nhthno?

NGUYT MINH (Bin son)

P1EWT SCH GIA NH

NH XUT BN B T IEN BCH KHOA

Muc lucPHN M U

CHNG 1- Hy coi gio dc gia nh l mt ngh thut

CHNG 2- Phn cng trch nhim gio dc trong gia nh

CHNG 3 - Su trch nhim ln ca cha m

CHNG 4- Ba b quyt gio dc tr trc khi tr n tui i hc

CHNG 5 - Bi dng con tr v bn ch s thnh cng

CHNG 6 - 6 ni dung rn luyn tr lc cho tr

CHNG 7 - B quyt tip xc vi tr mt cch nh nhng

CHNG 8 - Tm nguyn tc cha m gio dc con ci

CHNG 9 - Bn b quyt gip b m to dng uy tn vi con ci

CHNG 10 - Bn vn ln cn gii quyt khi con ci trng thnh

CHNG 11 - Nm sai lm ln cn trnh trong gio dc gia nh

CHNG 12 - Mi ba li khuyn cho cc bc cha m khi gio dc tr em

CHNG 13 - Nhng cu chuyn dy con th v

PHN M U

I. NHNG HN CHE t r o n g m h n h g i o DC TRUYN THNG

Ngi ta vn cho rng, ngi Do Thi l ngi thng minh nht th gii v khng ai ph nhn iu . Tuy nhin, mt chuyn gia nghin cu gio dc nhn nh rng: "Thng minh khng ng ngha vi tr tu, tiu chun nh gi mt con ngi hay mt dn tc l thng minh hay khng, hon ton khng phi l do h c b no nng ng hay h nm bt c bao nhiu tri thc m iu mu cht l nng lc t duy v kh nng sng to ca h nh th no?". Nh gio dc ni ting Xukhomlinski cng ni rng: "Tr tu khi sinh ra c, cn tri thc phi hc mi c".

Vic hc tp tri thc ch yu l nhm pht trin kh nng ghi nh b no ca chng ta, nhng trong cuc sng, iu cn thit khng ch l kin thc su rng m quan trng hon l kh nng pht hin vn v gii quyt vn . Bi v cuc sng ca chng ta c to nn bi rt nhiu nhng vn m chng ta gp phi hng ngy. M khi gii quyt cc vn i hi chng ta phi pht huy ti a nng lc t duy v sc tng tng, p dng nhng tri thc chng ta c hc tm ti, khm ph nhng tri thc mi.

Chnh v vy, mt nh vt l hc ni ting ca Php nhn mnh: "iu quan trng khng phi l hc ly tri thc m l pht trin nng lc t duy", "o to nhn ti quan trng nht l bi dng nng lc sng to". Cn nh khoa hc thin ti Anhxtanh th cho rng: "Vic a ra vn quan trng hon nhiu so vi vic gii quyt vn ; dm ngh

iu ngi khc khng dm ngh tc l bn thnh cng mt na ri. Dm lm iu ngi khc khng dm lm cng tc l bn i c mt na con ng thnh cng. Chnh bn thn Anhxtanh thc hin iu v ng thnh cng vi rt nhiu nhng pht minh khoa hc ni ting, c bit l Thuyt tong i. Anhxtanh cho rng: MMc tiu ca cc trng hc l phi ch trng bi dng nhng con ngi c kh nng lm vic c lp, c kh nng t duy c lp. Tht s khng th tng tng ni mt x hi s pht trin nh th no nu khng c nhng con ngi c kh nng sng to, c t duy c lp. V th, pht trin nng lc phn on v kh nng t duy c lp lun c t v tr hng u ch khng phi ch quan tm n nm bt tri thc chuyn ngnh.

Nhng nm gn y, chng ta thng bn lun nhiu v cm t "Gio dc t cht" nhng thc cht hiu qu ca n nh th no?Nhiu ngi vn th di ni rng: " cc trng i hc ca ta, va vo lp l thy gio thao thao bt tuyt trn bc ging, cn hc sinh ngi di th h hc ghi ghi chp chp. iu ny, phn nh chn thc hin trng gio dc theo phong thc c, khng h c s ci tin. c nh khoa hc bnh lun nh th ny: "Sai lm ln nht trong phong php gio dc hin nay ca chng ta l vn coi sinh vin nh nhng a tr. Ph huynh v nh trng dy h nh th no th h s lm nh vy. Kt qu l sinh vin chng ta ra trng, nhiu ngi c kin thc phong ph, t im cao trong cc k thi nhng li khng c tng, khng c kh nng t duy v sng to".

M hnh gio dc truyn thng nc ta vn qu ch trng n vic truyn t tri thc, o to ch yu l nng lc ghi nh* thng tin cho hc sinh, ly vic thi c nh gi m khng ch trng bi dng nng lc t duy, pht hin v gii quyt vn . Chng ta vn quen to ra nhng con ngi c bng cp m khng c nng lc thm nhp thc tin. Hin nay, m hnh dy hc tin tin cn phi hng ti l "gio dc sng to" ly vic o to nng lc t duy v tng lm chnh, tc l "bi dng v pht huy cc ch s thit yu, m quan trng l ch s sng to". Mt v gio s ca trng i hc Oxord - M pht

biu trong mt hi tho v m hnh gio dc ca M nh th ny: "Phng php gio dc hin ti ca M cn rt nhiu thiu st nhng cng c im ng hc tp l kch thch nng lc t duy sng to hc sinh".

M hnh o to nhn ti truyn thng thng khin chng ta roi vo "vng quay k d" - tha th tha nhiu, nhung thiu th vn thiu. Mt mt, sinh vin tt nghip ngy cng ng nhng rt nhiu ngi khng tm c vic lm ph hp. Ngc li, rt nhiu c quan, doanh nghip li than phin rng h khng tm c ngi h cn. H khng mt ti nhng ngi im cao m khng c nng lc thc s.

Vy chng ta cn phi gii quyt vn nan gii ny nh th no? iu m cc nh gio dc, cc bc phu huynh v tt c chng ta cn nghim tc suy ngm l: Nn chng chng ta cn phi thay i mt phng php gio dc mi cho th h sau, nu khng, e rng s lm l d cho hu th.

2. S KHC BIT TRONG GIO DC GIA NH PHONG NG V PHONG TAY

Con ngi l ng vt cp cao c tri thc v tnh cm. Chng ta sng da vo vic duy tr quan h huyt thng. Do , gio dc gia nh tr thnh iu khng th thiu trong qu trnh o luyn mt nhn ti. Thi k nhi ng v thanh thiu nin l thi k qu con ngi trng thnh v mt sinh l; ng thi, cng l thi k quan trng trng thnh v mt tm l v nhn thc. Mt a con c kh nng pht trin hay khng? C th tr thnh thin ti hay khng, tt c ph thuc vo phng php gio dc ca cc bc cha m.

Thuyt tin ha ca c-uyn ni rng: "Vn vt lun lun c s cnh tranh, k thng s tn ti". Ch nhng ngi c gio dc tt mi c th pht trin c, v ginh c thnh cng trong x hi lun cnh tranh c lit ny. l quy lut sinh tn c ghi nhn t bao i nay.

Cha m l ngi thy u tin ca a tr, iu t ln vai cha m mt trch nhim nng n, l s nghip o to, nui dng nhng th h hu sinh. Phong php gio dc gia nh truyn thng Phong ng l gio dc lm ngi, ch trng ti gio dc tnh cm v gio dc o c. Cha m lun dy con ci phi tn trng ngi ln tui, phc tng s qun l, v th chng lun phi nghe li v chp hnh mt cch tuyt i, khng bao gi dm chng li. Liu c phi v th m ngi Phong ng ngy cng thiu c tnh, ngy cng thiu tnh sng to?

Ngc li, cc nc Phong Ty gio dc gia nh li ch trng n Mdy cch lm vic, cha m gio dc con ci t nh v cch sinh tn" (bn nng t nhin), dy tr tnh c lp v sng to. V vy, gio dc gia nh kiu Phong Ty khin tr em ht sc t tin, c c tnh v trn y sc sng.

i chiu s khc bit gia hai cch gio dc gia nh gia Phong Ty v Phong ng, chng ta c th thy, gio dc gia nh Phong ng l "kiu gio dc khp kn" cn gio dc gia nh Phong Ty li l "gio dc m, t do". Hai cch "trng cy" ny mang li nhng kt qu khc nhau, mt cy l mm non trong lng knh, cn mt cy l tng bch gia bn ma. Kt qu ca hai phong thc gio dc hon ton khc nhau. Mt kiu gio dc v tnh lm cho tr ny sinh tnh li, rt lu mi c th trng thnh, t lp c; mt kiu gio dc mang tnh t lp, c sc sng to v trn y nim tin, sc sng.

T c th thy, gia nh c ngha v cng quan trng i vi qu trnh trng thnh ca tr. Yu t mi trng nh hng n s trng thnh ca tr c th hin:

- Th nht l nh hng ca mi trng gia nh:

a s chng ta u sng trong gia nh c quan h huyt thng. Cha m thng l cha m . Tc ng c cu: "Rng sinh rng, phng sinh phng, chut con ri cng bit o hm" hay "Con nh tng, khng ging lng cng ging cnh". y khng phi l mt iu

bt bin, nhng n nhn mnh tm quan trng ca mi trng gia nh i vi s pht trin ca tr. V d, mt cp v chng c trnh vn ho khng cao, t cht bnh thng th kh m tm hiu cc vn mt cch tch cc; thm ch cn p dng nhng phong php gio dc tiu cc i vi tr. T mang li cho tr nhng hiu bit, quan nim sai lm, iu nh hng ti s hnh thnh nhn cch v phong thc t duy, phong cch gii quyt vn ca tr sau ny. Mt cp v chng khc c t cht, c trnh vn ho nht nh s tch cc tm hiu, tham kho cc phong php dy con s pht trin ca con c hon thin, dy con c thi quen ch ng suy ngh, t duy gii quyt cc vn .

- Th hai l nh hng ca mi trng nh trng.

Chng ta khi cn l mt a tr bit cch lm theo nhng c ch ca ngi ln. Mt tnh hung xy ra nh th ny: Mt nhm ngi ng i thang my, trong c mt ph n khong trn 30 tui dt theo mt a tr khong chng 4- 5 tui. Ngi ph n tay xch rt nhiu , a tr cng cm mt gi bim bim trong tay. Do ngi i thang my mi lc mt ng m thang my li xung qu chm, a tr bt u st rut, n i i li li, vn vo ngi v ming pht ra nhng li ni tc m ch ngi ln mi ni... Li ni c pht ra t mt a tr khin cho nhng ngi ln xung quanh phi lc u, cn ngi ph n ngng ngng mt. Cu chuyn ni ln iu g?. N cho thy mt iu l kh nng bt chc ca tr rt nhanh, nhng chng li thiu i nng lc phn on ng n, chng khng bit ci m chng bt chc rt cc l tt hay xu.

Khi mt a tr bt u n trng, mi trng nh trng c nh hng rt ln n tr. N trc tip nh hng n con ng i sau ny ca tr nh th no, tr thnh kiu ngi nh th no. Mt mt, trng hc l noi truyn th tri thc, nh hng trc tip n s hon thin tr lc, nhn cch cng nh hnh thnh th gii quan v nhn sinh quan cho hc sinh. Mt khc, t cht, o c ca ngi thy truyn t tri thc cng c nh hng n c tnh ca tr. V vy, vic

vo mt trng hc tt hay gp c mt thy gio gii s nh hng trc tip n tin v cuc sng ca tr. iu gii thch v sao ngy nay cc bc ph huynh phi tn bit bao cng sc, tin ca chy cho con vo hc cc trng im, cc trng i hc danh ting.

- Th ba l nh hng ca quyn uy:

Con ngi khi l ng vt cao cp, bn nng sinh ra theo ui danh li. Khi sinh ra, mi ngi c nhng iu kin khc nhau, sau ny mi ngi li c nhng c hi v s n lc bn thn khng ging nhau. V th, mi con ngi trong x hi s t c nhng thnh tu khc nhau v din ra s tha nhn v v tr, ng cp trong x hi. Nhng ngi thnh cng thng c ngi khc ngng m thm ch sng bi. V d, cc nh chnh tr, nh doanh nghip, nh khoa hc, nh ph phn, nh vn, hc gi, ca s, minh tinh mn bc... S thnh cng bao gi cng thu ht s quan tm, sng bi, ngng m ca mt nhm ngi. Nhng c ch, hnh ng, thi quen, cch n mc... ca h u c nhng ngi ngng m hc theo.

Mt trong nhng hu qu trc tip ca nh hng quyn uy l lm con ngi c thc phc tng qu mc. Trong con mt tr th, b m l ngi c uy quyn. Nu mt a tr khc, ngi cha hoc ngi m c th ni: "Im ngay, nu khng b (m) nh cho mt trn by gi"... Th l a tr im bt khng dm khc na. Khi tr ln ln, chng li p dng ngay cch suy ngh y i x vi k yu hn chng, tc l dng phng thc "K mnh i vi k yu" m khng h ngh rng lm nh vy l khng ng. Khi tr trng thnh v c gia nh ring chng li p dng cch dy con ci ca mnh mt cch rt bn nng v t nhin. Bi l phng thc gio dc , chng hc c t b m mnh, nn chng ngh chng c g l sai c.

Cng nh vy, khi mt a tr n trng, n s cho rng thy gio l ngi c quyn uy. C gio bt chng khoanh tay chng s ngoan ngon khoanh tay, c gio mng chng l ngc, chng s cho rng mnh ngc hn cc bn tht, bi v nu khng, c gio chng mng

mnh nh vy. Tr hc c cch phc tng t cha m v khi tip xc vi thy c, iu li cng c tng cng. Khi mt hc sinh tt nghip v bc vo x hi, anh ta s c mt v tr cng tc no mu sinh. c quan, anh ta li gp mt th lc quyn uy khc l lnh o. Cc lnh o thng nghim khc v c kh nng hn mi ngi v th m c mi ngi tn trng, sng bi. Lnh o ni g, anh ta phi lm y, ngay c khi lnh o sai, anh ta vn phi phc tng, khng cn thit anh ta phi c lp suy ngh. Nu mi ngi u suy ngh c lp, phn i nhng iu sai ca lnh o th c quan s khng cn trt t na.

V ri c th, mt con ngi lm sao c th ni bt ln c tr thnh mt nhn ti u t trong x hi? E rng s khng c cnh ca no.

3. CHUYN GIO DC TRI THC (CH s THNG MINH) THNH GIO DC SNG TO (CH S SNG TO)

"V li ch mi nm trng cy, v li ch trm nm trng ngi". Trong thi i ton cu ho thng tin hin nay, vai tr ca gio dc ngy cng tr nn quan trng. Tt c cc nc pht trin nh Nht, M, Ty u... khng mt nc no li khng coi trng gio dc. Bi l, gio dc l ci gc ca con ngi, l "nguyn kh ca t nc". t nc ta c lch s hng ngn nm vn minh, ng thi cng c lch s gio dc hng ngn nm nhng kh nng sng to ca ngi Vit Nam khng cao, thm ch cha o to c mt nhn ti no t gii Nobel. Chng ta c th thy rng, nguyn nhn ca n l nn gio dc vn ch l s truyn t tri thc mang tnh phc tng, ghi nh, my mc, ch cn mi ngi c kh nng ghi nh l c tri thc ri ch khng phi l khch l ngi hc c lp suy ngh gii quyt vn t tch ly thnh tri thc. V vy, p dng phng thc gio dc ny o to con ngi cho x hi th phn ln ch c nhng con ngi bnh thng, rt kh thnh ti, cng chnh l ngun gc su

xa dn n s lc hu ca t nc. Do vy, ch c chuyn m hnh gio dc tri thc thnh gio dc sng to th m i gip cho ngi hc bit cch t duy v c tri thc thc s, dn tc ta m i c hy vng mt ngy no c snh vai vi cc cng quc nm chu.

Vy "Ch s sng to" l g? Chng ta thng nghe n "Ch s thng minh" v "Ch s cm xc" nhng c v mi ngi vn cn l lm vi cm t "Ch s sng to". ng vy, y l mt l lun m i vi chng ta, nhng khng cn xa l vi gio dc Phong Ty. Ch s sng to l ch s v nng lc sng to ca con ngi (ting Anh gi l Creativity Quotient), gi tt l CQ. Ni mt cch c th, chnh l nng lc khm ph, kh nng t duy, tng m i v sc sng to ca con ngi. N l tiu chun nh gi nng lc ca con ngi trong vic p dng tri thc pht hin v gii quyt vn . N l tiu ch nh gi nng lc hot ng v kh nng thnh cng ca mt con ngi.

Ht nhn ca ch s sng to l OIC, tc l: khai m (O = open) + cch tn (I = innovation) + sng to (C = creation), n lin quan n cch t duy v nng lc. Mc tiu o to sng to tc l thng qua vic khm ph tim nng t duy ca no b t c mc ch nng cao nng lc khm ph, nng lc cch tn v kh nng sng to ca mi ngi. Nng lc sng to bao gm: kt cu thn kinh ca no b + kh nng ti to + kh nng t duy ni ho + nng lc ngoi ho.

L lun v ch s sng to l mt bc pht trin hon thin hon, u vit hon l lun v ch s thng minh v ch s cm xc. ng thi, n cng l s kt hp m i gia t duy, cch tn v sng to ci mi. Ngoi ra, cn c mt khi nim m i l nng lc khai m (open). Hin nay, sng to v tm ra ci mi dn dn tr thnh mc tiu l tng m nh nc, cc cng ty, x nghip, trng hc, c nhn... theo ui.

Nhng, hu ht mi ngi m i dng li li ni, quan nim m khng bit phi bt u nghin cu n nh th no? Thc t, sng to v cch tn c nt tong ng nhng li c nt khc nhau. Chng u

l nhng tiu ch nh gi kh nng sng to, pht minh, l nng lc t duy v nng lc khm ph. Mt ngi nu c nng lc t duy v nng lc khm ph th nht nh s rn luyn c kh nng sng to v pht minh.

Bi dng kh nng sng to bao gm 3 giai on, tc l 3 phong php "thay i, nhn ra s khc bit v cch tn". Thay i l bc u ca thnh cng, cng l bc m mi ngi u lm c, m thay i cng c ngha l bt u ca s pht trin tin b. Tm ra s khc bit l bc th hai tc l ch ng tm kim nhng ci khc v sng to ci mi l hon tt s thnh cng. Sng to tc l "T khng n c". Con ng thnh cng thc s ca mi ngi cng phi tun theo quy lut 3 bc trn.

o to, gio dc kh nng sng to cho con, to iu kin cho con t do trng thnh, iu nhc nh cc bc ph huynh nn ch trng n kh nng tng tng v nng lc t duy c lp, to cho tr c mt thi quen thch tm ti khm ph t nh, tr c mt kh nng nhy cm v nng lc phn on chnh xc. Nhng a tr c gio dc nh vy khi trng thnh nht nh s thnh ngi xut sc, thm ch c th thnh thin ti.

CHNG I:HY COI GIO DC GIA

NH L MT NGH THT

Gio dc gia nh l mt khoa hc v cng l ngh thut. N l mt khoa hc l bi v n phi tun theo quy lut khch quan. Ni n l ngh thut, bi l nhng iu kin khch quan v i tng gio dc ca n mun hnh mun v. Gio dc gia nh phi c tnh khc bit c th v tnh sng to.

PHNG PHP: I VI CON, CH C TNH YU THNG L CHA

Chn thng mi ngy mang nng au, m p bao nhiu c vng toi p, tri qua cuc vt cn, cui cng ngi m cng c cho n sinh linh b nh xinh xn ca mnh ra i. a tr ra i im thm nh ho quang cho bu tri, em li cho gia nh thm mt nim hy vng, cha m khng c l g m khng chm sc b, yu thong b, k vng v tong lai ca b.

Cha m em ht tnh yu thong dnh cho b, sng cng b, vui a cng b, ca ht cng b. Nhng l cha m, bn hiu ht con mnh cha? hiu c th gii ni tm ca tr cha? Cha m nn dy con ci nh th no? Tr em c hng trm ngn ng, c hng trm cnh tay, tr em c hng ngn th gii.... Cha m nn bit rng, gio dc tr ch c tnh yu thi cha . Nn dng phong php khoa hc gio dc con mnh. Cha m c quyn li v ngha v mang li nim

vui cng nh tong lai toi sng cho tr. Cha m khng nn p t cch ngh ca mnh, khng nn p tr phi lm theo cch m mnh cho l phi lm nh vy; khng nn cng nhc bt tr i mt con ng trong th gii mun vn suy ngh ca chng; khng nn p buc tr phi hnh ng theo nhng tiu chun, chun mc ca ngi ln.

Gio dc tr phi bt u t chnh bn thn mnh, mt nh trit hc ni: MHy em nh sng mt tri chiu ri n khp noi, tri tim bn cng s c chiu sng. Cha m nn hnh thnh quan im gio dc cn tn trng tr, bi chnh bn thn cha m cng lun mun c mi ngi tn trng.

Yu thong tr tc l tn trng s la chn ca tr, l tn trng hng trm th gii trong chng. Khi chng ta m p, yu thong nhng a con yu t, chng cm nhn c hoi m t cha m; khi chng ta c v khch l nhng a con hot bt, chng cm nhn c s quan tm thn thit ca cha m; khi chng ta mang n cho a con nht nht mt khng gian thoi mi, t do, chng cm

nhn c s vui v, lng t tin, chng ta s thy, nim vui l r trn khun mt chng, nh mt y c c s vui sng, s t ho, c c cht ngng ngng v nim tin...

Ch c em li cho tr hng trm th gii ca chnh chng, ch c gip cho b no, nh mt, i tai, hai tay ca tr c hot ng lnh mnh v t do, tr mi c th dng ht tm sc ca mnh kin to nn nhn cch, tm l v lnh hi tri thc, nh mt ca tr mi c th vt qua bc tng m gia nh v x hi xy dng nn, bc chn ca tr mi c th vt qua bc thnh t tng lc hu, bc ti s thnh cng pha trc.

THC HNH- HY BC VO TH g i i t m HN TR

S ra i ca a con mang li nim vui sng cho cha m v cng em li bao nhiu suy ngh. V bc lm cha lm m, ai cng mt lng quan tm gio dc tht tt cho con mnh, con mnh thnh cng, thnh ti.

Nhng cha m cng nn bit, mi a tr u c nhng c im khc nhau, u c nhng c tnh c o ca ring mnh. Nm c phong php v k xo dy d con ng n l ngha v v trch nhim ca nhng bc lm cha m. C c cch i x ng mc vi tr, ta s tm thy cha kho m ra con ng thnh cng cho con.

Hiu tr, pht hin c nhng tim nng ca tr v o to tr thnh ti l mt qu trnh lu di. C ngi cho rng: Mi vi tr th quan trng nht l kh nng bm sinh thin ph ch khng phi l gio dc. Nh gio dc c dng cch no i na th tc dng ca n cng l hu hn. Nh gio dc ni ting th gii Karl Weight vn dng thc tin t bn thn mnh chng minh li ni ca ng: MTi khng tn thnh cch ni trn. i vi s trng thnh ca tr, iu quan trng nht l gio dc ch khng phi l thin ph, tr c th tr thnh thin ti hay k v dng, khng ph thuc vo kh nng thin ph

nhiu hay t m mu cht quyt nh s gio dc tr t lc sinh ra ti lc 6 tui".

ng nh vy, kh nng bm sinh ca tr l khc nhau, nhng s khc nhau y ch mt mc nht nh. Khng ch nhng a tr sinh ra c c nhng kh nng c bit no , m ngay c nhng a tr sinh ra rt bnh thng, nhng ch cn c bin php gio dc ng n, chng u c th tr thnh ngi khng tm thng. ng nh Airvver ni: "Cho d l a tr bnh thng nht m c gio dc ng n th cng s tr thnh ngi u t".

Tt c mi a tr u cn s nui dng ca cha m, cn s quan tm, yu thng, ch bo, ng vin, gip , hng dn t cha m, tc l chng cn tt c nhng iu kin thun li cho s pht trin ca chng. Nhng ngoi nhng yu t ra, tr em cn cn cha m p ng cho chng nhng yu cu ring v c tnh ca chng, nhng nhu cu do tnh tnh tr quyt nh.

Mi ngi u c mt tnh cch c trng, c ngi mnh dn, c ngi n ho, cng c em b gi t khi sinh ra dng cm, mnh bo hon cc em b trai... S khc bit v c tnh i hi cha m phi da vo c im ca con dy d, c mt bin php khoa hc nht.

iu cha m cn lm l hy coi trng v pht huy nhng kh nng, s trng ca tr, gip tr c c nhng phng php v k nng c bn, khc phc v b p nhng thiu st. Tr em mnh dn c th thng qua vic hc tp, tm hiu, hc hi t nhng a tr khc, chng giao lu by t nhng quan im v nhu cu ca bn thn.

Cng tm hiu v nm c c trng tnh cch ca tr, cha m cng tm ra nhng bin php gio dc ph hp hn. Mi a tr u c nhu cu tnh cm su sc, cng tc l chng cn c cha m hiu v tn trng.

Thi gian bn dnh hiu tr cng chnh l biu hin mc tnh yu thng, s quan tm ca bn i vi tr. Nu cha m c th quan

st tm hiu tnh cch tr mt cch t m ngay t khi tr sinh ra, ri cng mang li cho tr mt tnh cm, gip tr pht trin nhn cch, s gip cho tr pht huy c nhng u im ni bt ca mnh.

Nhng bc cha m tinh l c th nhn ra c trng tnh cch ca mi a con sau mt thi gian ngn khi tr mi lt lng. Nhng c nhng bc cha m mt rt nhiu thi gian mi c th hiu c tnh cch, s thch ca con mnh.

Cha m c th thng qua vic quan st, nghe ngng tm hiu con mnh, dn dn nm c qu trnh pht trin ca tr. Cha m sng cng vi con ci, c th ch n nhng c im ring bit ca con.V d, khi tr hiu k n thng lm g? Khi tr tip xc vi mt th g mi l, n c rt r quan st hay khng h ngn ngi tin thng ti?Bn c th s nhn ra rng, bu khng kh vui v ho thun trong gia nh l th c ch v cng cho s trng thnh lnh mnh ca tr.

Khi tr n mt tui nht nh, la tui chun b n trng, cha m s thy mi a tr c mt phong php hc khc nhau. Vy cha m nn lm th no hiu v gip tr hc tp tt nht? Di y l mt vi tnh hung.

C nhng a tr v bi tp lun trnh by ln xn, t vit theo thch ca mnh. im mnh ca a tr ny l tnh sng to v tc nhanh, thng l a tr thng minh. Cha m nn ch bi dng tnh sng to ca tr. V d cho tr hc thm v, hc nhc hay hc k thut... Nh vy, s c th gip cho chng pht trin tt nht, gip cho chng pht huy sc tng tng phong ph nht.

C nhng a tr hc tp rt d dng, tip thu bi tt, c kh nng v nhng bc tranh rt p, vit ch rt p. Nhng iu ny u c ch cho chng nhn thc hnh dng s vt. c trng ca a tr ny l c th lm vic c h thng, c th tng tng c nhanh hnh dng ca nhng vt th phc tp. vn ca chng l tc lm vic tong i chm. Cha m nn ch tp cho tr c tc phong lm vic nhanh, b tr cho tr mt thi gian biu c th, c a ra mt p

lc thi gian, v d v tranh, tp vit, lm bi tp trong mt khong thi gian nht nh.

C nhng a tr rt quan tm n ngi khc. Khi tip xc vi ngi khc, chng c kh nng thu hiu v cm thng rt tt, nhng a tr ny giu tnh cm v tr tu, mi lin kt gia hai bn cu i no ca chng rt tt, t duy v cm gic cng ng thi pht trin. c im ca tr kiu ny l rt gii giao tip. Cha m nn ch khng nn cho tr mt mnh hc bi, m c th cho tr hc trong mi trng tp th, s gip tr hc nhanh v thoi mi.

C nhng a tr c coi l khng bao gi ngi yn, cc chuyn gia gio dc cho rng: "Hot ng l cnh ca bc vo hc tp". Hot ng gip con ngi thoi mi, khi thoi mi, no c th d dng tip nhn tri thc mi. Khi tr hc tp, c hi vn ng rt t, nhng a tr a hot ng cn c nhp sng ring ca mnh. Chng hc xong nn cho i choi, khng nn hc bi trong thi gian di. Cha m ch , nhng a tr nh vy cn c tham gia nhiu hot ng, nht l hot ng tp th.

CHC TRCH - SM A RA MT K h o c h CHO GIO DC GIA NH

Theo mt kt qu iu tra hn 10 .000 gia nh th c 1/2 tr em khng hi lng vi cch gio dc ca b m chng, 31,09% tr khng thch nghe nhng kiu ra lnh, p buc. C 18,05% tr ph nh, h thp cha m, biu l s khng hi lng, c 5,16% tr ln n cha m thng xuyn uy hip, nh mng chng.

Uy hip v nh mng tr l iu cha m tuyt i khng nn lm. Nhng bc cha m c trnh vn ho khng cao cng nn c gng trnh nh mng tr m nn ging o l cho tr, cng nhn th ging l l ca cng nhn, nng dn th dng l l ca nng dn nhng tuyt i ch dng cch nh mng gio dc tr.

Nhiu ngi cho rng, c hai cng vic khng bao gi c mc sai lm, mt l bc s cu ngi, mt khi sai lm c th gy ra nguy him v tnh mng, hai l gio dc tr em. Nu gio dc sai, tr s ln ln theo khun mu sai lm y v rt kh sa cha. Hin nay, chng ta thc hin k hoch ha gia nh, mi gia nh ch c 1 hoc 2 con nn thc c iu li cng quan trng.

Gio dc gia nh l mt khoa hc ngh thut. L khoa hc v n lun tun theo nhng quy lut khch quan; l ngh thut v vic gio dc i hi phi ch n thi c v sng to trc nhng s khc bit ca iu kin khch quan v i tng gio dc.

Coi trng gio dc tr, trc tin, cha m cn nm c nhng tri thc v nui dy tr, hiu mt cch chnh xc vic gio dc tr nh th no? Cng c th ni, cha m nn c nhng l lun gio dc ng n, phong php gio dc khoa hc v nng lc gio dc tt. c bit l giai on c a con u lng, cc bc cha m cn cha c kinh nghim. V th, nn hc hi kinh nghim ngi khc ri lp k hoch chu o gio dc con mnh. Gio dc con ngi khng th nh lm th nghim (c th th v c th sai lm), m bt buc phi thnh cng, khng cho php tht bi. iu khng ch i hi cha m phi c trch nhim cao vi con ci, vi gia nh v x hi m cn i hi c mt phong php gio dc chnh xc. Nu ch c nhng mong mun tt p v lng nhit tnh th cha .

Gio dc gia nh cng l mt cng trnh mang tnh h thng, i hi gia nh, nh trng v x hi cng phi hp, gnh vc, cc bn phi c mi quan h mt thit vi nhau. i vi gia nh, phi kt hp gia phong php gio dc gia nh v kinh nghim ca cc chuyn gia gio dc, cc thy c trong nh trng nng cao nhng k xo trong gio dc gia nh. Ch c nh vy mi c th thc s gio dc tt c con ci.

MU THN - HY KHO LO GIM BT

NHNG XNG T VI CONGio dc gia nh c tm quan trng rt ln i vi s trng

thnh ca tr. Cuc sng gia nh, c th lm ny sinh nhng tr ngi tm l hay khong cch gia cha m v con ci; nhng gia nh, ng thi li l mt ng lc v cng tch cc, cha m hy tn dng iu ch ng, gim bt nhng mu thun gia nh.

C nhng ngi m phi lun i din vi nhng cng vic gia nh phc tp v lt vt, m chnh s khng gn gng ca tr cng lm tng thm gnh nng cho cha m. Cha m bn rn vt v c ngy vi cng vic, tr v nh thy con ang bt nhc Rock m . Lc , ng x ca ngi lm cha m nh th no?

Trng hp th nht: Cha m c th nhn ni, chu ng mt cht, lm thay con, nhng nhn con, c v nh vy l tn trng s thch ca con v to khng gian t do, thoi mi cho chng.

Trng hp th hai: Cha m cng c th ni gin ln ging qut mng, ra lnh cho tr: "Ti sao li vt ba bi nh th ny?", "Tt ci i i!"... Th nhng, c hai cch ng x ny u l nhng phong php gio dc tiu cc, n s to ra vt xc trong quan h tnh cm gia cha m v con ci.

Vy, cha m hy la chn mt phong php tch cc gii quyt xung t ny, mi ngi hy cng ngi xung, gii quyt vn trong khng kh ho bnh, gp , nhng ngh nh vy s c tnh cht xy dng, s thu c hiu qu ln. V d: "Con bit khng? M rt vui khi con mua gip m nhng by gi phi sp xp nh th no cho gn gng ch? Con th ngh xem?". Hoc l "M thy con rt thch nghe nhc to, vy nh th ny c khng? Chng ta hy iu chnh thi gian mt cht. Con hy nghe nhc theo mun khi cha m i vng, cn khi cha m v, con hy vn nh i ..."

Nu cha m gii quyt nhng mu thun gia nh mt cch "hp tnh, hp l", hiu con, tn trng con, s rt c li cho s trng thnh

lnh mnh ca con. Nhng mu thun v xung t trong gia nh khng bao gi ht, i hi cha m phi kho lo gii quyt v nhng nhn mt cch l tr, nhng nhng nhn cng trong mt tin nht nh khng lm h tr. Nu nh mi vic u ly tin l lm hi lng, tho mn con th v tnh gieo mm cho lng ch k, l phong cch gio dc phn din.

TN TRNG - XY DNG M i QUAN H GIA NH BNH NG, HI HO

Phi nhn mnh rng, trong gio dc gia nh, cha m cn tn trng con, c gng xy dng mi quan h gia nh bnh ng. Khi x l mi quan h gia cha m v con ci, chng ta nn ch trnh hai xu hng sau: Mt l, trnh nhng nh hng ca quan nim gio dc phong kin truyn thng, tt c u p t bng ch ca cha m. Hai l, trnh vic qu nung chiu v bin tr thnh vua con, cng cha nh... iu s to nn cch suy ngh "ta l tt c, l duy nht" tr.

To ra quan h gia nh bnh ng, iu mu cht l cha m phi tn trng con ci. Tr tuy cn nh nhng cng c nhn cch ring ca mnh v cn c tn trng. Phi c ci tn nghim lm ngi ca chnh mnh mi c th xy dng c lng t tin, ngi c lng t tin mi c tnh c lp v tnh sng to. Trn 00* s nhng suy ngh , vic gii quyt mi quan h gia cha m vi con ci lun lun phi th hin s tn trng ca mnh i vi tr. Trc tin l tn trng s thch ca tr, cha m khng nn p t s thch ca mnh cho chng, trnh cho tr lun b hn ch trong s la chn ca chng.

Chuyn v mt a tr khi bt u n trng, nhn thy cc bn hc pian th rt ngng m v cng mun hc. Mc d, khi cha m rt mong cu hc v nhng vn tn trng s thch ca cu, mua cho cu mt cy n in t v kin tr ngy ngy a cu b i hc n. Khi cu b gp kh khn v mun t b, b m cu khng h trch mng cu, m khng nh v khch l nhng tin b m cu ginh

c, kin nhn ging gii cho cu, mun thnh cng phi vt qua nhiu kh khn, gian kh rn luyn, t gip cu dn dn hnh thnh c nim tin. Sau ny, cu b vt qua k thi vo nhc vin Trung ng v tr thnh mt ngi ngh s c ting. B m cu b bng vic luyn n bi dng cho con mnh tinh thn khc phc kh khn, s n lc khng ngng v lng t tin c c thnh cng.

Tip n, bn cn phi lng nghe kin ca con, ch* c p t. Nhng yu cu ca tr d hp l hay khng hp l, cha m cng hy nn lng nghe tr cm thy trong gia nh, chng c tn trng, chng cng l nhng thnh vin bnh ng. Khi ph nh kin ca tr, cha m nn kin nhn gii thch thu o, li l nh nhng, khng v on, c gng tr hiu c "ti sao li nh vy".

C mt a tr mun cha m mua cho mt chic my tnh vi l do khi hc bi, phi tnh ton rt mt thi gian. Yu cu ca cu khng c cha m chp thun bi v tnh ton cp tiu hc l c s, phi t lp tnh nhm, tnh ming rn luyn kh nng t duy tru tng, c li vo my tnh th kh nng t duy y s yu. Th l, cha m cu b ni r l do mnh t chi, kin tr ging gii cho cu hiu, cui cng cu b cng b thuyt phc, ng khi no thc s cn thit cha m s mua. Cu chuyn ny ni vi chng ta mt iu rng, ch cn cha m i i mt cch bnh ng vi con ci, th mc d yu cu ca mnh khng c p ng, tr cng vn rt vui v nghe theo.

GIAO LU - CHA M V CON CI NN QUAN TM LN NHAU

Ho gii mu thun, tch cc giao lu khng nhng l mt cch thc quan trng b m i thoi vi con ci, gio dc con ci, m cn l mt kiu gio dc i vi chnh bn thn ngi lm cha m. Con ci chu nh hng su sc t nhng li ni, hnh ng ca cha m. Tr hon ton c th ch ng v t tin trong bt k hon cnh no mnh gp phi gii quyt vn mt cch hon ho. V th, khi tr 3

tui c th tham gia nhng hot ng dng nh cuc hp ca gia nh. Tt c nhng iu tho lun ca cc thnh vin khc, tr c th khng hiu ht tng t ng nhng tr ch n, khi xy ra vn g, mi ngi s trao i nh th no, gii quyt mt vn cn c nhng nng lc g?.

Phong thc i thoi gia nh l phong thc gio dc tong i u vit. V ni dung i thoi c th cp n rt nhiu chi tit c th, quan trng trong gia nh m thng b c hai pha gio dc lng qun. V d: Ngi m c th ni m rt vui khi con gip m git v phoi qun o. Cn a con th mong mun cha khi i lm v khng nn lp tc bin phng cha m thnh vn phng lm vic. Nhng iu , nu nh khng c nhng cuc i thoi gia nh th lm sao cha m, con ci hiu nhau c. i vi cha m, r rng l bit c nhng chuyn nh m con tr quan tm, s gip cho cha m cng hiu con mnh hn. Mt khc, s thu hiu su sc ny s lm cho tr tin tng cha m v tip nhn s gio dc ca cha m mt cch vui v hon.

Giao lun cng l mt ngh thut, cn c thi gian, c im, hon cnh, phong php ph hp. V d: Khi tr c nhng cm xc mnh, cha m nn c s an i, ng vin ng lc, ng cch. C nhng bc cha m cm thy ni bng ming kh th c th vit ra giy, vit th, vit bu thip...

Ngoi ra, lng nghe cng l biu hin ca s tn trng, cha m lng nghe con ci s lm con ci thy c s tn trng v cha m cng hiu con ci mnh hon.

Ngi thnh cng bao gi cng bit lng nghe ngi khc. Nhng ngi bit lng nghe s d ly c lng ngi khc. Lng nghe l biu hin tn trng ca mnh vi i tng. Nh khoa hc Mendeleep rt gii s dng mt bin php m ai cng c th lm: cho ngi khc ni. ng khch l mi ngi ni ra kin ca mnh, ng rt ch lng nghe, vi thi ng biu hin s tn trng ca ng vi mi

ngi, ng khu gi lng t tn ca i tng tip xc vi ng.

Lng nghe tr l phng php c tc dng tm l rt ln v nh th l biu hin tn trng, quan tm ti tr, lm cho tr nhn thc c bn thn v nng lc ca bn thn.

Nu tr cm thy mnh c t do trong cch bc l quan im, kin ca mnh khng b coi thng hay ch nho, nh vy tr s vng tin hn, i vi bt k vn no cng bit t ra cu hi ti sao, nh th no? Gip tr rn luyn tnh t tin, mnh dn, khng ngn ngi a ra kin ca mnh, trc tin l trong gia nh, sau l nh trng v sau ny l trong cng vic, trong x hi. N cng s rn luyn cho chng tnh dng cm, t tin gii quyt vn .

Hiu c nhng iu trn, cha m cn bit: quan h gia nh c tt p, cha m nn ch nhng yu t: Thu hiu, quan tm, tip thu, tin tng v tn trng.

"Thu hiu" i hi cha m v con ci phi t mnh vo a v ngi khc gii quyt vn . "Quan tm" khng ch trong lng m cn phi th hin ra hnh ng thc t. "Tip thu" l lun tnh n c tnh ring ca mi ngi, bit nhn nhn nhng u im ca ngi khc v sa cha nhng khuyt im ca mnh. Tin tng bao gm c tin tng ngi khc v s t tin vo bn thn. Tn trng l trn trng nhng gi tr ca ngi khc, c bit l quyn li ca tr, trn trng kin, s thch, s la chn ca ring chng.

Mun xy dng mi quan h giao lu, trao i tch cc, lnh mnh trong gia nh, cn phi thay i quan nim cng nhc: Cha m l ngi quyt nh, con tr ch bit tun theo. Cha m cn hiu v bit thay i v tr trong gio dc gia nh. Mi thnh vin trong gia nh u c nhng ci l khi by t nguyn vng ca mnh. Khi tr c th tham d vo nhng cuc tho lun v nhng vn ca ngi ln, chng m i c th hiu cha m mnh hn; mt khc, cha m c th thc y c tnh ch ng ca con ci, gip tr thc c kh nng ca bn thn; ng thi s nhn c nhng tn hiu phn hi v phng

php gio dc ca mnh. Thng qua vic cng tho lun v mt vn , cha m s cho con ci hiu c tm quan trng ca s "tin tng","li ha hn" v "s ng gi"...

im cn ch l, cha m v con ci cn c c s nhn thc chung: Giao lu l quan trng nht, hon na vic nm bt v hc tp k nng, phong php giao lu trong gia nh c lin quan mt thit ti nng lc thch ng vi x hi ca tr sau ny. Mt a tr t nh c nhng mi quan h giao lu bnh ng vi cc thnh vin trong gia nh th sau ny ra x hi cng s to c cc mi quan h tt p.

KHAI PH (GI M) - NM BT PHNG PHP GIO DC T CH V NNG NG

Th gii tinh thn ca tr c hnh thnh mt cch t ch v nng ng ch khng phi do mt lc lng bn ngoi no to nn. Bi v, bt k vic hc tp no cng u l mt qu trnh kin to mt cch tch cc, ch ng, ngi hc khng phi tip thu thng tin t bn ngoi mt cch b ng m l ch ng, cn c vo nhng tri thc c v hc c hnh thnh nn mt nim ca ring mnh v s vt. Thng qua hot ng v kin to mt cch t ch, sc sng to, tim nng, kh nng thin bm, nng lc cm th thm m, c tnh... ca c th s c th hin trong qu trnh hot ng v trong kt qu hot ng. Mt khc, thng qua hot ng li lm phong ph, pht trin nhng tim nng, t cht ca c th.

T c th ni rng: Xt t qu trnh trng thnh ca tr, gio dc l s nh thc tim nng, s nh thc tinh thn, nh thc ni tm, khai ph v pht trin nhng t cht ring c ca tr.

Gio dc l mt phong thc v trang cho con ngi, cng l trch nhim khng th n trnh vi hu th. N i hi con ngi phi c kh nng thch ng vi thi i, n l cha kho m ca th gii. Trch nhim ca cha m trong gia nh l: Mi hot ng gio dc u nn gip tr xy dng mc tiu, l tng sng, xy dng mt quan h

bnh ng, tin hnh gio dc nhn tnh ho i vi tr, gip tr hiu c ch "nhn" trong con ngi.

Tm li, cn a ra mc tiu gio dc tr tiu hc nh sau: Gip tr qua 6 nm hc, ngoi vic nm bt nhng tri thc trong sch v cn nng cao nng lc thu thp thng tin, x l thng tin, nng lc giao tip vi mi ngi, nng lc biu t li ni, ch vit, nng lc hot ng...

MI TRNG - HY MANG LI CHO TR KHNG KH TRONG LNH, T DO PHT TRIN

Cng vi mc sng ngy cng cao, rt nhiu cha m mang li cho con iu kin vt cht tt p hon. Tuy nhin, s trng thnh lnh mnh ca tr khng nhng cn iu kin vt cht m cng cn nhng mn n tinh thn, cn c giao lu, trao i, tm s vi cha m.

Mt iu quan trng cha m cn ch l hc cch khch l, ng vin, khen ngi con. B m cn bit pht hin nhng im sng ca con v kp thi c v khen ngi, ni vi con rng: "Con gii lm" kch thch tnh tch cc ca con. c v v biu dong l nh sng con trng thnh. Theo l lun tm l hc, mi ngi trng thnh u c nhu cu c t khng nh mnh, c c s hi lng v tm l. Tr em cng vy, c v v khen ngi l iu khng th thiu chng c lng t tin khi lm mi vic.

Cha m hy nhn con bng nh mt khch l v thin cm. c v nhiu hon l ph bnh, nhng iu khng c ngha l bnh vc, che y nhng khuyt im ca con. C a tr no m khng c khuyt im? im mu cht l b m cn c mt tm thi tt, dy con vt qua kh khn, khc phc im yu, gip con dn dn tin b di s khch l ca cha m. Nu cha m quan st con t nhiu gc , bng ci

nhn pht trin nhn nhn con ci th s thy khng a tr no l khng c u im. Phi bit cch ng vin, khch l tr, tr v c khch l, khen ngi m tng thm lng t tin, khoi dy tnh tch cc, cm nhn c s m p ca tnh yu thong v cuc sng, dn dn hnh thnh mt nhn cch kho mnh, t tin, lc quan, hng thin.

Trn i ny chng c cha m no li khng yu thong con mnh, v th hy mang li cho tr nhng s c v v khch l, tr trng thnh trong tnh yu thong m m.

Di s dn dt v gi m ca cha m v thy c, tr s bt u tng bc c lp lm nhng vic m chng c th lm. Lc m i u tr rt thch th lm nhng vic ca mnh m khng phi nh n cha m. Nhng khi cng vic tr nn phc tp th tnh tch cc ca tr cng gim xung. S thay i ny, qua giao lu, trao i vi tr, cha m nhn thy rng, trc nhng vn khng bit cch gii quyt tr n lc lm rt nhiu ln nhng u khng lm c, do mt dn s t tin v dn dn t b.

S thc ng cha m suy ngm, hy khen rng MCon gii lm ! . khng ch l mt khu hiu, ng thi l mt mc tiu, gip tr tng thm lng t tin khi t lm mi vic. l mt thi quen; n s nhn mnh nhng nhn t tch cc, khc phc nhng nh hng tiu cc lm nht ch con tr; n l tiu ch quan trng ca sc kho tm l, l iu kin tt yu thnh cng trong mi vic v cng l iu kin cn thit gip tr nng cao nng lc tng th.

Vi nhng a tr rt t khi t mnh lm vic th lm sao cha m c th khen "Con gii lm !, lm sao tr c th y t tin mi khi lm

vic?

Thc hin mt mc tiu cn c mt qu trnh lu di. a tr cn c dn dt chuyn bin t vic li tt c mi vic vo cha m n ch ng lm mi vic. Qu trnh thay i t tng v hnh ng chnh l qu trnh bin i t lng n cht. Cha m nn t trng im vo vic iu khin qu trnh . Thng qua giao lu, tip xc vi

tr chng ta c th rt ra cho tr nhng iu sau:

- Khi gp kh khn, nn tha nhn mnh lm cha tt, khng nn ln trnh.

- Nn c ch i din vi tht bi, xy dng lng tin bng cch lm tt mi vic qua s n lc ca chnh mnh.

- Tch cc suy ngh, tm mi cch gii quyt vn .

- Nhn mnh hnh ng, lm vic cn khc phc kh khn, khng nn s kh, s kh, cn c nim tin rng: Quen ri s bit lm.

Qua nhng n lc ca c cha m v con ci, gip lng tin ca con s tng ln gp bi, tr s hc c cch t qun l mnh, nng lc tng th cng tin b r rt, nhng thay i u bt u t nhng thay i nh nht nht.

Nng lc hot ng l im yu ca rt nhiu tr. Cha m nn bt u t cng tc t tng, hy ni vi tr: Vic cha lm th c th lm cha tt, l iu bnh thng nhng vi s n lc hc hi, rn luyn s lm tt hon, khng nn ln trnh kh khn, cn dng cm i mt vi mi vn , to cho mnh mt nim tin c th lm tt mi vic. Nn hc cch tm ra nhng phong php gii quyt vn , khng hiu th hi, tch cc suy ngh, tch cc hnh ng, mt ln lm khng c th lm ln hai, khng nn s tht bi. Hy mang li cho tr nhiu co* hi, chng bng n lc ca chnh mnh lm tt mi cng vic, qua c c nim vui thnh cng. T ln trnh kh khn n c lp lm vic, t li vo ngi khc n tch cc ch ng lm vic, t thiu nim tin n c nim tin gp bi, chnh l con ng dn n thnh cng ca tr.

NGI KHEN - CN BlT c c h n g v i n KHCH L TR

1. ng lun ni rng "phi chm ch"C mt s phng php tr ch ng, tch cc c sch:

- Tin tng vo kh nng ca tr. y l bc u trong cng vic bi dng nng lc cho tr. Tin tng rng con mnh c nng lc th n s dn tr thnh ngi c nng lc.

- C khi khng h thc dc tr c sch li l phng php tr bnh li bing, n c gi l "liu php nghch" hay "liu php m th".

- Phng php kch thch: "Bi ton ny vi con c l hi kh...", ni nhng li mang tnh thch thc nh vy kch thch s c gng ca tr. Hoc cng c th dng cch ni ngc nh: "Hy i chi i" khin cho tr cm thy bt an, nhiu khi chnh iu li gip chng an tm c sch.

- Gip tr sp xp bn hc, sch v, bi dng nim v vic c sch ca chng v to cho tr nhng cm gic mi.

- tr t t ra thi gian biu.

- Khi tr khng mun hc, tm thi cho tr ngh ngi, lm vic g khc.

- iu cha m cn ch l, nu cha m t khng hi lng v trng hc v thy c ca tr th s nh hng ti cm hng hc ca tr.

- Tc dng ca nhng vic lm mu: Trong mt gia nh m cha m c thi quen c sch, th con ci a phn u thch c sch.

2. Trch mng trPhng php tr nghe theo li dy bo ca cha m:

Thng qua ngi khc khuyn bo tr, c th loi c tm l khng c tr. V d, qua ngi khc ni vi tr rng: "M chu c th

ang rt lo lng v chuyn XXX ca chu". Cha m cng c th thng qua th t, nht k... truyn t thng tin mnh mun ni vi tr.

Khi tranh lun, cn ni nh nh.

Ly nhng kinh nghim tht bi ca mnh ni thng vo vn cn truyn t, gip tr d tip nhn.

Khi tr gp phi s cm d g khc, hy v nh khng bit, khin cho tr gim mong mun.

Bng ng kh thong lng, cho tr cm thy bn thn tr chnh l ngi ra quyt nh.

Khi tr tht bi, khng nn nhc nh, ch yu cu chng lm li mt ln na, c th s tt hon.

Nhng li nh trong li ni cng nh hnh vi trong cuc sng hng ngy ca tr, cha m cn chn chnh ngay lp tc, cn nhng li ln th cn qua mt khong thi gian nhc nh li tr tip thu kin.

Cha m nn dng nhng li ni khch l kiu so snh. V d, trc ht l khen ngi sau mi a ra vn : "Nu con sa li im ny mt cht, m tin l s hay hn y".

3. Kho*i dy s tch cc * trCha m c th s dng phong php "Kh trc scmg sau". V d,

cho tr hc bi m chng khng thch trc ri n bi tp m chng thch sau.

Cho php tr c th dn tranh nh mnh thch trong phng ring ca mnh.

Cha m trnh dng nhng cu ni, i loi nh "Con d sao cng khng th lm nh vy...!" nhc nh tr t b tng ca mnh.

Cho php tr t ra yu cu phn thng c th. V d: "Nu con chm ch hc tp, cui tun ny c nh mnh s i choi".

Vi nhng thnh tch m tr t c, cha m hy biu dong, khen thng biu l nim vui, nim t ho ca mnh khi con t c thnh tch .

4. tr t gic chm chPhong php gip tr t gic chm ch:

Phn chia thnh tng on v nh trong bng thi gian biu, v d t 8hio - 9I145 hc ton... sp xp thi gian st sao nh vy, khin tr hiu c tm quan trng ca thi gian m tp trung lm vic c hiu qu.

c to ni dung bi hc v vit tm tt ni dung, gip tr bit nm bt c trng tm bi hc.

Cha m gip tr n tp bi trc khi thi, c th khch l tr on trng im ca cc phn kin thc hc.

5. Dng kh ca trPhong php gip tr chuyn thi t tiu cc thnh tch cc:

C th tuyn b vi tr mc tiu "hiu qu" ca mnh. Hnh thnh cho tr thi quen ni to, mnh dn, trnh tnh trng ni l nh, s st.

Cho tr giao lu, tip xc nhiu vi nhng a tr tch cc vi quan im "gn n s sng".

Rn cho tr thi quen vit ch to, r rng. Khng ra hiu cho tr nhng m hiu tiu cc.

Cho tr th vi nhng tr mo him, v d cho tr ng ln bn...

Nhng vic do cha m quyt nh nhng hy v tham kho kin

Mang li cho con nhng phn thng bt ng, tng thm lng t tn cho tr, gip cho c tnh ca tr cng hot bt hon.

6 . S t* tin ca trPhong php tng thm lng t tin ca tr:

Cho tr lm nhng bi tp d ly hng khi, c cm gic ca s thnh cng.

Cho tr tr li nhng cu hi kh, c khuch trong nhng phn tr tr li ng.

Qu trnh khen ngi hiu qu hon l kt qu khen ngi, "Thnh tch ca con ln ny rt tt, th ra con chm ch hc tp va qua l v k thi ny, ng l c cng mi st c ngy nn kim.

"Ch ngha u im" rt d mang li lng t tin cho tr hon l "ch ngha khuyt im". Khen ngi tr bao gi cng c tc dng tch cc hon l ch trch tr.

Cha m hy t nhng vic lm nh nht c v s t tin cho con.

_ CHNG 2:PHN CNG TRCH

NHIM GIO DC TRONG GIA NH

Ngi c vai tr gio dc ch o trong gia nh tt nhin l cha m. Tr khi cha m khng bn tm ti tcmg lai con ci mnh, nu khng bt k bc lm cha lm m no cng hiu rng, lm tt vai tr gio dc ch o y tht khng on gin. Tm hiu trch nhim v ngha vai tr ca cha m; do , l cng vic hu ch v quan trng.

Trong chong 1, chng ta ni ti ngh thut lm cha m v ch khi cc bc lm cha m nhn thc ng thi hiu c ngha vai tr ca mnh th h mi c th pht huy ht kh nng bn thn, mi c th sng to ra nhng tc phm ngh thut kit xut: Nhng a con thin ti.

NGI CHA - VAI TR CH O TRONG GIO DC GIA NH

Ngi cha phi bit nhn th gii bng i mt ca con ci mnh. y l mt trong nhng nguyn tc quan trng hng u i vi ngi lm cha. Khi bn cnh tr, bn s hiu v sao i vi tr c nhng th tr nn thn b, c th li v cng ng s hoc thm ch li rt ng yu. Nu ngi cha t mnh vo v tr ca con tr th hn s vt qua nhiu tnh hung vn rt kh x.

T nhng quan im trong lch s gio dc phong Ty, ngi ta thy rng vai tr gio dc ca cha i vi con khi cn nh thng khng mang nhiu ngha. Ngoi ra, nhng chng c nhn loi hc cng ng h m thc ny v vai tr ca ngi cha i vi con tr trong nhng nm u i. nhiu nn vn ho khc nhau, m c coi l ngi c vai tr ch yu, cha ch c tc dng gip , h tr ngi m. Tuy nhin, nu v th m cho rng trch nhim v vai tr gio dc con tr trong giai on u i l hon ton thuc v ngi m th y li l mt quan im sai lm. Nhiu nghin cu ch ra rng, mt s dn tc, trch nhim gio dc con ci ngay t nhng nm thng u i ca tr c san s cho c ngi cha v ngi m.

Trn qun o Melanesia pha Ty Nam Thi Bnh Dong c mt tc ngi, c im ni bt ca nhng ngi ny l s th hin vai tr tch cc ca ngi cha trong vic tham gia vo cng vic gio dc con ci, chng hn cho con n, tm ra cho con, a n con i hc. Mt s nn vn ho khc cng c cch sng tong t, v d nh tc ngi Terra trn qun o Okinawa, tc ngi Aka chu Phi, tc ngi

Ilocos qun o Philippines - trong nhng tc ngi ny, cha v m cng m nhim cng vic chm sc con ci.

C th thy rng, xt t gc sinh hc, vai tr ca ngi cha v ngi m khng phi l c nh bt bin. Ngc li, nhng nn vn ha khc nhau, do nhng iu kin x hi, t tng, vt cht khc nhau, quan nim v vai tr gii tnh cng c nhng bin i to ln.

C quan im cho rng ngi cha tc ng n con ci thng qua phong thc "tip xc trc din. iu ny c ngha l nh hng ca ngi cha i vi con ci t hon so vi ngi m, bi v thi gian h tip xc vi con ci l t hon. Song, thc t khng hn nh vy.

Cc kt qu thng k cho bit, thi gian mi ngi cha dnh cho con ci ca mnh l khng nh nhau: C ngi dnh nhiu thi gian nhung cng c ngi ch dnh rt t thi gian cho con ci mnh. Chng hn, mt nghin cu i vi nhm cha m tng lp trung lu Boston (M) ch ra ngi m ch yu m nhn vai tr chm sc tr trong giai on tr t 6 n 21 thng.

Trong thi gian ny, ngi m tip xc vi tr nhiu hon ngi cha (m: mi ngy 9 gi, cha: 3,2 gi). Khong hon 20 nm tr li y, thi gian ngi cha dnh cho con ci c phn tng ln (c bit l khi ngi m cng phi i lm). Tuy nhin, phn ln cc gia nh, m vn l ngi gi vai tr ch yu. Mt s nghin cu iu tra khc cng chng thc pht hin trn.

Ti Php v B, ngi m dnh thi gian vo chuyn con ci nhiu hon ngi cha, nhung tng s thi gian cha m dnh cho con ci nhiu hay t li khng phi l nhn t quyt nh mc nh hng ti tr. Vn khng phi ch cha hoc m cn dnh bao nhiu thi gian bn con ci. ngha quan trng li nm tnh cht tc ng nh th no ca cha v m n con ci. Chng hn, i vi nhng b m c i lm, h cn san s thi gian cho c cng vic v chuyn con ci, cng vic ca b m tc ng n mi quan h qua li gia m v con (m v con t tip xc hon) v iu ny a n nhng tc ng i vi s

Thc t, ngi cha hon ton c th pht huy vai tr quan trng ca mnh trong qu trnh pht trin ca tr. Tip xc, vui a, ni chuyn vi con ci... u l nhng cch ngi cha tc ng n con tr. Ngi cha nn tm ra phong php qun l v t chc nhng hot ng ca tr. Chng hn, h c th tn dng mi trng gia nh iu chnh hnh vi ca tr: Ngi cha lm cch no khch l tr tm ti, khm ph? Ngi cha c cho php con mnh "ln l b toi" khp nh tm hiu v "thgii xung quanh tr" hay khng?... Nhng iu ny thuc v cc phong thc qun l tr v u c nh hng trc tip n s pht trin hnh vi v nhn thc ca tr sau ny.

LN U LM CHALm cha khng phi l vic "mang tnh cht trn gi" - lm mt ln

l xong! y l mt qu trnh dn dn lm quen vi cc yu cu v hc cch tn hng nim vui trn mt cong v mi trong gia nh. Qu trnh n rt sm, ngay t trc khi ngi v mang thai. Ngi cha "tong lai" bt u thc hin vai tr ca mnh ngay trong nhng tho lun v chuyn v chng nn c con hay cha, thi im no l hp l c con, hoc v chng s cng dy d con ci nh th no... C th ni tt c nhng bc khi u ny u l nhng phn, nhng khu, on trong mt qu trnh phc tp khi ngi n ng ca gia nh qu ti vai tr "lm cha". Qu trnh tip tc din tin cng vi s thch ng v iu chnh tng bc ca hai v chng i vi "s kin" ngi v mang thai. Hoc c th ni, khng ch ngi v ang mang thai m c ngi chng - ngi cha tong lai - cng "mang thai" a con thn yu ca mnh.

Bt u t nhng nm 70 ca th k XX, rt nhiu ngi nhn thc thy vai tr quan trng ca ngi chng trong qu trnh ngi v mang thai. Tuy nhin, phi tha nhn rng, nhng chuyn bin v quan im ny t ra chm chp v cha t n chn mui. C ngi miu t quang cnh ca th trng sch thi k ny nh

sau: Trong cc loi sch v bn v "ngh thut lm cha m" c by bn cc quy sch, khng di 200 u sch l dnh ring cho cc b m, chng hn nh cc sch v kinh nghim khi mang thai, kinh nghim khi sinh ; trong khi , ch c chng 2 u sch cp n "cc cng vic" ca ngi lm cha!

Khi ngi v mang thai, iu ny tt nhin a ti nhng thay i trong hnh vi ca ngi chng. Do , khng th tm hiu v nhng thay i hnh vi ngi chng mt cch c lp. Chng ta cn phi thy c nhng thay i ngi chng trong mi lin h vi nhng thay i ngi v trong giai on c bit ny ca cuc sng v chng.

Trong thi k ngi v mang thai, s quan tm ca ngi chng khng on gin ch l xoa bp, m lng cho v... Ngi chng, ngoi ra, cn cn c nhng tc ng tch cc i vi cc nhu cu tnh cm ca v mnh. C th ni mt cch "nh lng" th s tch cc ca ngi chng trong vic quan tm n nhu cu tnh cm ca v thi k mang thai phi c gia tng v duy tr mc gia tng ny cho n khi em b cho i chng mt thng; ngha l sau khi em b c khong mt thng tui th s tch cc ca ngi chng m i c th quay tr v "mc ban u" nh trc thi k ngi v mang thai. Ngi chng phi c s quan tm c bit vi ngi v khi mang thai - iu ny l v cng cn thit v c ngha. Tnh cm n t pha ngi chng s gip ngi v cm thy d dng thch nghi hon vi thi k mang thai, nht l trong giai on u ca thi k ny - khi ngi v ang bt u "mt s mnh" v cng cao c nhng cng khng t kh khn.

Nu nhng b m tong lai ht sc ch n vic tm kim cc thng tin, kin thc, kinh nghim v "cch lm m" th nhng ng b tong lai cng khng khc bit. H cng c nhu cu tm hiu, hc hi kinh nghim t nhiu ngun thng tin khc nhau, nhng thng l qua b bn, nhng ngi tng lm b. Ngoi ra, h cng c khuynh hng tm "thng tin" t cha m ca mnh, c bit l t cc b m ca

h. n ng, khi cm thy lo lng, bi ri v cng thng, h thng thy rt cn c m bn... Nu khng, t ra bn lnh n ng, t ra l mt ngi trng thnh v mnh m, mt ngi tr ct vng vng, khng cn mi s gip khc, nhng ngi chng - trong hon cnh y - nht nh phi n lc rt nhiu. V th m c ngi bo nhng "ng b tng lai thng rt hay gi in thoi hoc vit th v cho b m mnh khi m v ca h ang mang thai! Cc nh khoa hc pht hin rng, i vi cc "ng b tng lai", s trao i, ch dn kp thi t pha b m ca h tht s l ngun ng vin ln lao, em li cho anh ta s vui v v nhiu sc mnh tinh thn.

Ngoi ra, khi ngi chng biu hin l vui v, trn y tinh thn bn ngi v ang mang thai th iu ny cng can h n vic anh ta sau tr thnh "ngi cha" nh th no.

Nhiu nghin cu cho thy, thi vui v v tinh thn sng khoi ca ngi chng khi v mang thai c nhng lin h trc tip n s ln anh ta b bng con tr trong su thng u v s ln anh ta ch ng chm sc d dnh tr khi tr ku khc. Tinh thn ca ngi chng tt nhin cng c tc ng n ngi v. Khi ngi chng cng c nhng biu hin hnh phc, vui v bn ngi v ang mang thai th sau khi a con cho i, ngi v s gim bt c nguy c ca tnh trng trm cm sau khi sinh.

S tham gia vai tr ca ngi chng i vi ngi v mang thai khng dng li thi im a v nhp vin v sinh con. Trc nhng nm 80 ca th k XX, ngi chng thng khng c php "tham gia" vo chuyn "sinh con" ca ngi ph n. Mt phn l do khng cho php nhng ngi chng c mt khi v mnh sinh n cho rng "Cc ng chng cng b coi l ngun gy nhim khun". Tuy nhin, nhng quan im khoa hc tin b ngy nay c nhiu i khc i vi s c mt ca ngi chng bn cnh ngi v trong thi im sinh n.

NHNG QU V VAI TRTrong giai on ngi v mang thai, ngi chng, nhng thay

i v nhn thc cng nh cc quan h x hi vn din tin nhng km theo l qu trnh qu ca anh ta n vai tr Mlm cha". Chng ta bit rng, s pht trin ca mi con ngi khng ch gii hn trong thi k nh tui m vn tip tc ngay c trong giai on trng thnh. i vi ngi n ng, giai on bin chuyn ch yu nht trong cuc i h chnh l giai on qu n vai tr lm cha. Nh l lun nghin cu qu trnh i sng sinh mnh Erik Erikson v Robert Havighurst cho rng, s qu n vai tr "lm cha", "i vi s trng thnh v pht trin qua tng giai on ca mt ngi m ni, th va l mt thch thc va l mt CO' hi". Philip Cowan th c mun iu ho gia tnh cht "thch thc" v "co* hi" ny, ng ni: "Ti dng nh ang theo di mt mn nh ti vi khng gian ba chiu. Hnh nh bn tri chiu ln s qu n vai tr lm cha, hnh nh ny ton nhng cng thng, mt cn bng v nguy CO'; hnh nh bn phi th miu t ci thi khc sung sng v cha chan hnh phc c lm cha - mt thi khc quan trng trong din trnh ca hn nhn v trong qu trnh trng thnh ca con ngi". ong nhin, c hai quan im trn u ng. iu ny cng ging nh trong din trnh cuc sng ni chung ca chng ta, va c nhng mt mi cng thng v kh khn, li va c nhng mm mng cho s pht trin v chuyn ho mi tch cc hon.

So vi nhng ngi n ng cha c con, kh nhiu ngi ang cong v "c lm cha" than th rng: H thng cm thy lo lng, cng thng v mt mi. H lun lun t nhc nh mnh khng c qun thay t lt cho con, lc th 3 gi sng phi thc dy cho con n sa, l cha k n hng t gnh nng v mt ti chnh na.

Giai on qu n vai tr lm cha a n mt s thay i kh c trng, l thay i v s t thc ca bn thn ngi n ng. Khi ngi n ng v ngi ph n tr thnh nhng ng b b m, a v ca h tt nhin thay i. Hai nh khoa hc Carolyn v Philip Cowan cng tin hnh nghin cu, so snh v s chuyn bin a v

gia vai tr ca ngi v mang thai v ngi chng trong thi k h ang qu n vai tr lm cha, lm m. Qua , h thy rng ngi n ng khi m nhim vai tr lm cha th nim v "ngi bn i - ngi v" ca h c phn gim i; ng thi, thc v vai tr "lm cha" c gia tng. Trong khi , i vi nhng ngi n ng cha c con, nu so snh vi trng hp nhng ngi lm cha th thc v "ngi bn i - ngi v" c nhng biu hin cao hon kh r.

Qua mt nghin cu chuyn su v qu trnh ngi n ng qu n vai tr lm cha ca mt nh khoa hc th ln u tin mt ngi n ng c lm cha c ngha l anh ta c thm "ch da" (hay c th ni l c thm cc mi lin h, c thm noi chia s tnh cm, hnh phc, nim vui) v cng c ngha l c thm s t ch cho chnh bn thn anh ta (tc l tng thm nhng thc v s phn bit gia bn thn anh ta vi nhng ngi khc). Vo nhng thi im ny, ngi n ng chuyn sang vai tr "lm cha" c thm nhng "cch thc" thch ng cuc sng "mt cch hon ho hon". Mt ng b t c nhng bin chuyn nh trn, n thi im a con trn mt tui, s thy bn thn c nhng thay i tch cc phong din i sng tinh thn.

Nhng pht hin trn y ni vi chng ta mt iu rng: "Nu khng khng cao s c lp ngi n ng - c lp n mc "c lp", "mt mnh" - th kh minh chng c rng ngi n ng c mt "i sng lnh mnh", bi v bn thn anh ta cng c nhu cu c lin h vi nhng ngi khc". Vy th vai tr lm cha i vi s pht trin tm l ca ngi n ng liu c nhng nh hng lu di? Qua nghin cu v cc sinh vin nam, Nh nghin cu D.H.Hills c mt pht hin kh th v. Theo quan st ca ng, vai tr lm cha c lin quan n nng lc ngi nam gii nhn thc khch quan v bn thn, lin quan n kh nng anh ta bit thng cm, chia s vi ngi khc cho n kh nng iu chnh tnh cm tm l ca chnh mnh.

Ngi n ng khi ln u tin c lm cha, s kin ny khng ch lm thay i bn thn v cuc sng hn nhn ca anh ta m cn tc

ng n c nhng mi quan h gia anh ta vi cha m mnh. Chng hn, vi nhng ngi chng c s tip xc thng xuyn hn vi cha m mnh trong thi k v anh ta mang thai, th sau khi a con cho i, mc tip xc thng xuyn ca anh ta vi cha m vn c duy tr. C ng b pht biu: "T sau khi ti c lm cha, ti thy mnh tr thnh mt ngi trng thnh thc s. Cha m ti cui cng cng cho php ti tham gia vo hu ht mi chuyn ca gia nh, nhng chuyn m trc y m cho rng ti cn qu tr khng nn bit nhiu n nhng b mt y".

Chng ta s thy, vi nhng ngi n ng "sp c lm cha", khng ch l nhng thay i trong cc quan h gia nh m cn c trong nhng mi quan h x hi. Chng hn, nhng "ng b tng lai" thng c bn b, ng nghip ng vin, khch l, bt u t khi ci tin "v ca anh y c bu" c thng bo, nht l giai on khong 6 thng trc khi em b cho i, s quan tm, ng vin t pha b bn n anh ta lun xu th "tip tc gia tng" (m khng c biu hin suy gim!).

Sau giai on "qu ", ngi n ng s i din vi nhng thay i mi v cng vic. y, ngi cha "mi" ng thi phi x tr mt mu thun: Mt mt, anh ta nhit tnh hn vi cng vic (iu ny phn nh nhng suy ngh, thi ca anh ta vi vn kinh t); Mt khc, lc ny, chm sc con ci li tr thnh "cng vic mi" gy thm p lc.

CNG THAM GIA CC TR CHI VI CONTr chi l mt trong nhng hot ng ch yu ca tr. Ngy t lt

lng m, tr bt u c nhng tr chi. "Nhng tr chi" m tr tin hnh cng vi nhng ngi thn xung quanh u l tng bc "chun b" cho cc giai on pht trin sau. Nhng nghin cu v tri gic cho thy, tr s sinh c phn ng c bit i vi nt mt v m thanh ca nhng ngi xung quanh. c bit l, tr khng ch nhy cm v cc m thanh mc d cn rt nh, tr c nhng "ch " hn n m

thanh - ting ni (ca ngi), phn bit vi cc loi m thanh khc.

i vi tr s sinh, b v m l "nhng ngi bn" tch cc nht s cng tr tham gia vo cc tr choi. Trn thc t, nu nh ngi m c rt nhiu cch biu l s chm sc ca mnh n con tr th phng thc ch yu nht i vi ngi b li chnh l thng qua cc tr chi. Vi nhng b m khng phi i lm th h c nhiu thi gian cng con chi a hn. Tuy nhin, thi gian cc ng b dnh vui chi vi con tr vn c xu hng "nhiu hn" so vi cc b m, ngay c vi cc b m khng phi i lm. Trong mt nghin cu, ngi ta thy rng thi gian b cng con chi a l 40%, trong khi thi gian m cng con chi a ch t 25%.

Quan nim truyn thng cho rng ngi cha ch gi vai tr th yu trong gio dc con ci. Th nhng, trn phng din l ngi bn cng vui chi vi con tr, r rng vai tr ca ngi cha phi l "ch yu". Ngi ta tin hnh quan st mt cp v chng vi mt a con nh khong 7 - 8 thng tui, mc ch quan st l tm hiu xem b v m ca em b s ng x ging hoc khc nhau nh th no trong s chm sc em b. Sau , h cng thc hin quan st tng t vi mt em b tui 12 - 1 3 thng. Kt qu cho thy, khi b hoc m em b b em b ln th h c nhng "mc ch" khng ging nhau. Chng hn, mc ch ch yu khi b em b b em ln l vui a, trong khi vi ngi m, l v 11 do chm sc (cho n, hoc thay t lt...). Mc d, thi gian ngi b bn cnh con khng qu nhiu (so vi ngi m) nhng anh ta li dnh hu nh ton b qu thi gian vo vic vui chi cng con tr v do ngi b - theo cch ring ca anh ta - cng c sc ht i vi con tr.

Gn y, trong mt iu tra vi mt nhm b m ngi M gc Phi, cc nh khoa hc pht hin ngi m thng dnh 38% qu thi gian vui a cng con tr; trong khi , cng "cng vic" ny, ngi b dnh 54% qu thi gian. Ngi ta cng tin hnh cc nghin cu tng t vi nhm b m ngi M gc Latinh v thu c kt qu l ngi b dnh nhiu thi gian vui chi vi con hn ngi m. Khi

nghin cu v "b m ngi M", nh khoa hc Martin Richards v cc ng s ca ng a ra cc c liu nh sau: i vi cc em b s sinh c khong 30 n 60 tun tui th choi a l hnh thc giao tip ch yu vi b m cc b. Khong 90% cc cp b m thng vui a vi con nhng c hn mt na trong s , hot ng vui chi khng c s tham gia ca ngi b.

Cch thc "chi a" ca ngi ln vi tr nh r rng rt khc nhau. i vi cc em b s sinh, "tr chi" c th l nhng li ni chuyn hay nhng c ch u ym. Chng ta hy th hnh dung mi th theo cch cm nhn ca em b s sinh th s thy: So vi ngi l, khi ni chuyn, cha m thng nh nhng hn, hay nhc li nhng t ng, hay bt chc m thanh ca tr. M lun c nhng "tr chi" bt ng, c khi k ngay mt cu chuyn di, c lc t nhin yn lng. B thng t ni hn m nhng thng c nhiu "hot ng" hn. Nhp iu trong nhng "tr chi" v ca b cng khc vi m. Khi chi vi b, s ch v sc hng phn b thng ging nh nhng ngn sng, c lc ln ti nh im ri t nhin h thp xung. Trong khi , vui a vi ngi m th thng nh nhng v chm ri hn, s hng phn thng din ra dn dn v qua nhng chuyn bin nh.

v vn ny, hc gi Bailey Bennie tng ni: "Rt nhiu nhng "tr chi" do ngi b tin hnh cng vi con tr l mang tnh "vn ng mnh". Khi quan st hai b con vui a vi nhau, c th thy iu ngi b k vng l a con, thng qua cc hot ng chi - a c nng cao cc phn x nhanh, nhy v sng to. iu khin chng ta ngc nhin l mt em b, d ch chng 2-3 thng tui, c nhng phn x khc nhau khi "chi a" vi b hoc vi m ca em (chng hn nh mt m to hn, nt mt vui ci biu l em b rt thch cc "tr chi" ca b)".

Cho d khi vui chi cng tr, ngi b v ngi m bc l nhng phong cch khc nhau. Nhng, theo cch ring ca mnh, h u c s nhy cm cao i vi tr. Nhng tr chi ca b v m c ngha khng nh vi tr. lun lun l tc nhn tng cng s giao lu gn

gi gia tr v b m. Cc tr choi ca b m dnh cho tr, c th ni l mt "cng hin" quan trng ca b m trong vic gip tr tham gia cc qu trnh "giao tip". Khi cc tr choi c tin hnh, b m s thu ht s ch ca tr, iu tit hnh vi ca tr c th duy tr trng thi hng phn tr; ng thi, khi pht hin tr bt u mt, b m c th gim dn cng , nhp iu ca "cc tr choi", c ngha l gip tr dn iu chnh t trng thi hng phn tr v bnh thng. Khi tr ln hon, kh nng t iu tit hnh vi bn thn dn c hon thin v r rng s hon thin ny c c s t s gip , du dt ca b m tr ngay t cc "tr choi" khi mi lt lng.

B v m c th cng trin khai mt tr chi vi tr nhng cch thc vn hon ton khc nhau. Chng hn, ngi b thng c nhng tr chi "mnh m hn", s dng nhiu sc lc, c tnh vn ng hn nh: bt nhy, b tr cao ln qu u... Ngc li, ngi m thng c nhng tr chi i hi khong cch xa hoc s tp trung s ch ca tr. Mt tr chi c cc b m rt yu thch l tr trng thy mt chi, sau di chuyn hoc lc l chi nhm gy s ch , kch thch s t m tr. Ngi b rt thch tr chi "nng tr ln cao qu u", nhng thng y l tr chi vi cc b trai (vi cc b gi th khng ph bin lm!).

Nhng khc bit nh va ni ngi b v ngi m khng ch c thy qua cc quan st gia nh m c chng minh ti cc phng th nghim. Quan st vi mt em b tui 8-24 thng tui, ngi ta thy rng ngi b c xu hng "t chc cc tr chi" mang tnh sc lc, nhng tr chi khng mang nhiu qui tc; trong khi , ngi m c cc tr chi mang tnh qui lut hn (chng hn tr chi "v tay"), mang tnh kch thch s ch ca tr (nh tr chi "lc, rung cc chi").

NG Lc C BITC mt hc gi tng ni: "S hin hu ca ngi cha l v gi, l

mt ng lc c bit trong sut qu trnh nui dy con tr". Cho n

nay, ngi ta vn tha nhn tnh ng n ca cc quan nim truyn thng khng nh s tin tng ln nhau, s chn thnh trong tnh cm gia hai v chng l nhng mu cht quan trng nui dy thnh cng con ci. V trong trng hp ny, vai tr ca ngi b c ngha quan trng.

Trong hin thc cuc sng, con ci mong mun ngi cha mnh nhng iu g? Theo chuyn gia gio dc, nhng nguyn vng con ci thng mong mun hon c t pha ngi cha ca chng l: "Chu lun mong mun b c th ni vi chu hoc biu hin tnh yu i vi chu". iu cho thy, khi ngi b c th bc l trc tip tnh cm ca mnh vi con ci th ng thi iu cng biu hin rng anh ta rt t tin v lun c s ng h, khch l. C ngi cho bit: Trong mt gia nh on kt, nhng ngi b khi gp kh khn trong vic biu t tnh cm ca mnh th h thng c gng tm nhng cch khc biu l tnh cm vi con ci; chng hn, h c th vit th hoc gi bu thip cho cc con. Hoc c th ngi b l nhc s, bc l tnh cm vi con ci ca mnh, ng ta vit ring nhng bn nhc cho cc con mnh.

Mt phong thc khc m ngi b c th da vo biu l tnh cm ca mnh vi con ci l thng qua ngi m. Ni chung, khi b m thng xuyn bc l tnh cm ca mnh vi con ci th y s l mt trong nhng yu t gip tr yn tm v n nh hon v mt tm l, tnh cm.

Chng hn, mt ng b mua cho con gi ca mnh mt mn choi t tin, nhng sau pht hin ra rng c con gi ca mnh dnh rt nhiu thi gian choi vi chic hp ng mn choi . Nh vy l trn thc t, di con mt ca a tr, khng on gin ch l mt chic hp ng choi, m cn c th lm thnh mt to lu i chng hn. Cc ng b nn ghi nh* rng, tr lun nhn s vt vi nhng cch thc rt ring, mt chic xe y c th tr thnh mt con tun m, chic ging c th bin thnh c mt con tu v tr.

Mt ng b nh li, ng thng a cu con trai 4 tui ca mnh ti cng vin choi, hy vng nhng hot ng, tr choi trong cng vin s lm con trai c vui v v si ni hon. Th nhng, sau khi ng cng con trai xem xong mt mn biu din hun luyn bng cng vin th cu con trai ni: "Con xem ri, chng ta v nh i, b". ng b m tm trng "trn y tht vng", ch cn cch lng l dt con trai ra v. Trn ng v, ng cht nhn thy bo tng khoa hc. Nh rng mt ln trc, khi ng a con ti tham quan bo tng ny, cu b v cng thch th, th l ng quyt nh cng con tham quan bo tng mt ln na. Cu b vo xem bo tng v mc d khng phi ln u, cu vn t ra thch th v dng nh cn rt nhiu iu m i khm ph. ng b ny cn ni: "Khng nhng th, con trai ti rt ho hng chia s nim thch th ca n vi ti". Sau ny ng hiu ra rng, phi bit nhn nhn mi vic theo cch ca con ci, l con ng tr nn gn gi v hiu hon v chnh nhng a con ca mnh.

B l ngi cn bit a ra nhng quy nh, quy tc cho con ci. Chnh nhng quy tc, k lut s l mn qu ng yu nht, c gi tr lu di nht m mi ngi b mang li cho con ci mnh. Bt k l pht con 1 tun hay ch l cho con "nm mi" b pht thi th nhng hnh pht c ngha gio dc vn l hnh thc n cha trong c tnh yu thng v b ca b m i vi con ci. Tuy nhin, b m cn phi nhn nhn ht sc su sc v cc hnh pht m mnh p t ln cho con ci, nhng hnh pht c th khin tr cm thy ti nhc hoc v cm gic bt mn m dn n t tng chng i, phn khng. i khi do khng tinh t i vi nhng cm nhn ca tr, nhng hnh pht tng nh c ngha gio dc vi tr li tr thnh con dao "li ngc", phn tc dng khng ng c. V th, hnh pht khng phi p t con tr, hnh pht phi l cch con tr ghi nh* v rt ra nhng bi hc sau mi ln mc sai lm.

Ni tm li, vai tr nh hng ca ngi b trong gia nh l nh th no? Ngi b c vai tr v cng to ln i vi s trng thnh ca con ci. Mt y t trng coi nhng tr mc bnh nan y cho bit: "C rt nhiu ln, khi tr b au n n tt cng hay cn k ci cht, tr

thng c mong mun c gp b. Chng hn, mt b trai khi hp hi ni vi m rng nguyn vng tha thit nht lc ny l c gp b. Mc d c m bn, nhng r rng, vi cu b, ngi m khng th hon ton thay th vai tr ca ngi b. Khi c b bn cnh, con ci s thy c an ton v c che ch. V iu ny khng bao gi c th thay i c".

VAI TR CA NGI M TRONG GIO DC GIA NH

Ngi m c vai tr v cng quan trng trong gio dc gia nh. Ngi m khng ch l ngi sinh ra tr m cn l ngi c s nh hng to ln i vi s trng thnh ca tr. Vy vai tr ca ngi m c ngha c th th no i vi vic gio dc con ci. Chc nng ca h l g? H c nhng nh hng g i vi con tr? Lm th no tr thnh mt ngi m "hon ho"? Ngi m c cn nhng k nng c th no khng? Di y xin gii thiu nm k nng cn thit cho cc b m:

NM K NNG CHNH KHI LM M

1. K nng iu chnh hnh vi ph h*p v*i tng la tui ca con ci

hiu v vai tr ngha ca ngi m i vi con tr; chng hn, chng ta c th quan st cch thc m vui a vi tr rt khc bit vi cch khi tip xc vi nhng ngi ln khc. Nhng ng tc ca ngi m thng chm, rnh mch, gong mt biu l s u ym, tru mn, ging ni c nhp iu, kt cu r rng, lun c s ly i ly li. Tuy nhin, i vi em b, bt k ai, d khng phi l m ca em b th h vn c th iu chnh hnh vi ca mnh ph hp vi la tui ca em b. K nng thch ng nh vy s gip tr c th hp th c cc lng thng tin va , thch hp; hon na, cn mang n cho tr

nhng s kch thch hng phn.

Chng ta hy xem c im in hnh trong hnh vi ca ngi m - c im ny th hin trong nhng li m ni (nh vic hc cch ni ca tr), nhng ci gt u, lc hay nhng c ch, nt mt... Khi phn tch cc hnh vi ca ngi m i vi mt a tr 3 thng tui, ngi ta thy cc hnh vi ny thng c xu hng biu hin tnh lp li c qui lut v mang tnh kch thch i vi tr. Chng ta hy theo di ba loi hnh hnh vi sau:

Loi hnh hnh vi "phin on": Cc m thanh hoc ng tc on nht, thng ch ko di trong khong cha y mt giy. Cc m thanh v nhng ng tc ca c th u din ra cng mt lc, hnh thnh nn mt kiu hnh vi "phin on", ngn v mang tnh tm thi. Nhng hnh vi ny thng c m hnh tng i n nh l "bt pht - dng li", ngha l hnh vi bt pht din ra, sau mt thi gian rt ngn (cha y mt giy) th dng li - nh th l kt thc mt "phin on".

Loi hnh hnh vi "lin hp": y l s t hp ca nhiu "phin on" c ni dung v thi gian tng i gn nhau. Do s lp li lin hon ca cc m thanh hay ng tc ging nhau, trong nhng khong thi gian ngn tng t nhau, tr tip nhn mt cch hng th (c th ni mt cch khc l m thc ny kch thch tr tip nhn).

Loi hnh hnh vi "cc phin on c tc dng tng h c duy tr lin tc". S t hp ca mt lot "lin hp" s hnh thnh nn loi hnh hnh vi ny. Dng hnh vi ny thng ko di chng hai pht v trong khong thi gian ny, hnh vi ca ngi ln c gi mt tin tng i n nh; do s tp trung ch ca tr cng duy tr tng i n nh trong chng khong hai pht ny.

S phn tch trn y bao hm hai tng ngha:

Th nht: S phn tch ny ni ln rng ngi m mang li cho con "mt th gii c trt t rnh mch, r rng". Nhng tc ng, kch

thch trong tng loi hnh "hnh vi" ca m u c nhng tin c trng t thn, chng c sp t mt cch c trt t, khng hn tp. V th, qua tng mc loi hnh, tr n nhn cc "hnh vi tc ng" t m mt cch dn dn, c sp t u tin trc sau.

Th hai: S phn tch nh trn cng cho thy rng ngi m, khi tip xc vi con tr, c s iu chnh v hnh vi ca bn thn ph hp vi s tip nhn ca con tr nhng la tui khc nhau. Chng ta c th thy rng, trong giao tip thng thng gia ngi ln vi ngi ln, s lp li ca cc phin on hnh vi l khng xy ra. Tuy nhin, trong giao tip vi i tng l con tr, s lp li ny l cn thit v thch hp vi kh nng v iu kin tip nhn ca tr. Hon na, thi gian din bin ca mt phin on hnh vi do ngi m thc hin vi con ca mnh l rt ngn so vi trong tnh hung giao tip gia nhng ngi ln. Sau , thi gian ngt ngh gia cc phin on hnh vi i vi con tr cng cn duy tr lu hon so vi trng hp ca ngi ln. iu ny chng t rng ngi m, khi giao tip vi con nh, tha nhn nng lc tip nhn thng tin con tr l t hon so vi nng lc tip nhn thng tin ngi ln, v th ngi m c nhng cn nhc v iu chnh thi gian, tin thc hin trong hnh vi ca mnh.

2. K nng nhn ni gii thch cho con trNu nh ngi m lun b ng, phn ng tiu cc trc cc hnh

vi ht sc ch ng ca con ci th liu ngi m c th tc ng thc y qu trnh pht trin ca con hay khng? y l mt vn ng tho lun. Thnh thc m ni, ngay c khi ngi m "thun chiu" theo con ci th tn ch trc ht phi t ra vn l "v mc ch hng o cho con". S d ngi m c biu hin "thun chiu" theo con ci l v ngi m mun con ci c co* hi by t nhng hng th, s thch ca bn thn con ci. Khi thu hiu nhng s nguyn ca con, ngi m hy bn cnh to iu kin gip con pht trin, thc hin nhng iu mong mun . Bng phng php ny, ngi m cho con mnh c hi c "la chn" (m khng phi l s p t ln

con ci), tip s l un nn, c th tin hnh bnh lun, chng minh,

gii thch, cng con tho lun...

Ngi m phi lun ch v nhanh nhy nm bt nhng xu hng s thch, hng th ca con tr. Trn c s , m cn "iu tit" v "ho nhp" cng nhng s nguyn ca con, to nn mt khng kh "m con cng chung mong mun thc hin cng vic ...". Tuy nhin, y c th coi l kt qu sau khi thc hin thnh cng bc th nht:M xc nh tiu im l hng th ca con. Sau , m kch thch, pht trin nim hng th con; chng hn vi mt mn choi - Khi choi ang nm ngoi tm vi tay ca tr, tr trng thy v bt u c nhng du hiu ch n chi , m nn cm chi ln tay, gi tn ca chi, c th m t nhng c im ca chi, biu din nhng cch thc "chi" c th chi . Mt v d khc nh vic tr lun lng nghe v bt chc nhng li ni ca ngi ln, nht l ngi m. V th, nhng li ngi m ni ra phi lun chnh xc, khng th l nhng pht ngn ty tin. Li ni cn i lin vi hnh ng; chng hn, khi tr trng thy mt con ch con, ngi m pht hin tr bt u t s ch ca mnh n "con ch" - tc l tr c c mt "s t m" nht nh vi s vt ( y l "con ch"); lc , m nn a ra mt "bnh lun", v d ni vi tr: "Con nhn ka, con ch con d thng khng?". Bng cch y, ngi m gip con thc hin vic "kt ni" gia m thanh v hnh nh, t tr hc c mt "t vng" tng ng.

3 . K nng giao lu gi a m v conD mc , tn s giao lu gia m v con nhiu hay t th trong s

cc "ln" giao lu , nht nh cng c nhng c hi - nu ngi m bit tn dng cc c hi ny th s pht huy vai tr "h tr" con ci. Tuy nhin cn lu l, trong nhng tnh hung nh th, khi hnh ng ca m c tc ng trc tip, lin h mt thit n hnh ng ca con th m cng khng c p t, c on p buc hnh ng ca con.

V d nh, ngi m mun hng s ch ca con n vt no

, cch thc c bn nht l ch vo vt. Tuy nhin, i vi tr,

hnh vi Mch tay" l gii s vt c th tr thnh l mt trong nhng phng thc giao lu x hi th cn thng qua mt thi k pht trin. Hay ni mt cch khc, nhn bit v thc hin c hnh vi ch tay 11 gii vt, tr em - trong thi gian t o n 1 tui - phi "hc" v phng thc "hc" ca b bt u t vic nhn theo ngn tay ch ca ngi ln. Hai nh nghin cu Catherine Murphy v Vida Misael pht hin nh sau: Cc b m c con 6 thng tui rt t dng tay ch vt ny, vt kia thu ht s ch ca tr. H thng em vt n trc mt tr hoc a tr n trc vt, hoc thm ch c th dng mt m hiu c bit, gip tr lm quen vi vt y. Chng hn, m ngi trc mt tr, nh nhng nm ly tay tr, sau dn dn hng ngn tay tr v pha vt, cng tc l hng s ch ca tr v pha vt. i vi tr ln hn mt cht, ngi m nn bit la chn thi im "gii thiu" vt vi tr. M cn ch quan st chc chn rng tr khng b hp dn bi mt vt khc (khng b phn tn s tp trung n mt i tng khc). Sau khi thc hin hnh ng "ch tay" n "i tng", ngi m nn quan st xem tr c thc s "thc hin" theo ch dn ca mnh hay khng.

C th thy, trong qu trnh giao lu m v con, ngi m nn tch cc tm hiu qu trnh hnh vi ca tr (t vic bt u ch n i tng, c ham mun thc hin hnh vi n vic bt chc theo ch dn ca m v thc hin hnh vi...). Trong khi va ch dn va quan st nm bt xu hng hnh vi ca con, m phi lun lun tm cch iu tit hnh vi giao tip ca bn thn, mc ch l lm sao qu trnh giao lu m con c thng sut, ph hp vi s tip nhn ca tr m vn bo m vai tr hng o ca ngi m.

4. "K nn g" nghim khc v*i con trTrong mt s tnh hung, ngi m phi ht sc quyt on. V d,

khi ngi m yu cu con lm mt vic g , ngi m c khi ch mt cht khng quyt on th con tr c th lp tc khng thc hin vic c yu cu. iu ng ch l, trong my "k nng lm m" c

trnh by y th k nng ny dng nh c mt ngha khc bit ring. Nhiu ngi quan nim rng vai tr - k nng ca ngi m nn l "mt chiu", tc l u ym, chiu chung con ci, nh nhng ch bo dn dt, lun ng v pha con ci... Vic khng ch, p buc, nghim cm... i vi con ci c coi nh nhng biu hin "i ngc" vi chc nng ca ngi m, l nhng hnh vi mang tnh "gy p lc" ln tr. Tuy nhin, cc quan im ph bin hin nay cho rng ngi m vn cn c k nng "nghim khc" ny, do s to nn "tnh hai chiu" trong chc nng ca ngi m.

Mt ngi m ni vi con gi (2 tui): "Con mang ci np ny y ln chic gi cho m". Ngi m a ra yu cu v hiu rng con gi 2 tui ca mnh hon ton c kh nng thc hin vic lm trn. Ngi m nhn mnh t "ci np" (trong li ni) v ng thi ch tay v pha "chic gi". Tip theo, ngi m dng li mt cht - y l khong lng ngi m "kim tra" xem con nm bt c vn hay cha. Chng hn, khi a con tin n v cm ci np (chng t con hiu v chp nhn thc hin yu cu ca m) th ngi m mi tip tc a ra cc ch dn (chng hn, con phi y ci np nh th no, t n ra sao...). R rng l, a ra mnh lnh i vi con v con nghe theo cc ch dn ca mnh, ngi m phi quan tm n thi cng nh tin hnh vi ca con, qua tng bc c iu chnh linh hot.

Trong mt s trng hp c bit, ngi m tuyt i khng th dng nhng li nh nhng, chm ri yu cu tr thc hin hnh vi. Chng hn, khi tr sp lm mt cc nc, ngi m cn c mt ging cnh bo (m lng cao, ngn gn) sc thu ht s ch ca tr. nhng tnh hung ny, hnh ng cn thit nh trn ca ngi m cng th hin k nng "nghim khc" ca m i vi con. Chng ta c th thy, trong tnh hnh bnh thng, ngi m "giao tip" vi con s l vi thi nh nhng, u ym, nhn ni - vn l nhng c trng truyn thng v hnh vi ca m i vi con. Nhng khng v th m trong chc nng lm m khng cn n k nng "bit nghim khc, quyt on" vi con tr.

5. K nng th o n g yu con trTh no l tnh yu ca mt ngi m? Bng cch no biu hin

c tnh yu n vi con ca mnh? Yu thng con liu c th on thun ch l ca ht cho con nghe, v v, u ym con hay khng? Ngi m coi con ci nh mt phn c th ca mnh. Mi nim vui, s thch hay au kh ca con, ngi m u c kh nng cm nhn v thu hiu. Khi con thnh cng, iu cng l nim vui ca m, bi v cng chnh l thnh cng ca ngi lm m. Khi con tht bi, ngi m cng s c cm gic nh chnh bn thn tht bi.

Ngi m c nhng nhn thc nh th l v cng quan trng. Tnh yu l tnh cm mc cao, n l mt tch cc ca tnh cm, nhng n cng bao hm c biu hin tiu cc - v khi chuyn v chiu tiu cc, tnh yu tr thnh "cm hn". Ni nh vy chng ta c cn c hiu v sao mt ngi m tha thit yu con cng c khi tr nn phn n tt bc i vi chnh a con thn yu ca h.

Yu con ngha l lun t k vng, mong mi con. Nhng "yu" cng l nhng "thin kin". Khi qu yu con, mt b m cng c th ny sinh "lng ghen t" nu c ngi mun chia s vic quan tm n con (th m i vi nhiu b m, h coi l "c quyn").

"Yu" cn c ngha l rt nhy cm vi con. Khi yu con, ngi m lun khng ngng "gia tng" nhng hiu bit ca mnh v con (tc l rt nhy cm vi nhng thay i con). Ch vi s nhy cm, ngi m m i c th ng iu vi nhng tm trng tnh cm, cch suy ngh, quan im ca con. Tuy nhin, v s nhy cm ny, khng phi bt c "tnh m thng con" no cng c th t n c - iu ny cn tu thuc bn thn nng lc nhn thc, cm nhn ca mi ngi m.

Tnh yu khng phi l mt th m h, hoc khng ch l mt tnh cm "m p tnh ngi". N c s biu t r rng, c nhng nh hng trc tip n con tr. Nu tnh cm m con l tt p, ngi m s lun cm thy vui v, cm thy mong mun c quan tm n con, theo st tng bc i ca con (mt cch hon ton t nguyn v an

nhin). i vi tr, tnh yu ca ngi m chnh l th ngn chn "khng kh lnh m, t nht" s khng bao gi xy n vi con tr.

X Y DNG MI QUAN H M - CON TT PCon gi n tui dy th rt cn c vai tr ca ngi m bn cnh.

Trc ht, v cng l phi n, con gi s d dng nhn c s cm thng v ng cm t pha m. Ngi m do tng tri qua nhng giai on pht trin tm sinh l nh con nn c nhiu iu kin thun li gn gi vi con. Quan h m v con gi trong giai on ny s t n s th nghim su sc v l co* s tip tc duy tr v sau. Khi con gi n tui trng thnh, m v con vn gi mi quan h mt thit ny. Hoc c th ni khi con gi trng thnh, ngi ta c th nhn thy con hnh bng ca ngi m!

Thi k ny, con gi mt nhiu thi gian tm hiu th gii ni tm ca mnh v thit lp quan h su rng hon vi th gii bn ngoi; ng thi l giai on quan trng trong vic xy dng c tnh, nhn cch. Ngi ta quan st thy rng, trn thc t, chnh giai on ny, quan h gia m v con li thng khng "m thun". Lc ny, ngi m bc vo tui trung nin, p lc cng vic v tui tc lm cho h khi phi i din vi nhng phc tp v tnh cm, v cc nhu cu, s cm thy "lc bt tng tm". Nu ngi m khng ch su st n con gi thi k ny, con pht trin mt cch "t do" th ch trong mt thi gian ngn, mi quan h gia m v con s dn dn c "khong cch" v mt dn s ho thun tt p trc ; thm ch, nhiu khi ngi m c th gy ra nhng tn thoTig v tm l tnh cm cho con gi ca mnh.

C mt thc t l, khi con gi bc vo tui dy th th li l lc ngi m phi i din vi tui trung nin (cng c ngha l lc chia tay vi thi k thanh xun). Thc t ny, xt ring phm vi bn thn ngi m, ngi m b nhng sc p khng nh. Nhn nhn thc t ny l cc b m cng hiu r hn tnh cht kh khn thc hin vai tr "lm m" ca mnh trong thi k con gi n tui dy th. Cho

d ngi m c nhng kh khn, sc p ring ca bn thn nhng r

rng l con gi - giai on ny - rt cn n m, cn s gip , ch dn v tnh thng yu ca m v thc t l trong gia nh khi , cng cn c mt ngi m "bn lnh".

Cc nghin cu tng kt rng thng thng quan h gia m v con s xy ra mt trong ba tnh trng sau:

1. Bo v qu m cC nhng ngi m do qu yu thng con m dn n hnh vi

"cng iu" tnh cn thit ca vic "bo v" con ci. Chng hn, vi nhng ngi m nh th, h quan nim rng c l vic lin quan n con th l iu h trng nht. Ngi m nhn ra nhng kh khn v nguy him ca con gi khi tui dy th nn c gng gip con, bo v con trnh khi mi "ri ro" (c th xy n). trng hp ca loi hnh mi quan h ny, hu qu l ngi con tr nn "thiu t tin". Do ngi m gi gn con qu mc, nn con gi khng c c hi rn luyn kh nng t v, kt qu l khim khuyt v s t tin v nng lc t gii quyt nhiu vn tng t sau ny.

R rng l mi quan h ny cn c iu chnh. Ngi m phi ch n vic gip con xy dng s t tin, tinh thn trch nhim; ng thi, dy cho con bit cch t bo v mnh, khng nn cho tr bc ra x hi m cha c trang b y nhng kin thc cuc sng cn thit (bao gm nhng hiu bit v chnh tm l tnh cm bn thn cng nh cc vn x hi khc).

2. M c k bung xuiNgi m ch quan tm n bn thn mnh m khng h n

con ci. Nhng ngi m ri vo tnh trng nh th thng v l do n tui trung nin, hoc gp qu nhiu p lc (nhng kh khn trong s nghip hay v tui tc, sc kho) nn khng quan tm n con ci, thng "mc k" con ci "tho sc lm nhng g chng thch", "ct

sao ng lm phin n m!".

"Phng thuc" cho trng hp ny l s cng c lng t tin ca bn thn ngi m. Chnh nhng khng hong giai on ny lm mt i s t tin vn c; do , mt i cn bng cuc sng, trong bao gm c vic sao nhng vai tr quan tm chm sc con ci.

Ngi m nn nhn thc rng: th nht, nui dng con ci trng thnh l mt cng trnh v i ca cha m; th hai, qu trnh nui dy con ci cng chnh l qu trnh t gio dc, o luyn bn thn mnh. Khi bn nui dy con ci thnh cng, bn khng ch c c mt thnh cng trong i sng, bn cn thnh cng vi chnh con ng i n hon thin mnh!

3. La chn nhng iu tt nhtNhng ngi m ny dnh ht mi s quan tm ch bo cho con

ci, trnh cho con nhng "sai lm" khng ng c. H l nhng ngi rt t tin, c mc tiu, l tng sng r rng. H khng phi l tup ngi quan nim con ci l noi k thc hoi bo ca bn thn theo kiu yu cu con ci phi thc hin bng c nhng iu b m chng cn dang d (trong s nghip). Nhng ngi m ny hiu bit v tm l con ci v nhn thc r rng vai tr ca mnh l ngi hng o, gip con. Trn ngha ny, h l ngi bn thn thit ca con ci, ngi bn lun i cng con trn sut qung ng i.

v mi quan h gia m v con, chng ta cn c th lit k ra rt nhiu v ni chung s phn nh "loi hnh mi quan h" ch mang tnh tong i. Trn y, chng ta ch i vo tm hiu mt quan h m - con c trng (quan h m v con gi) trong mt giai on pht trin c th ca con ci (con gi tui dy th). Tuy nhin, qua s phn tch trn, chng ta cng thu c t nhiu nhn thc hu ch trong cch ng x v gio dc con ci. y l nhng gi thit thc cc bc lm cha lm m c th thc hin thnh cng hon trn con ng "n vi nhng a con thn yu ca mnh".

CHNG 3:SU TRCH NHIM LN

CA CHA M

Ni vi con MCon gii lm!" l mt quan nim gio dc mi m. Cc bc phu huynh cn nhn nhn v iu ny. u tin, khng ngng hon thin mnh, nng cao t cht tng hp ca c gia nh, mang li cho con ci mt mi trng pht trin lnh mnh, mc tiu con ci trng thnh, sc mnh thch ng vi x hi v tr thnh nhn ti kit xut cho t nc.

TRCH NHIM : TO RA KHNG KH GIA NH HO THUN, TT P

Cha m to cho con ci mi trng gia nh tt p, con ci c ln ln trong khng kh gia nh trn ngp tnh yu thong - l iu kin thit yu cho s pht trin trng thnh lnh mnh ca con tr.

Khi tr trng thi vui v, thoi mi, tr nh c tng cng, s lin tng phong ph, kt qu hc tp tng tin, k nng cuc sng c pht huy. Cha m nn dy cho con ci bit i din vi bn thn, nh gi chnh xc bn thn mnh, gip con xy dng tinh thn trch nhim v hc tp nhng tri thc uyn bc v cuc sng.

" l mt ngy bnh thng nhng i vi cu b th khng phi l bnh thng. Hm y c ba tit hc vn. Cu hc sinh tiu hc Khi Minh h ngh n nhng tit hc vn l li thy s hi, chn nn. M cu k: "Tra hm , n b hc v nh, dng iu trng rt kh s, ni th no n cng khng chu n trng na".

Sau , ngi m tm hiu s vic v bit rng, th ra cu b khng thch hc mn vn. L do ca cu on gin l: "Thy gio dy vn qu nghim khc." Trc , c ln cu b cha hon thnh bi tp nn b pht phi vit li nm ln. Ln khc, v trong lp ni chuyn nn cu b b pht ng cui lp sut c tit hc. Thy gio t ra quy nh, bi tp v nh vit sai mt ch pht vit li 20 ln, trn lp nghe ging vit sai mt ch pht vit li 50 ln. Vi nhng p lc nh vy, cu b t vic s thy gio m dn dn dn n s v sau l chn ght mn hc ".

Theo quan im gio dc truyn thng: "trng pht" l cn thit v rt quan trng. C chuyn gia nghin cu pht hin ra rng: cc trng tiu hc nng thn, hin tng gio vin pht hc sinh l ph bin; thnh ph, tuy c t hon nhng hin tng pht hc sinh nh (bt ng hoc vit li bi tp) nhng vn khng phi qu him.

Phng php gio dc bng "hnh pht" tng nh rt n gin nhng thc t gy ra nhng tn thng v tm l i vi con tr.

Mt hc sinh hc ting Anh vo loi kh, thnh tch mn ting Anh ca cu rt ng t ho. Th nhng, mt ln, do thnh tch thi hc k ting Anh ca cu khng c nh mong i, cu b lp tc b thy gio dy mn hc ny a ra trc lp ph bnh. Kt qu l khng hiu cu b c tip tc tin b hn v mn ting Anh hay khng nhng t sau s vic , cu b thnh ra "c cm" vi thy gio, sau l bt dn hng th vi mn ting Anh - mn hc m trc y cu vn rt yu thch.

Cc chuyn gia gio dc cho rng, k vng qu nhiu, bo v con qu mc, qun l qu nghim khc... tt c nhng hnh vi ny u c nh hng tiu cc n kh nng t nh gi bn thn ca con tr.Con tr tr nn nht nht, khng t tin, hoc trng hp xu hn l tr thnh hung bo, khng bit kim chbn thn.

S t tin l im ni bt trong tnh cch ca tr. Nu tr thiu t tin s rt kh t c thnh cng trong hc tp, cng vic, v ngay c trong vic cm nhn hnh phc cuc sng. Cha m v thy c gio trong khi gio dc tr nn la chn nhng bin php tch cc, cn phi gip tr pht huy nhng u im, mc tiu l xy dng v pht huy s t tin, s vng vng ca con tr trong cuc sng.

Trong cu chuyn v cu b Khi Minh chn ght mn hc ng vn k trn, c ngi hi cu rng: "Nu chu l thy gio, chu s x l nh th no khi cc hc sinh vit sai?" Khi Minh tr li dt khot: "Vit sai th chp pht ch sao!". Ngi kia li hi tip: "Th vi cc hc sinh khng tn trng k lut th nn th no?", vn thi dt khot, cu b ni: "Ai khng chp hnh k lut b bt tai!"

Nhng li ni tng nh "n gin" ca tr c th lm cho chng ta phi suy ngh khng t. Chng ta thy rng, thy c v cha m l nhng ngi trc tip nht trong vic to lp khng kh sng "tch cc" cho con tr. Khi p t mt iu kin "kht khe, c on" vi con tr

th nhng biu hin tiu cc tr l r rng - nh trng hp ca Khi Minh, ban u l "s hi" (thy gio v mn ng vn), tip n l "th hn" v "c mun" thc hin "nhng hnh vi (c on, kht khe)" ging nh cc em tng b i x.

Ni v iu ny, chng ti li nh n mt cu chuyn khc nh sau:

"Vng Mu l mt sinh vin i hc. C gp v quen mt bn hc tn l Hiu ng. Gp "ting st i tnh", c gi Vng Mu yu Hiu ng ngay t ln u gp g. Nhiu ln Vng Mu vo khu k tc x sinh vin, noi ca Hiu ng, c c "lng chng nn n", c khi n na m mi ra v. Cc bn s s c nhng nh hng khng tt hoc b nh trng pht hin, khin trch nn c gng khuyn ngn, song Vng Mu nht nht khng nghe. Mt ln, Vng Mu c "dng dng" trong k tc, mi n na m cha v, hai ngi bn hc, khng cn cch no khc, dng v lc cng p a c v nh. Tuy nhin, khi a bn v n nh, hai ngi bn hc ny li b chnh b m ca Vng Mu ln ting qut nt. "L lun" ca h l v m "con trai" trn trng "d d con gi nh lnh", khin cho con gi ca h mi "mi vui" khng chu ra v.

Tuy nhin, nguyn nhn c bn khin c gi Vng Mu khng chu v nh l g? vn khng ch l chuyn c "quyn luyn" tnh cm vi Hiu ng. Mu cht ch trong gia nh ca Vng Mu lun xy ra mu thun, nhng xung t gia b v m, gia b m v con ci. Khng kh gia nh "m m" khin Vng Mu - khi gp Hiu ng, c b t coi nh l mt "cu cnh" v tnh cm, mt "ci c" "khng phi tr v nh".

Cu chuyn t ra trc mt chng ta mt vn : Liu nhng bc lm cha lm m c tng suy ngh mt cch cn thn v trch nhim ca bn thn trong vic to dng khng kh gia nh lnh mnh cho con ci hay cha?. Vi nhng trng hp nh ca c b Vng Mu, trc khi cha m " mi ti li" ln "nhng ngi bn hc d d con gi

nh lnh, hoc trc khi h c th trch mng c hnh vi sai phm ca Vng Mu (i choi khuya khng v nh) th iu cn thit hon l phi kim im li bn thn mnh, cn suy xt xem nu nh con ci khng mun tr v nh th bn thn ngi nh - gia nh c iu g khin cho con ci "khng mun tr v nh" hay khng?

Gio dc l cng vic lm cho ngi gio dc v ngi c gio dc tr nn hon thin hon. Nu khng c s ch ng ca cha m th rt kh c nhng a tr ch ng v pht trin tch cc. Ngoi ra, vi s pht trin ca x hi, cha m cng nn "cp nht thng tin", tip thu nhng quan im thi i, khi bn thn cha m khng b lc hu trong s gio dc con tr, th nhng sn phm gio dc ca h - nhng a con ca h m i c th tr thnh nhng thnh vin x hi khng tt hu v bit tin ln kp thi i.

Hy to cho tr mt mi trng gia nh lnh mnh, con tr pht trin v trng thnh lnh mnh. Tng lai mai sau ca cc con bt u t vic to dng ca cha m ngy hm nay.

TRCH NHIM 2: HY TR C HNG MT NN GIO DC CHN CHNH

"Nu tng tri qua mt cuc sng mun mu mun v (c cay ng ngt bi), th gio dc s gip chng ta hiu v gi tr, ngha ca cuc sng; nu tng sng trong tp th th gio dc dy chng ta sm nhn thc v nhng g l cn thit trc tin, hon na cng dy chng ta bit cch yu thong chia s vi nhng ngi bn cnh; nu tng c cuc sng yn bnh th gio dc gip chng ta nhn thc rng, ho hp v tinh thn l iu v cng quan trng. Nu trong lng cm thy khng yn n, th l nh hng ca s gio dc sao nhng vic "km cp" chng ta v phong din iu chnh tm l tnh cm thch ng vi cc iu kin, mi trng mi; nu chng ta cm thy cuc sng vn mun mu mun v kia l chn nn v v, th l v gio dc cha cung cp cho ta nhng mn cm linh hot trong phn ng trc

cc bin chuyn v cng phong ph ca cuc sng; nu chng ta sng ch k th l v gio dc qun lng vic dy tri thc v cuc sng tp th (chng hn yu cu cn tm hiu ngi khc); cn nu chng ta khng bit rng ang sng trong mt x hi dn ch, con ngi l ng qu, bt k phn bit mu da, chng tc, huyt thng, th ci iu cn bn ca gio dc tht bi hon ton. "Trn y l nhng hnh dung c th ni l v cng ngha v ci gi l "mt nn gio dc chn chnh".

Vy nh th no s l mt nn gio dc chn chnh? C th rt kh a ra mt s miu t y nht, nhng chng ta c th khng nh rng: Nu mt ngi cha bao gi c cm nhn ca nhng giy pht huy hong, cha bao gi phi suy ngh mt vn kh khn, cha bao gi xc ng khi c mt bi tho* hay mt cu chuyn, cha bao gi c iu g c khc ct ghi tm... th ngi y cha tng bao gi c c s gio dc tt p, chn chnh.

Nh th, khng c mt s gio dc chn chnh no c xy dng trn s khinh mit v k th; cng khng c mt s gio dc no c coi l chn chnh nu c s ca n l cc hnh pht v nhng iu x mng. "Chn chnh" ca gio dc ch c th xy dng trn c s ca s tn trng v tn nhim; trn c s ca s khoan dung v nhng tin tng lc quan.

TRCH NHIM 3: QUAN TM, CH DAN v k p THI GIP CON TR

Hy tr ch ng trong hc tp - iu ny i hi cha m v thy c cn s hp tc mt thit; nn gip tr thm d, tm hiu, khm ph, gip tr i t sch v bc n x hi; gip tr hc c cch la chn hp l v bit tin v pha trc. Chng ta hy tm hiu v d di y c th rt ra nhng ngha trong s gio dc.

B m Khang Thng ly hn. Cu b phi sng vi ng b ni t nh. n lp 3, Khang Thng lun l hc sinh gii ca lp. Tuy nhin,

khi sang u lp 4, Khang Thng bt u c nhng biu hin sao nhng hc tp - cu b thng xuyn khng lm cc bi tp v nh. Thy gio tm n gp v trao i vn ny vi ng b ca Khang Thng. Sau nhng "bi ri" ban u, ng b Khang Thng quyt nh trc tip hi v tm nguyn do t chnh cu b. L do cu b trnh by l v nhiu bi tp cu bit lm nn khng mun lm li, hon na d khng lm nhng bi tp ny, cu vn c th qua c cc k thi v quan trng nht l nhng bi tp phi lm qu nhiu, cho d c c gng cng kh m lm ht c. ng b ca Khang Thng chm ch lng nghe mi l gii ca chu m khng a ra bt k phn bc no. Cui cng, ng ca Khang Thng yu cu cu b tr li cho c ba cu hi: T, Theo chu, trch nhim c bn ca hc sinh l g? 2, Chu tng nhn danh hiu "hc sinh gii 3 nm lin" lm g? 3,Chu thc s kin thc khng cn lm bi tp, thm ch l khng cn i hc na hay cha?.

Khang Thng suy ngh mt hi, ri tr li ng ni: "Chu s lm b li cc bi tp b thiu. Nhng chu mun hi thy gio xem c th thay i hnh thc ca cc bi tp v nh hay khng?". Sau , ng ni Khang Thng ch thn a cu b n gp thy gio, cu t ni ln nhng nguyn vng v l do ca bn thn. Bng cch y, khng ch pht huy c vai tr hng dn ca gia nh, tht cht mi quan h mt thit gia gio dc gia nh v nh trng m iu quan trng l tr pht huy tnh nng ng, sng to bn thn.

Qua v d trn, chng ta c th thy, gio dc l mt qu trnh vn ha - tm l, thnh qu ca n l s trng thnh v pht trin ca mt 11 tng - nhn cch ( con tr). y, chng ta s dng li bn k hn v gi tr "vai tr ch dn ca cc bc ph huynh". "S ch dn" nn c hiu theo my ngha sau:

1 . Gio dc phi c nh hu**ng v mc tiunh hng v mc tiu l mt trng tm ca hot ng gio dc.

Tt c hot ng gio dc u trc tip hay gin tip i n mt

mc ch gio dc nht nh. Mc ch ca gio dc l gii quyt mu thun gia s pht trin ca c nhn vi nhng i hi ca x hi trong mt thi gian v khng gian xc nh. Do vy, gio dc phi c nh hng v c mc tiu.

2. "Ng i dy" c trch nhim v o l v*i s trng thnh pht trin ca "ngi *c dy"

Hc sinh l nhng c th c tnh cht "c th iu chnh". Hc sinh lun cn c tip thu "gio dc". Trn ngha ny, gio vin c vai tr v cng quan trng. Gip tr nhn thc v khng ngng t hon thin cc gi tr bn thn, c thc v ch quyt tm theo ui mc ch cuc sng - va l nhim v ca ngi gio vin, cng l nhng trch nhim c ngha o l to ln.

3. Ngi *c gio dc c s t do v phi *c tn trng v nhn cch, "ch dn" khng c ngha l "p buc", "c ng p"

Tn trng nhng s thch t do v c tnh ca con tr khng ch l iu kin xy dng nn gio dc chn chnh m cn l tnh quy nh trong ni hm gio dc. Khi ni gio dc l "mt s ch dn mang tnh gi tr" th iu c ngha ni v cc hot ng ch dn nhng mun ch quan ca ngi c gio dc, n bao gm vic "la chn" gi tr v "d kin" gi tr (ca ngi dy s truyn cho ngi hc). Chng hn, nh th no l con ngi hon ho? Nh th no l mt cuc sng hnh phc? Nh th no l mt nhn cch cao c? Nh th no l tri thc c gi tr?... Nhng iu ny "ngi dy", trn c s nhn thc ca bn thn, i chiu vi nhng s nguyn ca "ngi hc", t hot ng gio dc mi c thc hin.

Ngy nay, trong gio dc, ngi ta khng n thun da vo "thi c" nh gi, la chn v o thi nh cc phng thc trc y ca nn gio dc c. Cc h thng "nh gi" ngy nay tr nn rng ri v a dng hn, ngi ta ch n vic khch l hng th hc tp v

nng lc t ch trong hc tp con tr hon l ch nhn vo nhng "im s" trong thi c. Vic nh gi i vi con tr c th nhn nhn t tnh tch cc trong hc tp, a tr c hng th say m vi hc tp khng, chng c ch ng vi vic tm ti tri thc mi khng, chng c say m cc hot ng thc hnh thc tin khng, c chu kh t duy v sng to khng, c kh nng kim sot trong hnh vi, c tinh thn hp tc, c bit quan tm n nhng ngi xung quanh hay khng?...

Do vic qu c nung chiu, mt s tr hnh thnh thi ch k; c bit hon, mt s tr c u im ni bt mt lnh vc c th ny sinh lng kiu ngo, coi thng bn b khc km hon mnh... Trong nhng tnh hung nh th, cha m cng cn c trch nhim v "ch dn, hng o" i vi con tr. Cha m khng nn cho rng "ch k", "t kiu" tr l nhng tnh nt "sn c" (chng hn "tc li" cho rng: N vn vn th, ai m bo c!). tr, l nhng nhn cch "c th un nn" v "cn c un nn". V th, bt lun i vi vic hc hnh ca con hay trong nhng hnh vi ng x thng ngy ca con, cc bc lm cha m u phi ht sc ch bo ban, ch dn - cn phi tinh t phn bit gia s ch dn, hng o vi vic tn trng c tnh con tr, phn bit gia s ch dn, hng o vi vic p buc, cng p con tr.

TRCH NHIM 4: NNG CAO KH NNG T CH TR

Tr ln ln v dn dn m rng thm nhng nhn thc v th gii xung quanh. Cha m l ngi thng xuyn cn bi dng, nng cao nng lc quan st ca tr, hon thin hnh vi ca tr. Cha m nn to iu kin tr c tham gia cc hot ng bn ngoi gia nh, gip tr m rng hiu bit, tm nhn. Ngoi ra, cha m cng cn nhanh nhy nhn bit nhng bin i tm l con tr. Khi con ci ln hon, s gip ca cha m nn l: Hy con ci t lm nhng cng vic ca mnh, ng vin, khuyn khch con tr, khng phi l mt kiu "lc quan ch ngha" m cn to cho tr tinh thn lc