priručnik o pravnim aspektima zaštite nacionalnog · pdf file02 praopra aspk za o sr...

Priručnik o pravnim aspektimazaštite Nacionalnog parka

“Skadarsko jezero”

01

UPRAVNOPRAVNI ASPEKTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE…….....…………..2

� 1. Uporedna praksa upravnih postupaka i upravnih sporova u Hrvatskoj, BiH i Srbiji ………………………………………...........………2

� 2. Upravni postupak u Crnoj Gori…………………………......…...……2 � Upravni spor u Crnoj Gori……………………………………………………3

KRIVIČNOPRAVNI I PREKRŠAJNOPRAVNI ASPEKTI ZAŠTITEŽIVOTNE SREDINE………..............................................................................6

� 1. Uporedna praksa krivičnih djela i prekršaja protiv životne sredine u Hrvatskoj, BiH i Srbiji..................................................................6

� 2. Krivična djela i krivični postupak u Crnoj Gori…………………………..6 � 3. Prekršaji i prekršajni postupak u Crnoj Gori………..……………….15 � 4. Odnos (razlike i sličnosti) između krivičnih i

prekršajnih djela ..........................................................................15

GRAĐANSKOPRAVNI ASPEKTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE……..………..17

� 1. Vrste tužbi radi zaštite životne sredine…………………………………17 � 2. Građanskopravni postupak zaštite životne sredine u Crnoj Gori……18

ZONIRANJE NACIONALNOG PARKA………………………………...……………….19

PRAVNA REGULATIVA U POGLEDU MJERA I AKTIVNOSTI U ZAŠTITINACIONALNOG PARKA “SKADARSKO JEZERO”…………….........................22

OBRAZCI AKATA U POSTUPCIMA ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE….....……35

SADRŽAJ:

UPRAVNOPRAVNI ASPEKTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE 0302 03

Upravnopravni aspektizaštite životne sredine

X 1. Uporedna praksa upravnih postupaka i upravnih sporova u Hr-vatskoj, BiH i Srbiji

Upravni postupci koji se odnose na zaštitu životne sredinenajčešće su procesi u kojima se izdaju određena odobrenja eko-loškog karaktera ili inspekcijski postupci protiv fizičkih/pravnih lica koja na bilo koji način ugrožavaju ili uništavaju životnu sredinu.

X 2. Upravni postupak u Crnoj Gori

Upravni postupak predstavlja svaki postupak koji se vodi pred državnim ili organom lokalne uprave, nezavisno da li ga pokreće sam organ, stranka ili zainteresovano lice (fizičko ili pravno lice).

Po Zakonu o opštem upravnom postupku dužni su da postupaju državni organi i organi lokalne uprave kada, u upravnim stvarima, neposredno primjenjujući propise, rješavaju o pravima, obavezama ili pravnim interesima fizičkog lica, pravnog lica ili druge stranke, kao i kada obavljaju druge poslove utvrđene ovim zakonom. Takođe, po ovom zakonu dužni su da postupaju i ustanove i druga pravna lica kada, u vršenju javnih ovlašćenja, rješavaju u upravnim stvari-ma, odnosno kada obavljaju druge poslove iz svoje nadležnosti. Pri vođenju postupka i rješavanja u upravnim stvarima, organi su dužni strankama omogućiti da što lakše zaštite i ostvare svoja prava i pravne interese, vodeći računa da ostvarivanje njihovih prava i pravnihinteresa ne bude na štetu prava i pravnih interesa drugih lica, niti u suprotnosti sa zakonom utvrđenim javnim interesom. Organi koji vode postupak, odnosno rješavaju u upravnim stvarima dužni su da

obezbijede uspješno i kvalitetno ostvarivanje i zaštitu prava i pravnih interesa fizičkih lica, pravnih lica ili drugih stranaka. U postupku se moraju utvrditi pravilno i potpuno sve činjenice i okolnosti koje su od značaja za donošenje zakonitog rješenja (odlučujuće činjenice). Postupak pokreće nadležni organ po službenoj dužnosti ili povodom zahtjeva stranke. Na osnovu odlučnih činjenica utvrđenih u postu-pku, organ nadležan za rješavanje donosi rješenje o upravnoj stvari koja je predmet postupka. Uputstvom o pravnom sredstvu stranka se obavještava da li protiv rješenja može izjaviti žalbu ili pokrenuti upravni spor ili drugi postupak pred sudom. Kada se protiv rješenja može izjaviti žalba, u uputstvu se navodi kome se izjavljuje, u kom roku, u koliko primjeraka i s kolikom taksom se predaje, kao i da se može izjaviti i na zapisnik. Kada se protiv rješenja može pokrenuti upravni spor ili drugi sudski postupak, u uputstvu se navodi kome sudu se tužba podnosi, u koliko primjeraka i u kom roku. Konačno je rješenje koje se više ne može pobijati žalbom. Od nastupanja pravnogdejstva konačnosti stranka može ostvarivati svoja prava, ako zakonom nije drukčije određeno. Pravosnažno je rješenje koje se više ne može pobijati u upravnom sporu, odnosno drugom sudskom postupku, a stranka je njime stekla određeno pravo, odnosno pravni interes ili su joj naložene određene obaveze.

X 3. Upravni spor u Crnoj Gori

Upravni spor predstavlja sudski spor koji se vodi pred Upravnim sudom Crne Gore, a koji za predmet može imati zakonitost upra-vnog akta. Pojašnjenja radi, upravni postupak (prethodno opisani) se okončava donošenjem upravnog akta (odobrenje, dozvola, rješe-nje I sl.), te stranka koja nije zadovoljna sadržinom upravnog akta, ima mogućnost pobijanja istog pred Upravnim sudom Crne Gore,podnošenjem upravne tužbe.

U upravnom sporu sud odlučuje o zakonitosti upravnog akta i za-konitosti drugog pojedinačnog akta kada je to zakonom određeno. Upravni akt je akt kojim državni organ, organ lokalne samouprave,

UPRAVNOPRAVNI ASPEKTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE UPRAVNOPRAVNI ASPEKTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE 0504

kao i ustanova i drugo pravno lice u vršenju javnih ovlašćenja odluču-je u upravnim stvarima o pravima, obavezama ili pravnim interesima fizičkog ili pravnog lica. Drugi pojedinačni akt je akt kojim organ ili ustanova i pravno lice odlučuje o pravima, obavezama ili pravnim interesima fizičkog ili pravnog lica u drugim pravnim stvarima. Pravo pokretanja upravnog spora ima fizičko ili pravno lice, ako smatra da mu je upravnim ili drugim aktom povrijeđeno neko pravo ili na za-konu zasnovani interes. Državni organ, organizacija, naselje, grupa lica i dr. koji nemaju svojstvo pravnog lica mogu pokrenuti upravni spor, ako mogu biti nosioci prava i obaveza o kojima se rješavalo u upravnom ili drugom postupku. Ako je upravnim ili drugim aktom povrijeđen zakon u korist fizičkog lica, pravnog lica ili druge stranke, upravni spor može pokrenuti državni tužilac ili drugi nadležni organ. Upravni spor može pokrenuti državni tužilac ili drugi nadležni organ kad je upravnim ili drugim aktom povrijeđen zakon na štetu države, jedinice lokalne samouprave, ustanove ili drugog pravnog lica.Upravni spor rješavaju Upravni sud Crne Gore i Vrhovni sud Crne Gore.

Sudovi, drugi državni organi, organi lokalne samouprave i ustanove i druga pravna lica sa javnim ovlašćenjima dužni su da pruže pravnu pomoć na zahtjev suda koji postupa u upravnom sporu. Upravni spor može se pokrenuti protiv upravnog ili drugog akta koji je donijet u drugom stepenu. Upravni spor može se pokrenuti i protiv prvoste-penog upravnog ili drugog akta protiv koga nije dozvoljena žalba u upravnom ili drugom postupku. Upravni spor može se pokrenuti i kad nadležni organ o zahtjevu, odnosno o žalbi stranke nije donio odgo-varajući upravni ili drugi akt, pod uslovima predviđenim zakonom.

Upravni spor se ne može voditi protiv akata: � donijetih u stvarima u kojima je sudska zaštita obezbijeđena van

upravnog spora; � donijetih u stvarima o kojima neposredno, na osnovu ustavnih

ovlašćenja, odlučuje Skupština Republike Crne Gore i predsjednik Republike Crne Gore.

Upravni ili drugi akt može se pobijati: � zbog povrede pravila postupka; � zbog pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja; � zbog pogrešne primjene materijalnog prava.

Tuženi u upravnom sporu je organ čiji se akt osporava, dok položaj stranke u sporu ima i lice kome bi poništaj osporenog upravnog i dru-gog akta neposredno bio na štetu (zainteresovano lice). Radi zaštite javnog interesa državni tužilac ili drugi nadležni organ može stupiti u upravni spor.

Upravni spor pokreće se tužbom. O tužbi odlučuje Upravni sud u vi-jeću od trojice sudija. Tužba se podnosi u roku od 30 dana od dana dostavljanja akta stranci, koji rok važi i za organ, odnosno lice koje je ovlašćeno za podnošenje tužbe, ako mu je akt dostavljen. Ako mu akt nije dostavljen, tužbu može podnijeti u roku od 60 dana od dana dostavljanja akta stranci u čiju je korist akt donijet. Ako drugoste-peni organ nije u roku od 30 dana ili u zakonom određenom kraćem roku donio rješenje po žalbi stranke protiv prvostepenog rješenja, a ne donese ga ni u daljem roku od sedam dana po ponovljenom traženju, stranka može pokrenuti upravni spor kao da joj je žalba odbijena. U tužbi se mora navesti ime i prezime, zanimanje, mjesto i adresa stanovanja, odnosno naziv i sjedište tužioca, akt protiv koga je tužba upravljena, zbog čega se tužba podnosi, kao i u kom pra-vcu i obimu se predlaže poništavanje akta. Uz tužbu se mora podnijeti original ili ovjereni prepis akta protiv koga se tužba podnosi. Ako se tužbom traži povraćaj stvari ili naknada štete, mora se staviti i određenzahtjev u pogledu stvari ili visine pretrpljene štete. Uz tužbu se podno-si i po jedan prepis tužbe i priloga za tuženi organ i za svako zaintereso-vano lice, ako takvih ima. Upravni sud je obavezan sprovesti usmenu raspravu ako to stranka zahtijeva u tužbi ili u odgovoru na tužbu.

Protiv pravosnažne odluke Upravnog suda mogu se podnijeti vanre-dni pravni ljekovi, i to:

� zahtjev za vanredno preispitivanje sudske odluke, i � zahtjev za ponavljanje postupka.

KRIVIČNOPRAVNI I PREKRŠAJNOPRAVNI ASPEKTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE 0706

Krivičnopravni i prekršajno-pravni aspekti zaštiteživotne sredine

X 1. Uporedna praksa krivičnih djela i prekršaja protiv životne sredine u Hrvatskoj, BiH i Srbiji

Krivičnopravno i prekršajnopravno zakonodavstvo u zemljamaregiona, kao i u Crnoj Gori se u kontinuitetu razvija i unaprijeđu-je, te predstavlja najcjelishodniji vid odbrane i zaštite životne sredine, jer, u pretežnom dijelu, djeluje represivno, propisujući za preduzeta protivpravna djela razne vidove sankcije, od kojih su najčešće: novčane kazne, mjere upozorenja (uslovna osuda isudska opomena), kao i kazna zatvora. Veoma različit spektarkrivičnih i prekršajnih djela, normiranih u zakonodavstvimasusjednih država, predstavlja pokušaj unaprijeđenja i podizanja nivoa kvaliteta zaštite životne sredine, te pojedinačnog i neposrednog djelovanja u vidu osude na počinioca djela, sa ciljem njegove reso-cijalizacije i adekvatnog djelovanja na njegovo buduće ponašanje.

X 2. Krivična djela i krivični postupak u Crnoj Gori

Krivična djela protiv životne sredine u Crnoj Gori su: � Zagađenje životne sredine; � Zagađenje životne sredine otpadom; � Oštećenje ozonskog omotača; � Nepreduzimanje mjera zaštite životne sredine; � Protivpravna izgradnja, stavljanje u pogon i rad objekata i postro-

jenja koja zagađuju životnu sredinu; � Oštećenje objekata i uređaja za zaštitu životne sredine; � Oštećenje životne sredine;

� Zloupotreba genetički modifikovanih organizama; � Uništenje biljaka; � Ubijanje i mučenje životinja i razaranje njihovog staništa; � Uništenje i oštećenje zaštićenog prirodnog dobra; � Krađa zaštićenog prirodnog dobra; � Iznošenje i unošenje zaštićenog prirodnog dobra i posebno

zaštićene biljke i životinje i trgovanje njima; � Iznošenje i unošenje opasnih materija; � Nedozvoljeno postupanje sa opasnim materijama; � Nedozvoljena izgradnja nuklearnih postrojenja; � Neizvršenje odluke o mjerama zaštite životne sredine; � Povreda prava na informisanje o stanju životne sredine; � Prenošenje zaraznih bolesti kod životinja i biljaka; � Nesavjesno pružanje veterinarske pomoći; � Nadriveterinarstvo; � Proizvodnja štetnih sredstava za liječenje životinja; � Zagađivanje hrane i vode za ishranu odnosno napajanje životinja; � Pustošenje šuma; � Šumska krađa; � Nezakonit lov; � Nezakonit ribolov, i � Građenje objekta bez građevinske dozvole.

U zakonodavstvu Crne Gore postoji određen broj krivičnih djela za koje se gonjenje preduzima po službenoj dužnosti, dok za preosta-la krivična djela postupak pokreće privatni tužilac. Pojašnjenja radi, pravni termin “po službenoj dužnosti” znači imperativnu obavezu državnog organa – nadležnog tužilaštva da otkriva i pravno goni učin-ioce krivičnih djela, dok u slučajevima postojanja krivičnih djela za koje se navodi da se gone po privatnoj tužbi, prednje znači da pos-tupak utvrđivanja krivične odgovornosti pred sudom može pokrenu-ti svako fizičko/pravno lice (obično se na mjestu privatnog tužioca pojavljuju lica koja su oštećena krivičnim djelom (npr. oštećenje/uništenje nečije imovine, ugrožavanje sigurnosti i sl.) i koja imaju in-teres da pokrenu i vode krivični postupak protiv učinilaca djela.

KRIVIČNOPRAVNI I PREKRŠAJNOPRAVNI ASPEKTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE KRIVIČNOPRAVNI I PREKRŠAJNOPRAVNI ASPEKTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE 0908

U oba slučaja, odluku o eventualnoj odgovornosti donosi sud, samo je, dakle, razlika u tome, što se na mjestu tužioca u prvom slučaju po-javljuje nadležni državni tužilac (državni organ), a u drugom privatni tužilac (fizičko ili pravno lice).

Službena i odgovorna lica u državnim organima, organima lokalne samouprave, javnim preduzećima i ustanovama dužni su da prijave krivična djela za koja se goni po službenoj dužnosti, o kojima su obaviještena ili za koja saznaju u vršenju svoje dužnosti. Ovu dužnost iz imaju i sva fizička i pravna lica koja na osnovu zakona imaju određe-na javna ovlašćenja ili se profesionalno bave zaštitom i obezbjeđe-njem ljudi i imovine, zdravstvenom zaštitom ljudi, odnosno poslovi-ma čuvanja, vaspitanja ili obrazovanja maloljetnih lica, ako su zakrivično djelo saznala u vezi sa svojom djelatnošću. Podnosioci kri-vične prijave navešće dokaze koji su im poznati i preduzeće mjere da bi se sačuvali tragovi krivičnog djela, predmeti na kojima je ili pomoću kojih je učinjeno krivično djelo, predmeti nastali izvršenjem krivičnog djela i drugi dokazi.

Svako treba da prijavi krivično djelo za koje se goni po službenoj dužnosti, a dužan je da prijavi krivično djelo čijim izvršenjem je ošteće-no maloljetno lice. Prijava se podnosi nadležnom državnom tužiocu, pisano ili usmeno. Ako se prijava podnosi usmeno, podnosilac pri-jave će se upozoriti na posljedice lažnog prijavljivanja. O usmenoj prijavi sastaviće se zapisnik, a ako je prijava saopštena telefonom ili drugim sredstvom elektronske komunikacije, sačiniće se službena zabilješka. Ako je prijava podnesena sudu, policiji ili nenadležnom državnom tužiocu, oni će prijavu primiti i odmah dostaviti nadležnom državnom tužiocu.

O krivičnoj odgovornosti pojedinca (fizičkog ili pravnog lica) odlučuje sud, na bazi izvedenih dokaza na glavnom pretresu, dok lice, koje je oštećeno izvršenjem krivičnog djela na bilo koji način (uništenjem, oštećenjem imovine, otuđenjem stvari), može u krivičnom postupku do zaključenja glavnog pretresa pred prvostepenim sudom postaviti imovinskopravni zahtjev i tražiti povraćaj oduzetog odnosno naknadu štete, nastale izvršenjem ovog protivpravnog djela.

Imajući u vidu da su u dosadašnjoj praksi, kao najveće opasnosti po zaštitu dobara Nacionalnog parka Skadarsko jezero, predstavljalasljedeća krivična djela:

� Nezakonit lov; � Nezakonit ribolov; � Građenje objekta bez građevinske dozvole, i � Oštećenje životne sredine.

To ćemo u tekstu koji slijedi detaljnije elaborirati činjenične i pravne aspekte istih.

Krivično djelo nezakonit lov čini lice koje lovi divljač za vrijemelovostaja ili na području gdje je lov zabranjen, i za ovo djelo je pro-pisana kazna zatvora do šest mjeseci ili novčana kazna. U slučaju da usljed izvršenja ovog krivičnog djela i ubije ili rani divljač ili je uhvati živu, kazniće se novčanom kaznom ili zatvorom do jedne godine, dok, ukoliko je djelo učinjeno u odnosu na krupnu divljač, učinilac će se kazniti novčanom kaznom ili zatvorom do dvije godine. Ko lovi divljač čiji je lov zabranjen ili ko lovi bez posebne dozvole određenu vrstu divljači za čiji je lov potrebna takva dozvola ili ko lovi na način ili sre-dstvima kojima se divljač masovno uništava, kazniće se zatvorom do tri godine. Ulovljena divljač i sredstva za lov oduzeće se.

Predmetno krivično djelo ima osnovni i kvalifikovane (teže) oblike. Osnovni oblik ovog krivičnog djela postoji ukoliko lice/a love di-vljač u periodu kada postoji zabrana lova ili na području gdje je lov zabranjen, dakle, za postojanje osnovnog oblika ovog krivičnog djela je dovoljan jedan od dva predviđena, alternativno postavljena uslova. Kvalifikovani (teži) oblici predmetnog krivičnog djela postoje u situacijama kada se, usljed izvršenja djela, i ubije ili rani divljač ili je uhvati živu, kao i ukoliko je djelo učinjeno u odnosu na krupnu divljač. Pravne posljedice izvršenja bilo kog oblika (lakšeg ili težeg) krivičnog djela nezakoniti lov jesu pokretanje krivičnog postupka od strane nadležnog tužilaštva pred nadležnim sudom, kao organa koji po službenoj dužnosti preduzima sve radnje gonjenja učinilaca krivičnih djela.


Z Primjer krivične prijave za krivično djelo nezakoniti lov:

OSNOVNO DRŽAVNO TUŽILAŠTVO

KRIVIČNA PRIJAVA

Protiv: Marka Markovića iz mjesta_____________,opština______________zbog postojanja osnova sumnje da je dana________, u mjestu__________, na području Nacionalnog parka Skadarsko jezero lovio divljač u vrijeme lovostaja čime je izvršio krivično djelo nezakoniti lov.

Obrazloženje

(Dana_______, prilikom obilaska Nacionalnog parka Skadarsko jezero, u mjestu_____________, vidjela sam Marka Markovićakako lovi divljač u vrijeme lovostaja, o čemu sam odmah obavijestila nadležnu službu zaštite i policiju, koji su sačinili zapisnik, koji predlažem da pribavite službenim putem, te vam stojim na raspolaganju za svjedočenje u pogledu potvrđivanja prednje opisanog).

Podnosilacpotpis ________________________________ime i prezime (naziv) ____________________adresa (sjedište) ________________________

Krivično djelo nezakonit ribolov čini lice koje lovi ribu ili druge vodene životinje za vrijeme lovostaja ili u vodama u kojima je lov zabranjen, i za ovo djelo je propisana kazna zatvora do šest mjeseci ili novčana kazna. Ko lovi ribu ili druge vodene životinje eksplozivom, električnom strujom, otrovom, sredstvima za omamljivanje ili na način štetan za razmnožavanje tih životinja ili kojim se te životinje masovno uništavaju, kazniće se zatvorom do tri godine. Navedenom kaznom kazniće se i ko lovi ribu ili druge vodene životinje veće biološke vrijednosti ili u većoj količini ili pri lovu uništi veću količinu riba ili drugih vodenih životinja.

Ulov i sredstva za ribolov oduzeće se.I ovo djelo, kao i većina krivičnih djela, takođe ima osnovni i teže (kvalifikovane) oblike, te je zakonom normirana neophodnost radnji koje čine obilježje bića djela. U osnovni oblik, za koji je propisana najblaža kazna, spadaju situacije kada lice lovi ribu ili druge vodene životinje za vrijeme lovostaja ili u vodama u kojima je lov zabra-njen, dok teže oblike čine situacije u kojima se riba ili druge vodene životinje love eksplozivom, električnom strujom, otrovom, sredstvima za omamljivanje ili na način štetan za razmnožavanje tih životinja ili kojim se te životinje masovno uništavaju.

Z Primjer krivične prijave za krivično djelo nezakoniti ribolov:


KRIVIČNA PRIJAVA

Protiv: Marka Markovića iz mjesta_____________,opština______________

zbog postojanja osnova sumnje da je dana________, u mjestu__________, na području Nacionalnog parka Skadarsko jezero lovio ribu u vrijeme lovostaja čime je izvršio krivično djelo nezakoniti ribolov.

Obrazloženje

(Dana_______, prilikom obilaska Nacionalnog parka Skadarsko jezero, u mjestu_____________, vidio sam Marka Markovića kako lovi ribu u vrijeme lovostaja, o čemu sam odmah obavijestionadležnu službu zaštite i policiju, koji su sačinili zapisnik, koji predlažem da pribavite službenim putem, te vam stojim na raspo-laganju za svjedočenje u pogledu potvrđivanja prednje opisanog).



Krivično djelo građenje objekta bez građevinske dozvole čini lice koje protivno propisima o izgradnji objekata, planiranju i uređenju prostora započne građenje objekta bez prethodno pribavljene građevinske do-zvole ili gradi objekat suprotno izdatoj građevinskoj dozvoli i tehničkoj dokumentaciji ili odluci nadležnog organa o zabrani građenja, i za ovo djelo je propisana kazna zatvora od šest mjeseci do pet godina.Predmetno krivično djelo je u uskoj povezanosti sa drugim propisom – Zakonom o izgradnji objekata i uređenju prostora, jer je za posto-janje ovog djela neophodno i nužno da pojedino lice suprotno odluci nadležnog državnog organa, vrši promjene u prostoru u vidu građenja mimo dozvole ili, čak, i u situacijama njenog nepostojanja.

Z Primjer krivične prijave za krivično djelo građenje objekta bez građevinske dozvole :


KRIVIČNA PRIJAVA


zbog postojanja osnova sumnje da je dana________, u mjestu__________, na području Nacionalnog parka Skadarsko jezero gradio objekat za lične potrebe, a bez postojanja dozvole, čime je izvršio krivično djelo nedozvoljena gradnja.

Obrazloženje

(Dana_______, prilikom obilaska Nacionalnog parka Skadarsko jezero, u mjestu_____________, vidio sam Marka Markovića kako gradi objekat u području Nacionalnog parka, o čemu sam odmah obavijestio nadležnu službu zaštite i policiju, koji su sačinili zapisnik, koji predlažem da pribavite službenim putem, te vam stojim na raspolaganju za svjedočenje u pogledu potvrđivanja prednje opisanog).


Krivično djelo oštećenje životne sredine čini lice koje kršeći propise, korišćenjem prirodnih bogatstava, izgradnjom objekata, izvođenjem kakvih radova ili na drugi način izazove oštećenje životne sredine u većoj mjeri ili na širem prostoru, dok je sankcija propisana u vidu ka-zne zatvora do tri godine. Ako je djelo učinjeno iz nehata, učinilac će se kazniti novčanom kaznom ili zatvorom do jedne godine. Ako je usl-jed djela došlo do uništenja ili oštećenja životinjskog ili biljnog svijeta velikih razmjera ili do zagađenja životne sredine u toj mjeri da su za njegovo otklanjanje potrebni duže vrijeme ili veliki troškovi, učinilac će se kazniti zatvorom od jedne do osam godina, dok ukoliko je usljed djela došlo do uništenja ili oštećenja životinjskog ili biljnog svijeta velikih razmjera ili do zagađenja životne sredine u toj mjeri da su za njegovo otklanjanje potrebni duže vrijeme ili veliki troškovi, učinilac će se kazniti zatvorom od šest mjeseci do pet godina. U slučaju izri-canja uslovne osude za navedena djela, sud može odrediti obavezu učiniocu da u određenom roku preduzme određene propisane mjere zaštite, očuvanja i unapređenja životne sredine.


Z Primjer krivične prijave za krivično djelo oštećenje životne sredine:


KRIVIČNA PRIJAVA


zbog postojanja osnova sumnje da je dana________, u mjestu__________, na području Nacionalnog parka Skadarsko jezero oštetio životnu sredinu u dijelu____________________,na način što je, u dužem vremenskom periodu i na većemprostoru, izvlačenjem šljunka i drugih prirodnih minerala,prouzrokovao štetu u visini od ______________

Obrazloženje

(Dana_______, prilikom obilaska Nacionalnog parka Skadarsko jezero, u mjestu_____________, vidjela sam Marka Markovićakako bez dozvole eksploatiše prirodna bogatstva i životnusredinu, o čemu sam odmah obavijestila nadležnu službu zaštite i policiju, koji su sačinili zapisnik, koji predlažem da pribavite službenim putem, te vam stojim na raspolaganju za svjedočenje u pogledu potvrđivanja prednje opisanog).


Svaki savjestan građanin, dakle, u situacijama kada zapazi da neko fizičko ili pravno lice vrši nezakonitu radnju, najcjelishodnije je da istovremeno pozove kako policiju tako i nadležnu službu zaštite u Nacionalnom parku, a prednje iz razloga što će Zapisnici i/ili službe-ne zabilješke ovlašćenih službenih lica (pripadnika policije i službe zaštite) biti svjedoci izvršenja nezakonitosti i opisati ih u svojimevidencijama, te će se na taj način, pored samog lica koje uoči neza-konitosti i koji će kasnije biti svjedok istom, obezbijediti više dokaza u vidu pisane evidencije nadležnih lica, a takođe i njihovih usmenih kazivanja, a što će sve voditi većem broju relevantnih dokaza na temelju kojih će sud imati argumentaciju za donošenje osuđujuće odluke za učinioca protivpravnih djela.

X 3. Prekršaji i prekršajni postupak u Crnoj Gori

Prekršaji i prekršajna odgovornost u našem zakonodavtsvu, u pogle-du zaštite životne sredine, ima veoma širok spektar i utemeljenje u nizu propisa, a posebno u imperativnoj regulativi koja tretira nacio-nalne parkove, zaštitu prirode, zaštitu lica i imovine, te prevasho-dno životnu sredinu. Prekršajna odgovornost se utvrđuje u postup-ku pred nadležnim prekršajnim organom protiv pojedinca – izvršio-ca prekršaja, a najčešće se na strani inicijatora postupka, odnosno podnosioca zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka pojavljuje inspekcijski organ, odnosno ovlašćeni službenici Uprave policije i tužilaštva, i to za protivpravna djela koja nemaju obilježja krivičnih djela normiranih zakonom.

X 4. Odnos (razlike i sličnosti) između krivičnih i prekršajnih djela

Prilikom razmatranja dvije vrste protivpravnih djela (krivičnih i prekršajnih djela), treba najprije poći od činjenice da u svakom za-konu postoji niz prekršajnih djela koja se najčešće taksativno navode u završnim odredbama svakog propisa, dok je postojanje i definicija krivičnih djela regulisana samo i isključivo Krivičnim zakonikom.

Druga bitna, a za sve građane, pravnorelevantna okolnost, jestečinjenica da je Državno tužilaštvo organ koji, u ime države, sho-dno svojim zakonskim ovlašćenjima, a na bazi raspoloživih dokaza i konkretnog životnog događaja, klasifikuje preduzete radnje/akte

17KRIVIČNOPRAVNI I PREKRŠAJNOPRAVNI ASPEKTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE16

pojedinih fizičkih i/ili pravnih lica, i podnosi krivičnu ili prekršajnu prijavu redovnom ili prekršajnom sudu. U pogledu prekršajnih djela, ovlašćenja pokretanja i vođenja prekršajnih postupaka imaju i na-dležni inspekcijski organi. U cilju uspješnog okončanja kako prekrša-jnog, tako i krivičnog postupka, neophodno je i nužno zakonito prib-aviti i obezbjediti relevatne dokaze na temelju kojih će se kasnije, u iniciranom procesu, utvrditi postojanje odgovornosti i izreći sankcija od strane nadležnog suda.

U svijetlu prednjeg, svaki građanin bi u situacijama postojanja odno-sno vršenja bilo kog vida protivpravnog (prekršajnog/krivičnog djela), vođen načelom opšteg interesa i zaštite ličnih/imovinskih dobara, trebao odmah po otkrivanju kontaktirati nadležne službenike Uprave policije, ili pak inspekcijski organ, kako bi navedeni državni organi bili u mogućnosti, kroz sačinjavanje Službene zabilješke ili Zapisnikačinjenično opisati radnje prekršioca zakona, te uzeti podatke oistim, a potom će konkretan događaj, sa stručnog aspekta, biti pre-dmet analize, nadležnog tužioca i inspekcijskog organa, te u skla-du sa utvrđenim stanjem, pokrenut krivični ili prekršajni postupak protiv učinioca.

U zonama Nacionalnih parkova, kao alternative obezbjeđenja dokaza javlja se i mogućnost obavještavanja službe zaštite, koja ima zakon-sku mogućnost zadržavanja lica koje vrši protivpravno djelo u periodu od dva sata.

Pored samih lica koja prijavljuju protivpravnosti, koja mogu bitisvjedoci svojih neposrednih opažanja, kao dokazi mogu predstavljati i iskazi nadležnih lica koja su takođe po prijavi, zatekla učinioce djela na licu mjesta (u prvom redu služba zaštite, zatim inspekcija, polici-ja), a takođe, i druga lica koja su bila prisutna izvršenju, te materija-lni dokazi – sredstva kojima je djelo izvršeno (npr. mreža, testera za sječenje drva I sl.), kao i službene zabilješke navedenih službenih lica. Stoga, da bi pojedina (fizička i/ili pravna) lica odgovarala za pre-duzete protivpravnosti najcjelishodnije je, u slučaju prepoznavanja djela, što prije kontaktirati navedene nadležne organe, kako bi se, pored svjedoka očevidaca, obezbjedili i materijalni dokazi (Zapisnik, Službena zabilješka) koji će kasnije u toku postupka poslužiti kao valjanosnov za konstituisanje odgovornosti izvršilaca djela i kažnjavanje istih.

Građanskopravni aspekti zaštite životne sredineGrađanskopravna materija obuhvata najširi opseg ponašanja svih učesnika u društvu i istu karakteriše dispozicija stranaka, odnosno pravo i mogućnost, ali ne obaveza, svakog lica da pred nadležnim sudom traži i ostvari zaštitu svog (novčanog/nenovčanog) prava, odnosno interesa.

X 1. Vrste tužbi radi zaštite životne sredineU aktuelnoj sudskoj praksi iz građanskopravne oblasti životne sre-dine, pojavljuje se najrazličitije vrste postupaka, od kojih posebno izdvajamo sljedeće:

� Tužba za naknadu i/ili otklanjanje opasnosti od štete; � Tužba za prestanak uznemiravanja; � Tužba za povraćaj stvari; � Tužba zbog smetanja posjeda; � Tužba zabog štetnih imisija.

Tužba za naknadu i/ili otklanjanje opasnosti od štete se podnosi u slučajevima kada već postoji umanjenje nečije imovine ili realan (očekivan) rizik od njenog oštećenja, odnosno uništenja. Tužba pre-dstavlja inicijalni akt i istu ima pravo podnijeti svako lice (fizičko ili pravno) koje ima pravni interes za vođenje spora, a u praksi je to najčešće lice čija je imovina oštećena, uništena ili postoji rizik od navedenih negativnih konsekvenci. U konačnom zahtjevu podnijete tužbe (tzv. petitumu) se traži nadoknada u vrijednosti nastale štete (ako povraćaj u pređašnje stanje nije moguć), odnosno prestanak preduzimanja radnji koje stvaraju opasnost od nastanka štete, i to pod prijetnjom prinudnog izvršenja presude, u slučaju da tuženi, kao obveznik postupanja u skladu sa sudskom odlukom, po istoj nepostupi u dobrovoljnom roku.

19GRAĐANSKOPRAVNI ASPEKTI ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE18

Tužba za prestanak uznemiravanja se u oblasti zaštite životne sredine najščešće podnosi u situacijama kada određena lica uznemiravaju za-konite i savjesne držaoce određenog prostora i to na način što svojim ponašanjem ulaze u zabranjene ili zaštićene prostore i time uskraćuju mirnu državinu i faktičku vlast nad prostorom. U takvim slučajevima se tužbom traži utvrđenje postojanja uznemiravanja i zabrana takvog ponašanja, pod prijetnjom prinudnog izvršenja sudske odluke, u vidu novčanog kažnjavanja izvršnog dužnika (ranije tuženog) zbog nepo-stupanja po pravosnažnoj odluci suda.

Tužba za povraćaj stvari se podnosi u slučajevima kada tuženi oduzme određenu stvar podnosiocu tužbe, odnosno vlasniku ili savjesnom/zakonitom držaocu stvari, kome je ista povjerena na čuvanje/ko-rišćenje, i na tužiocu je teret dokazivanja činjenica da je stvar njegovo vlasništvo ili da na istoj ima pravo držanja/korišćenja, te da se stvar nalazi kod tuženog bez pravnog osnova.

Tužba zbog smetanja posjeda se podnosi u sitacijama kada mirnu faktičku državinu ometa drugo lice. U takvim situacijama tužba se mora podnijeti u roku od 30 dana od dana saznanja za čin smetanja (subjektivni rok), a najkasnije u roku od godinu dana od učinjenog smetanja (objektivni rok).

Tužba zabog štetnih imisija se podnosi u slučajevima kada tuženi ne-ovlašćeno na bilo koji način koristi štetne nedozvoljene supstance, mirise, pravi buku, a što sve ugrožava mir, privatnost, te, u krajnjem, prostor životne sredine.

X 2. Građanskopravni postupak zaštite životne sredine u Crnoj Gori

Građanskopravni postupak se pokreće tužbom i tužilac je, kao inici-jator spora, dužan označiti sud kome podnosi tužbu, tuženog od ko-jeg traži zaštitu, predložiti dokaze kojima potkrijepljuje svoje navode, te postaviti konačan zahtjev u kom traži zaštitu odnosno ostvarenje svog prava.

U svim prednje izloženim tužbama, postupak je identičan i isti odliku-je načelo dispozicije u kome stranka same predlažu dokaze, te snose teret dokazivanja navoda i činjenica na koje se pozivaju, kao i načelo materijalne istine, u kome se smatra za utvrđeno samo ono što je u konkretnom postupku i utvrđeno izvedenim dokazima.

Načelo dispozicije, dakle, znači da stranka (a ne sud) sama predlaže dokaze od kojih zavisi odluka suda, a načelo materijalne istine znači da sud sam (I bez predloga stranke) izvodi dokaze radi utvrđivanja pune istine. U slučaju uspjeha u sporu, stranci u cjelosti pripadaju cjelokupni troškovi postupka (takse na tužbu i odluku suda, troškovi vještačenja, troškovi zastupanja od strane kvalifikovanog puno-moćnika i sl.).

Zoniranje nacionalnog parka � Koncept zoniranja

Zoniranje Parka temelji se na principima zaštite i očuvanja prirodnih i kulturnih vrijednosti i definiše teritoriju koja je pod strogom zaštitom i teritorije na kojima su dozvoljene odrenene aktivnosti kao sto suribarstvo, specifični oblici poljoprivrede, druge privredne djelatnosti, plovidba, gradnja objekata i druge intervencije u prostoru.

Cilj zoniranja je zaštita flore i faune, očuvanje prirodnih ekosistema i kulturnih vrijednosti kroz zaštitu, unaprenenje i kontrolu korišće-nja resursa. Koncept zoniranja Skadarskog jezera se sastoji od četiri glavne zone, koje se razlikuju u režimu zaštite i korišćenja. Cilj zo-niranja je da se obezbijedi zaštita najvažnijih prirodnih vrijedno-sti kroz smanjenje antropogenih uticaja, direktnu fizičku zaštitu, ali i kroz ograničeno i kontrolisano korišćenje čitavog prostora koji te prirodne vrijednosti okružuje.

ZONIRANJE NACIONALNOG PARKAZONIRANJE NACIONALNOG PARKA 2120

Koncept zoniranja je u skladu sa postojećim Prostornim planom posebne namjene za Nacionalni park Skadarsko jezero, kao i pre-porukama UNESCO-vog koncepta Rezervata biosfere i Panevropske ekološke mreže. Plan upravljanja NP Skadarsko jezero 2016 – 2020 koji je urađen u okviru projekta “Podrška dugoročno održivom upravljanju NP Skadarsko jezero” a koji je finansiran od strane Partnerskog fonda za kritične ekosisteme (CEPF) predviđa novi koncept zoniranja, koje je takođe u skladu sa preporukama UNESCO - vog koncepta rezervata biosphere i Panevropske ekološke mreže, koji podrazumijeva tri zone zaštite. Za područje Parka, prema prirodnim vrijednostima, raspro-stranjenosti, potrebama lokalnog stanovništva i potrebama upravlja-nja predviđene su sljedeće zone:

� I zona zaštite (režim zaštite I stepena) � II zona zaštite (režim zaštite II stepena) � III zona zaštite (održivo korišćenje, režim zaštite III stepena)

Ak�v

nost

Zo

na

Nau

čna

istraživ

anja

(sa

dozv

olom

) da

da

da

Pj

ešač

enje

(obi

lježe

nim

staz

ama)

ne

da

da

Ja

hanj

e ko

nja/

mag

arca

ne

da

da

M

otor

na v

ozila

(na

post

ojeć

im p

utev

ima)

ne

da

da

Je

dren

je/m

otor

ni b

rodo

vi

ne

da

da

Kam

pova

nje

(na

određe

nim

mje

s�m

a)

ne

da

da

Pali�

vat

ru (n

a od

ređe

nim

mje

s�m

a)

ne

da

da

Saku

plja

nje

divl

jih b

iljni

h i ž

ivo�

njsk

ih

vrst

a ne

da

da

Ispa

ša (s

a do

zvol

om)

ne

da

da

Poljo

priv

reda

ne

da

da

Sj

eča

šum

a ne

ne

da

Ko

mer

cija

lni r

ibol

ov

ne

ne

da

Spor

tski

ribo

lov

ne

da

da

Lov

ne

ne

ne

Izgr

adnj

a tu

ris�č

ke in

fras

truc

ture

(o

glas

ne ta

ble,

info

pul

tevi

, itd

) ne

da

da

Izgr

adnj

a no

vih

turis�č

kih

obje

kata

ne

da

da

Iz

grad

nja

novi

h pu

teva

ne

da

da

Re

kons

truk

cija

pos

tojeći

h ob

jeka

ta

da

da

da

Reko

nstr

ukci

ja p

osto

jeći

h pu

teva

da

da

da

Zo

na I

Zo

na II

Zona

III

ZONI

RANJ

E NP

“SKA

DARS

KO JE

ZERO

”

PRAVNA REGULATIVA U POGLEDU MJERA I AKTIVNOSTI U ZAŠTITINACIONALNOG PARKA “SKADARSKO JEZERO” 2322

Pravna regulativa u pogledu mjera i aktivnosti u zaštiti nacionalnog parka“Skadarsko jezero”Nacionalni park “Skadarsko jezero” predstavlja zaštićeno prirodno dobro II kategorije koje uživa posebnu zaštitu, u skladu sa zakonom.Zaštita, unaprijeđenje i razvoj Nacionalnog parka “Skadarsko jezero” predstavlja djelatnost od javnog interesa.

Osnovni cilj upravljanja nacionalnim parkom “Skadarsko jezero” jeste preduzimanje mjera i aktivnosti za ostvarivanje utvrđene poli-tike u upravljanju, korišćenju, zaštiti, razvoju i unaprijeđenju nacio-nalnog parka.

Nacionalni park “Skadarsko jezero” preko svojih službi u kontinuitetu sprovodi povećanje stručnih i tehničkih kapaciteta zaštite, boljom koordinacijom sa drugim državnim subjektima, kao i unaprijeđenjem odnosa sa korisnicima resursa Parka.

Na području nacionalnog parka zabranjeno je:

1. unošenje alohtonih životinjskih vrsta, kao i poribljavanje jezera, rijeka i dragih vodotoka sa alohtonim vrstama riba;

2. hvatanje ili ubijanje ugroženih životinjskih vrsta koje žive na pod-ručju nacionalnog parka;

3. uznemiravanje ugroženih životinjskih vrsta, posebno u periodu razmnožavanja, ishrane, hibernacije ili migracije;

4. uništavanje ili uzimanje jaja životinja iz nacionalnog parka;

5. ugrožavanje ili uništavanje lokaliteta na kojima se odvija razmnoža-vanje ili odmor životinja;

6. istrebljivanje autohtone divlje vrste biljaka, životinja i gljiva, branje, sakupljanje, korišćenje i uništavanje zaštićenih divljih vrsta biljaka, osim u slučajevima utvrđenim zakonom kojim je uređena zaštita prirode;

7. uznemiravanje, hvatanje i povrjeđivanje zaštićenih divljih životinja, smanjivanje brojnosti populacije zaštićenih divljih vrsta biljaka, životinja i gljiva, uništavanje ili oštećivanje njihovih staništa ili mi-jenjanje njihovih životnih uslova;

8. branje, sakupljanje i korišćenje nezaštićenih biljaka i gljiva, odnosno hvatanje i ubijanje nezaštićenih životinjskih vrsta u mjeri u kojoj se može ugroziti brojnost populacije;

9. branje, sakupljanje, uništavanje, sječa, iskopavanje, držanje i pro-met strogo zaštićenih divljih vrsta biljaka i gljiva, osim u slučaje-vima koji su utvrđeni zakonom kojim je uređena zaštita prirode;

10. strogo zaštićene divlje vrste životinja hvatati, držati, odnosno ubi-jati, uznemiravati naročito u vrijeme razmnožavanja, podizanja mladih, migracije i hibernacije, preparirati, oštećivati ili uništavati njihove razvojne oblike, gnijezda ili legla, kao i područja njihovog razmnožavanja ili odmaranja, osim u slučajevima utvrđenim za-konom kojim je uređena zaštita prirode;

11. hvatanje ili ubijanje divljih vrsta životinja na području nacionalnog par-ka korišćenjem neselektivnih sredstava kao što su: zamke, samostrijeli, električne smrtonosne ili omamljujuće naprave, vještačke svijetleće naprave, ogledala i druge zasljepljujuće naprave, odašiljači zvuka (magnetofoni, kasetofoni i dr.) koji emituju zvukove dozivanja, boli ili oglašavanja, naprave za osvetljavanje cilja, optički nišani za noćni lov s mogućnošću elektronskog povećavanja ili pretvaranja slike,

PRAVNA REGULATIVA U POGLEDU MJERA I AKTIVNOSTI U ZAŠTITINACIONALNOG PARKA “SKADARSKO JEZERO”


eksploziv, otrovi i otrovni ili omamljujući mamci, poluautomatsko ili automatsko oružje, letelice, vozila na motorni pogon u pokretu i druga sredstva utvrđena međunarodnim ugovorima, osim u sluča-jevima utvrđenim zakonom kojim je uređena zaštita prirode;

12. ubijanje ili hvatanje strogo zaštićenih ptica, naročito selica, uništavanje njihovih gnijezda i jaja ili uklanjanje gnijezda čak i ako su prazna, njihovo uznemiravanje, naročito u vrijeme othranjivanja ptića i tokom razmnožavanja, držanje ptica koje je zabranjeno lo-viti, kao i vršenje drugih radnji suprotno zakonu;

13. branje, sakupljanje, sječenje, vađenje iz korijena ili uništavanje ugroženih biljnih vrsta i gljiva čija staništa su na području nacio-nalnog parka;

14. držanje u zatočeništvu, prevoz, prodaja ili razmjena i nuđenje na prodaju ili razmjenu primjeraka ugroženih vrsta životinja pori-jeklom sa područja nacionalnih parkova, kao i držanje, prevoz, prodaja ili razmjena i nuđenje na prodaju ili razmjenu primjeraka ugroženih vrsta biljaka i gljiva;

15. razoravanje i melioracija planinskih pašnjaka, močvarnih drugih livada sa autohtonom vegetacijom, na većem nagibu terena i po-dizanje vještačkih travnjaka i mijenjanje sastava vegetacije;

16. deponovanje industrijskog, građevinskog i komunalnog otpada i njegovo privremeno odlaganje na mjestima koja nijesu određena za te namjene;

17. ispuštanje neprečišćenih industrijskih i dragih otpadnih oda u vode jezera, rijeka, potoka i u drage prirodne recipijente;

18. graditi nuklearne objekte i deponovati radio-aktivne i opasne materije;

19. kampovati van mjesta predviđenog za kampovanje i bez plaćene naknade;

20. obavljati ribolov bez ribolovne dozvole;

21. obavljati ribolov i sportski ribolov u vrijeme lovostaja;

22. loviti više primjeraka ribe od dozvoljenog;

23. obavljati ribolov sa dva ili više ribolovnih štapova;

24. loviti ribu sa nedozvoljenim mamcima;

25. voditi turističke posjetioce kroz prostor nacionalnog parka bez prethodno plaćenih ulaznica;

26. sprječavanje i ometanje nadzornika nacionalnog parka u vršenju službene dužnosti;

27. uklanjanje ili sječa polomljenih ili suvih stabala bez prethodne doznake;

28. zahvatanje vode iz jezera i/ili rijeka za punjenje cistijerni bez saglasnosti privrednog društva;

29. prodaja pića i hrane turističkim posjetiocima na mjestima koja nijesu za to predviđena;

30. snimanje ili fotografisanje u komercijalne svrhe bez odobrenja;

31. postavljanje reklamnih i/ili dragih panoa i informativne table bez odobrenja;

32. obavljanje podvodne aktivnosti bez odobrenja;

33. korišćenje plovila sa motorom jačine preko 10 konjskih snaga (čamci, gliseri, skuteri i dr.) bez odobrenja, osim za potrebe orga-na državne uprave;

34. sidrenje i/ili privezivanje plovila izvan mjesta određenih prostornim planom posebne namjene;

35. bacanje otpadaka van mjesta određenog za te namjene;



36. oštećivanje natpisa i oznaka kojima se obilježavaju vrijednosti na-cionalnih parkova ili daju obavještenja posjetiocima.

U zaštitnoj zoni nacionalnog parka, u skladu sa prostornim planom posebne namjene, ne smiju se unositi alohtone vrste i genetski mo-difikovani organizmi i preduzimati druge radnje koje su u suprotnosti sa mjerama zaštite utvrđene prostornim planom posebne namjene.

Na području nacionalnog parka “Skadarsko jezero” mogu se predu-zimati pojedine radnje iz prethodnog člana, na osnovu dozvole orga-na uprave nadležnog za poslove zaštite životne sredine, radi:

� zaštite divlje vrste biljaka, životinja i gljiva i očuvanja prirodnih staništa;

� sprječavanja ozbiljnih šteta na usjevima, šumama, ribnjacima, vodama i dr;

� zaštite zdravlja ljudi, sigurnosti i vazdušne sigurnosti; � istraživanja i obrazovanja.

U okviru nacionalnog parka “Skadarsko jezero”, između ostalih, djeluju: � Služba zaštite, i � Služba za održavanje ambijentalne higijene i infrastrukture.

Služba zaštite vrši sljedeće poslove: � poslove fizičke zaštite dobara nacionalnih parkova od pro-

tivpravnog korišćenja; � preduzima mjere za održavanje unutrašnjeg reda u NP i propisanih

režima zaštite; � prijavljuje sve fizičke promjene u NP (izgradnja objekata i izvođenje

drugih radova); � podnosi prijave protiv građana zatečenih u obavljanju pro-

tivpravnih radnji; � učestvuje u kvantitativnom monitoringu faune, njihovoj prihrani

i zaštiti; � vrši naplatu mandantnih kazni i propisanih naknada, i

� vrši i druge poslove iz djelokruga rada službe, kao i druge poslove shodno Planovima i Programima upravljanja nacionalnim parkovi-ma karakteristične za nacionalni park “Skadarsko jezero”.

U okviru Službe zaštite djeluju nadzornici nacionalnog parka koji vrše dužnost u službenom odijelu (uniformi), ima službeni znak i legitimaciju, nose oružje i primjenjuju sredstva prinude u skladu sa zakonom.

Fizička zaštita vrši se prisutnošću i neposrednom aktivnošću na-dzornika koji vrši poslove zaštite u granicama nacionalnog parka, kao štićenog prostora.

Nadzornik koji vrši poslove zaštite ovlašćeno je da: � utvrdi identitet lica; � daje upozorenja ili izdaje naređenja; � izvrši pregled lica, stvari i vozila; � zadrži lice zatečeno u izvršenju krivičnog djela; � obezbijedi mjesto događaja; � upotrijebi fizičku snagu i druga sredstva prinude (palica, sredstva

za vezivanje, hemijska sredstva, itd.); � upotrijebi posebno dresiranog psa; � upotrijebi vatreno oružje.

U primjeni ovlašćenja iz prethodnog člana nadzornik je dužan da poštuje dostojanstvo, ugled i čast svakog lica i osnovna ljudska prava i slobode.

Primjena ovlašćenja mora biti srazmjerna potrebi zbog koje se preduzima.

Primjena ovlašćenja ne smije izazvati štetne posljedice veće od onih koje bi nastupile da ovlašćenje nije primijenjeno.

Nadzornik je dužan da postupi po naređenju policijskog službenika radi sprječavanja i otklanjanja posljedica narušavanja javnog reda i mira u većem obimu, kao i da odmah obavijesti policiju o činjenicama



koje ukazuju na vršenje krivičnog djela, na učinioca krivičnog djela ili na predmete koji su u vezi sa krivičnim djelom ili su nastali izvrše-njem krivičnog djela ili prekršaja sa elementima nasilja.

Nadzornik utvrđuje identitet lica koje: � ulazi ili izlazi iz štićenog objekta ili štićenog prostora; � se zatekne u štićenom objektu ili štićenom prostoru; � se zatekne u izvršenju krivičnog djela ili prekršaja na području

štićenog objekta ili štićenog prostora; � može ugroziti život i bezbjednost štićenog lica.

Identitet lica iz stava 1 ovog člana utvrđuje se uvidom u ličnu kartu ili drugu javnu ispravu sa fotografijom.

Nadzornik upozorava lice koje svojim ponašanjem, djelovanjem ili propuštanjem radnje može da dovede u opasnost svoju bezbjednost ili bezbjednost imovine i naruši red i mir u štićenom objektu i grani-cama štićenog prostora.

Upozorenje se daje radi: � otklanjanja opasnosti po život i bezbjednost; � otklanjanja opasnosti za štićeni objekat; � sprječavanja izvršenja krivičnog djela i prekršaja, hvatanja njihovih

izvršilaca i obezbjeđenja tragova koji mogu poslužiti kao dokaz; � održavanja reda i mira i uspostavljanja narušenog reda i mira u

štićenom objektu ili prostoru; � sprječavanja pristupa ili zadržavanja u štićenom objektu i granica-

ma štićenog prostora.

Upozorenje se daje usmeno, pokretima ruku i tijela, svjetlosnim ili zvučnim signalima, isticanjem znakova, pisanih upozorenja i zabrana.

Upozorenje mora biti dato na jasan i nedvosmislen način.

Nadzornik će izdati naređenje: � ako lice iz prethodnog člana ne postupi po datom upozorenju; � radi odbijanja fizičkog ili napada uz upotrebu oružja usmjerenog

prema štićenom objektu i/ili prostoru; � radi sprječavanja neovlašćenog ulaska u štićeni objekat; � radi udaljavanja lica iz štićenog objekta.

Naređenje se izdaje usmeno, na jasan i nedvosmislen način.

Nadzornik može da izvrši pregled lica i predmeta koje lice, koje ulazi ili izlazi iz štićenog objekta ili štićenog prostora, nosi sa sobom i prevoznog sredstva koje ulazi ili izlazi iz štićenog objekta ili štićenog prostora, kao i lica koje može ugroziti život i bezbjednost štićenog lica.

Pregled lica mora da vrši lice koje je istog pola kao lice koje pregleda.

Pregledom prevoznog sredstva se smatra pregled otvorenih izatvorenih prostora prevoznog sredstva i predmeta koji se prevoze.

Pregled lica, predmeta i vozila može da se vrši uz upotrebu tehničkih sredstava.

Nadzornik će do dolaska policije zadržati lice koje je zatečeno u vršenju krivičnog djela ili prekršaja u štićenom objektu ili štićenom prostor, ali ne duže od dva časa.

Nadzornik će izvršiti pregled zadržanog lica, radi otkrivanja oružja ili predmeta pogodnih za napad, odnosno predmeta koji mogu poslužiti kao dokaz u krivičnom ili prekršajnom postupku.

Oružje i predmete iz prethodnog stave ovog člana, nadzornik će privremeno oduzeti i predati policiji po dolasku.

Kad u štićenom objektu dođe do izvršenja krivičnog djela ili prekrša-ja u vezi sa kojim je potrebno izvršiti uviđaj, utvrditi ili razjasnitičinjenice, nadzornik će obezbijediti mjesto događaja.



Nadzornik će zadržati lice kojem ne može utvrditi identitet ako to lice može dati obavještenja vezana za otkrivanje krivičnog djela ili prekršaja.

Zadržavanje iz stava 2 ovog člana traje do dolaska policije, ali ne duže od dva časa.

O zadržavanju iz stava 2 ovog člana i razlozima zadržavanja, nadzornik će, bez odlaganja, obavjestiti policiju.

Upotrebom sredstva prinude, smatra se upotreba fizičke snage, palice, sredstava za vezivanje i hemijskih sredstava.

Nadzornik će upotrijebiti sredstva prinude samo ako se na drugi način ne može zaštiti štićeno prostor i štićeni objekat.

Nadzornik će upotrijebiti sredstvo prinude tako da se zaštita štićenog prostora i štićenog objekta obavi srazmjerno opasnosti koju trebaotkloniti i sa najmanje štetnih posljedica po lice protiv koga se sre-dstvo prinude upotrebljava.

Nadzornik će, ako je to u datoj situaciji moguće, prije upotrebe sre-dstva prinude, na to upozoriti lice prema kome sredstvo prinude namjerava da upotrijebi.

Upotrebom fizičke snage, smatra se upotreba različitih zahvata bo-rilačkih vještina ili njima sličnih postupaka na tijelu drugog lica, koji-ma je cilj odbijanje napada ili savlađivanje otpora usmjerenog prema štićenom licu ili štićenom objektu.

Fizička snaga upotrebljava se na način da se prouzrokuje što manje štetnih posljedica. Napadom se smatra svaka radnja koju lice preduz-ima da nasilno uđe u štićeni objekat ili štićeni prostor ili da nadzorni-ka omete u vršenju poslova.

Otporom se smatra svako suprotstavljanje koje se može vršiti ogluša-vanjem ili zauzimanjem klečećeg, sjedećeg, ležećeg ili sličnog položa-ja (pasivni otpor) ili zaklanjanjem ili držanjem za lice ili predmet, oti-manjem, stavljanjem u izgled da će se lice napasti ili preduzimanjem slične radnje (aktivni otpor).

Fizička snaga upotrebljava se u skladu sa pravilima vještine samo-odbrane, a sa upotrebom se prestaje čim prestane napad ili otpor lica prema kojem je upotrijebljena.

Nadzornik će upotrijebiti palicu ako je upotreba fizičke snage bezu-spješna ili ne garantuje uspjeh.

Nadzornik ne smije upotrijebiti palicu u predjelu glave, vrata, kičmenog stuba, grudnog koša, trbušnog zida, genitalija i zglobova lica, osim kao krajnju mjeru.

Prema licima mlađim od 18 godina, očigledno bolesnim i izne-moglim licima, licima sa teškim invaliditetom i ženama čija je tru-dnoća vidljiva, palica se može upotrijebiti samo ako neko od tih lica vatrenim oružjem, oruđem ili drugim opasnim predmetom ugrožava život drugog lica.

Upotrebom sredstava za vezivanje smatra se upotreba lisica, pla-stične zatege i drugih za to namijenjenih sredstva.

Nadzornik će upotrijebiti sredstva za vezivanje radi: � sprječavanja otpora lica ili odbijanja napada usmjerenog na njega; � sprječavanja bjekstva lica; � onemogućavanja samopovređivanja ili povređivanja drugog lica.

Sredstva za vezivanje upotrebljavaju se na način da se ruke lica vezu-ju, po pravilu, iza leđa.



Prema licima mlađim od 18 godina, očigledno bolesnim i iznemoglim licima, licima sa teškim invaliditetom i ženama čija je trudnoća vi-dljiva, sredstva za vezivanje se mogu upotrijebiti samo ako neko od tih lica vatrenim oružjem, oruđem ili drugim opasnim predmetom ugrožava život drugog lica.

Upotrebom hemijskih sredstava smatra se upotreba suzavaca za kra-tkotrajnu upotrebu, koji po prestanku dejstva ne ostavljaju bilo kakve posljedice na psihofizičko i opšte zdravstveno stanje, kao i hemijskih materija blažeg dejstva od suzavca.

Nadzornik može da upotrijebi hemijska sredstva radi odbijanja napada i savlađivanja otpora koji se ne mogu suzbiti upotrebom fizičke snage i palice, radi uspostavljanja narušenog javnog reda i mira, radi udalja-vanja lica iz štićenog objekta i štićenog prostora i u slučajevima kad su ispunjeni uslovi za upotrebu vatrenog oružja propisani zakonom.

Nadzornik ne smije da upotrijebi hemijska sredstva prema licima koja se nalaze u blizini eksplozivno-zapaljivih materija, na velikoj visini i na sličnim mjestima gdje bi mogao biti ugrožen život ljudi.

U vršenju poslova zaštite može se upotrijebiti posebno dresiran pas uz nadzor lica koje vrši poslove zaštite i uz upotrebu zaštitne korpe.

Prostor koji se štiti uz upotrebu posebno dresiranog psa mora biti jasno označen.

Posebno dresiran pas se može koristiti za zaštitu štićenog objekta i u granicama štićenog prostora.

Posebno dresiran pas se može upotrijebiti kad su ispunjeni uslovi za upotrebu:

� fizičke snage i palice i � vatrenog oružja.

U slučaju iz stava 4 ovog člana posebno dresiran pas se može upotri-jebiti i bez zaštitne korpe.

Nadzornik može da upotrijebi vatreno oružje samo ako upotrebom drugih sredstava prinude ne može da se odbije istovremeni neskri-vljeni napad kojim je ugrožen njegov život, život lica u štićenomobjektu ili štićeni objekat.

Nadzornik je dužno da, odmah nakon primjene prednje opisanih ovlašćenja, a najkasnije u roku od osam časova od primjene ovlašće-nja, u pisanoj formi ,o tome obavijesti odgovorno lice.

Odgovorno lice dužno je da, najkasnije u roku od 24 časa od primjene ovlašćenja, policiji dostavi pisani izvještaj o primjeni ovlašćenja.

Izvještaj iz stava 2 ovog člana sadrži: � mjesto, vrijeme i detaljan opis događaja; � podatke o učesnicima događaja; � opis činjeničnog stanja i posljedice događaja; � podatke o prisutnim licima; � podatke o privremeno oduzetim predmetima.

Odgovorno lice dužno je da, uz izvještaj iz stava 2 ovog člana, dostavi predmete koji mogu poslužiti kao dokaz u krivičnom ili prekršajnom postupku.

Služba za održavanje ambijentalne higijene i infrastrukture vršisljedeće poslove:

� učestvuje u poslovima održavanja infrastrukture parka, pješačkih i edukativnih staza i drugih uređenih površina na prostoru nacio-nalnog parka, kao i održavanje higijene na njima;

� vrši postavljanje mobilijara na svim urenenim površinama i njiho-vo održavanje;

� učestvuje u postavljanju reklamnih tabli i znakova signalizacije u nacionalnom parku i vrši njihovo održavanje;

35PRAVNA REGULATIVA U POGLEDU MJERA I AKTIVNOSTI U ZAŠTITINACIONALNOG PARKA “SKADARSKO JEZERO”34

� vrši poslove izrade, postavljanja i održavanja mobilijara za prihranjivanje pojedinih životinjskih vrsta;

� učestvuje u poslovima održavanja šumskog reda; � učestvuje u proizvodnji šumskog sadnog materijala i pošumnja-

vanju, i � vrši sve druge poslove iz djelokruga rada službe, kao i druge

poslove shodno Planovima i Programima upravljanja nacionalnim parkovima karakteristične za nacionalni park “Skadarsko jezero”.

Nadležna služba nacionalnog parka “Skadarsko jezero”, će u granica-ma svojih mogućnosti i kapaciteta, voditi pisanu evidenciju o vrsti, obimu i strukturi preduzetih radnji zaštite i istu, jednom godišnje, proslijeđivati nadležnom Ministarstvu, u cilju koncentracije podataka i stvaranja prostora za adekvatno i potpuno praćenje ishoda preduze-tih radnji zaštite nacionalnog parka.

Obrazci akata u postupcima zaštite životne sredine

Z Ustavna žalba

USTAVNOM SUDU CRNE GORE

Ustavna žalba

Na osnovu člana … Ustava Crne Gore izjavljujem ustavnu žalbu protiv akta/odluke (navesti pobijani akt/odluku), br. _______,od ____________ godine. Ustavnu žalbu podnosim iz sljedećih razloga: _______________________ (navesti razloge za podnošenjeustavne žalbe, naziv prava ili slobode zajemčenih Ustavom za koje se tvrdi da su povrijeđeni pojedinačnim aktom protiv kogse podnosi ustavna žalba, kao i u čemu se sastoji ta povreda ustavnog prava ili slobode).Na osnovu izloženog smatram da je navedenim aktompovrijeđeno moje ustavno pravo na _______________ naprijed navedena Ustavom zajemčena prava, pa predlažem da Ustavni sud, posle sprovedenog postupka, usvoji ustavnu žalbu i poništi navedeni akt/odluku i istom naloži da o mom zahtjevu odluči u skladu sa zakonom.U prilogu dostavljam prepis akta/odluke protiv koga izjavljujem ustavnu žalbu, kao i odluke donijete u postupcima po redovnomi vanrednom pravnom lijeku.

Podnosilac ustavne žalbe(ime i prezime/naziv, jedinstveni

Matični/privatni identifikacioni broj i adresa)____________________

OBRAZCI AKATA U POSTUPCIMA ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINEOBRAZCI AKATA U POSTUPCIMA ZAŠTITE ŽIVOTNE SREDINE 3736

Z Upravna tužba

UPRAVNI SUDCRNE GORE Tužilac: _____________________________________(ime i prezime, odnosno naziv) _____________________________________(adresa, odnosno sJedište tužioca) Tuženi: _______________________________(naziv i sJedište nadležnog organa čiji se akt osporava)

TUŽBA

za poništaj konačnog rJešenja _______________________od _____. godine, broj ___ (naziv organa koji je donIo rešenje) U ___ primjeraka Konačnim rješenjem ___________________________ (naziv organa) od ______. godine br. ___ utvrđeno je _______________________. Međutim, ______________________________________________________________________________________________________ (obrazloženje zbog čega se tužba podnosi, kao i u kom pravcu i u kom obimu se traži poništaj upravnog akta. Ako se tužbom traži povraćaj stvari ili naknada štete mora se staviti i određenizahtjev u pogledu stvari i visine pretrpljene štete).

Tužilac pobija napadnuto rješenje kao nezakonito, s obzirom da ___________________________________ (u aktu nije uopšte ili nije pravilno primijenjen zakon, drugi propis ili opšti akt; akt je donio nenadležni organ; u postupku donošenja akta nijepostupljeno po pravilima postupka; činjenično stanje jenepotpuno ili netačno utvrđeno ili ako je iz utvrđenih činjenica izveden nepravilan zaključak u pogledu činjeničnog stanja; u aktu koji je donijet po slobodnoj oceni, organ prekoračio granice zakonskog ovlašćenja ili ako takav akt nije donijet u skladu sa ciljem u kojem je ovlašćenje dato) i obraća se sudu radi zaštite i ostvarivanja tih svojih prava, te predlaže da se nakon sprovedenog postupka donese sljedeća

PRESUDA a) Tužba se usvaja. b) Poništava se rješenje ________ od ______. godine br. ___. U ____________, dana ___________. godine Prilog:original ili kopija akta protiv koga se tužba podnosi.

Tužilacpotpis ________________________________ime i prezime (naziv) ____________________adresa (sjedište) ________________________


Z Krivična/Prekršajna prijava

______________________________ (naziv nadležnog državnog organa/tužilaštva)

KRIVIČNA/PREKRŠAJNA PRIJAVA

Protiv: __________________________________ (svi raspoloživi podaci o osobi koja se prijavljuje)zbog postojanja osnova sumnje da je ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ (navesti vrijeme, mjesto, način izvršenja djela, sa što više podataka)a na koji način je izvršila djelo iz čl…… Krivičnog zakonika/Zakona o prekršajima ili drugog propisa.

Obrazloženje(Navesti vrijeme, mjesto, način izvršenja djela, dokaze kojima se potkrijepljuju navodi, činjenice iz kojih proizilazi osnovanost prijave, te konačan predlog podnosioca prijave).


Z Građanskopravna tužba

� 4.1. Tužba radi činidbe (izvršenja neke radnje)

____________ SUDU U ________________________________________________ Tužilac: ________, iz _______________Tuženi: _________, iz _______________

TUŽBAradi činidbevrijednost spora _____ ------------------------------------------ (navesti činjenični osvrt podnijete tužbe)Dokaz: - svjedoci ________ i saslušanje stranaka;- isprave

(Navesti zakonsku normu na temelju koje se traži zaštita)

U konačnom se predlaže da sud donese

PRESUDU OBAVEZUJE SE tuženi da tužiocu vrati ___________ kao i da mu naknadi parnične troškove, u roku od 15 dana po prijemu presude.

U ____________, dana ____________. godine___________________________

Tužilac


� 4.2. Tužba radi naknade štete


TUŽBAradi naknadevrijednost spora _____ Npr. tuženi je, dana…, nezakonitom radnjom uništio rasvjetu u NP Skadarsko jezero------------------------------------------(navesti činjenični osvrt podnijete tužbe)

Dokaz: - svjedoci ________ i saslušanje stranaka;- isprave



PRESUDU OBAVEZUJE SE tuženi da tužiocu nadoknadi štetu u visinivrijednosti rasvjete, vlasništvo tužioca, u visini od ___________ kao i da mu naknadi parnične troškove, u roku od 15 dana po prijemu presude.

U ____________, dana ____________. godine___________________________

Tužilac

� 4.3.Tužba radi prestanka uznemiravanja


TUŽBAradi prestanka uznemiravanjavrijednost spora _____ Tuženi je svakog dana, na teritoriji NP Skadarsko jezerokoje je zabranjeno za ulazak i kretanje, radi zaštitebiljnog i životinjskog svijeta, ulazi I narušava stanište----------------------------------------- (navesti činjeničniosvrt podnijete tužbe)

Dokaz: - svjedoci ________ i saslušanje stranaka;- isprave



PRESUDU Zabranjuje se tuženom da ulazi na teritoriju tužioca u sljedećim gabaritima:…….., kao i da mu naknadi parnične troškove, u roku od 15 dana po prijemu presude.

U ____________, dana ____________. godine___________________________

Tužilac

Doracak i aspekteve juridike të mbrojtjes së parkut kombëtar

“Liqeni i Shkodrës”..................................................

......

......

......

......

......

......

......

......

..

45

ASPEKTET JURIDIKO-ADMINISTRATIVE TË MBROJTJES SË MJEDISI…......46

� 1. Praktika krahasuese e procedurave administrative dhe kontesti-meve administrative në Kroaci, Bosnje – Hercegovinë dhe Serbi......46

� 2. Procedura administrative në Mal të Zi.......……………………..….46 3. Kontesti administrativ në Mal të Zi.....………………………….……48

ASPEKTET JURIDIKO-PENALE DHE KUNDËRVAJTËS TË MBROJTJESSË MJEDISIT ..............................................................................................51

� 1. Praktika krahasuese e veprave penale dhe kundërvajtjeve kundër mjedisit në Kroaci, Bosnje – Hercegovinë dhe Serbi ....……….....51

� 2. Veprat penale dhe procedura penale në Mal të Zi ....…………….…51 � 3. Kundërvajtjet dhe procedura e kundërvajtjes në Mal të Zi ....….63 � 4. Raporti (dallimet dhe ngjashmëritë) mes veprave penale dhe

kundërvajtjeve.............................................................................63

ASPEKTET JURIDIKO-CIVILE E MBROJTJES SË MJEDISIT ........................65

� 1. Llojet e padive për mbrojtje të mjedisit ...............…………….…65 � 2. Procedura juridiko-civile e mbrojtjes së mjedisit në Mal të Zi .........67 �

ZONIMI I PARKUT KOMBËTAR ...…………………………….............................68

RREGULLAT LIGJORE NË ASPEKTIN E MASAVE DHE AKTIVITETEVE TË MBROJTJES SË PARKUT KOMBËTAR “LIQENI I SHKODRËS”…….............71

FORMULARËT E AKTEVE NË PROCEDURA TË MBROJTJES SË MJEDISIT ........84

PËRMBAJTJA:

47ASPEKTET JURIDIKO ADMINISTRATIVE TË MBROJTJES SË MJEDISIT46

Aspektet juridikoadministrative tëmbrojtjes së mjedisit

X 1. Praktika krahasuese e procedurave administrative dhe kontes-timeve administrative në Kroaci, Bosnje – Hercegovinë dhe Serbi

Procedurat administrative që i referohen mbrojtjes së mjedisit më së shpeshti janë proceset ku lëshohen lejet e caktuara me karakter ekologjik ose procedurat e inspektimit kundër personave fizike/juri-dike të cilat në çdo mënyrë e kërcënojnë ose e dëmtojnë mjedisin.

X 2. Procedura administrative në Mal të Zi

Procedura administrative është çdo procedurë që udhëhiqet para or-ganit shtetëror ose para organit të vetëqeverisjes lokale, pavarësisht a është iniciuar nga vetë organi, pala ose personi i interesuar (per-soni fizik ose juridik).

Sipas Ligjit mbi procedurën e përgjithshme administrative detyro-hen organet shtetërore dhe organet e vetëqeverisjes lokale të ve-projnë, në lëndë administrative, duke i zbatuar drejtpërdrejt rregul-lat, duke vendosur mbi të drejtat, obligimet dhe interesat juridike të personit fizik, personit juridik ose çdo palës tjetër, si dhe duke kryer punët tjera të përcaktuara me këtë ligj. Gjithashtu, sipas këtij ligji, janë të detyruara të veprojnë edhe institucionet dhe personat tjera juridike kur, gjatë zbatimit të autorizimeve publike, vendosin në lëndë administrative, respektivisht kur i kryejnë punët tjera nga kompetencat e veta. Gjatë udhëheqjes së procedurës dhe ven-dosjes në lëndë administrative, organet janë të detyruar që palëve t’ua mundësojnë që në mënyrë sa më të lehtë t’i mbrojnë dhe t’i re-

alizojnë të drejtat e veta dhe interesat juridike, duke u kujdesuar që realizimi i të drejtave të tyre dhe interesave juridike mos të jetë në dëm të të drejtave dhe interesave juridikë të personave të tjera, as në kundërshtim me interesin publik të përcaktuar me ligj. Organet që udhëheqin procedurën, respektivisht vendosin në lëndë admin-istrative janë të detyruara që të sigurojnë realizimin dhe mbrojtjen e suksesshme dhe cilësore të të drejtave dhe interesave juridike të personave fizike, personave juridike ose çdo palës tjetër. Gjatë procedurës duhet të përcaktohen në mënyrë të rregullt dhe të plotë të gjitha faktet dhe rrethanat që janë të rëndësishme për marrje të vendimit të ligjshëm (faktet vendimtare).

Procedurën e inicion organi sipas detyrës ose në rast të kërkesës nga pala. Në bazë të fakteve vendimtare të përcaktuara gjatë procedurës, organi kompetent për marrje të vendimit merr vendimin në lidhje me lëndë administrative që është objekt i procedurës. Me udhëzim mbi mjetin juridik pala njoftohet a mund të ankohet apo jo kundër ven-dimit që është marrë ose a mund të iniciojë kontestin administrativ ose ndonjë procedurë tjetër para gjykatës. Kur kundër një vendimi lejohet ankesa, në udhëzim tregohet se ku mund të dorëzohet, afa-ti brenda të cilit mund të dorëzohet, numri i kopjeve dhe taksa që duhet paguar, si dhe a mund të dorëzohet në procesverbal.

Kur kundër vendimit mund të iniciohet kontesti administrativ ose ndonjë procedurë tjetër gjyqësore, udhëzimi duhet të përmbajë të cilës gjykatë i dorëzohet padia, në sa kopje dhe brenda të cilit afat. Vendimi përfundimtar është ai vendim që më nuk mund të kontesto-het me padi. Nga marrja e formës së prerë së vendimit, pala mund t’i realizojë të drejtat e veta, përveç nëse me ligj nuk është parashikuar ndryshe. Vendimi i plotfuqishëm është vendimi kundër të cilit nuk mund të parashtrohet ankesa në kontest administrativ, respektivisht asnjë procedurë tjetër gjyqësore, dhe me të cilin pala e ka fituar një të drejtë të caktuar, respektivisht një interes juridik ose i janë urd-hëruar detyrimet e caktuara.

4948 ASPEKTET JURIDIKO ADMINISTRATIVE TË MBROJTJES SË MJEDISITASPEKTET JURIDIKO ADMINISTRATIVE TË MBROJTJES SË MJEDISIT

X 3. Kontesti administrativ në Mal të Zi

Kontesti administrativ është një kontest gjyqësor që udhëhiqet para Gjykatës Administrative të Malit të Zi, që për objekt mund të ketë ligjshmërinë e një akti administrativ. Për të sqaruar, procedura ad-ministrative (e përshkruar më sipër) përfundon me marrje të një akti administrativ (aprovim, leje, vendim, etj.), dhe pala që është e pa-kënaqur me përmbajtjen e aktit administrativ ka mundësi të kontes-timit të tij para Gjykatës Administrative të Malit të Zi, duke dorëzuar padinë administrative.

Gjatë kontestit administrativ, gjykata vendos mbi ligjshmërinë e ak-tit administrativ dhe mbi ligjshmërinë e ndonjë akti tjetër të veçantë administrativ në raste kur ashtu është përcaktuar me ligj. Akti admin-istrativ është akti me të cilin organi shtetëror, organi i vetëqeverisjes lokale, si dhe institucioni ose personi tjetër juridik, gjatë kryerjes së autorizimeve publike në lëndë administrative vendos mbi të drejtat, detyrimet ose interesat juridike të personit fizik ose juridik. Akti tjetër i veçantë është akti me të cilin organi ose institucioni vendos mbi të drejtat, detyrimet ose interesat juridike të personit fizik ose juridik në lëndë tjera juridike. Të drejtën e inicimit të kontestit administrativ e gëzon çdo person fizik ose juridik në rast se konsideron se me aktin administrativ ose me ndonjë akt tjetër i është shkelur ndonjë e drejtë ose interes i bazuar në ligj. Organi shtetëror, organizata, lagja, grupi i personave etj. që nuk e gëzojnë cilësinë e personit juridik mund ta iniciojnë kontestin juridik nëse mund të jenë bartësit e të drejtave dhe obligimeve për të cilat është vendosur në procedurën administra-tive ose ndonjë procedurë tjetër. Nëse me aktin administrativ ose me ndonjë akt tjetër është shkelur ligji në favor të personit fizik, personit juridik ose palës tjetër, kontestin administrativ mund ta iniciojë edhe prokurori publik ose organi tjetër kompetent. Kontestin administrativ mund ta iniciojë prokurori shtetëror ose organi tjetër kompetent kur me aktin administrativ ose me ndonjë akt tjetër është shkelur ligji në dëm të shtetit, njësisë së vetëqeverisjes lokale, institucionit ose per-sonit tjetër juridik. Kontesti administrativ zgjidhet nga Gjykata Admin-istrative e Malit të Zi dhe Gjykata Supreme e Malit të Zi.

Gjykatat, organet tjera shtetërore, organet e qeverisjes lokale dhe in-stitucionet dhe personat tjera juridike me autorizime publike janë të detyruar që të ofrojnë çdo ndihmë juridike sipas kërkesës së gjykatës që vepron në kontestin administrativ. Kontesti administrativ mund të iniciohet edhe kundër aktit administrativ ose aktit tjetër që është nxjerrë në shkallë të dytë. Kontesti administrativ mund të iniciohet edhe kundër aktit të nxjerrë në shkallë të parë ose aktit tjetër kundër të cilit nuk është lejuar ankesa në procedurë administrative ose pro-cedurë tjetër. Kontesti administrativ mund të iniciohet edhe kur or-gani kompetent nuk ka nxjerrë ndonjë akt administrativ ose akt tjetër në lidhje me kërkesën, gjegjësisht ankesën e palës , me kushte të parashikuara me ligj.

Kontesti administrativ nuk mund të udhëhiqet kundër akteve:

� të nxjerrë në lëndë ku mbrojtja gjyqësore është siguruar jashtë kontestit administrativ;

� të nxjerrë në lëndë për të cilat drejtpërdrejtë, në bazë të autor-izimeve kushtetuese, vendos Kuvendi i Malit të Zi dhe Presidenti i Malit të Zi.

� Akti administrativ ose aktet tjera mund të kontestohen: � për shkelje të rregullave të procedurës; � për përcaktim të gabuar ose jo të plotë të gjendjes faktike; � për zbatim të gabuar të së drejtës materiale.

I padituri gjatë kontestit administrativ është organi akti i të cilit anko-het, ndërsa pozitën e palës në kontest e ka edhe personi të cilin do të dëmtonte anulimi i aktit administrativ ose aktit tjetër të kontestu-ar (personi i interesuar). Për mbrojtje të interesit publik, prokurori publik ose organi tjetër kompetent mund të përfshihet në kontest administrativ.

Kontesti administrativ iniciohet me padi. Për këtë padi vendos Gjyka-ta Administrative në kolegj prej tre gjyqtarëve. Padia dorëzohet në afat brenda 30 ditëve nga dita e pranimit të aktit nga pala, afati i cili

5150 ASPEKTET JURIDIKO ADMINISTRATIVE TË MBROJTJES SË MJEDISIT

vlen edhe për organin, gjegjësisht personin e autorizuar për dorëzim të padisë, në rast se akti i është dorëzuar. Nëse akti nuk i është dorëzuar, padinë mund ta dorëzojë edhe brenda 60 ditëve nga dita e dorëzimit të aktit palës në favor të cilës është nxjerrë akti. Nëse or-gani i shkallës së dytë brenda afatit prej 30 ditëve ose në afat më të shkurtër të përcaktuar me ligj, nuk ka marrë vendim sipas ankesës së palës kundër vendimit të shkallës së parë, dhe atë nuk e merr as më vonë në afat prej shtatë ditësh pas kërkesës së përsëritur, pala mund të iniciojë kontestin administrativ sikur ankesa ishte e refuzuar. Pa-dia duhet të përmbajë emrin dhe mbiemrin, profesionin, vendin dhe adresën e banimit, gjegjësisht emrin dhe selinë e paditësit, aktin që kontestohet me padi, si dhe në cilin drejtim dhe në cilin vëllim kërko-het anulimi i aktit. Bashkëlidhur padisë duhet të dorëzohet origjinali ose kopja e vërtetuar e aktit që kontestohet me padi. Nëse me padi kërkohet kthimi i sendeve ose dëmshpërblimi, duhet të vendoset edhe një kërkesë e caktuar në lidhje me sendin ose lartësinë e dëmit të pësuar. Bashkëlidhur padisë dorëzohet edhe një kopje e padisë dhe shtesave për organin e paditur dhe për çdo person të interesuar, në rast se ka të tilla. Gjykata administrative është e detyruar të zba-tojë shqyrtimin me gojë në rast se pala kërkon këtë me padi ose me përgjigje në padi.

Kundër vendimit të formës së prerë të Gjykatës Administrative mund të përdoren mjetet e jashtëzakonshme juridike, dhe ata:

� kërkesa për rishqyrtim të posaçëm të vendimit gjyqësor, dhe � kërkesa për përsëritje të procedurës.

Aspektet juridiko-penale dhe kundërvajtës tëmbrojtjes së mjedisit

X 1. Praktika krahasuese e veprave penale dhe kundërvajtjeve kundër mjedisit në Kroaci, Bosnje – Hercegovinë dhe Serbi

Legjislacioni penal dhe kundërvajtës ë vendet e rajonit , si dhe në Mal të Zi, vazhdimisht zhvillohet dhe avancohet, dhe paraqet një formë më të përshtatshme të ruajtjes dhe mbrojtjes së mjedisit, sepse, kryesisht, veprohet në mënyrë represive, duke parashikuar forma të ndryshme të ndëshkimeve për vepra të ndryshme të kundërligjshme, dhe ndëshkimet më të shpeshta janë: gjoba, masa paralajmëruese (dënimi me kusht ose vërejtje gjyqësore), si dhe dënimi me burg. Spektri shumë i llojllojshëm i veprave penale dhe kundërvajtjeve të parashikuara me legjislacion paraqet një përpjekje të avancimit dhe ngritjes së nivelit të mbrojtjes së cilësisë së mjedisit, si dhe veprimit individual dhe të drejtpërdrejtë, në formë të dënimit të autorit të veprës, me qëllim të risocializimit të tij dhe ndikimit të përshtatshëm në sjellje të tij në të ardhmen.

X 2. Veprat penale dhe procedura penale në Mal të Zi

Veprat penale kundër mjedisit në Mal të Zi janë: � Ndotja e mjedisit; � Ndotja e mjedisit me mbeturina; � Dëmtimi i shtresës së ozonit; � Evitimi i marrjes së masave të mbrojtjes së mjedisit; � Ndërtimi pa leje, vendosja dhe puna e objekteve dhe instalimeve

që e ndotin mjedisin; � Dëmtimi i objekteve dhe pajisjeve për mbrojtje të mjedisit;

5352 ASPEKTET JURIDIKO-PENALE DHE KUNDËRVAJTËS TË MBROJTJES SË MJEDISITASPEKTET JURIDIKO-PENALE DHE KUNDËRVAJTËS TË MBROJTJES SË MJEDISIT

� Dëmtimi i mjedisit; � Keqpërdorimi i organizmave gjenetikisht të modifikuara; � Dëmtimi i bimëve; � Vrasja dhe torturimi i kafshëve dhe dëmtimi i habitateve të tyre; � Shkatërrimi dhe dëmtimi i së mirës së mbrojtur natyrore; � Vjedhja e së mirës së mbrojtur natyrore; � Marrja dhe futja e së mirës së mbrojtur natyrore dhe bimëve dhe

kafshëve posaçërisht ë mbrojtura dhe kontrabandimi i tyre; � Marrja dhe futja e materieve të rrezikshme; � Përdorimi i palejuar i materieve të rrezikshme; � Ndërtimi pa leje i instalimeve bërthamore; � Moszbatimi i vendimit mbi masat e mbrojtjes së mjedisit; � Shkelja e të drejtës së informimit mbi gjendjen e mjedisit; � Përhapja e sëmundjeve ngjitëse tek kafshët dhe bimët; � Ofrimi i papërgjegjshëm i ndihmës veterinere; � Pseudo-veterineri; � Prodhimi i mjeteve të dëmshme për shërim të kafshëve; � Ndotja e ushqimit dhe ujit për kafshët; � Shpyllëzimi; � Vjedhje në pyje; � Gjuetia e kundërligjshme; � Peshkimi i kundërligjshëm, dhe � Ndërtimi i objekteve pa leje ndërtimi.

Në legjislacionin e Malit të Zi ekziston një numër i veprave penale të cilat ndiqen sipas detyrës, ndërsa për veprat tjera penale pro-cedura iniciohet nga paditësi privat. Për të sqaruar, nocioni juridik “sipas detyrës” do të thotë se ekziston detyrimi imperativ i organit shtetëror – prokurorisë kompetente për të zbuluar dhe për të nd-jekur në pikëpamje juridike autorët e veprave penale, ndërsa në raste të ekzistimit të veprave penale për të cilat thuhet se ndiqen sipas padisë private, kjo do të thotë se procedura e përcaktimit të përgjeg-jësisë penale para gjykatës mund të iniciohet nga çdo person fizik/juridik (zakonisht si paditësit privat lajmërohen personat që janë të dëmtuar me vepër penale)(p.sh. dëmtimi/shkatërrimi i pasurisë së

dikujt, kërcënimi i sigurisë, etj.) dhe që kanë interes për të iniciuar dhe për të udhëhequr procedurën penale kundër autorit të veprës. Në të dy raste, vendimin mbi përgjegjësinë eventuale e nxjerrë gjyka-ta, por dallimi është vetëm se në cilësi të paditësit në rastin e parë lajmërohet prokurori shtetëror kompetent (organi shtetëror), kurse në rastin e dytë paditësi privat (personi fizik ose juridik).

Zyrtarët dhe personat përgjegjëse në organe shtetërore, organe të vetëqeverisjeve lokale, institucione dhe sipërmarrje publike janë të detyruar që të denoncojnë çdo vepër penale që ndiqet sipas detyrës, për të cilat janë të njoftuara ose marrin dijeni gjatë ushtrimit të de-tyrës së vetë. Këtë detyrë e kanë edhe të gjithë personat fizikë dhe juridikë që në bazë të ligjit i kanë autorizimet publike ose merren profesionalisht me mbrojtjen dhe ruajtjen e njerëzve dhe pasurisë, mbrojtjen shëndetësore të njerëzve, respektivisht me ruajtje, edukim dhe arsimim të të miturve, nëse për vepër penale kanë marrë dijeni në lidhje me profesionin e vetë. Parashtruesit e kallëzimit penal do t’i parashtrojnë provat të cilat i kanë të njohura dhe do të ndërmar-rin masat për t’i ruajtur gjurmët e veprës penale, mjetet në të cilat ose me të cilat është kryer vepra penale, mjetet e krijuara nga vepra penale ose provat tjera.

Çdokush duhet të denoncojë veprën penale që ndiqet sipas detyrës , dhe është i detyruar që të denoncojë veprën penale me kryerjen e të cilës është dëmtuar personi i mitur. Kallëzimi parashtrohet prokurorit shtetëror kompetent, në formë të shkruar ose me gojë. Nëse kallëzimi parashtrohet me gojë, parashtruesi i kallëzimit do të paralajmërohet për pasoja të kallëzimit të rremë. Për kallëzimin me gojë do të përpilohet procesverbali, dhe në rast se kallëzimi është kryer përmes telefoni ose me mjete të tjera të komunikimit elektron-ik, do të përpilohet një shënim zyrtar. Nëse kallëzimi është parash-truar gjykatës, policisë ose prokurorit shtetëror jo-kompetent, ata do ta pranojnë kallëzimin dhe menjëherë do ta dorëzojnë prokurorit shtetëror kompetent.


Për përgjegjësinë penale të individit (personit fizik ose juridik) vendos gjykata, në bazë të provave të zbatuara gjatë seancës kryesore, ndërsa personi që në çfarëdo mënyrë është dëmtuar me kryerje të veprës penale (me shkatërrim, dëmtim të pasurisë, vjedhje të sendeve), gjatë procedurës penale deri tek përfundimi i seancës kryesore para gjykatës së shkallës së parë mund të ven-dosin një kërkesë pasurore juridike dhe të kërkojë kthimin e dëmit të shpronësuar ose dëmshpërblimin e dëmit të shkaktuar me kry-erje të veprës së kundërligjshme.

Duke marrë në konsideratë praktikën e deritanishme, si rreziku më i madh për mbrojtje të të mirave të Parkut kombëtar Liqeni i Shkodrës janë paraqitur këto vepra penale:

� Gjuetia e kundërligjshme; � Peshkimi i kundërligjshëm; � Ndërtimi i objekteve pa leje ndërtimi, dhe � Dëmtimi i mjedisit.

Në vijim të tekstit në mënyrë të detajuar do t’i përpunojmë aspektet faktike dhe juridike të këtyre veprave penale.

Veprën penale gjuetia e kundërligjshme kryhet nga personi i cili gjuan shtazët gjatë sezonit të mbyllur ose në zona ku gjuetia është e ndalu-ar, dhe për këtë vepër penale është parashikuar dënimi me burg gjer në gjashtë muaj ose gjoba. Në rast se për shkak të kryerjes së kësaj vepre penale vritet ose plagoset shtaza ose kapet gjallë, do të gjobitet ose do të ndëshkohet me burgim gjer në një vit, ndërsa, nëse vepra është kryer ndaj shtazëve të mëdha, autori do të gjobitet ose do të ndëshkohet me burgim gjer në dy vite. Kush gjuan shtazët gjuetia e të cilave është e ndaluar ose kush gjuan pa leje të posaçme për specien e caktuar ë shtazëve për gjuetinë e të cilëve është e nevojshme një leje e tillë ose kush gjuan në mënyrë ose me mjete me të cila shtazët pasivisht shkatërrohen, do të ndëshkohet me burgim gjer në tre vite. Shtazët e gjuajtur dhe mjetet për gjueti do të sekuestrohen.

Vepra penale në fjalë i ka format bazike dhe të kualifikuara (me rre-thana rënduese). Forma bazike e veprës penale ekziston nëse per-son/at gjuajnë shtazët në periudhë kur sezoni është i mbyllur për gjueti ose në zonë ku gjueti nuk është e lejuar, pra, për ekzistim të kësaj forme të veprës penale mjafton një nga këto dy kushte alterna-tive të parashikuara. Format e kualifikuara (me rrethana rënduese) të veprës penale në fjalë ekzistojnë në situata kur, për shkak të kryerjes së veprës penale, vritet ose plagoset shtaza ose kapet gjallë, si dhe nëse vepra është kryer ndaj shtazës së madhe. Pasojat juridike të kryerjes së çdo forme (lehtësuese apo rënduese) të veprës penale gjuetia e kundërligjshme janë inicimi i procedurës penale nga ana e prokurorisë kompetente para gjykatës kompetente, si organit që sipas detyrës i ndërmerr të gjitha veprimet e ndjekjes së autorëve të veprave penale.


Veprën penale peshkimi i kundërligjshëm e kryen personi që merret me peshkim të peshqve ose shtazëve të tjera ujore gjatë sezonit të mbyllur ose në ujëra në të cilat gjuetia dhe peshkimi janë të nda-luara, dhe për këtë vepër penale është parashikuar ndëshkimi me gjobë ose dënimi me burg gjer në gjashtë muaj. Kush gjuan pesh-kun ose shtazët tjera me lëndë plasëse, rrymë elektrike, helm, mjete për shtangim ose në mënyrë të dëmshme për riprodhim të atyre shtazëve ose në të cilën ato shtazë shkatërrohen në mënyrë masive, do të ndëshkohet me burgim gjer në tre vite. Me dënim të përmendur do të ndëshkohet edhe ai që gjuan peshqit ose shtazët tjera ujore të vlerës së madhe biologjike ose në sasi të madhe ose që gjatë gjuetisë shkatërron një sasi të madhe të peshqve ose shtazëve të tjera ujore. Kapja dhe mjetet e peshkimit do të sekuestrohen.

Edhe kjo vepër, si shumica e veprave penale, gjithashtu i ka format bazike dhe të kualifikuara (me rrethana rënduese), ashtu që me ligj janë parashikuar veprimet që janë elementet qenësore të veprës pe-nale. Formës bazike, për të cilën është parashikuar ndëshkimi më i butë, i takojnë situatat kur personi gjuan peshqit ose shtazët tjera ujore gjatë sezonit të mbyllur ose në ujëra në të cilat gjuetia dhe pe-shkimi janë të ndaluara, ndërsa në forma rënduese janë të përfshira situatat kur peshqit ose shtazët tjera gjuhen me lëndë plasëse, rrymë elektrike, helm, mjete për shtangim ose në mënyrë të dëmshme për riprodhim të atyre shtazëve ose në të cilën ato shtazë shkatërrohen në mënyrë masive.

Z Shembulli i kallëzimit penal për vepër penale gjuetia e kundërligjshme:

PROKURORIA SHTETËRORE THEMELORE

KALLËZIM PENAL

Kundër: Marko Markoviq, nga ________________,komuna_________________

për ekzistim të dyshimit të arsyetuar se më datë ________, në vendin __________, në zonë të Parkut kombëtar Liqeni i Shko-drës ka gjuajtur në kohë të sezonit të mbyllur, në të cilën mënyrë ka kryer veprën penale gjuetia e kundërligjshme.

Arsyetim

(Më datë_______, gjatë vizitës në Parkun kombëtar Liqeni i Shkodrës, në vendin _____________, kam pa Marko Markoviqin duke gjuajtur shtazët në kohë të sezonit të mbyllur, dhe këtë rast menjëherë e kam denoncuar tek shërbimi kompetent i rojës dhe në polici, të cilët e kanë përpiluar një procesverbal, të cilin propozoj ta kërkoni në mënyrë zyrtare, dhe unë jam në dispozi-cion si dëshmitarë në aspektin e vërtetimit të ngjarjessë përshkruar).

Parashtruesi nënshkrimi dhe firma________________________________emri dhe mbiemri (titulli) ___________________________

adresa (selia) _____________________________


Z Shembulli i kallëzimit penal për vepër penale peshkimi i kundërligjshëm:


KALLËZIM PENAL


për ekzistim të dyshimit të arsyetuar se më datë ________, në vendin __________, në zonë të Parkut kombëtar Liqeni i Shko-drës ka gjuajtur peshk në kohë të sezonit të mbyllur, në të cilën mënyrë ka kryer veprën penale peshkimi i kundërligjshëm.

Arsyetim

(Më datë_______, gjatë vizitës në Parkun kombëtar Liqeni i Shko-drës, në vendin _____________, kam pa Marko Markoviqin duke gjuajtur peshk në kohë të sezonit të mbyllur, dhe këtë rast men-jëherë e kam denoncuar tek shërbimi kompetent i rojës dhe në polici, të cilët e kanë përpiluar një procesverbal, të cilin propo-zoj ta kërkoni në mënyrë zyrtare, dhe unë jam në dispozicion si dëshmitarë në aspektin e vërtetimit të ngjarjes së përshkruar).


adresa (selia) _____________________________

Veprën penale ndërtimi i objekteve pa leje ndërtimi kryen çdo person që në kundërshtim të rregullave mbi ndërtimin, planifikimin dhe rreg-ullimin e hapësirës ia fillon ndërtimin e objektit pa leje ndërtimore paraprake ose e ndërton objektin në kundërshtim me leje të ndër-timit dhe dokumentacionin teknik ose në kundërshtim me vendimin

e organit kompetent për ndalimin e ndërtimit, dhe për këtë vepër është parashikuar ndëshkimi nga gjashtë gjer në pesë vjet burgim. Vepra penale në fjalë është e lidhur ngushtë me një rregull tjetër – me Ligjin mbi ndërtimin e objekteve dhe rregullimin e hapësirës, sepse për ekzistim të kësaj vepre nevojitet dhe është e domosdoshme që një person në kundërshtim të vendimit të organit shtetëror kompe-tent, të kryej ndryshime në hapësirë në formë të ndërtimit pa leje, ose, madje, edhe në situata të mosekzistimit të saj.

Z Shembulli i kallëzimit penal për vepër penale ndërtimi i objektit pa leje ndërtimi:


KALLËZIM PENAL

Kundër: Marko Markoviq, nga ________________, komu-na_________________

për ekzistim të dyshimit të arsyetuar se më datë ________, në vendin __________, në zonë të Parkut kombëtar Liqeni i Shko-drës ka ndërtuar objekt për nevoja personale pa leje ndërtimi, në të cilën mënyrë ka kryer veprën penale ndërtimi pa leje.

Arsyetim

(Më datë_______, gjatë vizitës në Parkun kombëtar Liqeni i Shko-drës, në vendin _____________, kam pa Marko Markoviqin duke ndërtuar objektin në zonën e Parkut kombëtar, dhe për këtë rast menjëherë e kam njoftuar shërbimin kompetent të rojës dhe po-licinë, të cilët e kanë përpiluar një procesverbal, të cilin propo-zoj ta kërkoni në mënyrë zyrtare, dhe unë jam në dispozicion si dëshmitarë në aspektin e vërtetimit të ngjarjes së përshkruar).


adresa (selia) _____________________________


Veprën penale dëmtimi i mjedisit e kryen personi i cili, duke shkelur rregullat, me përdorimin e pasurive natyrore, me ndërtimin e objek-tit, me ndërmarrje të çfarëdo punimeve, ose në mënyrë tjetër shka-kton dëmtimin e mjedisit në përmasa të mëdha ose në hapësirë të gjerë, dhe ndëshkimi i parashikuar është me burgim gjer në tre vite. Nëse vepra është kryer nga pakujdesia, autori do të gjobitet ose do të ndëshkohet me burgim gjer në një vit. Në rast se si pasojë e veprës ka ardhur deri tek shkatërrimi ose dëmtimi i botës shtazore ose bimore në përmasa të mëdha ose deri tek ndotja e mjedisit aq e madhe sa për largim të saj do të nevojitet një kohë më e gjatë ose mjete e mëdha financiare, autori do të ndëshkohet me burgim nga një gjer në tetë vite, ndërsa nëse si pasojë e veprës ka ardhur deri tek shkatër-rimi ose dëmtimi i botës shtazore ose bimore në përmasa të mëdha ose deri tek ndotja e mjedisit aq e madhe sa për largim të saj do të nevojitet një kohë më e gjatë ose mjete e mëdha financiare, autori do të ndëshkohet me burgim nga gjashtë muaj gjer në pesë vite. Në rast të dënimit me kusht për vepra penale në fjalë, gjykata mund të cak-tojë detyrimin për autorin e veprës që brenda një afati të përcaktuar të ndërmarrin masat e caktuara të parashikuara të mbrojtjes, ruajtjes dhe avancimit të mjedisit.

Z Shembulli i kallëzimit penal për vepër penale dëmtimi i mjedisit:


KALLËZIM PENAL


për ekzistim të dyshimit të arsyetuar se më datë ________, në vendin __________, në zonë të Parkut kombëtar Liqeni i Shko-drës ka dëmtuar mjedisin në pjesë të _____________________, në mënyrë që për një periudhë të gjatë kohore dhe në hapësirë të gjerë ka shkaktuar dëmin me vlerë prej ___________ duke shfrytëzuar zhavorr dhe minerale tjera natyrore.

Arsyetim

(Më datë_______, gjatë vizitës në Parkun kombëtar Liqeni i Shkodrës, në vendin _____________, kam pa Marko Markoviqin duke shfrytëzuar pasuritë natyrore dhe mjedisin pa leje , dhe për këtë rast menjëherë e kam njoftuar shërbimin kompetent të rojës dhe policinë, të cilët e kanë përpiluar një procesverbal, të cilin propozoj ta kërkoni në mënyrë zyrtare, dhe unë jam në dispozicion si dëshmitarë në aspektin e vërtetimit të ngjarjes së përshkruar).


adresa (selia) _____________________________


Për çdo qytetarë të përgjegjshëm, pra, në situata kur vëren se një person fizik ose juridik kryen një veprim të kundërligjshëm, është më e përshtatshme që njëkohësisht të thërras si policinë ashtu dhe shër-bimin kompetent të rojës në Parkun kombëtar, dhe këto për arsye se procesverbalet dhe/ose shënimet zyrtare të punonjësve të autorizuar (të policisë dhe shërbimit të rojës) do të jenë provat e kryerjes së ve-primeve të kundërligjshme dhe do të japin përshkrimin në evidenca të veta, dhe në atë mënyrë, përveç vetë personit i cili vëren veprime të kundërligjshme, dhe i cili më vonë do të jetë dëshmitar, do të siguro-hen provat plotësuese në formë të evidencës së shkruar të personave të autorizuara, dhe gjithashtu edhe tregimet e tyre gojore, dhe gjitha këto do të jenë një numër i konsiderueshëm i provave në bazë të të cilëve gjykata do të argumentojë marrjen e aktgjykimit ndëshkues kundër autorëve të veprimeve të kundërligjshme.

X 3. Kundërvajtjet dhe procedura e kundërvajtjes në Mal të Zi

Kundërvajtjet dhe përgjegjësia e kundërvajtjes në legjislacionin tonë, në aspektin e mbrojtjes së mjedisit, përfshin një spektër shumë të gjerë dhe është pjesë e shumë rregullave, posaçërisht në rregullat im-perativë që trajtojnë parqet kombëtare, mbrojtjen e mjedisit, mbro-jtjen e personave dhe të pasurisë, dhe ruajtjen e mjedisit në përg-jithësi. Përgjegjësia për kundërvajtjet përcaktohet gjatë procedurës para organit kompetent për kundërvajtje kundër individit – autorit të kundërvajtjes, dhe më së shpeshti në anën e iniciuesit të procedurës, respektivisht parashtruesit të kërkesës për inicim të procedurës së kundërvajtjes lajmërohet organi i inspektimit, respektivisht punon-jësit e autorizuar të Drejtorisë së policisë dhe të prokurorisë, dhe ata për vepra të kundërligjshme që nuk i përmbajnë elementet e veprave penale të parashikuara me ligj.

X 4. Raporti (dallimet dhe ngjashmëritë) mes veprave penale dhe kundërvajtjeve

Gjatë shqyrtimit të këtyre dy llojeve të veprave të kundërligjshme (veprave penale dhe kundërvajtjeve), së pari duhet nisur nga fakti që në çdo ligj ekziston një serë veprimeve, kundërvajtjeve që më së shpeshti listohen në dispozita përfundimtare të çdo rregulle, ndërsa ekzistimi dhe përkufizimi i veprave penale është rregulluar vetëm dhe përjashtimisht me Kodin penal.

Rrethana tjetër e rëndësishme, dhe për të gjithë qytetarët me rëndë-si juridike të veçantë, është që Prokuroria shtetërore është organi i cili, në emër të shtetit, konform autorizimeve të veta ligjore, në bazë të provave dhe ngjarjes konkrete jetësore që i ka në dispozicion, i klasifikon veprimet/aktet e personave fizike dhe/ose juridike, dhe parashtron kallëzimin penal ose kallëzimin për kundërvajtje gjykatës së rregullt ose asaj të kundërvajtjeve. Në aspektin e veprimeve të kundërvajtjeve, autorizimet për inicim dhe udhëhiqje të procedurave të kundërvajtjes i kanë edhe organet kompetente të inspektimit.

6564 ASPEKTET JURIDIKO-PENALE DHE KUNDËRVAJTËS TË MBROJTJES SË MJEDISIT

Me qëllim të përfundimit të suksesshëm të procedurës së kundër-vajtjes dhe asaj penale, është e domosdoshme që në mënyrë të lig-jshme të merren provat relevante në bazë të të cilave më vonë, gjatë procedurës së iniciuar, do të përcaktohet ekzistimi i përgjegjësisë dhe ndëshkimi nga ana e gjykatës kompetente.

Në frymë të kësaj, çdo qytetarë në situata të ekzistimit, respektiv-isht kryerjes së çdo vepre të kundërligjshme (kundërvajtjeje/penale), i udhëhequr me parimin e interesit dhe mbrojtjes së përgjithshme; të mirave personale/pasurore, do të duhej menjëherë pas zbulimit të kontaktonte punonjësit kompetent të Drejtorisë së policisë, ose të organit të inspektimit, që organet shtetërore të përmendur të kenë mundësi, përmes përpilimit të shënimit zyrtar ose procesverbalit, të përshkruajnë veprimet në fjalë të shkelësit të ligjit, dhe të marrin të dhënat e tij, dhe pastaj rastin konkret, nga aspketi profesional, të jetë objekt i analizës së prokurorit kompetent dhe organit të in-spektimit, dhe konform gjendjes faktike të përcaktuar, të iniciohet procedura penale ose e kundërvajtjes kundër autorit.

Në zonat e parqeve kombëtare, si alternativat e sigurimit të provave, lajmërohet edhe mundësia e njoftimit të shërbimit të rojës, që e ka mundësinë ligjore të mbajtjes së personit i cili kryen veprime të kundërligjshme për periudhë prej dy orëve.

Përveç vetë personave që denoncojnë veprime të kundërligjshme, që mund të jenë dëshmitarë të vërejtjeve të veta të drejtpërdrejta, si prova mund të paraqiten edhe deklaratat e punonjësve kompe-tent, që po ashtu, sipas denoncimit, i kanë kap në flagrancë autorët (në rënd të parë shërbimi i rojës, pastaj inspektimi, policia), dhe gjithashtu, edhe personat tjera që ishin të pranishme gjatë kryerjes së veprës, si dhe provat materiale – mjetet me të cilat është kryer vepra (p.sh. rrjetet, sharra për prerje të drurit, etj.), si dhe shënimet zyrtare të punonjësve kompetentë të përmendur.

Prandaj, që personat (fizike dhe/ose juridike) të përgjigjen për kundërligjshmëri që kanë ndërmarrë, në rast të njohjes së veprës, më e përshtatshme është të kontaktohen menjëherë organet kompe-tente, për të siguruar edhe dëshmitarët okularë, por edhe provat ma-teriale (procesverbali, shënimi zyrtar) që më vonë, gjatë procedurës, do të shërbejnë si provë e vlefshme për përcaktim të përgjegjësisë së autorëve të veprës dhe ndëshkimin e tyre.

Aspektet juridiko-civile e mbrojtjes së mjedisitMateria juridiko-civile përfshinë nivelin më të gjerë të sjelljes së të gjithë pjesëmarrësve në shoqëri dhe atë e karakterizon dispozicioni i palëve, respektivisht e drejta dhe mundësia, por jo edhe dety-rimi, i çdo personi që para gjykatës kompetente të kërkojë dhe të realizojë mbrojtjen e të drejtës (financiare/jo-financiare) të vetë, respektivisht interesit.

X 1. Llojet e padive për mbrojtje të mjedisit

Në praktikën aktuale gjyqësore nga fusha juridiko-penale të mjedis-it, lajmërohen llojet më të ndryshme të procedurave, prej të cilave posaçërisht i veçojmë këto:

� Padia për dëmshpërblim dhe/ose largim të rrezikut nga dëmi; � Padia për ndalim të shqetësimit; � Padia për kthim të sendeve; � Padia për pengesë të pronës; � Padia për emisione të dëmshme.

Padia për dëmshpërblim dhe/ose largim të rrezikut nga dëmi parash-trohet në raste kur ekziston zvogëlimi i pronës së dikujt ose rreziku real (i pritur) nga dëmtimi, respektivisht shkatërrimi. Padia paraqet

6766 ASPEKTET JURIDIKO-CIVILE E MBROJTJES SË MJEDISITASPEKTET JURIDIKO-CIVILE E MBROJTJES SË MJEDISIT

një akt inicial dhe atë ka të drejtë ta parashtrojë çdo person (fizik ose juridik) që e ka interesin juridik për udhëheqje të kontestit, dhe në praktikë ky është më së shpeshti personi pasuria e të cilit ose është e dëmtuar, e shkatërruar ose ekziston rreziku nga paso-jat e përmendura negative. Në kërkesën përfundimtare të padisë së parashtruar (të ashtuquajturin petitum) kërkohet dëmshpër-blimi në vlerë të dëmit të shkaktuar (nëse kthimi në gjendje të mëparshme nuk është i mundur), respektivisht ndalimi i ndërmar-rjes së veprimeve që shkaktojnë rrezik nga krijimi i dëmit, dhe ata me kërcënim të zbatimit të dhunshëm të aktgjykimit, në rast se i padituri, si i detyruari i veprimit konform vendimit gjyqësor nuk e zbaton në afat të vullnetshëm.

Padia për ndalim të shqetësimit në fushën e mbrojtjes së mjedisit më së shpeshti parashtrohet në situata kur personat e caktuara i shqetësojnë bartësit e ligjshëm ose të përgjegjshëm të hapësirës së caktuar dhe ata në mënyrë që me sjellje të veta hyjnë në hapësira të ndaluara ose të mbrojtura dhe në atë mënyrë pengojnë zotimin dhe fuqinë faktike ndaj hapësirës. Në raste të tilla me padi kërko-het përcaktimi i ekzistimit të shqeëtismit dhe ndalimi i sjelljes së tillë, me kërcenim të zbatimit të dhunshëm të aktgjykimit, në formë të gjobitjes së debitorit ekzekutiv (më parë të të paditurit) për sh-kak të moszbatimit të vendimit të plotfuqishëm të gjykatës.

Padia për kthimin e sendeve parashtrohet në raste kur i paditu-ri merr një send të caktuar nga parashtruesi i padisë, respektiv-isht pronari ose bartësi i përgjegjshëm/ligjshëm i sendit, të cilit ai send i ësht besuar për ruajtje/përdorim, dhe paditësi e ka barrën e provimit të fakteve se sendi është pronë e tij ose mbi atë send e ka të drejtën e bartjes/përdorimit, dhe se sendi tek i padituri ndodhet pa bazë juridike.

Padia për pengesë të pronës parashtrohet në situata kur posedimin e qetë faktik e pengon personi tjetër. Në situata të tilla padia duhet të parashtrohet brenda afatit prej 30 ditëve nga dita e marrjes në dijeni të aktit të pengimit (afati subjektiv), më së voni brenda afati t prej një viti nga dita e pengimit të kryer (afati objektiv).

Padia për emisione të dëmshme parashtrohet në raste kur i padituri në mënyrë të paautorizuar në çfarëdo mënyre përdor substancat e dëmshme, aromat, bën zhurmë, gjë që rrezikon paqen, privatësinë dhe përfundimisht, hapësirën e mjedisit.

X 2. Procedura juridiko-civile e mbrojtjes së mjedisit në Mal të Zi

Procedura juridiko-civile iniciohet me padi dhe paditësi, si iniciuesi i kontestit, është i detyruar që ta caktojë gjykatën të cilës ia dorëzon padinë, të paditurin nga i cili kërkon mbrojtjen, të propozojë provat me të cilat i mbështet pretendimet e veta, dhe të vendosin kërkesën përfundimtare me të cilën kërkon mbrojtjen, respektivisht realizimin e së drejtës së vetë.

Në gjitha paditë e përmendura më parë, procedura është identike dhe dallohet me parimin e dispozicionit ku palët vetë propozojnë provat, dhe mbajnë barrën e provimit të deklaratave dhe fakteve të cilat i pohojnë, si dhe parimin e të vërtetës materiale, ku konsid-erohet si e përcaktuar vetëm ata që në procedurën konkrete është përcaktuar me prova të zbatuara.

Parimi i dispozicionit, pra, do të thotë se pala (e jo gjykata) vetë propozon provat nga të cilat varet vendimi i gjykatës, kurse parimi i të vërtetës materiale do të thotë se vetë gjykata (edhe pa propozim të palëve) i zbaton provat për shkak të zbardhjes së vërtetës së plotë. Në rast të suksesit në kontest, palës plotësisht i takojnë shpenzimet e përgjithshme të procedurës (taksat për padinë dhe vendimin e gjykatës, shpenzimet e ekspertizës, shpenzimet e përfaqësimit nga ana e përfaqësuesit të kualifikuar, etj).

69ZONIMI I PARKUT KOMBËTAR68

Zonimi i parkut kombëtar � Koncepti i zonimit

Zonimi i Parkut bazohet mbi parimet e mbrojtjes dhe ruajtjes së vler-ave natyrore dhe kulturore dhe bën përcaktimin e territorit që është nën mbrojtjen rigoroze dhe të territorit ku lejohen aktivitetet e cak-tuara, siç janë peshkimi, format specifike të bujqësisë, veprimtaritë tjera sipërmarrëse, lundrimi, ndërtimi i objekteve dhe intervenimet tjera në hapësirë.

Qëllimi i zonimit është mbrojtja e florës dhe faunës, ruajtja e eko-sistemeve natyrore dhe vlerave kulturore përmes mbrojtjes, avancim-it dhe kontrollit të shfrytëzimit të resurseve. Koncepti i zonimit të Liqenit të Shkodrës përbëhet nga katër zona kryesore, që dallojnë nga regjimi i mbrojtjes dhe shfrytëzimit. Qëllimi i zonimit është të sigurohet mbrojtja e vlerave kryesore natyrore përmes zbutjes së ndikimit antropogjen, mbrojtjes së drejtpërdrejtë fizike, por edhe përmes shfrytëzimit të kufizuar dhe të kontrolluar të të gjithë hapë-sirës që i rrethon ato vlera natyrore.

Koncepti i zonimit është në pajtim me Planin hapësinor ekzistues së qëllimit të veçantë për Parkun kombëtar të Liqenit të Shkodrës, si me rekomandimet e konceptit të UNESCO-s të rezervatit të bios-ferës dhe rrjetit Panevropian ekologjik. Plani i Menaxhimit të NP Liqeni i Shkodrës 2016-2020 e cila është realizuar në kuadër të pro-jektit “Mbështetje për menaxhimin afatgjatë të qëndrueshëm Liqeni i Shkodrës”, i cili është financuar nga Fondi i Partneritetit për eko-sistemet kritike (CEPF) ofron një koncept të ri të zonimit, e cila është edhe në linja me rekomandimet e UNESCO-s mbi konceptin e rezervë biosferë dhe rrjetit ekologjik Pan Europian, i cili përfshin tre zona të mbrojtjes. Për zonën e parkut, sipas vlerave natyrore, shpërndarja,

nevojat e popullsisë lokale dhe nevojat e menaxhimit është nga fus-hat e mëposhtme:

� Zona e Mbrojtur (regjimi i mbrojtjes së shkallës së parë) � Zona e Mbrojtur II (regjimi i Mbrojtjes së shkallës së dytë) � Zona e Mbrojtur III (përdorim i qëndrueshëm, regjim i Mbrojtjes

së shkallës së tretë)

7170 ZONIMI I PARKUT KOMBËTAR

Ak�v

ite�

Zo

na

Kërk

ime

shke

ncor

e (m

e le

je)

po

po

po

Ecje

(për

gjat

e sh�g

jeve

të m

arku

ara)

jo

po

po

Sh

ë�tje

me

kuaj

/mus

hka/

gom

erë

jo

po

po

Mje

te m

otor

rike

(në

rrug

ë eg

zist

uese

) jo

po

po

Lu

ndrim

me

vark

ë/va

rkë

me

mot

or

jo

po

po

Kam

ping

(në

vend

e të

cak

tuar

a)

jo

po

po

Nde

zje

zjar

ri (n

ë ve

nde

të c

aktu

ara)

jo

po

po

Ka

pja

e ka

fshë

ve të

egr

a dh

e m

bled

hja

e bi

mëv

e jo

po

po

Kullo

tja (m

e le

je)

jo

po

po

Bujq

ësi t

radi

cion

ale

jo

po

po

Prej

re d

rurë

sh

jo

jo

po

Pesh

kim

i për

treg�/

sigur

im je

tese

jo

jo

po

Pe

shki

m p

ër re

krea

cion

jo

po

po

Gj

ue�

jo

jo

jo

Ndë

r�m

infr

astr

uktu

rash

të le

hta

për

turiz

ëm (s

h�gj

e, te

nda,

tabe

la in

form

uese

, et

j) jo

po

po

Ndë

r�m

e am

biet

esh

të re

ja tu

ris�k

e jo

po

po

N

dër�

me

rrug

ësh

te re

ja

jo

po

po

Riko

nstr

uksio

n të

ndë

rtes

ve e

gzist

uese

po

po

po

Ri

kons

truk

sion

të rr

ugëv

e eg

zist

uese

po

po

po

Zo

në I

Zonë

II

Zo

në II

I

Rregullat ligjore në aspektin e masave dhe aktiviteteve të mbrojtjes së parkutkombëtar “Liqeni i Shkodrës”Parku kombëtar “Liqeni i Shkodrës” përfaqëson një aset të mbrojtur natyror të kategorisë së dytë që gëzon një mbrojtje të veçantë, në përputhje me ligjin.

Mbrojtja, avancimi dhe zhvillimi i Parkut kombëtar “Liqeni i Shko-drës” është një veprimtari me interes publik.

Qëllimi kryesor i menaxhimit të Parkut kombëtar “Liqeni i Shkodrës” është marrja e masave dhe veprimtarive për realizimin e politikës së përcaktuar të menaxhimit, shfrytëzimit, mbrojtjes, zhvillimit dhe avancimit të Parkut kombëtar.

Parku kombëtar “Liqeni i Shkodrës” përmes shërbimeve të veta zba-ton në vazhdimësi rritjen e kapaciteteve profesionale dhe teknike, me koordinimin e përmirësuar me subjektet tjera shtetërore, si dhe përmes avancimit të marrëdhënieve me përdoruesit e resurseve të Parkut.

Në territorin e Parkut kombëtar ndalohet:

1. Futja e specieve aloktone të kafshëve, si dhe shtimi i specieve aloktone të peshqve në liqe, në lumenj dhe rrjedha tjera ujore;

2. Kapja ose vrasja e specieve të kërcënuara të kafshëve që jetojnë në territorin e Parkut kombëtar;

ZONI

MI N

Ë PA

RKUN

KOM

BËTA

R LI

QENI

N E

SHKO

DRËS

7372 RREGULLAT LIGJORE NË ASPEKTIN E MASAVE DHE AKTIVITETEVE TË MBROJTJESSË PARKUT KOMBËTAR “LIQENI I SHKODRËS”

RREGULLAT LIGJORE NË ASPEKTIN E MASAVE DHE AKTIVITETEVE TË MBROJTJESSË PARKUT KOMBËTAR “LIQENI I SHKODRËS”

3. Shqetësimi i specieve të kërcënuara të kafshëve, veçanërisht në periudhën e çiftëzimit, ushqimit, hibernimit ose migracionit;

4. Shkatërrimi ose marrja e vezëve të kafshëve nga Parku kombëtar;

5. Kërcënimi apo shkatërrimi i lokaliteteve ku bëhet çiftëzimi ose ku kafshët e përdorin për të pushuar;

6. Asgjësimi i specieve autoktone të bimëve, kafshëve dhe kërpud-have, shkulja, mbledhja, shfrytëzimi dhe asgjësimi i specieve të mbrojtura të bimëve, përveç në rastet e caktuara me ligj i cili rreg-ullon fushën e mbrojtjes së natyrës;

7. Shqetësimi, kapja dhe lëndimi i specieve të mbrojtura të kafshëve të egra, ulja e numrit të popullsisë së specieve të mbrojtura të bimëve, kafshëve apo kërpudhave të egra, shkatërrimi ose dëm-timi i habitateve të tyre ose ndryshimi i kushteve të jetës së tyre;

8. mbledhja, grumbullimi dhe shfrytëzimi i bimëve dhe kërpudhave të pambrojtura, ose kapja dhe vrasja e specieve të pambrojtura të kafshëve në mënyrë ku kërcënohet numri i popullsisë së tyre;

9. mbledhja, grumbullimi, asgjësimi, prerja, nxjerrja mbajta dhe tregtia me speciet e mbrojtura rreptësishtë të bimëve dhe kër-pudhave, përveç në rastet e përcaktuara me ligjin i cili rregullon fushën e mbrojtjes së natyrës;

10. kapja, mbajtja, shqetësimi veçanërisht të periudhën e çiftëzimit, rritjes së zogjve, migracionit dhe hibernimit të specieve të kaf-shëve të mbrojtura rreptësishtë; balsamimi, dëmtimi ose asgjë-simi i formave të tyre zhvillimore, të foleve, si dhe të zonave për çiftëzim ose pushimin e tyre, përveç në rastet e përcaktuara me ligj i cili rregullon fushën e mbrojtjes së natyrës;

11. kapja ose vrasja e specieve të kafshëve të egra në territorin e par-kut kombëtar me përdorimin e mjeteve jo-seleksionuese, siç janë grackat, harqet, aparatet elektronike vrasëse ose shtangës, pa-

jisjet artificiale me drita, pasqyra dhe objekte tjera, emetues të zërave (magnetofonat, etj.) që emitojnë zëra të thirrjes, dhimbjes ose lajmërimit, pajisjet për ndriçimin e tragetit, snajperë optike për gjueti nate me mundësi të zmadhimit elektronik ose krijim-it të imazhit, lëndët plasëse, helmët, armët gjysmë-automatike ose automatike, mjetet fluturuese, automjetet e motorizuara dhe mjetet tjera të përcaktuara me marrëveshje ndërkombëtare, përveç në rastet e caktuara me ligj i cili rregullon fushën e mbro-jtjes së natyrës;

12. vrasja ose kapja e shpendëve të mbrojtura rreptësishtë, veçanër-isht të specieve migruese, shkatërrimi i foleve dhe i vezëve të tyre, ose shkatërrimi i foleve qofshin edhe të zbrazëta, mbajtja e shpendëve gjuetia e të cilëve është e ndaluar, si dhe kryerja e veprimtarive tjera të ndaluara me ligj;

13. mbledhja, grumbullimi, prerja, shkulja nga rrënjët ose asgjësimi i specieve të kërcënuara të bimëve dhe kërpudhave, habitatet e të cilave ndodhën në territorin e parkut kombëtar;

14. mbajtja në kafaze, transporti, shitja ose shkëmbimi, si dhe ofrimi për shitje ose shkëmbim të specieve të kërcënuara të kafshëve me prejardhje nga territori i parqeve kombëtare, si dhe mbajt-ja, transporti, shitja ose shkëmbimi, si dhe ofrimi për shitje ose shkëmbim të specieve të kërcënuara të bimëve apo kërpudhave;

15. lërimi ose meliorizimi i kullotave bjeshkatare, të livadheve moça-lore dhe të tjera me vegjetacion autokton, në pjerrtësi më të mad-he ose ngritja e kullotave artificiale deh ndryshimi i përbërjes së vegjetacionit;

16. shkarkimi i mbeturinave industriale, ndërtimore dhe komunale, apo deponimi i tyre i përkohshëm në lokalitete që nuk janë të parapara për këtë qëllim;

17. derdhja e ujërave jo të filtruara industriale ose të tjera në liqe, lumenj, përrenjve ose recipientë të tjerë natyrorë;



18. ndërtimi i objekteve bërthamore dhe deponimi i materieve radio-aktive dhe të rrezikshme;

19. kampingu jashtë zonave të parapara për këtë dhe pa paguar taksat e caktuara;

20. peshkimi pa leje;

21. peshkimi dhe peshkimi sportiv në kohën e sezonin të mbyllur për peshkim;

22. kapja e sasisë së peshkut që është më e madhe nga ajo e lejuar;

23. peshkimi me dy apo më shumë grepa;

24. zënia e peshkut me karrem të palejuar;

25. jellja e vizitorëve turistik në territorin e parkut pa i paguar hyrjet;

26. pengimi në punë të rojtarëve të Parkut kombëtar në kryerjen e detyrës së tyre zyrtare;

27. marrja ose prerja e pemëve të thyera ose të thara pa lajmërim paraprak;

28. marrja e ujit nga liqeni dhe/ose lumenjtë për mbushjen e cister-nave pa miratimin e entit sipërmarrës;

29. shitja e pijeve dhe ushqimit vizitorëve turistik në lokalitete që nuk janë të parapara për këtë veprimtari;

30. incizimi ose fotografimi me qëllime komerciale pa miratim paraprak;

31. vendosja e stendave ose tabelave të reklamimit dhe të informimit pa miratimin paraprak;

32. kryerja e veprimtarive nënujore pa miratimin paraprak;

33. përdorimi i mjeteve të lundrimit me motor prej më tepër se 10 kuaj-fuqi (lundra, skafe, skuter, etj) pa miratimin paraprak, përveç për nevojat e qeverisjes shtetërore;

34. ankorimi dhe/ose lidhja e mjeteve të lundrimit jashtë lokaliteteve të prapara për këtë me planin e qëllimi të veçantë;

35. hedhja e mbeturinave jashtë lokaliteteve të parapara për këtë;

36. dëmtimi i shkrimeve dhe i shenjave që përdorën për shënimin e vlerave të Parkut kombëtar dhe që ofrojnë informacione për vizitorë.

Në zonën e mbrojtur të Parkut kombëtar, në përputhje me planin hapësinor të qëllimit të veçantë, nuk mund të futën speciet aloktone dhe organizma të modifikuar gjenetikisht, dhe nuk lejohen veprim-taritë tjera që janë në kundërshtim me masat e mbrojtjes, që janë të përcaktuara me planin hapësinor të qëllimit të veçantë.

Në territorin e Parkut kombëtar “Liqeni i Shkodrës” mund të ndërmer-ren disa nga veprimtaritë nga neni paraprak, në bazë të lejes së lësh-uar nga organi kompetent për çështjet e mbrojtjes së mjedisit, për këto arsye:

� mbrojtja e specieve të bimëve, kafshëve dhe kërpudhave të egra dhe ruajtja e habitateve natyrore;

� ndalimi i dëmtimit seriozë në mbjella, pyje, pellgje, ujëra, etj; � mbrojtja e shëndetit të njerëzve, siguria dhe siguria ajrore; � studimi dhe arsimi.

Në territorin e Parkut kombëtar “Liqeni i Shkodrës”, mes tjerëve,veprojnë:

� Shërbimi i mbrojtjes, dhe � Shërbimi për mirëmbajtjen e higjienës dhe infrastrukturës ambi-

entale.

Shërbimi i mbrojtjes kryen këto punë: � Punët e mbrojtjes fizike të resurseve të parqeve kombëtare nga

shfrytëzimi i kundërligjshëm;



� Merr masa për mirëmbajtjen e rëndit të brendshëm të Parkut kombëtar dhe të regjimit të caktuar të mbrojtjes;

� Lajmëron të gjitha ndryshimet fizike në Parkun kombëtar (ndër-timi i objekteve dhe kryerja e punëve tjera);

� Nënshtron paditë kundër qytetarëve të kapur në kryerjen e vep-rimtarive të kundërligjshme;

� Merr pjesë në monitorimin kuantitativ të faunës, në ushqimin dhe mbrojtjen e tyre;

� Kujdeset për pagesën e gjobave dhe kompensimeve të caktuara, dhe � Kryen punët tjera nga veprimtaria e shërbimit, si dhe punët tjera

në pajtim me Planet dhe Programet e menaxhimit të parqeve kombëtare, e që u referohen Parkut kombëtar “Liqeni i Shkodrës”.

Brenda Shërbimit të mbrojtjes veprojnë rojtarët e parkut kombëtar që kryejnë veprimtarinë në uniformë, kanë shënjën dhe legjitima-cionin zyrtar, mbajnë armë dhe zbatojnë mjetet e shtrëngimit në pa-jtim me ligj.

Mbrojtja fizike kryhet përmes pranisë dhe aktivitetit të drejtpërdrejtë të rojtarit i cili kryen punën e mbrojtjes brenda kufijve të parkut kom-bëtar, si një territor të mbrojtur.

Rojtari i cili kryen detyrën e mbrojtjes është i autorizuar për: � caktimin e identifikimit të personit; � të bëj lajmërime dhe të jap urdhra; � bën kontrollin e personit, gjërave dhe të automjetit; � ta mbajë personin e zënë në kryerjen e një vepre penale; � ta sigurojë vendngjarjen; � të përdor fuqi fizike dhe mjetet e tjera të shtrëngimit (shkopi,

mjetet për lidhjen e duarve, mjetet kimike e tj.); � ta përdor qenin e trajnuar; � të përdor armët zjarri.

Në zbatimin e autorizimeve nga neni paraprak, rojtari është i detyru-ar të respektojë dinjitetin, reputacionin dhe nderin e çdo personi, si dhe të drejtat themelore dhe liritë e njeriut.

Zbatimi i autorizimit duhet të jetë proporcional me nevojën për të cilën po zbatohet.

Zbatimi i autorizimit nuk guxon të shkaktojë pasoja të dëmshme që janë më të mëdha nga ato që do të kishin ndodhur në rast se autor-izimi nuk do të zbatohej.

Rojtari është i detyruar të veprojë sipas urdhrit të zyrtarit të poli-cisë për parandalimin apo largimin e pasojave të shkeljes së rëndë të rendit publik, si dhe ta lajmërojë policinë për faktet që tregojnë për kryerjen e një vepre penale, për autorin e veprës penale ose për objektet që lidhën me veprën penale, ose janë krijuar me kryerjen e veprës penale ose një kundërvajtjeje me elemente të dhunës.

Rojtari e bën përcaktimin e identitetit të personit i cili: � hyn ose del nga një objekt i mbrojtur ose një zonë e mbrojtur; � kapët në një objekt të mbrojtur ose në një zonë të mbrojtur; � kapët në kryerjen e një vepre penale ose një kundërvajtje në një

objekt të mbrojtur ose një zonë të mbrojtur; � mund të rrezikojë jetën dhe sigurinë e personit të mbrojtur.

Identiteti i personit nga paragrafi 1 i këtij neni përcaktohet me kon-trollimin e kartës së identitetit ose një dokument tjetër publik që përmban fotografi.

Rojtari e paralajmëron personin i cili me sjellje, veprimtari ose mung-esë të veprimtarisë mund të sjellë në rrezik sigurinë e vetë, ose sigurinë e pronës dhe të bëj shkeljen e rendit publik në një objekt të mbrojtur brenda kufijve të hapësirës së mbrojtur.

Paralajmërimi bëhet për këtë arsye: � largimi i rrezikut për jetën dhe sigurinë; � largimi i sigurisë për objektin e mbrojtur; � ndalimi i kryerjes së veprës penale ose i kundërvajtjes, kapjes së

autorëve dhe sigurimi i gjurmëve që mund të shfrytëzohen si prove; � mbajtja e rendit publik dhe rivendosja e rendit në një objekt ose

hapësirë të mbrojtur;



� ndalimi i qasjes ose i qëndrimit në një objekt të mbrojtur dhe brenda kufijve të hapësirës së mbrojtur.

Paralajmërimi bëhet me gojë, me lëvizje të duarve dhe të trupit, me sinjale me dritë ose me zë, me tregimin e shenjave dhe paralajmëri-meve të shkruara.

Paralajmërimi duhet të jepet në mënyrë të qartë dhe të kuptueshme.

Rojtari do të bëjë një paralajmërim në këto raste: � nëse personi nga artikulli paraprak nuk vepron sipas urdhrit të

dhënë; � për të larguar sulm fizik ose me përdorimin e armëve ndaj objetit

dh/ose hapësirës së mbrojtur; � për ndalimin e hyrjes së paautorizuar në një objekt të mbrojtur; � për ta larguar personin nga objekti i mbrojtur.

Urdhri jepet me gojë, në mënyrë të qartë dhe të kuptueshme.

Rojtari mund të bëj kontrollin e personit dhe të objekteve të cilat personi, që po hynë ose del nga objekti ose hapësira e mbrojtur mbanë me vete, të mjetit të transportit që po hyn ose del nga objekti i mbrojtur ose hapësira e mbrojtur, si dhe të personit që mund të rrezikojë jetën dhe sigurinë e personit të mbrojtur.

Kontrollin e personit duhet ta bëjë personi i gjinisë së njëjtë.

Nën kontrollin e mjetit të transportit konsiderohet kontrolli i hapë-sirave të hapura dhe të mbyllura të mjetit të transportit dhe sendeve që transportohen.Kontrolli i personave, sendeve dhe automjeteve mund të kryhet me përdorim të mjeteve teknike.

Rojtari deri tek ardhja e policisë do ta mbajë personin që është kapur në flagrancë gjatë kryerjes së veprës penale ose kundërvajtjes në ob-jektin ose hapësirën e ruajtur, por jo më gjatë se dy orë. Rojtari do të kryejë kontrollin e personit të mbajtur me qëlim të zbu-

limit të armëve ose sendeve të përshtatshme për sulm, respektivisht sendeve që mund të shërbejnë si provë gjatë procedurës penale ose të kundërvajtjes.

Armët dhe sendet nga paragrafi i mëparshëm i këtij neni rojtari do t’i sekuestrojë dhe do t’i dorëzojë policisë pas ardhjes së tyre.

Kur në objektin e ruajtur të vijnë deri tek kryerja e veprës penale ose kundërvajtjes në lidhje me të cilën duhet të kryhet hetimi, të për-caktohen ose të sqarohen faktet, rojtari do ta sigurojë vendngjarjen.

Rojtari do ta mbajë personin të cilit nuk mund t’i përcaktohet iden-titeti nëse ky person mund të japë ndonjë informacion në lidhje me zbulimin e veprës penale ose të kundërvajtjes.

Mbajtja nga paragrafi 2 të këtij neni zgjat deri tek ardhja e policisë, por jo më gjatë se dy orë.

Për mbajtjen nga paragrafi 2 të këtij neni dhe arsyet e mbajtjes, ro-jtari, pa vonesë, do të njoftojë policinë.

Me përdorim të masave të shtrëngimit nënkuptohet përdorimi i forcës fizike, shkopit, mjeteve për lidhje dhe mjeteve kimike.

Rojtari do t’i përdorin mjetet e shtrëngimit vetëm në rast se në asnjë mënyrë tjetër nuk mund të mbrojë hapësirën dhe objektin e ruajtur.

Rojtari do të përdorin mjetet e shtrëngimit në mënyrë që mbrojtja e hapësirës dhe objektit të ruajtur të kryhet në përputhje me rrezikun i cili duhet të largohet dhe me minimumin e pasojave dëmtuese për personin kundër të cilit përdorën mjetet e shtrëngimit.

Rojtari, nëse situata e caktuar e lejon, para përdorimit të mjeteve të shtrëngimit, do ta paralajmërojë personin ndaj të cilit qëllon t’i për-dorin mjetet e shtrëngimit.



Përdorimi i forcës fizike konsiderohet përdorimi i elementeve të ar-teve marciale ose veprimeve të ngjashme në trupin e personit tjetër, që për qëllim kanë largimin e sulmit ose mposhtjen e rezistencës të qëlluar ndaj hapësirës dhe objektit të ruajtur.

Forca fizika përdoret në mënyrë që të shkaktojë minimumin e paso-jave dëmtuese.

Sulmi është çdo veprim që personi ndërmerr që në mënyrë të dhunshme të hyjë në hapësirë ose objekt të ruajtur ose të pengojë rojtarin në kryerjen e punëve të tij.

Rezistencë konsiderohet çdo kundërshtim që mund të kryhet me mo-spërfillje ose marrje të pozitës në gjunjë, ulje, shtrirje ose pozitës së ngjashme (rezistenca pasive) ose me bllokim ose mbajtje për per-sonit ose sendit, duke dhënë shenja se personi do të sulmojë ose ndërmarrja e çdo veprimi të ngjashëm (rezistenca aktive).

Forca fizike përdoret në përputhje me rregullat e aftësisë së vetëm-brojtjes, dhe me përdorim ndalohet menjëherë pas ndalimit të sul-mit ose rezistencës së personit ndaj të cilit është përdorur.

Rojtari do ta përdorin shkopin nëse përdorimi i forcës fizike është e pasuksesshme ose nuk garanton suksesin.

Rojtari nuk guxon ta përdorin shkopin në pjesë të kokës, qafës, kur-rizit, kraharorit, stomakut, gjenitaleve dhe nyjeve të perosnit, përveç në raste ekstreme.

Ndaj personave nën moshën 18 vjeçare, ndaj personave pa dyshim të sëmurë dhe të lodhur, personave me invaliditet të rëndë dhe grave shtatzëna, shkopi mund të përdoret vetëm nëse dikush nga këta per-sona rrezikon jetën e personit tjetër me armë zjarri, mjet ose send tjetër të rrezikshëm.

Nën përdorimin e mjeteve për lidhje konsiderohet përdorimi i pran-gave, prangave plastiku dhe mjeteve tjera të ngjashme që kryejnë të njëjtin funksion.

Rojtari do t’i përdorin mjetet për lidhje në raste të: � parandalimit të rezistencës së personit ose refuzimit të sulmit të

drejtuar ndaj tij; � parandalimit të arratisjes së personit; � parandalimit të vetëlëndimit ose lëndimit të personit tjetër.

Mjetet për lidhje përdoren në mënyrë që personit i lidhen duart, za-konisht pas shpinës.

Ndaj personave nën moshën 18 vjeçare, ndaj personave pa dyshim të sëmurë dhe të lodhur, personave me invaliditet të rëndë dhe grave shtatzëna, mjetet për lidhje mund të përdoren vetëm nëse dikush nga këta persona rrezikon jetën e personit tjetër me armë zjarri, mjet ose send tjetër të rrezikshëm.

Përdorimi i mjeteve kimike konsiderohet përdorimi i gazit lotsjellës për përdorim të shkurtër, që pas ndikimit nuk lejnë asnjë pasojë psikofizike as shëndetësore, si dhe materive kimike që kanë ndikim më të butë se gazi lotsjellës.

Rojtari mund të përdorin mjetet kimike për shkak të refuzimit të sul-mit dhe mposhtjes së rezistencës që nuk mu d të mposhtën me për-dorim të forcës fizike dhe shkopit, për shkak të vendosjes së rëndit të prishur publik, për shkak të largimit të personit nga objekti dhe hapësira e ruajtur dhe në raste kur janë plotësuar kushtet për për-dorim të armës së zjarrit të parashikuara me ligj.

Rojtari nuk guxon të përdorin mjetet kimike ndaj personit i cili gjen-det në afërsi të lëndëve plasëse, në lartësi të madhe dhe vende të ngjashme ku mund të rrezikohet jeta e njerëzve.



Gjatë kryerjes së punëve të rojës mund të përdoret qeni posaçërisht i trajnuar me mbikëqyrje të personit që kryen punët e rojës dhe me përdorim të koshit mbrojtës.

Hapësira që ruhet me përdorim të qenit posaçërisht të trajnuar duhet të jetë e shënuar qartë.

Qeni posaçërisht i trajnuar mund të përdoret vetëm për mbrojtje të objektit dhe në kufij të objektit të ruajtur.

Qeni posaçërisht i trajnuar mund të përdoret vetëm kur janë plotësu-ar kushtet për përdorimin e:

� forcës fizike dhe shkopit, dhe � armës së zjarrit.

Në rastin nga paragrafi 4 të këtij neni qeni posaçërisht i trajnuar mund të përdoret edhe pa kosh mbrojtës.

Rojtari mund të përdorin armën e zjarrit vetëm në rast se me për-dorimin e mjeteve tjera të shtrëngimit nuk mund të largojë sulmin e njëkohshëm të pashkaktuar me të cilin rrezikohet jeta e tij, jeta e njerëzve në objektin e ruajtur ose objekti i ruajtur.

Rojtari është i detyruar që, menjëherë pas zbatimit të këtij autor-izimi, më së voni tetë orë pas zbatimit të këtij autorizimi, në formë të shkruar të njoftojë personin përgjegjës për përdorimin e kësaj mase.

Personi përgjegjës është i detyruar që brenda afatit prej 24 orëve nga zbatimi i autorizimit, të dërgojë policisë raportin në formë të shkruar mbi zbatimin e autorizimeve.

Raporti nga paragrafi 2 të këtij neni përmban: � vendin, kohën dhe përshkrimin e detajuar të ngjarjes; � të dhënat mbi pjesëmarrësit e ngjarjes; � përshkrimin e gjendjes faktike dhe pasojat e ngjarjes;

� të dhënat mbi personat e pranishme; � të dhënat mbi sende të sekuestruara.

Personi përgjegjës është i detyruar që, bashkëlidhur raportit nga paragrafi 2 të këtij neni, të dorëzojë sendet që mund të shërbejnë si provë gjatë procedurës penale ose të kundërvajtjes.

Shërbimi për mirëmbajtje të higjienës ambientale dhe të infrastruk-turës i kryen këto punë:

� merr pjesë në punët e mirëmbajtjes së infrastrukturës së parkut, shtigjeve për këmbësorë dhe atyre dhe sipërfaqeve të tjera të rregulluara në hapësirën e parkut kombëtar, si dhe kryen mirëm-bajtjen e higjienës së tyre;

� kryen vendosjen e mobileve në të gjitha hapësirat e rregulluara dhe mirëmbajtjen e tyre;

� merr pjesë në vendosjen e tabelave të reklamimit dhe shenjave të sinjalizimit në parkun kombëtar dhe kryen mirëmbajtjen e tyre;

� kryen punët e punimit, vendosjes dhe mirëmbajtjes së mobileve për ushqim të specieve të caktuara shtazore;

� merr pjesë në punët e mirëmbajtjes së rendit në pyje; � merr pjesë në prodhimin e materialit fidan pyjor dhe pyllëzimin, dhe � kryen të gjitha punët tjera nga fushëveprimi i shërbimit, si dhe

punët tjera në përputhje me planet dhe programet e menaxhimit të parqeve kombëtare që janë karakteristikë për Parkun kombëtar “Liqeni i Shkodrës”.

Shërbimi kompetent i Parkut kombëtar “Liqeni i Shkodrës”, brenda kufijve të mundësive dhe kapaciteteve të veta, do të udhëheqin evi-dencën me shkrim për llojin, vëllimin dhe strukturën e veprimeve të mbrojtjes dhe atë, njëherë në vit, do ta dërgojë ministrisë kompe-tente me qëllim të përqendrimit të të dhënave dhe krijimit të hapë-sirës për përcjellje adekuate dhe të plotë të rezultateve të veprimeve të ndërmarra të ruajtjes së parkut kombëtar.

85FORMULARËT E AKTEVE NË PROCEDURA TË MBROJTJES SË MJEDISITFORMULARËT E AKTEVE NË PROCEDURA TË MBROJTJES SË MJEDISIT

Formularët e akteve nëprocedura të mbrojtjessë mjedisit

Z Ankesa kushtetuese

GJYKATËS KUSHTETUESETË MALIT TË ZI

Ankesa kushtetuese

Në mbështetje të nenit ...... të Kushtetutës së Malit të Zi parash-troj ankesën kushtetuese kundër aktit/vendimit (të tregohet titulli i aktit të ankuar), nr. _______, nga data ____________. Ankesën kushtetuese parashtroj për këto arsye: _______________________ (tregoni arsyet e parashtrimit të ank-esës kushtetuese, titullin e të drejtave ose lirive të garantuara me Kushtetutë për të cilat pohohet se janë shkelur me aktin e veçantë kundër të cilit parashtrohet ankesa kushtetuese, si dhe si është shkelur e drejta ose liria kushtetuese). Në bazë të këtyre jam mendimi se me aktin në fjalë është shkelur e drejta ime kushtetuese për ________________ garantuar me Kushtetutë, ashtu që propozoj që Gjykata Kushtetuese, pas zbati-mit të procedurës, ta pranojë ankesën dhe ta anulojë aktin/vendi-min në fjalë dhe të urdhërojë që për kërkesën time të vendoset në përputhje me ligj. Bashkëlidhur ua dorëzojë kopjen e aktit/vendimit kundër të cilit parashtroj ankesën kushtetuese, si dhe vendimet e nxjerra në procedura sipas mjeteve juridike të rregullta dhe ë jashtëza-konshme.

Parashtruesi i ankesës kushtetuese (emri dhe mbiemri /titulli, numri i veçantë i amzës/

numri privat i identifikimit , dhe adresa)

Z Padia administrative

GJYKATA ADMINISTRATIVE E MALIT TË ZI

Paditësi: ______________________________(emri dhe mbiemri, respektivisht titulli) ______________________________(adresa, respektivisht selia e paditësit)

I padituri: _______________________________ (titulli dhe selia e organit kompetent akti i të cilit kontestohet)

PADIA

për anulim të vendimit përfundimtar _______________________ nga data _____., numër ___

(titulli i organit që ka nxjerrë vendimin)

Në ___ kopje

Me vendim përfundimtar të ___________________________ (titulli i organit) nga data ______ nr. ___ është përcaktuar _______________________.

Megjithatë, _________________________________________________________________.

(arsyetimi pse parashtrohet padia, si dhe në të cilin drejtim dhe në të cilin vëllim kërkohet anulimi i aktit administrativ. Nëse me padi kërkohet kthimi i sendit ose dëmshpërblimi duhet të vendoset edhe një kërkesë e caktuar në pikëpamje të sendit dhe lartësisë së dëmit të pësuar).

84

8786 FORMULARËT E AKTEVE NË PROCEDURA TË MBROJTJES SË MJEDISITFORMULARËT E AKTEVE NË PROCEDURA TË MBROJTJES SË MJEDISIT

Paditësi konteston vendimin si të paligjshëm,, duke marrë në konsideratë që___________________________________ (në akt aspak nuk është zbatuar ligji, ose nuk është zbatuar në mënyrë të duhur; është zbatuar një rregull tjetër ose akt i përgjithshëm; akti është nxjerrë nga organi jo-kompetent; gjatë procedurës së nxjer-rjes së aktit nuk është vepruar sipas rregullave të procedurës; gjendja faktike është përcaktuar në mënyrë të gabuar ose jo të plotë ose nëse nga faktet e përcaktuar është nxjerrë përfundimi i gabuar në lidhje me gjendje faktike; në aktin që është nxjerrë sipas vlerësimit të lirë, organi i ka tejkaluar kufijtë e autorizimeve ligjore ose nëse akti i tillë nuk është nxjerrë në përputhje me autorizime të tilla)

Dhe i drejtohet gjykatës për mbrojtje dhe realizim të të drejtave të veta, dhe propozon që pas procedurës së zbatuar të merret ky

AKTGJYKIM

a) Padia pranohet.

b) Anulohet vendimi________ nga data______ numër. ___.

Në ________________, më datë ______________

Shtojcë:origjinali ose kopja e aktit kundër të cilit parashtrohet padia.

Paditësi nënshkrimi________________________________

emri dhe mbiemri (titulli) ____________________adresa (selia) ________________________

Z Kallëzim penal/i kundërvajtjes

______________________________ (titulli i organit shtetëror kompetent /prokurorisë)KALLËZIM PENAL/I KUNDËRVAJTJES Kundër: __________________________________ (të gjitha të dhënat që janë dispozicion për personin i cili kallëzohet)Për shkak të ekzistimit të dyshimit të arsyetuar se ka ________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________ (koha, vendi, mënyra e kryerjes së veprës, me sa më shumë detaje)në të cilën mënyrë ka kryer veprën nga neni ......... të Kodit pe-nal/të ligjit mbi kundërvajtjet ose rregullës tjetër.

Arsyetim(Koha, vendi, mënyra e kryerjes së veprës, provat me të cilat mbështetën pohimet, faktet nga të cilat rrjedh baza e kallëzimit, dhe propozimi përfundimtar i parashtruesit të kallëzimit).

Parashtruesi nënshkrimi________________________________

emri dhe mbiemri (titulli) ____________________adresa (selia) ________________________

89FORMULARËT E AKTEVE NË PROCEDURA TË MBROJTJES SË MJEDISIT

Z Padia civile

� 4.1. Padia për veprim (kryerje të një veprimi)

____________ GJYKATËS NË ________________________________________________

Paditësi: ________, nga _______________I padituri : _________, nga _______________

PADIAPër veprimVlera e kontestit _____

------------------------------------------ (të tregohen detajet faktike të padisë së parashtruar)Provat: - Dëshmitarët ________ dhe marrja në pyetje e palëve;- Dokumentet

(Të ceket norma ligjore në bazë të të ciës kërkohet mbrojtja)

Përfundimisht propozohet që gjykata të marrë këtë

AKTGJYKIM

DETYROHET i padituri që paditësit t’ia kthejë ___________ si dhe t’ia dëmshpërblejë shpenzimet e kontestimit, brenda afatit prej 15 ditëve nga dita e pranimit të këtij aktgjykimi.

Në ____________, më datë _______________________________________

Z Paditësi 4.2. Padia për dëmshpërblim

____________ GJYKATËS NË ________________________________________________


PADIAPër veprimVlera e kontestit _____

P.sh. i padituri, më datë …, me veprim të kundërligjshëm ka dëmtuar ndriçimin në Parkun kombëtar “Liqeni i Shko-drës”------------------------------------------ (të tregohen detajet faktike të padisë së parashtruar)provat: - Dëshmitarët ________ dhe marrja në pyetje e palëve;- Dokumentet

(Të ceket norma ligjore në bazë të të cilës kërkohet mbrojtja)


AKTGJYKIM

DETYROHET i padituri që ta dëmshpërblejë paditësin në lartësi të vlerës së ndriçimit, pronës së paditësit, në shumë prej__________ si dhe t’ia dëmshpërblejë shpenzimet e kon-testimit, brenda afatit prej 15 ditëve nga dita e pranimit të këtij aktgjykimi.

Në ____________, më datë _______________________________________

Paditësi

88 FORMULARËT E AKTEVE NË PROCEDURA TË MBROJTJES SË MJEDISIT

90 FORMULARËT E AKTEVE NË PROCEDURA TË MBROJTJES SË MJEDISIT

Z 4.3. Padia për ndalim të shqetësimit

____________ GJYKATËS NË ________________________________________________


PADIApër ndalim të shqetësimit vlera e kontestit _____

I padituri çdo ditë hy në territorin e Parkut kombëtar “Liqeni i Shkodrës”, në zonë të ndaluar për hyrje dhe lëvizje për shkak të mbrojtjes së botës shtazore dhe bimore, dhe në këtë mënyrë i shqetëson habitatet ----------------------------------------- (të tregohen detajet faktike të padisë së parashtruar)provat: - Dëshmitarët ________ dhe marrja në pyetje e palëve;- Dokumentet

(Të ceket norma ligjore në bazë të të cilës kërkohet mbrojtja)


AKTGJYKIM

I ndalohet të paditurit të hyjnë në territorin e paditësit në këto gabarite:…….., si dhe t’ia dëmshpërblejë shpenzimet e kontes-timit, brenda afatit prej 15 ditëve nga dita e pranimit të këtij aktgjykimi.

Në ____________, më datë _______________________________________

Paditësi

priručnik o pravnim aspektima zaštite nacionalnog · pdf file02 praopra aspk za o sr...

Documents