presentatie workshop veilligheidsbeleid
DESCRIPTION
Algemene presentatie over mijn werkzaamheden rond het vormgeven van sociale veiligheid in organisaties voor zorg- en dienstverleningTRANSCRIPT
Veiligheidsbeleidin (hulpverlenings)organisaties
Even voorstellen
Marijke Lammersadviseur,trainer & auteur omgangsvormen, sociale veiligheid, seksualiteit, preventie en aanpak grensoverschrijdend gedrag, kindermishandeling, seksueel en huiselijk geweld.
Werk- en Opdrachtgevers
Werkgeverkoepels zorgsector Koepels belangenbehartiging Beroepsorganisaties Expertisecentra Individuele zorgaanbieders Overig
speeltuin onderwijs sport muziek
Leuk werk, maar het blijft knokken
tijdelijke projecten
strategisch opereren
hopen op een incident
1994 Modelbeleidsplan voor lg-sectorseksualiteit doen en laten
Koepel NFVLG Op aandringen van Inspectie Directeur: is dit niet allemaal wat
overdreven? dat schrijf je toch zo op
de achterkant van een bierviltje?
Geen facilitering 6 maanden tijd Inspectie greep in
Een mooi product en daar bleef het bij
Product klaar Adviesaanbod Aanbod deskundigheids-
bevordering Einde project Model werd veel gekocht Geen nazorg Model bleef op de plank Geen afname deskundigheidsbevordering
Deuren bleven gesloten
Ondertussen: medio jaren negentig(jeugdhulpverlening / verstandelijk
gehandicaptenzorg)
Seksueel misbruik komt voor Grootste angst directies
misbruik door hulpverleners
Roep om beleid liefst pasklare protocollen juridisch ingedekt zijn inspectie tevreden
Beleidsplan en protocol (deuralarm op deuren):
Dat is duidelijk
dit mag wel
en dit mag niet
KLAAR!...
Intimiteit? Dát product verkoop ik niet meer
niet meer met jongere alleen op kamer
geen arm meer om kind heen niet op het bed van een kind
dat naar heeft gedroomd een kind niet in bad
durven doen Hooguit mijn zakdoek….
Te weinig affectiviteitis een vorm van verwaarlozing
Teveel regels maken angstig en leiden tot stiekem gedrag
Misbruik door hulpverleners één van de vele vormen waar cliënten
mee te maken kunnen krijgen
Instellingen ook verantwoordelijk om cliënten te beschermen tegen:
misbruik door medebewoners misbruik in de thuissituatie misbruik door bezoekers misbruik door leveranciers
(bijv. taxi-chauffeurs) loverboys, pedofielen internet
1997 Terug naar vg-sector Werkconferenties VGN Implementatieproblematiek
Beleidsontwikkeling & implementatie nog in beginfase
Beleid is: veelal papieren beleid beheersmatig, risicomijdend,
incidentgestuurd
Seksualiteit en intimiteit negatieve lading Beleid is niet verankerd
vele mogelijkheden niet benut
Sturing ontbreekt
2003 TransAct veldonderzoek beleid en praktijk gehandicaptensector
Focus ligt op aanpak na constatering misbruik. Bijna iedereen beleid rond melden misbruik. Dit beleid is goed geïmplementeerd.
Vervolgstappen na melding veel minder uitgewerkt.
Beleid rond seksualiteit en preventie blijft achter. Discrepantie tussen schriftelijk beleid en
implementatie.
Het moet anders!
een model voor een integraal beleid
Ontwikkeld op grond van gebleken hiaten Uitgeprobeerd in adviestrajecten en trainingen
in de gehandicaptensector Model biedt houvast om preventie en aanpak
grensoverschrijdend gedrag en seksueel misbruik in breder kader te plaatsen
Een samenhangend beleid
1 BejegeningsbeleidDe positieve norm
2 Seksualiteit als levensdomein
3 Preventiebeleid
4 Vertrouwenspersoon
5 Reactiebeleid
Signaleren en melden van normoverschrijding
6 Afstemmen andere beleidsterreinenKlachtenregelingMiddelen maatregelenArboGedragsproblematiek
Voordelen
Focus ligt op het positieve ipv het negatieve.
Misbruikbeleid staat niet langer los van het algemene beleid.
Aandacht voor intimiteit en seksuele ontwikkeling kinderen en jongeren maken deel uit van de algemene begeleiding’.
Meer garanties dat in de alledaagse omgang aandacht is voor beroepshouding, hanteren van grenzen, e.d.
Dit betekent ookdat medewerkers
Zich kunnen baseren op visie en richtlijnen N.v.t. in ondersteunings- / behandelplan niet accepteren. Weet hebben van de normale seksuele ontwikkeling. Weet hebben wanneer seksueel gedrag over de grens gaat. Begeleiding bieden bij ontwikkelingstaken. Seksuele vorming geven. Experimenteermogelijkheden bieden. Beschermen en begrenzen waar nodig. Hulp inschakelen wanneer zij het niet weten.
Van incident tot fundement
Instrument 1 model samenhangend
bejegeningsbeleid checklists implementatie
Instrument 2 opsporen en beïnvloeden
van risicofactoren
Instrument 3 aanpak vermoedens en
meldingen seksueel misbruik
Beleidsinstrumenten jeugdzorg
TROTS!!!
Inspectie Gezondheidszorg heeft de instrumenten tot veldnorm verklaard
Inspectie Jeugdzorg heeft de instrumenten gebruikt bij het thematisch toezicht rond de veiligheid van kinderen in leefgroepen.
Risicomanagement waarom?
De schade die misbruik aanricht is groot In élke organisatie zijn risicofactoren aanwezig Veel risicofactoren zijn te beïnvloeden
En: je zorgt ervoor dat je aan de slag gaat met wat noodzakelijk én effectief is: Behouden wat goed is / Versterken wat beter kanEn niet: Energie steekt in wat niet nodig is
Risicomanagement begint bij risico’s willen zien
Risicofactoren op 3 niveaus
Organisatieniveau Medewerkersniveau Cliëntniveau
Organisatieniveau Sfeer en cultuur
Grote groepsdruk en/of gesloten sfeer Grappen over seks of kwetsbare personen
Toezicht, bescherming en gelegenheden Veel één-op-één contacten Fysieke inrichting: onvoldoende privacy onveilige/aan het zicht
ontrokken plekken; ontbreken van goede verlichting Beleid
Beleid rond omgangsvormen ontbreekt of is achterhaald Geen duidelijke visie en beleid rond seksualiteit Handelen op grond van persoonlijke waarden en normen
Ongelijkheid in aantal en positie Vrouwen-mannen-andere culturen Mensen die ‘anders’ zijn vallen buiten de boot.
Medewerkersniveau
Omgang met cliënten Te grote betrokkenheid Niet bewust van eigen invloed en positie
Deskundigheid Problemen en grensoverschrijdend gedrag niet signaleren Niet bekend zijn met beleid, richtlijnen en procedures
Normering en begeleiding Geen referenties en VOG opvragen Onvoldoende zicht / begeleiding van één-op-één relaties
Persoonlijk niveau Sterke behoefte om controlerend/almachtig te zijn Middelengebruik (drank, drugs) In contact met cliënten zoeken naar bevestiging.
Cliëntniveau persoonlijke omstandigheden
Sekse Leeftijd Gezinsachtergrond Handicaps / ontwikkelingsachterstand Misbruik in het verleden Laag zelfbeeld Sociaal isolement
Cliëntniveau informatie en begeleiding
Gebrek aan informatie (omgangsvormen, seksualiteit, gedragsregels, melden van nare ervaringen)
Weinig ruimte voor ervaringen / grenzen Veelvuldige lichamelijke contacten (hulp bij
verzorging) Gebrek aan privacy.
Hoe breng ik risico’s in kaart?
Individueel bevragen van personen (cliënten, medewerkers, ouders /vertegenwoordigers) Persoonlijk interview Schriftelijke enquête
Groepsgewijs bevragen medewerkers Bestaand overleg Themabijeenkomst
Analyse van meldingen en ervaringen
Prioriteit stellenoplossingen bepalen
Welke risico’s zijn het meest urgent? Wat zijn mogelijke oplossingen? Wat gaan we concreet doen? Bijvoorbeeld:
Aannamebeleid: ieder die met kinderen werkt dient een VOG aan te vragen.
Gedragscode voor alle medewerkers. Omgangsregels voor kinderen en medewerkers. Duidelijke visie op seksualiteit en richtlijnen voor het handelen. Lampen op onverlichte plekken. Vertrouwenspersoon. Procedure voor (vermoedens van) seksueel misbruik.
Is de uitvoering van de acties haalbaar?
Aanpak
Zorg voor een opdracht vanuit het hoger management en zorg voor terugkoppelmomenten.
Stel een of meer personen verantwoordelijk voor het bewaken van de voortgang.
Maak een plan van aanpak. Betrek alle geledingen! Maak geplande acties en maatregelen breed bekend.
Wat werkt?
Zorg voor beter aanpak (http://www.zorgvoorbeter.nl/).
Brabantse multimodale aanpak: op alle niveau’s tegelijkertijd inzetten. Starten bij managers (zij zijn onontbeerlijk wat
betreft sturing en borging). Professionals vanaf de start betrekken. Cliënten bevragen. Borging in het kwaliteitsmanagmentsysteem. Onderdeel van het scholingsbeleid.
Taken toebedelen
Managers Ouders Begeleiders Overige medewerkers primair proces Gedragsdeskundigen Andere specialisten
Wat betekent te weinig sturing?
Grootste faalfactor bij alle verbetertrajecten en implemtatie (verpreiden / borgen) van beleid.
Het hangt af van individuele medewerkers of er al dan niet wordt gewerkt aan preventie seksueel misbruik.
Wanneer men zaken niet oppakt, wordt men er niet of nauwelijks op aangesproken.
Gevolg
Seksualiteit in begeleidingsplannen: LEEGBehoeften en problemen niet kennenGeen relationele en seksuele vorming
Er wordt niet over gepraat. Protocol is onbekend. Grensoverschrijdend gedrag onvoldoende
gesignaleerd en/of niet gecorrigeerd. Cliënten (en ook medewerkers!) voelen
zich onveilig.
Het verhaal van Sophia en Peter
Noodzakelijke sturingselementen
Intake en ondersteunings / behandelplan Weten hoe je ervoor staat (sterkte / zwakte-analyse) Cliënten bevragen! Opgenomen in jaarwerkplan en jaarverslagen.
Wat zijn doelen / prioriteiten voor dit jaar? Vast cyclisch punt op werkoverleg.
Vragen en handelingsverlegenheid bespreekbaar maken. Opgenomen in sollicitatie-, functionerings-, beoordelings-
gesprekken; inwerkperiode en werkbesprekingen. Opgenomen in arbo- en kwaliteitsjaarverslagen en
managementrapportages Onderdeel HKZ. Handelingsvaardigheden op peil houden.
En dan… de praktijk
VoorlevenAltijd!!!
Ad hocOp het moment
StructureelKomt overal terug
GeplandBeter voorbereid
MAAR…..
Ja,
Vlaggensysteemhelpt hierbij!
Groene vlag: aanvaardbaar en positief seksueel gedrag
Gele vlag: occasionele licht grensoverschrij-dend gedrag.
Rode vlag: zorgwekkend (en herhaald) grens-overschrijdend gedrag
Zwarte vlag: zwaar seksueel grensoverschrij-dend gedrag / seksueel misbruik.
Aandachtsfunctionaris
Per locatie
Is ondersteunend, stimulerend en een waakhond.
Neemt geen taken over!
Vormt driespan met locatiemanager en gedragskundige.
Verantwoordelijkheid teammanager en team
Implementeren en borging verbeteringen. Meten en monitoren a.h.v. opgestelde indicatoren :
behalen we resultaten en blijven die op peil? (bijv in xxx behandelplannen is onderwerp ingevuld)
(per kwartaal) metingen naar ervaren (on)veiligheid. Verantwoordelijkheden toebedelen! Faciliteren: aandachtsfunctionaris Uitkomsten rapporteren aan hoger management Successen zichtbaar maken en vieren! Nieuwe doelen stellen en nieuwe verbeteringen in gang
zetten.
Grote plannen kleine stappen
Werken volgens doorbraakmethode van Zorg voor Beter in kleine verbetercyclussen
Tijdens het normale werk kleinschalig dingen uitproberen
1 cliënt, 1 medewerker, 1 ding: bijvoorbeeld gesprek rond seksualiteit voor het ondersteuningsplan. Wat wil je weten? Wat ga je vragen? Hoe ga je het vragen? Uitproberen, bijstellen, opnieuw uitproberen bij andere cliënt.
Tja en dan hebben cliënten hopelijk vele mooie ervaringen met seksualiteit en wordt grensoverschrijdend
gedrag snel opgemerkt en aangepakt!