2η Ενότητα: Ειδικές εισηγήσεις και τοποθετήσειςΕιδικές εισηγήσεις και τοποθετήσεις

Δέσποινα Βώκου

«Οι Φορείς Διαχείρισης και η Λερναία Ύδρα: σύντομη ανασκόπηση του άθλου»

Οικολογία και Διατήρηση της ΒιοποικιλότηταςΕλληνική Οικολογική Εταιρεία, Ελληνική Ζωολογική Εταιρεία, Τμήμα

Διαχείρισης Περιβάλλοντος & Φυσικών Πόρων, Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων

16-19 Νοεμβρίου 2006, Iωάννινα

«Ποιος θα προστατέψει τους φορείς διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών;»

Ελευθεροτυπία

1 Φεβρουαρίου 2008

Μεγάλες προκλήσεις, μεγάλες ερωτήσεις, μικρές απαντήσεις για τη βιοποικιλότητα

Επιπτώσεις των Εφαρμογών της Επιστήμης και Τεχνολογίας στη Φύση και το Περιβάλλον

Ίδρυμα Μποδοσάκη & Megaron Plus, Αθήνα

25 Απριλίου 2007

Διατήρηση της βιοποικιλότητας: το μεγάλο περιβαλλοντικό αίτημα της εποχής μας

Βήμα Ιδεών

Μάρτιος 2008

ΟΙ ΦΟΡΕΙΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

ΚΑΙ Η ΛΕΡΝΑΙΑ ΥΔΡΑ

ΣΥΝΤΟΜΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΟΥ ΑΘΛΟΥ

ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΒΩΚΟΥΚαθηγήτρια Τομέα Οικολογίας, Τμήματος Βιολογίας ΑΠΘ

Πρόεδρος ΦΔ Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα

Ιωάννινα, Νοέμβριος 2006

Προσπαθούμε να κόψουμε ένα κεφάλι του μορφώματος

ΝΠΙΔ εποπτευόμενο από το ΥΠΕΧΩΔΕ

και άλλα δύο ξεφυτρώνουν έτοιμα

• να στραγγαλίσουν τη λογική

• να απομυζήσουν τις δυνάμεις

• να καταβροχθίσουν το χρόνο

Ιωάννινα, Νοέμβριος 2006

ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΕΣ ΠΕΡΙΟΧΕΣ

ΕΘΝΙΚΗ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ

Νόμος 1650/1986 «για την προστασία του περιβάλλοντος»

Άρθρο 19: Κατηγορίες (5) προστατευόμενων περιοχών

• Περιοχές Απόλυτης Προστασίας της Φύσης• Περιοχές Προστασίας της Φύσης• Εθνικά ΠάρκαΕθνικά Πάρκα• Προστατευόμενοι Φυσικοί Σχηματισμοί, Προστατευόμενα

Τοπία και Στοιχεία του Τοπίου• Περιοχές Οικοανάπτυξης

Προστατευόμενοι φυσικοί σχηματισμοί, τοπία και στοιχεία του τοπίου...Τμήματα της φύσης... που έχουν ιδιαίτερη επιστημονική, οικολογική ή αισθητική αξία ή συμβάλλουν στη διατήρηση φυσικών διεργασιών και στην προστασία φυσικών πόρων (δένδρα, συστάδες δένδρων,...φυσικοί φράχτες, καταρράχτες..)Περιοχές οικοανάπτυξηςΕκτεταμένες περιοχές που μπορούν να περιλαμβάνουν χωριά ή οικισμούς, εφόσον παρουσιάζουν ιδιαίτερη αξία και ενδιαφέρον λόγω της ποιότητας των φυσικών και πολιτιστικών τους χαρακτηριστικών και παράλληλα προσφέρουν σημαντικές δυνατότητες για ανάπτυξη δραστηριοτήτων που εναρμονίζονται με την προστασία της φύσης και του τοπίου

Περιοχές απόλυτης προστασίας της φύσης Εκτάσεις με εξαιρετικά ευαίσθητα και οικολογικά σημαντικά οικοσυστήματα, βιότοποι... σπάνιων ή απειλούμενων με εξαφάνιση ειδών... ή εκτάσεις που έχουν αποφασιστική θέση στον κύκλο ζωής σπάνιων ή απειλούμενων .. ειδών πανίδας Περιοχές προστασίας της φύσηςΕκτάσεις μεγάλης οικολογικής ή βιολογικής αξίας

Εθνικά πάρκαΕκτεταμένες χερσαίες, υδάτινες ή μικτού χαρακτήρα περιοχές, οι οποίες παραμένουν ανεπηρέαστες ή έχουν ελάχιστα επηρεαστεί από τις ανθρώπινες δραστηριότητες και στις οποίες διατηρείται μεγάλος αριθμός και ποικιλία αξιόλογων βιολογικών, οικολογικών, γεωμορφολογικών και αισθητικών στοιχείων.

Οδηγία 92/43/ΕΟΚΟδηγία 92/43/ΕΟΚ ΚΥΑ 33318/3028/1998

Δημιουργία Πανευρωπαϊκού Δικτύου Προστατευόμενων Περιοχών Natura 2000

• Πρόταση από κάθε κράτος-μέλος Τόπων Κοινοτικής Σημασίας (Sites of Community Importance-SCIs)

• Αυτόματη ένταξη των Ζωνών Ειδικής Προστασίας (Special Protected Areas-SPAs) (βλ. Οδηγία 79/409/ΕΟΚ και ΚΥΑ 414985/1985)

• Έγκριση από Ευρωπαϊκή Επιτροπή

• Δημιουργία εντός 6 ετών των Ειδικών Ζωνών Διατήρησης (Special Areas of Conservation-SACs). Δηλαδή, θεσμοθέτηση και υλοποίηση Δηλαδή, θεσμοθέτηση και υλοποίηση συγκεκριμένων μέτρωνσυγκεκριμένων μέτρων (ορόσημο το 2012)

Φορείς ΔιαχείρισηςΠροβλέπονται από Ν. 2742/1999 «Χωροταξικός σχεδιασμός και αειφόρος

ανάπτυξη και άλλες διατάξεις», άρθρο 15

ΝΠΙΔ που έχουν σκοπό τη διοίκηση και διαχείριση των περιοχών, στοιχείων και συνόλων της φύσης που αναφέρονται στο άρθρο 18 του ν. 1650/1986, καθώς και των περιοχών που χαρακτηρίζονται ως Ειδικές Ζώνες Διατήρησης κατά το άρθρο 4 της κοινής υπουργικής απόφασης 33318/28.12.1998

27 Φορείς Διαχείρισης

19 Εθνικά Πάρκα, 2 Εθνικά Θαλάσσια Πάρκα, 1 Περιοχή Προστασίας της Φύσης, 5 Περιοχές Οικοανάπτυξης

1. Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Ζακύνθου, 2. Εθνικού Πάρκου Σχοινιά-Μαραθώνα, 3. Περιοχής Οικοανάπτυξης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων, 4. Εθνικού Θαλάσσιου Πάρκου Αλονήσου-Β. Σποράδων, 5. Eθνικού Πάρκου Λιμνών Κορώνειας-Βόλβης, 6. Εθνικού Πάρκου Β. Πινδου (Εθνικών Δρυμών Βίκου-Αώου και Πίνδου), 7. Περιοχής Οικοανάπτυξης Κάρλας-Μαυροβουνίου-Κεφαλόβρυσου Βελεστίνου, 8. Περιοχής Οικοανάπτυξης Όρους Πάρνωνα και Υγροτόπου Μουστού, 9. Εθνικού Πάρκου Δάσους Δαδιάς-Λευκίμμης-Σουφλίου, 10. Εθνικού Πάρκου Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου, 11. Εθνικού Πάρκου Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα, 12. Εθνικού Πάρκου Υγρότοπου Κερκίνης, 13. Εθνικού Πάρκου Δέλτα Έβρου, 14. Εθνικού Πάρκου Υγροτόπων Κοτυχίου, Στροφυλιάς, 15. Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (Δέλτα Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρίδας), 16. Εθνικό Πάρκο Υγροτόπων Αμβρακικού, 17. Εθνικό Πάρκο Δρυμού Πρεσπών, 18. Περιοχής Οικοανάπτυξης Ολύμπου Καρπάθου – Σαρίας, 19. Εθνικού Πάρκου Χελμού-Βουραϊκού, 20. Εθνικού Πάρκου Δρυμού Αίνου, 21. Πάρκου Προστασίας της Φύσης Στενών και Εκβολών των ποταμών Αχέροντα και Καλαμά, 22. Εθνικού Πάρκου Δρυμού Οίτης, 23. Εθνικού Πάρκου Δρυμού Παρνασσού, 24. Περιοχής Οικοανάπτυξης Οροσειράς Ροδόπης, 25. Εθνικού Πάρκου Δρυμού Ολύμπου, 26. Εθνικού Πάρκου Δρυμών Σαμαριάς και Λευκών Ορέων, 27. Εθνικού Πάρκου Δρυμού Πάρνηθας

(Ν.3044/02, Μεταφορά Συντελεστή Δόμησης και ρυθμίσεις άλλων θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημόσιων Έργων - για τους 25)

Τι διαχειρίζονται οι Φορείς Διαχείρισης;

Περίπτωση Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα

• Μετά >3 χρόνια από ίδρυση Φορέα, μόνο σχέδιο ΚΥΑ

• Ιούνιος 2005 – Εξαγγελία Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ περί υπογραφής του σχεδίου ΚΥΑ και ίδρυσης του Εθνικού Πάρκου (!)

• Κανείς άλλος συναρμόδιος υπουργός δεν υπέγραψε – ανύπαρκτο το Εθνικό Πάρκο

Ιωάννινα, Νοέμβριος 2006

Τι διαχειρίζονται οι Φορείς Διαχείρισης;

Περίπτωση Δέλτα Αξιού-Λουδία-Αλιάκμονα

• 6 χρόνια μετά την ίδρυση του Φορέα, μόνο σχέδιο (νέο) ΚΥΑ

• Δεκέμβριος 2008 – Νέα εξαγγελία του ίδιου Υπουργού ΠΕΧΩΔΕ περί υπογραφής του σχεδίου ΚΥΑ και ίδρυσης του Πάρκου

•Ποιος κοροϊδεύει ποιον; Ο υπουργός εμάς ή οι σύμβουλοί του τον υπουργό;

• Θα υπογράψουν οι άλλοι συναρμόδιοι υπουργοί πριν τις εκλογές ή θα ξαναρχίσουν όλα πάλι από την αρχή;

Οριοθετημένες προστατευόμενες περιοχές

Μέχρι στιγμής έχουν οριοθετηθεί 10 Εθνικά Πάρκα και 1 Περιοχή Οικοανάπτυξης

• Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Ζακύνθου (1999)• Εθνικό Πάρκο Σχοινιά-Μαραθώνα (2000) • Εθνικό Θαλάσσιο Πάρκο Αλοννήσου-Βορείων Σποράδων (2003)• Περιοχή Οικοανάπτυξης Λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων (2003)• Εθνικό Πάρκο Λιμνών Κορώνειας-Βόλβης (2004)• Εθνικό Πάρκο Β. Πίνδου (2005)• Εθνικό Πάρκο Δάσους Δαδιάς-Λευκίμμης-Σουφλίου (2006)• Εθνικό Πάρκο Λιμνοθάλασσας Μεσολογγίου (2006)• Εθνικό Πάρκο Υγροτόπου Κερκίνης (2006)• Εθνικό Πάρκο Δέλτα Έβρου (2007)• Εθνικό Πάρκο Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης (Δέλτα

Νέστου-Βιστωνίδας-Ισμαρίδας) (2008)

+2 περιοχές

ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ

Για την κήρυξη των περιοχών ως προστατευόμενων σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία (ν. 1650/86), προαπαιτείταιπροαπαιτείται η εκπόνηση Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών (ΕΠΜ). Οι μελέτες αυτές απογράφουν τις φυσικές, κοινωνικές, οικονομικές και άλλες παραμέτρους της υπό μελέτη περιοχής και προτείνουν Σχέδια Νομοθετημάτων (ΠΔ ή ΚΥΑ) κήρυξής τους ως προστατευόμενες - με την αναγκαία ζωνοποίηση - καθώς και τους γενικούς όρους και περιορισμούς όσον αφορά τις παραγωγικές και άλλες δραστηριότητες, με γνώμονα τις οικολογικές απαιτήσεις των τύπων οικοτόπων και των ειδών με σημαντική παρουσία στην περιοχή μελέτης.

Μέχρι σήμερα, περί τις 85 ΕΠΜΜέχρι σήμερα, περί τις 85 ΕΠΜ

Μόνο 12 έχουν καταλήξει στην κήρυξη ισάριθμων περιοχών ως προστατευόμενων (καλύπτουν περίπου 17% της έκτασης των περιοχών Natura 2000 στην Ελλάδα)

[Οι 27 Φορείς Διαχείρισης θα διαχειρίζονται περίπου 1,7 εκ. ha Αντιστοιχούν σε 30% της έκτασης των περιοχών του Δικτύου ]

Τμήμα Περιβάλλοντος ΥΠΕΧΩΔΕΑδυναμία καθοδήγησης και στήριξης, καμιά απάντηση σε γραπτά ερωτήματα,

δύσκολη η επικοινωνία με στελέχη του- ουσιαστικά ανύπαρκτο για τους φορείς

Υπηρεσία Διαχείρισης ΕΠΠΕΡ Αντιφατικές οδηγίες, αδυναμία υποστήριξης των φορέων, ουσιαστική ανάληψη

ευθύνης για το Πρόγραμμα και τα σχετικά με τους φορείς μόνο το καλοκαίρι 2006, - πρακτικά ανέτοιμη να χειριστεί το Πρόγραμμα

ΕΚΒΥ Τους βρίσκεις όταν τους αναζητάς, απαντούν στις ερωτήσεις και δίνουν

συστηματικά τις ίδιες απαντήσεις-οδηγίες - προς το παρόν οι μόνοι που συνδράμουν

ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΗΓΕΣΙΑ (ΥΠΕΧΩΔΕ)Πρώτη συνάντηση προέδρων και στελεχών των Φορέων Διαχείρισης με

ηγεσία του ΥΠΕΧΩΔΕ επί υπουργίας Σουφλιά, Δεκέμβριος 2006, τεράστια καθυστέρηση στην προώθηση των σχετικών με το ΕΠΠΕΡ, μετάθεση ευθυνών

- δεν είναι στις προτεραιότητές της η προστασία της βιοποικιλότητας

Το αυτό ισχύει και σήμεραΙωάννινα, Νοέμβριος 2006

Πρόεδρος Δ.Σ. (Ν. 2742, παρ. 4α)

Πρέπει να είναι πρόσωπο με επιστημονικές γνώσεις και εμπειρία σε θέματα προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος

Πρόεδροι στην πράξη

Ποικιλώνυμοι επιτηδευματίες, Έπαρχοι, Δήμαρχοι, Νομάρχες, Υπερ-Ν, Περιφερειάρχες

Ιωάννινα, Νοέμβριος 2006

Πόροι

• Καμιά πρόβλεψη για επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού

• Προσχηματική ίδρυση των ΦΔ, χωρίς ουσιαστική δέσμευση της Πολιτείας για τη λειτουργία τους

Ιωάννινα, Νοέμβριος 2006

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑ

(Ν. 2742, Άρθρο 15) Για την επιλογή οργανωτικού σχήματος συνεκτιμώνται ...και τα συμπεράσματα της οικείας οικονομοτεχνικής μελέτης. Για την τεκμηρίωση της βιωσιμότητας του προτεινόμενου Φορέα Διαχείρισης πρέπει σε κάθε περίπτωση να έχει προηγηθεί η κατάρτιση οικονομοτεχνικής μελέτης

• Τίποτα από αυτά δεν έγινε. • Τώρα γίνεται…

• Κυρίαρχη τάση στις απόψεις Γενικών Γραμματέων, Συμβούλων, Υπηρεσιακών, κλπ: η αυτοχρηματοδότηση

«Φορείς Διαχείρισης ή Κέντρα ΠληροφόρησηςΦορείς Διαχείρισης ή Κέντρα Πληροφόρησης;»Ιωάννινα, Νοέμβριος 2006

Στελέχωση(Ν. 2742, άρθρο 15)

• Σε κάθε ΦΔ συνιστώνται μέχρι και 20 θέσεις επιστημονικού και 10 θέσεις διοικητικού και τεχνικού προσωπικού και μία θέση Διευθυντή.

•Το προσωπικό προσλαμβάνεται ...με σύμβαση εργασίας ιδιωτικού δικαίου ..διέπονται από τις διατάξεις της εργατικής νομοθεσίας

• Οι παραπάνω θέσεις μπορούν να καλύπτονται και με αποσπάσεις προσωπικού που υπηρετεί με οποιαδήποτε σχέση στο Δημόσιο και στον ευρύτερο δημόσιο τομέα...

Οι αποδοχές των αποσπασμένων, τα κάθε είδους επιδόματα ...βαρύνουν το ΦΔ.

Ιωάννινα, Νοέμβριος 2006

Όλα μέσα από περιστασιακά προγράμματα;Χωρίς σταθερό πυρήνα ικανού ανθρώπινου δυναμικού; Ποιος θα ετοιμάζει τις προτάσεις στο μεσοδιάστημα;

Πεταμένα λεφτά σε οικοδόμημα

χωρίς θεμέλια και προοπτική

Ποια διαχείριση;

Αστειότητες Ασυνέχειες και πεταμένα λεφτά

Τι θα γίνει;

Τι να κάνουμε;

;

Ιωάννινα, Νοέμβριος 2006

Ο ρόλος των Προστατευόμενων Περιοχών

Συνεχής συρρίκνωση ‘δημόσιου’ χώρου

Προϊούσα διάβρωση βιολογικού πλούτου

Συνεχής μετατόπιση επιπέδου αναφοράςΣυνεχής μετατόπιση επιπέδου αναφοράς

Ευρωπαϊκή Ένωση

Διατήρηση της βιοποικιλότητας και κλιματική αλλαγήΔιατήρηση της βιοποικιλότητας και κλιματική αλλαγή, οι μεγαλύτερες περιβαλλοντικές προκλήσεις του σήμερα Απόφαση για δράση ώστε να ανασταλεί εντός των ορίων της και να μειωθεί δραστικά σε παγκόσμιο επίπεδο η απώλεια βιοποικιλότητας

Αποφάσεις σε υπερεθνικό επίπεδο χρειάζονται θετική ανταπόκριση της κοινωνίας σε τοπικό επίπεδο για να γίνουν πραγματικότητα.

Από μεγάλο περιβαλλοντικό αίτημα της εποχής, η διατήρηση της βιοποικιλότητας χρειάζεται να γίνει και μεγάλο κοινωνικό αίτημα για να έχει ελπίδα επιτυχίας

Πώς θα γίνει αίτημα της κοινωνίας η διατήρηση της βιοποικιλότητας;

Μεγάλη πρόκληση

Πώς θα κάνουμε τις προστατευόμενες περιοχές

ελκυστικές για τους πολλούς;

Οι πολλοί θα πρέπει να γίνουν συμμέτοχοι στην προσπάθεια όχι μόνον αποδέκτες απαγορεύσεων και θρήνων

Η εξίσωση που ίσως περιγράφει το μεγαλύτερο κίνδυνο για τη

βιοποικιλότητα

Απουσία εμπειρίας της φύσης =

Απουσία αγάπης για τη φύση =

Απώλεια της φύσης

Hubbell S 2006 The Biodiversity Science and Education Initiative, Panama

Να επανασυνδεθούν οι άνθρωποι με τη φύση

και κυρίως νωρίς, στην παιδική ηλικία,

για να διατηρηθεί η φύση

πρόκληση

Αν η επαφή φέρνει την επιθυμητή στάση, θα πρέπεινα δοθεί η δυνατότητα στους πολλούς να βιώσουν τη

βιοποικιλότητα να ζητηθεί η συνδρομή τους στις προσπάθειες ανακά-

λυψης της βιοποικιλότητας και της σημασίας της

μικρή απάντηση

Τα ερωτήματα για τη βιοποικιλότητα είναι πολλά

Χρειαζόμαστε μια επιστήμη που θα χωράει τους πολλούς

Χρειαζόμαστε τη γνώση και τις υποδομές των τοπικών κοινωνιών

μικρή απάντηση

Πώς θα κάνουμε τις προστατευόμενες περιοχές

ελκυστικές για τους πολλούς τώρα;

Πώς θα γίνουν ‘της μόδας’;

Πώς θα κάνουμε τις προστατευόμενες περιοχές

ελκυστικές για τους πολλούς τώρα;

Πώς θα γίνουν ‘της μόδας’ χωρίς να θυσιαστούν οι ίδιες;

• Οικολόγοι Πράσινοι, τοποθετηθείτε καθαρά

• Περιβαλλοντικές Οργανώσεις, απαιτείστε από τα κόμματα να τοποθετηθούν και ζητείστε τους να δεσμευτούν

Ποιος νοιάζεται για τις προστατευόμενες περιοχές και τους Φορείς Διαχείρισης;