azier.az/uploads/absheron_iq_2014.pdf · abŞeron İqtİsadİ rayonunun pasportu 2 abŞeron...
TRANSCRIPT
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI İQTİSADİYYAT VƏ SƏNAYE NAZİRLİYİ
A B Ş E R O N İQTİSADİ RAYONUNUN
P A S P O R T U
Bakı - 2013
AZ1012, Azərbaycan Respublikası, Bakı şəhəri, Zərdabi prospekti, 88-A
Telefon: 430 01 70; Faks: 430 03 06; Elektron poçt: [email protected] İnternet səhifəsi: http://www.ier.az
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
2
ABŞERON İQTİSADİ RAYONUNUN PASPORTU
Adı – Abşeron iqtisadi rayonu
Ərazisi – 3,29 min km2
Əhalinin sayı – 538,4 min nəfər (01 yanvar 2013-ci il)
Əhalinin sıxlığı – 1 km2-ə 161 nəfər (01 yanvar 2013-ci il)
Abşeron iqtisadi rayonuna daxildir:
Abşeron rayonu
Xızı rayonu
Sumqayıt şəhəri
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
3
MÜNDƏRİCAT
GİRİŞ ................................................................................................................................................................ 4
1. İNZİBATİ VƏ İDARƏETMƏ QURULUŞU .................................................................................. 5
2. İQTİSADİ RAYONUN COĞRAFİ MÖVQEYİ ............................................................................ 6
3. TƏBİİ EHTİYATLAR ....................................................................................................................... 10
4. SOSİAL-İQTİSADİ İNKİŞAFIN MÜASİR VƏZİYYƏTİ ........................................................ 12
5. DEMOQRAFİYA ................................................................................................................................ 15
6. ƏMƏK BAZARI .................................................................................................................................. 17
7. SƏNAYE ................................................................................................................................................ 20
8. KƏND TƏSƏRRÜFATI ..................................................................................................................... 23
9. TİKİNTİ VƏ İNVESTİSİYA ............................................................................................................ 25
10. TİCARƏT VƏ XİDMƏT ................................................................................................................... 27
11. NƏQLİYYAT VƏ RABİTƏ .............................................................................................................. 31
12. BÜDCƏ-MALİYYƏ SEKTORU ...................................................................................................... 36
13. SOSİAL SAHƏ ..................................................................................................................................... 39
13.1. Səhiyyə ............................................................................................................................ 39 13.2. Təhsil ........................................................................................................................................... 41
13.3. Elm............................................................................................................................................... 43
13.4. Mədəniyyət ................................................................................................................................. 44
13.5. Sosial təminat............................................................................................................................. 46
13.6. Mənzil təsərrüfatı ...................................................................................................................... 48
13.7. Turizm ......................................................................................................................................... 50
13.8. Cinayətkarlıq və hüquqpozmalar ........................................................................................... 52
14. EKOLOGİYA ....................................................................................................................................... 53
15. SAHİBKARLIĞA KÖMƏK MİLLİ FONDU TƏRƏFİNDƏN SAHİBKARLIQ SUBYEKTLƏRİNƏ VERİLMİŞ KREDİTLƏR HAQQINDA MƏLUMATLAR .............. 54
16. AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI REGİONLARININ 2009-2013-CÜ İLLƏRDƏ SOSİAL-İQTİSADİ İNKİŞAFI DÖVLƏT PROQRAMI ÜZRƏ ABŞERON İQTİSADİ RAYONUNDA İNVESTİSİYA QOYULUŞLARININ HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ NƏZƏRDƏ TUTULAN SAHƏLƏR ............................................................................................... 56
17. ABŞERON İQTİSADİ RAYONUN İŞGÜZAR FƏALLIĞI NİSBƏTƏN AŞAĞI SƏVİYYƏDƏ OLAN İNZIBATİ RAYONLARINDA POTENSİAL İNVESTİSİYA İSTİQAMƏTLƏRİ………………………………………………………………………..… . 60
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
4
GİRİŞ
İqtisadi İslahatlar Elmi-Tədqiqat İnstitutunda 2013-ci ilin iş planına uyğun
olaraq “Sahibkarlıq və regional inkişaf problemləri” və “Statistika və analitik təhlil”
şöbələri tərəfindən “Abşeron iqtisadi rayonunun pasportu” hazırlanmışdır. Pasportun
hazırlanması prosesində həm inkişaf etmiş ölkələrin, həm də inkişaf etməkdə olan
ölkələrin, xüsusilə Rusiya, Belarus, Ukrayna respublikalarının təcrübələri öyrənilmiş
və Azərbaycan şəraiti üçün məqbul hesab olunan struktur müəyyən olunmuşdur.
Həmin struktura uyğun məlumatlar toplanılaraq emal olunmuş və müvafiq qaydada
yerləşdirilmişdir. Pasportda iqtisadi rayonun ərazisi, inzibati-ərazi bölgüsü, coğrafi
yerləşməsi, relyefi, iqlimi, faydalı qazıntı ehtiyatları, iqtisadi potensialı, o cümlədən
iqtisadi rayonun əhalisi, əmək ehtiyatları, məhsul buraxılışı, sənaye, kənd təsərrüfatı,
tikinti, nəqliyyat, rabitə, təhsil, elm, mədəniyyət, turizm, ticarət və xidmət, ekologiya
sahələrinin əsas göstəriciləri müxtəlif cədvəl, diaqram və şəkillərdən istifadə
edilməklə verilmişdir. Həmçinin regionun investisiya istiqamətləri göstərilməklə
mövcud müəssisə və təşkilatların siyahısı verilmişdir.
Pasport - rayonun sosial-iqtisadi vəziyyəti, mövcud resurslardan istifadə
səviyyəsi, investisiya tələb olunan sahələri haqqında məlumat mənbəyi olmaqla
region iqtisadiyyatına yerli və xarici investorların cəlb edilməsində mühüm
əhəmiyyət kəsb edir.
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
5
1. İNZİBATİ VƏ İDARƏETMƏ QURULUŞU
Respublikanın digər iqtisadi rayonlarında olduğu kimi, Abşeroniqtisadi rayonunda
da inzibati və idarəetmə quruluşu yerli icra hakimiyyəti və bələdiyyələrdən ibarətdir.
Abşeron iqtisadi rayonu Abşeron, Xızı inzibati rayonlarını və Sumqayıt şəhərini
əhatə edir. Bunlar da, öz növbəsində,inzibati ərazi vahidlərinə, şəhər, qəsəbə və kənd yaşa-
yış məntəqələrinə bölünürlər. İqtisadi rayonda 3 şəhər, 2 rayon, 13 qəsəbə,14 kənd inzibati
ərazi vahidləri və 32 kənd yaşayış məntəqələri vardır. Abşeron iqtisadi rayonunda 30
bələdiyyə fəaliyyət göstərir.
Respublikamızın rayonlarında, şəhərlərində və şəhər rayonlarında dövlət icra
hakimiyyətinin yerli orqanları Azərbaycan Respublikası Prezidenti tərəfindən
formalaşdırılır, bələdiyyələr isə səsvermə yolu ilə seçilir. Rayon, şəhər və şəhər
rayonlarının icra başçıları öz ərazilərində yerləşən müvafiq kəndlərdə və qəsəbələrdə
icra hakimiyyətinin nümayəndəliklərini yaradır, icranümayəndələrinin təyinatını həyata
keçirirlər. Qeyd etmək lazımdır ki, kəndlərə və qəsəbələrə bölünmüş rayonlarda bələ-
diyyələr ümumlikdə rayon üzrə deyil, ərazi vahidlərinə əsasən yaradılmışdır. Bu
halda bələdiyyələr arasında şaquli və üfüqi asılılıq mövcud deyildir. Rayonlara və
qəsəbələrə bölünmüş şəhərlərdə isə bələdiyyələr inzibati-ərazi vahidləri üzrə
formalaşdırılmışdır.
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
6
2. İQTİSADİ RAYONUN COĞRAFİ MÖVQEYİ
Abşeron iqtisadi rayonu Abşeron, Xızı inzibati rayonlarını və Sumqayıt şəhərini
əhatə etməklə, respublikamızın şərqində çox əlverişli iqtisadi-coğrafi mövqeyə
malikdir. İqtisadi rayonun ümumi sahəsi 3,29 min km2 (10 iqtisadi rayonarasında ən
aşağı göstəriciyə malikdir) olmaqla, ölkə ərazisinin 3,8 faizini əhatə edir. Regionun
relyefi təpəli, dağətəyi düzənliklərdən və hündür olmayan dağlardan ibarətdir. Region
üçün quru subtropik iqlim xarakterikdir. Əhalinin sayı 01 yanvar 2012-ci il tarixinə
529,1 min nəfər olmaqla, Azərbaycan Respublikasının əhalisinin 5,7 faizini təşkil
edir. Əhalinin sıxlığı1 km2ə 161 nəfər təşkil edir.
Abşeron iqtisadi rayonu simal-qərbdən Quba-Xaçmaz iqtisadi rayonu, qərbdən
Dağlıq Şirvan iqtisadi rayonu, cənub-qərbdən Aran iqtisadi rayonu ilə əhatə olun-
muşdur. Şimal, şərq və cənubdan isə Xəzər dənizi ilə əhatə olunmuşdur ki, bu
da,nəqliyyat əlaqələrinin genişləndirilməsinə imkan yaradır. Azərbaycanın ən mühüm
dəmir yolu, avtomobil, su və hava xətləri bu rayonun ərazisindən keçir. Abşeron
iqtisadi rayonunun relyefinin formalaşmasında Böyük Qafqaz dağlarının rolu
böyükdür. İqtisadi rayona daxil olan Xızı rayonunun ərazisi tamamilə dağlıqdır.
Abşeron iqtisadi rayonunun səthi təbaşir və paleogen dövrlərinin flişli və qumlu-gilli
çöküntülərilə örtülüdür. Abşeronun relyefi əsasən təsərrüfat üçün yararlıdır. Belə ki,
bütövlükdə rayonun ərazisi üçün azacıq şaquli dağlıq, təpəlik və düzənliklərə
parçalanma xarakterikdir. Səth quruluşunun müxtəlifliyi təsərrüfatın inkişafına və
şəhərsalma işlərinə maneçilik törətmir. Sumqayıt şəhərinin relyefinə gəlincə, burada
ərazi düzənlikdən ibarətdir, torpaq suları üfiqi səthdən 1,2-2,0 metr dərinlikdə
səviyyələnib. Torpağı əsasən qumsal və şoran tiplidir. Torpağın hesab müqaviməti
0,15 + 0,18 Mpa təşkil edir. Torpaq I tip çöküntülərə aiddir. Kimyəvi tərkibinə görə
torpaq suları bütün növ betonlara nəzərən sulfat aqressivliyinə malikdir. Abşeron
iqtisadi rayonunda iqlim yayı quraq keçən mülayim-istidir. İqtisadi rayon üç tərəfdən
Xəzər dənizinin bu hissəsində donmayan ilıq suları ilə, şimal-qərbdən isə Qafqaz
dağlarının qalın dağ zənciri ilə əhatələnir. Xəzər dənizi ərazinin iqliminə
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
7
mülayimləşdirici təsir göstərir. İstilik miqdarının çoxluğu, günəş şəfəqlərinin
davamlılığı (ildə 2244 saat) və müsbət radiasiya balansı burada ilboyu şaxtasız
havaların üstünlük təşkil etməsinə şərait yaradır. Havanın orta illik temperaturu
+13,50C - + 14,40C arasında dəyişir. Yayda dörd ay orta aylıq temperatur 200C-dən
çox olur. İyulun temperaturu şimalda +24,70C-dən şərqdə +25,60C-yə qədərdir.
Yanvarın orta temperaturu +2,90C ilə +3,80C arasında dəyişir. İlin şaxtasız dövrü
268-293 gün davam edir. Abşeronda illik yağıntıların miqdarı 160-250 mm-dir.
İqtisadi rayonun şimal hissəsi cənub hissəsinə nisbətən çox yağıntılıdır. Nisbi
rütubətlilik ildə orta hesabla 70-73 faizdir. Abşeron üçün ən səciyyəvi külək şimal
küləyi olan «xəzri»dir. Çox sürətli olması ilə seçilən «xəzri» havanın temperaturunu
xeyli aşağı salır. Küləyin orta illik sürəti 6-7 m/san-dir. 15 m/san-dən çox gücə malik
küləklər daha tez-tez əsir. Bu küləklərin sayı il ərzində Abşeronun mərkəzi hissəsində
70 gün, şimal hissəsində 139 gündür. Yayda gündüz qızmar havaları mülayimləşdirən
“briz” küləkləri əsir. Dumanlı günlərin sayı ən çox fevral-mart (11-16 gün) aylarına
düşür.
İqtisadi rayonun cənub hissəsinnin dənizlə əhatələnməsi burada martın
əvvəlindən sentyabrın axırına qədər çimərlik təşkil etməyə imkan yaradır. Çünki
həmin ərəfədədəniz suyunun temperaturu +20- +220C, maksimum +27,30C olur.
İqtisadi rayonda havanın ən aşağı temperaturu, yəni -130C yanvar ayında müşahidə
olunub, ən isti temperaturu isə, yəni + 400C avqust ayında qeydə alınıb.Yay fəsli
dövründə torpağın səth temperaturu + 600C qədər çatır. Abşeron iqtisadi rayonunda
yağıntının miqdarı azdır. Yağıntılar əsasən payız-qış mövsümlərində olur. Qar nadir
hallarda yağır, qısa müddətli olur, qışda 2-3 gün yerdə qalır. Yaz və yay ayları
quraqlıq olur. Atmosfer havasının orta illik temperaturu +14,4 0C-yə, nəm termometr
üzrə temperaturu +19,50C, quru termometr üzrə temperaturu +29,70C-yə, atmosfer
havasının nisbi nəmliyi 46 faizə, barometrik təzyiq 760 mm c.s.-nə, illik atmosfer
çöküntüsünün miqdarı 247 mm-ə, torpağın donma dərinliyi 0,3 m-ə, seysmiklik 8
bala, yağışlı günlərin sayı ildə 60 günə, küləyin normativ sürət təzyiqi 600 PA-a,
normativ qar yükü (təzyiqi) 500 PA-a bərabərdir.
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
8
Abşeron iqtisadi rayonu ərazisində və onun ətrafında təbii su mənbələri Xəzər
dənizindən və bir neçə kiçik göldən ibarətdir. Bu mənbələr içmək üçün yararlı
olmayan şor sulardır. Bir qədər aralıda, Sumqayıt şəhərindən 5-10 km cənub-qərbdə
içməli su ehtiyatı üçünsüni surətdə yaradılmış «Ceyranbatan Su Anbarı» hövzəsi
yerləşir. Sumqayıtın ərazisindən keçən Sumqayıtçayın mənbə axarı ilin çox vaxtı
susuzdur. Yalnız aprel-may aylarında güclü yağışlardan sonra Sumqayıtçayda su olur.
Çayın mənsəbindəki sular isə əsasən sənaye müəssisələrinin «şərti təmiz» adlı
sularından formalaşır. Mənsəbdə suyun həcminin müntəzəmliyi və çoxluğu bununla
izah olunur. Sumqayıt şəhərinin cənub qurtaracağından «Samur-Abşeron» kanalı
keçir. Bu kanalın suyu «Ceyranbatan Su anbarı» hövzəsinə axıdılır. Bakı və Sumqayıt
şəhərləri içməli su ilə bu hövzə vasitəsilə təmin olunur. Eyni zamanda, şəhər
ərazisində əsasən məişətdə və qismən sənaye müəssisələrində «Şollar» su mənbəyinin
ehtiyatlarından da istifadə edilir. Altıağac soyuq bulaqları mənzərəli Altıağac
kəndinin ətrafında, 1100 m yüksəklikdə yerləşir. Suyun temperaturu 8-130C-dir. İki
bulağın debiti 10 min 1itr/sutkadan çoxdur. Bakıdan 16 km aralıda, Masazır və
Novxanı kəndlərinin arasında yerləşən Masazır gölündə müalicəvi palçıq mövcuddur.
Abşeron iqtisadi rayonunun ərazisində müxtəlif həcmdə və əhəmiyyətdə bir sıra
göllər vardır. Abşeron gölləri tarixən yerin səthilə axan sular hesabına qidalanmış və
formalaşmışdır. Lakin rayonun ərazisi təsərrüfat cəhətdən mənimsənildikcə, göllərə
axıdılan təsərrüfat və məişət sularının miqdarı da artmışdır. Beləliklə, onların su
balansı əvvəllər atmosferdə gedən təbii proseslərin təsiri altında, sonradan isə
tədricən həm də insanların təsərrüfat fəaliyyətinin təsiri altında dəyişmişdir. Abşeron
göllərinin böyük təsərrüfat əhəmiyyəti olduğu çoxdan məlumdur. Bu göllər uzun illər
insanlara duz, yod-brom istehsalı, təsərrüfat obyektlərinin və əhalinin şiddətli yağış
sularından təhlükəsizliyini təmin etmək vasitəsi, habelə balneoloji, rekreasiya vasitəsi
kimi xidmət göstərmiş, palçığından isə müxtəlif xəstəliklərin (revmatizm, yel, dəri)
müalicəsində geniş istifadə edilmişdir.
Abşeron iqtisadi rayonunun torpaq örtüyü müxtəlifdir. Burada bir sıra torpaq
kompleksləri əlaqələnmişdir. Abşeronun bütün şimal və şərq hissəsi, habelə sahil
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
9
zolağı qumla örtülmüşdür. Rayonun şimal hissəsində qumluqlardan ibarət torpaq
sahələri çoxdur. Abşeron iqtisadi rayonunun mərkəzi hissəsi boz torpaqdan və
şoranlıqdan ibarətdir. Qərbdən iqtisadi rayona şorətəkli boz torpaq sahəsi bitişir. Qərb
hissəsində, dağ yamacları zonasında kənd təsərrüfatı üçün az yararlı olan torpaq
sahələri uzanır. Abşeronun mərkəzi hissəsinin bəzi yerlərində şoranlıqlara da rast
gəlmək mümkündür. İqtisadi rayonda külək eroziyası prosesinin intensivliyi
nəticəsində torpaq qatı havaya qalxır ki, bu da kənd təsərrüfatına böyük ziyan vurur.
Altıağac qoruğu Xızı rayonu ərazisində 4,4 min hektar ərazini əhatə edir. Qoruq
1958-ci ildə təşkil olunmuşdur. Təbii-iqlim və landşaft xüsusiyyətinə görə Altıağac
qoruğunda nadir fauna və floraya malik olan landşaft kompleksi mühafizə olunur.
Ərazinin 89 faizini təşkil edən meşəliklərdə qiymətli ağac və kol bitkiləri, heyvanat
aləmindən isə çöl donuzları ən mühüm eksponatlardan hesab olunur.
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
10
3. TƏBİİ EHTİYATLAR
Abşeron iqtisadi rayonu ölkənin faydalı qazıntılarla zəngin regionlarındandır.
İqtisadi rayon mişar və əhəng daşları, sement xammalı, kvars və tikinti qumları, eyni
zamandazəngin və müxtəlif tikinti materialları ehtiyatına malikdir. Rayonda aparılan
geoloji-kəşfiyyat işləri burada mütəmadi olaraq yeni tikinti materialları ehtiyatının
aşkara çıxarılması ilə nəticələnir.Rayonun tikinti materialları kompleksində karbonat
tipli əhəng ehtiyatları əsas yer tutur. Respublikada olan 37 əhəng-karbonat tipli
ehtiyatın 15-i Abşeron iqtisadi rayonunun payına düşür. Abşeron iqtisadi rayonunun
karbonat tipli tikinti materialları ehtiyatlarından hazırda mişardaşı, sement, əhəng,
üzlük plitə və s. istehsalında geniş miqyasda istifadə olunur. Abşeron iqtisadi
rayonunun ərazisində kərpic-kirəmid istehsalı üçün tamamilə yararlı gil ehtiyatı vardır.
Onların ümumi miqdarı 6,0 milyon m3-dən çox olmaqla, ölkədə mövcud olan ümumi
ehtiyatın 10,4 faizini təşkil edir. Abşeron iqtisadi rayonunun ərazisi tikinti qumu
ehtiyatı ilə də zəngindir. Ümumiyyətlə, Abşeron iqtisadi rayonu ən mühüm tikinti
materialları növləri ilə kifayət qədər təmin olunmuşdur. Bunlar rayonda iqtisadiyyatın
müxtəlif sahələrinin inkişafına, əhalinin məişət və təsərrüfat tikintilərinə olan
tələbatının ödənilməsinə əlverişli şərait yaradır.
Abşeron iqtisadi rayonu ərazisində sement istehsalı üçün xammal ehtiyatını əhəng
daşları, gil, gips daşı, pemza, digər mineral əlavələr təşkil edir. Əhəng daşı və gil
yataqları Abşeron yarımadasından 12 km şimalda yerləşir. Əhəng daşları yarımadanın
orta bölməsinin tipik dəniz sahili çöküntülərindən ibarətdir. Əhəng daşının faydalı
qalınlığı orta hesabla 16,58 m təşkil edir. Onların tərkibi: SiO2 ─ 8,7 faiz; Al2O3 ─ 1,5
faiz; Fe2O3 ─ 1,2 faiz; MqO ─ 0,8 faiz; CaO ─ 49 faiz; SO3 ─ 0,5 faiz; P2O5 ─ 0,1 faiz;
digərləri - 39 faiz təşkil edir.
Əsas kərpic-kirəmit materialı yaşına görə dördüncü dövr və yuxarı pliasen
çöküntülərinə aid edilən kontinental, bəzən də dəniz çöküntülərindən ibarət giltorpaq
və gildən ibarətdir. Abşeron iqtisadi rayonunda 2 gil yatağı vardır. Ehtiyatı 6,0 mln.
m3-dan çoxdur. Bu ehtiyatların 60 faizi Abşeron, 40 faizi Sumqayıt yatağının payına
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
11
düşür. Bu yataqların hər ikisi istismardadır. Abşeron yatağı Abşeron yaruslu
çöküntülərindən ibarətdir. Ehtiyatı 3,8 mln. m3-dən çoxdur. Dağ kütləsinin çıxarılışı
ildə144 min m3-dur. Sumqayıt yatağında illik gil çıxarılışı 28 min m3 təşkil edir.
Tikinti qumu yataqları cənub-qərb istiqamətində Xəzər sahili boyu uzanır.
Güzdək yatağı eyniadlı yaylada, qəsəbədən 1,5 km şimalda Güzdək
stansiyasından 20 km məsafədə yerləşir. Yataq aralarındakı məsafə 3,5 km olan iki
kiçik sahədən ibarətdir. Ehtiyatlarına görə (61,8 mln. m3) respublikada 2-ci yeri tutur.
Bu yatağın payına Abşeron əhəng daşının 28,4 faizi, respublika istehsalının 13,5 faizi
düşür. Bu daşlar yaşına görə Abşeron yarımadasının orta və yuxarı bölməsinə aid
edilir. Tərkibi kalsium karbonatın üstünlük təşkil etdiyi çöküntü mənşəli, məsaməli,
az çatlı açıq sarı və boz rəngli süxurlardan ibarətdir. Tərkibində CaCO3- ün miqdarı
85-97 faizdir. Yataq 1952-ci ildən istismar olunur. Əsas məhsulu mişar-daşıdır. İldə
13,8 mln. ədəd (229 min m3) istehsal olunur. Tullantısı 10 faiz təşkil edir ki, bundan
çınqıl istehsalında istifadə edilir. Ehtiyatları 250 ilə hesablanmışdır. Abşeron iqtisadi
rayonu ərazisində duz ehtiyatı da mövcuddur.
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
12
4. SOSİAL-İQTİSADİ İNKİŞAFIN MÜASİR VƏZİYYƏTİ
Ölkə iqtisadiyyatında həyata keçirilmiş iqtisadi islahatlar, regionların sosial-
iqtisadi inkişafı istiqamətində aparılan tədbirlər, sahibkarlığın inkişafı sahəsində
görülən işlər öz müsbət nəticələrini verməyə başlamışdır. Belə ki, 2003-2012-ci
illərdə Abşeron iqtisadi rayonunun ümumi məhsul buraxılışının həcmi 5.7 dəfə,
adambaşına düşən ümumi məhsul buraxılışının həcmi isə 3,6 dəfə artmışdır. Lakin bu
göstərici ölkə üzrə orta göstəricidən azdır. Qeyd edilən dövrdə ölkə üzrə ümumi
məhsul buraxılışında artım 5,9 dəfə, adambaşına düşən ümumi məhsulun həcmində
artım isə 5.3 dəfə olmuşdur. 2012-ci ildə iqtisadi rayonun əhalisi ölkə əhalisinin 5,8
faizini təşkil etdiyi halda, məhsul və xidmətlərin ümumi buraxılışında rayonun xüsusi
çəkisi 2 faizə, sənaye məhsulu buraxılışında 1,5 faizə, kənd təsərrüfatı məhsulu
istehsalında 1,6 faizə, pərakəndə əmtəə dövriyyəsində isə 4,1 faizə bərabər olmuşdur.
2012-ci ildə ölkə üzrə adambaşına düşən ümumi məhsulun həcmi 6570.9 manat
olduğu halda, iqtisadi rayonda bu göstərici 2274.5 manata bərabər olmuşdur. Qeyd
etmək lazımdır ki, 2003-2012-ci illər ərzində Abşeron rayonunda ümumi məhsul
buraxılışının həcmi 10 dəfə, Xızı rayonunda 5.9 dəfə, Sumqayıt şəhərində 4.3 dəfə
artmışdır.
Ölkədə son illərdə iqtisadi artım yüksək olmuşdur. Bu artımın təmin olunması
əsasən xam neft, təbii qaz hasilatıvə bunlarla əlaqədar sahələrin inkişafı hesabına
təmin edilmişdir. Belə ki, ölkənin ümumi daxili məhsulunda bu sahələrin payı artmış,
lakinhəmin sahələrin əsasən Bakı şəhərində yerləşməsi iqtisadiyyatda digər
rayonların, o cümlədən Abşeron iqtisadi rayonunun payının aşağı olmasına səbəb
olmuşdur.
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
13
Cədvəl 1
Abşeron iqtisadi rayonunun ümumi iqtisadi göstəriciləri
(faktiki qiymətlərlə, mln. manat)
Məhsulun ümumi buraxılışı Sənaye məhsulunun həcmi Cəmi kənd təsərrüfatı məhsulu20
03
2009
2010
2011
2012
2003
2009
2010
2011
2012
2003
2009
2010
2011
2012
Ölkə üzrə, cəmi
1049
0,4
3957
8,5
4765
9,9
5891
6,7
6148
0.3
4934
,5
2256
3,6
2797
8,2
3502
6,9
3456
5,0
1366
,52
1655
,5
3877
,7
4525
,2
4844
.3
Abşeron iqtisadi rayonu 21
5,7
626.
9
673,
6
970,
3
1224
.6
127,
1
251,
6
298,
5
475,
9
512.
8
23,5
74,5
71,3
65,6
77.2
Abşeron rayonu 48,7
259,
4
250,
3
330,
9
491.
2
7,38
92,1
88,4
100,
1
111.
4
16,8
50
42,1
41,7
42.5
Xızı rayonu 8,2
55
41,9
39,9
49.5
0,79
2,8
2,5
2,4
2.4
6,4
23,7
27,9
21,6
31.9
Sumqayıt şəhəri
158,
7
312,
5
381,
4
599,
5
683.
9
119,
65
156,
7
207,
7
373,
4
399.
3
0,4
0,8
1,4
2,3
2.8
İqtisadi rayonun ümumi məhsul buraxılışında Abşeron rayonunun payı 2003-cü ildə
22,6 faiz, 2012-ci ildə 40,1 faiz, Xızı rayonunun payı müvafiq olaraq 3,8 faiz və 4 faiz,
Sumqayıt şəhərinin payı isə müvafiq olaraq 73,6 faiz və 55,8 faiz olmuşdur.
Abşeron iqtisadi rayonunun ümumi məhsul buraxılışında sənayenin payı 2003-cü ildə
58.9 faizə, 2011-ci ildə 41.9 faizə, kənd təsərrüfatının payı isə müvafiq olaraq 10.9 faizə və
6.3 faizə bərabər olmuşdur. Göründüyü kimi, sənayenin payı, azalmasına baxmayaraq, hələ
də iqtisadi rayonun iqtisadiyyatında üstünlük təşkil edir.
Baxılan 2003-2011-ci illərdə regionda təsərrüfat subyektlərinin sayı artmışdır. Bu
dövrdə regionda təsərrüfat fəaliyyəti ilə məşğul olan hüquqi şəxslərin sayı 1.5 dəfə, fiziki
şəxslərin sayı isə 4.6 dəfə artmışdır.
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
14
Cədvəl 2 Təsərrüfat subyektlərinin sayı
Regionda hüquqi şəxslərin sayında ən yüksək artım Abşeron rayonunda 1,9 dəfə,
sahibkarlıqla məşğul olan fiziki şəxslərin sayında ən yüksək artım isə 5.1 dəfə olmaqla
Sumqayıt şəhərində qeydə alınmışdır.
Son illərdə regionda iqtisadi fəallığın artması orta aylıq əmək haqqının da artmasına
səbəb olmuşdur. Belə ki, 2012-cu ildə regionda orta aylıq nominal əmək haqqı 2003-cü ilə
nisbətən 6,9 dəfə artmışdır. Bununla yanaşı, regionda orta aylıq nominal əmək haqqı ölkə
üzrə orta səviyyədən 2003-cü ildə 1,8 dəfə, 2012-ci ildə isə 105.3 manat az olmuşdur.
2003 2009 2010 2011 2012
hüquqi fiziki hüquqi fiziki hüquqi fiziki hüquqi fiziki hüquqi fiziki
Ölkə üzrə cəmi 61136 157986 89939 272597 93416 306933 75632 364581 78966 432141
Abşeron iqtisadi rayonu 3249 6877 5116 21876 5388 24427 4568 27822 4882 31879
Abşeron rayonu 848 2356 1467 5851 1574 6597 1525 7623 1573 9087
Xızı rayonu 234 175 270 316 269 353 236 401 260 479
Sumqayıt şəhəri 2167 4346 3379 15709 3545 17477 2780 19798 3049 22313
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
15
5. DEMOQRAFİYA
Azərbaycan Respublikası Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatına görə, Abşeron
iqtisadi rayonunun əhalisi 01 yanvar 2013-ci il tarixə 538.4 min nəfər olmuş və ölkə
əhalisinin 5,8 faizini təşkil etmişdir. Regionun əhalisinin 92,2 faizi şəhərlərdə, 7,8 faizi isə
kəndlərdə yaşayır. Göründüyü kimi, iqtisadi rayon əhalisinin böyük hissəsi şəhər əhalisinin
payına düşür. Şəhər əhalisinin də 65,5 faizi sumqayıt şəhərində yaşayır.
Şəkil 1. Abşeron iqtisadi rayonunda əhalinin sayı
(ilin əvvəlinə, min nəfər)
Şəkil 2. Abşeron iqtisadi rayonunda əhalinin kənd və şəhər əhalisi üzrə bölgüsü
(faizlə)
338,2364,8
389,8
450,9
512,6 517,5 522,8 538,4
0,0
100,0
200,0
300,0
400,0
500,0
600,0
1990 1995 2000 2005 2009 2010 2011 2012
7,3 7,9 7,7 7,8 7,8 5,5 5,8 5,6 5,9 7,7 7,7 7,7 7,8 7,8
92,7 92,1 92,3 92,2 92,2 94,5 94,2 94,4 94,1 92,3 92,3 92,3 92,2 92,2
0
20
40
60
80
100
120
1995 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Kənd əhalisi Şəhər əhalisi
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
16
Şəkil 3. Abşeron iqtisadi rayonu üzrə demoqrafik vəziyyət (nəfər)
Cədvəl 3
Abşeron iqtisadi rayonunda əhalinin yaş qrupları üzrə sayı
(2013-cu ilin əvvəlinə)
Cəmi Kişi Qadın
nəfər faiz nəfər faiz nəfər faiz Cəmi 538433 100 266661 100 271772 100
o cümlədən: 0-4 39329 7.30 21426 8.03 17903 6.59 5-9 41571 7.72 22366 8.39 19205 7.07
10-14 34750 6.45 18761 7.04 15989 5.88 15-19 41396 7.69 21751 8.16 19645 7.23 20-24 52833 9.81 26083 9.78 26750 9.84 25-29 56828 10.55 27127 10.17 29701 10.93 30-34 49674 9.23 24401 9.15 25273 9.30 35-39 38820 7.21 18805 7.05 20015 7.36 40-44 37441 6.95 17252 6.47 20189 7.43 45-49 37699 7.00 17822 6.68 19877 7.31 50-54 37973 7.05 18283 6.86 19690 7.25 55-59 26619 4.94 12393 4.65 14226 5.23 60-64 17721 3.29 8546 3.20 9175 3.38 65-69 7559 1.40 3517 1.32 4042 1.49 70-74 8583 1.59 3924 1.47 4659 1.71 75-79 5949 1.10 2703 1.01 3246 1.19 80-84 2593 0.48 1111 0.42 1482 0.55 85-89 830 0.15 312 0.12 518 0.19 90-94 219 0.04 65 0.02 154 0.06 95-99 41 0.01 13 0.00 28 0.01
100- …. 5 000 0 0.00 5 0.00
4977 4632 4372 44085326 5746
6454 65707458 6987 7228 7620
10341
1742 1771 1801 2019 2123 2313 2249 2411 2368 2358 2574 2475 2635
3235 2861 2571 23893203 3433
4205 41595090 4629 4654 5145
7706
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Doğulanlar Ölənlər Təbii artım
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
17
6. ƏMƏK BAZARI
Şəkil 4. Abşeron iqtisadi rayonu üzrə muzdla işləyənlərin sayı (min nəfər)
Şəkil 5. Muzdla işləyənlərin orta aylıq nominal əmək haqqı (manat)
Şəkil 6. Məşğulluq xidməti orqanlarında işsiz stasusu alan şəxslərin sayı (nəfər)
70,3 71,3 7467,8 67,9 72 74,1
80,7 82,8 80 79,875,1 75,5
9,3 9,4 12,9 11,5 11,3 14,7 15,720,7 24,1 22,8 23,2 20,7
2,3
1,6 2,5 2,3 1,7 1,7 1,8 1,9 2,1 2,2 2,2 2,4 2,1
22,7
59,4 59,4 58,854,6 54,9 55,5 56,5 57,9 56,5 55 54,2 52,3 50,5
0102030405060708090
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Abşeron iqtisadi rayonu Abşeron rayonu Xızı rayonu Sumqayıt şəhəri
44,3 52 63,1 77,4 99,4 123,6 149
215,8274,4 298
331,5364,2
398,4
33,9 37,2 39,2 42,7 63,3 76,6 101,9154
198,9 199,3246 271,1 293,1
0
100
200
300
400
500
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Azərbaycan Respublikası Abşeron iqtisadi rayonu
31 47 49 75 98 101 115 123 151 215 222 263 285
37 40 17 24 33 44 57 77 75 78 81 99 87338
413576
847926 946
730 692 732 719595
845969
0
200
400
600
800
1000
1200
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Abşeron rayonu Xızı rayonu Sumqayıt şəhəri
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
18
Şəkil 7. Abşeron iqtisadi rayonunda işsizliyə görə müavinət alanların sayı (nəfər)
Şəkil 8. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonu üzrə açılmış yeni iş yerləri (nəfər)
Şəkil 9. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonu üzrə yeni açılmış daimi iş yerləri (nəfər)
121 106212 211
304193
122
408
233343
1177
720
100
200
300
400
500
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
2259
537
2415Abşeron rayonu
Xızı rayonu
Sumqayıt şəhəri
265 20
4461
yeni yaradılmış müəssisə vətəşkilatlarda
mövcud müəssisə vətəşkilatlarda
fəaliyyəti bərpa edilmiş müəssisə və təşkilatlarda
fiziki şəxslərdə
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
19
Şəkil 10. Abşeron iqtisadi rayonunda əhalinin gəlirləri (manat)
Şəkil 11. Abşeron iqtisadi rayonunda əhalinin adambaşına düşən gəlirləri (manat)
685225,8
241752,8
25229,1
768594,8
268868,2
27576,8
916160
302901,3
31015,7
994976,2
366441,0
32995,4
0
200000
400000
600000
800000
1000000
1200000
Sumqayıt Abşeron Xızı
2009 2010 2011 2012
2210
1271
1710,5
2453,3
1401,1
1845,2
2874,7
1551,5
2027,2
3059,6
1853,5
2128,7
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
Sumqayıt Abşeron Xızı
2009
2010
2011
2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
20
7. SƏNAYE
Şəkil 12. Fəaliyyət göstərən müəssisələrin sayı
(vahid)
Şəkil 13. Sənaye məhsulunun (işlərin, xidmətlərin) həcmi (əvvəlki ilə nisbətən, faizlə)
0
50
100
150
200
250
300
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
142
168
201 194204
217236
245257 259 258
213 213
0
20
40
60
80
100
120
140
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
110 110,8119,9
112,8118,7
86,1
126,9
74,2
127,5 128,5
112,7
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
21
Şəkil 14. Sənaye məhsulunun (işlərin, xidmətlərin) həcmi (müvafiq ilin qüvvədə olan faktiki qiymətləri ilə, mln. manat)
Cədvəl 4 İstehsal edilmiş sənaye məhsulunun (işlərin, xidmətlərin)
fəaliyyət növləri üzrə bölgüsü (min manat)
2008
cəmi; 423588
enerji materiallarından başqa, faydalı qazıntıların hasilatı 14043
içki və tütün də daxil olmaqla qida məhsullarının istehsalı 57508
toxuculuq və tikiş sənayesi 2197
dəri, dəridən məmulatlar və ayaqqabı istehsalı 299,9
oduncaqların emalı və ağacdan məmulatların hazırlanması 1645
sellüloz-kağız istehsalı; nəşriyyat işi 6096
neft məhsullarının istehsalı 8878
kimya sənayesi 159999
rezin və plastik kütlə məmulatlarının istehsalı 1763
digər qeyri-metal mineral maddələrin istehsalı 22792
metallurgiya sənayesi və metal məmulatların istehsalı 110165
maşın və avadanlıqların istehsalı 2042
elektrik, optik və elektron avadanlıqların istehsalı 349,3
emal sənayesinin digər sahələri 5709
elektrik enerjisi, qaz və suyun istehsalı, bölüşdürülməsi 30100
11283 83
127
208 224,7
303,8344,7
430,2
251,2298,6
475,9512,8
0
100
200
300
400
500
600
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
22
Şəkil 15. Sənaye məhsulunda dövlət və qeyri-dövlət sektorunun payı (faizlə)
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
16,4 16,6 13,5 8,115,2 20,7
28,1 29,141 36,9 37,6
52,4
83,6 83,4 86,5 91,984,8 79,3
71,9 70,959 63,1 62,4
47,6
Qeyri dövlət sektoru Dövlət sektoru
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
23
8. KƏND TƏSƏRRÜFATI
Şəkil 16. Abşeron iqtisadi rayonunda kənd təsərrüfatı bitkiləri üzrə əkin sahəsinin bölgüsü
(hektar)
Şəkil 17. Abşeron iqtisadi rayonunda kənd təsərrüfatı bitkiləri üzrə istehsal (ton)
0 500 1000 1500 2000 2500 3000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2405
2502
2399
2598
2634
2954
2201
2343
2449
1944
1992
2425
1375
1204
1221
1345
1326
1633
1299
1521
1522
1323
349
368
414
434
457
578
635
492
485
474
525
469
2261
2565
2394
2291
2292
2557
2676
2721
2725
2717
2717
2753 Üzüm
Meyvə bağları
Ərzaqlıq bostan bitkiləri
Tərəvəz
Kartof
Dən üçün qarğıdalı
Arpa
Buğda
Dənli və dənli paxlalılar
27205206 6369 6669 5544 5579
7865 7816 74592476
37263792 3106
3281 37072809 2932 3658
339
293353 105
124 134209 217 223
1184
19091709
13171155 1419
938 1085 1287
02000400060008000
1000012000140001600018000
2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Buğda Meyvə və giləmeyvə Üzüm Bostan məhsulları Taxıl Tərəvəz Kartof
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
24
Şəkil 18. Abşeron iqtisadi rayonunda kənd təsərrüfatı bitkiləri üzrə məhsuldarlıq
(sent/ha)
Şəkil 19. Abşeron iqtisadi rayonunda heyvandarlığın əsas göstəriciləri (mal-qaranın sayı, baş)
Cədvəl 5 Abşeron iqtisadi rayonunda əsas heyvandarlıq məhsullarının istehsalı
(təsərrüfatın bütün kateqoriyalarında)
2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Ət (kəsilmiş çəkidə, ton) 4825 3879 4712 3611 2069 2543 4471 4258
Süd, ton 29945 35037 35085 36444 38457 42678 51641 53580
Yumurta, min ədəd 229622 115002 196335 334687 418393 333805 136158 210700
83 87 92 89 91 90 98 85 95
45,5 44,423,2
7,1 8,4 9,1 17,9 18,0 7,312,5 14,7 14,3 14,7 14,2 15,4 15,1 15,6 16,00
50
100
150
2000 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Kartof Tərəvəz Taxıl Bostan məhsulları Üzüm Meyvə və giləmeyvə Buğda
24135
28878
28569
31052
31577
31592
31457
32365
33578
160023
180900
179141
208113
207425
206420
196088
201140
211663
917
3061
3894
4064
3083
173
292
161
0,0
0 50000 100000 150000 200000 250000
2000
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Donuzlar
Qoyunlar və keçilər
İri buynuzlu mal-qara
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
25
9. TİKİNTİ VƏ İNVESTİSİYA
Şəkil 20. Əsas kapitala investisiyalar
(milyon manat)
Şəkil 21. İstifadəyə verilmiş əsas fondlar (milyon manat)
23,91 11,96 15 24,29
68,63
135,5
256,7
208,4
379,8
189,4
119
251,1
365,7
15,67 9,6 11,34 18,11
61,1646,32
68,26
163,97
355,7
154,1
105,4
177,4
327,7
0
50
100
150
200
250
300
350
4002000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Cəmi Tikinti-quraşdırma işlərinə
5,47
91,62
13,27
25,11
57,44
39,8634,94
112,52
59,98
45,37 46,39
65,61
11,26
0
20
40
60
80
100
120
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
26
Şəkil 22. Tikinti müəssisələrinin sayı (vahid)
Şəkil 23. Öz gücləri ilə yerinə yetirilmiş podrat işlərinin həcmi (milyon manat)
Şəkil 24. Yaşayış evlərinin (fərdi yaşayış evləri nəzərə alınmaqla) istifadəyə verilməsi
(min kv. m)
0
20
40
60
80
100
120
140
160
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
8577
93 96 100
125133
156141
96 103 97 99
11,7 7,632,6 21,2 22,3 35,8
63,7
252,3
346,2
270,2
467,1521,1
323,6
0
100
200
300
400
500
600
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
42,663,9
143,7 151,6
230,1 225,2
37,7
111,293,3
118,7
86,2
126,1112,5
0
50
100
150
200
250
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
27
10. TİCARƏT VƏ XİDMƏT
Şəkil 25. Abşeron iqtisadi rayonu üzrə pərakəndə ticarət dövriyyəsi (min manat)
Şəkil 26. Abşeron iqtisadi rayonu üzrə pərakəndə əmtəə dövriyyəsi
0 100000 200000 300000 400000 500000 600000 700000 800000
2005
2008
2009
2010
2011
2012
187416,1
458619,0
506235,0
568872,7
664764,9
719727,3
4,12 4,34 4,41 4,29 4,19 4,09
114 115,4 110,5 105,9 107,5 107,3
0
20
40
60
80
100
120
140
2005 2008 2009 2010 2011 2012
Respublika üzrə ümumi əmtəə dövriyyəsində xüsusi çəkisi faizlə
Kəçən ilin müvafiq dövrünə nisbətən artım dinamikasi
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
28
Şəkil 27. Abşeron iqtisadi rayonunda əhaliyə göstərilmiş pullu xidmətlərin həcmi
(min manat)
Şəkil 28. Abşeron iqtisadi rayonunda əhaliyə göstərilmiş pullu xidmətlər (əvvılki ilə nisbətən, faizlə)
0 50000 100000 150000 200000 250000
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
13007
13454
14244
16276
18831,9
26568,8
39102,7
66849,2
126610
150740
175794,3
199495,9
219647,4
105,6 104,8 105,9113,4 114,8
128,7
143,4136,4
170
111,2 111,8 108,4 108,8
0
20
40
60
80
100
120
140
160
180
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
29
Şəkil 29. Abşeron iqtisadi rayonunda adambaşına əhaliyə göstərilmiş pullu xidmətlər
(manat)
Şəkil 30. Abşeron iqtisadi rayonunda göstərilmiş məişət xidmətlərinin həcmi (min manat)
0
50
100
150
200
250
300
350
400
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
33,98 35 36,4 34,37 41,7858,38
84,41
141,47
233,51259,89
300,39335,72
363,86
0 5000 10000 15000 20000 25000
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
3470,5
3558,4
3700,9
4122
4772,4
6060,3
7522,7
9857,9
13618,8
16093,7
18155,7
20062,3
20926,3
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
30
Şəkil 31. Abşeron iqtisadi rayonunda adambaşına göstərilmiş məişət xidmətləri (manat)
Şəkil 32. Abşeron iqtisadi rayonunda göstərilmiş məişət xidmətləri (əvvəlki ilə nisbətən, faizlə)
0
5
10
15
20
25
30
35
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
10,5913,32
16,3
20,86
25,1227,75
31,0233,84 34,67
105,8 105,3 106,2 110,2114,9
126,7 123,4114,1
124,6114,3 110 108,8
102,7
0
60
120
180
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
31
11. NƏQLİYYAT VƏ RABİTƏ
Şəkil 33. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonu üzrə ümumi istifadədə olan
avtomobil yollarının uzunluğu (km-lə)
Şəkil 34. Abşeron iqtisadi rayonunda avtomobillərin sayı (ədəd)
84
74
98
136
6
I dərəcəli
II dərəcəli
III dərəcəli
IV dərəcəli
V dərəcəli
20684
21236
21204
21431
22602
23966
25792
26374
28908
31888
33405
35870
42911
0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000 45000 50000
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
32
Şəkil 35. Abşeron iqtisadi rayonunda avtomobillərin tiplər üzrə bölgüsü (ədəd)
Şəkil 36. Abşeron iqtisadi rayonunda avtomobil nəqliyyatı ilə yük daşınması (min ton)
16005
15707
15577
15824
16645
17403
19109
19139
21709
24416
26097
28882
34945
1247
1631
1762
1807
1931
2047
2053
2049
1966
1997
1970
1728
1834
3338
3311
3284
3211
3416
3889
3927
4214
4471
4699
4552
4801
5589
0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 40000
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
Yük avtomobillərinin sayı
Sərnişin avtobusları
Sərnişin minik avtomobilləri
1666
22392108 2180
23982567
27753038
32433487
3818
4119
4431
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
5000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
33
Şəkil 37. Abşeron iqtisadi rayonunda avtomobil nəqliyyatı ilə yük dövriyyəsi (milyon ton/km)
Şəkil 38. Abşeron iqtisadi rayonunda avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin daşınması (min sərnişin)
Şəkil 39. Abşeron iqtisadi rayonunda avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin dövriyyəsi (milyon sərnişin/km)
148,5189,9 196,4 200,9
224,2246,2 252,7 262,6 280,3
303,7329,9
376,3405,2
0
50
100
150
200
250
300
350
400
450
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
62870 67481 68004 68571 71322 73533 77080 8160487661
94694102097
109777
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
784,3 881,3924,7 955,3 1004,8 1064,1
1146,81228,2
1297,31376,8
1462,41556,4
1653,3
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
1600
1800
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
34
Şəkil 40. Abşeron iqtisadi rayonunda əhaliyə göstərilən rabitə xidmətlərinin həcmi
(min manat)
Şəkil 41. Abşeron iqtisadi rayonunda rabitə müəsissələrinin sayı (ədəd)
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
2000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
22902995
3763 41304737
54766335 6502
1079510 097,010 443,0
255 311 333 360 401 590 726 842 900 988,1 1 072,72035
26853431 3770
43364886
5609 56606535,3 6 704,0 7 211,0
Rabitə xidmətlərinin həcmi(faktiki qiymətlərlə)min manatPoçta müəssisələri üzrə xidmətlərin həcmi min manatTelekommunikasiya müəssisələri üzrə xidmətlərin həcmi min manat
0
10
20
30
40
50
60
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
2831
35 3638
40 4044 43
2427
31 3234
36 3640 40
44
52
32 3134
3230
3436
38 3739 40
ATS-lərin sayı vahid Elektron sistemli ATS-lərin sayı vahid Poçta şöbələrinin sayı vahid
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
35
Cədvəl 6 Abşeron iqtisadi rayonunda əhaliyə göstərilən rabitə xidmətlərinin həcmi
2003 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Çıxan teleqramların sayı, min ədəd 8,6 4,8 3,8 4 5,6 4,6 4,5 7.1 6.3
Poçt göndərişlərinin sayı, min göndəriş 1076 1198 1278 195 237 296 379 454 350.8
Şəhərlərarası telefon danışıqlarının sayı, min danışıq 7639 11919 12967 13058 12248 10306 9212 8453 7242
Şəkil 42. Abşeron iqtisadi rayonunda ATS-lərin əsas göstəriciləri
Şəkil 43. Abşeron iqtisadi rayonunda mobil telefon abunəçilərinin sayı (min abunəçi)
46941 64217 7019684196 84940 86352 88370
110036 116972
0 034292 34292 40896
54496 55240 56552 5847080136
116972 118 746 126 694
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
140000
2000 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
ATS-lərin ümumi tutumu nömrə Elektron sistemili ATS-lərin ümumi tutumu nömrə
44 55,6 88 103,7169,5
362
697,9
1034
1163 1 180,0 1 202,3
0
200
400
600
800
1000
1200
1400
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
36
12. BÜDCƏ-MALİYYƏ SEKTORU
Şəkil 44. Abşeron iqtisadi rayonunda büdcə xərcləri (manat)
Şəkil 45. Abşeron iqtisadi rayonunda büdcə gəlirləri (manat)
0
20000000
40000000
60000000
80000000
100000000
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
35520001439080417774296
229573103576680143689679
59636967
55954713
60 608 37560 743 000
77000
127939916052691995285
30010083832186
495566948947435 394 294 4 946 384
1140000
37654134745206
6375169
1039253713674570
21010500
2042413624 027 209
23 794 000
Abşeron
Xızı
Sumqayıt
0
10000000
20000000
30000000
40000000
50000000
60000000
70000000
80000000
90000000
100000000
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
35520003586800507120070194001189280020088700
349304004195390046 108 000
62 496 000
77000 97600 134400 199200520000
965800
13561001179700
1 275 000
1 468 000
1140000138180021062004233200
7818000
8875000
1653160016822600
24 600 000
34 148 000
Abşeron
Xızı
Sumqayıt
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
37
Şəkil 46. Yerli gəlir və xərcləri tənzimləmək üçün mərkəzləşdirilmiş xərclərdən ayrılan vəsait
(manat)
Şəkil 47. Abşeron iqtisadi rayonunda bələdiyyələrin büdcəsinin gəlirləri (min man)
0
5000000
10000000
15000000
20000000
25000000
30000000
35000000
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
8356911,21080400412703096,4
17308956
246054012360097924706567
1400081316 072 375
0
1003246,61181799
1470869,2
1834001
248980828663863599569
37150434 128 294
3 498 384
1945146,4
23836132639006,8
2425830
61395374799570
4478900
3601536
5 949 209
0
Abşeron
Xızı
Sumqayıt
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Fakt Fakt
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
362,51070,7798,8982,51239
33383996,6
5414,5
9406
6383
10235,1
4603
8462,7
3478 39704771,1
45,3
85,982,4 222,2160,9
136,3
189,8
225,8
225,8
126,7
358
126,2
374,4
160,5504,6
196,5
902,6743,11414,1
13641120,1
1012,5
1336,6
1513,9
1513,9
900,9
907,1
619,4
1225
737
1065,91339
Sumqayıt
Xızı
Abşeron
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
38
Şəkil 48. Abşeron iqtisadi rayonunda bələdiyyələrin büdcəsinin xərcləri (min man)
0
2000
4000
6000
8000
10000
12000
Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Plan fakt Plan Fakt Plan Fakt Plan Fakt Fakt Fakt
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
399,5743,5662,911891392,62913,9
39915579,3
9214
6927,7
10252,3
4248,7
8477,9
3749,13972,74259,1
60,8 70,3 117,8188,3164,1
133,7
193,6
210,3
338,7
167,1
356,1
126,1
479,4
153 213,4400,2
903,9731,31414,11329,71120,1
1019,7
1336,6
1088,6
1809,9
1331,4
907,1
615,2
1225
740,21034,4
1317,9Sumqayıt
Xızı
Abşeron
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
39
13. SOSİAL SAHƏ
13.1. Səhiyyə
Şəkil 49. Abşeron iqtisadi rayonunda səhiyyənin əsas göstəriciləri
Şəkil 50. Abşeron iqtisadi rayonunda xəstəxana müəssisələrinin sayı (vahid)
3624 3624 3624 3624 3607 3607 3621 3616 3518 3534 3693 3718 3866
3050 2750 2750 2750 2750 2900 2900 2960 2941 2914 2792 2797 28173168 3177 3134 3120 3144 3266 3339 3407 3536
35823544 3426 3385
1302 1368 1367 1392 1424 1466 1600 1672 1829 1974 19991816 1815
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
4500
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Ambulator müəssisələrinin gücü (növbədə gələnlərin sayı)Xəstəxana çarpayılarının sayıOrta tibb işçilərinin sayı nəfərBütün ixtisasdan olan həkimlərin sayı nəfər
21 21 21 21 2122 22
25
27
25
21 2122
10
20
30
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
40
Şəkil 51. Abşeron iqtisadi rayonunda səhiyyənin əsas göstəriciləri
33,9 35,3 34,9 35,3 35,8 36,5 38,8 4043,1
38,1 38,234,3 33,7
82,4 81,9 80,1 79,1 79 81,3 80,9 81,6 83,3
69,2 67,864,8 62,9
79,3
70,9 70,3 69,7 69,172,2 70,3 70,9 69,3
56,3
63,4
52,9 52,3
94,2 93,4 92,6 91,9 90,6 89,8 87,8 86,682,9
68,3 70,6 70,3 71,8
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
100
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
əhalinin hər 10000 nəfərinə həkimlərin sayı
əhalinin hər 10000 nəfərinə orta tibb işçilərin sayı
əhalinin hər 10000 xəstəxana çarpayılarının sayı
əhalinin hər 10000 nəfərinə ambulator müəssisələrinin gücü
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
41
13.2. Təhsil
Cədvəl 7
Abşeron iqtisadi rayonunda təhsilin əsas göstəriciləri
2003 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Məktəbəqədər müəssisələrin sayı
87 87 87 87 86 86 87 87 88
Məktəbəqədər müəssisələrdə uşaqların sayı, nəfər
8695 9036 9055 9398 9966 10736 11187 10264 10334
Gündüz ümumitəhsil müəssisələrinin sayı (dövlət)
88 88 88 98 99 100 100 100 102
Günduz ümumitəhsil müəs-sisələrində şagirdlərin sayı, nəfər (dövlət)
85295 80154 77975 76612 74706 72388 71058 71670 74243
Gündüz ümumitəhsil müəssisələrinin sayı (qeyri-dövlət)
1 1 1 1 1 1 2 2 2
Günduz ümumitəhsil müəssisələrində şagirdlərin sayı, nəfər (qeyri-dövlət)
303 326 328 318 304 313 435 438 684
Sağlamlıq imkanları məhdud olan uşaqlar üçün xüsusi məktəblər
2 2 2 2 2 2 2 2 2
Şəkil 52. Məktəbəqədər müəssisələrdə təminat (100 yerə düşən uşaq hesabı ilə)
75 7682 80 78
82 81
9095
103 10193 93
0
20
40
60
80
100
120
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
42
Şəkil 53. II və III növbədə oxuyanların xüsusi çəkisi (faizlə)
Cədvəl 8 Abşeron iqtisadi rayonunda ali və orta ixtisas təhsili müəssisələrində
təhsilin əsas göstəriciləri 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Ali məktəblərin sayı, cəmi 1 1 2 2 2 2
O cümlədən: dövlət 1 1 1 1 1 1
qeyri-dövlət - - 1 1 1 1
Ali məktəblərdə tələbələrin sayı, nəfər 4945 5073 7696 7731 8081 8379
O cümlədən: dövlət 4945 5073 5188 5323 5350 5360
qeyri-dövlət - - 2508 2408 2731 3019
Orta-ixtisas təhsili müəssisələrinin sayı, cəmi 5 5 5 5 4 4
O cümlədən: dövlət 3 4 4 4 4 4
qeyri-dövlət 1 1 1 1 - -
Orta-ixtisas təhsili müəssisələrində tələbələrin sayı, nəfər
3807 1330 3193 2986 2876 2837
O cümlədən: dövlət 3111 969 3084 2986 2876 2837
qeyri-dövlət 696 361 109 - - -
41,9 41,9
32,5
43,3 41,538
35,332,3 32,8
25,3 24,8 25,5 24,0
0
10
20
30
40
50
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
43
13.3. Elm Cədvəl 9
Abşeron iqtisadi rayonu üzrə elmin əsas göstəriciləri
2007 2008 2009 2010 2011 2012
Tədqiqat və işləmələri yerinə yetirən təşkilatların sayı
8 9 9 7 8 11
Tədqiqat və işləmələrlə məşğul olan heyətin sayı 1189 1234 1118 728 1123 804
Bundan başqa, elmi-tədqiqat bölmələrinin ştatında olmayan, lakin tədqiqat və işləmələri yerinə yetirən, ali məktəblərdə çalışan elmi-pedaqoji işçilərin sayı
356 356 165 - - -
Yerinə yetirilmiş elmi-texniki işlərin həcmi (min manat)
2328,6 4369,1 5036,1 5014,4 7547 5251.3
Tədqiqat və işləmələrdə istifadə olunan əsas vəsaitlər (milyon manat)
4 5,3 3,7 2,9 2,6 5.8
Tədqiqat və işləmələrə çəkilən ümumi xərclər (min manat)
2492,1 5163,5 4290,4 4496,7 7671,2 5461.2
Tədqiqat vəişləmələrdə istifadə olunan daxili xərclər (min manat)
2490,3 5137,2 4290,4 4496,7 7648,5 5444.4
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
44
13.4. Mədəniyyət Şəkil 54. Abşeron iqtisadi rayonunda mədəniyyətin əsas göstəriciləri
Şəkil 55. Abşeron iqtisadi rayonunda kütləvi kitabxanalarda
hər 1000 sakinə kitab fondu (nüsxə)
54 54 54 5451 51 51 51 51 51
55 55
49
39 39 39 39 3835 35 35 35 35
4338 37
4 4 4 4 4 4 4 4 5 6 7 7 7
0
10
20
30
40
50
60
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Kütləvi kitabxanaların sayı klub müəssislərinin sayı Muzeylərin sayı
6733
25532898
2494 2379 2369 2302 2260 22481773 1774 1750 1707
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
45
Şəkil 56. Abşeron iqtisadi rayonunda əhalinin hər 1000 nəfərinə muzeyə gələnlərin sayı
(vahid)
Cədvəl 10 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonu üzrə mədəniyyətin göstəriciləri
Par
kların
sayı
onla
rdan
Mədən
iyyə
t və
Tur
izm
N
azir
liyi
nə ta
be o
lanl
ar Ölkə əhəmiyyətli Yerli əhəmiyyətli
arxe
oloj
i
bağ-
park
, mon
umen
tal
və x
atirə
abidələr
i
m
emar
lıq
arxe
oloj
i
bağ-
park
, mon
umen
tal
və x
atirə
abidələr
i
deko
rati
v, tə
tbiq
i sənət
ab
idələr
i
3 2 35 1 36 5 3 4
22 2428
25
3437
49
3630 31
43 4548
0
10
20
30
40
50
60
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
46
13.5. Sosial təminat
Şəkil 57. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonunda təyin olunmuş sosial müavinətlər
(nəfər)
Şəkil 58. 2012-ci ildə 1 nəfərə düşən orta aylıq ünvanlı dövlət sosial yardımın məbləği
(manat)
649
4 760
1 855
3 510
3 969
1 3381 066
Yaşa görə
Əlilliyə görə
Ailə başçısını itirməyə görə
Sağlamlıq imkanları məhdud olan 18 yaşınadək uşaqla
Kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlərə görəUşaqlı ailələrə (uşaqların sayı)
1 yaşınadək uşağı olan ailələrə
55,00
44,22
49,5060,50
31,94
10,98 40,00
Yaşa görə
Əlilliyə görə
Ailə başçısını itirməyə görə
Sağlamlıq imkanları məhdud olan 18 yaşınadək uşaqla
Kommunal, nəqliyyat və digər xidmətlərə görə
Uşaqlı ailələrə (uşaqların sayı)
1 yaşınadək uşağı olan ailələrə
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
47
Şəkil 59. 2012-ci ilin əvvəlinə Abşeron iqtisadi rayonunda pensiyaçıların sayı (nəfər)
44760
19374
6482
yaşa görə
əlilliyə görə
ailə başçısını itirməyə görə
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
48
13.6. Mənzil təsərrüfatı
Şəkil 60. Abşeron iqtisadi rayonunda bütün mənzil fondu (ümumi sahə, min kv.m.)
Şəkil 61. Abşeron iqtisadi rayonunda 1 nəfər sakinə orta hesabla düşən yaşayış sahəsi
(kv.m.)
4935
,4
4990
,7
5072
,1
5035
,1
5221
7897
,7
5458
5573
,9
8646
,1
8818
,7
8927
,1
9087
,2
9199
,7
0
1000
2000
3000
4000
5000
6000
7000
8000
9000
10000
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
17
16,9
17
17,1
17,2
17,1
16,75
16,8
16,85
16,9
16,95
17
17,05
17,1
17,15
17,2
17,25
2005 2008 2009 2010 2011 2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
49
Şəkil 62. Abşeron iqtisadi rayonunda özəlləşdirilmiş mənzillərin sayı (ədəd)
Şəkil 63. Abşeron iqtisadi rayonunda özəlləşdirilmiş mənzillərin sahəsi (ümumi sahə, kv.m.)
1194 1308 13551531
18512128
1738
3731
2048
1144 1145
15111387
0
500
1000
1500
2000
2500
3000
3500
4000
2000 2001 2002 2003 32004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
6463874214
7723989239
106075127130
100342225400
1315546931770927
9954686486
0 50000 100000 150000 200000 250000
2000
2002
2004
2006
2008
2010
2012
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
50
13.7. Turizm
Cədvəl 11 Abşeron iqtisadi rayonu üzrə turizmin əsas göstəriciləri
2007 2008 2009 2010 2011 2012İqtisadi rayon ərazisində xidmət göstərilmiş Azərbaycan turistlərinin sayı, nəfər
1705 229 137 271 342 324
Qəbul edilmiş turistlərin sayı 310 177 74 271 342 150Göndərilmiş turistlərin sayı 1406 52 63 - - 174Cəmi həyata keçirilmiş turgünlərin sayı, adam-gün 11703 924 1403 1405 2217 1920
Şəkil 64. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonunda mehmanxana və mehmanxana tipli müəssisələrdə nömrələrin sayı
(vahid)
Şəkil 65. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonu üzrə səfərin məqsədinə görə yerləşdirilmiş turistlərin sayı
(nəfər)
87
505
245
lüks dərəcəli
I dərəcəli
turist dərəcəli
580237716
95324
istirahət, əyləncə
işgüzar səfər
müalicə
sair
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
51
Şəkil 66. 2012-ci ildə Abşeron iqtisadi rayonu üzrə yaşayış müddətinə görə yerləşdirilmiş turistlərin sayı
(nəfər)
48904
49145
0
1-3 gün
4-7 gün
8-28 gün
29 gün və daha çox
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
52
13.8. Cinayətkarlıq və hüquqpozmalar
Şəkil 67. Abşeron iqtisadi rayonunda qeydə alınmış cinayət hadisələri
849 893 960 932 913
11151219 1226
13831516
1761 17261571
333 292145 114 99 113 117 148 176 148 166 164 180
31 38 43 48 24 66 12 24 29 12 28 64 280
600
1200
1800
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Cəmi Ağır və xüsusilə ağır cinayətlər 14-17 yaşlı uşaqlar tərəfindən törədilmiş cinayətlər
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
53
14. EKOLOGİYA
Şəkil 68. Abşeron iqtisadi rayonu üzrə stasionar mənbələrdən çirkləndirici
maddələrin atmosferə atılması (min ton)
Şəkil 69. Abşeron iqtisadi rayonu üzrə ekoloji göstəricilər
17,822,5
13,1
32,3
59,1
27,4
12,315,9
23,2
8,12,5 4,7 5,9
0
10
20
30
40
50
60
70
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
92
29 30
60 66 59,378 68
113136
262,8
198,8 192,8
15 6
5371
23 19 21 22 15,3 14,7 16,736,2
76,9
0
50
100
150
200
250
300
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012
Atılan çirkab su, mln.kub m. Nəql edilərkən itən su, mln. kub m.
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
54
15. SAHİBKARLIĞA KÖMƏK MİLLİ FONDU TƏRƏFİNDƏN SAHİBKARLIQ SUBYEKTLƏRİNƏ VERİLMİŞ KREDİTLƏR HAQQINDA MƏLUMATLAR
Şəkil 70. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu tərəfindən Abşeron iqtisadi rayonunda kredit verilmiş sahibkarlıq subyektlərinin sayı
(nəfər)
Şəkil 71. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu tərəfindən Abşeron iqtisadi rayonunda sahibkarlıq subyektlərinə verilmiş kreditlərin məbləğləri
(min manat)
50
98
140
43
66
14
5765
0
100
200
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
2157,44882,3
14311,1
6574,1
11519,2
7149
41402
24588,4
0
4000
8000
12000
16000
20000
24000
28000
32000
36000
40000
44000
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
55
Şəkil 72. Sahibkarlığa Kömək Milli Fondunun Abşeron iqtisadi rayonunda kredit verdiyi sahibkarlıq subyektləri tərəfindən yeni yaradılmış iş yerləri
(nəfər)
14361582
2335
1423
881
538
1033
703
0
500
1000
1500
2000
2500
2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
56
16. “AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI REGİONLARININ 2009-2013-cü İLLƏRDƏ SOSİAL-İQTİSADİ İNKİŞAFI DÖVLƏT PROQRAMI” ÜZRƏ ABŞERON İQTİSADİ RAYONUNDA İNVESTİSİYA QOYULUŞLARININ HƏYATA KEÇİRİLMƏSİ NƏZƏRDƏ TUTULAN SAHƏLƏR
ABŞERON İQTİSADİ RAYONU
Heyvandarlıq, quşçuluq, tərəvəzçilik, bostançılıq və digər kənd təsərrüfatı sahələrinin inkişafı Yüngül və yeyinti sənayesinin inkişafı
Tikinti materialları yataqlarının axtarışı və kəşfiyyat işləri
Xəzər dənizinin sahil zolağında modul tipli sutəmizləyici qurğuların quraşdırılması
Regiondan keçən ölkə əhəmiyyətli avtomobil yollarının reabilitasiyası və yenidən qurulması İqtisadi rayonda 220 kV-luq yeni hava elektrik xətlərinin tikintisi
Qarabağ müharibəsi əlilləri və şəhid ailələri üçün mənzil tikintisi
Sumqayıt şəhəri Neft-kimya və metallurgiya sənayesinin müasir texnologiyalar əsasında inkişafı Yeyinti sənayesinin inkişafı Elektron sistemlərin yığımı və digər növ mülki məmulatların istehsalının təşkili Şəhərdə yeni yarımstansiyaların tikintisi Şəhərin elektrik verilişi xətlərinin yenidən qurulması Şəhərdə qazanxanaların təmiri, yenidən qurulması, modernləşdirilməsi və yenilərinin tikintisi, məhəllədaxili və binadaxili istilik təchizatı sistemlərinin əsaslı təmiri və bərpası Əhalinin qaz təminatının yaxşılaşdırılması üçün yeni qaz kəmərlərinin çəkilməsi, yaşayış massivlərinin qazlaşdırılması Şəhərin telefon şəbəkəsinin rekonstruksiyası Şəhərin su təchizatı sisteminin genişləndirilməsi, yenidən qurulması və tikintisi Şəhərin yaşayış massivlərinin kanalizasiya sistemlərinin təmiri, yenidən qurulması və tikintisi Ətraf qəsəbələrin su təchizatı və kanalizasiya sistemlərinin yenidən qurulması Şəhərin səhiyyə müəssisələrinin təmiri, tikintisi və avadanlıqlarla təchiz olunması Şəhərin mədəniyyət obyektlərinin təmiri, yenidən qurulması və tikintisi Şəhərdə idman-sağlamlıq obyektlərinin əsaslı təmiri, yenidən qurulması və tikintisi Şəhərin təhsil müəssisələrinin əsaslı təmiri, yenidən qurulması və tikintisi
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
57
Abşeron rayonu Rayon üzrə aqroservis xidmətinin təşkili Quşçuluğun inkişafı Zeytun və zəfəran təsərrüfatlarının inkişafı Rayonda mişar daşı, əhəngdaşı, sement xammalı, tikinti qumları və s. tikinti materialları yataqlarının axtarışı və kəşfiyyat işlərinin təşkili Xırdalan şəhərinin küçə və prospektlərinin genişləndirilməsi və yenidən qurulması Rayonun kənd və qəsəbələrarası, eləcə də kənd, qəsəbə və şəhərdaxili yollarının inkişafı və bərpası Rayonun yaşayış məntəqələrinin elektrik enerjisi təminatının yaxşılaşdırılması məqsədilə mövcud yarımstansiyaların, o cümlədən yeni yaşayış massivlərinin elektrik enerjisi təchizatı şəbəkələrinin bərpası və yenilərinin tikintisi Rayon ərazisində hava elektrik verilişi xətlərinin yenidən qurulması və 0,4 kV-luq elektrik şəbəkəsinin özünüdaşıyan izolyasiyalı naqillərlə quraşdırılması “Xırdalan” yarımstansiyasının və elektrik hava xətlərinin yenidən qurulması Rayonun yaşayış məntəqələrində sosial və ictimai obyektlərin istilik təchizatı sistemlərinin bərpası Rayonun yaşayış məntəqələrinin rabitə şəbəkəsinin yenidən qurulması Xırdalan şəhərinin su təchizatının və kanalizasiya sisteminin yenidən qurulması Rayonun digər yaşayış məntəqələrinin su təchizatının və kanalizasiya sisteminin yenidən qurulması Rayonda meliorasiya-irriqasiya tədbirlərinin həyata keçirilməsi Əhalinin tibbi təminatının yaxşılaşdırılması məqsədilə səhiyyə obyektlərinin təmiri, tikintisi və müasir avadanlıqlarla təchiz edilməsi Rayon ərazisində mədəniyyət obyektlərinin tikintisi və tarix-mədəniyyət abidələrinin bərpası Rayonun yaşayış məntəqələrində idman-sağlamlıq obyektlərinin inşası Rayonun yaşayış məntəqələrində təhsil şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün məktəb binalarının təmiri və yeni məktəb binalarının tikintisi
Xızı rayonu Bitkiçilik, heyvandarlıq, quşçuluq və arıçılığın inkişafı Rayon ərazisində tikinti materialları və süfrə suları yataqlarının axtarışı və kəşfiyyatı işlərinin aparılması Rayonda avtomobil yollarının əsaslı təmiri və qəsəbədaxili, kəndlərarası yolların asfaltlanması Rayonun yaşayış məntəqələrinin elektrik təchizatı şəbəkəsinin yenidən qurulması Rayonun yaşayış məntəqələrinin qaz təminatının yaxşılaşdırılması, bərpası və qazlaşdırılması Xızı, Altıağac qəsəbələrinin və ətraf kəndlərin su təchizatının yaxşılaşdırılması və Xızı qəsəbəsinin kanalizasiya sisteminin yaradılması Rayonun digər kəndlərinin su təchizatının yaxşılaşdırılması
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
58
Xızı rayonunda su anbarlarının tikintisi Əkin torpaqlarının meliorativ vəziyyətinin və su təminatının yaxşılaşdırılması Əhalinin tibbi təminatının yaxşılaşdırılması məqsədilə səhiyyə obyektlərinin təmiri, tikintisi və müasir avadanlıqlarla təchiz edilməsi Rayon ərazisində idman-sağlamlıq obyektlərinin inşası
Rayonun yaşayış məntəqələrində təhsil şəraitinin yaxşılaşdırılması üçün məktəb binalarının təmiri və yeni məktəb binalarının tikintisi
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
59
17. ABŞERON İQTİSADİ RAYONUN İŞGÜZAR FƏALLIĞI NİSBƏTƏN AŞAĞI SƏVİYYƏDƏ OLAN İNZIBATİ RAYONLARINDA POTENSİAL İNVESTİSİYA İSTİQAMƏTLƏRİ
Sumqayıt şəhəri
1. Sumqayıt şəhəri üzrə müqayisəli üstünlük təşkil edən mal və məhsulların
(xidmətlərin) çeşidləri əsasında fəaliyyətinin bərpası iqtisadi cəhətdən səmərəli olan
ənənəvi istehsal və xidmət sahələrinin müəyyənləşdirilməsi və bu sahələrin ikişafı
istiqamətində kömpleks təkliflərin hazırlanması. O cümlədən:
Sumqayıt Alüminium zavodunun texnoloji cəhətdən yenidən qurulması və
beynəlxalq standartlara cavab verən, rəqabətqabiliyyətli məhsul istehsalının
təmin edilməsi;
“Azərkimya” ASC-yə aid olan və fəaliyyətinin davam etdirilməsi
məqsədəuyğun olmayan müəssisələrin müəyyənləşdirilməsi və onların
analoji müqayisəli üstünlük təşkil edən məhsul istehsalı üçün texnoloji
cəhətdən yenidən qurulmasının təmin edilməsi və sair.
2. Kiçik və orta bizneslə məşğul olan sahibkarlara dövlət dəstəyinin
gücləndirilməsi;
Abşeron rayonu
3. Bakı şəhərinin inkişaf planına əsasən, istifadəsi nəzərdə tutulan torpaq sahələri
nəzərə alınmaqla, rayon üzrə əkinə yararlı kənd təsərrüfatı təyinatlı dövlət,bələdiyyə
və pay torpaqlarının inventarizasiyasının aparılması, orta və iri fermer
təsərrüfatlarının yaradılması üçün pay torpaqlarının kooperasiyalarda
birləşdirilməsinin stimullaşdırılması;
4. Abşeron rayonunun relyefinə uyğun, müasir maşın-traktor parkına malik
“Aqroservis” xidmət müəssisəsinin yaradılması;
5. Abşeron rayonunun keçmiş 3 saylı Zeytun və Türkan üzümçülük sovxozlarının
ərazilərində (130-200 hektar sahədə) yeni intensiv zeytun bağlarının salınmasının
təşviq edilərək, dövlət maliyyə dəstəyinin təmin edilməsi;
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
60
6. “ Zeytun - 3 Ms LTD” və “Kənan-S” MMC müəssisələrinin istifadəsində olan
zeytun bağlarının genişləndirilməsi və köhnə bağların bərpası məqsədilə güzəştli
dövlət maliyyə dəstəyinin təmin edilməsi;
7. “Bilgəh Zəfəran istehsalı” müəssisəsinə məxsus 176 hektar əkinə yararlı torpaq
sahəsində daha məhsuldar zəfəran sortlarının yetişdirilməsi üçün müvafiq tədbirlərin
görülməsi.
8. Ənənəvi təsərrüfatçılıq sahəsi olan gülçülüyün inkişafı məqsədilə müvafiq
stimullaşdırıcı tədbirlərin görülməsi, daxili və xarici bazarlarda istehlakçıların
zövqünü oxşayan, rəqabətqabiliyyətli gül növlərinin tinglərinin və toxumlarının
idxalının və istehsalçılara satışının dəstəklənməsi;
9. Bakı şəhərinin və ətraf qəsəbələrin fasiləsiz olaraq təzə kənd təsərrüfatı
məhsulları ilə təminedilməsinin yaxşılaşdırılması və gülçülüyün inkişafı məqsədilə
rayonda istixanaların yaradılmasının dəstəklənməsi;
10. Rayonda quşçuluq və heyvandarlığın inkişafının sürətləndirilməsi məqsədilə
Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu və digər maliyyə institutları tərəfindən bu sahələr
üzrə təqdim olunmuş biznes layihələrə müəyyən üstünlüklərin verilməsi;
11. Ət və süd emalı müəssisələrinin yaradılmasının dəstəklənməsi;
12. Kiçik və orta biznes sahələrinə dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi və onların
maliyyə resurslarına çıxış imkanlarının genişləndirilməsi;
13. Uşaq qida istehsalı müəssisələrinin yaradılmasının dəstəklənməsi;
14. Abşeron rayonunun Bakı şəhərinə yaxın olduğunu nəzərə alaraq,rayon
ərazisində müasir tələblərə cavab verən yeni texnologiyalı avadanlıqlarla təmin
olunmuş, mal və məhsulların saxlanılması, çeşidlənməsi, qablaşdırılması, əmtəə və
digər nişanlarla markalanması ilə məşğul olan, habelə müasir logistika xidmətləri
göstərən geniş spektrlianbarların, saxlanma kameralarının yaradılması istiqamətində
müvafiq tədbirlərin görülməsi;
15. Abşeron rayonunda turizmin inkişafını təmin etmək üçün rayon üzrə bu
sahədə çalışan sahibkarlararasında turizm obyektlərinin yaradılması və yenidən
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
61
qurulması ilə bağlı təqdim olunan layihələr üzrə müsabiqələrin keçirilməsi və onlara
dövlət maliyyə dəstəyinin təmin edilməsi;
16. Masazır gölünün müalicəvi əhəmiyyətini nəzərə alaraq, bu ərazidə sanatoriya
tipli obyektlərin inşasının dəstəklənməsi və bu sahəyə sahibkarların cəlb edilməsi.
Xızı rayonu
17. Rayon üzrə əkinə yararlı kənd təsərrüfatı təyinatlı dövlət, bələdiyyə və pay tor-
paqlarının inventarizasiyasının aparılması, orta və iri fermer təsərrüfatlarının yara-
dılması üçün pay torpaqlarının kooperasiyalarda birləşdirilməsinin stimullaşdırılması;
18. Rayon üzrə bitkiçilik məhsulları əkininin (istehsalının) ixtisaslaşmasının
müəyyənləşdirilməsi;
19. Rayonda quşçuluq və heyvandarlığın inkişafının sürətləndirilməsi məqsədilə
Sahibkarlığa Kömək Milli Fondu və digər maliyyə institutları tərəfindən bu sahələr
üzrə təqdim olunmuş biznes layihələrə müəyyən üstünlüklərin verilməsi;
20. Giləzi quşçuluq fabrikinin məhsullarının Avropa İttifaqının qida normalarına
uyğunlaşdırması məqsədilə müəssisədə müvafiq modernləşdirmə tədbirlərinin həyata
keçirilməsinin dəstəklənməsi;
21. Arıçılığın inkişafına dövlət dəstəyinin gücləndirilməsi;
22. Rayon ərazisində xırda tutumlu kənd təsərrüfatı məhsulları emalı
müəssisələrinin yaradılmasının təşviq edilməsi və bu istiqamətdə sahibkarlar
tərəfindən təqdim olunan layihə təkliflərinin qiymətləndirilərək dövlət maliyyə
dəstəyinin təmin edilməsi;
23. Rayonda heyvandarlığın inkişafını nəzərə alaraq xalça, kilim, müxtəlif növ
suvenir məqsədli toxuculuq əşyalarının istehsalının təşkili üçün müvafiq tədbirlərin
həyata keçirilməsi.
24. Rayon ərazisində süfrə suları istehsalı müəssisələrinin yaradılmasının
dəstəklənməsi;
A B Ş E R O N İ Q T İ S A D İ R A Y O N U N U N P A S P O R T U
62
25. Rayon ərazisində müxtəlif növ dulusçuluq məhsulları istehsalı sexlərinin
yaradılmasının təşviq edilməsi;
26. Rayon ərazisində mal və məhsulların topdansatış yarmarkasının yaradılmasının
dəstəklənməsi;
27. Rayon ərazisində turizmin inkişafinin sürətlədirilməsi məqsədilə turizm
obyektlərinin yaradılması və yenidən qurulması (o cümlədən Giləzi-Xızı-Altıağac
turist marşrutunun təkmilləşdirilməsi, Giləzi yaxınlığında turizm mərkəzinin
yaradılması) üzrə sahibkarlar tərəfindən təqdim olunan layihələrin
qiymətləndirilməsi və onlara dövlət maliyyə dəstəyinin təmin edilməsi.