Azerbaycan Milli Elmler AkademiyasmmIqtisadiyyat institutu /

Azerbaycan Respublikasi Tehsil NazirliyiBaki Biznes Universiteti

«AZBRBAYCAN RESPUBLIKASINDAMILLi JQTiSADiYYATIN INKi^AFETDiRiLMBSi iSTiQAMBTLaRi»

MOVZUSUNDAELMI - PRAKTIKi KONFRANSIN

TEZIS- MATERIALLARI

26 may 2004-cii il

BAKI - 2004

MUNDaRICAT

/. LM.HuseynovaMiistaqil Azerbaycanda sosial - iqtisadi siyasat 32. i.M.AbbasovAzerbaycan, sosial - iqtisadi inkiçafin yeni merha-lesinda 143. A.A.NadimvAzerbaycan regionlannin sosial - iqtisadi inkiçafproblemlari 194.A.K. dlesgero vAzarbaycan Respublikasinm xarici olkolerle iqtisadi8laq8l8rinin semereleçdirilmesinin esas istiqametleri 225. d.Q.eiirzayevSosil - iqtisadi inkiçaf konsepsiyasi 316. S. Y.MusliimovAzarbaycanda sosial sigorta ve pensiya islahatlan 347. A.F.Musayev, S. Y.MemmadovaAzerbaycan Respublikasinda vergitutma ve emanatproblemlari 388. R.H.HuseynovBazar iqtisadiyyati çaraitinde iqtisadi siyasetinformalaçmasinda marketinqin rolu 449. A.$.$ekewliyevIxracm geniçlendirilmesi problemleri 4610. B.A.Xankiçiyev, V.F. dliyevOlke iqtisadiyyatinm inkiçafinda qiymetli kagizlarbazannm rolu va ustunliikleri 49ll.i.V.dlibayovTiirkiyya iqtisadiyyatinm dovlet bolmesindebazar islahatlan 5312. A.ÇafarovAzorbaycan milli iqtisadiyyatimn inkiçafinin esasistiqam8tl8ri 5613. Ç.Y.ebdiilsehmzadeIqtisadi - sosial inki§afin suretlendirilmesiniçertlondiran amillor ..60

619

14. M.X.HasenliMiiasir çaraitda budca - vergi siyasati vaonun takmillaçdirilmasi istiqamatlari 6215. P.M./jDKadueeJlH3HHr B MexaHH3Me pblHOHHHX Iipeo6pa3OBaHHHB A3ep6aHA»caHCKOH Pecny6nHKe 6516.A.B.AbbasovRegionlarda sahibkarhgin inkiçafinin siiratlandirilinosiproblemlari 6817. C.F.Axeepdoea3KOHOMHHeCKOe COTpyflHHHeCTBO

Pecny6nHKH c POCCHHCKOHHOBtie py6e»H 70

18. N.A.Agayev\Azerbaycan torpaqlan va onlann deoqradasiyayaugramasinm iqtisadiyyata tasiri '. 7419. Ç.N.ManafovSahibkarhqla bagh bazi yeni meyller haqqinda 8120. KP.SultanovaAzerbaycan Respublikasmin iqtisadi regionlarmininkiçaf istiqam8tlari 8321. Ç.S.ÇafarovMilli iqtisadiyyat va sahibkarhgin formalaçmasiproblemlari '. 8522. d.R.BabayevSiyasi iqtisadi va ekonomiksin iimumi VG farqlicahatlari 8723. Eyiip ZenginSahil va daniz çirkliliyi 8924. M.M.CaduzoeIlyTH MHHHMH3aitHH HanoroBBix nnaTe)KeH .. .•: 9425. TMdliyevAzarbaycan neft emah zavodlannda amak vaistehsal potensiallanndan samarali istifada edilmasiyollan 9826. Ahmet ErentokAzarbaycan inkiçafinda insan resurslannin rolu 10227. i.A.Memmedov, X.C.MahmudovaMiihasibat uçotunun beynalxalq standartlah vaonun tatbiqi zaruriliyi ; .'....... 105

620

28. S.A.dmirxanovMuzey pedaqogikasmda qarçihqh alaqalik 10929. Z.M.MammedovaRegionlann sosial - iqtisadi inkiçafinda kiçikbiznesin rolu 11230. S.H.RizayevaKiçik va iri miiassisalarin qarçihqh alaq8lariiqtisadiyyatin yenidan qurulmasi amili kimi 11"531. B.BJsgendarovBir sinif tam sinqulyator inteqral tanlik haqqinda 11632. V.X.ValiyevAzarbaycan Respublikasimn sosial - iqtisadiinkiçafinda islahatlarm rolu 118'33. E.d. OhmadovaRegional inkiçaf lahiyyolarinin hayata keçirilmasiva ma§gulluq multiplikatorunun ahamiyyati 12234. H.HTyceuHoea

e CB33H A3ep6añ^>KaHa B yciroBHaxnpeo6pa3OBaHHñ B SKOHOMHKe 124

35. K.A.SanyevAzarbaycanda regional sahibkarhgin inkiçafistiqamatlari 12636. Yadulla HasanliYoxsullugun azaldilmasi va iqtisadi inkiçaf uzra DovlatProqraminin yerina yetirilmasinda fiskal (vergi - biidca)siyasatinin istiqamatlari : 12937. N.H.OhmadovAqrar bolmanin inkiçafi arzaq bazanmn formalaçmasindamuhum amilidir 13138. Ogr.G6r.Ugur.Anf BolekTurkiyali iç adamlannin Azarbaycana yatinm yapmalanmnkolaylaçdinlmasi yollan 13339. V.e.KazimovNeft - kimya muassisalerinda marketinqin nazari - metodolojiproblemlari 13740. e.Q.Quliyev • •Sosial - iqtisadi strategiyamn hayata keçirilmasindo tikintiinvestisiya faaliyyatinin yeri va inkiçaf istiqamatl8ri 140

621

68. S.H.AbbasovaOJobalizasiya çaraitinda Azarbaycanin gomriik - tarifamaliyyatlannin dovlat tanzimlanmasi sahasinda innovativmexanizmlarin tatbiq edilmasi 22269. e.B.BlakbarovAntibohran çaraitinda idaraetmanin samaraliyi 22570. A.K.Fe3ajiOBaK Bonpocy o pernoHajibHOH nporpaMMe aeMorpa(|)HHecKoropa3BHTHH 22771. Z.N.Aslanov, K.B.TagiyevAzarbaycanda milli sigorta içinin taçkili problemlari .T..23072. H.O.AxyHflOBaPa3BHTHe counajibHOH c(})epbi B JleHKopaHb - AcTapHHCKOMperHOHe 23273. T.K.EaniHpoB, H.K.AracneB, P.M.A6flHeBBjIHHHHe COUHaJlbHO - 3KOHOMHHeCKHX (|)aKTOpOB Ha

ZieMorpa(|)HHecKyK) CHTyaunio ...23574. H.K.AracneBP0JIb COtlHaJIbHO - aKOHOMHHeCKHX ^SKTOpOB B MHrpaiJHH

HaceneHHa 23875. AT.HcKeHAepOBO6maa HHcneHHocTb HaceneHH» ceBepHoro A3ep6aña*aHa BnepBoñ TpeTH XIX BeKa .' 24276. A.A.AnneBa3KOiiorHHecKoe cocToaHHe peKH Kypti (AO BnaAeHHa B penyApa3) ' 24577. A.A.AbdullayevAzarbaycanda investisiyalann stimulla§dinlmasi 24878. E.H.HaciyevaAzarbaycan MEA-nm faaliyyatinin takmilla§dirilmasinedair .-...,25079. H.3.KapaeBCeneKTHBHaH no^epacKa pa3BHTHH pernoHOB 25280. S.B.RahimovaIstehsal vasitelarinin inkiçafina dovlat komayi 254

624

81. A.M.Ba6auiOB, 3 .Pa3BHTHe OTpacnH o6pa3OBaHHa A3ep6añ/i)KaHCKOH Pec-

t ny6nHKH B ycjioBHax npoBe^eHHH SKOHOMHHCCKHX

pe4)opM 25682. K.M.H6parHM0BMexaHH3M ynitaTbi HJJÇ 25983. T.P:Ha,n>Ka<|)OBaP0JIb H 3HaneHHe 3aHflT0CTH B pblHOHHOH 3KOHOMHKe 26284. H.M.MycTacJiaeBaIIpo6jieMbi HHTerpaijHH A3ep6añ/i:^aHCKOH PecnySjiHKH B

e^j^HapoAHyio 3KOHOMHHecKyio CHCTeMy 26485. Z.O.Bagirova, X.C.MahmudovaMiiassisalarin faaliyyatinin bazar iqtisadi talablarinauygunlaçdinlmasi 26786.1.T.QuliyevaMaliyya munasibatlari va pul resurslanmn formalaçmasi.. .26987. M.O.BhmadzadaSahibkarhgm inkiçafinin iqtisadi, taçkilati va huquqitanzimlanmasi problemlari 270

8. C.A.MycTa(f)aeBaB3anMOCBH3b npe^npHHHMaTejibCTBa B cHCTeMe arpo6H3Heca c

pyrHMH c<J>epaMH AeflTejibHOCTH 275

89. M.R.ResulovaMiiasir aila demoqrafik inkiçaf prosesi 27890. E.C.MaMeflOBaIlpOrHO3HpOBaHHe KaK OCHOBa Bbipa60TKH KaApOBOH

CTpaTeraH '. 28191. A.A.Ca^apoBa

mjDopMaijHfl H aKOHOMH^ecKaa CHCTeMa .28492. r.A.FacaHOB •POJIB npot|)eccHOHajibHOH no^roTOBKH B noBbimeHHH KanecTBapa6oneH CHHBI 287

93. M.T.CaMe^OBa .IIoBbiriieHHe KOHKypeHTOcnoco6HocTH xceHCKoñ pa6oHeñCHJIBI Ha pbiHKe Tpyga ; . . . 290

625

120. C.A.ismayilovaVergi budcanin tanzimlanan galirlari 364121. A.A.HeybatovBiidca - vergi siyasatinin samarali taçkili 366122. A.M.BliyevBaladiyyalarin maliyya problemlarinin halli regionlannba§hca inkiçaf istiqamati kimi '. .368123. T.9miraslanovaAzarbaycan emal sanayesinda strukrur dayiçiklarinin bazimasalalari 370124. T.V.MusayevSanaye mahsullarmin keyfiyyatinin yiiksaldilmasi 371125. S.X.NabiyevaRegionlann sosial - iqtisadi inkiçafinda elmi - texnikipotensialdan istifadanin suretlandirilmasi masalalari 373

' 126. T.A.MaMe,ziOBaPojib pa3BHTHa Manoro 6n3Heca B peuieroiH npo6neM

3aHHTOCTH 376127. P.S.HfosanovBhali istehlakinda arzaq xarclari va yoxsulluga tasiri 378128. R.S.BliyevaSosial - iqtisadi inki§afa miqrasiya tanzimlanmasinintasiri 380129. M.A.Balaki§iyevBirga muassisalarinin faaliyyati sahesinda bazi tedbirlarhaqqinda .382130. A.O.FyceHHOBaMnrpauHa paGoneñ CHJibi 384131.r.C.ryM6aTOBCoBepiueHCTBOBaHHe yneTa npouecca no roTOBKH HnepenoAroTOBKH KaApoB KaK Ba>KHbra (J)aKTop BO3fleñcTBHH HaKanecTBeHHbiH cocTaB TpyaoBbix pecypcoB 386132. S.S.SamandarovaMahammad Nasraddin Tusinin iqtisadi baxiçlanna dair 389133. J.S.Mirzabayov50-60-ci illarda Azarbaycanda yiiksak ixtisash iqtisadçi kadrhazirhgi 391

628

134. A.V. FeyzullayevaAzarbaycanda yeni iqtisadi sistemin inkiçafi strategiyasi vaiqtisadi islahatlann apanlmasi 393135. 8.B.AgayevaAzarbaycanda elmi tadqiqatlann inkiçaf va yax§ila§dinlmiçyollan ; 396136. X.H.IbrahimovaOlkalararasi amakdaçhq va beynalxalq turizmin inkiçafi.. ..398137. S.F.MahmudovaSahibkarhgin regional inkiçafinin tamin edilmasi 401138. A.M.MustafayevYeni mulkiyyat munasibatlari çaraitinda raqabat muhitinininkiçaf etdirilmasi masalalarina dair 404139. Q.R.QurbanovBiznes qurumalanmn strategiyasi va içlanmasi sahalari 407140. A.AbbasovFond bazarmin idara olunmasi 409144. S.Y.ismayilzadaAzarbaycan sanayesi va xarici investisiyalar 413145. A.N.MuradovGanclarin maçgullugunun tamin olunmasinda elmin va tahsilinrolu 417146. A.8.RzayevYeni iqtisadiyyat va xiisusiyyatlari , 420147. P.Ba6aeBaPoJib pbiHKa Tpyaa B SKOHOMHHCCKOH c(J)epe rocy^apcTBa...423148. C.M.MaxMyaoBaOnHaHCbi B rocy^apcTBeHHOM perynHpoBaHHH

3KOHOMHKH 424

149. E.M.HacizadaDayanaqh iqtisadi inkiçafm tamin edilmasinda azad iqtisadizonalann ftinksional rolu va ahamiyyati 427150. i.Q.SoltanhAqrar sahada tachizat - satiçin taçkili va maddi - texnikiresurslar bazannin formalaçdinlmasi masalalari 429

629

151.C.i.81izadeAzarbaycan Respublikasmda yoxsullugun azaldilmasmdasahibkarligm rolu 432152. P.H.Mammadov, V.X.KarimovBmayin qiymatlandirilmasinda siralama iisulu veAzarbaycandaki sanaye muassisalarinda tatbiq edilmasiimkanlan 434,153. R.S.8çrefqvaSosial - demoqrafik dayiçikliklar va onlann pensiya taminatisistemina tasiri 436154. M.CaferovaAzarbaycanda ,qiymatli kagizlar bazarmin formalaçmasininbaçhca masalolari 43 8155. H.3.FIaniaeBaOcHOBHbie npo6jieMbi B cHCTeMe ccmnajibHoñ 3amHTtiHaceueHHa 440156. N.8.EynullayevMiihasibat uçotunun beynalxalq standartlarma uygunlaç-dinlmasinm bazi xiisusiyyatlari 441157. A.T. n,Ka6paHJi3aaeHeKOTopbie Bonpocbi pa3BHTHH JleHKopaHb - AcxapHHCKoroperHOHa 443158. Tanriverdi Bhmad Pa§aMilli iqtisadiyyatin açiqhgi va iqtisadi tahlukasizlik 445159. M.T.imanovaSahibkarhq faaliyyatinin inki§afinda marketinqinahamiyyati 448160. R.GliyevaMuassisalarin maliyya gostaricilari haqqinda vahid uçot veinformasiya sisteminin qurulmasinin ahamiyyatina dair 451161. 3.P.ParHMOBa, P.T.BaGaeBaC0U,HajlbH0 - SKOHOMHHeCKHe nOCJieflCTBHH H3MeHeHH5I

BO3pacTHoñ cTpyKTypbi HaceneHHH A3ep6añ^>KaHa 452162. C.B.QadirovYerli sahibkarhgin inkiçaf etdirilmasi - milli iqtisadiyyatinformalaçmasinin asas amili kimi .456

630

163. A.A.Quliyevainki§af etmakda olan olkalarda amak bazan tahriflarininstruktual tanzimlanmasi 458164. A.M.HoBpy3OBaHeKOTOpbie acneKTbi ^KHHHmHoñ pe(f)OpMbi 459165. P.3(|)eHflHeBPojib rocy^apcTBa B perynHpoBaHHH pbiHKa Tpyaa 463166. A.eiiyevAzarbaycanda investisiyalarm samaraliliyinin yiiksaldilmasiistiqamatlari 465167. P.H.FaA>KHorjibiBjIHHHHe SneKTpOHHblX KOMMyHHKai HH Ha pa3BHTHe6H3Heca 468168. B.M.MammadovTadrisin komputer texnologiyasinm yaradilmasiproblemlari 472169. E.N.BfandiAzarbaycanda içsizlik problemi va onun makroiqtisadiaspektlari 473170. N.C.HuseynovaMiiasir informasiya texnologiyasi dovriinda maktab riyaziy-yatmin taliminin strategiyasimn seçilmasi 477171. Z.Qarabayova, R.Karimli f

Azarbaycanda peça - ixtias miiassisalari sisteminda marketinqxidmatinin yaradilmasi va onun inkiçaf etdirilmasininzaruriliyi 478172. 8.O.HuseynovDovlat israfçihgi va bunun inflyasiyaya tasiri 480173. S.A.HcMaHJiOBOcHOBHbie HanpaBjieHHH MOAepHH3auHH He(J)THHoro MaruH-HOCTpoeHHa Pecny6nHKH .• 483174. i.S.MammadovAzarbaycan sanayesinda investisiya faaliyyatinin takmillaçdi-rilmasi istiqamatlari 484175. T.A.KarimovaLankaran - Astara iqtisadi rayonunun naqliyyat sistemi 488

631

176. R.ZeynalovaRespublikanm regionlannda kurort - rekresiya taserrufatinininkiçafi 490177. A.X.FataliyevaDovlatin ali maqsadi 493178. A.A.EyvazovAzarbaycan va Ukrayna Respublikalan arasinda ticaratalaqalarinin movcud vaziyyati.. 495179. R.O.CalilovaÇirvan iqtisadi rayonunun su ehtiyatlanndan samarali istifadaedilmasi mesalalari • 498180. R.T.81iyevSahibkarhgin inkiçafmda alveriçli iqtisadi miihitinyaradilmasmin rolu 500181.F.Ba6aeBaFlyTH noBbinieHHH 3(JxJ)eKTHBHoro Hcnojib3OBaHHa sneKTpo-SHeprHH B A3ep6añA>KaHe B ycjioBHax pbiHica 503182. R.F.SadiqovSahibkarliq va biznes plan 507183. S.A.XasiyevaXarici iqtisadi alaqalarin samarali ta§kil edilmasinin bazinazari aspektlarina dair 510184. V.X.Karimov, P.H.MammadovIstehsalat prosesinda keyfiyyatin yaxçilaçdinlmasi zamaniyaranan xarclar va azaldilmasi yollan 515185. R.A.TagiyevaSahibkarligm inkiçafi - iqtisadi siyasatinin prioritetistiqamatidir 520

.186. N.T.QuliyevaValyuta munasibatlari va dovlatin iqtisadi tahlukasizliyi.. .522187. A.A.A3H3OB

npHBJieneHHe HHOCTpaHHbix HHBCCTHLIHH BaacHbiñ (})aKTopno/rbeMa SKOHOMHKH 524188. T.O.QurbanovaKeçid dovriinda maliyya siyasati va onun asasistiqamatlari :..'. 527

632

189. e.e.91iyevAqrar islahatlann gediçi va kand tasarriifatinda sahibkarhgininki?afi masalalarina dair 531190. K.H.AbdullayevAzarbaycan Respublikasinda naqliyyat sektorunun inkiçafperspektivlari 533191.F.V. RiistamovBank sistemi, onun formalaçmasi va idara edilmasinin bazimasalalari 534192. V.M.MahmudovaC.Mammadquluzadanin dram asarlarinin leksikxiisusiyyatlari 536193. A.I. HasanovaAzarbaycan Respublikasinda gomriik siyasati va onunkonseptual istiqamatlari 540

HHHOBaiJHOHHblH MeHe/J KMeHT KaK OflHO H3 HanpaBJieHHHCTpaTerHHecicoro ynpaBjieHH» 6aHKOM 542195. B.AbbasovMilli iqtisadiyyatin formalaçmasinda kiçik va ortasahibkarhgin rolu 545196. N.ehmadovBazar miinasibatlari çaraitinda mineral-xammal ehtiyat-larimn iqtisadi qiymatlandirilmasina yana§malar 548197. Q.A.§akaraliyevKommersiya banklannin manfaatinin formala§masi vaistifadasi 551198. A.Mammadov.Banklararasi kredit bazannin ta§kilatlanmasi mexanizmininyaradilmasi zarurati 552199. E.S.Rzayev.Qiymatli kagizlar bazannin tanzim edilrhasi va idaraedilmasinin bazi masalalari 554200. X.i.MammadovComriik siyasati umumi iqtisadi siyasatin muhum tarkibhissasidir 556

633

201.A.F.israfilovBeynalxalq iqtisadi inteqrasiyanm mahiyyati va nazariasaslan 558202. E.T.CafaroyAzarbaycanin Umumdunya Ticarat Taçkilati (UTT) ileqar§ihqh alaqalarinin inkiçafi 560203. T.A.AMHpacjiaHOBOco6eHHOCTH (J)yHKi],HOHHpoBaHH5i CHdeMbi BHeuiHero(j)HHaHCHpOBaHHH 562204. H.A.flaca(J)apOB3K0H0MHHecKHH pocT- n;ejib rocyziapcTBeHHOH npoMbiiujieH-HOH nOJIHTHKH 565205. Z.Y.Bhmadov ,Azarbaycanm umumdiinya' ticarat taçkilatina uzviiliikproblemlari 568206. C.N.CafarovSahibkarhgm inkiçañnin hiiquqi asaslan 571207. L.T.QuliyevaVergi sistemi.va onun samaraliliyinin artinlmasi yollan...576208. A.A.§akaraliyevQloballaçma çaraitinda Azarbaycanda milli iqtisadiyyatinformalaçmasi masalasi 579209. M.MirzayevNeft sektoruna xarici investisiyalarm calb edilmasi .msalasi 582210. R.Mammadov .Aqrar sahada sahibkarhgm infrastrukturunun inkiçafinin bazimasalalari 584211. S.Canbaxiçova9rzaq taminatinm regional masalalari haqqinda 586212. H.MammadovAzarbaycan Respublikasmda enerji-yanacaq sanayesininmovcud vaziyyati va inkiçafi .'....589213. R.A.Huseynov9mak prosesinin taçkilinda texnika va amak çaraitininiççinin faaliyyatina uygunlaçdinlmasi masalalari 591

634

2 1 4 . H . P . f fOTHOIUeHHa C06cTBeHH0CTH; TeHfleHUHH TpaHC(f)OpMarj(HH B

ycnoBHax pbiHKa 594

215. H.H.A66acoBFIOHHTOH B yrojioBHOM npou,ecce - 597216. A.9miyevBeynalxalq hiiquqi masuliyyatin bazi masalalari 600217. A.01iyevDaxili valyuta bazannin inkiçafi va Milli Bankin daxili valyutabazannda içtiraki 603218.E.F.QasrmovAzarbaycan Respublikasi ila Qazaxstan Respublikasmm xariciiqtisadi alaqalarinin miiasir vaziyyati „.. ..606219. Ul.flaflaineBFJ,enb aoKa3HBaHHH 609220. S.YahyaRegionlann inkiçafmda kand tasarrufatinin perspektivlari...612221.C.B.HetemovBazar iqtisadi çaraitinda biznes-planlar va onlannahamiyyati 615222. N.E.MammadovAzarbaycanda kiçik va orta sahibkarhgin inki§afmasalalari 617

635