Azərbaycan 1970-1980-ci illərdəAzərbaycan 1970-1980-ci illərdə

PlanPlan

1.1. Azərbaycanda sosial-iqtisadi və siyasi Azərbaycanda sosial-iqtisadi və siyasi vəziyyət.vəziyyət.

2.2. 70-80-ci illərdə sosial-iqtisadi və aqrar 70-80-ci illərdə sosial-iqtisadi və aqrar sahədə həyata keçirilən tədbirlər.sahədə həyata keçirilən tədbirlər.

3.3. Azərbaycanda mədəni quruculuğun Azərbaycanda mədəni quruculuğun inkişafında yeni mərhələ.inkişafında yeni mərhələ.

ƏdəbiyyatƏdəbiyyat

1.1. Azərbaycan tarixi 7 Azərbaycan tarixi 7 cilddə, cild.Bakı.2003.Ⅶcilddə, cild.Bakı.2003.Ⅶ

səh 445-584.səh 445-584.

2.2. Siyasi tarix (mühazirə kursu) IIhissə.Bakı, Siyasi tarix (mühazirə kursu) IIhissə.Bakı, 1995.1995.

3.3. Məmmədov İ.Məmmədov C. “Siyasi tarix” Məmmədov İ.Məmmədov C. “Siyasi tarix” Bakı 1998.səh 291-296.Bakı 1998.səh 291-296.

4.4. Azərbaycan kp mk Plenumların Azərbaycan kp mk Plenumların materialları.Bakı,1969-1982.materialları.Bakı,1969-1982.

Azərbaycanın tarixində 1969-cu dönüş ili mərhələsi.

1969 iyulun 14-də AzərbaycanKPMK-nın plenumu H.Ə.ƏliyeviMərkəzi Komitənin birinci katibiseçdi.

Avqust plenumunda (1969) respublikanın iqtisadiyyatıdərin və hərtərəfli təhliledildi.

Təsərrüfata rəhbərlikdəTəsərrüfata rəhbərlikdə

Idealoji işdəIdealoji işdə

Mənəvi quruculuğdaMənəvi quruculuğda

Ciddi nöqsanlar olduğu qeyd edildi və onları aradan

qaldırmaq yollarınıgöstərdi.

Dövlət əmək intizamını möhkəməndirmək

Respublikada mədəni psixalojiiqlimi sağlamlaşdırmaq

İdarəçilik sistemini möhkəmləndirməklədövlət hakimiyyəti orqanlarının işini yönəltdi:

Xalqın iqtisadi siyasətini Sosial –mədəni tərəqqisinəl

Milli oyanış siyasətinə

Respublikada qanunçuluğun hüquqi bazasınımöhkəmləndirməklə

1978 ci il Azərbaycan SSR Konistitutsiyasını hazırlayan Komissiyanın sədri.

1978 aprelin 21-də Azərbaycan SSR-in yeni konistitusiyasını

1978 may ayında Naxçıvan MSSR-in yeni konstitusiyası

Azərbaycan SSR Konstitusiyasında AzərbaycanDilinin dövlət dili statusunu saxladı.

70- ci illərdə Azərbaycanda(1969-1982)

14 ildə

2 milyondan çox adamınmənzil şəraiti yaxşılaşdı.

250-dən çox fabrikzavod istehsal sexləri

Respublikada milli gəlirinÜmumi həcmi

2,5 dəfə

Xalq istehlakı malları

Kənd təssərüfatındaməcmu məhsul 2,7dəfə

Sənaye istehsalı 2 dəfə

Xalqın mənəvi dəyərlərinin və təbliğinə diqqət

1977-ci ildə Nizami irsinin yenidən öyrənilməsi haqqında

qərar qəbul edildi.

1982-ci ildə H.Cavidin cəsədinin qalıqları İrkutsk vilayətindən

gətirilərək Naxçıvanda dəfn edildi.

Taqonroqda 416-cı AzərbaycanDivizyasının böyük qələbəsinə

xatirə ansamblı

Sevastopolda 77-ci Divizyanınşəriətinə böyük abidə

70-ci illərdə ucaldıldı

1978-ci ildə Bakı şəhəri faşizm üzərindəböyük qələbədə oynadığı rola görə

Lenin ordeni ilə təltif edildi.

Respublikada kadr potensialının möhkəmləndirilməsinə Diqqət

Minlərlə Azərbaycanlı gənclərdigər şəhərlərə təhsil və elm

ocaqlarına oxumağa göndərildi.

70-80 ci illərdə SSRİ-nin hərb məktəblərində müxtəlif hərbi

Ixtisaslar üzrə yüzlərlə azərbaycanlı zabit

hazırlandı

Milli özündərk prosesi nəticəsində

“Gəncə” sozu yasaq edildiyivaxt “Yeni Gəncə”

qəsəbəsi.

Naxçıvanda “Babək ”rayonu

Bakı rayonlarına “Nizami”“Nəsimi” adları

verildi.

Yuxarı Qarabağda “Əsgəran”adlı rayon yaradıldı.

“İran Azərbaycanı” terminini “Cənubi Azərbaycan”termini ilə əvəz edildi.

XX əsrin 70-80 ci illəri Azərbaycan iqtisadiyyatının yüksəlişdövrü kimi tarixə daxil olub

SSR-i höküməti Azərbaycanda sənayenin və kənd təsərrüfatının intensiv inişafı üçün.

Beş xüsusiqərar qəbul

etdi

Kapital qoyuluşu 32milyard manat

təşkil edirdi.

Sovet dövrünün əvvəlki50 ilində və cəmi istifadə

edilən vəsaitdən 2,1 dəfə çox idi.

Bu kapitalın 45%-dən çoxuayrılmışdı.

Maşınqayırmaya

Kimyaya

Tikinti materiallarına

Yeyinti sənayesinəNeft-Kimyaya

80-ci illərdə neft və qaz istehsalı sahəsində rekord nəticələrəldə edildi.

13 milyon ton neft hasil edildi.14 milyard kubmetr təbii

qaz hasil edildi.

70-80-ci illərdə Azərbaycan rayonlarının Qazla təmin edilməsi başa çatdırıldı.

1970-80 ci illərdə 218 yeni sənaye müəsissəsi istifadəyə verildi

Ağdam dəzgahqayırma zavodu

Əli-Bayramlı (Şirvan) məişətcihazlar zavodu

Mingəçevirdə elektrik stansiyası

Bakı kondisioner zavodu

Gəncədə

Xalça kombinatı

Qənnadı fabriki

Çini-saxsı qablar zavodu

70 –ci illərdə neft sənayesinin inkişafında yeni dəyişikliklərbaş verdi.

22 yeni neft və qaz yatağı kəşf olundu.

Neft mədənlərinin yarıdan çoxuavtomatlaşdırıldı.

Üzən buruqlardan “Azərbaycan”“Xəzər” vasitəsilə dənizin dərinliyində

quyular qazılldı.

Dərin Dəniz özlüləri hazırlayan zavod tikilib,1986-cı ildə

işə başladı.

Respublika energetika sənayesi sürətlə inkişaf edirdi.

70 ci illərin ortalarındaTərtər SES

Araz çayı üzərində İran ilə birlikdəSES tikildi.

1981-1984 cü Illərdə Şəmkir

SES

Azərbaycan Xalq təsərrüfatın inkişaf etdirilməsi üçün yeni dəmiryoluxətləri istifadəyə verildi.

Ağdam-Xankəndi Ağstafa-İcivan Yevlax-Balakən

1970-1980-ci illərdə metro tiintisi sahəsində yeni xətlər işə salındı.

1970 –ci ildə “Ulduz” stansiyası

1972-ci ildə “Bakı Soveti” “Neftçilər” metro xətti

1979-cu ildə “Əhmədli” stansiyası

1985 –ci ildə “Memar Əcəmi” stansiyası

\\ Azərbaycanın dəniz nəqliyyatı da inkişaf edirdi.Dənizvasitəsi ilə yük daşınırdı.

Qazaxıstana

Sibirə

İtaliyayaƏlcazairə

Polşaya

Ruminyaya

1970-80 ci illərdə respublikada kənd təsərrüfatının təbii-iqtisadizonalar üzrə səmərəli ixtisaslaşması və təmərküzləşməsi

tələb olunurdu.

Pambıqçlıqla18 rayon məşğul idi.

Tərəvəzçilikzonaları

Çayçılıq

Taxılçılıq

Üzümçülük

Muğan

Mil

Şirvan

Lənkəran-Astara

Quba-Xaçmaz

Lənkəran-Astara

Mərkəzi Aran

Şəki

İsmayıllı

Bütün təbii-iqtisadi zonalardayetişdirilirdi.

80-ci illərin ikinci yarısında Azərbaycan iqtisadiyyatında ciddi geriləməprosesi başlandı.

Ölkənin ictimai-siyasi rejimindəbaş verən gərgin hadisələr

İqtisadiyyatın tənəzzülünü sürətləndirir.

Əsaslı vəsait ildən-ilə azaldıldı

1987-ci ildə erməni millətçilərinin “Dağliq Qarabağ” ətrafında baş verən

hadisələr.

Moskvada yüksək vəzifələr tutanerməni millətçiləri

1985-ci ildə alkoqolizmə qarşımübarizə adı altında qərar

Yüksək gəlir verən üzümçülüyün ləğvi.(107 min hektar üzüm sahəsi)

Nəticədə, •1988-ci ildə Gəncə avtomobil zavodu•AKTİ-nin tələbə şəhərciyinin tikintisi dayandırıldı.•Neft hasilatı qaz hasilatı azaldıldı.

1980-ci illərin ikinci yarısında Azərbaycan sənayesi ziddiyyətlərçox çətin və ağır bir dövr keçirirdi.Səbəbi iqtisadi inkişafa mane

oldu.

Yenidənqurma Millətlərarası toqquşmalar.

Rəhbərliyin zəifliyi.

Azərbaycanda mədəni quruculuq:Əhalinin rifahı və məişəti, maarif,təhsil və incəsənəti.

Respublikanın 70-80-ci illərdə iqtisadi yüksəlişi xalqınrifahının yaxşılaşmasına şərait yaratmışdır.

Fəhlə və qulluqçuların orta əmək haqqı 80-ci illərdə 1,3 dəfə

artmışdır.

Kolxozçuların orta aylıq əmək haqqı isə 1,5dəfə

artmışdır.

Qocalığa, əlilliyə görə dövlətdə təqaüd alanların sayı 1989-cu ildə 987 minə çatmışdı.

70 -80 ci illərdə respublikanın şəhər və kəndlərində mənzil tikintisi-3 milyona qədər əhalinin mənzil şəraiti yaxşılaşdırılmışdır.

Şirvan(Əli Bayramlı)Bakı Sumqayıt Gəncə Mingəçevir

Dənizkənarı park

Bakı Dəniz vağzalı

Respublika sarayı

Gülüstan sarayı

70-80 ci illərdə əhalinin sayı

5 milyon nəfərdən 7,1milyona çatmışdır.

Hər min nəfərə görə təbii artım 20%

artmışdır.

Şəhər əhalisi 53,8%təşkil edirdi.

1989-cu ildə əhalinin sosial-sinfi strukturu

86,8% -i fəhləvə qulluqçular

12,7 %-i kolxozçulartəşkil edirdi.

Əhalinin Milli tərkibi 7 milyondan

Azərbaycan türkləri 6 milyon Ruslar 392,3 min nəfər

Ləzgilər 171,4 min nəfər Ermənilər 390,5 min nəfər

Avarlar 44,1 min nəfər Yəhudilər v.s.30,8 min nəfər

70-80 ci illərdə 703 min yerlik 1058 ümumtəhsil məktəb binası tikilibistifadəyə verilmişdir.

Ümumtəhsil məktəblərin sayı 4356-a çatdırıldı.

Bu məktəblərdə 1,4mln qədər şagird

təhsil alırdı.

Bu məktəblər və müəlimlərin sayı 132minnəfərə qədər artmışdı.

80-ci illərin sonunda Azərbaycanda 2185 məktəbəqədər uşaq müəsissəsi fəaliyyət göstərirdi.

91 pioner və məktəblilər sarayı 1593 pioner düşərgəsi

210 musiqi məktəbi 240-dan çox uşaq idman məktəbi

Respublikada peşə təhsili sistemi inkişaf edirdi.

70-80 ci illərdə100 peşə texniki

məktəbi

1990-cı ildə 176peşə texniki

məktəbi

Bu məktəblərdə 83 minəQədər şagird təhsil alırdı.

Təsərrüfat, maarif, mədəniyyət, səhiyyə və başqa sahələr üzrə orta ixtisaskadrlar hazırlayan 78 məktəbdə hər il yüzlərlə tələbə təhsil alır.

Bakı kitabxanaçılıq texnikumu

Bakı plan iqtisad texnikomu

Naxçıvan Politexnikomu Gəncə tikinti-inşaat texnikomu

Şuşa pedaqoji məktəbi

Mingəçevir Politexnikomuları

Şəki Pedoqoji məktəbi

70-80 ci illərdə Respublikada Ali Təhsil daha da inkişaf edir.

1971-ci ildə rus dili və ədəbiyyatı (Slavyan Universiteti)1971-ci ildə rus dili və ədəbiyyatı (Slavyan Universiteti)

1971-ci ildə Pedoqoji Xarici Dillər İnistitutu1971-ci ildə Pedoqoji Xarici Dillər İnistitutu

1972-ci ildə Naxçıvanda Dövlət Pedaqoji İnistitutunun filalı1972-ci ildə Naxçıvanda Dövlət Pedaqoji İnistitutunun filalı

1973-cü ildə Xankəndi Pedoqoji İnistitutu1973-cü ildə Xankəndi Pedoqoji İnistitutu

1976-ci ildə İnşaat Mühəndisləri İnistitutu1976-ci ildə İnşaat Mühəndisləri İnistitutu

1981-ci ildə Gəncə Texnologiya İnistitutu1981-ci ildə Gəncə Texnologiya İnistitutu

1980-ci illərin sonlarında respublikada 17 ali təhsil müəsissəsi var idi.Bu ali məktəblərdə

80-ci illərin axırlarında 8500 nəfər müəllim

612 nəfər professor,akademik

3021 nəfər dosent

Ali məktəblərdə hər il 100minnəfər tələbə təhsil alırdı

•Təkcə Bakı Dövlət Universitetində 13 min tələbə oxuyurdu.•1970-1982-ci illərdə 17 min gənc azərbaycanlı sovet ittifaqının ali məktəblərini bitirmişdir.

Azərbaycanda milli hərbi kadrlar yetişdirilməsi məqsədi ilə 1971ci ildəC.Naxçıvanski adına respublika orta ixtisaslaşdırılmış internat

məktəbinin açılması mühüm hadisə idi.

Eyni zamanda respublikadan kənarda hərbi kadrların hazırlanması işinə diqqət artırıldı.

Məktəblərdə tədrisin məzmununda dəyişikliklər baş verdi.

“Azərbaycan tarixi”nin tədrisi artırıldı.

1988-ci ildən bütün ali və orta Ixtisas məktəblərindəbu

fənn tədris olunmağa başladı.

1976-1987-ci illərdə nəşr edildi.

10 cildlik “AzərbaycanSovet Ensklopediyası”

20 cildlik “AzərbaycanƏdəbiyyatı kitabxanası”

50 cildlik “Dünya uşaqƏdəbiyyatı kitabxanası”

100 cildlik “Dünya ədəbiyyatı kitabxanası”

Respublikada 87 muzey o cümlədən tarixşünaslıqmuzeyi

1972 ci ildə “Azərbaycan xalçasıVə tətbiqi sənət muzeyi”,S.Yeseninin xatirə muzeyi.

1982-ci ildə Bakıda C.Cabbarlının ev muzeyi

1975-ci ildə Ü.Hacıbəyovun və S.Vurğunun ev muzeyi

1981-ci ildə Naxçıvanda H.Cavidin ev muzeyi

Gəncədə “Nizami” təsviri sənət qaleriyası, “Nizami dövrü və yaradıcılığ muzeyi”

70-80 ci illərdə Azərbaycan elminin inkişafında mühüm nailiyyətlər əldə olunmuşdu.

Elmi müəsissələrin sayı 151-ə.Elmi-tədqiqatinistitutlarınınsayı 85-ə çatmışdı.

1972-ci ildə Elmlər Akademiyasının Naxçıvandan Elmimərkəzi fəaliyyətə başladı.

1978-ci ildə Bakıda kosmik tədqiqatlar Elmi-istehsalat birliyi fəaliyyətə başladı.

Elmlər Akademiyasında 30 elmi müəsissə fəaliyyətgöstərirdi.

Bakı həmin dövrdə “Neft Akademiyası ”adlanırdı.

Humanitar-ictimai elmlər sahəsində mühüm nailiyyətlər oldu

Beləliklə,70-80 ci illər Azərbaycan mədəniyyətininInkişafında mühüm dövrdür.H.Əliyevin milli oyanış siyasəti sayəsində əlverişli

Imkanlar açıldı.Bu sahələrə:

Elm Təhsil Mətbuat Ədəbiyyat İncəsənət

Xalqın mədəni irsinin, tarixinin, dilinin tərəqqisi dövrü oldu.

SonSon