင ႀကးစားခၾကရသည။ ထ႔ျပင မနတငးသငျပညသမားသည အျခားေသာက႑ေပါငးစမပါ၀ငပတသကေနေသာ သမား၏ အမးမးေသာအျမတထတမႈမားေၾကာင သတ႔၏ကယပငပစၥညးမားဆးရႈးရျခငးႏင အျခားအျဖစမားရငဆငရကာ ဆငးရတြငးထသ႔ ကေရာကခရရာသည။ ထသ႔အျမတထတသညလပရပမားတြငလယယာစကပးေရးႏင ငါးဖမးလပငနး မားလပကငရနအတြက အဆမတနျမငမားလေသာအတးႏႈးမားျဖင ေငြေခးေပးျခငး၊ လာေရာကလဒါနးထားေသာ ပစၥညး မားက ေကးရြာသႀကးက သမးဆညးၿပး ေစးႀကးႀကးျဖငျပနလညငားရမးျခငး၊ လကရေပါကေစးထက ေလာေပးၿပး ေစးႏမ ၀ယယ သညစညးကမးက ထတျပနျခငး၊ အစးရကသတမတထားသညအေရအတြကအတငး ၾကြကမားကမဖမးႏငသည မသားစမားအား ဒဏ ရကျခငး၊ ယခငကလထအားလးငါးဖမးခြငရေသာေနရာမားက စစတပကထမးခပထားၿပး ငါးဖမးခြငအတြက အခြနေၾကးေပးေဆာငခငးျခငးတ႔ပါ၀ငသည။ ျပနလညထေထာငေရးကာလအတြငးတြငလ ကည ေထာကပသညအကအညမားအေပၚ ကန႔သတျခငး၊ ကယဆယေရး ၀နထမးမားအေပၚ ေႏာကယကျခငး၊ ေျမယာမား သမးယျခငးႏင သတငးမားဖလယျခငးေပးပ႔ျခငးမားအား တငးၾကပစြာကန႔သတျခငးမားကလ လပေဆာငခေၾကာငး သ တငးမားရရသည။40 ၂၀၀၉ ခႏစကနဆးကာနးက နအဖသည ရရားႏငငမ ေဒၚလာ (၅၇၀) သနး ဖးတနအဆငျမင တက ေလယာဥမားက၀ယယခသည။ တဖကတြငလ ဆငကလနးနာဂတေၾကာငပကစးဆးရႈးျခငးမားအား ျပနလညထေထာင ႏငရနအတြက နအဖအစးရကဥးစးလပကငေနသည သးဥးစပအဖြ႔က ႏငငတကာသ႔ အကအည ေဒၚလာ(၁၀၃) သနး

15


ေတာငးခခ သည။ ႏငငတကာက ေဒၚလာ (၈၈) သနးသာ ကညေထာကပခသည။ နအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမား • ေဒသခေစတနာ၀နထမးကညသမား၊ ရပရြာလထအဖြ႔အစညးမား၊ ကလသမဂၢေအဂငစမားႏင ႏငငတကာအစးရ

အဖြ႔အစညးမား၏ လသားခငးစာနာေသာအကအညမားေပးသညအေပၚ ကန႔သတပတပငထားျခငးအားလးက ဖယ ရားေပးၿပး ေဆး၀ါးမားႏင အျခား အေထာကအပမား၀ယယမႈဆငရာ လပထးလပနညးမားက ျပနလညဆနးစစရန၊

• ျမနမာျပညသမားလအပေနသညအခကမားကျဖညဆညးေပးႏငမည ကနးမာေရးႏငပညာေရးအတြက ရငးႏးျမပႏမႈ မားက ခကခငး တးျမငလပေဆာငရန၊

• ကယ၀နေဆာငျခငး၊ ကေလးေမြးဖြားျခငးတ႔ႏင ပတသကေသာေသဆးမႈမား၊ မကနးမာမႈမားေလာကေစရနအတြက အမးသမးမား အား လငပငးႏငမးပြားမႈဆငရာကနးမာေရးအေထာကအကမား ပပးေပးရန၊

(စစစစ) တငးရငးသားႏင ဘာသာေရးလနညးစမားႏင မရငးဌာေနလမးမားအခြငအေရးမားတငးရငးသားႏင ဘာသာေရးလနညးစမားႏင မရငးဌာေနလမးမားအခြငအေရးမားတငးရငးသားႏင ဘာသာေရးလနညးစမားႏင မရငးဌာေနလမးမားအခြငအေရးမားတငးရငးသားႏင ဘာသာေရးလနညးစမားႏင မရငးဌာေနလမးမားအခြငအေရးမား (Rights of Ethnic and

Religious Minorities and Indigenous Peoples)

တငးရငးလမးစမားသည ျမနမာႏငငလဥးေရ၏ ၃၅-၄၀ ရာခငႏႈးခန႔ရၿပး ျပညနယေပါငး ခႏစျပညလးတြင လမားစျဖစၾက သည။41 တငး ရငးသားလမးစမားသည ဖယဒရယျပညေထာငစထေထာငၿပး တနးတအခြငအေရးမားႏင ကယပငအပခပ ခြငတ႔က ေတာငးဆခၾက သည။ ထေတာငးဆခကမားက နအဖက အၾကမးဖကျခငးမားႏင အငအားမားသးကာ စနစတ ကျငငးပယခ၏။ နအဖသည လ႔အခြင အေရး၊ ႏငငေရး၊ သဘာ၀ပတ၀နးကငထမးသမးေရး၊ ဘာသာေရးတ႔ႏင ပတသက ၿပး လႈပရားေဆာငရြကေနသည တငးရငးသား တက ၾကြလႈပရားသမားက ပစမတထားႏပကြပလကရသည။ ထ႔ျပင တငး ရငးသားႏငငေရးအဖြ႔မားႏင လကနကကငအဖြ႔မားက ေထာကခ အားေပးသညဟေသာစြပစြခကျဖင မနသညျဖစေစ မ မနသညျဖစေစ အျပစေပးအေရးယလကရသည။ ျပညသလထအေပၚ မတရား အျပစေပးစရငျခငး၊ တရားလကလြတ ဖမး ဆးျခငး၊ အတငးအၾကပေနရာေရြ႔ေျပာငးျခငး၊ အဓမၼလပအားေစခငးျခငး၊ အစားအစာႏင သးႏမားကဖကဆးျခငးႏင ႏပ စကျခငးစသညလ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက စနစတကကးလြနေနေၾကာငး အေထာကအထားမားစြာရသည။ ၁၉၆၂ခႏစကထက တငးျပညကအပခပခေသာစစအစးရအဆကဆကသည တငးရငးသားမား၏ အမးသား၀ေသသ၊ သ မငးေၾကာငး၊ ဘာသာစကားႏင ယဥေကးမႈမားထမးသမးျခငးအေပၚ ကန႔သတခပခယျခငးမားလပေဆာငၿပး တငးရငး သားမားအားလးအေပၚ ဖႏပ သညေပၚလစမားက ကငသးခၾကသည။ စာသငေကာငးႏင အလပဌာနမားတြင တငးရငး သားဘာသာအသးျပျခငးအား ပတပငခသည။ တငးရငးသားမားျဖစသည မြန၊ ကရင၊ ရမး၊ ခငး၊ ကရငန၊ ရခငႏင ကခင တငးရငးသားမားသည သတ႔တငးရငးသားဘာသာသငေကာငး မားဖြငလစၿပး ဘာသာစကားႏငယဥေကးမႈတ႔က ထမး သမးရန သငၾကားခၾကသည။ ထသ႔ေသာေကာငးမားအေပၚ ေဒသခအာဏာပင မားက အၿမမျပတေႏာကယကျခငးမား လပေဆာငေလရသည။ နအဖကလပေဆာငေနေသာ ထေပၚလစႏငလပရပမားသည ၂၀၀၇ ခႏစက နအဖကယတငသေဘာတလကခခသည ကလသမဂၢ မရငးဌာေနလမးမားအခြငအေရးေၾကညာစာတမးတြငပါေသာအခကမားႏင ဆန႔ကငကြလြေနလကရၿပး မ ရငးဌာေနလမးမားအားလးႏင သကဆငသည အမားဆငရာအခြငအေရးမားက ခးေဖာကျခငးျဖစသည။42 ခငးျပညနယ တခထတြင လမးစကြမား (၆၀) ေကာရၿပး လဥးေ၇ (၉၀) ရာခငႏႈးမာ ခရစယာနမားျဖစ၏။ အစးရကလပေဆာငေသာ ခရစယာနမားအေပၚ ဖႏပမႈမားမာ ေနရာအႏ႔တြငျဖစပြား လကရၿပး ဘာသာေရးစေ၀းခြငမားအေပၚ ကန႔သတခကမား ရေနသည။43 ရခငျပညနယတြငေနထငလကရေသာ ရဟငဂာမားသည ကြျပားေသာ ယဥေကးမႈ၊ ဘာသာစကားႏင ကးကြယမႈမားရသ တ႔ျဖစသည။ ထသမားသည ဆး၀ါးလသည အျပစေပးအေရးယမႈမား၊ ခြျခားဖႏပမႈမားႏင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား က ရငဆငခစားေနရလက ရသည။ ၁၉၈၂ ခႏစ ျမနမာႏငင ႏငငသားျဖစမႈဆငရာဥပေဒထတြင ႏငငတကာဥပေဒအေတာ မားမားတြငေဖာျပထားသည အေျခခ မ၀ါဒမားအား ခးေဖာကမႈမားပါ၀ငေနၿပး ရဟငဂာမားက ႏငငမမားအျဖစသ႔

16


ေရာကေစ၏။ ၁၉၈၂ ခႏစ ျမနမာႏငင ႏငငသားျဖစမႈ ဆင ရာ ဥပေဒအရ ႏငငသားဆသညမာ ဥပေဒအရအသအမတျပ ထားသညတငးရငးသား (၁၃၅) မး၀ငတမးမးကသာ အသအမတျပထားသည။ ထအခကျဖင ရဟငဂာတ႔မာ ျပငပ ေရာကသြားသည။ ကလသမဂၢ ဒကၡသညဆငရာမဟာမငးႀကးရး၏စာရငးမားအရ ဘဂၤလားေဒရႏငငနယစပရ ရခငျပည နယေျမာကပငးတြင ရဟငဂာအမားစျဖစသညႏငငမသမား ခႏစသနးသးေသာငးရေၾကာငး သရသည။44 ႏငငမသမား ျဖစေသာေၾကာင ထသမား၏ ႏငငသားျဖစခြငအေပၚ ျငငးပယခရၿပး သြားလာျခငးအေပၚကန႔သတမႈမားျဖစေစသည။ သတ႔ ၏ ၀ေသသရရခြငႏင မြတဆလငဘာသာကငသးခြငမားက ျငငးပယခေနရသည။ သတ႔ေနထငသည ေကးရြာအပ စ၏ ျပငပသ႔ ခရးသြား လာမညဆပါက ခရးသြားခြငက ႀကတငရယရၿပး ရခငျပညနယျပငပသ႔ထြကခြာရနအတြက အကန႔ အသတေပါငးမားစြာႀကေတြ႔ရသည။ အျခားႏငငသားမားခရးသြားရာတြင ႏငငသားမတပတငမားက ကငေဆာငသြားလာ ရနသာလအပၿပး သြားလာခြငႀကတငယရန မလေခ။ ရဟငဂာမားသည အဆငျမငပညာက ဆညးပးရာတြင၎၊ အစးရ အလပမားျဖစသည ဆရာ၀န၊ သနာျပႏင ေကာငးဆရာ အလပမား လပကငရာတြင၎ အထးကန႔သတခေနရသည။ လကထပထမးျမားမညဆပါကလ အာဏာပငမားထမ တရား၀ငပါမစရရရန လအပ သည။45 နအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမား • တငးရငးသားႏငဘာသာေရးလနညးစမားအေပၚ အျပစေပးအေရးယျခငး၊ ခြျခားဖႏပျခငးႏင အတငးအၾကပ ဖႏပျခငး

မား လပေဆာငေနသည ေပၚလစႏင လပထးလပနညးမားက စြန႔လႊတၿပး ခြျခားဖႏပသညလပေဆာငခကမား အား လးက ျခြငးခကမရ ဖယရားရန၊

• ကလသမဂၢ မရငးဌာေနလမးမားအခြငအေရးဆငရာေၾကညာစာတမး၏အပဒ (၃) ႏငအည မရငးဌာေနလမးမား၏ အမားဆငရာ စေပါငးအခြငအေရးမား အထးသျဖငဘာသာေရး၊ ဓေလထးစ၊ သဘာ၀ရငးျမစမားႏင သဘာ၀ပတ၀နး ကငထမးသမးျခငးမားႏင ပတသကသည ကယပငဆးျဖတခြငမားက ကာကြယေပးႏငၿပး ပြငလငးျမငသာသည ဥပေဒ နညးလမးမားေဖာေဆာငႏငရနအတြက ကလသမဂၢထမ နညးပညာပငးအကအညမားက ေတာငးခရန၊

• ၁၉၈၂ ႏငငသားျဖစမႈဆငရာဥပေဒသည ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာ၀နခမႈမားႏငကကညေအာငျပငဆငရနႏင ရခငျပညနယေျမာကပငးရ ရဟငဂာမားအေပၚ လြတလပစြာသြားလာခြငအားကန႔သတျခငးအပါအ၀င ခြျခားဖႏပသည လပေဆာငမႈမားက အဆးသတရန၊

(ဆဆဆဆ) လကနကးျခငး လကနကးျခငး လကနကးျခငး လကနကးျခငး (Human Trafficking )

ကေလးအခြငအေရးစာခပ၊ အမးသမးအခြငအေရးစာခပႏင လကနကးမႈဆငရာစာခပမားက ေလးစားလကနာရန လက မတေရးထး ထားေသာလ နအဖသည အရြယေရာကသမားႏငကေလးမားအား အျမတထတျခငးႏင အတငးအၾကပ ေရြ႔ ေျပာငးျခငးမားမျဖစေစရန အာမခေပးသည တားဆးမႈမား၊ ကာကြယေပးမႈမား၊ ဥပေဒျပျခငးမားႏင အပခပေရးစရင လပ ေဆာငမႈမားက လပေဆာငေပးရန ပက ကြကလကရသည။ ျမနမာႏငငတြင လကနကးျခငးအားတကဖကေရး ဥပေဒက ျပဌာနးထားၿပး အစးရဌာနေပါငးစပါ၀ငသည အလပအဖြ႔ ကဖြစညးထားျခငးႏင လကနကးျခငးတကဖကေရး အမးသား စမကနးမားခမတထားျခငးတ႔ကလပေဆာငသည။ သ႔ေသာလ ႏငငေတာ ဥပေဒထတြင လကနကးမႈျဖစရသည အ ေၾကာငးရငးမား က ေဖာျပထားျခငးမရပါ။ ထမမက အျပစေပးအေရးယမႈကသာ ဥးစားေပးထား လကရၿပး အကငပက လာဒစားမႈမားႏင တရားဥပေဒစးမးျခငးမားမရသညအတြကေၾကာင ထအျပစေပးမႈမားသည အျပစမရသညသ မားအေပၚ မားယြငးစြာအျပစေပးမႈမားျဖစေစႏငသည။46 ႏငငအတြငး ႏငငေရးႏငစးပြားေရးအေျခေနမားဆကလကပကစးယယြငးေနမႈမားျဖစပြားေနသည။ ပညာေရးႏင အလပ အကငရရႏငမည အခြငအလမးမား နညးပါးေနသည။ ထ႔အတ ေကးလကေဒသမျပညသမားက ေနရပမထြကခြာေအာင တြနးပ႔ေနေသာအေျခအေနမား ရေနေသာေၾကာင အျခားတငးျပညမားသ႔ အထးသျဖင ထငးႏငငႏငတရတႏငငမားဆသ႔ ထြကခြာသအေရအတြကမာ တးပြားလာေန သည။47 ေရြ႔ေျပာငးသြားလာသမားက အစးရက တရား၀ငသြားလာႏငသည အခြငအလမးမားမေပးျခငး၊ အသက (၂၅)ႏစေအာကအမး သမးငယမားအား တရား၀ငအပထမးသမပါဘ ခရးသြားလာ ျခငးက တားျမစထားသည ခြျခားမႈျဖစေစေသာညြနၾကားခကမား ထတျပန ထားျခငး၊ တျခားႏငငမားတြင မညကသ႔ ေန ထငလပကငရသညဆသညအေျခအေနမးက သရသေဘာေပါကေစသညအေျခအေနမး မရျခငးတ႔ေၾကာင ျမနမာႏငင

17


မ ေရြ႔ေျပာငးသြားလာသမားသည ခရးသြားလာရနအတြကႏင အလပအကငရရရန ၾကားလမားလအပလာရေတာသည။ အမားအျပားမာ လာေရာကသညလမးတေလာကႏင အလပေနရာမားတြင အျမတထတျခငးမား ရငဆငရၿပး တခ႔မာ လ ကနကးျခငးခရေတာသည။လကနကးခရသညသမားအေပၚကညသညလပငနးမားက အစးဌာနမားကသာလပေဆာငၿပး လြတလပသည လထအေျချပအဖြ႔အစညးမား သ႔မဟတ အစးရမဟတသညအဖြ႔အစညးမား၏ လပေဆာငမႈမားက အထး ကန႔သတထားေလရသည။ ထ႔ျပင ထအစးရဌာနမားသည လကနကးသထမ လာဒမားလကခကာ လကနကးမႈဆန႔ကင ေရးဥပေဒမ လြတေျမာကေအာင လပေဆာငေပးမႈမားရေၾကာငးသတငးမားရရသည။ နအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမား • ႏငငသားမားအားလး ႏငငသားကဒျပားမားက အလြယတကရရႏငေအာငလပေဆာငေပးျခငးအပါအ၀င တရား၀င

ေရြ႔ေျပာငးျခငးမားျဖစႏငသညအခြငအေရးမားအား ဖနတးေပးရန၊ • အသက (၂၅)ႏစေအာကအမးသမးငယမားအား တရား၀ငအပထမးသမပါဘခရးသြားလာျခငးက တားျမစပတပငထား

သညအမန႔ အပါအ၀င အမးသမးမားအားအေပၚခြျခားဖႏပသညပစမားအားလးက ပေပာကေအာငလပေဆာငရန၊ • လထအေျချပအဖြ႔မား အထးသျဖငအမးသမးအဖြ႔အစညးမားအား တားျမစပတပငျခငးမရဘ လကနကးခသည အမး

သမးမားႏင မနးကေလးမားက ကညခြငျပရန၊ လမႈ၀နေဆာငမႈမားတးတကေစရနႏင လၿခေသာ ေရြ႔ေျပာငးျခငးမား ျဖစေစရနအတြက သတငး အခကအလကမားက အမားသရနငေအာင ကယကယျပန႔ျပန႔ျဖန႔ခရန၊

(ဇဇဇဇ) အလပသမားအခြငအေရးမား အလပသမားအခြငအေရးမား အလပသမားအခြငအေရးမား အလပသမားအခြငအေရးမား ((((Labour rights)

ကလသမဂၢဖြ႔ၿဖးေရးအစအစဥႏင ျမနမာႏငငဗဟစာရငးအငးအဖြ႔တ႔ကေကာကယခေသာစစတမးအရ ျမနမာျပညလဥးေရ၏ (၃၀) ရာခင ႏႈးသည အေျခခအစားအစာႏငလအပခကမားအတြက မလေလာကေသာ၀ငေငြမးႏင ရပတညေနၾကၿပး ထအထတြငတငးရငးသားျပညနယမား တြငေနထငသမားမာ (၅၀) ရာခငႏႈးေကာျဖစသည။48 အေမရကနႏငငျခားေရး ၀နႀကးဌာန၏အဆအရ ျမနမာႏငငသားမား ၏ ပမးမတႏစ၀ငေငြမာ အေမရကနေဒၚလာ (၂၀၀) ျဖစသည။ အစးရ၀န ထမးအမားစမ ေနထငရနအတြကလအပသည အသးစားရတ ထကေလာနညးေသာ လစာမားသာရရေနၾကၿပး မမတ႔ အ လပအတြက လာဒေတာငးျခငးမာ သမရးကအစဥအလာမးျဖစေနသည။ ပဂလကလပငနးမားတြင ကၽြမးကငမႈမလသည လပငနးမးလပကငသညၿမ႔ျပအလပသမားတေယာကသည တေန႔လင အေမရကနေဒၚလာ(.၅၀) မ (၁) ေဒၚလာခန႔သာ ၀ငေငြရသည။ေကးလကေဒသရစကပးေရးသမားမားမာ ထ၀ငေငြ၏ထက၀ကကသာ ရရသညဟ ခန႔မနးထားသည။49 အလပအကငရားပါးျခငးႏင အလပသမားမားအေပၚအစးရအာဏာပငမားက ကာကြယေပးရနပကကြကျခငးမားက စခန နမကၿပး အႏ ရာယျဖစေစသညလပငနးခြငအေျခအေနမားက ျဖစပြားေစသည။ နအဖသည ၁၉၆၄ ခႏစ အေျခခအလပ သမားမားဥပေဒႏင ၁၉၅၁ ခႏစစကရအမန႔မားတြငေဖာျပထားသည လပငနးဆငရာအေျခအေနမားအား အသအမတျပ ရန ပကကြကလကရသည။ ထဥပေဒမား ထတြင အခနပေၾကးမားႏင ေလာေၾကးခစားခြငမားက ေဖာျပထားသည။ ပဂၢ လကကနထတလပငနးမားတြငလပကငေသာသမား အတြက လစာမားႏင အကးအျမတခစားခြငမားက အစးရက သတ မတေပးထားသည။ ဖကစပလပငနးမားလပကငေနသည ပဂၢလက ကမၸဏမားအေနႏင သတ႔၏၀နထမးမားက အစးရ လပငနးတြငလပကငေနေသာ၀နထမးမား၏လပခထက ပမ၍မေပးရန တားျမစထား သည။ ထဥပေဒမားထတြင အစးရ ဌာနမားတြငအလပလပေနေသာ၀နထမးမားက တပတလင (၅)ရကႏင (၃၅) နာရအလပလပခြင ရေၾကာငးႏင ပဂၢလက ပငလပငနးမားတြငလပကငေနေသာ၀နထမးမားအတြက တပတလင (၆)ရကႏင (၄၄)နာရအထ အလပလပခြင ရ ေၾကာငး ေဖာျပထား၏။ အလပသမားမားသည တႏစလးတြင လစာႏငခြငရက (၂၁) ရကက ရရခစားခြငရေၾကာငး ဥပေဒ မားတြငဆ ထားသည။ သ႔ေသာ လကေတြ႔တြငမ စကရအလပသမားမားသည ေန႔စဥနနက (၇) နာရမ ည (၁၁) နာရအထ တပတလင (၇) ရက နားရကႏင အခနပေၾကးမရဘ အလပလပေနၾကရသည။50 ျမနမာႏငငအစးရသည အငအယအအဖြ႔၏ လြတလပစြာအဖြ႔အစညးဖြ႔စညးခြငဆငရာသေဘာတညခကအမတ (၈၇)က လကမတေရးထး ထားေသာလ အလပသမားမားသည သမဂၢဖြ႔စညးခြငႏင စေပါငးေတာငးဆခြငမားမရရၾကေခ။ အလပ သမားအဖြ႔အစညးမားသည ေျမေအာကအဖြ႔အစညး သ႑ာနမးျဖငသာလႈပရားရၿပး အဖြ႔၀ငမားသည ေထာငသြငး အ

18


ကဥးချခငးႏင ႏပစကျခငးမားအပါအ၀င ဖႏပ အျပစေပးမႈမား၊ ဒဏခတမႈမားျဖင အၿမၿခမးေျခာကခေနရ၏။ လကရ အ ခနတြင အလပသမားအေရးလႈပရားေဆာငရြကသ စစေပါငး (၃၁) ဥးက ေထာငခထားသည။51 ထ႔ျပင အလပသမား သမဂၢလႈပရားမႈမားက အမန႔ေၾကညာစာအမတ ၂/၈၈ ျဖင အထးကန႔သတထား လကရသည။ ရနကနၿမ႔တြင ၂၀၁၀ ခႏစ ကၿငမးခမးစြာဆႏၵျပခေသာအလပသမားသပတက လၿခေရးတပဖြ႔မားက ၿဖခြငးခၿပး သတ႔၏ ေတာငးဆခကမားႏင ပတ သကၿပး ဘာမမၾကားရေတာေခ။ နအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမားနအဖအေပၚအၾကျပခကမား • အလပသမားမားအား လြတလပသညအလပသမားသမဂၢမားက သတ႔၏ေရြးခယမႈျဖင ဖြ႔စညး၀ငေရာကခြငျပရန၊ • လြတလပစြာအဖြ႔ ဖြ႔စညးခြင၊ သတ႔၏အခြငအေရးမားက ကာကြယရနႏင တးတကေအာငလပေဆာငရနတ႔အတြက

ၿငမးခမးစြာ စေ၀းခြင၊ အလပသမားကယစားႏင သတ႔၏အေရးမားက လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင စသည အလပသမား အခြငအေရးမား ရရေအာင ၿငမးခမးလပေဆာငျခငးေၾကာငအဖမးခေနရသညအကဥးသားမားအား ခကခငးခၽြငးခကမရျပနလညလႊတေပးရန၊

• အဓမၼလပအားေစခငးမႈမားပေပာကေအာင အငအယလအအဖြ႔ႏင အျပညအ၀ပးေပါငးလပကငရန၊ အငအယလအႏင ပးေပါငးၿပး အဓမၼလပအားေစခငးမႈအားတငၾကားသညယႏယားလပငနးစဥအေၾကာငးက တငးရငးသား ဘာသာစကား မားအားလးျဖင လကကမး စာေစာငမားထတေ၀ၿပး တတငးျပညလး၌ျဖန႔ခရန၊ ထယႏယားအေၾကာငးက ျပညနယႏင တငးမားအားလးတြင အသပညာေပးေဆြးေႏြးပြမားလပေဆာငေပးရန၊

1. International Center for Transitional Justice, Impunity Prolonged, September 2009

2. Karen Women Organization, Walking Amongst Sharp Knives: The Unsung Courage of Karen Women

Village Chiefs in Conflict Areas of Eastern Burma, 2010

3. See reports License to Rape, Shattering the Silence, Unsafe State, Driven Away, Catwalk to the Bar-

rack

4. Human Rights Watch, Sold to Be Soldiers: The Recruitment and Use of Child Soldiers in Burma,

5. Art 38. Burma’s “Regulation for the Persons Subject to the Defense Services” sets 18 as the minimum

age for military recruitment, Human Rights Watch, Sold to be Soldiers 130, 2007; Rome Statute, art. 8,

§2(e)(vii)

6. Human Rights Education Institute of Burma (HREIB), Forgotten Futures

7. International Labour Organization, Forced Labour in Myanmar, Report of the Commission of Inquiry

Appointed Under Article 26 of the Constitution of the International Labour Organization to Examine

the Observance by Myanmar of the Forced Labour Convention 1930 (No. 29), Geneva, 2 July 1998

8. Chin Human Rights Organization (CHRO), 40 Villages Ordered to Perform Forced Labour, Rhodo-

dendron News, Volume XII, No. V, September-October 2009. These violations have been carried out

by LIB 99, 140, 266, 268, 269, 289, and 538. See individual submission by the CHRO for more infor-

mation

9. Internal Displacement Monitoring Center, Estimates of Internally Displaced Persons in Myanmar, No-

vember 2009

10. Amnesty International, Crimes against humanity in eastern Myanmar, 2008, and Karen Human Rights

Group, Cycles of Displacement, 2009 and Attacks on cardamom plantations, detention and forced la-

bour in Toungoo District, 2010

11. U.S. State Department, 2009 Human Rights: Burma Report, 2010

12. Karen Human Rights Group, Insecurity amidst the DKBA - KNLA conflict in Dooplaya and Pa'an dis-

trict, 2009

13. Assistance Association for Political Prisoners Burma (AAPP-B), media release, ABFSU member sen-

tenced to 104 years in jail, 14 January 2009

14. Burma Lawyers’ Council (BLC), An Analysis of the Elections in Burma in 2010, March 2010; also see AAPP-B’s individual submission for more information on political prisoners in the justice system

15. AAPP-B, Monthly Chronology, June 2010

19


16. Asian Human Rights Commission, Urgent Appeal Case: AHRC-UAC-032-2010, 26 March 2010

17. Report of the UN Special Rapporteur on the situation of human rights in Myanmar (A/HRC/10/19)

18. AAPP-B, media release, Case of Two Attacked Human Rights Defenders Submitted to UN, 27 April

2007April 23

19. AAPP-B, Monthly Chronology, June 2010

20. AAPP-B, Silent Killing Fields: Burma’s Prisons and Labour Camps, 2009

21. Human Rights Watch, Vote to Nowhere: The May 2008 Constitutional Referendum in Burma, 2008

22. Article 37 provides: “The Union is the ultimate owner of all lands, and all natural resources above and

below the ground, above and beneath the water and in the atmosphere.”

23. Leckie S. and Simperingham E., Housing, Land and Property Rights in Burma: The Current Legal

Framework, 2010

24. CHRO, Rhododendron News, Jan-Feb and May-Jun 2009

25. CHRO, On the Edge of Survival: the continuing rat infestation and food crisis in Chin State, Burma,

September 2009

26. HRFOM , Laid Waste: Human Rights along the Kanbauk to Myaing Kalay gas pipeline, May 18, 2009

27. Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in Myanmar (A/HRC/10/19) 28. IRIN Humanitarian News and Analysis, Myanmar waiting for development aid, 29. World Food Programme 30. UNICEF, State of the World’s Children 31. Women’s League of Burma, In the Shadow of the Junta: CEDAW Shadow Repot, 2008 32. Partners Relief & Development and Free Burma Ranger, Displaced Childhoods, April 2010 33. Report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in Myanmar (A/HRC/10/19

34. CHRO, On the Edge of Survival: the Continuing Rat Infestation and Food Crisis in Chin State,

Burma, September 2009. There are only eight permanent clinics to serve a population of 500,000. 35. Office of the UN Humanitarian Coordinator for Myanmar, Humanitarian Situation Update April 2007 36. CHRO, Chairman of Chin State Bars Foreign Aid, Rhododendron News, Volume XII, No IV, July-

August 2009

37. See individual submission by the CHRO for more details

38. From May-October 2009, Foundation for Education and Development (FED) surveyed a total of 64

villages in seven Nargis-affected townships, conducting interviews with 511 survivors. Publication of

the findings and further analysis is forthcoming.

39. Smita Narula, The Right to Food: Holding Global Actors Accountable Under International Law, 44

Columbia Journal of Transnational Law, 691, 764-66, 2006

40. Voravit Suwanvanichkij et. Al., Community-based assessment of human rights in a complex humani-

tarian emergency: The Emergency Assistance Teams-Burma and Cyclone Nargis, Conflict and Health,

2010.

41. Amnesty International, The Repression of Ethnic Minority Activists in Myanmar, 2010 42. See individual submission by the CHRO for further details 43. Ibid.

44. U.S. State Department, 2009 Human Rights: Burma Report, 2010

45. Ibid.

46. U.S. State Department, Trafficking in Persons Report, 2010

47. Kachin Women's Association-Thailand (KWAT), Eastward Bound, 2008

48. United Nations Development Programme, Impact of the UNDP Human Development Initiative in

Myanmar, 1994-2006, Yangon; 2006 49. U.S. State Department, 2009 Human Rights: Burma Report, 2010 50. Ibid.

51. According to the Federation of Trade Unions-Burma, http://www.dvb.no/news/labour-union-work-

punishable/10421

United Nations A/HRC/WG.6/10/MMR/1

General Assembly Distr.: General

10 November 2010

Original: English

လ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစ ႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥဆငရာ အလပအဖြ႔ႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥဆငရာ အလပအဖြ႔ႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥဆငရာ အလပအဖြ႔ႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥဆငရာ အလပအဖြ႔ ဆယၾကမေျမာကအစညးအေဆယၾကမေျမာကအစညးအေဆယၾကမေျမာကအစညးအေဆယၾကမေျမာကအစညးအေ၀၀၀၀းးးး ဂနဗာ၊ ဇနနဂနဗာ၊ ဇနနဂနဗာ၊ ဇနနဂနဗာ၊ ဇနန၀၀၀၀ါရ ါရ ါရ ါရ ၂၄ ၂၄ ၂၄ ၂၄ ရက ရက ရက ရက ---- ေဖေဖာေဖေဖာေဖေဖာေဖေဖာ၀၀၀၀ါရ ါရ ါရ ါရ ၄ ၄ ၄ ၄ ရက၊ ရက၊ ရက၊ ရက၊ ၂၀၁၁ ၂၀၁၁ ၂၀၁၁ ၂၀၁၁ ခႏစခႏစခႏစခႏစ

လ႔အခြငအေရးေကာငစဆးျဖတခက လ႔အခြငအေရးေကာငစဆးျဖတခက လ႔အခြငအေရးေကာငစဆးျဖတခက လ႔အခြငအေရးေကာငစဆးျဖတခက ၅၅၅၅////၁၁၁၁၏ ေနာကဆကတြအပဒ ၏ ေနာကဆကတြအပဒ ၏ ေနာကဆကတြအပဒ ၏ ေနာကဆကတြအပဒ ((((၁၅၁၅၁၅၁၅) () () () (ကကကက))))အရ အရ အရ အရ တငသြငးသည ႏငငေတာအစရငခစာတငသြငးသည ႏငငေတာအစရငခစာတငသြငးသည ႏငငေတာအစရငခစာတငသြငးသည ႏငငေတာအစရငခစာ ျမနမာႏငငျမနမာႏငငျမနမာႏငငျမနမာႏငင

* The present document was not edited before being sent to the United Nations translation services.

GE.10-17258

22


၁၁၁၁. နညးလမးႏင တငပငညႏႈငးျခငးလပငနးစဥ နညးလမးႏင တငပငညႏႈငးျခငးလပငနးစဥ နညးလမးႏင တငပငညႏႈငးျခငးလပငနးစဥ နညးလမးႏင တငပငညႏႈငးျခငးလပငနးစဥ ((((Methodology and consultation process)

1) ျမနမာႏငင၏ ႏငငေတာအဆင လ႔အခြငအေရးအစရငခစာက ႏငငမားအားလးက အလညက အစရငခရေသာ

လပထးလပနညး အတြက သတငးအခကအလကမားျပငဆငျခငးဆငရာလမးညြနခက A/HRC/6/ L.24 အရ ျပင ဆငခပါသည။

2) ျပညစမႈရၿပး ဘကမမႈရေသာ ႏငငေတာအစရငခစာတေစာငျဖစရနအတြက အစးရ၀နႀကးမား၊ ဒတယ၀နႀကးမား ႏင အျခား အဆငျမငအရာရမားပါ၀ငသည ဥးေဆာငေကာမတကဖြ႔စညးခၿပး မၾကမးေရးဆြေရးလပငနးစဥအတြက ႀကးၾကပသည အခနးက႑တာ၀နက ယခပါသည။

3) ထဥးေဆာငေကာမတ၏လမးညြနခကမားကခယၿပး အလပေကာမတသည သကဆငရာအစးရေအဂငစမားႏင လကတြ ပးေပါငးေဆာငရြကကာ ယခအစရငခစာက မၾကမးေရးဆြခပါသည။ ထ႔အျပင ျမနမာႏငငရလမႈအဖြ႔ အစညးမား1 ႏင ကလ သမဂၢေအဂငစမား2 ႏငလ တငပငေဆြးေႏြးမႈမားက ကယကယျပန႔ျပန႔လပေဆာငခပါ သည။ ယခအစရငခစာကျပငဆင ေရး သားရာတြင ဘနေကာကၿမ႔တြငဖြငလစထားသည လ႔အခြငအေရးဆငရာ မဟာမငးႀကးရး၏ အေရ႔ေတာငအာရေဒသဆငရာရး ႏငလ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား ျပလပခပါသည။

4) ယခအစရငခစာမၾကမးေရးဆြရာတြင အျခားအဖြ႔အစညးမားႏငဆကသြယလပကငရနတာ၀နရေသာ ဆကသြယေရးဆငရာ ဆပေကာမတသည ေကာမတဥကဌ၏ဥးေဆာငမႈျဖင ၂၀၁၀ ခႏစ ဧၿပလ ၅ ရကေန႔တြင ပးေပါငးလပေဆာငေရးအစညးအေ၀း က ကငးပခပါသည။ ကလသမဂၢေအဂငစမားႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာ မဟာမငးႀကး၏ ေဒသရးတ႔၏အကအညျဖငအလပ ရ ေဆြးေႏြးပြေပါငး (၃၅)3 ခက ကငးပခၿပး တကေရာက သေပါငး (၁၁၅၀) ဥးရခပါသည။ ဆကသြယေရးဆငရာ ဆပေကာမတက စေဆာငးေပးသည အခကအလကမား အေပၚအေျခခ၍ မၾကမးေရးဆြေရးဆပေကာမတက ယခအစရငခစာက မၾကမးေရးဆြပါသည။ ထ႔ေနာက ျပညစ လေလာကေသာသးသပမႈႏင ေနာကထပညြနၾကားမႈမားအတြက အလပအဖြ႔သ႔ မၾကမးအစရငခစာက တငသြငးပါ သည။ ထ႔ေနာကဥးေဆာငေကာမတသ႔ ထပမတငသြငးခပါသည။ ယခအစရငခစာ ကျပစရာတြင စနစတကျဖစမႈ၊ ရငးလငးတငျပမႈႏင ခငလသညအခကအလကမားတငျပမႈႏငအည ျပစေရးသားခပါသည။

5) ႏငငအားလးတငသြငးရသညအလညကအစရငခစာျပငဆငမႈႏငပတသကသည အလပရေဆြးေႏြးပြက ၂၀၁၀ ခႏစ ေမလ ၁၀-၁၁ ရကေန႔တြင ေနျပညေတာ၌ ကငးပခပါသည။ ထအလပရေဆြးေႏြးပြသည ႏငငအားလးအလည ကတငသြငးအစရငခရ သညလပထးလပနညးႏင ပတသကၿပး ျမနမာႏငငအစးရႏငလ႔အခြငအေရးဆငရာ မဟာ မငးႀကးရးတ႔အၾကား ပထမဥးဆး ပးေပါငးလပေဆာငမႈကေဖာျပေနသည အေရးပါလေသာ ေျခလမးတရပပငျဖစ သည။ ျမနမာႏငငအစးရသည ယခလပငနးစဥ အေပၚ အထးစတပါ၀ငစားပါသည။ အလပရေဆြးေႏြးပြသ႔ တက ေရာကလာသမားသည အျခားအာဆယကယစားလယမားထမ အေတြ႔အႀကမားက စတပါ၀ငစားစြာ ေလလာခၾက သည။ အာဆယႏငငမားက တကေရာကလာသမားကလ လမႈအဖြ႔အစညး မားႏင အျခားအဖြ႔အစညးမား၏ တင ပငေဆြးေႏြးပးေပါငးလပေဆာငသညလပငနးအေၾကာငးက ေလလာမတသားခၾကပါသည။

၂၂၂၂. ႏငင၏ေနာကခသမငး ႏငင၏ေနာကခသမငး ႏငင၏ေနာကခသမငး ႏငင၏ေနာကခသမငး Country background

ကကကက. အေျခခအခကမား အေျခခအခကမား အေျခခအခကမား အေျခခအခကမား (Basic facts)

6) ျပညေထာငစျမနမာႏငသည ေျမာကလတတြဒ ၉’ ၃၂’ ႏင ၂၃’ ၃၁’အၾကားႏင အေရ႔ေလာငဂတြဒ ၉၂’ ၁၀’ႏင ၁၀၁’ႏင ၁၁’ အၾကား အေရ႔ေတာငအာရေဒသတြငတညရသည။ အေရ႔ဖကတြင ေလာႏငင၊ အေရ႔ႏင အေရ႔ေတာင ဖကတြင ထငးႏငင၊ ေတာငဖကတြင မတမပငလယ၊ အေနာကဖကႏင အေနာကေျမာကဖကတြင အႏၵယႏင ဘဂၤလားေဒရႏငင၊ အေနာကေတာင ဘကတြင ဘဂၤလားပငလယေအာ၊ ေျမာကဖကႏင အေရ႔ေျမာကဖကတ႔တြင တရတျပညသ႔သမၼတႏငငတ႔ႏင နယနမတခငး ထစပေနပါသည။ ဧရယာအကယအ၀နး ၂၆၁၂၂၈ စတရနးမင ကယ၀နးပါသည။

7) လဥးေရစစေပါငးမာ ၅၉ သနးရၿပး တငးရငးသားလမးမားျဖစသည ကခင၊ ကယား၊ ကရင၊ ခငး၊ မြန၊ ဗမာ၊ ရခငႏင ရမးလမးမားအပါအ၀င လမးေပါငးတစရာေကာသည ခစခငရငးႏးစြာ ေနထငေနလကရၾကသည။ ကးကြယသည

23


ဘာသာမာ လဥးေရ စစေပါငး၏ ၈၉.၃၈ ရာခငႏႈးမာ ဗဒၥဘာသာမားျဖစၿပး ခရစယာနမာ ၄.၉ ရာခင ႏႈး၊ အစၥလာမ ၃.၈၁ ရာခငႏႈး၊ ဟႏၵ ၀.၅၁ ရာခင ႏႈး၊ မရးဖလာကးကြယသမား ၁ ရာခငႏႈးႏင အျခားဘာသာ ကးကြယသမားမာ ၀.၃၂ ရာခငႏႈးျဖစသည။

8) ႏငငေတာ၏အဓကစးပြားေရးသည လယယာစကပးေရးျဖစသည။ သဘာ၀ရငးျမစမားအေပၚအေျခခသည စးပြားေရးႏင ကန ထတလပေရးမားမာလ ႏငငေတာစးပြားေရးတြင အေရးၾကးသညအခနးက႑မ ပါ၀ငေနလက ရသည။

ခခခခ. ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ (The constitution)

9) ျပညသဆႏၵသေဘာထားအရ ႏငငေတာ ၿငမးခမးေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးေကာငစသည တငးျပညႏင သငေလာ သည ပါတစ ဒမကေရစႏင ေစးကြကစးပြားေရးစနစတ႔ကတညေဆာကရန အေျခခအတျမစမားကခမတခသည။ အနာဂတျပညေထာငစ အတြက ခငမာတညတသညဖြ႔စညးပအေျခခတရပသည အေရးႀကးသညအတြက ၁၉၉၃ ခႏစမစတင၍ ႏငငေတာ ၿငမးခမးေရး ႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးေကာငစသည အမးသားညလာခက ကငးပခသည။

10) အမးသားညလာခသည ၂၀၀၇ ခႏစ စကတငဘာလ (၃) ရကေန႔တြင ေအာငျမငသြားၿပးဆးခသည။ ထညလာခမ ခငမာသည ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတရပေပၚေပါကလာေရးအတြက အေျခခမ၀ါဒမားက အေသးစတခမတႏငခ သည။ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငင၏ ႏငငေတာဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ က ၂၀၀၈ ခႏစ ေမလ(၂၉) ရကေန႔ တြငကငးပျပလပခသည ျပညသ႔ဆႏၵခယပြျဖင အတညျပျပဌာနးႏငခသည။

11) ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒထတြင လ႔အခြငအေရးႏငပတသကသညအခကမား ျပညစစြာပါ၀ငသည။ ထအခကမားမာ လတဥး တေယာကခငးအခြငအေရး၊ တငးရငးသားလမးမားအၾကား အျပနအလနေလးစားမႈႏင အခငးခငး ကည ယငးပငးမႈ၊ စာေပႏင ယဥေကးမႈတးတကေရး၊ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအနညးဆးျဖစသည တငးရငးသားလမးမား၏ ေဒ သမားတြင လမႈစးပြားေရး တးတကျမငမားေစေရး၊ အလပသမားႏင လယသမားမားအားအခြငအေရးက ျမငတင ကာကြယေပးေရးတ႔ျဖစသည။ ထ႔ျပငဘာသာေရး လြတလပခြငကအာမခေပးျခငးႏင လ႔ဂဏသကၡာက ေစာကား ထခကမညဆပါက အေရးယေဆာငရြကျခငးမားလ ပါ၀ငပါေသးသည။

ဂဂဂဂ. ဥပေဒျပျခငး ဥပေဒျပျခငး ဥပေဒျပျခငး ဥပေဒျပျခငး (Legislature)

12) ျမနမာႏငငအတြငး တရားစရငရာတြင ထေရာကမႈရေစရနႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကသညႏငငေတာသစတခတညေဆာက ရာ၌ လ႔အခြငအေရးက ျမငတငကာကြယေပးႏငရနအတြက ႏငင၏အေျခအေနႏင ရငးျမစမားႏငကကညသည ဥပေဒသစမားက ျပဌာနးထားပါသည။

13) ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏အခနး (၄) တြင တရားဥပေဒျပခြငအာဏာမားက ျပည ေထာငစ လႊတေတာ၊ ေဒသ သ႔မဟတျပညနယလႊတေတာႏင ကယပငအပခပခြငတငးေဒသႀကးမားႏင ကယပင အပခပခြငဇဥးေဆာငအဖြ႔မား အၾကား ခြေ၀မႈႏငပတသက၍ ရငးလငးေဖာျပထားပါသည။ ျပညေထာငစ လႊတ ေတာက ျပညသ႔လႊတေတာႏင အမးသားလႊတေတာႏစရပျဖင ဖြ႔စညးထားပါသည။

ဃဃဃဃ. အပခပေရး အပခပေရး အပခပေရး အပခပေရး (Executive)

14) ျပညေထာငစ၏အခပအခာအာဏာပငမာ သမၼတျဖစသည။ ျပညေထာငစ၏အပခပမႈပါ၀ါမားက ျပညေထာငစ၊ ေဒသမားႏင ျပညနယမားအၾကား ခြေ၀ထားသည။ ကယပငအပခပခြငပါ၀ါမားက ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတြင ေဖာျပထားသညအတငး ကယပငအပခပေရးေဒသမားအၾကားတြင ခြေ၀ထားသည။

15) ျပညေထာငစအစးရတြင (က) သမတ (ခ) ဒတယသမတမား (ဂ) ျပညေထာငစ၀နႀကးမား (ဃ) တရားသႀကးခပ တ႔ပါ၀ငသည။ အပခပေရးႏငပတသကသညအေၾကာငးအရာမားအတြက ျပညေထာငစလႊတေတာအား ဥပေဒ မား ျပဌာနးႏငသည အာဏာကေပးထားသည။

24


16) ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအရ ေဒသႀကးမားႏင ျပညနယအစးရသည အပခပေရးႏငပတသကသည အေၾကာငးအရာ မားအတြက ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယလႊတေတာအား ဥပေဒမားျပဌာနးႏငသည အာဏာက ေပးထားသည။ ထ႔ျပငျပညေထာငစ ဥပေဒမားႏငအည လပေဆာငႏငေသာအရာမားအား လပပငခြငကလ ေဒသႀကး သ႔မဟတ ျပညနယအစးရထ အပႏငးထား သည။

17) ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအရ ကယပငအပခပခြငတငးေဒသႀကးမား သ႔မဟတ ဇမားရ ဥးေဆာငအဖြ႔မား၏ ကယပင အပခပခြငပါ၀ါ မားမာ -

(က) ကယပငအပခပခြငတငးေဒသႀကးမား သ႔မဟတ ဇမားရ ဥးေဆာငအဖြ႔မားသည ဥပေဒမားက ျပဌာနးခြငရ သည။

(ခ) ကယပငအပခပခြငတငးေဒသႀကးမား သ႔မဟတ ဇမားရ ဥးေဆာငအဖြ႔မားသည ျပညေထာငစလႊတေတာ က ျပဌာနးလကသည ဥပေဒမားက အေကာငအထညေဖာခြငရသည။

(ဂ) ကယပငအပခပခြငတငးေဒသႀကးမား သ႔မဟတ ဇမားရ ဥးေဆာငအဖြ႔မားသည သကဆငရာ တငးေဒသႀကးမား ႏင ျပညနယလႊတေတာတ႔ကျပဌာနးလကသညဥပေဒမားက အေကာငအထညေဖာခြငရသည။ ေနျပညေတာ သည ျပညေတာစ၏ အခက အခာေနရာျဖစသည။

ငငငင. တရားစရငေရး တရားစရငေရး တရားစရငေရး တရားစရငေရး (Judiciary)

18) ျမနမာႏငငတြင ျပညေထာငစတရားစရငေရးဥပေဒအရ ဗဟတရားရးခပ၊ ျပညနယႏငတငးတရားရး၊ ခရငတရားရး၊ ၿမ႔နယ တရားရးမားအျပင ဥပေဒအရဖြ႔စညးထားသည တျခားတရားရးမားရပါသည။ ထတရားရးမားက ရာဇ၀တမႈ မားႏင တရားမမႈမား ကစရငႏငသညအာဏာမားအပႏငးထားသည။ ဗဟတရားရးခပႏင ျပညနယ သ႔မဟတ တငးအဆငတရားရးမားသည ေအာကေျခတရားရးမားက ခမတလကသညစရငခကမား၊ ဆးျဖတခကမားႏင အမန႔မားက အယခတငျခငးႏင ျပနလည သး သပျခငးမားအား လပေဆာငႏငသညအာဏာရသည။ ထတရားရး မားသည ျမနမာႏငင၏တရားစရငေရးအာဏာမားက ဥပေဒမားႏငအည အမားျပညသေရ႔တြင လြတလပစြာႏင ေကာသားရငသားမခြျခားဘ စမေဆာငရြကလကရသည။ ဖြ႔စညးပ အေျခခ ဥပေဒ၏ အခနး (၆) အပဒ (၂၉၃) အရ ျပညေထာငစဗဟတရားရးခပ၊ တငးေဒသႀကးမား၏ တရားရးခပ၊ ျပညနယမား၏ တရား ရးခပ၊ ကယပငအပ ခပေရးတငးေဒသႀကးမား၏ တရားရးခပ၊ ကယပငအပခပေရးဇ၏ တရားရးခပ၊ ခရငတရားရး၊ ၿမ႔နယတရားရး ႏင ဥပေဒအရခြငျပထားသည အျခားတရားရးမား၊ စစခရးမားႏင ျပညေထာငစ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ တရားရးတ႔က ဖြ႔စညးထေထာငသြားမညျဖစသည။

19) ဗဟတရားရးသည တရားစရငေရးအတြကအျမငမားဆးအဆငျဖစၿပး အယခတငရာတြင ေနာကဆးေနရာျဖစသည။ ဗဟတရားရး ၏စရငခကသည အတညႏင ေနာကဆးစရငခကျဖစသည။ တရားစရငေရးမ၀ါဒမားက ခမတထား ၿပး တရားစရငေရးတာ၀နမား က ထမ၀ါဒမားႏငကကညစြာ လပေဆာငေနလကရသည။ ရာဇ၀တမႈဆငရာ လပ ထးလပနညးမား၊ တရားမမႈဆငရာလပထး လပနညးမားႏင သကေသအေထာကအထားဥပေဒမားက ျမနမာႏငင တြင ယခငကထက ျပဌာနးထားၿပးျဖစသည။

စစစစ. ျမနမာလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ျမနမာလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ျမနမာလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ျမနမာလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ (Myanmar human rights body)

20) ျပညထေရး၀နႀကးဌာနက ဥးေဆာငသည ျမနမာလ႔အခြငအေရးေကာမတက ၂၀၀၀ ခႏစ ဧၿပလ (၂၆) ရကေန႔တြင ကနဥးဖြ႔စညး ခသည။ ၂၀၀၇ ခႏစ ႏ၀ငဘာလ (၁၄) ရကေန႔တြင ထေကာမတက လ႔အခြငအေရးအဖြ႔ (Human Rights Body)အျဖစ ျပငဆင ဖြ႔စညးခသည။

21) ထအဖြ႔၏အဓကတာ၀န၀တရားမားမာ • ကလသမဂၢႏငႏငငတကာလ႔အခြငအေရးလႈပရားမႈမားက သးသပၿပး တငျပရန၊ • အမးသားလ႔အခြငအေရးေကာမရငတရပေပၚထြနးလာေရးအတြက ေလလာၿပး အႀကဥာဏမားေပးရန၊ • လအပသလ အလပအဖြ႔မားဖြ႔စညးရနတ႔ျဖစသည။

22) ထအဖြ႔သည ဘာသာေရးအခြငအေရး၊ ဖြ႔ၿဖးတးတကခြင၊ ျပညထေရး၊ တရားေရး၊ လမႈေရး၊ အလပသမား၊ ကနး

25


မာေရး၊ ပညာေရး ႏင ႏငငတကာေရးရာမား၊ အမးသမးႏငကေလးအခြငအေရးမားႏငပတသကသည အေၾကာငး မားဆငရာ လပငနးမားက လပေဆာငခသည။

23) ျမနမာလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏ဥကဌျဖစသည ျပညထေရး၀နႀကးသည လ႔အခြငအေရးမားခးေဖာကခရသညဟ၍ ဆေသာျပညသမားထမ တငၾကားလႊာမားႏင ဆကသြယမႈမားက လကခရယခသည။ ထအမႈမားက လအပသလ စစမးစစေဆးျခငးမား လပေဆာငသည။ အဖြ႔၏လပပငခြငထတြငမပါ၀ငေသာလ ထအမႈမားအေပၚ လအပသည ကငတြယေဆာငရြကခကမား လပေဆာငေပးခသည။

24) လ႔အခြငအေရးကာကြယတးျမငေရးအတြကလပေဆာငေနေသာ ယခလကရလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည မလကနဥး အဖြ႔သာျဖစၿပး ပရစမ၀ါဒမားႏငကကညသည လ႔အခြငအေရးေကာမရငတခ ေပၚထြနးလာလမမညဟ ေမာလငပါ သည။

ဆဆဆဆ. ဒမကေရစလမးေၾကာငး ဒမကေရစလမးေၾကာငး ဒမကေရစလမးေၾကာငး ဒမကေရစလမးေၾကာငး (Democratization process)

25) သမငးေၾကာငးတေလာကတြင ျမနမာႏငငသည တငးရငးသားလမးစအားလး ေအးအတပအမ လကတြေနထင လာသည ႏငငတႏငငျဖစသည။ ၁၈၈၅ ခႏစတြင စစပြသးပြအၿပး ၿဗတသကလနလကေအာကကေရာကခရသည။ ၿဗတသနယခ႔မား၏ေသြးခြ သပလအပခပသညစနစေၾကာင ၁၉၄၈ ခႏစလြတလပေရးရၿပးကတညးက ျမနမာ ႏငငသည ျပညတြငး လကနကကငဆန႔ကငမႈ မားက ရငဆငခရသည။ ျမနမာႏငငအစးရသည အမးသားစညးလး ညညြတမႈမၿပကြရနအတြက ျပညေထာငစမၿပကြေရး၊ တငးရငးသားေသြးစညးညညြတမႈမၿပကြေရး၊ အခပအျခာ အာဏာတညတခငၿမေရးစသည အမးသားရညမနးခကမားခမတကာ ႀကးပမးေဆာငရြကခသည။

26) အမးသားျပနလညေပါငးစညးေရးသည ႏငငေရး၊ စးပြားေရးႏင လမႈေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈတ႔အတြက အထးအေရးပါ သည အားေလာစြာ အစးရသည အမးသားစညးလးညညြတေရးက ေဆာငကဥးခသည။ ယခအခနတြင လကနက ကငအဖြ႔ (၁၈) ဖြ႔ အနက (၁၇) ဖြ႔ 4 သည လကနကႏင ၿငမးခမးေရးက လလယခၿပးျဖစသည။ ထအဖြ႔မားသည သကဆငရာနယေျမမား၏ ဖြ႔ၿဖးတးတက မႈလပငနးအစအစဥမားက အစးရႏငလကတြလပေဆာငေနလကရ၏။

27) ျမနမာႏငငသည ဒမကေရစအတြက လမးျပေျမပ (၇) ခကက ခမတၿပးျဖစသည။ ယခငကလကနကကငအဖြ႔ မားျဖစသည အဖြ႔ (၈)ဖြ႔မ ကယစားလယမား၊ ႏငငေရးပါတမားမ ကယစားလယမား၊ တငးရငးသားမားႏင လမႈ လတနးစားအသးသးမ ကယစား လယမားသည လမးျပေျမပ၏ ပထမအဆငျဖစသည အမးသားညလာခက တကေရာက၍ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒသစက ေရးဆြ ရနေဆြးေႏြးခသည။

28) အမးသားညလာခလပငနးစဥတခလးသည ၂၀၀၇ ခႏစ စကတငဘာလ (၃) ရကေန႔တြငေအာငျမငစြာၿပးဆး ခၿပး ျပညေထာငစ အတြငးရတငးရငးသားျပညသမားအားလးအတြကအခြငအေရးကေဆာငကဥးေပးႏငမည ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒသစ၏ အေျခခ မ၀ါဒမားက ခမတႏငခသည။

29) ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒမၾကမးက တတငးျပညလးတြင ၂၀၀၈ ခႏစ ေမလ (၂၉) ရကေန႔က လြတလပတရားမတ စြာျဖင ကငးပျပ လပခေသာ ျပညသ႔ဆႏၵခယပြ၌ (၉၄.၄၈) ရာခငႏႈး၏ေထာကခခကျဖင အတညျပႏငခသည။ ဆႏၵမေပးႏငသစစေပါငး (၂၇၂၈-၈၈၂၇) အနက (၂၆၇၇၆၆၇၅) ဥးဆႏၵျပခၾက၏။ ဆႏၵခယပြက ျမနမာႏငငရ သတမနမားႏင ေကာငစစ၀နမား ကလ ျမနမာႏငငေဒသမားရ မရမားတြင ေစာငၾကညေလလာခၾကသည။

30) ျပညသလထ၏လလားခကမားကျဖညစညးေပးမညရညရြယခကျဖင ျမနမာႏငငအစးရသည ယခအခါတြင လမးျပ ေျမပ ခႏစ ခက၏ အေရးၾကးေသာ ငါးဆငေျမာကအဆငျဖစသည လြတလပၿပး တရားမတသည ပါတစဒမကေရစ ေရြးေကာကပြကကငးပ မညအဆငက အေကာငအထညေဖာေနသည။ ၂၀၁၀ ခႏစ ၾသဂတလ (၁၃) ၇ကေန႔က ထတျပနသည ေရြးေကာကပြေကာမရင ၏ ေၾကညာခကအမတ ၈၉/၂၀၁၀ တြင ေရြးေကာကပြကငးပမညေန႔က ၂၀၁၀ ခႏစ ႏ၀ငဘာလ (၇) ရကေန႔အျဖစသတမတခသည။ ေရြးေကာကပြေကာမရငႏင ေရြးေကာကပြဥပေဒမား က ၂၀၁၀ ခႏစ မတလ (၈) ေန႔တြင ျပဌာနးခသည။ ႏငငေရးပါတမား မတပတငျခငးဥပေဒအရ ျမနမာႏငငသား မား အားလးသည ႏငငေရးပါတမားထေထာငခြင၊ မဆြယလႈ႔ေဆာခြငႏငေရြးေကာကပြ တြင ပါ၀ငယဥၿပငခြငမား ရရခသည။ ထ႔ေၾကာင လကရအခနသည ျမနမာႏငငအတြက ဒမကေရစလမးေၾကာငးေပၚသ႔ အသြငကးေျပာငးေန သည အေရးႀကးသညအခနအခါျဖစေပသည။

26


၃၃၃၃. လ႔အခြငအေရးမားက ကာကြယျမငတငျခငး လ႔အခြငအေရးမားက ကာကြယျမငတငျခငး လ႔အခြငအေရးမားက ကာကြယျမငတငျခငး လ႔အခြငအေရးမားက ကာကြယျမငတငျခငး Protection and promotion of human rights

ကကကက. ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာ၀၀၀၀နရမႈမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငး နရမႈမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငး နရမႈမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငး နရမႈမားက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငး (Implementation of inter-

national human rights obligations)

((((၁၁၁၁) ) ) ) စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာအခြငအေရးမား စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာအခြငအေရးမား စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာအခြငအေရးမား စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာအခြငအေရးမား (Economic, social and cultural rights)

31) ျမနမာႏငငသားတငးသည အမးသားစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးေရးအတြက တငးျပညအတြငးစးပြားေရးလပငနးမားက လြတ လပစြာ လပပငခြငရသည။ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင တညဆဥပေဒမားကမဆန႔ကငမခငး စးပြားေရးလပေဆာင ရာတြင ပဂၢလကပငဆငခြင၊ ကယပငတထြငခြငႏင မပငခြငမားက ႏငငေတာက အာမခေပးထားသည။

32) ႏငငသားမားသည အစးရဌာမား၊ အလပလပခြငမား၊ ကမၸဏမား၊ စးပြားေရးလပငနးမား၊ နညးပညာႏင သကေမြး ၀မးေကာငး ပညာကနသြယမႈမား၊ အနပညာ၊ သပၸပညာႏင နညးပညာမားက ဆနးသစတထြငမႈစသည စးပြားေရး ႏင လမႈေရးလပငနးမားတြင တနးတအခြငအေရးခစားခြငရသည။

33) ႏငငသားတငးသည အျခားတငးရငးသားျဖစမႈႏင ယၾကညခကမားအေပၚ မေစာကားဘဘာသာစကား၊ စာေပအႏ ပညာ၊ ယဥေကးမႈႏင ဓေလထးစမားက ထမးသမးေစာငေရာကခြငရသည။

34) ႏငငသားမားသည တရားဥပေဒႏငအည စာေပ၊ ယဥေကးမႈ၊ အႏပညာ၊ ထးထမးစဥလာမားႏင ဓေလမားက တး တကေအာင လြတလပစြာလပပငခြငရသည။

35) အထကပါအပဒ ၃၁၊၃၂၊ ၃၃၊ ၃၄ တ႔တြငေဖာျပထားသည စးပြားေရးႏငလမႈေရးတနးတအခြငအေရးမားသည ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒမေပၚမကထညးက ရၿပးသားျဖစသည။ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒေပၚေပါကလာခပါက ျပညသမားသည ထအခြငအေရး မား၏အႏစသာရက ဆကလကခစားႏငမညျဖစသည။

36) လမႈဖလေရးဥပေဒမားျဖစသညလမႈဖလေရးအခြငအေရးဆငရာဥပေဒ၊ မခငမားအားမေမြးဖြားမႏင ေမြးဖြား အၿပး ေစာငေရာကျခငးဆငရာ ဥပေဒ၊ အလပလပေနေသာမခငႏင ကေလးတ႔၏ အခြငအေရးဆငရာ ဥပေဒမား ကလ ျပဌာနးထားၿပးျဖစသည။

((((၂၂၂၂)))) ႏငငသားႏင ႏငငေရးဆငရာအခြငအေရးမား ႏငငသားႏင ႏငငေရးဆငရာအခြငအေရးမား ႏငငသားႏင ႏငငေရးဆငရာအခြငအေရးမား ႏငငသားႏင ႏငငေရးဆငရာအခြငအေရးမား (Civil and political rights)

37) ျမနမာႏငငတြင လမး၊ အသားအေရာင၊လင၊ ဘာသာစကား၊ ကးကြယသညဘာသာ၊ ႏငငေရးႏငအျခားအျမငမား၊ ႏငငသားႏင လမႈေရးေနာကခ၊ ဆငးရမြေတမႈ၊ ေမြးဖြားျခငးႏင အျခားအဆငအတနးမားေၾကာင ခြျခားျခငးမား မရေအာင အာမခေပးသည ဥပေဒမားရပါသည။5 ျပစမႈကးလြနစဥကတညရထားေသာဥပေဒျဖင ဆးဆး၀ါး၀ါး ရာဇ၀တမႈမား ကးလြနသညအမႈမးက ေသ ဒဏအျပစေပးရန ဥပေဒက ျပဌာနးထားပါသည။ ထသ႔စရငခကက လပႏငသညစြမးရညရေသာတရားရးမ ေနာကဆးစရငခက ခၿပးမသာ လပေဆာငႏငပါသည။6 ထသ႔လပေဆာင ခကသည ႏငငတကာ ႏငငသားႏင ႏငငေရးအခြငအေရးဆငရာစာခပ (ICCPR) အပဒ (၆) (ခ) ႏင ကကညမႈ ရ ပါသည။ ေသဒဏေပးျခငးမားက တရားဥပေဒအရ ျပဌာနးထားေသာလ ၁၉၈၈ ခႏစ ေနာကပငးမ စတင၍ ေသ ဒဏေပးျခငးမားက မလပေဆာငေတာေပ။ ျပစမႈကးလြနစဥကတညရထားေသာ ဥပေဒျဖင ေသဒဏစရင ႏငေသာလ စရငခရမညသသည အသက (၁၆) ႏစေအာကျဖစပါက ေသဒဏစရငျခငးရမညမဟတေပ။7

38) ႏပစကျခငး၊ ရကစကစြာႏင လမဆနစြာဆကချခငး သ႔မဟတ အျပစေပးျခငး၊8 ကၽြနျပျခငး၊ ကၽြနကနကးျခငး၊ အဓမၼလပအားေစခငးျခငးႏင မျဖစမေနလပအားေပးျခငးတ႔က တားျမစပတပငထားျခငးမားက ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒႏင ရာဇသတႀကး ပဒမမား တြင ေတြ႔ႏငသည။9 လတငးတြင လြတလပခြငႏင လၿခခြငရသည။ တရားလက လြတဖမးဆးျခငး သ႔မဟတ ခပေႏာငျခငးက တားျမစမႈမားရသည။ ရာဇ၀တမႈတခခေၾကာင ဖမးဆးခပေႏာငခရ သတငးက ဥပေဒအရသတမတထားေသာ လပထးလပနညး မားႏငအည ဖမးဆးခပေႏာငရမညျဖစသည။10 လ သားခငးစာနာသညအေနျဖငဆကဆရနအတြက ေထာငဒဏအျပစေပးခရ သည ကေလးသငယ သ႔မဟတ လ ငယမားက အရြယေရာကၿပးသားအကဥးသားမားႏင အတ တြမထားရနသတမတထားသည အပဒသည ကေလး သငယဆငရာဥပေဒတြငပါရသည။11 တရားစရငမႈေရ႔ေမာကတြင လတငးတနးတညမရေစေရးအတြက ဥပေဒမား ကလ ျပဌာနးထားသည။12 ဥပေဒအရ အျပစရသညဟသကေသမျပႏငမခငး ထသတြငအျပစမရဟခယႏငသည

27


အခြငအေရးမားကလ ေပးအပထားသည။13 39) ကေလးငယမားဆငရာရာဇ၀တမႈခငးမားတြင လပထးလပနညးမားက သတ႔၏အသကအရြယထညသြငး စဥးစား

ၿပး ျပနလညထေထာငေပးေရးကရညရြယၿပး လပေဆာငေပးသည။14 ရာဇ၀တမႈေၾကာင အျပစေပးခရေသာသတငး သည ထသ႔စရင အျပစေပးခမႈအေပၚ ျပနလညသးသပရနအထကတရားရးသ႔ ဥပေဒအရတငျပနငသည။15 ထ႔ျပင ျပစဒဏစရငျခငးခၿပးေသာ သ႔မဟတ အျပစမကြငးလးကၽြတလြတေျမာကၿပးျဖစေသာသတဥးက ထအမႈျဖင ျပန လညစရငျခငး မရေစရန ေစာငေရာကထားပါသည။16

40) ေနာကေၾကာငးျပနတရားစရငမႈအား တားဆးႏငရနအတြက ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတြင ရာဇ၀တမႈကးလြနသတဥး က ထအခနကတရား၀ငသကေရာကျခငးရခသည သကဆငရာဥပေဒျဖငသာအေရးယရန ေဖာျပထားသည။ ထ႔ျပင ထသအားအျပစေပးရာတြင ထဥပေဒအရစရငႏငေသာျပစမႈထက ပၿပးအျပစမေပးရန ဆထားသည။17 လတဥးခငး ၏ပဂၢလကအခြငအေရးက ေစာငေရာကရနအတြက မသားစ၊ ေနအမႏင စာေပးစာယကစၥမားက ကာကြယေပးျခငး ႏင လတဥး၏ေလးစားခရမႈႏင ဂဏသကၡာကထခကေစမည တကခကျခငးမားမကာကြယေပးျခငးမား လပ ေဆာငပါသည။18

41) လြတလပစြာေတြးေခၚခြင၊ ယၾကညခြငႏင ကးကြယခြငမားကလ ေပးအပထားပါသည။19 စစမကမားျဖစပြားေအာင ၀ါဒျဖန႔ လႈ႔ေဆာျခငးမားႏင ခြျခားဖႏပမႈ၊ ခကရနျဖစမႈႏင အၾကမးဖကမႈမားက ဥးတညေစႏငသည လမးေရး၊ တငးရငးသားေရးႏင ဘာသာေရးလႈ႔ေဆာျခငးမားက တားျမစထားပါသည။20

42) ျမနမာႏငငသည ၿငမးခမးစြာစေ၀းခြင21ႏင လြတလပစြာအဖြ႔အစညးထေထာငခြင22 မားကလ အသအမတျပထား သည။

43) လကထပထမးျမားႏငသညအသကအရြယရေသာ အမးသားႏငအမးသမးမားက လကထပခြငႏင မသားစ ထေထာငခြငမားျပထားပါသည။ ကေလး၏ေမြးစာရငးမတပတငခြင24 ႏင ဥပေဒအရ ႏငငသားျဖစပငခြင25 တ႔က လ ေပးထားပါသည။

44) ထ႔ျပင မေပးခြငႏင ေရြးေကာကပြတြငပါ၀ငေရြးခယပငခြငတ႔ကလ ေပးထားပါသည။26 စြပစြခရသ၏ မကေမာက တြင တရား စရင ပငခြငႏင လကယတငျဖစေစ တရားေရးအေထာကအပမတဆငျဖစေစ ခခကာကြယခြငမားလ ရ ပါသည။ အကယ၍ ထသတြင တရားေရးဆငရာအေထာကအပမားေပးထားျခငးမရလင သ႔အေနျဖင မမသေဘာ ျဖင ေရြးခယႏငၿပး အကယ၍ ထသ႔ လပေဆာငရနအတြက ကနကေငြမားက ေပးႏငသညအေျခအေနမရပါက ထကနကေငြက ေပးစရာမလေၾကာငး အသေပးျခငးမားလ ရပါသည။27

((((၃၃၃၃)))) ကေလးအခြငအေရး ကေလးအခြငအေရး ကေလးအခြငအေရး ကေလးအခြငအေရး (Child rights)

45) ျမနမာႏငငသည အျပညျပညဆငရာ ကေလးမားအခြငအေရးဆငရာစာခပက ၁၉၉၁ ခႏစ ဇလငလ (၁၇) ရကေန႔ တြင အတညျပ လကမတေရးထးခပါသည။ ၁၉၉၁ ခႏစ ၾသဂတလ (၁၅) ရကေန႔တြင စာခပအဖြ႔၀ငႏငငျဖစလာ ခပါသည။ ထစာခပပါအခကမားက အေကာငအထညေဖာရနအတြက “ကေလးသငယဆငရာဥပေဒ”က ၁၉၉၃ ခႏစ ဇလင (၁၄) ရကေန႔တြင ျပဌာနးခသည။ ၂၀၀၁ ခႏစ ဒဇငဘာလ (၂၁) ရကေန႔တြင လပထးလပနညးမားက ဆကလကျပဌာနးခသည။ အရြယမေရာကေသးသညကေလးမားႏင ပတသကသညတရားေရးဆငရာအမႈမားက ကငတြယေျဖရငးရနအတြက ကေလးသငယဆငရာ တရားရးမားက ထေထာင ဖြငလစခသည။ ျမနမာႏငငသည ယနဆကအဖြ႔ႏငပးေပါငးၿပး အရြယမေရာကေသးသညကေလးမား၏ အမႈမားဆငရာ လပငနးမားက ေဆာငရြက ခသည။ ကေလးအခြငအေရးဆငရာအမးသားေကာမတက ၁၉၉၃ ခႏစ မတလ (၃၀) ရကေန႔တြင ဖြ႔စညးခၿပး အ လပအဖြ႔က ၁၉၉၇ ခႏစ ဇြနလ (၁၇) ရကတြင ထေထာငခသည။

46) ထ႔ျပင ျပညနယ၊ ေဒသ၊ ခရငႏင ၿမ႔နယအဆငအသးသးအဆငအလကေကာမတမားကလ ဖြ႔စညးခသည။ ျပည နယႏင တငး (၁၀) ခ တြင ေစတနာ၀နထမးလမႈဖလေရးအရာရမားက တာ၀နေပးခသည။ ကလသမဂၢ ကေလး အခြငအေရးဆငရာေကာမတ သ႔ ျမနမာႏငငဆငရာ ကေလးအခြငအေရးအတြက ပထမဥးဆးအစရငခစာက ၁၉၉၅ ခႏစ ၾသဂတလတြငတငသြငးခၿပး ဒတယ အစရငခစာက ၂၀၀၂ ခႏစမတလတြင၎၊ တတယႏင စတတ အစရငခစာက ၂၀၀၉ ခႏစ ဧၿပလတြင၎ တငသြငးခသည။

47) လမႈ၀နထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာနသည ယနဆကႏငပးေပါငးကာ ၂၀၀၂ ခႏစမ

28


သည။100 40. မသားစမားတကြတျပားျဖစေစျခငး သ႔မဟတ မသားစမားအားေျပာငးေရြ႔ေစျခငးမား ျဖစေစသညအျပအမမား

အား ေရာငၾကဥရန ကေလးအခြငအေရးေကာမတကလ အႀကျပထားသည။101 ေဂဟာမားတြငရေသာ ကေလးမား အေျခအေနက ဆနးစစေလလာျခငး မား၊102 ေမြးဖြားျခငးဆငရာ ျပညတြငးဥပေဒမားႏင လပေဆာငေနမႈမားက ျပနလညျပငဆငရန တကတြနးထားသည။103

41. စေဒါေကာမတသည ျမနမာႏငငတြငရေနေသာ လကထပထမးျမားျခငးဆငရာစနစအမးမးႏင ပတသက၍ စးရမ ေၾကာငးဆသည။ အမေထာငဖကတဥးထကပယျခငးက အားမေပးေသာလ ပတပငတားဆးျခငးမရသည အေပၚ အထးစးရမသည။ ထ႔ျပင လငမယား ၾကားတြငမဒနးကငျခငးက ရာဇ၀တမႈအျဖစမမတယျခငးအေပၚ စးရမမ သည။104

5. လြတလပစြာကးကြယယၾကညခြင၊ ထတေဖာေျပာဆခြင၊ အဖြ႔အစညးဖြ႔စညးခြငႏင ၿငမးခမးစြာစေလြတလပစြာကးကြယယၾကညခြင၊ ထတေဖာေျပာဆခြင၊ အဖြ႔အစညးဖြ႔စညးခြငႏင ၿငမးခမးစြာစေလြတလပစြာကးကြယယၾကညခြင၊ ထတေဖာေျပာဆခြင၊ အဖြ႔အစညးဖြ႔စညးခြငႏင ၿငမးခမးစြာစေလြတလပစြာကးကြယယၾကညခြင၊ ထတေဖာေျပာဆခြင၊ အဖြ႔အစညးဖြ႔စညးခြငႏင ၿငမးခမးစြာစေ၀၀၀၀းခြင၊ အစးရဌာန းခြင၊ အစးရဌာန းခြင၊ အစးရဌာန းခြင၊ အစးရဌာန

မားႏင ႏငငေရးတြငပါမားႏင ႏငငေရးတြငပါမားႏင ႏငငေရးတြငပါမားႏင ႏငငေရးတြငပါ၀၀၀၀ငခြင ငခြင ငခြင ငခြင (Freedom of religion or belief, expression, association and peaceful

assembly, and right to participate in public and political life) 42. အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရသည ခငးျပညနယအတြငးရ ခရစယာနဘရားေကာငးမားအား ပတပစသည

သတငးမားက မတ တမးတငထားၿပး တငးရငးသားလမးစမားက အေျခခအခြငအေရးမားရရဖ႔ အစးရအေနျဖင အာမခေပးရန ေတာငးဆထားသည။105

43. အေထြေထြညလာခကလ လြတလပစြာစေ၀းခြင၊ အဖြ႔အစညးဖြ႔စညးခြင၊ သြားလာခြင၊ ထတေဖာေျပာဆခြငႏင လြတလပေသာ သတငးဌာနမား ရခြငမားအေပၚကန႔သတမႈမားကရပတၿပး ဆငဆာျပလပျခငးအားအဆးသပ ရန ေတာငးဆထားသည။106 အထး စစမးစစေဆးေရးအရာရက လြတလပစြာ ထတေဖာေျပာဆခြင၊ အဖြ႔အစညး ဖြ႔စညးခြငႏင စေ၀းခြင၊ လြတလပေသာမဒယာမား ရခြငမားက ခစားႏငေစရနအတြကျပညတြငးဥပေဒမားက ျပန လညသးသပရန အားေပးထားသည။107

44. အစးရအေနျဖင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏင အျခားသကဆငရာအဖြ႔မား၊ တငးရငးသားအပစမားႏင စစမနေသာ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈက အျမနဆးလပေဆာငရန အေထြေထြညလာခက ေတာငးဆထားသည။108 ထ႔ျပငလ႔အခြင အေရးကာကြယေစာငေရာကသ မား၏ လပေဆာငမႈမားအေပၚ အေႏာကအယကမျပဘ သတ႔၏လၿခေရးႏင လြတလပစြာသြားလာခြငက အာမခေပးရန ေတာငးဆထား၏။109 အေထြေထြအတြငးေရးမးကလ ျမနမာႏငင၏ ဒမကေရစအသြငကးေျပာငးေရးသည စစမနသည အမးသားျပန လညေပါငးစညးေရးအပါ၀ငဘ မျဖစႏငေၾကာငး ထပေလာငးေျပာဆခသည။110 လြတလပၿပးပြငလငး ျမငသာမႈရေသာ ေရြးေကာကပြလပငနးစဥသ႔ လအပသလ ဥးတညေလာကလမးရနအတြက အေထြေထြညလာခက တကတြနးထားသည။111

45. စေဒါေကာမတက အမးသားလႊတေတာအပါအ၀ငအစးရလပငနးမား၊ ႏငငေရးႏငပညာရငအပငးမားတြင အမး သမးမားပါ၀ငမႈ နညးပါးျခငးအတြက စးရမေၾကာငးဆသည။112 ျမနမာႏငငရလထအဖြ႔အစညးမားႏင အမးသမး အဖြ႔မားအား ကန႔သတခပ ခယျခငးမားမရဘ အစအစဥမားလပေဆာငခြငေပးရန ေတာငးဆသည၊ ထ႔ျပင အစးရ မဟတသညအဖြ႔အစညးမားဆငရာ မတပတငျခငးႏငေထာကပျခငးဆငရာစညးမဥးမားက ျပနလညေလလာရန တကတြနးထားသည။113

6. အလပလပပငခြငႏင မတၿပးသငေလာသည လပငနးခြငရရေရးအလပလပပငခြငႏင မတၿပးသငေလာသည လပငနးခြငရရေရးအလပလပပငခြငႏင မတၿပးသငေလာသည လပငနးခြငရရေရးအလပလပပငခြငႏင မတၿပးသငေလာသည လပငနးခြငရရေရး (Right to work and to just and favorable

conditions of work) 46. အာဏာပငမားအေနျဖင တရား၀င အလပသမားသမဂၢမား၏လႈပရားမႈမားက ဖမးဆးျခငး၊ ေထာငချခငးမားျဖင

၀ငေရာကစြတဖကျခငးမျပသငဘ အလပသမားသမဂၢ၀ငမားက ရာဇ၀တမႈကးလြနသညဟေသာ စြပစြၿပး ေႏာက ယကျခငးမားမလပရန အငအယလအကၽြမးကငသမားေကာမတက ထပေလာငးေျပာဆထားသည။114 အထးစစမး စစေဆးေရးအရာရက လအမားအျပား သည မတရားသငးအျဖစေၾကညာထားသည အလပသမဂၢမားအဖြ႔ခပ (FTUB) အပါအ၀င အျခားအလပသမားသမဂၢမားႏင ဆကသြယမႈေၾကာင ေထာငဒဏႏစရညလမား ခမတခထား ရေၾကာငး မတတမးတငထားသည။115

47. အလပေစးကြကတြင အမးသမးမားတနးတအခြငအလမးမားရရေအာငအာမခေပးရန စေဒါေကာမတက ပနၾကား ထားသည။ ထ႔ျပင အစးရအေနျဖင လမႈကာကြယေပးျခငးမားက ရရခစားႏငရနအတြက စညးမဥးမားခမတ

29


ေဆာငရြကေပးရန ေတာငးဆထားသည။116

7. လမႈဖလေရးႏင သငတငေလာကပတေသာလေနမႈအဆငအတနးလမႈဖလေရးႏင သငတငေလာကပတေသာလေနမႈအဆငအတနးလမႈဖလေရးႏင သငတငေလာကပတေသာလေနမႈအဆငအတနးလမႈဖလေရးႏင သငတငေလာကပတေသာလေနမႈအဆငအတနး (Right to social security and to an

adequate standard of living) 48. လသားခငးစာနာေသာအစအစဥမားသည ခရးသြားလာမႈအားကန႔သတျခငး၊ အစားအစာမားကသယယပ႔ေဆာင

ရာတြင ခြငျပမန႔လအပျခငး၊ ကနပစၥညးမားတငသြငးမႈအေပၚ ကန႔သတပတပငျခငးမားႏင ႀကေတြ႔ရေၾကာငး ကမၻာစားနပရကၡာအဖြ႔က ေျပာဆသည။117 ထ႔ျပင ေျမမအလပသမားမား၊ အေသးစားလယသမားမား၊ အမးသမး မားဥးေဆာငေနေသာ အမေထာငစမားႏင ခြျခားခရေသာအပစ၀ငမားဥးစးေနရသညအမေထာငစမား စသညသ မားသည အစားအစာရရခြငႏငပတသကၿပး အခကအခဆး ဆး၀ါး၀ါးႀကေနရသည။118

49. အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရက ေမြးကငးစကေလးေသဆးႏႈးမာ (၁၀) ရာခငႏႈးအထ ျမငမားေနသညဟ ဆသည။ ျမနမာႏငငရ ကေလး (၃၀) ရာခငႏႈးမာ ဆး၀ါးသညအဟာရခ႔တျခငးက ခစားေနၾကသည။ အသကငါးႏစေအာက ကေလးမား အၾကားေပါငခန မျပညသညကေလးမာ (၃၂) ရာခငႏႈးျဖစသည။ လဥးေရ၏(၂၅) ရာခငႏႈးမာ သန႔ရငး ေသာေသာကသးေရက မရရၾကေခ၊ အေရ႔ေတာငအာရေဒသရ ငကဖားေရာဂါခစားရသ၏ ထက၀ကမာ ျမနမာျပည မျဖစသည။119 ကေလးအခြငအေရးေကာမတသည ေမြးကငးစကေလးႏင ငါးႏစေအာကကေလးေသဆးမႈမား ျမင မားေနျခငးႏင အသကရညမႈ ႏႈးနမကေနျခငးက စးရမမသည။ ေကးလကေဒသမားတြင ကနးမာေရး၀နေဆာငမႈ မားမာ မၾကာခဏဆသလ မရသေလာကျဖစသည။ ျမနမာႏငငရ ကေလးမား၏ အသကရငမႈႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈ တ႔က ကေလးအရြယတြငျဖစတတသညေရာဂါမားက ဆကလကၿခမးေျခာကလကရသည။120 ကေလးတငးအထး သျဖင ေကးလကေဒသမားႏင အစြနအဖားေဒသမားမကေလးမားအေနျဖင သန႔ရငးေသာေရႏင လေလာကေသာ ပတ၀နးကငသန႔ရငးေရးမားရရေစရန အာမခသငေၾကာငး အႀကေပးထားသည။121

50. အစးရအေနျဖင ကနးမာေရးက႑ကတးတကေအာငလပေဆာငရနႏင မခငႏငေမြးကငးစကေလးေသဆးမႈမား၊ ကးစကတတေသာေရာဂါမားေၾကာငေသဆးရမႈမား၊ အဟာရငတမြတမႈမားႏင မခငအတြက ေရာဂါမားျဖစပြားေစ ျခငးမားကေလာခႏငရန လပေဆာငဖ႔ စေဒါေကာမတကလ ေတာငးဆထားသည။ ထ႔ျပင ကနးမာေရးဆငရာ ၀နေဆာငေထာကပမႈမားႏင ေဆး၀ါးမားက အမးသမးမား အထးသျဖင ေ၀းလသည ေကးလကေဒသမားမ အမး သမးမားပမရရေအာငနညးေပါငးစျဖင လပေဆာငေပးရန တကတြနးထားသည။122

51. အပခအငဗ ေအအငစအကစဆငရာ ႏငငေတာစမကနးဗဟာငါးႏစ (၂၀၀၆-၂၀၁၀) က ခမတထားေသာလ လင အေျချပအျမင မားေၾကာင အမးသမးႏင မနးကေလးငယမားေရာဂါပးစြကပခခြင ပမားႏငသညအခကအေပၚ စေဒါေကာမတအေနႏင စးရမ မကငးျဖစမသည။123 ကေလးအခြငအေရးေကာမတကလ ထသ႔ပင ခယသည။124 ကလသမဂၢေအအငဒအကစဆငရာဌာနက ၂၀၀၇ ခႏစတြင အပလအငဗပးျပန႔ပြားျခငးမာ ေႏးေကြးေသာလ တ ေျဖးေျဖးခငးတးပြားေနေၾကာငးႏင ေရာဂါကသေရး ေဆးလ အပေနသေပါငး ျမနမာႏငငတြင (၇၀၀၀၀) ခန႔ရမည ဟ ခန႔မနးထားသည။125

8. ပညာသငၾကားခြငပညာသငၾကားခြငပညာသငၾကားခြငပညာသငၾကားခြင (Right to education) 52. အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရသည ေကာငးအပခေသာကေလးမား၏ (၄၃) ရာခငႏႈးသာ ငါးႏစမလတနးပညာက

ၿပးဆးေၾကာငး မတတမးတငမသည။126 အထးလအပခကမားရေနေသာကေလးမားႏင မသနစြမးသညကေလးမား အတြက အထးေကာငးမား တညေဆာကေပးရနႏင လမႈဘ၀အတြငးအသားကေအာင လပေဆာငေပးရနတ႔အ တြက ပညာေရးဆငရာဘတဂကမားက တးျမငေပးရနလအပသညဟ UNCT ကဆသည။127

53. အစးရအေနျဖင မလတနးပညာေရးက အမနတကယအခမျဖစေစျခငး၊ မသငမေနရပညာေရးက ေျခာကတနးအထ သတမတေပးျခငး၊ ၿမ႔ျပေဒသ၊ ေကးလကေဒသ၊ အလမးေ၀းသညေဒသမားမကေလးမားႏင လနညးစ၀ငမား၏ ကေလးမားက ကားမ မေရြး ဘ ပညာေရးအခြငအလမးမား တနးတရရေစေရးအတြကအာမခေပးျခငး၊ ပညာေရး အရညအေသြးမားက တးတကေအာင လပေဆာငေပးျခငးမားအပါအ၀င ပညာေရးစနစက တးတကေအာင လပ ေဆာငရန ကေလးအခြငအေရးေကာမတက အႀကျပထား သည။128

54. အခ႔ေကးလကေဒသမားတြငရေနေသးသည အမးသမးမားႏငမနးကေလးမား၏ပညာေရးႏငပတသကၿပး အဟန႔ အတား မားျပေနေသာ ဓေလထးစမားက ေပာကကြယေအာငလပေဆာငေပးရန တကတြနးထားသည။ ပညာေရး ၏အဆငတငးတြင အမးသမးႏင မနးကေလးငယမားတနးတရရခြငမားရေစရနႏင မနးကေလးမားေကာငးတြင

30


၂၀၁၀ ခႏစ အတြငး ကေလးအခြငအေရးစာခပႏင ကေလးကာကြယေစာငေရာကေရးအသအျမငဖြင သငတနး ေပါငး (၂၆၄) ခက ႏငငအတြငး ကငးပျပလပခသည။

48) အရြယမေရာကေသးသညသမားအား စစမႈထမးေစျခငးအားတားဆးေရးဆငရာေကာမတက ၂၀၀၄ ခႏစ ဇနန၀ါရ လ (၅) ရကေန႔ တြင ဖြ႔စညးခသည။ ကလသမဂအေထြေထြအတြငးေရးမးခပ၏ ကေလးငယမားႏင လကနက ကင ပဋပကၡမားဆငရာ အထး ကယစားလယ မစၥ ရာဒကာ ကြနမာရာဆြာမသည ၂၀၀၇ ခႏစတြင ျမနမာႏငငသ႔ လာေရာကလညပတခသည။ သမသည ထစဥ က ၀နႀကးခပအျဖစတာ၀နထမးေဆာငေနသႏငအျပင အဆငျမင တာ၀နရသမားႏငေတြ႔ဆၿပး အသကမျပညေသးသည ကေလး မားအားစစမႈထမးေစျခငးကစၥက ေဆြးေႏြးခသည။ ၂၀၀၇ ခႏစတြင အလပေကာမတ၊ ေစာငၾကပေရးႏင အစရငခေရးအလပအဖြ႔ ႏင ျပနလညေပါငးစညးေရးႏင ျပန လညနာလထေရးအလပအဖြ႔မားက ထေထာငခသည။ ထက႑မားအတြက ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားက တကၾကြ စြာလပေဆာငေနသည။

49) ထေကာမတသည စစသားစေဆာငးေရးဌာနမားႏင ေလကငေကာငးမားထသ႔ သအမတမား၊ စစေကာငစစ၀နမား ႏင ကလ သမဂၢ ဌာေနကယစားလယမား သြားေရာကေလလာႏငရန (၁၀) ႀကမတတ စစဥေပးခသည။ အမးသား စမကနးတခကလ ခမတ ခၿပး ထစမကနးက ကလသမဂႏငလကမတထးႏငရန ႀကးပမးလကရ၏။

50) အငအယလအအဖြ႔မတဆငတငၾကားလာေသာအမႈမားအေပၚ အေရးယေဆာငရြကရနႏင သတငးထတျပနမႈ ဆင ရာ ဆပေကာမတတခကလ ၂၀၀၅ ခႏစတြင ဖြ႔စညးခၿပး လကနကဖကသမးျခငး။ စစတပမႏတထြကေစျခငးႏင ျပနလညေပါငးစညးေစျခငး အစအစဥမားက ၂၀၀၂ ခႏစကထက စတငလပေဆာငခသည။ အငအယလအ အဖြ႔ ကေပးပ႔ေသာသတငးမားမတဆင အရြယ မေရာကေသးေသာသ (၇၅) ဥး၊ အျပညျပညဆငရာၾကကေျခနအသငး ကတငၾကားေသာသ (၁၈) ဥးႏင ေကာမတကစစမႈထမးရန မသငဟဆးျဖတခေသာ (၂၈၁) ဥးအပါအ၀ငစစေပါငး (၃၇၄) ဥးတ႔က စစတပမႏတထြကခြငျပခၿပး သကဆငရာမဘအပထမးသ မားလကသ႔ ျပနလညအပႏခသည။ စညးကမးမားႏငမကကညဘ အရြယမေရာကသမားအားစစမႈထမးေစျခငးတြင ပါ၀ငပတ သကခသ စစမႈထမး (၁၀၈) ဥးအေပၚ အေရးယျခငးမားျပလပခသည။ ျပနလညနာလထေရးအစအစဥလပေဆာငရာတြင လမႈ၀နထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာနသည ကေလးငယ (၉၆) ဥးက သကေမြး၀မးေကာငး သင တနးမားေပးျခငးႏင ကေလး(၁၀၆) ဥးအတြက ေနာကဆကတြအစအစဥမားလပေဆာငေပးျခငးမား လပေဆာင ေပးခသည။ စစတပမ ႏတထြကခသညကေလး (၂၂၄) ဥးက ယနဆကႏင SAVE THE CHIDLREN (MYANMAR) ႏင WORLD VISION စသည အဖြ႔ မားက အကအညမားေပးခသည။ ၂၀၀၄ ခႏစမ ၂၀၁၀ ေမလအထ အသက မျပညေသးသညကေလးမားက စစမႈထမးေစျခငး အားတားျမစေရးႏငပတသကသည ႏငငေတာႏငႏငငတကာ ဥပေဒမားအေၾကာငးက ပညာေပးမႈေပါငး (၁၀၇၈၇) ခက စစတပ အတြငးတြင လပေဆာငခသည။ ေကာမတသည အငအယလအ၊ အငစအာစ၊ ယနဆကႏင ႏငငတကာအဖြ႔မားႏငပးေပါငးကာ အရြယမေရာကေသးသည ကေလး မားကစစမႈထမးေစျခငးအေၾကာငးအသအျမငဖြငေပးသညေဆြးေႏြးပြမားက ၂၀၀၇ ခႏစ ႏ၀ငဘာလ (၂၂) ရကမ ၂၀၁၀ ခႏစဇြနလ (၃၀) ရကအထ လမႈဖလေရးသငတနးေကာငး၊ ရနကနႏငမႏေလးရ စစသားစေဆာငးေရးဌာန မားတြင (၁၂) ႀကမျပလပခသည။ လထအမားသရေစရနအတြက ကေလးအခြငအေရးလကကမးစာေစာငမား က လ ျဖန႔ေ၀ခသည။ အငအယလအ၊ ယနဆက၊ Save the Children၊ World Vision တ႔ႏငလကတြၿပး အရြယမ ေရာကေသးသည ကေလးမားအားစစမႈထမးေစျခငးအား တားဆးျခငးဆငရာအလပရေဆြးေႏြးပြက ၂၀၁၀ ခႏစ ေမလ (၂၀) ရကေန႔တြင ေနျပညေတာ၌ကငးပခသည။ ထေဆြးေႏြးပြသ႔ ကာကြယေရး၀နႀကးဌာနႏင အျခား၀နႀကး ဌာနအသးသးက အဆငျမင တာ၀နရသမား တကေရာကခသည။ ၂၀၀၉ ခႏစ ေဖေဖာ၀ါရလ (၂၇) ရကေန႔တြင တပရငးတပဖြ႔မားတြင အရြယမေရာကေသးသညကေလး မားက စစမႈထမးခြငမျပရနႏင ကးလြနသမားက အျပစ ေပးအေရးယမညျဖစေၾကာငးေၾကညာသည အမန႔ေၾကညာစာက ေကာမတ၏အတြငးေရးမးက ထတျပနခသည။

((((၄၄၄၄) ) ) ) အမးသမးအခြငအေရး အမးသမးအခြငအေရး အမးသမးအခြငအေရး အမးသမးအခြငအေရး (Women’s rights)

51) အမးသမးမားအေပၚ နညးမးစျဖငခြျခားထားမႈမားအားလးပေပာကေရးဆငရာသေဘာတစာခပက ၁၉၉၇ ခႏစ ဇလငလ (၂၂) ရကေန႔တြငလကမတထးအၿပး ျမနမာႏငငသည အမးသမးမားအားလး၏အခြငအေရးႏင လြတလပ မႈတ႔အတြက လပေဆာငခသည။

31


52) ျမနမာႏငငအမးသမးေရးရာေကာမတႏင ျမနမာႏငင အမးသမးေရးရာလပငနးေကာမတတ႔က စတတအႀကမ ေျမာက ကမၻာအမးသမးမားအဆငအတနးတးတကေရးညလာခကခမတခေသာ တာ၀န (၁၂) ခကအားႏငငေတာ အဆငတြင အေကာငအ ထညေဖာေရးအခကမားႏငအည ဖြ႔စညးခသည။ျမနမာအမးသမးေရးရာေကာမတသည အမနးနားခငးႏငငမား၊ ကလသမဂၢအဖြ႔ အစညးမား၊ သကဆငရာ၀နႀကးဌာနမား၊ အဖြ႔အစညးမားႏင ပးေပါငး၍ ျမနမာအမးသမးမားတးတကဖြ႔ၿဖးေရးက လပေဆာငေနလကရ၏။

53) ျမနမာအမးသမးေရးရာဖယဒေရးရငးက ၂၀၀၃ ခႏစ ဒဇငဘာလ (၂၀) ရကေန႔တြငဖြ႔စညးခသည။ ထဖယဒေရးရငး သညေအာကေျခအဆငအထအမးသမးေရးရာအဖြ႔အစညးမားက ထေထာငႏငခသည။ အမးသမးမားအေပၚ အ ၾကမးဖကမႈႏင လကနကးမႈ အေၾကာငးအသပညာေပးျခငးမား၊ စာနာႏစသမေပးဌာနမားဖြငေပးျခငးမား၊ တငၾကား စာမားလကချခငးႏငသကဆငရာအာဏာပငမားက ေျဖရငးရန ထပမလႊေျပာငးေပးျခငးမား၊ အမးသမးမား အေပၚ ကာကြယေပးသည ဥပေဒမားကမဒယာမားမတဆင သတငးျဖန႔ခေပးျခငးမားက ဖယဒေရးရငးကလပေဆာငခ သည။

54) ျမနမာႏငင၏လဥးေရထက၀ကမ အမးသမးမားျဖစသည။ ထအမးသမးဥးေရအနက အမးသမးမားသည ၂၀၀၈ - ၂၀၀၉ စစ တမးမားအရ ကနးမာေရးက႑တြင ၆၃.၉၉ ရာခငႏႈး၊ ပညာေရးက႑တြင ၇၆.၄၆ ရာခငႏႈး၊ စမခန႔ခြေရး က႑မားတြင ၅၀.၉၉ ရာခငႏႈးအထ ပါ၀ငမႈမားရသည။ လမႈဖလေရး၊ ကယဆယေရးႏငျပနလညေနရာခထားေရး ၀နႀကးဌာနသည အျခား သကဆငရာ၀နႀကးဌာနမား၊ UNFPA ႏင ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားႏင လကတြၿပး အမး သမးဘ၀တးတကေရးဆငရာ ႏငငေတာစမကနး ၂၀၁၁-၂၀၁၉ခႏစ(မၾကမး) ကျပငဆငေရးဆြလကရသည။ ထစ မကနးမၾကမးတြင ဧရယာ (၁၂) ခရၿပး ၎တ႔မာ အမးသမးႏင သကေမြး၀မးေကာငးမႈ၊ အမးသမးႏင ပညာေရး၊ သငတနးမား၊ အမးသမးႏငကနးမာေရး၊ အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကျခငး၊ အမးသမးမားႏင အေရးေပၚ အေျခအေနမား၊ အမးသမးႏင စးပြားေရး၊ အမးသမးႏင ဆးျဖတခကခမတျခငး၊ အမးသမးမား တးတကျမငမား ေရးအတြက အေဆာကအအမားတညေဆာကျခငး၊ အမးသမးႏင လ႔အခြငအေရး၊ အမးသမးႏင သတငးဌာန၊ အမးသမးႏင သဘာ၀ပတ၀နးကင၊ အမးသမးငယမား စသညေခါငးစဥမားျဖစသည။

55) ေထာငစႏစဖြ႔ၿဖးမႈရညမနးခကမားထကတချဖစသည ဆငးရမြေတမႈေလာခေရးအတြက ျမနမာအမးသမးေရးရာ ဖယဒေရးရငးသည ျပညနယႏငတငးမားရဆငးရသညအမးသမးမားအတြက အေသးစားေငြေခးသည အစအစဥ တရပက လပေဆာငေပးေနလကရသည။ ထ႔ျပင ဆငကလနးနာဂစမနတငးဒဏခခရသညေဒသမားတြင ၀ငေငြ ရာေဖြရနအတြက ထေငြေခးသညအစအစဥ က ျပလပေပးခသည။ ထ႔ျပင ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားႏင လကတြ ၿပး ဖယဒေရးရငးအဖြ႔၀ငအမးသမးမားက အႏရာယရႏင သညအမးသမးမားအတြက စတပငးဆငရာေထာကပ ကညမႈမားေပးႏငရနအတြက သငတနးမားေပးပါသည။

56) ကလသမဂၢ၏လမးညြနခကမားႏငအည လကနကးျခငးအားတကဖကေရးအထးဥပေဒအတြက လကနကးမႈ တက ဖကေရး ဥပေဒက ျပဌာနးထားပါသည။ လကနကးမႈတကဖကေရး အမးသားစမကနး ငါးႏစ (၂၀၀၇- ၂၀၁၁) က လ ခမတထားၿပး ျပညနယ၊ တငး၊ ခရငႏင ၿမ႔နယအဆငမားတြင လပငနးအဖြ႔မားက ဖြ႔စညးလပကငလကရသည။

57) ၂၀၀၈ ခႏစဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအရ အမးသမးမားသည ျပညသ႔လႊတေတာကယစားလယအျဖစ ေရြးခယခပင ခြငရသည။ ပညာေရးစနစမာလ ကားမခြျခားျခငးမရဘ တနးတအခြငလမးရေသာေပၚလစက ခမတထားသည။ မႀက၊ မလတနး၊ အလယ တနးႏင အဆငျမငပညာေရးမား၏ရညရြယခကမားမာလ ႏငငသားတငးက လငခြျခား ျခငး မရဘ တနးတအခြငအေရးခစားခြင ရရရနအတြက ရညရြယသည။

58) သကဆငရာ အလပသမားဥပေဒမားျဖငလ အမးသားမားႏငတနးတ အလပအကငရရပငခြင၊ လမႈဖလေရးအကး ခစားပငခြင၊ လပငနးခြငလၿခခြငႏင တရားဥပေဒအကးခစားခြငမားအား အမးသမးမားခစားႏငေအာင လပေဆာင ေပးထားပါသည။

((((၅၅၅၅)))) အလပသမားအခြငအေရး အလပသမားအခြငအေရး အလပသမားအခြငအေရး အလပသမားအခြငအေရး (Workers’ rights)

59) ႏငငတကာအလပသမားဥပေဒမားႏင ႏငငေတာဥပေဒမားႏငအည အလပသမားမား၏အခြငအေရးႏင အခြငထး မားက တးျမငကာကြယေပးရနအတြကျမနမာအစးရက လပေဆာငေပးလကရပါသည။ အဓမၼလပအားေစခငးျခငး မားကငးစငရနအတြက ျမနမာအစးရသည စတေစတနာအျပညျဖင ႀကးပမးလပေဆာငေနပါသည။ အဓမၼ လပ

32


အားေစခငးမႈသည တရားမ၀ငျဖစၿပး ဥပေဒခးေဖာကမႈျဖစသညက ထငရားေစရန ျပညထေရး၀နႀကး ဌာနသည အဓမၼလပအားေစခငးျခငးကတားျမစပတပငသည အမန႔ေၾကညာစာအမတ ၁/၉၉ က ထတျပနခသည။ ထ႔ျပင ၂၀၀၀ ခႏစေအာကတဘာ (၂၇)ရကကလ ေနာကဆကတြ အမန႔ေၾကညာစာအမတ ၁/၉၉ ကထပမ ထတျပနၿပး ထအမန႔ကဆန႔ကငၿပး အဓမၼလပအားလပေဆာငရန ေစခငးသမားရပါက ရာဇ ၀တျပစမႈအပဒ (၃၇၄) ႏင အျခား တညဆဥပေဒမားအရ အေရးယခရမညျဖစေၾကာငးေၾကညာခသည။ ထအမန႔မားသည ႏငငေတာၿငမးခမးေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးေကာငစ၏ညြနၾကားခကအရထတျပနေသာေၾကာင အမန႔အာဏာတညေသာ အမန႔မားျဖစ သည။ အငအယလအအဖြ႔၏ အဓမၼလပအားေစခငးျခငးဆငရာ သေဘာတညခကအမတ (၂၉) အရ ျမနမာႏငင အစးရက ကညရန အငအယလအဆကဆေရးအရာရတဥးကခန႔ထားခြငျပသည သေဘာတညခကတခက ၂၀၀၂ ခႏစတြင သေဘာတ လကမတေရးထးခသည။ ထအခကႏငစပလဥးၿပး ၂၀၀၇ ခႏစ ေဖေဖာ၀ါရလတြင ေနာက ဆကတြသေဘာတညခကတခက တႏစတာသကတမးအတြက အစမးခန႔ထပမလကမတေရးထးခသည။ ထ အ စမးခန႔သေဘာတညခကက ၂၀၀၈ ခႏစ ၂၀၀၉ ခႏစႏင ၂၀၁၁ ခႏစတ႔တြင ထပမသကတမးတးျမငေပးခသည။ ထသေဘာတညခကဆငရာ ယႏယားသည ယခအခါ ျပညျပည ၀၀ လညပတေနၿပျဖစသည။

60) အဓမၼလပအားေစခငးမႈမားပေပာကေရးအတြကအသအျမငဖြငအလပရေဆြးေႏြးပြမားက အလပသမား၀နႀကးဌာန ႏင အငအယလအတ႔ပးေပါငးဖြငလစခသည။ လကမတေရးထးသေဘာတညထားသည ေနာကဆကတြ သေဘာ တညခကက ဘာသာျပန ၿပးျဖန႔ေ၀ျခငးမားႏင အဓမၼလပအားေစခငးျခငးပေပာကေရးဆငရာအေၾကာငးမားအား အမားနားလညလြယေအာငေရးသားထားသည လကကမးစာေစာငမားကလ ျဖန႔ခခသည။

61) ျမနမာႏငငသည လ႔အခြငအေရးႏငပတသကသည အငအယလအအဖြ႔၏သေဘာတညခက (၈) ခအနက (၂)ခက လကမတထး ၿပးျဖစသည။ ထသေဘာတညခကမားႏငအညလပေဆာငရမည သငေလာသညလပငနးမားက လပေဆာငခသည။ ထသေဘာ တညခကမားသကဆငရာအပဒမားက ယခဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအသစ၏ အခနး (၈) “ႏငငသားျဖစမႈ၊ ႏငငသားမား၏ အေျခခအခြငအေရးႏင တာ၀န၀တရားမား”ထတြင ထငဟပေအာင လပ ေဆာငခသည။

62) အလပသမား၀နႀကးဌာနသည တညရေနေသာအလပသမားဥပေဒမားက ျပနလညသးသပျခငးႏင ျပနလညေရး ဆြ ျခငးသာမက ဥပေဒသစမားကပါ မၾကမးေရးဆြလကရသည။ အငအယလအသေဘာတညခကအမတ(၈ရ)အရ အလပသမားသမဂၢမား ေပၚ ထြနးလာေစေရးအတြက ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင ႏငငတကာအလပ သမားအဆငအတနးမားကသာမက အင အယလအမကၽြမးကငသမား၏အႀကျပခကမားအေပၚအေျခခၿပး အလပ သမားသမဂၢဖြ႔စညးေရးဆငရာဥပေဒသစတခက မၾကမးေရးဆြလကရသည။

63) အလပသမား၀နႀကးဌာနသည အလပသမားမားအားလး လကရအလပသမားဥပေဒမားႏင အညအခြငအေရးမား ခစားႏငေအာင တကၾကြစြာလပေဆာငေနလကရသည။ အလပသမားမားသည မမတ႔၏အခြငအေရးမားက တဥး ခငးျဖစေစ၊ စေပါငး၍ျဖစေစ ေတာငးဆႏငသည။ ယခအခနတြင အလပသမားသမဂၢဟ၍မရေသးေသာလ အလပ ရငႏငအလပသမားၾကား အျငငးပြားမႈမားႏင ကနသြယမႈအျငငးပြားျခငးမားျဖစပြားလာခပါက အလပလပခြင သေဘာတည လကမတေရးထးထားသညအခကမား အတငး ကငတြယလပေဆာငေပးလကရသည။ အကယ၍ ကနသြယမႈအျငငးပြားျခငးမားျဖစပြားလာခပါက တညဆဥပေဒမားႏင အည အျမနဆးေျဖရငးေဆာငရြကေပးသည။ ထအျငငးပြားမႈမားက အလပသမား၀နႀကးဌာနမ တာ၀နရသ၊ အလပရင သ႔မဟတသ၏ ကယစားလယႏင အလပ သမားတ႔ သးဥးသးဖလယပါ၀ငသညၿမ႔နယအလပသမားႀကးၾကပေရးေကာမတက ကငတြယေျဖရငးေပး ေလရ သည။

64) ျမနမာအလပသမားမားအေနျဖင အာဆယေဒသရ ကၽြမးကငမႈအဆငအတနးမားႏငျပညမရနအတြက ၂၀၀၇ ခႏစ ေအာကတ ဘာလတြင အမးသားကၽြမးကငမႈအဆငအတနးအဖြ႔က ထေထာငခသည။ ထအဖြ႔တြင အလပသမား ၀နႀကးဌာန ဒတယ၀နႀကးက ဥကဌအျဖစတာ၀နယကာ သကဆငရာ၀နႀကးဌာနမားမ ညြနၾကားေရးမးခပမားႏင ပဂၢလကလပငနးက႑မ သကဆငရာအဖြ႔အစညးမားက အဖြ႔၀ငအျဖစပါ၀ငၾကသည။ ၂၀၀၈ -၂၀၀၉ ခႏစအတြငး အလပအမးအစား (၄၄) မးအတြက ကၽြမးကငမႈစခနမားက ျပဌာနးႏငခၿပး ၂၀၀၉-၂၀၁၀ ခႏစအတြငးေနာကထပ အလပအမးအစား (၁၀၀) အတြက ျပဌာနးႏငခသည။ ယခလကရ အခနအထ လပငနးက႑အသးသးတြင ႏငင တကာလပငနးကၽြမးကငမႈစခနမားႏငအညလအပသည ကၽြမးကငမႈမားက တး တကေစမည ကၽြမးကငမႈ စခန ေကာမတ (၁၄) ခကထေထာငထားႏငခၿပးျဖစသည။

33


65) အလပသမားမား၏လမႈဖလေရးကကာကြယေပးရနအတြက အလပသမား၀နႀကးဌာနသည ၁၉၅၄ ခႏစ လမႈဖလ ေရး ဥပေဒေအာကတြင လမႈဖလေရးလပငနးအစအစဥမားက အေကာငအထညေဖာလကရသည။

66) ျပညတြငးအလပအကငခထားရနအတြက အလပအကငရာေဖြေရးရးေပါငး (၇၇) ရးကဖြငလစကာလပေဆာငေပး လကရသလ ႏငငျခားတြငသြားေရာကအလပလပကငလသမားအတြက ၁၉၉၁ ခႏစကထကစတငၿပး ျပညပ အ လပအကငရာေဖြေရးေအဂငစ တရာေကာတ႔မတဆင ျပညပသ႔အလပသမားမားပ႔ေဆာငႏငရန စစဥေပးလကရ သည။ ျပညပေရာကအလပသမားမားအေနႏင ေရာကရရာႏငငမားရအလပသမားအခြငအေရးဆငရာ ဥပေဒမား ႏငအညခစားႏငေစရန သကဆငရာျမနမာသရးမား၊ ၀နႀကးဌာနမားႏငဌာနမားက ပးေပါငးေျဖရငးသည နညး လမးမားျဖင ေျဖရငးေဆာငရြကေပးေနပါသည။

((((၆၆၆၆) ) ) ) မသနစြမးသမားအခြငအေရး မသနစြမးသမားအခြငအေရး မသနစြမးသမားအခြငအေရး မသနစြမးသမားအခြငအေရး The rights of the person with disabilities

67) ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏အပဒ (၃၂) (က)တြင ႏငငေတာအေနႏင မခငႏငကေလးမား၊ မဘမမား၊ တပမေတာမ

ကဆးသြားသမား၊ သကႀကးရြယအမားႏင မသနစြမးသမားက ကာကြယေပးမညျဖစေၾကာငးေဖာျပထားပါသည။ ၁၉၉၃ ခႏစကေလးဥပေဒ၏ အပဒ (၁၈) (က)တြငလ စတပငးဆငရာစမျပညသ သ႔မဟတ ရပပငးဆငရာ ခ ႔တသ ကေလးမားက အထးေကာငးမားမျဖစေစ သကေမြး၀မးေကာငးပညာေရးျဖငျဖစေစ အေျခခပညာအဆငအထ ပညာသငယႏငခြင၊ အထးေစာငေရာကမႈမားႏင အစးရထမ ေထာကပမႈမားက ရရခယပငခြင၊ လမႈအသငးအ၀ငး တြင ဂဏသကၡာရရပါ၀ငပငခြငမားရရေအာင အစးရကလပေဆာငေပးရမညဟ ေဖာျပထားသည။

68) ထမသနစြမးသမား၏အခြငအေရးမားခစားႏငေစရနအတြက ျမနမာႏငငမသနစြမးသမားအတြက အမးသား စမ ကနး (၂၀၁၀ -၂၀၁၂)က အေကာငအထညေဖာေနလကရသည။ ထစမကနးတြင အသအျမငဖြငပညာေပး အစ အစဥမား၊ ေပၚလစႏင နညးပညာမားထြနးကားေရအစအစဥမားလပေဆာငျခငး၊ မသနစြမးသမားအေနျဖင လမႈ ဘ၀မားတြင ပါ၀ငပငခြငႏင သတ႔အနာဂတက ပေဖာခြငမားရရေအာင လပေဆာငျခငးတ႔ပါ၀ငသည။ ထ႔ေၾကာင လမႈ၀နထမး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး ၀နႀကးဌာနသည အေရးႀကးသည က႑မဥးေဆာင ပါ၀ငေနၿပး သကဆငရာအျခား၀နႀကးဌာနမား၊ ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား၊ အစးရမဟတသညအဖြ႔မား၊ လမႈအဖြ႔ အစညးမားႏင လကတြလပေဆာငေနသည။

69) ဆငကလနးနာဂတအၿပးတြင ထေဒသအတြငးရမသနစြမးသမားအတြက အေရးေပၚလပငနးအစအစဥမားက ခ မတေဆာငရြကခသည။ထအစအစဥအရ မသနစြမးသမားအား သြားလာႏငေအာငကညေပးသည အေထာကအက ပစၥညးမားေပးအပျခငး၊ သကေမြး ၀မးေကာငးအကအညမားကညျခငး၊ ေနအမမားက ျပနလညေဆာကေပးျခငး၊ ရပပငးၾကခငေရးဆငရာ ကသမႈမားေပးျခငး၊ လ အပပါက ေဆးရမားကလႊေျပာငးေပးျခငး၊ သတ႔အတြက အခက အခမရႏငမညပတ၀နးကငမးဖနတးေပးျခငးႏင သတ႔က ကညေစာငေရာကမညသမားက သငတနးမားပ႔ချခငး တ႔က လပေဆာငေပးသည။ ထအစအစဥေၾကာင မသနစြမးသ စစေပါငး (၁၅၀၀၀)ဥးအတြက အကးျဖစေစခ၏။

70) လမႈ၀နထမးဌာနႏင ပညာေရး၀နႀကးဌာနတ႔ပးေပါငၿပး “လတငးအတြကပညာေရး”အစအစဥက အေကာငအထည ေဖာလပေဆာငခသည။ ထအစအစဥအရ မသနစြမးသကေလးေပါငး (၈၀၁) ဥးသည မလတနးေကာငးမားတြင၎၊ (၁၄၅၀) ဥးသည အထး ဖြငလစထားသညေကာငး (၁၄) ေကာငးတြင၎၊ (၃၁)ဥးသည တကသလႏင ေကာလပ ေကာငးမားတြင၎၊ (၆) ဥးမ ဘြ႔လြန ပညာက၎ သငၾကားႏငခသည။

71) လမႈဖလေရး၊ ကယဆယေရးႏင ျပနလညေနရာခထားေရး၀နႀကးဌာနသည မသနစြမးသမားႏင အဓကသကဆင သည ၀နႀကးဌာနျဖစသည။ ထဌာနသည မသနစြမးသမားအတြက သကေမြး၀မးေကာငးပညာမား၊ အထးပညာေရး နညးလမးမား၊ ေန႔စဥ လႈပရားမႈအတြက သငတနးမား၊ ရပပငးဆငရာခ ႔တသမားအတြက ရပပငးဆငရာ ေလကင ကသေပးမႈမား၊ ၀ငေငြရာႏငမည စးပြားေရးအတတပညာလပငနးမား၊ အခကအခကငးေသာ ပတ၀နးကငမား၊ လ မႈအသငးအ၀ငးတြင၀ငဆန႔ႏငရနအတြက စြမး ရညျမငတငေပးမႈမားႏင ပညာေပးအစအစဥမားက လပေဆာင ေပးေနသည။ ထအစအစဥမားက ႏငငအတြငးတြငရေသာ မသနစြမးသမားအတြကေကာငး (၁၇) ေကာငး၊ သတ႔ အတြကရငးျမစစငတာ (၂၂) ခႏင ၿမ ႔နယ (၁၅) ၿမ႔နယမ ရြာေပါငး (၁၂) ရြာတ႔တြင လပေဆာငေပးႏငခသည။

72) မသနစြမးသမားအတြက အလပအကငအခြငအေရးမားအတြက မသနစြမးသမားအလပလပကငျခငးဆငရာ ဥပေဒ က ၁၉၅၈ ခႏစတြငျပဌာနးခသည။ ထဥပေဒအရ မသနစြမးသမားအားအလပအကငမားဖနတးေပးသည အစအစဥ

34


မားက လပေဆာငေပးခသည။ 73) မသနစြမးသမားအေနျဖင သတ႔၏အခြငအေရးမားက အျပညအ၀ခစားႏငေစရနအတြက ကလသမဂၢစခနစညြနး

မား၊ Biwako Millennium အစအစဥ၊ Biwako Millennium အစအစဥ ေနာကဆကတြ ငါးႏစႏင ကလသမဂၢ၏ မသနစြမးသမားအခြငအေရးဆငရာ သေဘာတစာခပမားႏငအည အစးရဌာနမား၊ ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား၊ အစးရမဟတသညအဖြ႔အစညးမားႏင မသနစြမးသအဖြ႔အစညးမားစေပါငး၍ ႀကးပမးလပေဆာငေနၾကပါသည။

((((၇၇၇၇) ) ) ) ဘာသာေရးလြတလပခြင ဘာသာေရးလြတလပခြင ဘာသာေရးလြတလပခြင ဘာသာေရးလြတလပခြင Freedom of religion

74) ၁၉၄၇ ႏင ၁၉၇၄ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏစခစလးတြင ျမနမာႏငငသားတငးသည လမး၊ ဘာသာ၊ လငမေရြး လြတ

လပစြာ ယ ၾကညကးကြယခြငရသညဟေဖာျပေရးသားထားသည။ ထ႔အတ ျပညလးကၽြတဆႏၵခယၿပး အတညျပ ခေသာ၂၀၀၈ ခႏစ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒတြငလ လြတလပစြာကးကြယခြငက ခြငျပထားသည။ ျမနမာႏငငတြင ဗဒၵဘာသာသည အမားစကးကြယသည ဘာသာျဖစသည။ လနညးစကးကြယသည အျခားဘာသာတရားမားလ ရေသးသည။ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒပဒမ (၃၆၂) တြင “ ယခဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ အသက၀ငလာမညအခနတြင ႏငငေတာအတြငး ကးကြယလကရသည ခရစယာန၊ အစၥလာန၊ ဟႏၷ ႏင ရးရာနတစားစသညဘာသာမားက အသ အမတျပသည။ ”ဟဆထား၏။ တငးရငးသားလမးမားကးကြယေနသည ဘာသာ မားအားလးက တနးတညမစြာ အသအမတျပေလးစားပါသည။ ရနကနၿမ႔လညေခါငတြင ဘာသာေရးအထမးအမတမားျဖစသည ဗဒၵဘာသာ ဆးေလေစတ၊ အစၥလမဘာသာ ဘဂၤလဗလ၊ ခရစယာန အငမယနယဘရားရခးေကာငး၊ ဟႏၵဘာသာ ဂာနစ ဘရားေကာငးမားသည တခႏငတခ နးကပစြာတညရေနျခငးက တငးျပညအတြငး လြတလပစြာကးကြယခြငရေန ေၾကာငး အမတအသားပငျဖစသည။ ၁၉၉၀ ခႏစက ျမနမာႏငငသ႔လာေရာကခသည လ႔အခြငအေရး ေကာမရင လြတလပကၽြမးကငသ မစၥ ဆာဒါက အဂါတာက “ျမနမာႏငငသည လြတလပစြာယၾကညကးကြယျခငးႏင ပတ သက၍ ယေန႔ေခတလမႈအသငးအ၀ငး၏ စျပတခ” ဟ ပငဆခသည။

75) ျပညေထာငစျမနမာႏငင သာသနာေရးရာ၀နႀကးက စစဥေဆာငရြကေပးသည ႏစစဥဟတခဘရားဖးအစအစဥ ကလ လြတလပစြာ ကးကြယခြငရေၾကာငးက ေဖာျပေနသည။ ထအစအစဥျဖင ၁၉၈၆ ခႏစမ ၂၀၁၀ ခႏစ အထ ျမနမာႏငငမ ဘရားဖးေပါငး (၁၅၇၄၀) ဥးက ေဆာဒအာေရဗႏငငသ႔ ဟတခဘရားဖးေစလႊတေပးခသည။

((((၈၈၈၈) ) ) ) ဖြ႔ၿဖးတးတကခြင ဖြ႔ၿဖးတးတကခြင ဖြ႔ၿဖးတးတကခြင ဖြ႔ၿဖးတးတကခြင (Right to development)

76) အစးရသည ေကးလကႏင ၿမ႔ျပဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမားက အရနအဟနႀကးစြာ လပကငေဆာငရြကလကရသည။

၁၉၈၈ ခႏစမ စတင၍ တငးျပညအတြငး ၿငမးခမးေရးႏင တညၿငမေအးခမးမႈမားစးမးခၿပး ေဒသဆငရာ ဖြ႔ၿဖးေရး အတြက လမးစေပၚလာခၿပျဖစသည။ အစးရ၏သေဘာထားအမနက သေဘာေပါကလာသည အဓကလကနက ကင ေသာငးကနးသအဖြ႔ (၁၈) ဖြ႔အနက (၁၇) ဖြ႔ သည တရားဥပေဒေဘာငအတြငးျပနလည၀ငေရာကလာခၿပး လကနကႏင ၿငမးခမးေရးက လလယခသည။ ထအဖြ႔မားသည ယခအခါ အစးရႏင လကခငးတြ၍ သတ႔၏ေဒသ မားတြင စးပြားေရးႏငလမႈေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမားက တညေဆာကေနလကရသည။

77) နယစပေဒသႏင တငးရငးသားလမးစမားဖြ႔ၿဖးတးတကေရးဗဟေကာမတက ႏငငေတာသမၼတက ဥကဌအျဖစ တာ၀နယဖြ႔စညးခသည။ အလပအဖြ႔မားႏင ဆပေကာမတမားကလ ဖြ႔စညးခသည။

78) နယစပေဒသႏင တငးရငးသားလမးစမားဖြ႔ၿဖးတးတကေရးလပငနးမားက ထေရာကေအာငျမငစြာ အေကာငအ ထညေဖာႏငရနအတြက နယစပေဒသႏင တငးရငးသားလမးစမား ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၀နႀကးဌာနက ၁၉၉၂ ခႏစ စကတငဘာလ (၂၄) ရကေန႔ တြင ဖြ႔စညးခသည။ ေနာကပငး ၁၉၉၄ ခႏစ ဇနန၀ါရလ (၃၀) ရကေန႔တြင ထ၀န ႀကးဌာနက နယစပေဒသႏင တငးရငးသားလမးစမားတးတကေရးႏင ဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာ၀နႀကးဌာနအျဖစ ျပနလည ဖြ႔စညးခသည။

79) ေကးလကေဒသႏင ၿမ႔ျပေဒသအၾကားကြာဟမႈမားေလာခႏငရနႏင ဟနခကညမေသာဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမားက ေဖာေဆာငႏငရန အတြက အစးရသည တငးရငးသားလမးမားဖြ႔ၿဖးတးတကေရး စမကနး၊ ေကးလကေဒသ ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးႏင အထးေဒသဖြ႔ၿဖးေရး စမကနး (၂၄) ခတ႔ျဖင လပေဆာငခသည။ တငးရငးသား လမးမား

35


အေနျဖင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမား၏အသးအပြငက လငျမနစြာရရ ခစားႏငရနအတြက ေဒသချပညသမားသည အစးရ ေအဂငစမား။ ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား၊ အစးရမဟတသညအဖြ႔အစညး မား၊ လထအေျချပအဖြ႔အစညးမားႏင လကတြလပေဆာငယမမက သတ႔ေဒသအတြငးရဖြ႔ၿဖးေရးတာ၀နမားက ေစတနာ အေလာကပါ၀ငလပကငလကရ သည။

80) နယစပေဒသႏင တငးရငးသားလမးမားဖြ႔ၿဖးေရးအတြက (၁၃) ႏစတာမဟာဗဟာစမကနးက ၁၉၉၃-၁၉၉၄ ခႏစ မ ၂၀၀၅-၂၀၀၆ ခႏစအထအေကာငအထညေဖာခသည။ ထ႔ျပင နယစပေဒသႏင တငးရငးသားလမးမားဖြ႔ၿဖးေရး အတြက ႏစရည ႏစ(၃၀) အစ အစဥက နယစပေဒသရ တငးရငးသားလမးေကာငးကးအတြက ၂၀၀၁-၂၀၀၂ ခႏစမ ၂၀၃၀-၂၀၃၁ ခႏစအထ ထပဆင လပေဆာငေနသည။

81) ၂၀၁၀ ေမလ (၃၁) ရကေန႔အထ ႏငငေတာသည နယစပေဒသဖြ႔ၿဖးေရးရပေငြမ ကပေငြ (၁၁၉.၁၃၁)ကေဋႏင (၁၉၇.၉၀၄) ကေဋက အျခား၀နႀကးဌာနမားမ ရပေငြတ႔ကအသးျပခၿပး စစေပါငး ကပေငြ (၃၁၇.၀၃၅) ကေဋက အသးျပခသည။

((((၉၉၉၉) ) ) ) ကနးမာေရးဆငရာအခြငအေရး ကနးမာေရးဆငရာအခြငအေရး ကနးမာေရးဆငရာအခြငအေရး ကနးမာေရးဆငရာအခြငအေရး (Right to health)

82) ျမနမာႏငငအစးရသည လတငးတြင ကနးမာေရးႏငပတသကၿပး လေလာကေသာေနထငမႈအဆငအတနးႏင

တေယာကခငးႏင မသားစတ႔အတြကသာယာ၀ေျပာေသာဘ၀ရရခြင ရေၾကာငးအသအမတျပသည။ ကနးမာေရး ဆငရာအခြငအေရးသည လ႔အခြင အေရးမားရရခစားမႈႏင ဆကစပမတြယေနပါသည။ ၁၉၇၈ ခႏစတြင လပ ေဆာငခေသာ ျပညသတ႔၏ ကနးမာေရးအစအစဥအရ ျမနမာႏငငတြင လတငးအတြကကနးမာေရးဆသည ရည မနးခကက လမႈရညမနးခကအေနျဖငခမတခသည။ ထရညမနးခက ေအာငျမငေအာင အေျခခကနးမာေရး ေစာငေရာကျခငးက အဓကခဥးကပမႈပစအျဖစလပေဆာငသည။ လတငးအတြက ကနးမာေရးသည ၿငမးခမးၿပး ဖြ႔ၿဖးတးတကသညႏငငတႏငငတြင ရရရမည အေျခခအခြငအေရးတရပျဖစသည။

83) ထ႔အတြကေၾကာင ကနးမာေရး၀နႀကးဌာန၏ရညရြယခကမားမာ “ႏငငသားတငး အသကရညကနးမာေစႏငသည ဘ၀က ရရေစရန”ႏင “ႏငငသားတငး ေရာဂါကငးေ၀းေရး”တ႔ျဖစသည။ အမးသားကနးမာေရးစမကနးမားက ေဖာေဆာငၿပး ေထာငစႏစ ရညမနးခကမားထမ ကနးမာေရးႏငပတသကသည ရညမနး ခကမားကျပညမႏငရန လကရတြင ကနးမာေရးအစအစဥ (၁၂) ခေအာက၌ ပေရာဂက (၆၅) ခက အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငေန ၿပျဖစသည။

84) တငးျပည၏ကနးမာေရးဆငရာလအပခကမားအရ ေအာကပါအခကမားက အဓကဧရယာအျဖစ ဥးစားေပးထား သည။ (က) မခငႏငကေလးကနးမာေရး၊ ကယ၀နေဆာငေစာငေရာကမႈ၊ အဟာရ၊ ေရႏင ပတ၀နးကငသန႔ရငးေရ၊ ယင

လအမသာမား က ကယကယျပန႔ျပန႔အသးျပေရး၊ (ခ) အသစျဖစပြားေပၚလာေသာႏင ထပမျဖစပြားေနေသာ ကးစကတတသညေရာဂါမားက တားဆးေရးႏင

အျမစျပတေအာင တကဖကေရး၊ (ဂ) မကးစကတတသညေရာဂါမားျဖစသည ဆးခ၊ ကငဆာ၊ စတကနးမာေရး၊ ေဆး၀ါးအလြသးစားလပမႈ၊ အရက

စြမႈ၊ ေဆးရြကႀကးအသးျပမႈႏင မေတာတဆထခကမႈမားအား တားဆးေရးႏင အျမစျပတေအာင တကဖက ေရး၊

(ဃ) သဘာ၀ပတ၀နးကင တညတခငၿမေရး၊ (င) ဆငးရေသာသမားအား ဖားနာေနစဥအတြငး ေငြေၾကးအခကအခမားမျဖစေအာင ကာကြယေပးေရး၊ (စ) ထေရာကေသာ ကနးမာေရးစနစက ထေထာငႏငေရး တ႔ျဖစသည။

85) ျမနမာႏငငတြင ေအအငဒအကစေရာဂါသည အေရးႀကးသညေရာဂါတချဖစၿပး အမးသားေရးလျဖစေနသည။ ၂၀၀၆-၂၀၁၀ ခႏစ မားအတြက အမးသားဗဟာေျမာကအစအစဥႏင လပေဆာငမႈအစအစဥက အလႊာအသးသး ႏင ဌာနအသးသးတ႔ပါ၀ငမႈျဖင ေဖာေဆာငခၿပးျဖစသည။ ျမနမာႏငငသည ေရာဂါေၾကာင သကေရာကမႈရေသာ သမားအား ပါ၀ငမႈရေစျခငးႏင ေပၚလစႏင လပငနးမားျပငဆငအေကာငအထညေဖာရာတြင ခြျခားျခငးမရျခငး စသညမ၀ါဒမားကအသးျပကာ လ႔အခြငအေရးအေျခခေသာ ခဥးကပျခငးျဖင အပခအငဗက တကဖကလကရ

36


သည။ 86) ကနးမာေရး၀နႀကးဌာန၊ ကမၻာကနးမာေရးဌာနႏင ကလသမဂၢေအအငဒအကစဆငရာရးခပတ႔ပးေပါငးၿပး

လပေဆာငသည ခန႔မနးခကအရ ျမနမာႏငငတြင ၂၀၀၉ ခႏစက အသက (၁၅) ႏစႏင (၄၉) ႏစအၾကား ေအအင ဒအကစစြကပေနသ (၂၄၀၀၀၀) ဥးရသည။ ထ႔ျပင ၂၀၀၇ ခႏစ စကတငဘာလတြငျပလပသည ေအအငဒအကစ အစအစဥႏငဇယားျပသကေရာကမႈ သးသပျခငး အလပရ ေဆြးေႏြးပြအတြငး တငျပခကမားအရ အပခအငဗ ကး စကမႈႏႈးမာ ၂၀၀၀ ခႏစတြင ၁.၅ ရာခငႏႈးမ ၂၀၀၉ ခႏစတြင ၀.၆၁ ရာခငႏႈးသ႕ ေလာကခသညဟ သရသည။ ထ႔ျပင အပခအငဗအေရအတြကမာ ျမနမာႏငင၌ ၂၀၀၀ ခႏစတြငအျမငမားဆးျဖစခၿပး ေနာကပငးတြင ေလာက ခေၾကာငးေတြ႔ရရသည။

87) ျမနမာႏငငသည မခငေသဆးမႈႏႈး၊ ႏ႔စ႔ကေလးေသဆးမႈႏႈး၊ ငါးႏစေအာကကေလးေသဆးမႈႏႈးမားေလာကေစေရး အတြက ႀကးပမး အားထတလကရသည။ မခငမား၊ ေမြးကာစကေလးမားႏင ကေလးကနးမာေရးႏငပတသကၿပး ရရႏငသမရငးျမစမားက အျမငမားဆးအသးျပလပေဆာငျခငးသည ဗဟာေျမာက ဥးတညခကတခပငျဖစသည။

88) အစးရသည ႏစစဥႏစတငး ကနးမာေရးအသးစားရတက ပမျမငတငေပးလကရသည။ လြနခေသာဆယႏစအတြငး အစးရ၏ ကနးမာေရးအတြကအသးစားရတမာ ဆယႏစဆတးတကလာသည။ ၂၀၀၈ -၂၀၀၉ ခႏစတြင ကနးမာ ေရးအတြက အစးရအသးစရတမာ (၅၁.၆၇၅) ကေဋျဖစသည။ ျမနမာႏငငတြင အေျခခကနးမာေရးေစာငေရာကမႈ က အနမဆးကနကစားရတ သ႔မဟတ လး၀မေပးရဘ ေထာကပထားေပးသည။ ဆငးရသမားအတြက ဘ႑ာေငြ ေၾကးပငးဆငရာေထာကပေပးႏငရနအတြက ဆငးရသမားအတြက ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈနညးနာမားႏင အခ ေၾကးမေပးရသညနညးလမးမားရသည။

89) ႏငငေတာအစးရသည လထကနးမာေရးက႑အား အဆငျမငတငေရး၊ တးခ႔ေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးတ႔ အ တြက ေငြေၾကးျမပႏ ရငးႏးမႈမားလပေဆာငခသည။ ၁၉၈၈ ခႏစတြင ေဆးရေပါငး (၆၃၁) လးသာရရာမ ယခအခါ တြင အထးကေဆးရ (၂၃) လး အပါ အ၀င ေဆးရေပါငး (၈၈၉) လးရလာခသည။ ၁၉၈၈ ခႏစမ ၂၀၁၀ ခႏစ ဇလင လအထ ေကးလကကနးမာေရးစငတာ (၁၆၈) လး ႏင ေကးလကကနးမာေရးစငတာခြေပါငး(၇၂၁) လးက တညေဆာကႏငခသည။

((((၁၀၁၀၁၀၁၀) ) ) ) ပညာသငၾကားခြင ပညာသငၾကားခြင ပညာသငၾကားခြင ပညာသငၾကားခြင (Right to education)

90) ပညာေရးသည ဘကစဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြက အဓကကသညအရာျဖစသညအတြက ျမနမာႏငငသည ပညာေရး

က႑က အထးအေလးေပးလပေဆာငလကရသည။ ပညာေရး၀နႀကးဌာနသည ကေလးမားအားလးပညာ သင ၾကားပငခြငရေရးႏင အေျခခအဆငႏင အဆငျမငအဆငႏစခစလးတ႔၌ ပညာေရးအရညအေသြးမား တးတကျမင မားေရးအတြက အားသြနခြနစက လပေဆာငေနပါသည။ ၂၀၀၁ -၂၀၀၂ ခႏစပညာသငႏစမစတင၍ အေျခခပညာ ႏင အဆငျမငပညာႏစခစလးအတြက ႏစေပါငး(၃၀) ပညာေရးဖြ႔ၿဖးတးတကျခငးအစအစဥက ခမတအေကာင အထညေဖာခသည။ ထအစအစဥတြင အဆငေျခာကဆငပါၿပး တဆငလင ငါးႏစၾကာျမငသည။

91) ေကာငးေနအရြယမားအားလးေကာငးခနးအတြငးေရာကေရးစမကနးအရ ကေလးမားအားလး ေကာငးမားတြင တကေရာကႏငေရးႏင ပတသကၿပး ပမတးတကလာေစရန စေပါငးလပေဆာငမႈမားက လပေဆာငႏငခသည။ ဂတယေၾကညာခကအရ ေကာငးေနအရြယမားအားလးေကာငးခနးအတြငးေရာကေရး စမကနးက ၁၉၉၆ ခႏစ တြင အဆးသပႏငခသည။ အမေထာင စမားအၾကားစာတတေျမာကစစတမးေကာကယမႈကလ ၁၉၉၉ ခႏစအထ ႏစစဥေကာကယႏငခသည။ ၁၉၉၉- ၂၀၀၀ ခႏစ ပညာသငႏစမစတင၍ ေကာငးအပေရးရကသတပတအစအစဥ က ႏစစဥႏစတငး ၿမ႕နယတငးတြငကငးပခၿပး ေဒသခတာ၀နရသမား၊ ပညာေရး၀နထမးမား၊ အစးရမဟတသည အဖြ႔မား၊ ေကာငးဘတအဖြ႔မား၊ မဘမားႏင ရပရြာလထတ႔ တကေရာကခၾကသည။ တတငးျပညလး၏ ႀကးပမး မႈေၾကာင ပထမတနးေကာငးအပမႈနႈးသည ၂၀၁၀-၂၀၁၁ ပညာသငႏစတြင ၉၈.၃၇ ရာခငႏႈး အထ တးျမငလာခ သည။ ထသ႔လပေဆာငျခငးေၾကာင အခကအခအမးမးေၾကာငေကာငးမတကႏငေသာ ကေလးမားႏင တငးရငး သားလမးစ၀ငကေလးမားအပါအ၀င ေကာငးတကအရြယေရာကေနေသာကေလးတငးအတြက မလတနးပညာက သငၾကားႏငေသာအခြငအလမးက ဖနတးေပးႏငခသည။

92) စဥဆကမျပတအတနးတငေရးစနစက ၁၉၉၁ ခႏစတြင မတဆကအသးျပခၿပး ယနဆကအဖြ႔၏ ပးေပါငးေဆာင

37


ရြကမႈျဖင ပေရာဂကၿမ႔နယမားတြင စတငကငသးခသည။ ၁၉၉၈ ခႏစတြင ထစနစက တႏငငလးတြင အေကာင အထညေဖာႏငခသည။ ကေလးမား၏တထြငဖနတးမႈ၊ သးသပတတမႈ၊ စဥးစားဆငျခငတတမႈ၊ ျပသနာေျဖရငး တတမႈအရညအခငးမားကတးတကေစရနအတြက ကေလးဗဟျပေသာခဥးကပနညးမားက ေကာငးမားတြင တးျမငအသးျပလာခသည။

93) ျမနမာႏငင အားလးအတြကပညာေရးဆငရာအမးသားစမကနးအစအစဥ (၂၀၀၃-၂၀၁၅) အရ ကေလးအခြငအေရး ဆငရာစာခပ ကအေျခခၿပး ကေလးမားႏငသငေလာကကညသညေကာငးမား တးပြားလာေရးက လပေဆာငေန သည။ ျမနမာႏငငတြင လ႔ အခြငအေရးကအေျချပၿပး ကေလးမားႏငသငေလာကကညသညေကာငးမားက “ကေလးမား၏အေကာငးဆးအကး၊ ခြျခား ဖႏပျခငးမရမႈ၊ ကေလးမား၏အေတြးအျမငအယအဆမားက ေလး စားျခငး” ဆသည မ၀ါဒသးခအေပၚအေျခခ၍ ဖြငလစထားပါ သည။ ထ႔ေၾကာငျမနမာႏငငရ ေကာငးမား၊ မသားစ မားႏင ရပရြာပတ၀နးကငအတြငးရ ကေလးမားအားလးသည ကေလးအခြင အေရးစာခပပါအခြငအေရးမားက ရရခစားေနၾကပါသည။

94) လ႔အခြငအေရးပညာေရးသငခနးစာမားက အေျခခပညာေရးသငရးညြနးတမးမားထတြငထညသြငးထားၿပး အေျခခ ပညာေကာငး မားအားလးတြင သငၾကားေပးေနသည။ အေျခခမလတနးအဆငတြင လ႔အခြငအရးအယအဆမား က စာရတႏငဖြ႔ၿဖးေရး သငခနး စာမားတြငသာမက ျမနမာဘာသာႏင လမႈေရးေလလာခကဘာသာမားထတြငပါ ထညသြငးပ႔ခေနပါသည။ အလယတနးအဆငတြင လ႔အခြငအေရးပညာေပးခကမားက ျပဌာနးခကဘာသာတခ အေနျဖင သငၾကားလကရသည။

95) သေတသနလပငနးသညအဆငျမငပညာေရးဘသာမားအတြက အေရးႀကးသညအရာတချဖစေသာေၾကာင အဓက ဘာသာရပမား ႏငပတသကသညအေၾကာငးအရာမားႏင တငးျပညအတြကအကးျဖစထြနးေစႏငမည သေတသန လပငနးမားလပကငျခငးသည အဓကလပငနးတချဖစပါသည။ ေရရညဖြ႔ၿဖးတးတကမႈစမကနးက အေကာငအ ထညေဖာရနအတြက အဆငျမငပညာေရးဌာနမားသည ပညာေရးဆငရာသေတသနမားကသာမက ထဌာနမား တညရေနသညေဒသအတြငး လအပေနသညလအပခကမားက ျဖညဆညးႏငမညအေၾကာငးအရာမားအေပၚ အေျချပၿပး အသးခ၍ရသညသေတသနလပငနးမားကလ လပေဆာငေနပါ သည။ ပါေမာကၡအဆငပ႔ခမႈမားက သကဆငရာတကသလမားတြင ၁၉၉၄-၉၅ ခႏစကထက စတငခၿပးျဖစသည။

96) ျပညနယႏငတငး (၁၄) ခစလးႏင အထးဖြ႔ၿဖးေရးဇ (၂၄) ခစလးတြင အနညးဆး ၀ႏၷာသပတကသလတခ၊ ကြနျပ တာတကသလ တခ၊ နညးပညာတကသလတခစ ဖြငလစထားသည။ စစေပါငး တကသလႏငေကာလပ (၁၆၀) က တႏငငလးတြင ဖြငလစထားသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏငငတြင အဆငျမငပညာေရးက လတငးအတြက ျပညျပည ၀၀ႏင ညညမမရရခစားႏငေအာင လပေဆာငထားေပးသည။

97) အဆငျမငေကာငးသေကာငးသားမားသည မလတနးေကာငးပညာသငၾကားစဥကထက ေကာငးမြနသည လ႔ အခြငအေရး အေျခခအတျမစမား ရရခၿပးျဖစသည။ ဥပေဒဌာနႏင ႏငငတကာဆကဆေရးဌာနကသ႔ေသာ အဆင ျမင ပညာေရးဌာနမားတြင ပမအဆငျမငသည လ႔အခြငအေရးပညာေပးသငခနးစာမားက ထပမပ႔ခေပးပါသည။

98) ပညာေရးအတြကအသးစားရတမာ ႏစစဥႏစတငးတးတကလကရသည။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ ပညာသငႏစတြင ပညာေရး အတြက စစေပါငးအသးျပေငြမာ (၂၄၈.၃၈) ကေဋျဖစသည။ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအသစအရ ပဂၢလကပညာေရး က႑ေၾကာင မၾကာမ အတြငးပညာေရးအသးစားရတမာ သသသာသာျမငလာေတာမညျဖစသည။

((((၁၁၁၁၁၁၁၁) ) ) ) အကဥးသားမားအခြငအေရး ျဖညဆညးေပးျခငး အကဥးသားမားအခြငအေရး ျဖညဆညးေပးျခငး အကဥးသားမားအခြငအေရး ျဖညဆညးေပးျခငး အကဥးသားမားအခြငအေရး ျဖညဆညးေပးျခငး (Fulfillment of prisoners’ rights)

99) လကရအခနတြင ျပညထေရး၀နႀကးဌာန၏ အကဥးဥးစးဌာနသည ၁၉၈၈ ခႏစက ကလသမဂၢကေန၍ျပဌာနး

ထားေသာ အကဥးသားမားအေပၚဆကဆမႈႏငပတသကသည အနမဆးစခနစညြနးမားႏငအည လပကင ႏငေအာင အစြမးကနႀကးပမးေဆာငရြကလကရ၏။

100) အကဥးေထာငသ႔ေရာကရလာေသာ အမးသားႏင အမးသမးအကဥးသားတငးသည ေထာငေဖာငအမတ (၂၁) ကျဖညစြက၍ စနစတကမတပတငရသည။ ထသမားက အဆငႏစမးခြျခားၿပး ေနရာခ ထားေပးသည။ ေထာင သားမား၏ ေနထငမႈႏင ပတသကၿပး အေဆာငႏငအခနးမားက စနစတကဖြ႔စညးထားသည။ ေထာငသား တေယာကအတြက အနညးဆး (၃၆) စတရနးေပ အကယအ၀နးရရေအာင စမေပးထားသည။ အေဆာငမား

38


အခနးမားအားလးတြင ေလ၀ငေလထြကေကာငးမြနေအာင ေသခာစြာလပေဆာငထားသည။ ေထာငသားမား အတြက ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ ကယလကလႈပရားအားကစားမားႏင ဓာတစာမားက စနစတကစမေပးသည။ ထ႔ျပင ေထာငသားမားအားလးက တညဆဥပေဒႏငစညးကမးမားအရ ေစာငေရာကေပးထားပါသည။

101) ၂၀၀၆ ခႏစမ ၂၀၁၀ ခႏစအတြငး ျပစဒဏခမတခရခေသာလငယေထာငသား (၁၀၇၄) ဥးက မလတနးမ ကးတနး ပညာအထ သငၾကားေပးခသည။ ၂၀၀၈-၂၀၁၀ ပညာသငႏစမားအတြငး ေထာငးသားမားအားလးအတြက အ သး လးပညာသငၾကားေပးခရာ (၁၁၅၆) ဥးစာတတေျမာကခသည။ ေနာကထပျပစမႈမားျပနလညမကးလြနေစရနႏင ႏးညသညစတထားပငရငမား ျဖစလာေစ ရနရညရြယခကျဖင ေထာငသားမားအတြက တရားစခနးမားက ေထာင အတြငးဖြငလစေပးသည။ ေထာငသားမားသည မမတ႔ ဆႏၵျဖင ထတရားစခနးမားက တကေရာကႏငသည။ ၂၀၀၄ ခႏစမ ၂၀၁၀ ခႏစအတြငး အမးသားႏငအမးသမးေထာငသား စစေပါငး (၂၀၁၇၀) ဥးသည ထတရားစခနးမားသ႔ တကေရာကခၾကသည။

102) ၂၀၀၄ ခႏစမ ၂၀၁၀ ခႏစအတြငး သကေမြး၀မးေကာငးသငတနးမားအား ေထာငမားအတြငးဖြငလစခရာ စစေပါငး ေထာငသား (၁၄၅၅၄) ဥးက သငၾကားေပးႏငခ၏။ ေဆး၀ါးကသမႈႏငပတသကၿပး ဆရာ၀န (၃၃) ဥး၊ ကနးမာေရး ႀကးၾကပသ (၂၈) ဥး၊ ကနး မာေရး၀နထမး (၆၉) ဥးတ႔က ေထာငမားႏင အလပစခနးမားတြင ခန႔အပထားသည။ ထ႔ျပင ျပငပမအထးကသမားေတာႀကးမား ကလ ေထာငသ႔ေစလႊတ၍ ကသခငးသည။ လအပပါက ေထာငသား မားသည ျပငပေဆးရမားသ႔ပ႔ေဆာင၍ ေဆးကသမႈခယေစပါသည။ ၂၀၀၉-၂၀၁၀ ခႏစဘ႑ာေရးႏစအတြငး ေထာငမားႏင အလပစခနးမားအတြက (၇၁.၉၃) သနးဖးတနဖးရသည ေဆး၀ါးမားႏင ေဆးပစၥညးမားက ေထာက ပေပးခသည။ ေထာငသားမားအတြက သန႔ရငးသညေရေကာငးေရသန႔ရရေစရန ရညရြယၿပး ေထာငမားႏင အလပ စခနးမားတြင ေရသန႔စငေရးစကအလးေပါငး (၂၅) လးက တညေဆာကတပဆငေပးခသည။ ထေရသန႔စကႏင အျခားဆကစပပစၥညးမားသည ကပေငြ (၃၀၇.၅၉) သနးတနဖးရ၏။

103) ေထာငဒဏကခေနသညအခနအတြငး အကငစာရတေကာငးမြနၿပး ေထာငစညးကမးမားကေကာငးေကာငးမြနမြန လကနာသည သမားအား ရာဇ၀တမႈဆငရာလပထးလပနညး (၄၀၁) (က) အရ လြတၿငမးခမးသာခြငျပပါသည။ ထ႔ေၾကာင ၁၉၈၉ ခႏစမစတင ၍ (၁၅) ႀကမတတျပနလႊတေပးခၿပး ေထာငကသ (၁၁၄၈၀၃) ဥးကလႊတေပးႏငခ ပါသည။

((((၁၂၁၂၁၂၁၂)))) ညမ၍ဘကမလကေသာတရားစရငေရးညမ၍ဘကမလကေသာတရားစရငေရးညမ၍ဘကမလကေသာတရားစရငေရးညမ၍ဘကမလကေသာတရားစရငေရး (Fair and impartial justice)

104) ၂၀၀၀ ခႏစ ျပညေထာငစတရားစရငေရးအခနး (၂) ႏငဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအခနး (၁၉)တ႔တြင တရားဥပေဒႏင အည တရားေရးဌာနက လြတလြတလပစရငႏငသညဟေသာ မ၀ါဒမားက ခမတေပးထားသည။ ဥပေဒအရ တားျမစထားျခငးမးမလြ၍ အမႈမားက အမားၾကားနာႏငသည တရားရးတြငစရငရၿပး အမတငးတြင ဥပေဒအရ ခခကာကြယပငခြငႏင အယခတငႏငခြငမား ရၾကသည။ ျမနမာႏငငရတရားရးမားသည ထမ၀ါဒမားအတငး လက နာကငသးလကရသည။

105) ျမနမာႏငင၏တရားရးအသးသးတြငရေသာတရားသႀကးတငးသည အမႈမားက ဥပေဒအရစရငလကရသည။ လက ရဥပေဒက ခးေဖာကသအား ကးလြနသညျပစဒဏအလက ႀကးမားသညျပစဒဏျဖစေစ ေပါပါး သည ျပစဒဏ ျဖစေစ သကဆငရာတရားရးက စရငရသည။ တရားရးမားသည သကေသခအေထာကအထားဥပေဒႏငအည စြပစြခရသက ျပနလညေမးပငခြငအခြငအေရး၊ သကေသခေခၚပငခြငအခြငအေရး၊ ေသဒဏအျပစေပးခရေလာက သညအမႈကကးလြနသျဖစၿပး ေငြေၾကးမတတႏငပါက အစးရ စားရတျဖင ဥပေဒအေထာကအပကကာ အယခ တငခြငႏင ကာကြယပငခြငအခြငအေရးမားက ေပးထားသည။ လေလာကေသာ သကေသအေထာကအထားမရဘ တရားရးက စရငခကမခႏငပါ။

106) ျမနမာႏငငတြင တညဆဥပေဒအရ ဆး၀ါးလသညျပစမႈမးကးလြနသညသအေပၚ ခရငတရားရးကေန၍ ေသဒဏ ခမတႏငသည။ ခရငရးအဆငသည ေသဒဏခမတႏငေသာအခြငအာဏာရသညအစဥးဆးအဆငျဖစ၏။ သ႔ရာ တြင ထသ႔ခမတရာတြင ဗဟ တရားရးမ တရားစရငေရးခြငျပခကရယရသည။ ဗဟတရားရးက ထအမန႔က ခြငျပ မျပဆးျဖတရသည။ ေသဒဏခြငျပႏငေသာလ ၁၉၈၈ ခႏစမစတင၍ ေသဒဏအျပစေပးျခငးက ကငသးျခငး မရေတာပါ။ ေသဒဏအျပစေပးထားျခငးမားက ဆငးငထားပါသည။

39


107) ျမနမာႏငငသားမား၏ တရားေရးဆငရာအခြငအေရးမားႏင မတေသာတရားစရငမႈမားျဖစသည အေျခခ အခြင အေရးမားက ပ႔ပးေပးရနအတြက ျမနမာႏငငရ ဗဟတရားရးခပအပါအ၀င တရားရးမားအားလးသည တရားစရငမႈ ဆငရာမ၀ါဒမားျဖစႏငအည လြတလပစြာတရားစရငျခငး၊ လအမားၾကားနာႏငသညတရားရးမားတြင စရငျခငး၊ ခခ ကာကြယခြငႏင အယခ၀ငခြငမားအား ခြငျပျခငးမားက ကငသးလကရသည။ လအပပါက ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒ အပဒ (၃၇၈) တြငျပဌာနးထားသလ ႏငငသားမား၏ ေလာကထားခကမားအား ဗဟတရားရးခပကေန၍ Writs of

Habeas Corpus၊ Writs of Mandamus၊ Writs of Prohibition၊ Writs of Quo Warranto၊ Writs of Certiorari တ႔က ထတျပနေပးႏငသည။

((((ခခခခ) ) ) ) လထအသအျမငတးေစေရးလထအသအျမငတးေစေရးလထအသအျမငတးေစေရးလထအသအျမငတးေစေရး (Public awareness)

108) ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရးေကာမတသည ျပညတြငးျပညပလ႔အခြငအေရးအဖြ႔အစညးမားႏငလကတြၿပး ၂၀၀၀ခႏစ မစ၍ လ႔အခြငအေရးကာကြယျမငတငႏငေရးအတြက လ႔အခြငအေရးဆငရာ အလပရေဆြးေႏြးပြမား၊ အစညး အေ၀းေပါငးမားစြာအျပင လ႔အခြငအေရးသငတနးတခကပင ကငးပခသည။ ျမနမာလ႔အခြငအေရးေကာမတက ၂၀၀၇ ခႏစမစတငၿပး ျမနမာႏငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအဖြ႔တခအေနျဖင အသအမတျပခၿပး အထကပါ လပငနး မားက ေဆာငရြကခသည။ လ႔အခြငအေရးသာမက လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရး၊အမးသမးအခြငအေရး၊ က ေလးအခြငအေရး၊ အလသမားအခြငအေရး၊ ေရြ႔ေျပာငးအလပသမား အခြငအေရး၊ ကားမအေျချပျပအျမင၊ လ႔ အခြငအေရးႏငပတသက၍ အစးရတာ၀နရသမား၏ ကာကြယေစာငေရာကေရးတာ၀န မားႏင ပတသကေသာ အလပရေဆြးေႏြးပြမား၊ အစညးအေ၀းမား၊ သငတနးမားက (၃၅) ႀကမကငးပခၿပး လေပါငး (၁၂၀၀) တကေရာက ခၾကသည။ ျမနမာကယစားလယအဖြ႔မားကလ ႏငငတကာႏငေဒသဆငရာလ႔အခြငအေရးအလပရ ေဆြးေႏြးပြႏင အစညးအေ၀းမားသ႔ တကေရာကရန ေစလႊတခသည။

109) ထ႔ျပင လ႔အခြငအေရးသာမက လကနကးမႈတားဆးကာကြယေရး၊အမးသမးအခြငအေရး၊ ကေလးအခြငအေရး၊ အ လပသမား အခြငအေရး၊ ေရြ႔ေျပာငးအလပသမားအခြငအေရး၊ ကားမအေျချပျပအျမင၊ လ႔အခြငအေရးႏင လကန ကးမႈႏငပတသက၍ အစးရတာ၀နရသမား၏ ကာကြယေစာငေရာကေရးတာ၀နမားႏငပတသကေသာ အလပရ ေဆြးေႏြးပြမား၊ အစညးအေ၀းမား၊ သငတနးမားက ဆကလကလပေဆာငေနပါသည။

109) ကေလးအခြငအေရး၊ အမးသမးအခြငအေရး၊ လကနကးခရေသာသမား၏ အခြငအေရးႏင ေရြ႔ေျပာငးအလပသမား မား၏ အခြငအေရးမားဆငရာ သငရးညြနးတမးမားက ႏငငျခားမကၽြမးကငသမားအကအညျဖင ေရးဆြခပါသည။ ထသငရးညြနးတမးမားက သကဆငရာပ႔ခသမားက ရသငတနးေကာငးတြင ျမနမာရတပဖြ႔အရာရမားက ပ႔ခခ သည။ ထ႔ျပင ရအရာရမား၊ သကဆငရာ တာ၀နရသမားပါ၀ငေသာ နယလညပညာေပးအဖြ႔ကလ လညလည ပညာေပးျခငးမားက လပေဆာငေနပါသည။

110) ေကာငးသားလငယမားအၾကား လအခြငအေရးအေၾကာငးအရာကပမသနားလညေစရနအတြက မလတနး၊ အ လယတနး၊ အထကတနးႏင တကသလအဆငတ႔တြင လ႔အခြငအေရးဘာသာသငရးညြနးတမးမားက တထြငၿပး သငၾကားေနလကရပါသည။

((((ဂဂဂဂ)))) လ႔အခြငေရးယႏယားမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငျခငး လ႔အခြငေရးယႏယားမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငျခငး လ႔အခြငေရးယႏယားမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငျခငး လ႔အခြငေရးယႏယားမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငျခငး (Cooperation with human rights mechanisms)

112) ကလသမဂၢလ႔အခြငအေရးေကာမရငက ျမနမာႏငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအထးအရာရက ၁၉၉၂ ခႏစ တြင ခန႔အပတာ၀နေပးခပါသည။ ထအခနမစ၍ ေအာကပါလ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရး အရာရမားသည ျမနမာျပညသ႔ လာေရာကခပါသည။ အထးအရာရ မစၥတာ ရဇ ရကတာသည (၄)ႀကမ၊28 မစၥတာ ပနရးသည (၈) ႀကမ၊29 မစၥတာ ကြငတားနား သည (၃) ႀကမ30 အသးသးလာေရာကခပါသည။ ထသမားလာရာက သညအခနတငးတြင အစးရသည ထအရာရမား ေတြ႔ဆ ရနပနၾကားသညသမားႏင ေတြ႔ဆႏငရန အတတႏငဆး ႀကးပမးေဆာငရြကေပးခပါသည။

113) ျမနမာႏငငႏငငျခားေရး၀နႀကးဥးေဆာငသည ကယစားလယအဖြ႔သည ၂၀၀၆ ခႏစက ဂနဗာၿမ႔တြငကငးပခသည လ႔အခြင အေရးေကာငစ၏ ပထမဥးဆးညလာခကတကေရာကခပါသည။ ထပထမညလာခ၌ ျမနမာႏငငအတြငး

40


လ႔အခြငအေရးကာကြယ တးတကေရးအတြက လ႔အခြငအေရးေကာငစႏင လကတြေဆာငရြကမညျဖစေၾကာငး ျမနမာႏငငႏငငျခားေရး၀နႀကးက ဂတျပေျပာဆခပါသည။ လ႔အခြငအေရးေကာငစ၏အျခားညလာခမားသ႔လ ကယစားလယအဖြ႔မားေစလႊတၿပး တကေရာကေစခပါသည။

114) လ႔အခြငအေရးတးတကကာကြယေရးႏငပတသက၍ ကလသမဂၢႏငလကတြေဆာငရြကသညအေနျဖင ကေလး အခြငအေရးႏင အမးသမးအခြငအေရးဆငရာအစရငခစာမားက သကဆငရာစာခပေကာမတမားထ တငသြငး ျခငး၊ ႏငငေတာအစရငခစာမား အေပၚ ေမးခြနးမားက ျပနလညရငးလငးေျဖၾကားျခငး၊ အႀကျပခကမားက လက နာအေကာငအထညေဖာေဆာငရြကျခငးမား ကလ လပေဆာငခၿပးျဖစသည။

115) ၁၉၉၁ ခႏစ ဇလငလတြင ႏငငေတာ၏ အမးသမးအခြငအေရးဆငရာပထမဥးဆးအစရငခစာက တငသြငးၿပး ဒတ ယႏင တတယ ႏစခေပါငးအစရငခစာက ၂၀၀၇ ဇလငလခႏစတြင တငသြငးခပါသည။

116) ထ႔ျပင ျမနမာႏငငအစးရသည ယခငကတညရခေသာ လ႔အခြငအေရးေကာမရငႏငသာမက လကရလ႔အခြငအေရး ေကာငစတ႔ မ အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရမားႏင လပငနးအဖြ႔မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကၿပး ျမနမာႏငင၏ လ႔အခြငအေရး အေျခအေနမားႏင ပတသကသညေမးခြနးမားက ျပနလညေျဖၾကားေပးခပါသည။

117) ေဒသဆငရာလပငနးစဥတြငလ အာဆယခာတာႏငအည အာဆယႏငငမား လ႔အခြငအေရးေကာမရငအတြက လပထးလပနညး မားကျပငဆငေရးဆြရာ၌ အျခားအဖြ႔၀ငႏငငမားႏငအတ တကၾကြစြာပါ၀ငခပါသည။

၄၄၄၄.... ေအာငျမငမႈမား၊ ကငစဥေကာငးမား၊ေအာငျမငမႈမား၊ ကငစဥေကာငးမား၊ေအာငျမငမႈမား၊ ကငစဥေကာငးမား၊ေအာငျမငမႈမား၊ ကငစဥေကာငးမား၊ စမေခၚမႈမားႏင အကန႔အသတမား စမေခၚမႈမားႏင အကန႔အသတမား စမေခၚမႈမားႏင အကန႔အသတမား စမေခၚမႈမားႏင အကန႔အသတမား Achievements, best prac-

tices, challenges and restrictions

ေအာငျမငမႈမား၊ ကငစဥေကာငးမားေအာငျမငမႈမား၊ ကငစဥေကာငးမားေအာငျမငမႈမား၊ ကငစဥေကာငးမားေအာငျမငမႈမား၊ ကငစဥေကာငးမား (Achievements and best practices)

118) ျမနမာႏငငသည ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားႏင ပးေပါငးလကတြ၍ လ႔အခြငအေရးႏငပတသကသည အစညး

အေ၀းမား၊ သငတနးမား၊ အလပရေဆြးေႏြးပြမား၊ပညာေပးလပငနးမားက လပေဆာငေနလကရသည။ 119) ျမနမာႏငငရလ႔အခြငအေရးဆငရာလပေဆာငမႈမားအေၾကာငးက ျမနမာႏငငဆငရာလ႔အခြငအေရးအထးစစမး

စစေဆးေရးအရာရ မစၥတာပနရးအား ႏစႀကမေတြ႔ဆရငးလငးေျပာဆခသည။ ထ႔ျပင လမႈေရး။ စးပြားေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာႏငငတကာစာခပ အေၾကာငးက အလပရေဆြးေႏြးပြလပေဆာငခရာ ကလသမဂၢ အေထြေထြ အတြငးေရးမးခပ၏ အထးကယစားလယျဖစသ မစၥတာ ရာဇလအစၥေမကယတငတကေရာကေလလာခသည။

120) ျမနမာႏငငဆငရာလ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရ မစၥတာကြငတားနားက သ၏ျမနမာျပညခရးစဥ အတြငး ေတြ႔ဆခြငျပရနပနၾကားခသည အကဥးသား(၄၀) ဥးႏင သးျခားလြတလပစြာေတြ႔ခြငေပးခသည။

121) အမးသား သဘာ၀ေဘးအႏရာယမားအတြကျပငဆငေရးဆငရာဗဟေကာမတက ၂၀၀၅ ခႏစတြင ၀နႀကးခပက ဥးေဆာင ဖြ႔စညးခၿပး ေကာမတ၏တာ၀နမားက ထေရာကစြာလပေဆာငႏငရန အလပေကာမတႏင ဆပေကာမတ (၁၀) ခတ႔ကလညး ဖြ႔စညးခသည။

122) ျမနမာႏငငသည ေဘးအႏရာယစမခန႔ခြေရးႏင အေရးေပၚတန႔ျပနမႈဆငရာ အာဆယသေဘာတညခကက ၂၀၀၆ ခႏစ ဒဇငဘာလတြင လကမတေရးထးခသည။

123) ျမနမာႏငငတြငတကခတခေသာ ဆငကလနးနာဂတသည ဧရာ၀တတငးႏင ရနကနတငးရ ၿမ႔နယ (၁၆) ၿမ႔နယက ဆးဆး၀ါး၀ါး ထခကပကစးေစခသည။ အမးသား သဘာ၀ေဘးအႏရာယမား အတြကျပငဆငေရးဆငရာ ဗဟ ေကာမတ၏လမးညြနခကအရ ထေဒသမားရ ကယဆယေရးလပငနးမားအနးကပေစာငၾကပရန ကဘနက၀နႀကး မားက တာ၀နေပးအပခသည။ ထ႔ျပင အဖြ႔ အစညးသးဖြ႔ပါ၀ငသည သးဥးစပအဖြ႔က ၂၀၀၈ ခႏစေမလ (၃၁) ရကေန႔တြငဖြ႔စညးခၿပး ႏငငတကာႏင ပးေပါငးေဆာငရြက ႏငေအာင လပေဆာငခသည။

124) ထ႔ျပင ျပနလညနလထေရးႏင ျပနလညတညေဆာကေရးလပငနးမားကေဆာငရြကႏငရန ေကးရြာမားအတြက ျပနလညတည ေဆာကေရးအဖြ႔မားက ဖြ႔စညးေပးခသည။

125) အစးရသညမနတငးသငျပညသမားအတြက တနဖးနညးအမယာေပါငး (၁၀၁၁၇) လးက တညေဆာကေပးႏငခ သည။ ထ႔ျပင ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား၊ ႏငငတကာမလဒါနးသမား၊ အစးရမဟတသညအဖြ႔မားႏင ျပညသမား က ကညႏငေအာင လပေဆာငေပးသည။ အမးသမးမားဥးေဆာငေနရသည အမေထာငစမား၊ သကႀကးရြယအ

41


မားဥးေဆာငေနရသည မသားစမား ႏင မသနစြမးသမားဥးေဆာငေနရသညမသားစမားက အထးဥးစားေပး ကည ခသည။ အနာဂတတြင သဘာ၀ေဘးဒဏမား ကေရာငရားႏငရနအတြက ဆငကလနးခလႈရာစခနး (၂၀)ႏင ကနး ျမင ေနရာ (၁၇) ခတက႔ ဧရာ၀တႏင ရနကနတငးတ႔တြင တညေဆာကထားခသည။ မၾကာမေနာကထပ ဆငက လနးခလႈရာစခနး(၈) ခက ထပမတညေဆာကမညျဖစသည။

126) ဧရာ၀တျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသအတြငး ဆကသြယမႈမားဖြ႔ၿဖးတးတကရနအတြက ၿမ႔နယမားႏင ေကးရြာမားအၾကား ပငမ လမးေပါငး (၁၀) ခက ေဖာကလပခသည။ တတားႀကး တတားလတ စစေပါငး (၈၁) ခကတညေဆာကခၿပး (၄၆)ခမာ ဆက လကတညေဆာကေနဆျဖစသည။ လပြတတာ၊ ငပေတာၿမ႔နယမား၊ ေခာငး၀ႏင ေအာငခင ေကးရြာမားရ သးမငစခနးတြင စျပေကးရြာမားက စနစတကတညေဆာကေပးခပါသည။

စမေခၚမႈမားႏင အကန႔အသတမား စမေခၚမႈမားႏင အကန႔အသတမား စမေခၚမႈမားႏင အကန႔အသတမား စမေခၚမႈမားႏင အကန႔အသတမား (Challenges and constraints)

127) အခ႔ေသာအငအားႀကးႏငငမားက ျမနမာႏငငအေပၚခမတထားသည စးပြားေရးပတဆ႔မႈမားသည ျမနမာျပညသ

မားအတြက မလလားအပသည သကေရာကမႈမားျဖစေပၚေစသည။ သ႔ေသာလ ျမနမာႏငငအစးရသည ျပညတြငး အငအားမားကအသးခကာ တငးျပညတးတကဖြ႔ၿဖးေရးအတြက အားသြနခြနစကႀကးပမးေဆာငရြကလကရသည။ စးပြားေရးပတဆ႔မႈမားအစား ႏငငတကာ ၏ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားရရပါက ျမနမာႏငငအေနျဖင အမးသား ဖြ႔ၿဖး တးတကေရးလပငနးမားက ယခအဆငထကပမ အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကႏငလမမညျဖစသည။

128) ထ႔ျပင ဖြ႔ၿဖးဆႏငငမားအေပၚ အငအားႀကးႏငငအခ႔႕ ကလသမဂၢလပငနးစဥကအသးခ၍ ႏငငေရးဖအားေပးေန ေသာ လကရလပရပက ျမနမာႏငငကသ႔ဖြ႔ၿဖးတးတကဆႏငငမးအတြက လ႔အခြငအေရး ကာကြယျမငတငေရး လပငနးမား လပေဆာငႏငရန အတြက အခကအခတခ႔က ျဖစေစသည။

၅၅၅၅.... ႏငငေတာအဆင ဥးစားေပးလပေဆာငမႈမားႏငႏငငေတာအဆင ဥးစားေပးလပေဆာငမႈမားႏငႏငငေတာအဆင ဥးစားေပးလပေဆာငမႈမားႏငႏငငေတာအဆင ဥးစားေပးလပေဆာငမႈမားႏင အစအစဥမား အစအစဥမား အစအစဥမား အစအစဥမား National priorities and initiatives

ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးစာခပမားက လကမတထးရန ေလလာေနျခငး ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးစာခပမားက လကမတထးရန ေလလာေနျခငး ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးစာခပမားက လကမတထးရန ေလလာေနျခငး ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးစာခပမားက လကမတထးရန ေလလာေနျခငး (Undertaking of studying and signing

international conventions on human rights)

129) ျမနမာႏငငသည ေအာကပါ ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးဆငရာစာခပမားက ေလလာေနပါသည။ (a) မသနစြမးသမားအခြငအေရးစာခပ Conventions on the Rights of Persons with Disabilities

(CRPD);

(b) ကေလးအခြငအေရးစာခပ၏ေနာကဆကတြစာခပျဖစသည ကေလးမားအားေရာငးချခငး၊ ကေလးျပညတနဆာႏင ကေလးညစညမးစာေပမားဆငရာ စာခပ Optional Protocol to the Conven-

tion in the rights of the Child on the sale of Children, Child Prostitution and Child Por-nography;

(c) အျပညျပညဆငရာ စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာအခြငအေရးစာခပ International Covenant

on Economic, Social and Cultural Rights (ICESCR);

(d) အျပညျပညဆငရာ ႏငငသားႏင ႏငငေရးအခြငအေရးဆငရာစာခပ International Covenant on Civil

and Political Rights (ICCPR);

(e) အျပညျပညဆငရာ လမးေရးအေပၚခြျခားဖႏပမႈမးစပေပာကေရးဆငရာ သေဘာတစာခပ International

Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination (ICERD);

(f) အျပညျပညဆငရာ ေရြ႔ေျပာငးအလပသမားမားႏင ၎တ႔၏မသားစ၀ငမား၏အခြငအေရးကာကြယေရးဆငရာ သေဘာတစာခပ International Convention on the Protection of the Rights of All Migrant

Workers and Members of Their Families (ICRMW).

130) ျမနမာႏငငသည လ႔အခြငအေရးတးတကျမငတငေရးႏင ကာကြယေရးလပငနးမားအတြက အမးသားစမကနးမား က ဆကလက အေကာငအထညေဖာေဆာငရြကသြားမညျဖစသည။

131) ျမနမာႏငငသည လကရျမနမာလ႔အခြငအေရးအဖြ႔က ပရစမ၀ါဒမားႏငအည ႏငငေတာလ႔အခြငအေရး ေကာမရင

42


အျဖစ ေျပာငးလ ဖြ႔စညးသြားမည။ 132) လ႔အခြငအေရးႏငပတသကသညအလပရေဆြးေႏြးပြမားက တးျမငလပေဆာငသြားမည။ ထ႔ျပင လ႔အခြငအေရး

ေကာငစႏင လ႔ အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးတ႔ျဖင လကတြလပေဆာငမည။ ထ႔ျပင လ႔အခြငအေရးေကာငစ က ခန႔အပထားေသာ ႏငငအလကႏင အေၾကာငးအရာအလက အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရမားႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကသြားမည။

133) အနာ၀တတြငအလပရေဆြးေႏြးပြမား၊ အစညးအေ၀းမားႏင သငတနးမားလပေဆာငႏငရနအတြက ျမနမာႏငင သည ကလသမဂၢ ေအဂငစမား၊ လ႔အခြငအေရးေကာငစႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးႏင ေဒသဆင ရာ လ႔အခြငအေရးေကာငစႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးတ႔ထမ နညးပညာပငဆငရာ အကအညမား က ေတာငးခလပေဆာငသြားမညျဖစသည။

Notes

1 The Liaison Sub-committee which has to deal with the groups relating to compilation of Myanmar National Report on Human Rights, Border Area Development Association (BDA), Parami Founda-tion, Myitta Development Foundation, Nyein Foundation, Shwe Foundation, Aye Mya Soe Founda-tion, Ka Naung Association (Yangon), Myanmar Architect Association, Myanmar Engineering Asso-ciation, Myanmar Nurses and Midwives Association, Myanmar Veterinary Association, Myanmar Doctors Association( Central Council), Myanmar Health Association, Myanmar Banks Association, Myanmar Anti-Narcotic Drug Association, ASEAN Women’s Friendship Association of Myanmar, Social Development Association, ADRA (Myanmar), World Vision (Myanmar), The Association of Medical Doctors of Asia (AMDA), Pacific Congress Marine Science Technology (PACON) Interna-tional, Japanese Organization for International Co-operation Family Planning (JOICFP), World Con-cern, Community and Family Services International (CFSI), PACD (Myanmar), Marlin Myanmar, Myanmar Business Coalition on AIDS.

2 Mr. Bishaw B-Parajuli (United Nations Development Programme-UNDP), Mr. Ramesh M.Shrestha (United Nations Children’s Fund -UNICEF), Ms. Toni Yama (UNICEF), Mr. Phairaja Panday (United Nations High Commissioner for Refugees -UNHCR), Mr. Steve Marshall (International La-bour Organization-ILO), Ms. Mariko Tomiyama International Organization for Migration (IOM).

3 (a) Human Rights and Responsibilities (Yangon, Mandalay, Taunggyi, Myitkyina, Tawei) (14 Times). (b) Human Rights of Law Enforcement (Yangon, Pegu, Pathein, May Myo) (7 Times). (c) International Seminar on the Rights of the Child (Yangon, Myitkyina, Mawlamyine) (4 Times).$ (d) Land Mine Awareness Workshop (Yangon, Mawlamyine) (2 Times). (e) Women’s Rights (Yangon) (1 Time) (f) Workshop on International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights (Yangon) (1 Time). (g) International Human Rights Law and Refugee Law (Yangon, Mawlamyine,Tawei, Phaan) (5 Times) (h) Workshop on the Universal Periodic Review Preparation for the National Report (Nay Pyi Taw) (1 Time).

4 17 Armed Groups, who have already exchanged the arms for the peace, are as follows: (a) Myanmar National Democratic Alliance (MNDA)(exchange on 31-3-89) (b) United Wa State Army (UWSA) (exchange on 9-5-89) (c) Shan State Army (SSA) (exchange on 24-9-89) (d) Palaung State Liberation Army (PSLA) (exchange on 21-4-91) (e) National Democratic Alliance Army (NDAA) (exchange on 30-6-89) (f) Shan Nationalities People’s Liberation Organization (SNPLO) (exchange on 9-10-94) (g) Kayan National Guard (KNG) (exchange on 27-2-92) (h) Karenni Nationalities People’s Liberation Front (KNPLF) (exchange on 24-2-94) (i) Kayan New Land Party (KNLP) (exchange on 26-7-94) (j) New Democratic Army-Kachin (NDAK) (exchange on 15-12-89) (k) Burma Communist Party (Ra Khine) (BCP) (exchange on 6-4-97) (l) Kachin Defence Army (KDA) (exchange on 11-1-91) (m) ‘‘Pa-o’’ National Organization (PNO) (exchange on 18-2-91) (n) Kachin Independence Organization (KIO) (exchange on 24-2-94) (o) Karenni National Progressive Party (KNPP) (exchange on 21-3-95) (p) New Mon State Party (NMSP) (exchange on 29-6-95) (q) Mong Tai Army (MTA) (exchange on 5-1-96)

5 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 348 ( The Union shall not discriminate any citi-

43


zen of the Republic of the Union of Myanmar based on race, birth, religion, official position, status, culture, sex, wealth.).

6 Code of Criminal Procedure section 374 (Sentence of death to be submitted by Court of Session.). 7 Child Law Section 45 (Notwithstanding anything contained in any existing law, a death sentence, transporta-

tion for life or a sentence of whipping shall not be passed on any child.), Section 71 (Notwithstanding anything contained in any existing law; (a) a sentence of death or transportation for life shall not be passed on the youth; (b) if a sentence of imprisonment is passed on the youth, the maximum term of imprisonment shall not exceed ten years).

8 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 44 (No penalty shall be prescribed that violates human dignity.).

9 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 358 (The Union prohibits the enslaving and trafficking in persons ), Penal Code section 370 (Buying or disposing of any person as a slave), section 371( Habitual dealing in as a slaves), section 374(Unlawful compulsory labour).

10 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 21(b) (No citizen shall be placed in custody for more than 24 hours without the permission of a Court. ), section 376 ( No person shall, except matters on pre-cautionary measures taken for the security of the Union of prevalence of law and order, peace and tranquility in accord with the law in the interest of the public, or the matter permitted according to an existing law be held in custody for more than 24 hours without the remand of a competent magistrate. ), Code of Criminal Procedure section 167 (Procedure when investigation can not be completed in twenty-four hours.).

11 Child Law section 52(A) (the Officer in charge of a prison shall, in respect of a child or youth who has been sentenced to imprisonment: - (a) not keep him together with adult prisoners until he attains the age of 18 years.).

12 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar, Section 347 (the Union shall guarantee any person to enjoy equal rights before the law and shall equally provide legal protection.).

13 Evidence Act Section 101 (When a person as bound to prove the existence of any fact, it is said that the burden of proof lies on that person.).

14 Child Law Section 3(f) (to enable a separate trial of a juvenile offence and to carry out measures with the ob-jective of reforming the character of the child who has committed an offence.).

15 Code of Criminal Procedure section 423(1)(b) (Powers of Appellate Court in disposing of appeal). 16 Code of Criminal Procedure section 403( Person once convicted or acquitted not to be tried for same offence),

Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 374 (Any person convicted or acquitted by a competent court for an offence shall not be retried unless a superior court annuls the judgment and orders the retrial).

17 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 373 (Any person who committed a crime, shall be convicted only in accord with the relevant law then in operation. Moreover, he shall not be penalized to a penalty greater than that is applicable under that law). Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 43 (No penal law shall be enacted to provide retrospective effect.).

18 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 357(The Union shall protect the privacy and security of home, property, correspondence and other communications of citizens under the law subject to the provisions of this Constitution).

19 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 362, (The Union also recognizes Christianity, Islam, Hinduism and Animism ass the religions existing in the Union at the day of the coming into operation of this Constitution. penal code section).

20 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 364(b) (every citizen shall be at liberty in the exercise of the right , if not contrary to the laws , enacted for Union security , prevalence of law and order, community peace and tranquility or public order and morality; to assemble peacefully without arms and hold-ing procession).

21 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 354 (b), (to assemble peacefully without arms ). 22 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 354 (c), (to form associations and organiza-

tion ). 23 Myanmar Customary Law. 24 Child Law Section 9(b) (The parents of guardian shall register the birth of the child in accordance with law.). 25 Child Law Section 10(Every child shall have the right to citizenship in accordance with the provisions of the

existing law.). 26 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 369 (Subject to this Constitution and relevant

laws , every citizen has the right to elect and right to be elected to the Pyithu Hluttaw, the Amyotha Hluttaw, and the Region or State Hluttaw .).

27 Constitution of the Republic of the Union of Myanmar Section 375, (An accused shall have right of defence in accord with the law) Code of Criminal Procedure section 340(1), (Right of person against whom proceedings are instituted to be defended and his competency to be a witness. Section 353 (Evidence to be taken in presence of accused.).

44


28 Mr.Yozo Yokota’s visit to Myanmar (4) times- (a) First Time (from 7-12-92 to 14-12-92) (b) Second Time (from 9-11-93 to 16-11-93) (c) Third Time (from 7-11-94 to 16-11-94) (d) Fourth Time (from 8-10-95 to 17-10-95)

29 Mr. Pinheiro’s visit to Myanmar (7) times- (a) First Time (from 3-4-2001 to 5-4-2001) (b) Second Time (from 12-10-2001 to 14-10-2001) (c) Third Time (from 12-2-2002 to 19-2-2002) (d) Fourth Time (from 17-10-2002 to 28-10-2002) (e) Fifth Time (from 19-3-2003 to 24-3-2003) (f) Sixth Time (from 3-11-2003 to 8-11-2003) (g) Seventh Time (from 11-9-2007 to 15-9-2007)

30 Mr.Quintana’s visit to Myanmar (3) times- (a) First Time (from 3-8-2008 to 7-8-2008)) (b) Second Time (from 14-2-2009 to 19-2-2009)

(c) Third Time (from 15-2-2010 to 19-2-2010)



ႏႏႏႏ၀၀၀၀ငဘာလ ငဘာလ ငဘာလ ငဘာလ ၁၅ ၁၅ ၁၅ ၁၅ ရက ရက ရက ရက ၂၀၁၀၂၀၁၀၂၀၁၀၂၀၁၀ခႏစခႏစခႏစခႏစ

Original: English

လ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစ ႏငငတငးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥဆငရာအလပအဖြ႔ႏငငတငးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥဆငရာအလပအဖြ႔ႏငငတငးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥဆငရာအလပအဖြ႔ႏငငတငးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥဆငရာအလပအဖြ႔ ဆယႀကမေျမာကအစညးအေဆယႀကမေျမာကအစညးအေဆယႀကမေျမာကအစညးအေဆယႀကမေျမာကအစညးအေ၀၀၀၀းးးး ဂနဗာ ဇနနဂနဗာ ဇနနဂနဗာ ဇနနဂနဗာ ဇနန၀၀၀၀ါရ ါရ ါရ ါရ ၂၄၂၄၂၄၂၄---- ေဖေဖာေဖေဖာေဖေဖာေဖေဖာ၀၀၀၀ါရ ါရ ါရ ါရ ၄၄၄၄၊ ၊ ၊ ၊ ၂၀၁၁ ၂၀၁၁ ၂၀၁၁ ၂၀၁၁ ခႏစခႏစခႏစခႏစ

လ႔အခြငအေရးေကာငစ ဆးျဖတခက လ႔အခြငအေရးေကာငစ ဆးျဖတခက လ႔အခြငအေရးေကာငစ ဆးျဖတခက လ႔အခြငအေရးေကာငစ ဆးျဖတခက ၅၅၅၅////၁၁၁၁ ေနာကဆကတြ အပဒ ေနာကဆကတြ အပဒ ေနာကဆကတြ အပဒ ေနာကဆကတြ အပဒ ((((၁၅၁၅၁၅၁၅) () () () (ခခခခ))))အရ အရ အရ အရ လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးက တငသြငးသညအႏစခပအစရငခစာလ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးက တငသြငးသညအႏစခပအစရငခစာလ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးက တငသြငးသညအႏစခပအစရငခစာလ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးက တငသြငးသညအႏစခပအစရငခစာ

ျမနမာႏငငျမနမာႏငငျမနမာႏငငျမနမာႏငင

ယခအစရငခစာသည ကလသမဂၢရ စာခပေကာမတမားႏင အထးလပထးလပနညးမား၏ အစရငခစာမား၊ သကဆင ရာ ႏငငအေပၚေျပာၾကားခသည ေလလာခကမားႏင မတခကမား၊ ကလသမဂၢ၏ သကဆငရာ အျခားတရား၀င အစရင ခစာမားတြင ပါ၀ငထားေသာအခကအလကမားအား စစညးထားျခငးျဖစပါသည။ လ႔အခြငအေရးဆငရာ မဟာမငးႀကး ရး၏ အယအဆမား၊ အျမငမားႏင အႀကေပးခကမားမပါ၀ငပါ။ လ႔အခြငအေရးဆငရာ မဟာမငးႀကးရးကထတျပန ခေသာ အမားျပညသဖတရႈႏငသညအစရငခစာမားထတြင ပါ၀ငေသာအခကမားသာပါ၀ငသည။ ထ႔အတ ယခေဖာျပ ထားေသာအခကမားအေပၚ သးသပျခငးႏင အဆးအျဖတေပးျခငးမားလ မပါ၀ငပါ။ယခတငျပခကမား၏ ကးကားခက မားက ေနာကဆးျပအညြနးေနရာတြင စနစတကေဖာျပထားပါသည။ ယခအစရငခစာသည ႏငငတငးကအလညက အစရငခရသညလပထးလပနညး၏ ပထမစက၀နးအတြက ေလးႏစတာအေၾကာငးမားက ထညသြငးျပနဆင ထားျခငးျဖစသည။ မၾကာေသးမကျဖစပြားခသညေနာကဆးသတငးမားမရႏငပါက ေနာကဆးအျဖစႏငဆး အစရငခစာ မားထမ အခကမားက ထညသြငးစဥးစားပါသည။ အလြနအမငးၾကာျမငခေသာအစရငခစာမားက မထညသြငးထားပါ။ ယခအစရငခစာပါအခကမားသည ကလသမဂၢ၏တရား၀ငစာရြကစာတမးမားကသာ ကးကားထားသညအတြက အခ႔ အေၾကာငးအရာမားႏငပတသကသညအခကမားမပါျခငးသည ထအေၾကာငးအရာဆငရာစာခပက လကမတ မထး ထားေသာေၾကာငျဖစေစ၊ ထအေၾကာငးအရာႏငပတသကၿပး ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးယႏယားမားထတြင တကၾကြ စြာ ပးေပါငးပါ၀ငမႈမရ၍ျဖစေစ ျဖစႏငပါသည။

GE.10-17502

46


I. ေနာကခသမငးေၾကာငးႏင လပငနးစဥမားေနာကခသမငးေၾကာငးႏင လပငနးစဥမားေနာကခသမငးေၾကာငးႏင လပငနးစဥမားေနာကခသမငးေၾကာငးႏင လပငနးစဥမား

A. ႏငငတကာတြင တာႏငငတကာတြင တာႏငငတကာတြင တာႏငငတကာတြင တာ၀၀၀၀နရမႈမားနရမႈမားနရမႈမားနရမႈမား1

1. စေဒါေကာမတသည ျမနမာႏငငအေနျဖင စေဒၚေနာကဆကတြစာခပ8 က လကမတထးရနေတာငးဆထားသည။ ထ႔ျပင ICESCR, ICCPR, CERD, CAT, ICRMW, CED ႏင CRPD9 တ႔ကလ လကမတထးရန အားေပးသည။ ကလသမဂၢ အေထြေထြ ညလာခ10 ႏင ျမနမာနငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရ11 ကလ ထ႔အတ တကတြနးထား၏။ ျမနမာနငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရက ၁၉၉၇ ေျမျမပမငး ဆငရာသေဘာတစာခပက လကမတထးရန တကတြနးထားသည။12

2. ၂၀၀၉ ခႏစတြင အေထြေထြအတြငးေရးမးခပက ျမနမာႏငငက OP-CRC-AC အားလကမတထးၿပး ထစာခပပါ အခကမားႏင အည ႏငငေတာတရားဥပေဒမားကျပဌာနးျခငးႏင ကငသးျခငးမားလပေဆာငရန အားေပးခ သည။13

3. ၂၀၀၄ ခႏစတြင ကေလးအခြငအေရးဆငရာေကာမတသည ျမနမာႏငငအား ICESCR, ICCPR, ICERD, CAT, ICRMW14 စာခပမားႏင ၁၉၅၁ ခႏစ ဒကၡသညမားဆငရာစာခပ၊ ၁၉၆၇ ခႏစေနာကဆကတြစာခပႏင ၁၉၅၄ ခႏစ ႏငငမသမား အဆင အတနးဆငရာစာခပ15 ၊ ထစာခပ၏ေနာကဆကတြစာခပ၊16 အငအယလအသေဘာ တညခကအမတ (၁၃၈)ႏင (၁၈၂)17 တ႔ကလကမတထးရန အားေပးခသည။

လ႕အခြငအေရးစာခပ 2 လကမတထးသညေန႔ ျခြငးခက ေကာမတ၏လပေဆာငႏငမႈကအသအမတျပျခငး

အမးသမးစာခပ ဇလင ၂၂ ၁၉၉၇ အပဒ (၂၉) မရ

ကေလးစာခပ ဇလင ၁၅ ၁၉၉၁ မရ မရ

ျမနမာႏငငက လကမတမထးထားေသာစာခပမားမာ ICERD, ICESCR, OP-ICESCR3, ICCPR, ICCPR-OP 1,

ICCPR-OP 2, OP-CEDAW, CAT, OP-CAT, OP-CRC-AC, OP-CRC-SC, ICRMW, CRPD, CRPD- OP,

and CED.

အျခားႏငငတကာသေဘာတညခကမားအား လကမတေရး ထးထားျခငး

Ratification, accession or succession

Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide

လကမတထးထား

Rome Statute of the International Criminal Court လကမတမထး

Palermo Protocol4 လကမတထးထား

Refugees and stateless persons5 လကမတမထး

Geneva Conventions of 12 August 1949 and Addi-tional Protocols thereto6

လကမတထးထား (I, II, III မလြ၍)

ILO fundamental conventions7 ထးထား (98, 100, 105, 111, 138, 182 မလြ၍)

UNESCO Convention against Discrimination in

Education

လကမတမထး

47


B. ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင တရားဥပေဒျပဌာနးေရးဆငရာ လပငနးဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင တရားဥပေဒျပဌာနးေရးဆငရာ လပငနးဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင တရားဥပေဒျပဌာနးေရးဆငရာ လပငနးဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင တရားဥပေဒျပဌာနးေရးဆငရာ လပငနး Constitutional and legislative frame-

work 4. ၂၀၀၈ ခႏစေမလတြငကငးပခေသာ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအတြက ဆႏၵခယပြက ကငးပခရာတြင ဆငကလနး

နာဂတေၾကာင တငးျပညတြငဆးဆး၀ါး၀ါးထးခကေနသညအေျခအေနမးတြင၎၊ လထအၾကားပညာေပးမႈႏင သတငးမားလလေလာက မလပေဆာငသညအခကေပၚတြင၎၊ လြတလပပြငလငးသည အေျခအတငေျပာဆမႈ မားမရသညပစအေပၚတြင၎၊ မေပးသ မားအားေႏာကယကေနသညအခကမားေၾကာင၎ အေထြေထြ အတြငး ေရးမး၏အထးအႀကေပးသအေနျဖင စးရမမႈမား ရေၾကာငး ထတေဖာေျပာဆခသည။18

5. ၂၀၁၀ ခႏစတြင ကလသမဂၢ၏ တငးျပညအေျခစကအဖြ႔ United Nations Country Team (UNCT) က ျမနမာႏငင ရ ျပညတြငးတရားရးမားသည ႏငငတကာႏင ေဒသအတြငးရ လ႔အခြငအေရးစခနစညြနးမားက ျပညတြငး တရား ဥပေဒမားထသ႔ တကရကသကေရာကေစရန မစြမးေဆာငႏငေၾကာငး ေထာကျပခသည။ ထသ႔သကေရာကဖ႔ လပေဆာငႏငရနအတြက ထအခကမားသည ႏငငေတာတရားဥပေဒမားထတြင အႀကး၀ငေနမလပေဆာငႏင မညဟဆသည။ ထ႔ျပင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒသည ႏငငသားမဟတသမားအေပၚ တရားေရးဆငရာအခြငအေရး ႏင ကာကြယမႈမားမေပးထားေပ။19 ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတြငပါ၀ငေသာ အေၾကာငးအရာမားသည ႏငငသားမား အေပၚတြငသာသကေရာကမႈရၿပး ႏငငသားျဖစရနလအပခကမားအေပၚ ကန႔သတခပ ခယျခငးမားရေနေသာ ေၾကာင တခ႔ေသာသမားအား ႏငငမျဖစေစသညဟ ျမနမာနငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအထးစစမး စစေဆးေရး အရာရက မတတမးတငထားသည။20 အေထြေထြညလာခက ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင ႏငငေတာတရား ဥပေဒ ျပဌာနးခကမားအား ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးဥပေဒမားႏငကကညမႈရမရကပြငလငးျမငသာမႈရရႏင ကယကယ ျပန႔ျပန႔ ျပနလညသးသပရန ေျပာထားသည။21

6. ကလသမဂၢ၏ တငးျပညအေျခစကအဖြ႔ United Nations Country Team (UNCT) က ၂၀၁၀ ခႏစ ႏ၀ငဘာေရြး ေကာကပြအၿပးတြင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒသည အသက၀ငလာမညဟဆသည။ ျမနမာႏငငသညစစတပ အပခပ ခသညအားေလာစြာ ဥပေဒျပေရး အစတအပငး၏ ေလးပတပက စစဥးစးခပကခန႔အပသညစစတပကယစားလယ မားအတြကေနရာေပးထားၿပး ဗဟတရားရးခပ သည စစတရားစရငေရးႏင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင ပတသက သည ကစၥမားတြင တရားစရငခြငအာဏာမရဟ ဆသည။22 လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရက ဖြ႔ စညးပအေျခခဥပေဒတြငပါရသညအပဒတပဒသည စစတပႏငအစးရ၀နထမးမားအား ကးလြနသညရာဇ၀တမႈ အျပစမလြတကငးေအာင ဖနတးေပးေနသညဟဆသည။23

7. စေဒါေကာမတက ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတြင အမးသမးအခြငအေရးဆငရာစာခပအပါအ၀င ႏငငတကာ သေဘာ တစာခပမား ႏငကကညသညအခကမပါသညအတြက စးရမမေၾကာငးဆသည။ ထအခကမာ လတငးတနးတ ညမေရးျဖစေစေရးအတြက ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက ထထေရာကေရာကအာမခေပးျခငးႏင ခြျခားဖႏပျခငး ဆ သညအဓပၸာယဖြငဆခကမာ စေဒါစာခပအပဒ(၁)တြငေဖာျပထားသညအတငးမဟတ ဆသညအခကျဖစသည။24 ထေကာမတက ျမနမာႏငငသည လကနကးမႈ တက ဖကေရး ဥပေဒက ၂၀၀၅ ခႏစတြငျပဌာနးချခငးအေပၚ ခးကးထားသည။25

8. ကေလးအခြငအေရးေကာမတက အငအယလအသေဘာတညခကအမတ (၂၉)အား လကမတထးချခငးက ႀကဆ ေသာလ ႏငငသားျဖစမႈဥပေဒအေပၚ ဆကလကစးရမမကငးျဖစေၾကာငး ဆခသည။26

9. ကေလးအခြငအေရးေကာမတက အသက (၁၆)ႏစမ (၁၈)ႏစအရြယမားက ရာဇ၀တဥပေဒမားတြင အရြယေရာက သမားကသ႔ ကငတြယေဆာငရြကျခငးအား စးရမမသည။ ကေလးအခြငအေရးစာခပတြငေဖာျပထားသလ အသက (၁၈) ႏစေအာကရေသာ သအားလးက အထးကာကြယေပးျခငးႏငအထးအခြငအေရးမားေပးျခငးတ႔က လပေဆာင ရန အႀကျပထားသည။27 UNCT က ကေလးအခြငအေရးစာခပႏငကကညရန ျမနမာႏငငရ ကေလးဥပေဒတခ ႔ ကျပနလညျပငဆငရနလေၾကာငး အႀကေပးထားသည။28

C. လ႔အခြငအေရးဆငရာ လပငနးစဥမားလ႔အခြငအေရးဆငရာ လပငနးစဥမားလ႔အခြငအေရးဆငရာ လပငနးစဥမားလ႔အခြငအေရးဆငရာ လပငနးစဥမား Institutional and human rights infrastructure

10. ၂၀၁၀ ခႏစ ၾသဂတလ ၂၄ ရကေန႔အထ ျမနမာႏငငတြင လ႔အခြငအေရးျမငတငကာကြယေရးအတြက ႏငငေတာ

48


အဖြ႔အစညးမား ဆငရာ ႏငငတကာပးေပါငးေဆာငရြကျခငးေကာမတ International Coordinating Committee of

National Institutions for the Promotion and Protection of Human Rights (ICC) က အသအမတျပ ထားေသာ လ႔အခြငအေရးဆငရာဌာနဟ၍ မရေသးေခ။29 UNCT က ျမနမာလ႔အခြငအေရးအဖြ႔က ၂၀၀၇ ခႏစ ႏ၀ငဘာလတြငဖြစညးခေသာလ30 ထအဖြ႔သည ပရစအေျခခမ၀ါဒ မားႏင မကကညဟဆသည။31

11. စေဒါေကာမတက ျမနမာႏငငအေနျဖင ပရစအေျခခမ၀ါဒမားႏငကကညသည ႏငငေတာလ႔အခြငအေရးအဖြ႔တခ ကဖြ႔စညးရန လပငနးစဥအား တးျမငလပေဆာငရန အားေပးခသည။ ထ႔ျပင အမးသမးမား အထးသျဖင တငးရငး သားအမးသမးမားက တငၾကားႏငသညတရား၀ငတငၾကားသညယႏယားက အားေကာငးေစၿပး တရားဥပေဒက ထထေရာကေရာကခစားရရရန အတြကလပေဆာငရန တကတြနးထားသည။32 ကေလးအခြငအေရးေကာမတက လ ထအတငးတကတြနးထားၿပး ထအဖြ႔၏ လပပငခြငမားထတြင ကေလးအခြငအေရးခးေဖာကမႈႏငပတသက သည တငၾကားခကမားက စစမးေဖာထတႏငပငခြငမား ပါ၀င ရန အႀကေပးခသည။ ထအဖြ႔အတြငး ကေလးအခြင အေရးအတြက အထးဌာနတခဖြ႔စညးရန အႀကျပခသည။33

12. ၂၀၀၉ခႏစတြင အာဆယအစးရမားဆငရာ လ႔အခြငအေရးေကာမရငထသ႔ ျမနမာအစးရက ျမနမာႏငင ကယစား လယတဥးက ခန႔အပခသည။

13. ကေလးအခြငအေရးစာခပေကာမတက ကေလးအခြငအေရးဥပေဒအား အေကာငအထညေဖာရာတြင တာ၀နရ သည အစးရဌာနမားအၾကား ပးေပါငးဆကသြယေဆာငရြကျခငးအတြက အဓကလပေဆာငမည ကေလးအခြင အေရးဆငရာ ႏငငေတာေကာမတ (an interdisciplinary National Committee on the Rights of the Child )တရပ ဖြ႔စညးႏငျခငးအေပၚ ႀကဆခသည။35

14. စေဒါေကာမတကလ ျမနမာႏငငအမးသမးေရးရာေကာမတအပါအ၀င အမးသမးအခြငအေရးဆငရာအဖြ႔မား ထေထာငလာျခငးက ႀကဆသည။36 ထ႔ျပင ကားမတနးတေရးကအာမခေပးႏငသည ႏငငေတာလပငနးယႏယား မားအားေကာငးလာေစရန အႀကျပခသည။37

D.D.D.D. ေပၚလစပငးဆငရာ လပငနးစဥေပၚလစပငးဆငရာ လပငနးစဥေပၚလစပငးဆငရာ လပငနးစဥေပၚလစပငးဆငရာ လပငနးစဥ Policy measures 15. စေဒါေကာမတသည ျမနမာႏငင၏ လကနကးမႈတကဖကေရး ငါးႏစတာ ႏငငေတာစမကနး (၂၀၀၇ -၂၀၁၁) ခ

မတချခငး၊ လကန ကးမႈတကဖကေရး ဗဟဌာနတ႔က ထေထာငလကျခငးႏင ၂၀၀၄ ခႏစတြငကလသမဂၢ၏ လ ကနကးမႈ အထးသျဖင အမးသမး မားႏင ကေလးမားအား လကနကးျခငးအား တားဆးျခငး၊ တကဖကျခငးႏင အျပစေပးျခငးဆငရာစာခပက အတညျပလကမတ ထးချခငးမားအေပၚ ခးကးခသည။38 ထႏငငေတာစမကနးက လကနကးျခငးအားတားဆးျခငးႏင လကနကးသမားက အေရးယျခငးမားအပါအ၀င ထေရာကေသာ အေကာင အထညေဖာမႈမားျပလပရန ေကာမတက တကတြနးထားသည။39

16. ကေလးအခြငအေရးစာခပေကာမတကလ ႏငငေတာ ေအအငဒအကစအစအစဥႏင ပးတြအစအစဥ ၂၀၀၃ - ၂၀၀၅ ေပၚေပါကလာျခငး၊ “လတငးအတြကပညာေရး” ႏငငေတာလပေဆာငမႈအစအစဥက ခမတချခငး၊ အင အယလအႏငပးေပါငး၍ အဓမၼလပ အားေစခငးျခငးအားပေပာကေစရန ပးေပါငးလပေဆာငခက အစအစဥ မား ေပၚေပါကလာျခငးတ႔က ႀကဆသည။40 ျမနမာႏငငအေနျဖင ေထာငစႏစရညမနးခကမားတြငပါ၀ငသည ကေလးမားအတြကလပေဆာငေပးရမညအစအစဥအသစမားက ခမတ လပေဆာငရန အႀကေပးထားသည။41

II. ေအာကေျခတြင လ႔အခြငအေရးျမငတငကာကြယေရးက လပေဆာငျခငးေအာကေျခတြင လ႔အခြငအေရးျမငတငကာကြယေရးက လပေဆာငျခငးေအာကေျခတြင လ႔အခြငအေရးျမငတငကာကြယေရးက လပေဆာငျခငးေအာကေျခတြင လ႔အခြငအေရးျမငတငကာကြယေရးက လပေဆာငျခငး

A. လ႔အခြငအေရးယႏယားမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငျခငးလ႔အခြငအေရးယႏယားမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငျခငးလ႔အခြငအေရးယႏယားမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငျခငးလ႔အခြငအေရးယႏယားမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငျခငး 17. လၿခေရးေကာငစသည အေထြေထြအတြငးေရးမးခပ၏ ေကာငးမြနေသာ လပေဆာငပႏငလပငနးမားက ေထာက

ခေၾကာငး ထပေလာငးေျပာဆခသည၊။ ျမနမာအစးရက ကလသမဂႏင လကတြလပေဆာငရနအတြက တကတြနး ခသည။42 အစးရက ထကစၥႏငပတသက၍ လၿခေရးေကာငစဥကဌထသ႔ စာတေစာငေပးပ႔ခသည။43

18. ၂၀၀၇ ခႏစေအာကတဘာလ ၂ ရကေန႔တြင လ႔အခြငအေရးေကာငစသည ျမနမာႏငငရလ႔အခြငအေရး အေျခအ

49


ေနႏင ပတသကၿပး အထးအစညးအေ၀းတရပေခၚခသည။44

1. စာခပေကာမတမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ စာခပေကာမတမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ စာခပေကာမတမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ စာခပေကာမတမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ 19. အေထြေထြညလာခသည ျမနမာအစးရႏင စေဒါေကာမတတ႔ ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးခမႈအေပၚႀကဆၿပး ေကာမတ၏

အႀကေပးခကမားက ျဖညဆညးအေကာငအထညေဖာရန အားေပးခသည။45

2. အထးလပထးလပနညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အထးလပထးလပနညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အထးလပထးလပနညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ အထးလပထးလပနညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ 20. ျမနမာနငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရက ၂၀၁၀ခႏစမတလတြငဆခ႔သလ ျမနမာအစးရ

သည ျပငဆငထားၿပးေသာႏငငအတြငးသြားေရာကရနအစအစဥမားက ထပခါတလလေျပာငးေရြ႔ခသည။47 ၂၀၀၇ ခႏစ စကတငဘာလ ဆႏၵျပပြမားအၿပးအေျခအေနမားကသြားေရာကစစမးခြငမရသညအတြက စတပက၀မးနညး မေၾကာငး ၂၀၀၈ ခႏစ မတလတြင ထတေဖာေျပာဆခသည။48 အေထြေထြညလာခက လ႔အခြငအေရးအထး စစမး စစေဆးေရးအရာရ၏ တငးျပညအတြငး လာေရာကခြငပနၾကားခကအေပၚ ေကာငးမြနသည တန႔ျပနမႈျပသည အ တြက ႀကဆခၿပး အစးရအေနျဖင ပးေပါငးေဆာငရြကရန တကတြနးခသည။49

3. လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကခကမား လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကခကမား လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကခကမား လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကခကမား 21. အေထြေထြညလာခက အစးရက လ႔အခြငအေရးမားႏင အေျခခလြတလပခြငမားကေလးစားျခငးႏငပတသကသည

အရာမားက အာမခေပးႏငရနအတြက လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကရန ေတာငး ဆထားသည။57

B. ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာ၀၀၀၀နရမႈမားအား အေကာငအထညေဖာျခငး၊ သကဆငသည ႏငငတကာ နရမႈမားအား အေကာငအထညေဖာျခငး၊ သကဆငသည ႏငငတကာ နရမႈမားအား အေကာငအထညေဖာျခငး၊ သကဆငသည ႏငငတကာ နရမႈမားအား အေကာငအထညေဖာျခငး၊ သကဆငသည ႏငငတကာ လသားခငးစာနာသည ဥပေဒမားက ထညသြငးစဥးစားျခငးလသားခငးစာနာသည ဥပေဒမားက ထညသြငးစဥးစားျခငးလသားခငးစာနာသည ဥပေဒမားက ထညသြငးစဥးစားျခငးလသားခငးစာနာသည ဥပေဒမားက ထညသြငးစဥးစားျခငး

1. တနးတညမမႈႏင ခြျခားဖႏပမႈမရျခငး တနးတညမမႈႏင ခြျခားဖႏပမႈမရျခငး တနးတညမမႈႏင ခြျခားဖႏပမႈမရျခငး တနးတညမမႈႏင ခြျခားဖႏပမႈမရျခငး

22. စေဒါေကာမတသည လမႈဘ၀မားအၾကား အထးသျဖငတခ ႔ေသာတငးရငးသားအပစမားအၾကားတြင အမးသားႏင

အမးသမးတ႔ ၏အခနးက႑ႏငပတသကၿပး မလလားအပသည ယဥေကးမႈစသတမတခကမား၊ ကငသးခကမား ႏင ဓေလမား ဆကလက တညရေနမႈအေပၚ စးရမမႈမားရေနသည။58 အမးသမးမားအေပၚခြျခားဖႏပသည တရား ဥပေဒမားႏင ထးထမးစဥလာဥပေဒမားမာ ဆကလကရေနသညဟဆသည။59 ျမနမာႏငငရ အမးသမးအမား ဆးေနထငရာ ေကးလကႏင ေခာငကသညေဒသ မားမအမးသမးမား၏ ဆငးရႏြမးပါးမႈ၊ စာမတတမႈ၊ ကနးမာေရး အေထာကအက၊ ပညာေရးႏင လမႈအေထာကအကမားရရရန ခကခမႈတ႔ေၾကာင အေျခအေနနမကေနျခငးအေပၚ စးရမသညဟ ဆ၏။60 UNCT က အမးသမးႏငမနးကေလးမားအား အမတြငး၌သာေနထငေစၿပး ပညာေရး၊ စးပြား

ေရးႏင ရပရြာလႈပရားမႈမားတြငပါ၀ငခြငမျပသည ခြျခားဖႏပျခငးမားသည အခ႔ေဒသမားတြငရေနဆျဖစေၾကာငး မတတမးတငထားၿပး စေဒါစာခပႏငကကညေစရနအတြက ထအရာမားကဖယရားရနလ သညဟဆသည။61

23. ကေလးအခြငအေရးစာခပက မသနစြမးေသာကေလးမား၊ နယစပေဒသမားရကေလးမား၊ ဘာသာေရးလနညးစ ၀ငကေလးမား၊ ႏငငသားထကအဆငနမေသာအဆငရကေလးမားအေပၚ ခြျခားဖႏပမႈမားရသညအတြက စးရမ ေၾကာငး တငျပသည။62 ျမနမာ အစးရသည ေမြးဖြားလာသညကေလးမားအား ခြျခားျခငးမရဘ ေမြးစာရငးမားက ထတေပးရနတကတြနးခသည။ ထ႔ျပင ကေလး မားအပါအ၀င ႏငငသားမား၏ ႏငငသားမတတမးတငကဒျပားမား တြင ကးကြယသညဘာသာႏင လမးစျဖစသညအေပၚေဖာျပထားခကအား ပယဖကရန အႀကျပထားသည။63

24. ျမနမာနငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရသည ရဟငဂာဟေခၚသည မြတဆလငမား အေန ႏင စနစတက ခြျခားဖႏပမႈမား ရငဆငေနရသညအတြက စးရမေၾကာငးဆသည။ ထသတ႔အေပၚ သြားလာမႈအား ကန႔သတျခငး၊ လကထပ ထမးျမားမႈက ကန႔သတခြငျပျခငးမားအပါအ၀င ခြျခားဖႏပျခငးမားက လပေဆာငေန သညဟဆသည။64 စေဒါေကာမတက ရခငျပညနယေျမာကပငးရ မြတဆလငအမးသမးမားႏင မနးကေလးငယ မားသည ခြျခားဖႏပျခငးအဆငဆငက ခစားေနရသည အေပၚစးရမေၾကာငးေျပာဆခသည။65

50


ရခငျပညနယအတြငး လပကငေနေသာ လပေဆာငခကမားႏင ပတသကၿပး ျမနမာအစးရက စေဒါေကာမတက သတငးအခကအလက မားေပးပ႔ထားသည။66

2. အသကရငရပတညခြင၊ လြတလပခြငႏင လၿခခြငအသကရငရပတညခြင၊ လြတလပခြငႏင လၿခခြငအသကရငရပတညခြင၊ လြတလပခြငႏင လၿခခြငအသကရငရပတညခြင၊ လြတလပခြငႏင လၿခခြင 25. အစးရအေနျဖင ေသဒဏစရငျခငးကမကငသးေတာေသာလ ေအာကေျခတရားရးမားက ေသဒဏအျဖစ အျပစေပး

စရငျခငးမား ႏငပတသက၍ ျမနမာနငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရက စတမေကာငးျဖစ မသည။67

26. ၂၀၀၇ ခႏစ စကတငဘာလ (၂၈) ရကေန႔က မတရားဖမးဆးျခငးဆငအလပအဖြ႔ဥကဌ၊ တရားလကလြတ၊ အကဥး ၿခး သ႔မဟတ မတရားအျပစေပးသတျဖတျခငးဆငရာ အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရ၊ လြတလပစြာကးကြယခြငႏင ယၾကညခြငဆငရာ အထး စစမးစစေဆးေရးအရာရ၊ ႏပစကျခငးဆငရာ အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရ၊ ျမနမာ နငငဆငရာ လ႔အခြငအေရး အထးစစမး စစေဆးေရးအရာရႏင လ႔အခြငအေရးကာကြယေစာငေရာကသမား အခြင အေရးဆငရာ အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရတ႔က သဃာေတာမားဥးေဆာငခသည ဆႏၵျပပြမားအား ႏမႏငးချခငး၊ လထၾကားပစခတၿဖခြချခငး၊ လအခ႔က သတျဖတဒဏရာ ရေစျခငးမားႏငပတသကသညသတငးမားႏင ပတ သကၿပး အထးစးရမေၾကာငး အစးရကအေၾကာငးၾကားခသည။68 ျမနမာနငငဆငရာ လ႔အခြငအေရး အထးစစမး စစေဆးေရးအရာရက လၿခေရး၀နထမးမားက ေသေစႏငသညအငအားအသးျပျခငးအား ျပစတငရႈတခခၿပး ထ သ႔အျပအမက ရပတန႔ရန ေတာငးဆခသည။69

27. အေထြေထြညလာခကလ တရားလကလြတဖမးဆးျခငး၊ အတငးအၾကပေပာကဆးေစျခငးမား၊ မဒနးမႈႏင အျခား လငပငး အၾကမး ဖကျခငးမား၊ ႏပစကျခငးမားအတြက စးရမမႈမားအား ၂၀၀၈၊ ၂၀၀၉ ႏင ၂၀၁၀ ခႏစမားတြင ေဖာျပခသည။ အစးရအေနျဖင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအေပၚ လြတလပသညစစမးစစေဆးခြငက အျပည အ၀ခြငျပၿပး တာ၀နရသမားက ဥပေဒအရ အေရး ယရန ေတာငးဆခသည။70 လ႔အခြငအေရးေကာငစကလ ယ ၾကညခကေၾကာင အကဥးကေနသမားအေပၚႏပစကျခငးႏင မတရားဆကဆျခငးက အေရးတယေဖာထတ ေဆာငရြကရန၊ ေထာငမားႏငအျခားခပေႏာငထားသညေနရာမား၏အေျခအေနက တးတကေအာငလပေဆာင ရန အစးရက ေတာငးဆခသည။71

28. ၂၀၀၇ ခႏစ ၿငမးခမးစြာဆႏၵျပပြမားအၿပး လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးသည ဆႏၵျပမႈေၾကာင အဖမးဆး ခခရသမား၏ လၿခေရးႏင ဖမးဆးခေဒၚေအာငဆနးစၾကညအတြက အထးစးရမမေၾကာငးေျပာဆခသည။72 ျမနမာ နငငဆငရာ လ႔အခြငအေရး အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရက ရဟနးသဃာမား၊ ေကာငးသားမားႏင လ႔အခြင အေရးကာကြယေစာငေရာကသအဖြ႔မား အား ျပငးထနစြာႏမႏငးခေၾကာငး ေျပာဆခသည။73

29. အေထြေထြအတြငးေရးမးခပ74 လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကး75၊ လၿခေရးေကာငစ၊76 အေထြေထြညလာခ77 လ႔အခြငအေရးေကာငစ78 ႏင ျမနမာနငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရ79 တ႔သည ေဒၚ ေအာငဆနးစၾကညႏင အျခားႏငငေရးအကဥးသားမားက ျပနလႊတေပးရနေတာငးဆခၾကသည။

30. စေဒါေကာမတက အမတြငးအၾကမးဖကျခငးႏင လငပငးဆငရာအၾကမးဖကျခငးမားစသည အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈပစမား အထးျမငမားေနသညအေပၚစးရမေၾကာငးထတေဖာေျပာခသည။ ထအၾကမးဖကမႈမားအေပၚ လမႈအသငးအ၀ငးက လကခအသအမတျပထားၿပး ဆပၿငမျခငးႏင အျပစမလြတကငးေစျခငးအစဥအလာမားက ထပဆငေပးထားသည။80

31. ျမနမာနငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရသည ယၾကညခကေၾကာင အကဥးကေနသမား အား စစေၾကာေရးစခနးမားႏင ေထာငမားတြင ႏပစကေနသညသတငးမားႏငပတသက၍ စးရမမကငးျဖစမ သည။81

32. တငးရငးသအမးသမးမားအား စစတပက လငပငးႏင အျခားအၾကမးဖကျခငးမားကးလြနေနသညအခကႏင ထ သ႔ကးလြနသမားသည အျပစမေပးခရဘ လြတေျမာကေနသညအခကမားအား စးရမမသည။82

33. ကေလးအခြငအေရးဆငရာေကာမတကလ ကေလးမားအားရကႏကအျပစေပးျခငးက လမႈအသငးအ၀ငးက ဆက လက လကခထားေနၿပး အစးရသည ရကႏကျခငးဆငရာဥပေဒကမေျပာငးလေသးသညအတြက ေကာငးမားတြင ရကႏကအျပစေပးျခငးက တားဆးျခငးမာ မထေရာကႏငေသးေၾကာငးဆသည။83 ျမနမာအစးရအေနျဖင အမတြငး အၾကမးဖကျခငးႏင ေကာငးမားတြငအၾကမးဖကျခငးမားက လအပသလစစမးစစေဆးမႈမားလပရန အႀကေပးထား

51


သည။84 34. အေထြေထြအတြငးေရးမးခပက အစးရက ကေလးမားအားစစမႈထမးေစျခငးကတားဆးသည ယႏယားတခက

တငးတငး ၾကပၾကပျပဌာနးရနႏင စစမႈထမးေနရေသာကေလးမားက ျခြငးခကမရျပနလႊတေပးရန တကတြနးထား သည။85 စစတပမ ထြကေျပး တမးေရာငသည သ႔မဟတ ထြကေျပးရနႀကးစားသညကေလးမားအား ဖမးဆးေႏာက ယကျခငးမားရပတရနဆသည။86 ကေလး အခြငအေရးေကာမတက အသက (၁၈)ႏစေအာကကေလးမားအား စစ တပမထြကေစျခငးႏင ျပနလညေပါငး စညးေရးတ႔က ဥးစားေပးလပေဆာငရနႏင ကေလးမားအေနျဖင ပညာေရး စနစထျပနလည၀ငဆန႔ႏငရနအတြက ထေရာကေသာ လပေဆာငမႈ မားလပေပးရန အစးရက အႀကေပးထား သည။87

35. ႏငငေတာတရားဥပေဒမားထႏင လပေဆာငေနမႈမားထတြင အငအယလအသေဘာတညခကအမတ (၂၉) ႏင ပတသက၍ ကယျပန႔စြာခးေဖာကမႈမားရေနသညဟဆထားခသည အငအယလအ စစမးစစေဆးေရးေကာမရင ၏ ေျပာဆခကက အငအယလအ၏ကၽြမးကငသမားေကာမတက ၂၀၁၀ ခႏစတြင ထပေလာငးေျပာဆခသည။88 အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရက မြတဆလငမားအေပၚ အဓမၼလပအားေစခငးျခငးသည ၂၀၀၉ ခႏစတြင သသ သာသာတးျမငလာသညဟဆသည။89 စစတပကကးလြနေနသည လပအားေစခငးျခငးမားႏင ေထာငသားမား အား အလပေစခငးျခငးမားက အစးရအေနျဖင ျပနလည ဆနးစစရနႏင အငအယလအအဖြ႔ထမ နညးပညာဆငရာ အကအညမားေတာငးရန အႀကေပးထားသည။90

36. ကေလးအခြငအေရးေကာမတသည လမးေပၚေရာကကေလးမားႏငပတသကသည အေျခအေန၊ သေဘာသဘာ၀ ႏင ျဖစရသည အေၾကာငးရငးမားက တႏငငလးအတြက ေလလာခကမားျပလပၿပး ထကေလးမားအတြက ျပန လညထေထာငေရးႏင နာလထ အစအစဥမားပပးေပးျခငး၊ အဟာရမား၊ ကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမားႏင ပညာ ေရးအခြငအလမးမားေထာကပေပးျခငးတ႔ လပေဆာငရနအႀကျပထားသည။91

3. တရားေရးဆငရာ စမခန႔ခြျခငး၊ အျပစရသမား အျပစမကငးလြတေနျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရး တရားေရးဆငရာ စမခန႔ခြျခငး၊ အျပစရသမား အျပစမကငးလြတေနျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရး တရားေရးဆငရာ စမခန႔ခြျခငး၊ အျပစရသမား အျပစမကငးလြတေနျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရး တရားေရးဆငရာ စမခန႔ခြျခငး၊ အျပစရသမား အျပစမကငးလြတေနျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရး 37. အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရသည တငးျပညအတြငး အျပစကးလြနသမားက ျပစဒဏမခစားရဘ လြတကငးေန

ျခငး အေပၚေထာကျပခသည။ ထ႔ျပင လြတလပေသာတရားစရငမႈမရျခငးႏင အားနညးေသာ တရားဥပေဒစးမးျခငး မားအေပၚကလ ညြနျပခ သည။92 ႏငငတကာအသငးအ၀ငးကအႀကျပခကမားကလ လကနာျခငးမရဟဆသည။93 တရားစရငခက အေတာမား မားမ တရားေရးကယစားျပျခငး၊ မသားစအားအသေပးအေၾကာငးၾကားျခငးမား၊ သကေသအေထာကအထားမား၊ ခခေခပသည အေထာကအထားမားမရဘ ေထာငအတြငးတခါး ပတစရငျခငးမား ျဖစေလရသည။ တရားသႀကးမားက စတထငတငးအမန႔ခမႈ မားျဖစသည။94 အျပစကးလြနသမားအျပစမ လြတ ကငးေနျခငးကတကဖကႏငရနအတြက လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကျခငးမားက စစမးစစေဆးႏငသည ထေရာက ေသာယႏယားတခကတညေဆာကရန အထးစစမးစစေဆးေရး အရာရက အႀကျပထားသည။95 အေထြေထြညလာ ခႏင လ႔အခြငအေရးေကာငစက အျပစကးလြနသမားအျပစမ လြတကငးေနျခငးက အထးစးရမ မကငးျဖစၿပး96 တရားစရငေရးသည လြတလပၿပး ဘကလကမႈကငးသညစရငေရးျဖစေစရနႏင ဥပေဒလပထး လပနညးမားႏင ကကညေသာ လပငနးစဥျဖစေရးကအာမခေပးရန တကတြနးခသည။97

38. ကေလးအခြငအေရးေကာမတက ဥပေဒႏငပတသကသညကေလးငယမားအတြက ကေလးတရားရးမားႏင တရား သႀကးမား မရျခငး၊ ေထာငမား၏အေျခအေနမားဆး၀ါးေနျခငး၊ ကေလးအမႈမားကမၾကားနာမ အခနကာလ အထး ၾကာျမငလြနးျခငးႏင ရာဇ၀တမႈအတြငးတာ၀နရႏငသညအသကက (၇)ႏစဟသတမတထားျခငးတ႔အေပၚ စးရမ ေၾကာငးဆသည။98

4. ပဂၢလကလြတလပခြင၊ လကထပထမးျမားခြငႏင မသားစဘပဂၢလကလြတလပခြင၊ လကထပထမးျမားခြငႏင မသားစဘပဂၢလကလြတလပခြင၊ လကထပထမးျမားခြငႏင မသားစဘပဂၢလကလြတလပခြင၊ လကထပထမးျမားခြငႏင မသားစဘ၀၀၀၀ထေထာငခြငထေထာငခြငထေထာငခြငထေထာငခြင 39. အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရ၏အဆအရ ရခငျပညနယတြင ၁၉၉၀ ခႏစမားေနာကပငး၌ ထတျပနခေသာ ေဒသ

ဆငရာ အမန႔မားအရ မြတဆလငမားသည လကထပရနအတြက ေဒသခအာဏာပငမားထမ ခြငျပခကက ရရန လသညဟဆထားသည။99 ႏငငမမားျဖစေသာေၾကာင ပညာေရး၊ ကနးမာေရး၊ အလပရရေရးတ႔တြငခြျခားခရႏင သည မြတဆလငကေလးမားက ေမြးစာရငး ထတေပးရန အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရက တကတြနးထား

52


ၿမေစရနတ႔အတြက အေကာငအထညေဖာလပေဆာငေပးရနက စေဒါေကာမတက အႀကျပထားသည။129

9. လနညးစႏင မရငးဌာေနလမးမားလနညးစႏင မရငးဌာေနလမးမားလနညးစႏင မရငးဌာေနလမးမားလနညးစႏင မရငးဌာေနလမးမား (Minorities and indigenous peoples) 55. အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရသည တငးရငးသားလမးမားအေနျဖင သတ႔၏အေျခခအခြငအေရးမားရရခြင၊ သတ႔

၏ ယဥေကးမႈ က ခစားႏငခြင၊ ကယပငဘာသာေရးက ကငသးခြင၊ ဘာသာစကားက လြတလပစြာႏင ခြျခားဖႏပ မႈမရဘ အသးျပႏငခြငမားရရေအာင အာမခေပးရန ေတာငးဆထားသည။130

56. အေထြေထြညလာခ131 ႏင လ႔အခြငအေရးေကာငစ132 သည ရဟငဂာမားအပါအ၀င တငးရငးသားလနညးစမား အေပၚ ထခကေစသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏငပတသက၍ စးရမမေၾကာငး ထတေဖာေျပာဆခသည။ အစးရအေနျဖင တငးရငးသားမား ၏အေျခအေနမားတးတကေကာငးမြနလာေအာင ခကခငးလပေဆာငေပးရန ႏင ရဟငဂာမားက ႏငငသားျဖစခြငေပးရနေတာငးဆခသည။ လအေျမာကအမားသတျဖတျခငးအား တားဆးေရး အထးအႀကေပးျဖစသကလ ထသ႔ပင ထတေဖာေျပာဆခ သည။133

57. ၁၉၈၂ ခႏစႏငငသားျဖစမႈဆငရာဥပေဒအရ ျမနမာျပညသ႔ျပနလညလႊေျပာငးေပးလကသမားအပါအ၀င ရခင ျပညနယေျမာကပငး ရ မြတဆလငမား၏ ျမနမာႏငငသားျဖစခြငက ျငငးပယခသညအတြက စေဒါေကာမတက စးရမေၾကာငးေျပာဆခသည။134

58. ကေလးအခြငအေရးေကာမတကလ ရခငျပညနယေျမာကပငးတြငေနထငသည ဘဂၤလမား၏ကေလးမားႏင အျခား တငးရငးသား လမးစ၀ငကေလးမား၊ မရငးဌာေန၀ငကေလးမားႏင ဘာသာေရးလနညးစ၀ငကေလးမား၏ အေျခ အေနႏငပတသကၿပး အထး စးရမမေၾကာငး ဆသည။135 ျမနမာအစးရအေနျဖင ပေဒါငႏငကရငနလမးမားအၾကား အထးသျဖငအမးသမးႏင မနးကေလး ငယအၾကားတြင သတ႔၏ရးရာအမအကငက သတ႔၏ရပပငးဆငရာ အေျခ အေနက ထခကႏငေၾကာငး အသပညာေပးျခငးမားက ဆကလကတးျမငလပေဆာငရနအတြက အႀကေပးထား သည။136

59. ၂၀၀၈ ခႏစ ဆယစႏစရညမနးခကမားႏငပတသက၍ မရငးဌာေနလမးမားေရးရာေလလာခကတြင ေ၀းကြာသည နယစပေဒသမားတြင ဆငးရမြေတျခငးသည အႀကးမားဆးေသာစမေခၚမႈျဖစသညဟဆထားသည။ ထေဒသမား သည မရငးဌာေနလမးမား အမားဆးေနထငသညေဒသမားလ ျဖစသည။137

10. ေရြ႔႔ေျပာငးအလပသမား၊ ဒကၡသညႏင ခလႈခြငေတာငးခသမားေရြ႔႔ေျပာငးအလပသမား၊ ဒကၡသညႏင ခလႈခြငေတာငးခသမားေရြ႔႔ေျပာငးအလပသမား၊ ဒကၡသညႏင ခလႈခြငေတာငးခသမားေရြ႔႔ေျပာငးအလပသမား၊ ဒကၡသညႏင ခလႈခြငေတာငးခသမား (Migrants, refugees and asylum-seekers) 60. အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရက ရခငျပညနယေျမာကပငးရ မြတဆလငမားသည အမနးနားခငးႏငငမားႏင

အျခားႏငငမားတြင ခလႈခြငမားဆကလကေတာငးခေနေၾကာငး ဆသည။138 61. ျမနမာႏငငတြင အလြနမားျပားလသညအေရအတြကရသညကေလးမားႏင သတ႔၏မသားစမားသည ျပညတြငး၌

လညလည ပနးေအာငးေနရၿပး အမားအျပားမာ အမနးခငးတငးျပညမားတြင ခလႈခြငေတာငးခေနရသညအေပၚ ကေလးအခြငအေရးေကာမတက စးရမမသည။ အစးရအေနျဖင ျမနမာႏငငသ႔ျပနသြားသညကေလးမားႏင ၎တ႔ ၏မသားစ၀ငမားက ႏငငမမားျဖစပါက ႏငငသားအျဖစအသအမတျပရန၊ ထျပညတြငးဒကၡသညကေလးမားက အေထာကအပမား လလေလာကေလာကေပးရန၊ ဒကၡသညဆငရာမဟာမငးႀကးရးႏင ယနဆကတ႔ႏင ပးေပါငး လပေဆာငရန အႀကေပးထားသည။139

11. ျပညတြငးဒကၡသညမားျပညတြငးဒကၡသညမားျပညတြငးဒကၡသညမားျပညတြငးဒကၡသညမား (Internally displaced persons) 62. ၁၉၉၆ ခႏစမစတငၿပး ေကးရြာမားက အတငးအၾကပေျပာငးေရြ႔ေစျခငးႏင ျပနမလာႏငေစရန အစားအစာရကၡာမား

ကမးရႈ႔ဖကဆးပစျခငးတ႔ေၾကာင အးအမမျဖစၿပး ျပညသလထမာ တေနရာမတေနရာသ႔ေျပာငးေရြ႔ၿပး ပနးေအာငး ေနထငေနၾကရသညဟ အထး စစမးစစေဆးေရးအရာရကဆသည။ ထသမားသည ျမနမာႏငင အေရ႔ပငးေဒသ တခထမာပင လဥးေရငါးေသာငးမရၿပး ျမနမာ တျပညလးတြင စစေပါငးလဥးေရ တသနးခန႔ရမညဟ မတတမးတင ထားသည။140

63. အေထြေထြညလာခက ျမနမာအစးရက လအေျမာကအမားအား စနစတကႏင တငးျပညအတြငး အတငးအၾကပ ေျပာငးေရြ႔ခငးျခငးမားအား ရပတရနႏင ဒကၡသညမားအမနးခငးတငးျပညမားဆသ႔ ထြကေျပးတမးေရာငေစရ

53


သည အၾကမးဖကမႈမားအားရပတရန၊ အပစအခတရပစေရးကေလးစားရန ေတာငးဆခသည။141 မၾကာေသးမက အပစအခတရပစေရးအတြက ညႏငးေဆြးေႏြးျခငးမား ၂၀၀၆ ခႏစတြငရခေသာလ ႏငငအတြငးရ တခ႔ေနရာမား တြငဆကလကျဖစပြားေနေသာ ပဋပကၡမားေၾကာင ေနရာမေျပာငးေရြ႔ရျခငးမား ရေနခရသညဟ အေထြေထြ အ တြငးေရးမးက အစရငခခသည။142 UNTA က ျပညတြငးေရြ႔ေျပာငးရမႈဆငရာ လမးညြနမ၀ါဒႏင စခနစညြနးမားက ႏငငေတာေပၚလစမားႏင ဥပေဒမားထတြငပါ၀ငႏငေစရနအတြက ဥပေဒသစမား လပေဆာငရန အားေပးထား သည။143

12. ဖြ႔ၿဖးတးတကခြငဖြ႔ၿဖးတးတကခြငဖြ႔ၿဖးတးတကခြငဖြ႔ၿဖးတးတကခြင (Right to development) 64. ႀကးမားလေသာဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားျဖစသည ေရနႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႔ထတလပေရး၊ မငးရာေဖြျခငးႏင ေရကာ

တာႀကးမား တညေဆာကျခငးတ႔ႏငဆကစပေနေသာ ေျမယာသမးဆညးျခငး၊ လပအားေပးေစခငးျခငး၊ ကနးမာ ေသာသဘာ၀ပတ၀နးကင ရရခြငႏင ေရရရခြငတ႔ကခးေဖာကခေနရေၾကာငး အစရငခစာမားရရသညဟ အထး စစမးစစေဆးေရးအရာရက မတတမးတငထားပါသည။144

13. လ႔အခြငအေရးႏင အၾကမးဖကမႈဆန႔ကငျခငးလ႔အခြငအေရးႏင အၾကမးဖကမႈဆန႔ကငျခငးလ႔အခြငအေရးႏင အၾကမးဖကမႈဆန႔ကငျခငးလ႔အခြငအေရးႏင အၾကမးဖကမႈဆန႔ကငျခငး (Human rights and counter-terrorism) 65. FTUB ကအၾကမးဖကအဖြ႔အစညးအျဖစသတမတျခငးအေပၚႏင အဖြ႔၀ငမားက တညဆဥပေဒမားက ခးေဖာက

ျခငးႏင အၾကမးဖကမႈမား ကးလြနရနႀကစညျခငးေၾကာငဆၿပး ဖမးဆးေနျခငးအေပၚ စတပကမသညဟ အင အယလအကၽြမးကငသမား ေကာမတက ဆသည။ ေကာမတသည ျမနမာႏငငတြင လြတလပစြာ အဖြ႔အစညး ဖြ႔ စညးခြငက ေလးစားျခငးႏင ကငသးခြငမားမရဟ ဆသည။ ထအခြငအေရးအေပၚ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏အပဒ (၃၅၄)က “နငငေတာလၿခေရး၊ တရားဥပေဒစးမးေရး၊ ရပရြာၿငမးခမးေရးႏင တညၿငမေအးခမးေရး၊ အမားျပညသ ၿငမ၀ပပျပားေရးႏင စာရတျမငမားေရး”ဆသည အပဒျဖငျပနလည ထမးထားသည။145

14. အထးေဒသမားႏငပတသကသည အေျခအေနမားအထးေဒသမားႏငပတသကသည အေျခအေနမားအထးေဒသမားႏငပတသကသည အေျခအေနမားအထးေဒသမားႏငပတသကသည အေျခအေနမား (Situation in or in relation to specific regions or

territories) 66. အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရ၏အဆအရ စစစမကနးမားသည ေကးလကေဒသရျပညသမားအေပၚ ႀကးမားလ

သည ၀နထတ၀နပးမားျဖစေစၿပး သတ႔၏သကေမြး၀မးေကာငးဘ၀မားတညတေရးအေပၚထခကေစသည။ လြနခ ေသာႏစမားအတြငး စစတပ ကကးလြနသည မဒနးမႈမားႏင လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈမားက လ႔အခြငအေရး အဖြ႔အစညးမားက တငၾကားခၾကသည။146

67. အစးရတပမားႏင လကနကကငတငးရငးသားအဖြ႔မားအၾကားတကခကမႈမားေၾကာင အထးသျဖင ကရငႏင က ယားျပညနယမားတြင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင လသားခငးစာနာမႈဆငရာျပသနာမား ဆကလကရေန ေစၿပး ကလသမဂၢအတြက စးရမမကငးစရာမား ဆကလကျဖစေစသညဟ အေထြေထြအတြငးေရးမးခပက ဆ ထားသည။147

68. အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရသည ၂၀၀၉ ခႏစၾသဂတလအတြငးကျဖစပြားခေသာ အစးရတပမားႏင ရမးျပည နယရ တငးရငးသားအဖြ႔မားအၾကားတကပြမားက ျမနမာႏငငအတြငးသာမက အမနးခငးႏငငမားထသ႔ပါ လၿခ ေရး ထပါးေစသညဟဆသည။148 ထ႔ျပင အရပသားမားအေပၚအထးသကေရာကျဖစေစသည ကရငျပညနယ အတြငးရလကနကကငပဋပကၡမားအေပၚ စးရမမ သညဟဆသည။149 အရငကတညးက ေနရာအႏ႔အျပားတြင ျမပထားေသာ ေျမျမပမငးမားအတြကကလ အထးစစမးစစေဆးေရး အရာရက စးရမေၾကာငးဆသည။ အရပသား မားသည ေျမျမပမငးအႏရာယက အမားဆးထခကခစားရသမားျဖစေနဆျဖစၿပး အထးသျဖငနယစပေဒသ တ ေလာကမ ျပညတြငးဒကၡသညမားေနရပကျပနသညေနရာမးတြငအဆးဆးျဖစသည။ အထးစစမးစစေဆးေရး အရာရက အစးရအေနျဖင UNTA ႏင အျခားလသားခငးစာနာမႈအကအညေပးေနေသာအဖြ႔မားႏင လကတြ၍ မငး အႏရာယအသပညာေပးျခငးမား၊ မငးထသမားက အကအညမားေပးျခငး၊ မငးေဒသမားအတြက ေျမပမား ပမ ေကာငးမြနေအာငျပစျခငးမားလပကငရန အားေပးထားသည။150

69. အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရအဆအရ ရခငျပညနယေျမာကပငး၊ ကရငျပညနယ၊ ရမးျပညနယ ေျမာကပငးႏင

54


အေရ႔ပငးႏင ဆငကလနးနာဂတဒဏခရေသာေဒသမားတြင အစားအစာမာ အထးရားပါးေနသည။151

III. ေအာငျမငမႈမား၊ ကငစဥေကာငးမား၊ စမေခၚမႈမားႏင အခကအခမားေအာငျမငမႈမား၊ ကငစဥေကာငးမား၊ စမေခၚမႈမားႏင အခကအခမားေအာငျမငမႈမား၊ ကငစဥေကာငးမား၊ စမေခၚမႈမားႏင အခကအခမားေအာငျမငမႈမား၊ ကငစဥေကာငးမား၊ စမေခၚမႈမားႏင အခကအခမား (Achievements, best practices,

challenges and constraints) 70. WFP က ၂၀၀၃ ခႏစ ဇလငလကထက စးပြားေရးပတဆ႔မႈကႀကခရေသာ152 ျမနမာႏငငသည ဆငကလနးမနတငး

မား၊ ေျမ ၿပျခငးမား၊ ငလငႏင မးေခါငျခငးမားက မၾကာခဏႀကေတြ႔ခရသညဟဆသည။ ၂၀၀၈ ခႏစေမလတြင ဆငကလနးနာဂတ တကခတမႈေၾကာင ျမစ၀ကၽြနးေပၚေတာငပငးတခလးပကစးခရၿပး လေပါငး (၁၄၀၀၀၀) ေသ ဆးခရသည။153

71. UNCT က အစးရတပဖြ႔မားႏင လကနကကငအဖြ႔မားအၾကားအေသးစားတကခကမႈမားေၾကာင ရပရြာလထအေပၚ သကေရာကျခငးမားျဖစေစၿပး အခ႔ေဒသမားရ ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးအဆငအသးသးက ေႏာငေႏးေစသညဟ မတ တမးတငသည။154 အပစအခတရပစေရးမ တညတသညၿငမးခမးေရးဆသ႔ေရာကလမးႏငေရးသည အနာဂတ ျမန မာႏငငတညၿငမေအးခမးေရးအတြက မရမျဖစလအပခကျဖစသည။ ထ႔ျပင ျပညသမားခစားေနရသည လသား ခငးစာနာမႈဆငရာႏင လမႈစးပြားေရးဆငရာစမေခၚခကမား ေကာလႊားႏငရနမာလ တညတေသာၿငမးခမးေရးႏင ဒမကေရစထြနးကားေရးမားက တနးတအေရးႀကးသညဟ အေထြေထြအတြငးေရးမးက ဆထားသည။155

72. အေထြေထြအတြငးေရးမးသည ဆငကလနးနာဂတအၿပး ကလသမဂၢ၊ အာဆယအဖြ႔မားႏင သးဥးစပအဖြ႔ဖြ႔စညး ကာ ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးအပါအ၀င ကယဆယေရးႏင ျပနလညထေထာငေရး လပေဆာငခသညအစးရ၏ လပရပမားက ခးကးသည။ ၎က ထပးေပါငးေဆာငရြကျခငးက အေျခတည၍ လသားခငးစာနာမႈ အကအည ေပး သမားအား ျပည၀ငခြငဗဇာ ထတေပးျခငးႏင ကန႔သတခပခယျခငးမရဘ ႏငငအတြငးရ အႏရာယႀကႏင သညအပစမားက လသားခငးစာနာမႈအကအည မားေပးခြငက တးျမငခြငျပျခငးမား လပေဆာငရနလေၾကာငး ေျပာၾကားခသည။156

73. ကလသမဂၢႏင ႏငငတကာလသားခငးစာနာမႈအကအညေပးေသာအဖြ႔အစညးမားက လကနကကငပဋပကၡျဖစ ပြားေနေသာ ေနရာမားႏင နယစပေဒသမားအပါအ၀င တႏငငလးရေဒသမားထ လၿခစြာႏင အျပညအ၀သြားလာ ခြငျပရန အေထြေထြညလာခက ေတာငးဆထားသည။157 တတငးျပညလးရ အကအညလအပေနေသာသမား အားလးအတြက လသားခငးစာနာမႈ အကအညမားက အေႏာကအယကကငးကငး၊ လၿခမႈရစြာႏင အျပညအ၀ ကညႏငရန လသားခငးစာနာမႈအက အညမားေပးသညအဖြ႔မား ႏင လကတြေဆာငရြကရန လ႔အခြငအေရး ေကာငစက တကတြနးထားသည။158 UNCT ကလ ကလသမဂၢေအဂငစမားအတြက သတ႔၏လပငနးမားအတြငး လ႔အခြငအေရးကစၥမားကေဆာငရြကႏငရနမာ သြားေရာကခြငမားအေပၚ တရား၀ငျဖစေစ တရားမ၀ငျဖစေစ ကန႔ သတထားျခငးမားက ဖယရားေပးရန မျဖစမေနလအပေၾကာငး ထပေလာငးေျပာဆခသည။159

74. အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရသည ရခငျပညေျမာကပငးတြငဖြငလစထားသည ဒကၡသညမားဆငရာ မဟာမငး ႀကးရးက ထပမလပေဆာငခြငေပးသညသေဘာတညခကအား ခးကးခသည။160

75. အစးရ၏ ျပငပႏငကနသြယမႈမား၊ ရငးႏးျမပႏမႈမားဖြငလစခသညေပၚလစမား၊ ေထာငစႏစရညမနးခကမား ျပည မေအာငႀကးပမးခကမား၊ အပခအငဗထမးခပႏငေရးလပငနးမား၊ လကနကးမႈႏင မးယစေဆး၀ါး ထတလပမႈ အား တကဖကေရးလပငနးမားက ႀကဆေသာလ အေထြေထြအတြငးေရးမးခပသည ဆငးရငတမြတေနေသာ ျပညသသနးေပါငးမားစြာႏင ျမနမာနငငသည အာရေဒသအတြငး ေနထငမႈအဆငအနမဆးျဖစေနသညအခကက မတတမးတငထားသည။161

76. လမႈေရးက႑မားအတြက ရငးျမစမားအသးျပျခငးတေျဖးေျဖးေလာနညးလာျခငး၊ အထးသျဖင လြနခေသာဆယ စႏစအတြငး ကနးမာေရးႏငပညာေရးတြငနညးပါးကာ ကာကြယေရးက႑အတြက တးျမငသးစြလာျခငးက ကေလး အခြငအေရးေကာမတက အထးစးရမမသညဟဆသည။162

55


IV. ႏငငေတာ၏ဥးစားေပးလပေဆာငခကမား၊ ကနဥးျပငဆငခကမားႏင ဂတျပခကမားႏငငေတာ၏ဥးစားေပးလပေဆာငခကမား၊ ကနဥးျပငဆငခကမားႏင ဂတျပခကမားႏငငေတာ၏ဥးစားေပးလပေဆာငခကမား၊ ကနဥးျပငဆငခကမားႏင ဂတျပခကမားႏငငေတာ၏ဥးစားေပးလပေဆာငခကမား၊ ကနဥးျပငဆငခကမားႏင ဂတျပခကမား (Key national

priorities, initiatives and commitments)

ေနာကဆကတြလပေဆာငရနအတြက အထးအႀကျပခကမားေနာကဆကတြလပေဆာငရနအတြက အထးအႀကျပခကမားေနာကဆကတြလပေဆာငရနအတြက အထးအႀကျပခကမားေနာကဆကတြလပေဆာငရနအတြက အထးအႀကျပခကမား (Specific recommendations for follow-up)

77. ၂၀၀၈ ခႏစက စေဒါေကာမတသည အပဒ (၂၉) (ႏငငေရးႏငအစးရတြငပါ၀ငမႈ)ႏင အပဒ (၄၃) (ရခငျပညနယ

ေျမာကပငးရ အမးသမးမား) ႏငပတသကသညအႀကေပးခကမားအား အေကာငအထညေဖာမႈႏင ပတသကၿပး လပေဆာငခကမားက တႏစအတြငး စာျဖငေရးသားၿပးအစရငခရန အစးရကပနၾကားခသည။163

V. စြမးရညျမငတငျခငးႏင နညးပညာပငးပပးေပးျခငးစြမးရညျမငတငျခငးႏင နညးပညာပငးပပးေပးျခငးစြမးရညျမငတငျခငးႏင နညးပညာပငးပပးေပးျခငးစြမးရညျမငတငျခငးႏင နညးပညာပငးပပးေပးျခငး (Capacity-building and technical assistance)

78. ျမနမာအစးရသည လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးႏငပးေပါငးၿပး စစတပမား၊ ရတပဖြ႔မားႏင အကဥးေထာင

၀နထမးမားက လ႔အခြငအေရးႏင ႏငငတကာလသားခငးစာနာမႈဆငရာ ဥပေဒမားႏငပတသကသည သငတနး မားအား လေလာကစြာေပးရန အေထြေထြညလာခက တကတြနးထားသည။164 အထးစစမးစစေဆးေရး အရာရ ကလ ထနညးတ တကတြနးထားသည။165

79. ယနဆကႏင ကမၻာကနးမာေရးအဖြ႔မားသ႔ေသာအဖြ႔မားႏငပးေပါငးကာ မသနစြမးေသာကေလးမားႏင ဆကစပ လပကငေသာ ၀နထမးမားအတြက သငတနးမားေတာငးခရန ကေလးအခြငအေရးေကာမတက အႀကျပထား သည။166 ယနဆကအဖြ႔ႏင ပးေပါငး၍ ကေလးမားအေပၚအၾကမးဖကမႈ၊ ကေလးစစသားဆငရာသငတနးမား၊167 အငအယလအအဖြ႔ႏင ပးေပါငး၍ ကေလးအလပသမားဆငရာသငတနးမားေတာငးခရနလ168 ဆထားသည။ ထ႔ျပင ကးသနးေရာငး၀ယမႈ၊ လမးေပၚေရာကကေလးမား၊ ေမြးစားျခငးအေၾကာငးအရာမားက ယနဆကထမ ၎၊169 ပညာေရးႏငပတသကၿပး ယနဆကႏင ယနကစက အဖြ႔မားထမ၎ အကအညမားရယရနအႀကျပထား သည။170

80. အကအညမားက ထထေရာကေရာကျဖန႔ေ၀ႏငရနအတြက ျမနမာအစးရသည လအပေသာျပည၀ငခြငဗဇာမား ကထတေပးျခငးအားျဖင ႏငငတကာအဖြ႔မားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကရန အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရကေတာငး ဆထားသည။171 စေဒါေကာမတသည အမးသမးမား၏ ကနးမာေရးတးတကျမငမားလာေစေရးအတြက လပ ေဆာငခကမားက အေကာငအထညေဖာႏငရန ႏငငတကာအသငးအ၀ငးထမ ဘ႑ာေရးႏင နညးပညာပငး အေထာကအပမားက ဆကလကရာေဖြရန အႀကျပခပါသည။172

Notes

1 Unless indicated otherwise, the status of ratifications of instruments listed in the table may be found in

Multilateral Treaties Deposited with the Secretary-General: Status as at1 April 2009 (ST/LEG/

SER.E/26), supplemented by the official website of the United Nations Treaty Collection database, Office

of Legal Affairs of the United Nations Secretariat, http://treaties.un.org/ 2 The following abbreviations have been used for this document:

ICERD International Convention on the Elimination of All Forms of Racial Discrimination

ICESCR International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights

OP-ICESCR Optional Protocol to ICESCR

ICCPR International Covenant on Civil and Political Rights

ICCPR-OP 1 Optional Protocol to ICCPR

ICCPR-OP 2 Second Optional Protocol to ICCPR, aiming at the abolition of the death penalty CE-

DAW Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against Women

OP-CEDAW Optional Protocol to CEDAW

CAT Convention against Torture and Other Cruel, Inhuman or Degrading Treatment or Punishment

OP-CAT Optional Protocol to CAT

CRC Convention on the Rights of the Child

OP-CRC-AC Optional Protocol to CRC on the involvement of children in armed conflict

OP-CRC-SC Optional Protocol to CRC on the sale of children, child prostitution and child pornog-

56


raphy

ICRMW International Convention on the Protection of the Rights of All Migrant Workers and

Members of Their Families

CRPD Convention on the Rights of Persons with Disabilities

OP-CRPD Optional Protocol to the Convention on the Rights of Persons with Disabilities

CED International Convention for the Protection of All Persons from Enforced Disappear-ance.

3 Adopted by the General Assembly in its resolution 63/117 of 10 December 2008. Article 17, paragraph 1, of OP-ICESCR states that “The present Protocol is open for signature by any State that has signed, rati-fied or acceded to the Covenant”.

4 Protocol to Prevent, Suppress and Punish Trafficking in Persons, Especially Women and Children, sup-plementing the United Nations Convention against Transnational Organized Crime.

5 1951 Convention relating to the Status of Refugees and its 1967 Protocol, 1954 Convention relating to the status of Stateless Persons and 1961 Convention on the Reduction of Statelessness.

6 Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of the Wounded and Sick in Armed Forces in the Field (First Convention); Geneva Convention for the Amelioration of the Condition of Wounded, Sick and Shipwrecked Members of Armed Forces at Sea (Second Convention); Convention relative to the Treatment of Prisoners of War (Third Convention); Convention relative to the Protection of Civilian Per-sons in Time of War (Fourth Convention); Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and relating to the Protection of Victims of International Armed Conflicts (Protocol I); Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and relating to the Protection of Victims of Non-International Armed Conflicts (Protocol II); Protocol Additional to the Geneva Conventions of 12 August 1949, and relating to the Adoption of an Additional Distinctive Emblem (Protocol III). For the official status of ratifications, see Federal Department of Foreign Affairs of Switzerland, at www.eda.admin.ch/eda/fr/home/topics/intla/intrea/chdep/warvic.html.

7 International Labour Organization Convention No. 29 concerning Forced or Compulsory Labour; Con-

vention No. 105 concerning the Abolition of Forced Labour, Convention No. 87 concerning Freedom of

Association and Protection of the Right to Organize; Convention No. 98 concerning the Application of

the Principles of the Right to Organise and to Bargain Collectively; Convention No. 100 concerning

Equal Remuneration for Men and Women Workers for Work of Equal Value; Convention No. 111 con-

cerning Discrimination in Respect of Employment and Occupation; Convention No. 138 concerning

Minimum Age for Admission to Employment; Convention No. 182 concerning the Prohibition and Im-

mediate Action for the Elimination of the Worst Forms of Child Labour. 8 Concluding observations of the Committee on the Elimination of Discrimination against Women

(CEDAW/C/MMR/CO/3), para. 50. 9 Ibid., para. 55. 10 A/RES/64/238, para. 17. 11 A/HRC/10/19, para. 88 (a). 12 A/65/368, para. 79. 13 S/2009/278, para. 72. 14 Concluding observations of the Committee on the Rights of the Child (CRC/C/15/Add.237), para. 10. 15 Ibid., para.65. 16 Ibid., para. 81. 17 Ibid., para. 69. 18 Report of the Secretary-General on the situation of human rights in Myanmar (A/63/356), para. 27. 19 UNCT submission to the UPR on Myanmar, p.3. 20 Progress report of the Special Rapporteur on the situation of human rights in Myanmar (A/HRC/13/48),

para. 59. 21 A/RES/64/238, para. 8. 22 UNCT submission to the UPR on Myanmar, p. 2. 23 A/HRC/13/48, para. 57. 24 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 8 25 Ibid., para. 5 26 CRC/C/15/Add.237, para. 7. 27 Ibid., paras. 25–26. 28 UNCT submission to the UPR on Myanmar, p. 6. 29 For the list of national human rights institutions with accreditation status granted by the Interna-

tional Coordinating Committee of National Institutions for the Promotion and Protection of Human Rights (ICC), see A/HRC/13/45, annex I.

30 UNCT submission to the UPR on Myanmar, p. 5. 31 Adopted by the United Nations General Assembly resolution 48/134 of 20 December 1993 http://

www.un.org

57


documents/ga/res/48/a48r134.htm. 32 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 15. 33 CRC/C/15/Add.237, para. 16. 34 UNCT submission to the UPR on Myanmar, p. 5. 35 CRC/C/15/Add.237, para. 11. 36 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 4. 37 Ibid., para. 17. 38 Ibid., para. 5. 39 Ibid., para. 27. 40 CRC/C/15/Add.237, para. 3. 41 Ibid., para. 14. 42 See S/PRST/2008/13. See also S/PRST/2007/37; A/RES/64/238, paragraph 25 and A/HRC/RES/13/25,

paragraph 25. 43 See S/2008/289. 44 See A/HRC/S-5/2. 45 A/RES/64/238, para.16. 46 The following abbreviations have been used for this document: CEDAW Committee on the Elimination

of Discrimination against Women CRC Committee on the Rights of the Child 47 A/HRC/13/48, paras. 8–9. 48 A/HRC/7/24, para. 5. 49 A/RES/64/238, para. 28. See also A/HRC/RES/13/25, paragraph 25. 50 A/HRC/7/24. 51 See press release, http://www.ohchr.org/EN/NewsEvents/Pages/DisplayNews.aspx?

NewsID=8794&LangID=E. 52 Ibid. 53 A/HRC/13/48.

54 A/65/368. 55 A/HRC/10/19 paras. 7–9. 56 The questionnaires referred to are those reflected in an official report by a special procedure mandate

holder issued between 1 January 2006 and 30 June 2010. Responses counted for the purposes of this section are those received within the relevant deadlines, and referred to in the following documents: (a) E/CN.4/2006/62, para. 24, and E/CN.4/2006/67, para. 22; (b) A/HRC/4/23, para. 14; (c) A/HRC/4/24, para. 9; (d) A/HRC/4/29, para. 47; (e) A/HRC/4/31, para. 24; (f) A/HRC/4/35/Add.3, para. 7; (g) A/HRC/6/15, para. 7; (h) A/HRC/7/6, annex; (i) A/HRC/7/8, para. 35; (j) A/HRC/8/10, para.120, foot-note 48; (k) A/62/301, paras. 27, 32, 38, 44 and 51; (l) A/HRC/10/16 and Corr.1, footnote 29; (m) A/HRC/11/6, annex; (n) A/HRC/11/8, para. 56; (o) A/HRC/11/9, para. 8, footnote 1; (p) A/HRC/12/21, para.2, footnote 1; (q) A/HRC/12/23, para. 12; (r) A/HRC/12/31, para. 1, footnote 2; (s) A/HRC/13/22/Add.4; (t) A/HRC/13/30, para. 49; (u) A/HRC/13/42, annex I; (v) A/HRC/14/25, para. 6, footnote 1; (w) A/HRC/14/31, para. 5, footnote 2 .

57 A/RES/64/238, para. 29. 58 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 20. 59 Ibid., para. 10. 60 Ibid., para. 44. 61 UNCT submission to the UPR on Myanmar, p.7. 62 CRC/C/15/Add.237 para. 27. 63 Ibid., paras. 34 and 35. 64 A/HRC/13/48, para. 86. See also A/HRC/10/19, paragraph 66. 65 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 42. 66 See CEDAW/C/MMR/CO/3/Add.1. 67 A/HRC/13/48, para. 40. 68 A/HRC/7/10/Add.1, paras. 183–185. 69 Statement of the Special Rapporteur to the fifth Special Session of the Human Rights Council on the Hu-

man Rights Situation in Myanmar, 2 October 2007. See also statements of 13 September 2007, 31 August 2007, 24 August 2007, and statement of the High Commissioner for Human Rights dated 26 August 2007. See also A/63/356, Introduction, paragraph 4.

70 A/RES/64/238, para. 7. See also A/HRC/RES/13/25, paragraph 9. 71 A/HRC/RES/13/25, para. 10. 72 Statement of the High Commissioner for Human Rights, 28 September 2007. See also statements of 7

September 2007, and 26 August 2007; A/RES/63/245, paragraph 3; A/RES/62/222, paragraphs 1 and 4 (c); S/PRST/2007/37.

73 A/HRC/13/48, para. 55. 74 A/64/334, para. 35. 75 Statement by the High Commissioner for Human Rights on Aung San Suu Kyi’s sentence, 12 August

2009. See also statements on Aung San Suu Kyi, 15 May 2009 and 28 May 2008.

58


76 Security Council statement, 13 August 2009, http://www.un.org/apps/news story.asp?NewsID=31758&Cr=myanmar&Cr1.

77 A/RES/64/238, paras. 2–3. 78 A/HRC/RES/13/25, para. 5. 79 A/64/318, para. 7. 80 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 22. 81 A/HRC/13/48, para. 33. See also A/HRC/10/19, paragraph 32. 82 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 24. 83 CRC/C/15/Add.237, para. 38. 84 Ibid., para. 49. 85 S/2009/278, para. 66. See also A/HRC/RES/13/25, paragraph 15. 86 S/2009/278, para. 71. See also S/AC.51/2009/4, paragraphs 6(d)(iv) and 7 (a)(vi); OSRSG-CAAC sub-

mission to the UPR on Myanmar, paras. 3 and 5. 87 CRC/C/15/Add.237, para.67. 88 ILO Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations, Individual Obser-

vation concerning ILO Forced Labour Convention, 1930 (No. 29), 2010, Geneva, doc. No. (ILOLEX) 062010MMR029, paras. 1-2.

89 A/64/318, paras. 79–80.

90 A/HRC/10/19, para. 82. 91 CRC/C/15/Add.237, para. 75. 92 A/HRC/13/48, para.13. See also A/HRC/10/19, paragraph 99. 93 A/HRC/13/48, para. 14. 94 Ibid., para. 36. 95 A/HRC/10/19, para. 99(d). 96 A/RES/63/245, para. 2 (g). 97 A/RES/64/238, para. 9; A/HRC/RES/13/25, para. 8. 98 CRC/C/15/Add.237, para. 76. 99 A/64/318, para. 73.

100 A/HRC/13/48, paras 87 and 88. 101 CRC/C/15/Add.237, para. 43. 102 Ibid., para. 45 (a). 103 Ibid., para. 47. 104 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 46. 105 A/64/318, para. 81. 106 A/RES/64/238 , para. 6. See also A/HRC/RES/13/25, paragraph 6. 107 A/HRC/10/19, para. 51. 108 A/RES/64/238, para. 4. See also A/64/334, paragraph 35; S/PRST/2007/37 and A/HRC/RES/13/25,

paragraph 3. 109 A/RES/64/238, para. 18. See also A/HRC/RES/13/25, paragraph 19. 110 A/64/334, para. 35. 111 A/RES/64/238, para.5. 112 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 28. 113 Ibid., para. 19. 114 ILO Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations, Individual Observa-

tion concerning ILO Freedom of Association Convention, 1948 (No. 87), 2010, Geneva, doc. No. (ILOLEX) 062010MMR087, second, sixth, tenth, seventeenth and twenty-first paragraphs.

115 A/HRC/13/48, para. 52. See also A/HRC/10/19, paragraph 48. 116 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 37. 117 WFP, Projected Relief and Recovery Operations—Myanmar 200032, 14 October 2009, para. 4,

available at http://one.wfp.org/operations/current_operations/project_docs/200032.pdf. 118 Ibid., para. 8. 119 A/HRC/13/48, para, 97. 120 CRC/C/15/Add.237, para. 52. 120 Ibid., para. 55. 122 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 39. 123 Ibid., para. 40. 124 CRC/C/15/Add.237, para. 56. 125 UNAIDS Country Report, Myanmar 2008, pp. 1–4 available at; http://data.unaids.org/pub/

ExternalDocument/2008/sa08_mmr_en.pdf . 126 A/HRC/10/19, para. 72. 127 UNCT submission to the UPR on Myanmar, para. 5. 128 CRC/C/15/Add.237, para. 63. 129 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 35. 130 A/HRC/13/48, para. 84.

59


131 A/RES/64/238, para. 14. 132 A/HRC/RES/13/25, para. 12. 133 OSAPG, Bulletin March-June, 2010, p. 2, available at http://intranet.ohchr.org/Offices/

GenevaFieldOperationsandTechnicalCooperationDivision/PMSRRS/Documents/OSAPG%20Bulletin%20-%202010%20March-June.pdf .

134 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 32. 135 CRC/C/15/Add.237, para. 79. 136 Ibid., paras. 58–59. 137 PFII, MDG Reports and Indigenous Peoples: A Desk Review. No. 3, New York, 2008, p. 10,

available at http://www.un.org/esa/socdev/unpfii/documents/MDG_Reports_and_IPs_2008.pdf .

138 A/HRC/13/48, para. 62. 139 CRC/C/15/Add.237, paras. 64–65. 140 A/HRC/13/48, para. 61. 141 A/RES/63/245, para. 4(l). 142 Report of the Secretary-General on the situation of human rights in Myanmar, (E/CN.4/2006/117),

para. 3. 143 UNCT submission to the UPR on Myanmar, 2010, p. 8. 144 A/HRC/13/48, para. 111. 145 ILO Committee of Experts on the Application of Conventions and Recommendations, Individual Observa-

tion concerning ILO Freedom of Association Convention, 1948 (No. 87), 2010, Geneva, doc. No. (ILOLEX) 062010MMR087, second, sixth, tenth, seventeenth and twenty-seventh paragraphs.

146 A/HRC/13/48, para. 63. 147 A/64/334, para. 53. See also A/63/356, paragraph 42 and S/PRST/2007/37. 148 A/HRC/13/48, para. 66. 149 A/HRC/13/48, para. 67.See also A/HRC/10/19, paragraph 97(d)). 150 A/65/368, para. 60. 151 A/HRC/10/19, para. 75. 152 WFP, Projected Relief and Recovery Operations—Myanmar 200032, 14 October 2009, para. 15,

available at http://one.wfp.org/operations/current_operations/project_docs/200032.pdf . 153 Ibid., para. 1. 154 UNCT submission to the UPR on Myanmar, p. 2. 155 A64/334, paras. 53–54. 156 A/64/334, para. 33. See also A/63/356, paragraph 40. 157 A/RES/64/238, para. 22. 158 A/HRC/S-5/2, p. 4. See also S/2009/278, paragraph 75 and S/AC.51/2009/4, paragraphs. 6(d)(vi) and 7(c)

(ii). 159 UNCT submission to the UPR on Myanmar, p. 4. 160 A/HRC/13/48, para. 94. 161 Remarks on Myanmar to Diplomatic Missions, United Nations Agencies and Non-Governmental Organi-

zations, Yangon (Myanmar), 4 July 2009. See also CRC/C/15/Add.237, paragraph 4. 162 CRC/C/15/Add.237, para. 19. 163 CEDAW/C/MMR/CO/3, para. 56. 164 A/RES/64/238, para. 15. See also A/HRC/RES/13/25, paragraph 16. 165 A/HRC/13/48, para. 34. See also A/HRC/10/19, paragraph 97(g). 166 CRC/C/15/Add.237, para. 51. 167 Ibid., paras. 49 and 66–67. 168 Ibid., para. 69. 169 Ibid., paras. 73, 75 and 47. 170 Ibid., para. 63. 171 A/HRC/13/48, para. 114. See also Statement of the Secretary-General to the media on the high-level

meeting of the Group of Friends on Myanmar dated 23 September 2009. 172 CEDAW/C/MMR/CO/3, paras. 39 and 56.

.

61




ေအာကတဘာ ေအာကတဘာ ေအာကတဘာ ေအာကတဘာ ၁၈ ၁၈ ၁၈ ၁၈ ရက ရက ရက ရက ၂၀၁၀ ၂၀၁၀ ၂၀၁၀ ၂၀၁၀ ခႏစခႏစခႏစခႏစ

Original: English

လ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစ ႏငငတငးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥဆငရာအလပအဖြ႔ႏငငတငးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥဆငရာအလပအဖြ႔ႏငငတငးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥဆငရာအလပအဖြ႔ႏငငတငးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥဆငရာအလပအဖြ႔ ဆယႀကမေျမာကအစညးအေဆယႀကမေျမာကအစညးအေဆယႀကမေျမာကအစညးအေဆယႀကမေျမာကအစညးအေ၀၀၀၀းးးး ဂနဗာ ဇနနဂနဗာ ဇနနဂနဗာ ဇနနဂနဗာ ဇနန၀၀၀၀ါရ ါရ ါရ ါရ ၂၄၂၄၂၄၂၄---- ေဖေဖာေဖေဖာေဖေဖာေဖေဖာ၀၀၀၀ါရ ါရ ါရ ါရ ၄၄၄၄၊ ၊ ၊ ၊ ၂၀၁၁ ၂၀၁၁ ၂၀၁၁ ၂၀၁၁ ခႏစခႏစခႏစခႏစ

လ႔အခြငအေရးေကာငစ ဆးျဖတခက လ႔အခြငအေရးေကာငစ ဆးျဖတခက လ႔အခြငအေရးေကာငစ ဆးျဖတခက လ႔အခြငအေရးေကာငစ ဆးျဖတခက ၅၅၅၅////၁၁၁၁ ေနာကဆကတြ အပဒ ေနာကဆကတြ အပဒ ေနာကဆကတြ အပဒ ေနာကဆကတြ အပဒ ((((၁၅၁၅၁၅၁၅) () () () (ဂဂဂဂ))))အရ အရ အရ အရ လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးက တငသြငးသညအႏစခပအစရငခစာလ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးက တငသြငးသညအႏစခပအစရငခစာလ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးက တငသြငးသညအႏစခပအစရငခစာလ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးက တငသြငးသညအႏစခပအစရငခစာ

ျမနမာႏငင

ယခအစရငခစာသည ႏငငတငးကအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးသ႔တငသြငးသည အဖြ႔(၂၄)ဖြ႔၏အစရငခစာ(၁)မား၏ အႏစခပျဖစသည။ ယခတငသြငးခကက လ႔အခြငအေရးေကာငစက ခမတထား ေသာ အေထြေထြညြနၾကားခကမားႏငအည ျပငဆငထားသည။ လ႔အခြငအေရးဆငရာ မဟာမငးႀကးရး၏ အယအဆမား၊ အျမငမားႏင အႀကေပးခကမားမပါ၀ငပါ။ ထ႔အတ ယခေဖာျပထားေသာ အခကမားအေပၚ သးသပျခငးႏင အဆးအျဖတေပးျခငးမားလ မပါ၀ငပါ။ယခတငျပခကမား၏ ကးကားခကမားက ေနာကဆးျပ အညြနးေနရာတြငစနစတကေဖာျပၿပးမရငးစာသားမားကမေျပာငးလႏငသမမေျပာငးလေအာင ႀကးစားေဆာင ရြကထားပါသည။ တခအေၾကာငးအရာမားႏငပတသက၍ သတငးအခကအလကမား မျပညစျခငးႏင ဥး တညရာလြျခငးမားရပါက တငျပေသာမရငးအစရငခစာမား၌ မပါ၀ငမႈေၾကာငသာျဖစေပမည။ ထ အစရငခစာ အျပည႔အစအားလးက လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရး ၏၀ကဆကဒတြင ေလလာႏငသည။ ယခ အစ ရငခစာသည ႏငငတငးကအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညး၏ ပထမစက၀နးအတြက ေလးႏစတာ အေၾကာငးမားက ထညသြငးျပငဆငထားျခငးျဖစသည။

GE.10-16986

62


I. ေနာကခသမငးေၾကာငးႏင လပငနးမားေနာကခသမငးေၾကာငးႏင လပငနးမားေနာကခသမငးေၾကာငးႏင လပငနးမားေနာကခသမငးေၾကာငးႏင လပငနးမား

A.A.A.A. ႏငငတကာတြင တာႏငငတကာတြင တာႏငငတကာတြင တာႏငငတကာတြင တာ၀၀၀၀နရသညအခကမား နရသညအခကမား နရသညအခကမား နရသညအခကမား 1. The Austrialian Council for International Development (ACFID) သည ျမနမာႏငအေနျဖင အဓကလ႔အခြင

အေရးဆင ရာ စာခပမားအားလးႏင အငအယလအ၏ လပငနးခြငဆငရာ အေျခခမ၀ါဒမားအားလးက လက မတေရးထးၿပး အေကာင အထညေဖာရနအႀကေပးထားသည။2 The Assistance Association for Political Pris-oners (AAPP) က အစးရအေနျဖင ႏပစကညငးပမးျခငးဆငရာစာခပက အျမနဆးလကမတထးရန ေတာငးဆ ထားသည။3 Unrepresented Nations and People’s Organization (UNPO) က ျမနမာႏငငအေနျဖင အင အယလအသေဘာတညခကအမတ (၁၆၉)၊ မရငးဌာေန လမးမားဆငရာ အခြငအေရးေၾကညာစာတမး၊ အျပည ျပညဆငရာႏငငသားႏင ႏငငအေရးအခြငအေရးဆငရာစာခပႏင အျပညျပညဆငရာ စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈအခြငအေရးဆငရာစာခပတ႔ကလကမတထးရန အႀကျပထားသည။4

2. Human Rights Watch (HRW) က ျမနမာႏငငအေနျဖင ေျမျမပမငးအသးျပျခငးကရပတၿပး ေျမျမပမငးမား အသးျပျခငး၊ သမးဆညးထားျခငး၊ ထတလပျခငး၊ လႊေျပာငးျခငးကတားျမစျခငးႏင ေျမျမပမငးမားအား ဖက ဆးျခငးဆငရာ သေဘာတစာခပက လကမတထးရန အႀကျပထားသည။5

3. Chrsitian Solidarity Worldwide (CSW) က အစးရ၏ ဥပေဒျပျခငးမား၊ ေပၚလစမားႏင လပေဆာငမႈမားသည ႏငငတကာ အဆငအတနးႏင စခနစညြနးမားႏငကကညမႈျဖစေစရန တကတြနးထားသည။6

4. Earthrights International (ERI) သည ၁၉၉၀ ခႏစမားအေစာပငးကာလမားကစ၍ ျမနမာႏငငရ ေရနႏင သ ဘာ၀ဓာတေငြ႔ စမကနးေနရာမားတြင ပကလငးမားႏင ထလပငနးမားအတြက ေငြထတေပးထားေသာကမၸဏ အား လၿခေရးေပးရနအတြက စစတပလႊမးမးမႈမားအထးဆး၀ါးလာေၾကာငး သတျပမသည။ (ERI) သည ျမနမာ အစးရအေနျဖင ႏငငတကာဥပေဒမားက ေလးစားရနတာ၀နရသညအတငး ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးႏငပတသကသည အေျခခလြတလပခြငမားကေလးစားရနႏင ရတနာႏင ရတခြနဓာတေငြ႔ပကလငးမားရသညေဒသမားအပါအ၀င ျမနမာတႏငငလး၌ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက ရပတရန၊ လကရဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားအေပၚ လြတလပ သညလ႔အခြငအေရးေစာငၾကပမႈမားလအပေၾကာငး၊ ေရနႏင သဘာ၀ဓာတေငြ႔မား ထတလပသည စမကနးမား အား စတငမလပေဆာငခင သဘာ၀ပတ၀နးကငဆငရာသကေရာကမႈဆနးစစခကႏင လမႈေရးသကေရာကမႈ မားက ကမၸဏမားက လပေဆာငရနလအပေၾကာငးက အသအမတျပရန ေတာငးဆသည။7

B. ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင တရားဥပေဒျပမႈလပငနးစဥဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင တရားဥပေဒျပမႈလပငနးစဥဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင တရားဥပေဒျပမႈလပငနးစဥဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင တရားဥပေဒျပမႈလပငနးစဥ

5. UNPO သည ၂၀၀၈ ခႏစ ေမလ (၂၉)ရကေန႔က ျပညလးကၽြတဆႏၵခယပြျဖင အတညျပခေသာ ဖြ႔စညးပအေျခခ

ဥပေဒသည ပြငလငးျမငသာမႈႏင ဒမကေရစနညးလမးမကေၾကာငး မတတမးတငသည။8 6. Amnesty International (AI) က ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတြငပါ၀ငေနသညအခ႔အခကမားသည ႏငငတကာ

လ႔အခြငအေရး စခနစညြနမားႏင ကြလြေနၿပး လ႔အခြငအေရးခးေဖာကသမားက အျပစမ ကငးလြတခြငမား ျပ ေနေၾကာငးႏင သမတက လပ ပငခြငမားအေျမာကအမားေပးထားေၾကာငး ေဖာျပထားသည။9 ပးတြတငျပမႈ (၃) (JS3) က ၂၀၀၈ ခႏစဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒသည စစတပ၏အာဏာခပကငမႈက အာမခေပးထားေၾကာငးက မတတမးတငထားသည။10 ပးတြတငျပမႈ (၄) (JS4) က ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒသည လြနခေသာ ဆယစႏစမား အတြငးကကးလြနခေသာ လသားမးႏြယတခလးအေပၚ ကးလြနသညျပစမႈႏင စစပြဆငရာရာဇ၀တမႈမား အပါအ၀င လ႔အခြငအေရး ဆးဆး၀ါး၀ါးခးေဖာကသမားအားလးက လႊမးၿခ သည လြတၿငမးခမးသာခြငက ထ ထေရာကေရာကေပးအပထားေၾကာငး ေဖာျပထားသည။11 HRW က ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒအေပၚ ထအတငး ပင စးရမမကငးျဖစေၾကာငး ေဖာျပထားသည။12

7. Asian Legal Resource Centre (ALRC) က ျမနမာႏငငတြင တရားဥပေဒစးမးမႈမတဆင လအခြငအေရး ကာ ကြယျခငး အတြက လကေတြ႔ကသည ျပညတြငးလပငနးတစတရာမမရဟဆသည။ ALRC က ျမနမာႏငငတြင ၁၉၈၈ ခႏစကထက ဥပေဒမားက တရားဥပေဒျပေရးလပငနးစဥအရမဟတဘ အပခပေရးက႑ကသာ အ တညျပခေၾကာငး မတတမးတငထားသည။13

63


8. AAPP က ရာဇသတႀကးပဒမတြင စစေဆးေမးျမနးသညကာလအတြငး ထခကနာကငေစျခငးႏင အစးရ၀နထမး တဥး ဥး ေၾကာင ဒဏရာရရေစမႈက တားျမစထားသညက မတတမးတငထားသည။ ထအပဒမားအရ ႏပစက ညငးပမးျခငးအား တားျမစထားေသာလ ႏပစကျခငးဆသညမာ ႀကးမားသညရာဇ၀တမႈျဖစေၾကာငး တတကက အဓပၸာယျပနဆထားျခငး မရျခငးေၾကာင ႏပစကညငးပမးမႈမားက ေနရာအႏ႔အျပားတြငျဖစပြားရန ခြငျပေန ေၾကာငးဆထားသည။14

9. AI က၂၀၁၀ ခႏစကနပငးတြငကငးပမည ႏစ(၂၀) အတြငးပထမဆးျဖစေသာ ေရြးေကာကပြအတြက ၂၀၁၀ ခႏစ မတလတြင ေရြးေကာကပြဥပေဒ (၅) ခႏင အျခားဥပေဒ (၄) ခက အစးရက ျပဌာနးခေၾကာငး မတတမး တငသည။ ထဥပေဒမားပါ အပဒမားသည လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင၊ ၿငမးခမးစြာစေ၀းခြငႏင အဖြ႔အ စညးဖြ႔စညးခြငမားက ထငထငရားရား ခးေဖာကသည အပဒမားျဖစသညဟဆသည။15 HRW ကလ ထအတငး ဆၿပး ႏငငသားတငးလြတလပစြာႏင အျပညအ၀ ပါ၀ငခြငကခြငျပသည ေရြးေကာကပြဥပေဒအျဖစ ျပနလညျပင ဆငေပးရန အႀကျပခသည။16 Reporters Without Borders (RWB) ၂၀၀၈ ခႏစေရြးေကာကပြႏင ပတသက၍ ျမနမာႏငႏငငျခားသတငးေထာကမားအားလး သတငးမား၊ မရးမား၊ပါ၀င သည ႏငငေရးပါတမား၊ ေကာမရငႏင အစးရမားထမ သတငးမားက ကန႔သတခကမရဘ ရရခြငျပရန အႀကျပထားသည။17

10. ACFID က ျမနမာႏငငသည ၂၀၀၅ ခႏစ လကနကးမႈတားဆးေရးဥပေဒကျပဌာနးျခငးအပါအ၀င လကနကးမႈ ပတသကၿပး တးတကမႈတစတရာကလပေဆာငခေသာလ ထလကနကးမႈတားဆးေရးဥပေဒက အမးသမးႏင မနးကေလးမား၏ သြားလာမႈအေပၚကန႔သတရနအတြကအသးျပေနၿပး မမတသညဖမးဆးမႈမားႏင ေငြေတာငး ခမႈမားက ျဖစေစေၾကာငး မတတမးတငထားသည။18

11. ACFID သည ၁၉၉၃ ခႏစ ကေလးဥပေဒသည ျပညနယတငးမားႏင ၿမနယအဆငအထ ကေလးအခြငအေရး ေကာမတမား ဖြ႔စညးျခငးမားအပါအ၀င ကေလးအခြငအေရးက တးျမငကာကြယေပးသညအခကမား ထငဟပ ေနသည။ သ႔ေသာ ကေလးအခြငအေရးဆငရာစာခပ၏အပဒ (၃၇) တြငေဖာျပထားသည ကေလးမားက ရက ႏကအျပစေပးျခငးကကာကြယေပးထားျခငး မရေသးေၾကာငး မတတမးတငထားသည။19

12. JS3 သည လကရျမနမာႏငင၏တရားစရငေရးစနစတြင လမးႏြယတခလးအေပၚကးလြနသညျပစမႈမားႏင စစပြ ဆငရာရာဇ ၀တမႈမားက အေရးယေဆာငရြကမႈမားမရေၾကာငးေဖာျပထားသည။ ၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ ၏ အပဒ (၄၄၅) သည ယခငႏငအနာဂတတြင လမးႏြယတခလးအေပၚကးလြနသညျပစမႈမားႏင စစပြဆငရာ ရာဇ၀တမႈအပါအ၀င ရာဇ၀တမႈကးလြနသညအစးရအရာရမားအားလးကလႊမးၿခသည လြတၿငမးခမးသာခြငက လကရျမနမာႏငင၏ တရားစရငေရးစနစထ၌ ေပးထားေၾကာငး မတတမးတငထားသည။20

C. အပခပေရးႏင လ႔အခြငအေရးတညေဆာကမႈမားအပခပေရးႏင လ႔အခြငအေရးတညေဆာကမႈမားအပခပေရးႏင လ႔အခြငအေရးတညေဆာကမႈမားအပခပေရးႏင လ႔အခြငအေရးတညေဆာကမႈမား

13. HRW က ျမနမာႏငင၏လ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည အမနတကယလြတလပမႈမရဘ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား က စစမး စစေဆးျခငးမားလပေဆာငျခငး သ႔မဟတ ႏငငေတာအစးရကလပေဆာငရမည ႏငငတကာဥပေဒမား အေပၚ ေလးစားျခငး မားက အနညးငယသာလပေဆာငသညဟဆသည။21

14. JS1 က အစးရေထာကပမႈျဖငဖြ႔စညးထားေသာအဇြ႔အစညးတခ ႔က အမးသမးေရးရာမားအေၾကာငးက တငျပ ေဖာထတရာတြင ျမနမာအမးသမးမား၏အျဖစမနကနားမလညဘ ေျပာဆျခငးမားျဖစသညဟ ေ၀ဖနျပစတငခရေၾကာငးမတတမးတငထားသည။22

15. ACFID သည ၂၀၀၄ ခႏစတြင အရြယမေရာကေသးသမားကစစမႈထမးေစျခငးအား တားဆးေရး ေကာမတက ဖြ႔စညး၍ ကေလးစစသားအျဖစစေဆာငးျခငးက စစမးစစေဆးျခငးမားလပေဆာငခေၾကာငး မတတမးတငထား သည။23 ထေကာမတအေနျဖင လေလာကေသာလပပငခြငႏင ရငးျမစမားရသငေၾကာငး အႀကေပးထားသည။24

D. ေပၚလစမားေပၚလစမားေပၚလစမားေပၚလစမား

16. ACFID က ကေလးမားႏငဆကသြယလပေဆာငေနေသာသမား အထးသျဖင တရားသႀကးမား၊ ေရ႔ေနမား၊ ရ တပဖြ႔၀ငမား၊ ေကာငးဆရာဆရာမမားႏင ေကာမတ၀ငမားသည ကေလးဥပေဒႏင ကေလးစာခပ အေၾကာငး

64


ဆငရာ သငတနးမားတကသငေၾကာငး အႀကေပးထားသည။25

II. ေအာကေျခတြင လ႔အခြငအေရးမားက ျမငတငကာကြယေပးျခငးေအာကေျခတြင လ႔အခြငအေရးမားက ျမငတငကာကြယေပးျခငးေအာကေျခတြင လ႔အခြငအေရးမားက ျမငတငကာကြယေပးျခငးေအာကေျခတြင လ႔အခြငအေရးမားက ျမငတငကာကြယေပးျခငး (Promotion and protection of

human rights on the ground)

A. လ႔အခြငအေရးယႏယားမားႏင လကတြလပေဆာငျခငး လ႔အခြငအေရးယႏယားမားႏင လကတြလပေဆာငျခငး လ႔အခြငအေရးယႏယားမားႏင လကတြလပေဆာငျခငး လ႔အခြငအေရးယႏယားမားႏင လကတြလပေဆာငျခငး (Cooperation with human rights

mechanisms)

17. ACFID က ျမနမာႏငငအေနျဖင ႏငငတကာႏငေဒသအတြငးရ လ႔အခြငအေရးအဖြ႔မား၊ ယႏယားမားႏင ပမ ပးေပါငး လပေဆာငရန အႀကျပထားသည။26 INDIG က ျမနမာႏငငသည အထးစစမးစစေဆးေရး အရာရမား က လာေရာကေလလာရနအတြက ဖတၾကားျခငးအျမနျပလပရနႏင အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရမားက ပး တြလပေဆာငသည ျပညတြငးသ႔ လာေရာကေလလာေသာ ခရးစဥမားကခြငျပရန အႀကေပးထားသည။27 ထ႔ အတ JS3 ကလ လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆ ခြငဆငရာ အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရအားဖတၾကားျခငး အပါအ၀င ကလသမဂၢလ႔အခြငအေရးဆငရာအထးလပထးလပနညးမားႏင အျပညအ၀ပးေပါငးေဆာငရြကရန အႀကေပးထားသည။28

18. ECLJ က အစးရသည ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရးဆငရာအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရမ အႀကျပထားေသာ ႏငငေရးအကဥးသားမားျပနလႊတေပးရန၊ ႏငငေတာ၏တရားဥပေဒမားက ႏငငတကာအဆငအတနးႏင အ ညျဖစေစရနအတြက ျပနလညသးသပျပျပငျခငးမားလပေဆာငရန၊ လြတလပၿပး မကႏာလကမႈကငးသည တရားစရငေရးမား ျဖစေအာင ျပျပငေျပာငးလမႈမား လပေဆာငရနႏင စစတပႏငရမားအတြက အထးလပ ေဆာငခကမား ေဆာငရြကရနဆသညအခကမားက လပေဆာငရန ပကကြကေနေၾကာငး ဆသည။29

B. ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာႏငငတကာလ႔အခြငအေရးတာ၀၀၀၀နရမႈမားက အေကာငအထညေဖာျခငး နရမႈမားက အေကာငအထညေဖာျခငး နရမႈမားက အေကာငအထညေဖာျခငး နရမႈမားက အေကာငအထညေဖာျခငး (Implementation of inter-

national human rights obligations)

1. တနးတညမျခငးႏင ခြျခားဖႏပမႈကငးျခငး တနးတညမျခငးႏင ခြျခားဖႏပမႈကငးျခငး တနးတညမျခငးႏင ခြျခားဖႏပမႈကငးျခငး တနးတညမျခငးႏင ခြျခားဖႏပမႈကငးျခငး (Equality and non-discrimination)

19. HRW က ျမနမာအစးရသည တငးရငးသားလနညးစမား အထးသျဖင ရဟငဂာမြတဆလငမားအေပၚ ခြျခား ဖႏပျခငးမားအား အျမနဆးရပတရနႏင ျမနမာႏငငရ ႏငငမသမားအတြက ႏငငသားျဖစခြငက အျပညအ၀ ခြငျပရန အႀကေပးထားသည။30

20. Becket Fund (BF) က အေျခခဘာသာေရးကးကြယခြငမားအေပၚဖႏပသညေပၚလစမားအားလးက ဖယရားပစ ရန အႀကျပထားသည။31

2. အသကရငရပတညခြင၊ လြတလပခြငႏင လၿခခြငအသကရငရပတညခြင၊ လြတလပခြငႏင လၿခခြငအသကရငရပတညခြင၊ လြတလပခြငႏင လၿခခြငအသကရငရပတညခြင၊ လြတလပခြငႏင လၿခခြင (Right to life, liberty and security of the

person)

21. AI အေနျဖင ျမနမာႏငငသည အခ႔အမႈမားအတြက ေသဒဏက ခမတထားေသာလ ေသဒဏက အသးမျပ ေတာဟ ယဆသည။32

22. AI အေနျဖင သဃာေတာမားဥးေဆာငသည ၂၀၀၇ ခႏစ စကတငဘာလ ေရႊ၀ါေရာငေတာလနေရးက ၿဖခြငးခ ရာတြင လေပါငး (၁၀၀) ေကာကသတျဖတခၿပး အနညးဆး (၇၂)ဥးမာ ေပာကဆးခေၾကာငး ခငလစြာသရရ သညဟ မတတမးတငခသည။33 AAPP က ၂၀၀၈ ခႏစ ေမလ ဆငကလနးမနတငးအခနက အငးစနေထာငမ ေထာငသားအနညးဆး (၃၆)ဥးက စစသားမားႏင အဓကရဏးရမားကသတျဖတမႈအတြက တာ၀နခမႈလး၀ မရေၾကာငး ဆသည။34 AAPP က ေထာငတြငးေသဆးမႈမားအတြက လြတလပသည စစမးစစေဆးျခငးအား ခြင ျပရန၊ ေထာငသားမားက ICRC က ေစာငၾကပမႈမားအားခြငျပရန၊ ေထာငသားမား၏ ရပပငးစတပငး ကနးမာ ေရးက ကာကြယေပးရနတ႔က ေတာငးဆထားသည။35 Chin Human Rights Organization (CHRO) က ၂၀၀၆ ခႏစမ စတင၍ ခငးအမးသားစစတပႏင ပါ၀ငပတသကသညဟေသာစြပစြခကျဖင ခငးလမး (၇) ဥးက တရား လကလြတသတျဖတခေၾကာငး စြပစြထားသည။36

65


23. AAPP က ႏငငေရးအကဥးသားမားက မၾကာခဏတကပတျခငး၊ ဥပေဒကယစားလယရယခြငက ျငငးပယျခငး၊ တရားရးမတငဘ လေပါငးမားစြာခပေႏာငထားျခငး၊ မသားစအား အသေပးမႈမရျခငးတ႔ရေၾကာငး မတတမး တငထားသည။ လႈ႔၀က စစေၾကာေရး စခနးမားရေနဆျဖစသည။ ႏငငေရးအကဥးသားမားစြာက “ဧညရပသာ” မား သ႔မဟတ စစတပစခနးမားတြင ထားသည။37 JS5 က ႏငငေရးအကဥးသားမားက ေဆး၀ါးမားညဖငးၿပး အစားအစာမလေလာကေသာနယစြနနယဖားရ ေထာငမားသ႔ ပ႔ေဆာငေလရေၾကာငး မတတမးတငထား သည။38 CSW က တရားလကလြတသတျဖတမႈမား၊ ခပေႏာငျခငးမား၊ ျပညပသ႔တမးေရာငရျခငးမားမ ကာ ကြယေပးရနႏင ႏငငေရးအကဥးသားမားက အျမနဆးျပနလႊတေပးရန၊ ICRC ကေထာငမားသ႔လာေရာကရန ဖတေခၚ၍ လသားခငးစာနာမႈျပေသာအဖြ႔အစညးမားကလ သြားေရာကခြငျပရန အႀကျပထားသည။39 FN က ေဒၚေအာငဆနးစၾကညႏငႏငငေရးအကဥးသမားမားအားလးက လြတလပၿပးတရားမတသည အမးသား ျပန လညေပါငးစညးေရးႏင ဒမကေရစျပနလညထြနးကားေရးလပငနးစဥမားတြငပါ၀ငႏငရနအတြက အျမနဆး လႊတေပးရနအႀကျပထားသည။40

24. AI က အစးရကေ၀ဖနေျပာဆသမားသည ေႏာကယကခရျခငး၊ မတရားဖမးဆးျခငး၊ ႏပစကျခငး၊ ဖမးဆး ေထာငချခငးႏင တရားလကလြတအျပစေပးသတျဖတခရျခငးမား ႀကရသညဟဆသည။41 တငးရငးသား လ နညးစတကၾကြလႈပရားသမား မာလ အထးေစာငၾကညျခငးမား၊ ေႏာကယကျခငးမား ဘာသာေရးဖႏပျခငးမား၊ တရားလကလြတဖမးဆးျခငးမား၊ ႏပ စကျခငးမား၊ ေထာငသြငးအကဥးချခငးမားႏင သတျဖတျခငးမားက ႀက ရသည။42 AAPP သည ႏငငေရးအကဥးသားမားက စစမနေသာလြတၿငမးခမးသာခြငျဖင ျခြငးခကမရ ျပနလည လြတေပးရန၊ ထသမား၏ရာဇ၀တမႈမတတမးမားက ပယဖကေပးရနေတာငးဆထားသည။43

25. AAPP ၏အဆအရ ႏပစကမႈမားသည စစေၾကာေရးစခနးႏင ေထာငမားတြင တြငတြငကယကယျဖစေနသည။ ၁၉၈၈ ခမ ၂၀၁၀ ခႏစအတြငးႏငငေရးအကဥးသားမားရာေပါငးမားစြာအား ႏပစကမႈမားရေၾကာငး AAPP က စြပစြေျပာဆထားသည။44 ႏပစကခရသမားမာ နစနာေၾကးမားမရရေပ။ အစးရသည ေထာငအတြငးမားသ႔ ေစာငၾကပျခငးမားႏင ICRC ၏ ၀ငေရာကခြငက ခြငမျပေခ။45

26. AAPP က ႏပစကညငးပမးျခငးသည ႏငငတကာႏပစကညငးပမးျခငးဆငရာစာခပတြင သတမတထားသလ ရာဇသတပဒမၾကးက ဆးဆး၀ါး၀ါးခးေဖာကသည အထးရာဇ၀တမႈျဖစေၾကာငး အဓပၸာယသတမတရန အစးရ ကေတာငးဆထားသည။46

27. AAPP က ေဆး၀ါးအေထာကအပမားမလေလာကျခငးေၾကာင အဟာရခ ႔တျခငး၊ တကယေရသန႔ရငးမႈႏင သန႔ ရငးေသာေရ နညးပါးျခငးတ႔သည ေထာငမားထတြင ဆး၀ါးလသညျပသနာမားျဖစေနသညဟ မတတမးတင ထားသည။47 AAPP က အမးသမးမားအတြကလအပသည ကနးမာေရးႏင စတကနးမာဆငရာအခကမား ႏင ျပညမသည အမးသမးအတြက ရညရြယၿပး ယဥေကးမႈႏငကကညမႈရေသာ ခပေႏာငေရးအဆငအတနးမား က ေဖာေဆာငရနေတာငးဆထားသည။ ထ႔ျပင ကယ၀နေဆာငမခငမားႏင ရငခြငပကကေလးမားရေသာ အမး သမးမားအား ခပေႏာငျခငးမျပရန ေတာငးဆထားသည။48

28. CHRO က ျမနမာစစတပမစစသားမားသည ခငးအမးသမးအနညးဆး (၄) ဥးက လငေစာကားခေၾကာငး စြပစြ ထားသည။49 HRW က တငးရငးသားလကနကကငပဋပကၡျဖစေနေသာေဒသမားတြင အမးသမးမားအေပၚ စစ တပ၏ လငအၾကမးဖကမႈမားအေပၚ စးရမမေၾကာငး ထတေဖာေျပာၾကားခသည။50 ACFID ႏင JS3 တ႔ကလ ထ႔ အတေျပာဆသည။51 JS4 က စစတပက ကးလြနသညအမႈမားအပါအ၀ငမဒနးမႈမားအားလးက ရာဇ၀တမႈ အျဖစသတမတသညဥပေဒတခ ခငခငမာမာ ေပၚေပါကအားေကာငးလာေစရနႏင လငအၾကမးဖကမႈကးလြန သမားအားလး အျပစေပးမခရဘ လြတေျမာကေနျခငးက အဆးသပေပးရန အႀကျပထားသည။52 INDIG ရမး အမးသမးမားအား စနစတကႏင ကယကယျပန႔ျပန႔ မဒနးကငေနျခငးသည လထ အေနျဖငေၾကာကမကေစ ရနႏင ႏပစကျခငးျပေနသညကရယာမားျဖစေၾကာငးဆသည။53 CSW က စနစတကႏင ကယကယျပန႔ျပန႔ မဒနးကငေနသညအျပအမကရပတရနႏင ကးလြနသမားလြတေျမာကေနသညအစဥအလာက ရပတရန အႀကျပထားသည။54

29. International Center for Trasitional Justice (ICTJ) က စစတပသည လငပငးဆငရာအၾကမးဖကခရသမား ႏင မသားစမားက ေငြေၾကးအရနစနာေၾကးအနညးငယေပးသညဟ မတတမးတငထားသည။ သ႔ေသာ ထနစနာ ေၾကးမားသည သငေလာ မႈအျဖစဆးေလာေၾကးနညးလမးမဟတဘ စစတပအေနျဖင လငပငးဆငရာ အၾကမး

66


ဖကျခငးသညမားယြငးေသာ လပရပျဖစၿပး ေကာငးမြနေသာနညးမားျဖင နစနာေၾကးမား ေပးသငေၾကာငးဆ သည။55

30. ACFID က ၁၉၉၃ ခႏစ ကေလးဥပေဒထတြငကေလးမားအားရကႏကအျပစေပးျခငးပစအားလးက တားျမစ သည အပဒထညသြငးၿပး ဆရာဆရာမမားက ထသ႔တားျမစမႈအေၾကာငးႏင ေကာငးမြနေသာစညးကမးခမတပ နညးစနစအေၾကာငးႏင ပတသက၍ သငတနးမားေပးရန အႀကျပထားသည။56

3. တရားဥပေဒ အပခပေရး၊ အျပစရသမားအျပစမႈလြတကငးေနျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရးတရားဥပေဒ အပခပေရး၊ အျပစရသမားအျပစမႈလြတကငးေနျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရးတရားဥပေဒ အပခပေရး၊ အျပစရသမားအျပစမႈလြတကငးေနျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရးတရားဥပေဒ အပခပေရး၊ အျပစရသမားအျပစမႈလြတကငးေနျခငးႏင တရားဥပေဒစးမးေရး (Administration of justice, including impunity and the rule of law)

31. HRW က မကႏာလကျခငးႏင လြတလပျခငးမားကငးမေနေသာ ျမနမာႏငင၏တရားစရငေရးက႑က ခး

ေဖာကမႈမားအား ဆးဆး၀ါး၀ါးကးလြနေနသညအစးရအာဏာပငမားႏင တပမေတာသားမားအတြက အျပစက လြတကငးေစသည အစဥအလာ က အားေပးေနသညဟဆသည။ အစးရ၏လၿခေရးတပဖြ႔မားကကးလြနသည ရာဇ၀တမႈႀကးမားအတြက တာ၀နခမႈအနညးငယသာရသည။ အခ႔ေသာ အစးရမဟတသည လကနကကင အဖြ႔မားသညလ အဓမၼလပအားေစခငးျခငးႏင ကေလးစစသား အသးျပျခငးအပါအ၀င ခးေဖာကမႈဆးဆး၀ါး၀ါး မားက ကးလြနေလရသည။57 CHRO က စစတပသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက အျပစေပးအေရးယ ချခငး ကငးစြာျဖင ခငးျပညနယအတြငး ဆကလကကးလြနေနေၾကာငးေျပာဆထားသည။58

32. ICTJ က လ႔အခြငအေရးရာဇ၀တမႈမားႀကးမားအားကးလြနသည တပမေတာသားမားအားလးႏင သကဆင သည လြတၿငမး ခမးသာခြငက ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒအသစတြငေပးထားေသာေၾကာင လကရတညရေနေသာ အျပစေပးျခငးမ လြတေျမာကေနမႈအစဥအလာက တညတေအာငပပးေပးေနသညဟဆသည။ ထ႔ျပင အစးရ အတြငးစစတပ၏ ၾသဇာသကေရာကျခငးက ျပထားေသာေၾကာင ထသ႔အခြငအေရးခးေဖာကခရသမားအတြက ထေရာကေသာနစနာေၾကးမား ရရခစားခြငမားက ျငငးပယထားယမက အရပသားမားအေပၚရာဇ၀တမႈ ကး လြနသညတပမေတာသားမားအား အရပသားတရားရးတြင ျပစ ဒဏစရငခြငကတားျမစထားေသာေၾကာင ကး လြနသမားက အျပစမလြတေျမာကေအာင ကညေပးရာေရာကေနသညဟဆ သည။59

33. ICTJ က အာဏာပငမားသည တငၾကားသညယႏယားထသ႔ မတငၾကားႏငေအာင လပေဆာငထားျခငးမး သာမက စစတပႏင ပတသက၍ တငၾကားသညသမားက ေႏာကယကျခငးႏင အျပစေပးျခငးတ႔ လပေဆာင ျခငးတ႔ျဖင အျပစရသမား အျပစကကငးလြတေနသညအစဥအလာက ဆကလကထမးသမးထားသညဟဆ သည။60

34. ALRC ၏တငျပခကအရ တရားရးမားသည အစးရအပခပမႈေအာကတြငေရာကေနၿပး လကရတညဆဥပေဒ မားႏငအည မလပေဆာငႏငေပ။ လ႔အခြငအေရးမားကလ မကာကြယေပးႏငေပ။61 JS1 က လြတလပသည တရားစရငမႈမးမရဘ ဥပေဒသကေရာကမႈမားကငးေ၀းေနသည၊ လြတလပၿပးတရားမတသညတရားခရးမားလ မရဟဆထားသည။62 Article 19 က တရားစရငေရးစနစသည လြတလပျခငးကငးမေနၿပး အစးရ၏ ေပၚလစ မားကေဖာေဆာငသညဌာနသာ ျဖစေနေၾကာငးေဖာျပထားသည။63 ICTJ ႏင JS3 တ႔ကလ ထအတငး စးရမ ပပနေနသည။64

35. AAPP သည ႏငငေတာကာကြယေရးဥပေဒသည စြခကမတငဘ ေထာငဒဏ(၅) ႏစအထခပေႏာငႏငခြငက ခြငျပထားေၾကာငးႏင ထဥပေဒျဖင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညကခပေႏာငထားေၾကာငး မတတမးတငထား သည။65 Freedom Now က ေဒၚေအာငဆနးစၾကည အမအကယခပမ လြတေျမာကမညအခန ေနာကပငး သးလအၾကာ ၂၀၀၉ခႏစၾသဂတလ (၁၁) ရကေန႔တြင ေနအမအကယခပစညးကမးက ခးေဖာကမႈျဖင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက ေနာကထပ (၁၈) လ ထပမခပေႏာငခေၾကာငး မတတမးတငခသည။66

36. ACFID က မညသညကေလးကမ အရြယေရာကသမားႏငအတခပေႏာငမထားရနႏင အကဥးေထာငမားႏင ရအခပမား၏ အဆငအတနးမားကျပည၀ေအာငတာ၀နယရန အႀကျပထားသည။ ACFID က ကေလး ကာကြယေရးယနစမားက ရစခနး တငးတြငထားရရန အႀကျပထားသည။67 AAPP က အသက (၁၈)ႏစေအာကရအကဥးသားမားက အရြယေရာကသမားႏင သးျခားစခြထားရန ေတာငးဆထား သည။68

67


4.4.4.4. ပဂၢလကအခြငအေရး၊ လကထပခြငႏင မသားစဘပဂၢလကအခြငအေရး၊ လကထပခြငႏင မသားစဘပဂၢလကအခြငအေရး၊ လကထပခြငႏင မသားစဘပဂၢလကအခြငအေရး၊ လကထပခြငႏင မသားစဘ၀ ၀ ၀ ၀ (Right to privacy, marriage and family life)

37. Arakan Project (AP) က ၁၉၉၄ ခႏစမစတင၍ ရခငျပညနယေျမာကပငးရမြတဆလငမားအတြက သးသန႔

အမန႔ထတျပနခသည။ ထအမန႔အရ လကထပမညစတြမားသည ေဒသခအာဏာပငမားထမ တရား၀င ခြငျပ စာက ရယရသည။ ထ႔ေၾကာင တရား၀ငလကထပခြငစာမရရဘအမေထာငျပခၿပး ကယ၀နရလာေသာ မြတ ဆလငအမးသမးမားသည ျမနမာျပညတြင တရား မ၀ငျဖစသည ကယ၀နဖကချခငးက ျဖစသလ လပေဆာငရ သညအျဖစေရာကၾကရသည။ ေသဆးမႈမားႀကရသည။ တခ႔ဆ လင ေမြးဖြားလာသညကေလးငယက တရား ၀ငခြငျပစာျဖငလကထပထားသညစတြက သ႔မဟတ သတ႔မဘမားကေနေမြး လာေသာကေလးအျဖစ မတပ တငခရသည။69

38. ACFID က ျမနမာႏငငတြငေမြးဖြားခသညကေလးတငးက ေမြးစာရငးထတေပးရန အႀကျပသည။ ေ၀းလသည ေဒသမား ႏင ေကးလကေဒသမားတြင ေမြးစာရငးအတြကကနကစားရတမားက ဖယရားေပးသငသညဟဆ သည။70 ACFID က ျမနမာႏငငတြငေမြးဖြားလာခသညကေလးမား အသက (၁၀) ျပညပါက ႏငငသားျဖစခြငႏင မတပတငကဒျပား ထတေပးသငေၾကာငး အႀကျပသည။71

39. JS2 က ျမနမာႏငငတြင အရြယေရာကၿပးသားသႏစေယာကအၾကားႏစဥးသေဘာတလငကစၥမားရျခငးက ရာဇ ၀တမႈအျဖစ အေရးယျခငးမားရေသးေၾကာငး မတတမးတငထားသည။ တနးတညမျခငးႏင ခြျခားမႈမရေစျခငး တ႔လပေဆာငပါမညဟ ဂတျပထားသညအတငး လငတေသာအရြယေရာကသမားအၾကားႏစဥးသေဘာတ လငကစၥမားရျခငးအား ရာဇ၀တမႈအျဖစ အေရးယျခငးအပါအ၀င ခြျခားမႈမားျဖစေစသညအပဒမားအားလးက ပယဖကရန တကတြနးထားသည။72

5. လြတလပစြာသြားလာခြင လြတလပစြာသြားလာခြင လြတလပစြာသြားလာခြင လြတလပစြာသြားလာခြင (Freedom of movement)

40. JS1 လသားခငးစာနာေရးကညေပးသ၀နထမးမားအေပၚ၌သကေရာကမႈျဖစေစေသာ သြားလာျခငးအား ကန႔ သတျခငးေၾကာင အႏရာယရေသာလထက ပမဆငးရငတမြတျခငးမားျဖစေစၿပး လထအတြငးလ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားျဖစေစသညဟ ဆထားသည။73

41. AP က ရဟငဂာမားသည သတ႔၏ေကးရြာအပငမားထတြငသာေနရေၾကာငးဆသည။ အနးအနားရြာမားသ႔ သြားလာရာ၌ပင ခရးသြားလာခြငလကမတမားလၿပး ရခငျပညနယ၏ျပငပသ႔ပငမသြားရေအာင ပတပငထား သည။ ထ႔ေၾကာငေစးမားသ႔ သြားရာတြင အခကအခမားႏင အလပအကငအခြငအလမးမား၊ ကနးမာေရး ေစာငေရာကမႈမားႏင အဆငျမငပညာေရးမားရရရန တ႔အတြက အခကအခမားႀကရသည။74

6. လြတလပစြာကးကြယခြင၊ ယၾကညခြင၊ ထတေဖာေျပာဆခြင၊ အဖြ႔အစညးဖြ႔စညးခြငႏင လမႈေရးရာႏင လြတလပစြာကးကြယခြင၊ ယၾကညခြင၊ ထတေဖာေျပာဆခြင၊ အဖြ႔အစညးဖြ႔စညးခြငႏင လမႈေရးရာႏင လြတလပစြာကးကြယခြင၊ ယၾကညခြင၊ ထတေဖာေျပာဆခြင၊ အဖြ႔အစညးဖြ႔စညးခြငႏင လမႈေရးရာႏင လြတလပစြာကးကြယခြင၊ ယၾကညခြင၊ ထတေဖာေျပာဆခြင၊ အဖြ႔အစညးဖြ႔စညးခြငႏင လမႈေရးရာႏင ႏငငေရးဘႏငငေရးဘႏငငေရးဘႏငငေရးဘ၀ ၀ ၀ ၀ မားတြငပါမားတြငပါမားတြငပါမားတြငပါ၀၀၀၀ငခြငငခြငငခြငငခြင (Freedom of religion or belief, expression, association and

peaceful assembly and right to participate in public and political life)

42. Jubilee Campaign (JC) က ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက ကာကြယေပးသညဟဆထားေသာလ လကေတြ႔တြင အစးရသည ျမနမာႏငငရလနညးစ၀ငမား၏ ဘာသာေရးကးကြယမႈမားက ထမးခပျခငးႏင ကန႔သတျခငးမား က လပေဆာငေနသညဟ ဆသည။75 JC က လနညးစဘာသာေရး၀ငမားအေပၚ ခြျခားဖႏပျခငးမားအား ရပ တၿပး လြတလပစြာကးကြယခြငက ကာကြယေပးရန ေတာငးဆထားသည။76 UNPO ကလ ခရစယာနဘာသာ ၀ငမားသည အျပစေပးအေရးယမႈမား ႀကရေၾကာငး၊ တရားေဟာဆရာမားအား ဘရားရခးေကာငးမား ပတပစ ရနႏင သတ႔ကးကြယသညဘာသာေရးဆငရာ လႈပရားမႈမားအား မလပေဆာငရနအတြက လကမတအတငး အၾကပထးခငးျခငးမားက လပေဆာငေနရသညဟဆသည။77

43. BF က အစးရႏင ၎တ႔၏လကပါးေစမားက ႏငငေရးအကဥးသားေထာငေပါငးမားစြာက ျပနလႊတေပးျခငး၊ ဘာသာေရး လနညးစမားက သြားလာခြငႏင ဘာသာေရးေဆြးေႏြးပြမားလပေဆာငခြငမားအပါအ၀င ဗဒၶဘာ သာ၀ငမားႏင ဘာသာေရး လနညးစမားအေပၚအျပစေပးမႈမားအား ရပတရနအႀကျပခသည။ အစးရအေနျဖင လနညးစဘာသာေရးအပစ၀ငမားက ဘာသာေရး၀တျပမႈမားခြငျပရနခြငျပသငသည။78 CHRO က ခငး ခရစ

68


ယာနမားအတြက ထနညးတစးရမမႈမားရေၾကာငး ဆသည။79 CHRO အေနျဖင ခငးခရစယာနမားအေပၚ ဘာ သာေရးဖႏပမႈမား၊ ခြျခားဖႏပမႈမားႏင အျခားဘာသာသ႔ အတငးအၾကပေျပာငးခငးမႈမားက အစးရက ရပတရန အႀကေပးထားသည။80

44. Article 19 က လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြငႏင သတငးမားရယခြငတ႔အားအာမခေပးသည တရားေရး လပငနးစဥမားမရျခငး၊ ေရြးေကာကပြကာလအတြငး လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆမႈ ကငးမျခငး၊ စာနယဇငး သတငးဌာနမားအား ဆင ဆာျဖတေတာကျခငး၊ ဂာနယလစမား၊ သတငးသမားမားက မတရားဖမးဆးျခငး ႏင ေႏာကယကျခငးမား၊ ေဒၚေအာငဆနး စၾကညႏင အျခားသမားအား အျပစေပးဖမးဆးခပေႏာငထားျခငး၊ အငတာနကက လး၀ထမးခပထားျခငးတ႔အေပၚ စးရမ မကငးျဖစမေၾကာငး ေဖာျပထားသည။81 Freedom Now (FN) ကလ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညအားဖမးဆးထားျခငးက မတ တမးတင၍ အစးရသည ပဂၢၢလက စာေစာငမားက ဆငဆာလပျခငး၊ အေရးႀကးသညႏငငျခားသတငးရငးျမစမားက ပတဆ႔ျခငး၊ အငတာနက ဆငမားက ဖႏပကန႔သတခကမားလပျခငးမားရေၾကာငးဆ၏။82 RWB ၏အဆအရ ဂာနယလစ (၁၂) ဥးႏင အငတာနကသတငးသမား (၂) ဥးတ႔က လကရေထာငသြငးအကဥးခထားေၾကာငး၊ အခ ႔မာ ေထာငဒဏ(၂၀)ႏစ အထခခထားရေၾကာငး ဆသည။83

45. ARTICLE 19 က အစးရသည စာေပလပငနးမားက စာေပစစစေရးဘတအဖြ႔ျဖင အျပညအ၀ထမးခပထားၿပး စာအပ မထတေ၀မ စစစမႈမားလပေဆာငေၾကာငး၊ ထသစစစမႈသည တခါတေလတြင (၆) လခန႔အခနၾကာ တတေၾကာငး ေရးသားထားသည။ ျမနမာႏငငတြင သတငးစာႏင ဂာနယမားစြာရေသာလ မထတေ၀မစာေပ စစစေရးလပရေသာေၾကာင ႏငငေရးအေၾကာငးအရာမားကေရးသားရန လကတြန႔ေနသညဟဆသည။84 AR-TICLE 19 က အစးရသည အသလႊငလပငနးတခလးကလ ထမးခပထားၿပး အငတာနကကလ အျပငးအထန ကန႔သတထားေၾကာငး ဆသည။85 JS5 က လြတလပစြာ ထတေဖာေျပာခြငက ၿငမးခမးစြာကငသးသည စာ ေရး ဆရာမား၊ ဂာနယလစမားႏင အတကအခလႈပရားသမားက ဖမးဆးႏငခြငေပးထားေသာ ဥပေဒမနသမ က ပယဖကပစရန၊ စာေပထတေ၀မႈမား၊ အသလႊငအစအစဥမားႏင အငတာနကတ႔အေပၚ ဆငဆာလပျခငး ႏငကန႔သတျခငးမားက ခြငျပထားသညဥပေဒမားက ဖကသမးရနအႀကျပထားသည။86 European Centre for Law and Justice (ECLJ) က လြတလပစြာကးကြယျခငးအတြက တညသညစးရမမႈမားရေၾကာငး ဆထား သည။87

46. FN က ျမနမာအစးရသည ဒမကေရစေရးကဥးတညသညႏငငေရးပါတမား ဥပမာ အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ ႏင အျခားေသာတငးရငးသားအပစမား၏ လြတလပစြာစေ၀းခြငႏင အဖြ႔အစညးဖြ႔စညးခြငမားက တားျမစထား ေၾကာငးဆ၏။88

47. AI ၏အဆအရ အာဏာပငမားသည ႏစေပါငးမားစြာကထက ေထာငေပါငးမားစြာေသာ ျပညသမားက ေထာင ခရာတြင ထသမားသည “မၿငမမသကမႈမားအားဖနတးေသာေၾကာင” သ႔မဟတ “အႏရာယျဖစေစေသာ ေၾကာင” သ႔ မဟတ “တရားဥပေဒႏင အမန႔အာဏာကဖဆနေသာေၾကာင” “တညၿငမေအးခမးေရးႏင ၿငမး ခမးေရးက ထပါးေႏာကယကေသာေၾကာင” ဆသည အေၾကာငးျပခကမားစြာျဖင ျပလပေလရသည။ ၁၉၆၂ ခႏစ ပႏပေရးႏငစာအပထတေ၀ေရးဥပေဒ၊ တရားမ၀ငေသာအဖြ႔ အစညးမားဆငရာဥပေဒ၊ ရာဇသတၾကးပဒမ အခနး (၅၀၅) (ခ)၊ အလကတေနာနစဥပေဒႏင ၁၉၅၀ ခႏစ အေရးေပၚအကဥပေဒ စသညလၿခေရးဆငရာ ဥပေဒမားထတြင ထစကားလးမားက တြငတြငကယကယအသးျပထားသည။89

48. AI သည ရဟနးသဃာေထာငေပါငးမားစြာသည ဆး၀ါးသညအေျခအေနမးျဖင ထမးသမးခေနရေၾကာငး မတ တမးတငထားသည။ ဘနးႀကးေကာငးမားက ၀ငေရာကစးနငး၍ ပတပစခသည။ ပငဆငမႈမားက ဖကဆးျခငး ႏင သမးပစျခငးမား လပေဆာငၿပး ဘနးႀကးမားက ရကႏကဖမးဆးခသည။ ဆႏၵျပသမား၏ေနအမႏင ပနး ေအာငးသညေနရာမားက ၀ငေရာကစး နငးၿပး လခငေသာသမားအား ေနာကထပဆန႔ကငမႈမားမလပရန ဖအားေပးသညအေနျဖင သငယခငးမား သ႔မဟတ ေဆြ မးမားက ဓားစာခအျဖစေခၚေဆာငသြားသည။ ၈၈ မးဆကသစမားအဖြ႔ႏင ျမနမာႏငငလးဆငရာသဃာအဖြ႔ခပတ႔ ၏ ဥးေဆာငေခါငးေဆာငသမားသည အဓက ပစမတမားျဖစခသည။90

49. ACFID ၏အဆအရ ဘေလာဂါမားႏင ဂာနယလစမားက ၂၀၀၄ ခႏစ အလကထေရာနစဥပေဒျဖင ဖမးဆး ျခငးမားရခၿပး အစးရမဟတသညအဖြ႔အစညးမားမ သတငးေထာကပသမားက အၿမတေစ ဆငဆာျပလပေန

69


ေၾကာငး သရသည။91 ACFID အဖြ႔က သတငးမားက ဆငဆာျဖတျခငးမျပဘ သတငးမားေပးႏငရနအတြက သတငးေထာကပသမား၏လပေဆာငခြငမား က ကာကြယေပးရနႏင အစးရအေပၚေ၀ဖနေျပာဆျခငးအား ႏငငေတာအကးကထခကေစသညဟသတမတထားသည ဥပေဒမားက ျပနလညျပငဆငရန အႀကျပထား သည။92

50. ACFID အဖြ႔အဆအရ ႏငငတကာအစးရမဟတသညအဖြ႔မားအေပၚတြင တတကကသတမတထားသည စညး မဥးစညးကမးမားမရေခ။ ထ႔ျပင အလပသမားသမဂမားအေပၚ ျပငးထနစြာကန႔သတထားၿပး ပမနမဟတေသာ ဥပေဒမားျဖင အပခပ ထားသညဟဆသည။93 ACFID အစးရမဟတသညအဖြ႔မား၏လြတလပခြငက ဥပေဒ ျဖင ကာကြယေပးၿပး အစးရမဟတ သညအဖြ႔အစညးမား၏ လြတလပခြငႏင ထထေရာကေရာက အကး သကေရာကႏငျခငးအေပၚ ကန႔သတထားသည ေပၚလစမားႏင လပေဆာငျခငးမားက ရပတရန အႀကျပထား သည။94

51. FN အဖြ႔က အစးရသည ျပညသလထ၏အစးရတြငပါ၀ငခြငအေပၚ တငးၾကပစြာခပကငထားၿပး အမးသားျပန လညေပါငးစညးေရးျဖစေရးက ေရြးေကာကပြအား ႏစေပါငး(၂၀)ေကာလးလး မကငးပေပးျခငးအားျဖင ျငငး ပယခသညဟဆသည။95 JS5t အဆအရ အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပသည ပါတေခါငးေဆာင ေဒၚေအာင ဆနးစၾကညအပါအ၀င ပါတ၀ငအေတာမားမား က ေရြးေကာကပြတြငပါ၀ငခြငမျပသည ေရြးေကာကပြ ဥပေဒ ေၾကာင ေရြးေကာကပြက သပတေမာကခသညဟဆသည။96 JS5 က ၂၀၁၀ ခႏစမတလတြင ထတျပနခေသာ ေရြးေကာကပြဥပေဒသည ေထာငကဘးေသာသမားက ေရြးေကာကပြ၀ငခြင ႏင မေပးခြငက ပတပငခသည။ ထသ႔ပတပငမႈႏငအႀကး၀ငေစရန အစးရသည ယခေရြးေကာကပြမတငမ ႏငငေရးလႈပရားသမားက ျပစဒဏ ငယေလးမားျဖင ဖမးဆးအျပစေပးခသည။ ထေၾကာငေရြးေကာကပြလပငနးစဥတြင ႏငငေရးအကဥးသား (၂၁၀၀) ဥးမာ ပါ၀ငႏငမညမဟတေခ။97

52. ERI ကျမနမာႏငငသားမားသည သတ႔အေပၚသကေရာကမႈျဖစေစသည ဖြ႔ၿဖးေရးဆငရာဆးျဖတခကမားတြင ပါ၀ငႏငသည အေျခအေနမားႏင ဖြ႔ၿဖးေရးစမကနးမားမရရသညအကးအျမတမားက ဥပေဒအရခစားခြငမား မရေၾကာငး မတတမး တငထားသည။ ျမနမာႏငငရမရငးဌာေနျပညသမားမ သတ႔ဆႏၵမားက လြတလပစြာ ႀကတငၿပး အသေပးမႈခယႏငျခငး မရၾကပါ။98

7. အလပလပခြငႏင တရားမတၿပး သငေလာသညလပငနးခြငအေျခအေနမားရရခြင အလပလပခြငႏင တရားမတၿပး သငေလာသညလပငနးခြငအေျခအေနမားရရခြင အလပလပခြငႏင တရားမတၿပး သငေလာသညလပငနးခြငအေျခအေနမားရရခြင အလပလပခြငႏင တရားမတၿပး သငေလာသညလပငနးခြငအေျခအေနမားရရခြင (Right to work

and to just and favorable conditions of work)

53. JS3 က အစးရအေနျဖငအလပသမားမားအေပၚကာကြယေပးမႈကငးမျခငးသည အဆငနမၿပး အႏရာယရေသာ လပငနးခြင အေျခအေနမားက ျဖစေစသညဟဆသည။ အစးရသည အခနပလပခနမားႏင တရားမတ သည ေလာေၾကးမား ေထာက ပေပးသည ၁၉၆၄ ခႏစအေျခခအလပသမားမားအခြငအေရးဥပေဒႏင ၁၉၅၁ ခႏစ စကရမားဥပေဒမားပါ လပငနးခြင အေျခ အေနမားအား အသအမတျပရန ပကကြကခသညဟဆသည။99

54. JS4 အရ ျမနမာႏငငသားတငးသည လပအားေပးေစခငးခရမညအႏရာယႏင ႀကေတြ႔ႏငသည အေျခအေန ရေနသည။ အထးသျဖင တငးရငးသားလနညးစေဒသမားရျပညသမားမာ ပမပစမတထားခေနရသည။ အရပ သားမားမာ စစတပေပၚတာမား၊ လသားမငးရငးကရယာမား၊လမးမား၊ ရထားလမးမား၊တတားမား၊ ၿခစညးရး မားႏင စစတပဘားတကမားကတညေဆာကရာတြင အခေၾကးေငြ လး၀မရရဘ သ႔မဟတ အခေၾကးေငြ နညး နညးျဖင လပအားေပးေနရသည။100 AP၊ CHRO၊ CSW၊ HRW ႏင JS3 တ႔ကလ ထအတငးစးရမမႈမား ရေနၾက သည။101

55. HRW က ျမနမာႏငငသည လြတလပစြာအဖြ႔အစညးဖြ႔စညးခြငဆငရာ အငအယလအသေဘာတညခကအမတ (၈၇) က လကမတေရးထးထားေသာလ တငးျပညတြငလြတလပသညအလပသမားသမဂမားကမတပတငရန ဆကလကျငငးဆ ဆျဖစသညဟဆသည။102

56. ACIFD က ျမနမာႏငငအေနျဖငယနဆကအဖြ႔၏ အလပလပကငသညကေလးမားအတြက ကာကြယေပးသည အနမဆးစခန မားက ေထာကခၿပးအေကာငအထညေဖာရန အႀကျပထားသည။ အလပရငမားအားလး အ တြက အလပလပသည ကေလးမားအားကာကြယေပးသည စညးမဥးကငစဥက ေဖာေဆာငၿပး အစးရ အလပ သမားဥပေဒစစေဆးေရး၀နထမးမားက ေစာင ၾကပသငသညဟအႀကျပထားသည။103

70


8. လမႈဖလေရးရရခြငႏင လေလာကသညလေနမႈအဆငအတနး လမႈဖလေရးရရခြငႏင လေလာကသညလေနမႈအဆငအတနး လမႈဖလေရးရရခြငႏင လေလာကသညလေနမႈအဆငအတနး လမႈဖလေရးရရခြငႏင လေလာကသညလေနမႈအဆငအတနး (Right to social security and to an

adequate standard of living)

57. JS3 သည အစးရသညျပညသမားအသကရငရနအတြကအေျခခလအပခကမားအား ျဖညဆညးေပးရန အတြက ပကကြကေနၿပး အလြနဆး၀ါးလသညဆငးရငတမြတမႈမျဖစေအာငတားဆးေပးရနကလ ပကကြက ေနသညဟဆသည။ လဥးေရ ၏ ၃၂.၇ ရာခငႏႈးသည ဆငးရမႈလငးေအာကေရာကေနသည။ ျမနမာႏငင သည ေဒသအတြငးတြင ပညာေရးႏင ကနးမာေရး က႑ႏစခေပါငးထက စစေရးအတြက ဘ႑ာေငြကပမ အသးျပေနေသာ တခထေသာႏငငျဖစသည။104

58. ACFID က အစးရသည တငးျပည၏အသးစားရတမားက ကနးမာေရး၀နႀကးဌာနမတဆင ကနးမာေရးအတြက အထးသျဖင မခငႏငကေလးအဟာရျပည၀ေရးကဥးတညသည လထအေျချပအစအစဥမားအတြက ပမသးစြ သငသညဟ အႀကေပးထား သည။105

59. CHRO က ခငးျပညနယရ လဥးေရ၏ ငါးပတပသည အစားအစာရားပါးမႈျပသနာက ရငဆငေနရၿပး ခငးျပည နယေတာငပငးရ ျပညသအေျမာကအမားသည အစားအစာရကၡာအကအညမားလအပေနသညဟဆ၏။106

9. ပညာသငၾကားခြငႏင ရပရြာ၏ယဥေကးမႈဘပညာသငၾကားခြငႏင ရပရြာ၏ယဥေကးမႈဘပညာသငၾကားခြငႏင ရပရြာ၏ယဥေကးမႈဘပညာသငၾကားခြငႏင ရပရြာ၏ယဥေကးမႈဘ၀၀၀၀မားတြင ပါမားတြင ပါမားတြင ပါမားတြင ပါ၀၀၀၀ငခြင ငခြင ငခြင ငခြင (Right to education and to par-

ticipate in the cultural life of the community)

60. ACFID က ျမနမာႏငင၏လထပညာေရးစနစသည ေကာငး၀ငႏႈးမားနညးပါးျခငး၊ တကေရာကမႈနမကျခငး၊ အလြတကက မတျခငး၊ ေကာငးထြကမႈႏႈး ျမငမားျခငးႏင ရကႏကအျပစေပးျခငး၊ အရကရေစသည အျပစေပး ျခငးမားရေနသညဟဆသည။ ACFID က ပညာေရး၀နႀကးဌာနအေနႏင အစားအစာမားေကာငးတြင အခမ ေကၽြးျခငး၊ ေကာငး၀တစ၊ စာေရးကရယာမား ေထာကပေပးျခငးႏင နယစြနနယဖားမေလကငထားသည ေကာငးဆရာဆရာမမားက အပအေထာကအပမားေပးျခငးမားက စမးသပအစအစဥအေနျဖင လပေဆာင သငေၾကာငး အႀကေပးထားသည။107

61. JS3 က စာသငေကာငးႏင အလပဌာနမားတြင တငးရငးသားဘာသာအသးျပျခငးအား ပတပငခသညဟဆ သည။ တငးရငး သားမားျဖစသည မြန၊ ကရင၊ ရမး၊ ခငး၊ ကရငန၊ ရခငႏင ကခငတငးရငးသားမားသည သတ႔ တငးရငးသားဘာသာ သငေကာငးမား ဖြငလစၿပး ဘာသာစကားႏငယဥေကးမႈတ႔က ထမးသမးရန သငၾကား ခၾကသည။ ထသ႔ေသာ ေကာငးမား အေပၚ ေဒသခအာဏာပငမားက အၿမမျပတေႏာကယကျခငးမား လပ ေဆာငေလရသည။108 JS1 က အစးရသည တငးရငး သားဘာသာစကားက ဒတယဘာသာစကားအေနျဖင အစးရေကာငးမားတြင သငၾကားျခငးအား တားျမစထားသညဟ ဆ သည။ ထ႔ျပငတငးရငးသားျပညသမား၏ ယဥေကးမႈပြေတာမား ကငးပခြငပါမစမားကလျငငးဆခသညဟ ဆ၏။109

62. JC အဖြ႔၏တငျပခကတြင ရခငျပညနယရမြတဆလငမားသည ႏငငသားမတပတငကဒမားရရခြငမရသျဖင အစးရေကာငး မားတြင ပညာသငၾကားခြငျငငးပယခေနရသညဟဆသည။110

10. လနညးစႏင လရငးဌာေနလမးမား လနညးစႏင လရငးဌာေနလမးမား လနညးစႏင လရငးဌာေနလမးမား လနညးစႏင လရငးဌာေနလမးမား (Minorities and indigenous peoples)

63. CSW အဖြ႔ကတငျပရာတြင ဗဒၵဘာသာမဟတသညသမားသည တငးၾကပလသည ကန႔သတခကမား၊ ခြျခား ဖႏပမႈမားႏင အျပစေပးအေရးယမႈမားက ရငဆငေနရသညဟဆသည။ အထးသျဖင ခငး၊ ကခင၊ ကရငႏင ကရငနတ႔သည တခါတရတြင ရပပငးဆငရာအျပစေပးျခငးသာမက ဘာသာေရးအထမးအမတမားကျဖတခၿပး ဗဒၵဘာသာအမတအသားမားျဖင ျပနလည အစားထးျခငးက ႀကရသညဟဆသည။111

64. AP အဖြ႔က တရား၀ငအဆငသတမတေပးခကမားမရေသာေၾကာင ရဟငဂာမားသည သြားလာေရးတြငအထး ကန႔သတခရ ၿပး ပညာေရးႏင ကနးမာေရးက႑အပါအ၀င အစးရအလပမားတြငလပကငရန ပတပငတားျမစ ခရသညဟဆသည။ ထ႔ျပင ရခငျပညနယေျမာကပငးရရဟငဂာမားသည လကထပထမးျမားမညဆပါက တရား၀င ခြငျပခကမားရယရနလအပၿပး ကေလးႏစေယာကထကပမယရန ေၾကညာခကက လကမတထးရ သညဟဆ၏။112

65. JS3 က အစးရသည သ၀ဘာ၀ရငးျမစမားၾကြယ၀သည တငးရငးသားမားပငေျမမားက သမးယခသညဟဆ

71


သည။113 CHRO က ၂၀၀၈ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒသည မရငးဌာေနလမးမားႏင သတ႔၏အမားဆငရာ အခြင အေရးမားက အသအမတျပရန၊ ကလသမဂနယခအဖြ႔ႏငပးေပါငး၍ ၂၀၀၈ခႏစ မရငးဌာေနျပညသမား အေၾကာငးအရာႏင ပတသကသည လမးညြနခကမားႏငအည လမးပမးဆကသြယေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရး စမကနးမားအားလးက လပေဆာငအေကာငအထညေဖာရန အႀကေပးထားသည။114

66. UNPO က ခငး၊ ကရငန၊ မြနႏင နာဂလမးမားသည သတ႔၏ရးရာဘာသာစကားမားကထမးသမးရန၊ ရးရာ ဓေလမားက အသးျပရနႏင ဓေလထးထမးမားအား ဂဏယရနအတြက ႀကးပမးေဆာငရြကေနသညဟ မတ တမးတငသည။115

11. ေရႊ႔ေျပာငးအလပသမား၊ ဒကၡသညႏင ခလႈခြငေတာငးခသ ေရႊ႔ေျပာငးအလပသမား၊ ဒကၡသညႏင ခလႈခြငေတာငးခသ ေရႊ႔ေျပာငးအလပသမား၊ ဒကၡသညႏင ခလႈခြငေတာငးခသ ေရႊ႔ေျပာငးအလပသမား၊ ဒကၡသညႏင ခလႈခြငေတာငးခသ (Migrants, refugees and asylum

seekers)

67. HRW က ႏစေပါငးေျခာကဆယေကာခၿပျဖစေသာ ျပညတြငးစစႏင နယစပေဒသမားတြင စစတပလႊမးမးမႈ မား၏ ရလဒေၾကာင ျမနမာႏငငမဒကၡသညမားသည အမနးနားခငးႏငငမားသ႔ အစလကအၿပလကထြကခြာ လာခၾကရသည။ အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင သကေမြး၀မးေကာငးဘ၀အေပၚၿခမးေျခာကမႈ မားေၾကာင ျမနမာႏငငသားသနးေပါငးမားစြာမာ တငးျပညမထြကခြာၿပး အမနးခငးႏငငမားတြင အလပလပေနၾကရသည ဟဆသည။116

12. ျပညတြငးဒကၡသညျပညတြငးဒကၡသညျပညတြငးဒကၡသညျပညတြငးဒကၡသည (Internally displaced persons)

68. ACFID က ျမနမာႏငငအေရ႔ပငးရအရပသားတ႔၏လၿခမႈႏင သကေမြး၀မးေကာငးဘ၀တ႔မာ ေျပာငးေရြေနရ သညအေျခအေနမး၌ပင ဆကလကရေနဆဟဆသည။ ႏငင၏အေရ႔ပငးနယစပေဒသရ ဒကၡသညစခနးမား တြင ဒကၡသညေပါငး (၁၃၀၀၀၀) ဥးတ႔ ဆကလကေနထငေနလကရေသးသည။ ေနာကထပ လဥးေရ (၅၀၀၀၀၀) တ႔မာ ဆကလကျဖစပြားေနေသာ အခြငအေရးခးေဖာကမႈႏင မလေလာကေသာ လေနမႈအဆင အတနးမားကရငဆငၿပး ျပညတြငးဒကၡသညမားအျဖစ ပနးေအာငးေနၾကသည။117 ထ႔အတ JS4 ကလ အစးရ သည ျပညတြငးဒကၡသညမားရေနျခငးက လး၀အသအမတမျပဘ ပဋပကၡေဒသမားရ ျပညတြငးဒကၡသညမား အား ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားက လာေရာကကညျခငးကလ အဆက မျပတျငငးပယခသညဟ ဆသည။ 68.ျပညတြငးဒကၡသညမားသည ေရာဂါမား၊ မကနးမာျခငးမား၊အၾကမးဖကျခငးမား၊ လကနကးျခငးမား၊ လပ အားေစခငးျခငးမားက ရငဆငရၿပး ကနးမာေရး၊ ပညာေရးႏင အလပအကငရရခြင အခြငအလမးမား ေလာ နညးလသည။118

69. JS3သည ဆငကလနးမနတငးအခနတြင အစးရသည ျမစ၀ကၽြနးေပၚေဒသရ မနတငးဒဏခ ျပညသအမားစ အတြက အစားအစာႏငေသာကသးေရမားစသညရငးျမစမားရရေအာင မလပေဆာငေပးဘ ပကကြကခ သည။ ထ႔ျပင အစားအစာႏင အေထာကအပအကအညမားက ၀သမေလာဘသား ေကးရြာသၾကးမား၊ အျခား အာဏာပငမားႏင ေဒသခစးပြားေရးရငမားအတြက အကးျဖစေအာင ခြေ၀ျခငးမား၊ လႊေျပာငးေပးျခငးမားက ခြငျပခသညဟ မတတမးတငခသည။119

70. JS4 ၏အဆအရ သဘာ၀ရငးျမစမားကအျမတထတျခငးႏင ေရအားလပစစထတယေရးစမကနးမားေၾကာင တငးရငးသား ေဒသမားရျပညသလထမာ အတငးအဓမၼေျပာငးေရြ႔ခရျခငးမားႀကရသညဟ သရသည။ ေရ ကာတာတညေဆာကျခငး စမကနးမားေၾကာင ကခင၊ ရမး၊ ကရငနႏင ကရငျပညနယတ႔မ ေကးရြာ သား ေထာငေပါငးမားစြာက ေျပာငးေရြ႔ပစခသည။ အျဖစအပကအေတာမားမားတြင ထရြာသားမားသည ေလာ ေၾကးလး၀ သ႔မဟတ အနညးငယသာရရၾကသည။120

71. အကအညအေထာကအပမားလအပေနေသာ ရပရြာလထထသ႔ လသားခငးစာနာမႈအကအညမားရရရန အလြနကန႔သတခရၿပး ႏငင၏အေရ႔ေတာငပငးရ ျပညတြငးဒကၡသညမားအား အစးရမဟတသည အဖြ႔အ စညးမားက သြားေရာကကညႏငရန ခကခလပါသည။ ထ႔ေၾကာင ACFID သည လပေဆာငႏငစြမးရသည ျမနမာျပညရ အစးရမဟတသညအဖြ႔အစညးမား က ျပညတြငးဒကၡသညမားက ကညေပးရန အႀကျပထားပါ သည။121 HRW ကလ ထျပညတြငးဒကၡသညမားအား ကညမညလသားခငးစာနာမႈဆငရာအဖြ႔အစညးမား

72


အား ကန႔သတထားျခငးအေပၚ စးရမမႈမားျဖစေၾကာငး ထတေဖာေျပာဆပါသည။122

13. အထးေနရာေဒသမားႏငပတသကသည အေျခအေနမား အထးေနရာေဒသမားႏငပတသကသည အေျခအေနမား အထးေနရာေဒသမားႏငပတသကသည အေျခအေနမား အထးေနရာေဒသမားႏငပတသကသည အေျခအေနမား (Situation in or in relation to specific

regions or territories)

72. HRW က တရားလကလြတသတျဖတျခငး၊ အမးသမးမားအေပၚလငပငးဆငရာအၾကမးဖကျခငး၊ ေနရာမားမ အတငး အၾကပေရြ႔ေျပာငးေစျခငးႏင ႏပစကျခငးမားအပါအ၀င ဆး၀ါးလသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား သည ျမနမာႏငငအေရ႔ပငးႏင အေနာကပငးေဒသတခ႔ေနရာမားရ ပဋပကၡေဒသမားတြင ဆကလကျဖစပြား ေနေၾကာငး မတတမးတငထား ပါသည။ ပဋပကၡေဒသတြငးရျပညသမားသည အစးရႏင အစးရမဟတသည လကနကကငအဖြ႔မား၏ ေစာကားမႈမား ရင ဆငၾကရသည။123 Karen Human Rights Group (KHRG) က ျမနမာအစးရသည အရပသားမားပစမတထား တက ခကျခငး၊ အဓမၼေရြ႔ေျပာငးျခငး၊ အရပသားမားေနထင သည ေနရာမား၊ စကပးေျမမားႏင အစားအစာမားက ဖကဆးေနျခငးမားက ရပတရန အႀကေပးခသည။ KHRG သည တရားလကလြတဖမးဆးျခငး၊ ခပေႏာငျခငး၊ ႏပစကျခငးႏင အရပသားမားအကဥးၿခး သတ ျဖတျခငး၊ ညမထြကအမန႔မားထတျပနျခငး၊ သြားလာမႈမားက ကန႔သတခပခယျခငး၊ လသားခငး စာနာမႈ အကအညမားျဖစသည အစားအစာႏင ေဆး၀ါးမားရရရနအေပၚ ကန႔သတျခငးမားအား ရပတရနအတြက ကလ အႀကျပထားသည။124 CSW က အစးရက လ႔အခြငအေရးေစာငၾကပမႈမားႏင လသားခငးစာနာမႈဆင ရာအဖြ႔အစညးမားက လ႔အခြငအေရးဆငရာတာ၀နရမႈမားအတငး ႏငငပငနယနမတမားအတြငး လအပ သညသြားေရာကခြငမားကျပရန တကတြနးထားသည။125

73. CHRO အဖြ႔၏တငျပခကအရ ခငးျပညနယသည ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအနညးဆးႏင အေခါငဆးျဖစသည။ ခငး ျပညနယတြင လမး ပမးဆကသြယေရး၊ ကနးမာေရးေထာကကမႈမား၊ လပစစမးႏင ေသာကသးေရရရမႈမား အနညးငယသာရသည။ ခငးျပညသလထ၏ (၄၀) ရာခငႏႈးမာ လေလာကေသာအစားအစာ မရရသညဘ၀မး တြင ရေနၿပး တငးျပညအတြငးတြင ခငးျပညနယသည အဟာရအခ ႔တဆးႏင ကေလးေသဆးမႈ အျမငဆး ျပညနယျဖစသည။126 ၁၉၉၈ ခႏစကထကစတင၍ ခငးျပညနယ အတြငးစစတပတးခ ႔မႈႏင လမးေရးႏင ဘာသာေရးခြျခားဖႏပမႈမားေၾကာင စစတပ၏လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမား အထး တးပြားလာခသညဟ CHRO က ဆသည။127

74. ACFID က စစတပႏငတငးရငးသားအဖြ႔မားက ကေလးစစသားအသးျပျခငးသည ဆကလကျဖစပြားေနဆ ဟဆသည။128 JS4 က အစးရအေနျဖင စစတပအတြငးရကေလးမားအားလးက ခကခငးျပနလႊတေပးရနႏင ထကေလးမားအား စစမႈထမး ရန ေစခငးသညစစတပမတာ၀နရသမားက ရာဇ၀တကးလြနမႈျဖငအေရးယရန အႀကျပထားသည။129 ICTJ ျမနမာႏငင သည အာရေဒသတြင ကေလးစစသားမားက ဆကလက အသးျပေန သညစစတပရရာ တခထညးေသာႏငငျဖစသညဟဆသည။130

75. International Campaign to Ban Landmines (ICBL) က ျမနမာႏငငမအာဏာပငမားသည စစတပမားႏင ၎တ႔ႏင ဆကစပမႈရသညအဖြ႔မားတြင ေျမျမပမငးအသးျပျခငး၊ စစတပမားႏင ၎တ႔ႏငဆကစပမႈရသည အဖြ႔မားက အဓမၼလပအားေစခငးျခငး အထးသျဖင မငးနယေျမမားတြင မငးရငးရာ၌အသးျပေနျခငး တ႔က ခကခငးရပတရန၊ မငးဆန႔ကငေရး စာခပက လကမတေရးထးရန အႀကေပးထားသည။131

III. ေအာငျမငမႈမား၊ အေကာငးဆးကငစဥမား၊ စမေခၚမႈမားႏင ကန႔သတခကမား ေအာငျမငမႈမား၊ အေကာငးဆးကငစဥမား၊ စမေခၚမႈမားႏင ကန႔သတခကမား ေအာငျမငမႈမား၊ အေကာငးဆးကငစဥမား၊ စမေခၚမႈမားႏင ကန႔သတခကမား ေအာငျမငမႈမား၊ အေကာငးဆးကငစဥမား၊ စမေခၚမႈမားႏင ကန႔သတခကမား (Achievements, best practices, challenges and constraints)

76. ACFID က ႏစေပါငးမားစြာ အစရငခစာမားထတျပန၍ လႈ႔ေဆာမႈမားလပေဆာငအၿပး ကေလးအခြငအေရးက

အစးရဌာန တခ႔တြင လကခလာသညဟဆသည။ အစးရ၀နထမးမားက ကေလးအခြငအေရးသငတနးမား ပ႔ခလာသည။ လကနကးျခငး အေပၚ လအမားက အာရစကလာၿပး အစးရသည ေဒသတြငးႀကးပမးမႈ လပငနး မား ဥပမာ- လကနကးႏငပတသကၿပး မေခါငေဒသ၀နႀကးဌာနအဆငပးေပါငးလပေဆာငမႈ (COMMIT) တြင ပးေပါငးပါ၀ငလာသညဟဆသည။132

77. ALRC က တရားဥပေဒစးမးေရးသည အပခပေရးက႑က လပေဆာငရမညလပငနးျဖစသညဟ လကခမတ

73


ယထားခကရေနျခငးႏင အစးရလပငနးစဥတခလးတြင လာဒစားမႈက ခငခငမာမာတညၿမေနျခငး စသည အခကႏစခကက လ႔အခြငအေရးမားကအေကာငအထညေဖာရာတြငအဓကအဟန႔အတားမားျဖစသညဟ တငျပထားသည။133

IV. ႏငငေတာ၏ အဓကဥးစားေပးအခကမား၊ လပေဆာငရနအစအစဥမားႏင ဂတျပခကမားႏငငေတာ၏ အဓကဥးစားေပးအခကမား၊ လပေဆာငရနအစအစဥမားႏင ဂတျပခကမားႏငငေတာ၏ အဓကဥးစားေပးအခကမား၊ လပေဆာငရနအစအစဥမားႏင ဂတျပခကမားႏငငေတာ၏ အဓကဥးစားေပးအခကမား၊ လပေဆာငရနအစအစဥမားႏင ဂတျပခကမား (Key

national priorities, initiatives and commitments)

မရပါ။

V. စြမးရညျမငတငျခငးႏင နညးပညာဆငရာအေထာကအပမား စြမးရညျမငတငျခငးႏင နညးပညာဆငရာအေထာကအပမား စြမးရညျမငတငျခငးႏင နညးပညာဆငရာအေထာကအပမား စြမးရညျမငတငျခငးႏင နညးပညာဆငရာအေထာကအပမား (Capacity-building and technical

assistance)

78. ACFID က ျမနမာႏငငသည အဓမၼလပအားေစခငးမႈပေပာကေစရနဆးျဖတထားသညအတြက အငအယလအ ႏင ပးေပါငးလပေဆာငေနသညဟဆသည။134 CHRO က ျမနမာႏငငသည အဓမၼလပအားေစခငးျခငးမားက ရပတႏငရနအတြက အငအယလအႏင ပးေပါငးေဆာငရြကၿပး လပအားေပးေစခငးျခငးအတြက တဥးခငး တင ၾကားမႈ ယႏယားႏငပတသကသည လကကမးစာေစာငကခငးဘာသာျဖင ထတေ၀ျဖန႔ခရန၊ ထယႏယားႏင ပတသကၿပး ပညာေပးေဆြးေႏြးပြမားကငးပရန အႀကျပထားသည။135 ICTJ က အငအယလအ၏ အဓမၼလပ အားေစခငးမႈယႏယားႏင ပတသကလပေဆာငေနသည လမားႏင အဖြ႔အစညးမားက သတငးစာမားတြင တကခကေရးသားမႈမားအေပၚ စးရမေၾကာငး ဆထားသည။136

79. JS3 က အတငးအၾကပေမာငးထတေစခငးျခငးႏင ေျမယာမားသမးပကမႈမားကတားဆးဟန႔တားႏငရန၊ ေျမ ယာအတြက အျငငးပြားမႈမားကေျဖရငးႏငရန၊ ေျမယာဆငရာအခြငအေရးေတာငးဆမႈမားက ေသခာေအာင စစစႏငရန၊ ေျမရငေျမငားဥပေဒမား အာဏာသကေရာကမႈရေစရနႏင လအပေသာနစနာေၾကးမားေထာကပ ႏငရနတ႔အတြက မတၿပး လတငးအတြက အကးသကေရာကမႈတနးတျဖစေစ၍ လတငးရရခစားႏငေသာ တရားေရးကညမႈမားျဖစေပၚ လာေစရနအတြက ကလသမဂၢၢ ထမ နညးပညာဆငရာအေထာကအကမား ရယ ရန အႀကျပထားသည။137 ထ႔ျပင JS3 က ျမနမာႏငငသည ကလသမဂၢၢထမ နညးပညာအေထာကအကမား ေတာငးခရန အႀကေပးထားသည။138

Notes

1 The stakeholders listed below have contributed information for this summary; the full texts of all original

submissions are available at: www.ohchr.org.

Civil society

AAPP The Assistance Association for Political Prisoners, Mae Sot, Thailand ACFID The Australian Council for International Development, Deakin, Australia AI Amnesty International*, London (UK)

ALRC Asian Legal Resource Centre*, Hong Kong (China) ARTICLE19 ARTICLE 19*, London (UK)

BF The Becket Fund*, Washington D.C. (USA)

CHRO Chin Human Rights Organization, Nepean, Ontario (Canada) CSW Christian Soli-

darity Worldwide, Surrey (UK)

ECLJ European Centre for Law and Justice, Strasbourg, France

ERI Earthrights International, FN Freedom Now, Washington D.C. (USA) HRW Human Rights Watch*, New York

(USA) ICBL International Campaign to Ban Landmines*, Geneva (Switzerland) ICTJ Interna-

tional Center for Transitional Justice*, New York (USA) INDIG INDIG, Hawaii, (USA)

JC Jubilee Campaign USA, Inc.*, Fairfax (USA)

JS1 Joint Submission submitted by: Burma Campaign Australia (a national network com-

prising of Democracy for Burma Action Group, Australia Burma Network, Canberra

Network for Democracy in Burma, Burma Solidarity Group and Burma Campaign Syd-

74


ney); Union Aid Abroad APHEDA; Burma Economic Watch (Macquarie University);

Australian Karen Organisation; Burmese Rohingya Community in Australia; the Burma

Office (Australia); and the Australian Council of Trade Unions. JS2 Joint Submission submitted by: ARC International, ILGA, and ILGA-Europe*

JS3 Joint Submission submitted by: Assistance Association for Political Prisoners Burma

(AAPP-B), Arakan Rivers Network (ARN), Burma Fund UN Office, Burma Lawyers’

Council (BLC), Chin Human Rights Organization (CHRO), Emergency Act Team vs

Backpack Health Worker Team, Federation of Trade Unions Burma (FTUB), Founda-

tion for Education and Development (FED), Human Rights Education Institute of

Burma (HREIB), Human Rights Foundation of Mon Land (HURFOM), Kachin

Women’s Organization Thailand (KWAT), Kaladan Press (Bangladesh), Shwe Gas

Movement, and Women and Child Rights Project (WCRP)

JS4 Joint Submission submitted by: International Federation for Human Rights (fidh) and the Alternative Asean Network on Burma (ALTSEAN-Burma)

JS5 Joint Submission submitted by: International PEN (IPEN)*, London (UK) and Index on Censorship, London (UK). KHRG Karen Human Rights Group, Myanmar RWB Reporters Without Borders*, Paris (France)

UNPO Unrepresented Nations and People’s Organization, The Hague (The Netherlands). 2 ACFID, paras. 2 and 4. 3 AAPP, p. 3. 4 UNPO, p. 5. 5 HRW, p. 6. 6 CSW, para. 6. 7 ERI, paras. 2–3, and 11–14. See also JS3, p. 4. 8 UNPO, p. 1. 9 AI, p. 1. See also ALRC, para. 10, JS4 para. 2, and ARTICLE 19, para. 5.

10 JS3, p. 4. 11 JS4, para. 3. 12 HRW, p. 2. 13 ALRC, paras. 7 and 9. See also ARTICLE 19, para. 4, ERI, para. 4, and JS1, paras. 2–3. 14 AAPP, p. 2. 15 AI, pp. 1–2. See also RWB, p. 3. 16 HRW, pp. 2 and 5. 17 RWB, p. 4. 18 ACFID, para. 30. See also JS3, p. 9. 19 ACFID, paras. 10 and 12. 20 JS3, p. 1. 21 HRW, p. 3. 22 JS1, para. 14. 23 ACFID, para. 26. See also JS4, para. 15, CHRO, paras. 14–15, HRW, p. 4. 24 ACFID, para. 27. 25 ACFID, para. 15. 26 ACFID, para. 19. 27 INDIG, para. 3.

28 JS3, p. 5. 29 ECLJ, p. 4. 30 HRW, p. 6. 31 BF, para. 4.3. 32 AI, p. 3. 33 AI, p. 3. See also ICTJ, para. 3. 34 AAPP, p. 3. 35 AAPP, p. 4. 36 CHRO, paras. 7–8. 37 AAPP, p. 4. See also CSW, paras. 21–23. 38 JS5, p. 3. 39 CSW, para. 23. See also JS5, p. 4. 40 FN, p. 5. See also JC, p. 5. 41 AI, pp. 3–4. 42 AI, p. 3. See also ALRC, para. 12. 43 AAPP, p. 5. 44 AAPP, p. 2. See also CHRO, paras. 9–10, CSW, paras. 16–20, HRW, p. 1. 45 AAPP, p. 3.

75


46 AAPP, p. 3. 47 AAPP, pp. 5–6. See also AI, p. 4. 48 AAPP, p. 6. 49 CHRO, paras. 7–8. 50 HRW, pp. 3–4. 51 ACFID, para. 24, JS3, p. 2. 52 JS4, para. 29. 53 INDIG, para. 2. 54 CSW, para. 12. See also JC, p. 4. 55 ICTJ, para. 13. 56 ACFID, para. 40. 57 HRW, p. 1. 58 CHRO, para. 4. 59 ICTJ, p. 1. 60 ICTJ, para. 7. 61 ALRC, para. 13. 62 JC, para. 4. 63 ARTICLE 19, para. 7. See also HRW, p. 3. 64 ICTJ, para. 11, JS3, p. 3. 65 AAPP, p. 4. See also AP, paras. 17–18, and ARTICLE19, paras. 14–15, FN, para. 6. 66 FN, para. 13. 67 ACFID, para. 34. 68 AAPP, p. 5. 69 AP, paras. 19–20. 70 ACFID, para. 44. 71 ACFID, para. 46. 72 JS2, pp. 1–2. 73 JS1, para. 4. 74 AP, para. 16. See also JS1, para. 5. 75 JC, para. 1. 76 JC, para. 8. 77 UNPO, p. 4. 78 BF, paras. 4.1–4.2. 79 CHRO, paras. 16–18. 80 CHRO, para. 26. 81 ARTICLE 19, para. 2. 82 FN, para. 6. See also RWB, pp. 1–3. 83 RWB, p. 1.

84 ARTICLE 19, para. 9. 85 ARTICLE19, paras. 10 and 16. 86 JS5, p. 5. 87 ECLJ, pp. 1–3. 88 FN, para. 7. 89 AI, p. 2. See also ARTICLE 19, para. 6. 90 AI, p. 3. See also ICTJ, para. 3. 91 ACFID, para. 49. See also JS5, p. 2. 92 ACFID, para. 50. 93 ACFID, para. 7. 94 ACFID, para. 21. 95 FN, para. 8. 96 JS5, p. 1. 97 JS4, p. 4. 98 ERI, para. 16. 99 JS3, p. 10.

100 JS4, para. 7. 101 AP, para. 24 and CHRO, paras. 5 and 11–13, CSW, paras. 13–15, HRW, p. 4, JS3, p. 2. 102 HRW, p. 1. See also JS3, p. 10. 103 ACFID, para. 37. 104 JS3, p. 6. 105 ACFID, para. 48. 106 CHRO, paras. 22–23. 107 ACFID, paras. 38–39. See also JS3, pp. 6–7. 108 JS3, p. 8. (see also ACFID, para. 41). 109 JS1, para. 9.

76


110 JC, para. 4. 111 CSW, paras. 25–28. 112 AP, paras. 14 and 24–27. See also CSW, paras. 29 and 31, HRW, pp. 4–5, and JS3, pp. 8–9. 113 JS3, pp. 5–6. 114 CHRO, para. 27. 115 UNPO, p. 4. 116 HRW, p. 4. See also JS3, p. 9. 117 ACFID, para. 30. See also AI, pp. 4–5. 118 JS4, para. 20. See also JC, p. 23. 119 JS3, p. 7. 120 JS4, para. 22. 121 ACFID, paras. 22–23. 122 HRW, p. 4. 123 HRW, p. 3. See also UNPO, p. 4. 124 KHRG, p. 6. 125 CSW, para. 8. 126 CHRO, para. 2. 127 CHRO, para. 3. 128 ACFID, para. 26. 129 JS4, para. 18. See also ICTJ, para. 18. 130 ICTJ, para. 6. See also JS3, p. 2, KHRG, p. 4. 131 ICBL, pp. 2 –3. See also KHRG, p. 4. 132 ACFID, para. 9. 133 ALRC, para. 14. 134 ACFID, para. 31. 135 CHRO, para. 25. See also JS3, p. 10. 136 ICTJ, paras. 7–8. See also JS3, p. 2. 137 JS3, pp. 4 and 6.

United Nations A/HRC/17/9


မတလ (၂၄) ရက ၂၀၁၁ ခႏစ

Original: English

လ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစ ((((၁၇၁၇၁၇၁၇) ) ) ) ႀကမေျမာကအစညးအေႀကမေျမာကအစညးအေႀကမေျမာကအစညးအေႀကမေျမာကအစညးအေ၀၀၀၀းးးး အာဂငဒါ အာဂငဒါ အာဂငဒါ အာဂငဒါ ((((၆၆၆၆)))) ႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညး

ႏငငတငးအလညကအစရငခရမညလပငနးစဥဆငရာ အလပအဖြ႔၏အစရငခစာႏငငတငးအလညကအစရငခရမညလပငနးစဥဆငရာ အလပအဖြ႔၏အစရငခစာႏငငတငးအလညကအစရငခရမညလပငနးစဥဆငရာ အလပအဖြ႔၏အစရငခစာႏငငတငးအလညကအစရငခရမညလပငနးစဥဆငရာ အလပအဖြ႔၏အစရငခစာ ျမနမာႏငငျမနမာႏငငျမနမာႏငငျမနမာႏငင

GE.11-12372

78


မတဆကမတဆကမတဆကမတဆက (Introduction)

1. လ႔အခြငအေရးေကာငစက ၂၀၀၇ ခႏစ ဇြနလ (၁၈) ရကေန႔ကခမတခသည ဆးျဖတခက ၅/၁ အရဖြ႔စညးခ သည ႏငငတငးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥဆငရာ လပငနးအဖြ႕၏ ဆယႀကမေျမာကအစညးအေ၀း က ၂၀၁၁ ခႏစ ဇနန၀ါရ (၂၄) ရကမ ေဖေဖာ၀ါရ (၄) ရကအထကငးပခသည။ ျမနမာႏငငဆငရာ သးသပခက က ခႏစရကေျမာကေန႔ျဖစသည ၂၀၁၁ ခႏစ ဇနန၀ါရလ (၂၇) ရကတြငျပလပခသည။ ျမနမာကယစားလယ အဖြ႔က ဒတယတရားသႀကးခပျဖစသ ဥးထြနးရငက ဥးေဆာငခသည။ ဆယတစရကေျမာကေန႔ျဖစသည ၂၀၁၁ ခႏစဇနန၀ါရလ (၃၁) ရကေန႔တြင အလပအဖြ႔ သည ယခအစရငခစာက အတညျပခသည။

2. လ႔အခြငအေရးေကာငစသည ျမနမာႏငငအေပၚ သးသပမႈႏငပတသက၍ တာ၀နယရနအတြက လစဗား၊ ကရးယားသမၼတ ႏငငႏင အေမရကနျပညေထာငစတ႔ပါ၀ငသညအစရငချခငးအဖြ႔ (troika) က ၂၀၁၀ ခႏစ ဇြနလ (၂၁) ရကေန႔တြင ဖြ႔စညး ခသည။

3. ဆးျဖတခက ၅/၁၏ေနာကဆကတြအပဒ (၁၅) အရ ျမနမာႏငငအေပၚသးသပမႈမားျပလပရန ေအာကပါစာရြကစာတမးမား က ထတျပနခသည။

(က) လ႔အခြငအေရးေကာငစဆးျဖတခက ၅/၁၏ ေနာကဆကတြအပဒ (၁၅) (က) အရ တငသြငးသည ႏငငေတာအစရငခစာ (A/HRC/WG.6/10/MMR/1)

(ခ) လ႔အခြငအေရးေကာငစဆးျဖတခက ၅/၁ ေနာကဆကတြ အပဒ (၁၅) (ခ) အရ လ႔အခြငအေရးဆငရာ မဟာမငးႀကးရးကတငသြငးသည အႏစခပအစရငခစာ (A/HRC/WG.6/10/MMR/2)

(ဂ) လ႔အခြငအေရးေကာငစ ဆးျဖတခက ၅/၁ ေနာကဆကတြ အပဒ (၁၅) (ဂ) အရ လ႔အခြငအေရးဆငရာ မဟာမငးႀကးရးက တငသြငးသညအႏစခပအစရငခစာ (A/HRC/WG.6/MMR/3)

4. ဘယလဂယ၊ ကေနဒါ၊ ခက၊ ဒနးမတ၊ ျပငသစ၊ ဂာမဏ၊ အငယာလန၊ ဂပန၊ လတဗးယား၊ နယသာလန၊ နယး ဇလန၊ ေနာေ၀း၊ ဆလေဗးနးယား၊ ဆြဒင၊ ဆြစဇာလန၊ ၿဗတနႏငငတ႔က ႀကတငေပးပ႔သညေမးခြနးမားက Troika မတဆင ျမနမာအစးရထ ေပးပ႔ခသည။ ထေမးခြနးမားက ယပအာ၏ extranet တြငေလလာႏငပါသည။

I. သးသပမႈလပထးလပနညးမားအေၾကာငး အကဥးခပ သးသပမႈလပထးလပနညးမားအေၾကာငး အကဥးခပ သးသပမႈလပထးလပနညးမားအေၾကာငး အကဥးခပ သးသပမႈလပထးလပနညးမားအေၾကာငး အကဥးခပ (Summary of the proceedings of the review

process)

A. သးသပမႈလပေသာႏငင၏တငျပခကသးသပမႈလပေသာႏငင၏တငျပခကသးသပမႈလပေသာႏငင၏တငျပခကသးသပမႈလပေသာႏငင၏တငျပခက (Presentation by the State under review)

5. ျမနမာႏငငသည လ႔အခြငအေရးႏငပတသက၍ မညသ႔ေဆာငရြကေနေၾကာငးက ဂဂဏဏ တငျပခြငအနညး

ငယသာ ရရခသည။ ထ႔ေၾကာင ျမနမာႏငငသည ယခကသ႔ေသာ ႏငငအားလးကအလညကတငျပ အစရငခရ သညလပငနးစဥက အထးစတ၀ငစားခသည။ ထပတနးအရာရႀကးမားႏင အေၾကာငးအရာပငးက ကၽြမးကငမႈ ရေသာလမး၊ လင၊ဘာသာႏင ရာထး အသးသးကကယစားၿပသေပါငးစပါ၀ငသည ျမနမာ ကယစားလယအဖြ႔ သည ယခလေဆြးေႏြးပြအား စတ၀ငစားမႈအျပညႏင ဂဏယစြာျဖင တကေရာကလာချခငးျဖစသည။

6. ျမနမာႏငင၏ ၂၀၀၈ ခႏစဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒသည လ႔အခြငအေရးက တးတကေစရနႏင ကာကြယရနတ႔ အတြက ဥးတညထားၿပး အခနး (၈) တခလးသည အျခားတငးျပညမား၏ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒမားက ေပးအပ ထားသည အခြငအေရးမားႏင ညမသည အေျခခအခြငအေရးမားႏင မ၀ါဒမားႏင သကဆငသည။ ယခအခနး တြငေဖာျပထားသည လ႔အခြငအေရးမားခးေဖာကခရပါက ဥပေဒအရကစားေပးျခငးမားက ယခအခနးတြင ပါ ရေသာ အခက (ထထထ) မတဆငေပးအပထားသည။

7. ျမနမာႏငင၏လ႔အခြငအေရးဆငရာအစရငခစာက ႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥက ႏငင ေတာအစရင ခစာမားအား မၾကမးျပစျခငးဆငရာလမးညြနခကမားႏငျပငဆငထားျခငးျဖစသည။ ထသ႔ မၾကမး မဆြမကာလတြင လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရး၏အကအညျဖင ျမနမာႏငငတြင အလပရေဆြးေႏြးပြ တခက ကငးပခသည။ လထအေျချပအဖြ႔ မားႏင တငပငေဆြးေႏြးၿပးမ အစရငခစာမၾကမးက ေရးဆြခသည။

8. ျမနမာႏငငသည ဒမကေရစအသြငကးေျပာငးေရး၏ ေနာကဆးအဆငမားက ယခေရာကရေနၿပျဖစသည။

79


9. လမးျပေျမပအဆင (၇) ဆင၏ (၅)ဆငကအေကာငအထညေဖာရာတြင လြတလပသန႔ရငးသညပါတစ အေထြ ေထြ ေရြးေကာကပြတရပက တတငးျပညလး၌ ၿငမးခမးစြာျဖင ကငးပႏငခသည။အဆင (၆) ဆငျဖစသည လႊတေတာေခၚယေရးက ၂၀၁၁ ခႏစ ဇနန၀ါရလ (၃၁) ရကေန႔တြငကငးပမညျဖစသည။ အစးရတရပက ထ လႊတေတာအခမးအနားတြင ဖြ႔စညးမညျဖစသည။

10. ေရြးေကာကပြ၏ရလဒမားက ေရြးေကာကပြသည မသမာမႈမားႏင အၾကမးဖကမႈ သ႔မဟတ တနညးနညးျဖင အေႏာကအယကေပးမႈမား ကငးေ၀းေၾကာငးေဖာျပေနသည။ ျပညသမားသည တငးျပညကေျပာငးလရန သတ႔၏ဒမကေရစ အခြငအေရးမားကအသးျပၿပး အစးရစနစတခက ေရြးေကာက တငေျမာကခၾကသည။ ေရြး ေကာကပြေန႔တြင ႏငငျခားသတမနမားႏင သတငးဌာနမားကလ မေပးျခငးႏင မေရတြကျခငးမားက မကျမင ကယေတြ႔ေလလာခၾကသည။

B. အျခားတငျပေဆြးေႏြးမႈမားႏင ႏငင၏တန႔ျပနမႈအျခားတငျပေဆြးေႏြးမႈမားႏင ႏငင၏တန႔ျပနမႈအျခားတငျပေဆြးေႏြးမႈမားႏင ႏငင၏တန႔ျပနမႈအျခားတငျပေဆြးေႏြးမႈမားႏင ႏငင၏တန႔ျပနမႈ (Interactive dialogue and responses by the State

under review)

11. ယခအစညးအေ၀းတြင အစးရကယစားလယအဖြ႔ (၅၇) ဖြက တငျပေျပာဆမႈမားလပေဆာငခပါသည။ အခန အခကအခေၾကာင ယခအစညးအေ၀းတြငေျပာဆခြငမရလကေသာေျပာဆခကမားအား ႏငငမားအားလး အ လညက အစရငခရသညလပထးလပနညး၏ extranet တြငေဖာျပထားပါသည။1 အႀကေပးခကမားက ယခ အစရငခ၏ အပငး(၂) တြငေတြ႔ျမင ႏငပါသည။

12. လာအျပညေထာငစသမၼတႏငငသည ျမနမာႏငင၏ အမးသားျပနလညေပါငးစညးေရးႏင ျပညတြငးျပသနာ မားက ၿငမးခမးေသာနညးျဖငေျဖရငးမႈအား ေထာကခပါသည။ အဆင (၇)ဆငပါေသာ လမးျပေျမပႏင ႏငင ေတာ လ႔အခြငအေရး ေကာ မရင ဖြ႔စညးလကျခငးတ႔အေပၚႀကဆပါသည။ အႀကေပးခကမား ေပးပါသည။

13. စငကာပႏငငသည ျမနမာႏငငအေနျဖင ကလသမဂၢႏငပးေပါငးေဆာငရြကၿပး လ႔အခြငအေရးအေျခအေနမား တးတကေအာင လပေဆာငခကက ႏစေထာငးအားရျဖစမပါသည။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြအၿပး ႏငငေရးအသြင ေျပာငးလလာမႈက မတတမးတငပါသည။ စငကာပႏငငသည ျမနမာႏငငရငဆငႀကေတြ႔ေနရသည အခကအခ မားႏင စမေခၚမႈမားက အသအမတျပပါသည။ အႀကေပးခကမား ေပးပါသည။

14. သရလကၤာႏငငသည ျမနမာလ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေပၚေပါကလာျခငးႏင မၾကာမကကငးပခေသာ ေရြးေကာကပြ အတြက ခးကးပါသည။ ပါလမနကငးပႏငျခငးႏင ကလသမဂၢႏင ပးေပါငးလပေဆာငခကမားအား ႀကဆ သည။ ကနးမာေရးဆငရာအခြငအေရးမားက အာမခေပးႏငရနႀကးပမးခကမားႏင စစမႈထမးခြငရသည အသကသတမတခကအား တးျမငလကျခငးက အသအမတျပသည။ အႀကေပးခကမားေပးပါသည။

15. အယလဂးယားႏငငသည လမးျပေျမပအဆင (၇)ဆင၊ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒသစႏင ၂၀၁၀ ခႏစ ေရြးေကာက ပြလပငနးစဥမားျဖင ဒမကေရစရရေအာငလပေဆာငခကမားအား မတတမးတငပါသည။ ႏငငေတာ လ႔အခြင အေရးေကာမရငဖြ႔စညးျခငးက ႀကဆသည။ ရဟငဂာဟေခၚသည မဆလငမားအေပၚ ခြျခားဖႏပမႈႏင ပတ သက၍ ေမးျမနးသြားသည။ အၾကေပးခကမား ေပးသြားပါသည။

16. တရတႏငငသည ျမနမာအစးရအေနျဖင ျမနမာႏငငဆငရာလ႔အခြငအေရးစစမးစစေဆးေရးအရာရ၊ အေထြေထြ အတြငးေရးမးခပ၏ ျမနမာႏငငဆငရာအထးအႀကေပးျဖစသႏင အငအယလအအဖြ႔မတာ၀နရသမားအပါအ၀င ႏငငတကာအသငးအ၀ငးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားက တနဖးထားသည။ ထ႔ျပင ျမနမာအစးရ၏ အမးသား ျပနလညေပါငးစညးေရးႏင ဒမကေရစ တးတကေရးအတြက ႀကးပမးခကမားက အသအမတျပသည။ အကး ျပသည အကအညမားေပးသငေၾကာငး ေျပာဆသြားသည။ အႀကေပးခကမားကလ ေပးသြားသည။

17. ဘရႏငးႏငငက ျမနမာႏငငသည အာဆယအဖြ႔၊ အာဆယလ႔အခြငအေရးေကာမရငတ႔ႏင နးစပစြာ လပေဆာင ေနျခငးမားက အသအမတျပသည။ အႀကမားလျပသြားသည။

18. မေလးရားႏငငသည ျမနမာႏငင၏ဒမကေရစေရးအတြက ႀကးပမးခကမား၊ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြႏင ေဒၚေအာင ဆနးစၾကည အားျပနလႊတေပးျခငးမားအေပၚ ႀကဆသည။ အမးသမးႏငကေလးအခြငအေရးမား၊ တဥးခငး

1 Zimbabwe, Spain, Nigeria, Bolivia, Mexico, Slovakia, Netherlands, Honduras, Libyan, Arab, Jamahiriya, Egypt, Australia, Chile, Latvia, Iraq

80


လၿခမႈမား၊ ပညာေရး၊ ကနး မာေရး၊ တရားမတေရးႏင လသားခငးစာနာသညအကအညမား၊ အထးသျဖင မရငးဌာေနႏင လနညးစအပစ၀ငမားႏင ပတ သက၍ တးတကမႈမားလပေဆာငရန လအပေနေသးေၾကာငး အသအမတျပသည။ ထ႔ျပင ၁၉၉၀ ခႏစမားအလညေလာကက စၿပး မေလးရားႏငငသည ရခငျပညနယ ေျမာကပငးမလမားက လကခခရေၾကာငး မတတမးတငခသည။ အႀကမားျပသြားသည။

19. ဆြဒငႏငငက ျမနမာႏငငအေနျဖင လ႔အခြငအေရးႏင လသားခငးစာနာမႈဆငရာဥပေဒမားအေပၚ ကယကယ ျပန႔ျပန ခးေဖာကမႈမားေၾကာင စးရမထတလန႔မေၾကာငးေျပာဆသည။ ရတပဖြ႔မား၊ လၿခေရးတပဖြ႔၀ငမားႏင စစတပကကးလြန သညရာဇ၀တမႈမားအား အျပစေပးအေရးယျခငးမရသညအေပၚ စးရမေၾကာငးေျပာဆ သည။ ႏငငေရးအကဥးသားအနညးဆး (၂၀၀၀) ဥးရေၾကာငး မတတမးတငသည။ အႀကမားေပးသြားပါသည။

20. ခကသမၼတႏငငက အစးရသညလ႔အခြငအေရးအေျခအေနမားအား အေရးတယကငတြယ လပေဆာငျခငး မရ သညအေပၚႏင လ႔အခြငအေရးစခနစညြနးမားႏငဆန႔ကငစြာလပေဆာငေနသညအေပၚ စတဓာတကမ ေၾကာငးေျပာဆသည။ မစၥတာ ကြငးတားနားအႀကေပးသညအခကမားျဖစသည စစမးစစေဆးေရးေကာမရင တရပဖြ႔စညးေရးက ေထာကခေျပာဆသည။ အႀကမားေပးသြားပါသည။

21. ဂပနႏငငက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညလြတေျမာကလာျခငးက ႀကဆေသာလ ႏ၀ငဘာလေရြးေကာကပြသည လြတလပျခငး မရသညအေပၚ ၀မးနညးေၾကာငးေျပာဆသည။ ႏငငေရးအကဥးသားမားက ျပနလႊတေပးရနႏင ဒမကေရစ လႈပရားသမားႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးရနေမာလငသည။ ဂပနႏငငသည ႏငငသားႏင ႏငငေရးအခြင အေရးမားႏင ပတသက၍စးရမမကငးျဖစရသည။ တရားလကလြတဖမးဆးျခငးႏင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင ရာဇသတႀကးတ႔ မညသ႔ဆကစပေနေၾကာငးေမးျမနးသည။ အႀကမားလ ေပးသြားသည။

22. ကရးယားဒမကရကတစျပညသ႔သမတႏငငက တညၿငမးေအးခမးေရးႏင လ႔အခြငအေရးကာကြယေရးအတြက လပေဆာငေနသည ျမနမာအစးရ၏ႀကးပမးခကမားက မးေမာငးထးျပသည။ ကနးမာေရး၊ ပညာေရးပငးတ႔ ၌ ေအာငျမငမႈရေနျခငးႏင လေနမႈအဆငအတနးတးတကေရးအတြကလပေဆာငေနသာ လပေဆာငခကမား က ေကနပအားရသည။ အႀကမားလ ေပးသြားသည။

23. ဗယကနမႏငငက ျမနမာႏငင၏ လအခြငအေရးကာကြယေရးတြငေအာငျမငမႈမားႏင လ႔အခြငအေရးယႏယား ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကခကမားက အသအမတျပသည။ ျမနမာႏငငသည ဒမကေရစ၊ အမးသားျပနလည ေပါငးစညးေရး၊ ျပနလည တညေဆာကေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမားဆသ႔ တးတကေလာကလမးေနသည အတြက ေရြးေကာကပြႏင ဆႏၵခယပြက ႀကဆသည။ အႀကမားေပးသြားသည။

24. ထငးႏငငက ျမနမာႏငင၏ ဒမကေရစႏင အမးသားျပနလညေပါငးစညးေရးလပငနးစဥကေထာကခသည။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြႏင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညျပနလႊတလာျခငးက ႀကဆသည။ အာဆယလ႔အခြငအေရး ေကာမရငတြငျမနမာပါ၀ငလာျခငး က ေကနပအားရသည။ ျမနမာႏငငအေနျဖင ေအာငျမငမႈမားက တညတေအာငလပေဆာငရန အႀကျပသည။ အႀကမား ေပးသြားသည။

25. အငဒနးရားႏငငသည ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြႏင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညျပနလႊတလာျခငးက ႀကဆသည။ အငဒ နးရားႏငငသည အားလးပါ၀ငသညအမးသားျပနလညေပါငးစညးေရးႏင ဒမကေရစအေဆာကအအမားဖြ႔ၿဖး တးတကလာေစရန ဆႏၵျပသည။ အႀကမားလ ေပးသြားသည။

26. ၿဗတသႏငငက ႏငငေရးအကဥးသား (၂၂၀၀) ကျပနလႊတေပးရနေတာငးဆခသည။ မတရားဖမးဆးျခငး၊ အတငးအၾကပေနရာမ ေျပာငးေရြ႔ေစျခငး၊ ကေလးစစသားအသးျပျခငး၊ အဓမၼလပအားေစခငးျခငး၊ ႏပစကျခငး၊ လမးစမားအေပၚ ခြျခားဆက ဆျခငးႏင လငပငးအၾကမးဖကျခငးတ႔အေပၚ စးရမေၾကာငးေျပာဆသည။ အႀက ျပခကမားေပးသြားသည။

27. ကေမၻာဒးယားႏငငက ေရြးေကာကပြ၊ လမးညြနေျမပ (၇) ခကႏငအည ဒမကေရစေဖာေဆာငျခငးႏင အမး သား ျပနလညေပါငးစညးေရးလပေဆာငျခငးတ႔ကႀကဆသည။ ျမနမာႏငင၏ လမႈစပြားဖြ႔ၿဖးတးတကေရး အတြက လပေဆာငခကက အသအမတျပသည။ ပါလာမစာခပကလကမတေရးထးချခငးႏင ျမနမာႏင အင အယလအအဖြ႔အၾကား အဓမၼလပအားေစခငျခငး ပေပာကေရးဆငရာလပေဆာငခကစမကနးမားက ပးတြ လကမတထးချခငးတ႔အား ႀကဆသည။ အႀကျပခကမားေပးသြားသည။

28. နေပါႏငငက လမႈစးပြားေရးဆငရာဖြ႔ၿဖးမႈမားႏငပတသက၍ ျမနမာႏငငအေနႏင ရငဆငေနရေသာ စမေခၚမႈ မားက အသအမတျပသည။ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညလြတေျမာကလာျခငးက ႀကဆသည။ ယခကသ႔ ဒမ

81


ကေရစကေသာ လမႈအသငးအ၀ငးက ဥးတညခတကေနစဥ ႏငငတကာအသငးအ၀ငးအေနျဖင ျမနမာႏငင အတြငး လ႔အခြငအေရးႏင အဖြ႔အစညးဌာနမားအားေကာငးေရးအတြက ပးေပါငးေဆာငရြကေပးၾကရန တက တြနးသြားသည။

29. ဘတနႏငငက ျမနမာႏငင၏ လ႔အခြငအေရးယႏယားႏင ႏငငတကာအသငးအ၀ငးအၾကား ပးေပါငးလပေဆာင ခကက ခးကးသည။ “လတငးအတြကကနးမာေရး”အစအစဥႏင “ႏစေပါငးသးဆယ ေရရညပညာေရး ဖြ႔ၿဖးမႈ အစအစဥ” အေၾကာငး က ေမးျမနးခသည။ အႀကျပခကမားေပးသြားသည။

30. အရနႏငငက ကေလးအခြငအေရးေကာမတႏင လကနကးျခငးတကဖကေရးလပငနးစမကနးအေပၚ ႀကဆ ေထာကခ သည။ ျမနမာႏငငသည တငးရငးသားေပါငးမားစြာေနထငသညႏငငျဖစသညအတြက ရႈတေထြး လေသာစမေခၚမႈမားႏင ရငဆငေနရသညအေပၚ အသအမတျပသည။ ႏငငတကာအသငးအ၀ငးအေနျဖင မေကာငးသညအကးဆကမားျဖစေစသည ျမနမာႏငငအေပၚခမတထားသည စးပြားေရးပတဆ႔မႈမားက ျပန လညဖယရားရန ေမာလငသည။ အႀကျပခကမား ေပးသြားသည။

31. ဖလပငႏငငက ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၊ ေရြးေကာကပြႏင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညလြတေျမာကမႈတ႔အား ႀကဆ သည။ ႏငငေတာလ႔အခြငအေရးေကာမရငေပၚလာျခငး၊ အမးသမးႏငကေလးအခြငအေရးမား၊ ပညာေရးႏင ကနးမာေရးက႑မားက ကာကြယရန တးျမငလပေဆာငျခငးတ႔ကလ ႀကဆသည။ ႏငငတကာအသငးအ၀ငး အေနျဖင ျမနမာႏငင၏ ဆငးရမြေတ မႈပေပာကေရးအတြကႀကးပမးခကမားက ၀ငး၀နးကညရန ပနၾကားထား သည။ အႀကျပခကမားေပးသြားသည။

32. ပါကစၥတနႏငငက ျမနမာႏငငသည ဒမကေရစလမးေၾကာငးက ပမအားေကာငးေအာငလပေဆာငမညဟ ေမာ လငသည။ ျမနမာျပညသမားအေပၚသကေရာကေစသည စးပြားေရးပတဆ႔မႈမားက ယခထမဖယရားေသးသည အေပၚမတတမးတငၿပး ဖယရားသငေၾကာငးဆသည။ ပါကစၥတနႏငငက အခ ႔ေသာလနညးစအပစ၀ငမား အေပၚ ဘာသာေရးႏင လမးစခြျခားဖႏပမႈမား ရေနသညက စးရမမသည။ အႀကျပခကမားေပးသြားသည။

33. ဟနေဂရႏငငက အျပစကးလြနသမားအျပစမလြတကငးေနျခငးအေပၚစးရမေၾကာငးႏင အတငးအၾကပေပာက ဆးေစျခငး၊ မတရားဖမးဆးျခငး၊ ႏငငေရးေၾကာင ေထာငချခငး၊ လငပငးေစာကားျခငး၊ ႏပစကျခငးစသည လ႔ အခြငအေရးခးေဖာကျခငးမားက စစမးစစေဆးရနႏင ကးလြနသမားက တရားဥပေဒအရအေရးယရန တက တြနးသြားသည။ ကေလးကာကြယေစာငေရာကျခငးက ႀကဆသည။ ကေလးစစသားအသးျပျခငးႏင အမးသမး မားအေပၚခြျခားဖႏပျခငးမားႏင ပတသကၿပး စးရမပပနသည။ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညလြတေျမာကလာျခငးက ႀကဆသည။ အႀကျပခကမားေပးသြားသည။

34. ကေနဒါႏငငက ျမနမာႏငင၏လ႔အခြငအေရးအေျခအေနမားအေပၚ စးရမပပနၿပး ႀကတငေမးျမနးထား သည ေမးခြနးမား အထးသျဖင လ႔အခြငအေရးကြာဟေနျခငးမားႏငပတသက၍ ပါလမနကမညကသ႔ ဥပေဒ မား ျပဌာနးလပေဆာငမညဆေသာ အခကႏင ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးလပငနးစဥမားထ ပါ၀ငျခငးမရသည အခကမားက ေျဖၾကားရန ပနၾကားသည။ အႀကျပခကမားေပးသြားသည။

35. စလေဗးနးယားႏငငက ျမနမာႏငငတြင ကေလးအခြငအေရးအတြက ႏငငေတာေကာမတေပၚေပါကလာျခငးႏင ႏငငေတာ အမးသမးေရးရာအဖြ႔ေပၚလာျခငးက ႀကဆသည။ ထအဖြ႔မားက အစးရက လေလာကေသာ ရငးျမစ မားေထာကပေပးရန အားေပးသည။ လြတလပစြာ ထတေဖာေျပာဆျခငး၊ ကးကြယျခငး၊ စေ၀းျခငးႏင အဖြ႔အ စညးဖြ႔စညးျခငးတ႔ႏင ပတသက၍ စးရမမသည။ သန႔ရငးသညေရရေရးႏင ပတသကၿပး ေမးခြနးထတသည။ အႀကျပခကမားေပးသြားသည။

36. ဗငနဇြလားႏငငက ျမနမာႏငငတြင ဒမကေရစထြနးကားေရးအတြက ျမနမာႏငင၏ လမးျပေျမပ(၇) ခကက အသအမတျပ သည။ (၉၂) ရာခငႏႈးကေထာကခခသညဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက မးေမာငးထးျပသြားသည။ တငးျပညအတြငး စညးလးည ညြတျခငးအတြက ႏငငတကာ၏ေထာကခအားေပးမႈသည မရမျဖစ လအပ ေၾကာငးႏင လကရခမတထားေသာ စးပြားေရး ပတဆ႔မႈမား ထရလဒမားေပၚထြနးလာေအာင ေဆာငရြကေပး ႏငမညမဟတဟဆသည။ အႀကျပခကမားေပးသြားသည။

37. ဘရာဇးႏငငက ျမနမာႏငငတြငေရြးေကာကပြကငးပႏငျခငးႏင ျမနမာအစးရအေနျဖင လ႔အခြငအေရးစာခပ မားက လကမတေရးထးရန စဥးစားေနျခငးတ႔က အသအမတျပသည။ စစတပက လငပငးဆငရာ အၾကမး ဖကျခငးမားကးလြနေနသည ဟစြပစြခကမားအေပၚကလ စးရမမသည။ ျမနမာအစးရအေနျဖင အေျခခ လြတ

82


လပခြငမားက ကာကြယေပးျခငး၊ အမးသား ျပနလညေပါငးစညးေရးလပငနးက လပေဆာငျခငးႏင ယၾကည ခကေၾကာငအကဥးကေနသမားအား ျပနလႊတေပးျခငးမားက လပေဆာငမညဟ ေမာလငသည။ အႀကျပ ခကမားေပးသြားသည။

38. ရရားႏငငက ျမနမာႏငငတြင လ႔အခြငအေရးႏငပတသကၿပး ႏငငတကာအသငးအ၀ငးတ႔ႏင ဆကလကေတြ႔ဆ ညႏႈငးေနျခငး မားက အသအမတျပသည။ ႏငငေရးစနစသစတခထေထာငျခငးႏင ဒမကေရစလမးေၾကာငး လပငနးစဥက ေလလာသည။ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအနညးဆးႏငငျဖစေနသညျမနမာႏငငအေနႏင ရငဆငေနရ ေသာ စမေခၚခကမားက အသအမတျပသည။ အႀကျပခကမားေပးသြားသည။

39. အႏၵယႏငငက ျမနမာႏငင၏ ႏငငေရးျပျပငေျပာငးလခကမား၊ အမးသားစညးလးညညြတမႈမားႏင အမးသား ျပနလညေပါငး စညးေရးလပငနးမားအတြက ႀကးပမးေဆာငရြကခကမားက အသအမတျပသည။ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒေပၚေပါကလာျခငး ႏင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညကျပနလညလႊတေပးသညအေပၚ ႀကဆသည။ ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးလပငနးမားႏင ပးေပါငး လာျခငး၊ လကနကးမႈ၊ ကေလးအခြငအေရးႏင အဓမၼလပ အားေစခငးမႈတ႔ႏငပတသက၍ ေျခလမးသစမားျဖင တးျမင လပေဆာငလာချခငးတ႔အေပၚ အသအမတျပ သည။ အႏၵယႏငငအေနျဖင ပးေပါငးေဆာငရြကသြားမညဟ လကကမးသည။ အႀကျပခကမားေပးသြားသည။

40. ျပငသစႏငငက ျမနမာႏငင၏ လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင၊ သတငးမားရရခြငႏင လ႔အခြငအေရး ကာ ကြယေစာငေရာက သမားႏင တငးရငးသားလမးမား၏အေျခအေနမားအေပၚ စးရမပပနမသည။ အငအယလ အအဖြ႔က ျမနမာႏငငရ အဓမၼလပအားေစခငးျခငးအေပၚ ျပစတငရႈတခထားျခငးအား မတတမးတငထားသည။ အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရ၏အစရငခစာက တခ႔ေသာ အတငးအၾကပေပာကဆးေစမႈ၊ တရားလကလြတ သတျဖတအျပစေပးမႈ၊ မတရားဖမးဆးမႈႏင ႏပစကညငးပမးမႈတ႔သည စစပြဆငရာရာဇ၀တမႈမားႏင လသားမး ႏြယတခလးအေပၚကးလြနသညရာဇ၀တမႈမား ေျမာကသညဟဆ ထားေၾကာငးအေပၚ ေထာကျပသည။ ထသ႔ ကးလြနသမားအား တရားဥပေဒအရ အေရးယရန ေတာငးဆသည။ အႀကျပခကမားေပးသြားသည။

41. ဘဂၤလားေဒရႏငငက ႏငငတကာပးေပါငးေဆာငရြကျခငးသည ျမနမာႏငငအတြကအေရးႀကးေၾကာငးဆသည။ လကနကးမႈ တကဖကေရးႏငပတသကၿပးစမကနးခမတေဆာငရြကျခငးက ခးကးသည။ စေဒါေကာမတ ကစးရမသကသ႔ ရခငျပည နယေျမာကပငးရ မြတဆလငအမးသမးမားႏင မြတဆလငမားအေပၚ ကန႔သတ ခကမားႏင ခြျခားဖႏပမႈမားရေနသညအေပၚ စးရမမကငးျဖစမေၾကာငး ဆ၏။ ကေလးအခြငအေရးေကာမတက စးရမေနသည လနညးစ၀ငကေလးမားအေျခအေနက မတတမးတငသည။ အႀကျပခကမားေပးသြားသည။

42. ျမနမာကယစားလယအဖြ႔က ျပနလညတန႔ျပနေျဖၾကားရာတြင ေရြးေကာကပြဥပေဒမားသည ႏငငသားတငးက လမး၊ ဘာသာ၊ ေဒသ၊ လငခြျခားျခငးလး၀မရဘ ႏငငေရးပါတထေထာငခြငႏင တသးပဂၢလကယဥၿပငသ အျဖစ ပါ၀ငအေရြးခယခပင ခြငမားက အျပညအ၀ေပးထားခသညဟဆသည။

43. မတပတငထားေသာႏငငေရးပါတတငးက ပါတ၏ေပၚလစမားအား သတငးဌာနအမးမးမတဆင ေဖာျပႏငရန အတြက ခြငျပ ထားသည။ ပါတတငးက ေရြးေကာကပြအတြကလႈ႔ေဆာရန ၿငမးခမးစြာစေ၀းခြငႏင အဖြ႔ဖြ႔စညး ခြငမား ခြငျပထားသည။ ေရြးေကာကပြတြင မေပးႏငသမဆႏၵရငအေရအတြက၊ ႀကတငမအေရအတြကႏင ယဥျပငသ အမတေလာငးတဥးခငးစ က ေထာကခမေပးၾကသညမေပးသရာခငႏႈးမားအပါအ၀င ေရြးေကာက ပြ ရလဒမားက သတငးစာမားတြငေၾကညာေပးပါသည။

44. မတပတငခေသာ ပါတ (၄၂) ပါတအနက (၃၇) ပါတသည ေရြးေကာကပြတြင ပါ၀ငယဥၿပငခၾကသည။ ပါတ ေပါငး (၂၂) ပါတ မ ယဥၿပငသ (၁၁၄၈) ဥးႏင တသးပဂၢလအျဖစယဥၿပငသ (၆) ဥးတ႔အႏငရရခသည။ ထ ပါတမားထတြင တငးရငးလမးမား ပါတ (၆) ပါတပါ၀ငသည။

45. မညသမဆ ေရြးေကာကတငေျမာကခရသညကယစားလယက ကန႔ကြကခြငရသည။ ေရြးေကာကပြအမႈ ကး လြနမႈမားႏင မသမာမႈမားအတြက တရားရးမားက ဖြငလစခၿပး လပငနးမားလညပတေဆာကရြကေစခသည။

46. စေဒါစာခပကအေကာငအထညေဖာမႈႏငပတသကၿပး ကယစားလယအဖြ႔က ျမနမာႏငငရ တရားဥပေဒမားျဖင သာမက ျမနမာယဥေကးမႈအစဥအလာမားကလ အမးသမးမားႏင မနကေလးမားကေစာကားမႈမား မျဖစ ေအာင ထမးသမးကာကြယထားေပး သညဟဆသည။ အမးသမးမားဘ၀တးတကျမငမာေရးဆငရာ ႏငင ေတာစမကနး (၂၀၁၁-၂၀၁၅) က အေကာငအထညေဖာေနၿပး သကဆငရာ၀နႀကးဌာနမား၊ ကလသမဂၢ လဥး ေရ ရပေငြအဖြ႔ႏင အျပညျပညဆငရာ အစးရမဟတသည အဖြ႔အစညးမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငေနၿပျဖစ

83


သညဟဆသည။ 47. အမးသမးမားသည အစးရဌာနမားတြင တနးတညမပါ၀ငေနၿပး ရာထးႀကးတာ၀နမားကလ ထမးေဆာငေန

သည။ (၆၃.၉၉) ရာခငႏႈးမာ ကနးမာေရးက႑၊ (၇၆.၄၆) ရာခငႏႈးမာ ပညာေရးက႑ႏင (၅၀.၉၉) ရာခငႏႈးမာ စမခန႔ခြေရးက႑မားတြင တာ၀နထမးေဆာငလကရသည။

48. အစးရသည မခင၊ ေမြးကာစ၊ ဆယေကာသကႏင ကေလးမားကနးမာေရးေစာငေရာကမႈမားက မးဆကပြား ကနးမာေရး အစအစဥႏင အမးသမးႏငကေလးကနးမာေရးဖြ႔ၿဖးေရးအစအစဥမားမတဆင အေကာငအ ထညေဖာေနသည။ ကနးမာေရး အတြက အရညအခငးႏငအရညအတြကျပညမသည လသားရငးျမစမား တး တကလာလကရၿပး ေကးလကေဒသမား၌ ၀နေဆာငမႈမားကျဖန႔ေ၀ႏငရန လပေဆာငေနပါသည။

49. အစးရသည ရပပငးမသနစြမးသမားႏင စတမျပညသမားအတြကေကာငးမားက ဖြငလစခပါသည။ လကရ အခနတြင မသနစြမးသမားအတြက ႏငငေတာစမခက (၂၀၁၀-၂၀၁၁) ကေဖာေဆာငထားၿပး တႏငငလးရ မသနစြမးသမားအတြက လပေဆာငေပးမညျဖစသည။

50. ၁၉၈၈ ခႏစကထညးက ေသဒဏစရငျခငးက ကငသးျခငးမရေတာပါ။ 51. “ႏငငေရးအကဥးသား” ႏင “ယၾကညခကေၾကာငအကဥးကေနသ”မားဆသညမာ ႏငငေရးယၾကညခက

ေၾကာင ဖမးဆး ခေနရသမားမဟတလ တညဆဥပေဒမားက ခးေဖာကေသာေၾကာင ေထာငဒဏကခေနသ မားသာျဖစသည။

52. ႏပစကညငးပမးမႈသည ဆး၀ါးေသာရာဇ၀တမႈျဖစၿပး ႏပစကျခငး၊ ရကစကၾကမးၾကပစြာ၊ လမဆနစြာႏင ဂဏ သကၡာ ညးႏြမးေစေသာဆကဆျခငးမားက ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက တားျမစထားပါသည။

53. ျမနမာႏငငသည ကလသမဂၢ၏ အကဥးသားမားအေပၚဆကဆျခငးဆငရာ အနမဆးစညးမဥးမားက အေကာင အထညေဖာ ေဆာငရြကေနသည။ ေထာငမားတြင ဆရာ၀နမား သနာျပမားထားၿပး အေထြေထြေဆးရမားတြင အထးကမားႏငလ ကသႏငေအာင စစဥေပးသည။ မသားစေတြ႔ခြငမားကလ ခြငျပသည။

54. အငစအာစအဖြ႔ႏင အစးရအၾကား နားလညမႈစာခၽြနလႊာက လကမတေရးထးထားျခငးမရေသာလ အငစအာစ အဖြ႔သည ၁၉၉၉ ခႏစမ ၂၀၀၅ ခႏစအတြငး ေထာငမားႏငစခနးမားထသြားေရာကမႈ (၄၀၆) ႀကမလပေဆာင ခသည။ ေနာကပငးတြင သတ႔ ဖကက သြားေရာကရနက ရပတခသည။ သ႔ေသာ ၂၀၀၈ ခႏစ ဆငကလနး နာဂစ အၿပးတြင ေနာကထပ (၁၆) ႀကမ သြားေရာကခသည။

55. ျမနမာႏငငသည လြတၿငမးခမးသာခြငမားက ျပလပေပးပါသည။ ၁၉၈၉ ခႏစမစတင၍ ကလသမဂၢ၊ ယနကစ က ႏင အငအယလအအဖြ႔မားက ျပနလႊတေပးရနပနၾကားခသမားအပါအ၀င အကဥးသား (၁၁၄၈၀၃) ဥးက လြတၿငမးခမးသာခြငေပးခပါသည။

56. ျပနၾကားေရး၀နႀကးဌာနသည လပဂၢလ၊ ရပရြာ၊ တငးရငးသားႏင ဘာသာေရးအပစမားအေပၚ မနးတးမႈမား လႈ႔ေဆာေပးသည အရာမား သ႔မဟတ အရြယမေရာကေသးေသာသမား၏ စတပငး၊ အကငစာရတပငးႏင ရပပငးဆငရာဖြ႔ၿဖးမႈအေပၚ ဆးဆး၀ါး၀ါးသကေရာကေစမညအေၾကာငးအရာမားက အစရငခ၊ ထတေ၀၊ ျဖန႔ ချခငးမးမျဖစေစရနမားအတြကသာ မဒယာမားက ႀကတငတားျမစျခငးလပေဆာငပါသည။ ဖြ႔စညးပအေျခခ ဥပေဒက ႏငငသားတငးအတြက အေျခခဥပေဒမားက အာမခေပး သည။

57. အစးရသည (၂၀၀၁ - ၂၀၀၂) ခႏစမစတင၍ ႏစေပါငးသးဆယ ေရရညပညာေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈစမကနးက ခမတခသည အခနမစ၍ ေကာငးအပႏႈးမားႏင ေကာငးတကမႈနႈးမား သသသာသာတးတကလာသည။ ေကာငးထြကႏႈးမားလ ေလာကသြားခသည။

58. ရကႏကအျပစေပးျခငးႏင အရကခြအျပစေပးျခငးမားက ျမနမာႏငငရေကာငးမားတြင အသးမျပရန ထထ ေရာကေရာက ပတပငတားျမစထားသည။ ေကာငးမားအားလးတြင ျမနမာဘာသာသည အမားသး ဘာသာ ျဖစသည။ သ႔ေသာ ေကာငးမားႏင ရးမားတြင တငးရငးသားဘာသာစကားက လြတလြတလပလပအသးျပေပး ထားသည။ ေကာငးဆရာဆရာမမားက တငးရငးသားလမးမားေဒသတြင စာသငၾကားရာတြင မခငဘာသာ စကားျဖငထညသြငးသငၾကားရန ခြငျပထားသည။

59. အငယာလနႏငငက ျမနမာႏငငတြင စစတပ၊ ရမားႏင (နကစ)နယျခားတပမားက လ႔အခြငအေရးမားက စနစ တကႏင ကယကယျပန႔ျပန႔ခးေဖာကေနသညအေပၚ စးရမမသည။ ထခးေဖာကမႈမားတြင တငးရငးသား လမးမား၏ အေျခခအခြင အေရးမားက ျငငးပယျခငး အထးသျဖင ရဟငဂာမားအေပၚ လပေဆာငေနျခငးႏင

84


အကဥးသားမား၏ဘ၀ျပညစေရးႏင ပတသကသည ဆး၀ါးလေသာအျဖစအပကမားပါ၀ငသည။ ထ႔ျပင လြတ လပေသာတရားစရငမႈမ႑ငမရျခငး၊ တရားဥပေဒ စးမးမႈအားနညးျခငးႏင အျပစကးလြနသမားအျပစမ လြတ ကငးေနျခငးမားက စးရမသညဟ ထတေဖာေျပာဆခသည။ လ႔ အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားက ရပတရန၊ အျပစကးလြနသမားအျပစမလြတကငးေနမႈက အဆးသပရန၊ တငးရငးသား လနညးစမားအေပၚ ခြျခားဖႏပမႈ မားက ရပဆငးရန၊ ႏငငေရးအကဥးသားမားက အျမနဆးျပနလႊတရန ေတာငးဆခသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

60. ၾသစႀတးယားႏငငက လၿခေရးတပဖြ႔မားက အငအားအဆမတနအသးျပျခငး၊ အတငးအၾကပေပာကဆးေစျခငး၊ ႏပစကျခငး၊ ႏငငေရးလႈပရားသမားက အျပစေပးအေရးယျခငးႏင တငးရငးသားလမးစမားအေပၚ ခြျခားဖႏပ ျခငးမားစသည ကလသမဂၢ လ႔အခြငအေရးဌာနမားက စးရမသညအခကမားက ျပနလညကးကားသြားပါ သည။ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညအား ေရြးေကာက ပြတြငပါ၀ငခြငမျပျခငးက စးရမမသည။ အႀကျပခကမား ေပး ခပါသည။

61. ဘယလဂယႏငငက ျမနမာႏငငတြင ေသဒဏစရငျခငးက မကငသးေတာဟဆေသာလ တရားရးမားက ေသ ဒဏေပးသည အမန႔မားဆကလကခမတေနျခငးက စတမေကာငးျဖစမေၾကာငး ဆသည။ ေသဒဏဖကသမး ျခငးႏင ပတသကသည သတငး မားကေမးျမနးသည။ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညလြတေျမာကလာမႈက ႀကဆ ေသာလ ရးတငစရငျခငးမရဘ ဖမးဆးထားေသာ အကဥးသား (၂၂၀၀) ဥးႏင သတ႔အေပၚကေရာကႏငသည အၾကမးဖကမႈမားအေပၚ ဆကလကစးရမေၾကာငးေျပာဆခသည။ ရဟငဂာမားသည ႏငငသားျဖစခြင ရရန မျဖစႏငေၾကာငး ေျပာဆခသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

62. ကးဘားႏငငက ျမနမာႏငင၏ ကလနျဖစခေသာသမငးေၾကာငးႏင တငးရငးသားလမးမားစြာရမႈက အသအ မတျပသည။ အမးသားျပနလညေပါငးစညးေရးႏင တငးရငးသားစညးလးညညြတေရးတ႔ အတြကႀကးပမးခက မားက မးေမာငးထးျပခသည။ ၿမ႔ျပႏငေကးလကေဒသမား ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈစမကနးမားႏင ကနးမာေရး က႑ အတြက အသးစားရတမားတးလာျခငး၊ ေထာငစႏစရညမနးခကျပည၀ေစရန ႀကးပမးေဆာငရြကချခငးမားက လ႔အခြငအေရးတးတကမႈမားအျဖစ မတတမးတငခသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

63. ဆြစဇာလနႏငငက ျမနမာႏငငတြင ႏငငေရးအကဥးသားေပါငး (၂၀၀၀) ေကာကဖမးဆးထားျခငးအေပၚ စးရမ မသည။ ရခငျပညနယေျမာကပငးရ မြတဆလငမားႏင တငးရငးသားလမးစမား၏အေျခအေနမား၊ လၿခေရး တပဖြ႔မား၏ အငအား အဆမတနအသးျပမႈမားႏင ႏပစကမႈမားအေပၚလ စးရမမသည။ အႀကျပခကမား ေပး ခပါသည။

64. ဂာမဏႏငငက ကေလးစစသားအသးျပမႈႏင လနညးစအခြငအေရးမားအေပၚ ျမနမာႏငငအေနျဖင မညကသ႔ လပကငေဆာင ရြကေနေၾကာငး ေမးခြနးထတခသည။ မြတဆလငမား၏တရား၀ငအဆငအတနးႏင သတ႔ အေပၚ လပအားေပးေစခငးျခငးမ ကာကြယေပးျခငးႏငပတသက၍ ေမးခြနးမားေမးခသည။ ထ႔ျပင လြတလပစြာ စေ၀းခြင၊ ဖြစညးခြင၊ သြားလာခြငႏင ေျပာဆ ခြငမားအေပၚ ကန႔သတခကမားက ဖယရားရနႏင စာေပ စစစ ျခငးက ရပဆငးရနႏငပတသကသညမားကလ ေမးျမနးခသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

65. တရကႏငငက ျမနမာႏငင၏ လကနကးမႈႏငပတသက၍ တးတကလာေသာလပေဆာငခကမားႏင ကေလး စစသားအသးျပမႈ အေပၚစစမးစစေဆးခကမားက ႏစေထာငးအားရျဖစမသည။ ေသဒဏစရငျခငးက လကေတြ႔ မကငသးေတာသညအေပၚ မတတမးတငသည။ ျပညတြငးဥပေဒမားႏင ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးဥပေဒမား အၾကား မညကသ႔သဟဇာတျဖစေအာင လပေဆာငမညနညးဆသညေမးခြနးက ေမးျမနးခသည။

66. ကရးယားျပညေထာငစသမၼတႏငငက ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြအပါအ၀င ဒမကေရစလမးျပေျမပ (၇) ခကအတြက ျမနမာႏငင၏ ႀကးပမးလပေဆာငခကမားက အသအမတျပေသာလ ေရြးေကာကပြသည လြတလပသန႔ရငး သညဟမဆႏငေလာကသည အေျခအေနမးရခသညက စးရမမသည။ ယၾကညခကေၾကာင အကဥးကေနသ မား၊ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏင အေျခခလြတလပခြငမားအေပၚကန႔သတေနသညဆသည သတငးမား အေပၚ စးရမပပနမသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

67. နကြာရာဂြာႏငငက အမးသားျပနလညသငျမတေရး၊ ၿငမးခမးေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြက ရငဆငေနရ ေသာ စမေခၚခက မားက မတတမးတငသည။ ထ႔ျပင အမးသားစညးလးညညြတေရးႏင ဒမကေရစ လမး ေၾကာငးသ႔ခတကေရးအတြက ႀကးပမး ခကမားက အသအမတျပသည။ ႏငငတကာ၏ ကညေထာကခမႈမား

85


လအပေၾကာငး မးေမာငးထးျပသည။ နကြာရာဂြာႏငငသည ကယပငဆးျဖတခြငႏင လမးျပေျမပအတငး အေကာငအထညေဖာျခငးမားကအေႏာကအယကျဖစေစသည ပတဆ႔ လပေဆာငခကမားက မေထာကခပါ။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

68. အာဇနဘဂနႏငငက လ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေပၚလာျခငးကမတတမးတငၿပး ၁၉၈၈ ခႏစကထညးက ေသဒဏ စရငျခငးမရေတာသညအခကက လႈကလစြာ ႀကဆသည။ ထ႔ျပင အမးသမးအခြငအေရးဆငရာ အဖြ႔အစညး မားထေထာငျခငးက ႀကဆသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

69. မယလဒကႏငငက လ႔အခြငအေရးႏငပတသကၿပး ျမနမာအစးရ၏ ႏငငတကာႏငပးေပါငးလပေဆာငလစတက အသအ မတျပသည။ ဒမကေရစအသြငကးေျပာငးေရးအတြက ႀကးပမးမႈကႀကဆၿပး ဒမကေရစျပျပငေျပာငး လေရးအတြက လပေဆာငရာတြင ပြငလငးၿပးအားလးပါ၀ငမႈရရနလအပေၾကာငးဆသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

70. ဆဒနႏငငသည ျမနမာအစးရ၏ ကေလးတရားရးမားထေထာငျခငးႏင ကေလးစစသားမားအတြက ျပနလည ျပစ ပးေထာငေရးလပငနးမားလပေဆာငေပးျခငးမားအပါအ၀င ကေလးအခြငအေရးမားအေပၚ ကာကြယေပး မႈမားအတြက ခးကးသည။ အမးသားျပနလညသငျမတေရးအတြကလပေဆာငမႈကလ ေကနပမသည။ ျမန မာႏငငအေပၚခမတထားသည ပတဆ႔မႈမားက ဖယရားပစရန ေတာငးဆသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

71. တေမာႏငငက ျမနမာအစးရ၏ ကေလးအခြငအေရးမားအေပၚကာကြယေပးခကမားက အသအမတျပသည။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြက ၿငမးခမးစြာကငးပႏငချခငးႏင လကနကကငအဖြ႔မားအား လကနကႏင ၿငမးခမးေရး လလယေအာင လပေဆာငလာချခငးအေပၚ ႏစေထာငးအားရျဖစမသည။ ကနရေနေသးေသာလကနကကင အဖြ႔မားႏငပတသကသည အစအစဥႏင အျခားႏငငေရးအဖြ႔အစညးမားႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမညအစအစဥမား အေၾကာငး ေမးျမနးခသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါ သည။

72. အေမရကနျပညေထာငစက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညျပနလညလြတေျမာကလာျခငးကႀကဆၿပး လ႔အခြငအေရး မားအား စနစတက ခးေဖာကေနမႈအေပၚ ကန႔ကြကရႈတခသည။ အကဥးသား (၂၁၀၀) ဥးအား ဖမးဆးထား ျခငးႏင လြတလပၿပး တရားမတ မႈမရေသာ ေရြးေကာကပြတ႔အေပၚ စတပကမသည။ အစးရအေပၚေ၀ဖနေျပာ ဆသမားသည ေႏာကယကျခငး၊ မတရားဖမးဆးခရျခငး၊ ႏပစကချခငးႏင သတျဖတခရျခငးမား ႀကေနရ ေၾကာငး မတတမးတငထားသည။ တငးရငးသားလမးမား အေျခအေနႏင ပတသကၿပး စးရမေၾကာငး ေျပာဆ ခသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

73. ေဂာဒနႏငငက ျမနမာႏငငတြင လ႔အခြငအေရးအေျခအေနမားတးတကလာမညဟေမာလငၿပး မြတဆလင လ နညးစမား အထးသျဖငအမးသမးမားႏင မနးကေလးငယမား၏ လ႔အခြငအေရးအေျခအေနမားအေပၚ စးရမ မေၾကာငးဆသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

74. နယးဇလနႏငငက ျမနမာအစးရသည ျပညသမားအား လသားခငးစာနာမႈအကအညမားကေဆာငရြကျခငးႏင ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးတာ၀နရမႈမားက ေကာငးမြနစြာေဖာေဆာငျခငးမားအား လပေဆာငသြားမညဟ ေမာလငေၾကာငးဆသည။ ႏငငေရးအကဥးသားမားအားလးက ျပနလႊတေပးမညဟလေမာလငသည။ ကေလး မား အထးသျဖင ကေလးစစသားအျဖစ စေဆာငးခရသညကေလးမားအေျခအေနက ဆကလကပပနသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

75. ပလနႏငငသည ျမနမာႏငငတြင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတရပေပၚလာခေသာလ ဘာသာေရးလနညးစမားအေပၚ ကန႔သတ ဖႏပသညအျပအမမားက ဆကလကလပကငေနသညအတြက ၀မးနညးေၾကာငး ေျပာဆသည။ တငးရငးသားႏင ဘာသာေရး လနညးစမားက အေျခခအခြငအေရးမား ကငသးခြငေပးရန ေတာငးဆသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

76. ဘာရမးႏငငက ျမနမာႏငငတြင လ႔အခြငအေရးထြနးကားေရးအတြကအစးရ၏ႀကးပမးမႈမားက ႀကဆသည။ ကေလးမား အခြငအေရးတးတကျမငမားေရးႏင ေထာငစႏစရညမနးခကမားျပညမေရးတ႔အတြက လပေဆာင မညႏငငေတာ အစအစဥမားႏငပတသက၍ ေမးျမနးသည။ စေဒါေကာမတ၏ အႀကေပးခကမားအေပၚ အေကာငအထညလပေဆာငေနမႈကလ ေမးျမနးခသည။

77. ဂရႏငငက လ႔အခြငအေရးတးတကျမငမားေရးအတြက ႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပထး လပ နညးအေပၚ ျမနမာႏငငက တနဖးထားသညအခကအား ႏစေထာငးအားရျဖစမသည။ ႏငငေရး လပငနးစဥမား

86


ထတြင ဒမကေရစအငအားစမားအားလးအျပညအ၀ပါ၀ငႏငသည ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးေရးတခက ခြငျပရန အားေပးခသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

78. ဥရေဂြးႏငငက ျမနမာႏငငအေနျဖင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးေရးလမးကခတကႏငရနဆႏၵျပျခငးႏင ေဒၚေအာငဆနးစ ၾကည လြတေျမာကလာျခငးတ႔အေပၚ ႀကဆသည။ေရြးေကာကပြသည ႏငငေတာေတြ႔ဆေဆြးေႏြးမႈမား၏ လမး စျဖစမညဟ ေမာလငသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

79. ေပၚတဂႏငငက ႏငငေရးအကဥးသားျပနလႊတေပးမညအစအစဥအေၾကာငးႏင ႏငငေရးအခြငအေရးမားျပန လညေပးအပေရး ဆငရာ ေမးခြနးမားက ေမးျမနးခသည။ ေထာငမားအတြငးႏပစကညငးပမးမႈအေျခအေနက မညသ႔ကငတြယေျဖရငးမညက လ ေမးခသည။ လငမယားအၾကားမဒနးကငျခငးသည ရာဇ၀တမႈ အျပစအသ အမတမျပသညအခကအေပၚ စးရမသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

80. ဆးရးယားႏငငက ျမနမာအစးရ၏ လမးျပေျမပ(၇) ခကက မးေမာငးထးျပပါသည။ ၂၀၁၀ ေရြးေကာကပြႏင ကနးမာေရး၊ ပညာေရး၊ ကေလးကာကြယေရး၊ အမးသမးအခြငအေရးႏင မသနစြမးသမားအခြငအေရးတ႔ႏင ပတသကသညအရာမား တး တကလာေအာငလပေဆာငခကမားက ႀကဆသည။ ႏငငတကာက ကညမႈမား ေပးရနအတြက တကတြနးခၿပး ျမနမာႏငင အေပၚ၀ငး၀နးဖအားေပးျခငးေၾကာင အခကအခမားႀကေစသညဟ ေထာကျပေျပာဆသြားသည။

81. ယကရမးႏငငအေနႏင ျမနမာအစးရသည အဓကဥးစားေပးလပေဆာငမညအခကမားထတြင လ႔အခြငအေရး ကာကြယေပးျခငးက ထညသြငးေဆာငရြကမညဟ ေမာလငေၾကာငးေျပာဆသည။ ႏငငေတာစမကနးႏင ပတ သကၿပး ေမးခြနးမားေမးထားသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

82. ဒနးမတႏငငသည ျမနမာႏငင၏ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒထတြငပါ၀ငသညအခကမား အထးသျဖင လြတလပ စြာေျပာဆခြင၊ ဖြ႔႕စညးခြင၊ စေ၀းခြငမားႏင ခပေႏာငခရသမား၏အခြငအေရးမားသည ႏငငတကာ လ႔အခြင အေရးစခနႏင မကကညဟ မတတမးတငသည။ ၿငမးခမးစြာဆန႔ကငသမားႏင တငးရငးသားလနညးစမား အေပၚ ႏပစကျခငးႏင မတရားဖမးဆးျခငးမား အေပၚ စးရမမၿပး ထသမားကျပနလႊတေပးရန ေတာငးဆခ သည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

83. အာဂငတးနားႏငငက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညကျပနလညလႊတေပးျခငးက အျခားႏငငေရးအကဥးသားမား လြတေျမာကေရးႏင ႏငငေရးပါ၀ငခြငအတြကလမးစအျဖစႀကဆခသည။ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားအား စစမးစစေဆးသည တရားစရငေရး ယႏယားႏငပတသကၿပး ေမးခြနးထတခသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါ သည။

84. ေနာေ၀းႏငငက လ႔အခြငအေရးကာကြယေရး။ ဒမကေရစေျပာငးလေရးႏင အမးသားျပနလညသငျမတေရးတ႔ တြင အခကအခမားရေၾကာငး မတတမးတငသည။ ကေလးအခြငအေရးကာကြယေစာငေရာကေရးႏင ပတ သကၿပး ကလသမဂၢႏင ပးေပါငးေဆာငရြကလာခကမားက မတတမးတငသည။ လကနကးမႈ တကဖကေရး၊ ကေလးစစသားမားအား လမႈအသငးအ၀ငးမား ၾကားတြင ျပနလည၀ငဆန႔ေရး၊ အဓမၼလပအားေစခငးမႈ တက ဖကေရးတ႔ႏငပတသကၿပး လပေဆာငခကမားက ေကနပႏစသကသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

85. အတလႏငငက ေဒၚေအာငဆနးစၾကညလြတေျမာကျခငးကႀကဆၿပး ေရြးေကာကပြက မတတမးတငသည။ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမားႏင ကးလြနသမားအျပစမလြတကငးေနျခငးတ႔အေပၚ စးရမသည။ အထးသျဖင ေသဒဏစရငျခငး၊ ကေလးစစသား၊ ႏပစကျခငး၊ လပအားေစခငးျခငး၊ လငပငးအၾကမးဖကျခငး၊ လြတလပစြာ ထတေဖာေျပာဆမႈအေပၚ ကန႔သတျခငး တ႔အျပင တငးရငးသားမားအခြငအေရးႏင ဖမးဆးခေနရေသာသမား အခြငအေရးတ႔ႏငပတသကၿပး စးရမပပနသည။ အႀကျပခကမား ေပးခပါသည။

86. ျမနမာကယစားလယအဖြ႔က လ႔အခြငအေရးဆငရာအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရမားသည သတ႔၏ခရးစဥမား အတြငး သြားေရာကလသညေနရာမားသ႔ သြားေရာကႏငရနႏင ေတြ႔ဆလေသာသမား နင ေတြ႔ဆႏငရန စစဥ ေပးခေၾကာငး တငျပသည။

87. ျမနမာလ႔အခြငအေရးအဖြ႔သည ကနဥးစတငသညအဆငတြငသာရေနေသးၿပး ထအဆငမေန၍ ပရစမ၀ါဒမား ႏငကကညသည ႏငငေတာလ႔အခြငအေရးေကာမရငအေနျဖငေပၚထြနးလာရန ရညမနးထားသည။

88. ၂၀၀၆ ခႏစကထက အစးရသည လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈမားႏငပတသကသညတငၾကားစာမားက သက ဆငရာ၀နႀကးဌာန သ႔ေပးပ႔တငၾကားႏငေၾကာငးက အမားသေစရနသတငးစာမားတြင ထညသြငးေၾကညာခပါ

87


သည။ ၂၀၁၀ ခႏစ ဇနန၀ါရလမ ၾသဂတလအတြငး ျပညထေရး၀နႀကးဌာနသည တငၾကားစာေပါငး (၅၀၃) ေစာင ကလကခရရခၿပး (၁၉၉)မႈက ကငတြယ ေျဖ ရငးေပးႏငခသည။ (၂၀၃) မႈကဆကလကစစမးေနဆျဖစၿပး (၁၀၁)မႈမာ မားယြငးစြာတငၾကားမႈမားျဖစေနေၾကာငး ေတြ႔ရခရသည။

89. ကယစားလယအဖြ႔က အစးရသည တရားဥပေဒျပဌာနးေရးႏင ဥပေဒမားသကေရာက အေကာငအထညေဖာေရး က တးတကေကာငးမြနေအာငလပေဆာငႏငခသညဟဆသည။ ၁၉၉၆ ခႏစတြင ျမနမာအမးသမးေရး ရာ ေကာမတက ဖြ႔စညး တညေထာငချခငး၊ ၂၀၀၄ ခႏစတြင ပါလာမစာခပကလကမတေရးထးချခငးႏင ၂၀၀၅ ခႏစတြင လကနကးမႈဆန႔ကငေရး ဥပေဒက ျပဌာနးလကျခငးမားက လပေဆာငခသညဟဆသည။

90. ျမနမာႏငငအေပၚခမတထားသည စးပြားေရးပတဆ႔မႈေၾကာင အထညခပစကရ (၁၆) က ပတခရသည။ ႏငင ျခား ကမၸဏေပါငး (၁၆၂) ခရတသမးသြားသည။ အမးသမးအမားစျဖစသညအလပသမား (၇၀၀၀၀) ေကာမာ အလပလကမျဖစရသည။ လကန ကးျခငးအပငးတြင စးပြားေရးပတဆ႔မႈသည အဓကတြနးပ႔ေစေသာ အ ေၾကာငးအရာျဖစခရသညဟဆ၏။

91. ကေလးစစသားႏငပတသက၍ ကယစားလယအဖြ႔ကေျပာဆရာတြင ျမနမာႏငငတပမေတာဥပေဒႏင ကာကြယ ေရးရးေကာငစ တ႔ ညြနၾကားခကမားအရ စစတပတြငအနမဆးစစမႈထမးႏငေသာအသကမာ (၁၈) ႏစျဖစသည။ အတငးအၾကပစစမႈ ထမးေစျခငး ပစအမးမးက တားျမစထားသည။ ကေလးစစသားတားဆးေရးေကာမတက ၂၀၀၄ခႏစတြင ဖြ႔စညးခၿပး အသက မျပညေသးေသာကေလးမား အားစစမႈထမးေစျခငးမ တားဆးသညလပငနး မားက လပေဆာငေနသည။

92. စစမႈထမးျခငးဆငရာဥပေဒမားႏင အမန႔မားကခးေဖာကသည စစမႈထမးမားက အျပစေပးအေရးယခသည။ ၂၀၀၂ ခႏစက စတငၿပး အသကမျပညေသးသညကေလးစစသား (၄၄၀) ဥးက မဘအပထမး သမားထျပနပ႔ ေဆာင ေပးခသည။ အစးရသည ယနဆကအဖြ႔၊ ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမား၊ အစးရမဟတသည အဖြ႔အစညး မားႏင ပးေပါငး၍ စစတပမႏတထြကခြငျပျခငး၊ ျပန လည နာလထေစျခငး၊ ျပနလညေပါငးစညးေစျခငးလပငနး မားႏင အသပညာေပးျခငးမားက လပေဆာငလကရသည။ ႏငငေတာစမကနးက မၾကမးေရးဆြရာတြငလ အစး ရသည ကလသမဂၢျပညတြငးအဖြ႔ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကေနသည။

93. လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရျဖစသ မစၥတာကြငတားနားက “ကေလးစစသားမားအသးျပေနျခငး ႏင ပတသက၍ အစးရ၏ ပမအေလးထားေဆာငရြကလာခကမားအား ႏငငတကာအဖြ႔မားက အသအမတျပခ သည”ဟ ဆခသည။

94. ျမနမာျပညသမားႏင အစးရသည မဒနးမႈကးလြနျခငးက စကဆပဖြယအေကာငးဆးလပရပအျဖစ သတမတ ထားသည။ ကးလြနသမားက ေထာငဒဏ (၇)ႏစမ (၂၀) ႏစအထခမတအျပစေပးေလရပါသည။ တငးရငးသ အမးသမးမားႏင ကေလးငယမားအေပၚလငပငးအၾကမးဖကျခငးဆသညစြပစြခကမာ အေျခအျမစမရသည စြပစြခကသာျဖစၿပး ျမနမာတပမေတာ၏ ဂဏက ညးႏြမးေအာင လပေဆာငျခငးသာျဖစသည။

95. ျပညတြငးေသာငးကနးမႈမားႏင အၾကမးဖကတကခကမႈမားသည ႏငငေတာလၿခေရးႏင အသကအးအမစညး စမတ႔အေပၚ ထခကေစပါသည။ အစးရသည ၿငမးခမးေသာေစစပေဆြးေႏြးျခငးမားမတဆင အမးသားျပနလည သငျမတေရးက ဥးစားေပးေဆာငရြကလပေဆာငခသည။ ထ႔ေၾကာင တငးရငးသားလကနကကငအဓကအဖြ႔ (၁၈) ဖြ႔အနက (၁၇) ဖြ႔ႏင အပစအခတရပ စေရးသေဘာတညခကမား သေဘာတႏငခၿပး ျပညသလထသည တငးျပညလြတလပေရးရကထက မရရခဘးသည ၿငမးခမးေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအသးအပြငမားက ခစားႏင ခပါသည။ ေသာငးကနးသအဖြ႔မားသည မညသညတငးရငးသားလမး မားႏင မညသညျပညသတ႔ကမ ကယ စားျပျခငးမရသညအခကက သတျပမရနအေရးႀကးပါသည။

96. ဆပေသာငးၾကမးမႈမားသည နယစပေဒသရ တခ႔ေနရာမားတြငသာရေတာသည။ ေသာငးကနးသ အျမစျပတ ေရး လပေဆာငမႈမားက ကနရေနေသးေသာ ေသာငးကနးသအၾကြငးအကနမားအတြကသာ လပေဆာငေန လကရသည။တပမေတာ၏ စစ ဆငေရးမားအတြက အရပသားမားကထခကျခငးမရေစရနအတြက စညးကမး မားႏင တငးၾကပေသာလမးညြနမႈမားခမတကာ လပေဆာငလကရသည။အစးရသည စြပစြထားသည လ႔အခြင အေရးခးေဖာကမႈမားႏငပတသက၍ စစမးစစေဆးျခငးမား လပေဆာငရနႏင အျပစကးလြနသမားက ဥပေဒ အရအေရးယရန စတပငးျဖတထားပါသည။

97. ကယစားလယအဖြ႔က ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒသည ႏငငသားတငးအားလးက လမး၊ ဘာသာ၊ လငခြျခားျခငး မရ

88


ဘ လြတလပစြာ ကးကြယခြငအျပညအ၀ေပးထားပါသည။ ဘာသာေရးဆငရာစေ၀းျခငးမားႏင ပြေတာမားက အစးရက ပမနခြငျပေပးသည။ ဘာသာေရးသငၾကားမႈမားကလ ခြငျပပါသည။

98. တငးျပညအတြငး ဘာသာေရးအေဆာကအအမားက ပတပစျခငးမရပါ။ ထမမက အာဏာပငမားသည ဘာသာ ေရး အေဆာကအအမားက ျပနလညျပျပငခြငႏင တညေဆာကခြငမားေပးပါသည။

99. ျမနမာျပညရ ေျမယာဥပေဒသည ႏငငသားမားက ေနအမမေမာငးထတျခငးႏင ေျမယာသမးခရျခငးမားမ ကာ ကြယေပးသည။ စမကနးနယေျမမားရ ရပရြာလထ၏ သကေမြး၀မးေကာငးလပငနးမားႏင ဖြၿဖးတးတကမႈတ႔က တညတခငၿမေစရနအတြက အစးရသည ျပနလညေနရာခထားေရးအတြက ေျမယာမားေထာကပေပးသည။ လမႈအေဆာကအအမားဖြ႔ၿဖးေရးအတြက အစးရ၏ဘ႑ာေငြမား၊ စမကနးလပငနးရငမား၏အလေငြမားျဖင တးတကေအာငလပေဆာငေနပါသည။

100. ကယစားလယအဖြ႔က အစးရအဖြ႔သည တငးရငးသားလမးမား၏သာယာ၀ေျပာေရးႏင သကေမြး၀မးေကာငး လပငနးမား တးတကေရးအတြကလပေဆာငရန ရညသနလကရေၾကာငး ေျပာဆခပါသည။ တငးရငးသား လငယမားက ပညာေရး ၀နထမးမားျဖစလာေစရန နယစပေဒသမားႏငတငးရငးသားလမးမားႏင ဖြ႔ၿဖးေရး ဆငရာေရးရာ၀နႀကးဌာနကဖြ႔စညးၿပး တငးရငးသားဘာသာမားႏင စာေပမား ထမးသမးကာကြယ ေစာငေရာက ေရးက လပေဆာငေနလကရသည။

101. ရခငျပညနယေျမာကပငးတြငရေသာ ေဒသခမားအေပၚ ခြျခားဖႏပျခငးမားႏင ေႏာကယကျခငးမား လပေဆာင ေနသညဟေသာ စြပစြခကမားမာ အျဖစမနႏငကြလြေနသည။ သမငးတေလာကႏင ယဥေကးမႈတခလးတြင ထသမားသည မညသညတငးရငးသားလမး၀ငမားမမဟတဘ ရခငျပညနယစပတေလာကတြင လာေရာက 101.ေနထငေသာ တရားမ၀ငေရြ႔ေျပာငးသ မ းျဖစၾကသည။ ျမနမာႏငငသည ထနယစပျဖတေကာလႈပရားမႈ က ေျဖရငးရနအတြက အမနးခငးႏငငႏငေရာ ကလသမဂၢ ဒကၡသညမားဆငရာ မဟာမငးႀကးရးႏငပါ ေျဖရငး ႏငရန စတေရာကယပါေဆာငရြကခသည။ ၁၉၉၂ ခႏစမစ၍ မမသေဘာႏင မမျပနလာေသာအစအစဥအရ လေပါငး (၂၃၀၀၀၀) ဥးက ျမနမာႏငငဖကက ျပနလညလကခခသည။ အဆငအတနးႏင ကကညသမားေပါငး (၇၀၀၀၀၀) က ယာယမတပတငကဒမားထတေပးခသည။ ေျမာကပငးရခငေဒသတြင ဖြ႔ၿဖးေရးလပငနးမားက လ အေကာငအထညေဖာေပးခသည။

102. ကယစားလယအဖြ႔က ၿငမးခမးေရးႏင တညၿငမေအးခမးေရး၊ ဒမကေရစႏင လ႔အခြငအေရးတ႔သည တခႏင တခအျပနအလန ဆကစပေနသညဟဆသည။ ယခငကလကနကကငဆန႔ကငခေသာအဖြ႔ (၁၇) ဖြ႔႔က တရား ဥပေဒေဘာငအတြငးျပန၀ငလာေစခသည အမးသားစညးလးညညြတေရး ကျပနလညထေထာငႏငချခငး ေၾကာင အစးရသည ၿငမးခမးေရးႏင တညၿငမေအး ခမးေရးက တႏငငလးတြင တညေဆာကႏငခၿပျဖစသည။ ျပညသတရပလး၏ဆႏၵႏငအညဆႏၵခယၿပးေရးဆြခသည ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒႏင ျပညလးကၽြတေရြးေကာက ပြမားေၾကာင ဒမကေရစသမငးသစက ေရးထးႏငခၿပျဖစသည။ ထအခကျဖင ျမနမာျပညသအေပါငးမာ လ႔အခြင အေရးမားက တးတကခစားႏငၿပျဖစသည။

103. ကယစားလယအဖြ႔က ေအာကပါအတငး နဂးခပသည။ (က) အခ ႔ေမးခြနးမားက အစးရသစတကလာမ ေျဖႏငမညျဖစသည။ (ခ) ျမနမာႏငင၏ဥပေဒမားက ကလသမဂၢ၏ ခႏစႀကမေျမာက ရာဇ၀တမႈတားဆးေရးႏင ရာဇ၀တမႈဆငရာ

ကြနဂရကက ခမတခေသာ တရားဥပေဒမားလြတလပျခငး၏အေျခခမ၀ါဒမားအရ ေရးဆြချခငးျဖစသည။ ဥပမာ- တရားစရငေရးဥပေဒ အပငး (၂) သည ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏ အခနး (၁၉) ျဖစသည။ တရားစရငရာတြင ဖကႏစဖကစလးက နားေထာငရသည။ တရားစရင ရာတြငရႈးနမေသာသသည အၿမတမးမေကမနပျဖစေလရ သည။ မေကနပသတဖကထကသာနားေထာငျခငးသည တရားဥပေဒက ဖကစးရာေရာကသည။ ျမနမာႏငင တြင ဖကႏစဖကစလးကၾကားနာေသာ မကႏာမလကသည မတေသာ တရားစရငေရးရသည။ စြပစြထားေသာ ရာဇ၀တမႈမားအတြက ဖကႏစဖကစလးကနားေထာငသငသည။

(ဂ) အျပညျပညဆငရာဥပေဒအရ လြတလပစြာစစမးစစေဆးႏငရနမာ ႏငငေတာစရငခကမားျဖင မတတစြမးသာ သည အေျခအေနမးျဖစရနလသည။ ျပညထေရး၀နႀကးဌာနသည သ၏၀နႀကးဌာန၏လပပငႏငစြမးအတငး လပေဆာငေနလကရသည။ တငၾကားခကမားက လကချခငး၊ ပယျခငး၊ စစမးျခငးမားအား အဆကမျပတ လပေဆာငေနသည။ ထသ႔လပေဆာငခက အေပၚ လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရက (၆၅)

89


ႀကမေျမာက အေထြေထြညလာခတြင ခးကးစကားေျပာဆခ သည။ (ဃ) ၀နႀကးဌာနမားသည ျပညသ႔လႊတေတာတြင ျပနလညျပငဆငျခငးမား၊ ပယဖကျခငးမားႏင ဥပေဒသစ မား

ျပဌာနးရနတ႔ အတြက ဥပေဒမားကျပနလညသးသပျခငးမားလပေဆာငခသည။ လကရဥပေဒမားသည ဖြ႔စညး ပအေျခခဥပေဒသာမက ႏငငတကာဥပေဒမားႏငလ ကကညမႈရမရက ေလလာခသည။ နစနာခကမားက ဖြ႔ စညးပအေျခခဥပေဒအရ လပေဆာငေပး သည။ အကယ၍ ဥပေဒတရပသည ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏင မကက ညပါက ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒတရားရးက နစနာခက မားအတြက လပေဆာငေပးသည။

(င) ျမနမာႏငငသည အငအယလအအဖြ႔၏သေဘာတညခကအမတ (၈၇) က လကမတထးထားသည။ ထသေဘာ တညခကႏင ကကညမညျပညတြငးဥပေဒသစတခက ယခအခါ အလပသမား၀နႀကးဌာနသည အငအယလအ ႏင ပးတြ၍ေရးဆြလကရ သည။ ထသ႔လပေဆာငခကသည ျမနမာအစးရႏင အငအယလအအဖြ႔အၾကား ပး ေပါငးေဆာငရြကခကမားပငျဖစသည။ ျမနမာအစးရသည အငအယလအႏငသေဘာတထားသည ေနာက ဆကတြသေဘာတစာခၽြနလႊာအရ တငၾကားမႈယႏယားက ထေထာငထားသည။ ထနားလညမႈစာခၽြနလႊာကလ သးႀကမတတသကတမးတးျမငေပးခသည။

(စ) အဓကလ႔အခြငအေရးစာခပမားက လကမတထးရနအတြက ေလလာေနလကရသည။ ေလလာမႈမားၿပးပါက ပါလမနလပထး လပနညးမားအရ လႊတေတာသ႔တငျပမညျဖစသည။ ျမနမာႏငငသည လ႔အခြငအေရးမားက ေလးစားရနအတြက စတေစတနာ ေကာငးမားရပါသည။

(ဆ) ျမနမာႏငငတြင အျပစကးလြနသမားက အျပစေပးျခငးမကငးလြတေနျခငးမး မရပါ။ တရားဥပေဒအထကတြင မညသမမရပါ ဆသညမ၀ါဒလကခထားပါသည။ မညသညႏငငသား၊ စစတပႏင ရတပဖြ႔အဖြ႔၀ငတဥးမ တရား ဥပေဒအထကတြငမရဘ ဥပေဒခးေဖာကသမားက အေရးယေဆာငရြကျခငးမားလပေဆာငပါသည။ စးပြားေရး ပတဆ႔ျခငးေၾကာင လကနကးမႈမား ျဖစ ရသညရလဒအမားအျပားကျဖစေစပါသည။ ႏငငျခားကမၸဏမား ႏတ ထြကသြားျခငး၊ စကရမားပတလကရျခငးတ႔ေၾကာင အမးသမးအမားစျဖစသည အလပသမား (၇၀၀၀၀) ခန႔ အလပလကမျဖစခရသည။

(ဇ) ေရြးေကာကပြကေအာငျမငစြာကငးပႏငချခငးအပါအ၀င ေကာငးမြနေသာဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမားေၾကာင အာဆယ ၀နႀကး အဆငေတြ႔ ဆပြက ျမနမာႏငငအေပၚခမတထားသည စးပြားေရးပတဆ႔မႈအား ျပနလညဖယရားေပးရန ၂၀၁၁ခႏစ ဇနန၀ါရလ (၁၆) ရကေန႔တြင ေတာငးဆခသည။

(ဈ) ျမနမာႏငငသည သမငးစာမကႏာသစကဖြငလစႏငခၿပး ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈေကာငးမားဆသ႔ေရာကရေနၿပျဖစ သည။ ထအတြက ႏငငအသငးအ၀ငးမားက အဘယေၾကာင အားေပးျခငး၊ ေထာကချခငးႏင နားလညမႈမား မေပးႏငရပါသလ။

II. နဂးခပႏင အႀကျပခကမားနဂးခပႏင အႀကျပခကမားနဂးခပႏင အႀကျပခကမားနဂးခပႏင အႀကျပခကမား (Conclusions and/or recommendations)

104. ယခညလာခအတြငးေပးခသညအႀကျပခကမားအနက ျမနမာႏငငအေနျဖင ေလလာၿပး လကခေသာ အႀကျပ ခကမားမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။

၁၀၄-၁။ ကနရေနေသးေသာ လ႔အခြငအေရးစာခပမားက လကမတေရးထးရနအတြက စဥးစားရန၊ (ပါကစၥတန) ၁၀၄-၂။ လ႔အခြငအေရးစာခပမားက တဆငၿပးတဆင လကမတေရးထးၿပး အေကာငအထညေဖာရန၊

( စလေဗးနးယား) ၁၀၄-၃။လ႔အခြငအေရးစာခပမားက လကမတေရးထးေရးအတြက စဥးစားရန၊ (ေဂာဒန) ၁၀၄-၄။လ႔အခြငအေရးစာခပမားက လကမတေရးထးေရးအတြက စဥးစားရန၊ (ယကရမး) ၁၀၄-၅။ ကေလးအခြငအေရးဆငရာစာခပပါအခကမား အထးသျဖင ပညာေရးႏင ကနးမာေရးအခြငအေရးမားက

ထေရာကစြာ အေကာငအထညေဖာရန၊ ( နယးဇလန) ၁၀၄-၆။ ICCPR, , , , ICESCR, , , , ICERD, , , , CAT, , , , ICPAPED မားက လကမတထးရနအတြကျဖစႏငေအာင စဥးစားရန။

(အာဂငတးနား) ၁၀၄-၇။ ICCPR ႏင ICESCR တ႔ကလကမတထးဖ႔အတြက စဥးစားရန၊ ( ဖလပင) ၁၀၄-၈။ ႏငငတကာလ႔အခြငအေ၇းတာ၀နရမႈမားက ႏငငေတာဥပေဒမားထတြင သကေရာကမႈရေအာင စဥးစား

90


ရန၊ (ေဂာဒန) ၁၀၄-၉။ လ႔အခြငအေရးပညာေပးျခငးမားႏင သငတနးမားက တးျမငလပေဆာငျခငး အထးသျဖင စစတပႏင

ဥပေဒ၀နထမးမားက အသအျမငပြငေစရနႏင ပမတာ၀နယမႈမားျဖစေစရနတ႔အတြက ပညာေပးျခငး အပါ အ၀င ႏငငေတာဥပေဒမားႏင တရားစရငေရးစနစမားက ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးစခနစညြနးမားႏင အည ဆကလကတးတကေအာငလပေဆာငရန၊ (ထငးႏငင)

၁၀၄-၁၀။ လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင၊ အဖြ႔အစညးဖြစညးခြင၊ စေ၀းခြင၊ သတငးဌာနမားအား လြတလပစြာ လပေဆာငခြင မားက အာမခသညအေနျဖင ႏငငေတာဥပေဒမားက ျပနလညသးသပသညလပငနးမား လပေဆာငရန၊ ( အငဒနးရား)

၁၀၄-၁၁။ အမေထာငဖကမားက ကးလြနသညမဒနးမႈမားအပါအ၀င မဒနးကငျခငးမားက ရာဇ၀တအျဖစ သတမတသည တငးၾကပသည ဥပေဒက ျပဌာနးၿပး သကေရာကေအာငလပေဆာငရန၊ (ေပၚတဂ)

၁၀၄-၁၂။ ျမနမာႏငငႏင ေဒသအတြငး စညးလးညညြတေရး၊ ၿငမးခမးေရးတ႔က အာမခေပးႏငရနအတြက လပေဆာငရန၊ (လာအ)

၁၀၄-၁၃။ ႏငငတကာအသငးအ၀ငး၏အကအညျဖင ကနးမာေရး၊ ပညာေရးႏင လမႈဖလေရးက႑မားတြင လအပေသာ ရငးႏးျမပႏမႈအစအစဥမားက တတႏငသေရြ႔လပေဆာငရန၊ (အယလဂးရးယား)

၁၀၄-၁၄။ လ႔အခြငအေရးအေျခအေနမားတးတကလာေစေရး အထးသျဖင ဆငးရမႈေလာခေရး၊ အပခအငဗ ထမး ခပေရးႏင လကနကးမႈတကဖကေရးလပငနးမားပမတးတကေအာငျမငလာေစေရးအတြက လမႈစးပြား ေရးတနးတညမခက မရျခငးမားႏငပတသက၍ ျပျပငေျပာငးလသညေပၚလစမားႏင လပေဆာငမႈမား အား ဆကလကအေကာငအထညေဖာရန။ (ကေမၻာဒးယား)

၁၀၄-၁၅။ လြတလပၿပးကယပငျပဌာနးခြငရေသာ၊ အခပအခာအာဏာပငေသာ မ၀ါဒမားအတငး တငးျပည၏ ႏငငေရးတညၿငမမႈက ထမးသမးထားႏငသညလမးေၾကာငးေပၚတြင ဆကလကရပတညရန၊ ႏငငတကာ ၏ပးေပါငေဆာငရြကခကမားက ရယရန ( ဗငနဇြလား)

၁၀၄-၁၆။ တငးျပည၏လမႈစးပြားေရးဖြ႔ၿဖးတးတကမႈမားအတြက ဗဟာႏင အစအစဥမားက ဆကလကအေကာင အထညေဖာရန၊ (ကးဘား)

၁၀၄-၁၇။ ျပညသလထအားလး၏ ပညာေရးႏငကနးမာေရးအခြငအေရးမား တးတကေစရနအတြက အစအစဥမား ႏင လပေဆာငခကမားအား ဆကလကအေကာငအထညေဖာရန၊ (ကးဘား)

၁၀၄-၁၈။ လ႔အခြငအေရးႏင လြတလပခြငမားတးျမငကာကြယေရးက ဆကလကႀကးပမးေဆာငရြကရန၊ ( သရလကၤာ)

၁၀၄-၁၉။ ျပညသလထအတြက လ႔အခြငအေရးႏင လြတလပခြငမား တးျမငကာကြယေရးက ဆကလကႀကးပမး ေဆာငရြကရနႏင လထပညာေပးျခငးအတြက အလပရေဆြးေႏြးပြမားႏင အစညးအေ၀းမားက ကငးပ ရန၊ (ဘရႏငး)

၁၀၄-၂၀။ လ႔အခြငအေရးမားအားလးက ေလးစားျမငတငသည ေပၚလစမားႏင လပေဆာငခကမားက အားေကာငး ေအာင လပေဆာငရန၊ အထးသျဖင စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈအခြငအေရးမား၊ ဖြ႔ၿဖးတးတက ေရးဆငရာအခြငအေရးမားအတြက လပေဆာငရန၊ (ဗယကနမ)

၁၀၄-၂၁။ မသနစြမးသမားအား အလပအကငအခြငအလမးမားဖနတးေပးျခငးအပါအ၀င အမးသားစမကနး (၂၀၁၀-၂၀၁၂) က ထထေရာကေရာကအေကာငအထညေဖာရန၊ (ဆဒန)

၁၀၄-၂၂။ ႏငငတကာအဆငရ လ႔အခြငအေရးအဖြ႔အစညးဌာနမား၊ ယႏယားမားႏင အၿမမျပတ ပးတြလပေဆာငရန (တရက)

၁၀၄-၂၃။ ႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပငနးစဥႏင ကလသမဂၢလ႔အခြငအေရးစနစမားတြင အားလး ပါ၀ငမႈရေသာ လပထးလပနညးျဖင ေနာကဆကတြလပေဆာငရန၊ အထးသျဖင လထအဖြ႔အစညးမား အျပညအ၀ပါ၀ငႏငေအာင လပေဆာငရန၊ (ေနာေ၀း)

၁၀၄-၂၄။ လ႔အခြငအေရးယႏယားမား၊ ႏငငတကာအသငးအ၀ငးမားႏငဆကလကပးေပါငးၿပး ျမနမာႏငငရ တငး ရငးသားေပါငးစ တ႔၏အခြငအေရးမားက တးတကေစရနႏင ကာကြယေပးျခငးမားလပရန၊ (လာအ)

၁၀၄-၂၅။ လ႔အခြငအေရးႏငအေျခခအခြငအေရးမားက ေလးစားေသာအားျဖင လ႔အခြငအေရးေကာငစ အထး

91


လပထးလပနညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး၊ လ႔အခြငအေရးမဟာမငးႀကးရးႏင တငပငေဆြးေႏြးျခငး မားက လပေဆာငရန (ပလန)

၁၀၄-၂၆။ တငးျပညတြငရငဆငေနရေသာ လ႔အခြငအေရးအေၾကာငးအရာမားႏငပတသက၍ လ႔အခြငအေရး ေကာငစအျပင ၎၏အထးလပထးလပနညးမားႏင ထေရာကစြာ ပးေပါငးလပေဆာငရန၊ (ၾသစႀတးယား)

၁၀၄-၂၇။ ျမနမာႏငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရႏင အျပညအ၀ပးေပါငးေဆာငရြကရန၊ (ယကရမး)

၁၀၄- ၂၈။ လ႔အခြငအေရးမဟာမငးႀကးရးႏင တငပငေဆြးေႏြးျခငးမားက လပေဆာငရန၊ (စငကာပ) ၁၀၄-၂၉။ တငးရငးသားႏင ဘာသာေရးလနညးစမား၏ အေျခခအခြငအေရးမားအား ခြငျပရနႏင ထလနညးစ၀င

မားအေပၚခြျခား ဖႏပျခငးမားအား ရပတရန၊ (စလေဗးနးယား) ၁၀၄-၃၀။ ႏပစကမႈမားအား ရပတတားဆးရန၊ (စလေဗးနးယား) ၁၀၄-၃၁။ အကဥးေထာငမား၏အဆငအတနးက ကလသမဂၢကခမတထားေသာ အကဥးသားမားအေပၚ ဆကဆ

ျခငးဆငရာ အေျခခအဆငအတနးမားအပါအ၀င ႏငငတကာအဆငအတနးမားႏငအည တးတကေအာင လပေဆာငရန၊ (ဒနးမတ)

၁၀၄-၃၂။ အမတြငးအၾကမးဖကမႈႏင လငပငးဆငရာအၾကမးဖကျခငးအပါအ၀င အမးသမးႏင မနးကေလးငယမား အေပၚ အၾကမးဖကျခငးအား ရာဇ၀တမႈအျဖစသတမတၿပး ကးလြနသမားအား အျပစေပးျခငးမား အတြက အာမခေပးရန၊ (ေနာေ၀း)

၁၀၄-၃၃။ အတငးအၾကပလပအားေစခငးျခငးႏင ကေလးအလပသမားမားရပတေအာငလပေဆာငရန၊ (စလေဗးနးယား)

၁၀၄-၃၄။ ကေလးစစသားအသးျပျခငးအားတားျမစၿပး ကေလးမားစစတပမထြကေစျခငးႏင လမႈဘ၀တြငျပနလည အသား ကေအာင လပေဆာငရန၊ (ေနာေ၀း)

၁၀၄-၃၅။ စစမႈထမးျခငးဆငရာအနမဆးအသကသတမတခမတေရးအတြက ႀကးပမးေဆာငရြကရနႏင ေထာငစ ႏစ ရညမနးခကမားအေပၚအေျခခသည ကေလးမားဆငရာႏငငေတာစမခကက ေရးဆြရန၊ (အရန)

၁၀၄-၃၆။ မညသညအေျခအေနမးတြငမဆ မဒနးကငျခငးအားရာဇ၀တမႈအျဖစသတမတသည ဥပေဒက တငး ၾကပစြာျပဌာနးၿပး ရတပဖြ႔၊ စစတပႏင အျခားအာဏာပငမားအပါအ၀င အျပစကးလြနသမားက ဥပေဒ အရအေရးယရန၊ (ဟနေဂရ)

၁၀၄-၃၇။ တရားစရငေရးက႑သည လြတလပၿပး ဘကလကမႈမရေအာငတာ၀နယၿပး တရားဥပေဒအတငး လပ ထးလပနညးမားက အာမခေပးရန၊ (အတလ)

၁၀၄-၃၈။ ဥပေဒစးမးေရး၀နထမးမားအား လ႔အခြငအေရးစခနစညြနးမား၊ ႏငငေတာဥပေဒကာကြယမႈမားႏင သငေလာေသာ အငအားသးမႈမားအပါအ၀င လအပေသာသငတနးမားတကႏငေအာင စစဥေပးရန၊ (ကေနဒါ)

၁၀၄-၃၉။ တပမေတာသားမားကကးလြနသည လငပငးဆငရာအၾကမးဖကမႈမားက စစမးစစေဆးျခငး၊ ကးလြန သမားက ဥပေဒအရအေရးယျခငးႏင ခရသမားကနစနာခကမားရရေစျခငးမားရေအာင လပေဆာငေပး ရန၊ (ဘရာဇး)

၁၀၄-၄၀။ ဘာသာေရးကးကြယမႈမားအၾကား ေတြ႔ဆေျပာဆမႈမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမားက ရပရြာမားႏင ႏငငေတာအဆင တြင တးတကေအာငလပေဆာငရန၊ (ဖလပင)

၁၀၄-၄၁။ အငအယလအအဖြ႔ႏင အျပညအ၀ပးေပါငးေဆာငရြကၿပး ထအဖြ႔၏စစမးစစေဆးေရးေကာမတ၏ အႀကျပ ခကမားက အေကာငအထညေဖာရန၊ (ျပငသစ)

၁၀၄-၄၂။ ေထာငစႏစရညမနးခကမား အထးသျဖင ဆငးရမြေတမႈေလာခေရးႏင အစားအစာရရခြင၊ အစားအစာ လၿခေရး ရရခြင တ႔ကအေကာငအထညေဖာရနႀကးပမးေနစဥအတြငး ထလပငနးမားေအာငျမငရန အတြက စမကနးမားေဖာေဆာင လပေဆာငႏငရန သငေလာသလလပေဆာငရန၊ (ဗယကနမ)

၁၀၄-၄၃။ ဆငးရမြေတမႈေလာခေရး၊ ေထာငစႏစရညမနးခကမားျပညမေရး၊ သဘာ၀ေဘးဒဏမားက ထေရာကစြာ တန႔ျပနေရး ဆငရာစြမးရညမားကတးတကေစေရးတ႔အတြက ႏငငတကာပးေပါငးေဆာငရြကေရးမားက လပေဆာငရန၊ (ဖလပင)

92


၁၀၄-၄၄။ ေထာငစႏစရညမနးခကမားကေဖာေဆာငႏငရနအတြက အထးသျဖင ကနးမာေရးဆငရာ ရညမနး ခကမားျပည၀ေစရန ေကးလကႏငၿမ ႔ျပေဒသမားအၾကားကြာဟခကက ေလာခႏငေအာင ႀကးပမး ေဆာငရြကၾကရန၊ (ဆဒန)

၁၀၄-၄၅။ အေျခခကနးမာေရးဆငရာမားက အနမဆးစားရတ သ႔မဟတ အခမအျဖစဆကလကေထာကပသြားရန၊ (ဘတန)

၁၀၄-၄၆။ ေကာငးမားတြငအစားအစာမားေကၽြးသညအစအစဥမားက ခမတၿပး ေဒသခစကပးေရးထြကကနမားက ထညသြငးေကၽြးေမြးရန၊ (ဘရာဇး)

၁၀၄-၄၇။ ပညာေရးႏင ကနးမာေရး၀နေဆာငမႈလပငနးမား၏အရညအေသြးတးတကေအာင ဆကလကလပ ေဆာငရန၊ (ကရးယားဒမကရကတစ ျပညသ႔သမၼတႏငင)

၁၀၄-၄၈။ ကေလးအခြငအေရးစာခပကအေျခခသည ကေလးမားအတြက ႏစလဖြယရာျဖစေသာေကာငး မား ေပၚေပါကတးပြား လာေရးက ဆကလကလပေဆာငရန၊ (ဘတန)

၁၀၄-၄၉။ ျမနမာျပညသမားႏင ရခငျပညနယေျမာကပငးရ တငးရငးသားအပစမား၏လ႔အခြငအေရးက ကာကြယ ျမငတငႏငေအာင လပေဆာငရန၊ (ဘဂၤလားေဒရ႔)

၁၀၄-၅၀။ ရခငျပညနယေျမာကပငးေဒသအတြငး ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးက ဆကလကလပကငရန၊ (ဘဂၤလားေဒရ႔) ၁၀၄-၅၁။ တငးရငးသားလမးစတ႔၏ လသားခငးစာနာမႈႏင လမႈစးပြားေရးလအပခကမားသည ဒမကေရစ ထြနး

ကားေရးႏင အမးသားျပနလညသငျမတေရးအတြက လအပသညအစတအပငးတချဖစသညအတြက ထလမးစမားႏင လကတြ လပေဆာငရနႀကးပမးမႈမားကဆကလကလပကငရန၊ (ထငး)

၁၀၄-၅၂။ တငးရငးသားလနညးစမားက အေျခခအခြငအေရးမားႏင သတ႔၏ယဥေကးမႈ၊ ဘာသာေရးႏင ဘာသာ စကားမားက လြတလပစြာႏငခြျခားျခငးမရဘ အသးျပခြငေပးရန၊ (ပလန)

၁၀၄-၅၃။ အစးရႏင တငးရငးသားအပစမားအၾကား ၾကာရညေနေသာ ပဋပကၡမားက ၿငမးခမးေသာနညးျဖင ေျဖရငးရန၊ (ခကသမၼတႏငင)

၁၀၄-၅၄။ ျမနမာႏငငသ႔ျပနသြားၾကေသာသမားက သကဆငရာကလသမဂၢေအဂငစႏင ပးေပါငး၍ ေနရာခထား ေပးရန၊ (ဘဂၤလားေဒရ)

၁၀၄-၅၅။ ေငြေၾကးေထာကပသညႏငငမား၊ ကလသမဂၢေအဂငစမား၊ ႏငငတကာေငြေၾကးေထာကပေရးအဖြ႔မား၊ လမႈအဖြ႔အစညး ႏင နးနးကပကပပးေပါငးေဆာငရြကၿပး တငးျပညအတြငးအေျခခအေဆာကအဥးမား ခငမာလာေစရနႏင ျမနမာႏငငက လကမတေရးထးထားသည စာခပမားႏငအညကကညရနအတြက ႏငငေတာေပၚလစမားက လပေဆာငရန၊ (စငကာပ)

၁၀၄-၅၆။ လ႔အခြငအေရး၊ အလပသမားအခြငအေရး၊ လသားရငးျမစမားဖြ႔ၿဖးတးတကေရး၊ ပညာေရးႏင ကနးမာ ေရးဆငရာ ႏငငေတာစမကနးမားႏင အစအစဥမားကအျပညအ၀အေကာငအထညေဖာရနအတြက ကလသမဂၢႏင အျခားသကဆငရာေအဂငစမားႏင ပမပးေပါငးလပေဆာငရန၊ (မေလးရား)

၁၀၄-၅၇။ ကမၻာဒမကေရစအတြငးပါ၀ငပတသကမႈရေစရနႏင ဒမကေရစလမးေၾကာငးအတငးတေျဖးေျဖးခငး လပ ေဆာငႏငရန တ႔အတြက ႏငငတကာအသငးအ၀ငးမားႏငပးေပါငးလပေဆာငႏငေအာင ရာေဖြလပ ေဆာငရန၊ (စငကာပ)

၁၀၄-၅၈။ လ႔အခြငအေရးဆငရာသငတနးမားႏင အစညးအေ၀းမားက သကဆငရာကလသမဂၢေအဂငစမား၏ အကအညျဖင ကငးပလပေဆာငရန၊ (တရတ)

၁၀၄-၅၉။ အာဆယလ႔အခြငအေရးေကာမရငႏင ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးမားက ပမလပေဆာငရန၊ (အငဒနးရား) ၁၀၄-၆၀။ ႏငငတကာဥပေဒမား အထးသျဖငလ႔အခြငအေရးဥပေဒမားႏငအည ကေလးအခြငအေရးမားက

အျပညအ၀ ေလး စားျခငးမားရေစရနအတြက အငအယလအအဖြ႔ႏငအျခားသကဆငရာယႏယားမားႏင ဆကလကလပေဆာငရန၊ (ေဂာဒန)

၁၀၄-၆၁။ တငးျပညအတြငးလ႔အခြငအေရးမားႏင အေျခခလြတလပခြငမားက ျမငတငကာကြယျခငးမား တးတက လာႏငရန အတြက ႏငငတကာအသငးအ၀ငးတ႔ႏင ပးေပါငးေဆာငရြကရန၊ (ယကရမး)

၁၀၄-၆၂။ အကအညအေထာကအပမားအထးလအပေနသည က႑မားက ဥးစားေပးျပစ၍ ႏငငမားအၾကား၊ ေဒသအတြငးႏင ႏငငတကာလကတြေဖာမားအား သငေလာသလ ခဥးကပေဆာငရြကရန၊ (မေလးရား)

93


၁၀၄-၆၃။ ျပညသမား၏ စးပြားေရး၊ လမႈေရးႏင ယဥေကးမႈဆငရာ အခြငအေရးမား ရရခစားႏငေရးအတြက မမ၏ လပႏငစြမးမား ပမအားေကာငးလာေအာင ႏငငတကာအသငးအ၀ငးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ နညးလမး မားက ဖြငထားျခငး၊ (အငဒနးရား)

၁၀၄-၆၄။ ႏငငတခလးဘကစဖြ႔ၿဖးတးတကေရးအတြက ႏငငတကာအသငးအ၀ငးမ အကအညမားက ရာေဖြရယ ရန၊ (ဆဒန)

105.105.105.105. ေအာကပါအႀကျပခကမားက ျမနမာႏငငကလကခခၿပး ထအခကမားက အေကာငအထညေဖာ လပေဆာငခ ၿပး သ႔မဟတ လပေဆာငေနဆျဖစသည။

၁၀၅-၁။ ႏငငေရးလပငနးစဥမားႏင ေရြးေကာကပြမားက လြတလပၿပး ဒမကေရစနညးလမးကေအာင တရားဥပေဒ ျပဌာနးျခငးႏင လကေတြ႔ကေသာေျခလမးမား ေဖာေဆာငျခငး၊ (ၾသစႀတးယား)

၁၀၅-၂။ စစတပက အတငးအၾကပလပအားေစခငးျခငးကခြငျပထားသည ၁၉၀၇ ခႏစ ၿမ႔ရြာႏင ေကးရြာဥပေဒမား က ပယဖကရန၊ (နယးဇလန)

၁၀၅-၃။ ကားမလငအေျချပေသာတနးတညမမႈအားအာမခေပးသည ႏငငေတာအဆငယႏယားမားက အား ေကာငးေအာင လပေဆာငရန၊ (အာဇနဘငဂန)

၁၀၅-၄။ ျပညပႏငငမားက အၾကပကငသညစးပြားေရးပတဆ႔မႈေၾကာငဆးကးမားကဖယရားႏငရနအတြက ဆကလက ႀကးပမးေဆာငရြကရန၊ (ကရးယားျပညသ႔ဒမကရကတစသမၼတႏငင)

၁၀၅-၅။ စးပြားေရးပတဆ႔မႈကဖယရားေရးအတြက ႏငငတကာအသငးအ၀ငးမားႏင အကးျပေသာ ပးေပါငးေဆာင ရြကခကမားက ဆကလကလပကငရန၊ (ပါကစၥတန)

၁၀၅-၆။ ဆငးရမြေတမႈတကဖကေရးႏင တညတခငၿမသညဖြ႔ၿဖးေရးတ႔က ဆကလကလပေဆာငရန၊ ျပျပငေျပာငး လေရးႏင ႏငငေရးအသြငကးေျပာငးေရးလမးညြနေျမပအစအစဥမားက အျပညအ၀အေကာင အထည ေဖာရန၊ ( ရရား)

၁၀၅-၇။ ဒမကေရစႏင တရားဥပေဒစးမးေသာႏငငအျဖစထေထာငရနဂတေပးထားသညအတငး လမးျပေျမပ (၇) ခက က ေအာငျမငေအာင ႀကးပမးေဆာငရြကရန၊ (ဗယကနမ)

၁၀၅-၈။ အမးသမးမားအေပၚအၾကမးဖကမႈအား ဆန႔ကငသည ထေရာကေသာလပေဆာငခကမားအား ခမတ လပေဆာငရန၊ (စလေဗးနးယား)

၁၀၅-၉။ ကေလးစစသားမားအားစစမႈထမးေစျခငးကတားျမစၿပး ကးလြနသမားက လအပသလ အေရးယရန၊ (ဆဒန)

၁၀၅-၁၀။ အမးသမးမားအားအၾကမးဖကျခငးႏင လကနကးျခငးတ႔ကတားဆးရနႏင တကဖကရနႀကးပမးမႈမားက တးျမင လပေဆာငရနႏင အမးသမးအခြငအေရးလ႔အခြငအေရးမားတးျမငေရးအတြက ႏငငေတာ စမကနးမားက ခမတရန၊ (အရန)

106.106.106.106. ေအာကပါအႀကျပခကမားက ျမနမာႏငငက ျပနလညစစေဆးၿပး အခနမျပနလညတန႔ျပနမညျဖစသည။ ထ

တန႔ျပနခကမားက လ႔အခြငအေရးေကာငစ၏ (၁၇) ႀကမေျမာကအစညးအေ၀းတြငအတညျပမည ရလဒ အစရင ခစာတြင ထညသြငးေျဖၾကားမည။

၁၀၆-၁။ အဓက လ႔အခြငအေရးစာခပမားက လကမတေရးထးရန၊ (ဘရာဇး) ၁၀၆-၂။ ဥပေဒမား၊ ေပၚလစမားႏင လပေဆာငခကမားက ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးသတမတခကမားႏင စခန

မားႏင ကကညရနလပေဆာငရန (စလေဗးနယား) ၁၀၆-၃။ ႏငငတကာစာခပမားျဖစေသာ CAT၊ မသနစြမးသမားအခြငအေရးဆငရာစာခပ၊ ICERD ႏင ႏငငတကာ

ခရး၏ Rome Statute မားက လကမတေရးထးရန၊ (ၾသစၾတးယား) ၁၀၆-၄။ CAT ႏင ICCPR က လကမတထးရန၊ (ဆြစဇာလန) ၁၀၆-၅။ ႏငငတကာစာခပမားျဖစသည ICCPR, ICESCR ႏင CAT တ႔ကလကမတထးၿပး ထေရာကစြာ အေကာင

အထညေဖာရန၊ ျမနမာႏငငကလကမတေရးထးထားသည စာခပမားအရ လကနာရနတာ၀နရသည အခကမားက ႏငငေတာဥပေဒမား၊ ေပၚလစမားႏင လပေဆာငမႈမားထတြင သကေရာကေအာင လပ ေဆာငရန၊ (ကရးယားသမၼတႏငင)

94


၁၀၆-၆။ CAT ႏင၎၏ ေနာကဆကတြစာခပမားကလကမတေရးထးၿပး ႏငငေတာအဆငတားဆးေရးယႏယားက ထေထာငရန၊ (မယလဒက)

၁၀၆-၇။ ကေလးအခြငအေရးစာခပ၏ လကနကကငပဋပကၡအတြငးရကေလးမားဆငရာ ေနာကဆကတြစာခပက လကမတေရးထးရန၊ (တေမာ)

၁၀၆-၈။ ICCPR၊ ICESCR ႏင CAT တ႔ကလကမတေရးထးရန၊ ( နယးဇလန) ၁၀၆-၉။ အဓကလ႔အခြငအေရးစာခပမားႏင ေနာကဆကတြစာခပမားက လကမတထးရနအတြက ျပငဆငရန၊

ေအာကေျခတရားရးမားက ယခထကေသဒဏအျပစေပးျခငးမား ရေနျခငးမားရေနေသးေသာေၾကာင ေသ ဒဏေပးျခငးမ အမနတကယဖကသမးေပးရန၊ (ဂရ)

၁၀၆-၁၀။ ICCPR,,,, ICESCR, ICERD, CAT ႏင ကေလးအခြငအေရးစာခပ၏ ကေလးမားေရာငးချခငးဆငရာ ေနာကဆကတြ စာခပမားက လကမတထးရနအတြက အခနကကဆးျဖတရန၊ (ဂပန)

၁၀၆-၁၁။ ကေလးအခြငအေရးစာခပ၏ လကနကကငပဋပကၡမားႏင ကေလးမားဆငရာ ေနာကဆကတြစာခပမား က လကမတထးရန၊ (ဂပန)

၁၀၆-၁၂။ လကမတမထးဘကနရေနေသာ အဓကလ႔အခြငအေရးစာခပမားႏင အလပသမားအဆငအတနးမားက လကမတေရး ထးရနႏင ထစာခပမားအတငးတာ၀နရသညအရာမားကအေကာငအထညေဖာရနအတြက ႏငငတကာႏင ေဒသဆငရာ လ႔အခြငအေရးယႏယားမားႏင ဆကလကပးေပါငးသြားရန၊ (ထငး)

၁၀၆-၁၃။ ကနရေနေသးေသာ အဓလ႔အခြငအေရးစာခပမားျဖစသည ICCPR,,,, ICERD, CAT ႏင ႏငငမသမား အဆငအတနး ဆငရာစာခပႏင ႏငငမမားေလာခေရးစာခပမားက လကမတေရးထးရန၊ (ဟနေဂရ)

၁၀၆-၁၄။ ICCPR, ICESCR ႏင CAT စာခပမားက လကမတေရးထးရန၊ (ဂာမဏ) ၁၀၆-၁၅။ ICCPR, ICESCR စာခပမားက မၾကာမအခနအတြငးလကမတထးၿပး ထေရာကေသာ အေကာင

အထညေဖာျခငးမား လပေဆာငရန၊ (ခကသမၼတႏငင) ၁၀၆-၁၆။ ေျမျမပမငးမား အသးျပျခငး၊ သမးဆညးျခငး၊ ထတလပျခငးႏင လႊေျပာငးျခငးမားအား တားျမစျခငးႏင

ဖကဆးျခငး ဆငရာ အတာ၀ါစာခပက လကမတေရးထးရန၊ (ကေနဒါ) ၁၀၆-၁၇။ CAT ကလကမတေရးထးၿပး ႏငငေတာဥပေဒမားတြင ထညသြငးအေကာငအထညေဖာရန၊

(ဘယလဂယန) ၁၀၆-၁၈။ CAT ကလကမတထးရန၊ (ေပၚတဂ) ၁၀၆-၁၉။ CAT ကလကမတထးၿပး အေကာငအထညေဖာရန၊ (ဒနးမတ) ၁၀၆-၂၀။ ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးစာခပမားျဖစသည ICCPR ႏင ေနာကဆကတြစာခပ၊ ICESCR, CAT ႏင

CRC ေနာကဆက တြ စာခပမားက လကမတထးရန၊ (အတလ) ၁၀၆-၂၁။ ႏငငသားတငးလ႔အေျခခလ႔အခြငအေရးမားက ရရခစားႏငရနအတြက ျပညတြငး ဥပေဒမားက ျပနလည

ျပငဆငရန (အငယာလန) ၁၀၆-၂၂။ ၿငမးခမးစြာႏငငေရးဆန႔ကငသမားအေပၚဖႏပသညေနရာတြငအသးျပေနသညဥပေဒမား၊ လြတလပစြာ

ထတေဖာ ေျပာဆခြင၊ အဖြ႔အစညးဖြ႔ခြင၊စေ၀းခြငတက ေျပာငးလျပငဆငျခငးမားလပေဆာငရနႏင လႊတ ေတာအဖြ႔၀ငသစမားက ထ အေျခခအခြငအေရးမားအား အသးခခြငျပျခငး၊ (အတလ)

၁၀၆-၂၃၊။ လ႔အခြငအေရးေကာမရငအသစသည ပရစမ၀ါဒမားႏငအည အမနလြတလပေစရနအတြက လအပသည အခကမားက လပေဆာငေပးရန၊ (တေမာ)

၁၀၆-၂၄။ ႏငငေတာအဆငတြင လ႔အခြငအေရးမားက ထေရာကစြာျမငတငကာကြယေပးႏငရနအတြက ပရစမ၀ါဒ မားႏငအည လ႔အခြငအေရးေကာမရငက ထေထာငရန၊ (ထငး)

၁၀၆-၂၅။ ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးစာခပမားႏငအည လ႔အခြငအေရးတးျမငကာကြယေရးစနစမားက ဆကလက အားေကာငးေအာင လပေဆာငရန၊ ပရစမ၀ါဒမားႏငကကညသညလ႔အခြငအေရးအေဆာကအအမားက ထေထာငရနႏင ကလသမဂၢ ယႏယားမားႏင ပးေပါငးလပေဆာငရန၊ (နကြာရာဂြာ)

၁၀၆-၂၆။ လ႔အခြငအေရးအဖြ႔အစညးက ပရစမ၀ါဒမားႏငအည လြတလပၿပးယၾကညအားကးရေလာကသည ႏငငေတာ လ႔အခြငအေရးအေဆာကအအအျဖစ အဆငျမငရန၊ (အငဒနးရား)

၁၀၆-၂၇။ ပရစမ၀ါဒႏငကကညေသာ ႏငငေတာအဆငလ႔အခြငအေရးအေဆာကအအတခထေထာငရန၊ (အႏၵယ)

95


၁၀၆-၂၈။ ပရစမ၀ါဒႏငအည တာ၀နမားကထမးေဆာငႏငရနအတြက ျမနမာလ႔အခြငအေရးအဖြ႔၏လပပငခြငက ပမတးျမငေပးရန၊ (ေဂာဒန)

၁၀၆-၂၉။ လ႔အခြငအေရးအဖြ႔အစညးက ပရစမ၀ါဒမားႏငအည ႏငငေတာလ႔အခြငအေရးေကာမရငအဆငသ႔ တးျမငႏငရန အတြကလအပေသာလပေဆာငခကမားကလပကငရန၊ (အာဇနဘငဂန)

၁၀၆-၃၀။ ပရစမ၀ါဒႏငကကညေသာ လြတလပသည ႏငငေတာအဆင လ႔အခြငအေရးအေဆာကအအတခ ထေထာငရန၊ (ေပၚတဂ)

၁၀၆-၃၁။ ပဋပကၡေဒသမားရအရပသားမားအား အျပညအ၀ကာကြယေပးႏငရနအတြက တငးရငးသားလမးမား အပါအ၀င လမႈအသငးအ၀ငးအဖြ႔၀ငမား၏ လ႔အခြငအေရးႏင အေျခခအခြငအေရးမားက အျပညအ၀ ေလးစားသည ဒမကေရစ ပတ၀နးကငတခက တညေဆာကျခငးက ခကခငးလပေဆာငေပးရန၊ (ခကသမၼတႏငင)

၁၀၆-၃၂။ လ႔အခြငအေရးအေျခအေနမားကေလလာႏငခြငက ေတာငးဆေနသည ျမနမာႏငငဆငရာ လ႔အခြငအေရး အထးစစမး စစေဆးေရးအရာရႏင ကလသမဂၢ၏အထးလပထးလပနညးမားႏင ပးေပါငးေဆာငရြကျခငး မားကလပေဆာငၿပး သတ႔၏အၾကျပခကမားက အေကာငအထညေဖာလပေဆာငရန၊ (အာဂငတးနား)

၁၀၆-၃၃။ လ႔အခြငအေရးအေျခအေနမားအား တႏငငလးတြင သြားေရာကေလလာခြငျပျခငးအားျဖင ျမနမာႏငင ဆငရာ လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရႏင ပးေပါငးေဆာငရြကရန၊ (ကေနဒါ)

၁၀၆-၃၄။ လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးရးႏင လ႔အခြငအေရးေကာငစ၏အထးလပထးလပနညးမားႏင ပမ ပးတြ လပေဆာငရန၊ (ဂရ)

၁၀၆-၃၅။ ကလသမဂၢ၏ မရငးဌာေနလမးမားအခြငအေရးဆငရာေၾကညာစာတမးပါအခြငအေရးမားက ႏငင ဥပေဒမားထတြင သကေရာကေအာငလပေဆာငရနႏင ICRED ကလကမတေရးထးရန၊ (ဒနးမတ)

၁၀၆-၃၆။ ေသဒဏေပးျခငးအား ခကခငးဖကသမးရန၊ (ဘယလဂယ) ၁၀၆-၃၇။ ႏငငေတာဥပေဒမားထတြင ေသဒဏေပးျခငးအား ဖကသမးရန၊ (အတလ) ၁၀၆-၃၈။ အလြနအကၽြအငအားသးျခငးႏင ႏပစကညငးပမးျခငးဆငရာစြပစြခကမားႏငပတသက၍ ကးလြနရာ

တြငတာ၀နရေသာ သမားက တရားဥပေဒအတငးအေရးယႏငရနအတြက ထေရာကၿပး လြတလပမႈ ရေသာစစမးစစေဆးျခငးမားျဖင စစမးစစေဆးရန၊ (ဆြစဇာလန)

၁၀၆-၃၉။ ဖမးဆးခရသမားအားလးအတြက သငတငေလာကပတေသာအကဥးေထာငအေျခအေနမးျဖစေအာငႏင ကနးမာေရးေစာငေရာကျခငးမားရရေအာင အာမခေပးရန၊ ထအေၾကာငးအရာမားႏင ပတသကၿပး အငစအာစႏင ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးရန၊ (ဆြစဇာလန)

၁၀၆-၄၀။ စစတပမားအတြငးေစခငးျခငးမားအပါအ၀င အတငးအၾကပလပအားေစခငးျခငးႏင ကေလးအလပသမား မား အသးျပျခငးမား ပေပာကေစေရးအတြက အငအယလအႏင အျပညအ၀ပးေပါငးေဆာငရြကရန အထးသျဖင ပးေပါငးေဆာငရြကေရးစမကနးမားႏင အသအျမငဖြငလပငနးမားက လပေဆာငရန၊ (ၿဗတန)

၁၀၆-၄၁။ ကေလးစစသားမားအား စေဆာငးျခငးမားက အထးသျဖင နယစပေဒသမားတြငလပေဆာငေနျခငးမား အား ရပတရန၊ ထသမားက စစေျပးမားအျဖစမသတမတရန၊ ကေလးအခြငအေရးဆငရာစာခပ၏ လကနကကငပဋပကၡမားတြင ကေလးမား ပါ၀ငမႈဆငရာေနာကဆကတြစာခပက လကမတထးဖ႔ စဥးစားရန၊ (ဥရေဂြး)

၁၀၆-၄၂။ လၿခေရးေကာငစဆးျဖတခကအမတ ၁၆၁၂ (၂၀၀၅ ခႏစ) က တးတကစြာအေကာငအထညေဖာႏငရန အတြက ကေလးစစသားအသးျပျခငးႏငပတသကၿပး အငအယလအအဖြ႔ႏင ပးတြစမကနးမားလပေဆာင မႈက ဥးစားေပးလပေဆာငရန၊ (နယးဇလန)

၁၀၆-၄၃။ ကလသမဂၢ၏ႏငငအလပအဖြ႔က လကနကကငပဋပကၡမားအတြငးရ ကေလးမားအေပၚခးေဖာကျခငးဆင ရာ သတငးမားက ေပးယသာမက ကေလးစစသားမားအသးျပမႈက ရပတႏငရနႏင အေျခအေနက ေစာငၾကပႏငရနအတြက ကလသမဂၢႏင ပးေပါငးေဆာငရြကရန၊ (ဟနေဂရ)

၁၀၆-၄၄။ မြတဆလငလနညးစမားအခြငအေရးက တးျမငကာကြယေပးရနအတြက ႀကးပမးလပေဆာငရန၊(ေဂာဒန) ၁၀၆-၄၅။ စာေပစစစေရးဘတအဖြ႔ႏင အသလႊငလပငနးဆငဆာအဖြ႔တ႔ကဖကသမးၿပး စာေပလပငနးမားႏင

96


အသလႊငလပငနးမား က လြတလြတလပလပလပေဆာငႏငဖ႔ လပေဆာငေပးရန၊ (ေနာေ၀း) ၁၀၆-၄၆။ ျမနမာဒကၡသညမားအေရးႏငပတသကၿပး ခငမာေသာေျဖရငးခကတခေပၚေပါကလာေစရန

အတြက ေဒသအတြငးႏင သကဆငရာႏစႏငငအၾကား ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးမားအား တးျမင လပေဆာငရန၊ (မေလးရား)

107. ေအာကပါအၾကျပခကမားအား ျမနမာႏငငက လကမခႏငပါ။

၁၀၇-၁။ ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးဥပေဒမားအားခးေဖာကေနျခငးမားက ခကခငးရပတရန၊ (အေမရကန) ၁၀၇-၂။ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒက ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးဥပေဒမားႏငကကညရန ျပျပငရန၊ (ဒနးမတ) ၁၀၇-၃။ လနညးစအပစ၀ငမားအား ႏငငသားအျဖစအသအမတျပႏငရနအတြက ၁၉၈၂ ခႏစ ႏငငသားျဖစမႈ

ဆငရာဥပေဒ က ေျပာငးလရနႏင ရခငျပညနယရ မြတဆလငလနညးစမားအေပၚ ကန႔သတခပခယ ထားျခငးမားအားလးက ဖယရား ရန၊ (ဆြစဇာလန)

၁၀၇-၄။ အတကအခႏငငေရးပါတမား၊ လထအဖြ႔အစညးမားပါ၀ငေသာ ပြငလငးျမငသာၿပး အားလးပါ၀ငသည ေတြ႔ဆ ေဆြးေႏြးပြ တခကစတငၿပး သကဆငရာႏငငေတာဥပေဒမားအားလးသည ႏငငတကာ လ႔အခြင အေရးဥပေဒမားႏင ကကညေစေရးအတြက ျပနလညေလလာသးသပမႈမားႏင ျပငဆငမႈမားက လပေဆာငရန၊ (မယလဒက)

၁၀၇-၅။ ႏငငတကာဥပေဒမားႏင မကကညသညဥပေဒမားက ျပနလညျပငဆငရန၊ ဥပေဒအတငး လပေဆာငရမည လပထး လပနညးမား ကအာမခခကေပးသညတရားေရးစနစျဖစဖ႔ ျပနလညသးသပရနႏင တရားဥပေဒ စးမးေရးက ေလးစားရန၊ (နယးဇလန)

၁၀၇-၆။ ႏငငေတာႏင စစတပ၀နထမးမားက ရာဇ၀တမႈကးလြနသညတငေအာင အျပစမလြတကငးခြငကျပသည လြတၿငမးခမး သာခြငေပးထားသည ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒ၏အပဒ (၄၄၅) က ဖကသမးရန၊ (နယးဇလန)

၁၀၇-၇။ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒပါအခကမားသည ဒမကေရစႏင လ႔အခြငအေရးဆငရာႏငငတကာစခနမားႏင ကကညခကရမရဆ သညအခကအပါအ၀င အျခားအခကမားႏငပတသကေသာေတြ႔ဆေဆြးေႏြးျခငးႏင ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးမားက သက ဆငသမားႏင လပေဆာငရန၊ (ေနာေ၀း)

၁၀၇-၈။ ျပညတြငးဥပေဒမားႏင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒမားသည ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးအဆငအတနးမားႏင ကကညေအာင အလငအျမနလပေဆာငၿပး လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆျခငး၊ ၿငမးခမးစြာစေ၀းျခငး၊ အဖြ႔အစညးဖြစညးျခငး၊ သတငး လြတလပခြငႏင ဘာသာေရးလြတလပခြငမားအပါအ၀င အေျခခလြတလပ ခြငမားအေပၚကန႔သတခကမားက ဖယရားရန၊ (ကေနဒါ)

၁၀၇-၉။ ၿငမးခမးစြာႏငငေရးဆန႔ကငသမားအား ရာဇ၀တမႈကးလြနသမားအျဖစသတမတထားေသာ ျပညတြငး ဥပေဒမားက ျပန လညေလလာသးသပၿပး ထဥပေဒျဖင ဖမး၀ါးရမးထတျပနထားခကမားက ျပနသးသပရန၊ (ဘရာဇး)

၁၀၇-၁၀။ ရဟငဂာမားအား ႏငငမျဖစေစျခငးမားအားခပၿငမးေစရနအတြက ၁၉၈၂ ခႏစႏငငသားျဖစမႈဆငရာ ဥပေဒက ျပငဆငရန၊ (ဘယလဂယ)

၁၀၇-၁၁။ ဒမကေရစျပျပငေျပာငးလလပငနးစဥမားႏငပတသက၍ သကဆငသညသမားအားလးႏင တငပငမႈ လပႏငမည၊ အေကာငအထညေဖာရာတြငပါ၀ငႏငေစရနစစညးေပးႏငမည ႏငငေတာအဆင တငပင ညႏငးမႈအဖြ႔တဖြ႔က ထေထာငရန၊ (မယလဒက)

၁၀၇-၁၂။ ကေလးမားႏင ပတသက၍ ေမြးစာရငးမတပတငျခငးစနစက တးတကေအာငလပေဆာငရန၊ ကေလး အခြငအေရး စာခပ ေကာမတကအႀကျပထားသလ တရား၀ငအေထာကအထားျပကဒျပားမားတြင ခြျခားဖႏပမႈကျဖစေစႏငမည တငး ရငးသားျဖစမႈႏင ဘာသာေရးအပစျဖစမႈသတငးအခကအလကမားက မေဖာျပရန၊ ႏငငမျဖစမႈက ေရာငရားရန၊ မသားစမား၊ ေကာငးမားႏင အျခားေနရာဌာနမားတြင ရကႏက အျပစေပးျခငးက ပညာေပးျခငးျဖင တားျမစပတပငရန၊ ကေလးမား ပါ၀ငပတသကေနသည အမႈမား ဆငရာတရားစရငေရးစနစက စတငျပျပငရန၊ ကေလးအခြငအေရးစာခပႏင ႏငငတကာ ဥပေဒမားႏင အည ရာဇ၀တမႈအတြကတာ၀နခပငခြငရသညအသကသတမတထားခကက တးျမငသတမတရန၊ (ဥရေဂြး)

၁၀၇-၁၃။ အငစအာစအဖြ႔၏ အကဥးေထာငမားသ႔ သြားေရာကခြငက ထပမတးျမငသေဘာတရန၊ (မယလဒက)

97


၁၀၇-၁၄။ အကဥးေထာငမားသ႔ သြားေရာကခြငက ထပမတးျမငသေဘာတရနအပါအ၀င အငစအာစႏင ပးေပါငးေဆာငရြကမႈမား လပေဆာငရန၊ (မယလဒက)

၁၀၇-၁၅။ ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးယႏယား၊ လသားခငးစာနာေသာလပငနးဆငရာေအဂငစမားႏင ပးေပါငး ေဆာငရြကရန အထးသျဖင လ႔အခြငအေရးေကာငစ၏ အထးလပထးလပနညးမားအား တရား၀ငဖတၾကား ရန၊ လသားခငးစာနာမႈ အကအညမားလအပေနသညသမားအားလးက ကန႔သတခပခယျခငး ကငးကငး ျဖင အျပညအ၀ကညခြငမားေပးရန၊ (ကရးယားသမၼတႏငင)

၁၀၇-၁၆။ အငစအာစ၊ အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရႏင အျခားကလသမဂၢတာ၀နရသမားႏင လသားခငးစာနာမႈ ဆငရာ အဖြ႔အစညးမားက ေနရာေဒသမားထသ႔ အတားအဆးမရ သြားလာခြငျပရန၊ (နယးဇလန)

၁၀၇-၁၇။ လ႔အခြငအေရးအထးလပထးလပနညးမားက တရား၀ငဖတၾကားလႊာမားျဖင တးျမငဖတၾကားရန၊ (မယလဒက)

၁၀၇-၁၈။ ျမနမာႏငငသ႔လာေရာကခြငျပရနပနၾကားထားသညအေထြေထြအတြငးေရးမးခပ၏ ကယစားလယမားႏင အထးစစမး စစေဆးေရးအရာရမား အထးသျဖင အစားအစာရရခြငဆငရာ ( ၂၀၀၃ ခႏစကထက)၊ လြတ လပစြာကးကြယယၾကညခြင ( ၂၀၀၇ ခႏစကထက)၊ တရားလကမအျပစေပးသတျဖတျခငးမားဆငရာ ( ၂၀၀၇ ခႏစကထက)၊ တရားသႀကးမားႏင ေရ႔ေနမားလြတလပမႈဆငရာစစမးစစေဆးေရးအရာရမားအား အကးရေသာတန႔ျပနခကမား ထတျပနေပးရန၊ (ယကရနး)

၁၀၇-၁၉။ တရားသႀကးမားႏင ေရ႔ေနမားလြတလပမႈဆငရာစစမးစစေဆးေရးအရာရ၊ လြတလပစြာ ထတေဖာေျပာ ဆခြငဆငရာ စစမးစစေဆးေရးအရာရႏင ႏပစကျခငးဆငရာစစမးစစေဆးေရးအရာရမားက ျမနမာႏငင သ႔လာေရာကေလလာဖ႔ ဖတေခၚရန၊ (မယလဒက)

၁၀၇-၂၀။ ၿငမးခမးစြာစေ၀းခြငႏင ဖြ႔စညးခြငဆငရာ စစမးစစေဆးေရးအရာရမားက ျမနမာႏငငသ႔လာေရာကေလလာ ဖ႔ ဖတေခၚရန၊ (မယလဒက)

၁၀၇-၂၁။ လ႔အခြငအေရးအထးလပထးလပနညးမားက တရား၀ငဖတၾကားလႊာမားျဖင ဖတၾကားရန၊ (ဂရ) ၁၀၇-၂၂။ ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရးဆငရာအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရ၊ တရားသႀကးမားႏင ေရ႔ေနမား လြတလပ

မႈဆငရာ စစမးစစေဆးေရးအရာရ၊ လြတလပစြာကးကြယယၾကညခြငဆငရာ အရာရမားႏင ျပညတြငး ဒကၡ သညဆငရာ အေထြေထြ အတြငးေရးမး၏အထးကယစားလယမားက လာေရာကေလလာခြငျပရန၊ (ဥရေဂြး)

၁၀၇-၂၃။ ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရးဆငရာအထးစစမးစစေဆးေရးအရာရႏင ပးေပါငးေဆာငရြကျခငးမားက တး တကေအာင လပေဆာင၍ တငးျပညအတြငး အခနမနမနႏင ကန႔သတခကမားမရဘ ေလလာခြငျပရန၊ (ေပၚတဂ)

၁၀၇-၂၄။ လနညးစတငးရငးသားမားအေပၚ တရား၀ငျဖစေစ တရားမ၀ငျဖစေစ ခြျခားဖႏပမႈမားအား ခကခငးရပတ ႏငေအာင လပေဆာငရန၊ (ပါကစၥတန)

၁၀၇-၂၅။ တငးရငးသားလနညးစအေပၚ အၾကမးဖကမႈႏင ခြျခားဖႏပမႈမားက ခကခငးရပတေအာငလပေဆာငရန၊ (ၾသစႀတးယား)

၁၀၇-၂၆။ ရဟငဂာမားအေပၚ လမးေရးခြျခားမႈမားအား ရပတရနႏင ICERD က လကမတထးရန၊ (ဘယလဂယ) ၁၀၇-၂၇။ တငးရငးသားမားႏင ဘာသာေရးလနညးစမားအေပၚ ခြျခားျခငး၊ အတငးအၾကပ၀ါးၿမျခငးႏင အျပစေပး

အေရးယျခငး မားျပလပသည ေပၚလစမားႏင အျပအမမားက စြန႔လႊတရန၊(အတလ) ၁၀၇-၂၈။ တငးရငးသားလမးစမားအား သတျဖတေနျခငးႏင ဆး၀ါးလသညခြျခားဖႏပမႈမားခစားေနရျခငး စသည

အေျခအေနမား က ရပတ႔ရနအတြက လအပသညအခကမားက ခကခငးလပေဆာငရန၊ ထတငးရငး သားမားေနထငသညေဒသမားသ႔ လသားခငးစာနာသညအကအညမားက အေႏာကအယကမျပဘ ကညခြငျပရန၊ (ျပငသစ)

၁၀၇-၂၉။ လၿခေရးတပဖြ႔မားက ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးမားႏင လသားခငးစာနာမႈဆငရာဥပေဒမားက ခးေဖာကေနျခငးအား ခကခငးရပတရန၊ (ဆြဒင)

၁၀၇-၃၀။ ေႏာကယကျခငးမား၊ အျပစေပးအေရးယျခငးမား၊ ႏပစကျခငးမား၊ အတငးအၾကပေပာကဆးေစျခငးမား အထးသျဖင ႏငငေရးအရဆန႔ကငသမား၊ ဂာနယလစမား၊ တငးရငးသားႏငဘာသာေရး လနညးစ၀ငမား

98


ႏင လ႔အခြငအေရး ကာကြယေစာငေရာကသမားအေပၚ ခးေဖာကေနျခငးမားက စစမးစစေဆးၿပး အျပစေပးအေရးယရန၊ (ဥရေဂြး)

၁၀၇-၃၁။ အကဥးေထာငမားအတြငး လၿခေရး၀နထမးမားက ႏပစကညငးပမးျခငးမားကးလြနေနျခငးက ထေရာက စြာရပတေစၿပး ထသ႔ကးလြနသမားက အထးအေရးယအျပစေပးရန၊ (ၾသစႀတးယား)

၁၀၇-၃၂။ အကဥးေထာငမားအားလးသ႔ လြတလပသည လ႔အခြငအေရးေစာငၾကညခြငမားခြငျပရန၊ ထအကဥး ေထာငမားက ႏငငတကာေစာငေရာကမႈစခနမား၊ အကဥးသားဆကဆမႈအဆငမားႏင အည ျဖစေစ ရနအတြက သငတငေလာကပတေသာ ေငြေၾကးေထာကပမႈမားလပေဆာငရန၊ (အတလ)

၁၀၇-၃၃။ အငစအာစက ႏငငေရးအကဥးသား (၂၂၀၀) ဥးႏင အေႏာကအယကကငးကငးေတြ႔ခြငျပရန၊ (ဂရ) ၁၀၇-၃၄။ လသားခငးစာနာေသာအကအညမား၊ ျပညတြငးဒကၡသညမားႏင လြတလပခြငမား ရပသမးခရေသာ

သမားအေရးႏင ပတသကသညအေၾကာငးအရာမားက လပေဆာငရနအတြက တငးျပညအတြငး သြားလာခြငျပရန၊ (ဥရေဂြး)

၁၀၇-၃၅။ အငစအာစက အကဥးေထာငမားအားလးသ႔ ျပညျပည၀၀ႏင လြတလပစြာ သြားေရာကခြငျပရန၊ (ေပၚတဂ)

၁၀၇- ၃၆။ အဓမၼလပအားေစခငးျခငးႏငသကဆငသည အငအယလအသေဘာတညခကအမတ (၂၉) ႏင အညျဖစေစရနအတြက ဥပေဒမားႏင လပေဆာငေနမႈမားက ျပနလညသးသပရနႏင အငအယလအ ၏လပပငခြငက ျမနမာတႏငငလးသ႔ တးခ ႔ေပးရန၊ (ဥရေဂြး)

၁၀၇-၃၇။ တရားစရငေရးမားကျပနလညျပျပငျခငးအားျဖင ဥပေဒလပထးလပနညးမားအတငးစရငျခငးမား၊ လြတ လပျခငးႏင ဘကလကမႈမရေသာ တရားမတသညတရားရးအဆငအတနးမားက ေသခာေအာင လပေဆာငေပးရန၊ (ကေနဒါ)

၁၀၇-၃၈။ တရားစရငေရးက ျပနလညသးသပျခငးႏင ျပနလညျပျပငျခငးတ႔ကစတငလပေဆာငျခငးျဖင လြတ လပမႈႏင ဘကလကမႈကငးျခငးက ေသခာေစျခငး၊ စစမႈထမးမားႏင ရတပဖြ႔၀ငမားက ႏငငတကာ လ႔အခြငအေရးမားႏင လသားခငးစာမႈဆငရာဥပေဒမားက ေလးစားေစျခငးအတြက လအပသည လပေဆာငမႈမားကလပေဆာငေပးရန၊ (အငယာလန)

၁၀၇-၃၉။ ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးႏင လသားခငးစာနာမႈဆငရာမႈဥပေဒမားက ခးေဖာကသညအျပအမ မနသမအေပၚ လငျမနေသာ၊ လြတလပေသာႏငဘကမလကေသာစစမးစစေဆးျခငးလပေဆာငရန၊ ထအမႈမားက အမန႔ေပးသညဟ သသယရေသာသမားအပါအ၀င ကးလြနသညဟ သသယရေသာ သမားအားလးက မတစြာျဖင ရာထးအဆငအတနး မေရြး ႏငငတကာအဆငအတနးမားႏငအည တရားဥပေဒအရစရငရန၊ သ႔ေသာေသဒဏေပးျခငးမျပရန၊ (ဆြဒင)

၁၀၇-၄၀။ ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးဥပေဒမားကခးေဖာကသည ႏငငေတာဥပေဒမားက ပယဖကရနႏင ျပင ဆငရန၊ (ဆြဒင)

၁၀၇-၄၁။ ႏငငေရးအကဥးသားမားအားလးက ျပနလႊတေပးရန၊ အရညအခငးရၿပး လြတလပေသာ၊ ဘကလကမႈ မရေသာ တရားရးမားက မတၿပးလအမားၾကားနာႏငသညတရားရးမားတြငၾကားနာပငခြင၊ တရားေရး ကယစားျပျခငးကေရြးခယပငခြင၊ အျပစမရဟခယပငခြင၊ တရားစရငခကသးသပခကမားမတဆင အယခ၀ငခြငမားအပါအ၀င တရားေရးဆငရာကငစဥမားသည ႏငငတကာတရားရးဆငရာစခနမား ႏငအညျဖစေအာင လပေဆာငရန၊ (ဆြဒင)

၁၀၇-၄၂။ အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရကအႀကေပးသကသ႔ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကသမား အျပစမလြတကငး ေနျခငးက ရပတရနအတြက ကလသမဂၢ၏အကအညျဖင စစမးစစေဆးျခငး၊ အျပစေပးျခငး၊ အေရးယျခငး မားက လပေဆာငရန၊ (ၿဗတန)

၁၀၇-၄၃။ လသားမးႏြယတခလးအေပၚကးလြနသညျပစမႈမားႏင စစပြဆငရာရာဇ၀တမႈမားအပါအ၀င လ႔အခြင အေရးခးေဖာက မႈမားအား ျပညျပညစစ လြတလြတလပလပစစမးစစေဆးမႈမားခြငျပရန၊ ထကးလြနမႈ မားအေပၚတာ၀နရသမားက အေရးယရန၊ (အတလ)

၁၀၇-၄၄။ ကးလြနသမားအျပစမလြတကငးေနျခငးမားက အျမနဆးရပတႏငရနအတြက လအပပါက ကလသမဂၢမ

99


အကအညမား ရယၿပး လအပသလလပေဆာငရန၊ (ျပငသစ) ၁၀၇-၄၅။ ကလသမဂၢအေထြေထြညလာခက ခမတထားခသည ဆးျဖတခကမားအတငး ႏငငေတာအတြငး အသက

ရငရပတညခြင၊ လသားအျဖစရပတညခြငမားႏင လြတလပခြငမားက ေကာငးမြနတးတကေအာင ဆက လကလပေဆာငရန၊ (အာဂငတးနား)

၁၀၇-၄၆။ မတရားသတျဖတအျပစေပးျခငး၊ ကေလးစစသားအျဖစအသးျပျခငး၊ ႏပစကျခငး၊ လငပငးအၾကမး ဖကျခငးႏင လပအားေစခငးျခငးမားအပါအ၀င ဆး၀ါးသညရာဇ၀တမႈမားႏင လ႔အခြငအေရးခးေဖာကျခငး မားက ကးလြနသညဟ စစ တပ၀နထမးမားႏင အျခားတာ၀နရသမားအေပၚ စြပစြခကမားအား အလင အျမနစစေဆးရန၊ (ကေနဒါ)

၁၀၇-၄၇။ လြတလပစြာ ေတြးေခၚခြင၊ ထတေဖာေျပာဆခြငႏင သတငးမားရယခြငမားအေပၚ ကန႔သတထားျခငးမား အား ဖယရားေပးရနႏင ႏငငေရးအကဥးသားမား၊ ယၾကညခကေၾကာငအကဥးကေနသမား (၂၁၀၀) ခန႔က ခကခငးျပနလႊတရန၊ (ျပငသစ)

၁၀၇-၄၈။ ကနရေနေသးသညႏငငေရးအကဥးသားမားအားလးက အျမနဆးျပနလႊတရန၊ (ဂာမဏ) ၁၀၇-၄၉။ ႏငငေရးအကဥးသားမားအားလးက ျခြငးခကမရခကခငးျပနလႊတေပးရနႏင ကနရေနေသာ

အကဥးေထာငမားသ႔ အငစအာစအဖြ႔အား အကန႔အသတမရသြားေရာကခြငျပရန၊ (အေမရကန) ၁၀၇-၅၀။ ယၾကညခကေၾကာင လြတလပခြငမားအားရပသမးခရေသာသမားက ျပနလႊတရနအတြက လအပေသာ

လပေဆာငခကမားအား ခမတေဆာငရြကရန၊ (အာဂငတးနား) ၁၀၇-၅၁။ ႏငငေရးလႈပရားမႈ၊ တငးရငးသားႏငဘာသာေရးတ႔ေၾကာင ဖမးဆးခရေသာသမားအားလးက ခကခငးျပန

လႊတေပးရန၊(ကေနဒါ) ၁၀၇-၅၂။ ႏငငေရးေၾကာင ဖမးဆးခသညသမားက ေႏာငေႏးျခငးမရဘ ျပနလႊတေပးရန၊ (ဘယလဂယ) ၁၀၇----၅၃။ လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင၊ ဖြ႔စညးခြငႏငစေ၀းခြငမားက ၿငမးခမးစြာကငသးျခငးေၾကာင ဖမးဆး

ခရေသာသမားက ခကခငး ျခြငးခကမရျပနလႊတေပးရန၊ (ၿဗတန) ၁၀၇-၅၄။ ႏငငေရးအကဥးသားမားအားလးက ျပနလႊတေပးရန၊ (ၾသစႀတးယား) ၁၀၇-၅၅။ ႏငငေရးအကဥးသား (၂၂၀၀)ခန႔က ျခြငးခကမရ အျမနဆး ျပနလႊတရန၊ (ဂရ) ၁၀၇-၅၆။ လ႔အခြငအေရးကာကြယေစာငေရာကသမား၊ ဒမကေရစေရးလႈပရားသမားႏင အျခားႏငငေရး

အကဥးသားမားအား ျခြငးခကမရ အျမနဆးျပနလႊတရန၊ (ေနာေ၀း) ၁၀၇-၅၇။ ၿငမးခမးစြာႏငငေရးလႈပရားမႈမားလပေဆာငျခငးေၾကာင လကရထမးသမးခေနရသညသမား အားလး

က ျခြငးခကမရ အျမနဆးျပနလႊတေပးရနႏင ထသမားက လြတလပစြာသြားလာခြင၊ ထတေဖာေျပာဆခြင ႏင ႏငငေရးလႈပရားမႈမားတြင ပါ၀ငခြငမားအား ကန႔သတခကမားမရဘ လပေဆာငခြငျပရန၊ (ဆြစဇာလန)

၁၀၇-၅၈။ ႏငငေရးအကဥးသားမားအားျပနလႊတေပးရနႏင ဒမကေရစလမးေၾကာငးႏင အမးသားျပနလညသငျမတ ေရးကဥးတည ၿပး ႏငငေရးပါတမား၊ တငးရငးသားအပစမားႏင အျခားသကဆငရာ တာ၀နရသမားႏင အဓပၸာယရၿပး လတငးပါ၀ငသည ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးပြက လပေဆာငေပးရနစသည ႏငငတကာ အသငး အ၀ငးမားကေတာငးဆထားသည အခကမား က အေကာငးဖကမ တန႔ျပနေပးရန၊ ( ကရးယားသမၼတႏငင)

၁၀၇-၅၉။ ႏငငတကာအသငးအ၀ငးက အဆကမျပတေတာငးဆေနသည လကရဖမးဆးခေနရေသာ ယၾကညခက ေၾကာင အကဥးကေနသေပါငး (၂၁၀၀) ေကာက ျခြငးခကမရ ခကခငးျပနလႊတေပးရန၊ သတ႔၏ ႏငင ေရး အခြငအေရးမားက အျပည အ၀ျပနလညရရခြငျပရန၊ (ခကသမၼတႏငင)

၁၀၇-၆၀။ ႏငငေရးအကဥးသားမား၏ ရာဇ၀တျပစမႈမတတမးမားကပယဖကေပးၿပး ၎တ႔အား စစမနေသာ လြတၿငမးခမးသာခြငျဖင ျခြငးခကမရျပနလႊတေပးရန၊ (အတလ)

၁၀၇-၆၁။ ေရြးေကာကပြမတပမတငမက ရထားခေသာ အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ၏ သတမတခထားရသည အဆငအတနးက ျပနလညအသအမတျပၿပး အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပ၊ အျခားတငးရငးသားမား၊ ဒမကေရစအငအားစမားႏင အမးသားျပနလညသငျမတေရးအတြက ေတြ႔ဆေဆြးေႏြးျခငးက စတင

100


လပေဆာငရန၊ (အေမရကန) ၁၀၇-၆၂။ ၿငမးခမးစြာလပေဆာငသညအတကအခႏငငေရးလႈပရားမႈမားက ရာဇ၀တမႈအျဖစအေရးယျခငးအား

ေရာငၾကဥျခငး အပါအ၀င ကန႔သတထားခကမားအားလးက ဖယရားရန၊ ႏငငတကာသတငးေထာက မားအပါအ၀င လြတလပသညမဒယာမားအေပၚ ဖႏပကန႔သတျခငးမားအားဖယရားျခငး၊ ေႏာကယက ျခငး၊ ဘာသာေရးခြျခားဖႏပမႈမား၊ မတရားဖမးဆးျခငးမား၊ ႏပစကျခငးမား၊ တငးရငးသားလနညးစမား၏ ၿငမးခမးေသာႏငငေရးလပေဆာငခကမားေၾကာင ဖမးဆးအကဥး ချခငးမားအား ရပတရန၊ (ဆြဒင)

၁၀၇-၆၃။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပႏင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညအပါအ၀င တငးရငးသားႏင ဒမကေရစအပစမား က တငးျပည၏ ႏငငေရးရာမားတြင အျပညအ၀ပါ၀ငခြငျပရန၊ (ၿဗတန)

၁၀၇-၆၄။ အမးသားဒမကေရစအဖြ႔ခပႏင ပါလမနတြငမပါ၀ငသညအျခားႏငငေရးပါတမားအပါအ၀င ႏငငေရးပါတ မား၏ ကယစားလယမား၊ တငးရငးသားအပစမား၏ ကယစားလယမားႏင လမႈအဖြ႔အစညးမားမ သကဆငသမားအားလး ႏငငေရးလပငနးစဥတြင လြတလြတလပလပပါ၀ငခြငရေအာင ေသခာစြာ လပေဆာငရန၊ (ခကသမၼတႏငင)

၁၀၇-၆၅။ လြတလပစြာထတေဖာေျပာဆခြင၊ အဖြ႔ဖြ႔စညးခြငႏင စေ၀းခြငမားအေပၚ တရားဥပေဒမားႏင လကေတြ႔ တြငပတပငထား ခကမားအားလးက ဖယရားပစရနႏင တရား၀ငအတကအခႏငငေရးပါတမားႏင လထအဖြ႔အစညးမားအား သတ႔၏ ႏငငေရးအယအဆမားက ထတေဖာေျပာဆခြငေပးရန၊ (ေနာေ၀း)

၁၀၇-၆၆။ လ႔အခြငအေရးကာကြယေစာငေရာကသမားအေပၚ အျပစေပးအေရးယျခငးမားအား ခကခငးရပတရန၊ (ၾသစႀတးယား)

၁၀၇-၆၇။ တငးရငးသားႏင ဘာသာေရးလနညးစမားအေပၚ အၾကမးဖကျခငးႏင ဖႏပခပခယျခငးမားအား အျမန ဆးရပတရန၊ ရဟငဂာမားက ႏငငသားျဖစခြငအျပညအ၀ခြငျပရနႏင တငးရငးသားလနညးစ အမးသမး မားအေပၚ လငပငးအၾကမး ဖကျခငးအား ရပတရန၊ (အေမရကန)

၁၀၇-၆၈။ တငးရငးသားလနညးစမားေဒသမားသ႔ ႏငငတကာအဖြ႔အစညးမားသြားလာခြငအား ခြငျပရန၊ (ေနာေ၀း) ၁၀၇-၆၉။ မတရားေျပာငးေရြ႔ခရျခငးမရေစရနႏင ျပညတြငးေနရာေရြ႔ေျပာငးချခငးဆငရာလမးညြနခကမားက

အေကာငအထညေဖာၿပး သကေရာကမႈရေအာငလပေဆာငရန၊ (နယးဇလန) ၁၀၇-၇၀။ တရားစရငေရးမားကျပျပငေျပာငးလရနအတြက ကလသမဂၢမအကအညမား ရယရန၊ လတငးအတြက

အကးရႏငမည တရားစရငေရးဆငရာကစားခကမားက ထေထာငရနႏင ဆငးရမြေတျခငးက ပေပာကေအာင လပေဆာငရန၊ (တရက)

108. ယခအစရငခစာတြငေဖာျပထားသည နဂးခပမားႏင အၾကျပခကမားသည အစရငခစာတငသြငးေသာ ႏငငႏင/

သ႔မဟတ လပထးလပနညးအရ သးသပျခငးခေနရေသာႏငင ရပတညခကမားက ထငဟပေပၚလြငေစပါသည။ ထအခကမားအားလးက အလပအဖြ႔က လကခသညဟ အဓပၸာယမဖြငရ။

101


Annex Composition of the delegation The delegation of Myanmar was headed by H.E. Dr. Tun Shin, Deputy Attorney General, Office of the Attor-ney General and composed of the following members:

• H.E. Mr. Wunna Maung Lwin, Alternate Leader, Permanent Representative and Ambassador, Permanent Mission of the Union of Myanmar, Geneva

• Dr. Myint Kyi (Ms), member of the Union Election Commission • Mr. Kyaw Myo Htut, Deputy Permanent Representative and Ambassador Permanent Mission of the

Union of Myanmar, Geneva • Mr. Ye Htut, Director General, Ministry of Information • Mr. Kyaw Tint Swe, Ambassador (retired) • Mr. Zaw Win, Director General Prisons Department, Ministry of Home Affairs • Ms. Nandar Hmun, Director General, Ministry of Culture • Mr. Bo Win, Director General, Ministry of Education • Pol. Col. Sit Aye (Mr), Myanmar Police Force, Ministry of Home Affairs • Mr. Nyunt Swe, Deputy Director General (retired), Ministry of Foreign Affairs • Mr. Win Myint, Principle Officer, Ministry of Labour • Mr. Myint Thein, Director, Supreme Court • Dr. Nilar Tin (Ms.), Director, Ministry of Health • Mr. Oo Kyaw Zan, Director, Ministry of Home Affairs • Mr. Nyan Naing Win, Director, Office of the Attorney General • Lt-Col. Thaung Naing (Mr.), Office of the Judge Advocate General, Ministry of Defence • Mr. Htin Lynn, Minister Counsellor, Permanent Mission of the Union of Myanmar, Geneva • Ms. Khin Saw Oo, Director, Ministry of Finance and Revenue • Mr. Chan Aye, Counsellor, Permanent Mission of the Union of Myanmar, Geneva • Mr. Thant Sin, Deputy Director, International Organisations and Economic Department,

Ministry of Foreign Affairs • Mr. Soe Myint Aung, Counsellor, Permanent Mission of the Union Myanmar, Geneva • Ms. Khin Thida Aye, First Secretary, Permanent Mission of the Union Myanmar, Geneva • Mr. Htoo Maung, First Secretary, Permanent Mission of the Union Myanmar, Geneva

• Ms. Su Lay Nyo, Second Secretary, Permanent Mission of the Union Myanmar, Geneva

• Mr. Nay Soe Than, Attaché, Permanent Mission of the Union Myanmar, Geneva

• Mr. Myo Zaw Lin, Attaché, Permanent Mission of the Union Myanmar, Geneva • Ms. Nyein Nyein Wint, Attaché, Permanent Mission of the Union Myanmar, Geneva

103


United Nations A/HRC/17/9/add.1


ေမလ ၂၇ ရက ၂၀၁၁ ခႏစ

Original: English

လ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစလ႔အခြငအေရးေကာငစ ((((၁၇၁၇၁၇၁၇) ) ) ) ႀကမေျမာကအစညးအေႀကမေျမာကအစညးအေႀကမေျမာကအစညးအေႀကမေျမာကအစညးအေ၀၀၀၀းးးး အာဂငဒါ အာဂငဒါ အာဂငဒါ အာဂငဒါ ((((၆၆၆၆)))) ႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညး

ႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးဆငရာအလပအဖြ႔၏ အစရငခစာႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးဆငရာအလပအဖြ႔၏ အစရငခစာႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးဆငရာအလပအဖြ႔၏ အစရငခစာႏငငအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးဆငရာအလပအဖြ႔၏ အစရငခစာ

ျမနမာႏငငျမနမာႏငငျမနမာႏငငျမနမာႏငင

Addendum

သးသပခကမားလပေဆာငသညႏငင၏ နဂးခပမား၊ အႀကျပခကမား၊ ဆႏၵအေလာက ဂတျပခကမားႏင တန႔ျပနခကမား၊

* The present document was not edited before being sent to the United Nations translation services.

GE.11-13688

104


ႏငငအားလး အလညကအစရငခရသည လပထးလပနညးဆငရာအလပအဖြ႔၏ အစရငခစာ ႏငငအားလး အလညကအစရငခရသည လပထးလပနညးဆငရာအလပအဖြ႔၏ အစရငခစာ ႏငငအားလး အလညကအစရငခရသည လပထးလပနညးဆငရာအလပအဖြ႔၏ အစရငခစာ ႏငငအားလး အလညကအစရငခရသည လပထးလပနညးဆငရာအလပအဖြ႔၏ အစရငခစာ အေပၚ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာက တန႔ျပနေျဖၾကားခကအေပၚ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာက တန႔ျပနေျဖၾကားခကအေပၚ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာက တန႔ျပနေျဖၾကားခကအေပၚ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာက တန႔ျပနေျဖၾကားခက (Addendum of the Re-

public of the Union of Myanmar to the Report of the Working Group on the

Universal Periodic Review, Myanmar (A/HRC/17/9)

မတဆကမတဆကမတဆကမတဆက (Introduction)

၁။ ကလသမဂၢ၏အဖြ႔၀ငႏငငျဖစသညအားေလာစြာ ျမနမာႏငငသည ႏငငအားလးအလညက အစရငခသည

လပထးလပနညးအတြက ႏငငေတာအစရငခစာက အေလးအနကထားျပငဆငခၿပး လ႔အခြငအေရးေကာငစ အလပအဖြ႔၏ ဆယႀကမေျမာက အစညးအေ၀းတြင တကၾကြစြာပါ၀ငခပါသည။ ထအလပအဖြ႔အစညးအေ၀း အတြငး ႏငငေပါငးမားစြာ၏အႀကေပးခက မားစြာအေပၚတြငလ အထးအေလးအနကထား၍ စဥးစားခပါသည။

၂။ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာအစးရသည ႏငငအားလးအလညကအစရငခသညလပထးလပနညး ဆငရာအလပအဖြ႔၏အစရငခစာ အပဒ (၁၀၆) တြငပါရသညအႀကေပးခကမားက ေလလာသးသပၿပး လ႔ အခြငအေရးေကာငစ၏ ယခ (၁ရ)ႀကမေျမာကညလာခတြင ေအာကပါအေျဖမားက ေျဖၾကားလကပါသည။

အႀကေပးခက အႀကေပးခက အႀကေပးခက အႀကေပးခက ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၁၁၁၁၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၂၂၂၂၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၃၃၃၃၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၄၄၄၄၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၅၅၅၅၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၆၆၆၆၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----ရ၊ ရ၊ ရ၊ ရ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၈၈၈၈၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၉၉၉၉၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၁၀၁၀၁၀၁၀၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၁၁၁၁၁၁၁၁၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၁၂၁၂၁၂၁၂၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၁၃၁၃၁၃၁၃၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၁၄၁၄၁၄၁၄၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၁၅၁၅၁၅၁၅၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၁၇၁၇၁၇၁၇၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၁၈၁၈၁၈၁၈၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၁၉၁၉၁၉၁၉၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၂၀၂၀၂၀၂၀၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၄၁၄၁၄၁၄၁၊၊၊၊ ၃။ ျမနမာႏငငသည ႏငငတကာလ႔အခြငအေရးသေဘာတစာခပႏစခကသာ အတညျပလကမတေရးထးထား

ေသာလ အျခားအဓကစာခပမားက ေလလာေနလကရပါသည။ ဖြ႔ၿဖးတးတကဆႏငငတႏငငျဖစသည အားေလာစြာ တာ၀နရသညအခကမားက ႏငင၏ရငးျမစမားႏင လပပငႏငစြမးမားအရ အျပညအ၀ေဖာ ေဆာငမႈအေပၚမတည၍ လကမတမထးရေသးသညလ႔အခြငအေရးစာခပမားက လကမတထးရန စဥးစား ေနပါသည။

၄။ ႏငငတကာဥပေဒ၊ ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒဆငရာ ဥပေဒႏင သေဘာတစာခပမား၏ မ၀ါဒမားအရ ႏငငတကာ သေဘာတစာခပမားကအတညျပလကမတထးရာတြင အပခပေရးက႑က ပထမဥးဆးစဥးစားမႈမား လပ ေဆာငရပါသည။ အပခပေရးက႑၏ စဥးစားမႈမားလပေဆာငၿပးပါက ထစာခပႏင သကဆငသည၀နႀကး ဌာနက ထအေၾကာငးအရာႏင ပတသကၿပး တရားဥပေဒျပေရးက႑က တငသြငးရပါသည။ ျပညသလထ၏ ကယစားလယမားပါ၀ငဖြ႔စညးထားသည တရားဥပေဒျပေရးက႑က ေနာကဆးအဆးအျဖတက ခမတရပါ သည။ ျမနမာႏငငတြင ျပညသ႔လႊတေတာသည စာခပစာတမးမား က လကမတထးျခငးႏငပတသကသည တရားဥပေဒျပေရးက႑ျဖစပါသည။

အႀကျပခက အႀကျပခက အႀကျပခက အႀကျပခက ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၂၃၂၃၂၃၂၃၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၂၄၂၄၂၄၂၄၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၂၅၂၅၂၅၂၅၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၂၆၂၆၂၆၂၆၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၂၇၂၇၂၇၂၇၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၂၈၂၈၂၈၂၈၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၂၉၂၉၂၉၂၉၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၃၀၃၀၃၀၃၀၊၊၊၊ ၅။ လကရရေနသည လ႔အခြငအေရးအဖြ႔က ၂၀၁၁ ခႏစ ဧၿပလတြင ျပနလညဖြ႔စညးခပါသည။ ျမနမာႏငငသည

ထအဖြ႔က ပရစမ၀ါဒမားႏငအည အနာဂတတြင ေဖာေဆာငသြားႏငရန အထးႀကးပမးလပေဆာငေနလက ရပါသည။

အႀကျပခက အႀကျပခက အႀကျပခက အႀကျပခက ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၃၂၃၂၃၂၃၂၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၃၃၃၃၃၃၃၃၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၃၄၃၄၃၄၃၄၊၊၊၊ ၆။ ကလသမဂၢႏင ပးေပါငးလပေဆာငျခငးသည ျမနမာႏငင ႏငငျခားေရးမ၀ါဒ၏ ေဒါကတငတချဖစၿပး ျမနမာ

ႏငင၏ လြတလပေသာ၊ တကၾကြေသာႏင ဘကမလကေသာႏငငျခားေပၚလစႏငကကညသည။ ထ႔ ေၾကာင ျမနမာႏငငသည ကလသမဂၢ၏ အဓကလပငနးအစအစဥမားႏင ၎၏အထးေအဂငစမား၏ လ႔ အခြငအေရးက႑အပါအ၀င အျခားအခနးက႑ အမးမးတြင ပါ၀ငခပါသည။ ျမနမာႏငငသည ကလသမဂၢ ဌာနမားသ႔ လအပသညသတငးအခကအလကမား ေထာကပ ခၿပး သကဆငရာစာခပေကာမတမားသ႔လ အစရငခစာမား တငသြငးခပါသည။

105


၇။ အထးအႀကေပး၊ အထးသတမနမားႏင ျမနမာႏငငဆငရာ လ႔အခြငအေရးအထးစစမးစစေဆးေရး အရာရမား က ျမနမာ ႏငငအတြငးသ႔ အႀကမႀကမလာေရာကခြငျပခပါသည။ အေထြေထြအတြငးေရးမးခပ၏ အထး အႀကေပးျဖစသ မစၥတာ ဗေဂး နမားဗးယားသည ျမနမာႏငငက ၂၀၁၁ ခႏစေမလတြငလာေရာကခပါသည။ သသည ႏငငေတာ၀နႀကးမား၊ အျခား ထပတနးအရာရမားႏင ေတြ႔ဆခပါသည။ ထ႔ျပင ႏငငေရးပါတမားႏင လမႈအေျချပအဖြ႔အစညးမားမ ကယစားလယမား အျပင ျမနမာႏငငရ ကလသမဂၢကယစားလယမားႏင ပါ ေတြ႔ဆခပါသည။

ဆးျဖတခက ဆးျဖတခက ဆးျဖတခက ဆးျဖတခက ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၄၀၄၀၄၀၄၀၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၄၁၄၁၄၁၄၁၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၄၂၄၂၄၂၄၂၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၄၃၄၃၄၃၄၃

၈။ ျမနမာတပမေတာသည မမသေဘာဆႏၵျဖင၀ငေရာကသမားျဖငသာထေထာငထားျခငးျဖစသည။ ျမနမာႏငင ကာကြယေရးႏင စစရးခပေကာငစ၏ညြနၾကားခကမားအရ အသက (၁၈)ႏစမျပညေသာသမားက စစတပ အတြငး အမႈထမးခြငမျပပါ။ စစမႈထမးျခငးမ ႏတထြကျခငး၊ ျပနလညနလထေစျခငးႏင လမႈဘ၀မားတြင ျပနလည၀ငဆန႔ေစျခငးမားအတြက ျမနမာအစးရသည ယနဆကႏငအျခားအစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညး မားႏင အနးကပလကတြကာ လပေဆာငေနပါသည။ အသကမျပညေသးေသာကေလးမားအား စစမႈထမး ေစျခငးႏင သကဆငသည ပးတြစမကနးက မၾကမးေရးဆြရနအတြက ကလသမဂၢႏငငတြငးအဖြ႔ႏင ဆက လကပးေပါငးေဆာငရြကေနပါသည။

အႀကျပခက အႀကျပခက အႀကျပခက အႀကျပခက ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၃၆၃၆၃၆၃၆၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၃၇၃၇၃၇၃၇ ၉။ ေသဒဏအမန႔ခမတျခငးကဖကသမးျခငးမျပေသးေသာလ ျမနမာႏငငသည ေသဒဏစရငျခငးက ၁၉၈၈

ခႏစမစတင၍ မလပေဆာငေတာပါ။ ျမနမာအစးရသည ႏငငတကာဥပေဒမားႏငအည ကငသးေနပါသည။ ၂၀၁၁ ခႏစ ေမလ (၁၆) ရကေန႔တြငထတျပနခေသာ အမန႔ေၾကညာခကအမတ ၂၈/၂၀၁၁ အရ ႏငငေတာ ဖြ႔စညးပ အေျခခဥပေဒအပဒ (၂၀၄) (ခ) ႏင အည ေသဒဏခမတထားသည စရငခကမားက တသကတ ကၽြနးသ႔ ေလာခခသည။

အႀကျပခက အႀကျပခက အႀကျပခက အႀကျပခက ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၂၁၂၁၂၁၂၁၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၂၂၂၂၂၂၂၂၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၃၅၃၅၃၅၃၅၊ ၊ ၊ ၊ ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၄၅၄၅၄၅၄၅ ၁၀။ ျပညေထာငစသမၼတျမနမာႏငငေတာသမၼတ၏ တာ၀နလကခယသည ပထမဥးဆးမန႔ခြနးတြင ႏငငေတာဖြ႔

စညးပ အေျခခဥပေဒမားႏင ကကညရနအတြက ဥပေဒမားက ျပနလညသးသပရနထညသြငးေျပာဆခသည။ အစးရ၀နႀကးမားသည သတ႔ႏင သကဆငသညဥပေဒမားက ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒႏငသာမက ႏငငတကာ ဥပေဒမားႏင ကကညေစရန ျပနလညသးသပျခငးမားက လပေဆာငေနလကရသည။ ထ႔ျပငႏငငေတာ သမၼတသည ဥပေဒေရးရာအႀကေပးေကာမတကဖြ႔စညးၿပး ထေကာမတသည ႏငငေတာဥပေဒမားအျပင ဥပေဒေရးရာအေၾကာငးအရာမားက သးသပရန လပေဆာငမညျဖစသည။

အႀကျပခက အႀကျပခက အႀကျပခက အႀကျပခက ၁၀၆၁၀၆၁၀၆၁၀၆----၄၄၄၄၄၄၄၄

၁၁။ ဘာသာေရးဆငရာ သညးမခမႈမားႏင ခြျခားဖႏပမႈမားသည ျမနမာႏငငတြင လး၀မရပါ။ လအမားစမာ ဗဒၶ ဘာသာမားျဖစသည။ သ႔ေသာလ အျခားဘာသာမားျဖစသည ခရစယာန၊ အစၥလနႏင ဟႏၷဘာသာမား သည ျမနမာႏငငတြင အတယဥတြရေနၿပး ထြနးကားေနလကရပါသည။ဘာသာေရးအေပၚသညးခမႈမားႏင လြတလပစြာ၀တျပျခငးမားက ဥပေဒမားအရ အာမခေပးၿပး တႏငငလးတြင ကငသးလကရပါသည။

၁၂။ အႀကျပခက ၁၀၆-၁၆၊ ၁၀၆-၃၁၊ ၁၀၆-၃၈၊ ၁၀၆-၃၉၊ ၁၀၆-၄၆ တ႔က အသအမတျပၿပး ထပမေလလာေနလကရပါသည။

106


နဂးခပ နဂးခပ နဂးခပ နဂးခပ ၁၃။ ႏငငေရးလမးျပေျမပ၏ အဆငေျခာကဆငေျမာကျဖစသည အတငး ျပညေထာငစလႊတေတာႏင ျပညနယ၊

ေဒသလႊတေတာ မား ပထမဥးဆးအစညးအေ၀းမားက ကငးပခၿပးျဖစသည။ ထ႔အတ လမးျပေျမပ၏ ေနာက ဆးခႏစဆငေျမာကအတငး ျပညေထာငစအစးရႏင ျပညနယ၊ေဒသအစးရမားက ဖြ႔စညးခသည။ ထ႔ေၾကာင တရားဥပေဒျပဌာနးေရး၊ အပခပေရးႏင တရားစရငေရးမားသညလ လညပတေနၿပျဖစသည။ လႊတေတာ၏ အဆငအသးသးတြင ေရြးခယတငေျမာကခထားရသည ကယစားလယမားသည လြတလပစြာ ထတေဖာ ေျပာဆခြငမားက ခစားၿပး သကဆငရာ၀နႀကးဌာနအသးသးသည သတ႔၏ သကဆငရာတာ၀န၀တရားမားႏင ပတသက၍ ထကယစားလယမားအေပၚ တာ၀နခမႈမားလပေဆာငေနပါသည။ ထလႊတေတာမား၏ ေဆြးေႏြး ခကမားအား လထအား ပြငပြငလငးလငးသရေစပါသည။

၁၄။ လႊတေတာမားက ကငးပျခငးႏင ျပညေထာငစ၊ ျပညနယႏငေဒသအစးရမားကဖြ႔စညးထားၿပးျဖစေသာလ ျမနမာႏငငသည ပါတစဒမကေရစလမးေၾကာငး၏ ကနဥးအဆငတြငသာရေနဆျဖစၿပး မၾကာမ ယခထက ပမတးတကခငမာလာေစမညျဖစ သည။ ထသ႔အဆငမားဆကလကတးတကလာသညႏငအမ ႏငငသားမား လ႔အခြငအေရးမားတးျမင ကာကြယႏငလာမညျဖစေၾကာငး ဂတျပအပသည။

107


ႏငငမားအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးဆငရာညလာခတြင အာရ လ႔အခြငႏငငမားအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးဆငရာညလာခတြင အာရ လ႔အခြငႏငငမားအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးဆငရာညလာခတြင အာရ လ႔အခြငႏငငမားအားလးအလညကအစရငခရသညလပထးလပနညးဆငရာညလာခတြင အာရ လ႔အခြင အေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈေဖာရမ အေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈေဖာရမ အေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈေဖာရမ အေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈေဖာရမ ((((Asian Forum for Human Rights and Development -FORUM-

ASIA) ၏ကယစား ဥးေအာငမးမငးက ေျပာၾကားေသာ ထတျပနေျပာဆခက၊၏ကယစား ဥးေအာငမးမငးက ေျပာၾကားေသာ ထတျပနေျပာဆခက၊၏ကယစား ဥးေအာငမးမငးက ေျပာၾကားေသာ ထတျပနေျပာဆခက၊၏ကယစား ဥးေအာငမးမငးက ေျပာၾကားေသာ ထတျပနေျပာဆခက၊

ဇြနလ ၈ ရက၊ ၂၀၁၁ ခႏစ

ေကးဇးတငပါသည ဥကဌခငဗား၊ ယခထတျပနခကက အာရလ႔အခြငအေရးႏင ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈေဖာရမရ႔ ၎ရ႔အဖြ႔၀ငျဖစ တ လ႔အခြငအေရးပညာေပးဌာန (ျမနမာႏငင)ကေန ႏငငအားလးအလညကအစရငခရသည လပထးလပနညးဆငရာ ျမနမာေဖာရမ (Burma Forum on the Universal Periodic Review – Burma Forum UPR) ကယစားတငသြငးျခငး ျဖစ ပါတယ။

ဥကဌခငဗား၊ ၂၀၁၁ခႏစ ႏ၀ငဘာလ ေရြးေကာကပြဟာတငးျပညအတြငးဒမကေရစအသြငကးေျပာငးမႈက ေဖာေဆာငေပး မယဆတ ထငေယာငထငမားဂတေတြကေပးခေပမ လ႔အခြငအေရး အထးစစမးစစေဆးေရးအရာရ မစၥတာကြငးတားနား က “စစတပရ႔ စနစတက လႊမးမးထားမႈေတြက လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈေတြက ကယကယျပန႔ျပန႔ျဖစေစၿပး ဒကစၥေတြ အေပၚ အာဏာပငေတြက ထတေဖာလပေဆာငျခငးမရဘး” လ႔ မၾကာခငကသြားေရာကခတထငးႏငငခရးစဥ အတြငးမာ ေျပာဆခပါတယ။ လကနကကငပဋပကၡေတြ ဆကလကျဖစပြားေနတအတြက တငးရငးသားလမးေတြရ႔ေနရာေဒသေတြ မာ ဆကလကၿပးအေျခအေနေတြဆး၀ါးေနတအေပၚ ကေနာတ႔ အေနန႔ အထးစတအေႏာကအယကျဖစရပါတယ။ ဒ အေျခအေနေတြက တရားလကလြတဖမးဆးသတျဖတတာေတြ၊ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကတာေတြ၊ ျပညသလထ အ ေျမာကအမားက ေျပာငးေရြ႔ပစတာေတြက ျဖစပြားေစပါတယ။ ေရြးေကာကပြေန႔မာဘ အစးရတပေတြန႔ ဒမကရကတစ ကရငဗဒၵဘာသာတပဖြ႔တ႔အၾကားတကပြေတြျဖစပြားခတာေၾကာင ႏစေပါငးႏစဆယအတြငး တႀကမတခါထမာ အမားဆး ဒကၡသညအေရအတြကထြကေျပးလာခရတာျဖစတ ဒကၡသညေပါငး ႏစေသာငးခႏစေထာငေကာ ထငးႏငငကထြကေျပး ခလႈခရပါတယ။ ဒလဒကၡသညေတြထြကေျပးလာခရတအတြက လသားခငးစာနာမႈေရးရာျပသနာကျဖစေပၚေစၿပး အေရး ေပၚ အာရစးစကမႈေတြ လအပေစခပါတယ။ ဒလမးျဖစေပၚခတာန႔ပတသကၿပး ႏငငအစးရဟာ ယပအာရ႔အႀကေပးခက ေတြျဖစတ ပဋပကၡေဒသေတြထက အရပသားေတြကကာကြယေစာငေရာကေပးဖ႔ရယ၊ ျပညတြငးဒကၡသညေတြရ႔ အခြင အေရးကကာကြယေပးဖ႔ရယဆတ အခကေတြအေပၚ ျငငးဆတာေတြ၊ ျပညစတတန႔ျပနခကေတြမေပးတာေတြရယေၾကာင အထး၀မးနညးခရပါတယ။ ဒါအျပင သတမတထားတခြတမးအေရအတြကေတြျပညမဖ႔အတြကန႔ ေငြေၾကးမကလးေတြေၾကာင ကေလးေတြက အစးရ တပမေတာ က စစတပထဆကလကသြပသြငးေနတအေပၚ ဆကလကစးရမေနမပါတယ။ အငအားသးၿပးျဖစေစ အတငး အၾကပျဖစေစကေလးေတြက စစတပထသြပသြငးတာေတြေၾကာင ကေလးေတြဟာ ႏပစကတာေတြ၊ အျခားလမဆနေသာ နညးေတြ၊ ဂဏသကၡာကေလာပါးေစတအျပအမေတြက ရငဆငခစားရၿပး မငးရငးတအလပေတြ၊ ေရ႔တနးမာ လကနက ကငတကခကရတာေတြ၊ ေပၚတာ၊ ကငးေစာငန႔ တပသန႔ရငးေရးလပတ အလပေတြက ေစခငးခရပါတယ။ ကေနာတ႔ အေနန႔ ကေလးစစသားအျဖစအသးျပတေနရာမာပါ၀င ပတသကသေတြ အားလးက ခကခငးအျပစေပးအေရးယဖ႔ အစးရ က ေတာငးဆလပါတယ။ ဥကဌခငဗား၊ အဓမၼလပအားေစခငးတာေတြဆကလကျဖစပြားေနတအတြက အမးသား၊ အမးသမးန႔ကေလးသငယ လ ဥးေရႏစသနးေလာကရတ လႏစသနးေလာကဟာ စစတပေတြ၊ ဖြ႔ၿဖးတးတကေရးစမကနးေတြ၊ လမးပမးဆကသြယေရး တးခ ႔ေရး လပငနးေတြမာေလာေၾကးတစတရာမမရဘ အတငးအၾကပအလပလပဖ႔ ေစခငးခခရပါတယ။ တခ႔ကစၥေတြမာ ဆရင အငအယအရ႔တငၾကားေရး ယႏယားက အသးျပတငၾကားသေတြဟာ အေႏာကအယကေပးတာေတြ၊ ဖမးဆးတာ ေတြ၊ ေထာငခတာေတြကရငဆငရပါတယ။ အဓမၼ လပအားေစခငးတာေတြ ဆကလကရေနေသးတာေၾကာင အစးရဟာ ယပအာရ႔အႀကေပးခကတချဖစတ “အငအယလအ သေဘာတခကအမတ (၂၉)ႏငကကညမႈရေအာင ဥပေဒမားႏင လပ ေဆာငခကမားက ျပနလညသးသပရနႏင အငအယလအ၏ လပပငခြငမားက ျမနမာတႏငငလးတြင တးျမငခြငျပရန” ဆ တ အႀကေပးခကက ျငငးပယေနခတအတြက တကယက၀မးနညးစရာျဖစရပါတယ။

108


ဥကဌခငဗား၊ ယခေကာငစရ႔အဖြငမန႔ခြနးမာ လ႔အခြငအေရးဆငရာမဟာမငးႀကးက “တညတတအသြငကးေျပာငးေရး တရပျဖစဖ႔ ျပစမႈကးလြနသမား အျပစမလြတကငးေနမႈအား ရပတေစျခငးႏင တာ၀နရမႈက ေသခာေစျခငးမား လအပ သည”လ႔ အထးအေလးေပးၿပး ေျပာၾကားခပါတယ။ ထေရာကၿပး ဘကလကမႈမရတ တရားဥပေဒန႔ တာ၀နချခငးေတြဆင ရာ ျပညတြငးယႏယားေတြမရတအျပင လ႔ အခြငအေရးခးေဖာကမႈေတြက ကယကယျပန႔ျပန႔န႔စနစတက ကးလြနတာ ေတြအေပၚ လြတလြတလပလပစစမးတာမးေတြကလ ပကကြကေနမယဆရင ေနာကထပခးေဖာကမႈေတြ မလြမေသြျဖစ ေပၚေစမာအမနဘျဖစပါတယ။ ဒါေၾကာငမ႔လ႔ တငးျပညအတြငးမာ ႏငငတကာလသားခငးစာနာမႈန႔ လအခြငအေရးဥပေဒ ေတြ အေပၚခးေဖာကေနတာေတြက ေဖာထတႏငဖ႔အတြက ကလသမဂၢကဥးေဆာငတ စစမးစစေဆးေရးေကာမရငတရပ က ဖြ႔စညးထေထာငဖ႔အတြက ေလးေလးနကနက ေတာငးဆလကပါတယ။ ေကးဇးတငပါတယ ဥကဌႀကးခငဗား။

[1] Assistance Association for Political Prisoners Burma (AAPP-B), Arakan Rivers Network

(ARN), Burma Fund UN Office, Burma Lawyers’ Council (BLC), Chin Human Rights Organiza-

tion (CHRO), Emergency Act Team vs Backpack Health Worker Team, Federation of Trade Un-

ions of Burma (FTUB), Foundation for Education and Development (FED), Human Rights Edu-

cation Institute of Burma (HREIB), Human Rights Foundation of Mon Land (HURFOM), Ka-

chin Women’s Organization Thailand (KWAT), Kaladan Press Bangladesh, Shwe Gas Move-

ment, Women and Child Rights Project (WCRP)

109


စစအစးရ လ႔အခြငအေရး ကယစားလယမား ဂနဗာတြင ခခေျပာ စစအစးရ လ႔အခြငအေရး ကယစားလယမား ဂနဗာတြင ခခေျပာ စစအစးရ လ႔အခြငအေရး ကယစားလယမား ဂနဗာတြင ခခေျပာ စစအစးရ လ႔အခြငအေရး ကယစားလယမား ဂနဗာတြင ခခေျပာ ကဝငး | ၾကာသပေတးေန႔၊ ဇနနဝါရလ ၂၇ ရက ၂၀၁၁ ခႏစ ၂၀ နာရ ၁၄ မနစ ခငးမင (မဇၩမ) ။ ။ ျမနမာႏငင လ႔အခြငအေရး အေျခအေန အစရငခ ၾကားနာပြ တခ ဆြစဇာလနႏငင ဂနဗာၿမ႕ ကလ လ႔အခြငအေရးေကာငစတြင ယေန႔မနကက ကငးပခသည။ ကလ လ႔အခြငအေရး ေကာငစ၏ ေလးႏစတၾကမ ကလအဖြ႔ဝငႏငငမား၏ လ႔အခြငအေရး အေျခအေနက ပမနသးသပ သည Universal Periodic Review- UPR အစညးအေဝးတြင ျမနမာႏငငအတြက ပထမဆးအၾကမ ၃ နာရၾကာ အျပနအ လနေမးျမနး ေျဖၾကားခၾကသည။ ကလ လ႔အခြငအေရး ေကာငစ၏ အငတာနက စာမကႏာမလညး တက႐က လႊငထတျပသခသည။ စစအစးရ ကယစား လယ ျမနမာႏငင လ႔အခြငအေရးအဖြ႔ဝင ေရြးေကာကပြ ေကာမရငမ ပါေမာကၡေဟာငး ေဒါကတာေဒၚျမငၾကည၊ သတငး ႏင ျပနၾကားေရးမ ဥးရထြဋ၊ ပညာေရးဝနၾကးဌာန ညႊနၾကားေရးမႉး ဥးဘဝငး၊ အကဥးဥးစးမ ဥးေဇာဝငးတ႔ ပါဝငေသာ အဖြ႔ တ႔က ျပငသစ၊ ဂာမန၊ ဘဂၤလားေဒရ၊ ႐ရ၊ ဘရာဇး အပါအဝင ကလအဖြ႔ဝင ကယစားလယမား၏ ေမးျမနး အၾကျပခက မားက တာဝနခ ေျဖၾကားသြားသည။ ကလ ကယစားလယမားက မၾကာမက ႏစေပါငး ၂ဝ အတြငး ပထမဆးအေနျဖင ေရြးေကာကပြ ကငးပသြားသညက ၾကဆၾကေသာလညး ကေလးစစသားကစၥ၊ စစတပက အမးသမးမားက အဓမၼျပကငသညကစၥ၊ လြတလပစြာ အသငး အပငး ဖြ႔စညးႏငခြငႏင ေဟာေျပာစညး႐းခြင၊ သတငးႏင စာနယဇငးလြတလပခြင၊ ကေလးစစသားအမႈတ႔ႏင ပတသက ၍ ေမးခြနးထတၾကသည။ ၿဗတန၊ ျပငသစ၊ အေမရကနႏင ဂာမန ကယစားလယမားက ျမနမာဒမကေရစ ေခါငးေဆာင ေဒၚေအာငဆနးစၾကညက ေနအမ အကယခပ ရကေစသျဖင ျပနလႊတေပးခသညက ၾကဆေသာလညး ကနေနေသးသည ႏငငေရး အကဥးသား ၂၁၀၀ ေကာကလညး လႊတေပးရန ေတာငးဆသြားသည။ ဥးေဇာဝငးက ျမနမာႏငငတြင ႏငငေရး အကဥးသားမရပ တညဆဥပေဒမား ခးေဖာကသျဖင ျပစဒဏ ကခေနရသမား သာ ျဖစသညဟ ေျပာသည။ ျပညတြငး ျပညပက ေဝဖနေနသည ေထာငတြငး ကနးမာေရး ဂ႐စကမႈ ညဖငးသည ကစၥက လညး မဟတမနေၾကာငး ကာကြယ ေျပာဆသြားသည။ သက ေထာငတြငး ကနးမာေရး ဂ႐စကမႈမားသည ကလ စခနစညႊနးမားႏင အညေဆာငရြကေနေၾကာငး၊ ေထာငတြငး ကသ၍ မရလင ျပငပေဆး႐မားသ႔လညး ပ႔ေဆာငကသေပးသညဟ ဆသည။ ေဒါကတာေဒၚျမငၾကညက ေရြးေကာကပြတြင တငးရငးသားမား အပါအဝင ပါတ ၃ဝ ေကာ ဝငေရာက ယဥၿပငခၿပး လြတ လပစြာ စညး ႐း ေဟာေျပာခြငေပးခသညဟ ဆသည။ ထ႔ျပင မေပးသညက ျပညတြငးအေျခစက ႏငငျခား သတငး ေထာကမားႏင ဂာနယမားက သြားေရာက ေလလာခြင ျပခသညဟလညး ဆသည။ သတငးႏင ျပနၾကားေရးမ ဥးရထြဋကမ ၂ဝဝ၈ မစ၍ ပဂၢလက စာနယဇငးမားက ခြငျပခေၾကာငး၊ ဂာနယ ၁၆ဝ ေစာင ေကာ၊ မဂၢဇငး ၁၈ဝ ေကာႏင ပႏပဌာန ၁၇ဝ ေကာ ရေနၿပဟ ေထာကျပၿပး သတငးႏင စာနယဇငး လြတလပခြင ေပးထား သညဟ ေခပခသည။ စာနယဇငး လပငနးမား အဆငေျပ ေခာေမြ႔ေစရန ရညရြယ၍ ဂာနယ ကယစားျပေကာမတ CPC ကလညး မၾကာမက ဖြ႔စညးေပးခေၾကာငး၊ ယငးေကာမတတြင ျပနၾကားေရးဌာနမ အငအားအနညးငယသာ ပါသညဟလညး ဆသည။ သ႔ ေသာ CPC ဖြ႔ၿပး ေနာကတရကမာပင ရနကနအေျခစက အလဗငး မဒယာအပစက စာနယဇငး လြတလပခြငက အကာ

110


အကြယေပး ႏငမည မဟတဆကာ အဖြ႔ဝငအျဖစမ ႏႈတထြကေၾကာငး ေၾကညာခသည။ CPC ၏ အတြငးေရးမႉးမာ စာေပကငေပတငဟ လသမားသည ျပနၾကားေရးဝနၾကးဌာန စာေပစစစေရးမ ညႊနၾကားေရးမႉး ဥးမးျမငေမာင ျဖစသည။ ယေန႔ျပလပသည UPR အစညးအေဝးအၿပးတြင ဂနဗာ၌ပင လ႔အခြငအေရးအဖြ႔ ၁၄ ဖြ႔ပါသည Burma Forum on the Universal Periodic Review (BF-UPR) ညြန႔ေပါငးအဖြ႔မ ကယစားလယမားက လထအစညး အေဝးပြတခ ကငးပသြားမညျဖစေၾကာငး သရသည။ စစအစးရက ကလသ႔တငသြငးသည လ႔အခြငအေရး အစရငခစာႏင ပတသက၍ လကခမခက ယခလ ၃၁ ရက တြင ေဆြးေႏြးၾကမညျဖစသည။ ျမနမာႏငင လ႔အခြငအေရး အဖြ႔က ၂ဝဝဝ ျပည ဧၿပ ၂၆ ရကက ဖြ႔စညးခၿပး ဥက႒မာ ျပညထေရး ဝနၾကး ဥးေမာငဥး (ဗလခပ-ၿငမး) ျဖစၿပး အဖြ႔႔ေအာက၌ ျပညထေရး၊ ဥပေဒေရး၊ လမႈေရး၊ အလပသမားေရး၊ ကနးမာေရး၊ ပညာေရး၊ ႏငင တကာေရး၊ သာသနာေရးႏင အမးသမးေရး ဆပေကာမတ ၉ ခ ပါဝင ဖြ႕စညးထားသည။

လ႔အခြငအေရးေကာငစႏင နအဖ လ႔အခြငအေရးေကာငစႏင နအဖ လ႔အခြငအေရးေကာငစႏင နအဖ လ႔အခြငအေရးေကာငစႏင နအဖ ကဝငး | ဗဒၶဟးေန႔၊ ေဖေဖၚဝါရလ ၀၂ ရက ၂၀၁၁ ခႏစ ၁၉ နာရ ၂၆ မနစ ခငးမင (မဇၥမ)။ ။ ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရးအေျခအေန ပထမဆးအၾကမ ၾကားနာပြတြင ကလအဖြ႔ဝင ႏငငေပါငး ၇ဝ ေကာမ တင သြငးသည အၾကျပခက ၁၇ဝ ေကာက စစညးၿပး အေမရကန၊ ေတာငကရးယားႏင လစဗားႏငငတ႔က ၾကးၾကပ၍ ဇနနဝါရ ၃၁ ရကက တငသြငးခရာ အမားစက နအဖ ကယစားလယမားက လကမခေၾကာငး အစညးအေဝး တကေရာကခသ ထငးအေျခစက လ႔အခြငအေရးပညာေပးဌာန (ျမနမာႏငင) မ ဒါ႐ကတာ ဥးေအာငမးမငး ကေျပာသည။ ကလအဖြ႔ဝငႏငငမား၏ လ႔အခြငအေရးအေျခအေနက ကလလ႔အခြငအေရးေကာငစက ေလးႏစ တၾကမ ပမနသးသပ သည Universal Periodic Review- UPR အစညးအေဝးက ဆြစဇာလနႏငင ဂနဗာၿမ႕ ကလလ႔အခြငအေရးေကာငစ၌ အရငလ ၂၇ ႏင ၃၁ ရကတ႔က ကငးပ ၿပးစးခသည။ လ႔အခြငအေရးေကာငစ၌ မညသညႏငငမားက မညသ႔ အၾကျပ သည။ လကခသည အေၾကာငးအရာမား၊ လကမခ သည အေၾကာငးအရာမားက အေသးစတသႏငရန မဇၥမက ဥးေအာငမးမငး ကေမးျမနးထားသည။ အၾကျပခက ဘယႏစခရပါလ။ နအဖ ကယစားလယက ဘာေတြက လကခၿပး ဘာေတြက လကမခႏငတာလ။အၾကျပခက ဘယႏစခရပါလ။ နအဖ ကယစားလယက ဘာေတြက လကခၿပး ဘာေတြက လကမခႏငတာလ။အၾကျပခက ဘယႏစခရပါလ။ နအဖ ကယစားလယက ဘာေတြက လကခၿပး ဘာေတြက လကမခႏငတာလ။အၾကျပခက ဘယႏစခရပါလ။ နအဖ ကယစားလယက ဘာေတြက လကခၿပး ဘာေတြက လကမခႏငတာလ။

အၾကျပခက ၆၄ ခက သတ႔ လကခတယ။ ၄၆ ခကေတာ ဒဇြနလမတငခငမာ စစမးၿပးေတာ အေၾကာငးျပနမယ။ အခကေပါငး ၇ဝ ကေတာ သတ႔ လကမခဘး။ အဒေတာ ၁၇ဝ ေကာ။ တခ႕ဟာက သတ႔ ထညေတာင မေျပာဘး။ ဥပမာ ေဒၚစန႔ ေတြ႔ဖ႔ေျပာတဟာမးေတြ။ ေနာကၿပး စစမးစစေဆးေရးဖြ႔ၿပး အေရးယဖ႔။ ကးလြနတသေတြက ခကခငးအေရးယဖ႔ကစၥ။ အေမရကန က ေျပာသြားတ NLD ပါတက အရငေရြးေကာကပြမတငခငက အဆငအတနး အတငးပ ျပနၿပး ႏငငေရးပါတအျဖစ ရပတညခြငျပဖ႔ အဒအခကေတြ သတ႔က လးဝ ထညၿပးေတာ မစဥးစားဘး။ အဒအခကေတြက ကလသမဂၢရ႕ မဝါဒျဖစတ တျခားျပညတြငးေရး ဝငေရာက မစြကဖကရဘး ဆတာန႔ ကြလြတအတြက ဒါေတြကလ ဆန႔ကငပါတယဆၿပးေတာ ေျပာသြားတယ။

ျမနမာျပညက ေရြးေကာကပြက ေကာငးလြနးလ႔ အာရမာ

စနမနာအျဖစေတာင တငပါတယလ႔ ေျပာတအခနမာ

လေတြ အကနလး ဝါးကန အသထြကလာတယ။

111


သတ႔က သပၿပး ျပငးျပငးထနထနမေျပာတ အာဆယႏငငတ႔၊ တ႐တတ႔၊ တျခားႏငငေလးေတြ ကေျပာတဟာက လကခပါ မယ ဆ ၿပး ေျပာတယ။ ဒါေပမ ျပငးျပငးထနထနေဝဖနၿပးေတာ လ႔အခြငအေရးကစၥ လပေဆာငဖ႔ လတယေျပာတ အေမရ ကန၊ ခက၊ နယသာလန၊ ဂာမနတ႔ေျပာတဟာေတြကေတာ သတ႔ လကနာဖ႔မရဘး။ လကမခႏငဘးလ႔ ေျပာတယ။ ဥပမာ အေမရကနက တငျပတအခကထမာဆရင ဖြ႔စညးပအေျခခဥပေဒထမာ လ႔အခြငအေရးန႔ မကကညတာေတြ ရ တယ။ အထးသျဖင အပဒ ၄၄၅ ဆရင လြတၿငမးခမးသာခြငေပးတာ ျဖစေနတအတြက ဒါက ျပနၿပးျပငဆငဖ႔လတယ။ ေဒၚေအာငဆနးစၾကညအပါအဝင တငးရငးသားအဖြ႔ အစညးေတြန႔ သးပြငဆင ေဆြးေႏြးဖ႔လတယ။ အဒါေတြက ႏငငေရး ႐ႈေထာငက ေျပာတယဆၿပး ေတာ မလပႏငဘး လ႔ ေျပာတယ။ အာဆယႏငငေတြန႔ တ႐တက ဘာေတြ ေျပာတာလ ခငဗ။အာဆယႏငငေတြန႔ တ႐တက ဘာေတြ ေျပာတာလ ခငဗ။အာဆယႏငငေတြန႔ တ႐တက ဘာေတြ ေျပာတာလ ခငဗ။အာဆယႏငငေတြန႔ တ႐တက ဘာေတြ ေျပာတာလ ခငဗ။ အာဆယက ၉ ႏငငစလး ေျပာတာပ။ ျမနမာႏငငက သတ႔ရ႕ လမးျပေျမပအတငး သြားေနတာ ေတြ႔ရတယ။ အခဆရင UPR မာ ပါဝငလာတာ ေတြ႔ရတယ။ နာဂစတနးက ကညမႈေတြက ခြငျပတယ ဆတာေတြကပ ေကာငးတယဆတာမး ေျပာတာမားတယ။ ထးထးျခားျခား စကၤာပန႔ မေလးရားကေတာ ဒကၡသညကစၥေျဖရငးဖ႔၊ ႏငငမကစၥေတြေျဖရငးဖ႔ ဆတာ ထညေျပာသြားတယ။ ကနတာကေတာ နအဖက လ႔အခြငအေရးတးတကေနပါၿပ။ ပးေပါငး ေဆာငရြကဖ႔ လပေဆာငသင ပါတယဆတ သေဘာေျပာသြားတာေတြ႔ရတယ။ တ႐တကေတာ ထးစအတငးပ ဒလမး ဝငးဝနးဖအားေပးတာ မလပသင ဘး။ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈေတြ လပေဆာငေန တေနရာေတြ ရေနၿပဆၿပးေတာ စးပြားေရး၊ လမႈေရး ရႈေထာငကေန ျမနမာႏငငက ကာကြယၿပး ေျပာဆသြားတယ။ နအဖ ကယစားလယေတြထက မေန႔က ျငငးဆတာက ဘယသပါလ။ သတ႔အဖြ႔ စစေပါငး ဘယႏစေယာကရလခငဗာ။နအဖ ကယစားလယေတြထက မေန႔က ျငငးဆတာက ဘယသပါလ။ သတ႔အဖြ႔ စစေပါငး ဘယႏစေယာကရလခငဗာ။နအဖ ကယစားလယေတြထက မေန႔က ျငငးဆတာက ဘယသပါလ။ သတ႔အဖြ႔ စစေပါငး ဘယႏစေယာကရလခငဗာ။နအဖ ကယစားလယေတြထက မေန႔က ျငငးဆတာက ဘယသပါလ။ သတ႔အဖြ႔ စစေပါငး ဘယႏစေယာကရလခငဗာ။ ေဒါကတာထြနးရငပေပါ။ လကရ ဒတယေရ႕ေနခပ။ သကေခါငးေဆာငၿပးလာတာ။ စစေပါငး ၂၇ ေယာက။ ၂၇ ရကေန႔ ကေတာ လ ၁၂ ေယာကေလာကပ အဓကေျပာသြားတယ။ မေန႔ကေတာ အႏစခပေပါ။ ဘယအခကေတြက ဒမာ ေမးခြနး ထတမယဆတာၾကတငျပငဆငထားတ အစရငခစာက စငေပၚတကၿပး ဖတျပသြားတ သေဘာမးပရတယ။ ဥပမာ ေရြး ေကာကပြန႔ ပတသကရင ေကာမရငမာပါတ အမးသမး (ပါေမာကၡေဒါကတာျမငၾကည)က ေျပာတယ။ အမးသမးကစၥဆ အမးသမးေရးရာကေျပာတယ။ ႏငငေရးအကဥးသားဆရင အကဥးဥးစးဌာနကေျပာတယ။ လာကထက စာရြကေတြကင ၿပး တာဝနေပးထားတ သေဘာမး။ အဒထမာ ဥးေကာတငေဆြပါတယ။ သက အာဆယ လ႔အခြငအေရးေကာမရငမာ ျမနမာႏငင ကယစားျပတလျဖစတယ။ အဒါက ကလမာ ကေတာ သ႔ကယသ ေကာမရငနာလ႔မေျပာဘး။ ျမနမာျပညမာရတ လမႈအဖြ႔အစညးေတြက အၾကေပးတ သဆၿပးေတာ ေျပာ သြားတယ။ အာဆယ မာ လ႔အခြငအေရးေကာမရငေတြက အစးရန႔ ပတသကမႈမရပန႔ လြတလပတ လေတြျဖစဖ႔ အတြကကေနာတ႔ ေျပာေနတယ။ ဒမာကေတာ လ႔အခြငအေရးကစၥက အမနအတငး မတငျပပန႔ အစးရ ဘကကေန ကာကြယၿပး ေျပာတယ။ သ႔ကယသ ေကာမရငနာလ႔ေတာင မေၾကညာရတ ပစျဖစေနတယ။ တျခားထးထးျခားျခား မတသားေလာကစရာ ေျပာဆ တန႔ျပနမႈေတြရရင ရငးျပပါအး။တျခားထးထးျခားျခား မတသားေလာကစရာ ေျပာဆ တန႔ျပနမႈေတြရရင ရငးျပပါအး။တျခားထးထးျခားျခား မတသားေလာကစရာ ေျပာဆ တန႔ျပနမႈေတြရရင ရငးျပပါအး။တျခားထးထးျခားျခား မတသားေလာကစရာ ေျပာဆ တန႔ျပနမႈေတြရရင ရငးျပပါအး။ ျမနမာျပညမာ စစတပအေနန႔ လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈေတြ၊ အမးသမးေတြအေပၚ လငပငးဆငရာ ေစာကားမႈေတြက သတ႔ လးဝ သညးညညးမခတ ေပၚလစ ရပါတယလ႔ ေျပာတာေတြ၊ ႏငငေရး အကဥးသားလးဝမရဘး၊ ေနာက ျမနမာႏငင က ဘယေတာမ လကနကကင တကတ အေျခအေနမး မေရာကခဖးဘး၊ ပညာေရးကလ ေကာငးတငးမာ ကြနပတာ တလးစ ထားႏငၿပဆတ ဟာေတြက ေျပာရတလက ကေနာ အၾသတယ။ ေနာကတခါ ျမနမာျပညက ေရြးေကာကပြက ေကာငးလြနးလ႔ အာရမာ စနမနာအျဖစေတာင တငပါတယလ႔ ေျပာတအခနမာ လေတြ အကနလး ဝါးကန အသထြက လာတယ။

112


ကလရ႕ တျခားျပညတြငးေရး ဝငမစြကရဘးဆတ မဝါဒက အၿမတမး အကာကြယ ယမသြားႏငဘးလား။ကလရ႕ တျခားျပညတြငးေရး ဝငမစြကရဘးဆတ မဝါဒက အၿမတမး အကာကြယ ယမသြားႏငဘးလား။ကလရ႕ တျခားျပညတြငးေရး ဝငမစြကရဘးဆတ မဝါဒက အၿမတမး အကာကြယ ယမသြားႏငဘးလား။ကလရ႕ တျခားျပညတြငးေရး ဝငမစြကရဘးဆတ မဝါဒက အၿမတမး အကာကြယ ယမသြားႏငဘးလား။ အဒါပ အၿမတမး အကာအကြယ လပေနတာပေလ။ ဒါေပမ ဒ လ႔အခြငအေရးန႔ပတသကတ အခကေတြကေတာ သတ႔ ျငငးလ႔မရတ ဟာမး။ အၾကျပခက အၾကျပခက အၾကျပခက အၾကျပခက ၆၄ ၆၄ ၆၄ ၆၄ ခကက လကခတယဆတာက ဘယလဟာမးေတြလခငဗ။ ခကက လကခတယဆတာက ဘယလဟာမးေတြလခငဗ။ ခကက လကခတယဆတာက ဘယလဟာမးေတြလခငဗ။ ခကက လကခတယဆတာက ဘယလဟာမးေတြလခငဗ။ အၾကမးဖဥးေပါ။အၾကမးဖဥးေပါ။အၾကမးဖဥးေပါ။အၾကမးဖဥးေပါ။ ေယဘယ အရမးဆနတအရာေတြ။ တတကက ခကခငးလပလ႔ မရႏငတအရာ မး။ ဥပမာ ႏငငတကာစာခပေတြက လကမတထးဖ႔အတြက ေလလာပါမယ ဆတာမး။ ျမနမာျပညက ဥပေဒေတြ ျပနၿပးေတာ ေစာငၾကညပါမယ။ ျပနသးသပပါမယဆတာမး။ ေနာကတခါ စးပြားေရး ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈအတြက လပေဆာငပါမယဆတာမး။ ႏငငတကာန႔ ပးေပါငးေဆာငရြကပါမယ။ ကလသမဂၢမာရတ လ႔ အခြငအေရးေကာငစလပငနးေတြန႔ ပးေပါငးေဆာငရြကပါမယ။ ကေလးစစသားပေပာကဖ႔အတြက ၾကးစားလပေဆာင ပါမယဆတာမးပရတယ။ တကယက တတကကန႔ ခကခငးလကငငး လပရမယအရာမးက သတ႔က လကမခဘးဆတ ပစျပတယ။ ႏငငတကာန႔ ပးေပါငးေဆာငရြကမယလ႔ ေျပာေတာ တကယ ျဖစႏငမယ ထငပါလား။ႏငငတကာန႔ ပးေပါငးေဆာငရြကမယလ႔ ေျပာေတာ တကယ ျဖစႏငမယ ထငပါလား။ႏငငတကာန႔ ပးေပါငးေဆာငရြကမယလ႔ ေျပာေတာ တကယ ျဖစႏငမယ ထငပါလား။ႏငငတကာန႔ ပးေပါငးေဆာငရြကမယလ႔ ေျပာေတာ တကယ ျဖစႏငမယ ထငပါလား။ ကေနာတ႔ ေတြ႔ရတအခကက သတ႔လကခမယဆတထမာ ႏငငတကာန႔ ပးေပါငးမယေျပာတယ ဗာ။ ဒါေပမ ႏငငတကာန႔ ပးေပါငးမယဆရင လာတ ကလသမဂၢရ႕ အထးစစမးစစေဆးေရး အရာရတ႔၊ ICRC ႏငငတကာၾကကေျခနအဖြ႔၊ ILO ကမၻာ အလပသမားအဖြ႔ခပ ဝနထမးေတြက ႏငငအတြငးမာ လြတလြတလပလပ သြားပငခြငရမယ ဒါကေတာ သတ႔ခြငမျပဘး။ အဒေတာ အေပၚပငးက ဟနျပေတာ ခြငျပတယ။ တကယတနး တတကက ေတာငးဆတအရာေတြကေတာ လကမခႏင ဘးေျပာတယ။ အေရ႕န႔ အေနာကန႔က ေတာေတာလြေနတယ။ ICRC ICRC ICRC ICRC တ႔ တ႔ တ႔ တ႔ ILO ILO ILO ILO ႐းေတြ ျပညတြငးမာ ဖြငခြငျပၿပး ပးတြလပေဆာငေနတာပ မဟတဘးလား။႐းေတြ ျပညတြငးမာ ဖြငခြငျပၿပး ပးတြလပေဆာငေနတာပ မဟတဘးလား။႐းေတြ ျပညတြငးမာ ဖြငခြငျပၿပး ပးတြလပေဆာငေနတာပ မဟတဘးလား။႐းေတြ ျပညတြငးမာ ဖြငခြငျပၿပး ပးတြလပေဆာငေနတာပ မဟတဘးလား။ အဒလမး ပးေပါငးလပေဆာငတယ ပစမးေျပာတယ။ ICRC က သတ႔သပမေျပာဘး။ အဓမၼ လပအားေစခငးမႈေတြက ILO န႔ ပးေပါငး ၿပးေတာ လပမယဆတာ ဘယေလာကအခနမာ ဘယလၿပးေအာင လပမလ။ တကတ အရာေတြကေတာ သတ႔လကမခဘး။ ကေလးစစသားန႔ပတသကတာကကေလးစစသားန႔ပတသကတာကကေလးစစသားန႔ပတသကတာကကေလးစစသားန႔ပတသကတာက နညးနညးထပေျပာျပပါအး။ ျမနမာစစတပမာ ကေလးစစသား အေရအတြကနညးနညးထပေျပာျပပါအး။ ျမနမာစစတပမာ ကေလးစစသား အေရအတြကနညးနညးထပေျပာျပပါအး။ ျမနမာစစတပမာ ကေလးစစသား အေရအတြကနညးနညးထပေျပာျပပါအး။ ျမနမာစစတပမာ ကေလးစစသား အေရအတြက ဘယေလာကရတယလ႔ လ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေတြက ခန႔မနး ေျပာဆၾကပါလ။ဘယေလာကရတယလ႔ လ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေတြက ခန႔မနး ေျပာဆၾကပါလ။ဘယေလာကရတယလ႔ လ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေတြက ခန႔မနး ေျပာဆၾကပါလ။ဘယေလာကရတယလ႔ လ႔အခြငအေရးအဖြ႔ေတြက ခန႔မနး ေျပာဆၾကပါလ။

ကေလးစစသားန႔ ပတသကလ႔ကေတာ သတ႔က အေစာၾကးထက ဒါေတြက လပၿပးပါၿပ။ ၂ဝဝ၄ က စၿပးေတာ အရြယမေရာကေသးသ စစမႈထမးျခငး တား ဆးေရး ေကာမတလ ဖြ႔ၿပးပါၿပ။ ခးေဖာကတ စစအမႈထမးေတြကလ အေရးယ တယ။ ၂ဝဝ၂ ကစၿပး ကေလးစစသား ၄၄ဝ က အမက ျပနပ႔ႏငခတယ။ ဒါက ဆကလပမယ ေျပာတယ။ တပေတြက လြတလြတ လပလပ သြားၿပးေတာ စစေဆးခြငေတြ၊ ထြကေျပးလာတ ကေလးေတြက ျပနၿပး တပေျပးမႈန႔ မဖမးဖ႔ ကစၥေတြကေတာ သတ႔မေျပာဘး။ အေရအတြကက အရင ၆ဝ,ဝဝဝ ပ သးေန တနးပ။ ဒထကေလာဖ႔ေတာ မရဘး။ ေနာကပငး ထပတးတာေတြ ရေနတာကး။ အဒါက နအဖ တခပ။ ကနတ အငအား စေတြက ၆ဝဝဝ ေလာကပရတယ။ ႏငငေရးအကဥးသားေတြန႔ပတသကတာ၊ ေနာကၿပး လြတလပတ စစမးေရးေကာမရငဖြ႔ဖ႔ဆတာ ေတြေရာ ဘယလ ႏငငေရးအကဥးသားေတြန႔ပတသကတာ၊ ေနာကၿပး လြတလပတ စစမးေရးေကာမရငဖြ႔ဖ႔ဆတာ ေတြေရာ ဘယလ ႏငငေရးအကဥးသားေတြန႔ပတသကတာ၊ ေနာကၿပး လြတလပတ စစမးေရးေကာမရငဖြ႔ဖ႔ဆတာ ေတြေရာ ဘယလ ႏငငေရးအကဥးသားေတြန႔ပတသကတာ၊ ေနာကၿပး လြတလပတ စစမးေရးေကာမရငဖြ႔ဖ႔ဆတာ ေတြေရာ ဘယလ တန႔ျပနပါသလ။ တန႔ျပနပါသလ။ တန႔ျပနပါသလ။ တန႔ျပနပါသလ။ အဒါက ေတာငးတႏငငေတြက ခက၊ အေမရက၊ ဂာမန၊ ၾသစေၾတးလ၊ ကေနဒါ ေတြ။ ပးေပါငးေဆာငရြကမယ ပစေတာ မရဘး။ အျပစေပးအေရးယ တဟာေတြ စစမးစစေဆးတာေတြ လကမခတစာရငးထမာ ထညထားတယ။

အေပၚပငးက ဟနျပေတာ ခြငျပ တယ။ တကယတနး တတ

ကက ေတာငးဆတအရာေတြက ေတာ လကမခႏငဘးေျပာတယ။

အခ အျမငဆးေျပာေနတ လ႔အခြင အေရးအရ စစမးစစေဆးမႈ

ေကာမရငေတြ ဖြ႔မယဆတာက ေနာကထပတဆင ကလသမဂၢက လပေဆာငႏငတ ေျခလမးတးတ

တခကပ။

113


အခ အခ အခ အခ UPR UPR UPR UPR အစညးအေဝးရ႕ ေနာကဆကတြက ဘာေတြ ရအးမလ။ ဘယေတာလဗ။အစညးအေဝးရ႕ ေနာကဆကတြက ဘာေတြ ရအးမလ။ ဘယေတာလဗ။အစညးအေဝးရ႕ ေနာကဆကတြက ဘာေတြ ရအးမလ။ ဘယေတာလဗ။အစညးအေဝးရ႕ ေနာကဆကတြက ဘာေတြ ရအးမလ။ ဘယေတာလဗ။ အခ သတ႔ေတြက ဒါေတြက လကခတယ၊ လကမခဘးဆတာ ေျပာတယ။ ဒအေပၚမာ သတ႔ရ႕ တန႔ျပနမႈေပၚမာ မတည ၿပးေတာ လ႔အခြင အေရးေကာငစကေန နအဖ အေနန႔ ဘာေတြလပသင သလဆတ ေနာကထပေတာငးဆခကက ဇြန မာ ျပနထြကမယ။ နအဖ အေနန႔ ဘာေတြခြငျပ သငတယ။ ဒါမမဟတ ကလေအဂငစေတြန႔ ဘာလပသငတယ။ ႏငင တကာအေနန႔ ဘာလပသငတယဆတ ဆးျဖတခကေတြေတာ ထြကလာမာပ။ ကလက ျမနမာႏငငကလက ျမနမာႏငငကလက ျမနမာႏငငကလက ျမနမာႏငင စစအစးရ အဆကဆကအေပၚ ဆးျဖတခကေတြ ခလာတာ အခဆ အနညးဆး ႏစေပါငးစစအစးရ အဆကဆကအေပၚ ဆးျဖတခကေတြ ခလာတာ အခဆ အနညးဆး ႏစေပါငးစစအစးရ အဆကဆကအေပၚ ဆးျဖတခကေတြ ခလာတာ အခဆ အနညးဆး ႏစေပါငးစစအစးရ အဆကဆကအေပၚ ဆးျဖတခကေတြ ခလာတာ အခဆ အနညးဆး ႏစေပါငး ၂၂၂၂ဝ ေကာၿပ။ ဝ ေကာၿပ။ ဝ ေကာၿပ။ ဝ ေကာၿပ။ ထထေရာကေရာက ေျပာငးလတာ မေတြ႔ရပါဘး ဆေတာ ကလရ႕ထထေရာကေရာက ေျပာငးလတာ မေတြ႔ရပါဘး ဆေတာ ကလရ႕ထထေရာကေရာက ေျပာငးလတာ မေတြ႔ရပါဘး ဆေတာ ကလရ႕ထထေရာကေရာက ေျပာငးလတာ မေတြ႔ရပါဘး ဆေတာ ကလရ႕ သေဘာသဘာဝက ဘယလ ရတာလခငဗ။သေဘာသဘာဝက ဘယလ ရတာလခငဗ။သေဘာသဘာဝက ဘယလ ရတာလခငဗ။သေဘာသဘာဝက ဘယလ ရတာလခငဗ။ ကလသမဂၢကေတာ ျမနမာႏငငအေရးန႔ပတသကလ႔ အခနေတြၾကာၿပ။ အစးရကလ ပးေပါငးေဆာငရြကမႈ မရဘးဆေတာ ခကခငးလကငငးၾကး ရငးႏငတသေဘာမး မရဘး။ ဒါေပမ အခ အျမငဆးေျပာေနတ လ႔အခြငအေရးအရ စစမးစစေဆး မႈ ေကာမရငေတြဖြ႔မယ ဆတာက ေနာကထပတဆင ကလသမဂၢက လပေဆာငႏငတ ေျခလမးတးတတခကပ။ လ႔အခြငအေရးေကာငစမာ ျမနမာအေရးန႔ ပတသကလ႔ သေဘာထား ကြေနၾကတ အေနအထား ကေရာ သထားသေလာက လ႔အခြငအေရးေကာငစမာ ျမနမာအေရးန႔ ပတသကလ႔ သေဘာထား ကြေနၾကတ အေနအထား ကေရာ သထားသေလာက လ႔အခြငအေရးေကာငစမာ ျမနမာအေရးန႔ ပတသကလ႔ သေဘာထား ကြေနၾကတ အေနအထား ကေရာ သထားသေလာက လ႔အခြငအေရးေကာငစမာ ျမနမာအေရးန႔ ပတသကလ႔ သေဘာထား ကြေနၾကတ အေနအထား ကေရာ သထားသေလာက ရငးျပေပးပါလား။ရငးျပေပးပါလား။ရငးျပေပးပါလား။ရငးျပေပးပါလား။ သ႔မာ အဖြ႔ဝငႏငင ၅၄ ႏငင။ ဒႏစထမာ ဥက႒က ထငးႏငငျဖစတယ။ ကနတႏငငေတြကေတာ ေဒသအလက ခြတမးက ထားတႏငငေတြရတယ။ အေမရကနလ ဒထမာပါတယ။ စစမးမႈေကာမရငဖြ႔ဖ႔က လကမခတ ႏငငေတြလ ရတယ။ တဝက ဆေလာကေတာ ရတယ။ လကမခႏငတာက အထးသျဖင အာဆယႏငငေတြက ဘယသမ လကခမာ မဟတဘး။ ေနာက ေတာေတာမားမား အာဖရကဘကမာ ရတ တခ႕ လ႔အခြငအေရး ခးေဖာကမႈမတတမးေတြရတ ႏငငေတြက လကခႏငမာ မဟတဘး။ ကယဘကက အဓကထားၿပး စညး႐းေနရတာက အေနာကႏငငန႔ ဥေရာပႏငငေတြ၊ လကတင အေမရကႏငငေတြ။ လ႔အခြငအေရးဆငရာအဖြ႔လ႔အခြငအေရးဆငရာအဖြ႔လ႔အခြငအေရးဆငရာအဖြ႔လ႔အခြငအေရးဆငရာအဖြ႔ ၁၄ ၁၄ ၁၄ ၁၄ ဖြ႔ေပါငးထားတ ဖြ႔ေပါငးထားတ ဖြ႔ေပါငးထားတ ဖြ႔ေပါငးထားတ Burma Forum on the Universal Periodic Review (BFBurma Forum on the Universal Periodic Review (BFBurma Forum on the Universal Periodic Review (BFBurma Forum on the Universal Periodic Review (BF----UPR) UPR) UPR) UPR) ကလ ကလ ကလ ကလ စညး႐းလႈပရားမႈေတြ ရခတယဆ။ ရငးျပေပးပါလား။စညး႐းလႈပရားမႈေတြ ရခတယဆ။ ရငးျပေပးပါလား။စညး႐းလႈပရားမႈေတြ ရခတယဆ။ ရငးျပေပးပါလား။စညး႐းလႈပရားမႈေတြ ရခတယဆ။ ရငးျပေပးပါလား။ ဒအဆငအထက ကေနာတ႔ သတ႔န႔ တက႐ကေျပာလ႔မရဘး။ ဇြနလကရင မကႏာခငးဆင ေျပာလ႔ရၿပ။ သတ႔ေျပာတဟာ က သးသန႔ေနာကထပ အစအစဥတခ လပတယ။ အဒမာ တခ႕ အေမရက၊ ဘရာဇး၊ မေလးရား၊ ခက အစးရမစရငေတြ လာတယ၊ ဂနဗာမာရတ အနဂအေတြ၊ မဒယာေတြတကတယ။ ကလ ဝနထမးေတြ။ သတ႔ေတြက ျပနၿပး သခငတ အခက ေတြေမးတယ။ နအဖေတြေျပာသြားတာန႔ လြေနတာဘာေတြရလ ဆတာေတြ ကေနာတ႔ကေမးတယ။ BFBFBFBF----UPR UPR UPR UPR က အရငလ က အရငလ က အရငလ က အရငလ ၂၇ ၂၇ ၂၇ ၂၇ ရက ရက ရက ရက UPR UPR UPR UPR မစခငကထက ရငးလငးေျပာဆတာေတြ လပေနတာ မႈတလား။မစခငကထက ရငးလငးေျပာဆတာေတြ လပေနတာ မႈတလား။မစခငကထက ရငးလငးေျပာဆတာေတြ လပေနတာ မႈတလား။မစခငကထက ရငးလငးေျပာဆတာေတြ လပေနတာ မႈတလား။ ဟတတယ။ ကေနာတ႔အေနန႔က အစရငခစာတငတယ။ ၿပးေတာ နအဖက ဘယလေမးခြနး ေမးသငတယ၊ ဘယလျဖစ သငတယဆတာ ၾကၿပးေတာ အစးရမစရငေတြက စညး႐းရတာ။ ကေနာတ႔ တက႐ကေျပာခြငမရဘး။ အရငက ျမနမာ ႏငငအေၾကာငး မေျပာတ ပါကစၥ တနတ႔ အယဂးရးယားတ႔က ရခငျပညနယမာရတ ႐ဟငဂာကစၥ၊ အဒါက ေထာကျပ ေျပာတယ။ မေလးရားဆရင သ႔တငးျပညမာ ဒကၡသညျပနာေတြ ေထာကျပသငတယဆတာ သတ႔ အဒအတငးပ ေျပာသြားတယ။

၄ ႏစ တႀကမ စစစသးသပတ UPR ေဆြးေႏြးပြရ ျမနမာႏငငဆငရာ မၾကမးဆးျဖတခကက ဇနနဝါရ ၃၁ ရက ဒကေန႔ ဆြစဇာလနႏငင ဂနဗာ ကလသမဂၢ လ႔အခြငအေရးေကာငစမာ ေဒသစေတာခန ၁၂ နာရက ကငးပခပါတယ။

ဒဆးျဖတခက မၾကမးခမတေရး ေဆြးေႏြးပြမာ ၿပးခတ ၂၇ ရကေန႔က ႏငငန႔ အဖြ႕အစညးေတြက ေထာကျပ

ေတာငးဆခတ အခက ၇၀ ေကာက ျမနမာစစအစးရ ကယစားလယ ဒတယ တရားသႀကးခပ ေဒါကတာထြနးရငက တ႔ျပနေျပာၾကားခပါတယ

114


ဒေန႔ မၾကမး ဆးျဖတခကခတ ေဆြးေႏြးပြက ထငးန႔ ေတာငကရးယားႏငငေတြက သဘာပတအျဖစ ၾကားနာခ ၿပး ျမနမာစစအစးရ ကယစားလယတဥးထကပ ေဝဖနတာေတြက တ႔ျပန ေျပာ ၾကားခတာပါ။

ဒေန႔ မၾကမးက ဆးျဖတေပမ ေနာကဆး ဆးျဖတခက အစရငခစာကေတာ လာမ ဇြနလမာ ထတျပနပါမယ။

ျမနမာစစအစးရ ဖကက တ႔ျပနတာေတြန႔ ပတသကလ႔ Burma Forum UPR အဖြ႕ က ဥးေအာငမးမငးက အခလ သးသပ ပါတယ။

“သတ႔ေတြက ျမနမာႏငငရ လ႔အခြငအေရးန႔ ပတသကၿပးေတာ ႏငငတကာန႔ ပးေပါငး ေဆာင႐ြကဖ႔ လပေဆာင

မႈ ရတယ။ ျမနမာႏငငမာ လ႔အခြငအေရး ထြနးကားေရးန႔ ကာကြယေရးက သတ႔ အပတတကတ ႀကးစားေဆာင႐ြကမယ လ႔ ေျပာသြားပါတယ။ ဒါေပမ သတ႔ ဒမာ လကမခႏငတ အခကေတြ ၾကညတ အခကထမာ ၾကညမယဆလ႔ရရငေတာ အမနတကယ၊ လ႔အခြငအေရးက ေလးစားပါ တယ၊ ကာကြယေပးပါတယလ႔ ျပႏငတ အခကေတြ တခမ မရဘး။ သတ႔ ေျပာေနတ လ႔အခြငအေရးအရ ပးေပါငးေဆာင႐ြကေနပါတယ ဆတ အခကက သတ႔ ျပနလညၿပးေတာ ဆန႔ကငဖက ျဖစ ရာ ေရာကသြားတယ။”

Burma Forum UPR ဟာ အေဝးေရာက အမးသား ၫြန႔ေပါငးအစးရအဖြ႕က Burma Fund အပါအဝင ျမနမာ ႏငင လ႔အခြငအေရးအတြက ေဆာင႐ြကေနတ ႏငငတကာန႔ တငးရငးသား အဖြ႕အစညး ၁၄ ဖြ႕န႔ ဖြ႕စညးထားတ အဖြ႕ ျဖစပါတယ။

ဒဆးျဖတခက မၾကမးခမတေရး ေဆြးေႏြးပြမာ ေဆြးေႏြးခတာေတြန႔ ပတသကလ႔ ကယတင တကေရာကခတ

Burma Forum UPR အဖြ႕က ဥးေအာငမးမငးက RFA က ကေကာမငးထြနးက ဆကသြယ ေမးျမနးထားပါတယ။ ကေအာငမးမငးေရ။ အခဒေန႔ ဂနဗာမာ ျမနမာႏငငလ႔အခြငအေရးန႔ ပတသကလ႔ မၾကမး ဆးျဖတခကခတယ

လ႔ သရပါတယ။ အဒမာေရာကေနတယဆေတာ ဘာေတြကမား ဆးျဖတခက ခလ။ ဘာေတြက အဆျပခၾကသလ။ နညး နညးေလာက ေျပာျပေပးပါအး ခငဗား။

ဟတက။ ဒကေန႔ မၾကမးခမတတအထမာ သးပငးပါတာက ေတြ႔ရပါတယ။ တခကေတာ ၿပးခတ ၂၇ ရကေန႔က

လပခတ ဒ သးသပမႈ ၾကားနားမႈထမာ ေဝဖနေထာကျပတအခကထက နအဖ အေနန႔ လကခႏငတ အခကရယ၊ ေနာက တခက သတ႔အေနန႔ ျပန လညတငျပၿပးေတာ လပသင တာက လပေဆာငပါမယဆၿပး ေျပာတအခကရယ၊ လကမခႏင ပါဘးဆၿပး ျငငးဆတအခကေတြ အဒ အဆငသးပငးပါၿပးေတာ သတ႔ထတေဖာေျပာဆသြားတာက ေတြ႔ရပါတယ။

လကခႏငတကစၥေတြမာ ကေနာတ႔ ၾကညမယဆလ႔႐ရငေတာ ဒႏငငတကာစာခပေတြက လကမတထးၿပးေတာ

လ႔အခြင အေရးတးတကေအာင လပေဆာငမယဆတဟာေတြရယ၊ ေနာကတခါမာ ႏငငတကာန႔ ပးေပါငးေဆာင႐ြက မယ၊ ျမနမာႏငငမာ႐ေနတ လ႔အခြငအေရးေကာမတကေန လ႔အခြငအေရးေကာငစအထ လပေဆာငမယဆတ အေၾကာငး ေတြရယ၊ ေနာကတခါ ျပညသလထန႔ လကတြၿပးေတာ ကလသမဂၢမာ လ႔အခြငအေရးအစရငခစာေတြက ပးေပါငး လပ ေဆာငသြားမယဆတ ေရရာတကမႈမ႐တအရာေတြက သတ႔ပထမဥးဆး လကခမယလ ေျပာသြားတယ။

ေနာကတခကေတာ သတ႔ေတြအေနန႔ ျပနလညစဥးစားပါမယဆတ အခကေတြကေတာ ျမနမာႏငငမာ ဒလမး

ကစၥေတြ ပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈလပမယဆ ေနာကတခါမာ ဒလမး ဥပေဒေတြ က ေရးဆြတအခါမာ အတညျပရ႐ေအာင လပေဆာငမယဆတ အခကေတြ၊ အထးသျဖင ဒမၾကာ ခငက ကငးပေနတ လႊတေတာမာ အစးရသစကေန ဒါေတြက ထညသြငးလပေဆာငသြားဘ႔ တငျပ မယဆၿပးေတာ အခနဆြတသေဘာမး ေတြ႔ရတယ။

ေနာကပငးအေရးႀကးတ အခကေတြကေတာ သတ႔လးဝလကမခႏငဘးဆၿပး ေျပာ သြားတ အခကေတြ ႐ပါ တယ။ အဒါကေတာ အနအယဒအပါအဝင တငးရငးသားအဖြ႔ေတြန႔ ပးေပါငးၿပးေတာ ႏငငေရးျပနာေတြက အေျဖ႐ာဖ႔

115


က သတ႔ေတြအေနန႔ လးဝမစဥးစားႏငပါဘး။ ႏငငေရးအကဥးသားေတြ မ႐တအတြက ႏငငေရးအကဥးသားေတြက ျပန လညလြတေျမာကဖ႔အတြက လပေဆာငဖ႔ ဆတာ မျဖစႏငဘး။ ေနာကတခကေတာ အခေလာေလာဆယ ဒလမးျဖစေန တ လ႔အခြငအေရး ကစၥေတြက စစမးစစေဆးဖ႔၊ ေနာကတခါ အျပစ႐တသေတြက အေရးယဖ႔ ေတာငးဆတအခကေတြ ကေတာ သတ႔လးဝလကမခ ႏငဘးလ႔ ပြငပြငလငးလငး ေျပာၾကားသြားပါတယ။

Crimes Against Humanity ဆတစကားက တတကကသးတာကေတာ ခကရပတဗလစ ျဖစပါတယ။ ကနတ အေမရကန၊ ယေကန႔ ဆြဒငစတႏငငေတြကေတာ ႏငငတကာ လြတလပတ စစမးစစေဆးေရးအဖြ႔က ခြငျပဘ႔ ဒါဘေျပာ ပါတယ။ အဒါန႔ ပတသကလ႔ ကေတာ သတ႔အေနန႔ ဒါက လးဝလကမခႏငဘး။ ဒဟာက အေျခအျမစမ႐တ အေၾကာငး အရာေတြသာ ျဖစတယဆၿပး သတ႔ ျငငးပယ ခတာက ေတြ႔ရပါတယ။

ဟတကခငဗား။ ဒေျပာတအထမာ ႏငငေတာေတာမားမားက ေထာကျပတအခကေတြထမာ လညး ကလသမဂၢ

က ကယစားလယေတြန႔ ပးေပါငးေဆာင႐ြကဖ႔၊ Coordination လပဖ႔၊ သတ႔သြား ေရး၊ လာေရး ဗမာျပညခရးစဥေတြန႔ ပတ သကၿပး လြတလြတ လပ လပ လပခြငေပးဖ႔ဆတ အခက ေတြ ပါတယခငဗား။ ဒအခကေတြန႔ ပတသကၿပးေတာေကာ ဘာေတြေျပာတာက ေတြ႔ရပါသလ ခငဗား။

သတ႔ အဒေနရာမာ ႏစခကြေနတာက ေတြ႔ရပါတယ။ ပထမဥးဆး လကခတအခကေတြထ မာ ႏငငတကာန႔

ပးေပါငးေဆာင႐ြကမယလ႔ သတ႔ တဖကက ေျပာထားတယ။ ဒါေပမယ သတ႔ လကမခႏငဘးလ႔ဆၿပး ေျပာထားတ အခကေတြထမာ ဒလမးကစၥေတြက အငစအာစကေန ေထာငတငးက သြားေရာကစစမးဖ႔၊ ေနာကတခါ လြတလပတ စစမးစစေဆးေရးအဖြ႕ကေန ေနရာေဒသ မေ႐ြးသြားေရာကၿပးေတာ စစမးစစေဆးေပးဖ႔ ဒါကေတာ လကမခႏငဘးေျပာ တယ။ အေတာ ဒဟာက ၾကညမယဆလ႔႐ရင သတ႔ ေျပာတအခကေတြက ေ႐႕ေနာကမညဘးဆတာက ေတြ႔ရတယ။ ဒလမး ႏငငတကာကေန စစမးစစေဆးေရးကစၥေတြ၊ ေနာကတခါ ဒလမး သြားေရာက ေလလာတာက ခြငမျပလ႔႐ရင ဒါက ႏငငတကာပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈလ႔ ကေနာတ႔ ေျပာဆႏငမ လား။ အေတာ သတ႔ေျပာေနတ အေ႐႕ကေတာ ႏငင တကာပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈလ႔ ေျပာၿပးေတာ တကယတမး ပးေပါငးေဆာင႐ြကႏငမယ တတကကျဖစတ လပငနးစဥ ကေတာ သတ႔လကမခႏင ဘးလ႔ ေျပာတဟာက တကယက ေျပာထားတ ေ႐႕ကအခကန႔ ေနာကကအခကမာ ကြာျခား ခက ျဖစေနတာပါ။

ဟတကခငဗား။ အခပအားျဖင ေျပာရမယဆရင ဒကေန႔ မၾကမးဆးျဖတခကခတအခါမာ ကလသမဂၢက ဘာ ေတြကမား ေ႐႕ဆကလပေဆာငဖ႔ ႐ပါသလ။ ဘယကစၥေတြမာ ေနာကဆကတြ အေရးယေဆာင႐ြကမႈေတြက ဘာေတြ ႐ပါသလခငဗား။

အခဒဟာကေတာ သတ႔တငျပတ အခကေတြက ျပနလညတငျပၿပးေတာ ၿခငၿပးေတာတငျပတဟာမး ျဖစတယ။ အေတာ ဒလမး သတ႔လကခမႈ၊ လကမခမႈကစၥက လာမယဇြနမာ ကငးပမယ လ႔အခြငအေရးေကာငစရ႕ ေဆြးေႏြးပြမာ ေနာကတခါ ထပၿပးေတာ ေပၚေပါကလာမာ ျဖစပါတယ။ အခလမး ႏငငတကာကေန ျဖစေစခငတ အႀကျပခကေတြ ေတာေတာမားမားက လကမခဘး။ အခ ဒ အထမာ ကေနာတ႔ ၾကည မယဆလ႔႐ရင သတ႔လကမခႏငတ ႏငငတကာရ႕ အႀကျပခကအားလးက ၇၀ ေကာ႐တယ။ အေတာ နအဖ ေျပာေနသလ ျမနမာႏငငက လ႔အခြင အေရးလမးေၾကာငးန႔ ႏငငတကာပးေပါငးေဆာင႐ြကမႈ လမးေၾကာငးက မေရာကဘးဆတာက ေဖာျပေနတယ။ အေတာ လာမယဇြနလမာ ကငး ပမယ လ႔အခြငအေရးေကာငစမာ အခလမး အေျခအေနေတြန႔ ပတသကလ႔ ႏငငတ ကာက အထးသျဖင လ႔အခြငအေရး ေကာငစက ဘယလမး အေရးယေဆာင႐ြကသငတယ၊ ဘယလမး သေဘာထားသငတယဆတာ ထြကေပၚလာမာ ျဖစပါ တယ။