Vjebe iz Hrvatskoga standardnoga jezika

3. godina Spojevi rijei sintagmemi 1. Odredite nain nastajanja navedenih sintagmi!

ii kui________________________________________tranje igralitem___________________________________

raditi pametno_____________________________________

ljepota djevojke_______ ______________________________

odazivanje poziva_________________________________

nai najstariji________________________________________

ljubav prema blinjemu____ ___________________________

irina puta______________ ___________________________

umjeren u jelu____________ ___________________________

teka narav__________________________________________2. Odredbene sintagme nastale upravljanjem preoblikujte u odredbene sintagmi nastale sronou!

aj poslije podne________ _____________________________

djevojka duge kose________ ___________________________

igralite Hajduka__________ ___________________________

ponaanje djeaka_________ ___________________________

izvor svijetlosti____________ __________________________

utrka automobilima_________ __________________________

groznica zbog puta__________ __________________________

prolazak s kratkim nogama_______ ______________________

3. Opiite znaenje sastavnica spojeva rijei koje ine infinitiv i instrumental!

pisati olovkom_________ ________________________

lutati praznim ulicama______ _____________________

nadvisiti stasom____________ ____________________

ekati danima_____________ _____________________plamsati strau____________ ____________________

otii poslom_______________ ____________________

otputovati s razredom________ ____________________

biti za upravljaem__________ ____________________

4. Kako se moe odrediti narav gramatike veze sastavnicama sintagmi tipa: a) pouna knjiga; b) odabrati knjigu; c) odabrati pozorno. Koje znaenje imaju zavisne sastavnice ovih sintagmi, tj. o kojim je vrstama sintagmi rije?

_________________________________________________________________________

5. U reenici: Godzila, morsko udovite, sjedi u pliaku rijeke izdvojite spojeve rijei i odredite im:

1. znaenje__________________________________________________________2. funkciju zavisne sastavnice ___________________________________________

3. narav gramatike veze meu sastavnicama sintagme ________________________

6. Odredite vrstu gramatikoga odnosa meu rijeima i vrstu spoja:

Trgovati povrem ___________________________________________________

Razgovarati sa susjedima_____________________________________________

Bojati se vruine____________________________________________________

Poziv na sastanak___________________________________________________

Zavoj ulijevo______________________________________________________

Susjedi prijeko_____________________________________________________

Spreman pomoi____________________________________________________

Sino kasno________________________________________________________

Haljina moje mame_________________________________________________

Knjiga na hrvatskom jeziku__________________________________________

Ples po kii_______________________________________________________

aj s limunom_____________________________________________________

Kupovati cvijee___________________________________________________

Baviti se gimnastikom______________________________________________

Ludovati za nogometom____________________________________________

Pucati iz puke____________________________________________________

Zahvaliti dobroiniteljima___________________________________________

Kimati glavom_____________________________________________________

Osloboditi se straha_________________________________________________

Izbiti iz glave______________________________________________________

Nai se ispred kole_________________________________________________

Letjeti preko Mostara________________________________________________

Kupovati na kredit___________________________________________________

Voziti kroz maglu____________________________________________________VJEBA IZ SINTAKSE HRVATSKOGA STANDARDNOG JEZIKA

Ime i prezime:______________________________studijska skupina:__________________

1. Proitajte I. tekst i odgovorite na dolje navedena pitanja:

U ovom e se portretu, nakon kraega ivotopisa, malo izraajnije prikazati

najznaajniji njegovi radovi, posebice oni koji se odnose na podruje hrvatske

glagolske sintakse. Njegove su rasprave, od kojih su neke prvi i jedini put

objavljene prije vie od stotinu godina, ini mi se, danas mnogima nedostupne.

Time e bar donekle biti popunjena praznina i ispravljena nepravda koja se sastoji

u tome to do danas nije objavljen nijedan izbor radova. Izabrane rasprave bit e

prikazane kronolokim slijedom kako bi se vidjelo to je raspravom obuhvaeno te

kako bi se ilustrirala postupnost u razvoju autorovih shvaanja i razlaganja. Ostale

e aktivnosti biti ukratko prikazane ponajvie zato to su se manjim dijelom odnosile na podruje slavistike, a to nam je trebalo detaljnije objasniti.

a) Iz I. teksta izdvojite etiri primjera odredbenih sintagmi: _______________________

____________________________

_______________________

____________________________

_______________________

____________________________

b) Iz I. teksta napiite po dva primjera za dopunske spojeve rijei.

____________________________________________________TIPOVI SRONOSTI

sronost po rodu i sronost po broju imaju ova podudaranja:

podudaranje po obliku (gramatika sronost)

podudaranje po smislu (semantika ili leksika sronost)

1. Odredite tip sronosti i odredite mogue kolebanje:

Kolege se nisu javile ________________________________________

Kolega se nije javilo ________________________________________

Varalica je opet doao ______________________________________

Varalica je opet dola ________________________________________

Brundalo se opet javio._______________________________________

Brundalo se opet javilo. _______________________________________

Dva prijatelja nisu mogla dalje._________________________________

etiri su sela spaljena. ________________________________________

Dola im je unuad.___________________________________________

Dola su im unuad.___________________________________________

2. Odredite tip sronosti sljedeim sintagmama;

na kolega___________________________dobar sluga_____________________

nae kolege_________________________dobre sluge_______________________

veliki kukavica_____________________ taj budala_________________________

3. Dopunite reenice odgovarajuim predikatima u prefektu i obrazloite svoj odgovor:Najprije__________________ voe momadi (pozdraviti se)

Sluge____________________ poslunost (otkazati)

Zlopamtilo________________ svega (sjetiti se)

Zlopamtila __________________ samo ono to je loe (upamtiti)_________ sedmorica prijavljenih (doi)

_________ samo dvoje uzvanika (stii