sistem i instrumenti platnog prometa

7/21/2019 Sistem i Instrumenti Platnog Prometa

1/29

Seminarski rad

Tema: Sistem i instrumenti platnog

prometa

SADRAJ:

1. Uvod...........................................................................................................................................22. Posredovanje u platnom prometu...................................................................................33. Unutraanji platni promet (UPP)....................................................................................4

3.1. Instrumenti unutranjeg platnog prometa...........................................................43.2. Ostali instrumenti plaanja UPP-a...........................................................................6

4. Platni promet sa inostranstvom (IPP)...........................................................................74.1. Osnovne arateristie IPP-a...................................................................................7

4.2. !istemi me"unarodni# plaanja...............................................................................84.3. Instrumenti plaanja u me"unarodnom platnom prometu............................9

4.3.1. $e"unarodna %anarsa do&naa...................................................................94.3.2. $e"unarodni doumentarni areditiv..........................................................114.3.3. Meunarodni dokumentarni inkaso..............................................................................17

'. Ostali instrumenti me"unarodnog platnog prometa............................................19'.1. reditno pismo..............................................................................................................19'.2. anarsa garan*ija....................................................................................................19

+. !istem me"unarodnog plaanja , !..I../..............................................................200. Platni promet u %anama , podsti*aj ra&voju eletronsog %anarstva.....21. aljua................................................................................................................................23. 5iteratura...............................................................................................................................24

0


2/29

1. UVOD

!vao podruje 6ivota se mora do%ro po&navati ao %i semoglo to %olje isoristiti i na naj%olji nain organi&ovati. /ao je isa platnim prometom. Potre%no je pri jeo po&navanje s istemaplatnog prometa i njegovi# instrumenata da %i on mogao7un*ionisati na naj%olji nain. it le6i u njegovoj organi&a*iji.

8anas je svai ovje na nei nain ve&an &a platni promet i nala&i

se unutar toga9 mo6emo rei9 ru6nog retanja. 8a %i taj ovjemogao 7un*ionisati i ostvariti 6el jene *il jeve potre%no je dapo&naje oru6enje u ojem djeluje i da o%iluje odre"enim &nanjemao sredstvom ojim e se slu6iti.

/o &nanje9 odnosno samu sutinu platnog prometa9 pouat emo da:am prenesemo i pria6emo u predstojeem i&laganju. !matramoda su to jao %itne stvari oje tre%a primiti &nanju i da suvrijedne pa6nje u svaom pogledu.! tim ra&logom9 mi smo &a o%radu i&a%ra li temu ;!istem iinstrumenti platnog prometa


3/29

dalje poslovanje9 od oje sve ree i sa ojom9 %lago reeno9 sve&avrava.

a sam uvod9 naj%itnije je da s#vatimo da se radi o va6nom

podruju &a poslovanje i da moramo &nati upravljati sa onim to senala&i u naim ruama9 sa ime se susreemo svaodnevno.

Maturski.weebly.com

2. POSRDOVA!J U P"A#!OM PROM#U

Platni promet (eng. Pa=ments s=stem) predstavlja sva plaanja ojaprate du6nio , povjerilae odnose i&me"u >&ii# i pravni# li*a9 i&me"upravni# li*a ao i i&me"u >&ii# li*a. U u6em smislu platni prometpodra&umijeva sva plaanja oja se vre posredstvom %ane.

$%a&a' (lat%o) sistema mani7estuje se ao vitalna omponenta>nansijse in7rastruture9 neop#odan anal &a uspjeno upravljanjeprivredom9 pose%no putem monetarne politie9 a &naajni su i ao sredstvounapre"ivanja njene e>asnosti.

Oblici (lat%o) (rometa:- gotovinsi platni promet- %e&gotovinsi platni promet- inaso poslovi

Prema mjestu gdje se nala&e li*a oja uestvuju u platnom prometura&liujemo?

- unutranji platni promet (tu&emni)- platni promet sa inostranstvom

2
http://maturski.weebly.com/http://maturski.weebly.com/


4/29

O%avljanje platnog prometa &asniva se na sljedeim naelima ?

jedinstvenoj i ra*ionalnoj te#nologiji o%avljanja platnog prometa

(pove&ane %a&e podataa)@

ra*ionalnoj mre6i organi&a*ioni# jedini*a nosila*a platnog prometa(mre6a mora %iti tao organi&ovana da na optimalan nain &adovoljavapotre%e svi# uesnia u platnom prometu)@

primjeni me"unarodni# i domai# >nansijsi# standarda u i&vravanjuplatnog prometa@

jedinstvenoj omunia*ionoj mre6i &a prenos sredstava i podataa uplatnom prometu@

%r&om9 sigurnom i ra*ionalnom prenosu sredstava i&me"u uesnia uplatnom prometu@

slo%odnom raspolaganju sredstvima na raunu@

o%e&%e"ivanju >nansijsi# podataa i nji#ovoj o%radi

Maturski.weebly.com

*. U!U#RA+A!J, P"A#!, PROM# -UPP

Unutranji platni promet u irem smislu podra&umjeva sva plaanja(unutar &emlje) oja se o%avljaju i&me"u gra"ana (>&ii# li*a)9 i&me"u>&ii# i pravni# li*a9 i i&me"u sami# pravni# li*a.

Uolio se u o%&ir u&imaju samo plaanja oja se o%avljaju i&me"u

pravni# li*a9 unutar &emlje9 i to u& pomo odre"eni# institu*ija9 onda govorimoo unutranjem platnom prometu u u6em smislu rei.

3


5/29

3.1. INSTRUMENTI UNUTRANJEG PLATNOG PROMETA

ao %i platni promet 7un*ionisao u jednoj &emlji i l i vie

&emalja moraju postojati instrumenti oji se oriste ao %i seuspostavio normalan proto novani# transaa*ija.

Pod instrumentima unutranjeg platnog prometa podra&umevaju sepopunjeni o%ras*i oji se oriste u novanim transa*ijama u orist ili na teretrauna deponenata.

Instrumenti UPP-a? %alo) /a u(latu9

%alo) /a is(latu9

%alo) /a (re%os9

%alo) /a %a(latu.

Aalog &a uplatu i nalog &a isplatu su instrumenti gotovinsog platnogprometa9 do nalog &a prenos i nalog &a naplatu predstavljaju instrumente &a%e&gotovinso plaanje.

!alo) /a u(latu oristi se &a uplate gotovog nov*a ada lijent vriuplatu na svoj teui raun (npr. uplatu dnevnog pa&ara)9 ao i ada gra"anii&miruju svoje o%ave&e i vre druge uplate u orist rauna oji vode od%ane.

!alo) /a is(latu oristi pravno ili >&io li*e ada podi6e sredstva sasvog rauna u gotovom nov*u.

4


6/29

!alo) /a (re%os du6ni nala6e %an*i da na teret njegovog raunaprenese sredstva u orist rauna povjerio*a. Ovaj nalog se oristi i &a prenos

sredstava sa jednog na drugi raun istog lijenta9 ao i &a evidentiranje istogi&nosa sredstava u orist i na teret istog rauna po osnovu i&mirivanjame"uso%ni# novani# o%ave&a ao to su *esija9 ompen&a*ija9 asigna*ija...

!alo) /a %a(latuje instrument %e&gotovinsog platnog prometa ojimpovjerila* ini*ira da se i&vri naplata sredstava sa rauna du6nia i to u sladusa ovlatenjem do%ijenim od njega. oristi se u sluajevima naplate dospjeli##artija od vrijednosti i drugi# instrumenata o%e&%e"enja plaanja9 otvoreni#

areditiva9 pri naplati provi&ije &a usluge platnog prometa i drugim slinimsluajevima.

5


7/29

3.2. OSTALI INSTRUMENTI PLAANJA UPP-A

0ekje instrument plaanja oji se i&daje u &aonsi propisanoj 7ormi9 u

ojoj njegov i&davala* (trasant) daje nalog %an*i (trasatu)9 da na teretnjegovog poria od te %ane isplati odre"eni i&nos nov*a orisniu ea(remitentu)9 samom i&davao*u ea ili donosio*u. Be oriste pravna i >&iali*a &a isplatu gotovog nov*a na teret rauna i&davao*a ea i &a%e&gotovinsa plaanja.

Be mo6e glasiti na ime9 po nared%i i na donosio*a. U momentui&davanja ea9 i&davala* mora imati porie na raunu od %ane od oje jedeponovao novana sredstva.

Plat%a kartica1 je instrument %e&gotovinsog naina plaanja iinstrument &a podi&anje gotovog nov*a od i&davao*a arti*e ili preo%anomata.

1KBC Kreditni rijecnik

6


8/29

Platne arti*e se mogu podeliti u 3 grupe ?

1. rei%e karticesadr6e odre"eni reditni limit oji potroa mo6e

oristiti priliom upovine ro%e ili povlaenja gotovine. lijent %ane ome je%ana i&dala reditnu arti*u ima odvojen raun po reditnoj arti*i odnjegovog teueg rauna.

2. Debit%a karticaomoguava vlasniu da diretno &adu6i svoj raunod %ane. omitent putem omunia*ioni# ve&a povlai nova* sa svogteueg rauna od %ane9 %e& potre%e da >&ii do"e u %anu.

*. U%a(ri'e (la3e%e kartice 4 na ovim arti*ama je usladitena

odre"ena vrijednost9 tj. unaprijed uplaena sredstva oja su na raspolaganjulijentu.. Unaprijed plaene arti*e mogu %iti jednonamjense ivienamjense. Cednonamjense arti*e su o%ino jednoratne9 tao da se poisoritavanju na njima usladiteni# vrijednosti ne mogu D dopuniti D (#aloarti*e) i ponovo oristiti (&a ra&liu od vienamjensi#).

od platni# arti*a sigurnost je o%e&%je"ena putem personalnogidenti>a*ionog %roja (P,!) oji se sastoji od digitalni# &naova i ugra"en jena magnetnu trau ili ip9 u &avisnosti od vrste arti*e. Po ovom riterijumuarti*e se mogu podjeliti na arti*e sa ma)%et%om trakom i inteligentnearti*e (smart kartice).

Maturski.weebly.com

5. P"A#!, PROM# SA ,!OS#RA!S#VOM -,PP

7


9/29

4.1. OSNONE !ARA!TERISTI!E IPP-A

U savremenom svijetu9 reali&ovanje %ilo oje >nansijse ili %ilo ojedruge poslovne transa*ije u me"unarodnim ovirima9 mo6e se o%aviti samoposredstvom me"unarodnog platnog prometa (inostranog platnog prometa ,

IPP).

Inostrani platni promet (IPP) podra&umijeva plaanja i&me"u privredni#su%jeata ra&liiti# &emalja9 odnosno sve o%lie plaanja van teritorija jednedr6ave.

Osnovni *ilj me"unarodnog platnog prometa u irem smislu je daomogui o%avljanje ra&novrsni# trgovinsi# transaa*ija u devi&ama(onverti%ilnim i neonverti%ilnim9 liringu i na*ionalnim valutama)9

oritenjem ra&ni# instrumenata plaanja i u ontatima su%jeata oji seesto i ne po&naju. U u6em smislu *ilj me"unarodnog platnog prometa je da seolaa nain me"unarodni# plaanja.

U postupu reali&a*ije platnog prometa najee uestvuje vei %rojsu%jeata? nalogodava* oji nare"uje9 odnosno i&daje nalog &a plaanje9domaa i inostrana %ana ao posredni*i9 orisni plaanja ( primala*) te*entralne %ane ao regulatori.

U poslovima platnog prometa sa inostranstvom najva6niju ulogu imajuovlatene %ane i nji#ovi inostrani orespondenti i ontoorenti od oji#%ane imaju otvorene raune.

Ovlatene %ane moraju %iti lan !I/-a9 te moraju voditi rauna oprimjeni me"unarodni# pravila9 o%iaja i standarda oji se donose u oviru$e"unarodne trgovinse omore u Pari&u.

Osnov plaanja i&me"u su%jeata oji uestvuju u me"unarodnom

platnom prometu mogu proi&ila&iti i& o%ave&a oje se odnose na plaanja uve&i sa?

prometom proi&voda i usluga

plaanje u ve&i sa du6nio-povjerilaim odnosima

o%ave&e i& >nansijsi# odnosa

".2. SISTEMI ME#UNARO$NI% PLAANJA

/ransa*ije sa IPP-om se prete6no o%avljaju %e&gotovinsi.

8


10/29

Slobo%a e6i/%a (la3a%'a -ko%6ertibila% sistem (la3a%'a sutava plaanja od oji# se potra6ivanja steena u jednoj &emlji mogu oristiti&a plaanja u %ilo ojoj drugoj &emlji. /o je redovan nain plaanja i&me"u&emalja oje imaju onverti%ilnu valutu.

Platni promet sa inostranostvom u onverti%ilnim devi&ama o%avljaju%ane preo svoji# teui# rauna (ontoorentni rauni) odorespondentsi# %anaa u inostranstvu (nostro rauni) i preo raunastrani# %anaa drugi# strani# li*a od ovlateni# %anaa (loro rauni).

ane oje su ovlatene &a o%avljanje poslova platnog prometa sainostranstvom9 EljunoF je odr6avanje lividnosti radi i&vravanja o%ave&aplaanja prema inostranstvu. $e"utim9 mo6e se desiti da od veeg o%ima

platnog prometa preo odre"enog onoorentnog nostro rauna9 da i& ra&ni#nepredvi"eni# ra&loga npr. &aanjenje oeivanog devi&nog priliva9 ili ranijeprispjee nei# isplata i& areditivnog poslovanja9 %ana nema na raunudovoljno sredstava &a isplatu svi# dospjeli# o%ave&a plaanja.

U tavim situa*ijama9 da ne %i dolo do odlaganja dospjeli# isplata9ugovara se odo%ravanje pose%nog redita &a preoraenje. /u se o%ino radi oratoronom reditu9 na ro od svega neolio dana (olio je potre%no da sei&vri isprava).

liri%7ka (la3a%'ase oriste ao plaanja i&me"u dvije ili vie &emaljau sluaju da ne postoji onverti%ilnost valuta. liring omoguava da seme"unarodna plaanja i&vravaju u domaim9 na*ionalnim valutama %e&upotre%e devi&a.

liring mo6e %iti?1. Multilateralni: ovaj sistem plaanja javlja se ada postoji uee vie

&emalja i &asniva se na onverti%ilnosti valuta@

9

Sistemi

meunarodnih

Konvertibilan sistem plaanja

Klirinka plaanja


11/29

2. Bilateralni: sutina ovog sistema je da se javlja i&me"u dvije &emlje nalirinoj osnovi9 isljuujui i& tog plaanja treu stranu valutu.

Maturski.weebly.com

".3. INSTRUMENTI PLAANJA U ME#UNARO$NOM PLATNOMPROMETU

Osnovni *ilj instrumenata platnog prometa sa inostranstvom jeste da se&atite interesi i upa*a i prodava*a oji se nala&e u ra&liitim &emljama tesvesti na minimum dejstva 7atora ri&ia. Priliom primjene odre"enoginstrumenta plaanja &naajan uti*aj imaju pojedini 7atori9 to se pose%noodnosi na ra&liita &aonodavstva9 tj. pravne sisteme9 pravne poslove9promjene u devi&nim i spoljnotrgovinsim propisima pojedini# &emalja.

Aajiru upotre%u me"u instrumentima me"unarodnog platnog prometa imaju? me"unarodna %anarsa do&naa@ me"unarodni doumentarni areditiv@ me"unarodni doumentarni inaso9 te ostali instrumenti.

".3.1. ME#UNARO$NA &AN!ARS!A $O'NA!A

$e"unarodna %anarsa do&naa je pismeni nalog jedne %ane drugoj%an*i &a isplatu tano odre"enog i&nosa9 odre"enom li*u tj. orisniu.

anarsa do&naa je najstariji i najvie oriteni instrument me"unarodnimplaanjima9 naroito ada su u pitanju nero%na plaanja9 poloni9 i&dr6avanja9iseljenie i radnie do&nae9 a oristi se i od ro%ni# plaanja9 i usitua*ijama ada postoji puno povjerenje i&me"u ugovoreni# strana (ne postojiri&i &a ugovorene su%jete.

Ovaj nalog %ana i&daje na temelju naloga svog omitenta9 oji jeupuuje da s osnova njegova poria i&vri novanu do&nau >&ioj ilipravnoj oso%i oju je on u svom nalogu na&naio. Aa temelju primljenog i

ontroliranog naloga oji je primila od omitenta9 %ana i&ra"uje nalog &a

10


12/29

do&nau na pose%noj tisani*i popunjavajui ga sadr6ajem oji joj je omitent 2

priopio te ga usmjerava na odgovarajuu %anu.

!vaa %anarsa do&naa mora imati sljedee elemente?

na&iv i adresu %ane nalogodav*a

datum i %roj do&nae

i&nos i o&nau valute oju tre%a isplatiti

ime nalogodav*a

ime i adresu orisnia do&nae svr#u do&nae

uslove isplate

na&iv i adresu isplatne %ane

ram%usnu lau&ulu (uolio &a nju postoji potre%a)

na iji teret padaju troovi isplatne %ane (po pravilu i# snosni orisniisplate)

U plaanjima putem me"unarodne %anarse do&nae uestvuju?

2Komitent !a"o#oda$ac% koji mora &"atiti 'anci do#o$orenu &ro$i(iju (a o'a$"jeni &osao) stranka.

11


13/29

nalogodava*9 oji daje nalog svojoj poslovnoj %an*i da isplati odre"eni i&nosorisniu

poslovna %ana9 ao posredni oji i&vrava nalog samostalno ili preo svogorespondenta u &emlji orisnia9

%ana orespodent9 oja i&vrava naloge po instru*iji %ane posrednia9

orisni9 ao >&io ili pravno li*e ome %ana orespodent isplaujepotra6ivanja.

U platnom prometu sa inostranstvom najee su u upotre%i sljedee vrste%anarsi# do&naa?

Aostro i loro do&naeod nostro do&nae se radi o slanju sredstava i& &emlje davao*a naloga &a

do&nau u inostranstvo9 posredstvom domae i inostrane %ane9 do od lorodo&nae u pitanju je trans7er sredstava i& inostranstva9 u& uee inostrane i

dome %ane (primala* je domai su%jeat).

Go%ne i nero%ne do&naeGo%ne do&nae oriste se pri uvo&u ro%e (najee po prispijeu)9a nero%nedo&nae &a nero%na plaanja (stipendije9 darovanja9 naslije"a9 pomoi i sl.)

Uslovne i %e&uslovne do&naeod uvjetni#9 reali&a*ija do&nae je uvjetovana i&vrenjem nee inid%e odstrane nje&ina orisnia (npr. predajom mjeni*e9 7ature9 garantnog pisma9

tovarnog lista i dr.).

onverti%ilne i lirine do&nae8o&nae u onverti%ilnim valutama i&vravaju se uglavnom preo u&ajamnootvoreni# teui# rauna %ane nalogodav*a i isplatne %ane (%ane-orespondenta)9 a do&nae u lirinim valutama i&vravaju se preo &%irni#lirini# rauna oji se o%ino vode od *entralni#9 emisijsi# ustanova.

O%ine i telegra7se do&nae

O%ine su one oje se usmjeravaju na odredinu %anu orespondentapismenim putem sa &a#tjevom da se odre"ena svota isplati treoj oso%i odma#ili na odre"eni dan u& potpise ovlateni# oso%a %anaa-orespondenata.Uolio se nalogodav*u 6uri s do&naom u ino&emstvo9 on mo6e %an*i u svojoj&emlji i&dati nalog &a telegra7su isplatu (telegrap#i* trans7er9 rat. //) ilitele7as isplatu (*a%le trans7er@ rat. H/). Pri emitiranju %r&ojavni# do&naapotre%no je oristiti i7ru9 odnosno t&v. od (*ode)9 tj. %r&ojavni lju radisigurnosti.

".3.2. ME#UNARO$NI $O!UMENTARNI A!RE$ITI

12


14/29

U irem smislu9 me"unarodni doumentarni areditiv je ugovor naosnovu oga %ana9 po nalogu svoga omitenta9 preu&ima o%ave&u da ei&vriti plaanje orisniu odre"eni i&nos i u odre"enom rou. U u6em smislu9areditiv je pravni odnos oji se uspostavlja i&me"u %ane i orisniaareditiva. naaj doumentarnog areditiva naj%olje poa&uje injeni*a da se

pomou njega o%avlja oo J me"unarodne trgovine. 8oumentarniareditiv slian dananjem nastaje negdje rajem K:III vijea.

Osn()ne karak*eris*ike me+,nar(dn( d(k,men*ran(akredi*i)a

* sredstvo &a ispunjenje novane o%ave&e du6nia i& osnovnog poslade>nisano >nansijsom lau&ulom upoprodajnog ugovora

* %a&ira se na ugovoru* podjednao titi interese i up*a i prodav*a* %ane ruuju doumentima9 a ne ro%om* najsigurniji nain plaanja

U/(eakredi*i)a

8oumentarni areditiv ima dvojau ulogu?1. ulogu sredstva plaanja2. ulogu instrumenta o%e&%je"enja plaanja

Ulogu o%e&%je"enja plaanja doumentarnog areditiva mo6emo

o%ajsniti na sljedei nain?

upa* (nalogodava* &a otvaranje areditiva) nala6e %an*i da prodav*u platiodre"eni i&nos nov*a9 pod uslovom da prodava* (orisni areditiva) o roupodnese %an*i nalogom uslovljena doumenta. Aa ovaj nain su &atiene o%jestrane i& osnovnog posla i upa* (siguran da prodava* nee moi doi u posjedsredstava prije nego to ispuni ugovornu o%ave&u , najee pre&entira doa&da je ro%a otpremljena up*u)9 i prodava* (oji je o%e&%je"en da e doi uposjed nov*a onog trenuta ada doa6e da je ispunio ugovornu o%ave&u9 tj.

otpremio ro%u).

Maturski.weebly.com

U0esnii

U poslovima sa areditivom uestvuju najmanje tri li*a?

13


15/29

Aalogodava* (Lpli*ant 7or t#e Hredit) tj. li*e oje daje nalog %an*i &aotvaranje areditiva9 najee je to upa* ro%e ili orisni usluga.Pre*i&no navodi sve neop#odne elemente (uslove i odred%e) areditivaoji tre%a da %udu ispunjeni da %i se i&vrilo plaanje9 o%avjetava%anu o sredstvima i& oji# e i&miriti o%ave&u.

Lreditivna %ana ( Issuing an)9 %ana oja otvara doumentarniareditiv u svoje ime9 &a raun svog omitenta9 a u orist treeg li*a tj.orisnia areditiva.

orisni areditiva (ene>*iar=)9 li*e u iju orist se otvara areditiv(o%ino prodava* ro%e ili i&vrila* usluga).

Ostali uesni*i u mogu %iti?

Lvi&irajua %ana (Ldvising an)9 %ana oja ne preu&ima niavuo%ave&u prema orisniu areditiva9 ve samo o%avjetava orisniaareditiva da je otvoren areditiv u njegovu orist i saoptava uslovepod ojima je aredtiv otvoren.

Potvr"ujua %ana (Hon>rming an)9 avi&irajua %ana oja pri#vatasamostalnu o%ave&u da orisniu areditiva stavi na rspolaganjeareditivom predvi"eni i&nos.

Isplatna %ana (Pa=ing an)9 %ana oja je ovlatena od areditivne%ane da isplati areditivni i&nos i i&vri prijem i pregled predvi"eni#

doumenata. Aego*irajua %ana9 %ana oja je od strane areditivne %ane

ovlatena da otupi areditivne mjeni*e9 pri emu ovlatenje mo6e %itipose%no9 ada je samo jedna %ana ovlatena &a nego*iranje9 ili mo6e%iti opte9 ada se ao nego*irajua %ana mo6e javiti %ilo oja %ana.

14


16/29

15


17/29

Odnos nalogodav*a i areditivne %ane &asniva se na ugovoru ootvaranju areditiva. Ugovor o areditivu se otvara tao to nalogodava*dostavlja %an*i &a#tjev &a otvaranje areditiva9 a %ana ga pri#vata EutnjomF.

ana oja se ne sla6e sa sadr6ajem primljenog naloga du6na je odma#da se ogradi od &a#tjeva i da o tome %e& odlaganja o%avjesti nalogodav*a.!vao drugaije ponaanje %ane smatra se pri#vatanjem &a#tjeva &aotvaranje areditiva i smatra se da je ugovor &aljuen.

od poslova sa me"unarodnim doumentarnim areditivom9 veoma je%itno voditi rauna o usla"enoj pre&enta*iji. Usla"ena pre&enta*ija &naipre&enta*ija doumenta oja je u sladu sa odred%ama i uslovima areditiva ime"unarodnom standardnom %anarsom prasom.

Pre&enta*ija podra&umijeva i uruenja doumenata po areditivunominovanoj ili areditivnoj %an*i. O%ave&a areditivne %ane mora %itiusmjerena prema odre"enim doumentima navedenim u samom areditivu.Lo orisni areditiva ne pre&entira doumenta u predvi"enim roovima ili

pre&entira doumenta oja ne odgovaraju uslovima i& areditiva9 %ana jedu6na da od%ije #onorisanje tavi# doumenata.

16


18/29

Pra)ni (dn(s ( (sn(), akredi*i)a nas*ae i4me+,:

* up*a i prodav*a* nalogodav*a i areditivne %ane

* areditivne i orespondentse %ane* avi&irajue %ane i orisnia

P(de/a akredi*)a

U savremenoj poslovnoj i %anarsoj prasi postoji vie o%lia u ojima semo6e pojaviti me"unarodni doumentarni areditiv. !vai od ti# o%lia imasvoje arateristie i postoje ra&liiti riterijumi &a ra&vrstavanjeme"unarodnog doumentarnog areditiva.

:rste me"unarodnog doumentarnog areditiva?

Aostro i loro me"unarodni doumetrarni areditivi

Opo&ivi (revo*a%le - &nai da areditivna %ana mo6e u svaom momentuda i&mjeni ili poniti areditiv %e& pret#odnog o%avjetenja orisniu) ineopo&ivi (irrevo*a%le , predstavlja vrstu i neopo&ivu o%ave&u %aneprema orisniu areditiva da e i&nos %iti isplaen naon ispunjenjapredvi"eni# uslova).

Potvr"eni (on>rmirani areditiv &nai da od trenuta ada je potvr"enareditiv9 preu&imaju se o%ave&e prema orisniu &a isplatu areditvnogi&nosa pod uslovom da orisni ispuni uslove naveden u areditivu) inepotvr"eni areditiv (orespondentsa %ana ima o%ave&u samo dao%avijesti orisnia areditiva da je u njegovu orist otvoren areditiv pododre"enim uslovima).

Prenosivi areditiv (orisni ima pravo da %an*i oja je po&vana da i&vriisplatu ili a*eptiranje ili %ilo ojoj drugoj ovlatenoj %an*i9 i&da uputstvoda areditiv u *jelini ili djelimino prenese na drugog orisnia) ineprenosivi areditiv.

Maturski.weebly.com

17


19/29

S8ema Pre%osi6o) Akreiti6a

1) Aalogodava* daje nalog areditivnoj %an*i da otvori neopo&iv prenosivareditiv u orist orisnia 1@

2) Lreditivna %ana otvara areditiv i prosle"uje orisniu 1 preoavi&irajue %ane@

3) Lvi&irajua %ana avi&ira areditiv orisniu 1@4) Prvi orisni daje %an*i nalog &a prenos areditiva u *jelosti ili

djelimino orist drugog orisnia 2@') ana prenosi areditiv preo avi&irajue %ane II@+) Lvi&irajua %ana II avi&ira areditiv orisniu 2@0) orisni 2 otprema ro%u i dostavlja doumenta avi&irajuoj %an*i II.

Gotativni areditiv (revolving predstavlja sluaj ada se poslije i&vjesnogvremena areditivni i&nos EvraaF na prvo%itni i&nos9 sve do se nedostigne odre"eni maMimum9 ija se visina utvr"uje sumom ili %rojemo%navljanja prvo%itnog i&nosa.)

L*eptni me"unarodni doumentarni areditiv (orisni areditiva u&amjenu &a uredno podnijeta doumenta9 do%iva a*ept na mjeni*i oju jevuao na areditivnu %anu ili nalogodav*a u &avisnosti od areditivni#uslova)

Lreditiv sa odgo"enim plaanjem (8iNerred pa=ment Hredits) predstavljasitua*iju ada areditivna %ana preu&ima o%ave&u prema orisni da eodre"eno vrijeme poslije pre&enta*ije doumenata isplatiti areditivni i&nos

orisniu areditiva.

!tand-%= me"unarodni doumentarni areditiv (!tan-%= 5etter o7 *redit ,situa*ija u ojoj o%ave&a %ane dospijeva u asu ada orisni pre&entira%an*i svoju pismenu i&javu u ojoj se onstatuje da du6ni i& osnovnogugovora do odre"enog roa nije ispunio svoju novanu o%ave&u oju je %iodu6an da ispuni.

Dokume%ti /a ot6ara%'e okume%tar%o) akreiti6a

18


20/29

8oumenti oji se podnose %an*i &a otvaranje me"unarodnog doumentarnogareditiva su? otpremna doumenta (onosman9 6elje&nii9 rijeni i va&dunitovarni list9 sladini*a9 potansa potvrda ...)9 doumenti o osiguranju9trgovae 7ature i ostali doumenti (sladine pri&nani*e9 nalo&i &a isporuu9

on&ularne 7ature9 spe*i>a*ije ro%e)Trans(r*ni d(k,men*i

amionsi tovarni list (truck consignment note CMR) elje&nii tovarni list (railway bill)

Lvionsi tovarni list (airway bill AWB) Pomorsi onosman(ocean bill of laing B!)

Na0in res*anka d(k,men*arn( akredi*i)a

Gedovan nain prestana areditiva jeste ada se orisniu isplati areditivnii&nos. /ao"e9 areditiv se gasi i protoom odgovarajueg periodapredvi"enog u areditivu9 a postoji mogunost da i nalogodava* predvidi neeuslove &a prijevremeno gaenje areditiva.

19


21/29

4.3.3. MEUNARODNI DOUMENTARNI INASO

$e"unarodni doumentarni inaso3podra&umijeva %anarsi posao odoga %ana preu&ima o%ave&u da e po nalogu i &a raun svog omitentanaplatiti novano potra6ivanje oje prodava* ima prema treem li*u u&istovremenu predaju doumenata. omitent se o%ave&uje da e platiti %an*iprovi&iju i troove oje je %ana imala priliom i&vrenja naloga.

Posao me"unarodnog doumentarnog inasa 7un*ionie tao toprodava* odma# po otpremanju ro%e alje doumenta svojoj %an*i. ana i#potom dostavlja &a naplatu orespodentsoj %an*i (inaso %an*i) u &emlji

up*a (trasata) sa nalogom da i# ta %ana preda up*u te onda ad upa*%ude isplatio upovnu *ijenu ili a*eptirao mjeni*u i priljuio ostalim

3+nkaso ,en#". co""ection% njem. +nkasso-

20


22/29

doumentima. laanje *ijene u& istovremenu predaju doumenata predstavlja&atitu prodav*a od ri&ia da upa* preu&me ro%u prije isplate upovne *ijene.

$e"unarodni doumentarni inaso se javlja u vie o%lia9 vrsta u &avisnostiod potra6ivanja oja se naplauju?

EistF me"unarodni doumentarni inaso

loro i nostro me"unarodni doumentarni inaso

Osnovna ra&lia i&me"u istog i doumentarnog inasa je to da od istoginasa (*lean *olle*tion) prodava* upuuje trgovae doumente i&ravnoup*u9 a >nansijse doumente %an*i. od doumentarnog inasa(do*umentar= *olle*tion) prodava* sve doumente upuuje up*u preo%ane.

INSTRUMENTI IPP-A

U5ESNI6I RSTE

Me9u%aro%aba%karska o/%aka

- nalogodava*- poslovna %ana- %ana orespondent- orisni

- nostro i loro do&nae- ro%ne i nero%ne- uslovne i %e&uslovne- onverti%ilne i lirinedo&nae- o%ine i telegra7se

Me9u%aro%iokume%tar%i

akreiti6

- nalogodava*- areditivna %ana- orisni- potvr"ujua %ana- isplatna %ana- nego*irajua %ana

- nostro i loro me". do.ared.- opo&ivi i neopo&ivi- potvr"eni i nepotvr"enido. ared.- prenosivi i neprenosivi- rotativni- a*eptni

Me9u%aro%iokume%tar%i i%kaso

- nalogodava*

- dostavna %ana- inaso %ana- prodava*- %ana prodav*a- %ana naplate uinostranstvu- upa*

-EistF me". do. inaso

- loro i nostro me". do.inaso

"abela 1 # $nstrumenti me%unaronog &la'ana u*esnici i +rste

21


23/29

. OS#A", ,!S#RUM!#, M;U!AROD!O< P"A#!O< PROM#A

7.1. !RE$ITNO PISMO

reditno pismo mo6emo de>nisati ao pismeni nalog domae %aneojim ona ovlauje %anu ontoorenta u inostranstvu da li*u oje jenavedeno u pismu isplati odre"enu sumu nov*a9 odjednom ili djelimino uunaprijed de>nisanom vremensom periodu. $nogi autori smatraju reditnopismo pose%nim o%liom doumentarnog areditiva.

Ga&lie i&me"u ova dva instrumenta postoje?1. doumentarni areditiv je instrument o%e&%je"enja plaanja i instrument

i&vrenja plaanja9 do je reditno pismo samo instrument plaanja.

2. reditno pismo je uvije neprenosiva i neopo&iva isprava9 to od areditivane mora da %ude sluaj.

3. reditno pismo se najee predaje diretno u rue orisniu9 do odareditiva orisni samo do%ija in7orma*iju da mu je otvoren areditiv pododre"enim uslovima.

7.2. &AN!ARS!A GARAN6IJA

anarsa garan*ija ao instrument me"unarodnog platnog prometa

predstavlja instrument osiguranja plaanja ojim se %ana , garant o%ave&ujeprema orisniu garan*ije da e ao glavni du6ni ne ispuni svoje o%ave&eplatiti svotu na oju garan*ija glasi.

8va su %itna svojstva %anarse garan*ije dovele do toga da i# povjerio*i radopri#vataju9 a to su?

1. neopo&ivost2. %e&uslovnost

anarsa garan*ija se redovno i&daje u pismenoj 7ormi9 a samo u

i&u&etnim sluajevima usmenim putem. Osnovna ra&lia i&me"u %anarsegaran*ije i areditiva je to to se areditivom o%e&%je"uju podjednao o%jeugovorene strane9 do od %anarse garan*ije &atiena je samo jedna strana%ilo upa* ili prodava*9 tj. &atiena je ona strana u iju se orist garan*ijai&daje.

/ransa*ija

Aalogodava*orisni

22


24/29

a#tjev &a aran*ija i&davanje garan*ije

anaBA,-AR-A /ARA,C$0A MA

MJENI6A

$jeni*a je pismeni doument9 i&dat u strogo &aonsoj 7ormi9 u ome sei&davala* (trasant) o%ave&uje da e u rou isplatiti odre"eni i&nos9 ili papo&iva drugo li*e (trasata) da i&vri tu isplatu. $jeni*a je instrument sa triuesnia. Uesni*i su ? trasant9 trasat i primala* nov*a. U mjeni*i trasantnare"uje trasatu da isplati primao*a nov*a.

$jeni*a je jedinstvena po tome to primala* nov*a ne mora da prenesemjeni*u trasatu. Umjesto toga9 primala* nov*a mo6e da prenese mjeni*udrugom uesniu9 oji mo6e mjeni*u da podnese trasatu na naplatu ili da jeprenese opet drugom uesniu. !ve i&jave u ve&i sa mjeni*om daju senapismeno i potpisano na mjeni*i9 a svai potpisni na mjeni*i je i o%ave&ni.

=. S,S#M M;U!AROD!O< P"A>A!JA ? S.@.,..#.

U poslovnim orespodentsim odnosima me"u %anama oristi sejedinstveni >nansijsi teleomunia*ioni sistem W$3"4.

4/+ ,en#". ociet or /or"dide +nter'ank inancia" e"ecommunications- je udruenje (a meunarodnemeu'ankarske inancijske te"ekomunikacije.

23


25/29

Ga&mjena ro%a i usluga9 a time i *irula*ija novani# sredstava i&me"uuesnia u ra&mjeni9 dostigla je taav nivo da lasian nain o%avljanjaplatnog prometa sa inostranstvom putem pote i teleprintera nije vie mogaoda &adovolji uesnie u poslu. Aaplata je usporavana &%og vremena oje jenalog provodio na putu9 pa &%og identi>a*ije potpisa radi provjere sigurnosti

plaanja.. Pored sporosti9 u ovavom nainu rada javljale su se i gree.

U *ilju preva&ila6enja navedeni# pro%lema9 ali i radi u%r&anja trans7erasredstava i uni>*iranja ra&nolie %anarse prase i navia9 grupa od 23vodei# %anaa i& 1' &emalja Qurope i Lmerie osnovala je 103. godinespe*ijali&ovanu me"unarodnu %anarsu ompjutersu mre6u9 oja e%anama omoguiti da na standardi&ovan9 %r& i siguran nain ra&mjenjujume"unarodne platne naloge9 i&vode i druge porue ve&ane &a o%avljanjeservisa u me"unarodnom %anarstvu. /ao je osnovan !I/ (!o*iet=orldRide Inter%an inan*ial /ele*ommuni*ation) a*ionarso drutvo &ame"unarodne me"u%anarse >nansijse teleomunia*ione transa*ije.

Prednosti !I/-a su mnogo%rojne? jedinstveni je&i i jedinstvenipostup*i9 sigurnost i tajnost9 promptan prenos porua (najasnije 2 sata)9olaana dalja automati&a*ija9 smanjen ri&i od greaa i nespora&uma9smanjeni troovi9 poveana produtivnost9 %r&o do%ijanje podataa ostanjima na raunima9 e>asnije upravljanje sredstvima.

Pou&danost !Ri7t-a je 9'2J. Provjera autentinosti i ispravnosti

%anini# naloga i o%avjetenja ugovaraju se oritenjem i7re. Si7ra &amjenjujepotpise ovlateni# li*a na poruama oje se upuuju preo sredstavateleomunia*ije i slu6i &a spreavanje mogui#

&loupotre%a od oritenja isti# i eventualni# greaa u *i7rama porua.Si7ra se sastoji i& dogovorene om%ina*ije %rojeva oji odra6avaju datum9i&nos plaanja9 redni %roj porue...Si7ra je strogo uvana poslovna tajna9 jer senjenom &loupotre%om mogu %an*i nanijeti velie materijalne i reputa*ionetete.

!Ri7t standardi predvi"aju deset grupa i tipova porua9 ra&vrstani#prema o%liu %anarse ativnosti od do . 8anas !I/ ouplja preo0 >nansijsi# institu*ija i& 1 &emalja.

B. P"A#!, PROM# U CA!AMA ? PODS#,AJ RA$VOJU"#RO!SO< CA!ARS#VA

anarstvo je ulo u pro*ese u%r&ani# promjena9 oso%ito na planute#nologije poslovanja. Aovi te#noloi pro*esi imali su sna6an uti*aj na

24


26/29

poslovanje %anaa9 pa se smatra da e %anarstvo u %udunosti sve manjesliiti tradi*ionalnom %anarstvu.

Qletronso %anarstvo predstavlja vid savremenog %anarstva oje se&asniva na raunarima9 raunarsim ve&ama i teleomunia*ijsim sistemima.

Ovaj vid savremenog poslovanja o%u#vata sve naine i&vo"enja transa*ijaputem spe*ijali&irani# raunarsi# mre6a.

Qvolu*ija eletronsog sistemaposlovanja se retala od ra&vojainter%anarsi# sistema &atvoreni#mre6a (!I/) i e-trans7era sredstava(Q/) do plaanja na otvorenim mre6ama(Internet).

Organi&a*ija mre6e?

ana i& jedne &emlje9 po nalogu nalogodav*a9 7ormati&uje poruu (nalog &aplaanje) i prenese je terminalom ili putem miroraunara do na*ionalnog*entra.

Hentar prosle"uje transa*iju (Epovlaenje nov*a sa rauna9 eletronsinova*) omunia*ionom mre6om do operativnog *entra

Operativni *entar poruu prenosi (eletronsi trans7er te#niedoumenta*ije) na na*ionalni pro*esor druge &emlje u ojoj se nala&i sredite%ane od oje se o%avlja plaanje.

Maturski.weebly.com25


27/29

E. $A"JU0A

ao smo na poetu reli da nam je *ilj %io da se upo&namosa platnim prometom te njegovim instrumentima %e& oji# sve toto je &amiljeno ao platni promet ne %i ni %ilo mogue.8ale9 sa&nali smo?

ta je to TTPlatni prometTT9 ao se on dijeli9

26


28/29

oji su to instrumenti platnog prometa@ gotovinsog9%e&gotovinsog9

instrumenti plaanja instrumenti o%e&%je"enja plaanja.

Upo&nali smo se tao"er i sa transa*ijama plaanja ao i sasigurnosnim odovima %anaa.

Ga&vojem te#nologije sistem platnog prometa se pojednostavljuje tesvodi na eletronso %anarstvo to vodi a pretpostav*i dae u %udunosti %anarstvo sve manje o%avljati na tradi*ionalan nain.

Aa raju mo6emo re i da platn i promet te6 i sve v ie a%e&gotovinsom platnom prometu9 dale svi 6ele da imaju svoje

6iroraune9 svi 6ele da imaju platne arti*e9 itd (maar u svijetu). Uosni i er*egovni je s itua*i ja neto drugai ja9 mi jo uvi jevjerujemo samo u gotovinu9 ali sigurno da se i to postepeno mijenjate da i ljudi u i postaju svjesniji %e&gotovinsog nov*a.

Maturski.weebly.com

F. ",#RA#URA

8r. Ldnan Govanin9 ;Upravljanje >nansijama


29/29

8r. :ojin jeli*a9 ;anarstvo9 teorija9 prasa i %udunostma%ana.%a

RRR.*%%#.go.%a

RRR.Rorld%an.org

RRR.e*%.int

RRR.%is.org

.akti$asistem.co.rs

Maturski.weebly.com
http://www.limun.hr/http://www.wikipedia.com/http://www.raiffeisenbank.ba/http://www.fimabanka.ba/http://www.cbbh.go.ba/http://www.worldbank.org/http://www.ecb.int/http://www.bis.org/http://www.aktivasistem.co.rs/obrasci-za-downloadhttp://maturski.weebly.com/http://www.limun.hr/http://www.wikipedia.com/http://www.raiffeisenbank.ba/http://www.fimabanka.ba/http://www.cbbh.go.ba/http://www.worldbank.org/http://www.ecb.int/http://www.bis.org/http://www.aktivasistem.co.rs/obrasci-za-downloadhttp://maturski.weebly.com/

sistem i instrumenti platnog prometa

Documents