tu duy phan bien
DESCRIPTION
Tu duy phan bienTRANSCRIPT
Kỹ Năng
Đặt vấn đề từ bài thuyết trình về Môi trường
Hỏi
Ô nhiễm môi trường China: Cứ 30s có 1 trẻ dị tật (TDT) ra đời Trong vòng 6 năm qua: số TDT tăng 40% Tỉ lệ TDT hiện nay: đạt đến khoảng 6% [Đức:
1,4%], tức khoảng từ 800,000 – 1,2 triệu TDT/năm
400,000 người chết/năm vì ô nhiễm không khí
Thành phố Shanxi nơi các nhà máy sử dụng thanSố TDT ra đời rất cao
Cuộc sống:
Hầu như mỗi ngày và ở mọi nơi, Bạn được/bị thuyết phục để [hoặc chính Bạn thuyết phục ai đó để]:Tin điều gì đóLàm một việc gì đó Chọn lựa gì đóMua cái gì đó …
Ở trường học:
Trong bất cứ lãnh vực nào, (qua việc nghe/đọc/nhìn thấy/thảo luận/…) Bạn được/bị thuyết phục để: Tin/chấp nhận định nghĩa, lý thuyết, mô hình nào đóThực hành theo một sơ đồ, một kịch bản…Hỏi/trả lời theo một khuôn mẫu . . .
Trước thực tế như vậy, Bạn hành xử ra sao ?
[Nói một cách “vĩ mô”] Hôm nay và ngày mai: Toàn cầu hóa Xã hội tri thức/ Kinh tế tri thức Truyền thông-thông tin: lượng thông tin “cực”
khổng lồ:
- Internet, mobile
- Truyền hình…
- Sách vở …[2000: trung bình 250Mb/người. 2002: 800Mb/người]
Tư duy phản biện (TDPB)
(Critical Thinking)
TDPB không phải là Đấu lý/ tranh luận/cãi nhauPhê bình chỉ trích, nhận định cách tiêu cực Luôn nghi ngờ
TDPB:Quá trình nhận thức Rõ ràng, có lý lẽ và mục tiêu Có sự nhìn lại, phân tích, phân loại, tổng hợp, so sánh, đánh giá [suy nghĩ, quyết định và hành động của Bạn]
Suy nghĩ độc lập Có sự phản tỉnh Có tư duy mở Nỗ lực cập nhật/chắt lọc thông tin Khám phá và lắng nghe quan điểm của
người khác Tiếp nhận cũng như đưa ra các lập luận
hợp lý . . .
TDPB:TDPB là kỹ năng tư duy “có tính phổ quát”: trong giáo dục, nghiên cứu, quản lý, tài chính, luật pháp,… TDPB rất quan trọng trong thời đại “kinh tế tri thức”: thông tin nhiều, cập nhật nhanh, “thượng vàng hạ cám”, … TDPB giúp nâng cao kỹ năng trình bàyTDPB rất quan trọng trong đào tạo bậc đại họcTDPB giúp phát triển khả năng sáng tạo. . .
Có thể phát triển kỹ năng tư duy không ?
- CÓ
[Bằng chứng? Bạn có thể tự tìm ra các bằng chứng. Cũng có thể xem trong “Thought and Knowledge: An Introduction to Critical Thinking” của Diane F. Halpern]
TDPB chỉ dành cho người có trí nhớ tốt, “thông minh” ? – “NO”
Còn Bạn, Bạn có thể học, luyện tập để có kỹ năng tư duy phản biện không ?
- “Yes, we can!”.
Làm thế nào ? Kiến thức về TDPB Tập luyện: tại khóa học, trong đời thường…
Thời gian, kiên nhẫn, “kỷ luật”
Lạc quan tin rằng Bạn có thể làm điều đó Thái độ:
Nên tránh não trạng:o Thích được cho sẵn câu trả lời hơn là phải tự tìm
tòio Tôi không thích nghĩ nhiều về quyết định của tôi;
có cảm giác tốt là đủo Không xem xét lại những “sai lầm” đã làmo Không thích bị “phê bình”
Làm thế nào ? Thái độ:
Nên có: Phản tỉnh: lùi 1 bước để tiến 2 bước
Can đảm: để nhận định thành lẫn bại
Khiêm tốn: đón nhận giới hạn của mình Hãy tìm tòi, chịu khám phá: không đi thì không
bao giờ đến Hỏi, hỏi và hỏi: “người ta lớn lên bằng những
câu hỏi”!
TDPB: kỹ năng đặt câu hỏi
Cái gì
- Mô tả: sự kiện, sự việc, câu nói…- Phân tích: có những phần gì- “Gọi tên” từng phần
Thế nào
Tại sao
Tại sao không (là …)
- Tìm mối liên hệ giữa các phần, hoặc mỗi phần với tòan bộ
- Xác định bằng chứng
- Tại sao lại có mối liên hệ này; tại sao những mối liên hệ có cấu trúc thế này.
- Đánh giá bằng chứng.
- Sự việc có thể khác như thế không
- Nếu khác đi thì sẽ thế nào ..
Đặt câu hỏi (I)
Đặt câu hỏi (II)
Chủ đề gì, có kết luận gì ?
Có những nguyên nhân gì ?
Câu, ý, từ, cụm từ nào không rõ ràng?
Có mâu thuẫn gì ? Có gì “có vẻ đúng” ?
Có lập luận nào sai ?
Bằng chứng ra sao ?(I)
cảm tính, kinh nghiệm cá nhân, nhận xét (ví dụ của khách hàng), …
Đặt câu hỏi (II)
Có những hệ quả tương phản nhau?
Có thống kê nào “gây hiểu lầm” không?
Thông tin quan trọng nào bị/được bỏ qua ?
Có thể có những kết luận hợp lý nào ?
Bằng chứng ra sao ? (II) Quan sát của cá nhân, từ nghiên cứu, trường hợp điển hình, ...
Chú ý
Quá trình TDPB thường đòi hỏi tìm thông tin. Thông tin từ đâu? •Sách vở, tạp chí, … thư viện•Internet:
Kho thông tin khổng lồNhưng cần cẩn thận đánh giá độ tin cậy của
thông tin•Hỏi
Giản đồ lý luận
2
1
3 2
1
3
2
1
3
4 5
“Flowchart” Đi học
Đến đại học
Xem giờ
Trước6g30
Đi busĐi xe ôm
yes
no
Bản đồ khái niệm
Mua xe máy
Xe hiện nay quá cũ
Hay phải sửa , hao phí
Xe mới n
ên là
tay g
a
Vì cô b
ạn gá
i thích
thế
Xe nên có thùng đồ bự
Để nón an toàn
Phải tìm ch
ỗ cho trả
góp
Bản đồ Vấn đề & Giải pháp
Hiện không thể tiết kiệm
200k/tháng
Ngồi quán nhiều quá
Đi chơi với bạn nhiều
Mua nhiều quần
áo GP GP
GP GPGP
GP
Tình trạng
Lý do 1
Lý do 2
Lý do 3
Giản đồ “quyết định”
CN đi đâu ?
Thăm người quen
Xem phim
Tham gia nhóm
Thăm ai?
Phim gì ?
Nhóm nào?
Thăm ngoại
Thăm bạn
Phim 1
Phim 2
Nhóm SVCG
CLB XYZ
Có đồ ăn ngon
Chơi bài vui
Dở
Hấp dẫn
Vui, học kỹ năng, nghe c.Siêu giảng
Gặp bạn bè, chơi thể thao
QĐ 1 QĐ 2
Giản đồ quá trình, hệ phức hợp
Quá trình cơ sở
Quá trình con
Hoạt động
Nhiệm vụ
TDPB là gì ? Rõ ràng, có lý lẽ, có mục tiêu, có phân tích, tổng hợp, đánh giá, …
Đặc trưng của TDPB Sự cần thiết của TDPB Có thể học TDPB không ? Bạn có thể Cách TDPB ? Nghệ thuật đặt câu hỏi Công cụ giúp TDPB: giản đồ
Vị trí của cảm xúc ?
Đối nghịch với Niềm tin ?