Aile Merkezli Bakım

Doç. Dr. Neriman Zengin

Aile Merkezli Bakım

• Sağlık hizmeti veren ekip üyeleri ile hastanın aile üyeleri arasında işbirliğine dayalı, sağlık hizmetinin planlanması, sunulması ve değerlendirilmesini içeren bir bakım yaklaşımıdır.

• Aile, hasta ve sağlık bakım servislerinin işbirlikçi ortaklık süreciyle hasta ve aile sonuçlarını en iyi duruma getirme yolu olarak görülmektedir.

• Dayandığı temel ilke holistik yaklaşımdır.

Aile Merkezli Bakım

• Yalnızca hastayı değil, aynı zamanda hasta ve aileyi bir arada gören bir bakım felsefesidir.

• Bu yaklaşımda hastanın gereksinimleri öncelikli ele alınır, fakat aile bağları sürdürülür ve aile sisteminin bir parçası olarak hastanın desteklemesine yardım eder.

Aile Merkezli Bakım Nedir?

• Esnek ziyaretlerle aileyi oryante etmeye yardım eder.• Hastanın yaşamında ailenin önemini kavrayan ve hasta

ailesinin gereksinimlerini tanıyan bir bakım felsefesi yaklaşımıdır.

• Hasta merkezli bakımın bir adım ilerisidir. • Hastanın çevresi üzerindeki kontrollünün tamamen

kalktığı anlamına gelmemektedir.

Aile Merkezli Bakım Nedir?

• Hastanın aile üyeleri ile ilgili tercihleri sorgulanır.• Hastanın gereksinimleri önceliklidir. • Hasta ailesinin hastasının en iyi bakımı aldığına dair

inancını ve güvenini destekler.• Hasta ailesi ile sağlık çalışanları arasındaki stresi azaltır.• Bakımın planlamasında ve uygulanmasında aile ile

ortaklık yapar.

Aile Merkezli Bakımın İlkeleri

• İtibar ve saygı• Bilgi paylaşımı• Ailenin bakımda yer alması• Aile ile iş birliği

Aile Merkezli Bakımda Temel Unsurlar

1. Hizmet sistemi içinde hastanın yaşamında ailenin değişmezliğini kabul etmek

2. Ailenin yaşadığı zorlukları ve bireyselliğinin farkında olmak ve ailelerin farklı başa çıkma yöntemleri olduğunu bilmek

3. Aile içi iletişimi kolaylaştırmak ve desteklemek

Aile Merkezli Bakımda Temel Unsurlar

• 4. Hastane, ev ve toplumda, bakımın tüm düzeylerinde, aile ile sağlık çalışanlarının işbirliğini kolaylaştırmak

• 5. Aile üyeleri ile hasta bakımı hakkında ön yargısız ve tam bilgi paylaşımını sağlamak

• 6. Ailenin gereksinimlerini yanıtlayan esnek ve kültürel bileşenleri kapsayan, erişilebilir sağlık hizmetini oluşturmak

• Profesyonel hemşirelik uygulamaları aile merkezli bakımın esasları birleştirildiğinde, girişimler hasta ve ailenin başa çıkmasını kolaylatılabilir.

Aile Merkezli Bakımın Yaraları

• Kaliteli hasta bakımı sağlar• Hasta ve aile sağlıklarının kontrolünü eline alabilir• Hastane de kalma süresini azaltır• Aile doğrudan bakım verici rolünü üstlenebilir ve hastanın

hastanede kaldığı süre boyunca bakımına katılabilir

Aile Merkezli Bakımın Yaraları

• Aile hastanın olası en iyi bakımı almasında savunucudurlar

• Aile hasta güvenliği ekibinin önemli ve en tutarlı üyesi olarak işlev görür

• Bakımın planlanması ve tartışılmasında ailenin katılımını sağlamak hem hasta hem de sağlık çalışanları için yararlıdır

Yoğun Bakım Ünitelerinde Ailenin Bakıma Katılımını Zorunlu Kılan Nedenler???

• 1-Hasta yakınlarının sağlık profesyonelleri tarafından karşılanması gereken gereksinimleri vardır.

• Güven • Bilgi • Yakınlık • Destek• Rahatlık

Yoğun Bakım Ünitelerinde Ailenin Bakıma Katılımını Zorunlu Kılan Nedenler

• 2-Yoğun bakım ünitelerinde hastaya uygulanacak bütün girişimler için aileden izin alınması zorunluluğu ve

• Aile üyelerinin hastaların yasal savunucuları olarak görev üstlenmek zorunda kalmaları

Yoğun Bakım Ünitelerinde Ailenin Bakıma Katılımını Zorunlu Kılan Nedenler

• 3-Bakımın kalitesinde yalnızca hastaların değil aynı zamanda hasta yakını memnuniyetinin de oldukça önemli olması ve bakımın kalitesinde hasta ve ailenin memnuniyetinin kalite göstergesi olarak kabul edilmesi

Yoğun Bakım Ünitelerinde Ailenin Bakıma Katılımını Zorunlu Kılan Nedenler

• 4-Tıbbi hataların, medikal bakımın, hemşire sıkıntısının basına yansıması ve hasta ailelerinin hastanın bakımını ayrıntılı bir şekilde anlama ve en iyi bakımı aldığını bilme ihtiyacını ortaya çıkarması

• Hasta aile ve hemşire arasındaki güven eksikliği

• Hasta ailelerinin sevdikleri birinin bakımına katılma istekleri

Yoğun Bakım Ünitesinde Aile Merkezli Bakım Uygulamaları

Yoğun Bakım Ünitesinde Aile Merkezli Bakım

• Yoğun bakım ünitesinde, hasta ve aile merkezli bakım, bilgi paylaşımı, konuksever bir çevre (hasta ailesini kabul eden), bireysel değer ve ihtiyaçlara saygı duyan, konfor ve destek sağlayan ve aile üyeleri ile ortaklılığın geliştirilmesini sağlayan yararlı bir çerçeve oluşturulmasını içerir.

• Günlük işlemlere aile üyelerini dahil eder ve aile üyelerinin sevdikleri biri için olası en iyi bakım almaları ile sonuçlanan bakım sürecine katılmaları için uygun ortamlar sağlar.

• Bakımın kalitesini artırır.

Yoğun Bakım Ünitesinde Aile Merkezli Bakım

• Klinik sonuçları iyileştirir.• Yoğun bakımda kalma süresini azaltır.• Hastanede kalma süresini azaltır.• Yaşam sonu bakımda iletişimi güçlendirir.• Maliyeti azaltır.

Yoğun Bakım Ünitesinde Aile Merkezli Bakım

• Aile merkezli bakım modelinin yoğun bakımda tam olarak gerçekleşmesi için, aile üyelerinin, hasta adına karar verecek kişilerin ve interdisiplin ekibin aktif bakım ortakları haline gelmesi gerekir.

1-Ailenin Hastanın Yaşamında Değişmezliğini Tanımlamak

• Aile hastalık öncesi, sonrası ve esnasında hastanın yaşamının önemli bir parçasıdır.

• Aile ve hemşire arasındaki erken kurulan ilişkiler, hastanın kritik süreç boyunca ailesi ile iletişimini kolaylaştırılacaktır.

• Hemşire aile sistemi içinde bir ziyaretçidir ve ailenin denge arayışı ve bağlarını süründürmesine yardım eden geçici ilişkileri vardır.

1-Ailenin Hastanın Yaşamında Değişmezliği Tanımlamak

• Hemşire hastaya onun için önemli olan aile üyelerini ya da yatağının yanında istediği kişiler olup olmadığının sorulabilir. Eğer hasta ile iletişim kurulamıyorsa aile üyelerine bu sorular sorulabilir.

• Hemşirenin hasta yakınları ile açık ve dürüst bir iletişim kurması, hemşirenin aile ile konuşmasını kolaylaşacaktır.

1-Ailenin Hastanın Yaşamında Değişmezliği Tanımlamak

• Bakım planındaki değişiklikler hakkında basitçe ve dostça kurulan iletişim ailenin anksiyetesini azaltacaktır.

• Tutarlı bilgiler verilmelidir.

2-Hastanın Yakınında Olma Gereksinimi

• Ailenin hastanın yanında olmasının hasta üzerine etkileri;• Hastada güven duygusunu artırır, ajitasyonu azaltabilir,

hasta hakkında somut bilgiler sağlar, iletişimi kolaylaştırır.• Hasta ile sağlık çalışanı arasında iletişim kurar, hastanın

sağlık öyküsü konusunda sağlık çalışanlarına yardımcı olur, dış dünya ile hastanın bağının sürdürülmesini sağlar.

• Hastaya bir çok konuda koçluk yapar. Fonksiyon kısıtlılıkları, yoğun bakım ortamına uyumu vb..

2-Hastanın Yakınında Olma Gereksinimi

• Aile merkezli bakımda esnek ziyaret saatlerine izin verilmelidir.

• Hemşire ile ziyaret saat ve süresine konusunda karşılıklı konuşulmalıdır.

• Aile hastayı görme konusunda cesaretlendirilmeli ve ziyaret öncesi ortam hakkında açıklayıcı bilgiler verilmelidir.

• Bu nedenle ziyaretle ilgili yapılan uygulamaları hemşirenin desteklemesi önemlidir.

2- Hastanın Yakınında Olma Gereksinimi

• Aileler bakıma, resüsitasyona katılma konusunda desteklenebilir.

• Bakım uygulamalarına hasta ailesinin katılımını destekleyen ve desteklemeyen görüşler bulunmaktadır. Desteklemeyen görüşler sağlık çalışanlarının iş yükünü arttıracağını, destekleyen görüşlerde verilen bakımı güvence altına alınabileceğini, sağlık çalışanları ve aile arasındaki ilişkiyi artırabileceği yönündedir.

2-Ailenin Gücünden Haberdar Olmak ve Farklı Başa Çıkma Yöntemleri Olduğunu Bilmek

• Aile üyeleri hastalığın ciddiyetine, hasta ile ilişkilerine, cinsiyetine, yaşları bakımından kritik hastalığın krizine benzer cevaplar vermektedir.

• Ailenin gücü yeni sorunları kompanse edemezse aile denge kuramayacak ve adaptasyonu azalacaktır.

• Hemşirelik girişimleri ailenin gücünü harekete geçirmesine yardım eder ve artan aile gereksinimleri karşılanır, ailenin adaptasyonu artar.

2-Ailenin Gücünden Haberdar Olmak ve Farklı Başa Çıkma Yöntemleri Olduğunu Bilmek

• Hasta ve ailesini desteklemek yoğun bakımda çalışanların görevinin bir parçasıdır.

• Yaşam sonu bakımı, yaşam desteğinin çekilmesi, palyatif bakım, konforlu bakımı, spirutel bakım konusunda tüm çalışanlar eğitilmelidir.

• Yoğun bakım ünitesinde çalışan sosyal hizmet uzmanları barınma, mali konular, bakım geçişleri konusunda hasta ailelerine yardım etmelidir.

• Hasta aileleri için liyezon programları geliştirilebilir.

4-Güvence Gereksinimi

• Aile için, hastasına mümkün olan en iyi bakımın verildiğini bilmek ya da hissetmek yapılan çalışmalarda en önemli gereksinim olarak belirtilmektedir.

• Bu güvence hasta yakınlarına, hastası hakkında açık, dürüst ve sürekli bilgi verilmesi ile sağlanabilir.

• Ayrıca hasta yakınlarının bakıma katılması ve bu süreçte hastasına verilen bakımı gözlemlemesi, güveni destekleyecektir.

5-Ailenin Rahat Olabilme Gereksinimi

• Ailenin emosyonel tepkilerini rahatlıkla yaşayabileceği bir ortam olmalıdır.

• Dinlenme, beslenme, banyo yapma vb. kişisel gereksinimlerini rahatlıkla karşılayabileceği bekleme odaları olmalıdır.

• Sağlığı ile ilgili sorun yaşadığında desteklenme olanaklarının olması, hastasına her an ulaşabileceği bir konumda olması, ailenin rahatını ve memnuniyetini artırmaktadır.

3-Ailenin Bilgi gereksinimi

• Hasta yakınları için düzenli bilgi alma en önemli gereksinimlerden arasında yer almaktadır.

• Aile üyelerinin doğru bilgiye ulaşması sağlanmalıdır. Gereksinimi olan bilgi belirlenmelidir. Soru sormak için cesaretlendirmelidirler.

• Hasta yakınlarına hastaları ile ilgili anlayabileceği terimlerle bilgi verilmelidir.

3-Ailenin Bilgi gereksinimi

• Beklenen sonuçları bilmek• Yoğun bakım ortamı hakkında bilgi almak• Soruların dürüst bir şekilde cevaplanması• Hastaya yapılan uygulamaların nedenini bilmek• Anlaşılır açıklamaların verilmesi önemli

faktörlerdir.

Sonuç

• Ailenin gereksinimlerinin farkında olmak• Ünite standart ve politikalarının içine aile merkezli

bakımı entegre edilmelidir.• Aile merkezli bakımda hastane kaynaklarından

yararlanılmalıdır. Ünitede çalışan herkes aile üyelerini desteklemelidir. sosyal hizmet uzmanı, doktor, öğrenciler vb..

• Hasta ve aileye bilgi sağlayan yardımcı dokümanlar oluşturulmalıdır.

Sonuç

• Güvenlik ve hasta gizliliği konusunda ailenin kafası karışmamalıdır.

• Hasta aileleri ile istikrarlı olunmalıdır.

• Multidisipliner bir ekibin çabaları ile yapılmalıdır.