Ticaret kanuna göre özel işletmeler hukuki bakımından Ticaret kanuna göre özel işletmeler hukuki bakımından dörde ayrılır:dörde ayrılır:

1) 1) TEK KİŞİ İŞLETMELERİTEK KİŞİ İŞLETMELERİ

2)2) ORTAKLIKLAR ORTAKLIKLAR

**AAdi Ortaklıklardi Ortaklıklar

**TTicaret Ortaklıklarıicaret Ortaklıkları

--KKişi ortaklıklarıişi ortaklıkları(kollektif/komandit)(kollektif/komandit)

--SSermaye ortaklıklarıermaye ortaklıkları(sermayesi paylara bölünmüş(sermayesi paylara bölünmüşkomandit/anonim/limited)komandit/anonim/limited)

3)3) KOOPERATİFLER KOOPERATİFLER

4)4) DERNEK VE VAKIF İŞLETMELERİ DERNEK VE VAKIF İŞLETMELERİ

Tek kişi işletmeleriTek kişi işletmeleriKurulması kolaydırKar bölüşümü mümkün değildir.Örgütsel yapısı esnektirSahibin borçlarından dolayı tüm varlığı ile sorumlu olması nedeni ile kredi almasının kolay olmasıYetkilerin tek elde toplanmasıSahibine manevi yönden saygınlık kazandırmasıBüyüklükleri sınırlıdırBüyüklükleri sınırlıdırModern yönetim ve işletme anlayışından Modern yönetim ve işletme anlayışından yoksundurlar.yoksundurlar.Yaşamları sahibinin hayatı ile sınırlıdırYaşamları sahibinin hayatı ile sınırlıdırBorçlar karşısında tüm sorumluluk sahibindeBorçlar karşısında tüm sorumluluk sahibinde

OrtaklıklarOrtaklıklarBirden çok kişinin bir iktisadi amaca Birden çok kişinin bir iktisadi amaca

ulaşmak için aralarında anlaşarak para, ulaşmak için aralarında anlaşarak para, mal ya da emeklerini bir araya mal ya da emeklerini bir araya

getirmeleri suretiyle kurdukları ticari getirmeleri suretiyle kurdukları ticari işletmeler.işletmeler.

ADİ ORTAKLIK:ADİ ORTAKLIK:

Kendini oluşturan ortaklardan ayrı bir tüzel Kendini oluşturan ortaklardan ayrı bir tüzel kişiliği olmayan, gerçek kişiler tarafından kişiliği olmayan, gerçek kişiler tarafından

kurulan ve ortakların sınırsız sorumlu kurulan ve ortakların sınırsız sorumlu olduğu ortaklık türü olduğu ortaklık türü

Kişi ortaklıklarıKişi ortaklıkları

Kollektif ortaklıklar:Kollektif ortaklıklar:

Ticari bir işletmeyi bir ticaret ünvanı Ticari bir işletmeyi bir ticaret ünvanı altında işletmek amacıyla gerçek kişiler altında işletmek amacıyla gerçek kişiler arasında kurulan ve ortakların ortaklık arasında kurulan ve ortakların ortaklık alacaklılarına karşı sorumluluğu sınırsız alacaklılarına karşı sorumluluğu sınırsız olan ortaklık türüdür. olan ortaklık türüdür.

kolektif ortaklığın +,-’lerikolektif ortaklığın +,-’leri-parası olmayan emeğiyle hizmet verebilecek -parası olmayan emeğiyle hizmet verebilecek

kişiler için uygundur.kişiler için uygundur.-ortaklığın sınırsız olması piyasada ortaklığın -ortaklığın sınırsız olması piyasada ortaklığın

itibarını arttırır.itibarını arttırır.-Sınırsız sorumluluk ortaklar arasında yakın -Sınırsız sorumluluk ortaklar arasında yakın

ilişkiler ve kişisel güvenin varlığını ortaya ilişkiler ve kişisel güvenin varlığını ortaya koyar.koyar.

*ortaklardan birini ayrılması ölümü ortaklılığı *ortaklardan birini ayrılması ölümü ortaklılığı tehlikeye sokar.tehlikeye sokar.

*bir ortağın yanlış davranışının sorumluluğunu *bir ortağın yanlış davranışının sorumluluğunu tüm ortaklar yüklenirtüm ortaklar yüklenir

*Ortak sayısının sınırlılığı büyük sermaye *Ortak sayısının sınırlılığı büyük sermaye birikimine engel oluşturur.birikimine engel oluşturur.

Komandit ortaklıklarKomandit ortaklıklar

Bu ortaklıkta bazı ortaklar (Komandite) Bu ortaklıkta bazı ortaklar (Komandite) kolektifteki gibi sınırsız sorumlu olurken kolektifteki gibi sınırsız sorumlu olurken diğer ortaklar (komanditer) koydukları diğer ortaklar (komanditer) koydukları

sermaye kadar sorumludurlar.sermaye kadar sorumludurlar.

Kolektif/komandit ortaklık Kolektif/komandit ortaklık farkıfarkı

• Kolektif ortaklıkta tüm ortakların gerçek kişi Kolektif ortaklıkta tüm ortakların gerçek kişi olması gerekirken, komandit ortaklıkta tüzel olması gerekirken, komandit ortaklıkta tüzel kişiler katılabilirler.kişiler katılabilirler.

• Komanditer ortakların yönetim, itiraz ve Komanditer ortakların yönetim, itiraz ve temsil hakkı yoktur.temsil hakkı yoktur.

• Kolektif ortaklıkta ortaklar arasında rekabet Kolektif ortaklıkta ortaklar arasında rekabet yokken komanditer ortaklar ,için böyle bir yokken komanditer ortaklar ,için böyle bir sınırlama yoktur.sınırlama yoktur.

• Komanditer ortak yıl sonunda karda payına Komanditer ortak yıl sonunda karda payına düşeni alır ancak koyduğu sermaye düşeni alır ancak koyduğu sermaye azalmışsa eski noktaya gelene kadar bekler.azalmışsa eski noktaya gelene kadar bekler.

• Komanditer ortak payını devredebilir.Komanditer ortak payını devredebilir.• Öldüğü zaman diğer ortakların ortaklığın Öldüğü zaman diğer ortakların ortaklığın

dağıtılmasını isteme hakkı doğmazdağıtılmasını isteme hakkı doğmaz

Sermaye ortaklıklarıSermaye ortaklıklarıSermayesi paylara bölünmüş komandit Sermayesi paylara bölünmüş komandit

ortaklıklarortaklıklar

Sermayesi paylara bölünen ve Sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçı ortaklık ortaklarından bir veya birkaçı ortaklık alacaklarına karşı bir kolektif ortaklık, alacaklarına karşı bir kolektif ortaklık,

diğerleri bir anonim ortağı gibi sorumlu diğerleri bir anonim ortağı gibi sorumlu olan bir ortalık türüdür.olan bir ortalık türüdür.

Anonim ortaklıklarAnonim ortaklıklar

En az 5 kişiyle kurulan, bir ünvana sahip, En az 5 kişiyle kurulan, bir ünvana sahip, esas sermayesi belirli ve paylara esas sermayesi belirli ve paylara

bölünmüş olan ve borçlarından dolayı bölünmüş olan ve borçlarından dolayı yalnız mevcut servetiyle sorumlu yalnız mevcut servetiyle sorumlu bulunan, ortakların sorumluluğu bulunan, ortakların sorumluluğu

koydukları sermaye ile sınırlı olan koydukları sermaye ile sınırlı olan ortaklık ortaklık

Anonim ortaklıkAnonim ortaklık• Küçük birikimleri toplayarak büyük sermaye Küçük birikimleri toplayarak büyük sermaye

doğmasına ve üretime aktarılmasına yardımcı doğmasına ve üretime aktarılmasına yardımcı olurolur

• Toplanan sermayelerle daha az maliyetle üretim Toplanan sermayelerle daha az maliyetle üretim yapılıryapılır

• Ülkenin doğal kaynaklarının işlenmesine yardımcı Ülkenin doğal kaynaklarının işlenmesine yardımcı olur=) yeni iş alanları+ulusal gelirin artmasıolur=) yeni iş alanları+ulusal gelirin artması

• Kazançtan belli bir grup sermayeder değil bir çok Kazançtan belli bir grup sermayeder değil bir çok insan yararlanırinsan yararlanır

• Çoğunluk azınlığa egemen olabilirÇoğunluk azınlığa egemen olabilir

• Toplantılar mutlak çoğunlukla değil örgütlü Toplantılar mutlak çoğunlukla değil örgütlü grupların başarısı ile sonuçlanabilir.grupların başarısı ile sonuçlanabilir.

Limited ortaklıkLimited ortaklık

İki veya en fazla 50 gerçek veya tüzel kişi İki veya en fazla 50 gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret ünvanı altında tarafından bir ticaret ünvanı altında

kurulan, ortakların sorumluluğu kurulan, ortakların sorumluluğu koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile

sınırlı ve esas sermayesi belli olan sınırlı ve esas sermayesi belli olan ortaklık türüdür.ortaklık türüdür.

A.O./L.O. FARKIA.O./L.O. FARKI• A.o. Her türlü iktisadi amaç ve konu için A.o. Her türlü iktisadi amaç ve konu için

kurulurken, ltd.’ler bankacılık ve sigortacılık kurulurken, ltd.’ler bankacılık ve sigortacılık dışında kalan iktisadi amaçlar için kurulur.dışında kalan iktisadi amaçlar için kurulur.

• A.o.’da paylar en az 50 bin ytl iken ltd.’de bu A.o.’da paylar en az 50 bin ytl iken ltd.’de bu pay en az 25 bin ytl’dir. A.o.’da paylar birbirine pay en az 25 bin ytl’dir. A.o.’da paylar birbirine eşitken ltd.’de eşit olmak zorunda değildir.eşitken ltd.’de eşit olmak zorunda değildir.

• A.o.Da ortak sayısı yönünden bir üst sınır A.o.Da ortak sayısı yönünden bir üst sınır olmadığı halde ltd:’de en çok 50 ortak olur.olmadığı halde ltd:’de en çok 50 ortak olur.

• A.o.’da ortaklık süresi göstermek zorunlu A.o.’da ortaklık süresi göstermek zorunlu olmadığı halde Ltd.’de bu süreyi belirtmek olmadığı halde Ltd.’de bu süreyi belirtmek gerekir.gerekir.

• A.o.’da ilk yönetim kurulunun sözleşmede A.o.’da ilk yönetim kurulunun sözleşmede gösterilmesi gerekir. Ltd.’de müdürlerin ortak gösterilmesi gerekir. Ltd.’de müdürlerin ortak olması gerekmez. olması gerekmez.

KooperatiflerKooperatiflerTüzel kişiliği olan ortaklarının belirli Tüzel kişiliği olan ortaklarının belirli

ekonomik ve özellikle meslek ve ekonomik ve özellikle meslek ve geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı geçimlerine ait ihtiyaçlarını karşılıklı

yardım, dayanışma ve kefalet yardım, dayanışma ve kefalet süretiyle sağlayıp korumak amacıyla süretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve kamu tüzel kişileri ile özel gerçek ve kamu tüzel kişileri ile özel idareler, belediyeler, köyler, cemiyet idareler, belediyeler, köyler, cemiyet

ve dernekler tarafından kurulan ve dernekler tarafından kurulan değişik ortaklı sermayeli kuruluştur.değişik ortaklı sermayeli kuruluştur.

KooperatiflerKooperatifler• Gönüllü ve serbest giriş ilkesiGönüllü ve serbest giriş ilkesi

• Ortağın demokratik yönetim ilkesiOrtağın demokratik yönetim ilkesi

(her ortağın yalnızca bir oy hakkı vardır)(her ortağın yalnızca bir oy hakkı vardır)

• Ortağın ekonomik katılım ilkesiOrtağın ekonomik katılım ilkesi

(sermaye ortaklara süreklilik ilkesi yüzünden (sermaye ortaklara süreklilik ilkesi yüzünden dağıtılamaz)dağıtılamaz)

• Özerklik ve bağımsızlık ilkesiÖzerklik ve bağımsızlık ilkesi

• Eğitim öğretim ve bilgilendirme ilkesiEğitim öğretim ve bilgilendirme ilkesi

• Kooperatifler ve üst birlikleri arası işbirliği Kooperatifler ve üst birlikleri arası işbirliği ilkesiilkesi

• Toplumsal sorumluluk ilkesi Toplumsal sorumluluk ilkesi

Dernek ve vakıflarDernek ve vakıflar

Kazanç paylaştırma dışında kurulan Kazanç paylaştırma dışında kurulan kişi ve mal topluluklarıdır.kişi ve mal topluluklarıdır.

Dernekler temel amaçlarına ulaşmak Dernekler temel amaçlarına ulaşmak için iktisadi amaçlı işletme için iktisadi amaçlı işletme

kurabilirler.kurabilirler.

Kamu işletmelerinde hukuki Kamu işletmelerinde hukuki yapılaryapılar

• Genel yönetim içinde faaliyet gösteren Genel yönetim içinde faaliyet gösteren işletmeler (devlet matbaası)işletmeler (devlet matbaası)

• Katma bütçeli dairelere bağlı işletmeler Katma bütçeli dairelere bağlı işletmeler (Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastaneler)(Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastaneler)

• Özel yapılı kuruluşlar (Milli Piyango Özel yapılı kuruluşlar (Milli Piyango İdaresi)İdaresi)

• Yerel yönetim işletmeleri (su, havagazı)Yerel yönetim işletmeleri (su, havagazı)

• Kamu iktisadi kuruluşları (KİK) /İktisadi Kamu iktisadi kuruluşları (KİK) /İktisadi Devlet teşekkülleri (KİT)Devlet teşekkülleri (KİT)

• İktisadi Devlet teşekkülleri (KİT) İktisadi Devlet teşekkülleri (KİT)

Sermayesinin tamamı devlete ait Sermayesinin tamamı devlete ait iktisadi alanda ticari esaslara göre iktisadi alanda ticari esaslara göre faaliyet göstermek üzere kurulan faaliyet göstermek üzere kurulan işletmeişletme

• Kamu iktisadi kuruluşları (KİK) Kamu iktisadi kuruluşları (KİK)

Sermayesinin tamamı devlete ait olan Sermayesinin tamamı devlete ait olan ve tekel niteliğindeki mallar ile temel ve tekel niteliğindeki mallar ile temel mal ve hizmetleri üretmek ve mal ve hizmetleri üretmek ve pazarlamak üzere kurulan kamu pazarlamak üzere kurulan kamu hizmeti niteliği ağır basan hizmeti niteliği ağır basan işletmelerdir.işletmelerdir.

İşletmelerin büyümesiİşletmelerin büyümesiİşletmelerin büyüme nedenleriİşletmelerin büyüme nedenleri

• Optimum büyüklüğe ulaşmaOptimum büyüklüğe ulaşma• Piyasalarda etkinliği arttırarak kar elde Piyasalarda etkinliği arttırarak kar elde

etme olanaklarını arttırmaetme olanaklarını arttırma• Yeni teknoloji ve bilgileri elde etmeYeni teknoloji ve bilgileri elde etme• Değişen Pazar koşullarına daha iyi uyum Değişen Pazar koşullarına daha iyi uyum

sağlamasağlama• Büyüklüğün sağlayacağı ekonomik Büyüklüğün sağlayacağı ekonomik

olanaklardan, tasarruflardan yararlanmaolanaklardan, tasarruflardan yararlanma• Rekabet gücünü arttırmaRekabet gücünü arttırma• Aranan, tercih edilen, güvenilen işletme Aranan, tercih edilen, güvenilen işletme

olmaolma• Bölgesel plandan ulusal, ulusal plandan Bölgesel plandan ulusal, ulusal plandan

uluslararası plana faaliyetlerini yayma uluslararası plana faaliyetlerini yayma

İşletmelerin büyüme İşletmelerin büyüme şekillerişekilleri

Ulusal ve uluslararası dış çevre ve çevre Ulusal ve uluslararası dış çevre ve çevre faktörlerinde oluşacak tüm tehdit ve faktörlerinde oluşacak tüm tehdit ve

fırsatları gözönüne alma fırsatları gözönüne alma

!!!! özellikle ekonomik çevre !!!! özellikle ekonomik çevre koşullarındakoşullarında

İÇ BÜYÜMEİÇ BÜYÜME

DIŞ BÜYÜMEDIŞ BÜYÜME

İÇ BÜYÜMEİÇ BÜYÜME• İşletmenin kendi sağladığı iç ve dış İşletmenin kendi sağladığı iç ve dış

finansman olanaklarıyla birlikte üretim finansman olanaklarıyla birlikte üretim kapasitesini, dış çevre ve özellikle kapasitesini, dış çevre ve özellikle Pazar koşullarının gerektirdiği Pazar koşullarının gerektirdiği miktarda ve çeşitte üretim yapacak ve miktarda ve çeşitte üretim yapacak ve faaliyette bulunacak şekle faaliyette bulunacak şekle dönüştürmesi.dönüştürmesi.

• İç büyümeye yönelik kararlar İç büyümeye yönelik kararlar koşulların geçici veya sürekli olma koşulların geçici veya sürekli olma durumuna göre kısa ya da uzun durumuna göre kısa ya da uzun dönemli olabilir.dönemli olabilir.

• Kısa dönemli iç büyüme işletmenin Kısa dönemli iç büyüme işletmenin pazara yönelik talep tahminleri geçici pazara yönelik talep tahminleri geçici bir talep artışının olacağı bilgisine bir talep artışının olacağı bilgisine dayanıyorsa olur. Mevcut üretim ve dayanıyorsa olur. Mevcut üretim ve işletme kapasitesi geçici olarak artan işletme kapasitesi geçici olarak artan talebi tatmin edici miktarı üretecek talebi tatmin edici miktarı üretecek şekilde değiştirilir. şekilde değiştirilir.

• Talep tahminlerinin uzun dönemli bir Talep tahminlerinin uzun dönemli bir talep değişimini ve artışını gösteriyorsa talep değişimini ve artışını gösteriyorsa uzun dönemli büyüme tercih edilir. Yeni uzun dönemli büyüme tercih edilir. Yeni yatırımlar, mevcut işletme sistemi ve yatırımlar, mevcut işletme sistemi ve üretim kapasitesinin genişletilmesi, üretim kapasitesinin genişletilmesi, yenilenmesi, yeni teknoloji olanakları yenilenmesi, yeni teknoloji olanakları kullanılması, işletmenin büyütülmesi. kullanılması, işletmenin büyütülmesi.

Dış büyümeDış büyümeBaşka işletme ya da işletmelerle ortak Başka işletme ya da işletmelerle ortak hareket etme veya sözleşmeli birliktelik hareket etme veya sözleşmeli birliktelik

ve stratejik işbirliği veya birleşme ve ve stratejik işbirliği veya birleşme ve ortaklıklarortaklıklar

Kısa dönemli birleşmelerde belirli bir Kısa dönemli birleşmelerde belirli bir konuda ortaklaşa hareket etme fikri konuda ortaklaşa hareket etme fikri

çevresinde birlikte hareket etme, güç çevresinde birlikte hareket etme, güç birliği yapma, birbirlerini yıpratmamabirliği yapma, birbirlerini yıpratmama

Uzun dönemli dış büyümede işletmelerin Uzun dönemli dış büyümede işletmelerin ekonomik ve yasal bağımsızlıkları son ekonomik ve yasal bağımsızlıkları son bulmakta ve ortaya yeni bir işletme bulmakta ve ortaya yeni bir işletme

varlığı çıkmaktadır.varlığı çıkmaktadır.

• Yatay dış büyüme:Yatay dış büyüme: aynı iş kolu veya konuda aynı iş kolu veya konuda faaliyet gösteren firmalar biraraya gelirse.faaliyet gösteren firmalar biraraya gelirse.

• Dikey dış büyüme:Dikey dış büyüme: farklı faaliyet konularında farklı faaliyet konularında çalışan birbirlerini bütünleyen iş kolları arasında çalışan birbirlerini bütünleyen iş kolları arasında oluşturulan ortak hareket veya birleşmeoluşturulan ortak hareket veya birleşme

-Geriye doğru dikey büyüme (hammadde sağlama -Geriye doğru dikey büyüme (hammadde sağlama imkanlarını güçlendirme, ucuz ve kaliteli girdi imkanlarını güçlendirme, ucuz ve kaliteli girdi sağlama, bu yolla üretim maliyetlerini azaltma)sağlama, bu yolla üretim maliyetlerini azaltma)

-İleriye doğru dikey büyüme (pazarı daha iyi kontrol -İleriye doğru dikey büyüme (pazarı daha iyi kontrol etme, ele geçirme, tüketicilere daha iyi mal ve etme, ele geçirme, tüketicilere daha iyi mal ve hizmet sunma)hizmet sunma)

• Karma-çeşitlendirme:Karma-çeşitlendirme: işletmelerin mevcut işletmelerin mevcut teknoloji, ürün ve pazarıyla hiçbir ilişkisi olmayan teknoloji, ürün ve pazarıyla hiçbir ilişkisi olmayan alanlardaki işletmelerle gerçekleştirdikleri alanlardaki işletmelerle gerçekleştirdikleri birleşmelerbirleşmeler

İşletmeler arası ortak hareket İşletmeler arası ortak hareket etme stratejik işbirliklerietme stratejik işbirlikleri

Biraraya gelen ve ortak hareket etmek Biraraya gelen ve ortak hareket etmek veya stratejik işbirliği oluşturmak isteyen veya stratejik işbirliği oluşturmak isteyen işletmeler mevcut sistemlerini ve yasal işletmeler mevcut sistemlerini ve yasal yapılarını değiştirmek istemezler. yapılarını değiştirmek istemezler.

Her bir işletme hukuksal bağımsızlığını Her bir işletme hukuksal bağımsızlığını koruyarak yasaya yönelik, iyi veya kötü koruyarak yasaya yönelik, iyi veya kötü niyetli çeşitli ekonomik ve ticari çıkarlar niyetli çeşitli ekonomik ve ticari çıkarlar sağlamak için biraraya gelme ve ortak sağlamak için biraraya gelme ve ortak hareket etme durumuhareket etme durumu

İşletmeler arası ortak hareket İşletmeler arası ortak hareket etme stratejik işbirliklerietme stratejik işbirlikleri

• Centilmenlik antlaşmalarıCentilmenlik antlaşmaları• Kartel antlaşmalarıKartel antlaşmaları• Konsorsiyum antlaşmalarıKonsorsiyum antlaşmaları• Stratejik işbirlikleriStratejik işbirlikleri• Lisans antlaşmalarıLisans antlaşmaları• Franchising antlaşmalarıFranchising antlaşmaları• Yönetim sözleşmeleriYönetim sözleşmeleri• Üretim sözleşmeleriÜretim sözleşmeleri• Ortak girişimOrtak girişim

Centilmenlik antlaşması:Centilmenlik antlaşması:

• Benzer işletmeler arası ortaya çıkan, Benzer işletmeler arası ortaya çıkan, belirli ekonomik, ulusal ve sosyal belirli ekonomik, ulusal ve sosyal konularda ve belirli amaçların konularda ve belirli amaçların gerçekleşmesine yönelik karşılıklı söz gerçekleşmesine yönelik karşılıklı söz vermelerine dayanan, yasal açıdan vermelerine dayanan, yasal açıdan bağlayıcı nitelikte olmadığı gibi bağlayıcı nitelikte olmadığı gibi alınacak ekonomik nitelikli kararlarda alınacak ekonomik nitelikli kararlarda işletmeleri bağlamayan, yazılı ve sözlü işletmeleri bağlamayan, yazılı ve sözlü antlaşma. antlaşma.

• Bu antlaşmalara işletmelerin uymaları Bu antlaşmalara işletmelerin uymaları konusunda zorlama yoktur.konusunda zorlama yoktur.

Kartel antlaşmalarıKartel antlaşmalarıBenzer konuda faaliyette bulunan işletmelerin Benzer konuda faaliyette bulunan işletmelerin

ortak çıkarlarını korumak için aralarında ortak çıkarlarını korumak için aralarında yaptıkları gizli antlaşmayaptıkları gizli antlaşma

Hangi ekonomik konuda sözleşme yapma Hangi ekonomik konuda sözleşme yapma niyetindeyseler sadece o kapsamda ortak niyetindeyseler sadece o kapsamda ortak

hareket etme durumundadırlar. hareket etme durumundadırlar.

Sözleşme konusuna üretim miktarı ve Sözleşme konusuna üretim miktarı ve pazarlama ile ilgili konular dahildir.pazarlama ile ilgili konular dahildir.

Başarı sağlanması için ortak hareket eden Başarı sağlanması için ortak hareket eden işletmelerin piyasada etkili olmaları işletmelerin piyasada etkili olmaları

sağlayacak çoğunluğa ulaşmaları gerekir.sağlayacak çoğunluğa ulaşmaları gerekir.

• Kartel antlaşmaları ortak hareket Kartel antlaşmaları ortak hareket etmek isteyen firmaların tam rekabet etmek isteyen firmaların tam rekabet koşullarını bozarak tekelci piyasalar koşullarını bozarak tekelci piyasalar yaratmaları şeklindedir.yaratmaları şeklindedir.

• Kendi çıkarlarını gözetme, aşırı kar Kendi çıkarlarını gözetme, aşırı kar sağlama, küçük firmaları piyasayı sağlama, küçük firmaları piyasayı terketmeye zorlamaterketmeye zorlama

• Miktar karteli:Miktar karteli: üretim miktarını belli bir düzeyde üretim miktarını belli bir düzeyde tutma. Talebin arttığı dönemde piyasaya arz edilen tutma. Talebin arttığı dönemde piyasaya arz edilen ürün miktarını sınırlandırarak arz talep dengesini ürün miktarını sınırlandırarak arz talep dengesini bozarak dolaylı yoldan fiyatlar üzerinde egemenlik bozarak dolaylı yoldan fiyatlar üzerinde egemenlik kurarak karı yüksek tutmakurarak karı yüksek tutma

• Bölge karteli:Bölge karteli: ürün pazarlarını kartel antlaşmasıyla ürün pazarlarını kartel antlaşmasıyla aralarında pay ederek kendi piyasa bölümünde tekel aralarında pay ederek kendi piyasa bölümünde tekel koşullarına sahip olmakoşullarına sahip olma

• Fiyat karteli:Fiyat karteli: talebin yoğunlaştığı dönemde talebin yoğunlaştığı dönemde işletmelerin aynı anda, aynı miktarda ve doğrudan işletmelerin aynı anda, aynı miktarda ve doğrudan fiyatın değiştirilmesi ve yükseltilmesi/düşürülmesifiyatın değiştirilmesi ve yükseltilmesi/düşürülmesi

• Satın alma karteli:Satın alma karteli: üretim için girdilerin satın üretim için girdilerin satın alınmasında ortak hareket etme. İhtiyaçları olan alınmasında ortak hareket etme. İhtiyaçları olan hammaddeyi ve diğer girdileri ucuza elde etme ve hammaddeyi ve diğer girdileri ucuza elde etme ve girdi maliyetlerini kontrol altına almagirdi maliyetlerini kontrol altına alma

Konsorsiyum antlaşmasıKonsorsiyum antlaşmasıBelirli bir projenin alınması ve Belirli bir projenin alınması ve

gerçekleştirilmesi için iki veya daha gerçekleştirilmesi için iki veya daha çok benzer veya değişik konuda çok benzer veya değişik konuda

faaliyette bulunan işletmenin biraraya faaliyette bulunan işletmenin biraraya gelerek geçici bir girişim gelerek geçici bir girişim

oluşturulması konusunda yaptıkları oluşturulması konusunda yaptıkları antlaşmaantlaşma

Yeterli sermaye bulma, işletmelerin Yeterli sermaye bulma, işletmelerin uzmanlık ve güçlü yönlerinden uzmanlık ve güçlü yönlerinden

yararlanma, riski yaymayararlanma, riski yayma

Stratejik işbirliğiStratejik işbirliğiİki veya daha fazla firma arasında tarafların yararına stratejik İki veya daha fazla firma arasında tarafların yararına stratejik

amaçlara ulaşmak için oluşturulan işbirliği antlaşmasıamaçlara ulaşmak için oluşturulan işbirliği antlaşması

-yeni teknoloji ve üretim olanaklarına kavuşma-yeni teknoloji ve üretim olanaklarına kavuşma-bazı pazarlara girebilme veya girdi engellerini aşma-bazı pazarlara girebilme veya girdi engellerini aşma-dış çevrede oluşan veya oluşabilecek finansal, piyasa, politik, -dış çevrede oluşan veya oluşabilecek finansal, piyasa, politik,

kültürel gibi riskleri azaltmakültürel gibi riskleri azaltma-Piyasalarda daha güçlü ve rekabetçi avantajlar elde etme-Piyasalarda daha güçlü ve rekabetçi avantajlar elde etme-İşletmenin ihtiyaç duyduğu hammadde ve yarı mamul -İşletmenin ihtiyaç duyduğu hammadde ve yarı mamul

maddeleri ucuza ve kolayca temin etmemaddeleri ucuza ve kolayca temin etme-ölçek ekonomilerinden yararlanma-ölçek ekonomilerinden yararlanma-atıl kapasiteyi tam kapasiteye getirme-atıl kapasiteyi tam kapasiteye getirme-üretim ve satış faaliyetlerinde verimlilik-üretim ve satış faaliyetlerinde verimlilik-işletmecilik maliyetlerinden tasarruf sağlama-işletmecilik maliyetlerinden tasarruf sağlamaİşletme yönetimi ve diğer işletmecilik faaliyetlerinde İşletme yönetimi ve diğer işletmecilik faaliyetlerinde

uzmanlıkları birleştirme uzmanlıkları birleştirme

Stratejik işbirlikleriStratejik işbirlikleriLisans antlaşması:Lisans antlaşması:

• bir firmanın mal veya hizmetlerinin bir firmanın mal veya hizmetlerinin üretim veya satış haklarını bir başka üretim veya satış haklarını bir başka firmaya karşılıklı avantajlar elde firmaya karşılıklı avantajlar elde etmek amacıyla geçici süre etmek amacıyla geçici süre aktarmasına imkan veren antlaşmaaktarmasına imkan veren antlaşma

• Uluslar arası pazarlara giriş stratejisiUluslar arası pazarlara giriş stratejisi

Stratejik işbirlikleriStratejik işbirlikleriFranchising antlaşmasıFranchising antlaşması

• İmtiyaz veren firma geliştirdiği tüm İmtiyaz veren firma geliştirdiği tüm işletmecilik ve ticari birikimi ile işletmecilik ve ticari birikimi ile olanaklarından bir başka imtiyaz alan olanaklarından bir başka imtiyaz alan firmanın antlaşma süresince firmanın antlaşma süresince yararlanmasına imkan verir. yararlanmasına imkan verir.

• Franchising veren firma yurt içi ve dışı Franchising veren firma yurt içi ve dışı pazarlarda yatırım yapmaksızın işletmecilik pazarlarda yatırım yapmaksızın işletmecilik sistemini geliştirmiş ve büyütmüş olur. sistemini geliştirmiş ve büyütmüş olur.

• Lisans antlaşmalarına göre bu antlaşma Lisans antlaşmalarına göre bu antlaşma biçimi işbirliği yapan tarafları daha fazla biçimi işbirliği yapan tarafları daha fazla bağlayıcı niteliktedir. bağlayıcı niteliktedir.

Stratejik işbirlikleriStratejik işbirlikleri

Yönetim sözleşmesiYönetim sözleşmesiDeneyimli bir firmanın bir süre bir Deneyimli bir firmanın bir süre bir

girişimin yönetim ve işletmecilik girişimin yönetim ve işletmecilik faaliyetlerini yürütmesine imkan faaliyetlerini yürütmesine imkan

veren antlaşmaveren antlaşma

Stratejik işbirlikleriStratejik işbirlikleriÜretim sözleşmesiÜretim sözleşmesi

İşletmelerin markalı ve özellikli mallarının üretimini İşletmelerin markalı ve özellikli mallarının üretimini başka firmalara yaptırmalarına imkan veren işbirliği başka firmalara yaptırmalarına imkan veren işbirliği

antlaşmasıantlaşmasıFirma A; Firma A; Uygun ve ucuz girdi imkanlarından hareketle, daha Uygun ve ucuz girdi imkanlarından hareketle, daha ekonomik ve rekabet edebilir maliyetlerle ürünlere ekonomik ve rekabet edebilir maliyetlerle ürünlere sahip olma, riskli bazı ülke ve bölgelerdeki üretim sahip olma, riskli bazı ülke ve bölgelerdeki üretim imkanlarından yatırım yapmaksızın yararlanmaimkanlarından yatırım yapmaksızın yararlanmaFirma B; Firma B; Mevcut veya boş kalan üretim kapasitesini en Mevcut veya boş kalan üretim kapasitesini en uygun düzeyde kullanma fırsatıuygun düzeyde kullanma fırsatı

Stratejik işbirlikleriStratejik işbirlikleriOrtak girişimOrtak girişim

İki veya daha fazla firmanın yasal açıdan İki veya daha fazla firmanın yasal açıdan kendilerinden bağımsız ayrı bir girişim kendilerinden bağımsız ayrı bir girişim oluşturma konusunda sözleşmeyle işbirliği oluşturma konusunda sözleşmeyle işbirliği yapmalarıyapmaları

Amaç; ortak olan firmaların üstün yönlerini Amaç; ortak olan firmaların üstün yönlerini ve kaynaklarını birleştirerek daha etkili ve kaynaklarını birleştirerek daha etkili işletmecilik sergilemektir. İşbirliği yapan ana işletmecilik sergilemektir. İşbirliği yapan ana işletme dışında ayrı bir adı, kayıtlı işletme dışında ayrı bir adı, kayıtlı sermayesi, yönetim ve işletme sistemi sermayesi, yönetim ve işletme sistemi vardır.vardır.

General motor ve General motor ve Chrysler arabaları için Chrysler arabaları için

yeni melez bir teknoloji yeni melez bir teknoloji oluşturmak için işbirliği oluşturmak için işbirliği

antlaşması antlaşması imzalamıştır.imzalamıştır.

İşletmelerin birleşerek İşletmelerin birleşerek büyümesibüyümesi

• Birleşme; iki veya daha fazla Birleşme; iki veya daha fazla işletmenin uzun dönemli ve kalıcı işletmenin uzun dönemli ve kalıcı şekilde biraraya gelmeleridir. şekilde biraraya gelmeleridir.

• Birleşme yoluyla büyümek isteyen Birleşme yoluyla büyümek isteyen firmalar hem ekonomik hem ticari firmalar hem ekonomik hem ticari hem yasal konularda bağımsızlıklarını hem yasal konularda bağımsızlıklarını kaybederler.kaybederler.

Birleşerek büyüme çeşitleriBirleşerek büyüme çeşitleri

• TröstTröst

• Tam birleşmeTam birleşme

-kaynaşma-kaynaşma

-katılma türü birleşme-katılma türü birleşme

-satınalma türü birleşme-satınalma türü birleşme

• HoldingHolding

TröstTröst• Yatay nitelikli birleşmelerYatay nitelikli birleşmeler

• Piyasalarda tekel koşulları yaratacak Piyasalarda tekel koşulları yaratacak büyüklüklere ulaşmak, rekabeti büyüklüklere ulaşmak, rekabeti ortadan kaldırarak haksız kazanç ortadan kaldırarak haksız kazanç sağlamasağlama

• Gizlidirler.Gizlidirler.

Tam birleşmelerTam birleşmeler• Kaynaşma (merger):Kaynaşma (merger):

Yatay büyüme şeklidir. İki veya daha fazla sayıda Yatay büyüme şeklidir. İki veya daha fazla sayıda işletmenin yasal yapılarına son vererek yeni ve daha işletmenin yasal yapılarına son vererek yeni ve daha büyük bir girişim oluşturmalarıbüyük bir girişim oluşturmaları

• Katılma türü birleşmeKatılma türü birleşme::yatay bir büyümedir. Benzer konuda faaliyette yatay bir büyümedir. Benzer konuda faaliyette bulunan bir veya daha fazla sayıda işletmenin yasal bulunan bir veya daha fazla sayıda işletmenin yasal yapılarına son vererek bir başka işletme bünyesinde yapılarına son vererek bir başka işletme bünyesinde birleşmesi. (Diğer işletmenin yasal statüsü devam birleşmesi. (Diğer işletmenin yasal statüsü devam eder.)eder.)

• Satın alma türü birleşme:Satın alma türü birleşme:bir işletmenin genelde benzer konuda faaliyette bir işletmenin genelde benzer konuda faaliyette bulunan diğer bir veya daha fazla işletmenin bulunan diğer bir veya daha fazla işletmenin tamamını veya yönetebileceği büyüklükte hisselerini tamamını veya yönetebileceği büyüklükte hisselerini satın alarak ele geçirmesidir. (Yatay/dikey olabilir)satın alarak ele geçirmesidir. (Yatay/dikey olabilir)

HoldingHolding• Bir ana ve buna bağlı birden çok yavru Bir ana ve buna bağlı birden çok yavru

işletmelerden oluşan bir gruplanma biçimidir.işletmelerden oluşan bir gruplanma biçimidir.

• Ana işletme çoğunlukla üretim ve pazarlama Ana işletme çoğunlukla üretim ve pazarlama ile uğraşmazile uğraşmaz

• Ana işletme yavru işletmelerin amaç, strateji Ana işletme yavru işletmelerin amaç, strateji ve politikalarını saptar, denetimlerini yürütür ve politikalarını saptar, denetimlerini yürütür ve finansman ihtiyaçlarına yardımcı olurve finansman ihtiyaçlarına yardımcı olur

Kendi işletme kurabilir/piyasadan işletme Kendi işletme kurabilir/piyasadan işletme hissesi satın alabilir/holdingteki işletmelere hissesi satın alabilir/holdingteki işletmelere

piyasadaki işletmelerin hisselerini satın piyasadaki işletmelerin hisselerini satın aldırtabiliraldırtabilir