seminarski rad - graficka priprema

UNIVERZITET ZA POSLOVNI INENJERING I MENADMENT

BANJA LUKA

TEHNIKI FAKULTET

STUDIJSKI PROGRAM ZA GRAFIKI INENJERING I DIZAJN

SEMINARSKI RAD

Grafika priprema u flekso tampi

Predmet: Tehnoloke osnove proizvodnje

Mentor: Ime studenta i broj indeksa:

Prof doc. dr Radenko urica Boris Stankovi GD-1-004/12

Banja Luka, oktobar, 2013. godine

GRAFIKA PRIPREMA U FLEKSO TAMPI 2013

2 | S t r a n a

SADRAJ

UVOD.........................................................................................................................................3

1. OSNOVNE INFORMACIJE O PREDUZEU......................................................................5

2. ETIKETA I DIZAJN..............................................................................................................6

3. PRIPREMA ZA TAMPU.....................................................................................................7

3.1 TRAP ILI PREPUST BOJA...........................................................................................13

4. ZAKLJUAK.......................................................................................................................14

5. LITERATURA......................................................................................................................15


3 | S t r a n a

UVOD

Vrsta tampe za koju je pripreman dizajn etikete je flekso tampa. Flekso tampa spada u kategoriju visoke tampe to znai da su tampajui elementi na tamparskoj formi izdignuti, a netampajui udubljeni. Sa izdignutih tampajuih elemenata se otisak direktno prenosi na materijal za tampu. Kao i kod ostalih tehnika tampe kvalitet otiska zavisi od tamparske forme i od materijala za tampu. U zavisnosti od materijala na koji emo vriti

otiskivanje koriste se razliite boje (na bazi alkohola, vode ili

UV boje) te razliite tvrdoe i debljine tamparske forme. U flekso tampi gornja rasterska granica je 150 lpi (60 lcm).

U zavisnosti od

materijala na koji se tampa (PVC, PP, Al folija, papir,

dakovi, kese) koristi se razliita debljina tamparske forme koja varira od 0,76 do 6,35mm. Finija i kvalitetnija tampa kod npr. tampe etiketa zahteva tanje ploe dok se kod tampe na grube materijale tipa dakovi i kartonske kutije koriste deblje ploe. Kada govorimo o tamparskoj formi, odnosno flekso ploama, tu se prvenstveno misli na vieslojne fotopolimerne ploe (najee ete uti naziv klie) koje su danas najrasprostranjenije, a iji lider je kompanija XSYS (nastala udruivanjem BASF-a i ANI Inks) sa paletom proizvoda Nyloflex. Ove ploe se sastoje iz elastomernih veziva, nezasienih monomera i UV fotoinicijatora.

Izrada tamparske forme se vri na tri naina: a) u specijalnim ureajima gde se fotopolimerna ploa preko filma osvetljava UV

lampama, ispira i nakon toga sui - tzv.

b) sleeve, tehnologija gde se ploa direktno izrauje na cilindrinom telu

(polimerizacija se vri direktno na cilindru van maine, a gotov cilindar se stavlja na

mainu za tampu).

b) computer to flexo plate, gde se fotopolimerna ploa direktno gravira bez prisustva

filma.

Opisau ukratko samo ovaj prvi postupak jer je on jo uvek najzastupljeniji prilikom izrade flekso tamparske forme. Fotopolimerna ploa se u maini za izradu ploa prvo uz pomo UV lampi predosvetljava ime se definie osnova (baza) kliea, zatim se uz pomo negativa filma (note*) vri glavno osvetljavanje prilikom kojeg se definie visina reljefa. Nakon toga se radi ispiranje prilikom koga se neosvetljeni delovi ploe ispiraju i zatim ide suenje. Posle suenja se vri


4 | S t r a n a

dosvetljvanje gde tamparska forma dobija konanu vrstinu. Ovaj postupak se odnosi na izradu ploa sa BASF opremom, nyloflex ploama i Nylosolv rastvorom, koji je

b

l

a

g

o

r

e

e

n

o

o

trov. Vreme izrade ovakve ploe zavisi naravno od same debljine i vrste, ali recimo da se kree tu oko 3 sata, pod pretpostavkom da imate spremne negative. isto radi poreenja u da navedem da recimo izrada ploa na vodenoj bazi kao to je npr. Toreflex traje oko 45min., a ujedno su i dosta manje tetnije po zdravlje operatera. Kao to sam napisao na poetku flekso tampa je direktna tampa te se otisak vri direktno sa tamparske forme na materijal.


5 | S t r a n a

1. OSNOVNE INFORMACIJE O PREDUZEU

U okviru obavljanja prve strune prakse, na odsjeku za grafiki inenjering i dizajn, uradio sam izvjetaj uz pomo saznanja koje sam stekao obavljajui svoj redovni posao u firmi u kojoj sam i zaposlen, a koja nosi naziv Borton d.o.o.

Borton d.o.o. osnovan je 1993. godine sa sjeditem u Banja Luci. Od samog osnivanja osnovna djelatnost firme je servisiranje i prodaja biroopreme kao i opskrba sa potronim i rezervnim dijelovima. U sklopu firme posluje i fotokopirnica koja 1998. godine dobija i

ogranak utampavanja samoljepljivih etiketa kako u listovima tako i u rolni.

Od 2000-te godine osniva se i odjeljenje za proizvodnju samoljepljivih etiketa u rolni

sa mogunou tampanja u vie boja. Danas Borton d.o.o. raspolae sa tri maine za flexo tampu sa kojima nastoji podmiriti prvenstveno zahtijeve BiH trita kao i susjednih zemalja.

Borton d.o.o. je specijalizovan za proizvodnju etiketa u rolni koja u svom

proizvodnom programu ima zastupljen iroki spektar najraznovrsnijih etiketa iroke namjene. Firma proizvodi samoljepljive etikete i kartonske etikete za termo printere, vage, razliite

uvozno-izvozne deklaracije, bar kodove,

kao i bilo kakav proizvod za mesnu,

vinarsku i prehrambenu industriju,

farmaceutsku, hemijsku industriju i sl.

Bez obzira na sloenost etikete, kao i nivo automatizacije koji je na

raspolaganju u procesu pakovanja,

tamparija je spremna odgovoriti na sve zahtjeve za etiketama. Pored etiketa svim

svojim klijentima firma stavlja na

raspolaganje i ostale pratee ureaje i potrone materijale za pakovanje

proizvoda i ambalae.


6 | S t r a n a

2. ETIKETA I DIZAJN

Dizajn ambalae jedan je od kljunih faktora prodaje svakog proizvoda. Da bi ambalaa bila kvalitetna potrebno je da bude funkcionalna (vrsta i od primjerenog materijala- da titi proizvod i bude jednostavna za upotrebu). Takoer je nuno da ambalaa bude likovno dobro opremljena kako bi se bolje isticala na polici i time

utjecala na bolju prodaju proizvoda. Dizajn

etikete je posljednjih desetak godina doivio ekspanziju kako u svijetu tako i kod nas.

Izrastao je u posebnu i vrlo bitnu granu

dizajn ponude. ta vrijedi to je proizvod kvalitetan i prestian ako na kraju ne zavri u rukama kupca. Etiketa i ambalaa definie prvi utisak potencijalnog kupca i ona je presudna da se napravi prvi korak ka tom proizvodu. Cilj

etikete je to bolja primjeenost na polici i atraktivnost. injenica je da se ovijek prijatnije osjea kada kupi ili posjeduje neto lijepo.

injenica je i da kupac stvari bira po liniji "svia mi se" - "ne svia mi se". Bez obzira da li proizvod spada u

kategoriju neophodnog ili

zabave i luksuza, bolje se

prodaje ako bolje izgleda.

Nekada su kvalitetniji

proizvodi imali vee budete, pa samim tim i bolje

pakovanje. Danas to i nije tako

nedostino, pa kvalitet pakovanja i kvalitet proizvoda

vie ne idu ekvivalentno. Danas je mogue za veoma malo novca obezbjediti za svoj

proizvod fantastian dizajn ambalae i na efektan i atraktivan nain se

prezentovati.

Etiketa predstavlja osnovnu informaciju mnogih proizvoda. Veina proizvoda iz prehrambene industrije naprimjer se ne mogu zamisliti bez etikete. Stoga dizajn etiketa igra

vanu ulogu u brendiranju proizvoda. Etiketa je lina karta proizvoda. Dizajn etikete mora pratiti karakteristike proizvoda. Uloga dizajnera u dizajniranju etiketa je da tano prenese duh


7 | S t r a n a

proizvoda na etiketu. Vrlo sofisticirano i paljivo se mora pristupiti dizajniranju jer kao to rekosmo dizajn odraava linost, dizajn predstavlja sutinu onoga to se dizajnira.

3. PRIPREMA ZA TAMPU

Da bi se neka grafika forma otisnula na maini, potrebno je da od faze dizajna, pa do same tampe, proe kroz jednu takozvanu meufazu, tj. prepress ili pripremu za tampu. tamparija Borton posjeduje posebno odjeljenje vezano za ovu vrstu poslova, koje se nalazi u odvojenoj kancelariji izolovanoj od buke tamparskih maina. U poslednjih petnaestak godina svjedoci smo ekspanzije pripreme za tampu u DTP (desktop publishing) okruenju, tj. kompjuterski generisanih procesa u pripremi. Za razliku od ere reprografije, fotosloga, runo ubuavanih slika i doterivanja fotografija na skeneru, DTP era pruila je ovjeanstvu daleko vei komfor u radu, automatizaciju procesa, i, na kraju, mogunost svakom ko posjeduje odgovarajuu opremu. Stono izdavatvo (kako je to prevedeno kod nas), pruilo je ansu pojedincu sa PC raunarom i laserskim tampaem da priprema dokumente koji e biti odtampani u bilo kojoj tehnici tampe. Softverska industrija potrudila se da isprati cijelu evoluciju, tako da danas na tritu postoji itava gomila softverskih alata koji pokrivaju bukvalno svaki korak konvencionalne pripreme za tampu. Naravno, kako to obino ide, uz kompjuterizaciju itavog procesa dolo je i do pojednostavljenja pojedinih rjeenja u pripremi (koja se odnose na detalje koji su u pojedinim programima prenebregnuti na utrb funkcionalnosti), ali veoma veliki izbor softvera omoguuje rjeenje za bukvalno svaki problem na koji bi tradicionalni grafiari ukazali. Ova tema e se nadalje baviti osnovnim postulatima i metodama u kompjuterskoj pripremi za tampu koji se primjenjuju na prepress odjelu..

Da bismo pripremili dokument za tampu pomou nekog softvera, moramo znati odgovarajue principe koji se tiu pre svega kolornih modela koji se koriste u tampi. Za razliku od RGB (red, green, blue) prikaza koji koriste raunarski monitor i televizor, u konvencionalnoj tampi se koristi CMYK model

(cijan, magenta, uta i crna). To u praksi znai da se kolor slika (odnosno

tampana emulacija realne scene) dobija

kombinacijom etiri osnovne tamparske boje. Svaki poetnik koji ima Adobe Photoshop to moe provjeriti uitavanjem bilo koje slike u CMYK

modu, preko palete

Channels. Sutina je u


8 | S t r a n a

tome da se (plastino objanjeno) na svaki kanal nanosi odgovarajua procesna boja, i mjeanjem tih boja na papiru dobija se kolorna slika. RGB i CMYK modele moemo uporediti na sljedei nain: u RGB-u, bijela boja se dobija zadavanjem maksimalnih vrednosti crvene, zelene i plave boje (255, 255, 255); minimalne vrijednosti (0, 0, 0) daju crnu. U

CMYK modelu je obrnuto: bijelu boju moemo uporediti sa bojom praznog papira. Zadavanjem sve veih i veih vrijednosti boja dobijamo tamnije nijanse. Teoretski, za dobijanje crne boje bilo bi dovoljno zadati 100% cijana, 100% magente i 100% ute boje, ali uslijed nesavrenosti medija na kome se tampa (uglavnom samoljepljivog papira) i boja koje se koriste, dodaje se i crna (K - oznaka potie iz dva razloga: prvi je izbegavanje konfuzije sa B iz RGB modela, a drugi je key color, odnosno kljuna boja - to e biti razmatrano malo kasnije). Glavna uloga crne boje je da naglasi otrinu i dubinu slike u punom koloru.

Slijedea stvar koju je vano razmotriti je kako se u tampi dobijaju fini prelazi boja koje vidimo na etiketama na proizvodu. Ovde se susreemo sa pojmom grayscale, odnosno skala sivog. Svako ko je imao informatiku u srednjoj koli sjea se binarnih vrijednosti 0 i 1 (ima struje/nema struje). Slika koja se sastoji iz 2 nijanse (apsolutno bijela i apsolutno crna,

recimo da je u pitanju tehniki crte) ima dubinu 1 bit po pikselu (pixel - skraenica od picture element, najmanji detalj slike na kompjuterskom monitoru i televizoru). Analogiju sa

maloprije pomenutim ima struje/nema struje moemo postaviti po principu ima boje/nema boje. Kada bismo u Photoshopu otvorili klasinu crno-bijelu fotografiju, primjetili bi da tu nema samo piksela crne i bele boje, nego i sivih. U pitanju je grayscale slika, koja moe imati 256 varijacija sive boje (0-255), a poto se 256 eksponencijalno predstavlja kao 2^8, kaemo da grayscale slika ima 8 bita po pikselu. Problem kod reprodukcije crno-bijele fotografije u

konvencionalnoj tampi (osim digitalne, koja funkcionie na principu inkjet tampaa) se sastoji u tome to je nemogue ostvariti kontinuirani ton sive boje. On se prikazuje kombinacijom crne i bijele boje, odnosno otiskivanjem pravilnih redova crnih taaka

razliitog rastojanja i veliine na bijelom papiru, to vara ljudsko oko da vidi sivu boju.

Takva tehnika se naziva

raster ili poluton, poto se take utampavaju u pravougaonim nizovima.

Za potrebe reprodukcije

slike u etvorobojnoj CMYK varijanti,

potrebno je zadati

odreenu gustinu nizova taaka (u zavisnosti od vrste tampe odnosno vrste i kvaliteta medija na

kome se tampa) koja se definie kao linijatura rastera (screen frequency, halftone screen), i mjeri se u broju linija taaka po linearnoj jedinici mere (uobiajeno lines per inch ili lines per cm). Postoji i alternativni nain tampanja rastera, koji je u ekspanziji posljednjih desetak godina, a to je FM (frequency modulation) raster, kod koga take nisu rasporeene u pravilnim linijama,


9 | S t r a n a

nego nasumino razabacane, to daje vjerniju reprodukciju boja u tampi, ali i poveava mogunost zapuavanja rastera (zbog specifinih upijajuih svojstava papira, taka se pri otisku iri za odreenu vrijednost koja se naziva prirast take - dot gain, tako da treba biti oprezan pri nanoenju boje u tamparskoj maini. Prirast take se moe kompenzovati u pripremi za tampu, to e takoe kasnije biti razmatrano).

Prilikom pripreme za tampu dokumenta u boji, moramo voditi rauna o uglovima rastera. Poto smo ve napomenuli da se take nanose u pravilnim

nizovima, treba rei i da ugao pd kojim se prostiru te

linije nije isti za svaku boju.

Taj princip spreava ruan efekat koji se naziva moire,

a manifestuje se pravilnim

arama koje se pojavljuju na mjestima gdje se linije

rastera nepravilno

preklapaju. Zbog toga linije

rastera moraju biti nanesene

pod uglovima koji se

razlikuju meusobno za bar 30 stepeni. Standard koji je

usvojen za etvorobojnu flexo CMYK tampu je cijan 7.5, magenta 67.5, uta 82.5 i crna 37.5. Kao to ete vjerovatno primjetiti, u sluaju ute boje odstupa se od pravila, zato to je ona najslabija boja u smislu intenziteta. U prethodnom dijelu pomenuli smo naziv za crnu

boju - kljuna boja (key color), i to je razlog zato se ona nanosi pod uglom od 37.5 - taj ugao je nauno potvren kao najpogodniji ljudskom oku za posmatranje. U sluajevima kada je dokument predvien za tampu u jednoj boji, a ima rastera, preporuuje se zadavanje ugla od 37.5.

Sada kada smo ukratko preli osnove procesnih CMYK boja, razmotriemo i posebne (spot) boje. To su boje koje su oznaene brojem i meunarodno sertifikovane, uspostavljene od razliitih proizvoaa (Pantone, HKS itd). Svaka od tih boja ima posebnu recepturu od koje se ne smije odstupati, vrlo precizno definisanu. Posebne boje se koriste najee u sluajevima kada je u tampi potrebno dobiti vrlo vjernu nijansu (u sluaju tampanja logotipa kompanije, ili ako klijent zahteva visoku vjernost otiska) uglavnom jednobojnih objekata ili

teksta, zato to CMYK tampa ima odreena ogranienja u pogledu reprodukcije nekih nijansi. Takoe, samo mali broj posebnih boja ima svoj teoretski CMYK ekvivalent, koji nije lako postii u praksi. Uobiajena je varijanta kombinacija procesnih i posebnih boja, pogotovo u sluajevima kada se tampaju kolor fotografije sa dodatnim tekstualnim i drugim elementima (naslovi itd) - za fotografiju je potreban CMYK, a za naslove recimo posebna

boja. Naravno, to je uvijek skuplja varijanta za tampu, tako da kod nas mnogi pribjegavaju procesnoj simulaciji posebnih boja na utrb kvaliteta. Inae, za posebne boje zadate u vrijednosti manjoj od 100% vai isto pravilo to se tie uglova rastera kao i za procesne boje.


10 | S t r a n a

Jedan od problema sa kojim se redovno susreu prepress operateri jeste postizanje sklada izmeu boja koje se vide na raunarskom monitoru prilikom pripreme za tampu i onih

koje e izai na finalnom proizvodu.

Web dizajneri nemaju

taj problem - njihov

ciljni medij je

monitor, i jedina

ogranienja koja imaju tiu se stvari na koje je teko uticati, kao to su ekranska rezolucija svakog od

vie miliona korisnika, default

fontovi koji se koriste

na sistemu i dr.

Meutim, razlika izmeu RGB sistema koji koristi monitor i

CMYK sistema koji

se primjenjuje u

tampi dovodi do toga da nije lako predvidjeti kako e izgledati odreena boja. Priblina tanost se moe postii upotrebom vrhunskih monitora, profesionalno kalibrisanih prema referentnom odtampanom uzorku, ali to povlai niz zahtjeva - kalibrisane ulazne (npr. skener) i izlazne (osvjetljiva grafikih filmova) ureaje i standardno osvjetljenje pri kome se radi a koje treba to blie da simulira dnevno svetlo. Zbog toga se koriste referentne karte boja (npr. Pantone ton karte).

Nakon ovog uvodnog izlaganja, predstaviu neke konkretne radnje koje se preduzimaju prije realizacije tampe novog posla. Osnovni koraci koje treba preduzeti prilikom pripreme za tampu neke etikete su:

1. Prije nego to se krene na obradu dizajna, treba pokupiti svu podlogu od klijenta koja treba da se sadri na etiketi! Kasnije zna da bude veliki problem uvena reenica: "dodaj mi samo jo ovo."

2. Dogovoriti se sa klijentom koji oblik etikete hoe i obavezno dimenzije. Npr. prepress operater uradi rez tanc u obliku boice da prati ivice, a klijent hoe pravougaono.

3. Dogovoriti se sa klijentom da li e puni kolor (cyan + magenta + yellow + black) ili e 2,3 boje... Takva odabrana ponuda se iznese klijentu i onda se konkretno zna: koja je veliina etikete sa kojom se radi, i koliko boja smije da bude u opticaju!


11 | S t r a n a

4. U programu u kome e se da raditi obrada, otvara i radi se na dobijenom dokumentu prepust koji je po 2-3mm iri, vei, dui, od eljene etikete (upravo zbog sjeenja, da se ne bi kojim sluajem pojavile bijele ivice).

Priprema za tampu se sastoji od ideje klijenta, do prikupljanja ideja ili zahtjeva koji mogu biti vrlo prosti procesi do varijanti kada ti zahtjevi mogu trajati i po nekoliko nedjelja

(npr. izrada etiketa za itav spektar proizvoda jednog velikog proizvoaa). To se nakon toga sjedinjuje i ubacuje u raunar, a nakon obrade fajlova u grafikom programu u mogunosti smo da klijentu pustimo probne otiske kako bi vidio njegov zahtjev prije samog procesa

tampe ili kako bi se izvrile korekture u sluaju da je to potrebno. Za izradu koriste se uglavnom grafiki programi: Corel Draw, Adobe Illustrator, Photoshop.

Prije nego to se pone sa izradom fajla, treba provjeriti da li se koristi CMYK paleta boja a ne RGB. Ako se radi u RGB-u, onda sadraj nee biti isti koji vidimo na ekranu i u tampi. O rezoluciji treba voditi rauna samo ako se radi u Photoshop-u i da bi dobili vizuelni maksimum potrebno je da se radi u rezoluciji 300 dpi.

Kada se definie ta tano klijent eli i kada se odredi dimenzija potrebno je na eljenu dimenziju dodati po 2mm sa sve etiri strane. Ako radite etiketu koja treba da se see na krajnji format npr. 100 x 50 mm, prilikom izrade potrebno je napraviti prepuste, tako to e se dodati po 2mm sa sve etri strane. Priprema za tampu onda treba da bude 104 x 54 mm. Tekstualne i grafike elemente ne bi se trebali postavljati uz sam kraj papira, odnosno mjesta gde se obavlja sjeenje na eljenu dimeziju. Mogu se do kraja stavljati jedino neki tonovi ili stvari koje su zamiljene da idu do samog kraja. Ova pravila se trebaju uvijek koristiti nevezano ta se radi!


12 | S t r a n a

Ukoliko je dizajn etikete uraen u u Corel-u, klijent nije u obavezi snimati dokument u nekom drugom formatu nego ga dostaviti u izvornom CDR formatu. Vrlo je bitno da sve

tekstualne dijelove u kojima je korien neki od fontova pretvori u krive (arange/convert to curves).

Ako je dizajn raen u Ilustrator-u, potrebno je da klijent dostavi dokument u izvornoj AI ili EPS ekstenziji. I u Illustrator-u je potrebno sve fontove pretvoriti u krive (type/ create

outlines).

Ako je dizajn raen u Photoshop-u, potrebno je da je uraen u rezoluciji 300 dpi, CMYK paleti boja. Fajl se moe sauvati u izvornoj PSD ili JPG ili TIFF ekstenziji. PDF je format koji je takoe pogodan za tampu. U toku rada za tekstualne dielove ne treba koristiti sistemske fontove a koji u sebi imaju iriline karaktere.

Sve pripreme koje se predaju na obradu , bi se trebale sastojati iz maksimalno 6 boja,

ukljuujui i prozirni lak ili bijelu pokrivnu boju ukoliko je potrebna. Prilikom koritenja SPOT boja, klijent se zamoli da se pridrava PANTONE Solid Coated skale. Ukoliko se radi o metalik bojama (srebrna, zlatna) ne savjetuje se da se radi njihov gradient jer takve boje imaju tendenciju da se negativno prljaju prilikom opadanja postotka same boje.

Minimalni procenat zasupljenosti boje ne smije da bude ispod 5%.

Linear gradient, 100% - 0%

Linear gradient, 100% - minimum 5%


13 | S t r a n a

3.1 TRAP ILI PREPUST BOJA

Trap se odnosi na blagi prepust boja grafikih elemenata u dizajnu, kako bi se sprijeilo pojavljivanje bijelog praznog prostora u tampi, koji nastaje prilikom neravnomjernog nanosa boja, a prilikom rada same maine. Savjetuje se uvijek, da se ovaj zadatak prepusti prepress odjelu ali klijent treba biti u svakom sluaju upoznat kako e trap metoda uticati na izlged njegovog dizajna.

Izgled na pripremi Izgled na pripremi gdje je bez trap-a upotrebljen trap


14 | S t r a n a

ZAKLJUAK

Priprema za tampu, u koju spada i grafiki dizajn, predstavlja prvu fazu izrade grafikog proizvoda. Ova faza u principu predstavlja sve operacije koje prethode samom procesu tampe. Pod pripremom za tampu najee se podrazumijeva priprema tamparske forme sa koje e se izvriti stampa. Ovde treba napomenuti da se tamparska forma kod npr. digitalne tampe ne javlja u klasinom, materijalnom obliku, ve samo fiktivno, u memoriji raunara, odakle se direktno prenosi na podlogu za tampanje.

Savremena priprema za tampu za sve tamparske tehnike se ne moe zamisliti bez primjene personalnih raunara, i to praktino u svim njenim fazama, poev od dizajniranja grafikog proizvoda do izrade tamparske forme.

Grafika priprema za tampu predstavlja tehniku fazu izmeu dizajniranog dokumenta i same tampe istog. Kao i u mnogim drugim oblastima, kvalitetna priprema je i klju uspjene tampe. Da bi se predmet tampe odtampao onako kako je potrebno neophodno je poznavanje mogunosti raznovrsnih tehnika tampe kao to su digitalna tampa, ofset tampa, flekso i mnoge druge, kao i poznavanje maina i odreenih programa kojima je mogue uraditi adekvatnu pripremu za tampu. Grafika priprema za tampu je priprema tamparske forme sa koje e se izvriti tampa.

U Borton tampariji usluga grafike pripreme za tampu je dostupna svima, bilo da su u pitanju fizika ili pravna lica, ak i klijenti koji nemaju dodirnih tacka sa tamparstvom. Placnjem grafike pripreme za tampu, njen vlasnik je klijent koji ima pravo da elektronski oblik grafike pripreme za tampu dobije na nekom od nosaa elektronskih dokumenata kao to su CD, DVD, USB i tako dalje. U Borton tampariji, grafiku pripremu za tampu rade dizajneri koji su profesionalci u svom poslu. Koju god elju klijent da ima oni e izai u susret i pretvoriti je u realnost. Grafiku pripremu za tampu rade samo ukoliko se bude stampao dizajnirani materijal u tampariji. Sat vremena dizajna ili obrade kao i priprema za tampu se dodatno naplauje prilikom ugovaranja novog posla.


15 | S t r a n a

LITERATURA

1. Johansson, Lundberg & Ryberg "A guide to graphic print production", John Wiley & Sons Inc., Hoboken, New Jersey, 2003. godina

2. Flexographic Technical Association FIRST 4.1 Design Guide, 2013. godina

seminarski rad - graficka priprema

Documents