satranÇ eÐÝtÝmÝ ÝÇÝn elkÝtabi · satranÇ eÐÝtÝmÝ ÝÇÝn elkÝtabi . gÝyotÝn...

203

www.SatrancOkulu.com www.SatrancOkulu.com www.SatrancOkulu.com

SATRANÇ EÐÝTÝMÝ ÝÇÝN EL KÝTABI www.SatrancOkulu.com

GÝYOTÝN

Satrançta oyunlarýn çoðunda ÞAH KANA-DINA ROK ATILIR. Þahlar g1 veya g8'egitmeye karar verirler. Daha önce de öðren-diðiniz gibi Þahý korumak için üç er kulla-nýrýz: f eri Fatih, g eri Gökhan, h eri Hakan.Fatih, Gökhan ve Hakan'ý iyi bir sebep olma-dýkça sürmemeye çalýþmak lazýmdýr. Taþlarve erler deðiþildikçe HATLAR Kaleler veVezirler için açýlýr ve yandakine benzer birkonum oluþabilir.

Hamle sýrasý Beyazda ise ne oynarsýnýz?Kolay: Kc3-c8# Ve eðer sýra Siyahta ise neoynarsýnýz? Evet ayný þey. Kb2-b1+ ve Be-yaz Kalesini kapadýktan sonra mat.

Buna ARKA YATAY matý denir ama benbunu GÝYOTÝN gibi görüyorum. Þah baþýnýtahtaya koyar ve Kale býçak gibi düþerekÞahýn kafasýný koparýr.

Bu konuma ne dersiniz? Hamle sýrasý Be-yazda. Ne oynarsýnýz? Yine Siyah Þahýnönündeki üç er oynamamýþ durumda ve busizi c8'den matý düþünmeye itmeli. Bu seferiki hamle sürer. Beyaz Vc4-c8+ oynar. VE-ZÝR FEDASI. Siyahýn þimdi tek hamlesivar: Kb8xc8 ve Beyaz Kc3-c8 ile mat eder.

Satrançta yapabileceðiniz en heyecanlýþeylerden biri zorunlu mat etmek içinVEZÝR FEDA etmektir. Kitaplarda buna sýkrastlanýr ama gerçek hayatta nadiren gerçek-leþir. Olduðunda ise genelde bu þekildegözükür.

198



XABCDEFGHY 8-+-+-+k+( 7zp-+-+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-tR-zP-+-# 2Ptr-+-zPPzP" 1+-+-+-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-tr-+-+k+( 7zp-+-+pzpp' 6-+-+-+q+& 5+-+-+-+-% 4-+Q+-+-+$ 3+-tR-zP-+-# 2P+-+-zPPzP" 1+-+-+-mK-! xabcdefghy

Bölüm 6

Taþlarýn yerlerini biraz deðiþtirirsek Bern-stein-Capablanca, Moskova 1914 oyunun-dan gelen bu konuma ulaþýrýz. Jose RaulCapablanca 1921-1927 yýllarýnda DünyaÞampiyonu olmuþ Kübalý bir oyuncudur.

Ýki oyuncunun da benzer þekilde Þahlarýnýnönünde üç ere sahip olduklarýný görmek-tesiniz. Hamle sýrasý Siyahtadýr. Bu konum-da Capablanca ne oynamalýdýr?

Kolay deðil mi? Vb6-b1+ hamlesi Ve2-f1hamlesini zorlar ve Kd8-d1 (AÇMAZ!) ileVezir kazanýlýr. Bunu söyleyenler ellerinikaldýrsýn. Ýnþallah siz deðilsinizdir çünküBeyaz devam yolunun sonunda Kc3-c8+(diyagram) oynar (ta-ta-taam) Rakibin Vezi-rini almaya vaktiniz yok çünkü önce sizinÞahýnýz gider! Bu tuzaða düþmüþseniz AÇ-MAZI görmüþsünüz demektir ama dahailerisini görebilmeli.

Doðru cevap Vb6-b2!! (aþaðýdaki di-yagram) idi ve her durumda Siyah kazanýr.

1. Eðer Beyaz Veziri alýrsa: Ve2xb2. Ne oy-narsýnýz? Çok açýktýr: Kd8-d1#

2. Eðer bunu görmüþseniz Vb6-b2'nin VE-ZÝR ÇATALI olduðunu fark etmiþsinizdir!e2'deki Vezir ve c3’teki Kale çatalýn iki ayrýucundadýr. Öyleyse Beyaz bu ÇATALDANnasýl kurtulabilir? Kc3-c2 deneyebilir. Siya-hýn kazanan fikrini bulabilir misiniz?Vb2-b1 oynar ve Ve2-f1'i zorlar. Sonra iseKd8-d1 olmaz çünkü Kc2-c8+ vardýr amaVb1xc2 Kaleyi kazanýr.

3. Beyaz Ve2-e1 oynayarak Kaleyi KORU-MAYI deneyebilir. Siyah buna nasýl cevapvermeli? Vb2xc3 oynar ve Beyaz Veziri alýr-sa mat olur.

199



XABCDEFGHY 8-+-tr-+k+( 7zp-+-+pzpp' 6-wq-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-tR-zP-+-# 2P+-+QzPPzP" 1+-+-+-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-tr-+k+( 7zp-+-+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-tR-zP-+-# 2Pwq-+QzPPzP" 1+-+-+-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+R+-+k+( 7zp-+-+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-zP-+-# 2P+-+-zPPzP" 1+q+r+QmK-! xabcdefghy

4. Beyaz Ve2-c4 de deneyebilir. Yine KaleyiKORUMAKTADIR. Þimdi Siyah için birhamle bulun. Evet Siyah hala Vb2xc3 oyna-yarak Kaleyi kazanabilir ama bundan dahaiyisi vardýr. Kd8-d1+ hamlesi Ve2-f1'i zor-lar ve sonrasýnda Siyah Veziri, sonra daKaleyi alýr.

5. Kaleyi savunmak için bir diðer Vezirhamlesi Ve2-c2'dir. Bu konumda nasýl kaza-nýrsýnýz? Basitçe Veziri alýn, rakip de alýncaKd8-d1 mattýr.

6.Yeni soru. Varsayýn ki Beyaz Kc3-d3 (di-yagram) oynadý. Þimdi Veziri veya Kaleyialabilirsiniz. Hangisini seçersiniz? Tabii kiVeziri almazdýnýz: Kd3xd8 ile mat vardýr.Kd8xd3 yapýnca rakip Ve2xb2 yaparsa matedersiniz ama Ve2xd3'ten sonra fazla yapa-bileceðiniz bir þey yoktur: Vb2-a1+ hamle-sine Ve2-f1 vardýr. Bunun yerine Vb2-b1+(ÇATAL!) en iyi hamledir ve Kale kazanýr.

7. Þimdi Beyazýn Kc3-c8 (diyagram) oyna-dýðýný varsayýn. Yine taþ alma seçeneklerinizvar. Ne yapardýnýz? Yine Veziri alýrsanýz matolursunuz. Kaleyi alýrsanýz Beyaz güvenlibir þekilde Vezirinizi alabilir. Kazanç yoluVb2-b1+ (veya Vb2-a1) ile Ve2-f1'i zorla-mak ve devamýnda Vezirleri deðiþip Kaleyialmak. Siyahýn Kaleyi alýp mat etmeye vaktiyok çünkü her hamlede þah çekmektesiniz.Þah çekmenin gücüne dikkat edin.

Bernstein ise Vb6-b2'den sonra terk etmeyitercih etti. Capablanca'nýn herhangi bir tuza-ða düþmeyecek kadar iyi bir oyuncu olduðu-nun farkýndaydý tabii. Usta oyuncular arasýn-da bu þekilde erken gözüken terkler ola-ðandýr. Güçlü rakiplerinin kazanç yolunu ka-çýrmayacaklarýndan emindirler. Bizim siz-lere tavsiyemiz ise rakibin kazancý görüpgörmediðinden emin olmanýz için oyna-manýzdýr!

200



XABCDEFGHY 8-+-tr-+k+( 7zp-+-+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-tR-zP-+-# 2Pwq-+QzPPzP" 1+-+-+-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-tr-+k+( 7zp-+-+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+RzP-+-# 2Pwq-+QzPPzP" 1+-+-+-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+Rtr-+k+( 7zp-+-+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-zP-+-# 2Pwq-+QzPPzP" 1+-+-+-mK-! xabcdefghy

Þimdi de Adams-Torre, 1920 oyunundangeldiði iddia edilen saðdaki diyagramabakalým. (Tarihçilerin bazýlarý bu konumunAdams ile Torre arasýnda oynanmýþ biroyundan kurgu olduðuna inanýyorlar.) Zorbir konum olduðu için iyice düþünün. Fatih,Gökhan ve Hakan'ýn iki Þahýn da önündekýpýrdamadan durduðunu görmektesiniz.Ama þu anda arka yataylar iyice korunmak-ta. Sonuçta hamle sýrasý Beyazda ve Vezi-riyle ne yapacaðýný düþünüyor.

Öncelikle Vezirlerin tahtada olmadýðýnýhayal edin. Beyaz ne oynardý? Eh tabii! Ýkihamlede mattýr: Ke2xe8+. Eðer Beyaz Vezi-ri ve c8'deki Kaleyi tahtadan çýkartýrsanýz neolur? Yine Ke2xe8+ ve sonraki hamledemattýr.

Öyleyse Siyah Veziri veya c8'deki Kaleyie8'deki Kalenin savunmasýndan uzaklaþtýr-manýn yolunu arýyoruz demektir. Bunusaðlayabilecek Vezir hamlesi görebiliyormusunuz?

18. Vd4-g4! (diyagram)

Eðer Siyah Veziri alýrsa ne olur? Evet ikihamlede mattýr: Ke2xe8+. Eðer Siyah18...Ke8-d8 ile Veziri savunursa ne olur?Beyaz Veziri alýr ve e8'den mat eder. SiyahVezir e8'i korumaya devam etmeli. Öyleysenereye gitmeli?

18... Vd7-b5 (diyagram)

Dikkatlice düþünün. Ýki taraf için ÞATyapýn.

HER HAMLEDE RAKÝBÝN TEHDÝT-LERÝNE BAKMALISINIZ. Siyahýn þahtehdidi yok ama alýþ imkaný var. Vb5xe2'yi

201



XABCDEFGHY 8-+r+r+k+( 7+p+q+pzpp' 6-+-zp-vl-+& 5zp-+P+-+-% 4-+-wQ-+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzP-+RzPPzP" 1+-+-tR-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+r+r+k+( 7+p+q+pzpp' 6-+-zp-vl-+& 5zp-+P+-+-% 4-+-+-+Q+$ 3+-+-+N+-# 2PzP-+RzPPzP" 1+-+-tR-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+r+r+k+( 7+p+-+pzpp' 6-+-zp-vl-+& 5zpq+P+-+-% 4-+-+-+Q+$ 3+-+-+N+-# 2PzP-+RzPPzP" 1+-+-tR-mK-! xabcdefghy

deneyelim. Eðer Beyaz Veziri alýrsa GÝYO-TÝN ile ölen kendisi olur: Siyah Kc8-c1+oynar ve iki hamle sonra mat eder. Dolayý-sýyla Beyaz Siyahýn TEHDÝDÝNÝ engel-lemeli ve bunu þöyle yapar:

19. Vg4-c4!! (diyagram)

Þimdi Siyah 19...Vb5xc4? Oynarsa ne olur?Evet 20. Ke2xe8+ ve sonraki hamlede mat.Eðer Siyah 19... Kc8xc4 yaparsa ne olur?Yine 20. Ke2xe8+ ve sonraki hamlede mat.Dolayýsýyla Siyah e8’i savunmak için oynar:

19... Vb5-d720. Vc4-c7!! (diyagram)

Yine Siyahýn Beyaz Veziri iki türlü almaimkaný vardýr. 20... Vd7xc7 alýrsa ne olur?21. Ke2xe8+ tabii. 20... Kc8xc7 oynanýrsane olacaðýný herkes biliyor: 21. Ke2xe8+.Dolayýsýyla Siyah Vezir b5'e döner.

20... Vd7-b5

Yine Beyaz bir sonraki hamlesini dikkatliseçmeli. 21. Vc7xb7 cezbedicidir ama buhamle c hattýný açar ve 21... Vb5xe2! ileSiyah kazanýr. Oyunda ise...

21. a2-a4! Vb5xa4

Þimdi ne yapmalý? Siyahýn Veziri ve Kalesie8'in kontrolünü saðlamak zorunda. Bundanyararlanmaya devam edin.

22. Ke2-e4! (diyagram)

Peki 22... Kc8xc7 oynanýrsa ne olur? Evetyine 23. Ke4xe8+. 22... Ke8xe4 oynarsa neolur? 23. Vc7xc8+ ve üç hamlede mat(23...Ff6-d8 24. Vc8xd8+ Ke4-e8 25.Vd8xe8+ Va4xe8 26. Ke1xe8#). Peki 22...Va4xe4'e ne vardýr? 23. Ke1xe4 ve SiyahVezir veya Kaleyi alýrsa hala mattýr.

202



XABCDEFGHY 8-+r+r+k+( 7+pwQq+pzpp' 6-+-zp-vl-+& 5zp-+P+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzP-+RzPPzP" 1+-+-tR-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+r+r+k+( 7+pwQ-+pzpp' 6-+-zp-vl-+& 5zp-+P+-+-% 4q+-+R+-+$ 3+-+-+N+-# 2-zP-+-zPPzP" 1+-+-tR-mK-! xabcdefghy

22... Va4-b5

Nihayet oyunu bitirebiliriz. Hamleyi bula-bilir misiniz?

23. Vc7xb7! (diyagram)

Son olarak 23... Vb5xb7 hamlesine ne olur?24. Ke4xe8+ ve sonraki hamlede mat. Yine23... Ke8xe4'e ne vardýr? Yine 24. Vb7xc8+ve üç hamlede mat. Siyah a4-e8 çaprazýndagüvenli kare olmadýðýndan terk etmeyi ter-cih etti.

Bu gerçekten karýþýk bir konumdu dolayýsýy-la ilk seferinde anlamadýysanýz üzülmeyin.Ama sonuçta ARKA YATAY MATININ neolduðunu artýk çok iyi biliyorsunuz.

YARDIMCI ÝPUÇLARI

1. Eðer Fatih, Gökhan ve Hakan'ý Þahýnönünde kýpýrdamamýþ þekilde görüyorsanýzARKA YATAY MATINI düþünmeye baþ-layýn.2. Hatlar açýldýkça ve erler ve taþlar deði-þildikçe sýk olarak bir eri (genelde Gökhan'ý)Þahýnýzýn güvenliði için bir kare sürmek iyidir.3. Oyun esnasýnda SAPTIRMALARI düþü-nün. Eðer o taþ orada olmasa ne yapardým diyesorun. Ve o taþý nasýl uzaklaþmaya zorlarýmdiye düþünün.4. Oyun esnasýnda hesap yapmaya çalýþýn: Benoraya giderim, sonra da þuraya giderim þek-linde DEÐÝL AMA ben oraya giderim rakipþuraya gider, sonra þuraya gider þeklinde hesapyapýn.5. Hesap yaparken ÞAT yapýn: Hesabýný yapa-caðýnýz hamleler ZORUNLU HAMLELER,ÞAH ÇEKÝÞLER, ALIÞLAR ve TEHDÝT-LERDÝR. Bunlarýn dýþýnda birþey hesapla-maya çalýþýyorsanýz vakit kaybediyorsunuzdemektir.

203



XABCDEFGHY 8-+r+r+k+( 7+Q+ +pzpp' 6-+-zp-vl-+& 5zpq+P+-+-% 4-+-+R+-+$ 3+-+-+N+-# 2-zP-+-zPPzP" 1+-+-tR-mK-! xabcdefghy

ÝSPANYOL ÝÞKENCESÝ

Sýk olarak satranç öðretmenlerine "En kuv-vetli açýlýþ hangisidir?" diye sorulur. Cevapbasit. Þimdi göreceðimiz açýlýþ. Anlamakkolay deðildir ama denemeye deðer.

1. e2-e4 e7-e52. Ag1-f3 Ab8-c63. Ff1-b5 (diyagram)

Buna ÝSPANYOL AÇILIÞI veya RUYLOPEZ denir. Ruy Lopez 16'ncý yüzyýldayaþamýþ ve bu açýlýþ hakkýnda yazmýþ Ýspan-yol bir rahiptir. Hatta "Tahtayý güneþ ýþýðýrakibin gözüne gelecek þekilde yerleþtirin"gibi tavsiyelerde de bulunmuþtur. Ýyi tavsiyeama açýlýþ çok daha iyidir. Sýk olarakÝSPANYOL ÝÞKENCESÝ de denir çünküBeyaz nasýl yapacaðýný biliyorsa uzunca birsüre rakibe iþkence yapabilir.

Peki fikir ne? Beyaz e erini SAVUNAN AtaSALDIRIYOR. Beyazýn umduðu iki þeyvar. Ya Siyah tüm oyunu e erini savunmasý-na baðlý olarak geçirecek, ya da onu deðiþipmerkezi Beyaza býrakacak.

Sizin seviyenizde önemli olan Beyaz e erinikazanmaya çalýþýrsa ne olacaðýný ve SiyahAg8-f6 ile Beyazýn erini almaya çalýþýrsa neolacaðýný görmektir.

Önce Siyahýn ne yapacaðýný bilmediði biroyuna bakalým.

3... Ag8-f6(diyagram)

e4 erini TEHDÝT EDEN iyi bir hamle.

Þimdi Beyaz rok atar:

204



XABCDEFGHY 8r+lwqkvlntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+n+-+-+& 5+L+-zp-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQmK-+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwqkvl-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+n+-sn-+& 5+L+-zp-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQmK-+R! xabcdefghy

4. 0-0

Beyaz geliþime devam ederek tehditle ilgi-lenmiyor. Siyahýn e erini almasý halindebaþýný E HATTINDAN BELAYA SOKA-CAÐINI düþünüyor.

Ab1-c3 hamlesinin de sakýncasý yoktur amarok atmak Siyaha daha çok sýkýntý verecektir.

4... d7-d5?(diyagram)

Bu kaybettiren hamledir. ÝSPANYOLAÇILIÞI’NDA BUNU YAPAMAZSINIZ!e2-e4 e7-e5 ile baþlayan açýlýþlarda Siyahýnd7-d5 sürme imkaný olabilir. Bu açýlýþta isebu çok zordur. Ana nokta Siyahýn d erininAÇMAZDA olmasýdýr!

5. e4xd5 Vd8xd5(diyagram)

Af6xd5'i beðenmiyor çünkü Beyaz Af3xe5(c6'daki At açmazdadýr, unutmayýn) oynaya-bilir. Bu daha da kötüdür. VEZÝRÝNÝZÝÇOK ERKEN OYUNA SOKMAYIN!

6. Ab1-c3

GELÝÞÝYOR ve Veziri TEHDÝT EDE-REK ZAMAN kazanýyor.

6... Vd5-e6 (diyagram)

Burada Beyaz için iyi hamle bulabilirmisiniz? Seçilebilecek çok hamle var. BeyazAf3xe5 oynayarak er kazanabilir. Neden?Siyah Ac6xe5 oynayabilir mi? Hayýr - AtAÇMAZDADIR! Ve6xe5 oynanýrsa neolur? Beyaz Kf1-e1 oynayarak Veziri AÇ-MAZA alarak kazanýr (E HATTINDABELA!) Ýþte görüyorsunuz Beyaz için er-kenden rok atmak çok önemli.

205



XABCDEFGHY 8r+l+kvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+n+qsn-+& 5+L+-zp-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-sN-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tR-vLQ+RmK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwqkvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+n+-sn-+& 5+L+pzp-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQ+RmK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+l+kvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+n+-sn-+& 5+L+qzp-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQ+RmK-! xabcdefghy

Bunun yerine Beyaz eþ güçte bir hamleyaparak konumu açmaya çalýþýyor.

7. d2-d4 e5-e4 (diyagram)

e hattýný kapalý tutuyor. Beyaz için bir hamleseçiniz.

8. d4-d5

Beyaz Atý dert etmiyor: Siyah alýrsa e hattýnýaçmýþ olacak ve de bu Kf1-e1’e izin verir.Atý kaçmak yerine ER ÇATALI atýyor.

8... Ve6-d69. d5xc6 e4xf3?

(diyagram)

Herþeyi kaybediyor ama oyun zaten kurtul-mazdaydý: Örneðin 9...b7xc6 10. Vd1xd6Ff8xd6 11. Fb5xc6+ Þah ve KaleyeÇATAL atar.

10. c6xb7+

AÇARAK ÞAH!

10... Þe8-e711. Vd1xd6+ (diyagram)

Siyah terk etti. Beyazýn sonraki hamlesib7xa8=V!

Bir sonraki oyunumuzda Siyah neler oldu-ðunu daha iyi anlýyor ama fazla yaþamýyor.Bu oyunda bazý yararlý saldýrý teknikleriniöðreneceksiniz.

206



XABCDEFGHY 8r+l+kvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+n+qsn-+& 5+L+-+-+-% 4-+-zPp+-+$ 3+-sN-+N+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tR-vLQ+RmK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+l+kvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+Pwq-sn-+& 5+L+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-sN-+p+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tR-vLQ+RmK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+l+-vl-tr( 7zpPzp-mkpzpp' 6-+-wQ-sn-+& 5+L+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-sN-+p+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tR-vL-+RmK-! xabcdefghy

Beyaz: Rev. ArmstrongSiyah: JCMÝrlanda Yazýþmalý Þampiyonasý 1913Açýlýþ: Ýspanyol Açýlýþý

1. e2-e4 e7-e52. Ag1-f3 Ab8-c63. Ff1-b5 a7-a6

Klasik hamle. Beyaza burada er kazanmasýtavsiye edilmez: 4. Fb5xc6 d7xc6 5. Af3xe5-ten sonra Vd8-d4 ile VEZÝR ÇATALI vardýrve Siyah eri iyi konuma geçerek geri alýr. Budevam yolu hakkýnda E HATTINDA BELAdersine bakýnýz. 4...Fb5xc6 öðrenmesi dahakolay hamledir ama daha popüler olan...

4. Fb5-a4 Ag8-f65. 0-0 Af6xe4

(üst diyagram)AÇIK DEVAM YOLU. Siyah eri alabilirama dikkatli olmak zorunda.

6. Kf1-e1

Eri geri almak için en basit yol. Kuvvetlioyuncularýn çoðu burada d2-d4 tercih eder-ler ama Kf1-e1'den sonra Siyah kolaylýklahata yapabilir.

6... Ae4-c57. Ab1-c3 Ac5xa48. Af3xe5 (orta diyagram)

Beyaz Atý almakla uðraþmýyor. Taþý geri al-manýn daha iyi bir yolunu görmüþ durumda.

8... Ac6xe59. Ke1xe5+ Ff8-e7(diyagram)

Beyazýn en iyi hamlesini bulabilir misiniz?

Gözüken hamle Ac3xa4'tür ama At kenarda

207



XABCDEFGHY 8r+lwqkvl-tr( 7+pzpp+pzpp' 6p+n+-+-+& 5+-+-zp-+-% 4L+-+n+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQ+RmK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwqkvl-tr( 7+pzpp+pzpp' 6p+n+-+-+& 5+-+-sN-+-% 4n+-+-+-+$ 3+-sN-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tR-vLQtR-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwqkvl-tr( 7+pzpp+pzpp' 6p+n+-+-+& 5+-+-zp-+-% 4n+-+-+-+$ 3+-sN-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tR-vLQtR-mK-! xabcdefghy

(KENARDAKÝ AT SAKAT ATTIR) veSiyaha güvenli bir biçimde rok atmak içinzaman verir.

Çok daha iyi bir þey vardýr. e hattýndakiAÇMAZI görüyor musunuz? Eðer AÇ-MAZ varsa ne yaparsýnýz? AÇMAZDAKÝtaþa elinizdeki herþeyle saldýrýrsýnýz. e7Filine SALDIRMANIN en iyi yolu nedir?

10. Ac3-d5

Ýþte hamle! Fil kýpýrdayamaz ve ayný zaman-da Fil korunamaz. Öyleyse yapýlabilecek eniyi þey Þahý kaçýrmaktýr.

10... 0-011. Ad5xe7+ (diyagram) Þg8-h812. Vd1-h5

Siyah Þahýn fazla savunucusu yok. Busebepten Beyaz hýzlý bir saldýrý düzenliyor.

12... d7-d6(diyagram)

TEHDÝDÝ görmüyor ama Beyazýn herdurumda kazanan bir saldýrýsý vardý. Þudevam yoluna bakmak istersiniz belki12...g7-g6 13. Vh5-h6 d7-d6 14. Ke5-h5!(h7'den ÖLÜM ÖPÜCÜÐÜ ile TEHDÝTEDÝYOR) 14...g6xh5 15. Vh6-f6#

ÞAT yapýn ve Beyazýn burada ne oynadýðýnýsöyleyin.

Hala bulamadýnýz mý? Þ harfi ne için? ÞAHTEHDÝDÝ! Sadece iki þah tehdidi var vedikkatli bakarsanýz bulacaksýnýz:

13. Vh5xh7+ (diyagram)

Mat etmek için VEZÝR FEDASI!

208



XABCDEFGHY 8r+lwq-tr-mk( 7+pzp-sNpzpp' 6p+-zp-+-+& 5+-+-tR-+Q% 4n+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tR-vL-+-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwq-trk+( 7+pzppsNpzpp' 6p+-+-+-+& 5+-+-tR-+-% 4n+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tR-vLQ+-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwq-tr-mk( 7+pzp-sNpzpQ' 6p+-zp-+-+& 5+-+-tR-+-% 4n+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tR-vL-+-mK-! xabcdefghy

13... Þh8xh714. Ke5-h5#

Þimdi bir baþka oyunu inceleyelim.

Beyaz: Andrew Bonar Law Siyah: Brian HarleyLondra 1920Açýlýþ: Ýspanyol Açýlýþý

1. e2-e4 e7-e52. Ag1-f3 Ab8-c63. Ff1-b5 Ag8-f64. 0-0 Af6xe45. d2-d4 (diyagram)

Eðer 5. Kf1-e1 olursa ilk oyuna benzer.Beyaz daha karýþýk olan alternatifi deniyor.Siyah eri korumaya çalýþýyor. Çok tehlikelibir tutum. 5... Ae4-d6 normal hamledir.

5... e5xd46. Af3xd4 Ae4-d67. Kf1-e1+ Ff8-e7

(diyagram)Þimdi Fil AÇMAZDADIR.

8. Vd1-g4

Beyaz Siyahýn g erini TEHDÝT etme fýr-satýný kaçýrmýyor. Siyah þimdi taþ kazanabi-leceðini düþünür.

8... Ac6xd49. Vg4xd4 Ad6xb510. Vd4xg7 Kh8-f8(diyagram)

Hamle sýrasý Beyazda. Ne tavsiye eder-siniz?

11. Fc1-h6TEHDÝT nedir? Siyah Fil unutmayýn

209



XABCDEFGHY 8r+lwqkvl-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+n+-+-+& 5+L+-zp-+-% 4-+-zPn+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRNvLQ+RmK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwqktr-+( 7zppzppvlpwQp' 6-+-+-+-+& 5+n+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRNvL-tR-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwqk+-tr( 7zppzppvlpzpp' 6-+nsn-+-+& 5+L+-+-+-% 4-+-sN-+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRNvLQtR-mK-! xabcdefghy

AÇMAZDA. Öyleyse Vh6xf8 MATTIR!Siyahýn Atý kenarda ve diðer taþlargeliþmemiþ. Burada yapýlabilecek tek hamleÞaha yer açmak.

11... d7-d512. Vg7xf8+ (diyagram) Þe8-d713. Vf8xf7

Fili AÇMAZA alýyor ve Fh6-g5 ileTEHDÝT ediyor. Bu yüzden Siyah açmaz-dan çýkýyor ama ayný zamanda Þahýný açýðaçýkartmýþ oluyor.

13... Þd7-d6(diyagram)

Beyaz oyunu nasýl bitirebilir?

14. Ke1xe7

Belki de görmek kolay deðil. BeyazýnVd8xe7’ye karþý hamlesi nedir?

Þah ve Vezir ayný çaprazda. Oraya bir Filgetirebilir miyiz? Evet. Fh6-f8 VeziriAÇMAZA alarak kazandýrýr.

YARDIMCI ÝPUÇLARI

1. Açýlýþý öðrenin ve unutmayýn. Mümkünolduðunca uygulayýn.2. Beyaz iseniz çabucak rok atýn. Rakibin eerinden kurtulmak için hýzlýca d2-d4oynayýn. Kf1-e1 genelde iyi hamledir (ra-kibin c5'te Fili yoksa)3. Eðer Siyah Ff8-c5 oynarsa ÇATALNUMARASI yapabilirsiniz veya merkezic2-c3 ve d2-d4 ile oluþturabilirsiniz.4. e erinizi korumayý fazla dert etmeyin.Genelde erini rahatlýkla geri alabilirsiniz.5. Beyaz e5'i alýrsa ne olacaðýný her hamlededüþünün.

210



XABCDEFGHY 8r+lwq-+-+( 7zppzp-vlQ+p' 6-+-mk-+-vL& 5+n+p+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRN+-tR-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwqkwQ-+( 7zppzp-vlp+p' 6-+-+-+-vL& 5+n+p+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRN+-tR-mK-! xabcdefghy

E HATTINDA BELA

Açýlýþý nasýl oynayacaðýnýz konusundaöðrettiðimiz harfleri hatýrlýyor musunuz?GMG! GELÝÞÝM, MERKEZ KONT-ROLÜ, GÜVENLÝK (Þahýn güvenliði)Þah güvenliði genelde þu anlama gelir: BÝRVEYA ÝKÝ E ERÝNÝN OLMADIÐI VEYAERLERÝN DEÐÝÞÝLME ÝHTÝMALÝOLAN KONUMLARDA MÜMKÜNOLDUÐUNCA HIZLI ROK ATMA-LISINIZ!!

Þunu hayal edin. e hattýnda Kaleniz veyaVeziriniz var. e erleri de deðiþilmiþ durum-da. Rakibiniz yanlýþ bir þekilde rok atmamýþdurumda yani Þahý e8'de kalmýþ. Eðer her-hangi bir rakip taþ e hattýndaysa AÇMAZ-DA demektir. Rakibin taþý AÇMAZDAolunca ne yapacaðýnýzý biliyorsunuz. ELÝ-NÝZDEKÝ HERÞEY ÝLE SALDIRIN!Eðer sizin taþlarýnýzdan biri yolunuzdaysaonu açtýðýnýzda rakibe þah çekmiþ olur-sunuz. Buna AÇARAK ÞAH denir. Bir taþdiðer taþýn yolunu açarak þah çektirmiþtir.Nasýl olduðuna bakalým.

1. e2-e4 e7-e52. Ag1-f3 Ag8-f6

Bu PETROFF SAVUNMASI. Ýyi amasýkýcý sayýlabilecek bir açýlýþtýr. Ýsmini19'uncu yüzyýlda yaþamýþ Rus oyuncuAlexander Petroff'tan almýþtýr. e hattýndantuzaklara dikkat edildiði sürece iyidir.

3. Af3xe5

Neden olmasýn? Bir numaralý Emre gidiyor!

3... Af6xe4?(diyagram)

211



XABCDEFGHY 8rsnlwqkvl-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-sN-+-% 4-+-+n+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQmKL+R! xabcdefghy

XEY 8k( 7+' 6-& 5+% 4-$ 3+# 2-" 1mK! xey

Ve de iki numaralý Emre gidiyor! SiyahKopya Savunmasý’ný yapýyor. Beyazla neoynarsýnýz? ÞAT yapýn ve iki tehdidin birtehditten daha iyi olduðunu hatýrlayýn.

4. Vd1-e2!

Bunun yerine 4.Vd1-h5 yeterince iyideðildir: Siyahýn 4... Vd8-f6 ile karþýlaya-bileceði bir tehdit yapar. 4. Vd1-f3 VEZÝRÇATALIDIR ama Siyah 4... Ae4-f6 ilebasitçe savunabilir. Hamle Vd1-e2'dir. Atýistiyor ve Siyah Þaha karþý gizli bir tehditiçermekte. (Bu Veziri oyuna erken sokma-manýn istisnalarýndan biridir!)

4... Ae4-f6??(diyagram)

Siyahýn Atýna saldýrýlýyor. Bu yüzden kaçar.Hamle sýrasý sizde. ÞAT!

Baþta e hattýnda taþlarýn diziliþini görenekadar þah çekiþi göremeyebilirsiniz. e hattýn-da Beyaz Vezir, Beyaz At ve Siyah Þahbulunmakta. Eðer Beyaz, Atýyla oynarsaAÇARAK ÞAH olur. Atý nereye gitmeli?

Ae5xf7+ veya Ae5xd7+ olmaz: Siyah Þahbasitçe alýverir. Ae6-g6+ iyidir çünkü ÞAHÇEKMEKTE ve h8'deki Kaleyi TEHDÝTETMEKTE ama daha iyi bir þey var. En iyihamle Ae5-c6+ (diyagram) ve Siyah Vezirikazanýr. Vezir þah tehdidine karþý e7'ye gide-bilir ama Beyaz At hala onu alabilir. Dola-yýsýyla Beyaz, Ata karþý Vezir kazanýr.BUNU HATIRLAYIN. PÝÞMAN OLMA-YACAKSINIZ!

Þimdi Siyahýn dördüncü hamlesinden önce-ki konuma dönün ve daha iyi bir hamle bul-maya çalýþýn. Diyelim ki Siyah 4...d7-d5 ileAtý savundu. Sonra ne olur? At AÇMAZDA

212



XABCDEFGHY 8rsnlwqkvl-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-sn-+& 5+-+-sN-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzPQzPPzP" 1tRNvL-mKL+R! xabcdefghy XABCDEFGHY 8rsnlwqkvl-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+N+-sn-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzPQzPPzP" 1tRNvL-mKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvl-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-sN-+-% 4-+-+n+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQmKL+R! xabcdefghy

sayýlýr: Eðer kýpýrdarsa gördüðünüz gibiSiyah Vezirini kaybeder. Eðer AÇMAZ-DAYSANIZ ne yaparsýnýz? AÇMAZDAKÝTAÞA TEKRAR SALDIRIN. Bunu yap-manýn en iyi yolu d2-d3 (f2-f3'ten dahaiyidir çünkü bu hamle Þah kanadýnýzayýflatýr; FATÝH'E DOKUNMAYIN!)sürerek Atý istemek ve At kaçýnca daAe5-c6+ oynayarak Veziri kazanmak.

Bunun yerine Siyah bir hamle daha Beyazýtaklit edebilir:

4... Vd8-e75. Ve2xe4 (diyagram) d7-d6

Yine e hattýna bakýn. Þimdi Beyazýn AtýAÇMAZDADIR: Eðer kýpýrdarsa Vezirinikaybeder. Dolayýsýyla d2-d4 oynayarakAtýný savunur ve er önde kalýr.

Þimdi PETROFF SAVUNMASI’NI doðruþekilde oynamanýn yollarýna bakalým.

1. e2-e4 e7-e52. Ag1-f3 Ag8-f63. Af3xe5 d7-d6

(diyagram)

Bu Siyahýn en iyi hamlesidir. Vd8-e7 ham-lesinin cazibesine kapýlmayýn. Evet Beyaztuzaða düþüp Vezirini kaybedebilir amadoðru oynarsa Siyah, Veziriyle oynamakzorunda kalacaðýndan zaman kaybeder.

4. Ae5-f3 Af6xe4

Þimdi eri almak güvenli. Buradaki enpopüler hamle d2-d4 ile merkezde alankazanmak. d2-d3 ile Atý kovalamak damümkündür. Ama Beyaz Siyaha hata yapmaþansý veren farklý bir hamle seçebilir.

213



XABCDEFGHY 8rsnl+kvl-tr( 7zppzp-wqpzpp' 6-+-zp-+-+& 5+-+-sN-+-% 4-+-+Q+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvL-mKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-zp-sn-+& 5+-+-sN-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQmKL+R! xabcdefghy

5. Vd1-e2 (diyagram)

Siyahýn Atýna saldýrýr ve onu AÇMAZAalýr. Bu durumda ne yapmalý? Örneðin d6-d5 hata olur. Beyaz açmazdaki Atý d2-d3 ilekazanýr. 5...f7-f5 ve 5...Fc8-f5 ayný sebeptenkötüdür. Çirkin gözüken 5...Vd8-e7 hamlesiiyidir çünkü hem savunmakta hem deaçmazdan kurtarmaktadýr. Oyun eþit olur.

Bir sonraki örneðimizde Beyaz deðiþik birbeþinci hamle seçti. Bu oyun iki rekor kýr-mýþtýr: Bir Büyükusta ve Dünya Þampiyonutarafýndan en hýzlý kaybedilmiþ oyun. Kay-beden o zamanlar Dünya Gençler Þampi-yonu olan ve sonradan Dünya Þampiyonuolan Hint oyuncu Anand. Rakibi iseKolombiyalý bir Büyükusta

Beyaz: Alanso ZapataSiyah: Vishy AnandBiel 1988Açýlýþ: Petroff Savunmasý

1. e2-e4 e7-e52. Ag1-f3 Ag8-f63. Af3xe5 d7-d64. Ae5-f3 Af6xe45. Ab1-c3 (diyagram) Fc8-f5??

Burada 5...Ae4xc3 doðru hamledir. Þimdibir Dünya Þampiyonuna oyunu kaybettirenhamle ne acaba?

6. Vd1-e2 (AÇMAZ!)

Eðer Siyah Açmazdaki Atý 6...d6-d5 ilesavunursa, 7. d2-d3 Atý kazanýr. Öte yandan6...Vd8-e7 hamlesine 7. Ac3-d5 vardýr ve7...Ve7-e6 hamlesi 8. Ad5xc7+ (ÇATAL!)yüzünden kaybeder. Ve Siyah 7...Ve7-d8oynarsa, 8. d2-d3 yine Atý kazanýr. At git-miþtir ve Büyükustaya karþý At eksik

214



XABCDEFGHY 8rsn-wqkvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-zp-+-+& 5+-+-+l+-% 4-+-+n+-+$ 3+-sN-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tR-vLQmKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-zp-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+n+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzPQzPPzP" 1tRNvL-mKL+R! xabcdefghy

oynayamazsýnýz. Dolayýsýyla Siyah terk etti.Benzeri konumlara Beyazla ulaþabilmekiçin en iyisi 2...Ab8-c6 hamlesinden sonraÝspanyol Açýlýþý oynamaktýr. Þimdi Siyahýnnasýl yolunu þaþýrabileceðine basit bir örnekverelim.

1. e2-e4 e7-e52. Ag1-f3 Ab8-c63. Ff1-b5

Daha önceki derse baktýysanýz bu açýlýþýbiliyorsunuz demektir.

3... a7-a6

Siyahýn en popüler devam yolu. Beyazgenelde Fb5-a4 oynar ama Atý alarakDEÐÝ-ÞÝM DEVAM YOLUNA girmek deiyidir.

4. Fb5xc6 d7xc6 (diyagram)

Beyaz dördüncü hamlede Fil ile Atýdeðiþirse, ÝSPANYOL AÇILIÞI’NIN DE-ÐÝÞÝM DEVAM YOLU oynanýyor demek-tir. Siyahýn b eri yerine d eriyle alýþý yapmasýbiraz daha iyidir çünkü bu sayede Filinönünü açar ve erlerini bir arada tutar.Beyazýn e5 erini hemen almasý iyi deðildir.Neden? Siyahýn eri geri almasýný saðlayandeðiþik hamleler var: VEZÝR ÇATALI(Vd8-d4), bir baþka VEZÝR ÇATALI(Vd8-g5) veya ÞÝÞ (Vd8-e7). Beyaz erialmak yerine farklý bir fikir uyguluyor.

5. 0-0

Þimdi Siyah e erini f7-f6, Vd8-f6, Ff8-d6veya hatta Fc8-g4 (AÇMAZ!) ile savu-nabilir. Bunun yerine Beyazýn e erinesaldýrýyor ve baþýný E HATTINDA BELA-YA SOKUYOR.

215



XABCDEFGHY 8r+lwqkvlntr( 7+pzp-+pzpp' 6p+p+-+-+& 5+-+-zp-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQmK-+R! xabcdefghy

5... Ag8-f6?!6. Af3xe5

Þimdi Siyahýn sapabileceði iki yanlýþ yolvar.

Öncelikle VEZÝR ÇATALI deneyebilirama bu iþe yaramaz çünkü Beyaz Kale artýkoyundadýr.

6... Vd8-d4? (diyagram)

Beyaz için hamle seçiniz.

7. Ae5-f3

Basit ve iyi: TEHDÝT ALTINDAKÝ Atý ka-çýyor ve Siyah Veziri TEHDÝT EDÝYOR.

7... Vd4xe4??(diyagram)

Yine sizin hamleniz. ÞAT ile düþünün!

8. Kf1-e1 (AÇMAZ!)

Veziri AÇMAZA alýyor.

Ýkinci yol e erini hemen almaktýr. (altýncýhamleye dönünüz)

6... Af6xe4?(diyagram)

Þimdi Beyaz ne yapmalý? Hamle sizde!

7. Kf1-e1

AÇIK HATTA buna benzer konumlardaVezir yerine Kale kullanmak daha iyidir.

7... Ae4-f6??

Ve þimdi ne yapacaðýnýzý biliyorsunuz, deðil

216



XABCDEFGHY 8r+l+kvl-tr( 7+pzp-+pzpp' 6p+p+-sn-+& 5+-+-sN-+-% 4-+-wqP+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQ+RmK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+l+kvl-tr( 7+pzp-+pzpp' 6p+p+-sn-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+q+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQ+RmK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwqkvl-tr( 7+pzp-+pzpp' 6p+p+-+-+& 5+-+-sN-+-% 4-+-+n+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQ+RmK-! xabcdefghy

mi? 8. Ae5xc6+ (AÇARAK ÞAH), ile Vezirkazanýr.

Buna benzer þeyler Ýspanyol Açýlýþý'nda sýkolur. e hattý açýkken rok atmanýn ne kadarönemli olduðunu görüyorsunuz. Birincikural; Þahýnýzý güvenliðe alýn ve ikincikural; Kaleniz e hattýna gelip rakibi tehditedebilir. Buna dikkat ediniz. Neden ÝspanyolAçýlýþý oynamayý denemiyorsunuz? Anahtarhamleler: 0-0, Kaleyi oyuna sokmak,Kf1-e1 Kaleyi rakip Þahýn karþýsýnagetirmek ve Fb5xc6 alarak Af3xe5 almakveya buna izin verilmezse d2-d4 oynayarakrakibin e erinden kurtulmak. e erinizi koru-mak için kendinizi fazla sýkmayýn. ZatenKalenizi kullanabilmek için e erinden kur-tulmaya çalýþýyorsunuz.

Bu tür þeylerin ne sýklýkla olabileceðini gös-termek için 6 yaþýndaki Luke Mcshane'inoynadýðý 2 oyunun birkaç hamlesinebakalým. Ýkisi de þöyle baþladý: 1. e2-e4e7-e5 2. Ag1-f3 Ab8-c6 3. Ff1-b5 Ag8-f6(Ýspanyol Açýlýþý'na karþý Berlin Savunmasý)4. Fb5xc6 (Burada normal hamle 0-0'tur.)Þimdi rakiplerinden biri 4...b7xc6 oynadý ve5. 0-0 Af6xe4 6. Kf1-e1 d7-d5 7. d2-d3Ae4-f6 8. Af3xe5 Ff8-d6? (diyagram)9.Ae5xc6+ (AÇARAK SALDIRI!) ileBeyaz Veziri kazandý. Diðer oyun 4...d7xc6ile devam etti. 5. 0-0 Af6xe4 6. Kf1-e1Vd8-d5? (diyagram) 7. d2-d3 Ae4-f6 8.Ke1xe5+ (ÇATAL!) ve yine Veziri kazanýr.Luke sonradan Ýngiltere'nin gelmiþ geçmiþen genç Büyükustasý olmuþtur.

YARDIMCI ÝPUÇLARI

1. Herhangi bir açýlýþta e eri ortadan kalktýðýzaman EN KISA SÜREDE ROK ATMA-LISINIZ!

217



XABCDEFGHY 8r+lwqk+-tr( 7zp-zp-+pzpp' 6-+pvl-sn-+& 5+-+psN-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+P+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRNvLQtR-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+l+kvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+p+-+-+& 5+-+qzp-+-% 4-+-+n+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQtR-mK-! xabcdefghy

2. Vezir Kale ve Fili rakibin daha deðerlitaþlarýnýn hattýna veya çaprazýna koymakiyidir. Örneðin Kalenizi rakibin Þahý veyaVezirinin dikeyine koyun. Þanslýysanýz busayede AÇMAZ yaratýp AÇARAK SAL-DIRI gerçekleþtirebilirsiniz.

3. PETROFF SAVUNMASI Siyah için iyi(ama sýkýcý) bir açýlýþtýr. Ama oynarsanýz ehattýndan tehlikelere karþý uyanýk olun.

4. ÝSPANYOL AÇILIÞI dünyanýn en iyiaçýlýþýdýr! ÖÐRENÝN, HATIRLAYIN,ANLAYIN ve OYNAYIN!

5. Her zaman ÞAT yapýn: Her hamlede heroyunda. Ayný zamanda Vezirin, Kalelerin veFillerin yoluna ve yollarýnda ne olduðunabakýn.

218




XABCDEFGHY 8rsnlwqkvl-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-sn-+& 5+-+-zp-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQmKL+R! xabcdefghy

AÇARAK SALDIRMAK

Satrançta her zaman TEHDÝTLER oluþur.Bir oyuncu bir TEHDÝT yapar, diðer oyun-cu bunu karþýlar ve böyle sürüp gider. BirTEHDÝT yapmaktan daha iyisi nedir? Birhamlede iki TEHDÝT yapmaktýr. Buna çokörnek görmüþsünüzdür. Eðer DEÐÝÞÝKYÖNLERDE ayný taþla iki þeyi tehdit eder-sek ne olur? ÇATAL atmýþ oluruz! AYNIYÖNDE ayný taþla iki þey tehdit edersek neolur? AÇMAZ olur. Veya ters sýrada tehditedilen taþlar duruyorsa bu sefer de ÞÝÞ olur.

Bununla beraber AÇARAK SALDIRA-RAK ÝKÝ DEÐÝÞÝK TAÞI ayný anda tehditedebiliriz. Tabii açtýðýmýzda Þahý tehditedersek o zaman AÇARAK ÞAH ÇEKMÝÞoluruz.

Bir an için FÝLLERÝ, KALELERÝ veVEZÝRLERÝ düþünün. Düz giden taþlardýr.Bunlara HAT TAÞLARI diyeceðiz. Eðer birHAT TAÞININ önünde bir taþ varsa ve otaþý yoldan çekersen HAT AÇMIÞ oluruz.Ve bu hattýn sonunda da leziz bir rakip taþbulunabilir.

Basit bir örnek:

1. e2-e4 e7-e52. Ff1-c4 Ab8-c63. Vd1-g4?? (diyagram)

Ciddi þekilde kötü bir hamle. VEZÝRÝNÝZÝERKEN OYUNA SOKMAYIN!

Bu aptallýk için rakibi nasýl cezalandýrabi-liriz?

HAT TAÞLARINIZIN HATLARINA BA-KIN. c8'deki Fil þu anda çok yararlý gözük-

219



XABCDEFGHY 8r+lwqkvlntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+n+-+-+& 5+-+-zp-+-% 4-+L+P+Q+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvL-mK-sNR! xabcdefghy

meyebilir ama GÖZLERÝNÝZÝ kullanýptahtaya iyice bakarsanýz, Filin Vezir ile aynýçaprazda olduðunu görürsünüz. Filin yolun-da ne vardýr? Doðan yani d eri. Peki öyleyseneden onu sürmeyelim? Onu bir ilerletebili-riz ama ne olur ki? Eðer iki sürersek c4'tekiFili TEHDÝT edecektir. Öyleyse kazananhamle:

3... d7-d5!(diyagram)

Eðer Beyaz Veziri ile oynarsa ne olur?c4'teki Filini kaybeder. Peki e4xd5 veyaFc4xd5 oynarsa ne olur? Vezirini kaybeder.Eminim ki pek çok rakibiniz AÇARAKSALDIRIYI farketmez ve eri alýr.

Þimdi de þuna bakalým.

1. e2-e4 e7-e52. Ag1-f3 Ab8-c63. d2-d4 (diyagram)

ÝSKOÇ AÇILIÞI

3... e5xd44. Af3xd4 Ff8-c5

Siyah Ata ikinci kez saldýrýyor.

5. Fc1-e3

Ve Beyaz ikinci kez savunuyor. Hiçbir þey-den þüphelenmeyen Siyah þöyle oynar:

5.... Ag8-f6? (diyagram)

Hamle sýrasý sizde. Beyaz nasýl taþ kazanýrbulun.

220



XABCDEFGHY 8r+lwqk+-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+n+-sn-+& 5+-vl-+-+-% 4-+-sNP+-+$ 3+-+-vL-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRN+QmKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwqkvlntr( 7zppzp-+pzpp' 6-+n+-+-+& 5+-+pzp-+-% 4-+L+P+Q+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvL-mK-sNR! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwqkvlntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+n+-+-+& 5+-+-zp-+-% 4-+-zPP+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRNvLQmKL+R! xabcdefghy

e3'teki Filin çaprazýna bakýn ve c5’te savun-masýz duran Fili farkedin. UnutmayýnGEVÞEK TAÞLAR DÜÞER. Yolunda birAt var. Bu yüzden zorlayýcý bir hamle bul-malýyýz...

6. Ad4xc6 b7xc6

Siyah 6... Fc5xe3 oynasa ne yapardýnýz?7. Ac6xd8 tabii. Ya þimdi? 7. Fe3xc5 (diya-gram) ve Beyazýn fazla Fili vardýr. Bu aradaSiyahýn normal beþinci hamlesi Vd8-f6 idi.

Güçlü oyuncular bile eðer bilmiyorlarsa butür konumlara düþebilirler. AÇARAK SAL-DIRI görülmesi zor bir þeydir.

Þimdi her yýl yüzlerce kiþinin kurban olduðubir tuzaða bakalým.

1. e2-e4 e7-e62. d2-d4 d7-d53. e4-e5 c7-c54. c2-c3 Ab8-c65. Ag1-f3 Vd8-b6

Bu FRANSIZ SAVUNMASI'NIN en po-püler yollarýndan biridir. Þimdi Beyaz birtuzak kuruyor.

6. Ff1-d3 (diyagram)

Siyah þimdi d erine üç kez saldýrýldýðýný vesadece iki ile savunulduðunu görüyor.Almak iyi midir?

6... c5xd47. c3xd4 Ac6xd4?8. Af3xd4 Vb6xd4 ??

(diyagram)

Ýþte eri aldý. Bu planýn yanlýþ olduðunu nasýlgösterebilirsiniz?

221



XABCDEFGHY 8r+l+kvlntr( 7zpp+-+pzpp' 6-wqn+p+-+& 5+-zppzP-+-% 4-+-zP-+-+$ 3+-zPL+N+-# 2PzP-+-zPPzP" 1tRNvLQmK-+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+l+kvlntr( 7zpp+-+pzpp' 6-+-+p+-+& 5+-+pzP-+-% 4-+-wq-+-+$ 3+-+L+-+-# 2PzP-+-zPPzP" 1tRNvLQmK-+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwqk+-tr( 7zp-zpp+pzpp' 6-+p+-sn-+& 5+-vL-+-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRN+QmKL+R! xabcdefghy

Yine HAT TAÞLARININ hatlarýna bakýn. dhattýnda ne görüyorsunuz? Beyaz Vezir,Beyaz Fil, Siyah Vezir. Siyah Vezir SAVU-NULMAMIÞ. (Gevþek taþlar düþer) EðerFili þah çekerek açarsak Veziri kazanabiliriz.Bunu nasýl yapabiliriz? Þöyle:

9. Fd3-b5+

Siyah þahtan kurtulmalý. Bu da BeyazaSiyah Veziri alma fýrsatý verir.

Bir baþka örnek.

1. e2-e4 e7-e51. Ag1-f3 Ab8-c63. Ab1-c3 Ff8-c54. Af3xe5 (diyagram)

Beyaz ÇATAL NUMARASI yapýyor.

4... Ac6xe55. d2-d4

Taþý ER ÇATALI ile geri alýyor! Siyahþimdi Fc5-d6 oynamalý.

5... Fc5xd46. Vd1xd4 Vd8-f6?!

Tuzak kuruyor. Ac3-b5 þimdi Beyaz içinkuvvetlidir ama Siyahýn hamlesini kaçýrýyor.

7. Ac3-d5?? (diyagram)

Beyaz için iyi gözüküyor deðil mi? Veziresaldýrýyor. c7'den AT ÇATALI TEHDÝTediyor. Ve eðer Vezir, çatalý engellemek içind8'e giderse At kaybedilir.

Ama Siyahýn pis bir sürprizi var. Bulabilirmisiniz?

222



XABCDEFGHY 8r+l+k+ntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-wq-+& 5+-+Nsn-+-% 4-+-wQP+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tR-vL-mKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwqk+ntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+n+-+-+& 5+-vl-sN-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-sN-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tR-vLQmKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+l+kvlntr( 7zpp+-+pzpp' 6-+-+p+-+& 5+-+pzP-+-% 4-+-wq-+-+$ 3+-+L+-+-# 2PzP-+-zPPzP" 1tRNvLQmK-+R! xabcdefghy

Hat taþlarýnýn hatlarýna bakýn. Vezirler aynýçaprazda ve ararýnda Siyah At var. BeyazVezir savunulmamýþ durumda (bu yüzdenAtýn b5'e gitmesi gerekirdi). ÞAT yapýn,cevabý bulacaksýnýz.

7... Ae5-f3+(diyagram)

ve güpegündüz Vezir kaptýrýlýr.

Bu tür þeyleri öteki türlü de yapabiliriz. EðerHAT TAÞINIZ rakip Þahýn hattýndaysa veyolunda taþ varsa, taþýnýzý yoldan çekerekAÇARAK ÞAH yaratabilirsiniz. Buradayapmanýz gereken en büyük zararý verecekhamleyi bulmaktýr. Oyunun erken aþamasýn-da AÇARAK ÞAHLAR genelde e hattýndaoluþur. E HATTINDA BELA dersine ba-karsanýz bazý örnekler görebilirsiniz. Þimdibaþka bir tane...

1. e2-e4 e7-e52. Ag1-f3 Ag8-f63. Af3xe5 Vd8-e7

PETROFF SAVUNMASI’NDA Siyahýndoðru üçüncü hamlesi d7-d6'dýr. Bu hamletuzak kuruyor ama Veziri erken oyuna sok-makta.

4. Ae5-f3 Af6xe45. d2-d3?? (diyagram)

Bunu yapmadan önce Ff1-e2 ile e hattýnýkapatmalý.

Burada herhalde Siyahýn ne yapmasý gerek-tiðini biliyorsunuzdur.

e hattýna bakýn: Siyah Vezir, Siyah At, BeyazÞah var. At ile oynarsak AÇARAK ÞAH-TIR. Öyleyse büyük bir þeye saldýrmanýnyolunu arayalým. Vezirden daha büyük ne

223



XABCDEFGHY 8rsnl+kvl-tr( 7zppzppwqpzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+n+-+$ 3+-+P+N+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRNvLQmKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+l+k+ntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-wq-+& 5+-+N+-+-% 4-+-wQP+-+$ 3+-+-+n+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tR-vL-mKL+R! xabcdefghy

olabilir ki? Ae4xf2 oynayamayýz çünküÞe1xf2 vardýr. Burada yapacaðýmýz.Ae4-c3+ oynamak ve Beyaz Vezire gülegüle deriz. Eðer Vezir e2'ye giderse At halaonu alabilir.

Gördüðünüz gibi AÇARAK ÞAHLARepey iyidir. Ama AÇARAK ÞAHTAN çokdaha iyi bir þey var. Ne olduðunu biliyormusunuz? AÇARAK ÇÝFTE ÞAHTIR.Ayný anda iki deðiþik taþla þah çekiliyor.ÇÝFTE ÞAHTAN ANCAK ÞAHINIZIOYNATARAK KAÇABÝLÝRSÝNÝZ! Ýþtehýzlý bir örnek.

1. e2-e4 e7-e52. f2-f4 (üst diyagram)

ÞAH GAMBÝTÝ

2... e5xf43. Ag1-f3 d7-d54. Ab1-c3 (diyagram) d5xe45. Ac3xe4 Fc8-g4

Siyah bu AÇIK KONUMDA Þah kanadýn-daki taþlarýný geliþtirip hýzlýca rok atsa dahaiyi olurdu.

6. Vd1-e2

Tuzak kuruyor.

6... Fg4xf3?? (diyagram)

Bunun yerine e hattýný kapatmak gerekirdiama Siyah Beyazýn f3'ü alacaðýný hesaplýyor.

Satranç oynarken bazen ilk akla gelen ham-leler dýþýndakilere de bakmalýsýnýz. ÞATyaparsanýz At þahýnýn AÇARAK ÞAH ol-duðunu görürsünüz. AÇARAK ÞAH

224



XABCDEFGHY 8rsn-wqkvlntr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+Nzp-+$ 3+-+-+l+-# 2PzPPzPQ+PzP" 1tR-vL-mKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-zp-+-% 4-+-+PzP-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-+PzP" 1tRNvLQmKLsNR! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+p+-+-% 4-+-+Pzp-+$ 3+-sN-+N+-# 2PzPPzP-+PzP" 1tR-vLQmKL+R! xabcdefghy

karþýsýnda Siyah Beyazýn Vezirini alýr amaya ÇÝFTE ÞAH ÇEKERSENÝZ ne olur?

7. Ae4-f6# (diyagram)

Siyah Beyazýn Vezirini alabilir mi? Olmaz,Atýn þah tehdidi altýndadýr. Atý alabilir mi?Hayýr Vezirin þah tehdidi vardýr. Þahýný biryere kaçabilir mi? Hayýr. Mat olmuþtur!

ÇÝFTE ÞAH ÇÝFTE BELA anlamýna dagelir.

YARDIMCI ÝPUÇLARI

1. Rakibiniz hamle yapýnca sadece oynayantaþa bakmayýn. Belki de o hamleyleAÇARAK SALDIRI yapýyordur.

2. HAT TAÞLARININ HATLARINAbakýn. Vezirler, Kaleler, Filler. HAT TAÞ-LARINIZ ve rakip hedef arasýnda taþ varsaAÇARAK TEHDÝT yaratabilirsiniz. Veyahedef Þah ise o zaman da AÇARAK ÞAHçekebilirsiniz.

3. Ýlk akla gelen hamleler dýþýnda hamlelerarayýn. Hemen sonuca varýp karar vermeyin,sürpriz hamleler arayýn. Her zaman ÞATyapýn.

4. GEVÞEK TAÞLARIN DÜÞTÜÐÜNÜunutmayýn. Tüm taþlarýnýzý korunaklý tutma-ya çalýþýn.

225



XABCDEFGHY 8rsn-wqkvlntr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-+-sN-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-zp-+$ 3+-+-+l+-# 2PzPPzPQ+PzP" 1tR-vL-mKL+R! xabcdefghy

ZAMAN HAYDUTLARI

Zaman sizden yana mý? Satranç oyunununbaþlangýcýnda ZAMAN hayati öneme sahip-tir. Tüm taþlarýnýzý çýkmadan veya rakiptendaha iyi geliþmemiþken saldýrý baþlatma-malýsýnýz. AÇIK OYUNLARDA - bu dersteörnekler göreceðiz - HIZLI GELÝÞÝMHAYATÝDÝR.

Bazý açýlýþlarda bir oyuncu, genelde BeyazTAÞ ÜSTÜNLÜÐÜNÜ rakibe verir. AmaçZAMAN kazanmaktýr. Bu derste bu türörneklere bakacaðýz.

Ýlk oyunumuzun açýlýþý KUZEY GAMBÝ-TÝ’DÝR.

Beyaz: G SchnitzlerSiyah: A AlexandreParis 1879Açýlýþ: Kuzey Gambiti

1. e2-e4 e7-e52. d2-d4 e5xd43. c2-c3 d4xc34. Ff1-c4 c3xb25. Fc1xb2 (diyagram)

Burada neler oluyor? Beyaz iki er FEDAETTÝ ama bunun karþýlýðýnda Fillerinebakýn. Oyunlardan onlarýn ne kadar güçlüolduklarýný göreceksiniz. Ff8-c5'e ne vardýr?Evet Fb2xg7 ve köþedeki Kale düþer. Beya-zýn açýlýþtaki geliþimi iki ere deðer mi?Kimse tam olarak bilemiyor. Beyaz saldýrýiçin oynamalý ve deðiþimlerden kaçýnmalý.Aksi halde iki er altta olacak ve OYUNSO-NUNU kaybedecek. Siyah GELÝÞÝMÝNÝtamamlamaya çalýþýrken Beyazýn TEHDÝT-LERÝNÝ engellemeli.

Schnitzler ile Alexandre arasýnda nelerolduðunu görelim.

226



XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+L+P+-+$ 3+-+-+-+-# 2PvL-+-zPPzP" 1tRN+QmK-sNR! xabcdefghy

5... Vd8-g5?

VEZÝRÝNÝZÝ ÇOK ERKEN OYUNASOKMAYIN!

6. Ag1-f3 Vg5xg2 (diyagram)

Siyah açgözlü bir þekilde baþka bir er dahayiyor. Beyaz ne yapmalý?

Eðer ÞAT yaparsanýz ilk bakacaðýnýz hamleFc4xf7 olur. F7'DE PATLAMALARI bili-yorsanýz da ilk bakacaðýnýz hamle Fc4xf7+olur. Bu da doðru cevaptýr. Hamlenin arka-sýnda yatan fikir þudur: Eðer Siyah BeyazFili alýrsa Kh1-g1 Veziri kazanýr. ÇünküVg2-h3 AT ÇATALINA izin verir. Kh1-g1oynadýysanýz ve Vg2-h3'e Fc4xf7+ plan-ladýysanýz da iyidir.

7. Fc4xf7+ Þe8-d8(diyagram)

Siyah ne olacaðýný görüyor ve fedayý red-dediyor.

8. Kh1-g1 Ff8-b49. Ab1-c3 Vg2-h310. Kg1-g3 Vh3-h611. Vd1-b3

Bu b4'teki Fili ve g8'deki Atý TEHDÝTEDEN bir VEZÝR ÇATALIDIR. Siyahbundan kurtulabilir ama GELÝÞÝM geriiken ve Þahý merkezde çakýlý iken fazlayaþayamaz.

11... Fb4xc3+12. Vb3xc3 Ag8-f6

(diyagram)

Beyaz saldýrýsýný beþ taþla gerçekleþtiriyor:

227



XABCDEFGHY 8rsnl+kvlntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+L+P+-+$ 3+-+-+N+-# 2PvL-+-zPqzP" 1tRN+QmK-+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlmk-+-tr( 7zppzpp+Lzpp' 6-+-+-sn-wq& 5+-+-+-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-wQ-+NtR-# 2PvL-+-zP-zP" 1tR-+-mK-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlmk-vlntr( 7zppzpp+Lzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+N+-# 2PvL-+-zPqzP" 1tRN+QmK-+R! xabcdefghy

Vezir, Kale, iki Fil ve At. Siyahýn savunmasýise iki taþtan oluþuyor: Vezir ve At. Beþ kiþi-lik bir saldýrý iki kiþilik savunmayý herzaman yener. Siz kazancý bulabilir misiniz?ÞAT!

Aslýnda en iyi kazanç yolu Fb2-c1 (görmesizor bir hamle) ile kaçacak karesi olmayanVeziri TEHDÝT etmek. Ve eðer Siyah12...Af6xe4 yaparsa Beyaz 13. Fc1xh6Ae4xc3 14. Fh6-g5#! ile kazanýr.

Ama oyunda Beyaz o kadar iyi olmayan amaparlak bir hamle tercih etti.

13. Kg3-g6!?

Kaleyi FEDA EDÝYOR! Siyah Af6xe4oynayýp hala kaybedeceði bir yola girebilir-di ama bunun yerine Kaleyi alýyor ve tuzaðadüþüyor.

13... h7xg6(diyagram)

ÞAT ile düþünün, Kale fedasýnýn sebebinianlayacaksýnýz.

14. Vc3xf6!

Doðru: þimdi VEZÝR FEDASI mat eder.

14... g7xf615. Fb2xf6# (diyagram)

Þimdi baþka bir oyuna bakalým. Ýlk ham-leleri hatýrlýyor musunuz?

228



XABCDEFGHY 8rsnlmk-+-tr( 7zppzpp+Lzp-' 6-+-+-snpwq& 5+-+-+-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-wQ-+N+-# 2PvL-+-zP-zP" 1tR-+-mK-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlmk-+-tr( 7zppzpp+L+-' 6-+-+-vLpwq& 5+-+-+-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+N+-# 2P+-+-zP-zP" 1tR-+-mK-+-! xabcdefghy

Beyaz: Hans Lindehn Siyah: Ladislas MaczuskiParis 1863Açýlýþ: Kuzey Gambiti

1. e2-e4 e7-e52. d2-d4 e5xd43. c2-c3 d4xc34. Ff1-c4 c3xb25. Fc1xb2 Ag8-f6

Doðal bir geliþim hamlesi ama belki de eniyisi deðil. Beyaz þimdi e4-e5 oynayarak AtýTEHDÝT edebilirdi ama geliþim hamlesinitercih ediyor.

6. Ab1-c3 Ff8-b4

Siyah Atý AÇMAZA alýyor ve taþ deðiþ-meyi umuyor.

7. Ag1-e2 Af6xe4

Þimdi Siyah ÜÇ er önde.

8. 0-0 Ae4xc39. Ae2xc3 Fb4xc310. Fb2xc3 (diyagram)

Siyah rok atsa ve yandaki diyagramda gö-rülen konum oluþsa ne yapardýnýz?

Beyaz g7'den ÖLÜM ÖPÜCÜÐÜ ile ka-zanýr. 11. Vd1-g4 (hemen Vd1-d4 ham-lesi Vd8-f6 yüzünden olmazdý) 11...g7-g612. Vg4-d4 ve devamýnda g7 veya h8'denmat. Siyah 12...f7-f6 ile savunabilir mi?HAYIR. f eri c4'teki Fil tarafýndan AÇ-MAZA alýnmýþtýr.

Ama oyunda Siyah þöyle devam etti...

229



XABCDEFGHY 8rsnlwq-trk+( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+L+-+-+$ 3+-vL-+-+-# 2P+-+-zPPzP" 1tR-+Q+RmK-! xabcdefghy

10... Vd8-g511.Kf1-e1+ Þe8-d812. f2-f4 Vg5xf413. Fc3xg7 Kh8-g8

(diyagram)

Beyaz Fg7-f6# ile mat etmek ister ama önceVeziri uzaklaþtýrmak lazým. Nasýl yapýla-bilir?

Mat edecek taþlarýmýz g7'deki Fil ve e1'dekiKale. Mat ediyorsak Veziri FEDA edebili-riz.

14. Vd1-g4 (diyagram)

Þimdi Siyah Veziri alýrsa Fg7-f6 mattýr.Siyah 14...Vf4-d6 oynayarak savunabilirmi? ÞAT!

Beyaz iki hamlede mat eder 15. Fg7-f6+Vd6xf6 18. Vg4xg8# Dolayýsýyla Siyahterk etti.

Öyleyse Beyaz bu açýlýþta kazanýyor mu?Eðer Siyah en iyi savunmayý yaparsakazanamaz ama tahta baþýnda bunu yapmakzordur. Bu açýlýþ diðer açýlýþlarýn hepsindendaha iyi þekilde size nasýl saldýracaðýnýzýöðretir. Deneyin ve görün.

Þimdi de Siyahýn saldýrýyý nasýl etkisiz halegetirebileceðini görelim. Ýlk hamleleri hatýr-lýyor musunuz?

1. e2-e4 e7-e52. d2-d4 e5xd43. c2-c3 d7-d5

(diyagram)

Oyun 4. e4xd5 Vd8xd5 5. Ab1-c3 Ff8-b4(AÇMAZ!) ÝLE DEVAM EDEBÝLÝR veSiyah taþlarýný rahatça geliþtirebilir.

230



XABCDEFGHY 8rsnlmk-+r+( 7zppzpp+pvLp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+L+-wq-+$ 3+-+-+-+-# 2P+-+-+PzP" 1tR-+QtR-mK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+p+-+-% 4-+-zpP+-+$ 3+-zP-+-+-# 2PzP-+-zPPzP" 1tRNvLQmKLsNR! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlmk-+r+( 7zppzpp+pvLp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+L+-wq-+$ 3+-+-+-+-# 2P+-+-+PzP" 1tR-+QtR-mK-! xabcdefghy

YARDIMCI ÝPUÇLARI.1. AÇIK KONUMLARDA geliþim üstün-lüðü bir veya iki er deðerinde olabilir.

2. ZAMAN üstünlüðünüz varsa rakibinizinsizi GELÝÞÝMDE yakalamasýný engelleye-cek TEHDÝTLER yapýn.

3. TAÞ üstünlüðünüz varsa açgözlüolmayýn. Rakibin TEHDÝTLERÝNÝ engel-lerken GELÝÞÝMDE rakibinizi yakalamayaçalýþýn.

4. Eðer c4'te Filiniz varsa F7'DE PATLA-MALARA bakýn.

5. Her zaman olduðu gibi her hamlede ÞATyapýn.

231



XABCDEFGHY 8rsnl+kvlntr( 7zppzpp+Lzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+N+q# 2PvL-+-zP-zP" 1tRN+QmK-tR-! xabcdefghy

FATÝH YOLCULUÐAÇIKIYOR

Açýlýþta ne yaparsýnýz? GMG'yi hatýrlayýn.GELÝÞÝM, MERKEZ KONTROLÜ, GÜ-VENLÝK (ÞAHIN). Ayný zamanda iyi birsebebiniz olmadan taþ üstünlüðünü rakibevermemeniz gerektiðini biliyorsunuz. Amabazen oyunun baþýnda bile iyi bir sebep ola-bilir. Pek çok açýlýþta oyuncular üstünlüklerideðiþir. Bazý açýlýþlarda bir oyuncu TAÞ ÜS-TÜNLÜÐÜNÜ, GELÝÞÝM, MERKEZKONTROLÜ veya ÞAH GÜVENLÝÐÝ üs-tünlüðünü elde etmek için verebilir. ÖrneðinKUZEY GAMBÝTÝ'NDE Beyaz GELÝ-ÞÝMDE üstünlük elde etmek için iki er verir.KIZARMIÞ CÝÐER SALDIRISI’NDABeyaz, Siyah Þahý ortaya çýkarabilmek içinere karþý At feda eder. Ve þimdi bakacaðýmýzaçýlýþta; ÞAH GAMBÝTÝ’NDE BeyazMERKEZ KONTROLÜNÜ arttýrmak içiner feda eder.

GAMBÝT kelimesi Ýtalyancadýr ve tekmele-mek anlamýna gelir.

ÞAH GAMBÝTÝ þöyle baþlar:

1. e2-e4 e7-e52. f2-f4 (diyagram)

Açýlýþta Fatih ile oynamanýn tehlikelerikarþýsýnda daha önce uyarýlmýþtýnýz. BeyazÖLÜMCÜL ÇAPRAZDAN, h4'ten gelebi-lecek Vezir þahlarýna karþý dikkatli olmalý.

Þu anda Vd8-h4 zaman kaybýdýr: Beyazg2-g3 oynayabilir. Ama varsayýn ki Siyah2...Ff8-c5 oynuyor ve Beyaz er kazandýðýnýdüþünerek f4xe5 oynuyor. Bundan sonra neolur? Siyah Vd8-h4+ oynar tabii ve hemenkazanýr. Beyaz Siyahýn þah çekiþini engelle-

232



XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-zp-+-% 4-+-+PzP-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-+PzP" 1tRNvLQmKLsNR! xabcdefghy

mek için 3. Ag1-f3'ü tercih etmeli. Veya eðerSiyah d7-d5 oynar ve Beyaz dikkatsizcef4xe5 oynarsa ne olur? Yine Vd8-h4+ çokgüçlüdür.

Bununla beraber Fatih'i hemen almanýn sa-kýncasý yoktur. Aþaðýdaki oyun 1912 yýlýndaoynanmýþ. Beyazla oynayan WE Rudolphisili bir oyuncu.

2... e5xf43. Ff1-c4 (diyagram)

En popüler ve güvenli hamle Ag1-f3'tür amaoyundaki hamle de iyidir. Beyaz Vd8-h4+hamlesinden korkmuyor çünkü Þe1-f1oynadýktan sonra Þahý güvende olacak vesonra da Veziri kovalayarak zaman kaza-nacak.

3... Ff8-c5?(diyagram)

Zayýf bir hamle. Siyahýn merkezde eri olma-dýðýndan þu anda taþlarý nereye koyduðu-nuza dikkat etmelisiniz. Þimdi Beyazmerkeze bir er daha yerleþtiriyor ve Filikovalýyor.

4. d2-d4 Vd8-h4+5. Þe1-f1 Fc5-b66. Ag1-f3 Vh4-d8

Ýlk altý hamlede Siyah Veziri ve Filiyle iki-þer hamle oynadý. Böyle satranç oynanmaz!Taþlarýnýzý rakibin GMG hamleleri yaparakisteyebileceði yerlere götürmeyin.

7. Fc1xf4 (diyagram)

Durun ve konuma bakýn. Geliþimdeki skornedir? Beyaz 3-1 kazanýyor. Merkezerlerindeki skor ne? Beyaz 2-0 önde. EvetBeyaz Þahýyla oynamak zorunda ama bu tür

233



XABCDEFGHY 8rsnlwqk+ntr( 7zppzpp+pzpp' 6-vl-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+LzPPvL-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPP+-+PzP" 1tRN+Q+K+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+L+Pzp-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-+PzP" 1tRNvLQmK-sNR! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqk+ntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-vl-+-+-% 4-+L+Pzp-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-+PzP" 1tRNvLQmK-sNR! xabcdefghy

üstünlükler için küçük bir bedel. ÞimdiSiyah Ag8-f6’yý düþünmüyor çünkü e4-e5ile At kovalanýr.

7... Ag8-e7

Beyaz öyle üstün ki hemen saldýrýya baþlý-yor.

8. Af3-g5 0-0?(diyagram)

Belanýn içine doðru rok atýyor! Tek hamled7-d5 idi.

9. Vd1-h5

Siyah At f6'da deðil de e7'de iken tanýdýk birhamle. Unutmayýn! Bu bir VEZÝR ÇATA-LIDIR. Siyah iki hedefi de savunamaz: h7ve f7.

9... h7-h610. Fc4xf7+ Þg8-h8

(diyagram)

Evet Beyazýn sonraki hamlesi nedir söy-leyin. ÞAT yapýn ve doðru cevabý bulun.

Siyah Þahýn kaçacak karesi yok. Öyleyse tekihtiyacýmýz olan ÞAH ÇEKÝÞTÝR. Tek þahVh5xh6+ ve g7xh6 oynanýrsa bir baþka þahvardýr: Ff4-e5 ve ayný zamanda MATTIR.Bir baþka VEZÝR FEDASI. Ayrýca buhamle g erinin SAPTIRILMASIDIR.

Þimdi satranç tarihinin en büyük oyuncu-larýndan olan Paul Morphy'nin 1859 yýlýndaÞah Gambiti'ni nasýl oynadýðýný görelim. Buoyunda Morphy rakibine bir Kale avansveriyor. Bu yüzden oyuna a1'deki Kaleyiçýkararak baþlayýn.

234



XABCDEFGHY 8rsnlwq-tr-mk( 7zppzppsnLzp-' 6-vl-+-+-zp& 5+-+-+-sNQ% 4-+-zPPvL-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPP+-+PzP" 1tRN+-+K+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwq-trk+( 7zppzppsnpzpp' 6-vl-+-+-+& 5+-+-+-sN-% 4-+LzPPvL-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPP+-+PzP" 1tRN+Q+K+R! xabcdefghy

1. e2-e4 e7-e52. f2-f4 e5xf43. Ag1-f3 (diyagram)

Her zamanki hamle; h4'ten Vezir þahýný en-gelliyor. Þimdi Siyah iki yoldan birini seçe-bilir. Merkezde karþý darbe yapýp hýzlýgeliþimi hedefleyebilir. Bunun için 3...d7-d5ile fazla erini vermeli ve eðer 4. e4xd5oynanýrsa da 4...Ag8-f6 oynar. Veya f4'te eritutarak Beyaz hayatý zorlaþtýrmaya çalýþýr.Bunu yapmanýn bir baþka yolu 3...Ag8-f6oynamak ve e4-e5, Af6-h5 (KÖÞEDEKÝAT SAKAT ATTIR) hamlesinden sonraBeyazýn eri geri almasý kolay deðildir.

3... g7-g5(diyagram)

Bu oynamamamýz tavsiye edilen hamleler-den biri, deðil mi? Siyahýn Þahý zayýflýyor vegeliþime pek katkýda bulunmuyor (evet, Filg7 veya h6'ya gidebilir) ve merkez kont-rolüne de yardýmcý olmuyor. Ne var ki buSiyahýn en iyi hamlelerinden biridir. Arka-sýndaki fikir nedir? Fikir g5-g4 oynayýp Atýkovalamak ve ardýndan Vd8-h4+ oynamak-týr. Bu durumda f4 ve g4 erleri güçlü saldýrýimkanlarý yaratýr.

Beyaz bunu genelde KIESERITZKYGAMBÝTÝ oynayarak engellemeye çalýþýr:4. h2-h4 g5-g4 5. Af3-e5 ve karþýlýklýþanslar ile. Ama bu oyunda Morphy Siyahaen kötüsünü oynama fýrsatý veriyor.

4. Ff1-c4 g5-g45. d2-d4?! (diyagram)

Zaten bir Kale altta olan Morphy bir de Atfeda ediyor. Eðer Beyaz feda yapmak iste-mezse Af3-e5 oynar (SALVÝO GAMBÝTÝ)ve karýþýk bir konuma girilir. Atý vermenin

235



XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+Pzp-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-+PzP" 1t+NvLQmKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzpp+p+p' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-zp-% 4-+-+Pzp-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-+PzP" 1t+NvLQmKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzpp+p+p' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+LzPPzpp+$ 3+-+-+N+-# 2PzPP+-+PzP" 1t+NvLQmK-+R! xabcdefghy

en yaygýn yolu 0-0 (MUZÝO GAMBÝTÝ)hamlesidir. Beyaz Ab1-c3 (McDONNELGAMBÝTÝ) de oynayabilir. Morphy'ninhamlesi GHULAM KASSIM GAMBÝ-TÝ’DÝR ve açýlýþ ismini bu konumu1820'lerde analiz eden Hint oyuncudanalmýþtýr. Bir baþka feda Fc4xf7+ hamlesidirve ismi LOLLÝ GAMBÝTÝDÝR. Lolli veMuzio Ýtalyandýlar: Muzio 17'inci yüzyýlda,Lolli ise 18'inci yüzyýlda yaþamýþtýr.

5... g4xf36. Vd1xf3 Ff8-h6?

(diyagram)

Doðrusu 6...d7-d5 7. Fc4xd5 Ag8-f6 vefazla Kale ile Siyah kesinlikle kazanýr.d7-d5 hamlesinin gambite ne kadar iyicevap olduðuna dikkat ediniz.

7. 0-0 Ag8-e78. Fc1xf4 Fh6xf4?

(diyagram)

Þah Gambiti'nin önemli fikirlerinden biri fhattýndaki Siyah er ortadan kalktýktan sonraoluþabilecek saldýrýdýr. Beyazýn Veziri ve Fi-line bakarsanýz Beyazýn nasýl hýzlý bir þe-kilde kazanabileceðini görebilirsiniz.

Evet, hamle Siyah Þahý ortaya çýkarabilmekiçin F7'DE PATLAMADIR.

9. Fc4xf7+! Þe8xf710. Vf3xf4+ (diyagram) Þf7-g711. Vf4-f6+ Þg7-g812. Vf6-f7#

Bu oyunlardan Þah Gambiti'nin Beyazanasýl kuvvetli bir saldýrý verdiðini gördünüz.Siz de deneyin ve ne olacaðýný görün.

236



XABCDEFGHY 8rsnlwqk+-tr( 7zppzppsnp+p' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+LzPPvl-+$ 3+-+-+Q+-# 2PzPP+-+PzP" 1+tN+-+RmK-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqk+ntr( 7zppzpp+p+p' 6-+-+-+-vl& 5+-+-+-+-% 4-+LzPPzp-+$ 3+-+-+Q+-# 2PzPP+-+PzP" 1tRNvL-mK-+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwq-+-tr( 7zppzppsnk+p' 6-+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-zPPwQ-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPP+-+PzP" 1+tN+-+RmK-! xabcdefghy

Bir baþka denemek isteyebileceðiniz açýlýþVÝYANA OYUNU olabilir.

Þöyle baþlar:

1. e2-e4 e7-e52. Ab1-c3 Ag8-f6

2....Ab8-c6 da mümkündür.

3. f2-f4 (diyagram)

Bu bir tür geciktirilmiþ Þah Gambiti’dir. Budurumda Siyah olsanýz ne oynardýnýz?

Siyahýn tek iyi hamlesi var: 3...d7-d5 (buderste ilk kez görmüyorsunuz). Oyungenelde 4. f4xe5 Af6xe4 ile devam eder.Burada 5. Ag1-f3 (diyagram) Beyazýn engüvenli hamlesidir ve h4'ten þah çekiþiengeller. En iyi ikinci hamle d7-d6 ile e5erini korumaktýr ama bu hamle f8 Filinitýkar. Þah Gambiti'nden farklý olarak Ff8-c5iyi deðildir: Beyaz basitçe f4xe5 oynaya-bilir.

Yoksa 3...e5xf4 hamlesini mi önerdiniz? ÞahGambiti'nde bu iyi hamledir ama buradadeðil. Neden olduðunu görebiliyor mu-sunuz?

Merkez erlerinizi rakip taþlarý geriletmekiçin kullanmayý unutmayýn. Burada Beyaze4-e5 oynayarak Atý tek güvenli karesi olang8'e kovalayabilir. Sonrasýnda BeyazAg1-f3 le devam eder (yine h4'ten þahýengeller) ve d2-d4 ve Fc1xf4 ile güçlü birkonum elde eder.

Dr Wurxburger-Peifer, Paris 1933 oyu-nuna bakacaðýz.

3... e5xf4?4. e4-e5 Vd8-e7

(diyagram)

237



XABCDEFGHY 8rsnlwqkvl-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-sn-+& 5+-+-zp-+-% 4-+-+PzP-+$ 3+-sN-+-+-# 2PzPPzP-+PzP" 1tR-vLQmKLsNR! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+pzP-+-% 4-+-+n+-+$ 3+-sN-+N+-# 2PzPPzP-+PzP" 1tR-vLQmKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnl+kvl-tr( 7zppzppwqpzpp' 6-+-+-sn-+& 5+-+-zP-+-% 4-+-+-zp-+$ 3+-sN-+-+-# 2PzPPzP-+PzP" 1tR-vLQmKLsNR! xabcdefghy

e erini AÇMAZA alýyor ama iþleri daha dakötüleþtiriyor. Vezir saldýrýlar için bir hedefkonumundadýr.

5. Vd1-e2

e erini AÇMAZDAN kurtarýyor. ÞimdiSiyahýn tercih þansý yok.

5... Af6-g86. Ag1-f3 Ab8-c6

(diyagram)

7. d2-d4 d7-d6??8. Ac3-d5

Size demiþtim...

8.... Ve7-d8 (diyagram)

Þimdi Siyah hem Vezirini hem Atýný geri git-mek üzere çýkmýþ oldu. Tekrar ediyorumBÖYLE SATRANÇ OYNANMAZ.

Kazanan hamleyi bulabilir misiniz? ÞAT!

E HATTINDA BELAYA bakýnýz! e5xd6AÇARAK ÞAHTIR, ama SAPTIRMAyaparak bunu daha da güçlü hale getirebili-riz. Ad5xc7+ (ÇATAL!) hamlesini deneyinve eðer Siyah Kale vermemek için Vd8xc7ile Atý alýrsa e5xd6 hamlesi hem Veziresaldýrýr hem de þah çeker. Bu yüzden oyunþöyle devam etti:

9. Ad5xc7+

Siyah terk etti.

238



XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-zp-+-+& 5+-+NzP-+-% 4-+-zP-zp-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPP+Q+PzP" 1tR-vL-mKLsNR! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+l+kvlntr( 7zppzppwqpzpp' 6-+n+-+-+& 5+-+-zP-+-% 4-+-+-zp-+$ 3+-sN-+N+-# 2PzPPzPQ+PzP" 1tR-vL-mKL+R! xabcdefghy

YARDIMCI ÝPUÇLARI

1. Pek çok rakibiniz bu dersi öðrenmediysebu açýlýþlara karþý nasýl oynayacaðýný bile-mez. Eðer bu açýlýþlarý öðrenir ve denersenizpek çok puan kazanabilirsiniz.

2. Þah Gambiti'ne karþý iyi bir savunmabildiðinizden emin olun ve unutmayýn ki1. e2-e4 e7-e5 2. Ab1-c3 Ag8-f6 3. f2-f4hamlelerinden sonra en iyi cevap d7-d5'tir(diyagram).

3. Pek çok gambite karþý d7-d5 iyi bir ham-ledir.

4. Þah Gambiti'nde F7'DE PATLAMA-LARA dikkat ediniz.

5. Merkez erlerinizle rakibin Atlarýna ve Fil-lerine saldýrma þansýný kaçýrmayýn.

6. Rakibinize, geliþimine ve merkezi kontroletmesine yarayacak sürüþlerle taþlarýnýzasaldýrma fýrsatý vermeyin.

239



XABCDEFGHY 8rsnlwqkvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-+-sn-+& 5+-+pzp-+-% 4-+-+PzP-+$ 3+-sN-+-+-# 2PzPPzP-+PzP" 1tR-vLQmKLsNR! xabcdefghy

ÖLÜMCÜL ÇAPRAZ

Fatih ve Gökhan'ý hatýrlýyor musunuz? Tabiiki hatýrlýyorsunuzdur. Onlarýn görevlerininyerlerinde durmak ve Þah g1 veya g8'deyaþamaya karar verince onu korumakolduðunu biliyorsunuz. Bunun yaný sýra buerlerin oyunun baþýnda da Þahý h5-e8 veyah4-e1 çaprazýndan gelecek saldýrýlarýengelleme gibi görevleri de vardýr.

Bu örneði herhalde daha önce gördünüz.Fatih ve Gökhan oyunun baþýnda gezmeyeçýkmaya karar veriyorlar ve bir anda oyunbitiyor. Hem de iki hamlede!

1. f2-f3? e7-e52. g2-g4?? Vd8-h4#

(diyagram)

APTAL MATI! Tabii ki sadece bir aptaloyunun baþýnda Gökhan ve Fatih ile böyleoynamayý düþünür.

Þimdi benzer þekilde kaybedilmiþ bir oyungöreceðiz. Oyunda Beyaz körleme oy-namýþtýr.

Beyaz: Carl Hartlaub Siyah: RosenbaumYýl: 1892 Açýlýþ: Ýtalyan Açýlýþý

1. e2-e4 e7-e52. Ff1-c4 Ab8-c63. Ag1-f3

Þu ana kadar herþey normal (aslýnda Beyaz2 ve 3 numaralý hamleleri ters sýrada oynar).Þimdi Siyahýn iki iyi hamlesi var, Ag8-f6veya Ff8-c5.

3... f7-f6?(diyagram)

240



XABCDEFGHY 8rsnl+kvlntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-zp-+-% 4-+-+-+Pwq$ 3+-+-+P+-# 2PzPPzPP+-zP" 1tRNvLQmKLsNR! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwqkvlntr( 7zppzpp+-zpp' 6-+n+-zp-+& 5+-+-zp-+-% 4-+L+P+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQmK-+R! xabcdefghy

Bu iyi hamlelerden biri deðil! Böyle hamleoynayan biri hemen vurulmalý! Bu hamleninhangi sebeplerden yanlýþ olduðunu söyleye-bilir misiniz?

1. Taþ geliþtirmez (GMG'yi hatýrlayýn!)2. g8'deki Atýnýza sorun. Ona sorarsanýzf6'ya çýkmak için fýrsat kolladýðýný söyler.3. a2-g8 çaprazýný zayýflatýr.4. h5-e8 çaprazýný zayýflatýr.5. Siyahýn rok atmasýný zorlaþtýrýr (GMG'yihatýrlayýn yine!)

Daha baþka ne sebep istersiniz?

4. Af3-h4!? g7-g5?? (diyagram)

Beyazýn hamlesi bir tuzak kurdu ve Siyahtam tuzaðýn içine düþüyor! Fatih’i ilerlet-mekle tatmin olmayan Siyah þimdi deGökhan'ý ilerletiyor! GMG yapýn! Bu ham-lenin geliþim, merkez veya þah güvenliði ilebir ilgisi var mý? Hayýr mý? Öyleyse oyna-mayýn! Bir taþa saldýrmak o hamleyi yap-mak için yeterli deðildir. ÞAT yapmayý daunutmayýn!

Peki þimdi Beyaz ne yapmalý? ÞATyaparsanýz ilk bakacaðýnýz hamle...

5. Vd1-h5+ Þe8-e76. Ah4-f5# (diyagram)

Þimdi bir baþka örnek:

Beyaz: OW RigaudSiyah: John CooperSatranç Olimpiyatlarý Nice 1974Açýlýþ: Falkbeer Karþý Gambiti

1. e2-e4 e7-e52. f2-f4

241



XABCDEFGHY 8r+lwqkvlntr( 7zppzpp+-+p' 6-+n+-zp-+& 5+-+-zp-zp-% 4-+L+P+-sN$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQmK-+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+lwq-vlntr( 7zppzppmk-+p' 6-+n+-zp-+& 5+-+-zpNzpQ% 4-+L+P+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvL-mK-+R! xabcdefghy

Gördüðünüz gibi bu açýlýþ iki taraf için deçok tehlikelidir. Beyazýn fikrinin er merkezioluþturmak ve f7'ye saldýrmak için Fatih’ifeda etmek olduðunu biliyorsunuz. Siyah,eri alabilirdi ama bunun yerine baþka bir þeydeniyor.

2... d7-d5

Buna FALKBEER KARÞI GAMBÝTÝdenir. Ýsmini 19'uncu yüzyýl oyuncusu Falk-beer'den almýþtýr. Beyaz'ýn iki türlü alýþý var.Hangisini tercih etmeli?

3. f4xe5?? (diyagram)

Bu deðil! e4xd5 Beyaz için iyiydi: Vd8-h4hamlesi zaman kaybý olurdu çünkü Beyazgüvenli bir þekilde g2-g3 oynayabilirdi.Þimdi Siyah için hamle seçiniz.

3... Vd8-h4+

Tabii! Artýk Beyaz ne yaparsa yapsýn oyunbitmiþtir.

4. g2-g3 Vh4xe4+5. Þe1-f2 Ff8-c5

(diyagram)Beyaz terk eder.

Eðer Siyah iseniz Þah Gambiti'ne karþý Falk-beer Karþý Gambiti'ni oynamak iyidir. Eðerrakibiniz bu derstekileri bilmiyorsa yanlýþerle alýþ yapabilir.

Bir baþka fikir Vezir ve At ile yapýlan ortaksaldýrýdýr. Ýþte basit bir örnek:

1. e2-e4 e7-e52. Ag1-f3 Ff8-c5

Beyaza er kazanma imkaný veren kötü birhamle.

242



XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+pzP-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-+PzP" 1tRNvLQmKLsNR! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnl+k+ntr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-vlpzP-+-% 4-+-+q+-+$ 3+-+-+-zP-# 2PzPPzP-mK-zP" 1tRNvLQ+LsNR! xabcdefghy

3. Af3xe5 f7-f6??(diyagram)

Yeni baþlayanlar bu durumda sýk olarakVd8-f6 oynar ve e5 ile f2'ye saldýrarak iyibir hamle yaptýklarýný zannederler amaBeyaz d2-d4 veya Ae5-f3 ile kolayca savun-abilir. Bu oyunda Siyah Fatih’i sürmeyekarar veriyor. Beyaz belki de TEHDÝTaltýndaki Atý görmez.

Tekrar ediyorum. Bir taþa saldýrmak onu oy-namak için yeterli sebep deðildir! Beyaz içinbir hamle bulunuz. Þimdi ne aradýðýnýzý bili-yor olmalýsýnýz!

4. Vd1-h5+ g7-g6(diyagram)

Aksi halde Beyaz Vezir f7'ye girer. Hamleyine sizin. Karar vermeden önce ÞAT yapýn!

5. Ae5xg6!

Eðer doðru sebeple bu hamleyi bulduysanýz,bravo! Ýleriyi görebiliyorsunuz! Siyahýn heri AÇMAZDA!

5... h7xg66. Vh5xh8 (diyagram)

Bu hamle eri almadan önce görmeniz gere-kendi! ÞAT yaparken ÞAH ÇEKÝÞLER,ALIÞLAR ve TEHDÝTLER bitene kadarileriyi görmeye çalýþýn. Kolay deðil amapratik yaptýkça daha iyi olacaksýnýz.

Benzer þekilde birkaç oyun daha gösterelim.Ýlk örnek pek çok kitaba göre oynanmýþ enkýsa oyundur. Kitaplara göre oyun AmedeeGibaud ile Frederic Lazard arasýnda 1924Paris Þampiyonasýnda oynanmýþ. Bu üçsebepten yanlýþtýr: 1) Bu oyun turnuva maçý

243



XABCDEFGHY 8rsnlwqk+ntr( 7zppzpp+-+p' 6-+-+-zpp+& 5+-vl-sN-+Q% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvL-mKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqk+ntr( 7zppzpp+-zpp' 6-+-+-zp-+& 5+-vl-sN-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQmKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqk+nwQ( 7zppzpp+-+-' 6-+-+-zpp+& 5+-vl-+-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvL-mKL+R! xabcdefghy

deðil dostluk maçýydý. 2) Hamleler doðrudeðildir. Kazanç oyunu aynýdýr ama oyunbirkaç hamle daha fazla sürmüþtür. 3) Rekorda zaten kýrýlmýþtýr.

1. d2-d4 Ag8-f6 2. Ab1-d2?! e7-e5!? 3. d4xe5 Af6-g4 4. h2-h3? (diyagram)

Þimdi ne oynarsýnýz? Zor bir soru ama der-sin neyle ilgili olduðunu hatýrlar ve ÞATyaparsanýz hamleyi bulabilirsiniz.

Vd8-h4 ve devamýnda h3xg4'e Vh4xh1deðildir. Ýyi bir fikir ama Beyaz g2-g3 yapa-rak savunabilir. Ag4xf2 ve devamýndaVd8-h4+ de olmaz. Cezbedici bir feda amakötü. Ag4xe5 ile eri almak iyidir ama çokdaha iyi birþey var. Kazanan hamle:

4... Ag4-e3!!(diyagram)

Harika bir hamle! Beyaz Vezire saldýrýlmýþdurumda ve Vezirin gidecek bir yeri yok. Vef2xe3 oynanýrsa ne olacaðýný biliyoruz:Vd8-h4+ ve sonraki hamlede mat. Busebepten Beyaz terk etti.

Bu sefer Fatih veya Gökhan deðil Hakanh4-e1 çaprazýndaki ölümcül zayýflýðý yarattý.

Tüm bu oyunlardan çýkaracaðýmýz dersaynýdýr. Açýlýþta Fatih, Gökhan veya Hakan'ýsürmek çok tehlikelidir. Bunu evde sakýndenemeyin çocuklar! Þimdi bir baþka örnek.

Açýlýþ: From Gambiti

1. f2-f4 e7-e5 2. f4xe5 (diyagram)

Siyah saldýrý þanslarý için er FEDA ediyor.

244



XABCDEFGHY 8rsnlwqkvl-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-zP-+-% 4-+-+-+n+$ 3+-+-+-+P# 2PzPPsNPzPP+" 1tR-vLQmKLsNR! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-zP-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzPP+PzP" 1tRNvLQmKLsNR! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvl-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-zP-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-sn-+P# 2PzPPsNPzPP+" 1tR-vLQmKLsNR! xabcdefghy

2... d7-d6 3. e5xd6 Ff8xd6 4. Ab1-c3?

Þah çekiþi engellemek için Ag1-f3 doðrudur.

4... Vd8-h4+ 5. g2-g3 (diyagram)

Nasýl devam etmeli? ÞAT yaparsanýz ham-leyi rahatlýkla bulabilirsiniz.

6... Vh4xg3+!

Mat eden VEZÝR FEDASI! Fd6xg3 hamle-si de kazanýrdý.

6. h2xg3 Fd6xg3#

Son örneði büyük olasýlýkla çok eðlendiricibulacaksýnýz..

Beyaz: Frank TeedSiyah: Eugene DelmarNew York, 1986Açýlýþ: Hollanda Savunmasý

1.d2-d4 f7-f5

Hollanda Savunmasý’nýn belirleyici hamlesi.Siyah merkez karelere er sürmüyor ama enazýndan bu sürüþle Beyazýn 2. e4 sürmesiniengelliyor.

2. Fc1-g5 h7-h6 3. Fg5-h4 g7-g5 4. Fh4-g3 f5-f4?

Bu hamle Fili kazanýr gibi gözüküyor amahatalýdýr.

5. e2-e3! (diyagram)

Beyaz ne tehdit ediyor?

245



XABCDEFGHY 8rsnl+k+ntr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-vl-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-wq$ 3+-sN-+-zP-# 2PzPPzPP+-zP" 1tR-vLQmKLsNR! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzppzp-+-' 6-+-+-+-zp& 5+-+-+-zp-% 4-+-zP-zp-+$ 3+-+-zP-vL-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRN+QmKLsNR! xabcdefghy

5... h6-h5 6. Ff1-d3

Yine bir tehdit hamlesi.

6... Kh8-h6? (diyagram)

Burada ne oynarsýnýz? Yine ÞAT yapýn!

7. Vd1xh5!

Bir baþka VEZÝR FEDASI. Beyaz g6 veh5'i korumak zorunda olan Kaleyi SAPTI-RIYOR.

7... Kh6xh5 8. Fd3-g6# (diyagram)

YARDIMCI ÝPUÇLARI

1. Oyunun baþýnda Fatih, Gökhan veHakan'ý ilerletmek çok tehlikelidir. Özelliklede Fatih'i kýpýrdatmak tehlikelidir. Onlarýilerletmeden önce iyice düþünün.

2. Eðer rakibiniz Fatih’i ilerletmiþse f7 vef2'de buluþan iki çapraza dikkat edin.

3. Bir taþa saldýrmak bir hamleyi yapmakiçin yeterli bir sebep deðildir.

4. Açýlýþta GMG yapýn. Eðer GELÝÞÝM,MERKEZ veya GÜVENLÝK (þahýn) ileilgili olmayan bir hamle ilginizi çekiyorsasakýn yapmayýn!

5. Her zaman ÞAT yapýn!

246



XABCDEFGHY 8rsnlwqkvln+( 7zppzppzp-+-' 6-+-+-+-tr& 5+-+-+-zpp% 4-+-zP-zp-+$ 3+-+LzP-vL-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRN+QmK-sNR! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvln+( 7zppzppzp-+-' 6-+-+-+L+& 5+-+-+-zpr% 4-+-zP-zp-+$ 3+-+-zP-vL-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRN+-mK-sNR! xabcdefghy

ÞAH HAPSE GÝDÝYOR

Siyah Þah ele geçirildi ve ölüme mahkümedildi. Hem de GÝYOTÝNLE ölüme. Amaönce onu köþeye kýstýrmalý ve kaçamaya-caðýndan emin olmalýyýz. Beyaz Kale gardi-yandýr ama yine de siyah Þahý kenara sýkýþ-týrmak için Beyaz Þahýn yardýmýna ihtiyacývar.

Önce ÞAH VE KALE matýnýn nasýl oldu-ðunu hatýrlayalým. Yandaki diyagramda Si-yah Þah tahtanýn kenarýndadýr (hangi kenarolduðu önemli deðil). Beyaz Þah merkezdeniki kare uzaktadýr ve Beyaz Kale de þahçeker. Siyah MAT olmuþtur. Beyaz Þahý b6veya d6'ya götürürsek yine MAT MIDIR?HAYIR! Þah d7 veya b7'ye kaçabilir.

Tahtanýn köþesinde konum yanda görüldüðügibi biraz daha farklýdýr. Bu konumlarý unut-mayýn. Þah Kaleye karþý Þah konumuolduðunda ulaþmak istediðiniz konumlardýr.

Yandaki diyagramda gördüðünüz gibi Be-yaz Kale a1, Beyaz Þah e1 ve Siyah Þahe5'teyken baþlýyoruz.

Baþlamadan nasýl mat edebileceðinizle ilgilibirkaç ipucu verelim.

1. Tahta üzerinde Þahýn çevresinde birhapishane duvarý yaratýn.

2. Þahýnýzý rakip Þahýn üzerine doðru gö-türün.

XABCDEFGHY 8-+k+R+-+( 7+-+-+-+-' 6-+K+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8k+-+R+-+( 7+-+-+-+-' 6-mK-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-mk-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1tR-+-mK-+-! xabcdefghy

247



3. Rakip Þahý tahtanýn köþesinde tutacak þe-kilde bir baþka hapishane duvarý yaratýn.

4. Hapishaneyi mümkün olduðunca kü-çültün.

5. Hapishaneyi küçültemiyorsanýz Þahla birbekleme hamlesi yapýn.

6. Siyah Þah tahtanýn kenarýna gidince MATEDÝN.

Bunun nasýl olacaðýný gösterelim:

1. Ka1-a4 (üst diyagram)

Hapishane duvarýný kuruyor. Þah ve Vezirleuyguladýðýnýz yöntemin aynýsý.

1... Þe5-d52. Þe1-e2 (diyagram)

Þahý yukarý doðru ilerletiyor.

2... Þd5-e53. Þe2-e3

Þah yine yukarý çýkýyor.

3... Þe5-d54. Ka4-e4 (diyagram)

Diyagrama bakýn ve Beyaz Kalenin nasýl ha-pishane duvarý oluþturduðuna bakýn. SiyahÞah þimdi 16 kareden oluþan bir hapishanehücresinin içindedir. Ne yaparsanýz yapýn,Þahýn bu hücreden çýkmasýna izin vermeyin!

4... Þd5-c55. Ke4-d4

Hücreyi daha da ufaltýyor. Þimdi 12 karelik-tir.

248



XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+k+-+-% 4-+-+R+-+$ 3+-+-mK-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+-mk-+-% 4R+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-mK-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-+k+-+-% 4R+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+K+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

5... Þc5-c66. Þe3-e4 (diyagram)

Hapishane hücresini ufaltamýyoruz. Bu yüz-den Þah yanaþýyor.

6... Þc6-c57. Þe4-e5

Yine Þah yaklaþýyor.

7.... Þc5-c6(diyagram)

Beyaz þimdi ne oynamalý?

8. Kd4-d5

Doðru fikir. Hücreyi daha da küçültebiliriz.Siyahýn hücresi sadece dokuz kare büyüklü-ðündedir. Yalnýz Kd4-d6 oynamayýn çünküSiyah Þah c5'e giderek hücreden çýkabilir.

8... Þc6-c79. Kd5-d6

Siyah Þah giderek sýkýþýyor. Þah a8, b8, c8,a7, b7 ve c7 karelerinden dýþarý çýkamaz.

9... Þc7-b710. Þe5-d5 (diyagram)

Bir kez daha Þah yaklaþýyor.

10... Þb7-c711. Þd5-c5

Þah bir kez daha Siyah Þahý köþeye gitmeyezorluyor.

249



XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+k+-+-+& 5+-+-mK-+-% 4-+-tR-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+k+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-tRK+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+k+-+-+-' 6-+-tR-+-+& 5+-+K+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

11... Þc7-b7(diyagram)

Beyaz þimdi ne oynamalý? Ýki iyi hamlesivar.

12. Kd6-c6

Þimdi Siyah Þahýn hücresi sadece dört karebüyüklüðünde. Bir diðer iyi hamle Kd6-d7+ile Þahý tahtanýn köþesine yollamaktýr.

12... Þb7-a713. Kc6-b6

Þimdi siyah Þah sadece a7 ve a8'e gidebilir.

13... Þa7-a814. Þc5-c6

Beyaz Þah öldürmeye geliyor.

14... Þa8-a715. Þc6-c7

Neredeyse bitti.

15... Þa7-a816. Kb6-a6# (diyagram)

Sonraki soru: Yandaki diyagramda hamlesýrasý Beyazda. En kýsa kazanç yolu nedir?

Þc7-c6 deðildir. Siyah köþeye gider vehemen mat yoktur. Bundan sonra Kb6-b7oynamamalý çünkü PAT olur!

Eðer hamle sýrasý Siyahta olsa Þa7-a8oynardý. Sonra ne olurdu? Kb6-a6#!

Öyleyse Siyah Þahý köþeye yollamalý veÞahýmýzý da b6'da tutmalýyýz. Bunu yap-

250



XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+k+-+-+-' 6-+-tR-+-+& 5+-mK-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8k+-+-+-+( 7+-mK-+-+-' 6R+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7mk-mK-+-+-' 6-tR-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

manýn yolu Kaleyi c6'ya götürmektir (veyad6, e6, f6, g6 veya h6 da olur). Sonra SiyahÞah a8'e gider ve Beyaz Kale de a6'danMAT EDER.

Bu yöntemi yandaki diyagramda gözükenbenzeri konumlarda da kullanabilirsiniz. Enkýsa kazanç yolu nedir?

Ka6-a2 iyidir ama en hýzlý kazanan yoldeðildir. Bunun yerine iki hamlede mat ede-biliriz: Ka6-f6 ve Siyahýn sadece bir cevabývar: Þe1-d1. Sonra da Giyotin iniverir:Kf6-f1#.

Yandaki konumda en kýsa kazanç yolunedir?

Umarým f7-f8=V önermemiþsinizdir. ÇünküPATTIR! Bu hamle yerine örneðin Þf6-e7kolayca kazanýr. Ne var ki f7-f8=K! Hemenkazanýr. Siyah Þh7-h6 oynamalý vedevamýnda ne olacaðýný biliyorsunuz.

YARDIMCI ÝPUÇLARI

1. Þah ve Kale ile Þahý nasýl mat edeceðiniz-den emin olun.

2. Þahý nasýl köþeye sýkýþtýracaðýnzý bilin:Kale ile hücre kurun, Þahýnýzla Kaleyidestekleyin. Hücreyi küçültebildiðiniz kadarküçültün. Eðer yapamýyorsanýz Þahla BEK-LEME HAMLESÝ yapýn.

3. Er geç bunlarý öðreneceksiniz. O yüzdenelinizi çabuk tutun!

251



XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6R+-+-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+K+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-mk-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+P+k' 6-+-+-mK-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-+-! xabcdefghy

OPERADA BÝR GECE

Þimdi yapacaðýmýz zaman yolculuðundabize katýlýn. Yaklaþýk 150 yýl öncesine 1858yýlýna giderken kemerlerinizi baðlamayýunutmayýn. Genç bir Amerikalý; Paul Mor-phy satranç dünyasýnda tozu dumana kat-mýþtý. Amerika'daki tüm kuvvetli oyuncularýyenmiþti ve þimdi de kendisine bir þöhretgibi muamale edildiði Avrupa yolculuðunaçýkmýþtý. Þu anda Operada Morphy’nin DükBrunswick ve Kont Isouard ile bulunduðulocadayýz. Opera arasýnda satranç takýmýnýçýkarýrlar ve oynamaya baþlarlar. MorphyBeyaz oluyor, Dük ve Kont ise Siyah taþlarýalýyor.

Beyaz: Paul Morphy Siyah: Dük Brunswick ve Kont IsouardParis 1858Açýlýþ: Philidor Savunmasý

1. e2-e4 e7-e52. Ag1-f3 d7-d6

(diyagram)

Dük ve Kont Philidor Savunmasý'ný seçiyor.Bu tercih sadece 18'inci yüzyýlýn kuvvetlisatranççýsý olan Philidor'un ayný zamandaOpera kompozitörü olmasý açýsýndan doðru.

3. d2-d4 Fc8-g4?

Beyaz e erine ikinci kez saldýrarak TEH-DÝT yaratýyor. Dük ve Kont Atý AÇMAZAalarak savunuyor. En iyi hamle deðildir.e5xd4 en basitidir: Ag8-f6 ve Ab8-d7 olasýhamlelerdir.

4. d4xe5 (diyagram) Fg4xf3

Eðer Siyah e5'teki eri alsa Paul ne yapardýacaba? Af3xe5 oynar mýydý? Tabii ki hayýr!

252



XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-zp-+-+& 5+-+-zp-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQmKL+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8rsn-wqkvlntr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-zp-+-+& 5+-+-zP-+-% 4-+-+P+l+$ 3+-+-+N+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRNvLQmKL+R! xabcdefghy

Unutmayýn At AÇMAZDADIR! ÖnceVezirleri deðiþir sonra da eri güvenli bir þe-kilde alýrdýnýz.

5. Vd1xf3 d6xe56. Ff1-c4 Ag8-f6?

(diyagram)

Yine en iyi hamle deðil. Sizce Paul þimdi neoynayacak?

Beyazýn pek çok iyi hamlesi var. Belki siz0-0, Ab1-c3 veya Fc1-g5 oynadýnýz. Hepsiiyi GELÝÞÝM hamleleridir ama Paul farklýbirþey seçiyor.

7. Vf3-b3

Büyük olasýlýkla size açýlýþta Vezirinizierken oyuna sokmamanýz ve açýlýþta aynýtaþla iki kez oynamamanýz öðretilmiþtir amaMorphy gibi kuvvetli satranççýlar bu kural-larýn ne zaman çiðnenebileceðini bilirler.Eðer ÞAT yaparsanýz bu hamleyi görebilir-siniz. Aslýnda bu hamle VEZÝR ÇATA-LIDIR. Beyaz iki eri tehdit etmektedir: b7ve f7. Siyahýn ikisini birden koruyan hamle-si yoktur. Vezirin ve Filin ayný çaprazdanasýl iþbirliði yaptýðýna dikkat ediniz.

7.. Vd8-e7(diyagram)

Paul'e burada ne tavsiye edersiniz?

Gözüken hamle Vb3xb7 ile er kazanmaktýr.Siyah buna Ve7-b4+ oynar ve Vezir deðiþi-mini zorunlu kýlar. Bu Beyaz için iyidir amabiraz da sýkýcýdýr.

Eðer gerçekten zekiyseniz 7. Fc4xf7+Ve7xf7 8. Vb3xb7 ile Kaleyi düþürdüðü-nüzü görebilirsiniz. Ama buna da Siyah

253



XABCDEFGHY 8rsn-wqkvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-+-sn-+& 5+-+-zp-+-% 4-+L+P+-+$ 3+-+-+Q+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRNvL-mK-+R! xabcdefgh

XABCDEFGHY 8rsn-+kvl-tr( 7zppzp-wqpzpp' 6-+-+-sn-+& 5+-+-zp-+-% 4-+L+P+-+$ 3+Q+-+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRNvL-mK-+R! xabcdefghy

8...Ff8-c5 9. Vb7xa8 0-0 ile devam eder.Beyaz taþ olarak üstün ama tek geliþmiþ taþýVezirdir.

8. Ab1-c3!

Paul basitçe baþka bir taþýný GELÝÞTÝ-RÝYOR. Þimdi gerçekten b7'yi ve devamýn-da a8'deki Kaleyi almayý TEHDÝT ediyor.

8... c7-c69. Fc1-g5

f6'daki Atý AÇMAZA alýyor.

9... b7-b5? (diyagram)

Paul þimdi sonraki hamlede ne oynayacaðýnýsize soruyor. Öneriniz var mý?

Filimiz saldýrý altýnda. Bununla ilgili ne yap-malý? Fili kaçmak biraz ürkekçe olur. PaulGELÝÞÝMDEKÝ ÜSTÜNLÜÐÜNÜ farke-diyor. Eðer geliþimde üstünseniz konumuaçmak iyi bir fikirdir. Bunu da burada FE-DA ile yapabiliriz.

10. Ac3xb5! c6xb511. Fc4xb5+ Ab8-d7

(diyagram)

Paul'ün hamlesini tahmin etmeden önceSiyah ile Beyazýn konumlarýný karþýlaþtý-ralým. Siyah Kalelere bakýn; ikisi de köþedeboþ boþ durmakta. Siyah File bakýn; hiçhamlesi yok. Siyah Atlara bakýn; ikisi deAÇMAZDA. d7'deki hiç kýpýrdayamaz.f6'daki kýpýrdarsa ne olur? Veziri kaparsýnýz!Siyah Þaha bakýn; rok atýp saldýrýlardanuzaklaþmasý gerekirken merkezde çakýlýkalmýþ. Siyahýn tek iþ yapabilecek taþýVeziri. Siyahýn yapmak isteyeceði hamle

254



XABCDEFGHY 8rsn-+kvl-tr( 7zp-+-wqpzpp' 6-+p+-sn-+& 5+p+-zp-vL-% 4-+L+P+-+$ 3+QsN-+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tR-+-mK-+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8r+-+kvl-tr( 7zp-+nwqpzpp' 6-+-+-sn-+& 5+L+-zp-vL-% 4-+-+P+-+$ 3+Q+-+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tR-+-mK-+R! xabcdefghy

Ve7-b4+ ile Vezirleri deðiþmektir. Beyaz taþolarak altta. Bu yüzden Vezirleri tahtada tut-malýdýr. Ayný zamanda Kaleleri de oyunasokmak lazým. Bunu nasýl yapabiliriz?

12. 0-0-0

Mükemmel hamle! Hem Kaleyi açýk d hattý-na getiriyor, hem de Þahý istenmeyen þahçekiþlerden uzaklaþtýrýyor. UNUTMAYIN:KALELERÝNÝZÝ AÇIK HATLARA GE-TÝRÝN! Kaleleri önce arka yatayda tutarýzve er deðiþimiyle HAT AÇILDIÐINDAKALELERÝMÝZÝ AÇIK HATLARAGETÝRÝRÝZ. Ayný zamanda unutmayýneðer bir taþý AÇMAZA alýrsanýz o taþa tümgücünüzle saldýrýn. Bu konumda da Kaled7'de AÇMAZDA olan Ata SALDI-RIYOR.

12... Ka8-d8 (diyagram)

Siyah þu anda herþeyi savunuyor. Paul nasýldevam etmeli?

Yine ZAMAN çok önemlidir. Eðer Siyahanefes alma zamaný verilirse taþlarýný Ve7-e6ile rahatlatabilir. Bu yüzden acele etmeliyiz.

13. Kd1xd7!

Ýþte bunu yapmanýn yolu. Bu aslýnda gerçekbir FEDA deðildir. Eðer Siyah Af6xd7oynarsa ne yaparýz? Tabii ki Veziri alýrýz. Athala AÇMAZDADIR. Bu þekilde Beyazdiðer Kaleyi oyuna sokmak için zamankazanýr.

13... Kd8xd7(diyagram)

Þimdi ne yapalým?

255



XABCDEFGHY 8-+-trkvl-tr( 7zp-+nwqpzpp' 6-+-+-sn-+& 5+L+-zp-vL-% 4-+-+P+-+$ 3+Q+-+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1+-mKR+-+R! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-+-+kvl-tr( 7zp-+rwqpzpp' 6-+-+-sn-+& 5+L+-zp-vL-% 4-+-+P+-+$ 3+Q+-+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1+-mKR+-+-! xabcdefghy

14. Kh1-d1

d7'deki Kaleyi almaya gerek yok.AÇMAZDADIR dolayýsýyla kaçamaz. Birtaþý AÇMAZA alýnca ne yaparýz? Unut-mayýn eðer güreþ yapýyorsanýz ve rakibiyerde kýpýrdamaz konuma getirmiþseniz tümgücünüzle ona bastýrýrsýnýz.

14... Ve7-e615. Fb5xd7+ Af6xd7

(diyagram)

Paul yine yardým istiyor. "Burada bir kazançyolu olduðunu biliyorum ama bulamýyorum.Bana yardým edebilir misiniz?" Bu aradaýþýklar kararmakta ve perde ikinci bölümiçin inmekte. ÞAT yapýn ve Paul'e kazançhamlesini bulmasý için yardým edin.

ÞAT! ÞAH ÇEKÝÞLER, ALIÞLAR, TEH-DÝTLER. Ne tür þahlarýmýz var? Vb3xe6þahtýr ama sadece Vezirleri deðiþtirmeyeyarar. Yeterince iyi deðil. Vb3-b8+ gibi birhamlemiz var. Bu mat mýdýr? Hayýr. SiyahVeziri alabilir: Ad7xb8. Ama yine dedevamýna her ihtimale karþý bakalým. Þimdid hattý açýlmýþtýr. Dolayýsýyla Kale d8’egidebilir. Sonrasýnda ne olur? Ýnanýlmaz!Matttýr!

Öyleyse bu hamleyi Paul'ün kulaðýna fýsýl-dayýn. Tam zamanýnda Morphy bu hamleyioynar.

16. Vb3-b8+!! Ad7xb817. Kd1-d8# (diyagram)

Sonuçta harika bir VEZÝR FEDASI oyunusonlandýrýr.

Harika bir oyun. Bu oyun 1858 yýlýndansonra defalarca kitaplarda basýlmýþtýr. Pek

256



XABCDEFGHY 8-+-+kvl-tr( 7zp-+n+pzpp' 6-+-+q+-+& 5+-+-zp-vL-% 4-+-+P+-+$ 3+Q+-+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1+-mKR+-+-! xabcdefghy

XABCDEFGHY 8-sn-tRkvl-tr( 7zp-+-+pzpp' 6-+-+q+-+& 5+-+-zp-vL-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPP+-zPPzP" 1+-mK-+-+-! xabcdefghy

çok insan oyunu Morphy'nin dehasýnýnkazandýrdýðýný söyler. Ama biz nasýlkazandýðýný biliyoruz, deðil mi?

YARDIMCI ÝPUÇLARI

1. Morphy'nin bu oyunda nasýl GMG yap-týðýna dikkat ediniz: GELÝÞÝM, MERKEZGÜVENLÝÐÝ, GÜVENLÝK (ÞAHIN)

2. AÇIK KONUMLARDA taþlarýnýzýmümkün olduðunca hýzlý GELÝÞMELÝ-SÝNÝZ.

3. AÇIK KONUMLARDA GELÝÞÝM ba-zen taþ üstünüðünden daha önemlidir.

4. GELÝÞÝMDE üstünlüðünüz varsa hýzlýhareket etmelisiniz. Rakibinize sizi yakala-ma þansýný vermeyin.

5. AÇMAZ yakaladýysanýz, AÇMAZDAKÝtaþa tüm gücünüzle SALDIRINIZ.

6. Her zaman ÞAT yapýn. Hata gibi gözükenhamleler bile yeterince ilerisini görebilir-seniz iyi çýkabilir.

257



XABCDEFGHY 8-+r+ktr-+( 7zpR+-+-+p' 6-+q+-+-+& 5+-+p+-+-% 4Q+-+lzP-+$ 3+-+-+-+-# 2PzP-+-+PzP" 1+-tR-+-mK-! xabcdefghy

258



XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+pzP-+-% 4-+-+P+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzP-+PzP" 1tRNvLQmKLsNR! xabcdefghy

S1. Hamle sýrasý Siyahta. Burada oynayacaðýnýz hamleyi aþaðýya yazýn. ___________________

XABCDEFGHY 8rsnl+k+ntr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-vl-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-wq$ 3+-sN-+-zP-# 2PzPPzPP+-zP" 1tR-vLQmKLsNR! xabcdefghy


XABCDEFGHY 8rsnl+kvl-tr( 7zppzp-+pzpp' 6-+-zp-+-+& 5+-+-+-+-% 4-+N+n+-wq$ 3+-+-+PzP-# 2PzPPzP-+-zP" 1tRNvLQmKL+R! xabcdefghy


SEVÝYE 6 TESTÝ

ÝSÝM_____________________TARÝH________________________

259




S4. Bu açýlýþýn ismi nedir? q Ýspanyol Açýlýþý q Ýspanskiy Açýlýþý q Ýspanik Açýlýþý

XABCDEFGHY 8r+lwqk+ntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+n+-+-+& 5+-vl-zp-+-% 4-+L+P+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQmK-+R! xabcdefghy

S5. Bu açýlýþýn ismi nedir? q Ýtalyan Açýlýþý q Ýrlanda Açýlýþý q Ýspanyol Açýlýþý

XABCDEFGHY 8r+lwqkvl-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+n+-sn-+& 5+-+-zp-+-% 4-+L+P+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPPzP-zPPzP" 1tRNvLQmK-+R! xabcdefghy

S6. Bu açýlýþýn ismi nedir? q Fil ve At q Ýki er saldýrýsý q Ýki At Savunmasý

260



XABCDEFGHY 8r+lwqkvlntr( 7zppzpp+pzpp' 6-+n+-+-+& 5+-+-zp-+-% 4-+-zPP+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRNvLQmKL+R! xabcdefghy

S7. Bu açýlýþýn ismi nedir? q Ýngiliz Açýlýþý q Ýskoç Açýlýþý q Ýrlanda Oyunu

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvlntr( 7zpp+p+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-+-sN-+-% 4-+Pzp-+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzP-+PzPPzP" 1tRNvLQmKL+R! xabcdefghy


XABCDEFGHY 8r+lwqk+-tr( 7zppzppvlpzpp' 6-+n+-+-+& 5+-+-zP-+-% 4-+L+n+-+$ 3+-+-+N+-# 2PzPP+-zPPzP" 1tRNvLQmK-+R! xabcdefghy

S9. Hamle sýrasý Beyazda . Burada oynayacaðýnýz hamleyi aþaðýya yazýn. ___________________

261



XABCDEFGHY 8r+-+-+k+( 7+-+-+pzpp' 6-+-+-+q+& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+Q+-+-# 2-+-+-zPPzP" 1+-+R+-mK-! xabcdefghy

S10. Hamle sýrasý Beyazda . Burada oynayacaðýný hamleyi aþaðýya yazýn. ___________________

XABCDEFGHY 8-+-+r+k+( 7zpR+-+pzp-' 6-+-vl-+-zp& 5+-+-+-+-% 4-+-+-+-sn$ 3+NsN-+-+-# 2P+-+-zPPzP" 1+-+-+-mK-! xabcdefghy

S11. Hamle sýrasý Beyazda . Aþaðýdaki hamlelerin hangisi en iyisidir? q f2-f3 q g2-g3 q h2-h3

XABCDEFGHY 8rsnlwqkvl-tr( 7zppzpp+pzpp' 6-+-+-+-+& 5+-sn-sN-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2PzPPzPQzPPzP" 1tRNvL-mKL+R! xabcdefghy

S12. Hamle sýrasý Beyazda . Burada oynayacaðýnýz hamleyi aþaðýya yazýn. ___________________

262



XABCDEFGHY 8r+l+-trk+( 7zpp+-snpzpp' 6-+-+p+-+& 5+-+pzP-+-% 4-vl-wq-+-+$ 3+-sNL+-+-# 2PzP-+-zPPzP" 1tR-vLQtR-mK-! xabcdefghy

S13. Hamle sýrasý Beyazda. Burada oynayacaðýnýz hamleyi aþaðýya yazýn. ___________________

XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6-+-+-+-+& 5+-zp-+-+-% 4-+P+-+-+$ 3+K+-+-+-# 2-+R+-+-+" 1+k+-+-+-! xabcdefghy

S14. Hamle sýrasý Beyazda. Beyaz iki hamlede ZORUNLU MAT yapabilir mi? Ýlk hamleyi aþaðýya yazýnýz. _____________________

XABCDEFGHY 8-+-+-+-+( 7+-+-+-+-' 6k+-+-+-+& 5+-mK-+-+-% 4-+-+-+-+$ 3+-+-+-+-# 2-+-+-+-+" 1+-+-+-tR-! xabcdefghy

S15. Hamle sýrasý Beyazda. Beyaz iki hamlede ZORUNLU MAT yapabilir mi? Ýlk hamleyi aþaðýya yazýnýz. __________________

263



KlNpQrkLnPqR

K ÞAH SERTÝFÝKASI

Bu belge Mert Haznedaroðlu’nun

K sertifikasýný baþarý ile aldýðýný

göstermektedir.

_______________________ www.satrancokulu.com adýna

Selim Gürcan

KlNpQrkLnPqR

264



Test 11) Þah2) At3) Kale4) Er5) Evet6) Hayýr7) Evet8) Hayýr9) Evet10) Evet11) Hayýr12) Evet13) Evet14) Hayýr15) Evet

Test 21) Evet2) Evet3) Hayýr4) Hayýr5) Evet6) Hayýr7) Evet8) Pat9) Beyaz, Siyaha hamlesini geri alýp baþka hamle yapmasýný söylemelidir.10) Hayýr11) Hayýr12) Hayýr13) Doðru14) Evet15) Evet

Test 31) e12) Ýkisinin de ayný3) Fg2xb74) Ae5xd75) Kb3-b86) Va7-e77) Ke1-e88) Siyah9) Beyaz10) Ýkisi de ayný11) Eþit bir deðiþim12) Kötü bir deðiþim13) Þe3-e414) Þe5-e415) Ab4-d3

Test 41) Af3xe52) Ab1-d23) Vh5xf74) Ab8-c65) Ag8-f66) Ab8-c67) Beyaz Þahýný güvenliðe almak için hýzlýca rok atmalý...8) Ag5xf79)Vd1-h5+10) d4-d511)Kf1-e112) Ff1-b513)Ka1-a714)Vb4-b815)Vf6-g7

Test 51) Fc1-g52) 0-0 Siyah için tehlikeli3) Ac3-d54) 0-0 Siyah için iyi birhamledir...5) Fc4xf7+6) Fc4xf7+7) Af3xe5 Beyaz içiniyi bir hamledir.8) Af3xe5 taþ kaybedenbir hatadýr.9) d7-d510) Af6xd5 tehlike-lidir...11) Ag5xf712) Kf1xf613) e4-e514) Þe2-e115) Þd2-e2

Test 61) ....Vd8-h42) ....Vh4xg3+ veya....Fd6xg3+3) Ae4xg34) Ýspanyol Açýlýþý5) Ýtalyan Açýlýþý6) Ýki At Savunmasý7) Ýskoç Açýlýþý8) Vd8-a5+9) Vd1-d510) Vd3-d8+11) f2-f312) Ae5-c6+13) Fd3xh7+14) Kc2-c315) Kg1-g7

Cevap Anahtarý

265



EKLER

266



Ýstanbul

Broy Satrançevi - Mis Sk., 17/1, Beyoðlu

-Ýst. (Köþesinde Kiðýlý ve Benetton’ýn

bulunduðu sokak: Demir Kafe karþýsý)

Tel: 0 212 243 67 78, faks: 0 212 24954 62

[email protected]

Ýstanbul Satranç Derneði - Sakýzaðacý

cad. 19/4 Yoðurtçu Ýþ Haný (Ýstiklal Cad.

Aðacami yanýndaki sokak, Hacý Abdullah

lokantasý yaný) Beyoðlu Tel:0-212 245 64

57 Ýstanbul Satranç Eðitim Merkezi -Levazým Mah. Levazým sitesi H/5 No:24Tel:0 532 421 07 99

Satranç Geliþtirme Merkezi Ýrtibat

Bürosu (SGM) - Sakýz sok. 4/1 Kadýköy

Tel:0-216 336 14 25

Ýstanbul Satranç Merkezi - Barbaros

Bulvarý No:55 Gökman apt. Kat:3 D:7

Beþiktaþ 0 212 728 72 62, 0 535 631 43 75

Þah Mat Satranç Merkezi - Viþne sok No

40 TED Dershanesi karþýsý Kadýköy Tel:0-

216 330 31 57

Gambit Satranç Merkezi - Fahrettin

Kerim Gökay Cad.(Minibüs Yolu) No

:236/15 Aydýn Apt. Göztepe/Kadýköy-

Ýstanbul Tel: 0 (216) 386 64 68 Faks: 0

(216) 386 64 69

Bakýrköy Satranç Derneði - Bakýrköy,

Ýstanbul Tel: 0 (212) 543 50 53 Faks: 0

(216) 386 64 69

Pendikspor Kulübü Satranç ÞubesiAnkaracad. No 37/2 Pendik Tel: 0 216354 59 09 www pendiksatranc.com

AnkaraTürkiye Satranç Federasyonu (TSF)Gençlik ve Spor Genel Müdürlügü, UlusTel:0-312 309 75 94 Faks:0-312 310 96 20 Ankara Satranç Eðitim Merkezi - Dr.Mediha Eldem sok. 47/20 Kýzýlay -AnkaraTlf: 0312 435 31 30 TED Satranç Merkezi - Kýzýlýrmak sok.8/10 Kýzýlay Tel:0-312 425 87 58 19 Mayýs Gençlik Merkezi 19 MayýsSpor Kompleksi Ulus, Ankara Tel:0-312311 37 43

ÝzmirÝzmir Satranç Eðitim Merkezi (ÝSEM veÝSEM Çocuk Satranç Dergisi) - 1401Sokak No: 9/4 Alsancak Tel: 0-232 463 2877 veya 0-232 463 52 10 Ýzmir Satranç Derneði - MithatpaþaCaddesi No: 718 Ömür Apt. Güzelyalý Tel:0-232 244 04 21 veya 0 232 417 51 98

Kocaeli Kocaeli Satranç Eðitim Merkezi Ankaracd. Eski PTT Sk. Demirsoy apt.9 ÝZMÝTTel:0 262 323 51 31 SASEM Ýnönü Cad. Limonluk GeçidiMurat Apt. 1/1 Ýzmit / Kocaeli Tele: 0 262321 42 43

267



SATRANÇ MERKEZLERÝ

Adana

Hamle Satranç Merkezi - Reþat Bey

Mah. 21. Sok. Perdahçý Apt. Kat 2 No:3

Tel: 0 322 459 99 09;

Truva Satranç Spor Kulübü -

Mahfesýðmaz Mah.Turgut ÖZAL Bulvarý

No:ll9 Kardeþler Apt.K:1 D:3 Adana

tel:0322 233 45 17

Adana Satranç Derneði - Güzelyalý mah.

44. Sok no:8 Tel: 0 322 234 18 33;

Çanakkale

Çanakkale Satranç Derneði - Tel: 0

(286) 213 54 86

Bursa

Piyon Satranç Merkezi Keresteciler Cad.

Bilbay apt. no 10/1 Heykel BURSA Tel: 0

(224) 223 22 54

Mudanya Satranç Derneði - Mustafa

Kemal Paþa cad. no:1 Eski Belediye Binasý

Mudanya BURSA Tel: 0 (533) 248 90 40

Çorlu

Çorlu Satranç Eðitim Merkezi

Muhittin mah. Baðlar mevkii Onur

Kýrýmman apt. no:31 Çorlu tel:0 282 653

23 95

Denizli

Denizli Gençlik Merkezi - Denizli Kapalý

Spor Salonu Tel: 0 (258) 241 07 46

Briç ve Satranç Spor Kulübü - Çaybaþý

Mah. 1583 sok. no:6/1 Denizli Tel: 0 (258)

261 19 96

Binkom Eðitim Merkezi - Atalar Mah.

954 sok. no: 14 Denizli Tel: 0 (258) 262 05

21

DiyarbakýrDiyarbakýr Satranç Merkezi - Ýnönü cad.Cengiz Ýþhaný D:2 Diyarbakýr Tel: 0 (412)228 55 78

HatayAntakya Belediyesi Satranç Derneði- Belediye Parký Nikah Salonu üstü AntakyaTel: 0 (326) 213 59 48

ZonguldakEreðli Erdemir Satranç Ýhtisas DerneðiErdemir Mühendisler Derneði Lokali,Baðlýk, Karadeniz Ereðlisi, Zonguldak Tel:0 (372) 323 57 51

MersinZeka Satranç Merkezi Mersin ÞubesiTel: 0 (324) 326 60 85 Ezgi Satranç Kulübü - Ýnönü mah. 1401sok. Bahar apt. no:20/1 Kalyon Retaurantarkasý Tel: 0 (324) 328 58 52

MuðlaBodrum Belediyespor Kulübü - GeçiciAdres: ÇYDD Bodrum Þubesi Etüd OdasýKültür Merkezi No:1 Bodrum (PTTKarþýsý) Ýrtibat; Atilla GÜRMEN Tel:(0252) 316 05 74 - Cep: 0533 630 56 40

BilecikArtema Spor Kulübü ve Faaliyetleri -Kulüp adresi : Eczacýbaþý Yapý GereçleriSan ve tic A.Þ Artema Armatür grubu Tel:0228 314 07 90 /305 Artema Spor KulübüEðitim Evi Ýsmet Ýnönü Cad. No:6/2

SamsunGerçek Satranç Merkezi - 19 MayýsMahallesi, Süleymaniye sokak no:13Samsun Tel:0 362 233 67 81

268



Açýk Hat: Üzerinde er bulunmayan dikey. Açarak Þah: Bir taþýn oynayarak, diðerbir taþýn önünü açarak þah çekmesi. Açmaz: Yerinden kaldýrýlýnca kendi Þahýnýrakibin ataðýna açýk býrakan bir alet veyabir erin durumunu anlatan deyimdir. Aðýr Taþlar: Vezir ve Kaleler. Aðýr Parti: Taraflarýn iki saat civarýndazaman aldýklarý oyun tarzý.Aletler: Þah ve erler dýþýndaki taþlara ve-rilen isim.Aktif Satranç: Taraflara verilen toplamsürenin 30 dakika olduðu oyunlar. Armagedon: Eleme usulü maçlarda eþitlikbozulmayýnca Siyahýn 5 Beyazýn ise 6dakika aldýðý oyun tarzýdýr. Beraberehalinde Beyaz maçý kaybetmiþ sayýlýr.Askýlý Erler: 4. yatayda olan, diðer erlertarafýndan desteklenmeyen ve geçerolmayýp yarý açýk hatta bulunan yanyanaiki ere verilen isim. Bu taným Steinitztarafýndan getirilmiþtir.Ajurne: Oyunun sonra devam edilmeküzere ertelenmesi 1994 yýlýnda satrancýdaha hýzlandýrmak amacýyla bu uygula-maya son verilmiþtir.Ayrýk Er: Komþu dikeylerinde ayný renk-ten baþka er bulunmayan er. Azýnlýk Akýný: Er sayýsýnýn rakipten azolduðu kanatta bir veya daha fazla ersürüþüyle saldýrý düzenlemek.Bekleme Hamlesi: Taraflardan birininkendi pozisyonunu deðiþikliðe uðratmaya-cak bir hamle yapmasý. Blitz: Bkz. Yýldýrým oyunu. Boðmaca Matý: Þahýn kendi taþlarýylasýkýþtýrýlmasý sonucunda Atla yapýlan mat Bullet (Kurþun Satranç): ICC'de (bkz.ICC) oynanan, taraflarýn sadece 1 dakikaaldýðý satranç türü.Broy Yayýnevi: Satranç Kitaplarý serisiyletanýnýyor, ayrýca satrançevi var.

Caissa ("Kaisa"): Mitolojide satranç ila-hesi. Chessbase: Alman chessbase firmasýnýnürettiði satranç oyunlarýný çeþitli olaraksýnýflayan, onlara bakmaya ve analiz et-meye yarayan bir program. Chess Assistant: Rus Convekta firmasýtarafýndan üretilen Chessbase benzeriprogramÇatal: Bir erin iki taþa karþý ayný andasaldýrýsý.Çifte Þah: Bir taþýn hareketiyle hem ken-disinin hem de önünüðü açtýðý taþýn þahçekmesi durumu. Çifte Vuruþ: Ýki tehdit birden yapýlmasý.Çifte tehdit de denebilir.Çoban Matý: Oyunun ilk hamlelerindeVezir ve Fil ile f7 ve f2 kareleri üzerindeyapýlan mat. Örneðin: 1. e4 e5 2. Fc4 Ac63. Vf3 d6?? 4.Vf7 mat Daimi Þah: Sürekli þah veya devamlý þah.Þahlardan birinin rakibin þah tehdit-lerinden doðru oynanmasý halinde kurtula-mama durumu.Deðirmen: Açma þahý kullanarak kurulantaktik bir motif. Deðiþme: Taraflarýn taþ alýp vermeleri. Diyagonal (çapraz): Yanyana ve aynýrenkli kareler. Diyagram: Satranç konumlarýnýn bir þe-kilde gösterilmesi.Döner Turnuva: Turnuvadaki tüm oyun-cularýn birbiriyle oynadýðý turnuva sistemi.Duble Erler: Bingeç erler. Ayný renkte ikierin bir dikey üzerinde bulunmasý. ECU: European Chess Union. AvrupaSatranç Birliði. www.eurochess.orgElo: Fide'nin uyguladýðý rating sistemi.En Passant ("e.p" "Geçerken"): Ýlkkaresinde bulunan bir erin iki sürülmesisonrasý, yanyana pozisyon elde ettði rakiper tarafýndan alýnabilmesi durumu. Bu hak

269



SATRANÇ SÖZLÜÐÜ

ilk hamlede kullanýlmazsa ilerleyen aþa-malarda bir daha o durum için kullanýla-maz. Er zinciri: Bir çapraz üzerinde ayný renk-ten birkaç erin sýralanmasýdýr. Örneðin c7,d6, e5, f4 gibi.Etüd: Taraflardan birinin (geneldeBeyazlardýr) oyunu kazanmak veyaberaberliði saðlamak zorunda olduðu özeldizilmiþ bir durumdur. Feda: Belli bir amaç uðruna taraflardanbirinin sahip olduðu taþtan vazgeçmesi. FIDE: Federation International desEchec. Uluslararasý Satranç Federasyonu.www.fide.comFianchetto: Filin büyük çapraz üzerindengeliþmesi. Figür: Taþ, alet. Erler haricindeki diðertaþlar için kullanýlan ifade. Fischer Satrancý: Erlerin yine ön taraftaolduðu ve gerideki taþlarýn her oyundafarklý konumda dizildiði satranç.Fischer Saati: Zaman sýkýþýklýðýnýengellemek amacýyla her hamlede bellimiktar zaman ekleyen saat.FM: Fide Master, Fide UstasýFora: Daha kuvvetli oyuncunun rakibineverdiði taþ avantajý. Gambit:: Hýzlý geliþim veya baþka se-beplerle er veya taþ feda edilmesi. Geçer Er: Ýlerleyiþi rakip erlerce engellen-emeyen er.Geri Er: Bir er zincirinde bir baþka ertarafýndan korunulamayan erdir.Giyotin Sistemi: Taraflarýn tümzamanýnýn baþta verilen zamanla sýnýrlýolduðu oyun tarzý. Bu oyun tarzý oyuncu-lara zamanlarý 2 dakikadan az olduðuzaman uygun konumlarda hakemdenberabere talep etmek gibi karýþýk bazý hak-lar vermektedir.GM: Grand Master, BüyükustaHafif Taþlar: Filler ve Atlara verilen genelisim. IM : International Master, UluslararasýUsta.ICC: Internet Chess Club. Dünyanýn önde

gelen oyuncularýnýn internette satrançoynadýðý adres. www.chessclub.com.ICCF: Uluslararasý Yazýþmalý SatrançFederasyonu.Informator: Yugoslavlarýn 3 ayda birçýkardýðý içinde o dönemlerde oynanmýþönemli oyunlar bulunan süreli yayýn.Ýsviçre Sistemi: Çok sayýda oyuncularýnkatýldýðý turnuvalarda eþ puanlý oyuncularýbirbiriyle eþlendirme esasýna dayalý turnu-va sistemi.ÝSD: Ýstanbul Satranç Derneði. 1943 yýlýn-da kurulmuþ Türkiye'nin en eski satrançderneðiÝSEM Çocuk Dergisi: Ýzmir SatrançEðitim Merkezi'nin çocuklara yönelikçýkardýðý dergi.Ýzole Er: Bkz. ayrýk er.J'adoube ("Jadub"): Herhangi bir taþýdüzeltirken, oynama zorunluluðundakalmamak için söylenen söz. Düzelti-yorum anlamýna gelir. Kalite: Kale ile hafif bir figür arasýndakikuvvet farký. Bir hafif aleti rakibinKalesiyle deðiþmeye kalite kazanmakdenir. Kanat: Satranç tahtasý iki kanattan oluþur.Vezirin bulunduðu yarýya Vezir kanadý,Þahýn bulunduðu yarýya Þah kanadý denir. Kýþ Çekme : Fr. Þah ÇekmeKnock-out sistem: Eleme usulü satrançturnuvasý. Genelde 2 oyun üzerindenmaçlar yapýlýr ve eþitlik halinde süreazaltýlarak devam edilir.Kombinezon: Hamle zorunluluðu içerenve içinde feda olan hamle serisi. Kompansasyon: Feda edilen taþa karþýelde edilen giriþim üstünlüðü.Konumsal Satranç: Sýrf hesaplamayadayalý deðil de uzun vadeli deðer-lendirmelere dayalý oynanan satranç.Karþý Saldýrý: Saldýrýyý savunmadakitarafýn saldýrýylala yanýtlamasý. Konsültasyon (Danýþma) Partileri:Taraflarýn (veya yalnýz bir tarafýn) 2-3 kiþitarafýndan oluþturulduðu oyunlara denir.Taraflar farklý yerlerde bulunurlar ve

270



taþlarý hareket ettirme þansýna sahiptirler.Günümüzün modasý bir insanýn bir bilgisa-yar yardýmýyla oynadýðý konsultasyonoyunlarýdýr. Körleme: Tahtaya bakmadan, notasyonaracýlýðýyla oynanan oyun. Manevra: Figürleri daha iyi konumlaragetirebilmek veya rakip kampta bir takýmzayýflýklar yaratmak amacýyla yapýlan taþdolandýrýmýna denir. Mat Aðý: Þahýn, açýk bir yerde, mattehlikesini içeren kuvvetli hücumlara uðra-masýdýr. Materyal: Taþlar için kullanýlan genelifade.Medyan: Turnuva sonunda eþ puan ilebitiren oyuncular arasýnda eþitlik bozmasistemi. Eþit puanla bitiren tüm oyuncu-larýn rakiplerinin puanlarý en yüksek vedüþük atýlmak üzere toplanýr. Yüksekkatýlýmlý turnuvalarda en alt ve üstten ikioyuncu da çýkartýlabilinir.Merkez: d4, d5, e4, e5 karelerine verilenad. Notasyon: Bir oyunun, daha öncedenbelirlenmiþ koordinat kurallarýna göreyazýlmasý. Norm: Belli bir baþarýnýn FIDE tarafýndanonaylanmasý.Olimpiyat: Ýki yýlda bir oynanan ulus-lararasý takým dünya birinciliði. 2000 yýlýn-da Ýstanbul'da düzenlenmiþtir.Opozisyon: Oyunsonunda iki þahýn özelbir konumda bulunmasý.PGN: Portable Game Notation. Oyunlarýizlettiren programlarda kullanýlan bir türnotasyon yazma sistemi.Piyon: ErProblem: Taraflardan birinin mat ettiðidüzenlenmiþ konumlar. Rating: Satrançta oyuncularýn seviyesinibelirleyen puan sistemi. Saptýrma: Taþýn savunmadan veyagörevinden uzaklaþtýrýlmasý.Satranç Körlüðü: Açýk, basit bir ham-lenin oyuncunun gözünden kaçmasý. Satranç Okulu: : Ýnternetteki Türkçe en

geniþ kapsamlý eðitim ve haber sitesi.www.satrancokulu.comSGM: Satranç Geliþtirme Merkezi. 1981yýlýnda Sertaç Dalkýran tarafýndan kurulunsatranç merkezi.Simultane: Çok masa gösterisi. Birustanýn pek çok sayýda rakibe karþý aynýzamanda oynamasýdýr. Solkoff: Turnuva sonunda eþ puan ilebitiren oyuncular arasýnda eþitlik bozmasistemi. Eþ puanla bitiren oyuncularýnoynadýklarý rakiplerin puanlarý toplanýr.Sütun: DikeyTaþlar: Þah, Vezir, Kale, Fil, At ve erlerintümünü kaplayan bir deyimdir. Tempo: Bir tempo = bir hamle birimi.Tempo kaybý, zaman kaybýný ifade etmekiçin kullanýlýr. Terfi: Erin son yataya ulaþtýðýnda Vezir,Kale, Fil veya At haline gelmesi.TSF: Türkiye Satranç Federasyonu.www.tsf.org.trTuþe: Dokunduðu taþý oynama gereklilið[email protected]: Türksatranççýlarýnýn haberleþme e-posta grubu.UKD: Ulusal Kuvvet Derecesi. Türkiye'dekullanýlan rating sistemi.Varyant: Sürdürüm veya devam yolu.Belli bir amacý güden hamle zinciri. Yarý Açýk Hat: Üzerinde yalnýz bir erbulunan dikey. Yazýþmalý Satranç: Taraflarýn e-postayoluyla oynadýðý satranç türü.a l i d i k m e n @ s a t r a n c o k u l u . c o mTürkiye'deki bilgilendirilme adresidir.Yýldýrým Oyunu: Taraflara genelde en çok5 dakikanýn verildiði hýzlý oyun tarzý.Zayýf Kare: Rakip aletlerin hücumukarþýsýnda savunulmasý zor olan karelerdir.Genelde bu tür kareler er desteðinden deyoksundurlar. Zeitnot (Zaman kýtlýðý, Tzaytnot): Saatleoynanan oyunlarda zaman sýkýþýklýðýnýifade için kullanýlýr. Zugzwang (Almanca, tsugtsvang): Oyunsýrasýnda bir hamle yapmak gerekliliðininçekinilecek olduðu durumlara denilir.

271



272



273



274



satranÇ eÐÝtÝmÝ ÝÇÝn elkÝtabi · satranÇ eÐÝtÝmÝ ÝÇÝn elkÝtabi . gÝyotÝn...

Documents