racunovodstvo ii dio

8/13/2019 Racunovodstvo II Dio

1/49

1

II

OPTI PRISTUP IORGANIZACIONO

TEHNIKIASPEKTIUSTROJSTVA DVOJNOG

KNJIGOVODSTVA


2/49


3/49

3

1.2. Vjerodostojnost knjigovodstvenih dokumenata

- potpuno ispravan dokumenat.

- Kad se govori o ispravnosti dokumenta, onda se kae da svakidokumenat mora biti dvostruko ispravan, to se ogleda u formalnoj imaterijalnojispravnosti dokumenta.

o Pod formalnomispravnou dokumenta podrazumijeva se dasvaki dokumenat sadri sve bitne elememe, kao to su mjestoi datum sainjavanja dokumenata, potpisi odgovarajuih licakao potvrda da se poslovni dogaaj desio, opis poslovnogdogaaja, vrijednosni izraz poslovnog dogaaja, itd. Svakidokumenat mora biti uredno sainjen, konani iznosi treba dabudu napisani brojevima, a po potrebi i slovima kako bi seonemoguile naknadne zlonamjerne prepravke. Treba izvrsitiponitavanje praznih prostora na dokumentu (ukolikopostoje) i sl. Ukoliko se vri odreena ispravka nadokumentu, to treba obaviti na nain da se moe vidjeti ta jeispravljeno i ko je ispravku izvrio.

o Materijalna ispravnost dokumenta se ogleda u tome dadokumenatjasno i nedvosmislno izraava poslovni dogaaj

koji sedesio, da je u skladu s pozitivnim propisimai da suraunske operacijeu dokumentu potpuno ispravne.

- kontrola njegove formalne i materijalne ispravnosti (t.zv. likvidiranjedokumenata).

o Tu kontrolu vri posebna sluba preduzea (slubalikvidature), odnosno odreena lica koja su internirn aktima(npr., pravilnikom o raunovodstvu) odreena za kontrolu

ispravnosti odreenih vrsta dokumenata.o Potvrdu o formalnoj i materijalnoj ispravnosti dokurnenata

vri kontrolorsvojirn potpisom.


4/49

4

1.3. uvanje i odlaganje knjigovodstvenih dokumenata

- uvanje dokumenata je potrebno zbog toga to iz bilo kojih razlogamogu biti potrebna preduzeu i nakon proteka niza godina odvremena njihovog sainjavanja.

- U zavisnosti od vrste i karaktera, dokumenti se mogu uvati na krai ilidui vremenski period.

- Ranije utvreni rokovi uvanja knjigovodstvenih dokumenata susljedei:

o

trajno se uva godinji obraun i konani obraun platazaposlenih, kao i isplatna lista za period za koje ne postojekonani obrauni plata,

o pet godina uvaju se polugodinji i drugi periodiniobrauni i knjigovodstveni dokumenti na temelju kojih suizvrenaknjienja i zakonom propisani dokumenti,

o tri godine se uvaju dokumenti platnog prometa uovlaenirn finansijskim institucijama i

o dvije godine uvaju se prodajni i kontrolni blokovi,pomoniobraunii slini dokumenti.

- Zavisno od vremena uvanja knjigovodatvenih dokumenata potrebno jekod raunarske obrade uvati programsku dokumentaciju (aplikativneprograrne).

- Utvreno je da se poslovne knjige uvaju:

- glavnaknjiga i dnevnikuvaju se 10godina,

- pomoneknjigeuvaju se 5godina.

- Nain uvanja i odlaganja dokumenata i poslovnih knjiga odreujesvojim optim aktomsvako preduzee samostalno.

- Odlaganje dokumenata se mora vriti po odreenom sistemu, kako bi setraeni dokumenat ravovremeno pronaao. Po pravilu se


5/49

5

knjigovodstvena dokumenta tekue godine odlau u prirunojarhivi uokviru slube raunovodstva, da bi se po isteku poslovne godine odloiliu centralnuarhivu preduzea.

Pitanja:

ta predstavlja knjigovodstveni dokumenat i u emu je njegova vanost?

Koji su razlozi zbog kojih je knjigovodstveni dokumenat neophodnosainiti?

U emu je tzv dvostruka ispravnost knjigovdstvenih dokumenata?

Sa kojih se sve aspekata moe pristupiti klasifikaciji knjigovodstvenihdokumenata?

Kakva je karakteristika knjigovodstvenih dokumenata u obliku naloga?ta su to zbirna knjigovodstvena dokumenta i kakva je njihova uloga uknjigovodstvu?

Ko vri i na koji nain se vri kontrola ispravnosti knjigovodstvenihdokumenata?

U emu je materijalna ispravnost knjigovodstvenog dokumenta?

Na koji nain se odreuje vrijeme uvanja knjigovodstvenih dokumenata?

Kako se vri odlaganje knjigovodstvenih dokumenata i gdje seknjigovodstvena dokumenta odlau?

Koje knjigovodstvene dokumente poznajete i kako bi ih pojedinanoklasificirali prema njihovim karakteristikama?

2. INVENTARISANJE I KNJIGA INVENTARA

-

Inventarisanje predstavlja radnju popisivanja i procjenjivanja,odnosno koliinskog i vrijednosnog utvrivanja stvarnog stanjasredstava i izvora sredstava preduzea na odreeni dan.

- Rezultati popisivanja se unose u tzv. knjiguinventara.

- poetni inventar - da poslui za sainjavanje poetnog bilansa stanjapreduzea


6/49

6

- mogue je vriti parcijalna inventarisanja pojedinih vrsta sredstava iizvora sredstava

- vri se najmanje jedanput godinje.

- Utvrivanje stvarnog stanja sredstava i izvora sredstava se utvrujepostupkom inventarisanja - popisivanja

- Popis sredstava u materijalnom obliku vri se na osnovu:

o mjerenja,

o vaganja,

o brojanja,

o utvrianja pojedinanih cijena,

o te unoenjem koliinskih i cijenovnih podataka utvruje sevrijednost popisanog dijela sredstava Inventarisanje

o

popis nematerijalnih sredstava i obaveza vri se posrednouvidom u odgovarajuu dokumentaciju.

- krajnji inventar u kontinuitetu bi predstavljao i poetni inventar zanarednu poslovnu godinu.

- Inventarisanje je prema Zakonu o raunovodstvu obavezno vritinajmanje jedanput godinje, a ako se to radi na kraju godine to se nazivaredovnim inventarisanjem.

- Preduzee je duno da optim aktom regulie cjelokupnu procedurusprovoenja popisivanja sredstava i izvora sredstava, to predstavljavrlo sloen i odgovoran posao.

- Osnovno pravilo pri inventarisanju je da se uporeenjeknjigovodstvenog stanja sa stvarnim stanjem, vri tek po zavretkucjelokupnog postupka inventarisanja.


7/49

7

- To znai da popisiva ili popisna komisija ne smije imati uvid uknjigovodstveno stanje imovinskog dijela koji popisuje, nitiraunovodstveni radnik smije imati uvid u inventarne podatke dok se nezavri cjelokupna procedura popisivanja.

- Izuzetak od ovog pravila jeste popis potraivanja i obaveza, tj.pasive u uem smislu rijei.

- Oblik inventara, odnosno knjige inventara je sljedei:

- Na osnovu tako sainjenog popisa sredstava i izvora sredstvapristupamo njihovom iskazivanju ili transformisanju u jednu novucjelinu, koja e na mnogo pregledniji nain omoguiti uvid u stanje

pojedinih imovinskih dijelova, uz istovremeno obezbjedivanje uslova zaotvaranje poslovnih knjiga u kojim e se pratiti sve nastupajueposlovne promjene. Takav transformisani pregled sredstava i izvorasredstava preduzea naziva se bilansom stanja.

Pitanja:

- ta je inventarisanje i kada se ono vri?

-

ta je to inventura i kako se sainjava?- Da li u savremenim uslovima knjiga inventara ima istu funkciju kao i u

sistemu prostog knjigovodstva?- Na koji nain se vri i ko vri inventarisanje u preduzeu?- Kakva je razlika izmeu inventara i bilansa stanja?- Koji su razlozi da se inventarisanje uopte vri?- Na koji nain se vri inventarisanje pasive u uem smislu?- Sa kakvim stanjem se uporeuje inventarno stanje i kada se to vri?- Da li se u dvojnom knjigovodstvenom sistemu utvrivanje finansijskog

rezultata vri na osnovu inventara?- Na koji nain se u inventaru vri grupisanje sredstava i izvora sredstava?


8/49


9/49

9

- Osnovna karakteristika bilansa stanja je njegova ravnotea.

- definicija: sumarni prikaz imovine (sredstava i izvora sredstava)preduzea na odreeni dan iskazan iskljuivo u vrijednosnim

pokazateljima.

3.1.1. Grupisanje sredstava i izvora sredstava u bilansu stanja

U teoriji se istiu dva osnovna principa grupisanja sredstava i izvorasredstava i to:

a) funkcionalniprincip

b) princip likvidnosti.

- oblikbilansa

- tehnika: (Podvlaenje, lakat ili knjigovodstveno koljeno, potpisujesamostalni raunovoda i direktor preduzea.)

Pitanja:U emu se ogleda glavna karakteristika bilansa stanja?Na osnovu ega se bilans stanja sainjava?Kada je potrebno sainjavati bilans?U kakvom obliku se bilans stanja sainjava?ta je to bilansna pozicija?Kojim redoslijedom se sredstva i izvori sredstava unose u bilans?Prema kojim principima se moe izvriti odreivanje redoslijeda pozicija ubilansu?Kakva je razlika izmeu bilansa i inventara?Zbog ega se bilans sainjava i emu on slui?Kakvu funkcija ima pretkolona, a kakvu glavna kolona u bilansu?Kako se vri zakljuivanje bilansa?Da li bilans postoji i onda kada se ne sainjava u formalnom obliku?


10/49

10

3. 2. Bilans uspjeha

- Bilans uspjeha predstavlja sumarni prikaz elemenata za utvrivanjeposlovnog rezultata kao i sam poslovni rezultat (prije i poslijeoporezivanja) na odreeni dan na kraju datog obraunskog periodaizraen novanim pokazateljima.

- moe, ali ne mora da sadri i raspodjelu ostvarenog poslovnog rezultata.

- Rashodiumanjuju sopstvenu imovinu preduzea,

- klasificiraju se kao:OPERATIVNI RASHODI(Trokovi prodanih proizvoda, Trokovi obavljenih

(obraunanih) usluga, Troak nabave (nabavna vrijednost) prodane robe,Trokovi distribucije, Trokovi uprave, prodaje i administracije, Trokoviupotrijebljenih dobara i usluga za potrebe pravne osobe zakoje je iskazanprihod, Fiksni trokovi za neiskoriteni normalni kapacitet - dio trokova

proizvodnje, Usklaivanje vrijednosti zaliha, Ostali operativni rashodi)

FINANSIJSKI RASHODI(Rashodi (gubici) od ulaganja u pridruena pravnaosoba koji se obraunavaju po metodi udjela, Rashodi od ulaganja u drugim

povezanim drutvima, Kamate po osnovi zajmova i kredita i ostali finansijskirashodi iz odnosa s povezanim drutvima, Rashodi od ulaganja u nepovezanim

drutvima, Kamate po osnovi zajmova i kredita od nepovezanih drutvima idrugih lica, Negativne kursne razlike, Rashodi u visini gubitaka pri prodajidionica i poslovnih udjela, Diskonti - gubici pri. prodaji druge finansijskeimovine, Ostali finansijski rashodi

GUBICI OD UMANJENJA VRIJEDNOSTI I OTUENJA STALNIH(NETEKUIH) SREDSTAVA(Gubici od umanjenja vrijednosti nekretnina,

postrojenja i opreme i ostalih materijalnih sredstava, Gubici od umanjenjavrijednosti nematerijalne imovine,Gubici od umanjenja vrijednosti biolokeimovine,Gubici od umanjenja vrijednosti finansijskih ulaganja, zajmova i

potraivanja, Gubici od umanjenja vrijednosti ulaganja u nekretnine, Gubici od

prodaje nekretnina, postrojenja i opreme i ostalih materijalnih sredstava,Gubici od prodaje nematerijalne imovine, Gubici od prodaje bioloke imovine,Gubici od umanjenja vrijednosti i od otuenja stalnih sredstava klasificiranihkao sredstva namijenjena za prodaju, Ostali gubici od umanjenja vrijednosti iod otuenja stalnih sredstava.

OSTALI RASHODI(Nabavna, vrijednost prodanih sirovina, materijala,rezervnih dijelova i sitnog inventara, Darovanja (donacije), Manjkovi (ukljuivoi PDV, Kazne, penali i nadoknade teta, Otpis nenaplativih potraivanja iulaganja, Gubici na ugovorima u izgradnji, Naknadno odobreni popusti,

Naknadno utvreni rashodi iz prolih godina, Ostali rashodi)


11/49

11

- Prihodiuveavaju sopstvenu imovinu

- Klasificiraju se na redovne prihode (posredni) i neposredne prihode. PRIHODI OD PRODAJE (Prihodi od prodaje proizvoda, Prihodi od pruenih

usluga, Prihodi od prodaje robe, Prihodi od prodaje dobara i usluga povezanimpravnim licima, Prihodi od prodaje dobara i usluga na stranom tritu, Prihodiod upotrebe dobara i usluga za potrebe pravne osobe, Prihodi s osnove ugovorao izgradnji, Prihodi od zakupnina i najamnina, Prihodi od prodajeizfinansijskog najma lizinga, Ostali prihodi od prodaje)

FINANS1JSKI PRIHODI (Prihodi od udjela u dobiti pridruenih drutava -koji se obraunavaju po metodi udjela, Prihodi od ulaganja u drugim

povezanim drutvima, Prihodi od kamata po osnovi zajmova i. ostali finansijskiprihodi iz odnosa s povezanim drutvima, Prihodi od dividendi i udjela u dobitinepovezanih drutava,Prihodi od kamata po osnovi zajmova nepovezanimdrutvima i drugim licima, Pozitivne teajne razlike, Prihodi u visini

realiziranih dobitaka od prodanih dionica iposlovnih udjela i druge finansijskeimovine, Prihodi od naknade zafinansiranje odnosno od kamata po osnovfinansijskih najmova, Prihodi od ulaganja u nekretnine, Ostali finansijskiprihodi)

PRIHODI S OSNOVE PROMJENE VRIJEDNOSTI I OTUENJA STALNIH(NETEKUIH) SREDSTAVA (Promjena vrijednosti - revalorizacija biolokeimovine, Promjena vrijednosti - revalorizacija ulaganja u nekretnine,Poveanje vrijednosti materijalnih i nematerijal. stalnih sredstava, u visini ukojoj se ponitava ranije revalorizacijsko smanjenje istog sredstva - koje je

prethodno priznato kao rashod u bilansu uspjeha, Poveanje vrijednosti,finansijske imovine u visini u kojoj se ponitava ranije revalorizacijsko

smanjenje istog sredstva, Prihodi s osnove promjene vrijednosti drugih stalnihnetekuih sredstava, Dobici od prodaje nekretnina, postrojenja i opreme,Dobici od prodaje nematerijalnih sredstava, Dobici od prodaje biolokeimovine, Dobici od prodaje stalnih sredstava klasificiranih kao sredstvanamijenjena za prodaju, Dobici od prodaje ostalih stalnih (netekuih) sredstava

OSTALI PRIHODI (Prihodi od subvencija, dotacija, potpora, poticaja i sl.,Prihodi od otpisanih obveza, Vikovi, Prihodi od prodanog materijala,rezervnih dijelova i sitnog inventara, Prihodi od naplate tete od osiguravajuihdrutava, Prihodi od penala, kazni, nagrada, odustanica i sl., Naplaenaprethodno otpisana potraivanja, Prihodi od ukidanja dugoronih rezerviranja,Prihodi iz ranijih godina, Ostali prihodi)

- Prema izloenom konceptu poslovni rezultat bi se dobio na sljedeinain:

l. Vrijednost prodatih uinaka (prihodi od prodaje)2. Trokovi prodatih uinaka (dio operativnih rashoda)3. Redovni prihod (1 - 2; 1 > 2)4. Redovni rashod (2 - l; 2 < 1)


12/49

12

5. Neposredni rashodi (ostatak operativnih rashoda, finansijski rashodi,gubici od umanjenja vrijednosti, ostali rashodi)6. Neposredni prihodi (finansijski prihodi, prihodi od promjene vrijednostistalnih sredstava, ostali prihodi)

7. Dobitak ( 3 + 6 - 5); (3 + 6) > 5;8. Gubitak (4 + 5 - 6); (4 + 5) > 6

4. KNJIGOVODSTVENO OBUHVATANJE POSLOVNIHDOGAAJA

- Sainjavanjem poetnog bilansa stanja dat je prikaz poetnog stanjasredstava i izvora sredstava.

- Otpoinjanjem poslovanja deavaju se mnogobrojne promjene i na

sredstvima i na izvorina sredstava usljed raznovrsnih poslovnihdogaaja.

- Sve to mora biti evidentiranou knjigovodstvu preduzea.

- ni organizaciono ni tehniki nije izvodljivo evidentiranje putemblansa, pa se pristupa otvaranju posebnih poslovnih knjiga.

- To su knjige za sistematizovanopraenje djejstva poslovnih dogaajana pojedine imovinske dijelove i knjige za hronoloko praenje

poslovnih dogaaja tj. pra

enje u zavisnosti od vremenskog redoslijedanjihovog nastajanja.

- Sistematska evidencija je karakteristina po tome da se za svaku vrstusredstava i izvora sredstava prikazanih bilansom otvara posebni grafikipregled, koji se naziva knjigovodstveni raun ili konto.

- Ta procedura se naziva razlaganjem, ralanjivanjem ilidemontiranjembilansa.

-

Strane ili kolone rauna se ne nazivaju aktivnai pasivnastrana, negodugovnai potranastrana, ili se oznaavaju sa "+" i "-", s obzirom nato to raun treba da registruje karakter promjene nastale usljed dejstvaposlovnih dogaaja na pojedinim vrstama sredstava ili izvora sredstavakoji su reprezemovani datim raunom.

- Ako poslovni dogaaj djejstvuje na poveanje stanja odreene vrstesredstava, taj iznos e biti ubiljeen na lijevoj strani rauna kojireprezentuje tu vrstu sredstava


13/49

13

- Ako poslovni dogaaj dejstvuje na smanjenje stanja odreene vrstesredstava, taj iznos e biti ubiljeen na desnoj strani rauna kojireprezentuje tu vrstu sredstava.

- Ako poslovni dogaaj djejstvuje na poveanje stanja odreene vrsteobavezaili izvora sredstava, taj iznos e biti ubiljeen na desnoj stranirauna koji reprezentuje tu vrstu obaveza ili izvora sredstava.

- Ako poslovni dogaaj dejstvuje na smanjenje stanja odreene vrsteobavezaili izvora sredstava, taj iznos e biti ubiljeen na lijevoj stranirauna koji reprezemuje tu vrstu obaveza ili izvora sredstava.

4.1. Poslovni dogaaji kao predmet knjigovodstvenog obuhvatanja

- termini poslovni dogaaj" upotrebljavaju jo sljedei termini;knjigovodstveni dogaaj, privredna promjena, knjigovodstvenapromjena, poslovnapromjena itd.

- knjigovodstvenom evidencijom obuhvataju samo oni poslovni dogaajkoji su se stvarnodesili i vrijednosnodjejstvujuna promjene stanjasredstava, izvora sredstava, te na pojavljivanje prihoda i rashodapreduzea.

- Princip dokumentovanosti u knjigovodstvu upuuje da svaki takavposlovni dogaaj mora biti dokumentovan, to znai da je sa stanovitaknjigovodstvenog obuhvatanja relevantan samo onaj poslovni dogaajkoji je zasnovan na vjerodostojnom dokumentu.

- Karakter poslovnog dogaaja uslovljava i nain ispostavljanjaodreenog dokumenta koji e sluiti kao osnov za njegovo knjienje.

4.2. Uticaj poslovnih dogaaja na bilans

- Svi poslovni dogaaji koji djejstvuju na bilans preduzea, odnosno naizmjenu njegove srukture, mogu se primarno klasificiratina:

o one koji djejstvuju na sredstva i izvore sredstavai

o one koji za posljedicu imaju pojavljivanje prihoda i rashodapreduzea.


14/49

14

4.2.1. Poslovni dogaaji koji djejstvuju na sredstva i izvore sredstava

- sa stanovita bilansa preduzea, poslovni dogaaji koji djejstvuju napromjenu njegovog obima ili strukture mogu se klasificirati u etiri

osnovne grupe:a) poslovni dogaaji koji djejstvuju na poveanje obima bilansa, tj.djeluju na poveanje i aktive i pasive,b) poslovni dogaaji koji dejstvuju na smanjenjeobimabilansa, tj. djelujuna smanjenje i aktive i pasive,cj poslovni dogaaji koji djejstvuju na izmjenuu strukturiaktivebilansa,to znai da se obim bilansa ne mijenja, id) poslovni dogaaji koji djejstvuju na izmjenuu strukturipasivebilansa,

to znai da se obim bilansa ne mijenja.

4. 2.1.1. Poslovni dogaaji koji djejstvuju na po veanje obima bilansa

- Ova vrsta poslovnih dogaaja dovodi do nastajanja ili poveanjaodreene vrste sredstava, uz istovremeno nastajanje ili poveanjeobaveza.

- dalje ralanjivanje poslovnih dogaaja koji djejstvuju na poveanjeaktive i pasive u zavisnosti od moguih stanja na raunima aktive ipasive. Ta klasifikacija je sljedea:

a) Poslovni dogaaj djejstvuje na poveenjejednogaktivnogimovinskogdijela (sredstava), uz istovremeno poveanje nekog postojeeg pasivnogimovinskog dijela (obaveze).b) Poslovni dogaaj djejstvuje na pojavljivanje nekog novog aktivnogimovinskog dijela (sredstva) uz istovremeno pojavljivanjenekog pasivnogimovinskog dijela (obaveza).c) Poslovni dogaaj djejstvuje na pojavljivanje nekog novog aktivnog

imovinskog dijela (sredstva), uz istovremeno poveenjenekog postojeegpasivnog imovinskog dijela (obaveza).d) Poslovni dogaaj djejstvuje na poveanje nekog postojeeg aktivnogimovinskog dijela (sredstava), uz istovremeno pojavljivanjejednog novogpasivnog imovinskog dijela (obaveza).


15/49

15

4. 2.1. 2. Poslovni dogaaji koji dejstvuju na smanjenje obima bilansa

- Ova vrsta poslovnih dogaaja dovodi do nestajanja ili smanjivanja

odreene vrste sredstava, uz istovremeno nestajanje ili smanjenjeobaveza preduzea.

- Dalje ralanjivanje poslovnih dogaaja, prema dr T.Mirovskom koje jevreno u zavisnosti od stanja imovinskih dijelova prije datog poslovnogdogaaja, moe se izvriti na:

a) Poslovni dogaaj koji dejstvuje na smanjenje jednog postojeegaktivnog imovinskog dijela (sredstva), uz istovremeno smanjenje nekogpostojeeg pasivnog imovinskog dijela (obaveza)

b) Poslovni dogaaj koji djejstvuje na nestajanje jednog postojeegaktivnog imovinskog dijela (sredstava), uz istovremeno smanjenje nekogpostojeeg pasivnog imovinskog dijela (obaveza).c) Poslovni dogaaj koji djejstvuje na smanjenje jednog postojeegaktivnog imovinskog dijela (sredstva), uz istovremeno nestajanje nekogpasivnog imovinskog dijela (obaveza).d) Poslovni dogaaj koji dejstvuje na nestajanje jednog postojeegaktivnog imovinskog dijela (sredstva), uz istovremeno nestajanje nekog,do tada postojeeg, pasivnog imovinskog dijela (obaveza).

4.2.1.3. Poslovni dogaaji koji djejstvuju na izmjene u strukturi aktive

bilansa

- U ovu grupu poslovnih dogaaja svrstavaju se oni poslovni dogaajikoji djejstvuju na taj nain da dovode do nastajanja ili poveanja jednevrste sredstava preduzea, uz istovremeno smanjenje ili nestajanje drugevrste sredstava preduzea.

- dalja klasifikacija ove vrste poslovnih dogaaja mogue je izvriti na:

a) Poslovne dogaaje koji dejstvuju na smanjenje jednog postojeegaktivnog imovinskog dijela (sredstava), uz istovremeno poveanje nekodrugog postojeeg aktivnog dijela (sredstava).b) Poslovni dogaaj koji djejstvuje na smanjenje nekog postojeegaktivnog imovinskog dijela (sredstva), uz istovremeno nastajanje nekognovog aktivnog imovinskog dijela (sredstva).


16/49

16

c) Poslovni dogaaj koji dejstvuje na nestajanje nekog postojeegaktivnog imovinskog dijela (sredstva), uz istovremeno poveanje nekogpostojeeg aktivnog imovinskog dijela (sredstva).d) Poslovni dogaaj koji dejstvuje na nestajanje nekog postojeeg

aktivnog imovinskog dijela (sredstva), uz istovremeno nastajanje nekognovog aktivnog imovinskog dijela (sredstva).

4.1.2.4. Poslovni dogaaj koji djejstvuju na izmjenu u strukturi pasivebilansa

- Karakteristika ove grupe poslovnih dogaaja je u tome to djejstvujutako da se jedan pasivni imovinski dio smanjuje ili nestaje, s tim da seza isti iznos poveava ili nastaje neki drugi pasivni imovinski dio. Timedolazi samo do izmjene u strukturi bilansne pasive, to ne izazivapromjenu obima bilansa.

- Dalje ralanjivanje ove grupe poslovnih dogaaja sa stanovita stanjapasivnih imovinskih dijelova na koje se poslovni dogaaj odraava,moe se izvriti na sljedei nain:

a) Poslovni dogaaj koji djejstvuje na smanjenje jednog postojeegpasivnog imovinskog dijela (obaveze), uz istovremeno poveanje nekogdrugog postojeeg pasivnog imovinskog dijela (obaveza).b) Poslovni dogaaj koji djejstvuje na smanjenje nekog postojeegpasivnog imovinskog dijela (obaveze), uz istovremeno nastajanje nekognovog pasivnog imovinskog dijela (obaveze).c) Poslovni dogaaj koji djejstvuje na nestajanje nekog postojeegpasivnog imovinskog dijela (obaveze), uz istovremeno poveanje nekogpostojeeg pasivnog imovinskog dijela (obaveze).d) Poslovni dogaaj koji djejstvuje na nestajanje jednog postojeegpasivnog imovinskog dijela (obaveze), uz istovremeno nastajanje nekognovog pasivnog imovinskog dijela (obaveze).


17/49


18/49

18

- U kojim se sve sluajevima mogu pojaviti prihodi i kakvi po karakterumogu biti?

- U kojim se sve sluajevima mogu pojaviti rashodi i kakvi po karakterumogu biti?

- Kada se javlja formalna uravnoteenost bilansa?- Kada se javlja stvarna brojana uravnoteenost bilansa?- Kada i kako se utvruje poslovni rezultat?

KNJIGOVODSTVENIRAUNI ILI KONTA

Pojam knjigovodstvenog rauna

- mnogobrojnipokuaji definisanja rauna

- definicija Dumarcheva (Dimare), glasi: "Raun je svaki skup jedinicavrijednosti vezanih za jednu ideju, za jednu taku gledita koja je svimasvojstvena, koja ih karakterie i koja odgovara svakoj vrijednosti koja se za njuvezuje".

- Sasvim je izvjesno da prethodna definicija vrlo uspjeno naglaava nekasutinska obiljeja knjigovodstvenog rauna, ali sadri i izvjesne nedostatke.

- Analizirajui prethodnu definiciju sa stanovita manjkavosti, dr M. Kovaeviiznosi slijedee nedostatke:

o nema nikakvog vezivanja za oblik, odnosno spoljni izgled rauna.

o Pod definiciju Dumarcheya mogu se podvesti svi rauni u bilo kojemknjigovodstvu

o Sveobuhvatnost Duumarcheyeve definicije tako je velika da se pod nju,osim rauna koji se stvarno otvaraju u knjigovodstvu mogu podvesti irauni koji se u njemu ne otvaraju. To bi bili tzv. simbolini rauni".

- Elementi definicije rauna su:

o oblik ili formu,

o sadraj i zavisnost,

o pripadnost odreenom sistemu knjigovodstva.

- Definicija koja bi bila zasnovana na prethodno istaknutim elementima mogla biglasiti ovako: knjigovodstveni raun ili konto predstavlja utvren grafikipregled odreene sadrine koji slui za pemanentno evidentiranjeposlovnih dogaaja u skladu sa datim knjigovodstvenim sistemom ime on


19/49

19

ini njegov sastavni i neodvojivi dio

- Svaki knjigovodstveni raun, prema izloenoj definiciji, ima odreeni sadrajiformuili oblik.

-

Sadraj rauna se, u skladu sa razra

enosti primjenjivanog knjigovodstvenogsistema, odreuje njegovim nazivom.

- Odreenost sadrajaknjigovodstvenog rauna, a samim tim i njihovog brojazavisi od mnogo faktora, od kojih su najvaniji sljedei:

o knjigovodstveni sistem koji se primjenjuje.

o razraenost primjenjivanog knjigovodstvenog sistema.

o veliina i vrsta, odnosno raznovrsnost djelatnosti preduzea

- oblik rauna moe biti optijeg karaktera.- Oblik rauna zavisi od toga koje informacije knjigovodstveni raun treba

obezbjediti. (zavisi i od same sadrine pojedinog rauna ili grupacije rauna).- Svaki raun treba da raspolae:

prostorom za unoenje podataka datum kada se poslovni dogaaj desio, opis poslovnog dogaaja ili ifru poslovnog dogaaja, vrijednosne kolone za zaduenje i odobrenje rauna, prostora za unoenje koliinskih pokazatelja (ukoliko je to potrebno), prostor za druge podatke ili informacije koje su potrebne korisnicima tih

informacija.

Odreivanje naziva knjigovodstvenog rauna

- sloeni odgovoranposao jer

- mora se potovati princip jasnostii nedvosmislenosti.

- to saetiji, a samim tim i krai, ali da to ne ide na utrb jasnosti i nedvosmislenostisamog naziva.

- potrebno je da se u okviru ire metodoloke razrade knjigovodstvenog sistema dajudetaljnijauputstvao obuhvatnostidatognazivapojedinih rauna.

- Saimanje naziva rauna se moe postii sainjavanjem posebnog plana rauna, priemu se vri odreeno klasificiranje i numeriko oznaavanje rauna.

- Prilikom odreivanja naziva knjigovodstvenih rauna mora se voditi briga i oracionalnostiu knjigovodstvu i raunovodstvu uopte.

- Treba teiti optimalizacijinjihovog broja.


20/49

20

Osnovni principi koji se moraju potovati prilikom knjienja na

knjigovodstvenim raunima

- Homogenosti- Princip homogenosti se ogleda u tome to na odreeni raun trebaubiljeiti samo ona stanja i promjene koje odgovaraju njegovoj sadrini

- Integralnosti-princip integralnosti ogleda u tome to se na raunu treba daobuhvate sve one promjene koje dejstvuju na promjene stanja imovinskog dijela kojidati raun reprezentuje.

- Bruto-principknjienja na raunima znai ne dozvoliti da se vri:

kompenziranje aktive i pasive i

kompenziranje prihoda i rashoda.

- Kompenzacija nije dozvoljena stoga to se na taj nain skriva ili moe sakriti pravostanje

- kupci-dunici i kupci-povjerioci, dobavljai-dunici i dobavljai-povjerioci

- provoenjem bruto-principa dobijaju se vjerodostojnije i kvalitetnije informacije zasve korisnike tih informacija, bilo u preduzeu ili izvan preduzea.

Oblici rauna

- Oblik rauna predstavlja znaajnukomponentuknjigovodstvenog rauna.

-

Svaki raun moe da bude prezentiran u razli

itom obliku, odnosno grafi

komprikazu.

- U raunovodstvenoj literaturi uglavnom su izdiferencirani sljedei obliciknjigovodstvenog rauna:

a) jednostrani oblik rauna,b) dvostrani oblik rauna,c) stepenasti oblik rauna,d) tabelarni oblik rauna,e) kombinovani oblik rauna if) oblik "T" rauna.


21/49

21

Jednostrani oblik rauna

- paginiranioblik rauna ili raun po pagini ( "pagina", u prevodu znai strana).

- Osnovna karakteristika ovoga oblika rauna je u tome to su mu kolone za rednibroj, datum i opis poslovnog dogaaja zajednike i za zaduenje i za odobrenjerauna, dok su novane kolone razdvojenei nalaze se jedna pored druge.

-

Preduzee KlasSarajevo

Naziv rauna: Dobavljai broj rauna: 600 str. 1

IznosRed.Br. Datum Opis Duguje Potrauje1999

1. 01.12. Poetni saldo 200.0002. 05.12. Za nabavku materijala 100.0003. 09.12. Za vraeni materijal 40.0004. 12.12. Za plaenu obavezu 100.0005. 20.12. Za nabavku materijala 700.0006. 28.12. Za plaenu obavezu 700.0007. 31.12. Konani saldo 160.000

1.000.000 1.000.000

- Zakljuak ovog oblika rauna konano saldo se stavlja u kolonu sa manjim zbiromkako bi se izjednaio promet dugovne i potrane kolone.

- naredne godine se otvara novi raun, upisuje se poetni saldo i knjie nastupajuiposlovni dogaaji u narednom periodu.

- Pozitivnestrane ovog oblika rauna se ogledaju u sljedeem:o iskazivanje prometa rauna,o utroak papira je relativno malio pogodan je za primjenu kopirnog metoda knjienja,

- Nedostatakmu je: moe lake doi do tehnikih greaka

Dvostrani oblik rauna

- oblik po foliji(od italijanske rijei "foglio", to u prevodu znai list, a list ima dvijestrane)

- Osnovna karakteristika ovog oblika rauna je tome to su strane za zaduenje iodobrenje rauna potpuno odvojene.

- Knjienje navedenih poslovnih dogaaja na ovom obliku rauna bilo bi slijedee:


22/49

22

- Zakljuakovog oblika rauna na kraju godine vri se tako da se razlika prometadugovne i potrane strane po proknjienim poslovnim dogaajima u toku godinestavi na manju stranu radi brojanog izravnanja iznosa (u konkretnom sluaju to jestrana "duguje").

- Pozitivnestrane ovog oblika rauna ogledaju se u sljedeem: odvajanjem dugovne strane rauna od potrane postie se vea preglednost, mogunost greaka u smislu evidentiranja poslovnog dogaaja na pogrenoj

strani rauna u tehnikom smislu svedena na minimum, i omoguen je uvid u promet dugovne i potrane strane.

- Nedostacise ogledaju u sljedeem: nije podesan za kopirno knjienje i primjenu mainskog metoda, nije podesan za kombinavanje u smislu dodavanja kolona za izraunavanje salda

poslije svakog poslovnog dogaaja.

Stepenasti oblik rauna

- postoji zajednika kolona za upisivanja iznosa.

- Razliitost djejstva poslovnog dogaaja na promjenu stanja na raunu vri se takoda se u posebnoj koloni znak unose oznake "duguje" i "potrauje" (D ili P),odnosno "+" ili "-", veu zavisnosti od karaktera poslovnog dogaaja.

- omoguava iskazivanje salda poslije svakog poslovnog dogaaja

- primjenjuje se samo u onim sluajevima kad je taj podatak posebno znaajan (kaoto je to bio sluaj kod tednih knjiica).

- ovaj oblik je potisnutiz praktineupotrebe.


23/49

23

Knjienje navedenih poslovnih dogaaja na ovom obliku rauna bilo bi slijedee:

- U zakljukuovog oblika rauna konani saldo se upisuje sa suprotnim predznakom,

tako da se u koloni iznosa vri njegovo ponitavanje.

Tabelarni oblik rauna

- prua sumarne ili sintetike i pojedinane ili analitike pokazatelje oimovinskom dijelu, prihodu ili rashodu odnosno procesu koji reprezentuje.

- Knjienje navedenih poslovnih dogaaja na ovom obliku rauna bi bilo sljedee:

- Pozitivneosobine ovog oblika raunao prua kompletnu sliku,o omoguuje se bolja raunska kontrola ispravnosti knjienja

uporeivanjem salda i prometa, evidentiranim u koloni "ukupno" i popojedinim dijelovima date cjeline.

- Nedostacisu:o postoji horizontalna prostorna ogranienostio mogunost greaka je - velika


24/49

24

Kombinovani oblik rauna

- kombinacijavepomenutih oblika rauna.

- Posebno uspjena kombinacija oblika rauna jeste grafiki pregled u kojem su

iskoritene prednosti jednostranog oblika rauna i stepenastog oblikarauna.

- Naime, izvrena je dalja razrada jednostranog rauna u smislu dodavanjakolona za saldo.

- Knjienje navedenih poslovnih dogaaja na ovom obliku rauna bi bilo:

- Zakjuak prethodnog oblika rauna se vri tako to se razlika dugovnog ipotranog prometa, koja predstavlja konani saldo rauna, stavlja na manju stranuradi izravnanja. Potom, po zbrajanju kolona prometa (saldo-kolone se ne zbrajaju)i podvlaenja zakljunih linija, raun je zakljuen za tekuu poslovnu godinu.

- Pozitivneosobine ovog rauna su:

o omoguuje se uvid u promet i saldo poslije svakogposlovnog dogaaja

o pogodan je za kopirno knjienje

Oblik "T" rauna- u praksi se ne upotrebljava zato to se na taj raun ne mogu unijeti svi podaci

koji su neophodni za evidentiranje poslovnog dogaaja.

- predstavlja skraenioblik ili samo kostur dvostranog oblika knjigovodstvenograuna.

- esto se primjenjuje u specijalne namjene, kao to su nastavni procesi izoblasti raunovodstva, prilikom iznalaenja i definisanja pojedinih parcijalnih iglobalnih raunovodstvenih rjeenja i njihovog prezentiranja u naunim i


25/49

25

strunim asopisima, udbenicima, simpozijumima, savjetovanjima i isl.

- vrlo je pregledan i to zauzima vrlo maloprostora, a time se postie utedapapira.

-

Prikaz knjienja navedenih poslovnih dogaaja na ovom obliku rauna jeslijedei:

Klasifikacija rauna i njihova funkcija

- U raunovodstvenoj literaturi postoje mnogobrojne klasifikacije, koje semeusobno, manje ili vie, razlikuju.

- Na osnovu svega izloenog smatramo da se klasifikaciji rauna moepristupiti sa tri osnovna stanovita:

a) sa stanovita bilansne pripadnosti,b) sa stanovita nivoa uoptavanja,c) sa stanovita unoenja u bilans.

Klasifikacija rauna sa stanovita bilansne pripadnosti

- Klasifikacija knjigovodstvenih rauna koja se vri sa stanovita bilansnepripadnosti polazi od toga da li pojedini raun direktno ili indirektnopredstavlja u datom trenutku sastavni dio bilansa stanja ili bilansa uspjeha.

- Polazei od prethodne pretpostavke, podjela rauna sa ovog stanovitamogla bi se izvriti na sljedei nain:

a) rauni koji predstavljaju sastavni dio bilansa stanja,b) rauni koji predstavljaju sastavni dio bilansa uspjeha,c) mjeoviti rauni.

Rauni koji predstavljaju sastavni dio bilansa stanja

- rauni stanja- rauni koji reprezentuju pojedine oblike sredstava i izvora sredstava

preduzea.- U te raune spadaju: raun gotovine, iro-raun, raun zaliha materijala,

rauni kupaca, dobavljaa, kredita, izvora vlastitih sredstava, itd.


26/49

26

- moemo ih podijeliti na:

a) aktivne raune,b) pasivne raunec) aktivno-pasivne raune.

Aktivni rauni

- promet dugovne strane (ili kolone) datog rauna, ukoliko raun nije ugaen,mora biti uvijek vei od zbira potranog prometa na istom raunu.

- Aktivni rauni su, prema tome, rauni koji reprezentuju ona sredstvapredzea ije umanjenje moe biti samo do nivoa njihovog nestajanja.

- Primjera radi navodimo: iz skladita materijala ne moe se izdati viematerijala nego to ga ima u skladitu

- Knjienjena ovoj vrsti rauna se obavlja tako da se:

o poetni saldo upisuje na lijevu dugovnu stranu (ili kolonu).

o Na lijevoj strani se evidentiraju i svi poslovni dogaaji koji djejstvuju napoveanje stanja datog sredstva,

o na desnoj-potranoj strani (ili koloni) evidentiraju svi oni poslovnnidogaaji koji dovode do smanjenja stanja datog imovinskog dijela.

o

Prilikom zakljuka rauna na kraju poslovne godine saldo, ukolikopostoji, mora da bude aktivnog karaktera i upisuje se na desnu - potranustranu (ili kolonu) radi izravnanja.

- u sluaju da se na aktivnom raunu pojavi pasivan saldo, odmah moemo bitisasvim sigurni da se radi o izvjesnoj knjigovodstvenoj greci, koja mora dabude otklonjena.

Pasivni rauni

- Pasivni rauni bi se prema svojim karakteristikama mogli podijeliti usljedee dvije podgrupe:

o iskljuivo pasivni raijini, i

o uslovno pasivni raurii.

Iskljuivo pasivni rauni:- u svakom trenutku, ukoliko se na njima prikazuje neko stanje, to stanje mora

biti pasivnog karaktera.- Ukoliko se raun gasi, onda bi se posljednje knjienje na tom raunu uvijek

vrilo na lijevoj - dugovnoj strani (ili koloni).- Iskljuivo pasivni raun je onaj knjigovodstveni raun koji reprezentuje

obaveze preduzea prema vlasniku kapitala za uloeni kapital u preduzeu. Taobaveza se moe umanjiti samo do visine kapitala.


27/49

27

- na iskljuivo pasivnim raunima ne moe pojaviti aktivni saldo.- U ovu grupu rauna bi se mogli ubrajati rauni sopstvenih izvora kao dravni

kapital, dioniki kapital. inokosni kapital itd.

- Knjienjena ovoj vrsti rauna se obavlja na nain da se:

o poetni saldo upisuje na desnu - potranu stranu (ili kolonu).

o Na istoj strani se evidentiraju svi poslovni dogaaji koji dovode dopoveanja stanja date obaveze,

o na lijevoj dugovnoj strani (ili koloni) evidentiraju se svi oni poslovnidogaaji koji dovode do smanjenja obaveza reprezentovanih timraunom.

o Prilikom zakljuka rauna na kraju poslovne godine saldo, ukolikopostoji, mora da bude pasivnog karaktera i upisuje se na lijevu - dugovnustranu (ili kolonu) radi izravnavanja.

- Sve pomenute karakteristike ove podgrupe pasivnih rauna potrebno jepoznavati i zbog toga to u sluaju da se na izrazito pasivnom raunu pojaviaktivni saldo, odmah moemo biti sasvim sigurni da se radi o izvjesnojknjigovodstvenoj greci, koju treba odmah pronai i otkloniti.

Uslovno pasivni rauni.

- Uslovni pasivni rauni su oni knjigovodstveni rauni koji reprezentujuodreene obaveze prema treim fizikim ili pravnim licima koje treba izmiritiiskljuivo do visine stvorene obaveze.

- Prema tome salda na ovim raunima trebalo bi da bude uvijek pasivnogkaraktera.

- U ovu podgrupu pasivnih rauna ubrajali bi se rauni kratkoronih kredita,

dugoronih kredita, zajmova i si.

- Mada ova grupa rauna ima preteno iste karakteristike kao i iskljuivo pasivnirauni postoji odreena specifinost, koja se ogleda u tome to je, ukolikopostoji aktivan saldo na ovoj podgrupi rauna, nuno da se pristupi ispitivanjuuzroka nastalog stanja.

Aktivno-pasivni rauni

- Aktivno-pasivni rauni predstavljaju onu skupinu rauna koji mogu imati iaktivan i pasivan saldo, s tim da taj saldo proizilazi iz vjernog odraza moguih


28/49

28

poslovnih, odnosno finansijskih odnosa preduzea.

- Aktivno-pasivni rauni se mogu dalje klasificirati na:

a)preteno aktivne aktivno-pasivne raune, i

b)preteno pasivne aktivno-pasivne raune.

Potpuni rauni, nepotpuni rauni i rauni korekcije

- sa stanovita integritetastanja rauna.

- u zavisnosti od toga da li knjigovodstveno stanje rauna u potpunostireprezentuje stanje odreenog sredstva ili obaveze, ili se do toga stanja dolazina indirektan nain, tj. na osnovu objedinjavanja stanja dva ili vieknjigovodstvenih rauna

- Potpuni rauni su oni rauni iji saldo u potpunosti reprezentuje stanjeodreenog sredstva ili izvora sredstava.

- Izvjestan broj rauna sredstava i izvora sredstava, radi sticanja veeg brojakorisnih informacija, moe biti eksternim propisima ili internim odlukama,odnosno normativnim aktima, pretvoreni u nepotpune raune, s tim da senjihovo upotpunjavanje vri sa raunima korekcije.

- Na taj nain odreeni nepotpuni raun i njemu pripadajui raun korekcijasainjavaju jednu integralnu cjelinu.

- Na osnovu svega izloenog, moemo zakljuiti:a) rauni korekcije ne predstavljaju samostalne, nego pratee rauneosnovnih nepotpunih rauna,

b) rauni korekcije nastaju onda kad nastaju osnovni nepotpuni raunic) rauni korekcije se gase onda kada se gase i osnovni nepotpuni rauni.d) rauni korekcije se unose u bilans stanja na onu stranu na koju se prema

svom karakteru salda unose osnovni nepotpuni rauni.


29/49

29

Rauni koji predstavljaju sastavni dio bilansa uspjeha

- U ovu grupu rauna uvrtavaju se rauni prihoda, rashodai rauni finansijskogrezultata.

- U sistemu dvojnog knjigovodstva rauni prihoda i rashoda imaju specifinuulogu, odnosno pomou njih se obezbjeuje utvrivanje ostvarenogfinansijskog rezultata

- Svaki prihod, odnosno rashod se u toku poslovne godine registruje naodgovarajuem raunuu svojoj pojavnoj formi.

- Na kraju godine kada se utvrdi konani finansijski rezultat i izvri njegovaraspodjela, rauni prihoda, rashoda i finansijskog rezultata se gase, a samim timne pojavljuju se u bilansu stanja preduzea.

- Prema tome, rauni prihoda i rashoda i finansijsog rezultata otvaraju se u tokuposlovne godine, a zakljuuju na kraju poslovne godine prilikom utvrivanja iraspodjele finansijskog rezultata.

- Na taj nain ovi rauni obavljaju svoju osnovnu funkciju, koja se ogleda u tome dapreduzee moe prema svojim potrebama, odnosno prema zakonskim obavezama,na osnovu podataka koje pruaju ti rauni, sainiti bilans uspjeha, iz koga se vidifinansijski rezultat poslovanja u toku odreenog vremenskog perioda.

- Rauni rashoda i prihoda dobijaju svoje nazive u zavisnosti od pojavnihoblika pojedinih vrsta prihoda i rashoda, odnosno naina njihovoggrupisanja.

- Rauni rashoda se mogu javljati u vidu redovnihi neposrednihrashoda. Rauniredovnih rashoda se pojavljuju u zavisnosti od toga kojom vrstom djelatosti sebave pojedina preduzea.

- Knjienje na raunu rashoda

- Prilikom utvrivanja finansijskog rezultata na kraju obraunskog periodarauni rashoda se odobravaju za iznos dugovonog salda, a raun finansijsogrezultata se zaduuje za isti iznos.

ematski prikaz knjienja na raunu rashoda:


30/49

30

- Rauni prihoda se mogu javljati u vidu rauna redovnihprihoda i neposrednihprihoda.

- Knjienje na raunu prihoda

ematski prikaz knjienja na raunima prihoda:

- Postoje dvije tehnike evidentiranja prihoda i rashoda: koritenjemjedinstvenog rauna i koritenjem odvojenih rauna za prihode i za rashode. Miemo koristiti drugu tehniku.


31/49


32/49


33/49

33

- Sintetike i analitike knjigovodstvene raune treba razlikovati odsintetizovanjai analitikog ralanjivanja raunovodstvenih informacija o datimimovinskim dijelovima, prihodima i rashodima.

- Prema tome, moe se zakljuiti da postoji najvii stepen uoptavanja srodnih

karakteristika odreenog imovinskog dijela, prihoda i rashoda, koji jereprezentovan sintetikim raunima najvieg nivoa, na kome se vri

knjigovodstveno evidentiranje stanja i promjena izazvanih poslovnim dogaajima.

- Taj nivo u naim uslovima se odreuje propisivanjem osnovog kontnog plana zapreduzea.

- Tako propisani nivo sintetikog rauna najee ne zadovoljava potrebepreduzea, te ono pristupa razradi tih sintetikih rauna u smislu definisanjasintetikih i analitikih rauna na kojima e biti evidentirana poetna stanja inastupajui poslovni dogaaji.

- Nekoliko primjera: maine, materijal, kupci

- ralanjivanje mora izvriti u potpunosti, a ne reprezentativno.

- Na taj nain stvaraju se odreeni raunski odnosi sintetikih i analitikih rauna,koji imaju vanu kontrolnu funkciju. (suma dugovnog prometa sintetikograuna mora u svakom trenutku biti jednaka zbiru svih dugovnih prometa,pripadajuih mu analitikih rauna. Isto tako, suma potranog prometa nasintetikom raunu mora u svakom trenutku biti jednaka zbiru svih potranihprometa, pripadajuih mu analitikih rauna.)

- paralelno se vri evidentiranje na sintetikom raunu i na odgovarajuemanalitikom raunu

- Krajem obraunskog perioda (po pravilu, krajem mjeseca ili tromjeseja) vri seuporeivanje prometa sintetikih i analitikih rauna ili tzv. sravnjivanjete dvijevrste rauna.

- uspostavlja poseban grafiki pregled, koji se naziva prometnim listomanalitikeevidencije, ili probnim iskazom analitikih rauna, ili specifikacijomanalitike evidencije i sl.

- Oblik tog pregleda zavisi od oblika analitikog rauna.

- Na kraju obraunskog perioda u prometni list se unose svi analitiki rauni kojipripadaju odreenom sintetikom raunu, sa sumarnim podacima o prometu,saldu, o koliini i sl. za dati obraunski period.

- Poslije toga se vri sumiranje prometa i salda prometnog lista analitike evidencijei tako dobijaju podaci za uporeivanje sa stanjem prometa i salda na sintetikomraunu.

- Primjeranalitikekarticematerijalai prometnoglista:


34/49

34


35/49


36/49

36

- Prema tome, saldo ovih rauna prikazuje iznos odobrenog, ali jo neiskoritenogkredita.

Poslovne knjige sistematske knjigovodstvene evidencije

- Za sistematizovanje poslovnih dogaaja u knjigovodstvu preduzea,upotrebljavamo knjigovodstvene raune ili konta.

- Prema tome, poslovneknjigesistematskeevidencije predstavljaju skup odreenihknjigovodstvenih rauna.

- Pojam poslovne knjige treba shvatiti u irem smislu rijei, jer se rauni, po pravilu,vode u toku godine na odvojenim listovima - karticama, a na kraju godine se vrinjihovo povezivanje.

- Glavna knjiga predstavlja skup sintetikih rauna ili, pak, onih rauna koji se

analitiki ne ralanjuju, a reprezentuju datu vrstu sredstava, izvora sredstava,prihoda, rashoda ili procesa.

- Pomone knjigesu knjige analitiike evidencije. Svaki skup analitikih rauna,koji predstavljaju analitiku razradu odreenog sintetikog rauna, iniodgovarajuu pomonu knjigu, kao to su, npr., knjiga kupaca, dobavljaa, zalihamaterijala, itd.

- Glavna knjiga slui za sumarno evidentiranje i praenje cjelokupnog procesareprodukcije u preduzeu, dok pomone knjige obezbjeuju brojne informacije zasvakodnevno poslovanje, bez kojih se ono ne bi moglo uspjeno odvijati.


37/49

37

Pitanja:

U emu je sutina knjigovodstvenog rauna?

U kakvom obliku se, sve moe sainiti knjigovodstvenii ra

un?

Koji oblik knjigovodstvenog rauna je pogodan za kopirno knjienje i zbog ega?

Kako se vri otvaranje i zakljuivanje pojedinih oblika rauna?

Sa kojih stanovita se moe pristupiti podjeli rauna na odreene vrste?

Na koji nain se vii sistematizovanje poslovnih dogaaja u knjigovodstvu?

ta je to aktivan raun i koje su mu osnovne karakteristike?

ta je to pasivan raun i koje su mu osnovne karakteristike?

ta su to aktivno-pasivni rauni i kako se moe izvriti njihova dalja podjela?

Kako nastaju i kakva je funkcija korekcionih rauna?

Na koji nain se korekcioni rauni unose u bilans?

Na koji nain se prikazuju redovni prihodi i rashodi?

emu slue rauni prihoda i rashoda, kad se otvaraju i kojem prilikom se gase?

Koje su prednosti i nedostaci mjeovitih rauna?

Kakva je razlika izmeu sintetikog i analitikog rauna?

U emu je potreba i znaenje otvaranja analitikih rauna?

Kakva raunska piavila postoje u relaciji sinteti

ki ra

un prema odgovaraju

im analiti

kimraunima i na koji nain se ta raunska veza uspostavlja?

U emu je specifian znaaj prometnog lista analitike evidencije aktivno-pasivnih rauna?

Koje su osnovne karakteristike evidencionih vanbilansnih rauna?

Na osnovu ega, odnosno na koji nain se vri klasifikacija poslovnih knjiga sistematskeknjigovodstvene evidencije?

Koje principe treba potovati prilikom knjienja poslovnih dogaaja na knjigovodstvenimraunima?


38/49

38

HRONOLOKA KNJIGOVODSTVENA EVIDENCIJA

- poslovni dogaaji evidentiraju prema vremenskomredoslijedunjihovog nastjanja.

- Pincip hronologijeje zastupljen i prilikom evidentiranja poslovnih dogaaja u knjigama

sistematske evidencije, ali taj princip nije dominirajui nain knjigovodstvenogobuhvatanja poslovnih dogaaja.

- Knjigovodstveno evidentiranje poslovnih dogaaja po hronolokom principu kaoprimarnom principu vri se u posebnoj poslovnoj knjii koja se naziva dnevnik.

- O opravdanosti dnevnika se i ranije mnogo raspravljalo u raunovodstvenoj literaturi.(nunozlo)

- Kontrolna funkcija dnevnika je utoliko znaajnija ukoliko se knjigovodstvo vodi naniem ehnikom nivou opremljenosti.

- oblik italijanskog dnevnika koji se u nastavi najee upotrebljava zbog svojepedagoke podobnosti,

- Dnevnik se otvara u poetku poslovnog perioda tj. na poetku godine i vodikontinuirano do kraja poslovne godine. Zaglavlje dnevnika se sastoji od slijedeihkolona:1. Kolona rednog broja knjigovodstvenog stava.2. Pod knjigovodstvenim stavom u dnevniku se podrazumijeva cjelovito

knjigovodstveno obuhvatanje odreenog poslovnog dogaaja, zasnovano naprincipima dvojnog knjigovodstvenog sistema.

3. Knjigovodstveni stav moe biti prosti i sloeni.4. Kolona datuma5. Kolona opisa6. Kolona poziva

7.

Kolone prometa:

- Nain knjienja u dnevniku e biti izloen na osnovu sljedeeg primjera:

Bilans stanja Preduzea "Bosna", Sarajevo, na dan 1.1.2000.godine je bio sljedei:

Aktiva: graevinski objekti 460000 KM

oprema 820000 KMiro raun 60000 KMblagajna 1000 KMzalihe materijala 230000 KM

Pasiva: Dioniki kapital 421000 KMdugoroni krediti 1000000 KM

dobavljai 150000 KM

Poslovni dogaaji u januaru: \

3.1. Nabavili smo od dobavljaa po Fa 111 materijala u vrijednosti od 20000 KM5.1. Poloili smo iz blagajne na iro-raun iznos od 800 KM7.1. Putem iro-rauna doznaili smo dobavljaima iznos od 30000 KM


39/49

39

Knjienje u dnevniku:

Preduzee "'Bosna" Sarajevo

Dnevnik za januar 2000. godine str. 1.

- Kada se jedna stranica dnevnika popuni, nastavlja se knjienje na narednoj stranici,itd.

- Prometdnevnika se kumulira,

- Na taj nain uvijek se raspolae podatkom o ukupnom prometu u odreenomvremenskom periodu.

- Pored toga, ovim putem se vri odreena raunska kontrola, jer promet dugovne ipotrane kolone dnevnika mora da se slae i po stranicama (ukoliko na stranici nijepolovino uknjien neki knjigovodstveni stav) i u ukupnom iznosu. Tako utvreniukupni promet dnevnika mora da se slae sa prometnom rauna glavne knjige, tj. zbirdugovne strane svih rauna glavne knjige mora da bude jednak zbiru dugovne stranednevnika, a zbir potrane strane svih rauna glavne knjige mora da bude jednak zbirupotrane strane dnevnika.

- zbirnidnevnik, parcijalnii l i pomonidnevnici,


40/49

40

Pitanja:

ta se podrazumijeva pod hronolokini evidentiranjem poslovnih dogaaja?

Gdje i na koji nain se vri hronoloko evidentiranje poslovnih dogaaja?

Kakve vrste knjigovodstvenih stavova mogu biti u dnevniku?

Koji argumenti idu u prilog, a koji protiv voenja dnevnika?

Kakvu funkciju ima dnevnik u sistemu dvojnog knjigovodstva?

Kakva je razlika izmeu zbirnog dnevnika i pomonih dnevnika?

ta je to promet dnevnika, kako se taj promet iskazuje i emu sve slui?

Koja se raunska pravila, kao oblik automatske kontrole, javljaju u relaciji izmeu knjigahronoloke i sistematske knjigovodstvene evidencije?


41/49

41

METODI KNJIGOVODSTVA- Pod metodima knjigovodstva se podrazumijeva tehniki aspekt knjienja

poslovnih dogaaja u poslovnim knjigama.

- Razvoj knjigovodstvenih metoda je uslovljen razvojem nauke i tehnologije,

odnosno mogunosti primjene odgovarajuih tehnikih dostignua u oblatiknjigovodstvene evidencije. (npr., primjena kopirnog metoda)

- Kao klasine metode knjigovodstva do pojave raunara potrebno je pomenuti:

a) prenosnimetod ib) kopirnimetod.

Prenosni metod

- prenoenjeknjienja iz jedne poslovne knjige u drugu.

- prvoproknjii u dnevniku, a zatim u glavnoj knjii (prenos stava iz dnevnika) ina kraju u pomonim knjigama, tj. na odgovarajui analitiki raun.

- Ovakav metod knjienja ima mnogo nedostataka, koji su, prije svega, u velikomutroku vremena pri knjienju i, to je jo znaajnije, mogunosti greaka suvelike.

- Uglavnom se ne primjenjuje u praksi.

Kopirni metod

- savremeniji

knjigovodstveni metod,- u vidu odvojenihlistova.

- da se istovremeno, uz koritenje indigo-papira, vri knjienje u dnevniku i uglavnoj knjii,

- Na taj nain se postie uteda u vremenu, a iskljuuje mogunost greaka koje sejavljaju u uslovima prenosa knjienja.

- Kopirni metod knjienja je imao svoje dvijerazvojne faze:

a) originalnoknjienjeu dnevniku, a kopija na racunima glavne knjige, (Hincovo)

o dnevnik original ili Hincovo

o Pojavila se prva

o Rauni glavne knjige su kopija koja je esto neitka

b) originalnoknjienje na raunima glavneknjige, a kopija na dnevniku.

o Kartica original ili Rufovo

o Glavna knjiga je itka

o zadrala se i do dananjih dana.

o moe sprovoditi i u uslovima runog rada il i uz primjenu odreenih


42/49

42

maina specijalizovanih za upotrebu u knjigovodstvu.

o intromati, obezbjeuju mogunost da se odreeno knjienje obavi, takoeuz upotrebu indiga, istovremeno u dnevniku, raunu glavne knjige ianalitikom raunu.

Primjena elekronskih raunara u knjigovodstvu

- Veliki kapacitetii brzina, a time i velike mogunosti obrade informacija

- Primjena elektronskih raunara uslovljava razradu novog metoda knjigovodstva,koji se ne moe nazvati ni prenosni, ni kopirni metod, jer on mora biti usklaen sa vrstom itipom raunara koji se primjenjuje.

- Proces pripreme i automatske obrade raunovodstvenih informacija naelektronskim raunarima sastoji se od nekoliko faza.

o

Prva faza je u istraivanju podruja informacija koja se eli uklju

iti uraunsku (mainsku) obradu.

o Istraivanje treba da se odvija u tri pravca i to:

ispitivanje vrste I broja informacija

utvrivanje svih moguih relevantnih informacija

razmatranje I iznalaenje takvih rjeenja koja vode jedinstvenom, integralnomsistemu automatske obrade raunovodstvenih informacija

o druga faza: definiujedinice obrade,

o trea faza: prevoenju t i h definisanih rjeenja na instruktivno mainski

jezik. (programiranje),o etvrta faza: otpoinje proces unoenja u raunar raunovodstvenih

podataka,

o peta faza: rezultatiobradese u vizuelnom obliku dobijaju putem izlaznihorgana raunara, koji mogu biti monitori za grafiku prezentaciju i tampai.

Obraeni ulazni podaci se mogu i bez vizuelnog prezentiranja(tampanja) memorirati radi njihove dalje prerade ili dorade(kumuliranja podataka, obrada sa druge perspektive, povezivanje sarezultatima drugih programa i sl.).

o

Pojavom personalnih raunara je u

injen dalji zna

ajan napredak u razvojuraunarske tehnike to je doprinijelo sve masovnijem koritenju raunara u praksi.


43/49

43

Pitanja:

Koje su osnovne karakteristike prenosnog metoda knjienja: njegove prednosti i nedostaci?

U emu se sastoji kopirni metod knjienja i kroz koje je faze proao ?

Da li se kopirni metod knjienja moe upotrijebiti u uslovima runog i mainskog rada?

Da li se kopirni metod knjienja upotrebljava u savremenim uslovima?

ta se podrazumijeva pod automatskom obradom raunovodstvenih podataka?

Na koji nain automatska obrada podataka utie na dalji razvoj raunovodstvene teorije i prakse?

Koje su osnovne faze u procesu pripreme za automatsku obradu raunovodstvenih podataka?

Koje su osnovne faze u procesu neposredne automatske obrade raunovodstvenih podataka?


44/49

44

GREKE U KNJIGOVODSTVU

- Ako u takvim uslovima stvarno stanje ne odgovara stanju u knjigama (knjigovodstvenomstanju), radi se o tome da su se u poslovanju pojavile odreene nepravilnosti u radu

- greke u knjigovodstvu se deavaju iz bilo kojih razloga (organizacionih slabosti, kadrovskeneosposobljenosti, nepaljivosti u radu i sl).

- u to kraem roku otkloniti

- U procesu otklanjanja greaka, to ne predstavlja nimalo lak posao, mogu se izdiferenciratisljedece trifaze:

a) utvrivanjepostojanja greaka, tj. utvrivanje da greka uopte postoji,

b) konkretiziranjegreke, tj. utvrivanje gdje i kada je uinjena greka i u emu se sastoji,

c) otklanjanjei li ispravljanje greke.

Utvrivanje postojanje greaka \- uoiti da greka uopte postoji.

- dvijeosnovne vrstegreaka.

- U prvu grupu greaka se svrstavaju greke ije se postojanje moe uoiti na bazipoznavanja raunskih pravila dvojnog knjigovodstvenog sistema.

- sistem dvojnog knjigovodstva odlikuje automatskom kontrolom, Svako naruavanje tihraunskih pravila automatski ukazuje na postojanje greke.

- Naveemo nekoliko tih osnovnih raunskih pravila koja su svojstvena sistemu dvojnogknjigovodstva

1. zbir aktive i pasive u bilansu mora da se slae,2. zbir dugovne strane (dugovni promet) rauna glavne knjige mora da se slae sa

zbirom njihove potrane strane (potrani promet)

3. zbir dugovne strane u dnevniku mora da se slae sa zbirom njegove potranestrane,

4. zbir prometa rauna glavne knjige mora da odgovara zbiru prometa u dnevniku

5. zbir dugovne strane analitikih rauna odgovarajueg sintetikog rauna mora daodgovara zbiru dugovne strane toga sintetikog rauna, kao i da zbir potrane

strane analitikih rauna mora da odgovara zbiru potrane strane sintetikog

rauna.

- Takva greka se mogla desiti usljed knjienja koje nije u skladu sa principima sistemadvojnog knjigovodstva, kao to su:

a) Poslovni dogaaj je samo parcijalnoknjien,

b) Poslovni dogaaj je knjien tako da je jedan raun pravilno zaduen, dok jekorespondirajui raun odobren za pogrean iznos ili obrnuto

c) Poslovni dogaaj je ispravno proknjjen na raune glavne knjige, ali nije,proknjien u dnevniku, ili obrnuto


45/49

45

d) Poslovni dogaaj je proknjien na sintetikom raunu, ali je proputenoknjienje na odgovarajuem analitikom raunu, ili obrnuto.

- ova vrsta greaka moe nastati usljed greaka u sabiranju poslovnih knjiga ili pomonihevidencija,

- Drugu grupu ili vrstu greaka ine greke koje ne naruavaju osnovna raunska pravila usistemu dvojnog knjigovodstva.

- drugim rijeima, automatska kontrola ne reaguje odnosno ne otkriva postojanje nekeknjigovodstvene greke.

- Ovakva vrsta greaka naziva se u raunovodstvenoj literaturi materijalnimgrekama.- Postojanje ovakvih vrsta greaka se, po pravilu, mnogo tee uoava.- Jednu vrstu greaka je mogue uoiti poznavajui karakteristike pojedinih rauna. (Tako,

npr., kada neki iskljuivo aktivan racun pokazuje pasivan saldo, ili, pak, neki iskljuivo pasivan

raun pokazuje aktivan saldo)

- Utvruju se na bazi iskustvaraunovodstvenih radnika.

- Najee se ova vrsta greaka inicira utvrivanjem vikova i manjkova, odnosnopostojanjem razlika izmeu knjigovodstvenog i stvarnog stanja za pojedine vrste sredstavai izvora sredstava.

- Ovakva vrsta greaka moe nastati iz vie razloga, kao sto su:

a) neki poslovni dogaaj uopte nije proknjienu knjigovodstvu preduzea,

b) poslovni dogaaj je proknjien na odgovarajue raune, ali je iznos koji je knjien manji ili vei odonoga koji je trebalo knjiiti,

c) poslovni dogaaj je grekom dva puta proknjieni

d) poslovni dogaaj je proknjien na pogresne raune ili je, pak, zaduen odgovarajui raun, aodobren pogresan raun, odnosno obratno, zaduen je pogrean raun, a odobren odgovarajui raun.

- Sve greke takve vrste nee izazvati naruavanje raunskih pravila koja su svojstvenasistemu dvojnog knjigovodstva.

Konkretizovanje greaka

- treba utvriti gdjei kadaje uinjena greka i u emu se greka sastoji.

- metoda najkraelinijeznai da u prostornom polju greaka, gdje su mogunosti greske proirenena razne poslove razliitog obima, treba ii uvek od manjeg posla prema veem".

- metoda izolacijese sastoji usuavanju polja greaka na to je mogue racionalniji nain kako bi segreka to bre i lake konkretizirala.

o U razradi ove metode dr R.Nikolajevi-Teofanovi navodi da sesuavanje polja greaka moe vriti prema razliitim kriterijima, i to:

Prema knjigama, prema

predmetu, prema vremenui

prema stranikonta.


46/49

46

- vrlo esto se vri kombinovanjeizloenih varijanti metoda izolacije

- Kad se greka izolira, odnosno suzi na najue mogue polje, vri se sravnavanjeknjigovodstvenih stavova sa dokumentacijom ili analiziranje pojedinanihknjigovodstvenih stavova, te se tako utvrdi u emu se greka sastoji, tj. vri sekonkretizacija greke.

- Za iznalaenje greaka postoje jo neke pomone raunske metode i postupci, kao to suiznalaenje greke usljed permutacije brojeva, metoda polovine itd., to ovom prilikom neemodetaljnije obraivati.

- Kod greaka koje ne izbacuje automatska kontrola, ili kod tzv. materijalnih greaka, greke sunajee izolirane po predmetu, tako da se njihova konkretizacija vri najee uporeenjemdokumentacije sa konkretnim knjienjem.

Ispravljanje greaka

- U raunovodstvenoj literaturi i praksi izdiferencirane su sljedee metode ispravke greaka:

a) tehnikaispravka,

b) storniranje.

c) dopunskoknjienje.

Koja od metoda e biti primijenjena, zavisi od toga o kakvoj konkretnoj greci se radi.

Tehnika ispravka

- primjenjuje se prilikom ispravke greke uinjene pri sainjavanju knjigovodstvenihdokumenata, ali se moe primjenjivati i kao metod otklanjanja greaka pri knjienjima.

- Ukoliko se greka primijeti u momentu knjienja odreenog poslovnog dogaaja, moe seprimjeniti metoda tehnike ispravke.

- precrtati pogrean iznos i iznad njega upisati pravilan iznos . Pri tome je osnovno praviloda precrtani pogreni iznos mora ostati vidljivim, tako da se on moe u svako vrijeme kasnijeoitati.

- Ukoliko se ovakva ili slina greka u knjigovodstvu primjeti naknadno, ovakva metodaispravke se ne smije primjeniti, jer moe prouzrokovati greke drugog karaktera. Primjera radinavodimo: ukoliko na ovaj nain otklonimo greku na raunu glavne knjige, greku nismootklonili, jer greka ostaje u dnevniku, i obratno.


47/49

47

Storniranje

- predstavlja najeeprimjenjivani metod otklanjanja greaka u knjigovodstvu.

- Sa stanovita karaktera uinjene greke, storno moe biti potpunii djelomini.

- Sa stanovita tehnike ispravljanja greaka, storno moe biti obini ili crnistorno i crvenistorno.

- Potpuni storno se primjenjuje u onom sluaju kad je poslovni dogaaj u potpunosti pogreno proknjienna raunima.

- Primjer: Stanje na iro-raunu iznosilo je 100000 KM. Stanje obaveza prema dobavljaima iznosi30000 KM. Poslovni dogaaj: doznaeno je dobavljaima putem iro-rauna 10000 KM na imeizmirenja obaveza. Poslovni dogaaj je proknjien na suprotne (pogrene) strane rauna.

Ilustracija na raunima:

- Prema tome, samo storniranje bez ispravnog knjienja ne predstavlja u potpunosti otklananjegreke, jer se greka javlja u drugom vidu, rj. u vidu proputenog knjienja.

- Nedostatak primjene obinog ili crnog storna ogleda se u neopravdanom uveavanju prometa naraunima na kojima je ta vrsta storna primjenjivana.

- Ovaj nedostatak se otklanja primjenom druge vrste storniranja, koja se naziva crvenimstornom. Upotrebom crvenog ili odbitnog storna, promet rauna se iskazuje u realnomobimu.

- Sluei se prethodnim primjerom, taj postupak bi bio sljedei:


48/49

48

- sluaju da je greka djelomino uinjena, tj. da je jedan raun pravilno zaduen, a odobren je pogreanraun, moe se primjeniti djelimini storno. Djelimino storniranje na jednom raunu se istovremenokombinuje sa ispravnim knjienjem na drugom raunu. Tako, npr.: stanje na raunu zaliha materijalaiznosilo je 50000 KM, stanje na raunu zaliha sitnog inventara 5000 KM, a stanje obaveza premadobavljaima 20000 KM. Poslovnji dogaaj o isporuci materijala od dobavljaa u iznosu od 2000 KMknjien je tako daje zaduen raun zaliha sitnog inventara, a odobren raun dobavljaa.

Stanje na raunima poslije tog knjienja bi bilo sljedee:

+ Rn. alihe sitnog alata i inventara

- Primjenom ove vrste storna dolazi do neopravdano uveanog prometa rauna zaliha sitnoginventara na kome je grekom izvreno knjienje poslovnog dogaaja koji se ne odnosi nataj imovinski dio.

- Otklanjanje posljedica ovakvog naina storniranja vri se primjenom crvenog storna.

- Polazei od prethodnog primjera, primjena crvenog storna bi bila sljedea:


49/49

Dopunsko knjienje

- greka koja je nastala usljed proputenog knjienja odreenih poslovnih dogaaja otklanja seprimjenom metode dopunskog knjienja.

- To znai da se poslovni dogaaj koji nije proknjien naknadno knjii u poslovnim knjigama.

- Prilikom dopunskog knjienja mora se voditi rauna da se pri opisu poslovnog dogaaja izriitonaglasi kada se, odnosno kojeg datuma se desio taj poslovni dogaaj, tj. kada je trebalo dabude knjien u poslovnim knjigama.

- Dopunsko knjienje emo prikazati knjienjem u dnevniku:

Dnevnik za decembar 1999. godine str. 628

- Dopunsko knjienje moe se primijeniti i u sluaju kad je knjienje izvreno naodgovarajuim raunima i na ispravnim stranama rauna, ali u manjem iznosu. U tom sluajumoe se izvriti dopunsko knjienje razlike iznosa, ali uz naznaku datuma, odnosno veze knjienjadate razlike.

Pitanja:Koje se osnovne faze javljaju u procesu otkJanjanja greaka?Sa kojeg stanovita je izrena klasifikacija greaka na formalneI'materijaJne?Kada se primenjuje metod izolacije i u emu se on sastoji?

Na koji sve nain mogu nastati greke u knjigovodstvu - ije postojanje se moe uoiti na poznavanjaraunarskih pravila dvojnog knjigovodstvenog sistema?

Na koji sve naine mogu nastati greke u knjigovodstvu koje ne remete raunska pravila dvojnogknjigovodstvenog sistema?Kad se primjenjuje i kako se sprovodi tehnika ispravka?ta znai storno i kada se primjenjuje?Sa kojeg stanovita se vri podjela storna na potpuni i djelimini?

Sa kojeg stanovita se vri podjela storna na crni (obini) i crveni storno ?Da li se i kojom prilikom moe u jednom knjigovodstvenom stavu sprovesti storniranje i ispravnoknjienje?

Da li se storniranje moe primjeniti u knjigovodstvu i u sluaju kada nije uinjena knjigovodstvenagreka?Kada se i na koji nain vii dopunsko knjienje, kao metod ispravljanja greaka u knjigovodstvu

racunovodstvo ii dio

Documents