Ang Ang Republic Republic ng Rome ng Rome at angat ang

Ang Ang Republic Republic ng Rome ng Rome at angat ang ImperyImpery

ong ong RomanRoman

MGA LAYUNIN• Nasusuri ang mga kaganapan sa

kabihasnang roman;• Nailalarawan ang pamahalaan ng

REPUBLIC ng Rome;• Nasusuri ang mga hakbang ng pakikibaka

ng mga plebeian upang magkaroon ng karapatan;

• Naipapaliwanag ang mga pagbabago dulot ng paglawak ng kapangyarihan ng Rome;at

• Naipapaliwanag kung paano napag buklod-buklod ang Imperyong Roman sa panahon ng Pax Romana.

ANG PASIMULA NG ROME

*Ang Rome ay itinatag sa kalagitnaan ng ikawalong siglo B.C.E.ng isang sangay ng mga Indo-Europeo.Sila ay mga Latin at ang lugar na napili nila ay ang Platine,isa sa pitong burol malapit sa Tiber River.

*Noong ikapitong siglo B.C.E., ang mga Latin ay tinalo ng mga Etruscan ang kalapit na tribu sa hilaga ng Rome.

*Senate-isang lupon ng tagapayo sa hari.*Patrician-mahahalagang tao sa

lipunan,karamihan ay may-ari ng malaking lupain.

Etruscan Man

Pagtatag ng Republic

*Nawala ang posisyon ng hari sa itinatag na republic.

*Ang tungkulin ng dalawang consul ay pangunahan ang hukbo

*Naging pinakamakapangyarihan ito at sakop ang ugnayang panlabas o foreign affairs.

*Sa Republic, ang Senate ay binubuo ng 300 kasapi na pinili at hinirang ng mga consul.

Pakikibaka ng mga Pakikibaka ng mga Plebein para sa Plebein para sa

Pantay na KarapatanPantay na Karapatan

Pakikibaka ng mga Pakikibaka ng mga Plebein para sa Plebein para sa

Pantay na KarapatanPantay na Karapatan*Isang Assembly ang nilikha upang *Isang Assembly ang nilikha upang

kumatawan sa karaniwang tao.kumatawan sa karaniwang tao.

*Ang taggapan ng *Ang taggapan ng tribune tribune ay nilikha ay nilikha upang pangalanan ang karapayan ng upang pangalanan ang karapayan ng mga mga plebeianplebeian laban sa mga mapang- laban sa mga mapang-

abusong opisyal.abusong opisyal.

*Noong 449 B.C.E., ang mga *Noong 449 B.C.E., ang mga plebeian plebeian ay nagtagumpay sa kanilang ay nagtagumpay sa kanilang

kahilingan na isulat ang lahat ng kahilingan na isulat ang lahat ng batas ng Rome.batas ng Rome.

MGA PAGBABAGO DULOT NG PAGLAWAK NG KAPANGYARIHANG

ROMAN*Habang patuloy ang pagkakasangkot ng Rome

sa mga usaping panlabas,dinagdagan ng Senate ang kapangyariha at katanyangan nito sa pamamagitan ng pangangasiwa ng mga kasunduaan.

*Ang monopolyo ng kapangyarihan ng Senate ay nagpalala sa katiwalian sa pamahalaan.

*Masama naman ang naging epekto ng mga digmaan sa pagsasaka.Ang timog na bahagi ng Italy ay lubos na nasira dahil sa pamiminsala na ginawa ng hukbo ni Hannibal.

HANNIBAL

ANG BANTA NG

DIGMAANG SIBIL

*Itinuring ng magkapatid na Tiberius at Gaius Gracchus,kapwa tribune,ang lumalaking agwat sa pagitan ng mayayaman at mahihirap bilang panganib sa katatagan ng Republic.

*Noong 123 B.C.E. sinundan ni Gaius Gracchus ang hakbang tungo sa pagbabago na sinimulan ng kanyang nakakatandang kapatid.

*Nilinaw ng kamatayan ng magkakapatid na Gracchus ang mainit na tunggalian ng dalawang grupo – ang Senate at ang kalaban nito.

*Upang ibalik ang kapangyarihan at katanyagan ng Senate,ginawa niyang 600 ang miyembro ng Senate at inalis niya ang karapatan ng Assembly na maghain ng panukalang batas nang walang pagsang-ayon ng Senate.

Tiberius at Gaius Gracchus

Si Julius Caesar Bilang

Diktador

Si Julius Caesar

*Sya isang Romanong pinunong militar at pampulitika. Susi siya sa pagbabagong-anyo ng Republikang Romano tungo sa pagiging Imperyong Romano. Ipinalawak ng kaniyang pagsakop ng Gallia ang daigdig Romano hanggang sa Dagat Atlantik at nagbigay daan ito sa pagpapakilala ng mga impluwensyang Romano sa ang ngayon ay Pransya, kung saan ang mga bunga nito ay kapuna-puna. Nagdulot din ito sa pagkalipol ng mga wikang Keltik sa Gallia. Noong 55 BCE inilunsad ng Caesar ang kauna-unahang paglusob ng mga Romano sa Britain.

Si Julius Caesar Bilang isang

Diktador*Si Caesar ay naging gobernador

ng Gaul kung saan matagumpay niyang napalawak ang mga hangganan ng Rome hanggang France at Belgium.Ang kanyang mga tagumpay ay hindi lingid sa kaalaman ng mag tao sa Rome,dahilan upang siya ay makilala.

*Bilang Diktador,binawasan niya ang kapangyarihan ng Senate ngunit dinagdagan

naman niya ang bilang nito,mula 600 naging 900.

*Binigyan ng Roman citezenship ang lahat ng

naninirahan sa Italy.*Sa mga lalawigan, ang

pagbabayad ng buwis ay inayos habang ang

pamamahala ay pinagbuti.

*Nakipaglaban at nanalo si Caesar sa isang digmaang sibil na nag-iwan sa

kaniya bilang tunay at kaisa-isang puno ng daigdig Romano. Nagsimula siya ng malawakang pagbabago ng lipunan at

pamahalaang Romano. Iprinoklama siyang panghabambuhay na diktador,

at lubos niyang isinentralisa, o isinaisa, ang humihina at nagwawatak-watak

nang pamahalaan ng Republika. Nakipagsabwatan ang kaibigan ng Caesar na si Marcus Brutus upang patayin siya nang pataksil sa pag-

asang mailigtas ang Republika. Siya ay pinatay sa loob ng senado ng kanyang kaibigan na si brutus, pagpatay nang

pataksil .

Julius Caesar

AUGUSTUS:

Unang Roman

Emperor

OCTAVIAN AUGUSTUS

*Siya ang kauna-unahang naging pinuno sa imperyo ng mga Romano

*Bago namatay si Caesar, ginawa niyang tagapagmana ang kanyang apo sa pamangkin na si Octavion.

*Noong 43 B.C.E., binuo ni Octavion ang Second Triumvirate kasama sina Mark Anthony at Marcus Lepidus upang ibalik ang kaayusan sa Rome

*Sa loob ng sampung taon,

naghati sa kapangyarihan sina

Octavion at Mark Anthony.

*Habang nasa Egypt, napamahal kay Mark Antony si Cleopatra,

reyna ng Egypt.

*Naganap ang isang malaking labanan sa pagitan ng dalawang

pwersa sa Actium noong 31 B.C.E.

*Ang katagang“augustus”

ay karaniwang ginagamit patungkol

sa isang banal na lugar o banal na akto.

Si Octavion at Mark Antony

LIMANG SIGLI NG IMPERYO

*Sa silangan, ang pinakamalayong hangganan

nito ay ang Euphrates River;sa kanluran,ang

Atlantic Ocean; sa hilaga, ang Rhine River at Danube

River, at sa timog ang Sahara Desert.

*Sa pangkalahatan, ang unang dalawa at kalahating siglo ng imperyo ay tahimik

at masagana.

*Kadalasang tinatawag ang panahong ito bilang Pax Romana o Kpayapaang

Roman.*Sagana ang imperyo sa

lahat ng uri ng pagkain na nanggagaling sa Egypt, Hilagang Africa at Sicily.

*Sa labas ng imperyo, isang masaganang kalakalan ang nag uugnay sa Rome at ibat-

ibang bahagi ng Asya.

*Ang mga makatang sila Virgil,Horce at Ovid ay

nabuhay sa panahong ito.*Sinulat ni Virgil ang Aeneid,ang ulat ng

paglalakbay ni Aeneas pagkatapos ng pagbagsak

ng Troy.*Si Ovid naman ang

nagbigay buhay ng mitong mga Greek at Roman sa

akda nyang Metamorphoses.

*Sinulat ni Pliny ang Natural History,isang tangka upang

pa-isahin ang lahat ng nalalaman tungkol sa

kalikasan.*Sinulat ni Tacitus ang History and Annals na

tungnkol sa imperyo sa ilalim ng pamamahala ng

mga Julian at Flavian Ceasar.

*Sinulat ni Livy ang From the Founding of the City, ang kasaysayan ng Rome.

Mga Emperado

r Pagkatap

os ni Augustus

TIBERIUS

CALIGULA

NERO

*Nang namatay si Augustus ang titolong

imperator ay iginawad g Senate kay Tiberius.(14-37 C.E)bilang emperador hanggang sa katapusan ng imperyo noong 476

C.E., ang Rome ay nagkaroon ng iba’t-ibang

uri ng emperador.

*Limampung taon matapos ang

panunungkulan ni Augustus ang maga

emperador na simunod sa kanya ay sina

Caligula(37-41C.E.)at Nero(54-68 C.E.).

*Nilustay ni Caligula ang pera ng imperyo sa

maluluhong kasayahan ng mga gladiator.

*Higit na malala kay Caligula si Nero dahil

ipinapapatay nya lahat ng hindi nya

kinatutuwaan,kabilang ang kanyang sariling ina at aswa inakusahan din sya ng panununog sa Rome at pagkatuwa

habang ito ay nagaganap.

*May mga emperador din naman ang Dinastiyang

Julio-Claudian na magagaling at kabilang na

dito si Tiberius.*Matapos ang Dinastiyang

Claudian sumunod ang Dinastiyang Flavian ang

pamamayaning tinaguriang “Limang Mahuhusay na Emperador” o dakilang panahon ng imperyo.

*Pawang magagaling at mabubuti ang pamumuno ng limang emperador na

sina Nerva,Trajan,Hadrian,Ant

onius Pius at Marcus Aurelius.

SI DIOCLETIA

N AT SI CONSTANTI

NE

*Pagkatapos ng halos isang siglo ng kaguluhanng

sibil,matagumpay na pinigil nina Diocletian(284-305

C.E.) at Constantine(306-337 C.E.) ang tuluyang

pagkawasak ng imperyo. *Hinati ni Dioclatian ang

imperyo sa dalawang bahagi ang kanluran at silangang

bahagi ng imperyo.

*Pansamantalang pinigil nina Dioclatian at Constantine ang digmaang sibil at

paghina ng ekonomiya.*Subalit ang despotism na isang pagmamalabis

sa kapangyarihan ay hindi naging mabuti para

sa imperyo.

ANG PAMANA

AT PAMUMUHAY NG MGA

ROMAN

BATAS

• Ang mga Roman ay kinikilala bilang pinakadakilang mambabatas ng lumang panahon.Ang kahalagahan ng Rwelve Tables ay ang katotohanan na wala itong tinatanging uri sa lipunan.

PANITIKAN• Ang panitikan ng Rome ay

nagsimula noong kalagitnaan ng ikatlong siglo B.C.E.Subalit ang mga ito ay mga salin lamang ng mga tula at drama ng Greece.Ang halimbawa ay si Livius Andronicus na nagsalin ng Odyssey sa Latin.Si Marcus Plautus at Terence ay ang nga unang manunulat ng Commedy.

Colosseum ng Rome

ARKITEKTURA• Ang mga Roman ay marunong

gumamit ng stuco,isang simento o plaster na ipinapahid

na pantakip sa labas ng pader.Sila ang tumuklas ng concrete.Umaangkat sila ng

marmol mula sa greece.

BUHAY SA LOOB NG ISANG TAHANAN

• Ang mayamang pamilyang Roman ay nakatira sa bahay na gawa sa ladriyo,bato at marmol.Ang mga silid ay

nakaharap sa isang atrium.Sa likod nito ay may isa pang atrium kung saan madalas

tumigil ang pamilya.

PANANAMIT• Dalawa ang kasuotan ng mga

lalaking ruman ang tunic ay kasuotang pambahay na

hanggang tuhod.Ang toga ay isinusuot sa ibabaw ng tunic

kung sila ay lumalabas ng bahay.

•Sa babaing Roman naman ay dalawang uri rin ang kasuotan.Ang

stola ay ang kasuotang pambahay na hanggang

talampakan.Ang pala naman ay inilalagay sa ibabaw ng stola kapag nasa labas ng bahay.

TUNIC at TOGA

STOLLA at PALLA

LIBANGAN• Ang sentro ng libangan ng mga

Roman sa panahon ng Republic ay ang mga pampublikong

paliguan kung saan maaaring maglaro,makinig sa mga

lektura,magbasa o kaya’ymag usap tungkol sa mga

kasalukuyang suliranin.

AGRIKULTURA• Marami sa mga mamamayang

Roman ang magsasaka.Nagtatanim sila ng

trigo,barley,gulay at prutas.Mayroon ding nag-

aalaga ng tupa at baka bilang kabuhayan.

THE END…..