une biopolitique mineure - original
DESCRIPTION
BM- OriginalTRANSCRIPT
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 1/14
VACARME-BSFWVF
QSPQPT
-FTOVNSPT
-FTBVUFVST
4BCPOOFS
"DIFUFS
"DUVBMJUT
$BUHPSJFT
&OUSFUJFOT
5SJCVOFT
%PTTJFST
'FVJMMFUPOT
DSJUVSFT
$SJUJRVFT
&ORVUFT
'SPOUT
.PVWFNFOUT
KBOWJFS
VACARME 10 / GIORGIO AGAMBEN
6OFCJPQPMJUJRVFNJOFVSF
FOUSFUJFOBWFD(JPSHJP"HBNCFO
(JPSHJP"HBNCFOFTUQIJMPTPQIF*MBOPUBNNFOUUIPSJTEBOTMBMJHOF
EF'PVDBVMUMBjCJPQPMJUJRVFv6OFTUSVDUVSFEFQPVWPJSUSTBODJFOOF
EPOUJMGBJUSFNPOUFSMBHOBMPHJFM"OUJRVJUPDDJEFOUBMFFURVJOBDFTT
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 2/14
EPOUJMGBJUSFNPOUFSMBHOBMPHJFM"OUJRVJUPDDJEFOUBMFFURVJOBDFTT
EFTQBOESFEFQVJTKVTRVEFWFOJSMBGPSNFEPNJOBOUFEFMBQPMJUJRVF
EBOTMFTUBUTNPEFSOFTVOjUBUEFYDFQUJPOEFWFOVMBSHMFv-PCKFU
QSPQSFEFMBCJPQPMJUJRVFDFTUMBjWJFOVFv[
RVJETJHOBJUDIF[MFT
(SFDTjMFTJNQMFGBJUEFWJWSFvDPNNVOUPVTMFTUSFTWJWBOUTBOJNBVY
IPNNFTPVEJFVY
EJTUJODUFEFMBjWJFRVBMJGJFvCJPTRVJJOEJRVBJUjMB
GPSNFPVMBGBPOEFWJWSFQSPQSFVOJOEJWJEVPVVOHSPVQFv-PCKFUEF
MBTPVWFSBJOFUTFMPO(JPSHJP"HBNCFODFTUOPOQBTMBWJFRVBMJGJFEV
DJUPZFOCBWBSEFUCBSEEFESPJUTNBJTMBWJFOVFFUSEVJUFBVTJMFODFEFT
SGVHJTEFTEQPSUTPVEFTCBOOJTDFMMFEVOjIPNPTBDFSvFYQPTTBOT
NEJBUJPOMFYFSDJDFTVSTPODPSQTCJPMPHJRVFEVOFGPSDFEFDPSSFDUJPO
EFOGFSNFNFOUPVEFNPSU"VNPEMFEFMBDJUDFOTSHJSMBQPMJUJRVF
PDDJEFOUBMFEFQVJTUPVKPVSTJMPQQPTFDFMVJEVDBNQjOPNPTEFMB
NPEFSOJUvQBSBEJHNFEFDFUUFjQPMJUJTBUJPOEFMBWJFOVFvRVJFTUEFWFOV
MPSEJOBJSFEVQPVWPJS-BTUSVDUVSFEFMBQPMJUJRVFPDDJEFOUBMFOPVTEJUJM
BOFTUQBTMBQBSPMFDFTUMFCBO
$FUUFUITFBVOFBDUVBMJUWJEFOUF-FTNFTVSFTEFTBOUQVCMJRVFEF
NJTFBVUSBWBJMEFDPOUSMFEFMJNNJHSBUJPOPVMBQSPIJCJUJPOEFTESPHVFT
SWMFOUMBOBUVSFNJOFNNFOUCJPQPMJUJRVFEFTQPMJUJRVFTQVCMJRVFT
DPOUFNQPSBJOFT&MMFTTBQQMJRVFOUQSDJTNFOUEFTWJFTOVFTQSJTFTEBOT
MFTDBUHPSJFTFUMFTEJTQPTJUJGTEVOQPVWPJSRVJMFTUSBJUFOUDPNNFUFMMFT
WJFTFYQPTFTFUBENJOJTUSFT0OQFOTFJNNEJBUFNFOUBVYTBOTQBQJFST
CJFOTSPCKFUTEFDBNQTUSTMJUUSBVYUSTSFMT.BJTBVTTJBVYVTBHFSTEF
ESPHVFTFOKPJOUTBVTPJOPVJODBSDSTBVYDINFVSTFOKPJOUTBVUSBWBJM
PVDPOEBNOTMBNJTSFEVOXFMGBSFEFQMVTFOQMVTDIJDIFPVCJFO
EBVUSFTBOFTUTBOTEPVUFQBTVOIBTBSETJMFTSDFOUTECBUTTVSMF
1"$4POUWVMBQSPMJGSBUJPOEFNUBQIPSFTBOJNBMJSFT"V1BSMFNFOU
NNFDVSUIPSJRVFEFTDJUTQBSMFNFOUBJSFTMFCJPTDEFMFQBTMB[
ETRVPOMHJGSFTVSEFTWJFT
.BJT(JPSHJP"HBNCFOOFTFOUJFOUQBTVOEJBHOPTUJDDPODFQUVFM
QMVTJFVSTSFQSJTFTJMBQQFMMFFUBOOPODFEVOFNBOJSFBTTF[QSPQIUJRVF
VOFjBVUSFQPMJUJRVFv$FMMFDJTFEQMPJFSBODFTTBJSFNFOUBVMJFV
NNFPTFYFSDFMBTPVWFSBJOFUNPEFSOFQBSDFRVPOOZDIBQQFQBT
$FMMFDJQPVSUSFjBVUSFvEFWSBTJOPOTFOBCTUSBJSFEVNPJOTMBGGSPOUFS
PVMFTVCWFSUJS0SJMTFQPVSSBJUCJFORVFMFTHSPVQFTMFTQMVTFYQPTTBV
CJPQPVWPJSTPJFOUFOUSBJOEFQVJTMFYQSJFODFRVJMTFOGPOUFUMFT
STJTUBODFTRVJMTMVJPQQPTFOUEJOWFOUFSMBMUFSOBUJWFRVF(JPSHJP
"HBNCFOBQQFMMFEFTFTWVY1SJTEBOTMFTBQQBSFJMTEVCJPQPVWPJSTBOT
WSJUBCMFPQQPSUVOJUEFOTPSUJSDPNNFDIBQQFSBVQPVWPJSNEJDBM
MPSTRVPOFTUBUUFJOUQBSMF7*)MBENJOJTUSBUJPOEVXFMGBSFMPSTRVPOOB
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 3/14
4JOPVTBWPOTTPVIBJUWPVTSFODPOUSFSDFTUFOQBSUJDVMJFSQPVSWPVTJOUFSSPHFS
TVSjMBVUSFWFSTBOUvTJMPOQFVUEJSFEFMBCJPQPMJUJRVFEPOUWPVTQBSMF[6O
DFSUBJOOPNCSFEFNPVWFNFOUTDFVYQSDJTNFOUEPOUOPVTTPNNFTJTTVTPV
EPOUOPVTTPNNFTQSPDIFTDFMVJEFTTBOTQBQJFSTDFMVJEFTQSDBJSFTDFMVJEFT
NBMBEFTEVTJEBPVDFMVJNFSHFOUEFTVTBHFSTEFESPHVFTTFEQMPJFOU
FYBDUFNFOUEBOTMFMJFVQPMJUJRVFRVFWPVTBWF[JEFOUJGJEBOTDFUUF[POF
EJOEJDUJODUJPOjFOUSFQVCMJDFUQSJWDPSQTCJPMPHJRVFFUDPSQTQPMJUJRVF[FU
CJPTvEBOTDFUjUBUEFYDFQUJPORVJFTUEFWFOVMBSHMFv0SEFDFT
NPVWFNFOUTWPVTQBSMF[QFVPVJOEJSFDUFNFOU*MTSEFOUFOUSFWPTMJHOFTNBJT
QMVUUDPNNFPCKFUTEFTDBNQTEVXFMGBSFPVEVQPVWPJSNEJDBMRVFDPNNF
TVKFUT7PVTBOBMZTF[BWFDQSDJTJPOMBCJPQPMJUJRVFNBKFVSFDFMMFEFMFOOFNJ
EPOUWPVTUSBDF[NJOVUJFVTFNFOUMBHOBMPHJFEPOUMFGPZFSEJUFTWPVTTFSBJU
DFUjIPNPTBDFSvWJFOVFFYQPTFBVQPVWPJSTPVWFSBJOFUEPOUWPVTFYBNJOF[
BUUFOUJWFNFOUMFTEJTQPTJUJGTDPNNFMFDBNQNBJTWPVTEMBJTTF[MFT
CJPQPMJUJRVFTEFSJQPTUFPVEFSBQQSPQSJBUJPOMFTCJPQPMJUJRVFTNJOFVSFT
jOPUSFvCJPQPMJUJRVFQPVSBJOTJEJSFDFMMFE"$EFTDPMMFDUJGTEFTBOT
QBQJFSTPVE"DU6Q7PVTFOQFOTF[QPVSUBOUMBQPTTJCJMJUFUMBODFTTJU
j$FTUvEJUFTWPVTjQBSUJSEFDFUFSSBJOJODFSUBJOEF[POFPQBRVF
EJOEJGGSFODJBUJPORVFOPVTEFWPOTBVKPVSEIVJSFUSPVWFSMFDIFNJOEVOF
BVUSFQPMJUJRVFEVOBVUSFDPSQTEVOFBVUSFQBSPMF+FOFTBVSBJTSFOPODFSTPVT
BVDVOQSUFYUFDFUUFJOEJTUJODUJPOFOUSFQVCMJDFUQSJWDPSQTCJPMPHJRVFFU
DPSQTQPMJUJRVF[FUCJPT$FTUMRVFKFEPJTSFUSPVWFSNPOFTQBDFMPVFO
OVMBVUSFMJFV4FVMFVOFQPMJUJRVFQBSUBOUEFDFUUFDPOTDJFODFQFVU
NJOUSFTTFSv.BJTWPVTOFYQMPSF[QBTMFTGPSNFTDPODSUFTEFMVUUFRVJ
QSBUJRVFOUQSDJTNFOUMBQPMJUJRVFEFQVJTDFUUFDPOTDJFODFFUDFUUF
FYQSJFODFEFMUBUEFYDFQUJPO0SOZBUJMQBTMKVTUFNFOUMPSTRVFEFT
DINFVSTSDMBNFOUVOSFWFOVHBSBOUJMPSTRVFEFTNBMBEFTEVTJEBFYJHFOUEFT
USBJUFNFOUTPVMPSTRVFEFTVTBHFSTEFESPHVFSFWFOEJRVFOUEFTESPHVFTTSFT
MFNCSZPOEFDFUUFBVUSFCJPQPMJUJRVFRVFWPVTBQQFMF[EFWPTWVY
MPSTRVPOFTUBUUFJOUQBSMF7*)MBENJOJTUSBUJPOEVXFMGBSFMPSTRVPOOB
QBTEFSFWFOVTBVYHVJDIFUTEFTQSGFDUVSFTBVYDFOUSFTEFSUFOUJPOPV
BVY[POFTEBUUFOUFMPSTRVPOOBQBTEFQBQJFSTFUD
DFTHSPVQFT
JOWFOUFOUVOFCJPQPMJUJRVFNJOFVSFFODPOUSFQPJOUEFDFMMFEFMBEWFSTBJSF
&OSFWFOEJRVBOUEFRVPJWJWSFEFTUSBJUFNFOUTBOUJSUSPWJSBVYVOSFWFOV
NJOJNVNHBSBOUJEFTESPHVFTMHBMFTFUTSFTFUD&OBGGSPOUBOUMFQPVWPJS
MPJMTFYFSDFBVHVJDIFUEFTBENJOJTUSBUJPOTEBOTMFTCVSFBVDSBUJFT
TBOJUBJSFTEBOTMFTUSJCVOBVYPSEJOBJSFTFUD&ODIFSDIBOUFORVFMRVF
TPSUFMFCJPTEFMFVS[
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 4/14
%BOTVOTFOTJMGBVESBJUQMVUUSFOWFSTFSMBRVFTUJPO$FTUQMVUUEFTBDUFVSTFORVFTUJPO
RVJMGBVESBJUBUUFOESFVOFSQPOTF$FMBEJUTJMFTNPVWFNFOUTFUMFTTVKFUTEPOUWPVT
QBSMF[jSEFOUFOUSFNFTMJHOFTQMVUUDPNNFPCKFUTRVFDPNNFTVKFUTvDFTURVFKFWPJT
MVOQSPCMNFNBKFVSMBRVFTUJPOEVTVKFUQSDJTNFOURVFKFOFQFVYDPODFWPJS
RVFOUFSNFEFQSPDFTTVTEFTVCKFDUJWBUJPOFUEFETVCKFDUJWBUJPOPVQMVUUDPNNFVO
DBSUPVVOSFTUFFOUSFDFTQSPDFTTVT2VJFTUMFTVKFUEFDFUUFOPVWFMMFCJPQPMJUJRVFPV
QMVUUEFDFUUFCJPQPMJUJRVFNJOFVSFEPOUWPVTQBSMF[ $FTUVOQSPCMNFUPVKPVST
FTTFOUJFMEBOTMBQPMJUJRVFDMBTTJRVFMPSTRVJMTBHJUEFUSPVWFSRVJFTUMFTVKFU
SWPMVUJPOOBJSFQBSFYFNQMF*MZBEFTHFOTRVJDPOUJOVFOUEFQPTFSDFQSPCMNFEBOTMF
TFOTBODJFOEVUFSNFDFMVJEFMBDMBTTFEVQSPMUBSJBU$FOFTPOUQBTEFTQSPCMNFT
PCTPMUFTNBJTETRVPOTFQPTFTVSMFOPVWFBVUFSSBJOEPOUPOQBSMFDFMVJEV
CJPQPVWPJSEFMBCJPQPMJUJRVFMFQSPCMNFFTUBVUSFNFOUEJGGJDJMF1BSDFRVFMUBU
NPEFSOFGPODUJPOOFNFTFNCMFUJMDPNNFVOFFTQDFEFNBDIJOFETVCKFDUJWFS
DFTUEJSFDPNNFVOFNBDIJOFRVJCSPVJMMFUPVUFTMFTJEFOUJUTDMBTTJRVFTFUEBOTMF
NNFUFNQT'PVDBVMUMFNPOUSFCJFODPNNFVOFNBDIJOFSFDPEFSKVSJEJRVFNFOU
OPUBNNFOUMFTJEFOUJUTEJTTPVUFTJMZBUPVKPVSTVOFSFTVCKFDUJWBUJPOVOF
SJEFOUJGJDBUJPOEFDFTTVKFUTEUSVJUTEFDFTTVKFUTWJETEFUPVUFJEFOUJU"VKPVSEIVJJM
NFTFNCMFRVFMFUFSSBJOQPMJUJRVFFTUVOFFTQDFEFDIBNQEFCBUBJMMFPTFESPVMFOU
DFTEFVYQSPDFTTVTFONNFUFNQTEFTUSVDUJPOEFUPVUDFRVJUBJUJEFOUJU
USBEJUJPOOFMMFKFMFEJTTBOTBVDVOFOPTUBMHJFCJFOTSFUSFTVCKFDUJWBUJPOJNNEJBUFQBS
MUBUFUQBTTFVMFNFOUQBSMUBUNBJTBVTTJQBSMFTTVKFUTFVYNNFT$FTUDFRVFWPVT
WPRVJF[EBOTWPUSFRVFTUJPOMFDPOGMJUEDJTJGTFKPVFETPSNBJTQPVSDIBDVOEFTFT
QSPUBHPOJTUFTZDPNQSJTMFTOPVWFBVYTVKFUTEPOUWPVTQBSMF[TVSMFUFSSBJOEFDFRVF
KBQQFMMFMB[MBWJFCJPMPHJRVF&UFOFGGFUJMOFOFTUQBTEBVUSFJMOFTUQBTRVFTUJPO
KFDSPJTEFSFWFOJSMPQQPTJUJPOQPMJUJRVFDMBTTJRVFRVJTQBSFDMBJSFNFOUQSJWFUQVCMJD
DPSQTQPMJUJRVFFUDPSQTQSJWFUD.BJTDFUFSSBJOFTUBVTTJDFMVJRVJOPVTFYQPTFBVY
QSPDFTTVTEBTTVKFUUJTTFNFOUEVCJPQPVWPJS*MZBEPODMVOFBNCJHVUVOSJTRVF$FTU
DFRVFNPOUSBJU'PVDBVMUMFSJTRVFFTURVPOTFSJEFOUJGJFRVPOJOWFTUJTTFDFUUF
TJUVBUJPOEVOFOPVWFMMFJEFOUJURVPOQSPEVJTFVOTVKFUOPVWFBVTPJUNBJTBTTVKFUUJ
MUBUFURVPOSFDPOEVJTFETMPSTNBMHSTPJDFQSPDFTTVTJOGJOJEFTVCKFDUJWBUJPOFU
EBTTVKFUUJTTFNFOURVJEGJOJUKVTUFNFOUMFCJPQPVWPJS+FDSPJTRVPOOFQFVUQBT
DIBQQFSBVQSPCMNF
4BHJUJMMEVOSJTRVFPVEVOFBQPSJF 5PVUFTVCKFDUJWBUJPOFTUFMMFGBUBMFNFOU
VOBTTVKFUUJTTFNFOUPVQFVUPOEHBHFSRVFMRVFDIPTFDPNNFVOFNBYJNFVOF
SFDFUUFEFTVCKFDUJWBUJPORVJQFSNFUUSBJUEDIBQQFSMBTTVKFUUJTTFNFOU
%BOTMFTEFSOJFSTUSBWBVYEF'PVDBVMUJMZBVOFBQPSJFRVJNFTFNCMFUSTJOUSFTTBOUF*M
ZBEVOFQBSUUPVUMFUSBWBJMTVSMFjTPVDJEFTPJvJMGBVUTFTPVDJFSEFTPJEBOTUPVUFTMFT
GPSNFTEFQSBUJRVFEFTPJ&UFONNFUFNQTQMVTJFVSTSFQSJTFTJMOPODFMFUINF
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 5/14
BQQBSFNNFOUPQQPTJMGBVUTFEQSFOESFEFTPJ*MEJUQMVTJFVSTGPJTj0OFTUGJOJEBOT
MBWJFTJMPOTJOUFSSPHFTVSTPOJEFOUJUMBSUEFWJWSFDFTUEUSVJSFMJEFOUJUEUSVJSFMB
QTZDIPMPHJFv%PODJMZBCJFOJDJVOFBQPSJFVOTPVDJEFTPJRVJEPJUBCPVUJSVOF
EQSJTFEFTPJ6OFNBOJSFEPOUPOQPVSSBJUQPTFSMBRVFTUJPODFTURVFTUDFRVFDFTU
RVVOFQSBUJRVFEFTPJOPOQBTDPNNFQSPDFTTVTEFTVCKFDUJWBUJPONBJTRVJOBCPVUJSBJU
BVDPOUSBJSFRVVOFEQSJTFRVJUSPVWFSBJUTPOJEFOUJUVOJRVFNFOUEBOTVOFEQSJTFEF
TPJ *MGBVESBJUQPVSBJOTJEJSFTFUFOJSFONNFUFNQTEBOTDFEPVCMFNPVWFNFOU
ETVCKFDUJWBUJPOFUTVCKFDUJWBUJPOWJEFNNFOUDFTUVOUFSSBJOEJGGJDJMFUFOJS*MTBHJU
WSBJNFOUEJEFOUJGJFSDFUUF[POFDFOPNBOTMBOERVJTFSBJUFOUSFVOQSPDFTTVTEF
TVCKFDUJWBUJPOFUVOQSPDFTTVTDPOUSBJSFEFETVCKFDUJWBUJPOFOUSFMJEFOUJUFUVOFOPO
JEFOUJU*MGBVESBJUJEFOUJGJFSDFUFSSBJOQBSDFRVFDFTUDFUFSSBJORVJTFSBJUDFMVJEVOF
OPVWFMMFCJPQPMJUJRVF$FTUQSDJTNFOUDFRVJGBJUNFTZFVYMJOUSUEVO
NPVWFNFOUDPNNFDFMVJEFTNBMBEFTEVTJEB1PVSRVPJ 1BSDFRVJMNFTFNCMFRVFM
POOFTJEFOUJGJFRVFTVSMFTFVJMEVOFETVCKFDUJWBUJPOBCTPMVFRVJQBSGPJTQFVUUSF
NNFMFSJTRVFEFMBNPSU*MNFTFNCMFRVPOTFUJFOUMEBOTDFTFVJM+BJFTTBZVOQFV
EBOTMFMJWSFTVS"VTDIXJU[QSPQPTEVUNPJHOBHFEFWPJSMFUNPJODPNNFNPEMF
EVOFTVCKFDUJWJURVJOFTFSBJURVFMFTVKFUEFTBQSPQSFETVCKFDUJWBUJPO-FUNPJOOF
UNPJHOFEFSJFOEBVUSFRVFEFTBQSPQSFETVCKFDUJWBUJPO-FSFTDBQUNPJHOF
VOJRVFNFOUQPVSMFT.VTVMNBOT$FRVJNJOUSFTTBJUEBOTMBEFSOJSFQBSUJFEFDF
MJWSFDUBJUWSBJNFOUEJEFOUJGJFSVONPEMFEVTVKFUDPNNFDFRVJSFTUFFOUSFVOF
TVCKFDUJWBUJPOFUVOFETVCKFDUJWBUJPOVOFQBSPMFFUVONVUJTNF$FOFTUQBTVOFTQBDF
TVCTUBOUJFMDFTUQMVUUVODBSUFOUSFEFVYQSPDFTTVT.BJTMDFOFTURVVOECVU0O
UPVDIFQFJOFJDJVOFOPVWFMMFTUSVDUVSFEFMBTVCKFDUJWJUNBJTDFTUUSTDPNQMJRV
DFTUUPVUVOUSBWBJMGBJSF*MGBVESBJUWSBJNFOU$FTUVOFQSBUJRVFQBTVOQSJODJQF+F
DSPJTRVPOOFQFVUQBTBWPJSEFQSJODJQFTHOSBVYTBVGUSFBUUFOUJGOFQBTSFUPNCFS
EBOTVOQSPDFTTVTEFSFTVCKFDUJWBUJPORVJTFSBJUFONNFUFNQTVOBTTVKFUUJTTFNFOU
DFTUEJSFOUSFVOTVKFURVFEBOTMBNFTVSFEVOFTUSBUHJFPVEVOFUBDUJRVF$FTU
QPVSDFMBRVJMFTUUSTJNQPSUBOUEFWPJSEBOTMBQSBUJRVFRVFDIBDVOPVRVFMFT
NPVWFNFOUTPOUEFVYNNFTDPNNFOUTFEFTTJOFOUDFT[POFTQPTTJCMFT&UBQFVUUSF
QBSUPVUFOUSBWBJMMBOUQBSUJSEFDFUUFOPUJPOEFTPVDJEFTPJDIF['PVDBVMUNBJTFOMB
EQMBBOUEBOTEBVUSFTEPNBJOFTUPVUFQSBUJRVFEFTPJRVPOQFVUBWPJSNNFDFUUF
NZTUJRVFRVPUJEJFOOFRVFTUMJOUJNJUUPVUFTDFT[POFTPMPODUPJFVOF[POFEFOPO
DPOOBJTTBODFPVVOF[POFEFETVCKFDUJWBUJPORVFDFTPJUMBWJFTFYVFMMFPVOJNQPSUF
RVFMBTQFDUEFMBWJFDPSQPSFMMF-POBUPVKPVSTEFTGJHVSFTPVOTVKFUBTTJTUFTB
ECDMFDUPJFTBETVCKFDUJWBUJPOUPVUDFMBDFTPOUEFT[POFTRVPUJEJFOOFTVOF
NZTUJRVFRVPUJEJFOOFUSTCBOBMF*MGBVUUSFBUUFOUJGUPVUDFRVJOPVTEPOOFSBJUVOF
[POFEFDFHFOSF$FTUFODPSFUSTWBHVFNBJTDFTUDFMBRVJEPOOFSBJUMFQBSBEJHNF
EVOFCJPQPMJUJRVFNJOFVSF
7PVTQSTFOUF[MJEFOUJUDPNNFVOSJTRVFVOFFSSFVSEVTVKFU/ZBUJMQBT
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 6/14
OBONPJOTVOFQBJTTFVSNBUSJFMMFEFTJEFOUJUTOFTFSBJUDFRVFEBOTMB
NFTVSFPMBEWFSTBJSFOPVTBTTJHOFFMMFTRVFDFTPJUQBSMBMPJQFOTF[BVYMPJT
TVSMJNNJHSBUJPOPVQBSMJOTVMUFQFOTF[BVYJOKVSFTIPNPQIPCFT
RVJMFT
SFOEQPVSBJOTJEJSFPCKFDUJWFT &OEBVUSFTUFSNFTRVFMMFNBSHFEF
ETVCKFDUJWBUJPOOPTDPOEJUJPOTTPDJBMFTOPVTMBJTTFOUFMMFT
+FUSBWBJMMFFODFNPNFOUTVSMFTMFUUSFTEF1BVM1BVMQPTFMFQSPCMNFj2VFTUDFRVF
MBWJFNFTTJBOJRVF 2VBMMPOTOPVTGBJSFNBJOUFOBOURVFOPVTTPNNFTEBOTMFUFNQT
NFTTJBOJRVF 2VBMMPOTOPVTGBJSFQBSSBQQPSUMUBU v&UMJMZBDFEPVCMF
NPVWFNFOURVJBUPVKPVSTGBJUQSPCMNFRVJNFTFNCMFUSTJOUSFTTBOU1BVMEJUFO
NNFUFNQTj3FTUFEBOTMBDPOEJUJPOTPDJBMFKVSJEJRVFPVJEFOUJUBJSFEBOTMBRVFMMFUV
UFUSPVWFT5VFTFTDMBWF 3FTUFFTDMBWF5VFTNEFDJO 3FTUFNEFDJO5VFTGFNNF
UVFTNBSJ 3FTUFEBOTMBWPDBUJPOEBOTMBRVFMMFUVBTUBQQFMv.BJTFONNF
UFNQTJMEJUj5VFTFTDMBWF /FUFOTPVDJFQBTNBJTGBJTFOVTBHFQSPGJUFTFOv$FTU
EJSFRVJMOFTUQBTRVFTUJPORVFUVDIBOHFTEFTUBUVUKVSJEJRVFPVRVFUVDIBOHFTUB
WJFNBJTGBJTFOVTBHF*MQSDJTFFOTVJUFDFRVJMWFVUEJSFQBSDFUUFJNBHFUSTCFMMF
jDPNNFTJOPOvPVjDPNNFOPOv$FTUEJSFj5VQMFVSFT $PNNFTJUVOF
QMFVSBJTQBT5VUFSKPVJT $PNNFTJUVOFUFSKPVJTTBJTQBT&TUVNBSJ $PNNF
OPONBSJ"TUVBDIFUVOFDIPTF $PNNFOPOBDIFUFFUDv*MZBDFUINFEV
jDPNNFOPOv$FOFTUNNFQBTjDPNNFTJvDFTUjDPNNFOPOv-JUUSBMFNFOU
DFTUj1MFVSBOUDPNNFOPOQMFVSBOUNBSJDPNNFOPONBSJFTDMBWFDPNNFOPO
FTDMBWFv$FTUUSTJOUSFTTBOUQBSDFRVPOEJSBJURVJMBQQFMMFVTBHFTEFTDPOEVJUFTEF
WJFRVJFONNFUFNQTOFTFIFVSUFOUQBTGSPOUBMFNFOUBVQPVWPJSSFTUFEBOTUB
DPOEJUJPOKVSJEJRVFEBOTUBWPDBUJPOTPDJBMFNBJTMFTUSBOTGPSNFOUDPNQMUFNFOUEBOT
DFUUFGPSNFEVjDPNNFOPOv*MNFTFNCMFRVFMBOPUJPOEVTBHFFODFTFOTFTUUST
JOUSFTTBOUFDFTUVOFQSBUJRVFEPOUPOOFQFVUQBTBTTJHOFSMFTVKFU5VSFTUFTFTDMBWF
NBJTQVJTRVFUVFOGBJTVTBHFTVSMFNPEFEVDPNNFOPOUVOFTQMVTFTDMBWF
$PNNFOUVOUFMVTBHFQPVSSBJUJMUSFQSPQSFNFOUQPMJUJRVFPVTPVTDPOEJUJPOT
QPMJUJRVFT 1BSDFRVJMTFSBJUQPTTJCMFEZWPJSVOFDPOWFSTJPOEFQFOTF
TUSJDUFNFOUJOEJWJEVFMMFPVUIJRVFPVNNFSFMJHJFVTFFOUPVUDBTTJOHVMJSFFU
jQSJWFvEJTPOTBWFDMFTHVJMMFNFUT2VFMMFSFMBUJPODFUUFDPOWFSTJPOWJTWJT
EFTPOQSPQSFTUBUVURVJQFSNFUEFOFQMVTUSFVOTVKFUFOUSFUJFOUFMMFBWFDMB
QPMJUJRVF &ORVPJFTUDFRVFBODFTTJUFEFMBDPNNVOBVUEFMBMVUUFEV
DPOGMJUFUD
#JFOTSPODPOTJESFQBSGPJTDFUINFDIF[1BVMDPNNFSFMFWBOUEFMJOUSJPSJTBUJPO
.BJTKFOFDSPJTQBTEVUPVURVJMTBHJTTFEFDFMB4POQSPCMNFDFTUBVDPOUSBJSFDFMVJ
EFMBWJFEFMBDPNNVOBVUNFTTJBOJRVFMBRVFMMFJMTBESFTTF1BSFYFNQMFDFUINFEF
MVTBHFPOMFWPJUSFTTPSUJSTPVTVOFGPSNFUSTGPSUFVOFDSJUJRVFEVESPJUEBOTMF
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 7/14
NPVWFNFOUGSBODJTDBJOPMFQSPCMNFFTUDFMVJEFMBQSPQSJUDFTPSESFTRVJ
QSBUJRVFOUMBQBVWSFUFYUSNFSFGVTFOUUPVUFQSPQSJUFUFONNFUFNQTJMTEPJWFOU
GBJSFVTBHFEFDFSUBJOTCJFOT*MZBDFUUFPDDBTJPOVODPOGMJUUSTGPSUBWFDMHMJTFEBOT
MFTFOTPMHMJTFWFVUCJFOBENFUUSFRVJMTSFGVTFOUVOESPJUEFQSPQSJURVJMTPJUVO
ESPJUEFQSPQSJUEFMJOEJWJEVPVVOESPJUEFQSPQSJUEFMPSESFQBSDFRVJMTMF
SFGVTFOUNNFFOUFNQTRVPSESFNBJTFMMFWPVESBJURVJMTDMBTTJGJFOUMFVSDPOEVJUFEF
WJFDPNNFESPJUEVTBHF$FTURVFMRVFDIPTFRVJFYJTUFFODPSFMVTVGSVDUVTMFESPJU
EVTFSFOUBOURVFTQBSEVESPJUEFQSPQSJU&VYJOTJTUFOUBVDPOUSBJSFFUDFTUMMF
DPOGMJUJMTEJTFOUj/PODFOFTUQBTVOESPJUEVTBHFDFTUEFMVTBHFTBOTESPJUv*MT
BQQFMMFOUDFMBVTVTQBVQFSMVTBHFQBVWSF$FTUWSBJNFOUMJEFEPVWSJSVOF[POFEFWJF
DPNNVOBVUBJSFRVJGBJUVTBHFNBJTRVJOBQBTEFESPJUFUOFOSFWFOEJRVFQBT
%BJMMFVSTMFT'SBODJTDBJOTOFDSJUJRVFOUQBTMBQSPQSJUJMTFOMBJTTFOUUPVTMFTESPJUT
MHMJTFj-BQSPQSJU /PVTOFOWPVMPOTQBT/PVTOPVTFOTFSWPOTv0OQFVUEPOD
EJSFRVFDFQSPCMNFFTUQVSFNFOUQPMJUJRVFPVEVNPJOTDPNNVOBVUBJSF
/BONPJOTFTUDFUSFBCTPMVNFOUVOIBTBSETJMFTSGSFODFTRVFWPVT
DPOWPRVF[QPVSQFOTFSDFUUFBMUFSOBUJWFBQQBSUJFOOFOUMBTQISFSFMJHJFVTF
1BSNPNFOUWPVTMJSFJMZBEBOTMBETJHOBUJPOEFDFUUFBVUSFQPMJUJRVFPVEF
DFUUFBVUSFTUBUVUEVQPMJUJRVFRVFMRVFDIPTFDPNNFVOUPOQSPQIUJRVF7PVT
DSJWF[QBSFYFNQMFj$FTUQPVSRVPJTJMPOOPVTQFSNFUEBWBODFSVOF
QSPQIUJFTVSMBQPMJUJRVFRVJTBOOPODFDFMMFDJOFTFSBQMVTVODPNCBUQPVSMF
DPOUSMFPVMBDPORVUFEFMUBUQBSEFOPVWFBVYPVEBODJFOTTVKFUTTPDJBVY
NBJTVOFMVUUFFOUSFMUBUFUMFOPOUBUMIVNBOJU
EJTKPODUJPOJSSNEJBCMF
EFTTJOHVMBSJUTRVFMDPORVFTFUEFMPSHBOJTBUJPOUBUJRVFv2VFMMFQMBDF
BDDPSEF[WPVTDFTSGSFODFTFUDFUPOMEBOTWPUSFUSBWBJM
$FRVJNJOUSFTTFEBOTMFTUFYUFTEF1BVMDFOFTUQBTUFMMFNFOUMFEPNBJOFEFMB
SFMJHJPONBJTDFEPNBJOFQPODUVFMRVJBBGGBJSFBWFDMFSFMJHJFVYNBJTRVJOFDPODJEFQBT
BWFDMVJRVJFTUMFNFTTJBOJRVFDFTUEJSFVOEPNBJOFUSTQSPDIFEVQPMJUJRVF-
DFTUQMVUUVOBVUSFBVUFVSRVJBUEDJTJGQPVSNPJRVJOFTUQBTEVUPVUSFMJHJFVY
DFTU8BMUFS#FOKBNJORVJQFOTFMFNFTTJBOJRVFDPNNFQBSBEJHNFEVQPMJUJRVFPV
EJTPOTEVUFNQTIJTUPSJRVF$FTUQMVUUDFMBEPOUJMFTURVFTUJPOQPVSNPJ&UKFQFOTFFO
FGGFURVFMBNBOJSFEPOUEBOTMBQSFNJSF5ITFTVSMFDPODFQUEIJTUPJSF#FOKBNJO
JOUSPEVJUMBUIPMPHJFFOUBOURVFOUJURVJNNFDBDIFEPJUBJEFSMFNBUSJBMJTNF
IJTUPSJRVFSFNQPSUFSMBQBSUJFDPOUSFTFTFOOFNJTSFTUFVOHFTUFUSTMHJUJNFFUUST
BDUVFMRVJOPVTEPOOFKVTUFNFOUMFTNPZFOTEFQFOTFSBVUSFNFOUMFUFNQTFUMFTVKFU
"MPSTWPVTQBSMJF[EVQSPQIUF$FTKPVSTDJKUBJTFOUSBJOEDPVUFSMFTDPVST
FOSFHJTUSTEF'PVDBVMUOPUBNNFOUDFMVJPJMEJTUJOHVFRVBUSFGJHVSFTEFMBWSJEJDUJPO
EBOTOPUSFDVMUVSFMFQSPQIUFMFTBHFMFUFDIOJDJFOFUQVJTDFMVJRVJMBQQFMMFMF
QBSSTJBTUTDFMVJRVJBMFDPVSBHFEFEJSFMBWSJU-FQSPQIUFQBSMFBVGVUVSFUOPOQBT
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 8/14
FOTPOOPNNBJTBVOPNEFRVFMRVFDIPTFEBVUSF-FQBSSTJBTUTBVDPOUSBJSFBWFD
MFRVFM'PVDBVMUTJEFOUJGJFTBOTEPVUFQBSMFFOTPOOPNFUEPJUEJSFDFRVJFTUWSBJ
NBJOUFOBOUBVKPVSEIVJ#JFOTSJMEJURVFDFOFTPOUQBTEFTGJHVSFTTQBSFT.BJT
NPJKFSFWFOEJRVFSBJTQMVUUMBGJHVSFEVQBSSTJBTUTRVFDFMMFEVQSPQIUF#POMF
QSPQIUFDFTUWJEFNNFOUUSTJNQPSUBOUFUDFTUNNFVOFDBUBTUSPQIFRVJMBJURVJUU
OPUSFDVMUVSFMBGJHVSFEVQSPQIUFDUBJUDFMMFEVMFBEFSQPMJUJRVFKVTRVJMZB
DJORVBOUFBOTJMBDPNQMUFNFOUEJTQBSV.BJTFONNFUFNQTJMNFTFNCMFRVPOOF
QFVUQMVTQFOTFSVOEJTDPVSTRVJTBESFTTFBVGVUVS*MGBVUQFOTFSMBDUVBMJUNFTTJBOJRVF
MFLBJSPTMFUFNQTEFNBJOUFOBOU$FMBEJUDFTUVONPEMFEFUFNQTUSTDPNQMJRV
QBSDFRVFDFOFTUOJMFUFNQTWFOJSMFTDIBUPMPHJFGVUVSFMUFSOFMOJFYBDUFNFOUMF
UFNQTIJTUPSJRVFMFUFNQTQSPGBOFDFTUVONPSDFBVEFUFNQTQSMFWTVSMFUFNQT
QSPGBOFRVJEVDPVQTFUSBOTGPSNF#FOKBNJODSJURVFMRVFQBSURVF.BSYBTDVMBSJTMF
UFNQTNFTTJBOJRVFEBOTMBTPDJUTBOTDMBTTFT$FTUUPVUGBJUWSBJ.BJTFONNF
UFNQTBWFDUPVUFTMFTBQPSJFTRVFDFMBFOHFOESFMFTUSBOTJUJPOTFUDDFTUVOFFTQDF
EDVFJMTVSMFRVFMMB3WPMVUJPOBDIPV0OOFEJTQPTFQBTEVONPEMFEFUFNQTRVJ
QFSNFUUFEFQFOTFSDFMB&OUPVUDBTKFDSPJTRVFMFNFTTJBOJRVFFTUUPVKPVSTQSPGBOF
KBNBJTSFMJHJFVY$FTUNNFMBDSJTFVMUJNFEVSFMJHJFVYMFSBCBUUFNFOUEVSFMJHJFVYEBOT
MFQSPGBOFDFQSPQPTKFQFOTFVOFSFWVFRVJWJFOUEUSFQVCMJFFO'SBODFQBSEFT
KFVOFTHFOTRVFKFDPOOBJTRVJTBQQFMMF5JRRVO-DFTUWSBJNFOUVOFSFWVF
NFTTJBOJRVFQBSDFRVF5JRRVOEBOTMBDBCBMFEF-VSJBDFTUKVTUFNFOUMFUFSNFEFMB
SEFNQUJPONFTTJBOJRVFEFMBSFTUBVSBUJPONFTTJBOJRVFBNJOUSFTTFQBSDFRVFDFTU
VOFSFWVFFYUSNFNFOUDSJUJRVFUSTQPMJUJRVFRVJQSFOEVOUPOUSTNFTTJBOJRVFNBJT
UPVKPVSTEFNBOJSFDPNQMUFNFOUQSPGBOF"JOTJJMTBQQFMMFOU#MPPNMFTOPVWFBVYTVKFUT
BOPOZNFTMFTTJOHVMBSJUTRVFMDPORVFTWJEFTQSUFTUPVURVJQFVWFOUTFEJGGVTFS
QBSUPVUNBJTSFTUFOUJOTBJTJTTBCMFTTBOTJEFOUJUNBJTSJEFOUJGJBCMFTDIBRVFNPNFOU
-FQSPCMNFRVJMTTFQPTFOUDFTUj$PNNFOUUSBOTGPSNFSDF#MPPNDPNNFOUDF
#MPPNWBUJMPQSFSMFTBVUBVEFMEFMVJNNF v
$FTUMQFVUUSFRVFOPVTBWPOTEVNBMWPVTTVJWSF/POQBTTVSMBQPTUVSF
NFTTJBOJRVFNBJTTVSMFTjTJOHVMBSJUTRVFMDPORVFTv$PNNFOUEJSF WPVT
FOUFOESFMBCJPQPMJUJRVFOPVWFMMFDFUUFQPMJUJRVFRVJTBOOPODFSFMWF
EBWBOUBHFEFMBGVJUFPVEFMBTPSUJFRVFEFMBSTJTUBODFPVEVDPOGMJU%VODU
WPVTJEFOUJGJF[USTDMBJSFNFOUVOFOOFNJVOBEWFSTBJSFUSTNBTTJGUST
DPOTJTUBOUUSTDPISFOUEPOUPOQFVUUSBDFSEFTHOBMPHJFTMPOHVFTEPOUPO
QFVUSFQSFSEFTEJTQPTJUJGTSDVSSFOUTFUD%FMBVUSFGBDFMBDPOTJTUBODFEF
DFUBEWFSTBJSFUPVUTFQBTTFDPNNFTJWPVTQMBJEJF[QPVSVOFTPSUFEFQPMJUJRVF
EFMJODPOTJTUBODFEFMBEJTTPMVUJPOEFMFTRVJWFQMVUURVFGBCSJRVFSEFTTVKFUT
DPMMFDUJGTJMGBVESBJUBQQSFOESFTFjEQSFOESFvEFTPJQMVUURVF
SFWFOEJRVFSEFTESPJUTJMGBVESBJUJNBHJOFSEFTjVTBHFTTBOTESPJUvQMVUU
RVBGGSPOUFSMUBUJMGBVESBJUTBTTVNFSDPNNFVOjOPOUBUvFUD0SBUPO
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 9/14
UPVKPVSTMBMBUJUVEFEFGVJS *MOPVTTFNCMFRVFMBQVJTTBODFEFTBQQBSFJMT
CJPQPMJUJRVFTQFOTF[BVYQPMJUJRVFTEFTBOUQVCMJRVFMBENJOJTUSBUJPOEV
XFMGBSFBVDPOUSMFEFMJNNJHSBUJPOFUDUJFOUQSDJTNFOUMFVSGPSDF
UFSSJCMFEFDBQUVSF1PVSEJSFBCSVUBMFNFOUQBSEPOOF[OPVTJMTFQPVSSBJU
CJFORVFMBETVCKFDUJWBUJPOTPJUVOMVYFEPOUMBQPTTJCJMJUOFTPGGSF
QSDJTNFOURVDFVYRVJDIBQQFOUBVYBQQBSFJMTEVCJPQPVWPJS$PNNFOUTF
EQSFOESFEFTPJFTRVJWFSMBSFTVCKFDUJWBUJPOUSFVOOPOUBUFUDMPSTRVPO
FTUjTSPQPTJUJGvj3.*TUFvPVjUPYJDPNBOFvDFTUEJSFQSJTMJUUSBMFNFOU
EBOTMFTDBUHPSJFTFUMFTEJTQPTJUJGTEVCJPQPVWPJS /FTUPOQBTCJFOTPVWFOU
DPOUSBJOUEBHJSDPNNFUFMTQMVUURVFDPNNFOPOQPVSSFQSFOESFWPTUFSNFT
#SFGPOQFVUBWPJSMFTFOUJNFOURVFWPVTQMBJEF[QPVSMBNPCJMJUFUMFTRVJWFM
PMBQVJTTBODFEFDBQUVSFFUMQBJTTFVSNBUSJFMMFEFMFOOFNJOFOPVTMBJTTFOU
QBTEBVUSFDIPJYRVFEFMBGGSPOUFS
+FWPJTCJFOMFQSPCMNF+FDSPJTRVFUPVUEQFOEEFDFRVPOFOUFOEQBSGVJUF$FTUVO
NPUJGRVFMPOUSPVWFDIF[%FMFV[FMBjMJHOFEFGVJUFvMMPHFEFMBGVJUF.BJTWPVT
BWF[SBJTPOEFQSPUFTUFS-BOPUJPOEFGVJUFDFOFTUQBTRVJMZBJUVOBJMMFVSTPPO
QVJTTFBMMFS/PODFTUVOFGVJUFUSTQBSUJDVMJSF$FTUVOFGVJUFRVJOBQBTEBJMMFVST
0TFSBJUMBJMMFVSTPMPOQPVSSBJUTFOGVJS %BOTDFSUBJOTDBTRVBOEMFNVSEF#FSMJO
UBJUEFCPVUQBSFYFNQMFJMZBWBJUEFTGVJUFTWJEFOUFTQBSDFRVJMZBWBJUVONVSNBJT
FTUDFRVJMZBWBJUVOBJMMFVST 1PVSNPJJMTBHJSBJUEFQFOTFSVOFGVJUFRVJOJNQMJRVF
QBTVOFWBTJPOVONPVWFNFOUEBOTMBTJUVBUJPOPJMBMJFV$FTUVOJRVFNFOUFOUBOU
RVFUFMMFRVFMBGVJUFQPVSSBJUBWPJSVOFTJHOJGJDBUJPOQPMJUJRVF&UQVJTJMZBVOBVUSF
QSPCMNFRVJNFTFNCMFUPVDIFSMBRVFTUJPORVFWPVTBWF[QPTF$FTUMFQSPCMNF
RVPOUSPVWFDIF[.BSYRVBOEJMGBJUMBDSJUJRVFEF4UJSOFS%BOTM*EPMPHJFBMMFNBOEFJM
DPOTBDSFQMVTEFDFOUQBHFTBVUIPSJDJFOEFMBOBSDIJFEPOUJMSDVTFMBEJTUJODUJPOFOUSF
SWPMUFFUSWPMVUJPO4UJSOFSUIPSJTFMBSWPMUFFOUBOURVBDUFQFSTPOOFMEFTPVTUSBDUJPO
HPTUF1PVS4UJSOFSMBSWPMVUJPODFTUVOBDUFQPMJUJRVFRVJWJTFMFDPOGMJUDPOUSFVOF
JOTUJUVUJPOBMPSTRVFMBSWPMUFDFTUVOBDUFJOEJWJEVFMRVJOFWJTFQBTEUSVJSFMFT
JOTUJUVUJPOT*MTVGGJUUPVUTJNQMFNFOUEFMBJTTFSMUBUUSFFUOFQMVTMBGGSPOUFSJMWBTF
EUSVJSFMVJNNF*MTVGGJUEPODEFTFTPVTUSBJSFVOFGVJUF.BSYDSJUJRVFUSTGPSUFNFOU
DFNPUJGNBJTMFGBJURVJMMVJDPOTBDSFDFOUQBHFTNPOUSFCJFORVFDFTUVOQSPCMNF
TSJFVYDFUUFPQQPTJUJPOSWPMUFSWPMVUJPOJMPQQPTFVOFTPSUFEVOJUFOUSFMBSWPMUF
FUMBSWPMVUJPO*MOPQQPTFQBTVODPODFQUQPMJUJRVFVODPODFQUBOBSDIJDPJOEJWJEVFM
JMDIFSDIFMVOJUEFTEFVYDFTFSBUPVKPVSTQPVSEFTSBJTPOTHPTUFTQPVSBJOTJEJSFEF
SWPMUFRVVOQSPMUBJSFGFSBVOBDUFEJSFDUFNFOUQPMJUJRVF-NNFTJDFMBQPTF
EBVUSFTQSPCMNFTKBVSBJTUFOEBODFQFOTFSDPNNF.BSYVOFFTQDFEVOJUEFT
EFVYHFTUFTPVCJFOEFOUSFEFVYEJTPOT+BVSBJTUFOEBODFQFOTFSOPOQBTVOFDPVQF
RVJJTPMFMBGVJUFEFMBSWPMVUJPODPNNFPOBUFOEBODFMFGBJSFNBJTRVFUPVUBDUF
NBOBOUEVCFTPJOTJOHVMJFSEVOJOEJWJEVMFQSPMUBJSFRVJOBBVDVOFJEFOUJUBVDVOF
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 10/14
TVCTUBODFTFSBBVTTJRVBOENNFVOBDUFQPMJUJRVF+FDSPJTRVJMOFGBVUQBTPQQPTFS
BDUJPOQPMJUJRVFFUGVJUFSWPMUFFUSWPMVUJPONBJTFTTBZFSEFQFOTFSMFOUSFEFVY.BJT
DFMBGBJUQSPCMNFQPVS.BSYBVTTJ$FTUUPVUMFQSPCMNFEFMBDMBTTF-BDMBTTFOBQBT
EFDPOTDJFODFMFQSPMUBSJBUFYJTUFFOUBOURVFTVKFUNBJTJMOBQBTEFDPOTDJFODF%P
MFQSPCMNFMOJOJTUFEVQBSUJJMGBVESBRVFMRVFDIPTFRVJOFTPJUQBTEJGGSFOUEFMB
DMBTTFRVJOFTPJUQBTBVUSFDIPTFRVFMBDMBTTFNBJTRVJTFSBQPVSBJOTJEJSFMPSHBOFEF
TBDPOTDJFODF$FTUVOFBQPSJFMBVTTJ+FOFEJTQBTRVJMZBVOFTPMVUJPODF
QSPCMNFFOUSFMFTMJHOFTEFGVJUFRVJTFSBJFOUVOHFTUFEFSWPMUFFUVOFMJHOFQVSFNFOU
QPMJUJRVF/JMFNPEMFQBSUJOJMFNPEMFEBDUJPOTBOTQBSUJJMZBCFTPJOEJOWFOUFS
1BSDFRVBQSTPOUPNCFEBOTMFQSPCMNFEFMPSHBOJTBUJPOQPMJUJRVFEVQBSUJDMBTTFRVJ
WBQSPEVJSFVOjOPVTvMFQBSUJFTUDFMVJRVJWFJMMFDFRVFUPVUFBDUJPOTPJUQPMJUJRVFFU
QBTQFSTPOOFMMFQBTJOEJWJEVFMMFMBDMBTTFBVDPOUSBJSFFTUMPSHBOFEVOFJOGJOJF
QSPEVDUJPOEBDUFTOPOQPMJUJRVFTNBJTEFSWPMUFTJOEJWJEVFMMFT.BJTMFQSPCMNFFTU
SFM
$FTUEBJMMFVSTVOQSPCMNFRVJTFQPTFFOQSBUJRVFUPVTDFVYRVJDIFSDIFOU
QSPEVJSFEVDPMMFDUJGFUMPDDBTJPOEVjOPVTvFOEFIPSTEFDFTNBDIJOFT
BHSHFSRVFTPOUMFTQBSUJTQPMJUJRVFTFUTBOTMFTFDPVSTEVOQSJODJQFHOSBM
TVQSJFVSRVFDFTPJUMB3QVCMJRVFMB$MBTTFPVM)PNNF4JWBDBSNFTFTFOU
QSPDIFEFTBTTPDJBUJPOTEFNBMBEFTEFDINFVSTPVEFQSDBJSFTDFTU
QSDJTNFOUQBSDFRVFMMFTJOWFOUFOURVFMRVFDIPTFDPNNFVOFQPMJUJRVFMB
QSFNJSFQFSTPOOFEBOTEFTGPSNFTEPSHBOJTBUJPOOPVWFMMFTPMFTEJTUJODUJPOT
FOUSFMFTPDJBMFUMFQPMJUJRVFMBDMBTTFFUTBDPOTDJFODFMFTJOHVMJFSFUMVOJWFSTFM
FUDTFGGBDFOUFUPMBTJHOJGJDBUJPOQPMJUJRVFEFTBDUFTFTUJNNBOFOUFBVYBDUFT
FVYNNFT
0VJ*MGBVUJOWFOUFSVOFQSBUJRVFRVJCSJTFSBJUMBDPRVFEFDFTSFQSTFOUBUJPOT4SFNFOU
QBTVOTVKFUTVCTUBOUJFMJEFOUJGJFSNBJTBVUSFDIPTFRVJMNFTFNCMFBWPJSUSPVWDIF[
1BVMQPVSSFWFOJSBVUSBWBJMFODPVST1BVMBBGGBJSFBWFDMBMPJKVJWFRVJQBSUBHFMFT
IPNNFTFO+VJGTFUOPO+VJGT+VJGTFU(PZJN2VFTUDFRVJMWBGBJSFBWFDDFUUFEJWJTJPO
0OQSTFOUFTPVWFOU1BVMDPNNFTJDUBJUMFNFOUPSEFMVOJWFSTBMJTNFRVFMRVVORVJ
BVSBJUPQQPTDFTEJWJTJPOTMKVJGOPOKVJGVOOPVWFBVQSJODJQFVOJWFSTFMQSFEF
MHMJTFDBUIPMJRVFDFTUEJSFVOJWFSTFMMF0SRVBOEPOSFHBSEFTPOUSBWBJMEFQSTDFTU
FYBDUFNFOUMFDPOUSBJSF'BDFDFUUFEJWJTJPOJNQPTFQBSMBMPJJMDPOTJESFBVGPOEMB
MPJDPNNFDFRVJEJWJTFDFRVJQBSUBHFKVJGOPOKVJGNBJTBVTTJDJUPZFOOPODJUPZFO
FUD
BVMJFVEPQQPTFSDPNNFPOBVSBJUUFOEBODFOPVTBVUFNQTEFTESPJUTEF
MIPNNFVOQSJODJQFVOJWFSTFMDPOUSFMFQBSUBHFFUIOJRVFJMGBJUVOFDIPTFUSTTVCUJMFJM
EJWJTFMBEJWJTJPONNF-BMPJEJWJTFFO+VJGTFUOPO+VJGT &ICJFONPJKFWBJTDPVQFS
DFUUFEJWJTJPOQBSVOFBVUSFDPVQF*MZFOBQMVTJFVSTQBSFYFNQMFKVJGTFMPOMBDIBJSFU
KVJGTFMPOMFTQSJUMFTPVGGMF$FUUFDPVQFDIBJSTPVGGMFWBEJWJTFSMBEJWJTJPOFYIBVTUJWFRVJ
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 11/14
QBSUBHFBJUMIVNBOJUFOUSF+VJGTFUOPO+VJGT$FOPVWFBVQBSUBHFWBQSPEVJSFEFT+VJGT
RVJOFTPOUQBTKVJGTQBSDFRVFDFTPOUEFT+VJGTRVJTPOUKVJGTTFMPOMBDIBJSFUOPOTFMPO
MFTQSJUFUEFT(PNRVJTPOUHPNTFMPOMBDIBJSNBJTQBTHPNTFMPOMFTQSJU$FTU
EJSFRVJMWBQSPEVJSFVOSFTUF1BVMJOUSPEVJUVOSFTUFEBOTDFUUFEJWJTJPO+VJGOPO+VJG
$FTUVOFFTQDFEFDPVQFRVJDPVQFMBMJHOFNNF%PODBVGPOEDFTUCFBVDPVQQMVT
JOUSFTTBOUJMOPQQPTFQBTVOVOJWFSTFMJMNFUFODIFDMBEJWJTJPOEFMBMPJJMJOUSPEVJU
VOSFTUF1BSDFRVFMF+VJGTFMPOMFTQSJUJMOFTUQBTOPOKVJGJMFTUBVTTJKVJGNBJTPO
QPVSSBJUEJSFRVFDFTUVOFFTQDFEFOPOOPO+VJG1BSUPVU1BVMUSBWBJMMFDPNNFDFMBJM
EJWJTFMBEJWJTJPOBVMJFVEFQSPQPTFSVOQSJODJQFVOJWFSTFM&UDFRVJSFTUFDFTUMFTVKFU
OPVWFBVNBJTJOEGJOJTTBCMFUPVKPVSTFOSFTUFQBSDFRVJMQFVUUSFEFUPVTMFTDUTEV
DUEFTOPO+VJGTEVDUEFT+VJGT*MZBMRVFMRVFDIPTFEFQSDJFVYQPVSTF
SFQSTFOUFSBVKPVSEIVJVOFOPUJPOEFQFVQMFFUQFVUUSFBVTTJQPVSQFOTFSDFRVF
%FMFV[FEJTBJURVBOEJMQBSMBJUEFQFVQMFNJOFVSEVQFVQMFFOUBOURVFNJOPSJUBJSF$FTU
NPJOTVOQSPCMNFEFNJOPSJUTRVVOFQSTFOUBUJPOEVQFVQMFDPNNFUBOUUPVKPVST
FOSFTUFQBSSBQQPSUVOFEJWJTJPORVFMRVFDIPTFRVJSFTUFPVSTJTUFVOFEJWJTJPOQBT
DPNNFVOFTVCTUBODFNBJTDPNNFVODBSU*MTBHJSBJUEFQSPDEFSQMVUUDPNNFDFMB
QBSEJWJTJPOEFMBEJWJTJPOQMVUURVFOTFEFNBOEBOUj2VFMTFSBJUMFQSJODJQFVOJWFSTFM
DPNNVOBVUBJSFRVJQPVSSBJUOPVTQFSNFUUSFEFOPVTSFUSPVWFSFOTFNCMF v"VDPOUSBJSF
*MTBHJUGBDFBVYEJWJTJPOTRVFMBMPJJOUSPEVJUBVYDPVQFTRVFMBMPJGBJUDPOUJOVFMMFNFOU
EFUSBWBJMMFSDFRVJGBJUDIFDFOSTJTUBOUFOSFTUBOUSTJTUFSSFTUFSDFTUMBNNF
SBDJOF
$FTUFYBDUFNFOUDFRVJTFTUQBTTFO'SBODFBVUPVSEFTTBOTQBQJFST-BMPJ
EGJOJTTBJUEFTDSJUSFTFUUPVUMFUSBWBJMBDPOTJTUOPOQBTJOWPRVFSVO
QSJODJQFEIPTQJUBMJUHOSBMNBJTNPOUSFSRVFUPVTMFTDSJUSFTQSPEVJTBJFOU
EFTTJUVBUJPOTRVJOFDPSSFTQPOEBJFOUQMVTBVDVOEFTHFOTJOFYQVMTBCMFTFU
JSSHVMBSJTBCMFTFUD'JOBMFNFOUMBTUSBUHJFEFTBTTPDJBUJPOTBDPOTJTU
NPOUSFSRVFMPOQPVWBJUENVMUJQMJFSMFTDSJUSFTEFGBPOUFMMFRVFQFSTPOOFOF
DPSSFTQPOEFYBDUFNFOUMBMUFSOBUJWFFOUSFDMBOEFTUJOFUSHVMJFS*MZBVOF
MJHOFEFSFQSFRVJSFTTPSUEFB
$FTUDFRVJNBGSBQQDIF[1BVM$FTUDFRVPOUSPVWFEBOTMB#JCMFEBOTMBGJHVSFEV
QSPQIUFMFQSPQIUFQBSMFUPVKPVSTEVOSFTUFE*TSBM$FTUEJSFRVJMTBESFTTF
*TSBMDPNNFVOUPVUNBJTMVJBOOPODFRVFjTFVMVOSFTUFTFSBTBVWv$FTUDFRVJTF
KPVFDIF[*TBFDIF["NPTEBOTMFEJTDPVSTQSPQIUJRVF0OEJSBJUMRVFDFOFTUQBT
VOFQPSUJPOOVNSJRVFNBJTMBGJHVSFRVFUPVUQFVQMFEPJUQSFOESFEBOTMJOTUBOUEDJTJG
FOMPDDVSSFODFMFTBMVUPVMMFDUJPONBJTDFMBQFVUUSFOJNQPSUFRVPJEBVUSF-F
QFVQMFEPJUTFQSPEVJSFFOSFTUFQSFOESFMBGJHVSFEFDFSFTUF*MGBVUUPVKPVSTMFWPJSEBOT
VOFTJUVBUJPOEUFSNJOFRVFTUDFRVJEBOTVOFUFMMFTJUVBUJPOTFQPTFSBJUFOUBOURVF
SFTUF $FMBOFDPSSFTQPOEQBTMBEJTUJODUJPONBKPSJUNJOPSJU$FTUBVUSFDIPTF5PVU
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 12/14
QFVQMFQSFOEDFUUFGJHVSFTJMJOTUBOUFTUWSBJNFOUEDJTJG
$FMBEJURVFMMFQMBDFSFTUFUJMBVYjTJUVBUJPOTEUFSNJOFTvFUBVYjJOTUBOUT
EDJTJGTvKVTUFNFOUEBOTVOFDSJUJRVFEFMQPRVFBVTTJSBEJDBMFRVFMBWUSF
WPVTMJSFWPVTQFODIF[EBWBOUBHFEVDUEFMBQPSJFEFMJNQBTTFFUEF
MDIFDOPUBNNFOUEBOTMBNBOJSFEPOUWPVTSFOWPZF[EPTEPTMFODPSF
QBSUJSEF%FCPSEMFTGJHVSFTEVUPUBMJUBSJTNFFUEFMBENPDSBUJFRVFEVDU
EFMPQQPSUVOJUEVDPVQEVLBJSPTDPNNFWPVTEJUFT%BOTWPTMJWSFTWPVT
WPRVJF[OPUBNNFOUVOFjFYQSJFODFEFMJNQVJTTBODFBCTPMVFvFUjMB
TPMJUVEFFUMFNVUJTNFMPOPVTOPVTBUUFOEJPOTMBDPNNVOBVUFUBV
MBOHBHFvRVPJQFOTJF[WPVT
0ONBTPVWFOUSFQSPDIPVEVNPJOTBUUSJCVDFQFTTJNJTNFEPOUQFVUUSFKFOFNF
SFOETQBTDPNQUF.BJTNPJKFOFMFWPJTQBTDPNNFDFMB*MZBVOFQISBTFEF.BSYRVF
%FCPSEDJUFBVTTJRVFKBJNFCJFODFTUj-BTJUVBUJPOETFTQSFEFMBTPDJUEBOT
MBRVFMMFKFWJTNFSFNQMJUEFTQPJSv+FQBSUBHFDFUUFWJTJPOMFTQPJSFTUEPOOQPVSMFT
ETFTQST+FOFNFWPJTQBTTJQFTTJNJTUF/POQPVSSQPOESFWPUSFRVFTUJPOKF
QFOTBJTMIPSSJCMFTJUVBUJPOQPMJUJRVFEFTBOOFT+FQFOTFBVTTJMBHVFSSFEV
(PMGFFUBVYHVFSSFTRVJPOUTVJWJFO:PVHPTMBWJFOPUBNNFOU%JTPOTRVFMBOPVWFMMF
GJHVSFEFMBEPNJOBUJPOTFEFTTJOFNBJOUFOBOUBTTF[CJFO$FTUBVGPOEMBQSFNJSFGPJT
RVPOWPJUBVTTJOFUUFNFOUFOVWSFMFNPEMFTQFDUBDVMBJSF1BTTFVMFNFOUEBOTMFT
NEJBTJMFTUQPVSBJOTJEJSFNJTFOVWSFQPMJUJRVFNFOU4JNPOF8FJMEJURVFMRVFQBSU
RVFDFTUVOFGBVUFEFDPOTJESFSMBHVFSSFDPNNFVOGBJURVJDPODFSOFMBQPMJUJRVF
FYUSJFVSFJMGBVUMBDPOTJESFSBVTTJDPNNFVOGBJUEFQPMJUJRVFJOUFSOF0SJMNFTFNCMF
RVFEBOTDFTHVFSSFTMPOBQSDJTNFOUVOFBCTPMVFJOEUFSNJOBUJPOVOFBCTPMVF
JOEJTDFSOBCJMJUFOUSFQPMJUJRVFJOUFSOFFUQPMJUJRVFFYUSJFVSF.BJOUFOBOUDFTDIPTFT
TPOUEFWFOVFTUSJWJBMFT0OMFTUSPVWFEBOTMBCPVDIFEFTFYQFSUTMBQPMJUJRVFFYUSJFVSF
FUMBQPMJUJRVFJOUSJFVSFDFTUMBNNFDIPTF.BJTKJOTJTUFJMOZBMBVDVOQFTTJNJTNF
QTZDIPMPHJRVFPVQFSTPOOFM$FTUEBJMMFVSTVOFBVUSFNBOJSFEFQPTFSMFQSPCMNFEV
TVKFU$FTUBVGPOEDFRVFKBJNFCFBVDPVQDIF[4JNPOEPOPOQFVUQFOTFSRVJMQFOTF
MJOEJWJEVBUJPOUPVKPVSTDPNNFDPFYJTUFODFFOUSFVOFQSJODJQFJOEJWJEVFMFUQFSTPOOFMFU
VOQSJODJQFJNQFSTPOOFMOPOJOEJWJEVFM$FTUEJSFRVVOFWJFFTUUPVKPVSTGBJUFEF
EFVYQIBTFTFONNFUFNQTQFSTPOOFMMFFUJNQFSTPOOFMMF&MMFTTPOUUPVKPVSTFO
SBQQPSUNNFTJFMMFTTPOUOFUUFNFOUTQBSFT+FDSPJTRVPOQPVSSBJUBQQFMFS
MJNQFSTPOOFMMPSESFEFMBQVJTTBODFJNQFSTPOOFMMFBWFDMBRVFMMFUPVUFWJFFTUFOSBQQPSU
&UPOQPVSSBJUBQQFMFSETVCKFDUJWBUJPODFUUFFYQSJFODFRVPOGBJUUPVTMFTKPVSTEF
DUPZFSVOFQVJTTBODFJNQFSTPOOFMMFRVFMRVFDIPTFRVJFONNFUFNQTOPVTEQBTTFFU
OPVTGBJUWJWSF7PJMJMNFTFNCMFRVFMBRVFTUJPOEFMBSUEFWJWSFDFTFSBJUDPNNFOU
USFFOSBQQPSUBWFDDFUUFQVJTTBODFJNQFSTPOOFMMF $PNNFOUMFTVKFUTBVSBUSFFO
SBQQPSUBWFDTBQVJTTBODFRVJOFMVJBQQBSUJFOUQBTRVJMFEQBTTF $FTUVOQSPCMNF
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 13/14
QPUJRVFQPVSBJOTJEJSF-FT3PNBJOTBQQFMBJFOUDFMBMFHOJFQSJODJQFJNQFSTPOOFM
GDPOERVJQFSNFUEFOHFOESFSVOFWJF-BVTTJDFTUVONPEMFQPTTJCMF-FTVKFUOF
TFSBJUOJMFTVKFUDPOTDJFOUOJMBQVJTTBODFJNQFSTPOOFMMFNBJTDFRVJTFUJFOUFOUSFMFT
EFVY-BETVCKFDUJWBUJPOOBQBTTFVMFNFOUVOBTQFDUTPNCSFPCTDVS&MMFOFTUQBT
TJNQMFNFOUMBEFTUSVDUJPOEFUPVUFTVCKFDUJWJU*MZBVTTJDFUBVUSFQMFQMVTGDPOEFU
QPUJRVFPMFTVKFUOFTURVFMFTVKFUEFTBQSPQSFETVCKFDUJWBUJPO1FSNFUUF[NPJ
EPODEFSFGVTFSWPUSFBDDVTBUJPOKFTVJTTSRVFWPVTUFTQMVTQFTTJNJTUFTRVFNPJ
/PUFT
)PNP4BDFSMFQPVWPJSTPVWFSBJOFUMBWJFOVF4FVJM$FRVJSFTUFE"VTDIXJU[#JCMJPUIRVF
3JWBHFT
-BDPNNVOBVURVJWJFOUUIPSJFEFMBTJOHVMBSJURVFMDPORVF4FVJM.PZFOTTBOTGJOOPUFTTVSMB
QPMJUJRVF#JCMJPUIRVF3JWBHFT
%FS.VTFMNBOOMFjNVTVMNBOvETJHOFEBOTMBSHPUEFTDBNQTMIPNNFNPNJFMFNPSU
WJWBOUDFMVJRVJBDFTTEFMVUUFSRVJBQFSEVUPVUFDPOTDJFODFFUUPVUFWPMPOU$FUFSNFSFOWPJF
QSPCBCMFNFOUjBVTFOTMJUUSBMEVUFSNFBSBCFNVTMJNTJHOJGJBOUDFMVJRVJTFTPVNFUTBOTSTFSWFMB
WPMPOUEJWJOFv$FRVJSFTUFE"VTDIXJU[#JCMJPUIRVF3JWBHFTQ4FMPOM&ODZDMPQFEJB+VEBDBJM
QPVSSBJUQSPWFOJSjEFMBQPTUVSFUZQJRVFEFDFTEUFOVTCMPUUJTTFVMTMFTKBNCFTSFQMJFTMBNBOJSF
PSJFOUBMFMFWJTBHFSJHJEFDPNNFVONBTRVFv1PVS(JPSHJP"HBNCFO*CJEFNQ
MF
jNVTVMNBOvFTUMFOPNEFMJOUNPJHOBCMFj-FUNPJOUNPJHOFFOQSJODJQFQPVSMBWSJUFUMB
KVTUJDFMFTRVFMMFTEPOOFOUTFTQBSPMFTMFVSDPOTJTUBODFMFVSQMOJUVEF0SMFUNPJHOBHFWBVUJDJ
FTTFOUJFMMFNFOUQPVSDFRVJMVJNBORVFJMQPSUFFOTPODVSDFUJOUNPJHOBCMFRVJQSJWFMFT
SFTDBQTEFUPVUFBVUPSJU-FTWSBJTUNPJOTMFTUNPJOTJOUHSBVYTPOUDFVYRVJOPOUQBT
UNPJHOFUOBVSBJFOUQVMFGBJSF$FTPOUDFVYRVJPOUUPVDIMFGPOEMFTNVTVMNBOTMFT
FOHMPVUJT-FTSFTDBQTQTFVEPUNPJOTQBSMFOUMFVSQMBDFQBSEMHBUJPOUNPJHOFOUEVO
UNPJHOBHFNBORVBOU.BJTQBSMFSEFEMHBUJPOOBJDJHVSFEFTFOTMFTFOHMPVUJTOPOUSJFOEJSF
BVDVOFJOTUSVDUJPOPVNNPJSFUSBOTNFUUSF*MTOPOUOJIJTUPJSFOJWJTBHFOJQFOTF2VJ
TFDIBSHFEFUNPJHOFSQPVSFVYTBJURVJMEFWSBUNPJHOFSEFMJNQPTTJCJUEFUNPJHOFSv*CJEFN
Q
5JRRVOSFWVFEFNUBQIZTJRVFDSJUJRVF
FOUSFUJFOSBMJTQBS4UBOZ(SFMFU.BUIJFV1PUUF#POOFWJMMF
-
02/04/2015 UnebiopolitiquemineureVacarme
http://www.vacarme.org/article255.html 14/14
QSPQPTEFMBSUJDMF
7FSTJPOFOMJHOF
1VCMJFMFKBOWJFS
$BUHPSJF&OUSFUJFOT
.PUDM(JPSHJP"HBNCFO
7FSTJPOJNQSJNF
1VCMJFEBOT7BDBSNFIJWFSQQ
PROPOS
7BDBSNFFTUVOFSFWVFUSJNFTUSJFMMFQVCMJFTVSQBQJFSFUQSPMPOHFFOMJHOFRVJNOF
EFQVJTVOFSGMFYJPOMBDSPJTFEFMFOHBHFNFOUQPMJUJRVFEFMBDSBUJPOBSUJTUJRVF
FUEFMBSFDIFSDIF-JSF
LA REVUE
5PVTMFTOVNSPT
-FTBVUFVST
4BCPOOFS
"DIFUFS
GARDONS LE CONTACT
&OWPZFSVOFNBJM
3FDFWPJSOPTBDUVBMJUT
4FFOUIJT'BDFCPPL5XJUUFS
VACARMEFOUSFBSUFUQPMJUJRVFFOUSFTBWBOUTFUNJMJUBOUT
$POEJUJPOTEVUJMJTBUJPOT QSPQPTEVTJUF