จดทำ�โดย

สฤณ อ�ชว�นนทกล และ ภทร�พร แยมละออศนยวส�หกจแบบยงยน มห�วทย�ลยธรรมศ�สตร

SROISIA

5 บทนำ�6 บทท1 รจก “ผลลพธท�งสงคม” และ “ผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทน”7 • ผลลพธทางสงคม(socialimpact)คออะไร?9 • ผลตอบแทนทางสงคม(socialreturnoninvestment)คออะไร? • ประโยชนของการประเมนผลตอบแทนทางสงคม • ใครใชการประเมนผลตอบแทนทางสงคมได?

บทท 2 หลกก�รประเมนผลตอบแทนท�งสงคม • ระบผมสวนไดเสยและดงใหเขามามสวนรวมมากทสด • เขาใจสงทมการเปลยนแปลง • ใช“คาแทนทางการเงน”ตคาผลสำาคญ • รวมเฉพาะปจจยสำาคญ • หลกเลยงการกลาวอางเกนจรง • เนนความโปรงใสทกขนตอน • พรอมรบการตรวจสอบผลลพธ

บทท 3 กรอบคดและเครองมอสำ�คญในก�รประเมน • ทฤษฎการเปลยนแปลง(TheoryofChange) • หวงโซผลลพธ(ImpactValueChain) • กรณฐาน(BaseCaseScenario)

บทท 4 ขนตอนประเมนผลตอบแทนท�งสงคม • ขนท1:การวางแผน • กจกรรมท1–เขาใจเปาหมายในการวเคราะห • กจกรรมท2–เขาใจองคกรของคณและบอกเลาเรองราวของคณ

• กจกรรมท3–ระบกลมผมสวนไดเสย • กจกรรมท4–กำาหนดขอบเขตการวเคราะห • กจกรรมท5–จดทำาหวงโซผลลพธ(ImpactValueChain) • กจกรรมท6–เลอกตวชวด • กจกรรมท7–พฒนาแผนการเกบขอมล • ขนท2:การนำาไปปฏบต • กจกรรมท8–รวบรวมขอมลเกยวกบตวชวด • กจกรรมท9–รวบรวมขอมลเกยวกบมาตรฐานและบรรทดฐานเพอประเมนกรณฐาน (BaseCaseScenario) • กจกรรมท10–แปลงคาตวชวดเปนมลคาทางการเงน(monetization) • กจกรรมท11–แยกแยะระหวาง“คาใชจาย”กบ“เงนลงทน” • กจกรรมท12–วเคราะหรายรบและรายจายขององคกร • กจกรรมท13–วเคราะหรายรบและรายจายทสมพนธกบกลมผมสวนไดเสย • กจกรรมท14–ประเมนมลคาในอนาคต(projection) • กจกรรมท15–คำานวณผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน(SROI) • ขนท3:การรายงาน • กจกรรมท16–การรายงาน • ขนท4:การแปลงเปนกจกรรมปกตขององคกร • กจกรรมท17–การตดตามผล

ขอเสนอแนะสงท�ย แหลงขอมลเพมเตมภาคผนวก1:ตวอยางตวชวดผลลพธทางสงคม(SocialImpactIndicators)ภาคผนวก2:ตวอยางการแสดงการรายงานประเมนผลลพธทางสงคม(SocialImpactAssessment)

ส�รบญ

5

ลองนกถงสถานการณตอไปน–...คณเปนบรษทททำากจกรรม “ความรบผดชอบตอสงคมของธรกจ” (ซเอสอาร) อยากประเมน

ผลโครงการซเอสอารโครงการหนงเทยบกบเงนลงทนทใชไป เพอดวาควรลงทนตอดหรอไมและ ควรปรบปรงอยางไร

...คณเพงกอตงกจการเพอสงคม ไมแนใจวาควรวางแผนการประเมนผลการดำาเนนงานดวย วธใด

...คณอยากใหการสนบสนนดานเงนทนกบกจการเพอสงคมแตไมรวากจการไหนสรางประโยชนทางสงคมมากกวากน

ธรกจกระแสหลกตองมงบกำาไรขาดทนฉนใด“กจการเพอสงคม”(socialenterprise)กตองการ“งบกำาไรขาดทนทางสงคม”ฉนนนแนวทางการคำานวณผลตอบแทนทางสงคม(SROI:SocialReturnonInvestment)นำาเสนอกรอบวดและการคำานวณผลตอบแทนดานสงคมและสงแวดลอมโดยการแปลงมลคากจกรรมใหเปนตวเลขทางการเงน เพอวเคราะหความคมคาในการลงทน (cost effectiveness)ของการทำากจกรรมหรอดำาเนนกจการเพอสงคมเปนสวนหนงของการทำา“แบบประเมนผลลพธทางสงคม”(SocialImpactAssessmentหรอSIA)

วตถประสงคของคมอนคอเพอวางมาตรฐานการปฏบตพฒนาระเบยบวธและแสดงขอมลการใชผลตอบแทนทางสงคมจากลงทนทชดเจนสำาหรบผไมเคยทำาการประเมนดานนมากอน เนอหาสวนใหญประมวลและเรยบเรยงจากคมอประเมนของ TheSROINetwork (http://www.thesroinetwork.org)และNewEconomicsFoundation(http://www.neweconomics.org/)

บทนำ�

6 7

1รจก

“ผลลพธท�งสงคม”และ

“ผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทน”

ผลลพธท�งสงคม (social impact) คออะไร?

ประโยชนของก�รประเมนผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทน

ผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทน (social return on investment) คออะไร?

ใครใชก�รประเมนผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทนได?

ผลลพธท�งสงคม(social impact)คออะไร?

การประเมนผลกำาไรขาดทน (profit andloss)สำาคญสำาหรบธรกจกระแสหลกฉนใดการประเมนผลลพธทางสงคม (social impact as-sessment) กสำาคญสำาหรบกจการเพอสงคมฉนนน เนองจากกจการเพอสงคมมงดำาเนนกจการเพอสราง “ผลลพธทางสงคม” (social impact)บางอยางเชน“ลดความยากจน”“ลดขยะ”หรอ“ชวยเหลอผพการ”ซงเปนพนธกจหลกขององคกรถาหากไมมการตดตามวดผลอยางตอเนอง เรา กไมอาจรไดอยางชดเจนวางานทเราทำาไปนน บรรลพนธกจมากนอยเพยงใดตรงกบความตองการของกลมเปาหมายหรอเปลา สรางผลเชงลบหรอบวกอะไรทคาดไมถง และควรปรบปรงแกไข ตรงไหนอยางไรบางเพอสรางประโยชนมากกวาเดมในอนาคตตลอดจนลดผลเชงลบขางเคยง ทไมตงใจจะกอ

สรปงายๆ ไดวา ผลลพธทางสงคม คอคณคาทางสงคมทเกดจากการดำาเนนงานของกจการ ซงควรสอดคลองกบความตองการของกลมเปาหมายและพนธกจของกจการ

หลายครงเราอาจพบวา ผประกอบการ เพอสงคมหรอคนทอยากทำาโครงการเพอสงคม มความตงใจอยางแรงกลาทจะแกไขปญหาหรอสรางผลกระทบเชงบวกใหสงคมแตหากสอบถามถงเปาหมายทางสงคม เชน โครงการปลกปาวาตองการจะสรางพนทปาเพมขนกไร ภายใน ระยะเวลากป หรอถาเปนเกษตรอนทรยตองการชวยใหเกษตรกรกคนกครวเรอนมรายไดเพมขน กบาทตอเดอนหรอลดการใชยาฆาแมลงปรมาณเทาไรในระยะเวลากเดอนหรอกปหากผดำาเนนกจการหรอโครงการไมสามารถตอบไดกแสดงวายงขาดเปาหมายทางสงคมทชดเจนซงจะสงผลในการวดผลการดำาเนนงานการสรางความเขาใจแกผมสวนไดสวนเสย เชนนกลงทนหรอลกคาทอยากใหการสนบสนน

8 9

ในกรอบคดไตรกำาไรสทธมนษย(People) หรอทนมนษยเนนเรองการดำาเนนธรกจทเปนธรรมตอพนกงาน แรงงาน ชมชน และทองถนท กจการนนๆ ตงอย สวนโลก (Planet) หรอทนธรรมชาตหมายรวมถงการดำาเนนธรกจทฟนฟพทกษและสงเสรมสงแวดลอมและการผลตโดยใชทรพยากรและกอใหเกดผลกระทบนอยทสด เทาทเปนไปไดสวนกำาไร(Profit)ในแงนหมายถง กำาไรทางเศรษฐศาสตรกลาวอกนยหนงคอธรกจTBLจะไมไดมเปาหมายอยทกำาไรสงสดเพยงอยางเดยวหากยงคำานงถง“ประโยชน”และ“ตนทน”ทางสงคมและสงแวดลอมจากการทำาธรกจ ของตน โดยมงสรางกำาไรทงสามดานพรอมกน จงเปนทมาของคำาวา“ไตรกำาไรสทธ”

ผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทน(social return on investment) คออะไร?

การมเปาหมายทชดเจนและแสดงออกมาเปนตวเลขทวดไดชวยสรางความเขาใจทงายขนและตรงกน ยกตวอยางเชน สมมตวานกลงทน รายหนงกำาลงพจารณาใหทนสนบสนนกจการ ผลตนำาดมสะอาดในแหลงชนบททขาดแคลนนำากจการแรกไมสามารถระบไดวาจะสามารถจดหาและจำาหนายนำาดมสะอาดไดกลตรแกชาวบาน กครวเรอน ในขณะทอกกจการมตวเลขชดเจน วาภายใน1ป จะจดหานำาสะอาด ได 10,000 ลตรตอวน ใหกบชาวบานจำานวน1,000ครว- เรอน โอกาสทกจการทสองจะไดรบเงนทนหรอความรวมมอกนาจะมมากกวาเพราะเปาหมายนนชดเจนกวาและวดผลได

หลายองคกรไมวาจะเปนกจการเพอสงคม หรอธรกจกระแสหลกทอยากแสดง “ความรบผดชอบตอสงคม”สนใจใชการประเมนผลลพธทางสงคมเปนเครองมอในการวด “ไตรกำาไรสทธ”(TripleBottomLineมกยอวาTBL)ของกจการซงเปนแนวคดทขยายการวดเปาหมายความสำาเรจและคณคาขององคกรจากเดมสนใจเพยงกำาไรทเปนตวเงน(Profit)มาสนใจเรองมนษย(People)และโลก(Planet)ดวยหรออกนยหนงคอใหความสำาคญกบสงแวดลอม สงคมและแสดงความ รบผดชอบตอผมสวนไดสวนเสยมากขนแนวคดนมกถกเชอมโยงกบเปาหมายของ “การพฒนา ทยงยน”

ลกษณะกจการเชนผรบประโยชนมสขภาพดขนขยะลดลงระบบนเวศไดรบการฟนฟฯลฯ

ผลลพธหลายอยางทเกดจากกจการเพอสงคมสะทอน “คณคา” ซงมกเปนนามธรรมและวดเปนตวเลขยากมากอยาวาแตจะแปลงเปนตวเงนอตราสวนทเรยกวา “ผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน” จงแสดง “คณคาทเราพยายาม ตมลคาเปนตวเงนอยางใกลเคยงทสด” ของ ผลลพธทางสงคมทสรางเปรยบเทยบกบการลงทนทจำาเปนตอการสรางประโยชนดงกลาว

นอกจากจะใช SROI เปนเครองมอใน การวางแผนอนาคตหรอทบทวนอดตแลว การประเมนผลลพธทางสงคมและผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนยงจะทำาให “กระบวนการ”และ“กลยทธ”ของกจการเพอสงคมเดนชดขนมาเนองจากบางครงผประกอบการเพอสงคมเนน การสรางผลลพธทางสงคมจนละเลยการออกแบบกระบวนการและกลยทธขององคกรอยางเปน ระบบ ทงทพนธกจกระบวนการและวธการยอม มอยในทกองคกร ไมวาเราจะมองเหนหรอไม กตาม

ผลตอบแทนทางสงคม (SocialReturnonInvestment :SROI)หมายถงการนำาผลลพธดานสงคม (social impact) ในดานตางๆ ท กจการสรางมาคำานวณหา “มลคา” (monetizedvalue) เปนตวเงน แลวเปรยบเทยบกบมลคา ทางการเงนของตนทนทใชไปในการดำาเนนกจการเพอดวากจการสรางผลลพธทางสงคมคดเปน มลคาเทาไรตอเงน1บาททลงทนไป

ผลลพธของการวเคราะหผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนแตกตางจากการวเคราะห ผลตอบแทนการลงทน(ReturnonInvestment:ROI) ตรงทการวเคราะห SROI ถงแมจะแสดง เปนอตราสวนใชมลคาทางการเงนของประโยชนทเกดเปนตวตงและใชตนทนการลงทนเปนตวหารเหมอนกบROIแตSROIกไมไดแสดงเงนทเปนเงนจรงๆหากแตเปน“บทสรป”ของ“ชดคณคาสำาคญ”(keyvalues)ทเชอมโยงกบพนธกจของกจการมากกวาเปนผลลพธทางอนโดยขนอยกบ

10 11

ม�ทำ�คว�มรจก ROI กอนทจะรจก SROI

ประโยชนของก�รประเมนผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทน

บางคนคงสงสยวา ในเมอผลลพธทางสงคมมกไมใชตวเงนตรงๆแลวการตคาออกมาเปนตวเงนเพอวดผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนจะมประโยชนอะไรเลา?

การประเมนและวเคราะหผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนมประโยชนคลายกบการ

เพอสงคมจากการลงทนทมง “ยกระดบคณภาพชวตของผพการ” เปนเปาหมายหลก แตผล การประเมนผลตอบแทนทางสงคมปรากฏวาเราบรรลเปาหมายนไดนอยมากเมอเทยบกบการลงทนทเสยไป สมมตวาสรางประโยชนแกผพการ กลมเปาหมายคดเปนมลคาทางการเงนไดเพยง 5สตางค (5%)ตอเงนลงทนทก 1บาทเทานน ซงนอยกวาโครงการชวยเหลอของภาครฐขององคกรการกศลหรอถาหากเราพบวาผพการไมไดประโยชนเทากบทเราคด หรอไดประโยชนคอน ขางนอยเมอเทยบกบการลงทนเรากจะไดทบทวนโมเดลธรกจกลยทธและกระบวนการดำาเนนกจการเสยใหม

นอกจากจะประเมนผลการทำางานขององคกรเรายงสามารถใชอตราสวนผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน(SROI)ในการสอสารผลงานตอนกลงทนและสาธารณะเนองจาก“ตวเลข”เปนสงทคนเขาใจงายจดจำางายนำาไปเปรยบเทยบ กบตวเลขอนๆ ได และเปนภาษาทางการเงนซงนกลงทนมความคนเคยและนำาไปประกอบการตดสนใจในการลงทนไดอยางรวดเรวSROI = 2:1 ยกตวอยางเชนถาเราประเมนไดวา กจการเพอสงคมสรางผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนถง 2บาทตอ 1บาท (สรางผลลพธทางสงคมมลคา2บาทจากเงนลงทน1บาท)เรากจะสอสาร ไดวาทก 1 บาททลงทนไปนน “คมคา” สวน

ทำาความรจกกบผลตอบแทนจากการลงทน(ReturnonInvestment:ROI)ReturnonInvestment(ROI)หมายถงผลตอบแทนการลงทนคำานวณตอหนวย

วาเกดผลตอบแทนเทาไรชวยในการประเมนวาการลงทนนนๆม“ความคมคา”หรอไมสตรคำานวนROI(%)=“ผลตอบแทนจากการลงทน-ตนทนในการลงทน/ตนทน

ในการลงทนx100“ยกตวอยางเชนกจการเพอสงคมดานการฝกอบรมผพการลงทนไป1,000,000

บาทสรางรายไดใหกบผพการรวม2,000,000บาทROIของกจการนเทากบ((2,000,000-1,000,000)/1,000,000)X100=200%หรอหมายความวาการลงทนทก1บาทจะสรางผลตอบแทนจำานวน2บาท

วเคราะหฐานะทางการเงนของบรษททวไปตรงทเราสามารถใชมนเปนเครองมอทบทวนประสทธภาพและประสทธผลของกจการเพอสงคม เพอนำามาปรบปรงกลยทธ กระบวนการหรอแมแตโมเดลธรกจของกจการตอไปในอนาคต

ยกตวอยางเชนถาหากเรากอตงกจการ

นกลงทนทสนใจจะลงทนในกจการเพอสงคมกจะรวากจการของเราสรางผลตอบแทนสงกวาหรอ ตำากวากจการเพอสงคมอนททำางานเรองเดยวกนจะไดตดสนใจลงทนไดอยางงายดายกวาเดม

กลาวโดยสรปเราสามารถใชผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนเปน “เครองมอ” ในการวางแผนกลยทธและปรบปรงองคกรตลอดจนสอสารผลลพธและดงดดนกลงทน

12 13

ผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทนชวยในก�รดำ�เนนง�นขององคกรดวยก�ร R ชวยอภปรายกลยทธและชวยใหมองเหนมลคาของผลลพธทางสงคมทเกด จากกจกรรมR ชวยบรหารทรพยากรอยางเหมาะสมเพอจดการกบผลลพธทไมไดคาดหวง ทง ทางบวกและทางลบR แสดงความสำาคญของการจบมอรวมกบองคกรอนๆทพยายามสรางความ เปลยนแปลงในประเดนเดยวกน เชนหนวยงานภาครฐ องคกรพฒนาเอกชน (เอนจโอ)องคกรศาสนาและองคกรการกศลR ระบจดรวมพนฐานระหวางสงทองคกรตองการบรรลและสงทผมสวนไดสวนเสย ตองการบรรลเพอใหเกดผลลพธทางสงคมมากทสดR สรางกลไกการมสวนรวมกบผมสวนไดสวนเสยเชนนกลงทนลกคาองคกรพนธมตร ทำาใหพวกเขาเขามามสวนเกยวของกบการออกแบบการทำางานของกจการเพอ สงคมอยางมความหมายและตรงตอความตองการมากขน

ผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทนมประโยชนนอยลงในกรณตอไปน

R องคกรไมสนใจกลยทธและการวางแผนการทำางานR ผมสวนไดสวนเสยไมสนใจผลลพธทเกดขนR วดผลตอบแทนทางสงคมเพยงเพอ “พสจน” มลคาของงานททำา (โดยเฉพาะ เมอ “ตงธง” ไวในใจแลวลวงหนาวาผลลพธคออะไร)ไมมโอกาสใดๆ ในการ เปลยนแปลงกลยทธและกระบวนการทำางานในอนาคต เชน ประเมนผล ตอบแทนทางสงคมของโครงการซเอสอารตลอดระยะเวลาสองปและปจจบน ปดโครงการไปแลวบรษทไดตดสนใจแลววาจะไมดำาเนนโครงการตอ จะนำา ผลตอบแทนทางสงคมไปใชเพอการประชาสมพนธของบรษทเทานนR ไมมการเปรยบเทยบผลตอบแทนทางสงคมในชวงเวลาตางกน (เชน เปรยบเทยบ ปตอป) และวเคราะหวาเปลยนไปเพราะอะไร รวมทงไมมการเปรยบเทยบ ผลตอบแทนทางสงคมระหวางองคกรตางๆ

ผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทนชวยสร�งคว�มยงยนแกองคกรดวยก�ร

R ยกระดบระบบการเกบขอมลทเกยวของกบผลการดำาเนนงานตลอดจนกระบวนการ ตรวจสอบภายในองคกรR ใชเพอปรบปรงโดยเฉพาะในกรณทตองระดมทนเพมเตมจากนกลงทนเพอสงคม

14 15

ใครใชก�รประเมนผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทนได?

การประเมนผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนมประโยชนไมเฉพาะสำาหรบผประกอบการเพอสงคมและผดำาเนนโครงการเพอสงคมตางๆ เทานน แตภาครฐ ภาคเอกชนตลอดจนภาควชาการและภาคการกศล กใชประโยชนไดเชนกนนอกจากนไมวาจะเปนองคกรขนาดใหญขนาดเลกหรอองคกรกอตงใหม(start-up)กลวนแตใชการประเมนผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนได

เราสามารถใชการประเมนผลลพธทางสงคมเปนเครองมอสำาหรบ“มองไปขางหนา”(เพอวางแผนอนาคตขององคกร)หรอ“มองยอนหลง”(การทบทวนและตรวจสอบสงทเกดขนแลว)หรอพรอมกนทงสองกรณกได

กจก�รเพอสงคมและธรกจแสวงกำ�ไรสงสด

ภ�ครฐ มลนธและผสนบสนนท�งก�รเงนประเภทอน

ภ�ควช�ก�รและผดำ�เนนนโยบ�ย

ทงกจการเพอสงคมและธรกจเอกชนทสรางมลคาทางสงคม(เชนผานการแสดงความรบผดชอบของกจกรรมธรกจตอสงคมหรอ “ซเอสอาร”ทงภายในและภายนอกองคกร)สามารถใชผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนเปนเครองมอเชงบรหารในการปรบปรงผลการปฏบตงานแสดงคาใชจายและเนนมลคาเพมทสรางแกผมสวนไดเสยฝายตางๆ

ภาคสวนตางๆทมพนธกจสรางประโยชนทางสงคมใหทนเพอสงคมหรอลงทนในกจการเพอสงคมสามารถใชผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนหรอSROIชวยในการตดสนใจวาจะลงทนในโครงการหรอกจการใดบางและใชประเมนผลการปฏบตงานและวดความกาวหนาในชวงเวลาใดเวลาหนงโดยสามารถแทรกการประเมนSROIในขนตอนตางๆของการใหทนอาทR ขนตอนออกแบบโครงการ / การจดซอจดจาง ลวงหนา-การวเคราะหผลตอบแทนทางสงคมจาก การลงทนแบบพยากรณ (projection)สามารถนำา มาใชในขนตอนการวางแผนกลยทธเพอตดสนใจ วาจะเรมโครงการอยางไรและตดสนขอบเขต ขอกำาหนดของสญญาใหทนหรอลงทน

R ขนตอนประมล-การวเคราะหผลตอบแทนทางสงคม จากการลงทนแบบพยากรณสามารถนำามาใชประเมน วาผประมลคนใดมแนวโนมจะสรางมลคามากทสด

R ขนตอนตดตามและประเมนผลการดำาเนนงานตาม สญญา-การวเคราะหผลตอบแทนทางสงคมจาก การลงทนแบบประเมนผล(evaluation)สามารถใช ตดตามผลการดำาเนนงานของผรบทน

องคกรทพฒนานโยบายสาธารณะสามารถใชผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนในการประเมนประสทธภาพและประสทธผลของนโยบายตางๆและเปรยบเทยบทางเลอกในการดำาเนนนโยบาย

1716

2หลกก�รประเมนผลตอบแทน

ท�งสงคม

ระบผมสวนไดเสย และดงใหเข�ม�มสวนรวมม�กทสด

ใช “ค�แทนท�งก�รเงน” ตค�ผลสำ�คญ

เนนคว�มโปรงใสทกขนตอน

เข�ใจสงทมก�รเปลยนแปลง

หลกเลยงก�รกล�วอ�งเกนจรง

รวมเฉพ�ะปจจยสำ�คญ

พรอมรบก�รตรวจสอบผลลพธ

แนวคดการวดผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนนนพฒนามาจากแนวคดเรองความรบผดชอบตอสงคมและการวเคราะหเปรยบเทยบตนทนกบประโยชน (cost-benefit analysis) ทางเศรษฐศาสตร กอนทจะไปถงวธวดผล

ลองมาด ของการประเมนผลตอบแทนทางสงคม จากการลงทนกน

และตอใหเราประเมนอยางถกวธ แตไมคำานงถงหลกการเหลานรายงานผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนทเราจดทำาขนกไมอาจมความถกตองรอบดานและสดทายกไมอาจมความนาเชอถอไดเลย

หลกก�รหลก 7 ขอ

18 19

เพราะไมตองสดดมควนจากนำามนกาดหรอ ประสบเหตไฟไหมจากเทยนหรอตะเกยง (ดรายละเอยดกรณศกษาดงกลาวไดในภาคผนวก 2 ของคมอน)

ในเมอการเปลยนแปลงเกดกบผมสวน ไดเสยโดยตรงพวกเขาจงนาจะสามารถอธบายการเปลยนแปลงไดดทสดและชวยเราแยกแยะระหวางผลลพธทสำาคญกบผลลพธทไมสำาคญ(แนนอนวาในมมมองของพวกเขา)หลกการขอนครอบคลมตงแตขนตอนการ “ระบ” วาผมสวน ไดเสยมใครบาง ไปจนถงการ “หารอ”ตลอดจนการ“วเคราะห”ผลลพธทเกดขน

กจการเพอสงคมทกกจการยอมม “ผม สวนไดเสย”(stakeholders)หลายฝายทมความตองการและความคดไมเหมอนกนและบางครง กขดแยงกน ไมตางจากธรกจแสวงกำาไรสงสด “ผรบประโยชน”(beneficiaries)ของกจการอาจไมใชผมสวนไดเสยทกฝายและผมสวนไดเสย

บางฝายกอาจไมมปากไมมเสยงเชนระบบนเวศนอกจากน ผมสวนไดเสยบางฝายอาจ “เสย”มากกวา“ได”กเปนได(เชนหรอการผลตสนคา สเขยวของเราอาจทำาลายสงแวดลอมมากกวาประโยชนทเราตงใจจะสราง) ความแตกตางอน ซบซอนเชนนทำาใหสำาคญทจะดงผมสวนไดเสย ทกฝายเขามามสวนรวมตงแตกอนเรมกระบวนการประเมนผลลพธทางสงคม และหาวธสอสาร ผลการประเมนตามบรบท (context) ทตรงกบ ผมสวนไดเสยแตละฝายไมใชสอสารแตอตราสวนดานเดยวโดดๆ เทานน เชน เวลาสอสารกบ ภาครฐเราอาจเนนวามลคาของผลลพธทางสงคมทสรางนนชวยรฐลดคาใชจายไดอยางไร แต เวลาสอสารกบกลมผรบประโยชนโดยตรงเราจะเนนเรองรายละเอยดผลลพธในดานตางๆทเปนประโยชนตอพวกเขาแทน

ในเมอกจการเพอสงคมยดเปาหมายทางสงคมหรอสงแวดลอมเปนตวตงมไดยดผลกำาไรของกจการเปนตวตงและในเมอผลลพธจากกจการเพอสงคมอาจมทงดานบวกและดานลบไมตางจากกจการประเภทอนการดงใหผมสวนไดเสยเขามามสวนรวมตงแตตนและเขารวมในทกขนตอนททำาไดโดยเฉพาะกลมเปาหมายของพนธกจทางสงคมจงเปนปจจยทสำาคญอยางยงตอการประเมนผลลพธอยางเทยงตรงและรอบดาน

“ผมสวนไดเสย” (stakeholder) ในแงนหมายถงบคคลหรอองคกรทเกด “การเปลยน-แปลง” อะไรสกอยางจากการดำาเนนงานของกจการเพอสงคม ซงอาจจะแตกตางกนไปในแตละกจการ เชน พนกงาน ลกคา คคา ผถอหน นกลงทน ภาครฐ สอ ชมชน หรอบางกรณอาจรวมถงคแขงดวย

ยกตวอยางเชน สมมตกรณของกจการ เพอสงคมทเปดรานขายงานฝมอของผพการผม

หลกก�รขอ 1 คำ�นงถงผมสวนไดเสยและดงใหเข�ม�มสวนรวมม�กทสด

สวนไดเสยกลมสำาคญคอผพการทคณภาพชวตดขนจากการทำางานของกจการ และลกคาทมา ซอผลงานของผพการทกจการจดจำาหนาย นอกจากนยงรวมถงหนวยงานภาครฐทประหยดทรพยากรไดจากการทำางานของกจการดวย(เชนรฐสามารถประหยดเงนชวยเหลอผพการหลงจากทผพการมรายไดเพมขนจากกจการเพอสงคม)

อกตวอยางหนงd.lightDesignกจการเพอสงคมทใชเทคโนโลยพลงงานแสงอาทตยมาใหแสงสวางแกทองถนทไมมไฟฟาใช ผมสวนไดสวนเสยกลมสำาคญคอลกคาในชมชนทสามารถลดคาใชจายจากการซอถานไฟฉายหรอนำามนกาดพวกเขามรายไดเพมขนเพราะสามารถทำางานตอนกลางคนไดนานขน ครอบครวมคณภาพชวตท ดขนในระยะยาวเชนเดกๆสามารถทำาการบานหรออานหนงสอไดในตอนกลางคน ในขณะท ผปกครองกทำางานไดนานขนหลายชวโมงยามกลางคนชมชนโดยรวมมความปลอดภยมากขน

20 21

หลกก�รขอ 3

ใช “ค�แทนท�งก�รเงน” ตค�ผลสำ�คญ

คาแทนทางการเงน(financialproxy)คอคาประมาณเพอแทนมลคาทางการเงนของผลลพธทางสงคมในกรณทเราไมทราบคาการเงนทแนนอน

ผลลพธทางสงคมหลายตวถงแมจะไมใชตวเงนโดยตรงแตกเกยวโยงกบสงทมราคาตลาดกรณเหลานเราสามารถนำา“คาแทนทางการเงน”(financialproxy)มาใชประเมนมลคาทางการเงนของผลลพธและเพอใหโอกาสกบบคคลหรอองคกรทไมไดอยในระบบตลาด แตไดรบผลกระทบ จากการดำาเนนกจการอยางเชน ชมชนโดยรอบหรอสงแวดลอม ยกตวอยางเชน เราอาจนำา ราคาคารบอนทซอขายกนในตลาดคารบอนเครดตมาใชเปน “คาแทน”ของตนทนกาซเรอนกระจกยงกจการของเราลดกาซเรอนกระจกไดเทาไร เรายงสรางมลคาทางสงคมไดมากเทานน (นำา ราคาคารบอนมาคณกบปรมาณกาซเรอนกระจกทลดได)

หลกก�รขอ 2

เข�ใจสงทมก�รเปลยนแปลง

การประเมนผลลพธและผลตอบแทน ทางสงคมจากการลงทนเปนการวดสงท “เปลยนแปลง”ในชวงเวลาใดเวลาหนงเชน“กจการนชวยใหผพการมงานทำา200รายในพ.ศ.2554”หรอ“กจการนนชวยลดขยะได1,000ตนระหวาง พ.ศ. 2553-2555”ถาไมมอะไรเปลยนแปลง กไมมความจำาเปนทจะประเมน ดงนนเราจง ตองใหความสำาคญกบการบนทกสงตางๆ ทเปลยนแปลงไปพรอมทงตระหนกดวยวาการเปลยนแปลงมทงเชงบวกและเชงลบนอกจากนการเปลยนแปลงทเกดขนกมทงทเราตงใจและ ทไมตงใจถาจะใหการประเมนผลลพธและ ผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนเปนประโยชนเรากจะตองครนคดใหถถวนและรอบดานวากจการของเราสงผลใหอะไรเปลยนแปลงไปบางและเราจะบนทกและอธบายกระบวนการเปลยนแปลงนน ไดอยางไร

(ในเมอแทบเปนไปไมไดทเราจะมองเหนการเปลยนแปลงทกเรองตอผมสวนไดเสยทกฝายหลกการขอนจงขบเนนใหหลกการขอแรกคอ การมสวนรวมของผมสวนไดเสยทวความสำาคญยงกวาเดม เพราะพวกเขาเปนผทสมผสความเปลยนแปลงไดโดยตรง)

ประเดนทพงระวงของการใชคาแทน ทางการเงนคอ เราตองมนใจไดวามนจะ “แทน”ผลลพธทางสงคมทเราอยากวดไดจรงๆ ไมใช ไกลเกนเลยหรอไมเกยวของกนและตองคำานงถงบรบททางสงคมและวฒนธรรมทแตกตางกนในแตละพนทดวย

ยกตวอยางเชนลองนกดวาเราควรใชอะไรเปนคาแทนของผลลพธทางสงคม“ชวตสมรสดขน”? ถาเปนประเทศในทวปยโรปอยางองกฤษ ซงเปนเรองปกตทคนจะไปปรกษาจตแพทย เกยวกบปญหาในครอบครว กจการเพอสงคม ในองกฤษทชวยใหคนมชวตสมรสดขนอาจใช “รายไดจตแพทยรบปรกษาชวตคทลดลง” เปน คาแทนคณภาพชวตสมรสทดขน (ถาจตแพทยชวตคมรายไดลดลงขณะทเวลาทำางานเทาเดมแปลวาคนไปปรกษานอยลงแปลวาคนมปญหาชวตคนอยลง)แตตวเลขนไมเหมาะทจะนำามาใชเปนคาแทนคณภาพชวตคในสงคมทคนไมนยม

22 23

ไปปรกษาจตแพทยเวลามปญหา เราตองคดถงขอมลอนทใชเปนคาแทน “ชวตสมรสดขน” ได ใกลเคยงกวาเชนในสงคมไทยอาจใชคาใชจายทเพมขนในการไปเทยวกนสองตอสอง กนขาวกนสองตอสองหรอมลคาของเวลาทคสมรสอยดวยกนมากกวาเดม (อาจใชรายไดตอชวโมงเปน คาแทนอกท)ฯลฯ

หรอควรใชอะไรเปนคาแทนของผลลพธทางสงคม “สขภาพทดขน?” จะมการเปลยน- แปลงอะไรทบงบอกถงการทเรามสขภาพทดขนเราอาจจะใช “คาใชจายในการรกษาพยาบาล ทนอยลง”หรอ“รายไดทเพมขน”(อาจจะมรายไดเพมขนเพราะการลาปวยลดลงและสามารถทำางานไดเพมขน)

การพยายามหาคาแทนทางการเงนสำาหรบผลลพธทางสงคมทไมใชตวเงนตรงๆนนนอกจากจะเสรมใหการวเคราะหของเราครบถวนและ รอบดานแลวยงนบเปนการ“เพมอำานาจ”ใหกบผมสวนไดเสยบางกลมทมกจะถกกนใหอย นอกกรอบการคำานวณเปรยบเทยบตนทนกบประโยชนเพยงเพราะผลลพธทเกดขนกบพวกเขา

อยนอกระบบตลาดและไมมมลคาทางการเงนโดยตรง

ยกตวอยางเชนถาเราตองเลอกระหวางโครงการกอสรางแหลงผลตพลงงานสองโครงการโครงการแรกคมคาทางการเงนมากกวา คนทน ไดเรวกวา ขณะทโครงการทสองถงแมจะคนทน ชากวา ใหผลตอบแทนทางการเงนตำากวาแตกสรางผลกระทบตอสขภาพของคนในชมชนนอยกวาสรางคณภาพชวตทดกวาใหกบคนในชมชนถาหากเราพจารณาแตผลลพธทเปนตวเงนตรงๆเรายอมเลอกโครงการแรกแตถาหากเราพจารณามลคาของ “สขภาพ”และ “คณภาพชวต” ของคนในชมชนประกอบดวยโครงการทสองอาจเปนโครงการท “ด” กวาและ “คมคา” เมอประเมนมลคาอยางครอบคลมมากกวา

ในแงนจงกลาวไดวาการพจารณามลคาของ“สขภาพ”และ“วถชวต”เทากบทำาใหคนในชมชนมสทธมเสยงมากกวาเดมในกระบวนการตดสนใจ เพราะสะทอนความตองการและผล กระทบตอพวกเขาไดดกวาการพจารณาผลตอบแทนทเปนตวเงนตรงๆโดยลำาพง

หลกก�รขอ 4

รวมเฉพ�ะสงทเปน “ส�ระสำ�คญ”

การประเมนผลลพธและผลตอบแทน ทางสงคมจากการลงทนจะเปนประโยชนกตอเมอเรามขอมลทเชอถอไดและเกบรวบรวมไดอยางสมำาเสมอแตการเกบขอมลกมตนทนดงนนการแยกแยะระหวางปจจยทสำาคญกบปจจยทไมสำาคญจงเปนสงจำาเปน

ยกตวอยาง เชนสมมตวาเราทำากจการ เพอสงคมเพอเดกไรบานพนธกจหลกคอมงปรบปรงคณภาพชวตของเดกไรบานดวยการหางานให พวกเขาปทผานมาเดกทเราชวยจำานวนหนงไปทำางานเกบคดแยกและกำาจดขยะและพวกเขากทำาไดมประสทธภาพสงกวาเทศบาลสงผลใหขยะในชมชนลดลงจรงๆคำาถามคอในเมอ “ขยะทลดลง” เปนประโยชนตอสงคมอยางชดเจนแตไมใชเปาหมายหลกของเราเราควรนบรวมผลลพธทไมไดตงใจขอนในการประเมนของเราหรอไม?

คำาตอบขนอยกบวาขยะทลดลงนนม ปรมาณมากนอยเพยงใดเมอเทยบกบผลลพธทาง สงคมอนๆทกจการเพอสงคมของเราสรางถา

งานของเราชวยยกระดบคณภาพชวตของเดก ได 1,000คนแตเดกทไปทำางานเกบและกำาจดขยะมจำานวนเพยง10คน(รอยละ1)ผลลพธทางสงคมทเกดขนกไมสำาคญพอทจะนบรวมในการวเคราะหของเราภาษทางบญชเรยกวา ไมใช “สาระสำาคญ”(materiality)

ถาเราอยากใหผลการประเมนนำาไปใชไดจรง เรากตองคดสรรแตเฉพาะผลลพธทางสงคมขอสำาคญจะไดเนนการจดการไปยงประเดนทมความสำาคญจรงๆการตดสนวาผลลพธอะไรบางสำาคญนนตองอาศยการอางองพนธกจขององคกร(กระบวนการภายใน)และการรบฟงความคดเหนของผมสวนไดเสยฝายตางๆ โดยเฉพาะกลม เปาหมายทเราอยากสรางประโยชนให(กระบวนการภายนอก) โดยพยายามสราง “สมดล” ระหวางกระบวนการภายในและภายนอกเพราะวธขอใหผมสวนไดเสยทกฝายบรรยายผลลพธทงหมดทเกดจากกจการ ทงเชงบวกและเชงลบ ใหเราฟงโดยไมสนใจพนธกจและเปาหมายองคกรจะเปน

24 25

การเสยเวลาและผลทไดคอรายการ(รวมทงเสยงบน) ยาวเปนหางวาวทไมเปนระบบและยากแกการจดการดงนนเราจงควรตงตนจากกระบวนการภายในกอนคอดวาเปาหมายของเราคออะไรประเมนวาเราทำาอะไรเพอบรรลเปาหมายนนบางแลวรบฟงความคดเหนของผมสวนไดเสยประกอบถาไมรบฟงเลยกไมดเพราะสมเสยงทจะเจออคต“เลอกแตผลลพธทเราชอบ” (selectivity bias) สงผลใหมองขามผลลพธทเกดขนจรงแตเราไมไดวางแผนเอาไวไมวาจะบวกหรอลบ

กฎจำางาย (rule of thumb) ทเราอาจใช คอ เลอกประเมนผลลพธไมเกน 5 รายการท สำาคญทสดเทานน หรอประเมนเฉพาะผลลพธทผมสวนไดเสยเกนครงหนง (จากการสมสมภาษณหรอสำารวจ) ยนยนวาเปนประโยชนทพวกเขาไดรบจากกจการ

หลกสำาคญคอควรนบเฉพาะประโยชนทางตรงทชดเจนวาเกดจากกจการเพอปองกน

หลกก�รขอ 5

หลกเลยงก�รกล�วอ�งเกนจรง

เบยยงชพผสงอาย 500บาท เทากบวาผลลพธ “ผชรามรายไดเพมขน” ทเรามสวนสรางคอ 900-500=400บาทตอคนตอเดอนหรอรอยละ44ของผลลพธทเกดขน(400/900)ไมใช900ตอคน ตอเดอน ฉะนนตวเลขทเราควรใชใน การประเมนผลตอบแทนทางสงคมคอ400ตอคนตอเดอนไมใช900เพราะตอใหเราไมทำากจการนเลย ผชราทกคนจะยงมรายไดเพมขนเดอนละ500บาทจากนโยบายของรฐบาลทเรมในปทแลว(และปทแลวกเปนกรอบเวลาในการประเมนของเรา)

หลายครงยากทเราจะคำานวณเปะๆ วาผลลพธทางสงคมทเรามสวนสรางนนคดเปนสดสวนเทาไรของผลลพธทงหมด (หลายคนบนวาลำาพงจะวดผลลพธทงหมดกยากพอดอยแลว!) โดยเฉพาะกรณทเราไมมขอมลเกยวกบผลลพธท เกดขนจากหนวยงานอนตรงๆ ในกรณเหลาน เราอาจตองอางองแนวโนมในอดตและตวชวด

กจการหรอโครงการเพอสงคมของเราอาจมเปาหมายทนาชนชมแตเราตองยอมรบวามนไมใชกจการหรอโครงการเพยงหนงเดยวทพยายามแกปญหาสงคมหรอสงแวดลอมยกเวนวาเราจะทำางานในประเดนทยงไมมใครแตะตองจรงๆซงเปนไปไดยากมาก เพราะทกปญหาลวนมหนวยงานภาครฐ องคกรการกศลมลนธ และองคกร อนๆทพยายามแกไข ผลลพธเชงบวกทเกดขน หลงจากทเรากอตงกจการอาจเปน “ฝมอ” ของ เราเพยงสวนเดยวกได ดงนนการระบวาคนหรอ องคกรอน (attribution)มสวนแกปญหาอยางไรจงเปนปจจยสำาคญ

ยกตวอยางเชน สมมตวากจการเพอ สงคมของเราตงเปาทการชวยใหผชราทมรายไดนอยมรายไดเสรมหลงจากผานไปหนงปผลลพธสำาคญทสดทเกดขนคอผชราทเปนกลมเปาหมายของเรามรายไดเพมเฉลยคนละ900บาทตอเดอนแตในชวงเวลาเดยวกนรฐบาลเพงเรมใชนโยบาย

ความเสยงทจะกลาวอางเกนจรง (ดหลกการขอถดไป)ไมนบประโยชนอกทอดหรอสองทอดถดไป เชนถากจการของเราจางคนจนในชมชนทอาศยตดกบกองขยะมาคดแยกขยะนำาขยะบางชนดกลบไปรไซเคลใหม สงเสรมใหพวกเขามอาชพผลลพธทางตรงทควรพจารณาไดแก “รายไดท เพมขน”“ปรมาณขยะทลดได”สวนผลทอดตอไปเชน“กาซเรอนกระจกทลดได”(สมมตวาขยะสวนใหญนำาไปผลตไฟฟา)หรอ “ความสขของคนในชมชนเพมขน” (จากการทขยะลดลง) เปนสงท ควรพจารณากตอเมอเรามหลกฐานทพสจนไดวาเกดจากกจการจรงๆเทานน

26 27

ในเมอผลลพธทางสงคมมกจะเปน คณคาเชงนามธรรมทวดยากหลากหลายและแตละคนกมมมมองทแตกตางกน การประเมน ทกขนตอนอยางโปรงใสทสดเทาทจะทำาไดจงเปนหลกการพนฐานทจำาเปนภายใตหลกการขอน เราควรจดทำาเอกสารประกอบการตดสนใจทกครงโดยเฉพาะปจจยทเกยวของกบผมสวนไดเสย บนทกผลลพธตวชวดและมาตรฐานทใชรวมถงแจกแจงแหลงทมาวธเกบขอมลและวธพจารณาทางเลอกตางๆ ในการประเมนเมอการประเมนเสรจสนแลวกควรสอสารผลการประเมนใหผม สวนไดเสยไดรบทราบและแสดงขอคดเหนตลอดจนเสนอคำาอธบายวาองคกรของเราจะนำาผล การประเมนไปปรบปรงการดำาเนนงานอยางไร ในอนาคต

หลกก�รขอ 6

เนนคว�มโปรงใสทกขนตอน

ถงแมการวเคราะหSROIจะมความเปน“วทยาศาสตร” ในระดบหนงและชวยสรางความเขาใจตอคณคาทเกดจากการดำาเนนงานได มากขน แตการมทศนคตสวนตวกเปนสงทหลกเลยงไมไดบางคนอาจมองวาเราประเมนSROIออกมาสงเกนจรง บางคนมองวาตำาเกนไป บางคนอาจตงคำาถามกบวธเกบขอมลของเรา หรอความนาเชอถอของแหลงขอมลทเราใช เปนคาแทนฯลฯดวยเหตนนเราจงควรพรอมรบการตรวจสอบผลการประเมนSROIจากบคคลภายนอกดวยความยนด ถาเปนไปไดควรให ผเชยวชาญจากภายนอกเปนผประเมนหรอเขยนความเหน ไมตางจากรายงานของผสอบบญชในองคกรธรกจแสวงกำาไรสงสดการแสดงความพรอมทจะรบการตรวจสอบและการแสดงความเหน ของผประเมนอสระจะชวยใหผมสวนไดเสย สามารถตดสนใจไดวาการประเมนของเราทำาอยางตรงไปตรงมาและสมเหตสมผลหรอไม

หลกก�รขอ 7

พรอมรบก�รตรวจสอบ

มาตรฐาน(benchmark)เพอชวยประเมนสดสวนการเปลยนแปลงทเกดจากงานของเรา เชน ในตวอยางขางตนสมมตถาเราไมรวารฐบาลเรม จายเบยยงชพผสงอายเมอไร แตเรารจากสถต 4-5 ปทผานมาวา รายไดของผสงอายเพมเฉลยเดอนละ150บาทตอคนกรณนเรากพอจะอนมานไดวาผลลพธทเราสรางนาจะประมาณ900-150= 750 บาทตอคนตอเดอน เนองจากตอให เราไมทำาอะไรเลยผสงอายกนาจะยงมรายไดเพมเฉลยเดอนละ150บาทตอคนอนเปนผลมาจากปจจยทเราไมมสวนเกยวของ เชน เงนโอนจาก ลกหลานฯลฯ

28 29

3กรอบคด

และเครองมอสำ�คญในก�รประเมน

ทฤษฎก�รเปลยนแปลง (Theory of Change)

กรณฐ�น (Base Case Scenario)

หวงโซผลลพธ (Impact Value Chain)

กอนจะอธบายขนตอนการประเมนผลลพธและผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนในรายละเอยดเราลองมาทำาความรจกกบกรอบการประเมนและ“เครองมอ”สำาคญสามอยางนนคอ

ทฤษฎการเปลยนแปลง (Theory of Change)หวงโซผลลพธ (Impact Value Chain)และกรณฐาน (Base Case Scenario)

กรอบคดในก�รประเมนผลลพธและผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทน

การประเมนผลลพธทางสงคม(socialimpactassessment)และการคำานวณผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน(socialreturnoninvestment)อยภายใตกรอบการประเมนเดยวกนนนคอกอนอนเราตอง“นยาม”เปาหมายและพนธกจขององคกรใหชด(Define)เสรจแลวกตองระบผลลพธทวดได(Quantify) เพอประเมนผลลพธทางสงคมและสดทายกตองแปลงผลลพธเหลานนออกมาเปนมลคาทางการเงน(Monetize)เพอนำาไปเปรยบเทยบกบตนทนคำานวณอตราสวนผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนตอไป

เราสามารถสรปกรอบคดขางตนเปนแผนภาพไดดงตอไปน

นยาม(Define)

ระบผลลพธทวดได

(Quantify)

แปลงเปนมลคาทางการเงน (Monetize)

30 31

ผลผลต(output)คออะไร?

เครองมอหลกทใช

คออะไร?

ตรงกบกจกรรมอะไรในคมอเลมน?

เปาหมายและพนธกจขององคกรทชดเจนรวาจะสรางคณคาทางสงคมใหกบใคร

กจกรรมท1-4 กจกรรมท5-9 กจกรรมท9-15

ทฤษฎก�รเปลยนแปลง(Theory of Change)

ทฤษฎการเปลยนแปลงหมายถง การ ตอบคำาถาม “กจการนมอบคณคาอะไรใหกบ สงคมบาง?” คอ “ถาไมมกจการนอย ผลลพธ ทางสงคมนจะไมเกดขน” อยางชดเจนทสด และเปนรปธรรมปกตจะสอสารเปนประโยคในรป“ถ�...แลว” จะมอะไรเปลยนแปลงโดยเพมขน หรอลดลง

เชนถากจการเพอสงคมของเรากอตงขนเพอชวยเหลอผปวยโรคเอดสดวยการผลตพยาบาล ทมความรเรองนมากขนและกระจายไปตาม คลนกตางๆทฤษฎการเปลยนแปลงของกจการเรากจะเทากบ

“ถ�ประเทศไทยมผชวยแพทยทมความรเกยวกบโรคเอดสมากขน แลวผปวยโรคเอดส จะมชวตยนยาวขนมคณภาพชวตดขน”หรอ

ถากจการเพอสงคมของเราพงเปาไปท การฟนฟสงแวดลอมแถบจงหวดนานดวยการ หาแหลงรายไดอนใหกบเกษตรกรจะไดไมตองปลกและเผาซงขาวโพดปรมาณมหาศาลพรอม

ทงสรางแรงจงใจใหดแลรกษาปาเรากเขยนทฤษฎการเปลยนแปลงของกจการนไดวา

“ถ�เกษตรกรนานมรายไดเพยงพอจากวถการเกษตรทไมทำาลายสงแวดลอม แลวภเขาหวโลนของนานจะกลบกลายเปนสเขยวมากขน ระบบนเวศจะฟนคน ชาวนานจะมความสขมากกวาเดม”

สงเกตวาสวนแรกของประโยคทแสดงทฤษฎการเปลยนแปลงนนเปน “ปจจยนำาเขา”(Input)ทกจการเพอสงคมของเราจะสราง(พยาบาลทรเรองโรคเอดส, เกษตรกรทไมปลกขาวโพด) สวนหลงเปน“ผลลพธ(OutcomeหรอImpact)ทเราปรารถนาวาจะบรรลจากการดำาเนนกจการ(ผปวยโรคเอดสมชวตยนยาวและมคณภาพชวตทดกวาเดม, ภเขาหวโลนจะกลายเปนภเขา สเขยวมากขนคนนานจะมความสขมากขน) ซงผลลพธนจะตองสะทอน “การเปลยนแปลง” ท เราคาดหวงหรอเชอมนวาจะเกดภายในกรอบ เวลาทประเมนจะไดสามารถเชอมโยงระหวาง การเปลยนแปลงทเกดขนกบการดำาเนนงาน

ทฤษฎการเปลยนแปลง(TheoryofChange)

หวงโซผลลพธ(ImpactValueChain)

กรณฐาน(BaseCase)การคำานวณเปรยบเทยบตนทนกบประโยชน

(Cost-BenefitAnalysis)

ชดตวชวดทสะทอนผลลพธ

ทางสงคม(socialimpact)

ผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน

(SROI)

32 33

ของกจการ ไมใชเขยนผลลพธทพงปรารถนาราว กบวามนเปนจดสมบรณ ไมสะทอนการเปลยน- แปลงใดๆ เลย เพราะถาทำาอยางนนเราจะไมสามารถแมแตจะเรมประเมนวาการดำาเนนงานของเราสรางความเปลยนแปลงอะไรบางเชน ถาทฤษฎการเปลยนแปลงขางตนเขยนวา “คนนานจะมความสข”หรอ “สงแวดลอมนานจะด”จะกอใหเกดคำาถามตอไปวา กอนหนาทเรา เปดกจการเพอสงคม คนนาน “ไมมความสข” หรอไมอยางไร และสงแวดลอมนาน “ไมด” ตรงไหนอยางไร

ควรอธบายใหชดเจนวาเมอกจการตงขนมาแลว ปญหาสงคมดานใดทจะเปลยนไปอยางชดเจน ถาอธบายไมไดแสดงวากจการนนไมไดสรางความเปลยนแปลงใดตอสงคม

นอกจากเราควรเขยนทฤษฎการเปลยน-แปลงใหเชอมโยงกบเปาหมายของกจการเพอแสดง“การเปลยนแปลง”จรงๆแลวปจจยนำาเขาหรองานทเราจะทำานนกสำาคญไมแพกนยงเราเขยนเปนรปธรรมไดเทาไรยงดกบการออกแบบโมเดลธรกจวางกลยทธขององคกรและประเมนผลลพธทางสงคมในขนตอไปเทานนยกตวอยางเชนถาทฤษฎการเปลยนแปลงเรมตนจาก

“ถ�เกษตรกรนานมรายไดเพยงพอจาก วถการเกษตรทไมทำาลายสงแวดลอม”ยงไม ชดเจนวา วถการเกษตรทไมทำาลายสงแวดลอม”

คออะไร บงชวาเราอาจยงไมมโมเดลธรกจท ชดเจนถาชดเจนเราจะเขยนใหเจาะจงกวานนเชน

“ถ�เกษตรกรนานมรายไดเพยงพอจากการปลกขาวแบบเกษตรอนทรย” (สมมต เราคนพบแลววานานปลกขาวออรแกนกไดและโมเดลธรกจของเรารวมถงการหาตลาดใหกบเกษตรกร)หรอ

“ถ�เกษตรกรนานมรายไดเพยงพอ จากการปลกขาวโพดโดยไมตองเผาซงทง”(สมมตเราคนพบวธปลกขาวโพดไดปละหลายครงโดย ไมตองทำาลายซงหรอสมมตวาโมเดลธรกจของเราคอรบจางโครงการซเอสอารของบรษทผรบซอขาวโพดรายใหญตรวจสอบการเพาะปลกของเกษตรกร โดยบรษทจะยนดจายเพมสำาหรบ เกษตรกรทไมเผาซง)

ในสวนของผลลพธทางสงคมยงเขยนไดเปนรปธรรมและระบอยางชดเจนไดมากเทาไรเรากจะยงสามารถตคาการเปลยนแปลงนนออกมาเปนตวเลขไดอยางชดเจนมากเทานน อกทงเราควรเขยนทฤษฎการเปลยนแปลงใหคนอานเขาใจงายแมสำาหรบคนทไมเคยรจกกจการนมากอน

ตวอย�งก�รเขยนทฤษฎก�รเปลยนแปลง (Theory of Change) เพมเตม

Pถ�เดกๆจากครอบครวรายไดนอยไดรบอาหารทมสารอาหารครบถวนแลว พวกเขาจะกจะมพฒนาการและการเจรญเตบโตทดขน

Pถ�โรงอาหารในโรงเรยนจำาหนายแตอาหารทมประโยชนตอสขภาพและใหพลงงานและนำาตาลตำาแลวปญหาโรคอวนของนกเรยนกจะลดลง

Pถ�ชมชนไดประโยชนเพมเตมจากการแยกขยะกอนทงแลวพวกเขากจะแยกขยะมากขน

Pถ�ผใหบรการทางเพศสามารถหาซอหาถงยางอนามยในราคายอมเยาไดแลว พวกเขากจะใชถงยางอนามยมากขนและอตราการแพรกระจายของโรคเอดสและโรคอนทตดตอทางเพศสมพนธกจะลดลง

Pถ�คนจนมโอกาสกเงนในอตราดอกเบยทเหมาะสมเพอนำาไปเปนทนตงตนในการประกอบอาชพแลวพวกเขากจะมโอกาสสรางรายไดเพมขนและมคณภาพชวตดขน

34 35

หวงโซผลลพธ(Impact Value Chain)

หวงโซผลลพธ (Impact ValueChain) คอการแจกแจงกจกรรม (Activities) และผล ผลต(Output)ทจะทำาใหทฤษฎการเปลยนแปลงทเรานยามไวแลวเกดขนเปนความจรง

ขนแรก เราจะตองระบกจกรรมตางๆทกจการของเราจะทำาหรอทำาไปแลวซงแปลงปจจยนำาเขา(Input)ในสวนแรกของทฤษฎการเปลยน-แปลง ใหเปนผลลพธ (Outcomeหรอ Impact)ในสวนหลง ตวอยางกจกรรมเชน “เปดคอรส สอนหลกสตรการดแลผปวยโรคเอดส” “จดหา สนเชอดอกเบยตำาใหเกษตรกรทำาเกษตร อนทรย” “บรการอาหารกลางวนทมประโยชน ตอสขภาพใหพลงงานและนำาตาลตำาในโรงเรยน”“ตงกองทนสวสดการการแยกขยะในชมชน” หรอ“จำาหนายถงยางอนามยราคายอมเยาแกผใหบรการทางเพศ”

ขนทสอง เราตองระบผลผลต (Output) ทเปนรปธรรม วดได และสะทอนไดวาผลลพธ ทางสงคมนนเกดขนจรงเชน “จำานวนเกษตรกรทมรายไดพอเพยง” “จำานวนผปวยโรคเอดสทมคณภาพชวตดขน”“จำานวนครวเรอนทมการแยกขยะมากขน” “จำานวนนกเรยนทปวยเปนโรคอวนลดลง”“จำานวนคนจนทมรายไดและคณภาพชวตเพมขน” (อานรายละเอยดและดตวอยางไดใน บทถดไป)

ผลผลตทเปนรปธรรมจบตองไดและวดไดสามารถใชเปนตวชวด(Indicators)วากจการของเราสรางผลลพธทางสงคมทตรงกบเปาหมายและพนธกจไดมากนอยเพยงใดพดอกแงหนงการระบและวดผลผลตเหลานกคอผลการประเมนผลลพธทางสงคม(SocialImpactAssessment)นนเอง

ตวอยางหวงโซผลลพธคราวๆของกจการเพอสงคมทมงปรบปรงคณภาพชวตของผปวยโรคเอดส ดวยการสรางบคลากรทมความรเรองโรคเอดส จากปจจย นำาเขา(Input) ไปสกจกรรม (Acvitivies) ผลผลต (Output)และผลลพธทปรารถนา(Outcome)อาจแสดงเปนแผนภาพไดดงตอไปน

ปจจยนำาเขา (Input)หมายถงทรพยากรทตองใชในการดำาเนนงานเชนเงนทนสนบสนนเงนกพนกงานเวลาของอาสาสมครอปกรณสำานกงานสถานทฯลฯ

กจกรรม (Activities) หมายถงสงทองคกรหรอโครงการของคณทำาเพอ สรางผลลพธทพงประสงค เชน “จดอบรมรายสปดาห” “ใหบรการกำาจดขยะ” “ฝกสอนบคลากรเกยวกบโรคเอดส”“เปดบรการศนยสำาหรบผสงอาย24/7”ฯลฯ

ผลผลต (Output) หมายถง ผลทเกดจากกจกรรมขององคกรหรอโครงการท เปนรปธรรมและวดได (เปนตวเลขแตยงไมตองเปนตวเงน) เชน “จำานวนคนทผาน การอบรม” “จำานวนผสงอายทรบบรการจากศนย” “ปรมาณขยะทลดลงในหนงป”“จำานวนปทผปวยมอายยนกวาเดม” “นำาหนกทลดลงของเดกทเปนโรคอวน” “จำานวนชาวบานทเขาถงแหลงเงนก”

ผลลพธ (Outcome หรอ Impact) หมายถง ผลลพธทางสงคมทเกดจาก การดำาเนนงานขององคกรหรอโครงการอาจเปนผลลพธทางตรง(เชนคนมงานทำามากขน)หรอผลลพธทางออมซงเกดจากผลลพธทางตรงอกทอดหนง(เชนคนมรายไดและความสขมากขนจากการมงานทำา) กได ผลลพธทกประการทนำาเสนอในการประเมนควรสอดคลองกบเปาหมายและพนธกจและตรงตอความตองการของผมสวนไดเสย(ดงอธบายในกจกรรมท3)

36 37

ผลผลต (Outputs)

เกดจากการทเราใสปจจยนำาเขา(inputs)เขาไปดำาเนนกจกรรม (activities) ของกจการ เพอสงคมสงทไดออกมาจะตองมองเหนไดวดไดหรอคำานวณไดโดยตรง เชน จำานวนเกษตรกรท เขารวมโครงการเกษตรอนทรย (คน) รอยละท ลดลงของผตดเชอเอดส (เปอรเซนต) พนทท เพมขนของการปลกปา (ไร) ปรมาณคารบอนทลดลงจากการใชพลงงานทางเลอก(ตน)ผลผลตนบเปนสวนสำาคญในการระบตวชวด (Socialimpactindicator)เพอใชในการประเมนผลลพธทางสงคม(SocialImpactAssessment)

ผลลพธ (Outcome / Impact)

ผลลพธทเกดจากความพยายามของกจการในการเปลยนแปลงสงคมซงเปนพนธกจทตงใจไวตงแตตอนกอตงกจการหรอเปนผลพลอยไดทมสาระสำาคญอาจจะใชเวลานานในการเหนผล

ผลลพธถอเปนผลตอเนองของผลผลต(Outputs)พดงายๆคอถาผลผลต (Outputs) ไมเกดผลลพธ(Outcome/Impact)กจะไมเกดขนเชนกน

คว�มแตกต�งระหว�งผลผลต (Outputs) และ ผลลพธ (Outcome / Impact)

หวงโซผลลพธคลายกบกระบวนการผลตของในโรงงาน ตรงทเราใสปจจย นำาเขา(inputs)อะไรเขาไปในกจกรรม(activities)กจะออกมาเปนผลผลต(outputs)อยางนนถาหากผลผลต(outputs)ไมไดออกมาอยางทวางแผนไวเรากควรตรวจสอบวาใสทรพยากรหรอปจจยนำาเขา(Inputs)ถกประเภทไหมหรอเพยงพอหรอไมจะทำากจกรรม (activities)หรอขนตอนการผลตอยางไรใหไดเปนผลผลต (outputs) ซง ควรเปนสงทมองเหนได จบตองไดนบได และนำาไปสการเปลยนแปลงคอผลลพธ(outcome/impact)ทมงหวงไวตงแตแรกตงกจการเพอสงคมซงเมอการดำาเนนงานผานไปในแตละชวงเวลา เชน เมอถงปลายป เรากควรทบทวนหวงโซผลลพธวาตองปรบแกแตละสวนอยางไรเพอกอใหเกดผลลพธ(outcome/impact)ตามทตงใจไว

38 39

กจการเพอสงคมแหงนกอตงขนเพอฝกอบรมชาวบานในเขตท ไดรบผลกระทบจากสนามในจงหวดพงงาโดยฝกสอนทกษะการดำานำาเพอเปน divemaster สอนภาษาองกฤษทกษะคอมพวเตอร และ ทกษะการถายทำาวดทศนใตนำา เพอใหชาวบานมทกษะในการประกอบอาชพนำาไปสการมรายไดเพมขน รายไดหลกของกจการนมาจากการ จดแพคเกจทวรดำานำาแกนกทองเทยว

โรงเรยนสอนดำ�นำ� ETC

lรายได10%จากยอดขายแพคเกจดำานำา

lครฝกทใหความรในหลายๆดานlอปกรณตางๆทใชในการเรยนการสอน

lการอบรมการดำานำาแบบPADI

lการสอนภาษาองกฤษlการสอนคอมพวเตอรlการสอนทำาVDOถายภาพใตนำา

lจำานวนผจบการศกษา

lจำานวนผจบการศกษาทหางานได

lรายไดทเพมขนของผจบการศกษา

lคณภาพชวตทดขนของผจบการศกษาและครอบครว

lปญหาความยากจนทลดลงของชมชน

หวงโซผลลพธของ ETC แสดงเปนแผนผงไดดงน

ปจจยนำาเขา (Inputs)

ผลผลต(Outputs)

กจกรรม(Activities)

ผลลพธ (Outcome /mpact)

40 41

กจการเพอสงคมในอนโดนเซย สงเสรมใหชาวบานนำาขยะในชมชนนำาขยะมาขายเพอนำาไปใชในกระบวนการผลตไฟฟาของโรงงานและจำาหนายไฟฟากลบคนสชมชนในราคาทถกกวาไฟฟาจากภาครฐ

โรงไฟฟ�พลงง�นขยะชมชน BEP

lการสรางโรงไฟฟาlการสรางศนยการจดการขยะ

lเทคโนโลยดานการผลตไฟฟาจากขยะlการวางระบบจดสงไฟฟา

lการรบซอขยะและคดแยก

lกระบวนการเปลยนขยะเปนไฟฟาแบบUHTGasificationlการสงไฟฟาไปยงชมชน

lปรมาณกาซมเทนทลดลงlปรมาณขยะทลดลงlรายไดทเพมขนของสมาชกในชมชนจากการขายขยะlปรมาณถานหนทใชในการผลตไฟฟาทลดลง

lคณภาพชวตทดขนของชมชนlมลภาวะดานขยะและอากาศทลดลง

ปจจยนำาเขา (Inputs)

ผลผลต(Outputs)

กจกรรม(Activities)

ผลลพธ (Outcome /mpact)

หวงโซผลลพธของ BEP แสดงเปนแผนผงไดดงน

42 43

กจการเพอสงคมในเคนยา ตองการแกไขปญหาสขภาพ อนามยในชมชนแออดทชาวบานกวา 8 ลานคนขาดแคลนหองนำา สะอาดทำาใหเกดการแพรระบาดของโรคทางเดนอาหาร และมผเสย ชวตโดยเฉพาะเดกจากโรคทองรวงเปนจำานวนมาก โดยSanergy ใชเทคโนโลยใหมในการทำาหองนำาสาธารณะราคาถก ซงสามารถขน ถายสงปฏกลไดอยางสะดวกไปใชเปนเชอเพลงผลตไฟฟาและ จำาหนายตอไป สงปฏกลทผลตเหลอจากไฟฟาจะไปทำาปยซงนำาไป ขายตอเชนกนสวนชาวบานจะมโอกาสไดเปนผประกอบการรายยอยในการดำาเนนกจการหองนำาสาธารณะ

หองนำ�ส�ธ�รณะ Sanergy

lเงนทน

lเทคโนโลยใหมในการเกบสงปฏกลlแบบจำาลองทางธรกจทมนวตกรรม

lการใหความรดานสขอนามย

lการประกอบหองนำาจำาหนายและตดตงlการอบรมทางธรกจและการดำาเนนกจการหองนำา

lการจดเกบปฏกลlการขายไฟฟาและปย

lจำานวนหองนำาทมใหบรการ

lรายไดทเพมขนของชมชนจากการดำาเนนกจการหองนำา

lปรมาณสงปฏกลทผานกระบวนการผลตไฟฟาและปย

lการเกดโรคทเกยวกบสขอนามยลดลงl ความเปนอยและฐานะทางเศรษฐกจทดขนของคนในชมชนlมลพษทางนำาทลดลงlปรมาณปลอยกาซมเทนและกาซคารบอน-ไดออกไซดทลดลง

ปจจยนำาเขา (Inputs)

ผลผลต(Outputs)

กจกรรม(Activities)

ผลลพธ (Outcome /mpact)

หวงโซผลลพธของ Sanergy แสดงเปนแผนผงไดดงน

44 45

กรณฐ�น(Base Case Scenario)

การประเมนผลลพธและผลตอบแทน ทางสงคมจากการลงทนไมมทางเปนภววสย (objective)ไดอยางสมบรณแบบเนองจากผลลพธทางสงคมหลายขอเปนนามธรรม ทำาไดดทสดเพยงแตหา“ตวชวด”และ“คาแทนทางการเงน”ทใกลเคยงทสดเทาทจะทำาไดเทานน อกทงผม สวนไดเสยแตละกลมกอาจมมมมองทแตกตางกนวาผลลพธทองคกรของคณสรางคออะไร ดวย เหตน การประเมนทนาจะใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสดหรอทเรยกวา “กรณฐาน” (BaseCaseScenario)จงเปนเครองมอสำาคญของการประเมนไมตางจากการทำาประมาณการทางการเงนของธรกจแสวงกำาไรสงสด

ในการกลาวอางใดๆ เกยวกบคณคาทางสงคมทเกดขนจากงานขององคกรการวเคราะห SROI จำาเปนตองมการคาดคะเน “ผลลพธทดแทน” (displacement) และ “ผลลพธสวนเกน” (deadweight) เพอทจะสามารถกำาหนดกรณฐาน (base case) ได คอรวมเฉพาะคณคาทางสงคมทองคกรของคณนาจะมสวนสรางจรงๆ เทานน

ยกตวอยางเชนการประเมนโครงการฟนฟทองถนพบวามกจกรรมทางเศรษฐกจเพมขน 7 เปอรเซนตในพนทมการดำาเนนโครงการ อยางไรกตามพบวาเศรษฐกจของประเทศ เตบโต 5 เปอรเซนตในชวงเวลาเดยวกนดงนน“ผลงาน” ของโครงการฟนฟอาจเทากบ 7-5= 2 เปอรเซนต ไมใช 7 เปอรเซนต ทงน นกวจยจำาเปนจะตองหาอตราการเตบโตของเศรษฐกจระดบทองถนทนาจะเกดจากการเปลยนแปลง ทางเศรษฐกจในระดบทกวางกวาเพอทดสอบสมมตฐานนดวย

กรณฐ�นในบรบทของก�รประเมนผลลพธ และผลตอบแทนท�งสงคมควรมองคประกอบ ดงตอไปน

1. ถาตองใชสมมตฐานกใชเฉพาะกรณทมแหลงอางองและใกลเคยงกบบรบทของกจการมากทสด

2. ยอมรบวาองคกรอนๆ อาจมสวนสรางผล กระทบทคลายคลงกนได(attribution)

3.ยอมรบวาผลกระทบบางสวนอาจเกดขนไดเองตอใหไมมองคกรไหนทำางานดานน (ผลลพธ สวนเกน-deadweight)

4. ยอมรบวาผลกระทบบางสวนอาจไมใช สวนเพม แตเปนการทดแทนผลกระทบทอน (ผลลพธทดแทน-displacement)

5. ในกรณทประมาณการผลลพธทางสงคมในอนาคตตลอดชวงเวลามากกวาหนงปโดยทกจการจะไมมการลงทนเพมเตมระหวางชวงเวลาดงกลาวควรทำาประมาณการอตราการลดลง (dropoff) ของผลลพธทางสงคมดวย เชนประมาณการวาผลลพธทางสงคมXจะลดลง10 เปอรเซนตใน ปท2ลดลงอก20เปอรเซนตในปท3และลดลงอก25เปอรเซนตในปท4ทงนเพอสะทอนสภาพความเปนจรงทวาผลลพธทางสงคมใดๆ กตาม มกเกดขนในปแรกๆของการดำาเนนกจกรรมหรอโครงการมากกวาในปทายๆ

46 47

การคำานวณผลลพธสวนเกน(deadweight)เปนการเปรยบเทยบระหวางกลมหรอการ เปรยบเทยบกบตวอยางมาตรฐาน(benchmark)การเปรยบเทยบทดควรเปรยบเทยบประชากร กลมเดยวกน แตเทยบความแตกตางทเกดขนระหวางกลมทไมไดรบประโยชนจากการดำาเนนกจกรรมกบกลมทไดรบประโยชน

ผลการวดผลลพธสวนเกน(deadweight)จะเปนเพยง“คาประมาณ”เทานนเนองจากเปนไปไดยากทจะมการเปรยบเทยบอยางสมบรณแบบแตกจำาเปนทจะหาขอมลทมความใกลเคยงกบกลมเปาหมายของแผนงานเทาททำาได ยงม ความใกลเคยงมากเทาไหรคาประมาณกจะยงมความถกตองมากเทานน

ผลลพธสวนเกน (deadweight)หมายถงผลลพธทจะเกดขนอยดตอใหไมมองคกรไหนทำางานเรองน ผรบประโยชนบางคนอาจพบวธบรรเทาปญหาดวยตวเองหรอสภาพสงคมและเศรษฐกจ

โดยรวมอาจดขนกได เชนคนมความสขมากขนเพราะอาชญากรรมลดลงสงผลให“ความพงพอใจในชวต”เพมขนหรอภาวะเศรษฐกจบมทำาใหคนหางานทำางายขน สงผลให “อตราการวางงาน”สดสวนผลลพธสวนเกนทคำานวณไดจะตองนำามาหกออกจากตวชวดผลลพธทางสงคมทเกดขน

ผลลพธทดแทน (displacement)หมายถงกรณทผลลพธเชงบวกสำาหรบผมสวนไดเสยกลมหนงถก‘ชดเชย’ดวยผลลพธเชงลบสำาหรบผมสวนไดเสยรายอนยกตวอยางเชนการทคนหนงคนไดงานทำาอาจแปลวาคนอกคนหนงตองตกงานผลลพธทางสงคม“คนมงานทำามากขน”ในกรณนจะไมเปลยนแปลงอยางไรกตามสำาหรบกจการเพอสงคมทมขนาดเลกหรอทำางานในประเดนปญหายากๆทถกละเลยมานานผลลพธทดแทนกนาจะมขนาดเลกจนคณไมจำาเปนตองคำานวณ

48 49

4ขนตอนก�ร

ประเมนผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทน

ขนท 3 ก�รร�ยง�น

กจกรรมท 16 ก�รร�ยง�น

ขนท 4 ก�รแปลงเปนกจกรรมปกตขององคกร

กจกรรมท 17 ก�รตดต�มผล

ขนท 1 ก�รว�งแผน

กจกรรมท 1 เข�ใจเป�หม�ยในก�รวเคร�ะห

กจกรรมท 2 เข�ใจองคกรของคณและบอกเล�เรองร�วของคณ

กจกรรมท 3 ระบกลมผมสวนไดเสย

กจกรรมท 4 ก�หนดขอบเขตก�รวเคร�ะห

กจกรรมท 5 จดท�หวงโซผลลพธ (Impact Value Chain)

กจกรรมท 6 เลอกตวชวด

กจกรรมท 7 พฒน�แผนก�รเกบขอมล

ขนท 2 ก�รนำ�ไปปฏบต

กจกรรมท 8 รวบรวมขอมลเกยวกบตวชวด

กจกรรมท 9 รวบรวมขอมลเกยวกบม�ตรฐ�นและบรรทดฐ�น

เพอประเมนกรณฐ�น (BaseCase Scenario)

กจกรรมท 10 แปลงค�ตวชวดเปนมลค�ท�งก�รเงน

(monetization)

กจกรรมท 11 แยกแยะระหว�ง “ค�ใชจ�ย” กบ “เงนลงทน”

กจกรรมท 12 วเคร�ะหร�ยรบและร�ยจ�ยขององคกร

กจกรรมท 13 วเคร�ะหร�ยรบและร�ยจ�ยทสมพนธ

กบกลมผมสวนไดเสย

กจกรรมท 14 ประเมนมลค�ในอน�คต (projection)

กจกรรมท 15 คำ�นวณผลตอบแทนท�งสงคม

จ�กก�รลงทน (SROI)

50 51

ขนตอนก�รประเมนผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทน

กรณตวอยาง (แสดงเฉพาะกจกรรมทคอนขางสลบซบซอนหรอมทางเลอกหลายทางในการทา)

วธใชคมอสวนนคอ ทากจกรรม 1-15 ตามลาดบหลงจากทาแตละกจกรรมเสรจควรกลบมาทบทวนวาเราไดตอบ “คาถามหลก” ของกจกรรมนนๆ แลวหรอยงโดยอานหนาแรกของขนตอนแตละขนในคมอเลมนกอนทจะกาวไปทากจกรรมตอไป

แตละกจกรรมในคมอนจดแบงเนอหาเปนหวขอตางๆ ดงตอไปน

กจกรรมทงหมดแบงออกเปน 4 ขนตอนหลก

คำาอธบาย

สงทตองทำา

ตวเลอก

คำาแนะนำา

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

กรณตวอยาง

อธบายวากจกรรมนคออะไร

รายการสงทคณตองทาในกจกรรมน

ทางเลอกของวธทใชทากจกรรมน(ถา “ไมม” แปลวามวธทาวธเดยว)

ขอแนะนาบางประการ และแหลงขอมลเพมเตม

ผลลพธจากกจกรรมทตองใสในรายงานการประเมนผลลพธทางสงคมและผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน

การวางแผน การนำาไปปฏบต การรายงาน การแปลงเปนกจกรรมปกตขององคกร

52 53

การวางแผน

ขนท 1 การวางแผนกจกรรมในขนนกำาหนดขอบเขตของการวเคราะหและวางแผนขนตอนทตองใช รายชอกจกรรมและคำาถามหลกทเราควรจะตอบใหไดหลงจากททำาแตละกจกรรมแลวมดงตอไปน

คณไดระบผทสนใจการวเคราะหSROIครงนแลวหรอยง?คณรพนธกจขององคกร

ของคณและวตถประสงคของคณสำาหรบการวเคราะหSROIแลวหรอยง?

เขาใจเปาหมายในการวเคราะหการประเมนผลลพธทางสงคม (Social Impact Assessment)และคำานวณผลตอบแทนทางสงคม (SROI)

กำาหนดขอบเขตการวเคราะห

จดทำาหวงโซผลลพธ (Impact Value Chain)

เลอกตวชวด (Social impact indicator)

วางแผนแหลงขอมลทจะใช

กจกรรม 1

กจกรรม 4 กจกรรม 5 กจกรรม 6 กจกรรม 7

กจกรรม 2 กจกรรม 3

เขาใจองคกรของคณและอยากบอกเลาเรองราวของคณ

ระบกลมผมสวนไดเสยกบองคกร กจการ หรอโครงการทกำาลงประเมน

คณสามารถอธบายวธการทการดำาเนนงานขององคกรจะบรรลพนธกจทางสงคมทตงไวไดหรอไม?

คำ�ถ�มหลก

คณไดระบกลมผมสวนไดสวนเสยกบองคกรกจการหรอโครงการทเปนหวขอการวเคราะหในครงนหรอยง?

การวเคราะหนจะวเคราะหทงองคกรหรอบางสวนเทานน?(เชนทงองคกรเฉพาะฝายซเอสอารเฉพาะฝายธรกจใดธรกจหนงทเกยวของหรอเฉพาะโครงการใดโครงการหนง?)คณไดเลอกชวงเวลา

ทจะทำาการประเมนแลวหรอยง?คณไดตดสนใจทจะ

จำากดขอบเขตของกลมผมสวนไดเสยบางกลมแลวหรอยง?

คณสามารถเขาใจผลลพธทเกดขนในกรอบเวลาการประเมนหรอไม?คณไดเชอเชญให

ผมสวนไดเสยเขามามสวนรวมในกระบวนการเพอทจะทำาความเขาใจกบผลลพธขององคกรอยางรอบดานหรอไม?คณสามารถระบได

(อยางนอยคราวๆ)หรอไมวาในบรรดาผลลพธทางสงคมทงหมดทเกดขนผลลพธอะไรและสวนใดเกดจากงานขององคกรของคณอะไรและสวนใดเกดจากงานของคนอน(attribution)?

คณสามารถระบตวชวด(Socialimpactindicator)เชงปรมาณทเปนรปธรรมและวดไดสำาหรบผลลพธทางสงคม(output)แตละขอแลวหรอยง?

คณมแผนการเกบขอมลทงหมดทตองใชในการวาดหวงโซผลลพธแลวหรอยง?

54 55

สงทตองทำาสงทตองทำา

ตวเลอก ตวเลอก

คำาแนะนำา คำาแนะนำา

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

เบองตนคณตองกำาหนดเปาหมายในการทำาการประเมนเพอใหคนในองคกรไดรบรและเขาใจตรงกนวาเรากำาลงจะทำาการประเมนนไปเพออะไรสอดคลองกบพนธกจและกลยทธขององคกรอยางไร

1. กำาหนดวตถประสงคภายในองคกรของคณสำาหรบการประเมนผลลพธและ ผลตอบแทนทางสงคมในครงน2. กำาหนดวาการประเมนนจะถกนำาไปใชเพอการวเคราะหลวงหนา(คาดคะเน ผลลพธทยงไมเกด)หรอการวเคราะหยอนหลง(ประเมนผลลพธทเกดขนแลว)

ไมม

กจการเพอสงคมและองคกรอนๆควรมกระบวนการวางแผนกลยทธประจำาปและการทบทวนผลการดำาเนนงานตามแผนของปทผานมาอยแลวเพอประเมนวาทำาไดตามแผนทวางไวมากนอยเทาใดมอปสรรคอะไรแผนทผานมาสอดคลองกบพนธกจขององคกรหรอยง ถายงไมเคยทำากจกรรมแรกนกจะชวยวางกรอบทการประเมนผลลพธและผลตอบแทนทางสงคมจะสามารถสอดแทรกเปนสวนหนงในการวางแผนและทบทวนผลงานประจำาปขององคกร

บทสรปเปาหมายในการประเมนสนๆ

การประเมนผลลพธและผลตอบแทนทางสงคมตงอยบนความเขาใจในวธการและกระบวนการทองคกรจะใชเพอสราง“การเปลยนแปลง”เชงบวกในประเดนสงคมหรอสงแวดลอมดงนนกอนจะเรมตนการประเมนคณกควรทบทวนความเขาใจวาการดำาเนนงานขององคกรจะสรางการเปลยนแปลงไดอยางไร

1. ทบทวนเปาหมายพนธกจโมเดลธรกจและกลยทธขององคกร2. เขยน“ทฤษฎการเปลยนแปลง”(TheoryofChange)ขององคกร(ดคำาอธบายในบทท3:เครองมอสำาคญ)

ไมม

ไมม

สรปเปาหมายขององคกร เขยนทฤษฎการเปลยนแปลงขององคกรและอธบายวธหลกทจะใชสรางการเปลยนแปลง

การวางแผน

คำาอธบาย คำาอธบาย

กจกรรมท 1 เข�ใจเป�หม�ยในก�รวเคร�ะห กจกรรมท 2 เข�ใจองคกรของคณ

56 57

สงทตองทำา

ตวเลอกองคกรของคณสามารถสรางคณคาทางสงคมสงแวดลอมและเศรษฐกจสำาหรบผมสวนไดเสยทกกลมหรอบางกลม แตผมสวนไดเสยบางกลมอาจไดรบคณคานอยกวากลมอนหรอเสยประโยชนจากการดำาเนนงานของคณกไดกอนทจะประเมนผลลพธและผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนคณกจะตองระบไดอยางแนชดวา ผมสวนไดเสยขององคกรคณนนมใครบางคณจะรวมกลมใดบางในการวเคราะหและเหตผลทไมรวมกลมอนคออะไร

ตวอยางของกลมผมสวนไดเสยไดแกพนกงานลกคานกลงทนผจดจำาหนายเพอนบานสมาชกในชมชนสงแวดลอมภาครฐหรอประชาชนทวไป

1. ระบกลมผมสวนไดสวนเสยทไดรบผลกระทบจากองคกรกจการหรอโครงการทเปนหวขอการประเมนในครงน2. นยามวตถประสงคของกลมผมสวนไดเสยแตละกลมทสมพนธกบสงท พวกเขาคาดหมายวาจะไดรบจากองคกร3. ทบทวนวาการประเมนผลลพธและผลตอบแทนทางสงคมในครงนจะมสวนชวยบรรลวตถประสงคหลกของผมสวนไดเสยแตละกลมไดหรอไมอยางไร4. พจารณาวาสงแวดลอมเกยวของกบวตถประสงคและกจกรรมขององคกร อยางไรควรนบรวมในการวเคราะหดวยหรอไม(เนองจากสงแวดลอมเชนระบบนเวศสภาพอากาศทดขนสภาพของแหลงนำาทสมบรณขนอาจเปนปจจยสำาคญในการดำาเนนกจการแตไมมปากไมมเสยงตองอาศยคนพดแทน)

คำาอธบาย

กจกรรมท 3 ระบกลมผมสวนไดสวนเสยขององคกร

1. ระบวตถประสงคสำาหรบกลมผมสวนไดเสยทคณคดเลอกมาแลว โดย ใชแหลงขอมลภายในหรอตามพนธกจขององคกรทตงแลว2. หารอกบกลมผมสวนไดเสยเพอกำาหนดวตถประสงคหลกโดยวางขอจำากด ใหแตละกลมผมสวนไดเสยระบวตถประสงคทสำาคญทสดสำาหรบพวกเขาไดเพยงขอเดยวเทานน วธนผมสวนไดเสยจะเปนผกำาหนดทศทางตวเลอกของวตถ ประสงคและคณกจะไดรบรวาวตถประสงคทสำาคญทสดสำาหรบพวกเขานนสอด คลองกบงานทกจการของคณกำาลงทำาอยมากนอยเพยงใดโดยเฉพาะสำาหรบกลมผมสวนไดเสยทเปน “กลมเปาหมาย” ของกจการของคณ (นนคอคณพยายาม แกปญหาใหกบพวกเขา) เชน กลมเกษตรกรทปลกผกอนทรยอาจสนใจรายได ทเพมขนจากการจำาหนายผกมากทสด หรอผปกครองของนกเรยนอาจจะอยาก ใหลกๆหายจากภาวะโรคอวนมากทสดดวยการรบประทานอาหารกลางวนทมคณคาทางโภชนาการสงทโรงเรยน3. พฒนากลไกการมสวนรวมใหเปนระบบเพอทำาความเขาใจกบวตถประสงคและคณคาทผมสวนไดเสยมองวาสำาคญอยางสมำาเสมอเชน สำารวจความคดเหนทกป ทำาสมภาษณกลม (focusgroup) สมภาษณเชงลกหรอจดโครงการ “เปด บานองคกร”ฯลฯ

การวางแผน

58 59

ในเมอกจการเพอสงคมมไดมงเนนการสรางกำาไรใหกบตวเองแตเนนการสรางกำาไรหรอแกปญหาสงคมหรอสงแวดลอมแกผอน กจกรรมนจงเปนกจกรรมทจำาเปนอยางยง เพราะเปนกาวแรกสการประเมนวากจการของคณกำาลงบรรล เปาหมายหรอไมเพยงใดคณควรพจารณาผลกระทบจากทำางานขององคกรทเกดกบผมสวนไดเสยทกกลมรวมทงคนในองคกรเองดวยไมใชดแตผลลพธทางสงคมทตกลงกนเองหรอคาดคะเนกนเองภายใน

รายการผมสวนไดเสยขององคกร/กจการ/โครงการทกำาลงประเมน แยกประเภทตามผมสวนไดเสยทนบรวมในการประเมนครงน และผมสวนไดเสย ทไมนบและเหตผลทนบหรอไมนบ

MillRaceITในองกฤษ(เวบไซตhttp://millraceit.co.uk/)คอธรกจเพอสงคมทจดตงขนเพอฟนฟสภาพจตใจและหางานทำาใหแกผทเสยเปรยบในตลาดงาน โดยเฉพาะผปวยทมปญหาสขภาพจต โดยMillRace ITทำาธรกจรบรไซเคลคอมพวเตอรและทำาลายขอมลโดยนำาคอมพวเตอรใชแลวมาประกอบใหม(refur-bished) เพอแจกจายใหกบผเขารวมโครงการหรอจดเปนอปกรณการศกษาในหลกสตรฝกอาชพตางๆ

ในแตละปผหางานทเขารวมโครงการของMillRaceITจำานวนหนงหางานไดหลงจากจบการฝกอบรมจากบรษทไปแลว อยางไรกตาม เนองจากผเขารบ การอบรมของบรษทหลายคนไมเคยมงานทำาบรษทจงเปดโอกาสใหพวกเขาไดทำางานในลกษณะอาสาสมครระยะยาวเพอคอยๆปรบสภาพจตใจและสรางความคนเคยโดยบรษทสนบสนนใหลกคา(บรษทอนทซอคอมพวเตอรประกอบใหมจาก

MillRaceIT)มสวนรวมในขนตอนทงหมดMillRace IT เปนโครงการแรกของ InterAct ซงเปนองคกรการกศลดาน

สขภาพจตนอกจากนMillRaceITยงเปนหนสวนการคากบRDCซงเปนบรษทเอกชนดานการรไซเคลคอมพวเตอรดวย

นคอรายการผมสวนไดเสยทงหมดของMillRaceIT:R พนกงานR ลกคาแตละคนทซออปกรณคอมพวเตอรแบบรไซเคลR องคกรทซอบรการเทคโนโลยสารสนเทศ(IT)เชนบรการทำาลายขอมลR สมาชกชมชนทองถนR ผเขารวมโครงการ:ผทกำาลงพกฟนจากอาการปวยทางจตR สมาชกในครอบครวของผเขารวมโครงการR ระบบบรการสขภาพจตทองถนR InterAct(องคกรทกอตง)R RDC (บรษทเอกชน เปนหนสวนการคาและมอบพนทสำานกงานให

แกMillRaceIT)R รฐบาลทองถนR สำานกงานบรการสขภาพแหงชาตR ประชากรองกฤษผเสยภาษ

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

คำาแนะนำา

กรณตวอยาง

การวางแผน

60 61

การวางแผน

คำาอธบาย สงทตองทำา

ตวเลอก

คำาแนะนำา

กจกรรมท 4 กำ�หนดขอบเขตก�รวเคร�ะห

คณอาจคำานวณอตราสวนผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน (SROI) ออกมาเปนตวเลขตวเดยวไดสำาหรบองคกรทงองคกร แตบอยครงจำาเปนทจะ ตองจำากดขอบเขตการวเคราะหนใหอยเพยงสวนใดสวนหนงขององคกรเทานน ดวยเหตผลดานขอจำากดของเวลาศกยภาพความพรอมของขอมลความสำาคญของผมสวนไดเสย และบางครงการวเคราะหผลกระทบในพนทใดพนทหนง ทกจการทำางานจะมประโยชนมากกวา (เชน เพราะผใหทนสนใจจะลงทนขยายกจการในพนทนนเพราะคนในพนทนนเปนกลมเปาหมายแรกเพราะผรบประโยชนในพนทนนสนใจผลลพธทางสงคมและอยากมสวนรวมเฉพาะโครงการฯลฯ)

นอกจากจะตองตดสนขอบเขตของการประเมนวาจะรวมสวนใดขององคกรแลวคณยงตองตดสนใจวาจะใชกรอบเวลาใดในการประเมนเชนอยากประเมนผลลพธทผานมา 3ป? 1ป? หรอจะประมาณการผลลพธทคาดวาจะเกดใน ชวง5ปขางหนา?นอกจากนยงตองตดสนใจวาจะรวมผมสวนไดเสยกลมใดบางจากรายการทคณทำาในกจกรรมท 3กอนหนาน ไวในการประเมนในครงน เนอง จากควรรวมเฉพาะผทประสบ“การเปลยนแปลง”ในสาระสำาคญอนเปนผลกระทบจากงานของคณจรงๆ (อยาลม “ทฤษฎการเปลยนแปลง” (TheoryofChange) ในสาระสำาคญมากพอทจะถกรวมในการวเคราะห

ในเมอการประเมนอาจครอบคลมกจกรรมขององคกรหรอโครงการเพยง บางกจกรรมและครอบคลมผมสวนไดเสยเพยงบางกลมรายงานการประเมนจงตองระบอยางชดเจนวารวมสวนไหนบางและเพราะอะไร เพอสรางความกระจางใหกบทกฝายทเกยวของแมวาขอบเขตนนในอนาคตอาจเปลยนแปลงได เชน เมอคณมขอมลมากขนมผมสวนไดเสยกลมใหมฯลฯ

1. กำาหนดวาสวนใดขององคกร/กจกรรม/โครงการจะรวมอยในการวเคราะห ครงนเพราะอะไร2. กำาหนดวาผมสวนไดเสยกลมใดจะรวมอยในการวเคราะหครงนเพราะอะไร3. กำาหนดวาจะประเมนผลลพธและผลตอบแทนทางสงคมภายในชวงเวลาใด เพราะอะไร

1. ใหความสำาคญกบกจกรรมทงหมดขององคกร / โครงการและคดเลอกผมสวนไดสวนเสยทสำาคญรวมถงวตถประสงคของพวกเขาดวยตวเอง(จากการหารอภายในองคกร)2. ใหความสำาคญกบกจกรรมเพยงบางสวนขององคกร / โครงการและเลอก ผมสวนไดสวนเสยทสำาคญ รวมถงวตถประสงคของพวกเขาดวยตวเอง (จากการหารอภายในองคกร)3. ใหความสำาคญกบกจกรรมทงหมดขององคกร/โครงการและเปดใหผมสวนไดเสยเขามามสวนรวมในกระบวนการกำาหนดผมสวนไดเสยรายสำาคญและกำาหนดวตถประสงคของพวกเขาอยางเปนระบบ

ถาคณเลอกทจะประเมนบางสวนเทานนขององคกรคณกควรเตรยมทจะ ปนสวนรายรบและรายจายเฉพาะสวนทประเมนเทานน – ดรายละเอยดไดในกจกรรมท11และ12

62 63

1. ขอบเขตการวเคราะหทงดานกจกรรม(สวนไหนขององคกร)ผมสวนไดเสยและกรอบเวลา2. เหตผลในการจำากดขอบเขตและการอภปรายถงสวนทถกคดออกทงหมด3. คำาอธบายวธปนสวนรายรบและรายจายไปยงสวนตางๆ ขององคกรทรวมอยในการวเคราะหครงน4. รายการผมสวนไดสวนเสยทถกคดออกและเหตผล

MillRace IT ในกรณตวอยางของกจกรรมท 3 ขางตนจดทำารายการผม สวนไดเสยทงหมดขององคกรแตในการประเมนผลลพธทางสงคมและผลตอบแทนทางสงคมMillRace IT ไมไดรวมผมสวนไดเสยทกกลมไวในการประเมน เนอง จากไมใชวาผมสวนไดเสยทกฝายจะไดรบผลกระทบในสาระสำาคญจากการ ดำาเนนงานของบรษทบรษทจดทำาตารางตอไปนเพอระบวาการวเคราะหผลลพธของบรษทรวมใครและไมรวมใครบางและอธบายเหตผลทรวมหรอไมรวม

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

กรณตวอยาง 1

เหตผลทนำ�ม�รวมในก�รประเมนผมสวนไดเสยหลก (รวมในก�รประเมน)

พนกงานของMillRaceIT

ผเขารวมโครงการ:ผทกำาลงพกฟนจากอาการปวยทางจต

สมาชกครอบครวของผเขารวมโครงการ

องคการปกครองสวนทองถนมณฑลEssex

หนวยงานรฐระดบชาต(สำานกงานประกนสขภาพแหงชาตและกระทรวงแรงงาน)

พนกงานของบรษทเองกวาสองในสามคอผปวยอาการทางจตถาบรษทไมจางพวกเขาอาจไมมงานทำาเลยนคอความเปลยนแปลงทสำาคญ ในชวตพวกเขา

ผรบประโยชนหลกทนาจะไดรบผลกระทบจากการดำาเนนงานทสด

ถาผเขารวมมสขภาพจตดขนสถานการณของครอบครวและความสขของคนในครอบครว กนาจะดขน เพราะครอบครวมบทบาทสำาคญในการดแล

การรไซเคลคอมพวเตอรอาจลดคาใชจายในการทงขยะสำาหรบองคกรปกครองสวนทองถนและชวยใหบรรลเปาหมายทางสงแวดลอม

ประหยดคาใชจายดานสขภาพของรฐถาผ เขารวมมสขภาพกายและจตดกวาเดมรฐม รายไดเพมขนจากภาษในพนททมการจางงานมากขนโดยจางผจบโครงการของบรษท

การวางแผน

64 65

เหตผลทนำ�ม�รวมในก�รประเมนผมสวนไดเสยหลก (รวมในก�รประเมน)

ผมสวนไดเสยทแยกออกไป(ไมรวมในการประเมน)

ลกคาแตละคนทซออปกรณคอมพวเตอรรไซเคล

องคกรทซอบรการเทคโนโลยสารสนเทศ

สมาชกในชมชน

ระบบดแลสขภาพจตในทองถน

เหตผลทแยกออกไป

สามารถซอคอมพวเตอรทอนได

สามารถซอบรการทอนได

ผลประโยชนจากมมมองของคนในชมชนอาจ“เฟอ”เกนไปสำาหรบการประเมนผลลพธและยากทจะตดสนวาใครเหมาะสมทจะเปน“ตวแทน”ของผมสวนไดเสยในชมชน

สามารถประหยดงบประมาณทไดจากรฐบาลกลางแตอาจเปนการนบซำา(เพราะไดนบการประหยดคาใชจายของหนวยงานรฐระดบชาตไปแลว)

Wheels-to-Mealsในองกฤษ จดตงเปนรปแบบองคกรการกศลพฒนา มออาหารแบบใหบรการเคลอนทโดยอาสาสมคร กลมเปาหมายคอผสงอายทม รายไดนอยนอกจากนยงมคลบอาหารกลางวนใหบรการแกผสงอายและผพการในพนทและอาสาสมครซงสวนใหญเปนผสงอายเชนกนคลบอาหารกลางวนใหบรการโดยใชวตถดบเชนเดยวกบอาหารทใหบรการเคลอนทใหบรการอาหารรอนทมคณคาทางโภชนาการ โดยอาสาสมครจะพาผรบบรการพามายงคลบอาหารกลางวนแทนทจะออกไปบรการองคกรนสนบสนนใหผชราทเปนสมาชกเดนทางมายงศนยสมาชกจะมโอกาสทจะเขาสงคมเขารวมการอบรมเชงปฏบตการดานสขภาพรวมทงไดออกกำาลงกายเบาๆพรอมกบเพอนผสงวย

บรการของWheels-to-Mealsจดเตรยมสำาหรบผพกอาศยจำานวน30คนเปนเวลา5วนตอสปดาหรวมทงสน50สปดาหตอป

Wheels-to-Meals ตองการใชกระบวนการ “ปรกษาหารอรวมกน” ใน การแสดงมลคาทางสงคมทบรษทสรางโดยเชญคนขององคกรผจดการทรพยสนและตวแทนจากองคการปกครองสวนทองถนซงเปนผใหทนสวนหนงเขารวมเปนคณะกรรมการประเมนผลพวกเขาปรกษาหารอกนและตดสนใจวางขอบเขตของการวเคราะหผลตอบแทนทางสงคมในครงนวาจะดำาเนนการตอไปน

R มงสกระบวนการแบบคณะกรรมการรวมในทกกจกรรมขององคกรR ครอบคลมกจกรรมทงหมดขององคกรตลอด1ปปฏทนR วเคราะหผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนแบบพยากรณ

(คาดการณ1ปขางหนา)R ดำาเนนการโดยเจาหนาทภายในองคกร

กรณตวอยาง 2

การวางแผน

66 67

คำาอธบาย

กจกรรมท 5 – จดทำ�หวงโซผลลพธ (Impact Value Chain)

เนองจาก “คณคา” แตกตางกนไปตามกลมผมสวนไดเสยจงเปนเรอง จำาเปนทจะตองพฒนาเรองราวขององคกรใหสมพนธกบวตถประสงคของผมสวนไดเสย โดยเฉพาะกลมเปาหมายขององคกร เพอชวยในการทำาความเขาใจกบ คณคานนๆวาคออะไรสงผลอะไรเราจะรไดอยางไรวาเกดขนจรงมตวชวดอะไรบางทสะทอนวาเกดขนจรง

ในกจกรรมนคณจะวาด“หวงโซผลลพธ”(ImpactValueChain)ขององคกรหรอโครงการทกำาลงประเมน เราไดรจกหนาตาของเครองมอตวนไปแลวเลกนอยในบทท3

องคประกอบของ“หวงโซผลลพธ”ไดแก

ปจจยนำาเขาเปนสงทอยภายใตการควบคมขององคกร ขณะทผลลพธอาจไดรบผลกระทบจากกจกรรมขององคกรอนๆ ได (attribution)นอกจากนตอใหองคกรของคณและองคกรอนไมทำาอะไรเลยการเปลยนแปลงเชงบวกกยงอาจเกดขนจากปจจยอน เชนผรบประโยชนพบวธแกปญหาภาวะเศรษฐกจและสงคม ดขนฯลฯ(เรยกวา“ผลลพธสวนเกน”หรอdeadweight–ดคำาอธบายไดในบทท3เครองมอสำาคญ)

ถาผลลพธบางสวนทไมไดเกดจากงานขององคกรถกนบรวมในการวเคราะหผลลพธทองคกรรายงานกจะสงเกนจรงและผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนกจะสงเกนจรงตามไปดวยดงนนระหวางทจดทำาหวงโซผลลพธคณควรนบรวมแตผลลพธทมนใจไดวาเกดจากการทำางานขององคกรเทานน อยางนอยกบางสวนสวนการคำานวณสดสวนผลลพธทเกดขนจรงๆนนจะอยในกจกรรมท 9 (รวบรวมขอมลมาตรฐานและบรรทดฐานเพอจดทำากรณฐาน) ในขนนคณเพยงแตตองไมรบรวมผลลพธทางสงคมทองคกรของคณไมมสวนสรางเลยหรอไมไดมสวนสรางในสาระสำาคญ

กลาวโดยสรป “ผลลพธทางสงคม” (Outcomeหรอ Impact) ขององคกรหรอโครงการใดๆกตามจะตองหมายถงผลลพธทางสงคมทองคกรนนมสวน สรางจรงๆนนคอเทากบผลลพธทงหมดทเกดขนหกลบผลลพธทองคกรอนมสวนสราง(attribution)และผลลพธทถงอยางไรกเกดตอใหไมมองคกรไหนสราง(ผลลพธสวนเกน–deadweight)

การวางแผน

ปจจยนำาเขา (Inputs)

ผลผลต(Outputs)

กจกรรม(Activities)

ผลลพธ (Outcome /mpact)

68 69

สงทตองทำา

ตวเลอก

1. กำาหนดปจจยนำาเขากจกรรมผลผลตและผลลพธของหนวยทนำามาวเคราะหโดยคำานงถงผมสวนไดเสยแตละกลมทรวมอยในการประเมนเรยบเรยงใหอยใน รป“หวงโซผลลพธ”(ImpactValueChain)1. สำาหรบผลลพธแตละอยางพจารณาถงสงทอาจเกดขนหากปราศจากองคกร(deadweight)แตยงไมตองคำานวณสดสวนออกมา

1. จดทำาหวงโซผลลพธจากแหลงขอมลภายในลวนๆเชนเอกสารทใชบนทกการทำางานหรอหลกฐานทางการเงนเปนตน2. จดทำาหวงโซผลลพธดวยการผสมผสานกลไกประเมนภายในเขากบกระบวน-การการมสวนรวมของผมสวนไดเสยเชนนำาบทสมภาษณหรอแบบสำารวจผม สวนรวมมาผสมกบแหลงขอมลภายในเปนตน

การประเมนวาผลลพธขอใดสำาคญตอผมสวนไดสวนเสยแตละกลม หมายความวาในระยะยาวองคกรอาจจำาเปนตองลงทนในระบบจดการขอมลมากกวาจะคาดเดาหรอตงสมมตฐานเองทกครงททำาการประเมนองคกรทดำาเนนงานมาระยะหนงจนคอนขาง “อยตว”แลวควรลงทนกอตงฝายประเมนผลทเปนอสระซงจะทำาหนาทดแลกลไกการมสวนรวมของผมสวนไดเสยบนทกขอมลสำาคญอยางตอเนองและจดทำารายงานผลลพธและผลตอบแทนทางสงคมประจำาปอยาง สมำาเสมอ

หวงโซผลลพธ(ImpactValueChain)สำาหรบโครงการหรอหนวยงานทอยในการวเคราะหแบงตามผมสวนไดเสยแตละกลม

ผลลพธทงหมด – ผลลพธทองคกรอนมสวนสราง – ผลลพธสวนเกน (attribution) (deadweight)

ผลลพธทางสงคม(Outcome

หรอ Impact)

การวางแผน

องคกรของคณสามารถจดทำาหวงโซผลลพธ(ImpactValueChain)โดยไมใหผมสวนไดเสยมสวนรวมเลยกไดแตความเสยงของวธนคอผลลพธทางสงคมทคดวาสรางอาจไมตรงกบขอเทจจรงยกตวอยางเชนผจดการบรษทเพอสงคมทเนนการสรางงานใหกบผพการอาจมองวาผลลพธหลกคอ“การทผพการมงานทำา”แตสำาหรบผพการผลลพธทพวกเขามองวาเปนประโยชนจรงๆอาจเปน“การทมงานทำาและรกษาตำาแหนงงานนนไดตดตอกน12เดอน”มากกวาเพราะลำาพงการ“มงานทำา”อาจไมชวยอะไรมากถาหากผพการตองเปลยนงานทก2-3เดอน

คำาแนะนำา

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

70 71

RการผลตVaccine Pacและกระจายไปยงประเทศกำาลงพฒนา

Rกอตงโรงงาน ผลต Vaccine Pac จำานวน 5,000 ชดในปแรก(ตวเลขสมมต)

Rขอความรวมมอจากองคกรพฒนาเอกชนและองคกรชวยเหลอระหวางประเทศกระจาย Vacccine Pac ไปยงชนบท

Rผปวยทไดรบวคซนจาก Vaccine Pac

Rลดการสนเปลองวคซนระหวางขนสง

Rอตราการตายของผปวยจากโรคทมวคซนจะลดลงไดสงสดถง4.6 ลานคนตอป Rประหยดงบประมาณรฐจากการลดอตราสญเสยของวคซน

คำาอธบาย

กจกรรมท 6 – เลอกตวชวด (Social impact indicator)

ขนตอไปในการพฒนาหวงโซผลลพธ(ImpactValueChain)ไปสการคำานวณผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน(SROI)คอการเลอกตวชวด(Socialimpactindicator)หนงตวหรอมากกวานนทสามารถสะทอนผลลพธแตละเรองในหวงโซบอกไดวาผลลพธเกดขน“หรอไม”และเกดขน“เทาไร”

การสรางตวชวด (Social impact indicator)ทบงบอกการเปลยนแปลง ทางสงคมแปลวาคณจะตองคอยตรวจวดความแตกตางในพฤตกรรมการบรโภคมลพษฯลฯอยเสมอตวชวดเหลานจะชใหเหนความแตกตางระหวางจดแรกเรมตอนทกจการของคณเพงกอตงกบพฒนาการทเกดขนหลงจากทคณทำางานไประยะหนงแลวไมวาจะวดในกรอบเวลาใดอยาลมวาตวชวดจะตองเชอมโยงกบพนธกจขององคกรและผลลพธทตองการอยเสมอและตวชวดกจะมความแตกตางกนไปตามประเภทของกจการเพอสงคม

ถาคณหา“ผลผลต”(Output)ทชดเจนและเชอมโยงกบผลลพธแตละขอในกจกรรมทแลวผลผลตเหลานนกมกจะใชเปนตวชวดไดโดยตรง

ตวชวดมหลากหลายรปแบบและวธการเกบขอมล ตวอยางวธเกบขอมลคราวๆไดแก

R ระบบเกบขอมลภายใน(สำาหรบผลผลตสำาคญเปนหลกเชนจำานวนผปวยทผานการรกษา)

R แบบสำารวจผมสวนไดเสย(สำาหรบผลลพธตอผมสวนไดเสยเปนหลก)R แหลงขอมลภายนอก(สำาหรบผลลพธในวงกวางเปนหลก)

การวางแผน

ปจจยนำาเขา (Inputs)

ผลผลต(Outputs)

กจกรรม(Activities)

ผลลพธ (Outcome /mpact)

72 73

ผมสวนไดสวนเสยมกจะเปนกลมคนทดทสดทจะชวยคณกำาหนดตวชวดเนองจากการเปลยนแปลงเกดกบพวกเขาโดยตรงดงนนคณจงควรสอบถามวาพวกเขารไดอยางไรวามความเปลยนแปลงเกดขนกบพวกเขาการเปลยนแปลงนนคออะไรและพวกเขาพอจะประเมน“ขนาด”ของความเปลยนแปลงนนไดหรอไม

ยกตวอยางเชนถาผลลพธทางสงคม(outcome/impact)หลกทองคกรของคณมงหวงคอการเพมระดบความมนใจในตนเองของผพการคณกควรสอบถามผทบอกวามนใจในตนเองมากขนวามนใจแลวสงผลอะไรตอการดำาเนนชวตหรอใหพวกเขาอธบายวาความมนใจในตนเองของพวกเขาคออะไร วธนมแนวโนมทจะทำาใหคณไดรบขอมลทวดไดเชนพวกเขาอาจจะพดวา“กอน(มองคกร/โครงการน)ฉนไมกลาออกไปไหนแตตอนนฉนขนรถประจำาทางเขาเมองไปพบปะเพอนฝงได”ในตวอยางนตวชวดของความมนใจในตนเองสามารถเปนไดทง“ความถของการออกไปขางนอกมากขนของผเขารวม”หรอ “ความถทผเขารวมใชเวลาอยกบคนอนมากขน”หรอทงสองอยาง

ต�ร�งตอไปนแสดงตวอย�งตวชวด (Social impact indicator)และวธเกบขอมล

วธเกบขอมลหนวยตวชวดผลลพธผมสวนไดสวนเสย

ผไรงาน

ผเขารวมทมความพการทางกาย

คนหนมสาว

องคกรปกครองสวนทองถน

ชมชนทองถน

การมงานทำาและรกษางานไวได

การกดกนทางสงคมลดลง

พฤตกรรมทดขน

การรไซเคลขยะทเพมขน

ความกลวอาชญากรรมทลดลง

อตราการมงานทำาหลงจากผานไป12 เดอน

ความถของการตดตอกบเพอน

จำานวนและประเภทของการถกพกการเรยนหรอใหออกจากโรงเรยน

ปรมาณขยะทนำาไปฝงกลบ

สดสวนคนในชมชนทรายงานวารสกปลอดภยมากขน

เปอรเซนต

ครง

คน

กโลกรม หรอตน

เปอรเซนต

แบบสำารวจผมสวนไดเสยทางไปรษณยประจำาปและการตดตอขอขอมลทางโทรศพท

การเกบขอมลทเปนระบบโดยทบทวนทก6 เดอนระหวางลกคาและผปฏบตงาน

รายงานโดยอาจารย

การตดตามตรวจสอบการเปลยนแปลงของปรมาณขยะ

สถตอาชญากรรมของกระทรวงมหาดไทย

การวางแผน

74 75

สงทตองทำา

ตวเลอก

คำาแนะนำา

หลงจากทไดหวงโซผลลพธมาแลว ในกจกรรมกถงเวลาเลอก “ตวชวด”(Social Impact Indicator)ทสะทอนผลลพธตางๆ ใสเขาไปในแผนทหวงโซ ตวชวดแตละตวนอกจากจะสะทอนผลลพธไดแลว ยงพงมลกษณะสำาคญสามประการ ไดแก วดได แสดงการเปลยนแปลงได และใชเปรยบเทยบขามเวลาและองคกรได

ไมม

ทจรงเราสามารถหาตวชวดสำาหรบองคประกอบทกประเภทในหวงโซผลลพธ(ImpactValueChain)ไมวาจะเปนตวชวดปจจยนำาเขาตวชวดผลผลตตวชวดลพธ ฯลฯแตในการประเมนผลลพธทางสงคมและผลตอบแทนทางสงคมจาก การลงทน สงทเราสนใจเปนหลกคอตวชวดผลลพธ ซงถาจะใหดไมควรจำากด เพยงผลลพธทางตรงทเกดกบผมสวนไดเสย เชน “รายไดทเพมขน” แตควรไป ถงตวชวดทสะทอนผลลพธทางสงคมในวงกวางกวาเชน“ความอยดมสขทเพมขน”อนเปนเปาหมายไกลและสะทอนการเปลยนแปลงทางสงคมทพงปรารถนา

แนนอนวาตวชวดหลายกรณหายากและผลลพธหลายครงกมตวชวดมากกวาหนงตว ยกตวอยางเชน เราจะวด “ความสข” “ความมนใจในตนเอง” “คณภาพชวต”หรอ “ความปลอดภยดานสงคม”ดวยตวชวดอะไร?กระบวนการเลอกตว ชวดตางๆจงเรมตนทคำาถามงายๆ วา อะไรคอวตถประสงคของฉนและฉนจะ วดความเปลยนแปลงไดอยางไรถาหากการเพม“ความมนใจในตนเอง”ของ กลมเปาหมายกลมหนงคอพนธกจขององคกรของคณคณกวดมนไดดวยวธสำารวจการเปลยนแปลงพฤตกรรมคนในกลมเปาหมายนเทานน

สมมตตอไปวา สมาชกกลมเปาหมายขององคกรของคณมความมนใจ ในตนเองมากขนจรงแตพฤตกรรมของพวกเขาไมเปลยนแปลงนนแปลวาคณ ตองคดแลววางานของคณไดสรางความเปลยนแปลงใดๆจรงหรอไม หรอวา พวกเขาเพยงแตชวยตวเองไดมากขนแตถาคณมนใจวาไดชวยและกลมเปาหมายนกยนยนวางานขององคกรคณชวยใหพวกเขามนใจในตวเองมากขนจรงๆกแปลงวาจะตองเกดการเปลยนแปลงบางอยางทเราวดไดเชนความถของการเขาสงคมการลดลงของการใชบรการจตแพทย ฯลฯ การเปลยนแปลงเหลานอาจเพมคา ใชจายของกลมเปาหมายในระยะสน ซงอาจเปนกาวทสำาคญซงจะนำาไปสการ ลดคาใชจายในอนาคตอยาลมวา“การเปลยนแปลงทางสงคม”มกไมใชสงทเกดขนภายในระยะเวลาหนงปหรอแมแตสองป แตเปนเรองของการเปลยนแปลงทยงยนในระยะยาวดงนนเราจงจะตองมตวชวดสำาหรบทกสวนในการเปลยนแปลงนและตดตามประเมนผลอยางสมำาเสมอเพอวดความคบหนา

สมมตวา “ความปลอดภยในละแวกบาน”คอผลลพธทคณตงใจสราง ตวชวดกตองสามารถบอกความเปลยนแปลงทเกดขนในเรองนนบตงแตทคณ เรมทำากจการดานสงคม เชน “ความถทลดลงของเรองรองเรยนไปยงสถาน ตำารวจ” “ราคาของอสงหารมทรพยทเพมสงขน” (สะทอนวาละแวกนน “นาอย” มากขน)ฯลฯ

ปจจยทตองคำานงถงในการคนหาหรอสรางตวชวดมดงตอไปน1. ตนทนและความเปนไปไดในการเกบขอมล: ควรมการชงนำาหนก

ระหวางตนทนกบประโยชนกอนลงทนเกบขอมลบางครงอาจเปนการยากมาก ทจะกำาหนดและ/หรอวดตวชวดถาคณตองเสยเงนและเวลามากเกนไปในการเกบ

การวางแผน

76 77

ขอมลประโยชนทไดจากการมตวชวดตวนอาจไมคมคาใชจายกได2. ไมทะเยอทะยานและเรยบงาย:ตวชวดไมสมควรทจะทะเยอทะยาน

หรอคลมเครอ(เชน“ความผาสกของสงคม”เปนตวชวดไมไดเพราะกวางเกนไป)ตวชวดจะตองมความสมำาเสมอและเปนทเขาใจไดงายสำาหรบผใชนอกจากน ควรเปนภววสย(objective)และตรวจสอบความถกตองไดควรหลกเลยงตวชวดทบดเบอนไดงายหรอเกบขอมลซำาไมไดอกในอนาคต

3. มความสมเหตสมผล** : ตวชวดควรสมเหตสมผลในแงทสะทอน สภาพความจรง (ฉนกำาลงวดสงทฉนคดวาฉนจะวดหรอไม?) ยกตวอยางเชน คณอาจตงคำาถามวา “ความถของการรองเรยน” เปนตวชวดทถกตองสำาหรบการวด “คณภาพของบรการ” หรอไม เพราะขอมลนสะทอนแตประสบการณเชงลบ ของผใชเทานนยงไมนบความคลาดเคลอนทอาจเกดขน เชน ถาหากกรณรอง เรยนทงหมดรวบรวมมาจากโตะของผรบผดชอบคนเดยว ในองคกรทไมม กลไกตรวจสอบภายใน (ทำาใหผรบผดชอบรายนอาจจงใจไมรายงานเรองรอง เรยนทงหมด)นอกจากนบรบททางสงคมและวฒนธรรมกสำาคญเชนในสงคมไทยซงผบรโภคจำานวนมากยงไมลกขนมาพทกษสทธของตนดวยการรองเรยน ไปยงผใหบรการหรอผกำากบดแลภาครฐ เพราะมองวาเสยเวลาหรอรองเรยนไปกไมไดอะไรการใชความถของเรองรองเรยนเปนตวชวดอาจประเมนสถานการณ ดเกนจรงไปมาก (มเรองรองเรยนนอยกวากรณทผบรโภคไดรบบรการแยหลาย เทาตว)

ในเมอเราจำาเปนตองประเมน“ขนาด”ของผลลพธทางสงคมทเกดขนขอมลทใชสรางตวชวดจงมกจะเปนขอมลเชงปรมาณคอสามารถนบและวดเปนหนวยได อยางไรกตามขอมลเชงพรรณนา(qualitative information) ใชวาจะไมม

ความสำาคญเลย เนองจากผมสวนไดเสยมหลากหลายมมมองและความตองการและรดทสดวาการเปลยนแปลงทเกดขนกบพวกเขาคออะไรฉะนนบางครงตวชวดขอมลทมประโยชนกคอเรองเลาทเกบรวบรวมจากปากคำาของผมสวนไดเสยเองเมอคณไดรบฟงเรองราวจากพวกเขาแลวจะแปลงเรองราวทสำาคญเปนตวชวดทใชในการประเมนกได

บางครงอาจจำาเปนตองใชตวชวดมากกวาหนงตวตอผลลพธหนงอยาง ยกตวอยางเชนผลลพธ “ผปวยโรคเอดสมคณภาพชวตดกวาเดม” อาจสะทอน ดวยตวชวด“จำานวนปทผปวยโรคเอดสใชชวตไดนานขน”(เปนภววสย-objective)และ “ความพงพอใจในชวตของผปวยโรคเอดส” (เปนอตตวสย-subjective) ประกอบกนดงนนบางครงอาจจำาเปนตองใชตวชวดแบบภววสยและ อตตวสยทงค เพอสะทอนผลลพธอยางครอบคลมและใชตรวจสอบซงกนและกนเนองจากขอมลแบบอตตวสยนนมความเสยงทจะเจอดวยอคตหรอมความไมแนนอนสงสวนขอมลแบบภววสยกสมเสยงทจะละเลยมตทางอารมณและความรสกซงสำาคญตอผลลพธทางสงคมจำานวนมาก

ไมวาคณจะคนหาหรอสรางตวชวดดวยวธการใด ควรทดสอบตวชวดเหลานกบผมสวนไดเสย โดยเฉพาะผรบประโยชน เพอตรวจสอบวาชดตวชวดสะทอนการเปลยนแปลงทเกดขนจรงๆหรอไม

รายการตวชวดและแหลงขอมลสำาหรบผลลพธแตละขอในหวงโซผลลพธ

การวางแผน

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

78 79

การวางแผน

**ในทางเทคนค นกวจยและนกสถตมกจะแบงความสมเหตสมผลออกเปน 4 ประเภท ดงตอไปน (อางองจาก Kumar, 1999)

1. ความสมเหตสมผลระดบพนผว (Face Validity): ตวชวดเชอมโยงอยางเปนเหตเปนผลกบวตถประสงคและคำาถามขององคกรหรอไม?

2. ความสมเหตสมผลเชงเนอหา (Content Validity): ตวชวดครอบคลมทกแงมมของวตถประสงคและสวนตางๆ ขององคกรทสมควรไดรบการตรวจวด ทงใน เชงบวกและเชงลบหรอไม?

3. ความสมเหตสมผลเชงเปรยบเทยบ (Concurrent Validity): ตวชวดตวนสามารถเปรยบเทยบระหวางองคกร และระหวางชวงเวลาทแตกตางกนไดหรอไม?

4. ความสมเหตสมผลเชงพยากรณ (Predictive Validity): ตวชวดสามารถใชคาดการณอนาคตไดดเพยงใด? ยดหยนสอดรบกบขอมลและขอเทจจรงทจะเกดขนในอนาคตไดดเพยงไร?

กรณตวอยาง ตารางดานลางนแสดงตวชวดบางตวของกจการเพอสงคมเพอผปวยทางจตแหงหนงในสหราชอาณาจกรแบงตามผลลพธทางสงคมทสำาคญสองประการ

ตวชวดผลลพธสำ�คญ

การเผชญหนาการกดกนทางสงคมนอยลง

การลดมลทนของผปวยทางจต

R สดสวนของผเขารวมโครงการทมสวนรวมในกจกรรมใหม(เชนเลนกฬาหรอมงานอดเรกใหม,ยายทพกอาศย)R สดสวนของผเขารวมทรายงานวามเพอนมากขนR ระดบทกษะดานสงคมทรายงานโดยผเขารวม R ความถการใชบรการสาธารณะของผเขารวมทไมเคยไดใชในอดตเชนรถโดยสารสาธารณะ

R เวลาทผเขารวมไปรวมทำากจกรรมทางสงคม R จำานวนเหตการณถกกดกนหรอเลอกปฏบตทรายงานโดยผเขารวมR การเปลยนทศนคตตอผปวยทางจตของคนในชมชน

80 81

คณสามารถหาขอมลเกยวกบตวชวด (Social Impact Indicator) ของกจการ เพอสงคมแตละประเภทไดในหวขอ “IRIS Taxonomy”บนเวบไซต Impact Reporting&InvestmentStandards(IRIS)จดโดยGlobalImpactInvestingNetwork(GIIN)(http://iris.thegiin.org/materials/1460)ซงดชนบางสวนสามารถดไดในภาคผนวก2ของคมอเลมน

การวางแผน

สงทตองทำา

ตวเลอก

คำาแนะนำา

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

มาถงจดนคณนาจะมขอมลทมากพอแลวสำาหรบการประเมนวาจะตองใชเวลาเทาไรสำาหรบการ:

R ตรวจทานและทดสอบหวงโซผลลพธกบผมสวนไดเสย(หากยงไมได ทำาในกจกรรมท5)

R ทบทวนตวชวดทงหมดR รวบรวมขอมลขอมลขางตนนบเปนจดเรมตนของการขอเงนทนสนบสนนไมวาจากภายใน

หรอภายนอกองคกรเพอเรมลงมอวเคราะหอยางจรงจงในขนตอไป

1. เตรยมรายการแหลงขอมลทจำาเปนตองใชในการวเคราะหขนตอไป2. เตรยมประมาณการทรพยากรและเวลาทตองใชในการวเคราะห

ไมม

ไมม

ไมม

คำาอธบาย

กจกรรมท 7 – พฒน�แผนก�รเกบขอมล

82 83

การนำาไปปฏบต

ขนท 2 การนำาไปปฏบตกจกรรมในระยะนเปนการจดเตรยมเนอหาจรงทจะนำามาวเคราะห รายชอกจกรรมและคำาถามหลกทเราควรจะตอบใหไดหลงจากททำาแตละกจกรรมแลวมดงตอไปน

คณสามารถระบตวชวดสำาหรบผลผลตและผลลพธขององคกรหรอโครงการของคณไดหรอไม?คณมระบบ

ทพรอมสำาหรบการเกบรวบรวมขอมลตวชวดทคณเลอกแลวหรอไม?

รวบรวมขอมลเกยวกบตวชวด

วเคราะหรายรบและรายจาย

วเคราะหรายรบและรายจายทสมพนธกบกลมผมสวนไดสวนเสย

ประเมนมลคาตลอดระยะเวลากาประเมน (projection)

คำานวณผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน

กจกรรม 8

กจกรรม 12 กจกรรม 13 กจกรรม 14 กจกรรม 15

กจกรรม 9 กจกรรม 10 กจกรรม 11

รวบรวมขอมลเกยวกบเกณฑมาตรฐานและบรรทดฐานเพอสรางกรณฐาน (Base Case Scenario)

แปลงตวชวดผลลพธเปนมลคาทางการเงน

แยกแยะระหวาง“คาใชจาย” กบ“เงนลงทน”

คณสามารถประเมนสดสวนผลลพธทอาจเกดขนเองโดยไมมองคกรของคณ(deadweight)หรอไม?คณสามารถประเมนสดสวน

ทผลลพธนนอาจมาแทนทผลลพธขององคกรอนหรอถกหกลางดวยผลลพธเชงลบ(dis-placement)ไมใชผลลพธทเพมขนมาหรอไม?คณสามารถประเมนสดสวน

ผลลพธทขนอยกบการทำางานขององคกรอนๆ(attribution)หรอไม?

คณมคาแทนทางการเงน(financialproxy)ของตวชวดผลลพธทไมใชเงนทกตวหรอไม?คณสามารถใชคา

แทนทางการเงนคำานวณมลคาทางการเงนของตวชวดเหลานไดหรอไม?

คณแยกแยะไดหรอไมวารายจายรายการใดเปน“คาใชจาย”รายการใดเปน“เงนลงทน”?

คณสามารถปนสวนรายรบและรายจายขอองคกรไปยงหนวยททำาการประเมนSROIครงนหรอไม?(กรณทไมไดประเมนทงองคกร)

คณสามารถแยกแยะไดหรอไมวารายรบและรายจายแตละรายการขององคกรสมพนธกบผมสวนไดเสยรายใดและกจกรรมใดทางสงคมเศรษฐกจหรอสงแวดลอมคณสามารถเชอมโยง

รายรบและรายจายแตละรายการเขากบผลลพธทางสงคมทองคกรมสวนสรางไดหรอไม?

คณประเมนมลคาทเกดขนตลอดชวงเวลา(timeframe)เทาไร?คณไดอธบาย

เหตผลสำาหรบชวงเวลาทคณใชหรอไม?

คณใชการคำานวณแบบไหนสำาหรบผลตอบแทนทางสงคม?คณไดอธบาย

เหตผลสำาหรบอตราคดลด(discountrate)ทคณเลอกใชอยางชดเจนหรอไม?

คำ�ถ�มหลก

84 85

การนำาไปปฏบต

คำาอธบาย

กจกรรมท 8 รวบรวมขอมลเกยวกบตวชวด

ขอมลเปนสงจำาเปนสำาหรบการวดผลลพธหรอผลพวงทเกดขนโดยไมเจตนาขอมลทใชในการประเมนผลลพธและผลตอบแทนทางสงคมเปนขอมลทมาจากการผสมผสานระหวางระบบการจดการขอมลภายในและแหลงขอมลภายนอกหากขอมลยงไมพรอมกจำาเปนทจะหาทางเลอกอนทสมเหตสมผลหรอไมคณอาจตองลดขอบเขตการวเคราะหลง โดยทวไปคณควรจดทำาแบบสำารวจผมสวนไดเสยเพอเกบขอมลเกยวกบตวชวดผลลพธทถกนยามไวแลวในกจกรรมกอนๆการรวบรวมขอมลจากผมสวนไดเสยนนสามารถใชวธงายๆอยางเชนโทรศพทไปหาหรอวธทซบซอนกวานนอยางเชนการจดสนทนากลม(focusgroup) ตวอยางวธใหผมสวนไดเสยมสวนรวมในกจกรรมนไดแก R เชญผมสวนไดเสยมารวมตวกนในสถานทใดสถานทหนงและสอบถาม พวกเขาโดยตรง R จดสมมนาเชงปฏบตการ(workshop)โดยเปดใหอภปรายใชflipchartบนทกผลการตอบสนอง R ใหผมสวนไดเสยกรอกแบบฟอรมระหวางการประชมทจดขนเปน ปกตอยแลวเชนระหวางการประชมประจำาปขององคกรหรอรปแบบอนๆ R โทรศพทถงผแทนกลมผมสวนไดสวนเสยหลกและสอบถาม R สงอเมลสนๆไปยงตวแทนของกลมผมสวนไดเสยหลก R จดงานสงคมและใหสมาชกทเปนเจาหนาทเดนไปพดคยกบผมสวนไดเสย R นดสมภาษณตวตอตว

เกบรวบรวมขอมลคาของตวชวดตางๆจากภายในองคกรผมสวนไดเสยและแหลงขอมลภายนอก 1. วางระบบการเกบขอมลและทำาการรวบรวมขอมลอยางสมำาเสมอตลอดป (เชนรายไตรมาส)2. จดทำาแบบสำารวจผมสวนไดเสยโดยวาจางบคคลทสามซงเปนผเชยวชาญ เพอเพมความนาเชอถอ3. จดทำาแบบสำารวจผมสวนไดสวนเสยโดยใชเจาหนาทภายใน4. สมภาษณผมสวนไดสวนเสย(ตวตอตว สนทนากลม หรอประชมเชง ปฏบตการ)5. เกบขอมลพฤตกรรมผมสวนไดเสยจากการสงเกตการณของเจาหนาท

แบบสำารวจผมสวนไดเสยควรมอยางนอย 2สวนเพอเกบขอมลเกยวกบผลลพธและผลพวงทเกดขนโดยไมเจตนา1. ขอมลเกยวกบขนาดของผลลพธ R การเปลยนแปลงทเกดขนใหญแคไหน? R การเปลยนแปลงทเกดขนสรางประโยชนอนใดอกหรอไม?2. ขอมลเกยวกบความเชอมโยง R องคกรของเรามบทบาทอะไรในชวตของคณ? R องคกรของเรามสวนเพยงใดในการทำาใหการเปลยนแปลงนเกดขน? R มองคอนใดอกทมบทบาทในการเปลยนแปลงน?

สงทตองทำา

ตวเลอก

คำาแนะนำา

86 87

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

ในระหวางการเกบขอมลควรหลกเลยงการ“นบซำา”ขอมลใดกตาม(ดกจกรรมท9ประกอบ)และจำาเปนทคณตองเลอกวธทจะใชประเมนสดสวนของผลลพธทไมไดเกดจากงานขององคกรของคณแตเกดจากคนหรอองคกรอน (attribution)วธทเลอกใชอาจมตงแตสอบถามทศนะของผมสวนไดเสย(“คณคดวาการเปลยนแปลงทเกดขนเปนผลจากงานของเรากเปอรเซนต?”)การอภปรายกบองคกรทเกยวของหรอคำานวณจากคามาตรฐานและบรรทดฐานตางๆ(รายละเอยดอยในกจกรรมท9)

1. การอภปรายถงแหลงทมาและความนาเชอถอของขอมล2. การอภปรายถงสงทถกคดออกจากการประเมน

คำาอธบาย

กจกรรมท 9 – เกบรวบรวมขอมลเพอประเมนกรณฐ�น (Base Case Scenario)

ในกจกรรมกอนๆคณไดเกบขอมลตวชวดผลลพธทสำาคญไปแลวแตขอมลเหลานนยงถอวาไมเสรจสมบรณยงบอกวาเปน“ผลลพธทางสงคม”ทองคกรสรางไมได ตราบใดทคณยงไมแนใจวาผลลพธทเกดขนนนมสวนใดบางทเกดจากการทำางานขององคกรของคณสวนใดเกดจากคนหรอองคกรอน(attribution)สวนใดจะเกดขนอยแลวตอใหคณไมทำางาน(deadweight)และสวนใดทเพยงแตแทนทผลลพธทเคยเกดขนทอนหรอถกหกลางดวยผลลพธเชงลบปรมาณเทากน (กรณนเรยกวาdisplacementคอผลลพธรวมไมไดเพมขน)

คำาถามตอไปคอคณจะแยกแยะระหวางผลลพธทองคกรสรางกบผลลพธทองคกรไมไดสรางไดอยางไร? วธหนงคอการสอบถามผมสวนไดเสย โดยเฉพาะกลมเปาหมายขององคกรทไดประโยชนสงสดแตขอเสยของวธนคอผมสวนไดเสยมกจะไมอาจระบไดอยางชดเจนคนทวไปรแตวาสถานการณของตวเอง “ดขน”กวาเดมแตไมรวาเกดจากปจจยอะไรบางและถงรกบอกไมไดวาเกดจากปจจยก.กเปอรเซนตปจจยข.กเปอรเซนต(ใครตอบไดคงไมใชคนธรรมดา!)

ในเมอการสอบถามผมสวนไดเสยมขอจำากดอกวธทควรทำาประกอบกนคอการอางองแหลงขอมลภายนอกมาใชเปนมาตรฐานหรอบรรทดฐานในการคำานวณ

ยกตวอยางเชน สมมตวาคณเรมทำากจการเพอสงคมปลายป พ.ศ. 2553เปาหมายของกจการนคอการยดอายขยและปรบปรงคณภาพชวตของผปวยโรคเอดส หลงจากทำางานมาไดสองป คณพบวาอายขยของผปวยทคณทำางานดวย

การนำาไปปฏบต

88 89

ยนยาวกวาเดมเฉลย5เปอรเซนตตอปคำาถามคอคณจะอางไดหรอไมวากจการของคณ“ชวยให”ผปวยโรคเอดสมอายยนกวาเดมปละ5เปอรเซนต?

วธหาคำาตอบวธหนงคอเปรยบเทยบกบสถตในอดตถาคณพบขอมลอายขยเฉลยของผปวยโรคเอดสวา ผปวยโรคเอดสมอายยนขนเฉลยปละ2 เปอรเซนตระหวางปพ.ศ.2550-2553กอนทคณเรมทำากจการเพอสงคมกอนทอายขยเฉลยจะเพมปละ5เปอรเซนตระหวางป2554และ2555กหมายความวา“ผลลพธสวนเกน” (deadweight) หรอผลลพธทคณไมไดสรางนนอยางนอยนาจะเทากบปละ5-2=3เปอรเซนตสำาหรบป2554และ2555แสดงโดยผลตางระหวางกราฟเสนบน(อายขยเฉลยจรง)กบเสนลาง(อายขยเฉลยทลาก(extrapolate)จากสถตในอดตกอนมกจการเพอสงคม)ดงตอไปน

การหาคามาตรฐานหรอบรรทดฐานมาคำานวณ“ผลลพธสวนเกน” (dead-weight) ไมใชเรองงายและกไมงายทจะมนใจวาคามาตรฐานทไดนนตรงกบสถานการณจรงมากนอยเพยงใดแตคณอาจใชหลกกวางๆในการทบทวนคอดวากลมเปาหมายของคณเปนกลมท “เขาถงยาก”หรอไม นนคอ เปนคนกลมทถกละเลยมานานแทบไมมใครเคยชวยเหลอและชวยเหลอตวเองไดยากมากถาเปนอยางนนคา“ผลลพธสวนเกน”(deadweight)กมแนวโนมวาจะตำา(องคกรของคณชวยสรางผลลพธทางสงคมเปนสดสวนทสงของผลลพธทเกดขนทงหมด)ยกตวอยางเชนถาหากในสงคมมความเปนไปไดนอยมากทผเรรอนยากไรผพการนกโทษหรอผปวยทางจตจะหางานเองไดงานทคณทำากจะมความหมายและสำาคญกบพวกเขามากกวากลมทหางานเองไดในกรณแบบนผลลพธสวนเกนทคณประเมนไดนาจะตำากวาในกรณอน

2552

2554

2550 75 ป

76.50 ป

78.03 ป

79.59 ป ปทกอตงกจก�รเพอสงคม

อ�ยขยเฉลยของผปวยโรคเอดส (กรณสมมต)

83.57 ป

87.75 ป2555

2551

2553

การนำาไปปฏบต

90 91

ถาคณพบวาผลลพธสวนเกน(deadweight)อยในระดบสงอาจหมายความวาตวชวดผลลพธทางสงคมตวนไมม “สาระสำาคญ”สำาหรบการวเคราะหของคณอกตอไป (ผลลพธทางสงคมยงเกดขนอย แตองคกรของคณมสวนสรางมนนอยมาก)ในกรณแบบนคณกควรตดตวชวดและผลลพธดงกลาวออกจากการประเมนเพราะพบวาองคกรของคณสรางความแตกตางทางสงคมไดนอยมาก

ผลลพธสวนเกน (deadweight) มกจะถกวดเปนเปอรเซนต จากนนนำาเปอรเซนตนไปหกออกจากปรมาณทงหมดของตวชวดทเกดขนดงในกรณสมมตเรองผปวยโรคเอดสขางตน

ตวชวดม�ตรฐ�นทใชเปรยบเทยบตวชวดผลลพธท�งสงคม

อตราการลดลงของการกระทำาผดซำาของเยาวชนผตองโทษทพนโทษแลว(อาย16-24ป)ทเขารวมโครงการเยยวยาขององคกร

ผลสมฤทธดานการศกษาของเดกสงขนในสถานสงเคราะหทมคณภาพสง

จำานวนผวางงานระยะยาวทหางานไดเพมขนหลงจากเขารวมโครงการขององคกร

อตราการลดลงของอาชญากรรมในเมองหลงจากทโครงการขององคกรชวยเพมจำานวนตำารวจในพนท

อตราการกระทำาผดซำาของผตองโทษวย16-24ปทวประเทศ

ผลสมฤทธดานการศกษาของเดกทอยในสถานสงเคราะหทงหมดทวประเทศ

อตราการวางงานระยะยาวเฉลยของพนทเดยวกน

การเปลยนแปลงของอตราอาชญากรรมในเมองอกเมองทมลกษณะทางสงคมเศรษฐกจคลายกนแตไมมโครงการน

ตารางดานลางนแสดงตวอยางขอมลทสามารถใชเปน “ตวชวดมาตรฐาน”เพอคำานวณผลลพธสวนเกน(deadweight)สำาหรบผลลพธบางตว

การนำาไปปฏบต

92 93

แนนอนวาความรอบดานและเทยงตรงของการคำานวณผลลพธสวนเกน(deadweight)และผลลพธทดแทน (displacement)ยอมขนอยกบความพรอมของขอมลทคณนำามาใชกำาหนดมาตรฐานรวมถงผลการสำารวจผมสวนไดเสยเปนไปไดวาคณอาจตองนำาขอมลมาตรฐานมาจากพนทอนทไมเกยวของกบพนททคณทำางานหรอใชขอมลระดบกวางกวา (เชนใชรายไดเฉลยของประชากรทงจงหวดแทนทรายไดเฉลยของอำาเภอทองคกรของคณทำางาน)เนองจากไมมขอมลระดบพนทแตอยางนอยทสดการพยายามคำานวณผลลพธสวนเกนและผลลพธทดแทนกชวยใหคณมนใจไดวามลคาของตวชวดผลลพธทางสงคมทไดนนคอมลคาทนาจะเกดจากงานขององคกรจรงๆและการอธบายวธประเมนไวในรายงานรวมถงขอจำากดกจะทำาใหรายงานการประเมนของคณมความนาเชอถอมากขน

เมอคณทำากจกรรมนสำาเรจสงทคณไดกนบวาเปน“กรณฐาน”(BaseCaseScenario)ทพรอมสำาหรบการแปลงเปนมลคาทางการเงนในกจกรรมตอไป

1. เกบรวบรวมขอมลจากเอกสารขอมลและประสบการณ/มาตรฐานทมอย2. คำานวณผลลพธสวนเกน(deadweight)สำาหรบตวชวดแตละตวในกรณทกลมเปาหมายไมใช“กลมเขาถงยาก”

1. ใชสถต/ผลการศกษา/งานวจยทเกยวของจากอนเตอรเนตโดยไมมคาใชจาย2. ใชสถต/ผลการศกษา/งานวจยทเกยวของทงหมดจากอนเตอรเนต ทงแบบทไมมคาใชจายหรอแบบทตองเสยคาใชจาย3. ใชผลการศกษาทมอยในฐานขอมลหองสมดหนวยงานภาครฐสถาบน การศกษาประกอบกบขอมลในอนเตอรเนต

ควรหลกเลยงการ“นบซำา”(doublecount)คณคาทองคกรสรางยกตวอยางเชนตวชวด“เงนงบประมาณทรฐประหยดไดจากการทคนมงานทำาดกวาเดม”อาจรวม“เงนงบประมาณคาประกนสขภาพทรฐประหยดได”อยในนนไปแลว(คนทมงานดกวาเดมไปใชบรการประกนสขภาพนอยลง)ดงนนจงไมควรรวมตวชวดตวหลงเขาในการประเมนเรองนเปนเรองทมรายละเอยดมากยกตวอยางเชนถาหากองคกรของคณชวยใหคนพการมงานทำาผลลพธอาจมตงแตประโยชนทผพการไดรบ (แสดงในสวนของรายได) ประโยชนทผดแลไดรบ(ไดพกผอนจากการไมตองดแลผพการตลอดเวลา)และประโยชนทรฐไดรบ(จากเงนภาษทผพการจายหลงจากทมงานทำาแลว) การรวมทงสามเรองนในการประเมนไมใชการนบซำา เพราะการกำาหนดผลลพธสามตวนไดแบงแยกมลคาเปนเอกเทศจากกนสำาหรบผมสวนไดเสยทงสามกลมไปแลว

1. คาของตวชวดแตละตวหลงจากหกสดสวนผลลพธสวนเกนและผลลพธ ทดแทน(ถาม)ออกแลว2. การอภปรายแหลงทมาและความนาเชอถอของขอมลทใชเปนมาตรฐานหรอบรรทดฐาน3. การอภปรายถงแนวทางการคำานวณผลลพธสวนเกนและผลลพธทดแทน (ถาม)

สงทตองทำา

ตวเลอก

คำาแนะนำา

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

การนำาไปปฏบต

94 95

คำาอธบาย

กจกรรมท 10 – แปลงค�ตวชวดเปนมลค�ท�งก�รเงน (monetization)

เมอคณทำากจกรรม1-9ทผานมาทงหมดเรยบรอยกถอวาคณไดทำาการ“ประเมนผลลพธทางสงคม”(socialimpactassessment)เสรจสมบรณคอไดจดทำาหวงโซผลลพธกำาหนดตวชวดสำาหรบผลลพธสำาคญหาคาของตวชวดทกตวในกระบวนการเกบขอมลตลอดจน“หกลบ”สดสวนของคาเหลานนทคณประเมนวาองคกรของคณไมไดมสวนสรางไปแลว

ในเมอตอนนคณมผลลพธทงหมดทมคาตวชวดเชงปรมาณเรยบรอยแลวขนตอนตอไปคอการกำาหนด“คาแทนทางการเงน” (financial proxy)สำาหรบตวชวดแตละตวเนองจากสดทายคาตวชวดทงหมดจะตองถกตคาทางการเงนจะไดสามารถนำาไปหารดวยตนทนทองคกรใชในการทำางานคำานวณผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนออกมาได

ตารางตอไปนแสดงตวอยางบางประการของตวชวดและคาแทนทางการเงนทนาจะใชไดแยกตามผมสวนไดเสยและผลลพธทางสงคม

ณจดนคณสามารถนำาผลการประเมนผลลพธทางสงคม(Social ImpactAssessment) ไปใชในการสอสาร วางแผนและประเมนผลงานขององคกรไดเลย ในแงของคมอเลมน คณสามารถขามไปอานขนท3และ4(กจกรรมท16และ17)เลยได แตถาคณอยากไปใหถงขนประเมน “ผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน”(social returnon investment:SROI)คณกจำาเปนจะตองทำากจกรรมท10-15ใหเสรจสมบรณกอน

คาแทนทางการเงนทเปนไปไดตวชวดผลลพธผมสวนไดสวนเสย

ผมปญหาสขภาพจต

ชมชนทองถน

ผมปญหาสขภาพกาย

สขภาพจตทดขน

การไดเขาถงบรการทองถนมากขน

สขภาพกายทดขน

RเวลาทใชในการเขาสงคมRความถทผเขารวมมสวนรวมในกจกรรมใหมRความถของการใชบรการสขภาพจต

ความถของการไดรบบรการในทองถน

RความถในการพบแพทยทวไปRระดบสขภาพทดขน (รายงานดวยตวเอง)Rความถในการออกกำาลงกาย

RคาใชจายในการเขาสงคมRเปอรเซนตของรายไดทใชในการพกผอนโดยปกตRคาใชจายจากการขอคำาปรกษาดานสขภาพจต

มลคาของเวลาทใชในการเดนทาง และคาเดนทางเพอเขาถงบรการในทองถน

RคาใชจายในการพบแพทยในคลนคแพทยทวไปRคาใชจายประกนสขภาพRคาใชจายทใชกบสถานออกกำาลงกาย

การนำาไปปฏบต

96 97

คาแทนทางการเงนทเปนไปได

คาแทนทางการเงนทเปนไปไดตวชวด ตวชวดผลลพธ ผลลพธผมสวนไดสวนเสย ผมสวนไดสวนเสย

ผสงอาย

สงแวดลอม

ผตองโทษจำาคกระยะยาว

เยาวชน

ผกระทำาผด

เดกทไมไดอยกบครอบครว

ผตองขงทมบตร

ชมชนทองถน

ความเปนอยทดขน

RขยะทลดลงRกาซเรอนกระจกทปลอยนอยลง

ความสมพนธทดขนกบครอบครวและสงคม

การใชยาเสพตดทลดลง

การกระทำาผดซำาทลดลง

อตราการไรทอยอาศยทลดลง

ความสมพนธในครอบครวทดขน

ชมชนนาอยมากขน

จำานวนชวโมงทพกหรอใชทำากจกรรมสนทนาการ

RจำานวนขยะทนำาไปฝงกลบRระดบของการปลอยกาซเรอนกระจก

RความถของการทครอบครวมาเยยมRความพงพอใจทครอบครวมาเยยม (รายงานโดยผตองขง)

ระดบของการใชยาเสพตด

ความถของการกระทำาความผดของผเขารวม

Rการเขาถงทอยอาศยเมอพนจากการดแลโดยรฐ Rความพงพอใจตอความเหมาะสมของทพก

จำานวนเดกทยงคงพกอาศยกบครอบครว

ความพงพอใจในสภาพแวดลอม (สมาชกในชมชนรายงานดวยตวเอง)

มลคาของเวลาทใชในการเขารวมกจกรรมเหลาน

RคาใชจายในการฝงกลบขยะR“ราคา” ของการปลอยกาซเรอนกระจก (อางองจากราคาในตลาดคารบอนเครดต หรองานวจยดานเศรษฐศาสตรสงแวดลอม)

คาใชจายและมลคาของเวลาทครอบครวใชในการเดนทางมาเยยม

คาใชจายทเกยวกบยาเสพตด

คาแรงลวงหนาจากเวลาทใชในเรอนจำาหรอใหบรการชมชน

RคาเชาทพกอาศยRคาใชจายทเกยวของกบทพกเชน เฟอรนเจอรเครองตกแตงเครองเสยง โปสเตอร ฯลฯ

RมลคาของเวลาทผปกครองอยกบลกๆRคาใชจายในการดแลเดก

RการเปลยนแปลงของราคาอสงหารมทรพยในพนทRคาใชจายในการปรบปรงบาน

การนำาไปปฏบต

98 99

ผมสวนไดเสยมกเปนจดเรมตนทดสำาหรบการคนหาคาแทนทางการเงนเพราะการเปลยนแปลงตางๆลวนเกดขนกบพวกเขาพวกเขาอาจไมสามารถบอกตวเลขทจบตองไดแตกสามารถบรรยายอธบายการเปลยนแปลงทตวเองประสบไดอยางไรกดคณควรใหผมสวนไดเสยมสวนรวมตงแตกจกรรมท3แลวและผลลพธทางสงคมทไดตอนจบกจกรรมท 9 กนาจะมาจากกระบวนการเกบขอมลจากผมสวนไดเสยอยางนอยกสวนหนง

“คาเฉลย” มกเปนสงทคณจำาเปนตองใชในกรณทหาขอมลละเอยดไมไดบอยครงคณจะพบบทความทางวชาการหรองานวจยอนๆ ทแสดงมลคาทางการเงนของผลลพธทคณสนใจแตคณกยงคงตองตรวจสอบวาผลการวจยนนเหมาะสมสำาหรบกรณของคณหรอไม

คำาถามตอไปคอตวชวดทไมม“ราคาตลาด”ใหอางองเพราะไมไดซอขายกนในตลาดจะหาคาแทนทางการเงนไดอยางไร?คำาตอบเรมตนจากการทำาความเขาใจวา การท “ผลลพธทางสงคม” หลายอยางไมไดซอขายกนในตลาดไมไดแปลวามนไมมคณคาถาคณอยากซอบานแตไมมใครขาย ไมไดหมายความวาบานไมมคณคาสำาหรบคณหรอคณไมรจกวา ‘บาน’คออะไร เชนเดยวกนถาหากองคกรปกครองสวนทองถนสรางสวนสาธารณะทคณชอบไปสวนสาธารณะนกมคณคาสำาหรบคณเชนกนความจรงทวาคณไมตองจายเงนทางตรงหรอทางออมสำาหรบสงนไมไดแปลวามนไรซงคณคาใดๆ

คณสามารถหาคาแทนทางการเงนของผลลพธทางสงคมทไมมราคาตลาดดวยการประยกตใชระเบยบวธทางเศรษฐศาสตรซงใชในการวเคราะหเปรยบเทยบตนทนและประโยชน (cost-benefit analysis) ของแผนการพฒนาและนโยบายสาธารณะ

เราอาจแบงวธประเมนมลคาทางการเงนทงหลายทนกเศรษฐศาสตรใช ออกเปนสองประเภท ไดแก วธทอาศย “ความพอใจผานพฤตกรรม” (RevealedPreference)กบวธทอาศย“ความพอใจทบอกเอง”(StatedPreference)

วธหลกๆของการประเมนมลคาทอาศย“ความพอใจผานพฤตกรรม”ไดแก 1. ราคาตลาดเนองจากเปนราคาทผซอเตมใจซอและผขายเตมใจขาย2. วธประเมนมลคาทสะทอนความตองการ(HedonicPricingModel:HPM) ใชกนมากในเศรษฐศาสตรสงแวดลอมและธรกจอสงหารมทรพยมกจะ ใชในการประเมนมลคาของผลลพธดานสงแวดลอม เชนอากาศบรสทธ พนทปลอดเสยงรบกวนอตราอาชญากรรมตำา ฯลฯซงไมมราคาตลาดแต มมลคาทางเศรษฐกจทวดไดทางออมเชนราคาอสงหารมทรพย(บานทอย ในละแวกทมอากาศบรสทธนาจะซอขายกนในราคาแพงกวาบานในละแวก ทอากาศสกปรก) วธประเมนมลคาแบบHedonicตงอยบนการวเคราะห ความสมพนธทางสถตระหวางราคาทางออม(เชนราคาบาน)กบตวแปรอนๆ ทเปนผลลพธสำาคญ (เชนคณภาพอากาศ) โดยเขยนเปนสมการออกมา ขดจำากดสำาคญของวธนคอมนตงอยบนสมมตฐานทวาคนมความรความ เขาใจเกยวกบความสำาคญของผลลพธตางๆดแลวและมกำาลงซอ เชน สมมตฐานทวาคนนาจะรวาละแวกไหนมอากาศบรสทธหรอสกปรก และ ยนดจายเพมสำาหรบพนททมอากาศบรสทธ ทงทในความจรงคนอาจไมร ขอมลนหรอไมมกำาลงซอ ทำาใหราคาทางออมไมสะทอนมลคาของผลลพธ เทาทควร3. วธประเมนตนทนการเดนทาง(TravelCostMethod:TCM)วธนตงอยบน

การนำาไปปฏบต

100 101

สมมตฐานวา คนเราเตมใจจะเดนทางไปไขวควาประโยชนเชงสนทรยะ และสนทนาการจากสภาพแวดลอมทไหนสกแหงเราอาจประเมนมลคาของ ประโยชนทคนเสาะหาเหลานนในรปของตนทนในการเดนทางไปถง4. วธประเมนตนทนในการปองกน (PreventionCostMethod:PCM) วธน ใชคาใชจายทเราตองจายถาอยากปองกนไมใหเกดปญหาตางๆ เปนคา แทนผลลพธทางสงคมของการไมมปญหานนๆ เชนตนทนทรฐเสยไปกบ แกปญหาการวางงาน(เชนคาใชจายประกนการวางงาน)เปนคาแทนผลลพธ “การทคนวางงานนอยลง” ตนทนของการกำาจดและปองกนมลพษทาง อากาศเปนคาแทนผลลพธ “มลพษทางอากาศลดลง” เปนตนถาคณเลอก ใชวธนพงระวงความแตกตางระหวาง “คาใชจายคงท” (fixed cost) กบ “ตนทนผนแปร” (variable cost) –ตวเลขทเราหาไดจากวธนมกจะเปน ตนทนผนแปรยกตวอยางเชน สมมตวารฐบาลใชเงนรวม 5,000ลานบาท ในการลดอตราการวางงานลง100,000ตำาแหนง(เชนดวยการสรางงาน ในโครงการรฐ) กแปลวาคาใชจายในการลดอตราวางงานคอ5,000ลา นหารดวย100,000ตำาแหนง=50,000บาทตอตำาแหนงฉะนนจงอนมาน ไดวาผลลพธทางสงคม“อตราวางงานลดลง”มมลคาเทากบ50,000บาท ตอตำาแหนง–ถากจการของคณชวยลดอตราวางงานได100ตำาแหนงตอป กเทากบวาสรางมลคาได50,000x100=5ลานบาทตอปเนองจากชวย รฐประหยดเงนจำานวนน5. คาใชจายโดยผมสวนไดเสย-คณสามารถประเมนมลคาของการเปลยนแปลง จากเงนทผมสวนไดเสยใชไปกบสนคาและบรการอนเปนผลมาจากการ เปลยนแปลงนนๆ เชนสมมตวากจการเพอสงคมของคณมงสรางผลลพธ

“ความสมพนธในครอบครวดขน” สำาหรบเดกทมปญหากบครอบครว ถา เดกทมปญหาบอกคณ (จากแบบสอบถามสมภาษณ ฯลฯ) วาพวกเขา ใชเงนสงสรรคกบครอบครวมากขนคณกอาจใชคาใชจายนเปนคาแทน ทางการเงนสวนหนงของ “ความสมพนธในครอบครวดขน” ไดถาคณ ไมสามารถสอบถามโดยตรงได คณสามารถใชสถต “คาใชจายครวเรอน เฉลย” (average household spending) ในประเภท ‘การพกผอน หยอนใจ’ ‘สขภาพ’หรอ ‘การปรบปรงบานใหดขน’ เปนคาประเมนวาคน ใหมลคากจกรรมประเภทนเทาไร ขอมลประเภทนในไทยอยในการสำารวจ ภาวะเศรษฐกจและสงคมของครวเรอน (socio-economic survey:SES) ซงสำานกงานสถตแหงชาตจดทำาทกสองป

ถาหากคณจะใชคาเฉลยตางๆเปนคาแทนทางการเงนของตวชวด(คอไมใชใชเปนมาตรฐานหรอบรรทดฐานในการคำานวณผลลพธสวนเกนหรอผลลพธทดแทน)คณควรใชวธนเฉพาะในกรณทไมสามารถประเมนคาแทนทางการเงนจากตวชวดโดยตรงเทานน เชน ไมอาจสมภาษณผมสวนไดเสยไดเนองดวยขอจำากดดานงบประมาณหรอเวลาและพงเลอกใชเฉพาะคาเฉลยทสมเหตสมผลเทานนนนคอนาจะใกลเคยงกบผลลพธตอกลมผมสวนไดเสยจรงๆยกตวอยางเชนคณอาจใช“คาใชจายดานระบบประกนสขภาพทงระบบของรฐในปทผานมา”เปนคาแทนทางการเงนของ“สขภาพผดอยโอกาสดขน”ได เนองจากเรานาจะอนมานไดวาสขภาพมมลคาตอผคนใกลเคยงกนไมวาพวกเขาจะอาศยอยทใดหรอมรายไดเทาไรแตสำาหรบ“รายไดของผพการในทองถนทเพมขน”คณไมอาจใช“รายไดเฉลยตอหวประชากรทงประเทศ” เปนคาแทนทางการเงนได เนองจากรายไดของผพการใน

การนำาไปปฏบต

102 103

ทองถนนาจะแตกตางจากรายไดเฉลยตอหวทงประเทศมาก เพราะ “รายได”คอสงทแตกตางกนมากขนอยกบหลายปจจยตงแตโอกาสการหางานในชมชนระดบการศกษาความสามารถฯลฯดงนนวธเดยวทจะประเมนรายไดของกลมเปาหมายกคอการไปสอบถามพวกเขาโดยตรง

วธหลกของการประเมนมลคาทอาศย“ความพอใจทบอกเอง”คอวธสอบถามทางตรงซงในภาษาเศรษฐศาสตรเรยกวาContingentValuationMethod(CVM)โดยถามคำาถามทำานอง“คณเตมใจจะจายเงนเทาไรเพอลดมลภาวะทางเสยงจากเครองบนในเมองของคณ?”หรอ“คณเตมใจจะจายเงนเทาไรเพอกำาจดอาชญากรรมในชมชนของคณใหหมดไป?” เปนตนอนมานวาคำาตอบของผมสวนไดเสยคอคาแทนทางการเงนของผลลพธในคำาถาม

1. กำาหนดคาแทนทางการเงนของตวชวดทกตวและคำานวณมลคาของคา แทนเหลานน2. ตวเลอก

มวธการประเมนทหลากหลาย ขนอยกบประเภทของตวชวดและบรบทแวดลอมดคำาอธบายขางตน

ในกจกรรมนคณควรหลกเลยงการ“นบซำา”มลคาทองคกรสรางไมตางจากกจกรรมอนๆกอนหนาน อยางไรกตาม พงสงเกตวาคาแทนทางการเงนตวใดตวหนงอาจใชกบผลลพธทแตกตางกนสองเรองไดโดยไมใชการนบซำายกตวอยางเชนสมมตวาคณทำากจการเพอสงคมทมงกำาจดขยะและปรบปรงคณภาพชวตของผมรายไดนอยดวยการฝกอบรมหรอจางใหพวกเขาเดนสายใหบรการกำาจดขยะตามชมชนตางๆกจการของคณอาจใช “รายไดของผมรายไดนอยจากการใหบรการกำาจดขยะ”เปนคาแทนทางการเงนของผลลพธ“สภาพแวดลอมทดขนเมอขยะลดลง”ในแงน“รายไดของผมรายไดนอยจากการใหบรการกำาจดขยะ”เปนทงคาแทนของ“สภาพแวดลอมในชมชนทดขน”และ“คณภาพชวตทดขนของผมรายไดนอย”โดยไมใชการนบซำาเพราะผมสวนไดเสยของผลลพธแรกคอสงแวดลอมและคนในชมชนผมสวนไดเสยของผลลพธหลงคอผมรายไดนอย(ฉะนนวธตรวจสอบวาคณกำาลงนบซำาอยหรอไมวธหนงคอ แยกการประเมนผลลพธและผลตอบแทนทางสงคมตามผมสวนไดเสยแตละฝายซงคณกควรทำาแบบนตงแตกจกรรมท5แลว)

ในตวอยางขางตนเราจะเหนวาตวเลขทางการเงนแบบดงเดม(“รายไดจากการใหบรการกำาจดขยะ”)ในเวลาเดยวกนสามารถใชเปนคาแทนผลลพธทางสงคมสำาหรบผมสวนไดเสยสองกลมไดจะใชหรอไมใชแบบนขนอยกบวาเรากำาลงประเมนผลตอบแทนทางการเงนแบบดงเดมหรอประเมนผลตอบแทนทางสงคมอกตวอยางหนงจากโลกจรงคอผผลตกาแฟบางบรษทประกาศวามลคาของกรรมวธการเพาะปลกกาแฟแบบยงยน(ชวยใหเกษตรกรรายยอยมชวตดขนจากรายไดทเพมขนและสขภาพทดกวาเดมและผบรโภคกมสขภาพดขนดวย) คอ 0.5 เหรยญสหรฐตอกาแฟหนงถง (ประมาณ15บาท) –นคอคาเฉลยสวนตางราคาระหวางกาแฟทปลกแบบยงยนกบกาแฟปกตเงน15บาทตอถงทผบรโภคยนดจายเพมนนอนมาน

สงทตองทำา

คำาแนะนำา

ตวเลอก

การนำาไปปฏบต

104 105

ไดวาเปนมลคาขนตำาของการปลกกาแฟแบบยงยนในอดมคตเราจะใชราคาตลาดและตวเลขทางบญชเปนคาแทนตวชวดผล

ลพธทางสงคมไดอยางสนทใจกตอเมอตลาดมความสามารถในการ“ตมลคา”กบปจจยทงหมดทสงผลกระทบตอผมสวนไดเสยทเกยวของทงทางบวกและทางลบแตตราบใดทตลาดยงไมใหคากบผลลพธและตนทนทางสงคม การประเมนผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน (SROI) อยางเปนเอกเทศแยกตางหากจากกระบวนการประเมนผลตอบแทนดานการเงนยงเปนสงจำาเปนอย เมอไรกตามในอนาคตทตลาดตคาสมบรณแลวการวเคราะหผลตอบแทนทางสงคมกจะไมมความจำาเปนอกตอไป

ในเมอการกำาหนดและคำานวณคาแทนทางการเงนยอมเปนทถกเถยงไดทกตวเพราะไมไดปรากฏใหเราเหนตรงๆและตางคนกตางมมมอง วาผลลพธใดมมลคาเทาไร คณจงไมควรแสดงมลคาเปนตวเลขโดดๆ โดยปราศจากคำาอธบาย “เรองราว” ทแวดลอมคาเหลานน โดยเฉพาะในกรณทมลคาทไดจากการประเมนถกมองวา “ตำากวา” มลคาทแทจรงมาก นอกจากนคณยงอาจใชวธคำานวณหลายกรณ ไมใชเฉพาะแตกรณฐาน (BaseCase) เทานน เชนแสดงมลคากรณคาแทนตำา (สมมตวาลดลง10 เปอรเซนต)และกรณคาสง (สมมตวาสงขน 10 เปอรเซนต) เพอดวามลคาของผลลพธและ ผลตอบแทนทางสงคมนนออนไหวเพยงใดตอตวชวดดงกลาวการประเมนแบบนเรยกวา“การวเคราะหคาความออนไหว”(SensitivitiyAnalysis)–ดรายละเอยดไดในกจกรรมท14และ15ตอไป

ประเดนทพงระลกถงไมนอยไปกวาความสอดคลองระหวางคาแทนทาง การเงนกบตวชวดผลลพธ คอประเดนความนาเชอถอของคาแทนทางการเงน วธหนงทจะมนใจไดวาคาแทนทคณใชนาเชอถอคอ ใชผลการศกษาหรองานวจยภายในองคกรของคณหรอจากนกวจยภายนอก

คาแทนทางการเงนของตวชวดแตละตวทเกดขนภายในชวงเวลาทประเมน

กจการเพอสงคมนองใหมOneWorldVaccinePac ทกลาวถงในกรณตวอยางของกจกรรมท5แบงการประเมนคาแทนทางการเงนออกเปนสองขนตอนคอการวเคราะหชนแรก(firstorderanalysis)และการวเคราะหชนสอง(secondorder analysis)โดยบรษททำาการประเมนแบบพยากรณ (ประเมนผลลพธและ ผลตอบแทนทคาดวาจะเกดในอนาคต)

ในการวเคราะหชนแรกOneWorldคำานวณมลคาทางตรงของผลลพธหนงทคาดวาจะเกดจากกจการนนคอนำาจำานวนวคซนทประหยดไดจากการใชVaccinePacไปคณดวยราคาวคซนเฉลยผลทไดคอมลคาทางการเงนของ“วคซนทประหยดได”

ในการวเคราะหชนสองOneWorldคำานวณมลคาทางออมของผลลพธทสำาคญอกประการหนงนนคอการทผปวยรอดชวตจากการไดฉดวคซนดวยการหาสถตอตราการตายในอดตของผปวยเปนโรคทวคซนปองกนได ประเมนคานนตอไปในอนาคต(extrapolate)เปรยบเทยบกบประมาณการของบรษทวาVaccinePacจะชวยลดอตราการตายไดเทาไรจากนนนำาจำานวนปทผปวยมชวตยนยาวขนมาคณดวยจำานวนผปวยทคาดวาจะรอดชวตจากVaccinePacคณดวยรายไดเฉลยของผปวย (หรอประชากรในพนทเดยวกน)ผลทไดคอประมาณการ“มลคาของชวตผปวยโรคเอดสทยนยาวกวาเดม”

กรณตวอยาง

การนำาไปปฏบต

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

106 107

การนำาไปปฏบตคำาอธบาย

กจกรรมท 11 แยกแยะระหว�ง “ค�ใชจ�ย” กบ “เงนลงทน”

เมอทบทวนขอมลทางการเงนขององคกรและวางแผนการลงทนคณจำาเปนจะตองตดสนวากำาลงมองการลงทนในระยะเวลาหนงปซงนบเปน“คาใชจาย”ปกตในการดำาเนนงานหรอมองวามนเปน“การลงทนระยะยาว”ในกจการทจะสรางผลกำาไรและผลลพธทางสงคมในอกหลายปขางหนาคณตองตงคำาถามวาคาใชจายทเกดขนนนเปนคาใชจายแบบครงเดยวจบ(เชนคาธรรมเนยมจายตอนจดทะเบยนจดตงบรษท)เกดขนเปนประจำาทกป(เชนเงนเดอนพนกงาน)หรอเปนการซอหาปจจยการผลตหรอการดำาเนนงานทคณคาดหวงวาจะไดใชนานกวาหนงป(อาคารสำานกงานเครองจกรหรอคอมพวเตอรเปนตน)

การทบทวนขอมลทางการเงนและแยกแยะระหวาง “คาใชจาย”กบ “เงนลงทน” จะเปนตวกำาหนดวากรอบเวลาทเราใชประเมนผลตอบแทนทางสงคม (ซงถกกำาหนดครงแรกในกจกรรมท 4 กำาหนดขอบเขตในการวเคราะห) นน เหมาะสมหรอไม โดยเฉพาะในการประเมนแบบพยากรณ เชน ถาหากคณพบ วารายจายเกอบทงหมดขององคกรเปน“เงนลงทน”ทตองใชเวลากวา3ปกวาจะสรางผลลพธทางสงคมทสำาคญไดกไมมประโยชนเทาไรทจะประเมนผลตอบแทนทางสงคมของปแรก ในเมอผลลพธยงไมปรากฏอาจตองรอประเมนเมอสนสด การดำาเนนงานในปท3

ระบรายจายทเกยวของกบกจกรรมทกำาลงทำาการวเคราะหแยกระหวาง “คาใชจาย”กบ“เงนลงทน”

ไมม

ไมม

แหลงขอมลสำาหรบการวเคราะห

สงทตองทำา

ตวเลอก

คำาแนะนำา

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

คำาแนะนำากอนอาน:นบตงแตกจกรรมนเปนตนไปผอานควรมความเขาใจดานบญชและการเงนเบองตนมฉะนนควรดำาเนนกจกรรมตอไปนรวมกบบคลากรทมความรดานบญชและการเงน

108 109

การนำาไปปฏบต

คำาอธบาย

กจกรรมท 12 วเคร�ะหร�ยรบและร�ยจ�ย

ถาหากองคกรของคณมระบบบญชจดทำางบการเงนประจำาปอยแลว การเลอกหยบรายการรายรบและรายจายทตรงกบผลลพธทางสงคมในกรอบเวลาทประเมนมาใชกไมใชเรองยากประเดนสำาคญอยทการแยกแยะระหวางตนทนคงท(fixedcost)เชนคาเชาอาคารซงไมผนแปรไปตามขนาดของกจกรรมหรอจำานวนผมสวนไดเสยทไดรบประโยชนกบตนทนผนแปร(variablecost)เชนคาอาหารกลางวนสำาหรบกลมเปาหมายซงตองคดเปนตนทนตอหนวย(ตอคนตอครงฯลฯ)เนองจากผนแปรไปตามขนาดของกจกรรมททำา

ประเดนสำาคญอกประการหนงคอวธปนสวนคาใชจายขององคกรมาใชในการวเคราะหในกรณทคณไมไดประเมนผลลพธททงองคกรสรางแตเฉพาะหนวยธรกจบางหนวยหรอบางฝายเทานนวธการปนสวนมไดหลายวธซงแตกตางตามแตละประเภทของคาใชจายยกตวอยางเชนในการใชอาคารหลงหนงคณอาจแยกปนสวนคาใชจายทเกยวกบอาคารตามสดสวนเวลาทใชอาคารนนทำากจกรรมแตละอยางหรอตามพนททถกใชในการจดกจกรรมแตละอยางทางเลอกทงหมดนขนอยกบเวลาและขอมลทคณม

จดทำางบกำาไรขาดทนและคาใชจายทเกยวของกบกจกรรมทกำาลงทำาการวเคราะห

ไมม

ควรอานรายงาน“TrueCostAccounting”ของREDF (www.redf.org)ประกอบ

วธปนสวนงบประมาณ(กรณประเมนแบบพยากรณ)หรอปนสวนคาใชจายทเกดจรง(กรณประเมนแบบทบทวนอดต)

สงทตองทำา

ตวเลอก

คำาแนะนำา

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

110 111

คำาอธบาย

กจกรรมท 13 วเคร�ะหร�ยรบร�ยจ�ยทสมพนธกบผมสวนไดสวนเสย

ในเมอหวงโซผลลพธของคณตงแตกจกรรมท 5 เรอยมาจนถงการกำาหนดตวชวดและคำานวณคาแทนทางการเงนในกจกรรมตอๆแบงตามผมสวนไดเสยแตละฝายไดแลวมาถงขนนคณกควรดวาจะ“จดสรร”(allocate)รายรบและรายจายทางธรกจขององคกรไปอยในการประเมนผลลพธและผลตอบแทนทางสงคมตามผมสวนไดเสยแตละฝายดวยหรอไม

พดอกอยางคอมรายการจากงบกำาไรขาดทนรายการใดบางทคณควรนบวาเปนสวนหนงของ“มลคาทางสงคม”ทองคกรสรางหรอ“ตนทนทางสงคม”ทองคกรจาย

1. สรางภาพรวมของรายจายและรายรบทงทางการเงนและสงคมสำาหรบกจกรรมทจะวเคราะห2. หากจะทำาการวเคราะหเพยงหนวยงานหรอโครงการไมกหนวยใหเลอกจากงบกำาไรขาดทนวาจะใชรายการใดจะไมใชรายการใดในการประเมน

1. นำาทกรายการในงบกำาไรขาดทนขององคกรมาใชในการประเมนผลตอบแทน ทางสงคมจากการลงทน โดยไมแยกเปนสองบญช ตวเลอกนเหมาะกบกจการ เพอสงคมเนองจากเปาหมายขององคกรคอการสรางคณคาทางสงคมอยแลวจงมเหตมผลทองคกรจะมองวารายรบและรายจายทงหมดขององคกรลวนเปนไป เพอการน2. วเคราะหรายรบและรายจายแตละรายการเทยบกบวตถประสงคของ ผมสวนไดเสยดงเฉพาะรายการจากงบกำาไรขาดทนทเกยวของกบผลลพธทาง สงคมมาใสในการประเมนเทานนวธนเหมาะกบกรณทองคกรของคณไมใชกจการ

เพอสงคม เชน เปนบรษทแสวงกำาไรสงสด และคณกำาลงประเมนผลตอบแทน ทางสงคมของโครงการความรบผดชอบตอสงคม (“ซเอสอาร”) ของบรษท เนองจากจำาเปนทจะตองแยกผลประกอบการทางธรกจปกตออกจากผลประกอบการทางสงคม3. เหมอนกบตวเลอกท 2 ขางตน แตนอกจากจะแบงรายรบและรายจาย ตามผมสวนไดเสยแลว ยงแบงรายรบและรายจายทงหมดขององคกรตามอก ระนาบหนงคอแบงเปนรายรบและรายจายดานสงคมเศรษฐกจและสงแวดลอมตวเลอกนอาจใชในกรณทคณประสงคจะจดทำา “รายงานการพฒนาทยงยน” ขององคกร ซงมกรวมรายงานทางการเงนและรายงานทางสงคม/เศรษฐกจ/ สงแวดลอมการพจารณาผลกระทบแยกตางหากอาจชวยใหความกระจางกบ วธการทคณคาถกสรางขนได

ควรอานรายงาน“TrueCostAccounting”ของREDF (www.redf.org)ประกอบ

1. แหลงขอมลสำาหรบการวเคราะห2. รายรบและรายจายในการสรางผลลพธทางสงคมแยกตามผมสวนไดเสย

สงทตองทำา

ตวเลอก

คำาแนะนำา

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

การนำาไปปฏบต

112 113

คำาอธบาย

กจกรรมท 14 ประเมนมลค�ในอน�คต (projection)

ในกจกรรมนคณจะตองจดทำาประมาณการมลคาทางการเงนของผลลพธทางสงคม รายรบและรายจายตางๆตลอดระยะเวลาดำาเนนโครงการชวงเวลาทวางแผนกลยทธไว ชวงเวลาทไดเงนทนหรอเงนกมาดำาเนนการหรอตลอดระยะเวลาทคาดวาจะเกดผลลพธทางสงคม

ตอใหคณกำาลงประเมนผลตอบแทนทางสงคมแบบทบทวน (มองสงทเกดขนแลว) ไมใชแบบพยากรณ(คาดการณอนาคต) คณกอาจจำาเปนทจะประเมนมลคาในอนาคตอยดเนองจากผลลพธทางสงคมทเกดขนแลวมกจะดำารงอยตอไปอกหลายปยกตวอยางเชนผลลพธ“ความสมพนธในครอบครวดขน”อาจดำารงอยไปหลายปไมใชวาความสมพนธดขนปเดยวแลวปตอไปกกลบไปราวฉานใหมดงนนคณควรประมาณการผลลพธในอนาคตดวย วธงายๆวธหนงในการประมาณการแบบอนรกษนยมคอใชคาผลลพธปปจจบน คณดวย “อตราถดถอย” (เทยบเคยงไดกบ“คาเสอม”ในบญชกระแสหลก)สำาหรบปตอๆไปเพอใหผลลพธหมดไปในปสดทายทคณคดวามผลเชนถาคณคดวาผลลพธ“ความสมพนธในครอบครวดขน” จากปนจะดำารงอยไปอก5 ปคณกสามารถใชอตราถดถอย100/5=20เปอรเซนตตอปเปนตวคณมลคาผลลพธปปจจบนถาคณ20เปอรเซนตไปเรอยๆพอถงสนปท5ผลลพธนกจะมคาเทากบศนยพอด

ประเดนสำาคญในการจดทำาประมาณการคอการแสดงสมมตฐานหลกของคณใหชดเจนพรอมคำาอธบาย เชน คณประมาณการเปนระยะเวลากป เพราะอะไร คณจะคำานวณมลคาถง “ชวนรนดร” (เพราะหวงวาองคกรของคณจะดำารงอยตลอดไป)หรอไมถากรณหลงคณจะตองใชสตรการเงนคำานวณ “คานยมขนสดทาย” (terminal value) ซงหมายถงมลคาสดทายของผลลพธทง หมดทสรางแตในเมอ “ชวนรนดร”อาจนานเกนไปสำาหรบกจการเพอสงคมโดย

เฉพาะกจการเพอสงคมระยะเรมตนการจำากดกรอบเวลาการวเคราะหใหอยใน ชวงทสนกวานนเชน3ปหรอ5ปนาจะสมเหตสมผลมากกวา

คณสามารถคาดการณมลคาทางการเงนของผลลพธ(โดยใชคาแทนทคณคำานวณไวแลวกอนหนาน) ตลอดชวงเวลาทประเมน (เชนคำานวณมลคารายปประเมนลวงหนาไป5ป)โดยใชสมมตฐานแบบกรณฐาน(BaseCaseScenario)คอกรณทนาจะเกดทสดพรอมอธบายสมมตฐานแตละรายการเชน“เราประเมนวามลคาทางการเงนของผลลพธ“ผปวยโรคเอดสมชวตยนยาวขน”จะมคาเทากบ150ลานบาทตอปในปแรกเพมขนปละ3เปอรเซนตเนองจากผลตภณฑของเราจะเขาถงคนมากขนปละ3เปอรเซนต”

คณควรทำากจกรรมนโปรแกรมspreadsheetอยางเชนMicrosoftExcelเนองจากชวยใหประเมนความสำาคญของปจจยตางๆและเปลยนคาสมมตฐานไดอยางคอนขางงาย เพยงแตเปลยนตวเลขตางๆ โปรแกรมจะทำาการคำานวณตามสตรทคณผกไว คณควรจะลองเปลยนแปลงขอมลหรอสมมตฐาน เพอดวาขอสมมตฐานใดสงผลทสดตอมลคาผลลพธทางสงคมทคณคำานวณโดยใชคาแทนทางการเงนกอนหนานเมอประเมนไปขางหนาหลายป

1. กำาหนดชวงเวลาในการประมาณการมลคาผลลพธในอนาคต2. ประมาณการคาตวชวด ผลลพธ และมลคาทางการเงนของตวแปรเหลานตลอดระยะเวลาประมาณการ3. ประมาณการรายรบรายจายและการลงทนทางสงคมในระยะเวลาดงกลาว

สงทตองทำา

การนำาไปปฏบต

114 115

คำาแนะนำา

กรณตวอยาง

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

ตวเลอก 1. ประมาณการคาตางๆไปยงจดชวนรนดรโดยประเมน“คานยมขนสดทาย”(terminalvalue)2. เลอกจำานวนปทแนนอนในการประมาณการเชน3ปหรอ5ป

ดคำาอภปรายและแนวทางการคำานวณคานยมขนสดทาย(terminalvalue)ในแนวทางการคำานวณผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนของREDF (www.redf.org)

1. จำานวนปทคณเลอกประมาณการไปในอนาคตและเหตผล2. สตรและมลคาของคานยมขนสดทายทใช3. สมมตฐานหลกทใชเชนอตราการเตบโตตอปตอหนวยของตวชวด

Wheels-to-Meals กจการเพอสงคมเพอผสงอายทเรารจกเปนครงแรกในกรณตวอยางของกจกรรมท 4คำานวณมลคาผลลพธทางสงคมจากกจกรรมหนงของศนยคอการอบรมใหความรผสงอายเกยวกบการรกษาพยาบาลเบองตนโดยพบวาผลลพธนจากการอบรมตลอดอายโครงการคอ50สปดาหสำาหรบผสงอาย30รายเกดตอเนองเปนเวลา5ปแตละปองคกรประเมนวาผลลพธจะถดถอยจากปกอนรอยละ10-คาประมาณของแนวโนมทชมชนจะใชความรทไดจากการอบรมลดลงตามระยะเวลาทผานไปเนองจากผเขารบการอบรมละเลยหรอหลงลม

มลคาผลลพธในป1 =£1,539.00 มลคาผลลพธในปท1คำานวณณจดสนสด โครงการ(50สปดาห)โดยคำานวณ การถดถอยในปถดมา

ผลลพธในป2 ผลลพธป1หกการถดถอย £1,539.00หก10% £1,539.00x0.9=£1,385.10

ผลลพธในป3 ผลลพธป2หกการถดถอย £1,385.10x0.9=£1,246.59

ผลลพธในป4 ผลลพธป3หกการถดถอย £1,246.59x0.9=£1,121.93

ผลลพธในป5 ผลลพธป4หกการถดถอย £1,121.93x0.9=£1,009.74

หมายเหต£1(1ปอนดสเตอรลง)มคาประมาณ50บาท

การนำาไปปฏบต

116 117

คำาอธบาย

กจกรรมท 15 คำ�นวณผลตอบแทนท�งสงคมจ�กก�รลงทน

หลงจากทำาการประเมนรายไดทงหมดมลคาผลลพธทางสงคมทงหมดรายจายทงหมดและตนทนทางสงคมทงหมดสำาหรบทกปททำาการประเมนแลวคณกสามารถทจะคำานวณผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนไดปจจยสำาคญในการประเมนขนสดทายนคอการคำานงถงคาของเงนตามเวลา(timevalueofmoney)เนองจากเงน1บาทในวนนยอมมคามากกวา1บาทในปหนา เนองจากเราอาจลงทนเงนในวนนดวยอตราดอกเบยทแนนอนและภาวะเงนเฟอจะลดทอนมลคาของเงนเมอเวลาผานไปการนำาเงนมาลงทนในโครงการนแทนทจะนำาไปทำาอยางอนทำาใหเราม“คาเสยโอกาส”(opportunitycost)

ในการคำานวณมลคาปจจบนของเงนในอนาคตนกการเงนจะตองลดมลคานนดวยอตราการลดทสมพนธกนการคำานวณหาผลกำาไรและตนทนดานสงคมหรอสงแวดลอมกไมตางกนคอตองใช“อตราคดลด”(discountrate)คดลดคาของเงนในอนาคตกลบมาเปน“มลคาปจจบน”(presentvalue)แลวนำามลคาปจจบนของคาผลลพธทงหมดหารดวยเงนลงทนและตนทนทางสงคมทใชไปผลทไดคอผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน(socialreturnoninvestment:SROI)

เรองท “ยาก” ทสดของการประเมนขนน อาจเปนการเลอกวาจะใชอตราคดลด (discount rate) อะไรมาคำานวณมลคาปจจบนอะไรคออตราคดลดทถกตองสำาหรบทนทางการเงนทถกใชไปในโครงการตางๆ? ในทางหลกการ มนควรมคาเทากบอตราผลตอบแทนสำาหรบการลงทนทางเลอก หรอ “ตนทนของเงนทน” ซงถกกำาหนดโดยตลาดทนและขนอยกบตวแปร เชน ความเปนไปไดทการลงทนจะไมบรรลผล นนคอ ถาคณไมเอาเงนจำานวนนมาลงทนในโครงการน เอาไปลงทนทางอน คณจะไดอตราผลตอบแทนเทาไรตอป? ถาคณตอบวาจะเอาเงนไปลงทนในวธทปลอดความเสยงเชนพนธบตร

รฐบาลระยะยาว30ปของรฐบาลซงปจจบนใหผลตอบแทนเฉลยปละ5เปอรเซนตฉะนนอตราคดลดทเหมาะสมกคอ5เปอรเซนต

พงระวงวาการใชอตราคดลดกบผลตอบแทน“ทางสงคม”นนยงมประเดนทตองพจารณาเชงทฤษฎอยมากและยงไมไดขอสรปในบรรดาองคกรททำาการประเมนแบบนมการถกเถยงและวจยอยางตอเนองอปสรรคทสำาคญของการใชอตราการคดลดในกระบวนการคำานวณSROIคอมนตคา “อนาคต”นอยกวา“ปจจบน”ซงเปนปญหากบผลลพธทมกจะเกดในระยะยาวโดยเฉพาะผลลพธดานสงแวดลอมซงมลคาสามารถเพมขนกเปนได(เชนประโยชนเชงนเวศของปาไมยงเวลาผานไปยงสงขนไมใชลดลง)ซงไมสอดคลองกบความคาดหวงมลคาในอนาคตของคนเพอตวเองหรอลกหลานรนถดไปการถกเถยงเรองนยงรวมถงประเดนทวาคณจะมนใจไดแคไหนวาผลลพธทางสงคมจะเกดขนจรงและผลลพธนนจะเชอมโยงกบกจกรรมขององคกร(เชนการขาย)ไดโดยตรงมากนอยเพยงใด

อยางไรกตามแนวทางทดจะปรากฏขนในยโรปคอการใชอตราดอกเบยพนธบตรระยะยาวของรฐเปนอตราคดลด(discountrate)เนองจากมองวาสะทอนอตราผลตอบแทนทปลอดความเสยงไดดทสดไมวาคณจะตดสนใจใชอตรา ไหนกตามสงทจำาเปนตองรคอผลการวเคราะหของคณจะมความออนไหวตออตราดงกลาวมากนอยแคไหนถาคณใชเงนทนลกษณะเงนใหเปลา (grant) เปนสวนใหญในการดำาเนนงานผจดทำาคมอแนะนำาใหตงตนทอตราปลอดความเสยง เชนอตราดอกเบยพนธบตรรฐบาลระยะยาว(5เปอรเซนต)แตถาคณใชเงนกหรอหนเปนสวนใหญการดำาเนนงานคณกควรคำานวณหาตนทนของทนถวงนำาหนก(weightaveragecostofcapital:WACC)ของหนกบเงนกดงกลาวตามหลกการคำานวณทางการเงน

การนำาไปปฏบต

118 119

สงทตองทำา

ลองทดสอบดวาผลลพธของคณมความออนไหวตอการเปลยนแปลงมากแคไหนและใสเนอหาการอภปรายสนๆถงตวเลอกของคณเชนเดยวกบการวเคราะหความออนไหว(sensitivityanalysis)ลงไปในรายงานของคณดวย

เนองจากผลลพธทางสงคมยอมขนอยกบขอสมมตฐานหลายขอตามธรรมชาตทมกจะเปนนามธรรมและตองใชคาแทนทางการเงนตคาทางออมการวเคราะหความออนไหว(sensitivityanalysis)จงเปนสงทควรทำาเชนหากคาของผลลพธมความออนไหวมากตอตวเลขของผทไดรบผลประโยชน คณกอาจแสดงคาตวเลขนนหลายตวนอกจากตวเลขกรณฐาน เพอแสดงใหเหนวาผลลพธนาจะเกดความเปลยนแปลงอยางไรบาง

มวธอนทคณสามารถประเมนผลตอบแทนโดยไมตองคำานงถงคาของเงนตามเวลาแตวธเหลานนอาจใชไดสำาหรบองคกรทเพงจะเรมสำารวจคณคาทางสงคมเทานนเชนใชวธคอยๆเพมคณคาทางสงคมตามจำานวนผไดรบประโยชนทางสงคมในแตละปและเมอดำาเนนการถงจดหนงกตองคำานงถงคาของเงนตามเวลาตดสนใจวาจะใชอตราคดลดเทาไรอยด

คณสามารถและควรทจะเตมเตมมลคาปจจบนใหสมบรณยงดวยขอมลตวชวดอนๆประกอบยกตวอยางเชนผลตอบแทนทงหมดทหารดวยคาใชจายเบดเสรจจะเปนตวชวดวาคณสรางผลลพธทางสงคมคดเปนมลคาเทาไรตอเงน1บาท(นคอผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนหรอsocialreturnoninvestment:SROI)ตวชวดอกตวหนงทควรคำานวณประกอบคอ“ระยะเวลาคนทน”(paybackperiod)

ระยะเวลาการคนทนแสดงวาจะตองใชเวลานานเทาไหรจงจะ“คมทน”ซงในบรบทของผลลพธทางสงคมหมายถงตองใชเวลาเทาไรทมลคาผลลพธทางสงคมจะเทากบมลคาการลงทน (SROIมคาเทากบ 1ตอ 1คอเทากบ1)ตวชวดนคอ

ปจจยทผสนบสนนดานเงนทนและนกลงทนใชในการประเมนความเสยงของโครงการแตกตองแปลความหมายใหถกตองและคำานงถงบรบทดวยเชนระยะเวลาการคนทนทสนอาจแปลวากจการมความเสยงทนอยกวาแตระยะเวลาการคนทนทยาวกวามกจะเปนกจกรรมทสามารถทำาใหเกดผลลพธทางสงคมในระยะยาวไดดงนนจงจำาเปนตองมการสนบสนนเงนทนในระยะยาวดวย

การลงทนโดยมากจะคนทนในชวงเดอนใดเดอนหนงมากกวาตอนจบปปฏทนดงนนจดคมทนโดยมากจงรายงานเปนเดอนถาคณคำานวณมลคาผลลพธเปนรายปคณกเพยงแตตองหารผลลพธรายปดวย12เพอใหไดคาผลลพธตอเดอนจากนนหารเงนลงทนดวยผลลพธตอเดอนเพอใหไดระยะเวลาการคนทนเปนหนวยจำานวนเดอน

สตรพนฐานคอ ระยะเวลาคนทน (จำานวนเดอน) = เงนลงทน ผลลพธตอป / 12

1. คำานวณมลคาปจจบนของรายรบ รายจายผลลพธ และตนทนทางสงคมทงหมด2. คำานวณผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน

การนำาไปปฏบต

120 121

1. มลคาปจจบนของกรณฐานโดยไมมการวเคราะหความออนไหว2. มลคาปจจบนของกรณฐานประกอบการวเคราะหความออนไหว3. มลคาปจจบนของกรณฐาน โดยใชอตราคดลดทปรบปรงใหม เชน ใชแนว ทางการคำานวณ“SocialBeta”ซงคำานวณไดในทฤษฎ(ด“แหลงขอมลเพมเตม”ทายคมอฉบบน)

ในทกตวเลอกผลตอบแทนทางสงคมคอมลคาปจจบนของตวชวดผลลพธทางสงคมทงหมดหารดวยเงนลงทนทใชไป

ดการอภปรายการคำานวณterminalvalueในวธวทยาSROIของREDF

1. ตวเลอกอตราคดลดและขอสมมตฐาน2. ผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน (แจกแจงตามผมสวนไดเสยดวย ถาทำาได)3. บทวเคราะหความออนไหว

การคำานวณมลคาปจจบนทำาไดโดยอตโนมตในโปรแกรม spreadsheetอยางExcel(สตรคอ=NPV,discountrate,value1,value2…)แตเรากควรรวธคำานวณจรงๆเชนกน

ตวเลอก

คำาแนะนำา

กรณตวอยาง

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

มลคาปจจบนเทากบสมการตอไปน(rแทนอตราคดลด)

ตารางดานลางนแสดงการคำานวณขององคกรYouthWorkในองกฤษโดยใชr=3.5%หรอ0.035

มลคาปจจบน

มลคาผลกระทบ

ป1

(1+r)

มลคาผลกระทบ

ป3

(1+r)3

มลคาผลกระทบ

ป5

(1+r)5

มลคาผลกระทบ

ป4

(1+r)4

มลคาผลกระทบ

ป2

(1+r)2

ปท1

ปท2

ปท3

ปท4

ปท5

ผลลพธ

มลคาปจจบน

มลคาปจจบนรวม

£448,875

£448,875(1.035)

£1,750,444

£414,060

£414,060(1.035)2

£389,935

£389,935(1.035)3

£355,648

£355,648(1.035)4

£319,005

£319,005(1.035)5

หมายเหต£1(1ปอนดสเตอรลง)มคาประมาณ50บาท

การนำาไปปฏบต

122 123

มลคาปจจบนทงหมด

มลคาการลงทนทใชไป

อตราสวนผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน (SROI)

องคกร Wheels-to-Mealsใชคาอตราคดลดรอยละ 3.5คำานวณ SROI ดงตอไปน

มลคาปจจบนรวม = £ 81,741.93

SROI 81,741.9

42,375

หมายความวาทก 1 ปอนดทลงทนใน Wheels-to-Mealsจะสรางประโยชนทางสงคมมลคา 1.93 ปอนด

= £ 1.93 : £ 1

การนำาไปปฏบต

124 125

การรายงาน

ขนท 3 การรายงานหลงจากทคณไดจดทำารายงานการประเมนผลลพธทางสงคม และ/หรอผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนแลวขนตอนทเหลอกคอการสอสารผลการวเคราะหไปยงผมสวนไดเสยและสงคมในวงกวางมเพยงกจกรรมเดยวเทานนในขนน คอการรายงานผล

คณไดจดเตรยมรายงานการประเมนผลลพธทางสงคมและ/หรอผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนทมการใสขอมลอยางครบถวนรวมถงมคำาชแจงสมมตฐานสำาคญๆแลวหรอไม?ผลลพธทคณแสดงในรายงานไดผานการยนยนและตรวจสอบจากบคคล

ทสามแลวหรอยง?คณมแผนการสอสารผลการประเมนไปยงกลมผมสวนไดเสยตางๆแลวหรอ

ยง?

การรายงาน

กจกรรม 16

คำาอธบาย

กจกรรมท 16 ก�รร�ยง�น

คณจะตองอธบายการคำานวณSROI ใหอยในบรบททเกยวของและใหผอานเขาใจความหมายของการประเมนรายงานในอดมคตควรมเนอหาดงตอไปน:

R วนเดอนปททำาการวเคราะหR ขอมลทเกยวของกบองคกรพนธกจและเปาหมายและคำาอภปราย

ถงงานและกจกรรมขององคกรR บทวเคราะหฐานะทางการเงนขององคกรR แผนภาพผมสวนไดเสยและบทวเคราะหR สงทระบในสวน“สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน”ในแตละกจกรรม

โดยเฉพาะสวนทมการอภปรายถงขอบเขตและขอกำาหนด รวมถงคำาอธบาย หวงโซผลลพธตวชวดทเลอกคาแทนทางการเงนและขอมลอนๆทเกยวของ

R คำาอธบายวธรวบรวมขอมลตวชวดR คำาอธบายสมมตฐานสำาคญๆR คำาอธบายพนทการดำาเนนงานทไมรวมอยในการประเมนครงน

หรอไมถกแปลงคาเปนตวเงนR การคำานวณSROIและบทวเคราะหความออนไหวR คำาชแจงทเปนประโยชนตอคนอนๆ ทตงใจทจะนำาผลลพธไปใชใน

การเปรยบเทยบR บทวเคราะหผลลพธR จดหมายและชอของผตรวจสอบรายงาน

คำ�ถ�มหลก

126 127

สงทตองทำา

ตวเลอก

คำาแนะนำา

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

1. พฒนารายงานทสรปบทวเคราะหผลตอบแทนดานสงคม2. ใหบคคลทสามตรวจสอบและยนยนความถกตองของผลลพธหากตองการและเปนไปได

1. ไมตองใหบคคลทสามตรวจสอบและยนยนความถกตองของผลลพธ2. ใหบคคลทสามตรวจสอบและยนยนความถกตองของผลลพธ ขอ 2 ถอ เปนตวเลอกทดกวา เพราะชวยเพมความนาเชอถอสำาหรบผมสวนไดเสยทใช รายงานน และชวยคณตรวจสอบวาการวเคราะหครงนไดรวมประเดนทเปนสาระสำาคญทงหมดครบถวนแลว

ไมม

ดคำาอธบายดานบน

การรายงาน

128 129

การแปลงเปนกจกรรมปกตขององคกร

ขนท 4 การแปลงเปนกจกรรมปกตขององคกรกจกรรมในระยะนเปนการผสานผลการวเคราะห SROIเขากบการดำาเนนกจการ

คณมขอเสนออยางไรตอการสงเกตการณและการประเมนผลอยางตอเนอง?ใครจะเปนผรบผดชอบการตามขอมลและการประเมนผลอยางตอเนอง?ผลลพธทถกสงกลบมายงผมอำานาจตดสนใจขององคกรจะชวยพวกเขาใน

การพฒนาแผนการดำาเนนงานและการวดผลหรอไม?

การตดตามผล

กจกรรม 17

คำาอธบาย

กจกรรมท 17 ก�รตดต�มผล

การวเคราะหผลลพธและผลตอบแทนทางสงคมจะใชทรพยากรนอยลงถาหากขอมลสำาคญๆถกผนวกรวมเขาไปในระบบบญชมาตรฐานขององคกรหรอระบบการเกบขอมลภายในและตดตามขอมลจากภายนอก

ตดตามขอมลอยางตอเนอง เพอใหฝายจดการรบทราบถงความคบหนาวาเปนไปตามเปาหมายทวางไวหรอเกดผลลพธทเหนอความคาดหมายขนจะไดนำาไปสการแกไขสมมตฐานหรอปรบเปลยนแผนการดำาเนนงาน

ไมม

ตดตามผลลพธทางสงคมอยางตอเนองโดยมอบหมายใหเปนหนาทของเจาหนาททชดเจน

ชอของบคคลทรบผดชอบการตดตามขอมล

สงทตองทำา

ตวเลอก

คำาแนะนำา

สงทจะตองใสเขาไปในรายงาน

คำ�ถ�มหลก

131130

ขอเสนอแนะสงท�ย

ก�รนำ� SROI ไปใช

ก�รสอส�รภ�ยนอก

กระบวนก�รภ�ยใน

คว�มเสยง

วธทไมควรใช SROI

ก�รนำ� SROI ไปใช

มาถงตอนนคณไดทำาการวเคราะหSROIเปนทเรยบรอยแลวรายงานของคณเปนระเบยบตามแนวทางและบรรทดฐานทเหมาะสมคณจะทำาอะไรกบขอมลเหลาน?และ...มอะไรบางทคณไมควรทำา?

SROIเปนเรองของการสอสารไมวาเปาหมายของคณจะเปนไปเพอการระดมทนสรางตลาดใหมหวานลอมใหผมสวนไดเสยมารวมมอหรอเพอจดการการดำาเนนงานใหมประสทธภาพยงขนการสอสารคณคาของคณกเปนสงจำาเปนการเลอกวาจะสอสารคณคานอยางไรและกบใครเปนสงทสำาคญอยางยงเราไดอภปรายบรรทดฐานและแนวทางการรายงานรวมถงการรายงานSROIทงในแงบวกและแงลบไปแลวทนลองมาดวธนำาการวเคราะหSROIไปประยกตใชจรงเพอใหคณสามารถใชประโยชนจากกระบวนการSROIและขอมลทมนนำาเสนอไดสงสด

132 133

กระบวนก�รภ�ยใน

ขณะนมองคกรจำานวนมากขนทหนมาทำางานดานสงคมและสงแวดลอมอาจเปนทงธรกจหรอองคกรพฒนาสงคมทดำาเนนกจการหรอโครงการเพอสงคมควบคไปกบกจกรรมทางธรกจหรอการกศลการตดสนใจเรองการจดการภายในคอการหาบทบาททสำาคญและมความหมายมากกวาเดมโดยคำานงถงการวดประสทธภาพในการทำางาน

SROIในฐานะเครองมอทใชในการจดการนนแตกตางจากเครองมอสำาหรบธรกจอนๆทสามารถพงพาอาศยความเปนอนหนงอนเดยวกนของงบดลและเอกสารอนๆ ทมขอมลทางการเงนและธรกจแตSROIยงนบเปน“เรองใหม”ซงยงไมมมาตรฐานสากลดงนนคณจงไมควรรสกตะขดตะขวงหรอกงวลใจใดๆในการทดลองใชวธใหมๆ ในการประเมนซงอาจอยนอกกรอบของแนวทางในคมอเลมนตราบใดทคณอธบายอยางชดเจนวาคณใชวธอะไรและเพราะอะไร

ก�รสอส�รภ�ยนอก

ในโลกปจจบนน มการแขงขนเพอแยงชงแหลงเงนทนอยางจรงจง เวลาจำานวนมากถกใชไปกบการเขยนขอเสนอและรายงานใหกบฝายทสนใจโดยทวไปแลวขอเสนอและรายงานเหลานยงขาดความสมำาเสมอซงอาจนำาไปสความไมแนนอนและความเปนอตวสยเชนเดยวกบนำาไปสภาระดานเวลาและขอผกมดทางการเงน

ธรรมชาตทขบเคลอนดวยขอมลของSROIจะสรางความกระจางชดใหกบผลกระทบทโดยปกตแลวเปนสงททำาไดคอนขางยากสำาหรบนกลงทนทางสงคมแลวการไดยนวาองคกรใดองคกรหนงทำาใหคนจำานวนXกาวผานเสนความยากจนไปไดหรอไดประหยดเงนจำานวนYบาทในการดแลสขภาพนนฟงดนาดงดดมากกวาแคไดรบรวาคณใชเงนทนไปรอยละเทาไรของเงนทระดมไดหรอสงอาหารไปยงหมบานตางๆจำานวนกกโลกรมการรายงานในขนทลกซงยงขนจะทำาใหนกลงทนทราบถงการวเคราะหโดยละเอยดอนเปนสงทพวกเขาคนเคยอยแลวจากกจกรรมทางการเงนของพวกเขา

134 135

วธทไมควรใช SROI

การใช SROIมสองแงมมทสำาคญประการแรกผลตอบแทนทงหมดจะสมพนธกบการลงทนทเกดขนและประการทสองการรายงานบทวเคราะหSROIจะตองมลกษณะเปนการวเคราะหทเตมรปแบบและเปนอนหนงอนเดยวกนถายทอดทงประเดนทดและไมด

SROIไมใชมาตรวดทเหมาะสมสำาหรบการเปรยบเทยบโครงการทมลกษณะแตกตางกนมนไมไดถกสรางขนมาเพอกอรางระบบการจดลำาดบหรอระบบความสมพนธอนๆทปราศจากบรบทการใชSROIในการเปรยบเทยบจะมประโยชนกตอเมอ1)ใชเปรยบเทยบองคกรกบตวเองเชนเปรยบเทยบผลงานปตอไปและ2)ใชเปรยบเทยบองคกรทมขอบเขตการทำางานและขอจำากดเชงบรบททคลายคลงกน

ไมวาจะในกรณใดกตามประเดนสำาคญคอความเขาใจในตวแปรของการวเคราะหและความคาดหวงจากการลงทน แมแตหนในตลาดหนทมราคาใกลเคยงกนยงสะทอนความคาดหวงผลตอบแทนแตกตางกน(เชนคอมพวเตอรv.เทคโนโลยชวภาพ)หากไมรบรถงขอจำากดทสมพนธกบอตสาหกรรมแทบเปนไปไมไดเลยทนกลงทนจะบอกวาองคกรไหน“กำาลงไปไดสวยกวา”บรษทอนในอตสาหกรรมอนดงนน“บรบท”จงสำาคญอยางยง

คว�มเสยง

มความเสยงในการตดตามโครงการในระดบทจำาเปนตอการประเมนSROIอยางตอเนองขณะทการทำางบการเงนกระแสหลกเปนสงททกบรษทตองทำาตามขอบงคบทางกฎหมายแตการประเมนSROIไมมขอบงคบทางกฎหมายทตายตวทำาใหเปนไปไดทโครงการนนจะไมไดดำาเนนไปไดดวยดอยางทคณคาดคดหรอคาดหวงอยางไรกตามSROIจะชวยใหผใหทนและนกลงทนประเมนผลองคกรอยางละเอยดถถวนมากขนและจะตดสน“ความสามารถในการจดการ”ขององคกรจากความสามารถในการใชแขงแกรงกำาจดจดออนและการปรบปรงแกไขสวนทจำาเปนความคลองตวถอเปนองคประกอบหลกของความมนคงในระยะยาวทนกลงทนใหความสำาคญสำาหรบตวองคกรเองขอมลทไดจากกระบวนการSROIจะทำาใหฝายจดการสามารถถายทอดความสามารถในการทำาความเขาใจตลาดและปรบปรงแผนการดำาเนนงาน

แมวาการรายงานขอมลทดจะออกไปในเชงลบอาจดนากลว ประสบการณทผานมาชวา นกลงทนและผใหทนใหความสำาคญอยางยงกบความสมพนธระยะยาวบนฐานของความโปรงใสและความไวเนอเชอใจ ไมวานกลงทนคนใดกอาจเกดความสงสยไดหากไดยนแคขาวดเพยงอยางเดยว อยางไรกตามการนำาเสนอ“ขาวราย” โดยปราศจากกรอบการวเคราะหอาจสรางความอดอดแกผทไดรบขอมล ได SROI จะมอบบรบทและกรอบการวเคราะหสำาหรบการนำาเสนอผลลพธทแทจรง อยางแมนยำาและนาเชอถอในลกษณะททำาใหนำาไปปรบปรงไดอยางเปนรปธรรม

คณกไมควรสอสารSROIโดยปราศจากคำาอธบายบรบท

ทเกยวของ

136 137

กจกรรมท 3 ระบผมสวนไดสวนเสยAA1000 เปนมาตรฐานทวดคณภาพของการแสดงความรบผดชอบตอสงคม

และการมสวนรวมของผมสวนไดเสย ตพมพครงแรกในป 1999 และตอมาไดรบ การปรบปรงแกไขเปนระยะๆ โดยAccountAbility องคกรใหคำาปรกษาดานนใน สหราชอาณาจกร

เนอหาในAA1000ครอบคลมชดคำาอธบายผลกระทบดานการเงนสงแวดลอมและสงคม การจดทำาบญชสงคมและกระบวนการเกบรวบรวมขอมลทถกกำาหนดไวในระเบยบวธนจำาเปนตองใชเวลาประมาณ6 เดอน เนอหายงรวมถงผลกระทบทาง สงแวดลอมประเดนเรองสทธมนษยชนและประสทธภาพของกระบวนการทมนยสำาคญตอกจการขนาดใหญดวยwww.accountability.org.uk

กจกรรมท 4 กำ�หนดขอบข�ยก�รวเคร�ะหดคำาแนะนำาเรอง“DefiningMateriality”ของAccountAbility:www.accountability.org.uk

แหลงขอมลเพมเตม

กจกรรมท 3 ระบผมสวนไดสวนเสย

กจกรรมท 4 กำ�หนดขอบข�ยก�รวเคร�ะห

กจกรรมท 6 เลอกแหลงขอมล

กจกรรมท 11-13 วเคร�ะหร�ยรบและร�ยจ�ย

กจกรรมท 14 สร�งแผนดำ�เนนก�ร

กจกรรมท 15 ก�รคำ�นวณผลตอบแทน

ท�งสงคม

กจกรรมท 16 ก�รร�ยง�น

กจกรรมท 17 ก�รเฝ�สงเกตก�รณ

สวนนแจกแจงแหลงขอมลบางแหลงทอาจมประโยชนสำาหรบแตละกจกรรม อานขอมลทละเอยดกวานไดใน“TheBlendedValueMap:TrackingtheIntersectsandOpportunitiesofEconomic,SocialandEnvironmentalValueCreation”

http://www.blendedvalue.org/Papers

แหลงขอมลอกแหงทมประโยชนคอLondonBusinessSchools’SROI-primer:http://sroi.london.eduและเวบไซตNewEconomicsFoundation:http://www.neweconomics.org/

138 139

กจกรรมท 5 จดทำ�หวงโซผลลพธมลนธW.K.KelloggFoundationไดทำาแนวทางเพอการพฒนา“LogicModel”

ซงเปนอกชอเรยกหนงของหวงโซผลลพธ พงสงเกตวาคำานยาม “ผลกระทบ” ของ พวกเขานนแตกตางจากคำานยาม“ผลลพธ”ทใชในคมอเลมนwww.wkkf.org

กจกรรมท 6 เลอกแหลงขอมลTheGlobalReportingInitiative(GRI)SustainabilityReportingGuidelines

รเรมป1999 เปนแนวทางสำาหรบการเปดเผยการดำาเนนการดานเศรษฐกจสงแวดลอมและสงคมในองคกรดวยความสมครใจและวางเงอนไขใหบรษทตางๆรายงานการดำาเนนการของตนตอสาธารณะอยางไรกตามการใหคำาตอบสำาหรบคำาถามในเคาโครงGRI ไมถอเปนขอบงคบกลาวคอบรษทอาจใหคำาตอบวา“ไมทราบ”ไดในหลายๆกรณโดยไมถอวาเปนการละเมดขอกำาหนดดงกลาวแตอยางใดwww.globalreporting.org

กจกรรมท 11-13 วเคร�ะหร�ยรบและร�ยจ�ยดรายงาน “SROIMethodologyPaper”และ “TrueCostAccounting: the

AllocationofSocialCostsinSocialPurposeEnterprises”www.redf.org

กจกรรมท 14 สร�งแผนดำ�เนนก�รสำาหรบความชวยเหลอในการสรางแผนดำาเนนการดานการเงนและการคำานวณ

SROI ดทเวบไซต Solution Matrix LTD ไดท www.solutionmatrix.comหรอ “SROIMethodologyPaper”ของREDFทwww.redf.org

กจกรรมท 15 ก�รคำ�นวณผลตอบแทนท�งสงคมด“GuidelinesforSocialReturnonInvestment”ในCaliforniaManagement

Reviewและ “SocialReturn on InvestmentAnalysis: ValuingWhatMatters” จากNewEconomicsFoundationและรายงาน “SROIMethodologyPaper”ของREDFwww.cmr.berkeley.edu,www.neweconomics.org,www.redf.org

กจกรรมท 16 ก�รร�ยง�นACCESSคอเคาโครงการรายงานสำาหรบองคกรทมเปาประสงคดานสงคมwww.accountability.org.uk/research/default.asp?pageid=114AccountAbilityพฒนาชดของแนวทางการรายงานมาตรฐานทเรยกวาAA1000

www.accountability.org.uk/aa1000/default.aspนอกจากนยงพฒนามาตรฐาน ความเชอมนทเรยกวาAA100AssuranceStandardอกดวย

กจกรรมท 17 ก�รเฝ�สงเกตก�รณกระบวนการและระบบOASISของREDF ในรายงานทชอ “An Information

OASIS” (2002) เปนระบบเฝาสงเกตการณผลลพธดานสงคมทมความละเอยดถถวน ทสดระบบหนงwww.redf.org

“DoubleBottomLineMethodsCatalog” ของมลนธ Rockefeller ไดสรปแนวทางไวอยางหลากหลาย รวมถงOASISและทำาการเปรยบเทยบระหวางแนวทางเหลานนในแงของการบงคบใชกบองคกรหลากหลายประเภทwww.rockfound.org

ทงคณะกรรมาธการยโรปและธนาคารโลกตางมแหลงขอมลเกยวกบการ เฝาสงเกตการณและการวดผลบนเวบไซตOperations EvaluationDepartment ของธนาคารโลก:www.worldbank.org/oed

140 141

ตวอยางตวชวดผลลพธทางสงคม (Social ImpactIndicators) จาก Impact Reporting and Investment Standards (IRIS) - Version 2.2 ทใชรายงานตามมาตรฐาน IRISแยกตามประเภทกจการเพอสงคม ปรบหนวยการรายงานใหเขากบบรบทของประเทศไทย อาท ไร แทน เฮกเตอร และ บาท แทน เหรยญสหรฐ เปนตน

อนง “ระยะเวลารายงาน” (reporting period) ในตวอยาง ดานลางนหมายถงชวงเวลาทมการวดตวชวดและรายงานผล ไมใชชวงเวลาทองคกรจดทำารายงาน

ภ�คผนวก 1

ตวอย�งตวชวดผลลพธท�งสงคม(Social Impact Indicators)

<ประเภทกจก�ร (Sector): ก�รเกษตร

<ประเภทกจก�ร (Sector): พลงง�น

<ประเภทกจก�ร (Sector): สงแวดลอม

<ประเภทกจก�ร (Sector): สถ�บนก�รเงน *เฉพ�ะด�นก�รปลอยสนเชอ

<ประเภทกจก�ร (Sector): สขภ�พ

<ประเภทกจก�ร (Sector): ทพกอ�ศยและสงอำ�นวยคว�มสะดวกแกชมชน

<ประเภทกจก�ร (Sector): นำ�

142 143

ชอตวชวด(Indicator Name)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

นยาม (Definition)

ราคาสวนเพมทผผลตไดรบ

ลกคารายบคคล:เกษตรกรรายยอย

Rราคาสวนเพมทผผลตสนคาไดรบจากการขายใหองคกรเปรยบเทยบกบราคาเฉลย(หากไมไดเกดการทำาธรกจนขน)ในทองถนของสนคาทคลายคลงกนในระยะเวลารายงาน

Rการคำานวณ:(ยอดขายทเปนรายไดทงหมดทผผลตไดรบจากการขายสนคา-ยอดขายทนาจะไดรบจากการขายสนคาจำานวนเดยวกนในตลาดทองถน)/(ยอดขายทนาจะไดรบจากการขายสนคาจำานวนเดยวกนในตลาดทองถน)

จำานวนเกษตรกรรายยอย(บคคลหรอ ครวเรอน)ทเปนลกคาในระยะเวลารายงาน

เลขทศนยม

จำานวนคนหรอครวเรอน

ประเภทกจก�ร (Sector): ก�รเกษตรประเภทกจก�ร (Sector): ก�รเกษตร

ชอตวชวด(Indicator Name)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

นยาม (Definition)

การปรบสภาพทดนแบบยงยน-โดยตรง

การปรบสภาพทดน-โดยตรง

ทดนภายใตการควบคม-โดยตรง

การใชยาฆาแมลง

สญญาซอขาย

เนอทซงทองคกรมสวนควบคมโดยตรงในการปรบสภาพอยางยงยนรายงานถงเนอทซงไดรบการปรบสภาพในชวงเวลาใดชวงเวลาหนงของระยะเวลารายงาน

เนอทซงองคกรมสวนควบคมโดยตรงในการปรบสภาพรายงานเนอทซงไดรบการปรบสภาพในชวงเวลาใดชวงเวลาหนงของระยะเวลารายงาน

เนอทซงองคกรมสวนควบคมโดยตรงในชวงเวลาใดชวงเวลาหนงของระยะเวลารายงาน

ปรมาณยาฆาแมลงอนตรายทมการใชในชวงเวลาในทดนทองคกรควบคมโดยตรง

จำานวนสญญา/ขอตกลงทองคกรใชในการซอผลตภณฑหรอบรการรายงานเปนขอมลลาสดณจดสนสดของระยะการรายงาน

เนอท(ไร)

เนอท(ไร)

เนอท(ไร)

ปรมาณ(กโลกรม)

จำานวนสญญา

144 145

ประเภทกจก�ร (Sector): พลงง�น ประเภทกจก�ร (Sector): พลงง�น

ชอตวชวด(Indicator Name)

ชอตวชวด(Indicator Name)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

นยาม (Definition) นยาม (Definition)

ปรมาณพลงงาน

พลงงานทถกใชโดยผลตภณฑ

ปรมาณพลงงานทใชไปโดยผลตภณฑทดแทน

พลงงานทผลต

การประหยดพลงงาน

ปรมาณศกยภาพพลงงานทผลตไดจรงในชวงอายของผลตภณฑบนพนฐานแผนปฏบตการของผลตภณฑหรอระบบควรใสหมายเหตอธบายประเภทพลงงานหรอสมมตฐานอนทใชในการคำานวณดวย

พลงงานทถกใชโดยผลตภณฑในชวงชวตของผลตภณฑหมายเหตควรระบสมมตฐานทมาจากการใชประโยชนจากผลตภณฑเชนจำานวนชวโมงทใชและปรมาณกโลวตตตอชวโมง

ปรมาณพลงงานทใชไปโดยผลตภณฑทดแทนในวฏจกรชวตผลตภณฑขององคกรหมายเหตควรระบลกษณะของผลตภณฑทนำามาทดแทนขอมลการใชประโยชนจากผลตภณฑและสมมตฐานอนๆทใชในการคำานวณดวย

หมายเหต: การคำานวณนควรคำานวณเฉพาะการใชพลงงานของผลตภณฑทนำามาทดแทนในวฏจกรชวตผลตภณฑขององคกร ไมรวมวฏจกรชวตของผลตภณฑตวทถกเปลยนไป

ปรมาณพลงงานซงถกผลตในชวงทมการรายงานรวมหมายเหตแจกแจงประเภทพลงงานถาผลตภณฑนนใชเชอเพลงหลายประเภทและหมายเหตอธบายประเภทพลงงานทผลตจากเชอเพลงแตละประเภทตลอดจนสมมตฐานอนๆทใชในการคำานวณ

Rปรมาณพลงงานหรอเชอเพลงทประหยดไดในระยะเวลารายงานทมาจากผลตภณฑหรอบรการขององคกร

Rผผลตผลตภณฑเพมประสทธภาพในการใชพลงงานควรรายงาน:ปรมาณ

ปรมาณ(กโลวตต)

ปรมาณ(กโลวตต)

ปรมาณ(กโลวตต)

ปรมาณ(กโลวตต)

ปรมาณ(กโลวตต)

146 147

ประเภทกจก�ร (Sector): พลงง�น

ชอตวชวด(Indicator Name)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

นยาม (Definition)

สนคาทขายไปxปรมาณพลงงานทใชโดยผลตภณฑทนำามาทดแทน–ปรมาณสนคาทขายไปxปรมาณพลงงานทใชโดยผลตภณฑเดม

Rผใหบรการดานพลงงานควรรายงาน:จำานวนลกคาxปรมาณพลงงานหรอเชอเพลงเฉลยตอลกคาในระยะเวลารายงาน

ประเภทกจก�ร (Sector): สงแวดลอม

ชอตวชวด(Indicator Name)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

นยาม (Definition)

การปลอยกาซเรอนกระจกตลอดวฏจกรชวตของผลตภณฑ

การปลอยกาซเรอนกระจกในชวงชวตของผลตภณฑทนำามาทดแทน

การปลอยกาซเรอนกระจกตลอดวฏจกรชวตของผลตภณฑใสหมายเหตอธบายสมมตฐานหรอเครองมอทใชในการคำานวณการปลอย

การปลอยกาซเรอนกระจกจากผลตภณฑทนำามาทดแทนตลอดวฏจกรชวตผลตภณฑขององคกรใสหมายเหตระบผลตภณฑทนำามาทดแทนและแหลงขอมลการปลอยกาซเรอนกระจกของผลตภณฑหมายเหต: การคำานวณนควรจะนบการปลอยกาซเรอนกระจกของผลตภณฑทนำามาทดแทนในวฏจกรชวตของผลตภณฑขององคกร ไมใชวฏจกรชวตของผลตภณฑทถกทดแทน

ปรมาณเทยบเทากาซคารบอนได-ออกไซต(เมตรกตน)

ปรมาณเทยบเทากาซคารบอนได-ออกไซต(เมตรกตน)

148 149

ประเภทกจก�ร (Sector): สงแวดลอม ประเภทกจก�ร (Sector): สงแวดลอม

ชอตวชวด(Indicator Name)

ชอตวชวด(Indicator Name)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

นยาม (Definition) นยาม (Definition)

การทดแทนหรอทำาใหการปลอยกาซเรอนกระจกลดลง

การหลกเลยงการสรางขยะพษ

การหลกเลยงการสรางขยะมลฝอย

การปลกตนไม

การปลกตนไม:พนธทองถน

การปลกปาทดแทน

พนทสงวน

พนทสงวน:ปาทมมลคาทางสงแวดลอมสง

แหลงนนำาทไดรบการอนรกษ

ชายฝงทไดรบการอนรกษ

การทดแทนหรอทำาใหการปลอยกาซเรอนกระจกลดลงในระยะเวลารายงานไมวาจะดวยวธทนำาพลงงานกลบมาใชใหมใชพลงงานแบบใหมการเพมประสทธภาพการใชพลงงานโดยใชการวดเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซตเปนเมตรกตนการคำานวณควรจะใชหลกการหรอวธของCleanDevelopmentMechanism(CDM)เทาททำาไดในหมายเหตควรระบสมมตฐานทใช

ปรมาณขยะพษทลดไดโดยวธนำาขยะกลบมาปรบปรงใหมนำากลบมาใชซำาหรอการรไซเคลในระยะเวลารายงาน

ปรมาณขยะมลฝอยทลดไดโดยวธนำาขยะกลบมาปรบปรงใหมนำากลบมาใชซำาหรอการรไซเคลในระยะเวลารายงาน

เนอทซงนำาตนไมไปปลกในระยะเวลารายงาน

เนอทซงนำาตนไมทเปนพนธทองถนไปปลกในระยะเวลารายงาน

เนอทซงมการปลกปาทดแทนในระยะเวลารายงาน

เนอทซงกนไวเปนพนทสงวน

เนอทซงกนไวเปนพนทสงวนสำาหรบปาทมมลคาทางสงแวดลอมสง

ความยาวของสายนำาและแหลงนำาทไดรบการคมครอง

ความยาวของชายฝงทไดรบการคมครองในการจดตงพนทอนรกษโดยความยาวของชายฝงรวมถงกระแสนำาหรอฝงแมนำาและชายฝงของแหลงนำาตางๆ

ปรมาณเทยบเทากาซคารบอนไดออกไซต(เมตรกตน)

ปรมาณ(กโลกรม)

ปรมาณ(กโลกรม)

เนอท(ไร)

เนอท(ไร)

เนอท(ไร)

เนอท(ไร)

เนอท(ไร)

ความยาว(กโลเมตร)

ความยาว(กโลเมตร)

150 151

ประเภทกจก�ร (Sector): สถ�บนก�รเงน *เฉพ�ะด�นก�รปลอยสนเชอ ประเภทกจก�ร (Sector): สถ�บนก�รเงน *เฉพ�ะด�นก�รปลอยสนเชอ

ชอตวชวด(Indicator Name)

ชอตวชวด(Indicator Name)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

นยาม (Definition) นยาม (Definition)

หนสญเรยกคน

สนเชอคงคาง

ประสทธภาพการดำาเนนงาน

ประสทธภาพดานบคลากร

หนสงสยจะสญ(สนเชอเสยง)–30วน

พอรตสนเชอ–จำานวนการลงทน

ยอดสนเชอทเคยตดเปนหนสญไปแลวซงองคกรสามารถเรยกคนมาไดในระยะเวลารายงาน

มลคาสนเชอทองคกรปลอยใหกบลกคาณจดสนสดระยะเวลารายงานยอดสนเชอคงคางควรรวมยอดหนดยอดหนผดนดชำาระและยอดหนทผานการปรบโครงสรางหนแตไมรวมยอดสนเชอทบนทกเปนหนสญไปแลวและไมรวมยอดดอกเบยคางจาย

อตราสวนคาใชจายในการดำาเนนงานตอยอดสนเชอคงคางคำานวณโดย:คาใชจายในการดำาเนนงาน/ยอดสนเชอคงคางเฉลยหมายเหต: ยอดคงคาง “เฉลย” คำานวณไดดวยการนำายอดสนเชอคงคางยกมา บวกยอดสนเชอคงคาง ณ จดสนสดของระยะเวลารายงาน แลวหารดวย 2

อตราสวนคาใชจายบคลากรตอยอดสนเชอคงคางคำานวณโดย:คาใชจายดานบคลากร/ยอดสนเชอคงคางเฉลยหมายเหต: ยอดคงคาง “เฉลย” คำานวณไดดวยการนำายอดสนเชอคงคางยกมา บวกยอดสนเชอคงคาง ณ จดสนสดของระยะเวลารายงาน แลวหารดวย 2

ยอดสนเชอคงคางณจดสนสดของระยะเวลารายงานทมการผดนดชำาระเงนตนมากกวา30วนมลคาดงกลาวรวมยอดเงนตนคงคางทงหมดทผดนดชำาระในอดตและงวดทจะตองชำาระในอนาคตแตไมรวมดอกเบยคงคางสะสมมลคาดงกลาวใหรวมยอดหนทถกปรบโครงสรางหรอขยายระยะเวลาชำาระดวย

จำานวนการลงทนขององคกร(รวมทงจำานวนลกหนและการลงทนในตราสารหน)บนทกในงบดลณจดสนสดระยะเวลารายงาน

ยอดสนเชอเรยกคน(บาท)

ยอดสนเชอคงคาง(บาท)

เลขทศนยม

เลขทศนยม

มลคา(บาท)

จำานวนการลงทน(แหลงและคน)

152 153

ประเภทกจก�ร (Sector): สถ�บนก�รเงน *เฉพ�ะด�นก�รปลอยสนเชอ

ชอตวชวด(Indicator Name)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

นยาม (Definition)

พอรตสนเชอ–มลคาการลงทน

พอรตสนเชอ–จำานวนการลงทนทเพมขน

พอรตสนเชอ–มลคาการลงทนทเพมขน

จำานวนกจการเกดใหม

จำานวนกจการเกดใหม–พนทยากจน

ยอดการลงทนขององคกร(รวมทงจำานวนลกหนและการลงทนในตราสารหน)บนทกในงบดลณจดสนสดระยะเวลารายงาน

จำานวนการลงทนขององคกร(รวมทงจำานวนลกหนและการลงทนในตราสารหน)ทเพมขนในระยะเวลารายงาน

ยอดการลงทนขององคกร(รวมทงจำานวนลกหนและการลงทนในตราสารหน)ทเพมขนในระยะเวลารายงาน

จำานวนกจการเกดใหมอนเปนผลมาจากการปลอยสนเชอหรอลงทนขององคกรในระยะเวลารายงาน

จำานวนกจการเกดใหมในพนทยากจนอนเปนผลมาจากการปลอยสนเชอหรอลงทนขององคกรในระยะเวลารายงาน

มลคาการลงทน(รวมยอดสนเชอและมลคาตราสารหนทถอ)(บาท)

จำานวนการลงทน(แหลงและคน)

มลคาการลงทน(รวมยอดสนเชอและมลคาตราสารหนทถอ)(บาท)

จำานวนกจการ(แหง)

จำานวนกจการ(แหง)

ประเภทกจก�ร (Sector): สขภ�พ

ชอตวชวด(Indicator Name)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

นยาม (Definition)

การจางงานผดแล

การอบรมผดแล

การตรวจสขภาพ

การรบการรกษา

การผาตด

การสงตอผปวย

จำานวนบคลากรผดแลผปวยเชนแพทยพยาบาลนกเทคนคหรอบคลากรดานอนทองคกรวาจางในระยะเวลารายงาน

จำานวนของพนกงานผดแลผปวยทไดรบการอบรมในชวงททำาการรายงาน

จำานวนครงทมผมาตรวจสขภาพรวมถงกจกรรมสรางภมคมกนโรคซงดำาเนนการโดยองคกรในระยะเวลารายงาน

จำานวนครงทมผเขารบการรกษาซงจดโดยองคกรในระยะเวลารายงาน

จำานวนการผาตดซงจดโดยองคกรในระยะเวลารายงาน

จำานวนการสงตอผปวยโดยองคกรในระยะเวลารายงาน

จำานวน(คน)

จำานวน(คน)

จำานวนการขอรบการตรวจ(ครง)

จำานวนการรกษา(ครง)

จำานวนการผาตด(ครง)

จำานวนการสงตอผปวย(ครง)

154 155

ประเภทกจก�ร (Sector): สขภ�พ ประเภทกจก�ร (Sector): สขภ�พ

ชอตวชวด(Indicator Name)

ชอตวชวด(Indicator Name)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

นยาม (Definition) นยาม (Definition)

การสรางภมคมกนโรค

การจดหายา

เตยงผปวย

อตราการใชบรการของผปวยใน

อตราการใชงานหองผาตด

อตราการใชอปกรณการแพทย

การรอของผปวย

จำานวนการใหบรการสรางภมคมกนโรคโดยองคกรในระยะเวลารายงานหมายเหต: ดชนตวนหมายถงบรการสรางภมคมกนโรคทใหบรการ ไมใชจำานวนคนไขทงหมดทองคกรใหบรการ

จำานวนการใหบรการดานยาโดยองคกรในระยะเวลารายงาน

จำานวนเตยงผปวยทมในระยะเวลารายงาน(ใชสำาหรบคลนกหรอโรงพยาบาล)

Rคาเฉลยการใชสงอำานวยความสะดวกเพอผปวยในในระยะเวลารายงาน

Rการคำานวณ:จำานวนวนทผปวยในเขาพกทงหมด)/จำานวนวนทมเตยงพก

Rคาเฉลยการใชหองผาตดเพอผปวยในในระยะเวลารายงาน

Rการคำานวณ:จำานวนชวโมงทงหมดทหองผาตดถกใชงาน/จำานวนชวโมงทงหมดทหองผาตดสามารถรองรบได)

Rคาเฉลยการใชอปกรณการแพทยในระยะเวลารายงาน

Rการคำานวณ:จำานวนชวโมงทงหมดทอปกรณการแพทยถกใชงาน/จำานวนชวโมงทงหมดททอปกรณการแพทยสามารถรองรบได)

ระยะเวลาเฉลยทผปวยในรอรบการรกษาในระยะเวลารายงาน

จำานวนการใหบรการ(ครง)

จำานวนการใหบรการ(ครง)

จำานวน(เตยง)

เลขทศนยม

เลขทศนยม

เลขทศนยม

จำานวน(ชวโมง)

156 157

ประเภทกจก�ร (Sector): ทพกอ�ศยและสงอำ�นวยคว�มสะดวกแกชมชน ประเภทกจก�ร (Sector): ทพกอ�ศยและสงอำ�นวยคว�มสะดวกแกชมชน

ชอตวชวด(Indicator Name)

ชอตวชวด(Indicator Name)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

นยาม (Definition) นยาม (Definition)

สดสวนบานราคายอมเยา

จำานวนของบานทไดรบการสนบสนนทางการเงน

มลคาของบานทไดรบบรการทางการเงน

จำานวนสงอำานวยความสะดวกในชมชนทไดรบการสนบสนนทางการเงน

มลคาสงอำานวยความสะดวกในชมชนทไดรบการสนบสนนทางการเงน

เนอทสงอำานวยความสะดวกในชมชนทไดรบการสนบสนนทางการเงน

มลคาโครงสรางพนฐานเพอการคาขายทไดรบการสนบสนนทางการเงน

การใชซำาพนทในอาคาร

จำานวนผพกอาศย

สดสวนบานทถอวาเปนบานราคายอมเยาตอบานทงหมดทกำาลงจะสรางในโครงการลงทนในระยะเวลารายงาน

จำานวนครอบครวของบานแตละหลงทคาดวาจะสรางจากการลงทนในระยะเวลารายงาน

มลคาของบานแตละหลงทคาดวาจะสรางหรอบำารงรกษาจากการลงทนในระยะเวลารายงาน

จำานวนสงอำานวยความสะดวกในชมชนทคาดวาจะสรางปรบปรงหรอซอจากการลงทนในระยะเวลารายงาน

มลคาสงอำานวยความสะดวกในชมชนทคาดวาจะสรางปรบปรงหรอซอจากการลงทนนในระยะเวลารายงาน

เนอทสงอำานวยความสะดวกในชมชนทคาดวาจะสรางหรอบำารงรกษาจากการลงทนในระยะเวลารายงาน

มลคาโครงสรางพนฐานเพอการคาขายทคาดวาจะสรางจากการลงทนในระยะเวลารายงาน

เนอทอาคารทคาดวาจะปรบปรงจากการลงทนททำาในระยะเวลารายงานซงคณสมบตเพยงพอทจะถอวาเปนการใชซำาอาคารอาคารนบแตเสรจสนการกอสรางครงแรกควรมอายไมตำากวา40ป

จำานวนผพกอาศยทคาดวาจะเขาพกในบานสำาหรบครอบครวเดยวหรอหลายครอบครวทมาจากการกอสรางการใหกการซอมแซมหรอการปรบปรงจากการลงทนในระยะเวลารายงาน

เลขทศนยม

จำานวน(หลง)

มลคา(บาท)

จำานวนสงอำานวยความสะดวก(ชน/แหง)

มลคา(บาท)

เนอท(ตารางเมตร)

มลคา(บาท)

เนอท(ตารางเมตร)

จำานวน(คน)

158 159

ประเภทกจก�ร (Sector): นำ� ประเภทกจก�ร (Sector): นำ�

ชอตวชวด(Indicator Name)

ชอตวชวด(Indicator Name)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

รปแบบการรายงาน (ReportingFormat)

นยาม (Definition) นยาม (Definition)

ศกยภาพการผลตนำา

นำาทไดรบการบำาบด

นำาทใชในกระบวนการผลตผลตภณฑ

การใชนำาของผลตภณฑทนำามาทดแทน

ปรมาณนำาทผลต

การประหยดนำา

ศกยภาพการผลตนำาตอหนวยตลอดวฏจกรชวตของผลตภณฑหมายเหต: ควรระบสมมตฐานทใช

นำาเสยทไดรบการบำาบดตอหนวยตลอดวฏจกรชวตของผลตภณฑหมายเหต: ควรระบสมมตฐานทใช

ปรมาณนำาเฉลยทใชตอหนวยตลอดวฏจกรชวตของผลตภณฑหมายเหต: ควรระบสมมตฐานทใช

Rปรมาณนำาเฉลยทใชตอหนวยตลอดวฏจกรชวตของผลตภณฑทนำามาทดแทนหมายเหตควรระบสมมตฐานทใชและคำาอธบายคณสมบตของผลตภณฑทนำามาทดแทน

Rการคำานวณนควรคำานวณการใชนำาตอหนวยตลอดวฏจกรชวตของผลตภณฑทนำามาทดแทนไมใชผลตภณฑทถกเปลยน

ปรมาณนำาทผลตในระยะเวลารายงานหมายเหต: ควรระบสมมตฐานทใช

Rปรมาณนำาทประหยดไดในระยะเวลารายงานอนเปนผลมาจากผลตภณฑหรอบรการขององคกร

Rผผลตผลตภณฑทปรบปรงประสทธภาพการใชนำาควรรายงาน:(จำานวนผลตภณฑทขายไดxปรมาณนำาทใชโดยผลตภณฑทถกทดแทน)–(จำานวนผลตภณฑทขายไดxปรมาณนำาทใชไปในกระบวนการผลตผลตภณฑนนๆ)

Rถาเปนบรการดานการประหยดนำาควรรายงาน:จำานวนลกคาxปรมาณนำาเฉลยทลกคาแตละรายประหยดไดหมายเหต: ควรระบสมมตฐานทใช

ปรมาณ(ลตร)

ปรมาณ(ลตร)

ปรมาณ(ลตร)

ปรมาณ(ลตร)

ปรมาณ(ลตร)

ปรมาณ(ลตร)

160 161

ภ�คผนวก 2

ตวอย�งก�รแสดงก�รร�ยง�นประเมนผลลพธท�งสงคม (Social Impact Assessment)ของกจก�รเพอสงคมในต�งประเทศ

< ตวอย�งท 1 d.light Design

< ตวอย�งท 2 BetterWorldBooks.com

< ตวอย�งท 3 Kiva.org

< ตวอย�งท 4 Proximity Design

< ตวอย�งท 5 TOMS Shoes

< ตวอย�งท 6 HCT Group

< ตวอย�งท 7 Food Connect Sydney

162 163

ประชากรบนโลกใบนราว1ใน3ดำารงชพโดยปราศจากไฟฟาใชแสงสวางจากตะเกยงนำามนกาดซงใหแสงสวางนอยมกลนเหมนมอนตรายและกอใหเกดอบตเหตไฟไหมเปนอนตรายตอสขภาพหรอถงแกชวต

d.lightDesignธรกจเพอสงคมจากสหรฐอเมรกาวางพนธกจวาจะทำาใหครวเรอนทไมมไฟฟาใชสามารถมคณภาพชวตเทาเทยมกบครวเรอนทมไฟฟาใชบรษทรเรมการทดแทนการใชตะเกยงนำามนกาดดวยผลตภณฑไฟฉายพลงงานแสงอาทตยทเปนพลงงานสะอาด ไฟฉายมความปลอดภยและ สวางจาปจจบนบรษทจำาหนายผลตภณฑผานตวแทนจำาหนายในกวา 45ประเทศทวโลกดไลทตง เปาหมายทจะทำาใหคน50ลานคนมความเปนอยทดขนดวยผลตภณฑนภายในปค.ศ.2015และเพมเปน100ลานคนภายในปค.ศ.2020

บนเวบไซตของบรษท ในสวน “Social Impact” รายงานตวเลขผลลพธทางสงคมของธรกจไว ดงตอไปน(จากhttp://www.dlightdesign.com/impact-dashboard/)

ตงแตกอตงจนถงวนท 31มนาคมค.ศ. 2013d.lightDesign ไดสรางผลลพธทางสงคมดง ตอไปน

< ทำาใหคนจำานวน15,151,430คนมความเปนอยทดขน(คนทไมเคยเขาถงไฟฟาไดใชผลตภณฑของบรษทไมตองใชตะเกยงนำามนกาดอกตอไป)

< ทำาใหเดกในวยเรยน3,787,858คนสามารถอานหนงสอไดดวยไฟฉายพลงแสงอาทตย(เดกๆอานหนงสอและทำาการบานไดตอนกลางคน)

< ทำาใหผใชประหยดคาใชจายดานพลงงานได 339,337,435 เหรยญสหรฐ (ประมาณ12,000ลานบาท)(ตดคาใชจายของคานำามนกาดเทยนถานไฟฉายหรออปกรณทำาความสวางเดม)

< ทำาใหเดกและผใหญไดใชเวลาทำางานหรอเรยนหนงสอเพมขน4,230,485,070ชวโมง(แตเดมการทำางานหรออานหนงสอเรยนเปนไปไดยากในความมดหรออปกรณแสงสวางแบบเดม)

< ชดเชยการปลอยกาซคารบอนไดออกไซต785,268ตน< สรางพลงงานปรมาณ11,747,490kWhจากแหลงพลงงานหมนเวยนการคำานวณผลลพธทางสงคมของd.lightDesignใชฐานจากจำานวนชนของผลตภณฑทขายใน

ประเทศกำาลงพฒนาเทานนโดยใชชดสมมตฐานทอนรกษนยม(conservativeassumptions)และอางองงานวจยจากองคกรทไดรบการยอมรบทสด อาท องคการสหประชาชาต และบรรษทเงนทนระหวางประเทศ (International FinanceCorporation) โดยd.lightDesignอธบายเพมเตมบนเวบไซตวา ตวเลขทงหมดอาจเปลยนแปลงไปเมอบรษทมขอมลทแมนยำามากขนสะทอนความพยายามของกจการในการปรบปรงความแมนยำาของตวชวดเหลานอยางตอเนอง

หมายเหต: ดไลทรายงานผลลพธทางสงคมโดยใชมาตรฐาน Global Impact Investing Rating System (GIIRS) และลงทะเบยนในการวดผล ตดตามผลกระทบโดยใชเกณฑ Impact Reporting and Investment Standards (IRIS) ซงจากคะแนนทไดในอนดบสงทำาใหบรษทไดรบการรบรองวาเปนบรษทแบบ B-Corporation (ยอวา B-Corp เปนตรารบรองและมาตรฐาน “บรษททรบผดชอบตอสงคม” ประเภทหนง อานรายละเอยดไดจากเวบไซต http://www.bcorporation.net/)

บรษทแสดงตวเลขผลลพธทางสงคมมาตงแตกอตงกจการในป 2007 และมการจดทำารายงานผลลพธทางสงคมประจำาป สงใหแกนกลงทนของบรษททกป

ตวอย�งท 1 d.light Design

164 165

ตวอย�งท 2 BetterWorldBooks.com

BetterWorldBooks (BWB) รานหนงสอมอสองออนไลนจากสหรฐอเมรกาBWBธรกจเพอ สงคมแหงนตองการวดความสำาเรจของตนเองดวยหลกไตรกำาไรสทธ (triple bottom line) กลาวคอ สรางประโยชนทงทางดานเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอมพนธกจของบรษทคอ เพมอตราการอานออกเขยนไดในระดบทองถนระดบชาตและระดบโลกผานการใหทนและใหหนงสอ

นอกจากน BWB เปนหนงในกลมบรษททรวมกอตงมาตรฐานและตรารบรองB-Corporation ทมงหวงทจะสรางคณคาใหผมสวนไดสวนเสยทงหมดไมใชเพยงเฉพาะผถอหน

รายไดของบรษทมาจากการขายหนงสอมอสองออนไลนโดยบรษทจะนำากำาไรสวนหนงไปสนบสนนองคกรไมแสวงหากำาไรทวโลกททำางานสนบสนนการอานออกเขยนได และทกครงทมการซอหนงสอ มอสองบรษทกจะบรจาคหนงสอสวนหนงผานองคกรไมแสวงหากำาไรทเปนพนธมตรไปทวโลกเชนกน

องคกรไมแสวงหากำาไรหลกทBWBทำางานดวยไดแกBooksforAfrica,TheNationalCenterforFamilyLiteracy’s,RoomtoReadและWorldfund

BWBแสดงตวเลขผลลพธทางสงคมจากการดำาเนนกจการไวในหนาแรกของเวบhttp://www.betterworldbooks.com/ดงน

(หมายเหต: ขอมล ณ วนท 3 มถนายน 2556 - ตวเลขม การเปลยนแปลงตลอดเวลาบนเวบไซต ตามปรมาณหนงสอทขายได ซงเชอมโยงกบยอดบรจาคเงนและหนงสอ)

< จำานวนหนงสอทบรจาคไปแลว9,454,760เลม< เงนสนบสนนทจดหาเพอสนบสนนการอานออกเขยนไดและหองสมด รวมทงสน

14,720,505.80เหรยญสหรฐ(ประมาณ442ลานบาท)< จำานวนหนงสอทนำามาใชซำาหรอหมนเวยน103,132,087เลมบรษทแจกแจงรายละเอยดเพมเตมในหนาOurImpact(http://www.betterworldbooks.com/

info.aspx?f=our_impact)ไวดงตอไปน

(หมายเหต: เลอกมานำาเสนอเฉพาะขอมลบางสวนบนเวบไซตเทานน)การใหทนดานการสงเสรมการเรยนรหนงสอแกองคกรไมแสวงหากำาไร

166 167

ทนสนบสนนทบรษทระดมไดจากกำาไร (ขอมลลาสดณวนท 1พฤษภาคม2013) :มากกวา14.5ลานเหรยญ(ประมาณ435ลานบาท)สหรฐเพอการอานออกเขยนไดเงนจำานวนนรวม

< 7.3ลานเหรยญสหรฐ(ประมาณ219ลานบาท)ใหกบองคกรไมแสวงหากำาไรททำางานดานการอานออกเขยนไดและการศกษากวา80แหง

< 7.2ลานเหรยญสหรฐ(ประมาณ216ลานบาท)ใหกบหองสมดทวประเทศ < สนบสนนเงนกวา 2.9 ลานเหรยญสหรฐ (ประมาณ87ลานบาท) ใหกบชมรมใน

มหาวทยาลยททำางานดานหนงสอ < จดสงหนงสอกวา7.6ลานเลมผานองคกรไมแสวงหากำาไร ไดแกBooks forAfrica,

theNationalCenterforFamilyLiteracyและFeedtheChildren

การลดการกำาจดหนงสอโดยวธฝงกลบBWBอธบายวา “ความมงมนของเราประการหนงในการสรางความยงยนดานสงแวดลอม

คอ เราไมเคยและจะไมโยนหนงสอเลมไหนทงไปหนงสอเลมไหนทเราสามารถหาบานใหมทใหมนไดเราถอวาเปนการหมนเวยน

เราไมทำา“การตลาดเขยวปลอม”ในการสอสารของเราแตเรามตวเลขยนยนนนคอเราไดทำาการ

กลบมาใชซำาหรอการหมนเวยนหนงสอทมนำาหนกรวมกนกวา 146ลานปอนด คดเปนจำานวนหนงสอมากกวา 100 ลานเลมและเราไดใชประโยชนจากหงโลหะไมใชแลวจากหองสมดทวสหรฐอเมรกา ถอเปนการใชซำำาโลหะหนกรวมกนกวา900,000ปอนด”

หมายเหต: ตวเลขตางๆ แสดงตงแตจดกอตงกจการ ป 2005

168 169

ตวอย�งท 3 Kiva.org

Kivaเปนองคกรไมแสวงหากำาไรในสหรฐอเมรกาพนธกจคอการเชอมโยงคนทงโลกมาใหยมเงนแกคนยากจนทไมสามารถเขาถงบรการของสถาบนทางการเงน เพอลดปญหาความยากจนKiva ใชประโยชนจากอนเทอรเนตและเครอขายสถาบนการเงนขนาดจว(Microfinance)ทวโลกซงเปนพนธมตรของKivaในการเชอมโยงเจาหนรายยอยและลกหนรายยอยเขาดวยกน

บนเวบKivaผประสงคจะเปนเจาหนสามารถปลอยกคราวละ 25 เหรยญสหรฐ (ประมาณ 750บาท) ใหกบผประกอบการรายยอยทใดกตามบนโลกทองคกรพนธมตรของKiva ไดคดเลอก ผประกอบการมา เพอสรางโอกาสใหพวกเขาไดเรมตนหรอขยบขยายธรกจขนาดยอม เมอกจการ ดำาเนนไปไดดแลว ลกหนกจะทยอยชำาระเงนคน เมอชำาระคนครบทงจำานวนแลว เจาหนรายยอยก สามารถเลอกผประกอบการรายตอไปทประสงคจะสนบสนน

Kivaไดรบการจดอนดบสงมาก(4ดาว)จากChaityNavigatorองคกรซงทำาหนาทตรวจสอบและจดอนดบองคกรไมแสวงหากำาไร การจดอนดบนประเมนจากผลงานดานการบรหารเงน ความ รบผดรบชอบและความโปรงใสขององคกร

เชนเดยวกบ BWB Kiva แสดงตวเลขผลลพธทางสงคมในหนาแรกของเวบไซตองคกร (http://www.kiva.org)ดงตอไปน

(หมายเหต: ขอมล ณ วนท 3 มถนายน 2556 - ตวเลขเปลยนแปลงตลอดเวลาบนเวบไซต ตามยอดสนเชอคงคางในแตละชวงเวลา)

< ในสปดาหนเจาหนรายยอยปลอยกรวมกน 1,254,050 เหรยญสหรฐ (ประมาณ 37.6 ลานบาท)

< ปลอยกเฉลยหนงครงทก14วนาท< มผซอการดของขวญ (การใหของขวญคดเปนมลคาเงนทใหเจาหนรายอนปลอยกได)

720ใบ< มเจาหนหนาใหม3,187คนในสปดาหน< อตราหนทไดรบชำาระคน99.01%(อตราสะสมถงปจจบน)< มเจาหนรายยอย15,912ทปลอยกในสปดาหน< มลกหน2,904รายทไดรบสนเชอในสปดาหน

170 171

นอกจากนKivaยงแสดงตวเลขผลลพธทางสงคมสำาคญๆไวในสวนStatisticsทhttp://www.kiva.org/about/statsและปรบปรงขอมลอยางสมำาเสมอขอมลบางสวนไดแก

จำานวนเงนทงหมดปลอยกผานKiva: 438,469,150เหรยญสหรฐ

(ประมาณ 13,154 ลานบาท)

จำานวนผใชเวบKiva: 1,428,089คน

จำานวนผใชเวบKivaทเปนเจาหนรายยอย: 940,215คน

จำานวนลกหนทไดรบสนเชอผานKiva: 1,053,284คน

จำานวนการกเงนผานKiva: 566,274ครง

จำานวนองคกรพนธมตรของKivaทประสานงานในทองถน: 194องคกร

จำานวนประเทศทจำานวนพนธมตรของKivaทำางานอย: 68ประเทศ

อตราการชำาระหน: 99.01%

เงนกทเจาหนหนงรายใหยมโดยเฉลย: 406.86เหรยญสหรฐ

(ประมาณ 12,200 บาท)

จำานวนการใหยมโดยเฉลยของเจาหนรายยอย: 9.58ครง

หมายเหต:ตวเลขตางๆแสดงตงแตกอตงกจการในป2004

172 173

ตวอย�งท 4 Proximity Design

ProximityDesignเปนกจการเพอสงคมไมแสวงหากำาไรจากประเทศพมาองคกรทำาการศกษาและสอสารอยางใกลชดกบกลมเปาหมายคอเกษตรกรยากจนในชนบท กอนทจะนำาความตองการ ของพวกเขามาออกแบบเปนผลตภณฑและบรการทจำาหนายในราคายอมเยา เพอชวยใหเกษตรกร ทำางานไดอยางมประสทธภาพมากขน เพมผลผลตสรางรายได และชวยสงเสรมจตวญญาณการเปน ผประกอบการ

ตงแตปค.ศ.2004เปนตนมาProximityDesignจำาหนายผลตภณฑและใหบรการดานอปกรณชลประทานสนเชอเพอการเพาะปลกไฟฟาพลงงานแสงอาทตยการใหคำาปรกษาดานเกษตรกรรมและการกอสรางสาธารณปโภคพนฐานในหมบาน

ProximityDesignมแผนกททำาวจยและศกษาผลลพธทางสงคมโดยเฉพาะแสดงขอมลผลลพธทางสงคมไวบนหนาเวบไซต ในสวน “Impact” (http://www.proximitydesigns.org/impact)ประกอบคำาบรรยายวา

“ผลลพธทางสงคม คอ ทกสงงานของเราเดนตอไปไดดวยการวดผลในแตละป ทมททำางานดานผลกระทบและวจยจะสมภาษณลกคาหลายพนคนเพอประเมนผลก

ระทบของเราทงทางตรงและทางออมอยางละเอยด พวกเขาใชเวลาหลายชวโมงคยกบลกคาเรองรายได จำานวนชวโมงทำางาน ลกษณะการใชจาย สขภาพของพวกเขา รวมไปถงความสข เกบขอมลจากการสมภาษณและโดยการสงเกต หลายครงไดขอมลโดยไมไดคาดคด เรองราวของลกคาทเราไดยนตลอดปชวยใหเรารวา เรากำาลงดำาเนนกจการไปในทศทางทถกตองหรอไม และมอะไรทเราจะทำาใหดขนได”

ผลลพธทางสงคมทเปนตวเลข

174 175

< การเตบโตของยอดขายในแตละปยอดขายของProximityDesign เพมขนทกปตงแต 2004 ในปปจจบนคอปงบประมาณ

2013บรษทคาดวาจะมยอดขายผลตภณฑชลประทาน31,000ชดและไฟฟาพลงงานแสงอาทตย25,000ชด

*ในปงบประมาณ 2009 พนทสามเหลยมปากแมนำาของพมาถกทำาลายอยางยอยยบดวย พายไซโคลนนารกส บรษทไดเนนความพยายามดานการชวยเหลอทางมนษยธรรมเพอชวยบรรเทาภยพบต

< ไฟฟาพลงงานแสงอาทตยจำาหนายหลอดไฟฟาพลงงานแสงอาทตย จำานวน 8,838ดวงตงแตวางตลาดผลตภณฑน

ในป2012ยหอเยนตากอนของบรษทไดรบความนยมอยางสง< รายไดตอครอบครวเพมขนครวเรอนในชนบทจำานวน102,418ครอบครวมรายไดเพมขน < สรางรายไดรวม276ลานเหรยญสหรฐ(ประมาณ8,280ลานบาท)ยอดขายผลตภณฑกวา 110,000ชนและการใหบรการแกลกคามากกวา 75,000คนชวยให

ประชากรทมรายไดตำากวาเสนความยากจน(povertyline)มรายไดเพมขนรวม276ลานเหรยญสหรฐ(ประมาณ8,280ลานบาท)ตงแตป2004เปนตนมา

< จำานวนประชากรทไดรบผลกระทบทางตรงตงแตป2004การขายผลตภณฑและบรการของProximityDesignไดชวยใหคนกวา486,500

คน เพมรายไดของครอบครวและยกระดบคณภาพชวตของพวกเขาตวเลขดงกลาวจะสงกวานหากนบรวมจำานวนคนในชนบททไดประโยชนในการเขาถงตลาด เขาถงโรงเรยนและเขาถงการดแลสขภาพ อนเปนผลจากการโครงการชวยกอสรางสาธารณปโภคพนฐานของบรษท

176 177

< การเพมผลผลตงานใหคำาปรกษาดานเกษตรกรรมของProximityDesignสนบสนนเทคนคการเกษตรแบบตนทน

ตำาซงไดรบการพสจนวาสามารถเพมผลผลตเฉลย 10-15 เปอรเซนต ทผานมามเกษตรกรกวา 35,000รายในพนทสามเหลยมปากแมนำาทผานการอบรมดวยเทคนคดงกลาว

< การปลอยสนเชอบรษทปลอยสนเชอเพอการเพาะปลกหรอเพอซออปกรณการเกษตรแกลกคาไปแลวมากกวา

101,000รายนบตงแตป2009สนเชอดงกลาวสามารถเพมรายไดโดยเฉลยประมาณ300เหรยญสหรฐตอครอบครว(ประมาณ12,000บาท)

< โครงการดานสาธารณปโภคพนฐานบรษทไดดำาเนนโครงการดานสาธารณปโภคพนฐาน546แหงครอบครวมากกวา60,000ครอบครว

มรายไดจากการทำางานในโครงการเหลานในพนทสามเหลยมปากแมนำาอรวดหรอพนทภาคกลางทแหงแลงตงแตป2010เปนตนมา

< โอกาสในการสรางรายไดในชวงฤดกาลทผานมามครอบครวกวา 34,000 รายทมรายไดจากการเขารวมในโครงการ

สาธารณปโภคพนฐานในพนทสามเหลยมปากแมนำาและพนทภาคกลางทแหงแลง รายไดทพวกเขาไดรบจะถกใชจายเปนคาอาหารเพอการบรโภคในทนท

< เอกสารงานวจยมหาวทยาลยฮารวารดและProximityDesignจดทำางานวจยทไดรบการตพมพจำานวน13ชน< การเขาถงประชากรในเขตชนบทดวยเครอขายในการเขาถงลกคาบรษทสามารถเขาถงประชากรในเขตชนบทไดถง80เปอรเซนต

ของประเทศโดยเขาถงหมบานกวา10,000แหงใน125เมอง9รฐ

178 179

ตวอย�งท 5 TOMS Shoes

TOMSShoes เปนกจการเพอสงคมแบบแสวงหากำาไรจากสหรฐอเมรกาทำาธรกจแบบ “ซอ 1 ให 1” โดยรองเทาทกคทลกคาซอจาก TOMSShoesบรษทจะบรจาคอกคหนงไปยง เดกดอยโอกาสในประเทศยากจน การทเดกๆ ไมสามารถหาซอรองเทาใส ทำาใหพวกเขาประสบ ความยากลำาบากเวลาสญจรในสภาพภมประเทศททรกนดารและเสยงอนตรายทจะตดเชอโรคทมากบดนอาทพยาธปากขอโรคเทาชางตวหมดและบาดทะยกและเมอพวกเขาเจบปวยจากโรคเหลานกไมมเงนในการรกษากอผลเสยตอสขภาพในระยะยาว

ทอมชสไดสงมอบรองเทาไปยงประเทศยากจนกวา60ประเทศทวโลกโดยเฉพาะในทวปอเมรกาใตและแอฟรกาโดยบรจาคผานองคกรการกศลทเปนพนธมตรของบรษทโดยแสดงผลลพธทางสงคมและอธบายขนตอนในการบรจาคหลกการและเหตผลไวในรายงานประจำาป“GivingReport”ซงสามารถดาวนโหลดไดจากเวบไซตhttp://www.toms.com/our-movement/l#how-toms-give-shoes

เวบไซตดงกลาวแจกแจงรายละเอยดดงน< ตงแตกอตงบรษทในป2006จนถงเดอนมถนายน2013TOMSShoesบรจาครองเทา

ไปแลวกวา10ลานค< บรจาครองเทาไปทวโลกมากกวา60ประเทศ< TOMSShoesขยายกจการโดยการจำาหนายแวนตาในรปแบบ“ซอ1ให1”เชนกน

โดยแวนตาทก1คทลกคาซอบรษทจะสนบสนนใหผมอาการทางสายตาทยากจน เชน โรคตอ 1คน ไดรบการรกษาโดยการผาตดหรอตดแวนตาตามแพทยสงโครงการนไดเรมทำาไปแลวใน13ประเทศ

180 181

ตวอย�งท 6 HCT Group

กลมกจการHCTเปนกจการเพอสงคมจากสหราชอาณาจกรดำาเนนกจการขนสงเปาหมายหลกของบรษทคอการใชการขนสง การเดนทางเปนวธแกไขปญหาใหกลมคนทถกเพกเฉยในสงคม เชน ผพการ ไดมงานทำามการศกษาหรอไปไหนมาไหนไดอยางสะดวก รายไดหลกของกจการมาจาก การเซนสญญากบองคกรตางๆเพอใหบรการดานการขนสงทมคณภาพสงกำาไรทไดจะนำากลบมาลงทนเพมเตมในกจการหรอโครงการของชมชน

กลมกจการHCT ใหบรการตอเนองมาเปนเวลา30ป และมบรการเพอสงคมหลายรปแบบปจจบนใหบรการทารถเมล11แหงในกรงลอนดอนยอรคไชรฮมเบอรไซดและเซาทเวสทโดยมรถใหบรการจำานวน360คนพนกงาน630คนและขนสงผโดยสารโดยรถเมลกวา13ลานเทยวตอป

HCTการรายงานผลลพธทางสงคมไวบนเวบไซตในสวน “Impact” (http://hctgroup.org/so-cial_impact) โดยจดทำารายงานผลลพธทางสงคมประจำาป รายงานฉบบลาสดคอป 2011-2012 ใชชอ“ChangingEnvironment,ChangingImpact”

ไดพาวเวลล (Dai Powell)ประธานคณะกรรมการบรหาร (ซอโอ) ของHCTGroup เขยน ในรายงานฉบบนวา “การวดผลลพธทางสงคมชวยใหเราตงคำาถามวา “จรงๆแลว เราทำาดไดมากขน หรอเปลา”รายงานฉบบนเปนการตอบคำาถามทดทสดทเราม”

ขอมลผลลพธทางสงคมจากรายงานดงกลาวสรปโดยสงเขปไดดงน

1. การจดหาทางเลอกและการเขาถงบรการขนสงHCTใหบรการการเดนทางทปลอดภยและสะดวกแกกลมคนทการโดยสารบรการขนสงสาธารณะ

เปนเรองยงยากสำาหรบพวกเขาเชนโครงการรถเมลชมชนสาย182เพอผพการและคนชราโครงการ”เพอนเดนทาง”ทชวยใหเดกพเศษมทกษะและความมนใจในการใชบรการขนสงสาธารณะโครงการใหกยมเงนเพอซอรถสกตเตอรสำาหรบผพการและเกาอรถเขนไฟฟาโครงการYourCarเพอชวยผพการเดนทางจากประตบานไปยงจดหมาย(doortodoor)และโครงการแทกซเพอผพการในเขตทหาแทกซไดยากในกรงลอนดอน

HCTสำารวจผใชบรการทงแบบรายกลมและรายบคคลเพอเกบขอมลผลลพธทางสงคมแสดงผลดงน

182 183

< บรษทใหบรการดานการเดนทางทงสน230,213เทยวในป2011/12< ความตองการทจะใชบรการเดนทางเพมสงมากอตราการเตบโตของจำานวนเทยวเดน

ทางเตบโตขน168%จากป2009< โครงการ“เพอนเดนทาง”ชวยใหเดกพเศษมทกษะและความมนใจในการใชบรการขนสง

สาธารณะดวยตวเองโครงการนใหการอบรมแกเยาวชนจำานวน150คนหลงจากเขารบการอบรมแลวพวกเขาสามารถเดนทางโดยลำาพงไดคณภาพชวตดขนและมโอกาสในชวตมากขน

< จากการสำารวจครงลาสดของโครงการYourCarพบวาผใชบรการจำานวน22%ไมเคยเดนทางออกนอกบานเลยกอนทจะเรมใชบรการน แสดงใหเหนวากลมผพการมความตองการบรการลกษณะนสงมาก

2. การสรางความสมพนธในกลมชมชน (Community Groups)HCTเชอวาการเดนทางเปนกลมสามารถสรางผลลพธทางสงคมได เนองจากสมาชกในชมชน

สามารถเดนทางไปพบปะหรอทำากจกรรมรวมกนกลมชมชนสวนมากทHCTใหบรการนนมทางเลอกทนอยมากหรอไมมเลยในการทจะเดนทางไปไหนมาไหนรวมกนโดยเฉพาะสมาชกทไมสะดวกในการเดนทางหรอเปนผพการเพอแกปญหานHCTจงใหบรการรถเมลขนาดเลกราคาถกชวยอำานวยความสะดวกแกผทมอปสรรคในการเดนทางใหกบกลมตางๆตงแตกลมเดกเลกวยตำากวา5ขวบไปถงชมรมผสงอายวย60ขนไปกลมศาสนากลมกฬากลมผพการและอนๆนอกจากนยงมบรการฝกอบรมพนกงานขบรถเมลขนาดเลก(low-costminibusdrivingtraining–MiDAS)เพออำานวยความสะดวกใหกลมเหลานสามารถขบรถเมลขนาดเลกไดเองหากตองการ

มเปาหมายทจะเตบโต10%ตอป

โครงการ 2009/10 2010/11 2011/12 อนาคต

3,007

34,926

2,300

34,468

33,423

108,124

10,056

38,450

4,280

27,172

82,754

163,240

18,634

36,501

2,204

28,857

144,017

230,213

YourCarการใหบรการเดนทางเพอผพการแบบdoortodoor

โครงการรถเมลชมชน

โครงการสนเชอรถสกตเตอรสำาหรบผพการและเกาอรถเขนไฟฟา

โครงการแทกซเพอผพการในเขตทแทกซหาไดยากในกรงลอนดอน

โครงการเพอผพการแบบdoortodoorแบบอนๆ

จำานวนเทยวทงหมดของการเดนทางทงหมดทมการใหบรการ

จำานวนเทยวเดนทางของผโดยสาร

184 185

*คำานวณจากการเดนทางเปนกลมโดยใชรถทมผโดยสารจำานวน8คนตอคนแทนทจะแยกเดนทางไปแตละคนตอคนนบเปน8เทยวเมอพจารณาจากรถยนตทโดยเฉลยมผโดยสาร2คนตอคนใน1เทยวทำาใหประหยดการเดนทางไปได6เทยวหรอ3เทยวไปกลบตอครงของการเดนทาง

< HCTใหบรการการเดนทางแกกลมชมชนในป2011/12รวม66,616เทยว< จำานวนเทยวการเดนทางทงหมดทHCTใหบรการแกกลมชมชนลดลง29%< กลมชมชน57%จากทงหมดหยดใชบรการหรอไมสามารถมารวมกจกรรมในลอนดอน

เพอตดตอกบสมาชกทขาดการตดตอกนได< การเดนทางทใหบรการเฉพาะแกกลมผทมอปสรรคในการเดนทางเพมขน16%HCTอธบายสาเหตทตวเลขเทยวการเดนทางลดลง29%วาลกคาในหลายกลมชมชนถกตดงบ

ประมาณหรอเงนสนบสนนเพราะผใหทนหรอหนวยงานรฐทรบผดชอบกลมชมชนเองถกตดงบประมาณซงHCTวางแผนรบมอวาปถดไปจะใหบรการทนาดงดดมากขนและอำานวยความสะดวกมากกวาเดมแกปญหาเดมของรถทใหบรการสรางระบบการจองทงายดายกวาเดมและตงราคาทเหมาะสมสำาหรบลกคาแตละกลม

3. การพฒนาชมชนHCTมศนยฝกอบรมในเมองแฮคนยและลดส เพอฝกพนกงานใหมความพรอมกอนไดรบการ

จางงานและมทกษะสำาหรบชมชนทกจการทำางานดวยโดยเนนฝกอบรมผทไมมงานทำาหรอผทถกจดอยในกลมไมมกจกรรมทางเศรษฐกจ(economicallyinactive)ใหมทกษะและความมนใจทจะไดรบการจางงานในระยะยาวผานหลกสตรเชนการชวยเหลอผโดยสารพนกงานขบรถเมลขนาดเลกการบรการลกคา การฝกขบรถในลกษณะตางๆ การพฒนาตนเองการตดเยบเสอผา การฝกเปนผชวยสอนในโรงเรยนและหลกสตรอนๆ

มเปาหมายทจะเตบโต10%ตอป

เปาหมายคอการลดปรมาณเทยวการเดนทางทไมเกดขนใหได

167,000เทยวภายในป2015

โครงการ 2009/10 2010/11 2011/12 อนาคต

98,952

799

36,972

93,696

374

35,136

66,616

569

24,981

จำานวนเทยวของการเดนทางทงหมดทมการใหบรการแกกลมชมชน

จำานวนผผานการฝกอบรมพนกงานขบรถเมลขนาดเลก

ปรมาณเทยวการเดนทางทไมเกดขนเพราะสมาชกในกลมชมชนมาเดนทางรวมกนแลว*

จำานวนเทยวเดนทางของผโดยสาร

186 187

HCTอธบายสาเหตทตวเลขลดลงวา เปนเพราะไดรบเงนสนบสนนโครงการนอยลงและม การปรบหลกสตรจงตองลดจำานวนผเขาอบรมลงชวคราว

4. การลดผลกระทบดานสงแวดลอมHCTดำาเนนโครงการดานสงแวดลอมตงแตป2009/10เพอลดผลกระทบเชงลบตอสงแวดลอม

ซงหลกๆ เกดจากการวงของรถเมล 360คนในทารถ11แหง โดยบรษททำาการวดรอยเทาคารบอน (carbonfootprint)วามการปลอยกาซคารบอนไดออกไซดเทาไรตอการขบรถทก1กโลเมตรหรอตอการเดนทาง1เทยวและมเปาหมายทจะขอ“ตราสเขยว”(GreenMark)ซงเปนตรารบรองดานสงแวดลอมจากหนวยงานภายนอกและวางแผนทจะไดรบมาตรฐาน ISO14001:2004 สำาหรบระบบการจดการ สงแวดลอม

เพอลดปรมาณการใชรถHCTใหบรการแกกลมชมชนดวยรถเมลขนาดเลกเพอกระตนใหคนเดนทางรวมกนหรอหาวธลดจำานวนเทยวการเดนทางรวมถงเลอกพาหนะรนทใชเชอเพลงอยางมประสทธภาพใชนำามนทมกำามะถนตำาบำารงรกษารถเมลอยางสมำาเสมอเพอเพมประสทธภาพในการใชนำามน และรกษาสถตทรถเมลแตละคนขององคกรมอายในการใชงานตำากวาคาเฉลยในอตสาหกรรม

มเปาหมายทจะเตบโต10%ตอป

มเปาหมายทจะเตบโต10%ตอป

มเปาหมายทจะเตบโต10%ตอป

ตวชวด 2009/10 2010/11 2011/12 อนาคต

374

117

77

392

74

60

99

76

81

จำานวนผตกงานทไดรบการฝกอบรม(gainedqualifications)

จำานวนผตกงานทมงานทำาหลงผานการอบรม

จำานวนผทไดรบการจางงานทผานคณสมบต

จำานวนคน

188 189

อายการใชงานโดยเฉลยของรถเมลไมเกน7ป

ตวชวด 2010/11 2010/112 อนาคต

3.9

0.961

0.623

7,674.6

6.0

0.944

0.618

7,584.3

อายการใชงานเฉลยของรถเมล(ป)

ปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดทปลอยออกมาตอกโลเมตร(กโลกรม)

ปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดทปลอยออกมาการเดนทางตอเทยว(กโลกรม)

รอยเทาคารบอน (ปรมาณกาซคารบอนไดออกไซดหนวยเปนตน)

นอกจากจะวดและรายงานผลกระทบใน4ดานขางตนHCTยงเกบขอมลผลลพธทางสงคมดานอนๆดวยเชนการจางงานผดอยโอกาสสถตดานความปลอดภยตางๆเชนจำานวนอบตเหตตอปรายไดทHCTสรางแกคคาและอนๆ รวมถงรายไดตอปและสดสวนของกำาไรทนำากลบมาลงทนในกจการแตละปตวอยางดงน

ตงเปาจะทำารายได£45ลาน(2,250ลานบาท)ในป2015

ในป2015กจการตองการนำากำาไรกลบไปลงทนรวม£2.5ลาน(ประมาณ125ลานบาท)

เปาหมายคอการนำากำาไรกลบไปลงทน30%

รายการ 2010/11 2010/12 อนาคต

£28.1m(ประมาณ1,405ลานบาท)

£0.3m(ประมาณ15ลานบาท)

37%

£28.6m(ประมาณ1,430ลานบาท)

£0.2m(ประมาณ10ลานบาท)

38%

รายไดรวม

การลงทนทางสงคม–สดสวนกำาไรทถกนำากลบไปลงทนเพอชมชน

การลงทนทางสงคม–สดสวนกำาไรทถกนำากลบไปลงทนเพอชมชนคดเปน%จากกำาไรของปกอน

190 191

ตวอย�งท 7 Food Connect Sydney

FoodConnect เปนกจการเพอสงคมจากประเทศออสเตรเลย ใหบรการพชผกออรแกนกส แกชมชนในเมองซดนย พชผกเหลานถกสงตรงมาจากผผลตและเกษตรกรทองถน เปาหมายของ FoodConnect คอ การเปนผนำาในการผลตอาหารออรแกนกสอยางมจรยธรมทสามารถสงตรงถง ทกครอบครวในซดนย

FoodConnect ซดนยใชแบบจำาลองธรกจของ FoodConnect จากเมองบรสเบนทประสบ ความสำาเรจมากวา6ปคอลกคาสมาชกสมครรบผกและผลไมออแกนกสจากเกษตรกรทองถนทกเดอนตงแต 1-12 เดอน FoodConnect จะขนสงผกและผลไมเหลานนมายงโกดงเกบกอนทจะใสกลอง ขนสงไปยงสภาชมชนตางๆทลกคาสมาชกจะเดนทางมารบกลองผกผลไมไปเองบรษทประเมนวา 36%ของรายไดจากราคาขายจะกลบถงมอเกษตรกรผผลต

ในป 2011FoodConnect ซดนย ไดจดทำารายงานการวางแผนผลตอบแทนทางสงคมจาก การลงทน (SocialReturn on Investment: SROI) โดยนำาขอมลของเงนทตองใชลงทนในป 2010 และคาดการณ(forecast)ผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน(SocialReturnonInvestment:SROI)ทจะเกดในอก5ปขางหนา

บรษทระบวาไดจดทำารายงานนขนเพอทำาความเขาใจถงคณคาและผลลพธทางสงคมของกจการตอผมสวนไดสวนเสยผลจากการวเคราะหนจะถกนำามาใชเพอแสดงตอนกลงทนในปจจบนและอนาคตและใชประกอบการวางแผนการประเมนSROIในอนาคต

ในการจดทำารายงานSROIนFoodConnectทำางานรวมกบSocialVenturesAustralia(SVA)บรษทผเชยวชาญดานการผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนของประเทศออสเตรเลย

ผมสวนไดสวนเสยทนำามารวมในการทำารายงานSROIคอ

1. เกษตรกร - ไดประโยชนจากการลดความยาวของหวงโซคณคา (valuechain)กลาวคอการขายพชผลของเกษตรกรโดยตรงใหแกสมาชกทซออาหารเหลานอยางตอเนองเปนการตดขนตอนพอคาคนกลาง เกษตรกรมรายไดเพมขนมความมนใจและภมใจในอาชพมากขนและสงเสรมความ เปนนำาหนงใจเดยวกนในชมชน

2. สมาชก (ผซอ) - ไดประโยชนจากการไดรบอาหารทมความหลากหลาย มประโยชน ตอสขภาพไดรบตามฤดกาลมคณคาทางโภชนาการสงและไดสนบสนนเกษตรกรทองถน

3. สภาชมชน (องคกรปกครองสวนทองถน - ไดประโยชนจากการทคนในชมชนม ความสามคคกลมเกลยวกนมากขนและการสนบสนนเกษตรกรทองถน

4. มลนธFoodConnectแหงชาต-มรายไดเพมขนจากการทำากจการชวยบรรลเปาหมายขององคกรทจะสรางระบบอาหารทยงยน

5. หนวยงานกลางของรฐทใหการสนบสนน–ไดประโยชนจากเงนออมสวสดการทเพมขนและภาษเงนได

192 193

ผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน (SROI)

$517,994

$567,708

$212,343

ผมสวนไดสวนเสย ผลลพธจรงทเกดจากFood Connect

มลคาทางสงคมทคาดวาจะสราง

(2010-2014)

มลคาทางสงคมตอกลมผม

สวนไดสวนเสย

เกษตรกร

สมาชก

สภาชมชน

รายไดทเพมขนจากผกและผลไมความมนใจความภมใจในอาชพความเปนชมชนเพมขน

การเขาถงอาหารออรแกนกสคณภาพสงเพมขนความสามารถในการสนบสนนเกษตรกรมากขนการบรโภคอาหารทดตอสขภาพมากขน

ความสามคคในชมชนเพมขนความสามารถในการสนบสนนเกษตรกรมากขนความสะดวกสบายมากขนในการรบผลตภณฑทจดสงถงหนาประตบานการบรโภคอาหารทดตอสขภาพมากขน

$504,282$13,662

$2,795

$183,373

$381,540

$26,471$20,481

$154,440

$10,951หมายเหต 1 เหรยญออสเตรเลยมคาประมาณ 30 บาท

$117,143

$226,952

ผมสวนไดสวนเสย ผลลพธจรงทเกดจากFood Connect

มลคาทางสงคมทคาดวาจะสราง

(2010-2014)

มลคาทางสงคมตอกลมผม

สวนไดสวนเสย

รายไดเพมขนของมลนธ

เงนออมสวสดการเพมขนภาษเงนไดทรฐจดเกบไดมากขน

มลคาปจจบน(presentvalue)ทงหมดเงนลงทนทงหมด

ผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนตอ 1$

$117,143

$176,308$50,643

$1,472,791

$185,000

7.96

มลนธFoodConnectแหงชาต

หนวยงานกลางของรฐทใหการสนบสนน

194 195

เงนลงทนทงหมด$185,000 (ประมาณ5.5ลา2นบาท) ในปงบประมาณ2010คาดวาจะ สรางมลคาปจจบน(presentvalue)ของผลลพธทางสงคมทงหมด$1,472,791(ประมาณ44ลานบาท)คดเปนอตราสวนผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน7.96ตอ1

เงนลงทนทใชในการประมาณการนคอทนเรมตนในการดำาเนนกจการวเคราะหบนสมมตฐานวาFoodConnetจะไมตองใชเงนลงทนเพมเตมคำานวณผลตอบแทนทเกดจากกจการในระยะเวลา5ประหวางป2010-2014ซงจากการคาดการณ80%ของผลตอบแทนนจะเกดขนในชวง3ปสดทายแตกมความเปนไปไดวาการลงทนนจะใหผลตอบแทนทางสงคมอยางตอเนองตลอดไป(หรอตอไปอกหลายป)เนองจากใชแบบจำาลองธรกจทมความยงยนไมจำาเปนตองใชเงนลงทนเพมเตมถาหากธรกจสามารถรกษาจำานวนสมาชกท750คนตอปไดนบตงแตป2012เปนตนไป

ขอมลพนฐานทนำามาวเคราะหนมาจากการพดคยกบผมสวนไดสวนเสยทงทางโทรศพทและ การพดคยตวตอตว และขอมลทเกบมาตลอดการดำาเนนธรกจในปแรก ขอมลอางองจาก Food Connectบรสเบนและการหาขอมลทตยภมประเดนสำาคญทไดจาก“การวเคราะหคาความออนไหว”(sensitivitiy analysis) คอถงแมวาบรษทจะลดชวงเวลาประมาณการ (forecast) จาก5ปใหเหลอ 3ปกตามผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทนกยงเปนตวเลขทสงอยด

อยางไรกตามมประเดนทควรพจารณาเพอการวเคราะหและคาดการณSROIดงน

< เกษตรกรสมาชก และสภาชมชน ในการวเคราะหนเพมจำานวนขนอยางตอเนอง ตามสมมตฐานการเตบโตของธรกจสดสวนของผลตอบแทนทางสงคมจากการลงทน7.96ตอ1เหรยญอาจเพมขนเปน9.67ตอ1ไดหากFoodConnectสามารถทำางานกบเกษตรกรสมาชกและสภาชมชนจำานวนมากกวาน

< FoodConnectกำาลงปรบเปลยนโครงสรางองคกรตามกฎหมายจากจดเรมตนทเปนกจการแสวงหากำาไรคอยๆปรบเปลยนไปเปนรปแบบกจการไมแสวงหากำาไรซงหมายความวาอาจเพมการจางงานกลมผดอยโอกาสเพมผลตอบแทนทางสงคมไดอกในอนาคต

สามารถดาวนโหลดรายงานฉบบเตมไดจากเวบไซตSROINetwork:http://www.thesroinetwork.org/case-studies-not-assured/doc_details/123-food-connect-sydney-forecast-sroi-report

รายงานฉบบเตมระบรายละเอยดของทฤษฎการเปลยนแปลงหวงโซคณคา สมมตฐานในการคำานวณSROIและคาแทนทางการเงน(Proxy)ตางๆ

196 197

198 199