Μαρία Κωνσταντούρου

‘Οταν οι γυναίκες

τολμούν…

Ξυπήσαμε ένα από τα κουδούνιακάποιας πολυκατοικίας στο Παγκράτι. ΗΝατάσσα έδειχνε νευρική καιανυπόμονη. Εγώ, κρυφά, την κορόιδευα

και τη λυπόμουν ταυτόχρονα. Μεεκνεύριζε εξίσου η δική της αφέλεια καιη δική μου υποχωρητικότητα. Πώς είχεπιστέψει ότι μια χαρτορίχτρα θαμπορούσε να της πει τις αλήθειες τηςζωής της; Και πώς είχε καταφέρει να μεπείσει να τη συνοδεύσω εκεί; Και, ενπάση περιπτώσει, τι θα κερδίζαμε ανμαθαίναμε το μέλλον μας; Αφού όλαείναι γραμμένα από τη στιγμή πουγεννιόμαστε, πώς θα μπορούσαμε νααλλάξουμε το πεπρωμένο μας;Σαχλαμάρες! Αυτές οι ιστορίες είναιμόνο για τους ανόητους και για τουςερωτοχτυπημένους. Δηλαδή, πάνω-κάτω, για την ίδια κατηγορία ανθρώπων.Και καλά, η Νατάσσα ήτανερωτοχτυπημένη . Εγώ τι ήμουν; Απλώς

ανόητη;

Στον πρώτο όροφο, μας περίμενε μιανεαρή κοπέλα.

«Καλησπέρα», χαιρέτησε η Νατάσσα.«Η κυρία Παγέτ;»

«Είναι η μητέρα μου. Περάστε μέσα»,μας κάλεσε η κοπελιά και παραμέρισεγια να περάσουμε.

Μάλιστα, σκέφτηκα χαμογελώντας.Έχει και καλ-

λιτεχνικό ψευδώνυμο η κυρία. Άντε ναδούμε τι άλλο μας περιμένει.

Ωστόσο ακολούθησα αδιαμαρτύρητα τηφίλη μου και βρέθηκα σε ένα επιβλητικό

σαλόνι. Χωρίς να το θέλω,το δωμάτιομου προκάλεσε ένα παράξενο δέος. Οκαναπές και οι κλασικές πολυθρόνεςείχαν ντυθεί με βαρύ βελούδο σεμπορντό χρώμα. Η μεγάλη βιτρίνα καιτο κεντρικό τραπέζι του καθιστικούήταν από ακριβό δρύινο ξύλο, ενώ ταμικρότερα τραπεζάκια και σχεδόν όλατα διακοσμητικά έμοιαζαν σαν να είχανέρθει κατευθείαν από την Ανατολή.Σκαλιστοί ελέφαντες, κλουαζονέ βάζα,αναπαραστάσεις πάνω σεελεφαντόδοντο, χειροποίητααντικείμενα με χρυσές λεπτομέρειες.

Βολεύτηκα σε μια βαθιά πολυθρόνα,άναψα τσιγάρο και κοίταξα γύρω μου.Η ατμόσφαιρα απέπνεε μια περίεργημαγεία. Η απόλυτη σιωπή που βασίλευε

στο χώρο, δημιουργούσε έναναλλόκοτο φόβο στην καρδιά μου.Γύρισα το κεφάλι κι έριξα το βλέμμαπίσω μου. Ένιωθα άβολα, σαν κάποιοςνα με παρακολουθούσε.

Τι θέλω εγώ εδώ; αναρωτήθηκα γιαπολλοστή φορά. Πώς θα έδινα τοδικαίωμα σε μια άγνωστη να ξεφυλλίσειτις σελίδες της ζωής μου, να εκπορθήσειτα τείχη που έκρυβαν το μέλλον μου, νααναμοχλεύσει τις εικόνες που ζουν στομετεωρισμό της μνήμης;

Αναζήτησα μόνη μου κάποια αρχή στομονότονο τραγούδι της ζωής μου. Δενείχα την ανάγκη κάποιας άλλης για ναβρω την πρώτη φάλτσα νότα. Τώρα πιαήξερα πολύ καλά πότε την είχα

πρωτοπαίξει στο ξεκούρδιστο πιάνο τηςαπειρίας μου. Ήταν πριν από δεκαοχτώχρόνια, όταν ακούμπησα τα δάχτυλάμου στα πλήκτρα και άρχισα νασυνθέτω την πιο ανιαρή, την πιοπαράφωνη μελωδία που είχα ακούσειποτέ μου…

1

Ψηλάφισα μες στο σκοτάδι για να βρωτο ξυπνητήρι που χτυπούσε επίμοναδίπλα μου. Πόσο γρήγορα πέρασε κιαυτή η νύχτα, σκέφτηκα κουρασμένακαι άνοιξα τα πρησμένα μου μάτια. Τορολόι έδειχνε εφτά παρά είκοσι. Όπωςκάθε πρωί που το κοιτούσα τα τελευταίαδεκαεφτά χρόνια. Γύρισα το κεφάλι

προς τα δεξιά μου. Ο Γιάννης κοιμότανβαριά, όπως και τα μεσάνυχτα που ήρθανα ξαπλώσω δίπλα του. Έσπρωξα απόπάνω μου το πάπλωμα και σηκώθηκαπροσεκτικά για να μη τον ενοχλήσω. Ταπόδια μου σύρθηκαν στο πάτωμα μέχρινα συναντήσουν τις χνουδωτέςπαντόφλες μου. Τα χέρια μου έπιασαναπό την κοντινή πολυθρόνα τη μάλλινηρόμπα μου. Βγήκα σιγά-σιγά από τοδωμάτιο και πήγα στο μπάνιο. Ό,τιπρολάβαινα να κάνω τώρα, αλλιώς θαέπρεπε να περιμένω τουλάχιστον μίαώρα μέχρι να φύγουν όλοι από το σπίτι.Έριξα λίγο νερό στο πρόσωπό μου καιβούρτσισα τα δόντια μου. Κοίταξα τοείδωλό μου στον καθρέφτη και είδα μιαάγνωστη να με περιεργάζεται. Σε ποια

καμπή της ζωής μου έχασα το αληθινόμου πρόσωπο;

Τίναξα το κεφάλι με αποδοκιμασία καικίνησα για τη σκάλα. Τα σκαλοπάτιαέμοιαζαν να τρέμουν κάτω από τα πόδιαμου, σαν να βρισκόμουν πάνω σε ξύλινηαιωρούμενη γέφυρα. Κράτησα σφιχτάτην κουπαστή και πήρα βαθιά ανάσα.Δεν είχα χρόνο για ψευδαισθήσεις. Σεδέκα λεπτά έπρεπε να τους ξυπνήσωόλους.

Μπήκα στην κουζίνα, έβαλα καφέ καινερό στην καφετιέρα και άλειψα καμιάδεκαριά φρυγανιές με βούτυρο και μέλι.Έπειτα γύρισα γρήγορα στον επάνωόροφο. Μπήκα στην κρεβατοκάμαράμας και πλησίασα τον Γιάννη που

κοιμόταν ακόμα.

«Ξύπνα. Εφτά πήγε η ώρα», του είπακαι τον σκούντησα μαλακά.

Όταν άνοιξε τα μάτια, του γύρισα τηνπλάτη κι έτρεξα στο απέναντι δωμάτιο.

«Ώρα για σχολείο. Καλημέρα».

Ήταν η πρώτη απόπειρα για να ξυπνήσωτον δεκαεξάχρονο γιο μου.

Άνοιξα τη διπλανή πόρτα καιπροχώρησα προς το κρεβάτι της Νίκης.Χάιδεψα τα μακριά της μαλλιά και είπατρυφερά:

«Μια νέα μέρα ξημέρωσε, γλυκιά μου.Σήκω».

Εκείνη τεντώθηκε νωχελικά και μεκοίταξε νυσταγμένα. Της χαμογέλασα κιέφυγα για να ξυπνήσω για δεύτερηφορά τον Άγγελο. Όταν σιγουρεύτηκαπως σηκώθηκε,γύρισα στο δωμάτιόμου. Ο Γιάννης είχε πάει στο μπάνιο -άκουγα το νερό να τρέχει-, όμως είχεβγάλει από την ντουλάπα τα ρούχα πουήθελε να φορέσει. Έβαλα το σίδεροστην πρίζα και αναστέναξα. To ίδιοβιολί δεκαεφτά χρόνια. Τα ρούχα ήτανπάντα όλα σιδερωμένα, ωστόσο έπρεπεκάθε πρωί να τα φρεσκάρω. Μιαιδιοτροπία του άντρα μου, που δενμπορούσε να την αποβάλει. Όταντελείωσα και μ’ αυτό, ξανακατέβηκαστην κουζίνα. Πήρα το λεμονοστύφτηκαι τη σακούλα με τα πορτοκάλια και

ετοίμασα τρία ποτήρια πορτοκαλάδα.Πολλές φορές ένιωθα την ανάγκη ναπιω κι εγώ ένα, όμως βαριόμουν ναστύβω τόσα πορτοκάλια κάθε μέρα.Γέμισα το φλιτζάνι μου με καφέ κιέγειρα στο τραπέζι. Πριν προλάβω ναπιω την πρώτη γουλιά, κατέβηκε οΆγγελος τη σκάλα τρέχοντας.

«Καλημέρα, μάμυ», μου είπε και ήπιεμονορούφι την πορτοκαλάδα του, πρινπέσει με τα μούτρα στις φρυγανιές.

«Καλημέρα, Ελένη», ακούστηκε η φωνήτου Γιάννη από τη μέση της σκάλας.

«Καλημέρα σας», αποκρίθηκα κι εγώχαμογελώντας και κοίταξα πίσω του,περιμένοντας να δω τη Νίκη.

Αν και μόλις δεκατριών χρόνων, η κόρημου είχε αρκετή δόση κοκεταρίας. Γιανα βγει από το σπίτι έπρεπε να είναισίγουρη πως δεν πετούσε καμία τρίχααπό τα μαλλιά της, πως μοσχομύριζεκολόνια και πως το ντύσιμό της δεν είχεκανένα ψεγάδι. Ήταν ικανή να αργήσειστο σχολείο προκειμένου να νιώθεισίγουρη για την εμφάνισή της. Μακάρινα απαιτούσε την ίδια τελειότητα καιστα μαθήματά της.

Τα χαρωπά της βήματα ακούστηκανκαθώς κατέβαινε δύο-δύο τασκαλοπάτια. Έτρεξε κοντά μου και μουέδωσε δυο σκαστά φιλιά.

«Καλημέρα, μανούλα».

«Καλημέρα, γλυκιά μου ».

Όταν βολεύτηκαν όλοι γύρω από τοτραπέζι, αποφάσισα να καθήσω κιεγώ… κοντά τους.

«Σήμερα μάλλον θα αργήσω», μου είπεο Γιάννης. «Περιμένω έναν καλό πελάτηαργά το απόγευμα και ίσως χρειαστεί νατον βγάλω για φαγητό το βράδυ».

Ανασήκωσα τους ώμους χωρίς ναμιλήσω. Τι διαφορά θα είχε κι ανερχόταν νωρίς; Θα απομονωνόταν στοκαθιστικό με το κομπιουτεράκι του καιθα χανόταν στα χαρτιά της δουλειάςτου, αγνοώντας την ύπαρξή μου.Καλύτερα μόνη.

Τα παιδιά σηκώθηκαν. Φίλησαν πρώτατον πατέρα τους, έπειτα εμένα κι έφυγανγια το σχολείο τους.

«Θα μου αφήσεις λεφτά;» ρώτησα τονάντρα μου.

«Πάλι; Προχθές δεν σου άφησα;»

«Πλήρωσα το φροντιστήριο τωνπαιδιών. Σήμερα θέλω να πάω στοσούπερ μάρκετ και να τακτοποιήσω τολογαριασμό του τηλεφώνου».

«Προσπάθησε να κάνεις λίγηοικονομία», με συμβούλευσε,ανοίγοντας το πορτοφόλι του. «Οικαιροί είναι δύσκολοι».

Το ξέρω. Κι εγώ στους ίδιους καιρούς

ζω. Όμως, ξέρω από πρώτο χέρι ταέξοδα μιας οικογένειας επει-δη εγώπληρώνω κάθε φορά τουςλογαριασμούς των φροντιστηρίων, τουηλεκτρικού,του νερού, του τηλεφώνου,του σούπερ μάρκετ, των ασφαλειών καιοτιδήποτε τέλος πάντων επιβαρύνει ένασπιτικό. Προσπαθώ για τον εαυτό μουνα ξοδεύω όσο το δυνατόν λιγότεραχρήματα για δύο λόγους. Πρώτονεπειδή λόγω περηφάνιας δεν θέλω ναδώσω το δικαίωμα να μου πει κανείςποτέ πως είναι πολυέξοδη η συντήρησήμου και δεύτερον επειδή δεν δουλεύωκαι δεν έχω δικά μου λεφτά. Ασχέτωςβέβαια αν το τελευταίο δεν ήταν ποτέδική μου επιλογή. Ήταν απλώς ένας απότους όρους που μου έθεσε ο Γιάννης

πριν από το γάμο μας για να μεπαντρευτεί.

Όταν έκλεισε η εξώπορτα πίσω του,έβαλα το κλειδί μου στην κλειδαριά κα:το γύρισα έτσι ώστε κανείς να μηνμπορεί να ανοίξει απ’ έξω. Έπειταέτρεξα στο παράθυρο της κουζίνας γιανα βεβαιωθώ πως το αυτοκίνητό του θαάφηνε κενή τη θέση του στο γκαράζ.Τώρα ήμουν πραγματικά μόνη.Επιτέλους. Ανέβηκα σε μια καρέκλα κιέπιασα πάνω από τα ντουλάπια ένακρυμμένο πακέτο τσιγάρα. Άναψα ένακαι τράβηξα μια γερή ρουφηξιά. Άλλοςένας όρος του Γιάννη, που τον είχααποδεχτεί πριν από δεκαεφτά χρόνια.

Πόσους συμβιβασμούς είχα κάνει

τελικά στη ζωή μου για να γίνω η«κυρία Ιωάννου»; Και πόσοευτυχισμένη ένιωθα γι’ αυτό που ήμουντώρα; «Σ’ έχω αρχόντισσα στο παλάτισου», μου έλεγε συχνά ο Γιάννης,περιμένοντας ίσως να του εκφράσω τηνευγνωμοσύνη μου. Κοίταξα γύρω μουτο βασίλειό μου. Πόσα από ταυπάρχοντά μου είχα επιλέξει στηνπραγματικότητα εγώ; Το σχέδιο τηςκουζίνας, ναι, ήταν δική μου εκλογή.Όμως το σκούρο χρώμα του ξύλου ήτανγούστο του άντρα μου. Η άσπρη λάκαπου προτιμούσα εγώ δεν έδινε τηναπαραίτητη βαρύτητα στο σπίτι.Προχώρησα στο καθιστικό. Οι μπλεκουρτίνες μού θύμισαν ποιο ήταν τοαγαπημένο χρώμα του συζύγου μου.

Μπήκα στο σαλόνι. Οι δερμάτινοικαναπέδες με έκαναν να σκέφτομαιαίθουσα αναμονής σε ιατρείο, όμως γιαεκείνον ήταν δείγμα οικονομικήςευμάρειας και σοβαρότητας. Η μπλεμοκέτα κάτω από τα πόδια μου μεταλαιπωρούσε για να τη διατηρώκαθαρή, ο Γιάννης ωστόσο απολάμβανεμια ζεστασιά που, όπως έλεγε, δενμπορούσαν να του την προσφέρουν ταχαλιά. Όσο για τα πλακάκια σεολόκληρο το σπίτι δεν υπήρχε λόγος ναεκφράσω τη γνώμη μου. Εκείνος ήταν οεισαγωγέας, εκείνος ήξερε καλύτερα τιέπρεπε να βάλουμε.

Γύρισα στην κουζίνα, κάθησα σε μιακαρέκλα κι έσβησα το τσιγάρο που είχεκαεί μόνο του. Κάτι δεν πήγαινε καλά,

το ένιωθα. Μια αβάσταχτη μελαγχολίαμε συντρόφευε τις περισσότερες ώρεςτης ημέρας. Ο ύπνος ερχόταν μεδυσκολία τις νύχτες και τα όνειρά μουήταν γεμάτα με αγωνία και άγχος. Τογέλιο μου ήταν ψεύτικο και σπάνιο, ενώτα μάτια μου συχνά θόλωναν απόδάκρυα που δεν μπορούσα να ελέγξω.

Το σπίτι, το «παλάτι» μου, με έπνιγε. Οιάνθρωποί μου με κούραζαν και οικαθημερινές δουλειές έμοιαζαν μεκαταναγκαστικά έργα. Είχα ανάγκη νακάνω κάτι που θα με ευχαριστούσεπραγματικά, όμως δεν ήξερα τι. Τατελευταία δεκαεφτά χρόνια η πρώτη μουέννοια ήταν να ικανοποιώ τις επιθυμίεςάλλων. Τα δικά μου όνειρα, οι δικέςμου απολαύσεις είχαν ξεχαστεί απ’

όλους. Ακόμη κι από μένα την ίδια.

Ένιωσα την ανάγκη να αναπνεύσωκαθαρό αέρα. Σηκώθηκα και ανέβηκαστην κρεβατοκάμαρά μας. Ανοιξα τηνντουλάπα μου κι έμεινα να κοιτάζω τοπεριεχόμενό της. Ρούχα διαλεγμένα απόάλλους για μένα. Ρούχα που λίγοθύμιζαν την αληθινή Ελένη. Κοστούμιααποκριάτικα για να μπορώ ναπαριστάνω την ευτυχισμένη σύζυγο τουεπιτυχημένου επιχειρηματία. Όμως,σήμερα είχα την ανάγκη να νιώσω εγώ.Η Ελένη που είχε ξεχάσει κάπου τονεαυτό της πριν από δεκαεφτά χρόνια.Τράβηξα έξω το τζιν μου κι έψαξαανάμεσα στα πουλόβερ μου. Κάπου είχακαταχωνιάσει ένα κοντό κόκκινο πουείχαν φέρει δώρο στην κόρη μου και της

είχε πέσει μεγάλο. Το βρήκα και τοφόρεσα. Έβαλα το παντελόνι και τιςκαφέ δερμάτινες μπότες μου και πήγαστο μπάνιο. Χτένισα τα μαλλιά μου,άπλωσα λίγο ρουζ στα μάγουλά μου κιέβαψα ελαφρά τα χείλη. Κοιτάχτηκαστον καθρέφτη και προσπάθησα ναχαμογελάσω. Κάπου πίσω από τομελαγχολικό χαμόγελο και το θολόβλέμμα διέκρινα το δεκαοχτάχρονοκορίτσι που είχε εγκαταλείψειφιλοδοξίες, όνειρα και δικαιώματα γιανα παντρευτεί τον άντρα που είχεαγαπήσει.

Κατέβηκα κάτω, πήρα το μπουφάν καιτα κλειδιά μου και κοίταξα το ρολόιμου. Η ώρα ήταν εννιά. Θα μπορούσανα κάνω μια βόλτα μέχρι τις δώδεκα κι

έπειτα να γυρίσω για να προλάβω ναμαγειρέψω κάτι. Μια βόλτα, πού; Σεκάποια φίλη ίσως; Μπα,τι να της πω;Στα μαγαζιά; Και μήπως μπορώ νααγοράσω ό,τι μου αρέσει; Απομένειμόνο το σούπερ μάρκετ, η συνηθισμένημου διασκέδαση, τελευταία. Ναπεριπλανιέμαι στους διαδρόμους τουσέρνοντας το καροτσάκι και νασκοτώνω την ώρα μου χαζεύοντας τιςσυσκευασίες και τις τιμές τωνπροϊόντων.

Στις έντεκα παρά είκοσι ήμουν κιόλαςπίσω. Φορτωμένη με πέντε τσάντες καιξαλαφρωμένη από είκοσι πέντεχιλιάρικα. Τακτοποίησα τα πράγματαστη θέση τους και μάζεψα το τραπέζιπου είχα αφήσει από το πρωί. Ύστερα

κάθησα βαριά στην πολυθρόνα τουκαθιστικού. Αισθανόμουν τόσοκουρασμένη που ένιωθα την ανάγκη ναξαπλώσω στο κρεβάτι μου και νακοιμηθώ μέχρι το επόμενο πρωί, μέχριτην άλλη βδομάδα. Έκλεισα τα μάτιακαι άφησα το μυαλό μου να ταξιδέψειστην κλεψύδρα του χρόνου. Διάφορεςεικόνες από τη ζωή μου πέρασαν απόμπροστά μου σαν κινηματογραφικήταινία. Οι καβγάδες με τον Γιάννη, ογάμος μου, η γέννα του Άγγελου, οθάνατος των γονιών μου,η γέννα τηςΝίκης, ο αγώνας μου να μεγαλώσω ταπαιδιά μου,η μοναξιά μου… Και τώρα;Προσπάθησα να δω κάποιες εικόνες απότο μέλλον. Τίποτα. Ένα μαύρο χρώμασαν καμένο φιλμ. Και δάκρυα. Τελικά τι

είχα καταφέρει; Και τι μπορούσα ναπεριμένω από την υπόλοιπη ζωή μου;Αναζήτησα στα τόσα χρόνια που είχανπεράσει λίγο χρόνο αφιερωμένο σεμένα, ολόδικό μου. Δεν βρήκα. Έψαξαστα χρόνια που θα έρχονταν κάποιεςώρες δικές μου. Πουθενά. Μόνοαβεβαιότητα, μοναξιά καισυμβιβασμούς. Κάτι υγρό κύλησε σταμάγουλά μου και με έκαψε. Σκούπισατα δάκρυά μου, αλλά αμέσως μετράνταξαν λυγμοί. Δεν υπήρχε λόγος νακρατιέμαι άλλο. Ήμουν μόνη. Όπωςπάντα.. Μπορούσα να ξεσπάσω όπωςκαι όσο ήθελα.

Κι έκλαψα. Έκλαψα πολύ. Τααναφιλητά μου αντηχούσαν στο«παλάτι» μου κι έφταναν στ’ αυτιά μου

σαν σπαραγμός κάποιας άγνωστης. Τοκεφάλι μου πονούσε και τα μηνίγγιαμου σφίγγονταν επικίνδυνα. Ότανκοίταξα ξανά το ρολόι, η ώρα είχε πάειμία και μισή. Και τα δάκρυά μου δενείχαν στερέψει ακόμα.

Σε λιγότερο από εξήντα λεπτά τα παιδιάθα γυρνούσαν σπίτι. Δεν τους είχαμαγειρέψει τίποτα. Έπρεπε να βρωκάποιον τρόπο να συνέλθω. Το βλέμμαμου έπεσε στα μπουκάλια πουβρίσκονταν στο τραπεζάκι κοντά στοτζάκι. Σηκώθηκα μηχανικά, πήρα έναποτήρι από την κουζίνα κι έβαλα λίγοουίσκι . Εκτός από κρασί και βότκα μεπορτοκαλάδα, δεν είχα πιει ποτέ τίποταστη ζωή μου. Η μυρωδιά του αλκοόλ μεανακάτωνε. Τώρα έκλεισα τη μύτη και

κατέβασα μονορούφι το ποτό.Στράβωσα τα χείλη. Ισως ήτανκαλύτερο με λίγο πάγο. Γύρισα στηνκουζίνα, έριξα τρία παγάκια στο ποτήρικαι πρόσθεσα άλλη μία δόση ουίσκι. Τοκούνησα στο χέρι μου για να κρυώσειόσο γινόταν και ήπια μια δοκιμαστικήγουλιά. Καλύτερο. Πολύ καλύτερο, θαέλεγα. Τη στιγμή που μου απόμεινανμόνο τα παγάκια, ένιωσα τα μάτια μουνα στεγνώνουν. Αυτό, λοιπόν,ήταν τοφάρμακο; Πρόσθεσα λίγο ποτό ακόμακαι γύρισα στην κουζίνα. Έπρεπε νασκεφτώ κάτι εύκολο για να φτιάξω.Ίσως μια μακαρονάδα που ήταν και τοαγαπημένο τους φαγητό. Έβαλα ταυλικά της σάλτσας σε μια κατσαρόλακαι γέμισα μια άλλη με νερό. Ήπια δυο

γουλιές ουίσκι και κάθησα σε μιακαρέκλα. Και τώρα; αναρωτήθηκα κιέπιασα με τα δυο μου χέρια το κεφάλι.Η αλήθεια ήταν πως τώρα ένιωθααρκετά καλύτερα. Μέχρι που θαμπορούσα να πω ότι ένιωθα μιαπαράξενη ευφορία. Όλα θα πάνε καλά,παρηγορήθηκα. Ίσως είναι κάποια κρίσηηλικίας.

Τη στιγμή που σούρωνα τα μακαρόνιαγύρισε η Νίκη.

«Τι φαΐ;» ήταν το πρώτο που έλεγε κάθεφορά που άνοιγε την εξώπορτα.

«Μακαρονάδα», απάντησα. «Καλώςτην».

«Μμμ… Μπράβο, μανούλα. Τοαγαπημένο μου. Βάλε μου γρήγορα ναφάω. Πεινάω».

«Δεν περιμένεις και τον αδερφό σου;Δεν θα αργήσει σήμερα».

«Δεν το ξέρω. Κι έπειτα, πεινάω σανλύκος», μου φώναξε καθώς ανέβαινε τιςσκάλες. «Καλέ, δεν έστρωσες τοκρεβάτι μου;»

«Δεν… δεν πρόλαβα. Άλλωστε»,πρόσθεσα κάπως αυστηρά, «είσαι πιααρκετά μεγάλη για να το στρώνεις μόνησου».

«Δεν προλαβαίνω, ρε μαμά. Κάθε πρωίστο τσακ φτάνω στο σχολείο».

«Μπορώ να σε ξυπνάω πέντε λεπτάνωρίτερα».

«Α, μπα. Γιατί να χάνω πέντε λεπτάύπνου;»

Γιά να κερδίζω πέντε λεπτά εγώ, θέλησανα της πω, αλλά δεν μίλησα. Ήπια τοτελευταίο ουίσκι βιαστικά και έκρυψατην απόδειξη της ενοχής μου στοπλυντήριο των πιάτων. Σέρβιρα έναπιάτο μακαρόνια και το ακούμπησα στοτραπέζι. Σε λίγα λεπτά η Νίκη είχε πέσειμε βουλιμία στο φαΐ.

«Δεν θα με ρωτήσεις πώς πήγε σήμερατο σχολείο ;» ζήτησε να μάθει όταν είδεπως δεν είχα σκοπό να μιλήσω.

«Α, ναι…» είπα αφηρημένα. «Πώςπήγε;»

«Καλά. Με σήκωσε μαθηματικά και ταήξερα όλα».

«Μακάρι,γιατί στον έλεγχο του πρώτουτριμήνου είχες μόλις πιάσει τη βάση,παρ’ όλο το φροντιστήριο που κάνεις».

Τα μαθηματικά ήταν το μόνο μάθημαόπου δεν μπορούσα να τη βοηθήσωαφού ούτε εγώ υπήρξα ιδιαίτερα καλήστα θεωρητικά μαθήματα. Όλα τα άλλαωστόσο τα διαβάζαμε μαζί. Εγώ γιατρίτη φορά. Μία όταν ήμουν η ίδιαμαθήτρια, μία όταν βοηθούσα τονΆγγελο και άλλη μία τώρα. Μερικέςφορές σκεφτόμουν σοβαρά να δώσω

εξετάσεις για δεύτερη φορά στοπανεπιστήμιο. Την πρώτη δεν είχακαταφέρει να μπω. Έπειτα είχα γνωρίσειτον Γιάννη και τα όνειρά μου είχανπαραγκωνιστεί.

«Τι φαΐ;» ακούστηκε η φωνή τουΆγγελου που είχε μόλις επιστρέψει.

«Φασολάδα», απάντησε η Νίκη για νατον πειράξει.

«Φάτε τη μόνες σας», είπε θυμωμέναεκείνος.

«Μακαρόνια»,τον πληροφόρησα εγώ.

«Α, ωραία. Βάλε μου κι έρχομαι».

Μάζεψα το πιάτο της κόρης μου, που

είχε πια τελειώσει, και ετοίμασα μιαμερίδα για το γιο μου. Ώρες-ώρεςαισθανόμουν πως δούλευα σεξενοδοχείο. Καθένας έτρωγε όποτεπεινούσε, κοιμόταν όποτε ήθελε,μπαινόβγαινε ανάλογα με τα κέφια του.Μόνο εγώ ακολουθούσα ένα ορισμένοπρόγραμμα.

Ο Άγγελος πήρε το πιάτο του, πήγε στοκαθιστικό και άνοιξε την τηλεόραση.

«Σου έχω πει χίλιες φορές να τρως στηνκουζίνα. Δεν μπορώ να μαζεύωσυνέχεια όλο το σπίτι».

«Άσε με, ρε μάνα. Θέλω να δω τηνεκπομπή που ξέρεις πως παρακολουθώ.Θα τα μαζέψω εγώ μετά».

«Ναι, όπως πάντα», μουρμούρισανικημένη. Πιστό αντίγραφο του πατέρατου, σκέφτηκα. Κλασικό δείγμα άντραπου τα περιμένει όλα στο χέρι και δεννοιάζεται για την κούραση ή τη διάθεσητη δική σου. «Βασίλισσα στο παλάτιμου». Πφ! Μόνο που κανείς από τουςυπηκόους μου δεν με σέβεται και δεν μελογαριάζει. Να το βράσω τέτοιο αξίωμα.

Ανέβηκα θυμωμένη τις σκάλες. Είχαδιάθεση να ξαπλώσω. Το πατζούρι στοδωμάτιό μου ήταν ακόμα κλειστό απότο προηγούμενο βράδυ. Το κρεβάτιάστρωτο. Έβγαλα τις μπότες κι έγειραπάνω στο πάπλωμα. Δυνατή ροκμουσική με έκανε να αναπηδήσω. Μουάρεσε κι εμένα η ροκ -άλλη μια διαφοράμου με τον Γιάννη-όμως τώρα ήθελα

ησυχία για να ηρεμήσω.

«Νίκη,χαμήλωσε τη μουσική. Είναιμεσημέρι, ενοχλείς τον κόσμο, κι εγώθέλω να κοιμηθώ».

«Να κοιμηθείς;» με ρώτησε με απορία.«Εσύ δεν κοιμάσαι ποτέ τα μεσημέρια».

«Σήμερα δεν νιώθω καλά και θέλω ναησυχάσω».

Η μουσική χαμήλωσε αισθητά, αλλά όχιόσο θα ήθελα. Έκλεισα σφιχτά τα μάτιακαι προσπάθησα να μη σκέφτομαιτίποτα. Ροκ χτυπήματα σφυροκοπούσαντα μηνίγγια μου, που πονούσαν ήδη απότο ποτό. Θα τρελαθώ, σκέφτηκα. Καμιάμέρα θα μου τη δώσει και θα σαλτάρω

από την ταράτσα.

«Σκασμός!» φώναξα χωρίς φωνή και,φυσικά, τα λόγια μου δενεισακούστηκαν.

Η μουσική συνέχισε να παίζει, οι φωνέςαπό την τηλεόραση του κάτω ορόφουακούγονταν αμυδρά, ο σκύλος τωνγειτόνων γάβγιζε εκνευριστικά, ενώ τηνίδια στιγμή το τηλέφωνο στο κομοδίνομου κουδούνισε διαπεραστικά.

«Εμπρός», απάντησα ανυπόμονα.

« Εγώ είμαι, Ελένη ».

«Έλα», ήταν το μόνο που είπα στονάντρα μου.

«Με πήρε τηλέφωνο ο Αντρέας πριναπό λίγο και μου είπε να βρεθούμε. Τουπρότεινα να έρθουν αύριο βράδυ στοσπίτι. Να πούμε και στον Κώστα καιστον Αντώνη;»

«Βρε Γιάννη,δεν ξέρω. Δεν νιώθω καιπολύ καλά σήμερα. Και τι να ετοιμάσω;Και τα παιδιά με το διάβασμα ;»

«Έλα μωρέ Ελένη. Φίλοι μας είναι. Δενχρειάζεται να κάνεις τίποτα το ιδιαίτερο.Κι έπειτα, μεθαύριο είναι Σάββατο. Αςμη διαβάσουν τα παιδιά».

«Δεν ξέρω», επανέλαβα.

Η σκέψη και μόνο να έχω κόσμο στοσπίτι, με κούραζε. Και η βεβαιότητα πως

τελικά θα γινόταν αυτό που ήθελεεκείνος, με απογοήτευε.

«Πάρε εσύ τη Μαρία και τη Νατάσσαγια να τους το πεις. Καλά θαπεράσουμε, θα το δεις».

Καλά θα μπορούσαμε να περάσουμε,αυτό το ξέρω. Η Μαρία ήταν παιδικήμου φίλη και την Έρη με τη Νατάσσατις είχα γνωρίσει μέσω του Γιάννη,αφού ήταν παλιός φίλος με τους άντρεςτους. Οχτώ διαφορετικοί άνθρωποι,οχτώ διαφορετικοί χαρακτήρες. Πάνταείχαν ενδιαφέρον οι συναντήσεις μας.Γιατί τώρα ήθελα να τους αποφύγω;

«Καλά. Θα τις πάρω και βλέπουμε».

Έκλεισα το τηλέφωνο και προσπάθησανα σκεφτώ τι ήταν πιο εύκολο ναμαγειρέψω την επομένη. Οι κρέπες μουάρεσαν σε όλους. Ήταν καλή ιδέα γιαπρώτο πιάτο. Κι έπειτα θα μπορούσα ναετοιμάσω μπριζόλες κρασάτες μεπατάτες φούρνου. Μια σαλάτα, λίγαφρούτα,τυριά και τελειώσαμε.

Σήκωσα το ακουστικό και σχημάτισα τονούμερο της Μαρίας. Η φίλη μουχάρηκε με την προοπτική τηςσυνάντησής μας, αλλά γρήγορα η φωνήτης έγινε ανήσυχη .

«Δεν σε ακούω πολύ καλά. Συμβαίνεικάτι;»

«Μπα. Τίποτα. Είμαι λιγάκι κακόκεφη».

«Γιατί;»

«Μακάρι να ’ξέρα. Χωρίς λόγο.Μάλλον ξύπνησα ανάποδα το πρωί»,προσπάθησα να αστειευτώ.

«Σίγουρα;» επέμεινε εκείνη.

«Σίγουρα. Να σου πω, θα μου κάνειςμια χάρη; Θα πάρεις και τη Νατάσσα νατης το πεις; Κι έπειτα μου τηλεφωνείςγια να ξέρω τι σου απάντησε».

«Εντάξει. Θα σε πάρω μόλις τη βρω».

Το μυαλό μου άρχισε αμέσως ναοργανώνει την επόμενη μέρα. Το πρωίθα έκανα τα απαραίτητα ψώνια για τοβράδυ, και το απόγευμα θα ετοίμαζα ταφαγητά. Συγχρόνως όμως έπρεπε να

βρω τι θα μαγείρευα για το μεσημέρι.Κάτι εύκολο. Σαν τι; Ουφ, δεν ξέρω πια.Κάθε μέρα το ίδιο πρόβλημα. Πώς νατους ευχαριστήσεις όλους; Κάτι πουάρεσε στα παιδιά, δεν άρεσε στονΓιάννη. Κάτι που λάτρευε ο Γιάννης, τοσιχαίνονταν τα παιδιά. Κι αυτά πουάρεσαν σε μένα; Ίσως να μηνπροκαλούσαν ευχαρίστηση σε κανένανάλλο. Αδιέξοδο.

Η σκέψη μου, φυσικά, είχε φύγει από τημαγειρική και είχε πάρει άλλουςδρόμους πάλι. Οι καταπιεσμένες μουανάγκες απαιτούσαν διέξοδο. Και ομόνος δρόμος που βρήκαν ήταν οιδακρυγόνοι αδένες των ματιών μου. Όχιπάλι. Όχι τώρα που ήταν και τα παιδιάεδώ.

Γύρισα μπρούμυτα κι έπνιξα τουςλυγμούς μου στο μαξιλάρι. Αυτό πουμε τρέλαινε περισσότερο δεν ήταν ηπίκρα του χθες αλλά η απόγνωση τουαύριο. Μέρες προγραμματισμένες ώς τοτελευταίο λεπτό. Μέρες γκρίζες,μελαγχολικές, οργανωμένες απόάλλους. Κι εγώ, μια μαριονέτα σταχέρια τους, να κινούμαι στο δικό τουςρυθμό. Από καιρό τώρα υποψιάζομαιπως είμαι κάποια άλλη. Πως μπήκα στοπετσί μιας ξένης που δεν πολυσυμπαθώ.Μιας άγνωστης που μου τη φόρτωσανμε το ζόρι και με βαραίνει η ύπαρξή της.Νιώθω την έντονη επιθυμία ναεπαναστατήσω και να ελευθερωθώ. Ναξαναγίνω το ατίθασο κορίτσι τωνεφηβικών μου χρόνων. Να βρω σε ποια

γωνιά του παρελθόντος καθηλώθηκακαι να ξαναρχίσω από ’κει. Να κερδίσωτα χρόνια που αισθάνομαι πως έχασα.Να αποκτήσω πάλι την αξιοπρέπεια καιτον αυτοσεβασμό μου. Να ζήσω.

Το κουδούνισμα του τηλεφώνου μεέκανε να σηκώσω το κεφάλι και νασκουπίσω τα πρησμένα μου μάτια.

«Εμπρός», είπα με βαριά φωνή, αλλάκανείς δεν μου απάντησε από την άλληάκρη. «Εμπρός»,επανέλαβα.

«Ελένη; Εσύ είσαι;» ακούστηκε ηδύσπιστη φωνή της Μαρίας.

«Ναι».

«Τι έχεις;»

«Τίποτα».

«Μη μου λες ψέματα. Αφού εσύ κλαις»,επέμεινε η φίλη μου.

«Δεν ξέρω, Μαρία. Δεν ξέρω», είπα κιένιωσα τα μάτια μου να βουρκώνουνπάλι.

«Θέλεις να ’ρθω από ’κει; Τα δίδυμαείναι στη γιαγιά τους».

«Όχι… Δεν ξέρω… Είναι τα παιδιά εδώ.Τι να κάνεις;»

«Έλα τότε εσύ».

«Δεν ξέρω», είπα άλλη μια φορά. «Ίσωςλίγο αργότερα».

«Αν δεν έχεις έρθει σε μισή ώρα, θα μεδεις φάντη μπαστούνι μπροστά σου.Ελένη, ανησυχώ, δεν το καταλαβαίνεις;Τσακώθηκες με τον Γιάννη;»

«Όχι».

Δεν πίστευα πια πως ένας τσακωμός μετον άντρα μου είχε τη δύναμη να μεαναστατώσει τόσο. Κάποτε, ναι, μεκαταρράκωνε. Όμως τώρα πια είχασυνηθίσει. Θα μπορούσα να πω,μάλιστα, πως με κούραζαν μεγάλαχρονικά διαστήματα ηρεμίας. Μεγέμιζαν ανία.

«Τότε;»

«Θα ’ρθω από ’κει. Θα τα πούμε».

Έκλεισα το τηλέφωνο και πήγα στομπάνιο. Έκανα ένα βιαστικό ντους καιξέπλυνα καλά το πρόσωπό μου. Ταμάτια μου ήταν ακόμα κόκκινα καιπρησμένα. Φόρεσα ξανά το κόκκινοπουλόβερ και το τζιν μου και χτένισα ταμαλλιά μου. Στάθηκα έξω από τηνπόρτα της κόρης μου και φώναξα:

«Νίκη, θα πάω για λίγο στη Μαρία. Δενθα αργήσω».

«Δεν θα διαβάσουμε;»

«Διάβασε μόνη και θα σε εξετάσω μόλιςγυρίσω».

Κατέβηκα κάτω, αλλά δεν τόλμησα ναπλησιάσω το καθιστικό. Φοβόμουν την

εξονυχιστική ματιά του γιου μου.

«Άγγελε, θα πεταχτώ μέχρι τη Μαρία.Δεν θα αργήσω», του φώναξα και πήρατην τσάντα μου. «Διάβασε, εντάξει;»

«Οκέι».

«Φιλενάδα, δεν είσαι καθόλου καλά,τοξέρεις;» με ρώτησε η Μαρία μόλιςσταμάτησα να μιλάω.

«Το ξέρω. Τι να κάνω;»

«Τι να κάνεις. Να βρεις τρόπους ναξεφεύγεις. Πιάσε δουλειά».

«Τι λες,βρε Μαρία;» ρώτησακαγχάζοντας ειρωνικά. «Αφού ξέρειςπολύ καλά πως ο Γιάννης δεν θέλει ούτε

να το ακούσει. Μου το ξεκαθάρισε πριναπό το γάμο μας».

«Ο Γιάννης πολλά δεν θέλει να ακούσει,πολύ φοβάμαι όμως πως θα τα ακούσειόλα μαζεμένα κάποια μέρα. Ανσυνεχίσεις να λειτουργείς όπως θέλει οάντρας σου και να αγνοείς τις δικές σουανάγκες, θα τρελαθείς. Πάψε να είσαισκλάβα των άλλων και κοίταξε λιγάκικαι τον εαυτό σου».

«Δεν είναι εύκολο όταν έχειςοικογένεια. Κι έπειτα, δεν τοκαταλαβαίνω. Μέχρι πριν από λίγοκαιρό ήμουν ευτυχισμένη».

«Δεν υπάρχουν ευτυχισμένοι σκλάβοι,Ελένη. Κατά τη γνώμη μου ποτέ δεν

υπήρξες ευτυχισμένη. Συμβιβασμένη,ναι. Καταπιεσμένη, οπωσδήποτε. Όλησου η ζωή γυρνούσε γύρω από τονΓιάννη και τα παιδιά. Θυσίασες τις δικέςσου επιθυμίες για τους άλλους. Τι έχειςκάνει για σένα; Πες μου».

Η μόνη απάντηση ήταν τα δάκρυα πουάρχισαν πάλι να κυλούν από τα μάτιαμου. Πήρα ένα τσιγάρο από το πακέτοτης Μουριάς και το άναψα με χέρια πουέτρεμαν.

«Ούτε να καπνίσεις σου επιτρέπει. Ούτενα βγεις με τις φίλες σου, ούτε ναεκφράσεις ελεύθερα τη γνώμη σου.Πόσο μάλλον να δουλέψεις», συνέχισεη Μαρία. «Γιατί τα δέχτηκες όλα αυτά,Ελένη;»

«Επειδή τον αγαπούσα. Πίστευα πωςδεν θα μου έλειπε τίποτε αν είχα μιαοικογένεια μαζί του».

«Τώρα την έχεις. Όμως, έχεις χάσει τονεαυτό σου».

«Ναι, έτσι νιώθω», συμφώνησα καιρούφηξα τη μύτη μου. «Δεν ξέρω τι νακάνω τώρα πια. Δεν έχοο το κουράγιονα κάνω τίποτα. Ώρες-ώρες αισθάνομαινεκρή και τότε λέω πως θα ήτανκαλύτερα αν πέθαινα στ’ αλήθεια».

«Κουταμάρες. Είσαι νέα γυναίκα καιπρέπει να πάρεις το τιμόνι της ζωής σουστα χέρια σου. Επαναστάτησε. ΟΓιάννης έχει βολευτεί με την κατάστασηπου του έχεις σερβίρει. Δείξ’ του πως

έχεις χάσει εσύ τη δική σου βολή.Απαίτησε τα ανθρώπινα δικαιώματάσου, να πάρει…»

«Δεν ξέρω».

«Άφησε κατά μέρος τις μοιρολατρίεςκαι τις ηττοπάθειες. Κέρδισε το χαμένοσου χρόνο. Είσαι νέα, έξυπνη καιόμορφη. Ζήσε!»

«Δεν ξέρω».

Όμορφη; Πφ! Πώς μπορεί έναςάνθρωπος που δεν είναι ο εαυτός του ναείναι όμορφος; Πώς φαίνεται η ομορφιάσου όταν ασφυκτιάς μέσα σε ένακοστούμι που σου επέβαλαν άλλοι;Έξυπνη ; Τώρα μάλιστα! Αν ήμουν

στοιχειωδώς έξυπνη δεν θα είχαοδηγήσει τη ζωή μου σε αδιέξοδο. Κιόσο για νέα, ίσως κάποτε. Όταντρελαινόμουν για εκδρομές, για χορούς,όταν

ακτινοβολούσα ζωή. Τώρα νιώθω πωςτο κορμί μου έχει πάθει αγκύλωση, πωςτα περιθώριά μου έχουν στενέψει.

«Σύνελθε, Ελένη. Κι αν δεν θέλεις να τοκάνεις για σένα, κάν’ το για τα παιδιάσου. Σε λίγο δεν θα μπορείς να τουςκρύβεσαι πια. Κι ένας άνθρωποςδυστυχισμένος δεν έχει να προσφέρειπαρά μόνο δυστυχία. Αυτά δεν τασκέφτεσαι;»

«Ίσα-ίσα που τα σκέφτομαι πολύ.

Πολλές φορές έχω καταλήξει στοσυμπέρασμα πως αν δεν ήταν αυτά θαείχα χωρίσει με τον Γιάννη. Αλλά πάλι,δεν ξέρα) αν θα το έκανα».

«Δεν χρειάζεται να φτάσεις στα άκρα.Αν αγαπάς τον άντρα σου κι αν σεαγαπάει κι αυτός, θα βρείτε μαζί τηλύση. Θα τον κάνεις να σε καταλάβεικαι να σε βοηθήσει. Εσύ πρέπει μόνο ναπροσπαθήσεις. Να κάνεις το πρώτοβήμα για να του δείξεις πως κάτι δενπάει καλά».

Αν τον αγαπάω κι αν με αγαπάει; Άλλοένα θέμα που σήκωνε πολλή συζήτηση.

«Θα έπρεπε να είχες γίνει ψυχολόγος»,προσπάθησα να αστειευτώ.

«Αυτό ήταν δικό σου όνειρο, ανθυμάσαι. Τελικά όμως, ευτυχώς που δενέγινες. Θα ήσουν τέλειο παράδειγμαπρος αποφυγή για τους ασθενείς σου».

Χαμογέλασα μουδιασμένα.

«Πραγματικά, ευτυχώς για τον κοσμάκηπου δεν έγινα».

«Θέλεις να ακυρώσουμε την αυριανήσυνάντηση;» με ρώτησε η Μαρία. «Ανδεν νιώθεις…»

«Όχι, όχι», βιάστηκα να τη διακόψω.«Ίσα-ίσα που θα χαρώ να βρεθώ μετους φίλους μας», είπα καιαναρωτήθηκα πόσο μεγάλο ψέμα ήτανκι αυτό.

Όταν γύρισα στο σπίτι, βρήκα τονΆγγελο να έχει αποκοιμηθεί στονκαναπέ του καθιστικού και τη Νίκη ναακούει ακόμα μουσική. Η ώρα ήτανοχτώ.

«Άγγελε, ξύπνα. Διάβασες;»

«Εεε; Όχι. Τι ώρα είναι;»

«Οχτώ. Σήκω».

Ανέβηκα γρήγορα πάνω και χτύπησατην πόρτα της κόρης μου.

«Νίκη, τελείωσες το διάβασμα;»

«Εεε… Όχι ακόμα», απάντησε καιάκουσα τη μουσική να κλείνει.

Μπήκα στο δωμάτιό της και τηνπρόλαβα τη στιγμή που έκρυβε ένανεανικό περιοδικό. Η τσάντα τηζ ήτανακόμα κλειστή δίπλα στο γραφείο.

«Δεν άρχισες ακόμα;»

«Όχι. Δεν έχω πολλά για αύριο»,

«Κάθε Πέμπτη έχεις. Σήμερα πώς κιέτσι;»

«Εεε… Έλειπαν δύο καθηγητές και…»

«Καλά… Κατάλαβα. Άρχισε αμέσως.Θα σε εξετάσω σε λίγο».

Είχα πάρει από νωρίς την απόφαση ναμη την ελέγξω απόψε στα μαθήματάτης, όμως δεν θα της το έλεγα,για να

έχει τουλάχιστον το φόβο.

«Πεινάω», διαμαρτυρήθηκε.

«Άρχισε τώρα και θα σου ζεστάνω ταμακαρόνια».

Κατά τις δέκα και μισή είχαν φάει καιυποτίθεται πως είχαν διαβάσει και οιδύο. Όταν ξάπλωσαν στα κρεβάτιατους, φόρεσα τις πιτζάμες μου,κατέβηκα στο καθιστικό και άνοιξα τηντηλεόραση. Έψαξα τα κανάλια, αλλάδεν βρήκα τίποτα που να προκαλέσει τοενδιαφέρον μου. Έκλεισα εντελώς τονήχο και πήρα το βιβλίο που είχα αρχίσειεδώ και βδομάδες. Κάποτε διάβαζαπολύ. Τον τελευταίο καιρό, όμως, δενμπορούσα να συγκεντρώσω το μυαλό

μου. Πότε δεν θυμόμουν πού. είχαμείνει, πότε δεν θυμόμουν τι είχαδιαβάσει, κι έτσι κάθε τόσο άρχιζα ξανάαπό την αρχή.

Δεν κατάλαβα πότε με πήρε ο ύπνος. Μεξύπνησαν τα κλειδιά του Γιάννη.Άνοιξα τα μάτια και κοίταξα το ρολόιμου. Δύο παρά τέταρτο.

«Δεν κοιμάσαι;»

«Κοιμόμουν, αλλά με ξύπνησες. Πώςπεράσατε;»

«Πώς να περάσω, βρε Ελένη; Μεπελάτη ήμουν».

«Το ξέρω, αλλά αν ήταν άνθρωποςενδιαφέρων θα πέρασες ευχάριστα.

Ειδάλλως…»

«Καλός ήταν. Σημασία έχει πως έκλεισεη δουλειά. Χτίζει τρεις πολυκατοικίεςαυτό τον καιρό και θα πάρει πλακάκιακαι είδη υγιεινής από μένα. Χώρια τιςάλλες που έχει στα σκαριά. Δεν μου λες,πάμε να παίξουμε;»

Ένιωσα το κορμί μου να σφίγγεται. Ταερωτικά παιχνίδια του Γιάννη είχανπάψει από καιρό να μου προσφέρουναπόλαυση. Τις περισσότερες φορέςπροσποιόμουν τον οργασμό κι έκαναό,τι μπορούσα για να τον αναγκάσω νατελειώνει όσο το δυνατόν γρηγορότερα.

«Νυστάζω», του είπα. «Αφού είδες πωςκοιμόμουν».

«Έλα, ρε γυναίκα,τώρα που κοιμούνταιτα παιδιά. Έχω πιει κιόλας και θα σεκάνω να βογκήσεις».

Καθόλου καθησυχαστικό αυτό.

«Νυστάζω, βρε Γιάννη», επανέλαβα καισηκώθηκα αποφασισμένη να πάω γιαύπνο.

«Μα καλά, κάθε φορά θέλεις να σεπαρακαλώ για να σε πηδήσω;» άρχισετα «ερωτόλογα». «Αντί να χαίρεσαι πουο άντρας σου σε θέλει μετά απόδεκαεφτά χρόνια γάμου…»

«Χαίρομαι, όμως δεν μπορώ όταννυστάζω τόσο πολύ. Κάνουμε αύριο».

«Αύριο θα έχουμε επισκέψεις κι έπειτα

θα μου λες πως είσαι κουρασμένη.Τώρα είναι ευκαιρία», επέμεινε εκείνος,ακολουθώντας με στις σκάλες.

Ήξερα πως δεν θα το έβαζε κάτω αν δενδεχόμουν. Ήταν ικανός ναμουρμουρίζει όλη τη νύχτα μέχρι να πωτο «ναι». Κι αν αργούσα να το κάνω, θαμου κρατούσε μούτρα για μερικέςμέρες. Αναστέναξα κρυφά και κάθησαστο κρεβάτι, στη στάση που ήξερα ότιτου άρεσε.

«Το θέλεις κι εσύ, μωρή ερωτιάρα, ε;»είπε με ικανοποίηση και κλείδωσε τηνπόρτα.

Πώς να μη το θέλω; Ήταν δυνατό να μημε πείσει με τέτοια τρυφερότητα;

Πέταξε βιαστικά τα ρούχα του καιγονάτισε πλάι μου.

«Το θέλεις, ε;»

Φιρί-φιρί το πήγαινε να ακούσει τηναλήθεια.

«Ναι», απάντησα ψέματα.

«Μανάρι μου εσύ…»

Ακολούθησε η γνωστή διαδικασία. Τασυνηθισμένα προστυχόλογα, οι γνωστέςκινήσεις, οι ίδιες προσποιήσεις. Κι ότανέγειρε αποκαμωμένος δίπλα μου, μερώτησε ως συνήθως:

«Σου άρεσε;»

Τι ηλίθια ερώτηση! Λες και υπήρχεπερίπτωση να του πω ποτέ «όχι». Λεςκαι υπήρχε περίπτωση να μου αρέσει, τηστιγμή που του είχα δηλώσει ξεκάθαραπως προτιμούσα να κοιμηθώ.

Μέσα σε λίγα λεπτά ο Γιάννης μού είχεγυρίσει την πλάτη και ροχάλιζε δυνατά.Σηκώθηκα όσο πιο αθόρυβα μπορούσακαι κατέβηκα στην κουζίνα. Πήρα τατσιγάρα που είχα κρυμμένα πάνω απότα ντουλάπια και άναψα ένα. Μονάχηκαι πάλι στο παλάτι μου. Έπειτα απόμια δακρύβρεχτη μέρα και μιααποτυχημένη συνουσία. Η νύστα μούείχε περάσει. Η ώρα ήταν δυόμισι και ηνύχτα προμηνυόταν ατελείωτη, γεμάτηβασανιστικές σκέψεις. Έπρεπε να πάρωκουράγιο από κάπου. Σηκώθηκα κι

έβαλα ένα ουίσκι με πάγο. Το ήπιαμονορούφι και ξαναγέμισα το ποτήρι.Αρχισα να βηματίζω πέρα-δώθε στηνκουζίνα, σαν παγιδευμένο αγρίμι.Κοίταξα έξω από το παράθυρο. Οσκοτεινός γκρίζος ουρανός με έκανε νααναλογιστώ πάλι το μέλλον μου. Έψαξανα βρω ένα αστέρι. Πουθενά. Μόνομαυρίλα. Άδειασα το ουίσκι,προσπαθώντας να αδειάσω και τομυαλό μου από τις σκέψεις. Άδικοςκόπος.

Ξαφνικά, ένας πρωτόγνωρος φόβος μεέκανε να παραλύσω. Ένιωσα πως είχαεκπληρώσει τον προορισμό μου στηζωή και πως πλησίαζε το τέλος μου. Τοπαγωμένο χέρι του θανάτου μεαπειλούσε και δεν μπορούσα να κάνω

τίποτα για να του ξεφύγω. Θα πέθαινασύντομα και το πιο έντονο συναίσθημαπου με είχε κυριεύσει ήταν η αίσθησητου ανικανοποίητου.

Έτρεξα με αγωνία στην τραπεζαρία καιάνοιξα ανυπόμονα τον μπουφέ. Το καλόμου το σερβίτσιο από λευκή πορσελάνηήταν τακτοποιημένο στο κάτω ράφι καιαπό πάνω βρισκόταν η κασετίνα με ταακριβά μαχαιροπίρουνα. Ούτε αυτά δενείχα χαρεί. Τα έβγαζα μόνο τρεις φορέςτο χρόνο Χριστούγεννα, Πάσχα και στηγιορτή του Γιάννη. Για ποιον τα φύλαγαεκεί μέσα;

Ξαναγύρισα στην κουζίνα και άνοιξαμερικά ντουλάπια. Όλα γεμάτα μεπράγματα που χρησιμοποιούσα

σπανίως. Ταψιά, πυρέξ, βαζάκια,κανάτες, παράταιρα πιάτα και ποτήρια,κι ένα σωρό άλλα είδη που είχανολότελα ξεχαστεί. Ξεδιάλεξα αυτά πουμου φάνηκαν πιο απαραίτητα καιστοίβαξα τα υπόλοιπα σε έναν πάγκο.Την επομένη θα έβρισκα μερικές κούτεςκαι θα τα ξαπόστελνα. Στους χώρουςπου απόμειναν άδειοι μετέφερα το καλόμου σερβίτσιο, τις κρυστάλλινεςκανάτες και τις επάργυρες πιατέλες.Έπειτα άδειασα το συρτάρι από ταπαλιά μαχαιροπίρουνα κι έβαλα στηθέση τους αυτά που είχα για επίσημεςπεριπτώσεις. Με αυτά θα τρώγαμε από’δω και πέρα κάθε μέρα. Θα φρόντιζανα τα χαρώ όσο θα ζούσα.

«Τρελάθηκες; Τι κάνεις τέτοια ώρα;

Γιατί δεν κοιμάσαι ;»

Η φωνή του Γιάννη με έκανε νααναπηδήσω.

«Είχα αϋπνία και σκέφτηκα να φτιάξωτα ντουλάπια της κουζίνας», απάντησακαι στάθηκα εμπρός στο τραπέζι για νακρύψω το ποτήρι με τα παγάκια πουέλιωναν.

«Δεν είσαι με τα καλά σου. Πέντε η ώραξημερώματα ;»

«Αφού δεν μπορούσα να κοιμηθώ».

«Να μείνεις στο κρεβάτι ξαπλωμένη καιθα δεις ότι θα σε πάρει ο ύπνος. Αναρχίσεις αυτό το βιολί, δεν θαμπορέσεις να το κόψεις εύκολα. Κι

έπειτα όλη μέρα θα είσαι σαν μαλάκας».

Ούτως ή άλλως κάπως έτσι ένιωθα.

«Εσύ γιατί σηκώθηκες;»

«Για να πάω στην τουαλέτα. Είδα όμωςότι δεν ήσουν δίπλα μου και κατέβηκανα δω τι κάνεις».

«Πήγαινε ξάπλωσε και θα ’ρθω κι εγώ»,του είπα.

«Μην αργήσεις».

Είχε δίκιο. Το ξενύχτι με έκανε νασέρνομαι όλη μέρα. Με το ζόρι βγήκαγια ψώνια, με δυσκολία μαγείρεψα,μάταια προσπαθούσα να συγκεντρωθώσε ό,τι μου έλεγαν τα παιδιά και, κατά

τις εφτάμισι που έφυγαν για τα Αγγλικάτους, ένιωθα τα μάτια μου να κλείνουν.Έφτιαξα ένα φραπέ, αφού οι τρειςελληνικοί δεν με είχαν βοηθήσει καιπολύ, και ανέβηκα για να αλλάξω.Απόψε ήθελα να ντυθώ διαφορετικά.Νεανικά. Όπως τότε που ήμουν έφηβη.Πέρασα από το δωμάτιο της Νίκης καιάνοιξα την ντουλάπα της. Ψαχούλεψαστα ράφια, ξεδίπλωσα μερικές μπλούζεςτης, μέχρι που βρήκα κάτι να μεικανοποιήσει. Ένα στενό πλεχτόζακετάκι σε μαύρο χρώμα, με άσπρεςμαργαρίτες για κουμπιά, που έφτανεμέχρι τον αφαλό. Πήρα και το τζιν μουκαι πήγα στο μπάνιο. Έπειτα από έναχαλαρωτικό ντους, ντύθηκα, χτενίστηκακαι κοίταξα το είδωλό μου στον

καθρέφτη. Χαμογέλασα αμήχανα. Μουάρεσε αυτό που έβλεπα. Μια νέαγυναίκα με μακριά ίσια μαλλιά,λαμπερό πρόσωπο και μοντέρνοντύσιμο. Κάτι όμως έλειπε. Γύρισα στηνκρεβατοκάμαρά μου, άνοιξα ένασυρτάρι και πήρα την κασετίνα με ταασημένια κοσμήματα που φορούσαπαλιά. Διάλεξα ένα χοντρό μενταγιόν μεμαύρη πέτρα, δύο μικροσκοπικάσκουλαρίκια σε σχήμα μαργαρίτας καιτρεις ασημένιες αλυσίδες για το χέρι,και τα φόρεσα. Κοιτάχτηκα στην πόρτατης ντουλάπας, που ήταν ντυμένη μεκαθρέφτη, και χαμογέλασαεπιδοκιμαστικά αυτή τη φορά. Έτσι μουάρεσα. Αυτή ήμουν.

Κατέβηκα τις σκάλες, νιώθοντας πως

πετούσα. Ήταν απίστευτο πώς μια μικρήμεταμόρφωση μπορούσε να μου χαρίσειτόση ευφορία. Αισθανόμουν σαν ναείχα ξαναγεννηθεί. Άνοιξα τοραδιόφωνο και βρήκα ένα σταθμό πουέπαιζε ελληνικά ροκ τραγούδια. Καθώςέβαζα λίγο ουίσκι με πάγο για ναευθυμήσω ακόμη περισσότερο, τα χείλημου σιγομουρμούριζαν μαζί με τονΠαπακωνσταντίνου: «Άσε με να κάνωλάθος…»

Κατά τις εννέα χτύπησε το κουδούνι.Ήταν η Μαρία με τον Κώστα.

«Κούκλα είσαι σήμερα. Τι έκανες;» μερώτησε ο Κώστας αφού φιληθήκαμε.

«Ένα απλό ντους», απάντησα

χαμογελώντας.

«Άλλαξε λουκ», παρατήρησε η Μαρία,κοιτώντας ερευνητικά το πρόσωπό μου.

Τους οδήγησα στο καθιστικό και τουςέφερα από ένα ποτήρι με ουίσκι.

«Μπα, τι βλέπω;» έκανε ο Κώστας ότανείδε το δικό μου ποτό. «Από πότεάρχισες να πίνεις;»

«Πάντα έπινα όταν είχα όρεξη».

«Και σήμερα έχεις;» ζήτησε να μάθει ηφίλη μου, ρίχνοντάς μου μια δύσπιστηματιά.

«Δεν φαίνεται;» ρώτησα χαμογελώντας.

«Τώρα μου θυμίσατε έναν τύπο πουήρθε σήμερα στο γραφείο και μουζήτησε να αναλάβω το διαζύγιό του.Ξέρετε γιατί; Επειδή η γυναίκα τουάρχισε ξαφνικά να πίνει κι έγινε, λέει,αλκοολική».

«Σίγουρα αυτός θα την οδήγησε σ’ αυτήτην κατάσταση», σχολίασε η Μαρία.

«Δεν ξέρω. Όταν θα μιλήσω μαζί της θαδω τι συμβαίνει. Από την πείρα μουπάντως πιστεύω πως κάπως θα έχεισυμβάλει κι αυτός».

Πριν προλάβω να πω κι εγώ τη γνώμημου, άνοιξε η πόρτα και μπήκε μέσα οΓιάννης.

«Καλησπέρα», χαιρέτησε και πλησίασεγια να φιλήσει τους φίλους μας. «Ελένη,θα μου βάλεις κι εμένα ένα ουισκάκι;»μου ζήτησε και τον είδα να μαρμαρώνειόταν σηκώθηκα για να τονεξυπηρετήσω. «Τι είναι αυτό το γελοίομπλουζάκι που φοράς;»

«Είπα σήμερα να ντυθώ λιγάκιμοντέρνα», απάντησα, ανασηκώνονταςπροκλητικά το κεφάλι. «Άλλωστε στοσπίτι είμαι. Δεν θα με δει κανέναςξένος», πρόσθεσα με λιγότερηαυτοπεποίθηση τώρα.

«Τι μοντέρνα και κουραφέξαλα μουτσαμπουνάς; Όλη η κοιλιά σου είναιέξω. Πιστεύεις πως είναι για την ηλικίασου αυτά; Καλά να κυνηγάω την κόρη,

θα κυνηγάω και τη μάνα τώρα; Τράβα ν’αλλάξεις».

«Έλα, βρε Γιάννη. Μια χαρά είναι τοκορίτσι», με υποστήριξε ο Κώστας.

«Σιγά το κορίτσι. Τριανταπεντάραγυναίκα, παντρεμένη και μάνα δύοπαιδιών. Άντε ν’ αλλάξεις», επέμεινε.

«Σε ποια εποχή ζεις, ρε φίλε;» μπήκεστη μέση και η Μαρία. «Αυτή είναι ημόδα. Αν δεν τα βάλουμε εμείς πουείμαστε νέες, ποιες θα τα βάλουν;»

«Εγώ τη μόδα την έχω χεσμένη. Θέλα)η γυναίκα μου να είναι σοβαρή και ναμη με κάνει να ντρέπομαι. Άντε», μουείπε ξανά.

Σηκώθηκα απρόθυμα, συγκρατώντας μεδυσκολία τα δάκρυά μου. Ανέβηκα τιςσκάλες, νιώθοντας το ενδυματολογικόμου οικοδόμημα να έχει γίνει κομμάτια.Άλλαξα με θυμωμένες κινήσεις καιφόρεσα ένα μαύρο παντελόνι κι έναεξίσου μαύρο πουλόβερ. Χρώμα πουαντικατόπτριζε με ακρίβεια την τωρινήμου διάθεση. Άκουσα το’ κουδούνι ναχτυπάει και τις φωνές των υπόλοιπωνφίλων μας. Μακάρι να είχα τη δύναμηνα σήκωνα και πάλι προκλητικά τοκεφάλι και να εμφανιζόμουν κάτωντυμένη όπως ήθελα εγώ. Όμως δενείχα το κουράγιο να αντιμετωπίσω τοθυμό του. Προτιμούσα την ηρεμία μου.

Την υπόλοιπη βραδιά ένιωθα σαν ναήμουν υπνωτισμένη. Ετοίμασα το

τραπέζι με μηχανικές κινήσεις κι έβαλατο σώμα μου να καθήσει κοντά τους,αφήνοντας την ψυχή μου να ταξιδεύειαλλού. Σπανίως συμμετείχα στιςσυζητήσεις τους και άδειαζα τα ποτήριαμε το κρασί το ένα μετά το άλλο.

«Τι σου συμβαίνει απόψε;» με ρώτησε ηΈρη όταν βρεθήκαμε κάποια στιγμήμόνες στην κουζίνα. «Μοιάζεις σαν ναείσαι… φευγάτη».

«Τίποτα το σπουδαίο. Δεν κοιμήθηκαχθες βράδυ και νιώθω κουρασμένη,αυτό είναι όλο».

Η Έρη δεν έδειξε να ικανοποιείται απότην απάντησή μου και συνέχισε να μεκοιτά επίμονα όλο το βράδυ, όπως και

οι υπόλοιποι. Εκτός από τον Γιάννη. Γιαεκείνον δεν συνέβαινε τίποτε αφού είχεικανοποιηθεί η απαίτησή του. Μιλούσεκαι χασκογελούσε, αδιαφορώντας γιατην ακεφιά μου. Μόνο κάποια στιγμήσχολίασε:

«Είδες που σου το είπα ότι θα είσαι σανμαλάκας αφού δεν κοιμήθηκες;»

Ναι, μπαμπά, ήθελα να του πω. Είχεςδίκιο για άλλη μια φορά. Θα μπορέσειςνα συγχωρήσεις την άτακτη μικρή σου;

Τον κοίταξα και σκέφτηκα πως δεν θαμπορούσα ποτέ να φτάσω στο επίπεδότου. Σχεδόν σαρανταπεντάρης,επιτυχημένος επιχειρηματίας, με μαύραμάτια και γκρίζα μαλλιά. Να το

πορτρέτο του. Ευχάριστος στην παρέα,δυναμικός στη δουλειά του, γλεντζέςστη διασκέδαση, με πολλές φιλοδοξίεςκαι υπερβολική εγωπάθεια.Πουριτανικές ιδέες, φαλλοκρατικέςαντιλήψεις και απερίγραπτηισχυρογνωμοσύνη.

Ρουφάω λίγες γουλιές ακόμη από τοκρασί μου. Το κεφάλι μου αρχίζει ναγυρίζει. Δεν έχω συνηθίσει τόσο ποτό.Κοιτώ τους φίλους μας, που μιλούν καιγελούν. Ξαφνικά, τους βλέπω σανξένους. Νιώθω πως δεν ανήκω στηνπαρέα τους. Η παρουσία τους με πνίγει,με κουράζει. Θέλω να μείνω μόνη. Νασκεφτώ. Ρίχνω με τρόπο μια ματιά στορολόι μου. Πότε θα φύγουν; Τα αστείατους μου φέρνουν δάκρυα στα μάτια.

Τα γέλια τους με κάνουν να θέλω νακλάψω. Κοιτώ κλεφτά τον άγνωστο πουκάθεται δεξιά μου. Τον άντρα μου. Τομέντορά μου. Με έμαθε να μιλώ, ναντύνομαι, να συμπεριφέρομαι σανκυρία, να φροντίζω το παλάτι που μουπαραχώρησε. Τελικά, όμως, μουπρόσφερε και κάτι πολύ πιο σημαντικό.Με βοήθησε να ωριμάσω και με δίδαξενα κρίνω. Μόλις τώρα τοσυνειδητοποίησα. Τώρα που τον βλέπωόπως πραγματικά είναι. Ένας άνθρωποςπου ξέρει τα πάντα στα δικά του μέτρα,τόσο εγωκεντρικός,τόσο γλυκανάλατος,τόσο βαρετός…

2

Ο μήνας που ακολούθησε έκανε σεόλους φανερό πως κάτι δεν πήγαινεκαλά με μένα. Εγώ, βέβαια,τοκαταλάβαινα καλύτερα από τον καθένα.Δεν χαμογελούσα σχεδόν ποτέ,απέφευγα να συναντώ φίλους, δενέβγαινα από το σπίτι, μιλούσα μόνοόταν ήταν απαραίτητο, παραμέλησα ταπαιδιά, με έπιαναν συχνά τα κλάματαχωρίς συγκεκριμένο λόγο. Τις ώρες πουέμενα μόνη βημάτιζα πέρα-δώθε σανλιοντάρι στο κλουβί και άκουγα τα πιομελαγχολικά τραγούδια που είχα στηδισκοθήκη μου. Είχα χάσει έξι κιλάαφού έτρωγα σπάνια και είχα αρχίσει ναπίνω σχεδόν από την ώρα που άνοιγα ταμάτια μου το πρωί.

Οι φίλοι ανησυχούσαν για την ψυχική

μου υγεία.

Ο άντρας μου ανησυχούσε μήπως είχαβρει γκόμενο.

Μου το εξομολογήθηκε η Μαρία ένααπόγευμα που ήρθε να με δει.

«Το πρωί που πέρασα από την εταιρείαγια να δω κάτι πλακάκια, του είπα να σεπροσέχει γιατί δεν είσαι καθόλου καλά.Του εξήγησα πως έχειςαυτοκαταστροφικές τάσεις και πωςπρέπει να σε βοηθήσει. Εκείνος μερώτησε μήπως είσαι ερωτευμένη μεκάποιον άλλο. Πιστεύει πως, αφού είμαιη καλύτερή σου φίλη, θα ξέρωκαλύτερα από τον καθένα».

«Το συνηθισμένο πρόβλημα τωνανδρών. Όταν κάτι ενοχλήσει τη βολήτους, θέλουν να πιστεύουν πωςευθύνεται κάποιος τρίτος. Τους είναιαδύνατο να αντιμετωπίσουν τις δικέςτους ευθύνες».

«Πάντως μου έδειξε ότι φοβάται γιασένα και ότι σ’ αγαπάει».

«Ξέρεις, τον τελευταίο καιρό έχωαρχίσει να αμφιβάλλω για πολλά.Ακόμα και για την ίδια την αγάπη.Σκέφτηκα πολύ το θέμα και κατέληξαστο συμπέρασμα πως αγάπη υπάρχειμόνο στα βιβλία και στο σινεμά. Στηνκαθημερινή μας ζωή λέμε πως αγαπάμεκάποιον όταν περνάμε καλά κοντά του,όταν μας κάνει τα κέφια, όταν

βολευόμαστε. Αν σταματήσει να μαςδίνει αυτά που θέλουμε, αν μαςξεβολέψει, η αγάπη γίνεται λούης»,απάντησα κυνικά.

«Ως ένα σημείο μπορεί να έχεις δίκιο.Ωστόσο δεν μπορώ να δεχτώ ότι δενυπάρχει αγάπη. Τότε γιατί κάνουμε τακέφια του άλλου,γιατί συμβιβαζόμαστε,γιατί κάνουμε θυσίες,γιατί τον βοηθάμενα βολευτεί;»

«Ίσως επειδή έτσι βολευόμαστε κιεμείς».

«Εσένα όμως δεν φαίνεται να σε βόλεψεκαι πολύ η αγάπη σου για τον Γιάννη».

«Μπορεί να με βόλευε μέχρι πριν από

λίγο καιρό. Τώρα πάντως με ενοχλεί».

«Και τι σκοπεύεις να κάνεις γι’ αυτό;»ζήτησε να μάθει η Μαρία.

«Δεν ξέρω. Δεν έχω κουράγιο να κάνωτίποτα. Το μόνο που θα ήθελα είναι ναμπορούσα να ξανάρχιζα τη ζωή μου απ’την αρχή. Να είχα μια δεύτερηευκαιρία».

«Αυτό θα το ήθελαν όλοι, όμως δενγίνεται. Ωστόσο, αύριο το πρωί που θαξυπνήσεις, μπορείς να θεωρήσεις ότιξαναγεννήθηκες. Ότι είσαι μια άλληΕλένη που δεν θα αφήσει κανέναν νακάνει κουμάντο στη ζωή της».

«Όλα είναι ωραία στα λόγια, Μαρία,

αλλά στην πράξη… Πώς μπορώ να έχωξαναγεννηθεί και να κουβαλάω στηνπλάτη μου έναν αποτυχημένο γάμο καιδύο παιδιά στην εφηβεία; Πώς μπορώνα γίνω πιο μικρή από το γιο μου και ναφέρομαι πιο τρελά απ’ ό ,τι εκείνος;Πώς μπορώ να ξεφύγω από το ζυγό τουάντρα-αφέντη;»

«Αυτό το τελευταίο είναι το πιο εύκολο.Αρκεί να το πάρεις απόφαση. Εξήγησετου πώς νιώθεις και διεκδίκησε ταδικαιώματά σου. Και,για το Θεό,σταμάτα να πίνεις. Θέλεις να γίνειςαλκοολική;» συμπλήρωσε όταν με είδενα παίρνω το ποτήρι μου.

«Δεν μπορώ. Το ποτό είναι που μουδίνει τη δύναμη να υπάρχω, να

υπομένω. Χωρίς αυτό δεν βρίσκω τηδύναμη να ξεκινήσω τη μέρα μου».

«Ελένη, σου το έχω ξαναπεί. Χρειάζεσαιτη βοήθεια ειδικών. Μην παίρνειςαψήφιστα την κατάστασή σου. Κοντάστο γραφείο του Κώστα είναι έναψυχοθεραπευτικό κέντρο. Εκεί είχανπάει δύο πελάτισσές του, που είχανσοβαρό πρόβλημα, και τώρα είναι μιαχαρά».

«Ξέρεις ποιο είναι το πρόβλημα, Μαρία;Το ότι δεν θέλω να βοηθήσω τον εαυτόμου. Το μόνο που θα ήθελα είναι ναπάθω κάτι και να μου δώσουν οι γιατροίένα μήνα ζωής. Τότε θα είχα το άλλοθινα πω σε όλους: “Σας χαρίζω τηντελευταία βδομάδα, αλλά οι άλλες τρεις

είναι ολόδικές μου και θα τιςσπαταλήσω όπως θέλω εγώ”».

«Αες κουταμάρες. Τα ίδια μπορείς ναπεις και τώρα και να κερδίσεις όχι μόνοτρεις βδομάδες, αλλά όλη την υπόλοιπηζωή σου. Κι έπειτα, σκέψου τα παιδιάσου. Τι θα απογίνουν;»

«Κανείς δεν χάνεται. Υπάρχουν χιλιάδεςορφανά που έχουν μεγαλώσει μια χαρά.Άλλωστε θα έχουν τον πατέρα τους»,

«Ελένη, δεν μπορώ να σε ακούω ναμιλάς έτσι. Έλα να πάμε μαζί στοκέντρο που σου είπα. Δώσε μια ευκαιρίαστον εαυτό σου», με παρακάλεσε ηΜαρία.

«Θα δούμε», πήγα να την αποφύγω.«Θα σου πω».

«Άφησε τις αοριστίες. Πες μου μιασυγκεκριμένη μέρα να κλείσουμεραντεβού. Αύριο;»

«Άσε με να το σκεφτώ καλύτερα. Να τοχωνέψω».

Όταν, επιτέλους, έφυγε η Μαρία,έκλεισα τα φώτα κι έβαλα το CD τουΒαρδή. Πάτησα το REPLAY στοτραγούδι «Έχω τόσο κουραστεί» καιξαναγέμισα το ποτήρι μου με βότκα.

Έχω τόσο κουραστεί να μοιράζομαι Καιμετά να την πληρώνω εγώ Σ’ ένανκόσμο εχθρικό κομματιάζομαι Γιά τους

άλλους πάντα αιμορραγώ Θα εκραγώ…

Όταν γύρισαν τα παιδιά από τα Αγγλικάτους, με βρήκαν να κλαίω συντροφιά μετο ποτό μου.

«Πάλι κλαις;» με ρώτησε η Νίκηστενοχωρημένα. «Τι έχεις πάλι, βρεμαμά;»

Ο Άγγελος μου έριξε μια θυμωμένηματιά και χάθηκε για μερικάδευτερόλεπτα στην κουζίνα. Ότανξαναήρθε, κρατούσε ένα άδειο ποτήριπου το γέμισε μέχρι τη μέση με βότκακαι το άδειασε μονορούφι, πρινπρολάβω να συνειδητοποιήσω τι έκανε.Κάθησε απέναντί μου κι έπιασε πάλι τομπουκάλι.

«Άγγελε», του φώναξατρομοκρατημένη. «Τι κάνεις εκεί;»

«Σου κάνω συντροφιά, ακολουθώνταςτο παράδειγμά σου», μου απάντησεοργισμένα.

«Φέρε μου το μπουκάλι αμέσως»,απαίτησα και προσπάθησα να του τοπάρω.

«Όχι», αρνήθηκε πεισματικά εκείνος κιέτρεξε προς τη σκάλα, κρατώνταςακόμα τη βότκα.

Προσπέρασα τη Νίκη, που στεκόταν σεμια άκρη βουρκωμένη, και τονακολούθησα τρεχάτη, φωνάζοντας:

«Άγγελε, σε παρακαλώ, περίμενε. Έλα

να μιλήσουμε… Σαν καλοί φίλοι. Είσαιμεγάλο παιδί. Μπορείς να μεκαταλάβεις. Θα σου εξηγήσω…»

Σταμάτησε έξω από την κρεβατοκάμαράτου, μου έδωσε θυμωμένα το μπουκάλικαι, ρίχνοντάς μου μια υποτιμητικήματιά, έκλεισε με δύναμη την πόρταπίσω του.

«Ανοιξέ μου, σε παρακαλώ»,τουφώναξα κλαίγοντας, αλλά δεν πήρακαμία απάντηση. «Σε παρακαλώ »,επανέλαβα άψυχα.

Κατέβηκα αργά τα σκαλοπάτια καιβρήκα την κόρη μου με την πλάτηκολλημένη στον τοίχο να κλαίει σιγανά.

«Νίκη, μην κλαις,γλυκιά μου. Σεπαρακαλώ»,της είπα και την τράβηξαστην αγκαλιά μου. «Σταμάτα, μικρήμου. Σταμάτα. Δεν είναι τίποτα. Θα μουπεράσει. Εμείς είμαστε γυναίκες.Καταλαβαινόμαστε».

«Όχι, δεν καταλαβαίνω», απάντησε καιμε έσφιξε πάνω της. «Συνέχεια κλαιςκαι σ’ έχω δει πολλές φορές να πίνεις.Γιατί;»

«Δεν είμαι πολύ καλά τον τελευταίοκαιρό. Πολλοί άνθρωποι το παθαίνουν.Είναι όπως όταν έχουμε πυρετό, μόνοπου τώρα είναι άρρωστη η ψυχή μου.Όμως, γρήγορα θα γίνει καλά. Το μόνοπου θέλω είναι να μη στενοχωριέσαι,γιατί έτσι με κάνεις χειρότερα. Κάνε

λίγη υπομονή».

«Άμα είσαι άρρωστη γιατί δεν πας στογιατρό;»

«Θα πάω», της υποσχέθηκα «Αυτό είχασκοπό να κάνω».

Ο Άγγελος δεν βγήκε καθόλου από τοδωμάτιό του. Έβαλα στη Νίκη να φάεικαι τη συνόδευσα μέχρι το κρεβάτι της.Έπειτα χτύπησα την πόρτα του γιουμου.

«Φύγε!» ήταν η μοναδική τουαπάντηση.

Δεν επέμεινα. Κατέβηκα στο καθιστικόκαι μάζεψα τα δύο ποτήρια από τοτραπέζι. Ύστερα πήρα τα κρυμμένα

τσιγάρα και κάθησα στην κουζίνα. Είχεδίκιο η Μαρία. Έπρεπε να συνέλθω γιαχάρη των παιδιών μου. Τον τελευταίοκαιρό, τους χάριζα μόνο δυστυχία. Αυτόήταν το μόνο που είχα να δώσω.Χαμένη στη δική μου θλίψη, δεννοιαζόμουν για τη θλίψη που σκόρπιζαγύρω μου. Στους ανθρώπους πουαγαπούσα.

Σήκωσα το ακουστικό και σχημάτισα τονούμερο της φίλης μου.

«Μαρία», είπα μόλις άκουσα τη φωνήτης, «η Ελένη είμαι».

«Έλα, καλή μου. Τι έγινε;»

«Μην τα ρωτάς. Θα κανονίσεις ένα

ραντεβού στο ψυχοθεραπευτικό κέντροπου είπες;»

«Και βέβαια. Θα πάρω τηλέφωνο αύριομόλις ανοίξουν και θα σου κλείσω γιαόσο το δυνατόν συντομότερα. Θα σεειδοποιήσω. Πώς είσαι τώρα;»

«Ά& τα να πάνε. Αύριο, πάντως, θαείμαι καλύτερα», την καθησύχασα καιτην καληνύχτισα.

Είχα καπνίσει μόλις το μισό τσιγάροόταν άκουσα τα κλειδιά του Γιάννηστην πόρτα. Η ενστικτώδης αντίδρασήμου ήταν να το σβήσω βιαστικά, αλλάσυγκρατήθηκα. Αν έπρεπε να αλλάξει ηκατάσταση στην οποία βρισκόμουν,τότε θα έπρεπε να αλλάξουν και πολλά

άλλα πράγματα. Τον είδα να μπαίνειστην κουζίνα και να μενκοιτάζειδύσπιστα.

«Τι κάνεις;» με ρώτησε.

«Καπνίζω», απάντησα απλά.

«Δεν σε κορόιδευε κανείς. Εσύκορόιδευες τον εαυτό σου όταν είχεςτην απαίτηση να μην κάνω κάτι πουήθελα. Εκτός από τον Αντρέα και τηνΈρη, όλοι οι άλλοι καπνίζετε. Εγώ θαήμουν η κατακριτέα;»

Μου γύρισε την πλάτη και προχώρησεπρος τη σκάλα. Ίσως δεν είχε τι να μουπει. Ίσως σκεφτόταν τα λόγια μου καικαταλάβαινε το δίκιο μου. Εγώ, πάντως,

ένιωθα πως είχα δώσει την πρώτη μουμάχη. Δεν με ενδιέφερε αν τον είχανικήσει. Αυτό που με ένοιαζε ήταν πωςείχα νικήσει τους φόβους μου, πως είχατολμήσει μάλλον για πρώτη φορά ναδιεκδικήσω κάποιο δικαίωμά μου. Κιένιωθα περήφανη γι’ αυτό.

Η Μαρία πάρκαρε το αυτοκίνητό τηςστην αρχή της Ιπποκράτους καισυνεχίσαμε με τα πόδια μέχρι τηνΜαυρομιχάλη, στο ύψος όπουβρισκόταν το κέντρο ψυχικής υγείας.Ανεβήκαμε στον πρώτο όροφο, μεάφησε να περιμένω στο σαλόνι κι εκείνηπήγε στη ρεσεψιόν για να δώσει τοόνομά μου και να επιβεβαιώσει ταραντεβού. Μου είχε κλείσει δύο ένα στιςοχτώ με κάποιον ψυχίατρο κι ένα στις

οχτώμισι με μια ψυχοθεραπεύτρια.

Κάθησα στον δερμάτινο καναπέ καικοίταξα φοβισμένα γύρω μου. Ένιωθασαν παιδάκι που είχε πάει στο γιατρό γιανα κάνει την πρώτη του ένεση. Δενήξερα αν θα πονούσα, δεν ήξερα τι μεπερίμενε. Απέναντί μου κάθονταν μιανέα κοπέλα και μια σαρανταπεντάραγυναίκα -προφανώς μάνα και κόρηκαιμιλούσαν ψιθυριστά. Δεξιά μου είδαένα νεαρό ζευγάρι που κρατιόταν από τοχέρι. Στο χολ, έξω από το σαλόνι,πηγαινοερχόταν κόσμος κάθε ηλικίαςκαι κοινωνικής τάξης, αν έκρινα από τοντύσιμό τους. Το κέντρο ήταν τριώροφοκαι απασχολούσε πολλούς ψυχίατρους,ψυχολόγους και ψυχοθεραπευτές. Μουέκανε εντύπωση ο αριθμός των

ανθρώπων που κατέφευγαν εκεί γιαβοήθεια. Και πόσες χιλιάδες ακόμα σεολόκληρη την Ελλάδα… Πόσαεκατομμύρια άραγε σε όλο τον κόσμο;

«Ελένη», με φώναξε η Μαρία από τηνπόρτα του σαλονιού. Δίπλα τηςστεκόταν ένας ωραίος άντρας γύρω στασαράντα, με γκρίζα μαλλιά καιμοντέρνα γυαλιά. «Να σου συστήσωτον κύριο Παττακό», μου είπε μόλιςτους πλησίασα. «Η φίλη μου, ΕλένηΙωάννου».

«Χαίρω πολύ», ψιθύρισα και άπλωσαδειλά το χέρι.

Εκείνος μου το έσφιξε ενθαρρυντικά καιμε τράβηξε προς το διάδρομο.

«Πάμε, Ελένη;»

Τον ακολούθησα μέχρι την άλλη άκρητου διαδρόμου. Άνοιξε μια πόρτα πουείχε κολλημένο απ’ έξω το νούμερο 4,κι έκανε στην άκρη για να περάσωπρώτη. Στάθηκε πίσω από ένα λιτόγραφείο και μου έδειξε μια πολυθρόνανα καθήσω. Έπειτα κάθησε κι ̂εκείνοςκαι άνοιξε ένα λεπτό ντοσιέ.

«Ελένη Ιωάννου, είπαμε». Σημείωσε τοόνομά μου και συνέχισε την ανάκριση:«Η ηλικία σου, Ελένη;»

«Τριάντα πέντε».

«Παντρεμένη;»

Αν δεν ήμουν παντρεμένη θα

βρισκόμουν απόψε εδώ; πήγα να τονρωτήσω. «Μάλιστα», είπα μόνο.

«Παιδιά;»

«Δυο. Ένα αγόρι δεκαέξι χρονών κι ένακορίτσι δεκατριών».

«Εργάζεσαι;»

«Όχι».

«Οιγονείς σου ζουν;»

«Όχι. Σκοτώθηκαν πριν απόδεκατέσσερα χρόνια σε αυτοκινητικό».

Συνέχισε να σημειώνει τις απαντήσειςμου κι έπειτα σήκωσε το κεφάλι, μεκοίταξε σταθερά στα μάτια και ρώτησε:

«Λοιπόν, Ελένη, γιατί ήρθες εδώ;»

«Δεν νιώθω καλά,γιατρέ».

«Δηλαδή, τι ακριβώς έχεις;»

«Διαρκή μελαγχολία… Κλαίω συνέχεια.Δεν έχω διάθεση για τίποτα, νιώθωσυνέχεια κουρασμένη. Τα βράδια δενκοιμάμαι καλά και ξυπνάω κάθε λίγο.Θέλω να μένω μόνη μου, οι άνθρωποιμε κουράζουν… Και… πίνω».

«Πολύ;» θέλησε να μάθει ενώ συνέχιζενα γράφει όσα του έλεγα.

«Κάθε μέρα».

«Πόσο;»

«Πολύ. Οχτώ με δέκα ποτήριααπαραιτήτως».

«Τι πίνεις;»

«Απ’ όλα. Ό,τι βρω. Κρασί, ούζο,ουίσκι, τζιν… Ό,τι να ’ναι, φτάνει ναέχει οινόπνευμα»,

«Γιατί;»

«Νιώθω καλύτερα. Πιο δυνατή,πιοευδιάθετη».

«Χμ… Κι όταν περνά η επήρεια τουαλκοόλ;»

Ανασήκωσα αδιάφορα τους ώμουςχωρίς να απαντήσω.

«Έχεις χάσει κιλά τελευταία;» μερώτησε.

«Έξι».

«Σε πόσον καιρό ;»

«Σ’ ένα μήνα περίπου».

«Εδώ και πόσον καιρό έχει αρχίσει αυτήη ιστορία;»

«Εδώ και τρεις μήνες. Στην αρχή δενήταν τόσο έντονα τα συμπτώματα.Νόμιζα πως απλώς είχα κουραστείεπειδή βάψαμε το σπίτι. Μα όσοπερνούσε ο καιρός ένιωθα όλο και πιοχάλια».

«Η ερωτική σου διάθεση;»

Τον κοίταξα σαν να με κορόιδευε. Ήτανδυνατόν μετά απ’ όσα του είχα πει ναέχω διάθεση για σεξ;

«Ανύπαρκτη», απάντησα λακωνικά.

«Και ο άντρας σου τι λέει;»

«Δεν το ξέρει. Ή, μάλλον, δεν θέλει νατο καταλάβει… Δεν ξέρω». Τα χέριαμου άρχισαν να τρέμουν. «Μπορώ ν’ανάψω ένα τσιγάρο;»

«Φυσικά», μου απάντησε και έσπρωξεπρος το μέρος μου ένα σταχτοδοχείο.

«Η αλήθεια είναι», συνέχισα, «πως δενέχω διάθεση για έρωτα εδώ και χρόνια.Ίσως εφτά, οχτώ χρόνια».

«Όμως κάνεις».

Δεν επρόκειτο για ερώτηση,ήτανδιαπίστωση.

«Ναι,τι να πω στον άντρα μου;»

«Η σχέση μεταξύ σας πώς είναι;»

«Καλή. Δηλαδή, κάποτε τσακωνόμαστεσυχνά. Προσπαθώ, όμως, να μην τουδίνω αφορμές για νεύρα και καβγάδες».

«Και πώς το καταφέρνεις;»

«Απλώς κάνω ό,τι μου λέει».

«Στάσου,για να καταλάβω. Κάνεις ό,τικι αν σου πει, κι ας μην το θέλεις εσύ;»

«Πολλές φορές».

«Όπως;»

«Όπως όταν είναι να πάμε διακοπές.Αυτός διαλέγει το πού και με ποιους θαπάμε. Πότε και με ποια παρέα θαβγούμε έξω, πότε θα καλέσουμε φίλουςστο σπίτι. Δεν ντύνομαι όπως μουαρέσει, αλλά όπως θέλει εκείνος. Δενμπορώ να εκφράσω ελεύθερα τιςαπόψεις μου επειδή θυμώνει ανδιαφωνούν με τις δικές του. Δεν μεαφήνει να δουλέψω, να καπνίσω, ναβγω έξω με φίλες μου. Αν καθήσουμενα δούμε μαζί τηλεόραση,παρακολουθούμε το πρόγραμμα πουθέλει αυτός. Με πιέζει να κάνουμεέρωτα ακόμα κι αν δεν έχω διάθεση.Σχεδόν κάθε βράδυ θέλει να του κάνωμασάζ, έστω κι αν είμαι κουρασμένη».

Αν δεν με διέκοπτε ο γιατρός, δεν ξέρωπόση ώρα θα μιλούσα ακόμα.

«Μια στιγμή! Εσύ δεν εξέφρασες ποτέτις επιθυμίες σου; Δεν διεκδίκησες ποτέκάτι που ήθελες;»

« Οσες φορές μίλησα δεν κέρδισατίποτα». Κάτι υγρό έσταζε στο χέρι μουκαι συνειδητοποίησα πως έκλαιγα πάλι.Σκούπισα τα μάτια μου και συνέχισα:«Μόνο γκρίνια και τσακωμούς. Γι’ αυτόπροτιμούσα να υποχωρώ».

«Και τόσο θυμό πού τον έκρυβες τόσαχρόνια; Τι αποθήκες έχεις μέσα σου καιπόση οργή κουβαλάς;»

«Δεν ξέρω», απάντησα με φωνή που

έτρεμε και ξανασκούπισα τα δάκρυάμου.

«Πες μου, Ελένη», συνέχισε οψυχίατρος, «πιστεύεις πως οι άλλοιείναι καλύτεροι από σένα, πως εσύ δεναξίζεις τίποτα;»

«Όχι».

«Πες μου, τότε, ποια χαρίσματαπιστεύεις πως έχεις εσύ;»

Σκέφτηκα για λίγο. Έψαξα να βρω τιεκτιμούσα στον εαυτό μου. Δεν βρήκατίποτα. Δεν είχα τίποτα για το οποίο θαμπορούσα να υπερηφανευτώ.

«Είμαι καλός άνθρωπος», είπα τελικά.

«Αυτό πώς το εννοείς;»

«Προσπαθώ να βοηθώ τους άλλους καινα μη στενοχωρώ κανέναν. Οι γονείςμου με μεγάλωσαν με την αρχή “Μηνκάνεις στους άλλους ό,τι δεν θέλεις νασου κάνουν”».

«Στάσου,γιατί εδώ υπάρχει και οαντίλογος. Μην αφήνεις τους άλλους νασου κάνουν ό,τι δεν θέλεις να σουκάνουν».

Δεν μίλησα. Είχε απόλυτα δίκιο, όμωςεγώ δεν το είχα σκεφτεί ποτέ μου. Ημοναδική μου έγνοια ήταν πώς ναπροσφέρω χαρά και ικανοποίηση στουςγύρω μου. Το «όχι» το χρησιμοποιούσασπανίως στο λεξιλόγιό μου.

Υποχωρούσα στις απαιτήσεις του άντραμου, ανεχόμουν τις ιδιοτροπίες τωνπαιδιών μου, ήμουν εκνευριστικάβολική με τους φίλους μας, αφάντασταυποχωρητική με τα πεθερικά μου,ανεκτική με τους γείτονες,καλοπροαίρετη με τους ξένους καιάδικη με τον εαυτό μου.

«Έχεις νευριάσει ποτέ σου; Έχεις δείξειτην οργή σου;»

Κούνησα αρνητικά το κεφάλι.

«Έχεις πάθει βαριά κατάθλιψη πουδημιουργήθηκε πρωτίστως από τηνκαταστολή και τη συσσώρευσηαμέτρητου θυμού. Αντί να δώσειςδιέξοδο στα συναισθήματά σου, τα

κατάπινες μέσα σου όλα αυτά τα χρόνιακαι τώρα ξεχείλισαν. Πρέπει να αρχίσειςψυχοθεραπεία και ταυτόχροναφαρμακευτική αγωγή. Όμως, ναθυμάσαι πως εσύ είσαι αυτή που θασυμβάλει σημαντικά στη θεραπεία σου.Αν δεν θέλεις εσύ να βοηθήσεις τονεαυτό σου, εμείς δεν μπορούμε νακάνουμε τίποτα. Και, πρώτα απ’ όλα,πρέπει να κόψεις το ποτό. Φάρμακα καιαλκοόλ είναι πολύ επικίνδυνοςσυνδυασμός».

«Δηλαδή δεν θα μπορώ να πίνωκαθόλου;» ρώτησα με τρόμο.

Μου ήταν αδιανόητο να σκεφτώ μιαμέρα χωρίς τη δύναμη που έπαιρνα απότο ποτό.

«Καθόλου. Ισως ένα ποτηράκι κρασίμια φορά στο τόσο, όταν θα είσαι μεφίλους. Όμως, μην ανησυχείς. Αυτό πουσου προσφέρει το αλκοόλ θα σου τοδώσουν και τα χάπια, αλλά υπό τιςσωστές συνθήκες. Όταν περνά ηεπήρεια του ποτού γίνεσαι χειρότερααπό πρώτα, ενώ με τα φάρμακα θα είσαιμονίμως πολύ καλύτερα. Συγχρόνως θααρχίσεις και ψυχοθεραπεία που θα σεβοηθήσει ακόμα πιο πολύ. Φτάνει ναείσαι αποφασισμένη να τα καταφέρεις.Δες τώρα την ψυχοθεραπεύτρια,σκέψου καλά αυτά που σου είπα καιόταν αποφασίσεις πως είσαι έτοιμη πάρεμε τηλέφωνο για να βρεθούμε και νασου δώσω τη συνταγή για τα χάπια»,

«Δεν μου τη δίνετε από τώρα;» ζήτησα.

«Μεσολαβεί το Σαββατοκύριακο καιμπορεί να μου τη βαρέσει την Κυριακήνα ξεκινήσω».

«Όχι. Περίμενες έτσι τόσον καιρό, δενθα πάθεις τίποτα με δυο-τρεις μέρεςακόμα. Θέλω να το σκεφτείς καλά καινα είσαι βέβαιη για την απόφασή σου».Σηκώθηκε, κι εγώ τον μιμήθηκα. Μουέδωσε το χέρι και με χτύπησεενθαρρυντικά στην πλάτη.

«Μην ανησυχείς», μου είπε. «Όλα θαπάνε μια χαρά. Το ότι ήρθες εδώ είναιμια καλή αρχή. Πάμε τώρα να βρούμετη Λιάνα».

Τον ακολούθησα μέχρι το ασανσέρ.Ανεβήκαμε στον τρίτο όροφο και

σταματήσαμε έξω από μια πόρτα πουέγραφε «Λιάνα ΧατζηπαυλήΨυχοθεραπεύτρια». Ο γιατρός χτύπησεδιακριτικά και μια νέα γυναίκα μάςυποδέχτηκε.

«Λιάνα, να σου γνωρίσω την ΕλένηΙωάννου. Ήμαστε μαζί μέχρι τώρα. Από’δω και πέρα την παραδίδω σε σένα.Γεια σας», μας χαιρέτησε κι έφυγε.

Η ψυχοθεραπεύτρια έκλεισε την πόρταπίσω μας και μου έδειξε μια πολυθρόνα.Όταν κάθησα, βολεύτηκε κι εκείνη στογραφείο της, άνοιξε ένα φάκελο κιάρχισε να μου παίρνει το ίδιο ιστορικό.Η μόνη διαφορά ήταν πως τώρα μουζητήθηκε να μιλήσω και για την παιδικήμου ηλικία.

«Μάλιστα», είπε στο τέλος, όταναπάντησα σε όλες τις κλασικέςερωτήσεις. «Θα μπορούσες τώρα ναμου χαρακτηρίσεις τον άντρα σου;»

«Εγωιστής, οξύθυμος, απότομος,αυταρχικός, ισχυρογνώμων…»

Έψαχνα να βρω όλα τα ελαττώματα τουΓιάννη που με ενοχλούσαν,

«Κάτι θετικό;» ρώτησε εκείνη.

«Έξυπνος, καλόψυχος…δραστήριος…»

Η Λιάνα σημείωνε κάθε τι που τηςέλεγα. Όταν σταμάτησα, σήκωσε τοκεφάλι προς το μέρος μου και περίμενε.

«Δεν ξέρω τι άλλο να πω. Χωρίς να τοθέλω, μου έρχονται στο μυαλό όλοάσχημες σκέψεις».

«Μίλησέ μου γι’ αυτές», με παρότρυνε.

Κι εγώ ξετύλιξα το μαύρο νήμα…

Τον Γιάννη τον γνώρισα μόλις τελείωσατο γυμνάσιο και διάβαζα για τιςεισαγωγικές στο πανεπιστήμιο. Ήθελανα περάσω στη Φιλοσοφική κι από ’κεινα μεταπηδήσω στην Ψυχολογία. Μέχρινα τελειώσουν οι εξετάσεις, τον είχαερωτευθεί σφόδρα. Ήταν είκοσι έξιχρόνων, απόφοιτος της ΑνωτάτηςΕμπορικής, ιδιοκτήτης καταστήματοςπλακιδίων και ειδών υγιεινής,προικισμένος με οικόπεδο στο Ψυχικό

και μεγάλη δόση αυταρέσκειας.

Κι εγώ δίπλα του τι ήμο jv ; Αρκούσαν ταδιπλώματα των ξένων γλωσσών, ηαποτυχημένη μου προσπάθεια να μπω στοπανεπιστήμιο, τα νιάτα μου και η αγάπημου,για να σταθώ ισάξια κοντά του; Κι όμως,με θέλησε για γυναίκα του. Ήμουν καλό παιδί,είπε, ιδανική για σύζυγος και μητέρα. Κι αυτόμ’ έκανε να πετώ στα ουράνια από ευτυχία.

Ήταν αποφασισμένος να με φέρει σταδικά του μέτρα, να αλλάξει ό,τι δεν τουάρεσε σε μένα, αυτό όμως εγώ ήμουνπολύ μικρή και αθώα για νασυνειδητοποιήσω τι σήμαινε. Τοναγαπούσα και ήμουν διατεθειμένη νακάνω τα πάντα για χάρη του.

Στην αρχή διατύπωνε τις απαιτήσεις του

όσο πιο γλυκά μπορούσε:

«Βρε Ελενίτσα, κάνε μου τη χάρη νακόψεις το παλιοτσίγαρο. Πρώτα απ’όλα, για την υγεία σου.

Σ’ αγαπώ τόσο πολύ και δεν θέλω ναμου πάθεις τίποτα. Κι έπειτα, δεν μουαρέσει να καπνίζει η γυναίκα μου. Tt θαπουν οι δικοί μου αν το μάθουν; Θα τοκάνεις για χάρη μου;»

«Μα αφού κι εσύ καπνίζεις. Έλατουλάχιστον να το κόψουμε μαζί».

«Άσε με εμένα. Εγώ είμαι βλάκας, δενέχω τόση δύναμη. Εσύ όμως είσαιδυνατή. Μπορείς,το ξέρω».

Και σταμάτησα το κάπνισμα. Υπέφερα

τον πρώτο καιρό, πιέστηκα, αλλά τακατάφερα. Στο κάτω-κάτω ήταν και γιατο δικό μου καλό.

«Πώς ντύθηκες έτσι σήμερα;» μερώτησε ο Γιάννης ύστερα από μιασύντομη εξέταση της εξωτερικής μουεμφάνισης.

«Δεν σου αρέσει;» ρώτησα με κάποιαενοχή.

«Τι να μου αρέσει; Σαν πόρνη μοιάζεις.Έτσι και σκύψεις λιγάκι, θα φανούν ταβυζιά σου. Και το βάψιμό σου είναιπολύ έντονο».

«Μα σε χορό πάμε», δικαιολογήθηκα,νιώθοντας μέσα μου να ανοίγει

καινούργια άβυσσος αποτυχίας.

Φορούσα μια απλή μίνι φούστα σεσκούρο μπλε, γαλάζιο μπουστάκι καιμπλε σακάκι. Είχα βάλει λίγο ρουζ σταμάγουλά μου, γαλάζια σκιά και βυσσινίκραγιόν στα χείλη. Τα μόνα μουκοσμήματα ήταν το ρολόι κι ένα χοντρόασημένιο μενταγιόν. Ήξερα πως οΓιάννης θα με ήθελε άβαφτη και θαπροτιμούσε μια πιο μακριά φούστα κιένα κλασικό πουκάμισο αντί για τομπουστάκι, Ωστόσο αυτό το μοντέρνοντύσιμο με έκανε να νιώθωανεπιτήδευτα όμορφη και αληθινά νέα.Όμως, δεν υπήρχε λόγος να του ταεξηγήσω όλα αυτά. Δεν θα καταλάβαινε.Δεν θα συμφωνούσε. Κι έτσι άρχισεσταδιακά και συστηματικά η

μεταμόρφωσή μου.

Ένα βράδυ είχαμε βγει με έναν ξάδερφότου και τη γυναίκα του. Η συζήτησηπήγε κάποια στιγμή στις προγαμιαίεςσχέσεις.

«Αν η Μίνα δεν ήταν παρθένα δεν θατην παντρευόμουν», δήλωσε μευπεροψία ο Λευτέρης, ο ξάδερφος.

«Δηλαδή, θέλεις να πεις πως εκτίμησεςπερισσότερο την παρθενιά της από τοχαρακτήρα της;» απόρησα εγώ. «Η ίδιαη Μίνα, με τις αρετές και τα κάποιαελαττώματά της, ίσως, δεν ήταν αρκετάγια να σε κάνουν να την αγαπήσεις καινα την παντρευτείς; Γιά σένα μέτρησεπερισσότερο ένα παρθένο αιδοίο;»

«Αν είχε πάει και με άλλους πριν απόμένα, δεν θα ήταν αυτή που είναι».

«Δεν σε καταλαβαίνω, Λευτέρη»,επέμεινα εγώ. «Μια γυναίκα δεν έχειδικαίωμα να κάνει έρωτα με κάποιονπου αγαπάει ή που θέλει, αν δεν είναι οάντρας της; Και πώς μπορεί να ξέρειποιος θα είναι αυτός που θα παντρευτείτελικά για να τον περιμένει σαναμόλυντος κρίνος; Ποτέ δεν περίμενα ν’ακούσω τέτοιες απόψεις από ένα νέοάνθρωπο».

«Κι εγώ είμαι νέος», μπήκε στη μέση οΓιάννης, «αλλά πιστεύεις πως θα σε είχαζητήσει σε γάμο αν δεν ήσουνπαρθένα;»

«Τότε, γιατί θέλησες να κάνουμε έρωταπριν παντρευτούμε; Δεν σκέφτηκες ότιθα μπορούσε να στράβωνε κάτι στησχέση μας και να με άφηνες…ατιμασμένη και στιγματισμένη;»σάρκασα.

«Ήταν επιλογή σου. Ας το σκεφτόσουννωρίτερα. Κάθε άνθρωπος έχει τιςευθύνες των πράξεών του».

«Μπα, όχι κάθε άνθρωπος. Μόνο οιγυναίκες. Και δεν μου λες, όλες οιάλλες γυναίκες που κοιμήθηκαν μαζίσου κι έπειτα έμειναν μόνες τι πρέπει νακάνουν; Να αυτοκτονήσουν;»

«Πρόβλημά τους. Άλλωστε, όλο καικάποιος ηλίθιος θα βρεθεί να τις πάρει».

«Δηλαδή όποιος παντρεύεται γυναίκαπου δεν είναι παρθένα, είναι ηλίθιος;»

«Αμ’ τι είναι;»

Ένιωθα θιγμένη και ως άτομο και ωςγυναίκα. Έριξα μια ματιά στη Μίνα,περιμένοντας κάποιο δικό της ξέσπασμασε όλη αυτή την αλαζονεία και τομισογυνισμό, όμως εκείνη είχεχαμηλώσει το βλέμμα στο πιάτο της καιαρνιόταν να μιλήσει.

«Δεν μπορώ να σε καταλάβω. Ηπροσωπικότητά μου, ο χαρακτήρας μου,τα χαρίσματά μου, η αγάπη μου γιασένα, όλα αυτά δεν θα μετρούσανκαθόλου αν είχα πάει και με κάποιονάλλο πριν από σένα;»

«Εγώ δεν μπορώ να σε καταλάβω», μουαπάντησε θυμωμένα. «Ποιο είναι τοπρόβλημά σου;Το ότι δεν πρόλαβες ναπηδηχτείς και με άλλους; Θέλεις να τοδοκιμάσεις τώρα;»

«Αν ήθελα θα το έκανα. Και να είσαισίγουρος πως δεν θα πηδιόμουν. Θαέκανα έρωτα και θα το απολάμβανα»,δήλωσα θιγμένη.

«Τώρα τι θέλεις; Καβγά;»

Τα μάτια του γυάλιζαν απειλητικά, όπωςκάθε φορά που θύμωνε. Ήταν ικανός νααγνοήσει τα ξαδέρφια του και τονκόσμο που έτρωγε γύρω μας και νααρχίσει τις φωνές και τις απειλές.

«Δεν θέλω καβγά», συμβιβάστηκα,αλλά η διάθεσή μου είχε χαλάσειεντελώς.

Λίγο πριν χωρίσουμε έκανε μιαπροσπάθεια να δικαιολογηθεί.

«Μην είσαι μουτρωμένη, Ελένη. Γιατίνα τσακωνόμαστε για κουταμάρες; Είναιαλήθεια πως θεωρώ σημαντικό για μιαγυναίκα να προσφέρει την παρθενιά τηςστον άντρα που αγαπά και που θαπαντρευτεί, αλλά εμείς δεν έχουμετέτοιο πρόβλημα. Μου έχεις κάνει τοπολυτιμότερο δώρο και να είσαι βέβαιηπως το εκτιμώ αφάνταστα».

Δεν με είχε πείσει καθόλου, ωστόσο τοκατάπια κι αυτό. Ποιος ο λόγος να

τσακωνόμαστε εμείς αφού η τύχη τοείχε φέρει και ήμουν ακόμα παρθέναόταν τον γνώρισα;

Λίγες μέρες πριν από το γάμο μαςείχαμε πάει στο σπίτι που είχαμε χτίσειστο οικόπεδό του στο Ψυχικό για νααφήσουμε μερικά δώρα. Μόλιςβολέψαμε τα κουτιά στη γωνία τουκαθιστικού, με πήρε στην αγκαλιά του,με φίλησε και μου είπε:

«Θέλω να σε ρωτήσω κάτι. Θα μουαπαντήσεις ειλικρινά;»

«Φυσικά».

«Αν πέθαινα, θα πήγαινες με άλλονάντρα;»

Τον κοίταξα έκπληκτη. Τι ερώτηση ήτανπάλι αυτή; Δεν ήξερα τι θα έκανα σε μιατέτοια περίπτωση,ήξερα όμως τι ήθελεεκείνος να ακούσει.

«Όχι», απάντησα χωρίς να μπορέσω νακρύψω κάποιο δισταγμό.

«Δεν το λες και με πολλή σιγουριά. Σαννα μη το πιστεύεις».

«Τι να σου πω, βρε Γιάννη; Τώρα πουμιλάμε το πιστεύω. Πώς να ξέρω τι θακάνω στο μέλλον;»

«Δηλαδή μπορεί και να πας».

«Ειλικρίνεια δεν ζήτησες;» αποκρίθηκα.«Αν συμβεί κάτι τέτοιο και είμαι πολύνέα, μπορεί και να πάω».

«Μπράβο σου! Δεν περίμενα ν’ ακούσωτέτοια λόγια από σένα. Κι εμένα δεν μεσκέφτεσαι που στενοχωριέμαι ;»

«Αν ήσουν πεθαμένος, δεν θαστενοχωριόσουν. Αν χάσει κανείς τηζωή του.τι τον νοιάζει τι θα κάνουν οιυπόλοιποι;»

«Μα, καλά, μετά απ’ όλα όσα έχουμεπεράσει μαζί, πώς θα μπορούσες ναπηδηχτείς με κάποιον άλλο;»

«Δεν θα πήγαινα ποτέ να πηδηχτώ. Κάτιάλλο θα υπήρχε που θα με οδηγούσεστην αγκαλιά κάποιου άντρα. Κι έπειτα,δεν μπορώ να καταλάβω γιατί το

κάνεις θέμα. Αν πέθαινα εγώ, εσύ δεν

θα πήγαινες με άλλη;»

«Όχι. Θα έμενα πιστός στην ανάμνησήσου».

«Τώρα μας έπεισες. Πάντως να ξέρεις,εγώ θα χαιρόμουν αν συνέχιζες τη ζωήσου».

«Σοβαρά μιλάς;»

Η απορία του φαινόταν γνήσια.

«Και βέβαια μιλάω σοβαρά. Αν πάθωκάτι εγώ, δεν σημαίνει πως πρέπει νατελειώσει και η δική σου η ζωή».

«Αυτό ισχύει και για σένα;»

«Για όλο τον κόσμο», απάντησα. «Γιατί

εγώ να αποτελώ εξαίρεση;»

«Μπράβο σου, Ελένη». Μου γύρισε τηνπλάτη, έχωσε τα χέρια στις τσέπες καιπλησίασε το παράθυρο σκεφτικός.«Άκου να πηδηχτεί με άλλον»,μονολόγησε. «Κι έπειτα, πώς θαμπορείς να σκέφτεσαι εμένα;»

Προσπάθησα να το γυρίσω στο αστείο.

«Ποιος σου είπε ότι θα σε σκέφτομαι;Αλλά έχεις δίκιο. Αν ο άλλος είναικαλύτερος εραστής, θα σε σκέφτομαικαι θα σκάω γι’ αυτό που έχασα τόσαχρόνια», είπα γελώντας ανάλαφρα.

Με κοίταξε με μάτια που γυάλιζαν απόθυμό.

«Όλες οι γυναίκες είστε πουτάνες»,δήλωσε. «Το μυαλό σας το έχετεανάμεσα στα σκέλια σας. Ανοίγετε ταπόδια με τη μεγαλύτερη ευκολία άεόποιον βάλετε στο μάτι. Πουτάνες στοσώμα και στην ψυχή».

«Μα τι λες τώρα;» διαμαρτυρήθηκατρομαγμένη. «Δεν καταλαβαίνεις πωςαστειευόμουν;»

Με έπιασε από το χέρι και με τράβηξεμε δύναμη προς τη σκάλα.

«Πάμε πάνω να μου δείξεις πόσοπουτάνα είσαι», μου είπε.

Προσπάθησα να αντισταθώ, αλλάεκείνος ήταν πιο δυνατός. Με παρέσυρε

μέχρι το νυφικό μας κρεβάτι και μεέσπρωξε στο στρώμα.

«Σταμάτα, Γιάννη, σε παρακαλώ πολύ»,ικέτευσα μάταια.

Μου έβγαλε το εσώρουχο κι έπεσε απόπάνω μου, βρίζοντας με τα χειρότεραλόγια. Δεν ήταν έρωτας αυτό πουακολούθησε. Ένιωσα σαν να ήμουνπραγματική πόρνη σε οίκο ανοχής.Κουνήθηκε γρήγορα μερικές φορές.,αγνοώντας τα δάκρυά μου, κι ύστεραέπεσε βαρύς δίπλα μου κι έκλεισε ταμάτια.

Πετάχτηκα πάνω και πήγα στο μπάνιομε πόδια που έτρεμαν. Κλείδωσα τηνπόρτα πίσω μου και κάθησα στα

παγωμένα πλακάκια του δαπέδου.Έκρυψα το πρόσωπό μου στα χέρια μουκι άφησα την πίκρα και το θυμό μου ναξεχειλίσει. Γιά πρώτη φορά σκέφτηκαπως, αν δεν είχαμε ετοιμάσει το σπίτικαι δεν είχαμε μοιράσει ταπροσκλητήρια, θα τον χώριζα. Όμως,σκέφτηκα τους γονείς μου, τον κόσμο,την αγάπη που με είχε φέρει κοντάτου… Σκέφτηκα τα όνειρα που είχακάνει για μια ευτυχισμένη οικογένεια κιέκανα το λάθος που κάνουν οιπερισσότεροι άνθρωποι. Πίστεψα πωςμε την αγάπη μου και την υπομονή μουθα τον έκανα να αλλάξει. Πως θαερχόταν η μέρα που θα ζούσαμεαπόλυτα ευτυχισμένοι και αγαπημένοι,έχοντας ξεχάσει τις πληγές του

παρελθόντος.

Χάρη σ’ αυτές τις προσπάθειες, χάρηστους συμβιβασμούς που έκανα και τηνυποχωρητικότητα που έδειχνα, έφτασε ηπολυπόθητη μέρα του γάμου μας.Εκείνος καμαρωτός γαμπρός κι εγώσοβαρή νύφη μέσα σ’ ένα νυφικό πουδεν είχα διαλέξει και δεν μου άρεσε.

Ο έγγαμος βίος δεν έμοιαζε .και πολύ μ’αυτόν που είχα ζωγραφίσει στα όνειράμου. Από το πρωί μέχρι το βράδυ έμεναμόνη στο παλάτι μου και περνούσα τοχρόνο μου κάνοντας δουλειές καιμαγειρεύοντας πολύπλοκα φαγητά,ταοποία συνήθως έτρωγα μόνη μου. Ταπερισσότερα βράδια ο Γιάννης έβγαινεείτε με πελάτες είτε με φίλους του κι

εγώ έβλεπα τηλεόραση ή διάβαζαβιβλία. Μια φορά τη βδομάδαδεχόμασταν τους φίλους μας ή κάναμεεμείς επισκέψεις. Ευτυχώς έπειτα απόδύο μήνες έμεινα έγκυος κι έτσι βρήκεένα άλλο νόημα η ζωή μου. Έκαναβόλτες στα μαγαζιά για να διαλέξω ταέπιπλα για το παιδικό δωμάτιο, κέντησαμερικά σεντονάκια κι έπλεξα λίγαζακετάκια.

Κάποια μέρα, όταν ήμουν τριών μηνών,με ειδοποίησε η Μαρία πως την επόμενηβδομάδα θα είχαμε συνάντηση όλοι οιπαλιοί συμμαθητές. Πέταξα από τη χαράμου. Ένιωσα πως θα έβρισκα ξανά τηνανεμελιά και την ευτυχία των εφηβικώνμου χρόνων. Τη μέρα που θα γινόταν ησυγκέντρωση πήγα στο κομμωτήριο,

ντύθηκα και στολίστηκα για να δω πάλιτους παιδικούς μου φίλους. Το σμίξιμόμας είχε τόση επιτυχία που οι ώρεςπέρασαν με συζητήσεις, αναπολήσειςκαι γέλια χωρίς να το καταλάβουμε.Γύρισα στο σπίτι μου λίγο μετά ταμεσάνυχτα και βρήκα ένα Γιάννη να μεπεριμένει έξαλλος.

«Πού ήσουν;» με ρώτησε μεσυγκρατημένο θυμό.

«Στη συγκέντρωση των παλιώνσυμμαθητών, το ξέρεις».

«Και τελειώσατε τέτοια ώρα;»

«Δεν τελειώσαμε. Εγώ ήμουν από τουςπρώτους που έφυγαν», απάντησα.

«Αν θέλουμε το πιστεύουμε. Μήπωςξαναβρήκες κάποιο παλιό σου αμόρεκαι ξεχάστηκες στην αγκαλιά του;»

«Είσαι με τα καλά σου; Σε έξι μήνες θαγίνω μάνα κι εσύ μου λες πωςξεπόρτιζα;»

«Και τι σ’ εμποδίζει η εγκυμοσύνη;Ίσα-ίσα που είναι κι ένα καλό άλλοθι».

«Γιάννη,σοβαρέψου. Λες βλακείες καιτο ξέρεις».

«Ας πούμε πως εγώ λέω βλακείες. Εσύδεν σκέφτεσαι τι θα λέει η γειτονιά ότανσε βλέπει να γυρνάς τέτοια ώρα μόνησου;»

«Νομίζεις πως η γειτονιά δεν έχει άλλη

δουλειά να κάνει από το ναπαρακολουθεί τι κάνω εγώ; Ήμήπως βγαίνω τόσο συχνά που δίνωδικαιώματα για να λένε διάφορα ειςβάρος μου;»

«Αρκεί και μία φορά για να σου βγει τοόνομα», επέμενε εκείνος.

«Πιστεύω πως υπήρξα πάντα πολύσοβαρή και αξιοπρεπής και κανείς δενμπορεί να πει κάτι κακό για μένα. Ανθέλουν σώνει και καλά να βρουν κάτι,θα το κάνουν άσχετα με τη δική μουσυμπεριφορά».

«Ο κόσμος λέει αυτά που βλέπει, κι εγώδεν θέλω να πει τίποτα για τη δική μουγυναίκα».

«Μα δεν έχει τίποτα να πει, δεν τοκαταλαβαίνεις; Όλη η γειτονιά με αγαπάκαι με σέβεται».

«Δεν νομίζω να συνεχιστεί για πολύαυτό, αν εξακολουθήσεις να φέρεσαιέτσι».

«Δεν έχω σκοπό να βγαίνω κάθε βράδυκαι να γυρνάω τα μεσάνυχτα. Έτυχε μιαφορά επειδή ήταν ιδιαίτερη περίπτωση.Άντε να ξανατύχει του χρόνου πάλι».

«Και να ξανατύχει, εσύ δεν θα είσαιεκεί».

«Καλά. Είναι πολύ νωρίς να μιλάμε γιατο τι θα γίνει του χρόνου. Δεν πάμε νακοιμηθούμε τώρα;» προσπάθησα να

βάλω ένα τέλος στη συζήτηση.

«Προσπαθείς να με αποφύγεις, βλέπω.Γιατί; Μήπως έχεις λερωμένη τη φωλιάσου;»

«Δεν έχεις κουραστεί πια απ’ αυτές τιςανοησίες; Δεν έκανα κανένα έγκλημα.Όταν εσύ λείπεις σχεδόν κάθε βράδυκαι πολλές φορές γυρνάς ξημερώματα,δεν σε νοιάζει τι θα πει ο κόσμος ή τινιώθω εγώ γι’ αυτά τα ξεπορτίσματα;»

«Άλλο εγώ. Εγώ είμαι άντρας, δενείμαστε το ίδιο. Άμα θέλω παίρνω τηβαλίτσα μου και φεύγω μια βδομάδααπό το σπίτι. Και θα το κάνω. Εσύ είσαιγυναίκα και η θέση σου είναι εδώ μέσα.Εκτός αν δεν σου αρέσει και προτιμάς

τα ξεπορτίσματα. Πες το μου μόνο νατο ξέρω».

«Δεν χρειάζεται. Σου έχω ήδη δείξει τιπροτιμώ, και τι όχι. Αν εσύ θέλεις ναδημιουργήσεις θέμα για το τίποτα, κάν’το μόνος σου», είπα και κίνησα για τησκάλα.

«Σου είπα εγώ να φύγεις; Ποια είσαιπου θα μου γυρίσεις την πλάτη έτσι;Κάτσε ’δω μέχρι να τελειώσω», μεπρόσταξε άγρια.

«Μη φωνάζεις, σε παρακαλώ. Δενυπάρχει λόγος να μας ακούει ο κόσμοςτέτοια ώρα».

«Χεσμένο τον έχω τον κόσμο», φώναξε

πιο δυνατά.

Γύρισα και τον κοίταξα υπομονετικάεπειδή δεν ήθελα να τον εξαγριώσωπερισσότερο. «Λίγο ακόμα καιτελειώνουμε», παρηγορήθηκα μόνη μουκαι αναστέναξα.

«Μη μου το παίζεις εμέναοσιομάρτυρας. Σου το έχω ξαναπείπολλές φορές: Όλες οι γυναίκες είστεπουτάνες και δεν πρέπει να σας έχουμεκαμία εμπιστοσύνη. Δεν θα μουαλλάξεις εσύ τη γνώμη τώρα».

«Γιάννη, με κουράζεις, δεν τοκαταλαβαίνεις;» σχολίασα ήρεμα.

«Αν σε κουράζω,χώρισε με», με

προκάλεσε.

«Αν δεν μεγάλωνε το παιδί μας μέσαμου, μπορεί και να σε χώριζα», τόλμησανα πω.

«Αν σου ρίξω μια κλωτσιά στην κοιλιά,θα δεις πού θα πας κι εσύ και το παιδίμας».

Τον κοίταξα σαν να έβλεπα έναν ξένο.Τελικά μέχρι πού μπορούσε να φτάσειαυτός ο άνθρωπος; Και πόσα αποθέματαυπομονής είχα ακόμα;

«Πώς νιώθεις τώρα;» με ρώτησε ηΜαρία καθώς γυρίζαμε στο αυτοκίνητυ.

«Δεν το περίμενα ούτε ’γω, όμως νιώθωαρκετά καλύτερα».

«Είδες που σου το έλεγα; Και να δειςπώς θα είσαι σε λίγο καιρό. Τι σουείπαν;»

«Πάμε να καθήσουμε κάπου, να σου ταπω; Δεν έχω όρεξη να γυρίσω στο σπίτιακόμα. Εγώ κερνάω», πρότεινα.

Διαλέξαμε ένα εστιατόριο με τσέχικηκουζίνα εκεί κοντά, στου Γκύζη. Ότανπαραγγείλαμε και αφού μας έφεραν τοκρασί μας, άρχισα να μιλάω.

«Αυτό που μου είπαν και οι δύο, καιπιστεύω πως έχουν απόλυτα δίκιο, είναιπως έχω συσσωρεύσει μέσα μου πολύθυμό τόσα χρόνια. Δεν τον άφησα ναεκτονωθεί και τώρα μου βγήκε μεμορφή κατάθλιψης. Πραγματικά,

Μαρία, την οργή που ένιωθα τημετέτρεπα σε πίκρα, σε παράπονο, σεθλίψη και την έθαβα στα βάθη τηςκαρδιάς μου. Τώρα αισθάνομαι τηνανάγκη να τη βγάλω προς τα έξω, ειδικάπρος αυτούς που μου έφταιξαν».

«Και πολύ καλά θα κάνεις. Πρέπειεπιτέλους να κοιτάξεις κι εσύ τηνΕλένη, να ζήσεις για σένα,για τον εαυτόσου».

«Είμαι αποφασισμένη να μάθω ν’αγαπώ τον εαυτό μου, να μην αφήσωκανέναν να μου τον πειράξει».

«Έτσι σε θέλω. Κι όταν εσύ αρχίσεις ναεκτιμάς, να σέβεσαι και ν’ αγαπάς τηνΕλένη, θα δεις πως θα την εκτιμήσουν

και θα τη σεβαστούν και οι υπόλοιποι.Αν δεν πάρεις τα ηνία της ζωής σου σταχέρια σου, θα τα κρατά κάποιος άλλοςαντί για σένα. Κι έτσι χάνεις τον εαυτόσου. Και, χώνεψέ το, ο εαυτός σου είναιό,τι πιο πολύτιμο έχεις».

«Και το μοναδικό πράγμα που θα έχωμέχρι το τέλος της ζωής μου»,πρόσθεσα.

Η τσέχικη κουζίνα αποδείχτηκε πολύνόστιμη και η συντροφιά της Μαρίαςαπολαυστική και εποικοδομητική , όπωςπάντα.

«Τελικά,η πιο όμορφη και πιο αναγκαίασχέση στη ζωή μας είναι η φιλία», τηςείπα. «Ο έρωτας, όσο δυνατός κι αν

είναι, με τον καιρό ξεθωριάζει καικουράζει. Η φιλία, όμως, με το χρόνογίνεται πιο δυνατή, πιο απαραίτητη. Σ’ευχαριστώ, Μαρία, που είσαι φίλη μου».

«Αμοιβαία τα αισθήματα. Κι εγώπιστεύω στο δεσμό και τη δύναμη τηςφιλίας και χαίρομαι που όλα αυτά ταχρόνια δεν στάθηκαν ικανά νααπομακρύνουν τη μία από την άλλη».

«Ας πιούμε,λοιπόν, στη φιλία μας».

«Άσπρο πάτο!» είπε η Μαρία καιτσουγκρίσαμε τα ποτήρια μας γελώντας.

Γύρισα στο σπίτι λίγο πριν τις δώδεκα.Τα παιδιά ήδη είχαν πέσει για ύπνο και οΓιάννης με περίμενε στο καθιστικό.

«Πού ήσουν τόσες ώρες; Πότε είχεςραντεβού με το γιατρό;»

«Στις οχτώ. Τελείωσα κατά τις εννιάμισικι έπειτα πήγα με τη Μαρία για φαγητό.Φανταστική η τσέχικη κουζίνα».

«Καλά, δεν σκέφτηκες πως μπορεί ναανησυχούσαμε ;» ρώτησεεκνευρισμένος. «Κι έπειτα, να βγειςχωρίς να μου το πεις… Δεν μουαρέσουν κάτι τέτοια».

«Το αποφασίσαμε τελευταία στιγμή.Έχεις δίκιο, δεν σκέφτηκα τηνπιθανότητα να ανησυχήσετε. Τηνεπόμενη φορά θα σε έχω ειδοποιήσειεγκαίρως».

«Δεν κατάλαβα. Πότε υπολογίζεις ναείναι η επόμενη φορά;»

«Πού να ξέρω… Όταν θα έχω πάλι τηδιάθεση να βγω με κάποια φίλη».

Με κοίταξε αναποφάσιστα. Προφανώςδεν ήξερε αν θα έπρεπε να κάνει καβγάγια να διεκδικήσει τα κεκτημένα τουδικαιώματα ή να μου δώσει τοελαφρυντικό της άσχημης ψυχολογικήςκατάστασης. Τελικά αποφάσισε τοδεύτερο.

«Τι σου είπαν οι γιατροί;»

«Ότι έχω πάθει βαριά κατάθλιψη καιπρέπει να πάρω χάπια και να κάνωψυχοθεραπεία».

«Και γιατί αυτό;»

«Επειδή, όπως είπαν, κουβαλάω πολύθυμό μέσα μου, που δεν τον έχω αφήσεινα ξεσπάσει».

«Αυτές τις ηλιθιότητες σου λένε εκείπέρα;»

«Εγώ πιστεύω πως έχουν απόλυταδίκιο».

«Τι θέλεις να πεις; Πως φταίω εγώ γιατην κατάστασή σου;»

«Σίγουρα έχεις βάλει κι εσύ το χεράκισου. Πάντως μην ανησυχείς. Είμαιαποφασισμένη να γίνω καλά».

«Και βέβαια θα γίνεις. Όλα ξεκινούν

από το μυαλό μας. Αν πιστέψεις πωςείσαι άρρωστη,τότε θα αρρωστήσεις. Ανπείσεις τον εαυτό σου πως δεν έχειςτίποτα, θα είσαι μια χαρά. Άκου με κιεμένα. Δεν είναι ανάγκη να πληρώνειςγια να σου λένε πράγματα γνωστά.Ξέρω καλά εγώ».

Και βέβαια ξέρεις. Εσύ όλα τα ξέρεις,σκέφτηκα.

«Πάμε για ύπνο;» ρώτησα. «Νυστάζω».

«Πάμε». Σηκώθηκε χαμογελώνταςπονηρά. «Θα παίξουμε τώρα πουκοιμούνται τα παιδιά;»

«Όχι».

«Γιατί;»

«Επειδή δεν έχω όρεξη», απάντησα μεειλικρίνεια.

«Έλα, βρε γυναίκα. Θα σου ’ρθει ηόρεξη. Αφού το ξέρεις πως θα σουαρέσει».

«Εκείνο που ξέρω είναι πως δεν έχωδιάθεση για έρωτα και δεν θα κάνουμε»,επέμεινα εγώ. «Κάτι άλλο που είπαν οιγιατροί είναι να μην πιέζομαι να κάνωπράγματα που δεν θέλω».

«Γιατί δεν θέλεις;»

«Δεν υπάρχει εξήγηση, Γιάννη. Ότανδεν θέλεις να κοιμηθείς σημαίνει πωςδεν νυστάζεις. Όταν δεν θέλεις να φας,πως δεν πεινάς. Ίσως κι εγώ να έχω

χορτάσει από έρωτα. Ίσως να έχωβαρυστομαχιάσει. Άφησέ με για λίγο ναηρεμήσω και θα μου έρθει ξανά ηόρεξη».

Γιά το τελευταίο δεν ένιωθα και πολύβέβαιη, όμως δεν υπήρχε λόγος ναανοίξω άλλες πληγές τώρα.

Αλλάξαμε και ξαπλώσαμε. Του γύρισατην πλάτη και πήρα το βιβλίο μου.Γρήγορα τον ένιωσα να τρίβεται πίσωμου.

«Μήπως άλλαξες γνώμη;» με ρώτησε μεέναν τόνο που μου φάνηκε εκνευριστικάπαιχνιδιάρικος.

«Όχι, και σταμάτα επιτέλους να

επιμένεις γιατί θα με κάνεις να τοσιχαθώ ολότελα. Σου είπα, θέλω ναηρεμήσω».

Τον άκουσα να τραβιέται μακριά μουξεφυσώντας θυμωμένα. Ανασήκωσααδιάφορα τους ώμους και κάρφωσα τοβλέμμα σε μια τυχαία σελίδα τουβιβλίου. Έτσι κι αλλιώς δεν είχα σκοπόνα διαβάσω. Σκέφτηκα πάλι τησυνάντησή μου με τους ειδικούς.«Πρέπει να διώξεις σιγά-σιγά όλα τακακά που έχεις μαζέψει μέσα σου», μουείχε πει η Λιάνα, «για ν’ αφήσεις χώρονα μπουν τα καλά. Τη θλίψη και τονπόνο δεν τα κάνουμε αχώριστουςσυντρόφους. Τα ζούμε για όσοχρειαστεί, μαθαίνουμε απ’ αυτά και ταπροσπερνάμε. Συνεχίζουμε τη ζωή μας

με τις εμπειρίες που κερδίσαμε από τιςοδυνηρές καταστάσεις που μας έτυχανκαι όχι με θρήνους για τις πικρίες πουγευτήκαμε».

Το Σάββατο ξύπνησα πάλι κακόκεφη.Πρέπει να βρω τη δύναμη να τοπαλέψω, σκέφτηκα, όμως η μελαγχολίαμου μεγάλωνε όσο περνούσαν οι ώρες.Το απόγευμα τα παιδιά βγήκαν για τησυνηθισμένη τους βόλτα. Ο Γιάννηςήταν ξαπλωμένος στην κρεβατοκάμαράμας κι έβλεπε τηλεόραση. Κάθησα στοκαθιστικό και κοίταξα τα μπουκάλιαστο απέναντι τραπεζάκι. Ένα ποτηράκιγια τελευταία φορά, σκέφτηκα. Στοτρίτο ποτήρι ουίσκι είχα βρει λίγη απότην αισιοδοξία που χρειαζόμουν. Στοέκτο ένιωσα ένα ασήκωτο βάρος να μου

πλακώνει το στήθος. Όλα είναι μάταια,συλλογίστηκα. Δεν μπορώ να αλλάξωτίποτε αφού συνεχίζω να ζω στο ίδιοσπίτι, με τους ίδιους ανθρώπους. Δενμπορώ να αλλάξω τίποτε αφούεξακολουθώ να είμαι τριάντα πέντεχρόνων και να κατακρίνω τον εαυτό μουγια τον τρόπο με τον οποίο σπατάλησαμέχρι τώρα τη ζωή μου. Η απόγνωσημου έφερε δάκρυα στα μάτια. Πόσο θαήθελα να φύγω, να εξαφανιστώ, Ναδιαγράψω το παρελθόν μου από τομυαλό μου και να κάνω κάπου αλλούμια καινούργια αρχή. Κοίταξα έξω απότο παράθυρο. Τα διακοσμητικά άσπρακαγκελάκια του τζαμιού με έκαναν νανιώθω σαν σε φυλακή. Οι τοίχοι τουδωματίου με στένευαν. Η παρουσία του

Γιάννη στον επάνω όροφο μεενοχλούσε. Πόσο μάλλον όταν τον είδανα κατεβαίνει τη σκάλα.

«Τι κάνεις εδώ;» με ρώτησε και μεκοίταξε ερευνητικά.

«Κάθομαι», απάντησα και χαμήλωσα τοκεφάλι για να μη δει τα μάτια μου.

«Ξέρεις, Ελένη, ήθελα να σε ρωτήσωκάτι. Βλέπω τόσον καιρό αυτή τηνανεξήγητη μελαγχολία σου, τηναπροθυμία σου στο σεξ, την έξη σουστο ποτό… Αναρωτιόμουν μήπως είσαιερωτευμένη με κάποιον άλλο».

«Γιατί θα πρέπει να φταίει κάποιοςάλλος, Γιάννη ;» ζήτησα να μάθω.

«Κάνεις σαν να μη σε νοιάζει ηκατάστασή μου, αλλά η προοπτική νασε κερατώσω. Λοιπόν, μην ανησυχείς.Δεν είμαι ερωτευμένη με κανέναν».

«Ούτε με μένα».

Δεν ήταν ερώτηση αλλά διαπίστωση.

«Ίσως ούτε και με σένα. Σ’ αγαπάω, σεπονάω, δεν θέλω να σου συμβείκακό,αλλά έχεις δίκιο-έπειτα απόδεκαεφτά χρόνια και με όλα όσα έχωπεράσει, όχι, δεν είμαι ερωτευμένη μαζίσου, όπως δεν είσαι κι εσύ με μένα».

«Εγώ είμαι, Ελένη, κι ας μην τοπιστεύεις. Σε θέλω και σου το δείχνω.Πάντα εγώ κάνω την αρχή και σου ζητώ

να κάνουμε έρωτα. Εσύ ποτέ».

«Το είπες και μόνος σου. Πάντα εσύκάνεις την αρχή. Και να ήθελα, πώς ναέβρισκα την ευκαιρία να σου το ζητήσωεγώ πρώτη;»

«Αν περίμενα να το ζητήσεις εσύ, θακάναμε να πηδηχτούμε δέκα χρόνια».

Είχε δίκιο. Δεν ήθελα να πηδηχτώ.Ήθελα να κάνω έρωτα με έναν άνθρωποπου θα τον αγαπούσα και θα μεαγαπούσε, που θα σεβόταν εμένα και τιςεπιθυμίες μου. Που θα μου μιλούσεγλυκά και τρυφερά, και δεν θα έβριζεσαν να ήμουν πόρνη. Έναν άνθρωπο μετον οποίο θα μπορούσαμε ναεπικοινωνήσουμε ακόμα κι όταν δεν θα

μιλούσαμε. Που θα μου έδειχνε πωςήθελε τον έρωτα για να γίνουμε ένασώμα και μια ψυχή, κι όχι για ναικανοποιήσει τις ανάγκες του. Όμως,πώς να του τα εξηγήσω όλα αυτά; Ίσωςτου φαίνονταν μικροαστικές ιδέες,σαχλοί ρομαντισμοί.

«Πάντως να ξέρεις πως εγώ σ’ αγαπάωόπως σ’ αγαπούσα στην αρχή», μουείπε.

«Τελικά τι αγάπησες σε μένα, Γιάννη;Έχω αναρωτηθεί πολλές φορές, αλλάαπάντηση δεν βρήκα».

«Δεν καταλαβαίνω τι θέλεις να πεις».

«Τι αγάπησες σε μένα; είναι απλό. Δεν

σου άρεσε ο τρόπος που ντυνόμουν, οτρόπος που φερόμουν, ο τρόπος πουσκεφτόμουν. Βάλθηκες να με αλλάξειςολόκληρη, να με κάνεις κάτι άλλο απ’αυτό που ήμουν. Αγάπησες αυτήν πουγνώρισες κάποτε ή αυτό πουκατασκεύασες εσύ;»

«Αγάπησα έναν καλό άνθρωπο. Ξέρωπως πολλές φορές έγινα καταπιεστικός,ίσως και λίγο κακός, όμως το έκανα απόαγάπη και ζήλια. Δεν σου λέει τίποτεαυτό;»

«Το αποτέλεσμα είναι που μετράει»,τουαπάντησα. «Η καταπίεση και η κακίαπου μου πρόσφερες όλα αυτά τα χρόνια.Να τη βράσω τέτοια αγάπη. Καλύτερανα μ’ αγαπούσες πολύ λιγότερο και να

ζούσα πιο ευτυχισμένη».

«Τι θέλεις να κάνω τώρα;»

«Να μ’ αφήσεις να βρω τον εαυτό μουπου έχασα κοντά σου».

«Εντάξει. Εγώ θα σε βοηθήσω όσομπορώ». Κάθησε στον καναπέ κα:χτύπησε μαλακά την άδεια θέση στοπλάι του. «Έλα να καθήσουμεαγκαλίτσα», με προσκάλεσε.

Ήταν απίθανος. Πίστευε πως έπειτα απ’αυτή τη σύντομη συζήτηση, η οποίαοφείλω να ομολογήσω ήταν κάτικαινούργιο γι’ αυτόν, θα έσβηνα όσακουβαλούσα μέσα μου και θα χωνόμουνμε πάθος στην αγκαλιά του;

«Σε παρακαλώ», του είπα. «Δεν έχωδιάθεση».

«Δεν σου ζητάω τίποτα. Μόνο νακαθήσουμε αγκαλιασμένοι».

Το σκέφτηκα για λίγο κι έπειταυποχώρησα ανόρεχτα. Κάθησα δίπλατου και τον άφησα να με αγκαλιάσει. Τοκορμί μου σφίχτηκε χωρίς να το θέλω.Τα χείλη του ακούμπησαν στο αυτί μουκι ένιώαα τη διάθεση να ουρλιάξω.Όταν το χέρι του πίεσε το στήθος μου,πετάχτηκα όρθια και του φώναξα μεθυμό:

«Είσαι φοβερός. Δεν καταλαβαίνειςτίποτα, τελικά, έτσι δεν είναι;»

Η Κυριακή μας χάρισε μία από τις πιοόμορφες χειμωνιάτικες λιακάδες. Οωραίος καιρός και οι τάσεις φυγής πουείχα τελευταία δεν μπορούσαν να μεκρατήσουν στο σπίτι. Αφού φάγαμε καιμάζεψα την κουζίνα, προσπάθησα νασκοτώσω την ώρα μου ακούγονταςμουσική, ξεφυλλίζοντας περιοδικά καιχαζεύοντας στην τηλεόραση. Κατά τιςεφτά δεν μπόρεσα να αντέξω άλλο.Έπρεπε να ξεφύγω.

«Πάμε για μπόουλιγκ;» ρώτησα ταπαιδιά.

Εκείνα με κοίταξαν σαν να μηνπίστευαν στ’ αυτιά τους.

«Πού να πάμε;» θέλησε να επιβεβαιώσει

ο Άγγελος.

«Για μπόουλιγκ», επανέλαβα. «Ναβάλουμε και στοίχημα για το ποιος θακερδίσει».

Είχα να παίξω μπόουλιγκ από τον καιρόπου πήγαινα στο Λύκειο, αλλάθυμόμουν πως ήμουν πολύ καλή. Καιτα παιδιά μου έπαιζαν συχνά με τιςπαρέες τους.

«Καλά,πιστεύεις πως μπορείς να μαςκερδίσεις;» με ρώτησε η Νίκη.

«Είμαι σίγουρη, μικρή. Πάμε να σαςδείξω;»

«Πάμε».

Ετοιμαστήκαμε γελώντας καιπειράζοντας ο ένας τον άλλο. Βγήκαμεστον κήπο όπου έπλενε ο Γιάννης τοαυτοκίνητό του και τον πληροφορήσαμεγια την έξοδό μας.

«Μην αργήσετε», μας είπε. «Ξέρετε πωςδεν θέλω να μένω μόνος κυριακάτικα».

«Όλη μέρα μαζί είμαστε, βρεμπαμπά»,του είπε η Νίκη. «Άλλωστε,εσύ έτσι κι αλλιώς τηλεόραση θαέβλεπες».

Παίξαμε τρεις παρτίδες. Την πρώτη τηνκέρδισε ο Άγγελος κι έτσι εγώ έπρεπενα κεράσω τα χάμπουρ. γκερ. Τις άλλεςδύο, όμως, τις κέρδισα εγώ, τη μίαμάλιστα με μεγάλη διαφορά. Τα παιδιά

θα αγόραζαν τα παγωτά και θακερνούσαν σινεμά την επόμενηΚυριακή.

Οι ώρες πέρασαν περισσότεροευχάριστα απ’ όσο περίμενα. Ηανεμελιά και το ανεξάντλητο κέφι τωνπαιδιών, η χαλαρή ατμόσφαιρα στηναίθουσα του μπόουλιγκ και η απλότηταστο φαστ-φουντάδικο έδιωξαν τηνκακοκεφιά μου. Ένιωθα κι εγώ ένα μαζίτους -παιδί που το είχε σκάσει από τηναυστηρή επιτήρηση του πατέρα.

Γυρίσαμε στο σπίτι στις έντεκαακριβώς. Ο Γιάννης μας περίμενε στηβεράντα.

«Αμάν, βρε Ελένη. Πού ήσαστε τόσες

ώρες;» ρώτησε μόλις κατεβήκαμε απότο αυτοκίνητο. «Περιμένατε να μεσκάσετε για να γυρίσετε;»

«Έντεκα είναι η ώρα, Γιάννη», του είπαήρεμα καθώς κλείδωνα την πόρτα τουΠεζό μου. «Μη μου πεις πωςανησύχησες».

3

Μπήκε στο σπίτι χωρίς να απαντήσει.Όταν ανεβήκαμε κι εμείς, άρχισε:

«Μην το ξανακάνετε αυτό. Νασκέφτεστε και τον άλλο. Ένα τηλέφωνοδεν μπορούσατε να πάρετε;»

«Μα δεν είναι αργά. Μέχρι να παίξουμε

μπόουλιγκ και να φάμε έναχάμπουργκερ, πόση ώρα θα έπρεπε νακάνουμε;» συνέχισα στον ίδιο ήρεμοτόνο.

«Πολύ άνετη μου το παίζεις και δεν μουαρέσει. Μην εκμεταλλεύεσαι ταψυχολογικά σου για να με καβαλήσεις.Ένα τηλέφωνο σου ζήτησα για να μηνανησυχώ».

«Κι εγώ σου είπα πως δεν υπάρχειλόγος να ανησυχείς. Κι έπειτα, όταν εσύέβγαινες κάποτε με τους φίλους σου καιγυρνούσες ξημερώματα, σκέφτηκεςποτέ να με πάρεις τηλέφωνο για να μηνανησυχώ;»

«Αυτό κάνεις; Πας να με εκδικηθείς

επειδή αργούσα κάποτε;»

«Όχι βέβαια. Δεν θέλω να εκδικηθώ.Απλώς σου εξηγώ πως δεν υπήρχελόγος για ανησυχία, επειδή γυρίσαμε σελογική ώρα».

«Άσε, ρε πατέρα, την γκρίνια», μπήκεστη μέση ο Άγγελος. «Περάσαμε τόσοωραία, μη μας το βγάζεις απ’ τη μύτη».

«Κάνατε και κόμμα, βλέπω»,μουρμούρισε εκνευρισμένος καιανέβηκε στην κρεβατοκάμαρά μας.

«Μην είσαι κουτή και στενοχωρηθείςτώρα», με συμβούλευσε ο γιος μας.«Ξέρεις πως είναι πολύ παράξενος».

«Δεν έχω σκοπό να στενοχωρηθώ», τον

καθησύχασα. «Τίποτα δεν πρόκειται ναχαλάσει τη βραδιά μας. Ετοιμαστείτε γιαύπνο τώρα».

Τα φίλησα και τους έριξα από μιαχαϊδευτική ξυλιά στα πισινά.

Όταν ανέβηκα στο δωμάτιό μας, οΓιάννης ήταν ακόμα ξύπνιος κι έβλεπετηλεόραση. Δεν μου μίλησε. Άλλαξακαι ξάπλωσα στην άκρη του κρεβατιού,με την πλάτη γυρισμένη προς το μέροςτου. Ήμουν έτοιμη να . απορρίψω άλλημία πρότασή του για ερωτικά παιχνίδια,αλλά δεν χρειάστηκε. Δεν μου ζήτησετίποτα.

Την επόμενη βδομάδα συναντήθηκα με

τον ψυχίατρο και πήρα τα χάπια για τηθεραπεία μου. Ο γιατρός μού τόνισεπως τα αποτελέσματα ίσως έκαναν έναμήνα να φανούν, γι’ αυτό έπρεπε ναείμαι υπομονετική και αποφασισμένη νασυνεχίσω. Κανόνισα ένα εβδομαδιαίοραντεβού με την ψυχοθεραπεύτρια κάθεΠαρασκευή βράδυ στις οχτώ καιαπέφυγα να δώσω την υπόσχεση πωςδεν θα έπινα ξανά. Δεν ένιωθα ακόμασίγουρη για τον εαυτό μου και τιςδυνάμεις μου.

Οι σχέσεις μόυ με τον Γιάννη ήτανοξυμμένες. Εγώ άδραχνα τηνπαραμικρή ευκαιρία για να βγάλω απόμέσα μου το θυμό που είχα θαμμένοτόσα χρόνια, κι εκείνος δεν μου μιλούσεπαρά μόνο όταν ήταν απαραίτητο .

Συχνά προσπαθούσα να δώσω εγώαφορμές για να ξεκινήσει μια διαφωνίακαι να ξεσπαθώσω, όμως ο άντρας μουσπανίως τσιμπούσε το δόλωμα.

Ένα πρωί καθώς η Νίκη έσκυβε για νατον φιλήσει πριν φύγει για το σχολείοτης, ο Γιάννης πρόσεξε ένα μικρόασημένιο ξυραφάκι που κρεμόταν απόένα δερμάτινο κορδόνι στο λαιμό της.

«Τι βλακείες είναι αυτές που φοράς;» τημάλωσε. «Βγάλ* το αμέσως, σεπαρακαλώ. Τα σοβαρά κορίτσια δενκυκλοφορούν με τέτοια πράγματα πάνωτους και μάλιστα στο σχολείο».

«Έλα, βρε μπαμπά. Όλα τα παιδιάτέτοια πράγματα φοράνε. Είναι της

μόδας».

«Άκουσες τι σου είπα; Δεν θέλω νακάνεις ό,τι κάνουν οι άλλοι. Εσύ είσαιαξιοπρεπής. Δεν είναι σωστό νακυκλοφορείς έτσι».

«Μα γιατί; Τι το κακό έχει; Κι έπειτα,μου αρέσει», επέμεινε η Νίκη.

«Καλά, εσύ δεν λες τίποτα;» ζήτησε τηβοήθειά μου ο Γιάννης.

«Τι να πω; Αν δεν τα φορέσει τώρα πουείναι μικρή, πότε θα τα βάλει;»

«Ελένη, παιδιαρίζεις επικίνδυνα και δενμου αρέσει καθόλου. Αντί να νουθετείςτα παιδιά,γίνεσαι ένα μαζί τους. Νίκη,σου είπα να το βγάλεις αμέσως».

Η κόρη μας στραβομουτσούνιασεενοχλημένη, αλλά υπάκουσε στονπατέρα της. Εγώ θύμωσα. Δενθεωρούσα πως είχε κάνει κάτι κακό καιδεν μου άρεσε να νιώθει καταπιεσμένηαπό τώρα χωρίς λόγο. Όταν έφυγανόλοι, πήρα το δερμάτινο κορδόνι και τοπέρασα στο λαιμό μου. Φόρεσα κι έναμπλουζάκι με V για να είμαι σίγουρηπως θα φαίνεται κι ετοιμάστηκα για τηνεπόμενη μάχη.

Αυγόκοβα τα γιουβαρλάκια ότανχτύπησε το τηλέφωνο.

«Ελένη, μπορείς να βγεις το απόγευμα;»με ρώτησε η Μαρία. «Με πήρετηλέφωνο η Νατάσσα και ζήτησε νασυναντηθούμε όλες για να μας πει κάτι

πολύ σημαντικό».

«Και βέβαια. Τι ώρα και πού;» ζήτησανα μάθω.

« Στις εφτά, στο Όαση »,

«Εντάξει. Έχεις ιδέα περί τίνοςπρόκειται;»

«Μπα! Δεν μου είπε λέξη. Πολύφοβάμαι μήπως έχει κάποιο πρόβλημαμε τον Αντώνη. Δείχνουν να έχουναπομακρυνθεί πολύ τον τελευταίοκαιρό».

Προσπάθησα να φανταστώ τι μπορεί νασυνέβαινε στη φίλη μας, όμως το μυαλόμου δεν πήγαινε πουθενά. Ήταν αλήθειαπως με τον άντρα της έμοιαζε

αποξενωμένη. Εκείνη μέχρι αργά τομεσημέρι στην τράπεζα, κι αυτός πρωίκαι απόγευμα στο εμπορικό κατάστημαπου είχε. Η δεκαεννιάχρονη κόρη τουςσπούδαζε ιατρική στην Ιταλία. Να είχεσχέση μ’ εκείνη το σημαντικό πουήθελε να μας πει η Νατάσσα;

Φτάσαμε και οι τέσσερις σχεδόνταυτόχρονα στην καφετέρια όπουείχαμε ραντεβού. Μόλις παραγγείλαμετους καφέδες μας, η Μαρία ζήτησε ναμάθει τα νέα.

«Λοιπόν, Νατάσσα, είμαστε όλο αυτιά.Τι είναι αυτό που έχεις να μας πεις;»

Η Νατάσσα μας έριξε μια βιαστικήματιά.

«Είμαι ερωτευμένη», δήλωσε απλά.

«Τι;» έκανε η Έρη.

Την κοιτούσαμε και οι τρειςαποσβολωμένες.

«Με ποιον;» ρώτησε η Μαρία.

«Με ένα νεαρό».

«Πού τον γνώρισες;» συνέχισε η Μαρία.

«Στην τράπεζα. Ήρθε πριν από πέντεμήνες και δουλεύει στο ταμείο».

«Νεαρός; Δηλαδή τι ηλικία έχει;» ήταν ησειρά της Έρης να ρωτήσει.

«Είκοσι πέντε».

«Δεν είμαστε καλά. Πώς έγινε;»

«Εκδήλωσε το ενδιαφέρον του σχεδόναπ’ την αρχή. Διακριτικά και όμορφα.Ανταποκρίθηκα στο φλερτ · του. Μεκολάκευε, κι άλλωστε μου άρεσε και οίδιος. Είναι ευαίσθητος, τρυφερός,ευγενικός. Νοιάζεται αληθινά γιαμένα,για τις ανάγκες μου,για τουςπροβληματισμούς μου. Σκέφτηκα ναγίνουμε φίλοι καλοί. Όμως, δεν ξέρωπότε και πώς, έχασα τον έλεγχο καιβρέθηκα βαθιά ερωτευμένη μαζί του».

Η Έρη περίμενε μέχρι να μας αφήσει οσερβιτόρος τους καφέδες πριν συνεχίσειστην επόμενη ερώτηση.

«Και ο Αντώνης;»

«Δεν ξέρει τίποτα».

«Προχώρησε η σχέση σας;» θέλησε ναμάθει η Μαρία.

«Δεν έχουμε κάνει έρωτα, αν εννοείςαυτό. Όλα τα άλλα, ναι».

«Πώς μπορείς;» απόρησε η Έρη,

«Δεν μπορώ. Γι’ αυτό σας κάλεσα. Δενξέρω τι να κάνω».

«Ζήσ’ το όσο μπορείς», της είπαεγώ/ανοίγοντας για πρώτη φορά τοστόμα μου.

Οι άλλες με κοίταξαν με απορία. Ηαλήθεια ήταν πως κι εγώ απόρησα προςστιγμήν με τον εαυτό μου.

«Τι να της πω;» τις ρώτησα. «Είναιερωτευμένη κι ευτυχισμένη, φαίνεται.Να πνίξει αυτό που νιώθει για νακερδίσει τι;»

«Δεν ξέρω τι θα κερδίσει, ξέρω όμως τιθα χάσει», μου είπε η Μαρία. «Τονάντρα και την κόρη της».

«Και γιατί να τους χάσω;»

«Επειδή δεν μπορείς να τα έχεις όλα.Όσο κι αν προσπαθήσεις να κρυφτείς,κάποια στιγμή ο Αντώνης θα σεκαταλάβει. Και τότε;»

«Τότε, θα δει τι θα κάνει», απάντησαεγώ στη θέση της.

«Ελένη, είσαι με τα καλά σου;» με

ρώτησε η Έρη. «Τι είναι αυτά που τηςλες;»

Αναστέναξα.

«Δεν ξέρω. Ίσως κάνω λάθος. Όμως,πώς μπορούμε εμείς να τησυμβουλεύσουμε για το ποιο είναι τοσωστό; Αυτό θα το βρει μόνη της.Αλλά, πείτε μου, αν η καρδιά της είναιδοσμένη αλλού, είναι δίκαιο τόσο γιατην ίδια όσο και για τον άντρα της νακοιμάται δίπλα του και να σκέφτεταικάποιον άλλο;»

«Το θέμα είναι να τον βγάλει απ’ τομυαλό της. Αυτή η σχέση δεν μπορεί ναέχει μέλλον. Ο νεαρός είναι είκοσι πέντεχρονών και η Νατάσσα σαράντα. Τι

μπορεί να περιμένει;» τόνισε η Μαρία.

«Νομίζεις πως δεν προσπάθησα ναεμποδίσω αυτή την κατάσταση;»ρώτησε η Νατάσσα. «Λες να έψαχνα ναβρω ένα νεαρό για να τον ερωτευθώ;Τον απέφυγα, του μίλησα κυνικά, πήραδέκα μέρες άδεια για να μη τον βλέπω.Μάταια. Δεν τα ελέγχεις αυτά ταπράγματα. Δυστυχώς. Στην αρχήμίσησα τον εαυτό μου. Σκέφτηκα πωςφερόμουν σαν ξεμωραμένη γριά πουπόθησε έναν ζιγκολό. Όμως, δεν ήτανέτσι τα πράγματα. Δεν πόθησα ένανεανικό κορμί. Αγάπησα αληθινά ένανάντρα. Και ξαφνικά αισθάνθηκα πολύνέα. Η καρδιά μου χτυπούσε σαν τρελήόποτε τον · έβλεπα. Οι ώρες δενπερνούσαν μακριά του. Έχασα τον ύπνο

μου. Έχασα το μυαλό μου».

«Δεν ξέρω, Νατάσσα», είπε η Μαρίασκεφτικά. «Σε καταλαβαίνω έτσι όπωςτα λες, όμως είσαι παντρεμένη».

«Και ποιος λέει πως οι παντρεμένοιπαύουν να ζουν, να αισθάνονται, νααγαπούν;» ρώτησα εγώ. «Ποιος μπορείνα απαγορεύσει στις καρδιές μας ναξαναχτυπήσουν τρελά κάποια στιγμή; Οάνθρωπος είναι προγραμματισμένος ναερωτεύεται μόνο μία φορά στη ζωή του;Και γιατί όταν είμαστε ελεύθεροιέχουμε το δικαίωμα να αγαπήσουμεόσες φορές θέλουμε και να αγαπηθούμεάλλες τόσες;»

«Ξέρετε, έχει κάποιο δίκιο η Ελένη», μευποστήριξε ξαφνικά η Έρη. «Θα σας πωκάτι που δεν σας έχω πει ποτέ. Πριν από

δέκα χρόνια είχα γνωρίσει κάποιον πουείχε ζητήσει τη βοήθεια του άντρα μουγια κάτι κληρονομικά θέματα που είχε.Δεν έχει σημασία το πώς, όμωςερωτευθήκαμε ο ένας τον άλλο, σχεδόνμε την πρώτη ματιά. Αγαπούσα τονάντρα μου, όμως αυτό που ένιωθα γιατον Χρήστο ήταν κάτι διαφορετικό καιδυνατό. Πίεσα τον εαυτό μου και δενπροχώρησα ποτέ. Ακόμα τον σκέφτομαιπότε-πότε. Συχνά αναρωτιέμαι πώς θαήταν αν είχα κάνει έρωτα μαζί του. Γιατίνα μην ξέρω; Γιατί να μην έχω μιαόμορφη ανάμνηση ολόδική μου ναθυμάμαι; Ποιον θα έβλαπτα ; Και μημου πείτε πως αν τύχαινε κάτι ανάλογοσε κάποιον από τους άντρες μας, θα είχετους ίδιους ενδοιασμούς μ’ εμάς».

«Η ζωή μάς προσφέρει σχεδόνκαθημερινά δώρα τυλιγμένα σεχρωματιστά χαρτιά», φιλοσόφησε ηΝατάσσα. «Αν δεν τα ανοίξουμε πώς θαξέρουμε ποιο κρύβει ευτυχία και ποιοπόνο; Γιατί να αρνηθώ εγώ τώρα αυτότο υπέροχο δώρο που έχει τη μορφή τουΝτίνου;»

«Ντίνο τον λένε;» ρώτησα, λες κι είχεκάποια ιδιαίτερη σημασία.

«Ναι».

«Τι σκέφτεσαι να κάνεις;»

«Για να σας πω την αλήθεια,σκεφτόμουν… και τώρα το αποφάσισα,να κάνω έρωτα μαζί του», δήλωσε

κατηγορηματικά. «Δεν μπορώ να κάνωπίσω. Το θέλω πολύ. Όπως είπε και ηΈρη, σκέφτομαι συνέχεια πώς θα είναι.Αν τώρα νιώθουμε τόση αγάπη καιτρυφερότητα, φανταστείτε πόσουπέροχος θα είναι ο έρωτάς μας».

«Ένα μόνο πράγμα να προσέξεις όσομπορείς», τη συμβουλέυσα. «Επειδή δενείσαι ο τύπος που πάει μόνο για έναπήδημα, φρόντισε να μην πληγωθείς.Φρόντισε να μην ξεσχίσεις την καρδιάσου για να τη μοιράσεις στον άντρα σουκαι στον Ντίνο. Ζήσ’ το και απόλαυσέτο όσο κρατήσει, να είσαι όμωςπροετοιμασμένη για το τέλος που θαέρθει αναπόφευκτα. Μην καταλήξειςπληγωμένη και καταρρακωμένη».

Η Νατάσσα μου έσφιξε το χέρι.

«Απ’ τη στιγμή που αγαπάς, η καρδιάσου αρχίζει · ήδη να σχίζεται στα δύο.Κι όσο για το τέλος, για οποιοδήποτετέλος, ποτέ δεν μπορείς να είσαι καλάπροετοιμασμένος. Όμως, αν ήταν νασκεφτόμαστε πάντα το τέλος, δεν θακάναμε ποτέ μια αρχή. Μην ανησυχείςγια μένα. Είμαι ευτυχισμένη, κι αυτόέχει σημασία. Μπορεί κάποια στιγμή ναπληγωθώ, ωστόσο αυτή η ευτυχία δενθα σβήσει ποτέ από την ψυχή μου.Αξίζει να πληρώσω κάποιο τίμημα».

«Να μας ενημερώνεις καθημερινά»,ζήτησε η Μαρία.

«Ναι,για να γευθούμε κι εμείς λίγη από

την ευτυχία σου», συμπλήρωσε η Έρη.

Έπειτα η συζήτηση γύρισε στα δικάμου.

«Νιώθω αρκετά καλύτερα, όμωςκουβαλάω ακόμα πολύ θυμό μέσα μουκαι ψάχνω συνέχεια τρόπους για να τονβγάλω. Μερικές φορές αισθάνομαιένοχη απέναντι στον Γιάννη. Πιστεύωπως πληγώνεται πολύ».

«Ένοχη να νιώθεις για το πώςκατάντησες τον εαυτό σου», μου είπε ηΜαρία. «Κι όσο για τον Γιάννη, δεν έχειανάγκη. Μπορεί να ενοχλείται που δενσε έχει πια υποχείριό του, όμως θα τοπάρει απόφαση και θα συνηθίσει τονκαινούργιο σου ρόλο. Και θα σε

εκτιμήσει περισσότερο, να είσαισίγουρη».

«Το κακό είναι πως δεν ξέρω τι θέλω.Να αλλάξει συμπεριφορά καιαντιμετώπιση απέναντί μου ή νασυνεχίσει να με πιέζει μέχρι να γίνει τομπαμ;»

«Αυτό που θέλεις είναι να εκτονωθείς,κι αυτό που χρειάζεσαι είναι χρόνος.Όλα τα άλλα θα έρθουν μόνα τους. Κιόσο για το μπαμ, δεν ξέρεις τι είδουςέκρηξη μπορεί να είναι. Ο καιρός θαδείξει», είπε η Νατάσσα.

«Πολύ φοβάμαι πως δε θα αργήσει αυτήη ώρα. Τις τελευταίες μέρες σκέφτομαισοβαρά να ψάξω για δουλειά».

«Αλήθεια; Και τι έχεις στο μυαλό σου;»ρώτησε η Μαρία.

«Να σας πω. Αποφάσισα να κάνω έναήρεμο ξεκίνημα. Να μη την κοπανήσωαπό το σπίτι. Θα ψάξω για μια δουλειάπου να μπορεί να γίνεται από μέσα».

«Σαν τι;»

«Μεταφράστρια. Τρεις ξένες γλώσσεςξέρω. Θα πάρω σβάρνα όλους τουςεκδοτικούς οίκους και ελπίζω να βρωκάτι».

«Δεν είναι άσχημη ιδέα», συμφώνησε ηΝατάσσα. «Όμως δεν σε ενοχλεί που θαπαραμένεις μέσα στους ίδιους τέσσεριςτοίχους;»

«Λίγο ναι. Σκέφτηκα όμως ναδιαμορφώσω το ημιυπόγειο σε δικό μουχώρο. Θα το φτιάξω όπως αρέσει σ’εμένα και θα απομονώνομαι εκεί όποτεκαι όσο θέλω».

«Αν θέλεις βοήθεια για να το καθαρίσειςκαι να το στολίσεις, φώναξέ μας»,προσφέρθηκε η Μαρία. «Καλά δεν λέω,κορίτσια;»

Οι άλλες συμφώνησαν και μουευχήθηκαν κάθε επιτυχία στοκαινούργιο μου ξεκίνημα. Συζητήσαμελιγάκι ακόμα για διάφορα άλλα θέματακαι αποχαιρετιστήκαμε .

Γύρισα σπίτι κατά τις εννιάμισι. Ταπαιδιά δεν είχαν γυρίσει ακόμη από το

φροντιστήριο και ο Γιάννης τσεκάριζεκάποια τιμολόγια στο καθιστικό.

«Πού ήσουν;» με ρώτησε.

«Για καφέ με τα κορίτσια», απάντησακαι κάθησα απέναντί του, φροντίζονταςνα φαίνεται καλά το ξυραφάκι πουκρεμόταν στο λαιμό μου.

Το βλέμμα του στάθηκε για λίγαδευτερόλεπτα πάνω μου, αλλά δεν είπετίποτα. Χαμήλωσε το κεφάλι καιξαναγύρισε στη δουλειά του. Επίτηδεςτο αγνόησε, σκέφτηκα. Κάνει υπομονήκαι υποχωρήσεις ελπίζοντας πως ησυμπεριφορά μου είναι μόνο μιαπαιδιάστικη αντίδραση που δεν θααργήσει να περάσει. Ανασήκωσα τους

ώμους και ανέβηκα στο δωμάτιο για νααλλάξω.

Την άλλη μέρα, αμέσως μόλις έφυγανόλοι από το σπίτι, ντύθηκα και ξεκίνησαγια την Αθήνα. Έπιασα την Ιπποκράτουςαπό τη μέση, πέρασα από την Σόλωνοςκαι κατέληξα στην οδό Ακαδημίας.Σταματούσα σε κάθε εκδοτικό οίκο πουσυναντούσα κι έμπαινα μέσα για ναρωτήσω για απασχόλησημεταφράστριας. Μερικοί μου είπαν πωςδεν ενδιαφέρονται, άλλοι ζήτησανπροϋπηρεσία. Τελικά βρήκα μιαεταιρεία που εξέδιδε βιβλία τσέπης.Μου είπαν πως είχαν ανάγκη απόμεταφραστές και με ρώτησαν αν είχαξανακάνει αυτή τη δουλειά. Όταν τουςαπάντησα αρνητικά,τους είδα να

διστάζουν.

«Είμαι βέβαιη πως θα σας κάνω», τουςείπα με τόση σιγουριά καιαποφασιστικότητα που δεν είχα νιώσειποτέ άλλοτε στη ζωή μου. «Ξέρωάπταιστα τρεις ξένες γλώσσες, μουαρέσει η λογοτεχνία, έχω διαβάσειπολλά βιβλία και χειρίζομαι άριστα τηνελληνική».

«Κομπιούτερ γνωρίζετε;» με ρώτησαν,

«Φυσικά», απάντησα ψέματα.Γραφομηχανή ήξερα, αλλά από τοκομπιούτερ γνώριζα μόνο τοπληκτρολόγιό του,

«Θα σας δώσουμε ένα δοκιμαστικό,

όπως κάνουμε με όλους τουςκαινούργιους μεταφραστές μας.Μπορείτε να το μεταφράσετε σεγραφομηχανή, μιας και δεν έχετε τοπρόγραμμα που χρησιμοποιούμε εμείςστο κομπιούτερ. Αν η δουλειά σας είναικαλή, θα έρθει κάποιος ειδικός στογραφείο σας και θα σας εγκαταστήσειστο κομπιούτερ το μεταφραστικόπρόγραμμα που δουλεύουμε. Καλήεπιτυχία», μου ευχήθηκε ο υπεύθυνοςκαι μου έδωσε δέκα σελίδες απόκάποιο αγγλικό βιβλίο. «Πότε λέτε ναμας το φέρετε;»

Έριξα μια ματιά στα χαρτιά πουκρατούσα και υπολόγισα το χρόνο πουχρειαζόμουν.

«Όποτε θέλετε. Σε δυο-τρεις μέρες;»

«Εντάξει. Σημειώνω πως θα το έχουμετην Παρασκευή. Είμαστε ανοιχτά μέχριτις πέντε».

Χαιρέτησα κι έφυγα. Ήταν Τρίτη. Είχαδυόμισι μέρες να το δουλέψω όσοκαλύτερα μπορούσα. Σταμάτησα σ’ έναπερίπτερο και αγόρασα ένα βιβλίο τουοίκου όπου σκόπευα να εργαστώ. Μέχρινα φτάσω στο πάρκιγκ όπου είχααφήσει το αυτοκίνητό μου, έριχνααναγνωριστικές ματιές στα φυλλάδιαπου έπρεπε να μεταφράσω. Κάποιεςλέξεις μού ήταν άγνωστες, κάποιεςάλλες τις ήξερα αλλά δεν τις θυμόμουν.Σε γενικές γραμμές η γλώσσα δεν μουφάνηκε απρόσιτη και το ύφος μού

ταίριαζε. Θα τα καταφέρω, σκέφτηκααποφασιστικά κι έσφιξα τα χείλη. Είχαστηρίξει πολλά στην επιτυχία τηςπροσπάθειάς μου.

Την υπόλοιπη μέρα και σχεδόνολόκληρη τη νύχτα τις αφιέρωσα στηνανάγνωση -στη μελέτη θα έλεγα τουβιβλίου που είχα αγοράσει. Το πρωί,όταν έμεινα πάλι μόνη, βρήκα την παλιάγραφομηχανή του πατέρα μου καιστρώθηκα στη δουλειά. Χρειάστηκε ναανοίξω πολλές φορές το δίτομο λεξικότου γιου μου για να βρω αγγλικούςιδιωματισμούς που είχα πια ξεχάσει,αλλά μέχρι το μεσημέρι είχα τελειώσειτο πιο σημαντικό κομμάτι της δουλειάς.Το κακό ήταν πως δεν είχασυνειδητοποιήσει τι ώρα είχε πάει, κι

όταν γύρισαν τα παιδιά από το σχολείοδεν βρήκαν τίποτα να φάνε.

«Θα σας τηγανίσω από δύο αυγά», είπαένοχα και μάζεψα τα χαρτιά μου.

«Σπουδαίο φαΐ…» σχολίασε η Νίκη.

«Τι κάνεις εκεί ;» ρώτησε ο Άγγελος, κιέκανε δυο βήματα προς το μέρος μου.

Εξήγησα και στα δύο πως είχααποφασίσει να εργαστώ και τους μίλησαγια τη δουλειά που πάσχιζα να πάρω.

«Μπράβο, ρε μάμυ», με συγχάρηκε ογιος μου. «Τώρα δηλαδή θα καμαρώνωστους φίλους μου πως είμαι παιδί μιαςπεριζήτητης μεταφράστριας».

«Άσε να με πάρουν πρώτα…»

«Τα βιβλία θα γράφουν και το όνομάσου;» ζήτησε να μάθει η Νίκη.

«Ναι. Με μεγάλα γράμματα στην πρώτησελίδα και με μικρότερα μέσα. Όπωςεδώ», απάντησα και της έδειξα το βιβλίοπου είχα αγοράσει.

«Όπα! Θα γίνεις διάσημη».

Χαμογέλασα. Τα παιδιά καμάρωναν απότώρα για τη μάνα τους. Δεν έπρεπε νατα απογοητεύσω. Ούτε τον εαυτό μου.

Την Παρασκευή το πρωί χτύπησα τηνπόρτα του υπευθύνου που μου είχεδώσει το δοκιμαστικό. Εκείνος έριξε μιαγρήγορη ματιά στην πρώτη σελίδα και

μου ζήτησε να του τηλεφωνήσω σεδέκα μέρες περίπου για να μου πει αντους έκανε η δουλειά μου.

Το βράδυ εξήγησα ήρεμα στον Γιάννητα σχέδιά μου.

«Αφού σου έχω ξεκαθαρίσει πως δενμου αρέσει να δουλεύει η γυναίκα μου»,διαμαρτυρήθηκε. «Μου το είχεςυποσχεθεί πριν παντρευτούμε».

«Μου είχες πει ότι δεν ήθελες να λείπωαπό το σπίτι , να παραμελώ εσένα και ταπαιδιά μας και να έχω τον καθένα ναμου ρίχνεται. Ε, λοιπόν, δεν πρόκειται,να λείπω απ’ το σπίτι μας, δεν θαπαραμελήσω κανένα σας και δεν θα έχωκανέναν πάνω από το κεφάλι μου να

μου κολλάει. Θα είμαι ελεύθερηεπαγγελματίας».

«Καλά, και είσαι σίγουρη ότι θα σεπάρουν; Δεν είχες καμία επαφή με τιςξένες γλώσσες τα τελευταία δεκαεφτάχρόνια».

«Δεν είμαι καθόλου σίγουρη. Απλώςελπίζω».

«Α, καλά», έκανε πιο καθησυχασμένοςτώρα.

Προφανώς δεν πίστευε πως θα έκαναγια τη θέση, κι έτσι θεωρούσε χαμένοκόπο να διαφωνήσει μαζί μου.

Η ψυχοθεραπεύτρια χάρηκε πολύ όταντης είπα τα σχέδιά μου και ακόμα

περισσότερο όταν άκουσε πως δεν έγινεκαμία άσχημη σκηνή με τον άντρα μου.

«Βλέπω πως έχει τη διάθεση να σεβοηθήσει και να κάνει υποχωρήσεις πουκάποτε θα του ήταν αδιανόητες»,σχολίασε.

«Δεν είμαι και τόσο σίγουρη»,απάντησα δύσπιστα. «Δεν πιστεύω πωςο Γιάννης είναι από εκείνους πουξέρουν να υποχωρούν. Κι όσο για τηβοήθειά του, μπορεί να μου τηνπροσφέρει, αρκεί να μην ξεβολεύεται οίδιος».

«Μην είσαι τόσο αρνητική απέναντί του.Οι άνθρωποι αλλάζουν. Δώσ’ του τηνευκαιρία να σου το δείξει και, προς

Θεού, μη τον προκαλείς συνέχεια.Άφησέ του χρόνο να συνηθίσει τηναλλαγή σου. Μην ξεχνάς πως τόσαχρόνια εσύ τον είχες μάθει σε μιαεντελώς διαφορετική κατάσταση. Δενμπορείς από τη μια στιγμή στην άλλη νατου αναποδογυρίζεις τα δεδομένα, γιατίθα πάρει ανάποδες και θα έχεις εντελώςαντίθετο αποτέλεσμα απ’ αυτό πουπροσδοκάς».

«Και τι πρέπει να κάνω ; Να είμαι γιαάλλα τόσα χρόνια το θύμα του, μέχρι νασυνηθίσει την ιδέα της αλλαγής μου;»

«Όχι βέβαια. Όμως, όλα πρέπει ναγίνουν βήμα προς βήμα. Όταν μια ζωήεσύ με ποδοπατάς κι εγώ σου λέω“ευχαριστώ”, θα πρέπει να σου εξηγήσω

ήρεμα και υπομονετικά πως δεν μουαρέσει πλέον αυτή η κατάσταση καιθέλω να την αλλάξω. Αν την επόμενηφορά που με πατήσεις, εγώ σε αρχίσωστις σφαλιάρες χωρίς να σου έχωδιασαφηνίσει πως δεν μου αρέσει αυτόπου κάνεις, είναι λογικό να μηνκαταλάβεις το λόγο που σε έδειρα καινα νευριάσεις μαζί μου. Κi έτσι ταπράγματα γίνονται χειρότερα. Θέλω ναπω οτι δεν χρειάζεται να είμαστε τωνάκρων. Υπάρχει πάντα ένας μέσοςδρόμος που πρέπει να βρούμε. Καιμέσος δεν σημαίνει απαραιτήτωςμέτριος».

Ίσως να μην ήξερα να βρω αυτόν τομέσο δρόμο. Ίσως να μην είχα τοκουράγιο να τον ψάξω. Μπορεί να μην

υπήρχε για μένα και να τον γύρευαάδικα. Δεν ξέρω. Πάντως την Κυριακή ηαισιοδοξία και η υπομονή μου μεεγκατέλειψαν.

Ο Γιάννης παρακολουθούσε έναν αγώναποδοσφαίρου στην τηλεόραση παρέα μετον Άγγελο.

«Πότε άρχισε το ματς;» τον ρώτησα.

«Πριν από δέκα λεπτά. Γιατί;»

«Λέω να πεταχτώ μέχρι τη Μαρία για ναπαίξουμε σκραμπλ», είπα.

«Πάλι θέλεις να φύγεις;»διαμαρτυρήθηκε νευριασμένα. «Δεν σεκρατάει το σπίτι σου καθόλου;»

«Αφού εσείς βλέπετε ποδόσφαιρο. Εγώτι να κάνω; Τι πειράζει αν πάω σε μιαφίλη μου να ξεσκάσω λιγάκι ;»παραπονέθηκα με τον παλιό, ένοχοτρόπο μου.

«Το ποδόσφαιρο θα τελειώσει σε λίγο.Κάθησε με την οικογένειά σου».

«Μα εγώ θέλω να πάω», επέμεινα σανπεισματάρικο παιδί.

«Έτσι και πας, θα χωρίσουμε!» μεεκβίασε ανόητα εκείνος.

Κι εγώ, ακόμα πιο ανόητα, ένιωσα νατρομοκρατούμαι. Όχι πως πίστεψα ότιθα πραγματοποιούσε την απειλή του,ωστόσο φοβήθηκα να αντιμετωπίσω κι

άλλη γκρίνια, κι άλλους καβγάδες.Ξαφνικά, όλα μού φάνηκαν μάταια: Οαγώνας μου να ξεφύγω από τα γρανάζιατου, η ελπίδα να αλλάξω τη ζωή μου, ηαγωνία μου να ξαναβρώ τοναυτοσεβασμό μου. Τίποτα δενμπορούσε να γίνει. Μόνη μου είχαχαράξει αυτή την πορεία και μου ήταναδύνατο να βρω τώρα το σωστό δρόμο.

Δάκρυα άρχισαν να τρέχουν απ’ ταμάτια μου. Του έριξα ένα πλάγιοβλέμμα κι ένιωσα πως τον μισούσα. Τονμισούσα επειδή υπήρξε καιεξακολουθούσε να είναι τροχοπέδη στηζωή μου. Τον μισούσα επειδή ήθελε ναορίζει και την παραμικρή μου κίνηση.Τον μισούσα επειδή ήταν πιο δυνατόςαπό μένα και ήθελε να με εξουσιάζει.

Τον μισούσα επειδή δεν με άφηνε ναείμαι εγώ.

Άνοιξα το ψυγείο κι έβγαλα έναμπουκάλι κρασί. Είχα διάθεση να πιω.Στο διάβολο και τα χάπια. Δεν μ’ένοιαζε αν πάθαινα κάτι, αν πέθαινα.Μπορεί να ήταν κυρίαρχος της ζωήςμου, όμως το θάνατό μου θα τον όριζαμόνο εγώ. Άδειασα βιαστικά δύοποτήρια και γέμισα ένα τρίτο. Τελικάποιον μισούσα περισσότερο ; ΤονΓιάννη ή τον εαυτό μου;

Το πρωί της καινούργιας εβδομάδαςξύπνησα με ένα νέο χάδι αισιοδοξίαςστην ψυχή. Όλα θα πήγαιναν καλύτερα.Δεν θα αργούσα να βρω το δρόμομου…

Τα παιδιά με χαιρέτησαν κι έφυγαν γιατο σχολείο τους. Ο Γιάννης ξεκίνησε γιατη δουλειά του με ένα ξερό «γεια».Φόρεσα μια φόρμα κι ένα μπλουζάκικαι κατέβηκα στο ημιυπόγειο τουσπιτιού μας.

Δεν υπήρχαν πολλά πράγματα εκείμέσα. Δυο-τρία παλιά έπιπλα, μιαμοκέτα και τέσσερις κούτες μεπράγματα που λυπόμουν να πετάξω.Κοίταξα γύρω μου σκεφτικά. Πρώτα-πρώτα ήθελε ένα καλό καθάρισμα.Έπειτα μπορούσα να αξιοποιήσω ταεπιπλάκια που είχαν ξεχαστεί εδώ κάτω,να προσθέσω μερικά κομμάτια ακόμα,να στρώσω τη μοκέτα και να ανα·καλύψω τις παλιές κουρτίνες τουκαθιστικού. Μέσα στις κούτες μπορεί

να ξετρύπωνα και κάτι που να μου ήτανχρήσιμο.

Ανέβηκα στη βεράντα και πήρα τησκούπα, τη σφουγγαρίστρα, τον κουβάκαι τα απαραίτητα απορρυπαντικά.Ξανακατέβηκα τρέχοντας κάτω.Σήκωσα τα μανίκια μου κι έπιασαδουλειά. Σε δυόμισι ώρες ο χώροςέλαμπε. Είχα καθαρίσει ακόμα και τομικρό WC που επικοινωνούσε με τοδωμάτιο. Έριξα γύρω μου μιαεπιδοκιμαστική ματιά. Τώρα θα άρχιζετο πιο ευχάριστο μέρος της δουλειάς.

Έστρωσα τη μοκέτα κι έφερα το παλιόκομό με μια πολυθρόνα στη μια γωνιάτου δωματίου. Τράβηξα το τραπέζι στημέση του μακρύ τοίχου, με την

προοπτική να το μετατρέψω σε γραφείο.Ανοιξα τις κούτες κι άρχισα να ψάχνωτο περιεχόμενό τους. Βρήκα ένα παλιόπορτατίφ που σκέφτηκα ότι θα έδενεόμορφα πάνω στο κομό. Έναμπρούντζινο βάζο και κάποιο ασορτίσταχτοδοχείο θα στόλιζαν το τραπέζι-γραφείο.

Δύο σκαλιστά κηροπήγια τα έβαλακοντά στο πορτατίφ. Ένα καλαθάκιβαμμένο σε χρώμα φούξια θα το γέμιζαμε αποξηραμένα λουλούδια και θαδιακοσμούσα κάποια γωνιά.

Άναψα ένα τσιγάρο και κοίταξαπροσεκτικά γύρω μου. Έπρεπε ναπροσθέσω μια καρέκλα για το γραφείο,μερικούς πίνακες στους τοίχους,

κουρτίνες στα μακρόστενα παράθυρακαι αργότερα ένα φορητό στερεοφωνικόκαι μια μικρή βιβλιοθήκη. Α, κι έναφωτιστικό στο ταβάνι και επειγόντως τοκομπιούτερ του Άγγελου.

Στη σκέψη του γιου μου κοίταξα τορολόι μου και είδα πως η ώρα πλησίαζεδύο. Πάλι είχα ξεχάσει να μαγειρέψω.Έσβησα το τσιγάρο και ανέβηκατρέχοντας στο σπίτι. Έβαλα νερό ναβράσει και ετοίμασα μια γρήγορησάλτσα για μακαρόνια. Στις δυόμισιπου γύρισαν τα παιδιά,το φαγητό ήτανέτοιμο.

«Άγγελε, θα μου δανείσεις τοκομπιούτερ σου για τις μεταφράσειςμου;»

Λες κι ήταν σίγουρο πως θα μεδέχονταν στη δουλειά.

«Κι εγώ τι θα έχω, ρε μάμυ;» ρώτησε ογιος μου.

«Θα μπορείς να κατεβαίνεις κάτω για νατο χρησιμοποιείς, μέχρι να αγοράσουμεκαινούργιο», πρότεινα καθώς σέρβιραστα πιάτα.

«Δεν ξέρω», είπε σκεφτικά ο Άγγελος.

«Έλα, αγόρι μου. Κάνε μου τη χάρημόνο για λίγο καιρό».

« Καλά », συμφώνησε έπειτα από λίγο.

«Σ’ ευχαριστώ».

Πάει κι αυτό. Είχε τακτοποιηθεί. Τώραέμενε να περιμένω την απάντηση τουεκδοτικού οίκου.

Το απόγευμα με πήρε τηλέφωνο ηΝατάσσα.

«Κερνάς καφέ;» με ρώτησε. «Θα είσαισπίτι;»

«Με μεγάλη μου χαρά! Πού αλλού θεςνα ’μαι;»

Ετοίμασα την καφετιέρα και πετάχτηκαστο ζαχα-, ροπλαστείο της γειτονιάς γιανα αγοράσω ένα κέικ. Τακτοποίησα ταμαξιλάρια στο καθιστικό, άφησααναμμένο μόνο το μικρό πορτατίφ τηςγωνίας και άναψα το τζάκι περιμένοντας

τη φίλη μου. Είχα δημιουργήσει μιαευχάριστη, ρομαντική ατμόσφαιρα γιανα ταιριάζει με αυτά που είχαπροαίσθηση πως θα άκουγα.

Μόλις είχαν φύγει τα παιδιά για ταΑγγλικά τους, όταν χτύπησε τοκουδούνι. Άνοιξα την πόρτα και μπήκεμέσα μια Νατάσσα που έλαμπε.

«Είμαι πολύ ευτυχισμένη», μου είπεαφού με φίλησε. «Αποφάσισα ναμιλήσω πρώτα μαζί σου επειδή εσύήσουν αυτή που με κατάλαβεπερισσότερο».

«Να υποθέσω πως… επήλθε τομοιραίο;» την πείραξα.

«Ω, ναι. Και ήταν υπέροχο. Καμίασχέση με αυτό που φανταζόμουν».

«Περίμενε να φέρω τους καφέδες χάι θαμου τα πεις όλα».

Η Νατάσσα άναψε τσιγάρο, σκάλισε τηφωτιά στο τζάκι και κάθησε στην άνετηπολυθρόνα, περιμένοντάς μεανυπόμονα.

«Λοιπόν;» ρώτησα με έξαψη μόλιςέφερα τα φλιτζάνια μας.

«Ελένη μου,ένα θα σου πω: δενμετανιώνω καθόλου. Δεν ξέρω αν καιπότε είχα νιώσει ξανά έτσι».

Την κοιτούσα χαμογελώντας χωρίς ναμιλάω.

«Ήταν υπέροχα. Συναντηθήκαμε τοΣάββατο το πρωί και πήγαμε για καφέστην Κηφισιά. Έπειτα μου πρότεινε ναπάμε στο σπίτι του, μια γκαρσονιέραστα Μελίσσια. Ήταν τόσο τρυφερός,τόσο γλυκός, τόσο ανυπόμονος να μεκάνει δική του. Όσες φορές θυμάμαι ναέχω κάνει έρωτα με τον Αντώνη, ήτανόλες στο ίδιο στιλ. Χουφτώματα σταεπίκαιρα σημεία, προστυχόλογα για ναφτιαχτεί και μια γρήγορη “ξεπέτα” στοκρεβάτι. Έπειτα μου γυρνούσε τηνπλάτη και ροχάλιζε σαν βόδι.Καταλαβαίνεις;»

Χαμογέλασα πικρά.

«Κάτι ξέρω κι εγώ απ’ αυτά», είπα.

«Ο Ντίνος με αγκάλιασε, με φίλησε, μεχάιδεψε παντού, μου μίλησε τρυφερά κιέπειτα μπήκε μέσα μου με τόσο πάθος,τόση τρυφερότητα, τόση λαχτάρα…Σαν να ήταν η πρώτη του κι η τελευταίαμας φορά. Ύστερα μείναμεαγκαλιασμένοι και μουρμουρίζαμελόγια αγάπης. Δεν μου έκανε καρδιά νασηκωθώ να γυρίσω στο σπίτι. Είμαιτόσο ευτυχισμένη, τόσο ερωτευμένη!»

«Αυτό έχει σημασία. Να απολαμβάνειςτο γλυκό ποτό της χαράς τη στιγμή πουη ζωή σε κερνάει και να κρατάς τηνυπέροχη γεύση του στο στόμα σου γιαόσο μεγαλύτερο διάστημα μπορείς.Ποιος ξέρει τι θα περιέχει το επόμενοποτήρι της;»

«Αυτό που μου έκανε βαθιά εντύπωση,αυτό που με ενθουσίασε περισσότερο,είναι πως τις στιγμές του έρωτά μαςένιωσα πραγματικά να γινόμαστε ένα,κάτι που δυστυχώς δεν θυμάμαι να τοέχω νιώσει με . τον Αντώνη. Δεν ξέρωαν μπορείς να με καταλάβεις, δεν ξέρωπώς να .σου το εξηγήσω, όμως… Να,εκείνη την ώρα δεν υπήρχε “εγώ” ή“εσύ”. Ήμαστε “εμείς”, μία ψυχή, μίακαρδιά, ί>α μϋαλό. Δύο κορμιά τόσοτέλεια ταιριασμένα μεταξύ τους, πουέμοιαζαν με ένα. Δεν το περίμενα ναανακαλύψω στα σαράντα μου πωςυπάρχει τέτοιος έρωτας».

«Είμαι βέβαιη πως υπάρχει, πολύφοβάμαι όμως ότι δεν είναι γραφτό νατον γνωρίσουμε όλοι. Όσο για την

ηλικία, δεν πιστεύω πως η ομορφιά τηςαγάπης έχει να κάνει με τους αριθμούςτης ταυτότητάς μας. Τα κορμιά μαςμπορεί να γερνούν, οι καρδιές μαςόμως, τα αισθήματά μας μένουν πάνταστην ίδια ηλικία. Γεννιούνται καιπεθαίνουν νέα. Μέχρι τα εξήντα ή ταογδόντα μας, έχουμε την ανάγκη νααγαπάμε και να μας αγαπούν, έχουμετην ικανότητα να κλαίμε και να γελάμε.Με νευριάζει, ξέρεις, όταν ακούω νακοροϊδεύουν και να μιλούν γιαγεροντοέρώτες, διαφορές ηλικίας κιάλλα τέτοια. Ποιος μπορεί να καταλάβειπώς νιώθει ο άλλος, ο οποιοσδήποτεάλλος; Ποιος μπορεί να διακρίνει αυτήτη λάμψη, αυτή την ευτυχία που βλέπωεγώ τώρα στο πρόσωπό σου;»

«Να ’ξερες πόσο χαίρομαι που μεκαταλαβαίνεις», μου είπε η Νατάσσααναστενάζοντας. «Όλοι ξέρουν νακρίνουν και να κατακρίνουν, να μιλούνγια άπιστες γυναίκες ή άντρες, γιακέρατα και κερατάδες, για πουτανιές καιανηθικότητες».

«Όχι πάντα. Όχι όταν την απιστία τηνκάνει ο άντρας. Εκεί βρίσκουν πάνταελαφρυντικά», τη διόρθωσα.

«Να σου πω τι λέω εγώ; Γιά όλουςυπάρχουν ελαφρυντικά. Είτε πρόκειταιγια άντρα είτε για γυναίκα, κάποιοςσοβαρός λόγος θα υπάρχει για να σεοδηγήσει σε άλλη αγκαλιά. Κατά τηγνώμη μου, δεν είναι απαραίτητο ναφταίει πάντα κάποιος. Μπορεί ένα

ζευγάρι να είναι μια χαρά και ξαφνικά οένας να νιώσει έναν ακατανίκητο έρωτα,μια δυνατή αγάπη για κάποιον άλλο»,

«Μμμ…» έκανα σκεφτικά. «Εδώδιαφωνώ. Πάντα φταίει κι ο άλλος. Στιςκαλύτερες περιπτώσεις επειδή είναιαδύνατο να είναι όπως ακριβώς τονθέλουμε. Μέρα με τη μέρα αλλάζουμεόλοι. Το μυστικό είναι να ακολουθείαυτή την αλλαγή και ο σύντροφός μας.Να κινείται παράλληλα, ναπροσαρμόζεται στις καινούργιεςανάγκες μας, να κατανοεί τις ξαφνικέςανησυχίες και τους προβληματισμούςμας. Δεν είναι δυνατόν ο Αντώνης ναείναι όπως ήταν ότανπρωτογνωρίστηκατε, ούτε εγώ να είμαιόπως όταν με γνώρισε ο Γιάννης. Και

δεν μιλάω για την εξωτερικήεμφάνιση».

«Ίσως έχεις δίκιο. Ναι, ίσως αν οΑντώνης ήταν διαφορετικός, γλυκός καιτρυφερός σαν τον Ντίνο, ίσως τότε ναμην ερωτευόμουν άλλον άντρα».

«Τελικά φαίνεται πως αγαπάμε αυτόπου μας λείπει, αυτό που δεν έχουμε,ίσως αυτό που δεν μπορούμε νααποκτήσουμε», είπα. «Η ουσία είναιπως για να μπει καινούργιος άνθρωποςστην καρδιά μας, βρήκε κενή θέση. Κιαυτή τη θέση τού την άφησε ο άλλος μετον τρόπο του. Αν η δική σου καρδιάήταν γεμάτη από τον άντρα σου, οΝτίνος δεν θα έβρισκε τη δύναμη να τονπαραγκωνίσει ν.αι να διεκδικήσει

κάποιο κομμάτι. Ο Αντώνης ήδη είχεαρχίσει να αποχωρεί».

«Και με το κομμάτι που εξακολουθεί ναανήκει ακόμα στον Αντώνη τι κάνω;» μερώτησε η Νατάσσα.

«Το αγαπάς κι αυτό. Με άλλο τρόπο. Οάνθρωπος έχει τόση αγάπη κρυμμένηστην καρδιά του, που φτάνει για νααγκαλιάσει όλο τον κόσμο. Αναλογίσουπόσους ανθρώπους αγαπάς εσύ. Τονκαθένα με τον τρόπο σου, βέβαια, όμωςτους αγαπάς όλους.ΤΗ αγάπη είναι μία,Νατάσσα. Οι μορφές της αλλάζουνμόνο. Γ ι’ αυτό δεν πιστεύω πως πρέπεινα νιώθουμε ενοχές όταν μπαίνει άλλοςένας άνθρωπος στην καρδιά μας».

«Ναι, αλλά εδώ δεν μιλάμε για απλήμορφή αγάπης. Μιλάμε για ερωτική,τοοποίο σημαίνει και σεξ. Και το οποίοείναι κατακριτέο».

«Ναι, είναι. Και μην κοιτάς που μιλώτόσο απελευθερωμένα. Κι εμένα μεξενίζει. Όμως, είμαστε από τουςανθρώπους που δεν μπορούν ναξεχωρίσουν την αγάπη από το σεξ. Δενμπορούμε να κάνουμε έρωτα αν δεννιώθουμε τη συγκεκριμένη μορφή τηςαγάπης και ούτε μπορούμε να αγαπάμεχωρίς να νιο^θουμε την ανάγκη ναγίνουμε ένα με τον άνθρωπό μας. Τι ναπω…»

Μπερδεμένα πράγματα.

«Ένα πράγμα δεν μπορώ νακαταλάβω», σκέφτηκα φωναχτά.«Κατηγορούμε την απιστία και τουςάπιστους, χωρίς να έχουμε σκεφτεί ποτέπως όλοι υπήρξαμε άπιστοι κάποιεςφορές στη ζωή μας. Μπορεί να μηφτάσαμε στο κρεβάτι με τον άλλο, όμωςμε το μυαλό μας πόσες φορές δενέχουμε απατήσει το σύντροφό μας;Τελικά ποιο είναι χειρότερο,η σαρκική ήη συναισθηματική απιστία;»

«Δεν ξέρω. Μέχρι πριν από λίγο καιρόπίστευα πως δεν θα μπορούσα νασυγχωρήσω μια σχέση εξωσυζυγική τουΑντώνη, Αλλά πάλι, μήπως θαμπορούσα να ανεχθώ να είμαι δίπλα τουκαι να σκέφτεται κάποια άλλη, έστω κιαν δεν πήγε ποτέ μαζί της; Το ίδιο είναι

και τα δύο. Θέλουμε τον άλλοολοκληρωτικά δικό μας, αυτό είναι. Κιόταν χάσουμε ένα κομμάτι του, όποιο κιαν είναι αυτό, θυμώνουμε καιτιμωρούμε».

Η Νατάσσα έφυγε λίγο πριν τις δέκα.Τα παιδιά γύρισαν ένα τέταρτο μετά τηναναχώρησή της και ο

Γιάννης κατά τις έντεκα. Με βρήκεκαθισμένη στο καθιστικό να διαβάζω.

«Δεν κοιμήθηκες ακόμα;» ρώτησε.

«Δεν νυστάζω. Αντε να δούμε πότε θααρχίσουν να με πιάνουν τα υπνωτικάχάπια».

«Με πήρε ο Αντρέας τηλέφωνο και

κανονίσαμε να έρθουν την Παρασκευήτο βράδυ να πιούμε κάνα ποτηράκι. Δενχρειάζεται να ετοιμάσεις τίποτα. Θαπαραγγείλουμε πίτσες».

«Εμένα δεν σκέφτηκες να με ρωτήσεις;Δεν μπορώ», του είπα.

«Γιατί;»

«Ξεχνάς πως κάθε Παρασκευή έχωραντεβού με το γιατρό;»

«Εντάξει. Κατά τις δέκα θα είσαι πίσω.Κι όπως σου είπα, δεν θα χρειαστεί ναφτιάξεις τίποτα. Πού είναι τοπρόβλημα;»

Το πρόβλημα ήταν πως έπρεπε να μάθεινα ζητάει και τη δική μου γνώμη πριν

κανονίσει κάτι που αφορούσε κι εμένα.Δεν ήμουν υπάλληλός του, που θαέπρεπε να εκτελώ αμέσως τις εντολέςτου οποιαδήποτε στιγμή.

«Το πρόβλημα είναι πως δεν με βολεύειτην Παρασκευή. Δεν μπορώ», δήλωσατελεσίδικα.

«Έλα, βρε Ελένη. Το κανόνισα τώρα».

«Δεν πειράζει. Θα το ξεκανονίσω εγώ».

Και το ξεκανόνισα. Κι εκείνος δεν είπετίποτα. Κι εγώ χάρηκα για άλλη μία νίκημου.

Είχα δοθεί ολοκληρωτικά στηναναζήτηση του εαυτού μου. Ό,τι κι ανέκανα προσπαθούσα ώστε να με

οδηγήσει στο σωστό δρόμο. Ό,τι δενέκανα ήταν επειδή δεν με ευχαριστούσε.Ένα από αυτά τα τελευταία ήταν και ηφασίνα του σπιτιού. Είχα κουραστείτόσα χρόνια να ακολουθώ το ίδιοπρόγραμμα σκούπισμα, ξεσκόνισμα,σφουγγάρισμα, πλύσιμο, σιδέρωμα.Είχα κουραστεί να τρέχω πίσω τους γιανα διατηρώ τα αποτελέσματα τηςψυχικής και σωματικής μου κούρασης.Το σπίτι έπαψε να λάμπει όπως παλιά. Ηγυναίκα που ερχόταν μέχρι τότε κάθεΤετάρτη, δεν κατάφερνε ναισοσταθμίζει το δικό μου κόπο μιαςολόκληρης εβδομάδας. Γ ι’ αυτό τηςζήτησα να έρχεται και δεύτερη φορά,κάθε Σάββατο.

Εκείνο το Σάββατο, λοιπόν, όταν ο

Γιάννης γύρισε στο σπίτι από τηδουλειά, η Ιβάνκα είχε τελειώσει ταδωμάτια και τα μπάνια του επάνωορόφου, τις κάτω βεράντες και είχεαρχίσει να καθαρίζει την κουζίνα. Εγώόλο το πρωί έλειπα στο σούπερ μάρκετκαι στη λαϊκή, κι έτσι δεν την είχαβοηθήσει καθόλου. Τα παιδιά είχανκαλέσει τρεις φίλους τους και κάθοντανστο καθιστικό.

Ο Γιάννης μπήκε μέσα φανεράεκνευρισμένος. Ισως κάτι να είχε συμβείστη δουλειά του δεν μπορούσα να ξέρω.Ίσως πάλι να μην του είχε καθήσεικάποια γκόμενα.

«Άλλη φορά δεν θέλω να ξαναδώΣάββατο την Ιβάνκα εδώ», μου δήλωσε

κοφτά.

Έριξα μια αμήχανη ματιά στην ξένηγυναίκα και τα παιδιά.

«Μπορούμε να το συζητήσουμεαργότερα», πρότεινα με χαμηλή φωνή.

«Γιατί, δεν σε βολεύει τώρα;»

«Τώρα δεν είμαστε μόνοι μας», τουτόνισα.

«Ωραία, πάμε πάνω για να είμαστεμόνοι μας», είπε και ξεκίνησε για τησκάλα.

Τον ακολούθησα επειδή δεν ήθελα ναδώσω δικαιώματα στους άλλους. Όχιτόσο στην Ιβάνκα όσο στους φίλους

των παιδιών μου, που ήξερα πως θαμετέφεραν ό,τι έβλεπαν και άκουγαν,στα σπίτια τους.

«Δεν μπορώ να γυρνάω στο σπίτι μουκαι να βρίσκω ένα χαμό», μου είπεεπιθετικά όταν βρεθήκαμε κλεισμένοιστο δωμάτιό μας.

«Πού είδες το χαμό;» ρώτησα.

«Όλα είναι άνω-κάτω. Ήρθακουρασμένος και θέλω να ηρεμήσω.Δεν μπορώ να έχω τη γυναίκα μες σταπόδια μου, ούτε να νιώθω όλη αυτή τηνακαταστασία».

«Αν πρόσεξες, η κρεβατοκάμαρά σουείναι καθαρή κι έτοιμη να ξαπλώσεις και

να ξεκουραστείς όσο θέλεις. Το ίδιο καιτο μπάνιο και όλος ο όροφος, τέλοςπάντων».

«Δεν θέλω να ξαπλώσω. Και δεν θα μουπεις τι θα κάνω. Θέλω να καθήσω στηνκουζίνα μου»\

«Από πότε άρχισε να σε εμπνέει ηκουζίνα;» ρώτησα προκλητικά. «Μέχριτώρα, ήξερα πως κάθε Σάββατο πουγυρνάς από τη δουλειά θέλεις να κάνειςντους και να κοιμηθείς. Γι’ αυτόφρόντισα να είναι έτοιμα όλα εδώ πάνω.Για να ξαπλώσεις χωρίς να σε ενοχλείκανείς».

«Με ενοχλεί που γυρνάω στο σπίτι μουκαι βρίσκω άλλους μαζεμένους εδώ

μέσα. Λοιπόν, θα το πεις εσύ στηνΙβάνκα να μην ξανάρθει Σάββατο, ή θατης το πω εγώ;»

«Δεν μου αρέσει να ανακατεύεσαιακόμα και στο νοικοκυριό μου. Εμέναμε βολεύει Σάββατο».

«Πολύ καλά».

Ανοιξε με θυμό την πόρτα τουδωματίου και κατέβηκε τη σκάλα.

«Ιβάνκα», είπε απότομα στη γυναίκα,που σκούπιζε εκείνη την ώρα τηνκουζίνα, «μπορείς να έρχεσαι άλλη μέραεκτός από Σάββατο; Στα παλιά μου ταπαπούτσια ποια μέρα θα είναι, αρκεί ναμην είναι Σάββατο».

Η Ιβάνκα τον κοίταξε τρομαγμένη. Εγώ,πίσω από την πλάτη του, της έκανανεύμα να πει «όχι». Τα παιδιά μουμάζεψαν τους φίλους τους και ανέβηκανστα δωμάτιά τους.

«Άκου να δεις», είπε άγρια, γυρνώνταςσε μένα, «δεν θα με πηδάς εσύ».

«Ούτε εσύ θα πηδάς εμένα!» τουαντιγύρισα θυμωμένα.

Με κοίταξε με μάτια που άστραφταναπό οργή και για μια στιγμή φοβήθηκαπως θα σήκωνε το χέρι του να μεχτυπήσει. Ύστερα τον είδα να ρίχνει μιακλωτσιά στη σακούλα με τα σκουπίδιαπου είχε αφήσει η Ιβάνκα σε μια άκρηκαι να αδειάζει το περιεχόμενό της στα

καθαρά πλακάκια της κουζίνας.

«Είσαι απαίσια», μου είπεπεριφρονητικά. «Ένα μηδενικό, αυτόείσαι».

Και γυρνώντας μου την πλάτη, ανέβηκεστο δωμάτιό μας.

Έμεινα κοκαλωμένη να κοιτώ πότε τησκάλα και πότε την Ιβάνκα. Ντροπή καιθυμός με έκαναν να τρέμω. Ησυμπεριφορά του ήταν ακατανόητη καιαδικαιολόγητη. Με ποιο δικαίωμα μεέκανε σκουπίδι;Τι του είχα κάνει;

Κάποια στιγμή άκουσα τη φωνή τουαπό τον επάνω όροφο να με διατάζει:

«Έλα πάνω. Θέλω να μιλήσουμε».

Καθυστέρησα επίτηδες πέντε-δέκαλεπτά, για να μην του δώσω τη χαρά νασκεφτεί πως τσακιζόμουν ναεκπληρώσω την κάθε απαίτησή του.

«Κλείσε την πόρτα», είπε μόλις με είδεμπροστά του.

Έκλεισα την πόρτα.του υπνοδωματίουγια να μην ακουγόμαστε καιπροσπάθησα να τον κοιτάξωπροκλητικά.

«Άκου να δεις», άρχισε με φωνή βραχνήαπό το θυμό. «Έχεις αρχίσει νααλλάζεις και δεν μου αρέσει καθόλου.Μου βγάζεις γλώσσα και ο τρόποςπου μιλάς είναι απαίσιος. Κάνε μου μιαεξήγηση, πες μου “αυτή θα είμαι από

’δω και πέρα” και θα σηκωθώ να φύγωαπό ’δω μέσα».

«Δεν καταλαβαίνω γιατί σε ενόχλησε οτρόπος που σου μίλησα. Ότανχρησιμοποιείς εσύ αυτά τα λόγια, είναιωραία; Δεν σκέφτεσαι πως μπορεί ναενοχλούν εμένα;»

«Άλλο εγώ. Εμένα με ξέρεις, πάντανεύριαζα εύκολα και τότε μιλούσαάσχημα. Εσένα δεν σε έχω μάθει έτσι.Αν θέλεις να γίνεις τέτοια, σου το είπα,κάνε μου μια καθαρή εξήγηση και πεςμου πως δεν θα είσαι πια αυτή πουήσουν»,

«Θέλεις να μάθεις αν θα συνεχίσω ναείμαι η ηλίθια που άκουγα υπομονετικά

τις βρισιές και τις προσβολές σου χωρίςνα μιλώ; Ε, όχι. Έπαψα να είμαι τόσοχαζή. Έχω προσωπικότητα καιαξιοπρέπεια, και απαιτώ να με σέβεσαιόπως σε σέβομαι»,

«Εγώ θέλω να μου πεις αν θα μιλάςάσχημα, αν θα νευριάζεις, αν θασυνεχίσεις να βγαίνεις με τις φίλες σου,αν θα μου αντιμιλάς,,, Αν θα καπνίζεις»,θυμήθηκε να συμπληρώσει. «Θέλω μιασταράτη εξήγηση για να κανονίσω κιεγώ τι θα κάνω. Και, μη φοβάσαι, δενπρόκειται να σε διώξω απ’ το σπίτι. Θαμείνεις εδώ μαζί με τα παιδιά, κι εγώ θανοικιάσω μια σουίτα σε κάποιοξενοδοχείο».

«Είσαι πολύ μεγαλόψυχος», τον

ειρωνεύτηκα και βγήκα από το δωμάτιο.

«Περιμένω την απάντησή σου», μουφώναξε.

Μέχρι το βραδάκι δεν είχαμε μιλήσεικαθόλου. Εκείνος έκανε υπολογισμούςστο καθιστικό με το κομπιουτεράκι του,παρέα με ένα μπουκάλι κρασί. Εγώ είχαξεκλέψει ένα ποτηράκι και το έπιναμόνη μου στην κουζίνα, όταν άκουσατον ήχο του κουδουνιού.

Ήταν ο Κώστας με τη Μαρία.

«Τα δίδυμα είναι στη μάνα μου καιβρήκαμε ευκαιρία να περάσουμε για έναποτό», είπε ο Κώστας αφού μας φίλησε.

«Καλά κάνατε. Κι εγώ πίνω τόση ώρα

μόνος μου κρασί και ήθελα μια παρέα.Να παραγγείλουμε καμιά πίτσα για ναμη το πίνουμε ξεροσφύρι».

Όση ώρα έκαναν να διαλέξουν τιήθελαν να φάνε, η Μαρία μεξεμονάχιασε στην κουζίνα.

«Τι έγινε; Νιώθω την ατμόσφαιρατεταμένη».

Της εξήγησα τι είχε γίνει.

«Δεν ξέρω τι να κάνω. Τι απάντηση νατου δώσω», κατέληξα μπερδεμένη.

«Να μην του πεις τίποτα. Μην παίζεις τοπαιχνίδι του. Άφησέ τον. Θα δει τηναπάντηση στη συμπεριφορά σου. Ρίξ’το στην πλάκα».

Στρώσαμε το τραπέζι και καθήσαμε ναφάμε. Ανοίγαμε τα μπουκάλια με τοκρασί, το ένα μετά το άλλο. Κάποιαστιγμή ο Γιάννης άρχισε να ψευδίζειαπό το πολύ κρασί.

«Εγώ λέω να μην πιούμε άλλο», είπε όΚώστας. «Ήδη έχουμε μεθύσει».

«Εγώ είμαι μια χαρά. Δεν με πιάνεικαθόλου εμένα το αλκοόλ», υποστήριξεο άντρας μου και ξαναγέμισε το ποτήριτου.

Είδα τους φίλους μας να κοιτάζονται μενόημα.

«Πώς πάει η ετοιμασία του γραφείουσου;» με ρώτησε η Μαρία.

«Αρκετά καλά. Θα σου το δείξω ότανθα είναι πανέτοιμο. Πάντως είμαι βέβαιηότι θα γίνει πολύ ωραίος χώρος».

«Άντε, θα έχουμε και μια μεταφράστριαστην παρέα», είπε ο Κώστας με καμάρι.

«Τρίχες κατσαρές», ειρωνεύτηκε οΓιάννης. «Τόσο εύκολο νομίζετε πωςείναι να πάρει τη δουλειά; Χωρίςπροϋπηρεσία, δίχως να έχει κάνει τιςαπαραίτητες σπουδές; Υπάρχουν τόσοιπετυχημένοι μεταφραστές -τιςυποτιθέμενες ικανότητες και τηνεξυπνάδα της Ελένης περίμεναν;»

«Γιατί είσαι τόσο αρνητικός; Γιατίθέλεις να υποβιβάζεις την προσπάθειακαι την αξία της;» τον κατέκρινε ο

Κώστας. «Αποκλείεται να έχει ταλέντογι’ αυτή τη δουλειά; Αποκλείεται ναπετύχει;»

«Σιγά μωρέ. Τόσα χρόνια είναι χωμένηστην κουζίνα της και ξαφνικάαποφάσισε να το παίξει διανοούμενη.Με τι προσόντα; Εκτός κι αν στήσεικώλο».

«Αυτό που κάνεις δεν είναι καθόλουσωστό», τον επέπληξε και η Μαρία. «Ηγυναίκα σου, όσον καιρό είναι μαζί σου,σε στήριξε και σε βοήθησε ναπραγματοποιήσεις τα σχέδιά σου.Ξέχασε τον δικό της εαυτό για ναπετύχεις εσύ. Κι αντί να τηςανταποδώσεις το καλό που σου έκανε,προσπαθείς να ψαλιδίσεις τα όνειρά της

πριν καλά-καλά βλαστήσουν;»

«Εγώ δεν μπορώ να της κάνω τίποτε.Αν έχει αξία θα φανεί», απάντησε οΓιάννης και ξαναγέμισε το ποτήρι του.

Πήρα το μπουκάλι και γέμισα κι εγώ τοδικό μου. Το χέρι μου έτρεμε και ταμάτια μου είχαν αρχίσει να θολώνουν.Προσπάθησα να συγκρατηθώ. Δεν θατου έδινα την ικανοποίηση πως είχεκαταφέρει να με εξευτελίσει για άλλημία φορά. Σηκώθηκα κι έφερα τατσιγάρα μου. Αφού προσέφερα στουςάλλους, άναψα κι ένα δικό μου.

«Ξέρεις πολύ καλά πως δεν θέλω νακαπνίζεις», μου είπε θυμωμένα.«Επίτηδες το κάνεις, για να μου πας

κόντρα;»

«Δεν έχω καμία διάθεση να σου πάωκόντρα. Απλώς νιώθω την ανάγκη νακαπνίσω ένα τσιγάρο».

«Κάτι σου είπα νωρίτερα, θυμάσαι;Έτσι μου δίνεις την απάντησή σου;»

«Δεν δίνω καμία απάντηση. Θέλω μόνονα καπνίσω», απάντησα όσο πιο ήρεμαμπορούσα.

«Κώστα, προβλέπω πως θα αναλάβειςάλλο ένα διαζύγιο. Το δικό μας», είπε οΓιάννης.

«Φιλαράκο, λες βλακείες και το ξέρεις.Έχεις πιει και δεν ελέγχεις τη γλώσσασου».

«Σας πληροφορώ πως είμαι πάρα πολύνηφάλιος και ξέρω πολύ καλά τι λέω.Έκανα μια εξήγηση στην κυρία, αλλάφαίνεται πως δεν την προβλημάτισεπολύ. Τη Δευτέρα θα περάσω από τογραφείο σου».

«Γιατί προσπαθείς να ελέγχεις τη ζωήτων άλλων;» επενέβη η Μαρία. «Δενείσαι μόνο εσύ άνθρωπος, είναι και οιάλλοι. Δεν έχεις μόνο εσύ δικαιώματα.Δεν δικαιούσαι μόνο εσύ σεβασμό καιεκτίμηση».

«Εγώ είμαι αυτός που είμαι και δενεπιτρέπω σε κανένα να μου πηδάει τηνπροσωπικότητα. Σε όποιον αρέσει. Τηςείχα κάνει τις εξηγήσεις μου πρινπαντρευτούμε, και τις δέχτηκε. Θέλετε

να πείτε πως είμαι λάθος; Σκασίλα μου!Ήμουν όμως ντόμπρος, δεν τηνξεγέλασα».

Εδώ όφειλα να ομολογήσω πως είχε ένακάποιο δίκιο. Μου είχε δείξει από τηναρχή τον αληθινό του χαρακτήρα, κιεγώ τον είχα δεχτεί ελπίζοντας πως μετην αγάπη μου και τη σταδιακήωριμότητά του θα άλλαζε στα πιοσημαντικά σημεία. Είχα επίσης πιστέψειπως από τη στιγμή που θα είχα κοντάμου τον άνθρωπο που αγαπούσα, θαμπορούσα να λειτουργήσω όπως ήθελεεκείνος. Το ίδιο τραγικό λάθος πουκάνουν οι περισσότεροι ερωτευμένοι.

«Την προσωπικότητα των άλλων δεν τησκέφτεσαι ;» τόλμησα να ρωτήσω με

φωνή που έτρεμε.

«Χέστηκα για την προσωπικότητα τωνάλλων. Εγώ νοιάζομαι για τη δική μου.Αν νομίζεις ότι θίγω τη δική σου,μπορείς να κάνεις ό,τι θέλεις. Όχι όμωςόταν είσαι δίπλα μου».

«Δηλαδή θα πρέπει ή ο ένας ή ο άλλοςνα είναι ευτυχισμένος εδώ μέσα;»θέλησα να μάθω. «Δεν μπορούμε ναβρούμε τον τρόπο ώστε να είμαστε καιοι δύο καλά;»

«Ο τρόπος ο δικός σου δεν μου αρέσει,δεν μου κάνει. Και σταμάτα να τοπαίζεις νευριασμένη και να κουνάς τοπόδι σου δίπλα μου».

Συνειδητοποίησα πως, πράγματι, οεκνευρισμός είχε κάνει τα πόδια μου νατινάζονται μηχανικά.

«Κι αυτό σ’ ενοχλεί ;» ρώτησα.

«Όλα μ’ ενοχλούν. Το τσιγάρο πουκαπνίζεις, το κρασί που πίνεις, τα νεύραπου έχεις, το ότι με γράφεις στο πράμασού. Τό ότι σε παντρεύτηκα».

«Είσαι μεθυσμένος και δεν ξέρεις τιλες», του είπε ο Κώστας. «Γίνεσαιγελοίος».

«Γνώμη σου. Δεν είμαι καθόλουμεθυσμένος και ξέρω τι μου γίνεται. Ηκυρία είναι κλασικό δείγμα γυναίκαςπου κάνει τα πάντα για να τυλίξει

κάποιον και να τον παντρευτεί, κι έπειταφανερώνει τον αληθινό της εαυτό».

«Τον αληθινό της εαυτό τον γνώρισεςόταν την ερωτεύθηκες»,του θύμισε ηΜαρία. «Εσύ προσπάθησες να της τοναλλάξεις, να της τον εξαφανίσεις».

«Εγώ απλώς προσπάθησα να την κάνωκαλύτερη. Εγώ την έκανα κυρία».

«Γιατί, πριν τι ήμουν;» ζήτησα να μάθω,σκουπίζοντας τα πρώτα δάκρυα πουάρχισαν να τρέχουν.

«Ένα άμυαλο κοριτσόπουλο. Αν δενπαντρευόσουν εμένα θα ήσουν αυτήπου είσαι; Θα έμενες σε τέτοιο σπίτι; Θαέκανες τα ταξιδάκια σου στο εξωτερικό ;

Θα είχες τη γυναίκα να σου κάνει τιςδουλειές ώστε να μην κάνεις τίποτα εσύ;Ή μήπως θα είχες πάρει κανέναν που θασε έστελνε να δουλεύεις όλη μέρα, πουδεν θα είχε λεφτά να σου δώσει για ναψωνίσεις τα ωραία σου ρούχα, που θαέκανε να σε πηδήσει μία φορά το μήνα;»

«Κάποιον που θα με αγαπούσεαληθινά», μονολόγησα.

«Τρίχες. Φάε αγάπη και χόρτασε. Άμαδεν έχεις λεφτά, αγαπητή μου, άντε ναχορτάσεις με αγάπη. Κι έπειτα, τι θέλειςνα πεις; Ότι εγώ δεν σ’ αγαπάω;»

«Όχι, δεν μ’ αγαπάς. Απλώς βολεύεσαιμαζί μου,ή μάλλον βολευόσουν επειδήσου έκανα όλα τα κέφια, επειδή ήμουν η

μαριονέτα σου, που την έπαιζες όπωςήθελες. Τώρα που δοκιμάζω να βρω τοναληθινό μου εαυτό,τώρα που διεκδικώτο σεβασμό που μου ανήκει, πού πήγε ηαγάπη σου;»

«Η δική σου αγάπη πού πήγε καιαγνοείς τις επιθυμίες μου;»

«Δηλαδή για ν’ αγαπώ και να ικανοποιώεσένα, πρέπει να μισήσω και νακαταστρέψω τον εαυτό μου;» ρώτησα.

«Αν δεν σου αρέσει έτσι,χώρισε.Τολμάς να χωρίσεις ;»

«Γιατί να μην τολμά αν το θέλει, ρεΓιάννη;» ρώτησε ο Κώστας.

«Να σου πω, είναι πολύ απλό. Η Ελένη

είναι τριά-ντα πέντε χρονών. Άμαχωρίσει τώρα, ποιον θα βρει να τηνπάρει; Ένας τριαντάρης κοιτάζει τιςεικοσάρες».

«Μπορεί κάλλιστα να βρει ένασαραντάρη», τον πληροφόρησε ο φίλοςτου.

«Οι σαραντάρηδες είναι ήδηπαντρεμένοι. Και η Ελένη, την ξέρωκαλά, δεν πρόκειται να πάει μεπαντρεμένο. Άρα απομένουν οιεξηντάρηδες, που δεν θα τη γεμίζουν μετίποτα, και οι εικοσάρηδες. Αυτοί, ναι,μπορεί να πηδάνε καλά και να τοευχαριστηθεί, όμως μετά το πήδημα τιθα έχει να λέει μαζί τους; Τίποτε. Άραθα πάει για ένα πήδημα. Και πιστεύεις

πως έτσι θα νιώσει ικανοποιημένη;»

Μιλούσαν σαν να μην ήμουν εγώμπροστά, κι αυτό μ’ ενοχλούσε. Κιέπειτα, μετά το δικό μας «πήδημα» τιείχα να λέω μαζί του; Πωςεπικοινωνούσαμε; Και μήπως τοευχαριστιόμουν; Επειδή έτσι έδειχνα;

«Και ποιος σου είπε ότι το πρόβλημάμου θα είναι να βρω κάποιον άλλοάντρα;» τον ρώτησα. «Πρέπειοπωσδήποτε να έχω κάποιον δίπλα μουγια να με πρήζει; Νομίζεις πως δενμπορώ να ζήσω μια χαρά μόνη μου;Πρέπει να σκλαβώσω τη ζωή μου για ναέχω κάποιον να κάνω έρωτα; Οιγυναίκες, όπως και οι άντρες, μπορούνμια χαρά να τη βρουν και μόνες τους»,

κατέληξα προκλητικά.

«Τότε,γιατί δεν το κάνεις και τώρα, ναπάρω μάτι που ξέρεις πως μου αρέσει;»

«Γίνεσαι πολύ χυδαίος», είπα μόνο.

«Γιάννη, είμαι φίλη σου, αλλά να ξέρειςπως αυτή τη στιγμή είσαι πολύαπαίσιος»,του είπε η Μαρία.

«Ξέρετε πού έχω γραμμένη τη γνώμησας», μας είπε, κάνοντας τηχαρακτηριστική ανδρική χειρονομία.«Πάντως εγώ το γυναικάκι μου τοαγαπάω και καταλαβαίνω ταψυχολογικά του προβλήματα»,συμπλήρωσε και μου χάιδεψε ταμαλλιά.

«Κόψε τις ειρωνείες»,του είπα απότομακι έσπρωξα μακριά το χέρι του.

Τα μάτια του γυάλισαν από το θυμό καιτο μεθύσι. Με έπιασε από τα μαλλιά καιμου τράβηξε βίαια το κεφάλι.

«Μην αντιδράς στο άγγιγμά μου»,μούγκρισε απειλητικά.

«Δεν το θέλω το άγγιγμά σου και μηντολμήσεις να μου ξανατραβήξεις ταμαλλιά», του φώναξα κλαίγοντας καιπήγα να καθήσω μακριά του.

Τον κοίταζα σαν να έβλεπα έναν ξένο.Πήρα μια χαρτοπετσέτα από το τραπέζικαι φύσηξα τη μύτη μου. Ένιωθα νεκρή.Ένιωθα πως εκεί που προσπαθούσα να

βγω από το σκοτεινό πηγάδι όπου είχαπέσει, εκείνος τώρα μου έδινε μιαδυνατή σπρωξιά και με ξανάριχνε μέσα.Πνιγόμουν. Πέθαινα. Ήμουν κιόλαςνεκρή. Ποιο το όφελος να παλεύω γιανα καταφέρω τι; Αισθανόμουναφάνταστα κουρασμένη.

Οι φίλοι μας προσπαθούσαν να τονεπαναφέρουν στην τάξη. Δεν τουςάκουγα. Στ’ αυτιά μου ηχούσαν μόνοδικές του σκόρπιες λέξεις. Σκληρές,χυδαίες λέξεις… Ήθελα να μιλήσω,αλλά τι να πω; Η φωνή μου δεν είχεδύναμη. Ήθελα να αντιδράσω, αλλά τινα έκανα; Το πηγάδι με είχε πνίξει.

«Μην το βάλεις κάτω. Μην τον αφήνειςνα σου το κάνει αυτό», μου είπε η

Μαρία στην πόρτα καθώς μεαποχαιρετούσε.

«Μη στενοχωριέσαι. Έχει πιει και δενήξερε τι έλεγε», μου ψιθύρισε κι οΚώστας πριν φύγει.

Εγώ όμως ήξερα καλύτερα από τονκαθένα. Όταν έμεινα μόνη στοκαθιστικό, κοίταξα τη φωτογραφία τουγάμου μας, που στόλιζε το τζάκι, καιάφησα το μυαλό μου να τρέξει στοπαρελθόν. Δεν ήταν μόνο το σημερινόμεθύσι του που με είχε καταρρακώσει.Ήταν ολόκληρη η ζωή που είχα ζήσεικοντά του. Μια μέρα χαράς και δέκαμέρες δάκρυα. Δεκαεφτά χρόνιαπεταμένα, ξοδεμένα για έναν άνθρωποπου δεν ήξερε ν’ αγαπά άλλον πέρα από

τον εαυτό του. Έναν άντρα που δεννοιαζόταν για τον πόνο που χάριζε τόσοαπλόχερα, παρά μόνο για το πώς θαπερνούσε καλύτερα εκείνος. Έκλαιγα.Έκλαιγα με λυγμούς και δεν μπορούσανα κάνω τίποτα για να σταματήσω.

Έκλαιγα ακόμα όταν κατέβηκε κάτω καιπλησίασε τον καναπέ όπου καθόμουν.

«Εδώ είσαι;» με ρώτησε,λες και υπήρχεπερίπτωση να είχα πάει στα μπουζούκια.«Ανησύχησα. Είσαι καλά;» ζήτησε ναμάθει και κάθησε δίπλα μου.

«Ναι», άκουσα τη φωνή μου νααπαντάειι

«Τότε, γιατί κλαις;»

Επειδή με διασκεδάζει το κλάμα. Τηνκαταβρίσκω όταν γίνομαι χάλια.

«Θα μου περάσει»,του είπα.

«Έλα ’δω». Με τράβηξε στην αγκαλιάτου και μου σκούπισε τα μάτια. «Σ’αγαπάω, να το ξέρεις».

Τώρα μάλιστα! Πώς να μην το ξέρωμετά απ’ όσα είχε κάνει για να με πείσει;

«Ναι».

«Εσύ μ’ αγαπάς;»

Ήταν δυνατό να μην τον αγαπάω έπειτααπό τόση ευτυχία που μου είχεπροσφέρει;

«Ναι».

«Θέλεις να κάνουμε έρωτα;»

Τελικά τι σόι άνθρωπος ήταν; Τρελός;Ηλίθιος; Σαδιστής;

«Ναι», απάντησε μια άγνωστη φωνή,αλλοιωμένη από το κλάμα.

«Μανάρι μου εσύ!»

Έβγαλε από την τσέπη του το κουτί μετα προφυλακτικά. Ώστε λοιπόν τόσοπολύ είχε ανησυχήσει; Ή μήπως ημοναδική του έγνοια ήταν μήπως δενμπορέσει να ικανοποιήσει τις ορέξειςτου;

Με ξάπλωσε στον καναπέ. Εγώ δεν

αντιστάθηκα, παρά μόνο συνέχισα νακλαίω. Ήμουν σαν μια άψυχη κούκλαπαρατημένη στα χέρια του, Το μυαλόμου αρνιόταν να σκεφτεί οτιδήποτε.Ούτε καν τα παιδιά που κοιμούντανεπάνω και θα μπορούσαν να μας δουναν τύχαινε να ξυπνήσουν. Έβγαλε τηνπιτζάμα του και είδα το πέος του νασηκώνεται απειλητικά μπροστά μου.Μου ήρθε τάση για εμετό. Κρατήθηκα.Έπιασε το χέρι μου και το έφερε πάνωστην ένδειξη της στύσης του. Θέλησανα το τραβήξω με δύναμη μέχρι να τουτο ξεριζώσω, αλλά δεν το έκανα.Αρχισε να με γδύνει ανυπόμονα. Δεντον βοήθησα, ούτε αντιστάθηκα.Ένιωσα τα χείλη του πάνω στο στήθοςμου και το χέρι του ανάμεσα στα πόδια

μου. Τα δάκρυα έγιναν πιο πολλά, πιοκαυτά.

«Είσαι ερεθισμένη, μωρό μου, ε;»ρώτησε με ικανοποίηση .

«Ναι», επανέλαβε η άγνωστη φωνή.

Μπήκε μέσα μου κι άρχισε να κουνιέταιάγρια. Σε κάθε του κίνηση ένιωθασουβλιές στο κεφάλι. Βόγκησα από τονπόνο.

«Σ’ αρέσει, ε;»

« Ναι. Γι’ αυτό κλαίω ».

Όταν τελείωσε έγειρε στο πλάι κιέκλεισε τα μάτια. Ντύθηκα βιαστικά.Αυτή τη φορά είχε την εξυπνάδα να μη

με ρωτήσει αν μου άρεσε. Πάντως καινα με ρωτούσε, πάλι «ναι» θααπαντούσα. Είχα την αίσθηση πωςακόμα κι αν μου ζητούσε να καρφώσωστην καρδιά μου ένα μαχαίρι, πάλι«ναι» θα του έλεγα.

«Πάμε να κοιμηθούμε», μου είπε.

Μέχρι να βάλω τα πιάτα στο πλυντήριοκαι να ανεβώ πάνω,τον βρήκα ναροχαλίζει. Τον κοίταξα σαν να έβλεπατο βιαστή μου. Μου είχε βιάσει τοσώμα, την ψυχή και τη ζωή. Δεν άντεχαάλλο. Έπρεπε να δοθεί ένα τέλος.Δύναμη δεν είχα για να αντισταθώ. Τομυαλό μου δεν λειτουργούσε για ναβρει κάποια λύση. Η καρδιά μου δενάντεχε άλλο πόνο.

Με μηχανικές κινήσεις κατέβηκα στηνκουζίνα. Δεν σκεφτόμουν τίποτα πια,παρά μόνο τη λύτρωση. Με την ηρεμίαπου διακρίνει έναν άνθρωποαποφασισμένο, άνοιξα το ντουλάπιόπου φύλαγα τα φάρμακα, πήρα τοκουτί με τα ηρεμιστικά που μου είχεδώσει ο ψυχίατρος και κατάπια όλα όσαείχαν μείνει μέσα.

4

Πριν καταφέρω να ανοίξω τα μάτια μου,στ’ αυτιά μου έφτασαν κάποιοι ψίθυροι.Είχα την αίσθηση,τη βεβαιότητα θαέλεγα, πως ήμουν νεκρή και

βρισκόμουν ανάμεσα στους αγγέλουςτου ουρανού. Όταν ανασήκωσα ταβαριά μου βλέφαρα,το πρώτο πρόσωποπου αντίκρισα μου έδιωξε κάθε σκέψησχετική με αγγελούδια. Ο Γιάννης ήτανσκυμμένος από πάνω μου και μεκοιτούσε με αγωνία και ενοχή. Τοβλέμμα μου τον προσπέρασε αδιάφορακαι συνάντησε τα πρόσωπα των καλώνμου φίλων: της Νατάσσας,της Έρης,τηςΜαρίας και του Αντώνη.

«Ξύπνησες», είπε η Μαρία με χαρά κιέτρεξε κοντά μου.

«Πώς είσαι, Ελενίτσα μου;» ρώτησε οάντρας μου και μου έπιασε το χέρι πουήταν συνδεδεμένο με τον ορό.

Αν είχα δύναμη θα το τραβούσα, όμωςένιωθα σαν παράλυτη.

«Νιώθεις καλά;» με ρώτησε η Νατάσσα.

«Ναι», απάντησα.

Προσπαθούσα να φέρω στο μυαλό μουόλα όσα είχαν γίνει. Δεν μπορούσα ναθυμηθώ πολλά. Έκλεισα τα μάτια καιδοκίμασα πάλι. Κάποιες άδικεςκουβέντες, κάποια δάκρυα, έναςβιασμός. Ναι, άρχισα να θυμάμαι. Λίγο-λίγο οι εφιάλτες μου ξαναζωντάνεψαν.Αισθάνθηκα δάκρυα να κυλούν σταμάγουλά μου. Είχα φτάσει στο σημείονα θελήσω να τερματίσω τη ζωή μου γιαχάρη του. Όχι, όχι για χάρη του. Δενμπορεί να ήμουν τόσο ηλίθια. Απλώς

είχα κουραστεί να παλεύω, να ελπίζω,να απογοητεύομαι, να ζω. Θέλησα ναδώσω ένα τέλος στη ζωή μου, για τοδικό μου καλό. Για να ησυχάσω. Δεν τακατάφερα.

Όπως μου είπαν, ο Άγγελος ξύπνησεκατά τις τρεις τα ξημερώματα μεπονοκέφαλο και κατέβηκε για να πιειμια ασπιρίνη. Με βρήκε πεσμένη στημέση του καθιστικού φαίνεται δεν είχαπρολάβει να φτάσω μέχρι τον καναπέ.Φώναξε τον πατέρα του και μεμετέφεραν στο νοσοκομείο όπου μουέκαναν πλύση στομάχου. Απλάπράγματα. Τώρα είχα ξεπεράσει τονάμεσο κίνδυνο, όμως επειδή οι φίλεςμου πληροφόρησαν τους γιατρούς γιατην κατάθλιψή μου, τα χάπια που

έπαιρνα και την ψυχοθεραπεία πουέκανα, εκείνοι θεώρησαν απαραίτητο ναειδοποιήσουν τον ψυχίατρο που μεπαρακολουθούσε.

Ο κύριος Παττακός ήρθε μαζί με τηΛιάνα κατά το μεσημέρι. Ζήτησαν ναμας αφήσουν μόνους, κάθησαν στις δύοπολυθρόνες απέναντί μου και θέλησαννα μάθουν τι είχε συμβεί.

«Δεν έχω κουράγιο να μιλάω. Δεν θέλωνα θυμηθώ λεπτομέρειες που πονούν»,τους είπα. «Απλώς, ο άντρας μουμέθυσε και μου φέρθηκε πολύ άσχημα.Με πρόσβαλε, με έβρισε, με ταπείνωσεκι έπειτα είχε το θράσος να μου ζητήσεινα κάνουμε έρωτα».

«Κι εσύ δέχτηκες;» ρώτησαν σχεδόνταυτόχρονα.

«Ναι».

«Γιατί;»

«Επειδή δεν είχα δύναμη να αντισταθώ,να αντιδράσω. Έχω κουραστεί απ’όλους και όλα, δεν το καταλαβαίνετε;»τους είπα θυμωμένα.

«Και διάλεξες την πιο εύκολη για σέναλύση,χωρίς να σκεφτείς τουςανθρώπους που σ’ αγαπούν και σεχρειάζονται. Πολύ βολικό αυτό», είπε οψυχίατρός μου. «Ωραίο παράδειγμαδίνεις και στην κόρη σου. Θα έχει γιαπρότυπο μια μάνα που αρνείται να

παλέψει για τα δικαιώματά της, μιαμάνα που σκύβει το κεφάλι και προτιμάτη δειλή φυγή από τον αγώνα για ναπάρει το τιμόνι της ζωής της στα χέριατης».

«Κι αν μου λείπει το θάρρος;»

«Θα προσπαθήσεις να το βρεις. Τοθάρρος δεν είναι κάτι που μπορώ να τοτυλίξω σε ένα όμορφο κουτάκι μεχρωματιστές κορδέλες και να σου τοχαρίσω. Το θάρρος είναιταλέντο,χάρισμα,που θα το κερδίσειςμόνη σου λίγο-λίγο μέσα από την κάθεαναποδιά της ζωής. Και ξαφνικά θασυνειδητοποιήσεις ότι το κουβαλάς πιαμέσα σου, αναπόσπαστο κομμάτι τουεαυτού σου. Και τότε δεν θα φοβάσαι

την κριτική των άλλων, τις απειλές τουςή τη δύναμη πουννομίζεις πως έχουν.Θα ανακαλύψεις τη δική σου δύναμηπου θα σε χάνει κυρίαρχο του εαυτούσου,της ζωής σου και των επιλογώνσου».

«Κανένας άνθρωπος δεν μπορεί να σεβλάψει αν δεν του το επιτρέψεις εσύ»,συμπλήρωσε η Λιάνα. «Κι εσύ, όχιμόνο επιτρέπεις στους άλλους να σουκάνουν κακό, αλλά βλάπτεις συνέχειακαι η ίδια τον εαυτό σου. Φοβάσαι νατολμήσεις, να ρισκάρεις, να αντισταθείς,να επαναστατήσεις. Φοβάσαι να ζήσεις.Περιμένεις να σου χαρίσουν οι άλλοι τηζωή και το νόημά της, την ελευθερίασου και τον αυτοσεβασμό σου. Δεν

καταλαβαίνεις πως πρέπει μόνη σου ναριχτείς μες στη φωτιά, να αποφασίσειςεσύ πότε και σε ποιο ρυθμό θαχορέψεις, να κάνεις μόνη τις επιλογέςσου και να είσαι έτοιμη για τιςσυνέπειες; Νομίζεις πως οι άλλοι είναικαλύτεροι από σένα; Ό,τι μπορώ νακάνω εγώ, το μπορείς κι εσύ. Σε πολλάπράγματα ίσως να τα καταφέρνεις καικαλύτερα. Αν δεν δοκιμάσεις πώς θα τοξέρεις;»

Τους άκουγα χωρίς να μιλάω. Κάπουείχαν δίκιο. Η αλήθεια ήταν πως δενείχα τολμήσει ποτέ στη ζωή μου.Περίμενα πάντα να καταλάβουν οι άλλοιμόνοι τους τι ήθελα και να μουπροσφέρουν όσα άντεχε η γενναιοδωρίατους. Δεν τους είχα δείξει ποτέ μέχρι

πού έφταναν τα όριά μου, πόσαμπορούσα να ανεχθώ και πόσα όχι. Κιεπειδή εκείνοι δεν θέλησαν ή δενμπόρεσαν να καταλάβουν, αποφάσισανα τερματίσω τη ζωή μου χωρίς νααγωνιστώ. Αντιμετώπιζα την ύπαρξήμου και το πέρασμά μου από τη ζωήσαν ένα ασήμαντο γεγονός και είχα τηναπαίτηση να μου δώσουν σημασία οιάλλοι.

Ναι, όλα όσα ήθελα, όσα ζητούσα,κρύβονταν μέσα μου. Εκεί έπρεπε ναψάξω να τα βρω.

Την Τρίτη το μεσημέρι βγήκα από τονοσοκομείο. Τα παιδιά με περίμενανόλο χαρά στο σπίτι. Δεν είχαν πάει στοσχολείο για να ετοιμάσουν την υποδοχή

μου. Δεν ήξεραν τον πραγματικό λόγοπου τους είχα λείψει για τρεις μέρες.Τους είχαν πει ότι είχα πάθειγαστρεντερίτιδα. Η Μαρία -εκείνη ήτανπου με συνόδευσε πίσω-είχε περάσεινωρίς το πρωί από το σπίτι μας και είχεετοιμάσει κοτόπουλο με μια ιταλικήλευκή σάλτσα και πιλάφι. Την ώρα πουτρώγαμε και οι τέσσερις, χτύπησε τοτηλέφωνο. Ήταν ο Γιάννης, που ήθελενα βεβαιωθεί πως ήμουν μια χαρά και ναμου ζητήσει για άλλη μια φοράσυγγνώμη.

Δεν είχαμε τελειώσει ακόμα το φαγητόμας όταν ήρθε και η Έρη. Κάθησε στηνπαρέα μας, την ευχάριστη παρέα, κιάρχισε να καλαμπουρίζει μαζί μας.Έπειτα, σαν δασκάλα που ήταν,

παρακίνησε πρώτη τα παιδιά μου ναπάνε για διάβασμα.

Στις τέσσερις και δέκα έφτασε και ηΝατάσσα από την τράπεζα. Οι τέσσεριςφίλες ετοιμάσαμε καφέ καιβολευτήκαμε στο καθιστικό.

«Να ’ξερες πόσο μας τρόμαξες», μουείπε η Έρη. «Πώς σου ήρθε να κάνειςτέτοια βλακεία;»

«Άσ’ τα αυτά πια. Πέρασαν», τηςαπάντησα. «Να είσαι σίγουρη πως δενπρόκειται να ξαναγίνει ποτέ κάτι τέτοιο.Από ’δω και πέρα θα ασχολούμαστεμόνο με ευχάριστα πράγματα. Κι ελπίζωτο πρώτο ευχάριστο να γίνει αύριο, ότανθα πάρω τηλέφωνο τον εκδοτικό οίκο

για να δω αν θα με προσλάβουν».

«Εγώ είμαι βέβαιη γι’ αυτό», είπε ηΜαρία. «Μου το λέει η διαίσθηση μου».

«Κι εγώ είμαι σίγουρη», είπανταυτόχρονα οι άλλες δύο και μ’ έκαναννα χαμογελάσω.

Η αλήθεια ήταν πως κι εμένα μεδιακατείχε αισιοδοξία. Περίμεναανυπόμονα την αυριανή μέρα για ναβεβαιωθώ.

«Τα νέα της Νατάσσας τα έμαθεςπρώτη, ε;» με ρώτησε η Έρη,χαμογελώντας πονηρά. «Προχώρησε ηιστορία με τον μικρό».

«Και δεν το μετάνιωσε καθόλου»,

τόνισα εγώ. «Τον ξαναείδες από τότε;»ρώτησα τη Νατάσσα.

«Δυστυχώς μόνο στην τράπεζα.Ανταλλάσσουμε ερωτευμένες ματιές καιραβασάκια. Σήμερα, ας πούμε,υποτίθεται πως μου έφερε κάποιαχαρτιά να ελέγξω και ανάμεσά τουςβρήκα ένα λευκό φύλλο που έγραφε μεμεγάλα γράμματα Σ’ ΑΓΑΠΩ! Χθες μουέστειλε μήνυμα στο κινητό: Η ΚΑΡΔΙΑΜΟΥ. ΣΟΥ ΑΝΗΚΕΙ».

«Αφού σε γεμίζει και σε κάνειευτυχισμένη, απόλαυσέ το»,της είπε ηΈρη. «Μακάρι να νιώθαμε όλες τέτοιαχαρά».

«Έχω μια ιδέα», πετάχτηκε η Μαρία.

«Να κανόνισουμε μία συγκεκριμένημέρα κάθε βδομάδα να συναντιόμαστεμόνο εμείς οι γυναίκες και να λέμε τανέα μας,τα κουτσομπολιά μας, ναδιασκεδάζουμε, να συμβουλεύουμε ημία την άλλη… Πώς σας φαίνεται ηιδέα;»

Συμφωνήσαμε όλες χωρίς δεύτερησκέψη και κανονίσαμε να βρισκόμαστεκάθε Τετάρτη στις οχτώ, αρχίζονταςκιόλας από την αυριανή Τετάρτη.

Έφτασα στο ραντεβού μας, στη γνωστήκαφετέρια, στις οχτώ και δέκα.

«Αργησες», μου είπε η Έρη. «Τισυνέβη;» με ρώτησε όταν πρόσεξε τηστενοχωρημένη μου έκφραση.

«Έχω δυσάρεστα νέα», τους είπα καιχαμήλωσα το βλέμμα. «Τηλεφώνησασήμερα στον εκδοτικό οίκο και…»Σταμάτησα με νόημα.

«Τι ηλίθιοι!» έβρισε η Μαρία. «Δενξέρουν τι έχασαν».

«Καλά, τι δεν τους άρεσε;» ζήτησε ναμάθει η Νατάσσα.

«Όλα τούς άρεσαν και μάλιστα πολύ»,είπα όλο χαρά. «Αύριο θα κατεβώ ναπάρω το πρώτο μου βιβλίο. Θα είμαιπλέον εργαζόμενη γυναίκα, μιαμεταφράστρια ».

Οι φίλες μου εκδήλωσαν τόσο δυνατάτη χαρά τους, που οι υπόλοιποι θαμώνες

γύρισαν και μας κοίταξαν γελώντας.

«Άρα κερνάς εσύ σήμερα», είπε η Έρη.

«Και γιατί να μην κεράσω εγώ πουσήμερα απόλαυσα τον δεύτερο υπέροχοέρωτα της ζωής μου;» πρότεινε ηΝατάσσα.

«Μη μου πεις! Έγινε πάλι;» ρώτησε ηΜαρία.

«Ναι. Και ήταν χίλιες φορές καλύτερααπό την πρώτη. Τι πάθος, τι αγάπη! Δενμπορώ να σας το περιγράψω».

«Πώς είναι να κάνεις έρωτα μεμικρότερο;» θέλησε να μάθει η Έρη.

«Αυτό δεν μπορώ να σας το πω. Αν

θέλετε να σας πω πώς είναι να κάνειςέρωτα με έναν άνθρωπο που τον αγαπάςτρελά και δείχνει να σ’ αγαπάει το ίδιο,αυτό ναι, να σας το πω. Αλλά η ηλικίαδεν έχει καμία θέση σ’ αυτή τηνιστορία».

«Τούτη ’δω είναι φουλ ερωτευμένη»,την πείραξε η Μαρία.

«Ναι, είμαι. Και να σας πω την αλήθεια,φοβάμαι. Δεν θέλω να το σκέφτομαι,δεν θέλω να το παραδεχτώ ούτε στονίδιο μου τον εαυτό, αλλά φοβάμαι.Τρέμω τη στιγμή που θα πρέπει ναχωρίσουμε. Πώς θα το αντέξω; Πώς θααντέξω να τον δω με κάποιαν άλλη;»

«Θα το αντέξεις επειδή τον αγαπάς», της

είπα. «Τον αγαπάς και θέλεις να τον δειςνα φτιάχνει τη ζωή του. Δεν μπορεί νατον θέλεις αγκιστρωμένο πάνω σου,καταδικασμένο στο περιθώριο της δικήςσου ζωής, αποκλεισμένο από τις μικρέςχαρές που έχει δικαίωμα να νιώσει».

«Έχεις δίκιο», συμφώνησε μελαγχολικάη Νατάσ-σα. «Πρέπει ναπροετοιμάζομαι. Ξέρετε και τι άλλοτρέμω; τη στιγμή που θα πάψει να είναιερωτευμένος μαζί μου, τη στιγμή πουθα κάνει δεσμό με μια κοπέλα τηςηλικίας του και δεν θα με βλέπει πια μετα μάτια του έρωτα. Τότε θα δει καθαράτις ρυτίδες μου, το χαλαρό κορμί μου,τα ελαττώματα της ηλικίας μου και θαμε σιχαθεί. Θα σκεφτεί: “Καλά, αυτήκαλοπέρασε που ήρθε μαζί μου, εγώ

όμως τι ήθελα με μια παλιόγρια;”»

«Νομίζω πως άδικα βασανίζεις τονεαυτό σου», προσπάθησε να τηνπαρηγορήσει η Μαρία. «Αν σ’ αγαπάειόπως λες -και γιατί να μη σ’ αγαπάει;-θασε κρατήσει για πάντα σε μια ξεχωριστήθέση της καρδιάς του. Θα σε βλέπειόπως ακριβώς τον βλέπεις κι εσύ. Όχισαν ένα πιστοποιητικό γεννήσεως, αλλάσαν έναν αγαπημένο άνθρωπο πουέπαιξε σημαντικό ρόλο στη ζωή του».

«Τελικά πρέπει πάντα να πληρώνουμετην ευτυχία που νιώθουμε μεδυστυχία;» προβληματίστηκε ηΝατάσσα. «Πρέπει πάντα μετά τηναγάπη να ακολουθεί η μοναξιά, μετά τογέλιο το δάκρυ;»

«Ναι, όπως μετά τη ζωή ακολουθεί οθάνατος. Έτσι είναι το παιχνίδι.Κερδίζεις και χάνεις, παίρνεις και δίνεις.Νικητής είναι αυτός που όταν φτάσει ηστιγμή να φύγει από τούτον εδώ τονκόσμο, ξέρει πως γεύθηκε τα πάντα,πως δεν άφησε στιγμή να πάει χαμένη,πως χώρεσε μες στη ζωή του όλα όσαβρέθηκαν στο δρόμο του. Και καλά καικακά. Η ζωή μας πρέπει να είναι γεμάτηκαι πλούσια για να αξίζει», τους είπα,δίνοντας ένα σημαντικό μάθημα στονίδιο μου τον εαυτό.

«Έτσι είναι», συμφώνησε η Έρη. «Γι’αυτό ας κοιτάξουμε να γεμίσουμε τηνκάθε μέρα, την κάθε στιγμή της ζωήςμας. Τα πρωινά δουλεύουμε, όλες τώραπια», είπε, κοιτάζοντας με ένα χαμόγελο

εμένα. «Κάποιες ώρες της ημέρας τιςαφιερώνουμε στις οικογένειές μας, ταβράδια της Τετάρτης στη φιλία μας…Με τι άλλο θα μπορούσαμε ναπλουτίσουμε τον καιρό μας;»

«Μην ανησυχείς και όλα θα έρθουνμόνα τους», απάντησε η Μαρία. «Δενπηγαίνουμε γυρεύοντας. Απλώς είμαστεανοιχτές σε ό,τι κι αν τύχει. Ξέρειςπόσες εκπλήξεις μπορεί να κρατάει γιαμας η ζωή; Αν τις γνωρίζαμε από τώρα,θα έχαναν την ομορφιά τους».

Μου άρεσε να συζητώ με τις φίλες μου,Κάθε φορά που συναντιόμασταν, ηκαρδιά μου γέμιζε αισιοδοξία, χαρά,αγάπη, σιγουριά, Κι όλα αυτά μού ταπροσέφεραν αυθόρμητα, χωρίς να τους

το ζητήσω και δίχως εκείνες ναπεριμένουν ανταπόδοση. Αντίθετα μετον άντρα μου, με τον κάθε άντρα, πουγια να σου προσφέρει κάτι, περιμένειπάντα κάποιο αντάλλαγμα. Κάποιοαντάλλαγμα που συνήθως είναι πολύμεγαλύτερης αξίας απ’ αυτά που είναιδιατεθειμένος να παραχωρήσει ο ίδιος.Σου δίνει αγάπη όταν του αποδεικνύειςτην αγάπη σου με τους τρόπουςπου θέλει εκείνος. Σου προσφέρει χαρά,αρκεί να έχεις φροντίσει να κάνειςπρώτα αυτόν ευτυχισμένο. Σουεξασφαλίζει μια αμφίβολη σιγουριάόταν εσύ τσακίζεσαι να ικανοποιήσειςκάθε του επιθυμία. Κι έτσι βρίσκεσαιεγκλωβισμένη σε μια σχέση γεμάτηυστεροβουλίες και συμβιβασμούς. Είναι

δυνατό να ζεις ευτυχισμένη έτσι;

Το επόμενο πρωί ξύπνησα πρώτη απ’όλους, ως συνήθως, αλλά πλύθηκα,ντύθηκα και στολίστηκα πριν σηκωθούνοι άλλοι, πράγμα που συνέβαινε πρώτηφορά.

«Για πού ετοιμάστηκες τόσο νωρίς;» μερώτησε ο Γιάννης όταν κατέβηκε για τοπρωινό του.

«Σήμερα παίρνει το πρώτο της βιβλίογια μετάφραση», τον πληροφόρησε οΆγγελος με καμάρι.

«Μπα!» έκανε ο άντρας μου χωρίςενθουσιασμό. «Τελικά σε προσέλαβαν;»

«Ναι. Τους άρεσε πάρα πολύ το

δοκιμαστικό μου και από σήμερα θαανήκω στους μεταφραστές τουεκδοτικού οίκου», θέλησα να μοιραστώτη χαρά μου.

Εκείνος δεν φάνηκε να τη συμμερίζεται.

«Μπράβο», περιορίστηκε να πει χλιαρά.

Η διάθεσή μου δεν επηρεάστηκε απότην σχεδόν αρνητική αντίδρασή του.Άλλωστε,το περίμενα. Είχε αρκετούςλόγους για να μην είναιευχαριστημένος. Πρώτος καισημαντικός, το ότι έκανα κάτι που δενήθελε. Έπειτα, του αποδείκνυα πως είχααξία, κι αυτό δεν του άρεσε καθόλου.Ύστερα, φοβόταν μήπως αποκτούσαοικονομική ανεξαρτησία κι έπαυα να

στηρίζομαι σ’ εκείνον. Τέλος, φοβότανπως η συναναστροφή μου μεκαινούργιους ανθρώπους θα μπορούσενα με παρασύρει μακριά του.

Ανασήκωσα αδιάφορα τους ώμους.Εμένα δεν με απασχολούσε τίποτε απ’όλα αυτά. Ίσα-ίσα που όλα όσαενοχλούσαν τον Γιάννη έδιναν σ’ εμέναανείπωτη χαρά. Μπορούσα να κάνωκάτι ολότελα δικό μου και να πετύχω σ’αυτό, θα είχα δικά μου χρήματα να ταδιαθέτω όπως ήθελα και θα γνώριζα νέοκόσμο. Η ζωή μου θα άλλαζεσημαντικά. Θα μπορούσα να καμαρώνωγια το κατόρθωμά μου, κι όταν θα μερωτούσαν «Τι δουλειά κάνεις;» δεν θααπαντούσα «Τίποτα… οικιακά».

Ο υπεύθυνος του μεταφραστικούτμήματος μου έδωσε το πρώτο μουβιβλίο κι έπειτα με παρέπεμψε στοδεύτερο όροφο όπου βρισκόταν οειδικός που θα με μάθαινε να χειρίζομαιτο μεταφραστικό πρόγραμμα τηςεταιρείας και θα ερχόταν στο σπίτι γιανα το περάσει στο δικό μου κομπιούτερ.

Αφού δεν μπορούσε να έρθει νωρίτερααπό το μεσημέρι της Παρασκευής, δενχρειαζόταν να βιαστώ να γυρίσω σπίτικαι να πιάσω δουλειά. Αποφάσισα νακάνω μια βόλτα στα μαγαζιά τηςΑθήνας και να χαζέψω τις βιτρίνες. Τιωραία πράγματα που υπήρχαν… Ρούχαπου για μένα ήταν απαγορευμένα, κι αςταίριαζαν τόσο στο στιλ όσο και στηδιάθεσή μου.

Μπήκα σ’ ένα κατάστημα με σπορντύσιμο και βγήκα φορώντας έναελαστικό μαύρο τζιν, ένα κοντό μαύροπουλοβεράκι με αρκετά βαθύ ντεκολτέκι ένα μαύρο τζιν μπουφάν. Η φούστα,η μπλούζα και το σακάκι που είχα βάλειτο πρωί βρίσκονταν στη σακούλα με τηφίρμα του καταστήματος. Τώρα έπρεπενα αλλάξω και τα μαύρα μοκασίνια μου.Σε λίγο έβγαινα από ένα μαγαζί μεαθλητικά παπούτσια περπατώντας με τακαινούργια κίτρινα ορειβατικά μποτάκιαμου. Αίγο παρακάτω καθυστέρησα σ’ένα κοσμηματοπωλείο. Όχι, δεναγόρασα κάποιο πολύτιμο χρυσαφικό.Απλώς άνοιξα και δεύτερη τρύπα στ’αυτιά μου. Αισθανόμουν πως πετούσαπάνω από τις πλάκες του πεζοδρομίου.

Ένιωθα πως είχα ξαναγίνει δεκαοχτώχρονών. Όταν μάλιστα άκουσα ένανεαρό να με πειράζει, το ηθικό μουαναπτερώθηκε ακόμα περισσότερο .Χαμογέλασα με αυτοπεποίθηση καισυνέχισα το δρόμο μου έχοντας ψηλάτο κεφάλι. Ήμουν νέα, ήμουν ζωντανή,ήμουν γεμάτη όνειρα. Αυτό ήταν πουείχε σημασία.

Το απόγευμα πέρασαν από το σπίτι ηΜαρία με την Έρη. Η Μαρία ήτανδιακοσμήτρια και ήθελα να μου δώσειτη γνώμη της για τις τελευταίεςλεπτομέρειες στο γραφείο μου. Η Έρηήθελε απλώς να μου φέρει ένα δώρο γιατο καινούργιο μου ξεκίνημα.

Η πρώτη τους αντίδραση αφορούσε την

εμφάνισή μου.

«Έγινες αγνώριστη», μου είπε η Έρη.«Δείχνεις τουλάχιστον δέκα χρόνιανεότερη. Σου πάει πολύ αυτό το τζιν».

«Κοιτάξτε, κοιτάξτε», τους έδειξα όλοκαμάρι τα διπλά σκουλαρίκια πουστόλιζαν το κάθε μου αυτί.

«Πολύ ωραία», επιδοκίμασε η Μαρία.«Ξέρεις τι άλλο θα σου πρότεινα; Νακάνεις κόκκινες ανταύγειες στα μαλλιάσου. Θα σε φωτίσουν πολύ».

«Θα το έχω υπόψη μου».

Η αλήθεια ήταν πως από την ημέρα πουείχα εντοπίσει τις τρεις πρώτες άσπρεςτρίχες στο κεφάλι μου είχα θελήσει να

βάψω τα μαλλιά μου, όμως ο Γιάννηςείχε αντιδράσει έντονα.

«Μου αρέσεις πολύ έτσι», μου είχε πει.«Μη χαλάσεις το χρώμα σου, θα μεστενοχωρήσεις. Κι έπειτα, οι άσπρεςτρίχες είναι γοητεία, το ξέρεις»,

Ναι, μόνο για τους άντρες.

Κατεβήκαμε στο γραφείο μου.

«Πολύ ωραίο, αλλά θέλει ακόμα κάτιγια να γεμίσει ο χώρος», μίλησε σανειδικός η Μαρία. «Τη βιβλιοθήκη πουέχεις σκοπό να πάρεις, μερικάμαξιλαράκια ριγμένα σ’ εκείνη τηγωνία, ένα φωτιστικό δαπέδου, σίγουρακι άλλους πίνακες».

«Μέχρι να τελειώσετε εσείς τηνκουβέντα για τη διακόσμηση, εγώπετάγομαι στο αυτοκίνητο να σου φέρωτο δώρο μου», είπε η Έρη και ανέβηκετρέχοντας τα σκαλοπάτια.

«Οπωσδήποτε θα έδενε όμορφα κι έναςκαναπές», συνέχισε η Μαρία. «Θα έκανεόμορφη, ζεστή γωνία μαζί με το κομόκαι την πολυθρόνα».

«Ωραία όλα αυτά που λες»,της είπα,«όμως χρειάζονται χρήματα, κι εγώ δενέχω σκοπό να χρησιμοποιήσω τα λεφτάτου Γιάννη για τα σχέδιά μου. Όλα θαγίνουν σιγά-σιγά. Κάθε βιβλίο που θατελειώνω θα μου δίνει εκατόν πενήνταχιλιάρικα. Σε λίγο καιρό θα σου το έχωκάνει αυτό που βλέπεις τώρα, ολότελα

αγνώριστο».

Η Έρη φάνηκε στην κορυφή της σκάλαςκρατώντας ένα αρκετά μεγάλο κουτίτυλιγμένο με κόκκινο χαρτί και χρυσήκορδέλα. Κατέβηκε προσεκτικά τασκαλοπάτια λαχανιάζοντας. Ακούμπησετο κουτί στο πάτωμα και στηρίχτηκεστον τοίχο για να ξαναβρεί τηνκανονική ανάσα της.

«Ή γέρασα ή έχασα τη φόρμα μου»,είπε γελώντας. «Ελάτε να τοανοίξουμε».

Τρέξαμε και οι δύο κοντά της καισχίσαμε το κόκκινο περιτύλιγμα. Μεςστο κουτί βρισκόταν ένα φορητόστερεοφωνικό γνωστής μάρκας.

«Καταπληκτικό!» είπα ενθουσιασμένη.«Δεν έπρεπε να ξοδευτείς τόσο γιαμένα. Όμως, η αλήθεια είναι πως τοήθελα πολύ».

«Μία και μοναδική σε έχουμε»,απάντησε η φίλη μου. «Κι έπειτα, ξέρωπόσο σου αρέσει η μουσική. Κάθε φοράπου θα ακούς θα με θυμάσαι».

Τη φίλησα,την ευχαρίστησα πάλι κιέπειτα σήκωσα στα χέρια μου τοστερεοφωνικό και κοίταξα γύρω μου γιανα βρω την κατάλληλη θέση.

«Προς το παρόν δεν έχεις παρά μόνο τοκομό», μου είπε η Μαρία. «Βόλεψέ τοεκεί προσωρινά κι αργότερα βλέπουμε».

Έκανα όπως μου είπε κι έπειτα τουςπρότεινα να με βοηθήσουν νακατεβάσουμε τις κασέτες και τα CDμου. Πρόσεξα πως η Έρη δενανεβοκατέβαινε με τη δική μας ζωντάνιακαι πως δεν είχε την ίδια μ’ εμάςαντοχή.

«Φαίνεσαι πολύ κουρασμένη», της είπα.«Σε ξεθέωσαν τα παιδιά στο σχολείοσήμερα;»

«Η αλήθεια είναι πως τώρα τελευταία μεκουράζουν πολύ. Ανυπομονώ πότε θα’ρθει το Πάσχα για να καθήσουμελιγάκι».

«Κάνε υπομονή ένα μήνα ακόμα», τηνπαρηγόρησε η Μαρία. «Τώρα πάμε να

μας κεράσει η φιλενάδα μας καφέ.Πιστεύω πως τον αξίζουμε».

Ανεβήκαμε στο σπίτι κι ετοίμασα τηνκαφετιέρα.

«Λέτε η Νατάσσα να πλέει σε πελάγηευτυχίας τώρα με τον μικρό της;»ρώτησε η Μαρία.

«Γιατί; Ζηλεύεις;» την πείραξα εγώκαθώς γέμιζα τα φλιτζάνια.

«Να σου πω την αλήθεια, ζηλεύωλιγάκι. Θα ’θελα να γνωρίσω από πρώτοχέρι αυτό που νιώθει. Πρέπει να είναικαταπληκτικό».

«Δεν το γνώρισες με τον άντρα σου;»

«Πριν παντρευτούμε, ναι. Αλλά πάνε έξιχρόνια από τότε. Έχω ξεχάσει πώςείναι».

«Και πάλι, δεν πιστεύω πως είναι τοίδιο», είπε η Έρη. «Άλλο πράγμα ηαγάπη όταν είσαι ανώριμος και άπειρος,κι άλλο όταν είσαι ώριμος και έμπειρος.Άλλο όταν είσαι νέος και απολαμβάνειςτον εφηβικό σου έρωτα, κι άλλο ότανείσαι μεγάλος πια και ζεις έναν έρωταπου σε ξανανιώνει. Και, πώς να τοκάνουμε, άλλη γλύκα έχει τοαπαγορευμένο».

«Δεν έχεις άδικο», συμφώνησα. «Τώραη Νατάσσα θα πρέπει να νιώθει όπωςόταν ήταν μικρή και το ’σκαγε από τονπατέρα της για να βγει ραντεβουδάκια».

«Ναι. Κάπως έτσι αισθανόμουν κι εγώτις δύο φορές που συνάντησα κρυφάτον Χρήστο».

«Τι έγινε μαζί του;» ρώτησε η Μαρία.«Πες μας λεπτομέρειες».

«Δεν έγινε τίποτα, γι’ αυτό μετανιώνω.Ήμαστε φουλ ερωτευμένοι, μιλήσαμεπολλές φορές στο τηλέφωνο με τιςώρες… Στην αρχή λέγαμε βλακείες.Μετά αρχίσαμε τις σοβαρές συζητήσειςκαι σιγά-σιγά καταλάβαμε πόσοταίριαζαν οι απόψεις μας και ταενδιαφέροντά μας. Πήγαμε μια φορά γιακαφέ στη Γλυφάδα. Ανταλλάξαμε λόγιατρυφερά, παρακολουθήσαμε μαζί τοηλιοβασίλεμα και αποχαιρετιστήκαμε μ’ένα φιλί όλο πάθος. Σε λίγες μέρες

ξανασυναντηθήκαμε και πήγαμε στηΡαφήνα. Περπατήσαμε δίπλα στο κύμααγκαλιασμένοι,ομολογήσαμε πόσοήθελε ο ένας τον άλλο, φιληθήκαμε,αλλά όταν ήρθε η ώρα ναπροχωρήσουμε, φοβήθηκα…Όχι,όχι,δεν φοβήθηκα. Σκέφτηκα απλώςπως δεν ήταν σωστό για μια παντρεμένηγυναίκα, σκέφτηκα πόσο δύσκολο θαμου ήταν να τον αποχωριστώ αργότερακαι δείλιασα. Την άλλη μέρα στοτηλέφωνο του ζήτησα να μην ιδωθούμεξανά. Εκείνος προσπάθησε να μουαλλάξει γνώμη, ήμουν όμωςαμετάπειστη. Ήμουν αποφασισμένη ναακολουθήσω αυτό ακριβώς που ηκοινωνία μας θεωρεί σωστό».

«Δεν ξανασυναντηθήκατε από τότε;» τη

ρώτησα.

«Τρεις φορές τυχαία. Μία στο γραφείοτου άντρα μου, μία σ’ ένα βιβλιοπωλείοτης Αθήνας και μία έξω από μιαπιτσαρία στην Κηφισιά. Τις δύοτελευταίες φορές επιχείρησε να θίξει τοθέμα μας, εγώ όμως του το ξέκοψα».

«Αν τον έβλεπες ξανά τώρα και δεν είχεαλλάξει γνώμη,τι θα έκανες;» ζήτησε ναμάθει η Μαρία.

«Αυτή τη στιγμή, σου λέω μεβεβαιότητα ότι θα προχωρούσα κι όπουέβγαινε. Ωστόσο, αν ερχόταν αυτή ηώρα δεν ξέρω τι θα έκανα. Ειλικρινά δενξέρω. Αξίζει ο άντρας μου μια τέτοιαμεταχείριση; Μια τέτοια κοροϊδία;»

«Ποιος ξέρει…» είπα εγώ. «Και πούξέρεις αν εκείνος δεν έχει ικανοποιήσειμια ανάλογη επιθυμία του;»

«Μωρέ, αν του τύχαινε, σίγουρα θα τοέκανε και θα το ευχαριστιόταναφάνταστα και χωρίς ενοχές. Οι άντρεςδεν έχουν τους ενδοιασμούς που έχουμεεμείς, ούτε τους απασχολούν πολύ τασυναισθήματα και οι τύψεις. Δεν είναιτυχαίο που και το πάνω και τοκάτω τους λέγεται κεφάλι», είπε κυνικάη Μαρία, κάνοντας την ανάλογηχειρονομία.

Άναψα ένα τσιγάρο και φύσηξα τονκαπνό σκεφτικά. Άκουσα την Έρη ναβήχει δίπλα μου.

«Συγγνώμη», της είπα. «Φύσηξα τονκαπνό πάνω σου;»

«Όχι, όχι. Μάλλον στραβοκατάπια».

Συνέχισε να βήχει κι εγώ έτρεξα να τηςφέρω ένα ποτήρι νερό. Η Μαρία τηχτυπούσε στην πλάτη.

«Αμάν, βρε παιδί μου, τι έπαθες;» τηρώτησε. «Λες να σε σκέφτεται οΧρήστος σου;»

«Πού τέτοια τύχη!» απάντησε η Έρη καισιγά-σιγά ηρέμησε. «Μα τι ήταν αυτόπου μ’ έπιασε;»

«Σκέψου να κάπνιζες όσο εγώ», είπε ηΜαρία. «Πώς και δεν το άρχισες ποτέ;»

«Το δοκίμασα όταν τελείωσα τογυμνάσιο και σας πληροφορώ ότι μουάρεσε πολύ. Όμως ο Αντρέας, σανγιατρός, με έπεισε να μην καπνίζω.Αλήθεια, τώρα που το θυμήθηκα, ξέρετετι μου είπε χθες βράδυ ; Θα φρίξετε μετην αναισθησία ορισμένων ανδρών.Πήγε στο ιατρείο του μια πελάτισσά τουμε τον άντρα της για να την εξετάσειεπειδή τελευταία είχε πόνους χαμηλάστη μήτρα. Της έκανε υπέρηχο καιδιέκρινε κάποιον όγκο. Μπορείτε ναφανταστείτε ποια ήταν η ερώτηση τουάντρα της όταν του είπε τις υποψίες τουκαι την ανάγκη για άμεση εισαγωγή τηςστο νοσοκομείο ; Τον ρώτησε αν οκαρκίνος της μήτρας είναι κολλητικός.Το διανοείστε; Αντί να ενδιαφερθεί για

τη γυναίκα του, για το τι πρέπει να κάνει,για τον κίνδυνο που μπορεί να διατρέχειη ζωή της, αυτός νοιάστηκε μόνο γιατον εαυτούλη του. Είναι τρομερό».

«Κι έπειτα μου λέτε εσείς…» είπε ηΜαρία, σοκαρισμένη. «Μωρέ, καλάκάνει η φιλενάδα μας».

«Δεν μου λέτε, βρε κορίτσια»,πετάχτηκε ξαφνικά η Έρη, «ξέρετε τιείναι μεθαύριο, Κυριακή; Η ΠαγκόσμιαΗμέρα της γυναίκας. Τι λέτε;Κανονίζουμε να το ρίξουμε έξω μιαφορά;»

Δεν θέλαμε δεύτερη κουβέντα.Συμφωνήσαμε και κανονίσαμε να πάμεσ’ ένα μικρό ρεμπετάδικο που ξέραμε

στην Άνω Γλυφάδα. Η Έρη ανέλαβε ναειδοποιήσει τη Νατάσσα, η Μαρία νακλείσει τραπέζι κι εγώ να πείσω τονΓιάννη να μου δώσει άδεια ανώδυνα.

5

Τελικά δεν ήταν και τόσο δύσκολο.

«Αν το θεωρείς απαραίτητο», μου είπεμόνο, όταν τον πληροφόρησα για τηναπόφασή μας. «Και σωστό», πρόσθεσεέπειτα από λίγη σκέψη.

«Γιατί να μην είναι σωστό;» ρώτησα.«Κάθε χρόνο τέτοια μέρα τα μαγαζιάγεμίζουν από γυναίκες. Και όσο γιααπαραίτητο, ναι. Από τη στιγμή που θαμου προσφέρει χαρά, είναι απαραίτητο».

«Όπως νομίζεις».

Έπειτα από την αποτυχημένη μουαπόπειρα, είχε σταματήσει να μουφέρνει αντιρρήσεις. Τουλάχιστον όχιευθέως. Οι ενοχές που ένιωθε και ίσως οφόβος για πιθανή επανάληψη τηςπροσπάθειας,τον έκαναν υποχωρητικό.Η ψυχρότητά του όμως έδειχνε καθαράπόσο διαφωνούσε με την καινούργιακατάσταση που πήγαινε ναδημιουργηθεί.

«Φανταζόσουν ποτέ τέτοια αλλαγή απότον Γιάννη ;» με είχε ρωτήσει ηψυχοθεραπεύτριά μου την τελευταίαφορά που τα είπαμε.

«Μη χαίρεσαι»,της είχα απαντήσει εγώ.

«Τον ξέρω πολύ καλά τον άντρα μου. Ηαλλαγή του §εν πρόκειται να κρατήσειπολύ. Θα ξεχάσει γρήγορα την αγωνίακαι τις ενοχές του και θα ξαναβρεί τονπαλιό του εαυτό».

Πάντως την Κυριακή το βράδυκαθόμασταν και οι τέσσερις φίλες σ’ένα γωνιακό τραπεζάκι στο κουτούκιπου είχαμε διαλέξει. Την κομπανίααποτελούσαν τρία άτομα ένας νεαρόςπου έπαιζε μπουζούκι, άλλος ένας μεκιθάρα κι ένας τρίτος με μπαγλαμαδάκι.

Το μαγαζί είχε όλα κι όλα δεκάξιτραπέζια τα περισσότερα κατειλημμένααπό γυναικοπαρέες. Το πρόγραμμαξεκίνησε με ελαφρολαϊκά τραγούδια καιη μουσική ήταν τόσο δυνατή όσο να

σου επιτρέπει να συζητάς χωρίς ναξελαρυγγιάζεσαι.

«Σε τι να πιούμε;» ρώτησε η Νατάσσασηκώνοντας το ποτήρι της.

«Μα φυσικά, στις γυναίκες όλου τουκόσμου», απάντησε η Μαρία.

Τσουγκρίσαμε τα ποτήρια μας καιήπιαμε λίγο από το δροσερό κρασί πουμας είχαν φέρει μέσα σε χάλκινηκανάτα.

«Πώς σας φαίνεται που θαδιασκεδάσουμε χωρίς άντρες;» είπε ηΈρη.

«Θαυμάσιο», είπαμε και οι τρεις με μιαφωνή.

«Μπορούμε να πούμε και να κάνουμεόποια βλακεία θέλουμε, χωρίς ναέχουμε κανέναν πάνω από το κεφάλιμας», δήλωσε η Μαρία.

«Τελικά οι άντρες είναι περιττοί;»ζήτησε να μάθει η Έρη.

«Μάλλον ναι», αποφάνθηκα εγώ,πίνοντας άλλη μια γουλιά από το κρασίμου. «Τι τους θέλουμε άλλωστε;Κάποτε ήταν απαραίτητοι για τηδιαιώνιση του είδους. Τώρα η επιστήμητα καταφέρνει και χωρίς αυτούς».

«Ναι, λες κι αν δεν διαιωνιστεί αυτό τοείδος, χέστηκε η φοράδα στ’ αλώνι»,είπε η Νατάσσα.

«Μην το λες. Είναι σημαντικό πράγματα παιδιά στη ζωή ενός ζευγαριού»,διαφώνησε η Έρη.

«Το λες επειδή δεν κατάφερες ν’αποκτήσεις δικά σου», της είπε ηΝατάσσα. «Για ρώτα κι εμάς τιτραβάμε».

«Ξέρεις τι λέει ο λαός;» σιγοντάρισε ηΜαρία. «Αν δεν έχεις παιδί, έχεις ένακαημό. Έχεις παιδιά, έχεις πολλούςκαημούς».

«Δεν ξέρω τι να πω. Τώρα πια δενμπορώ να πω ότι μου λείπει. Παλιάόμως λαχταρούσα ν’ αποκτήσω έστωένα».

«Αν το καλοσκεφτείς, η γέννηση τωνπαιδιών είναι θέμα καθαρά εγωιστικό»,είπα. «Μας έχουν μάθει πως η γυναίκαολοκληρώνεται μόνο με τη γέννα καιπασχίζουμε όλες να γκαστρωθούμε. Τοκάνουμε μόνο για να ικανοποιηθούμεεμείς. Δεν σκεφτόμαστε σε τι κόσμοφέρνουμε τα παιδιά μας, πόσο θαυποφέρουν».

«Τώρα γίνεσαι υπερβολική», διαφώνησεη Μαρία.

«Νομίζεις; Εσύ που έχεις τα πιο μικράπαιδιά απ’ όλες μας, σκέψου. Δενμπορείς να τ’ αφήσεις να παίξουνελεύθερα έξω επειδή φοβάσαι τααυτοκίνητα, τους ανώμαλους, τουςκακοποιούς. Ούτε όμως και στο σπίτι

μπορούν να παίξουν ελεύθερα επειδή ταπεριορίζεις για να μη σου κάνουνζημιές. Τα πας στη θάλασσα, όχι όμωςσε όποια κι όποια επειδή οιπερισσότερες είναι μολυσμένες. Δεν τ’αφήνεις να καθήσουν στην άμμο για ναμην κολλήσουν μικρόβια. Τουςαπαγορεύεις να μείνουν μετά τις έντεκαστον ήλιο για να μην πάθουν καρκίνοτου δέρματος. Τα μαθαίνεις να μηνεμπιστεύονται αγνώστους επειδή ηαπειλή μπορεί να κρύβεται ακόμα καιπίσω από το πιο αγγελικό πρόσωπο. Καικαθώς μεγαλώνουν αρχίζουν άλλοικίνδυνοι: ανώμαλοι, μαστροποί,έμποροι ναρκωτικών. Για ποιο λόγολοιπόν φέρνουμε σ’ έναν τέτοιο κόσμοτα παιδιά μας;»

Καμία δεν μου απάντησε.

«Πιστεύω πως δεν είναι μέρα για τέτοιεςκαταθλιπτικές συζητήσεις», είπε ηΝατάσσα και σήκωσε το ποτήρι της.«Ας πιούμε λοιπόν για τα παιδιά όλουτου κόσμου».

Τσουγκρίσαμε άλλη μια φορά ταποτήρια μας και μαζέψαμε σε μια άκρητα πιάτα με τα ορεκτικά για να κάνουμεχώρο στην πιατέλα με τα παϊδάκια πουέφερε ο σερβιτόρος.

«Πάμε να χορέψουμε;» πρότεινε η Έρηόταν η κομπανία άρχισε να παίζει έναχασαποσέρβικο.

Πεταχτήκαμε και οι τέσσερις από τις

θέσεις μας, αγκαλιαστήκαμε καιαρχίσαμε το χορό γελώντας. Κι όσο οχορός δυνάμωνε, τόσο εμείς πιο πολύγελούσαμε. Η Έρη ήταν η πρώτη πουμας άφησε, και μάλιστα γρήγορα.

«Πάω να καθήσω. Κουράστηκα», είπελαχανιασμένα σ’ εμένα που ήμουν πιοκοντά της.

Όταν τελείωσε το τραγούδι,γυρίσαμεστο τραπέζι.

«Τι έπαθες;» τη ρώτησε η Μαρία. «Εσύπάντα ήσουν η τελευταία πουεγκατέλειπες το χορό».

«Δεν ξέρω, κουράστηκα. Σας τοείπα,τον τελευταίο καιρό κουράζομαι

πολύ εύκολα. Α, παίζουν το τραγούδιμου. Ελάτε να το τραγουδήσουμεπαρέα».

Ενώσαμε τις φωνές μας, το κέφι μας,τογέλιο μας. Σε λίγη ώρα είχαμε γίνει τοεπίκεντρο του μαγαζιού.

Σηκωνόμασταν να χορέψουμε, πότε ημία, πότε η άλλη, και τραβούσαμε μαζίμας κι άλλους θαμώνες. Τα λουλούδιαέπεφταν βροχή από τα γύρω τραπέζια.Τα παιδιά της κομπανίας μάς ρωτούσανκάθε λίγο ποιο τραγούδι θέλαμε να μαςπαίξουν. Ο ιδιοκτήτης μάς κέρασε μιακανάτα κρασί και μια μικρή πιατέλα μετηγανητή συκωταριά για να τοσυνοδεύσουμε.

Γρήγορα όλες οι παρέες είχαν γίνει μία.Καθόμασταν πότε στο ένα τραπέζι καιπότε στο άλλο. Από το δικό μαςπέρασαν σχεδόν όλοι οι πελάτες τουμαγαζιού. Ανταλλάσσαμε καλαμπούριακαι έξυπνα πειράγματα. Ήταν μιαβραδιά που θα μας έμενε αξέχαστη γιαπολλούς λόγους.

Τη Δευτέρα το πρωί σηκώθηκα με τοζόρι για να ετοιμάσω την οικογένεια. Ταμάτια μου ήταν πρησμένα από τοξενύχτι. Κι έπρεπε να αρχίσω και τημετάφραση του βιβλίου.

Ο Γιάννης δεν είπε τίποτα για την ώρατης επιστροφής μου. Δεν ξέρω κιόλαςαν κατάλαβε τι ώρα γύρισα. Η μοναδικήλέξη που μου απηύθυνε εκείνο το

πρωινό, ήταν ένα «γεια» πριν φύγει γιατη δουλειά του.

Μόνο τα παιδιά ενδιαφέρθηκαν ναρωτήσουν πώς είχα περάσει.

«Υπέροχα», τους απάντησα και είδα μετην άκρη του ματιού μου τον Γιάννη ναμε αγριοκοιτάζει.

Όταν έμεινα μόνη έκανα ένα δροσερόντους για να συνέλθω, έφτιαξα έναφραπέ και κατέβηκα στο γραφείο μου.

Είχα φτάσει στην όγδοη σελίδα, ότανάκουσα το κουδούνι να χτυπά. Δενπερίμενα κανέναν, γι’ αυτό άνοιξαεπιφυλακτικά την πόρτα για να βρεθώτην άλλη στιγμή μπροστά σ’ ένα νεαρό.

«Φέραμε κάτι πράγματα για σας», μουείπε δείχνοντάς μου ένα φορτηγάκι πουήταν παρκαρισμένο εμπρός στηναυλόπορτα.

«Δεν περιμένω τίποτε», απάντησαβέβαιη πως είχε γίνει κάποιο λάθος.

«Δεν είστε η κυρία Ιωάννου; Η κυρίαΕλένη Ιωάννου ;» ρώτησε.

«Μάλιστα».

«Τότε, είναι σίγουρα για σας.Περιμένετε».

Σε λίγα λεπτά, στο γραφείο μουδέσποζε ένας πανέμορφος διθέσιοςκαναπές, μια ταιριαστή πολύ-θρόνα κιένα οβάλ τραπεζάκι. Σε κάποια γωνιά

είχε μπει ένα μπρούντζινο φωτιστικόδαπέδου. Ο νεαρός μού έδωσε έναφάκελο κι έφυγε γρήγορα.

Έκλεισα την πόρτα και άνοιξα τοφάκελο που κρατούσα.

Σου εύχομαι κάθε επιτυχία στοκαινούργιο σου ξεκίνημα και κάθεευτυχία στη ζωή σου.

Με πολλή-πολλή αγάπη, η φίλη σου,Μαρία

Τι είχε κάνει η τρελή! Αυτά ταπράγματα θα κόστιζαν μικρή περιουσία.Πήρα το ασύρματο τηλέφωνο καισχημάτισα το νούμερο του κινητού της.

«Είσαι με τα καλά σου;» της φώναξα

μόλις απάντησε. «Τι πήγες κι έκανες;»

«Ένα μικρό δώρο για το γραφείο σου»,μου απάντησε ανέμελα.

«Μικρό δώρο το λες; Μα εσύ ξόδεψεςένα σωρό λεφτά».

«Φιλενάδα, ξεχνάς πως σανδιακοσμήτρια που είμαι, έχω τις πηγέςμου και πετυχαίνω πολύ καλέςεκπτώσεις;» μου αντιγύρισε. «Κάθησεαναπαυτικά στον καναπέ σου,χαλάρωσε και να θυμάσαι πως σ’ αγαπώπολύ».

Έκανα ό,τι μου είπε. Μόνο που δενμπορούσα να χαλαρώσω. Βρισκόμουνσε υπερδιέγερση. Έπρεπε να συνεχίσω

τη μετάφραση του πρώτου μου βιβλίου,να προλάβω να μαγειρέψω και ναχωρέσω κάπου όλη την ευτυχία πουένιωθα. Δεν υπάρχει πιο σπουδαίοπράγμα από το να σ’ αγαπούν και νασου το δείχνουν, σκέφτηκα κι έγειραστην πλάτη του καινούργιου μουκαναπέ.

Οι μέρες περνούσαν η μία μετά τηνάλλη, χωρίς να προλαβαίνω να τοσυνειδητοποιήσω. Τις περισσότερεςώρες μου τις αφιέρωνα στη μετάφρασηγια να είμαι σίγουρη πως θα προλάβαινανα παραδώσω έτοιμο το βιβλίο τηνημερομηνία που τους είχα ορίσει. Μουείχαν ξεκαθαρίσει από την αρχή πως ημεγαλύτερη ευθύνη μου θα ήταν ναείμαι συνεπής στην ημερομηνία

παράδοσης επειδή ο οίκοςπρογραμμάτιζε και ανακοίνωνε ποια θαήταν η επόμενη έκδοση και πότε θαγινόταν.

Έχοντας συναίσθηση της απειρίας μου,τους είχα ζητήσει για την πρώτη φοράπεριθώριο ενός μήνα. Μερικές σελίδεςέφευγαν γρήγορα, οι περισσότερες όμωςήθελαν πολλή δουλειά. Έπρεπε ναψάχνω στα λεξικά για τουςιδιωματισμούς, να προσπαθώ από τασυμφραζόμενα να καταλάβω τησημασία ορισμένων εκφράσεων που δεντις έβρισκα πουθενά, να διαβάζω και ναξαναδιαβάζω το κείμενο για ναβελτιώνω τη λογοτεχνική απόδοση, ναβρίσκω συνώνυμες λέξεις για να μηνυπάρχουν κουραστικές επαναλήψεις, να

μπαίνω στην ψυχή κάθε ήρωα για νακαταφέρω να μεταδώσω σωστά τασυναισθήματά του.

Τις δουλειές του σπιτιού τις είχαπαραμελήσει σχεδόν ολοκληρωτικά.

Μαγείρευα ό,τι πιο απλό μπορούσα,σιδέρωνα την ώρα που μου ζητούσανκάτι για να φορέσουν, άφηνα ελεύθερατα παιδιά να κανονίσουν αν και πότε θαδιαβάσουν, ξεχνούσα να ποτίσω ταφυτά, αμελούσα τα ψώνια από τοσούπερ μάρκετ, μέχρι που φτάσαμε στοσημείο να μην έχουμε ούτε χαρτί υγείαςκαι άφηνα τον Γιάννη να κοιμάταιμόνος του σχεδόν κάθε βράδυ.

Όταν όμως ήρθε η μέρα που παρέδωσα

με υπερηφάνεια το πρώτο μου έργο καιπήρα την επιταγή που αντιπροσώπευετην αμοιβή μου, νόμιζα πως τα πόδιαμου δεν πατούσαν στη γη. Τα είχακαταφέρει!

Είχα ολοκληρώσει με επιτυχία τηδουλειά μου και σε λίγο θα είχα στοπορτοφόλι μου τα πρώτα δικά μουλεφτά. Τα λεφτά που είχα κερδίσει μετην προσπάθεια και τον κόπο ενός μήνα.

Κατά σύμπτωση ήταν μέρα Τετάρτη, ημέρα δηλαδή που είχαμε κανονίσει νασυναντιόμαστε οι τέσσερις φίλες.

«Περιττό να σας πω ότι απόψε κερνάωεγώ», τους είπα. «Σήμερα πήρα ταπρώτα μου χρήματα, που τα έβγαλα με

τον ιδρώτα μου».

«Συγχαρητήρια! Και πας να τη βγάλειςμόνο με καφέ;» μου φώναξε η Μαρίαπειραχτικά.

«Κερνάω ό,τι θέλετε. Πάμε γιαφαγητό;»

«Μπα, όχι απόψε, δεν πεινάωκαθόλου», είπε η Έρη.

«Εσύ δεν πρέπει να τρως καλά. Έχειςαδυνατίσει τον τελευταίο καιρό. Δίαιτακάνεις ή σ’ έχει πιάσει κι εσένα καμιάκατάθλιψη;» τη ρώτησα.

«Όχι, όχι, δεν κάνω δίαιτα, αλλά μουέχει κοπεί η όρεξη. Ίσως έχω αγχωθείπολύ φέτος. Βλέπετε, πρώτη φορά στη

σταδιοδρομία μου παίρνω έκτη τάξη καιοφείλω να ομολογήσω πως παραείναιζόρικα τα πράγματα».

«Έλα, κάνε λίγο υπομονή ακόμα»,τηςείπε η Μαρία. «Η επόμενη είναιΜεγαλοβδομάδα. Σε περιμένουνδεκαπέντε μέρες ξεκούρασης».

«Και για μένα σχεδόν δέκα μέρες χωρίςτον Ντίνο», γκρίνιαξε η Νατάσσα.

«Γιατί;» ρώτησα παραξενεμένη.

«Έχουμε αργίες και ημιαργίες. Θα πάρεικαι μερικές μέρες άδεια και θα πάειστους γονείς του, στη Λέσβο».

«Δεν πειράζει», προσπάθησε να τηνπαρηγορήσει η Έρη, «θα τηλεφωνιέστε

και θα ανταλλάσσετε μηνύματα με τακινητά σας. Κι έπειτα, είναι και το άλλο.Σκέφτεσαι πόσο θα έχετε λαχταρήσει οένας τον άλλο μετά τις γιορτές;»

«Ναι,δεν λέω, αλλά…»

«Αλλά, τι;»

«Ξέρετε, βρε κορίτσια,τι είναι αυτό πουμ’ ενοχλεί πιο πολύ όταν το σκέφτομαι;Ωραίοι και καλοί οι παράνομοι έρωτες,υπέροχο ν’ αγαπιέσαι με κάποιον, κι αςείναι δεκαπέντε χρόνια μικρότερος σου,όμως κατά βάθος είναι φθοροποιόςσχέση. Υποφέρω που δεν μπορώ ναείμαι μαζί του όποτε θέλω, υποφέρωπου δεν μπορούμε να ευχαριστηθούμε,να χαρούμε απλά μικροπράγματα που

χαίρονται όλα τα ερωτευμέναζευγάρια».

« Οπως;»τη διέκοψε,όλο περιέργεια,ηΜαρία.

«Όπως το να περπατήσουμεαγκαλιασμένοι στους δρόμους, ναφιληθούμε μπροστά σε μια βιτρίνα, ναγλείψουμε το ίδιο παγωτό στο πάρκο,να περάσει με τη μηχανή του κάτω απότο σπίτι μου και να μου κορνάρει για νακατεβώ, να πάμε μαζί σινεμά και ναδούμε το έργο πιασμένοι χέρι-χέρι. Όλημας η αγάπη, όλος μας ο έρωταςκρύβονται στους τέσσερις τοίχους τηςγκαρσονιέρας του και στις κρυφέςματιές που ανταλλάσσουμε στηντράπεζα. Δεν έχω δικαίωμα να

φανερώσω σε κανέναν τα αισθήματάμου. Δεν έχω δικαίωμα να βγω στοδρόμο, να κοιτάξω τον ήλιο και ναφωνάξω: “είμαι ερωτευμένη”».

«Κανείς δεν μπορεί να τα έχει όλα», τηςείπε παρηγορητικά η Μαρία. «Εμείςμπορούμε να τα κάνουμε όλα αυτά μετους άντρες μας, αλλά δεν τααισθανόμαστε. Εσύ τουλάχιστον ζειςέναν έρωτα μεγάλο που για μας είναικάτι άπιαστο».

«Ναι, αλλά αν δεν ήμουν παντρεμένη…Αν δεν ήμουν τόσο μεγάλη, θαμπορούσα».

«Φαντάζεσαι όμως να μην είχες ούτεαυτό που έχεις τώρα;» τη ρώτησα. «Αν

μη τι άλλο, έχεις ολόδικές σουορισμένες στιγμές που τις απολαμβάνειςμε όλες σου τις αισθήσεις».

«Αυτό μού είπε και ο Ντίνος προχθές.Εγώ όμως νιώθω πως το μόνο που κάνωείναι να μαζεύω ωραίες αναμνήσεις γιατο μοναχικό μέλλον που θα μεεπισκεφθεί κάποια μέρα αναπόφευκτα.Ένα βλέμμα του, ένα ραβασάκι, μιατρυφερή κουβέντα, ένα κλεφτό φιλί…Κομμάτια από μια ευτυχία που θα χάσωένα πρωί. Κι έπειτα τι θα μου μείνει;»

«Όλα αυτά που είπες. Μα τι νομίζειςπως είναι η ευτυχία;»

«Κάτι που γεννιέται απ’ τη μια στιγμήστην άλλη, με μια τρυφερή λεξούλα, μ’

ένα ζεστό βλέμμα», ψιθύρισε η Μαρία.

«Ναι», συνέχισα, «για να πεθάνει με τηναπονιά, με την αδιαφορία. Γιατί,δυστυχώς, ευτυχία δεν σημαίνειατέλειωτα γέλια και χαρές. Όχι. Είναι,αν θες, κάτι ζεστά χαμόγελα, λόγιααγάπης και ευχάριστες αναμνήσεις. Κιόσο πιο πολλά τέτοια μαζεύουμε, τόσοπιο ευτυχισμένοι νιώθουμε. Απόλαυσελοιπόν με όλες σου τις αισθήσεις αυτόπου έχεις τώρα και μη σκέφτεσαι τοαύριο. Άλλωστε ποιος ξέρει αν θαζούμε; Αξίζει να αρνιόμαστε τη χαρά γιανα μην πικραθούμε έτσι και τη χάσουμε;Και ο ήλιος ξέρει πως θα δύσει, όμωςανατέλλει κάθε πρωί. Ακόμα, ξέρουμεπως και τα παιδιά μας θα πεθάνουνκάποια μέρα, κι όμως συνεχίζουμε να τα

φέρνουμε στον κόσμο. Τα λουλούδιαανθίζουν, κι ας είναι γραφτό τους ναμαραθούν σε λίγο καιρό».

«Έχεις δίκιο», μου είπε η Νατάσσα,χωρίς ωστόσο η μελαγχολική έκφρασηνα έχει χαθεί από το πρόσωπό της.

Τη Μεγάλη Βδομάδα όλη η παρέα μαςσκόρπισε. Η Μαρία με τον Κώστα καιτα δίδυμα πήγαν στο χωριό τωνπεθερικών της, ο Αντρέας και η Έρηοργάνωσαν ένα ταξίδι στην Κέρκυραεπειδή είχαν ακούσει ότι το Πάσχα στονησί αυτό ήταν κάτι το ξεχωριστό, οΑντώνης πέταξε στην Ιταλία για να δειτην κόρη του και η Νατάσσα έμεινεολομόναχη στην Αθήνα.

Η δική μου οικογένεια θα περνούσε τιςάγιες μέρες όπως κάθε χρόνο. *

Τη Μεγάλη Παρασκευή θα πήγαιναμόνη μου στον Επιτάφιο, αφού οΓιάννης βαριόταν τέτοιου είδους τελετέςκαι είχε μεταδώσει την πλήξη του καιστα παιδιά. Το Μεγάλο Σάββατο θα τοπερνούσαμε με τα πεθερικά μου και τηνΚυριακή του Πάσχα θα είχα στο σπίτιμας τους γονείς του Γιάννη και τουςθείους του. Ειδικά φέτος,για να μημείνει μόνη, θα ερχόταν και η Νατάσσα.

Την Κυριακή ξύπνησα νωρίς το πρωίγια να ανάψω τη φωτιά στον κήπο καινα καθαρίσω ένα ταψί πατάτες. ΗΝατάσσα ήρθε κατά τις έντεκα για να μεβοηθήσει με τις σαλάτες και τα

ορεκτικά.

«Την Τετάρτη το απόγευμα το πέρασαμε τον Ντίνο», μου είπε κάποια στιγμήπου ετοιμάζαμε τις πιατέλες στηνκουζίνα. «Ήρθε στο σπίτι μου».

«Καλά και δεν φοβήθηκες μη σας δεικανείς;»

«Ο Αντώνης είχε φύγει από την Τρίτηγια την Ιταλία. Όσο για τους γείτονες,σκασίλα μου. Ο κόσμος όλο κακίεςλέει».

«Πώς περάσατε;»

«Υπέροχα, όπως πάντα».

Η Νατάσσα περίμενε από νωρίς τον

Ντίνο. Της είχε πει ότι θα ερχόταν κατάτις έξι, όμως εκείνη είχε ετοιμαστεί δύοώρες νωρίτερα και μετρούσε τα λεπτάμέχρι να ακούσει τον ήχο τουκουδουνιού.

Έβαλε σε ένα ποτήρι κρασί, άναψε ένατσιγάρο και άνοιξε το ραδιόφωνο.

Πηγαινοερχόταν ανυπόμονα στοσαλόνι, ακουμπώντας πότε-πότε το χέριτης στο μέρος της καρδιάς. Ήταν τόσοερωτευμένη. Εκείνη τη στιγμή είχεξεχάσει τον Αντώνη και την κόρη της,την Κατερίνα.

Η σκέψη της,το είναι της όλο,ήτανδοσμένο σε ένα και μόνο όνομα. Ταμάτια της ψυχής της έβλεπαν μόνο ένα

πρόσωπο. Ένα όμορφο πρόσωπο μεμαύρα μαλλιά και πράσινα μάτια πουτην κοιτούσαν με λατρεία.

«Έλα μου, μην αργείς», μονολόγησεστο άδειο δωμάτιο.

«Κι αν δεν έρθει;» άκουσε μια φωνή νατης ψιθυρίζει. «Αν του έτυχε κάτι, κάτικαλύτερο, κάτι που να ταιριάζει στηνηλικία και τον τρόπο ζωής του;»

«Όχι», ψιθύρισε και βιάστηκε να διώξειαυτή τη φοβερή σκέψη από το μυαλότης. Κάποτε θα συνέ-βαίνε κι αυτό,τοήξερε. Όχι όμως από τώρα.

Δεν ήταν ακόμα προετοιμασμένη για νατο αντέξει.

Η ζωή της ήταν γεμάτη από εκείνον. Τοχθες το είχε ξεχάσει, το αύριο δεν τοσκεφτόταν μόνο το σήμερα είχεσημασία. Ένα σήμερα με τη μορφή τουΝτίνου. Δεν της είχε προσφέρει ποτέούτε ένα λουλούδι, κι όμως της είχεχαρίσει το πολυτιμότερο δώρο πουμπορούσε ποτέ να περιμένει: τα νιάτατης. Πράγματι ένιωθε σαν να είχε γίνειπάλι δεκαοχτώ χρονών. Έναερωτευμένο κοριτσόπουλο που είχεχαρίσει την καρδιά του στον όμορφονεαρό των ονείρων της. Μπορεί να τηςτην έκανε κομμάτια, ωστόσο δεν είχε τιάλλο να του δώσει.

Ο θόρυβος μηχανής την έκανε νασταματήσει τις σκέψεις και να τρέξειστο παράθυρο. Δεν ήταν όμως η δική

του. Τι απογοήτευση!

Κάθε λεπτό που περνούσε σήμαινε όλοκαι λιγότερη ώρα κοντά του. Και ηΝατάσσα ήθελε να μπορούσε νατρυπώσει για πάντα στην αγκαλιά του.Να ζήσει με τα δυνατά του μπράτσατυλιγμένα γύρω της, να πεθάνει μέσαστα αγαπημένα του χέρια.

Ο ήχος του κουδουνιού την έκανε ναπεταχτεί από τη θέση της. Ήπιεμονορούφι το υπόλοιπο κρασί που είχεαπομείνει στο ποτήρι της κι έτρεξε νατου ανοίξει. Το ερωτευμένο βλέμμα τηςέψαξε με αγωνία το πρόσωπό του.

Ησύχασε, τίποτα δεν είχε αλλάξει. Τηνκοιτούσε με το ίδιο πάθος που τον

διέκρινε πάντα. Ένιωσε τα μάτια της ναβουρκώνουν από ευτυχία. Τύλιξε ταχέρια της γύρω του και τον έσφιξε πάνωτης με λαχτάρα.

Πόσο της είχε λείψει! Μα τώρα, έστωκαι για λίγες ώρες, θα ήταν δικός της,ολόδικος της. Γιά λίγες ώρες δεν θαυπήρχε τίποτε άλλο σ’ αυτή τη γη παράμόνο δύο ερωτευμένοι άνθρωποι.

«Δεν άκουσα τη μηχανή σου», του είπεαφού συνήλθε από την πρώτησυγκίνηση.

«Πειράζει;»

«Όχι, μου φτάνει που ήρθες».

Την έπιασε απ’ τη μέση και τη σήκωσε

ψηλά, χωρίς να αφήσει το πρόσωπό τηςαπό τα μάτια του. Ύστερα την οδήγησεστο κρεβάτι,την άφησε να γλιστρήσειαπαλά προς τα κάτω κι άρχισε να τηφιλά.

Τη φίλησε παντού: στο στόμα, στομέτωπο, στ’ αυτιά. Απέφευγε τα μάτιαεπειδή κάποτε του είχε πει πως φιλί σταμάτια σήμαινε χωρισμό. Εξακολούθησενα τη φιλά στα μπράτσα, στο στήθος,στην κοιλιά, στα πόδια. Παντού.Έπαψαν να θυμούνται οτιδήποτε άλλο.Ξέχασε καθένας τους τα όρια τουκορμιού του καθώς και τα όρια ανάμεσαστο σεμνό και το τολμηρό, μια και γι’αυτούς ήταν αφηρημένες έννοιες.

Η Νατάσσα ανταπέδιδε τα φιλιά και τα

χάδια του με μια τολμηρότητα που ποτέτης δεν φανταζόταν πως διέθετε. Καιτου έκανε πράγματα που δεν είχε κάνειποτέ άλλοτε στη ζωή της, ούτε στονάντρα της, και τον ένιωσε νατρελαίνεται. Η ιδέα και μόνο πως μετάαπό μια-δυο ώρες ήταν υποχρεωμένοινα χωριστούν τους εξόργιζε και γιααντιστάθμισμα ρίχνονταν αδιάκοπα οένας στον άλλο…

Μετά τον έρωτά τους. κούρνιασε στηναγκαλιά του και απόλαυσε το κορμί τουκάτω από το δικό της.

«Σ’ αγαπώ», του ψιθύρισε.

«Κι εγώ. Και σ’ αγαπώ πάρα πολύ».

Σήκωσε το βλέμμα της και είδε σταμάτια του όλη τη λατρεία που έκρυβεστην καρδιά του. Και ξάφνου ένιωσεενοχή. Χωρίς να το θέλει,τον είχεφυλακίσει με την αγάπη της και τον είχεαποκλείσει από μια φυσιολογική ζωή.

«Πρέπει να μ’ αφήσεις», του είπεεπηρεασμένη απ’ αυτές τις σκέψεις,«πρέπει να φτιάξεις τη ζωή σου μακριάαπό μένα. Είναι άδικο για σένα, δενκαταλαβαίνεις ; Πρέπει να βρεις μια νέακοπέλα και ν’ αγαπηθείτε. Ναπαντρευτείτε, να κάνετε οικογένεια.Εμείς θα μείνουμε πάντα φίλοι. Οικαλύτεροι ίσως».

Ένιωσε τα χέρια του να τη σφίγγουνδυνατά και το κορμί του να τραντάζεται.

Γύρισε και τον κοίταξε. Έκλαιγε. Ήταναπίστευτο έκλαιγε.

Κι έκλαιγε για εκείνη. Μα ήταν δυνατόν;Κανείς απ’ ό,τι θυμόταν δεν είχε κλάψειποτέ για χάρη της. Τόσο πολύ, λοιπόν,την αγαπούσε;

Σκούπισε με τα δάχτυλά της τα δάκρυάτου.

Της έπιασε το χέρι και της το φίλησε.

«Γιατί βιάστηκε η μάνα σου να σεγεννήσει;» τη ρώτησε με ραγισμένηφωνή.

«Εσύ γιατί άργησες να γεννηθείς;» τουαπάντησε εκείνη μ’ ένα πονεμένοχαμόγελο.

Έμειναν για αρκετή ώρα έτσι σιωπηλοί,αγκαλιασμένοι και παραδομένοι σε μιασυναισθηματική βουβή επικοινωνία. Ηαγάπη, η αληθινή αγάπη, πολλές φορέςδεν έχει ανάγκη από λόγια για ναεκφραστεί. Αρκεί ένα άγγιγμα, μιαματιά, μια τρυφερή σκέψη, κι έχουνειπωθεί όλα.

«Αν μπορούσαμε να πάμε μαζί για μιαβδομάδα σε κάποιο μέρος, πού θαήθελες να πάμε;» έσπασε πρώτη τησιωπή.

«Τι σημασία έχει ο τόπος; Οπουδήποτε,φτάνει να είμαστε μαζί»,της απάντησεκάπως μελαγχολικά.

«Και δεν θα ντρεπόσουν να

κυκλοφορείς αγκαλιά μαζί μου;»

Ο Ντίνος δεν απάντησε αμέσως, πράγμαπου την έκανε να πονέσει.

«Κατάλαβα, δεν χρειάζεται να πειςτίποτα».

Δεν ήταν εύκολο να κρύψει τηναπογοήτευσή της. Την αγαπούσε, δενμπορούσε να φύγει μακριά της και τηνποθούσε ασφαλώς, αλλά θα ντρεπόταννα βγει στους δρόμους με τη «μαμά»του. Όμως δεν είχε και το δικαίωμα νατον κατηγορήσει. Κάπως έτσι δεν θαένιωθε κι εκείνη; Θα τον έπιανε ποτέαγκαλιά και θα τον φιλούσε με πάθοςστη μέση ενός κατάμεστου δρόμου;Μάλλον όχι, μα… ίσως και ναι. Ποιος

ξέρει; Ισως να μην της δινόταν ποτέ ηευκαιρία να διαπιστώσει κάτι τέτοιο.Τουλάχιστον δεν είχε πια αυταπάτες.Ήταν χι εκείνη το ίδιο τρωτή καιανθρώπινη όσο και ο Ντίνος. Είχε τουςίδιους φόβους και τις ίδιες αδυναμίες.

Κοίταξα τη φίλη μου και χαμογέλασαμε απόλυτη κατανόηση. Η Νατάσσα είχεμείνει ακίνητη, με το μαρούλι στο έναχέρι και το μαχαίρι στο άλλο. Τοβλέμμα της ήταν καρφωμένο στο κενόκαι τα χείλη της έτρεμαν μισάνοιχτα.

«Ει, προσγειώσου!» την πείραξα.

«Ήταν πραγματικά υπέροχα», μου είπεκαι με κοίταξε σαν ενθουσιασμένοπαιδί, που μόλις είχε πάρει ένα υπέροχο

δώρο. «Δεν μπορώ να πιστέψω αυτόπου μου συμβαίνει. Δεν ξέρω όμως καιπώς θα περάσουν τόσες μέρες μακριάτου».

«Υπομονή. Ήδη πέρασαν οι μισές»,προσπάθησα να την παρηγορήσω.«Άλλωστε, έτσι το πράγμα έχει άλληαξία, δεν νομίζεις;»

«Ελένη, νομίζω πως για χάρη του θαμπορούσα να κάνω οποιαδήποτε τρέλα.Ακόμα και να εγκαταλείψω τα πάντα καινα φύγω μαζί του».

«Νομίζω πως γίνεσαι κάπως υπερβολικήκαι το ξέρεις».

Συνέχισε να κόβει το μαρούλι με

συγκρατημένες κινήσεις.

«Ίσως να ’χεις δίκιο. Όμως, η αγάπημάς οδηγεί πάντα στην υπερβολή, δεννομίζεις; Εκμηδενίζει τη λογική μας, κιεκεί νομίζω πως βρίσκεται όλη ηομορφιά της, ή πέφτω έξω;»

«Σύμφωνοι, ωστόσο είναι καλό ναμπορούμε να διαχωρίζουμε την τρέλατου έρωτα από το ρεαλισμό τηςπραγματικότητας. Οι ώρες που περνάςμε τον Ντίνο, σου ανήκουνολοκληρωτικά, δεν λέω, και μπορείς νακάνεις οτιδήποτε θελήσεις μαζί του.Αλλά στις υπόλοιπες ώρες της ζωής σουέχουν δικαιώματα και ο άντρας σου καιτο παιδί σου. Δεν είναι δίκαιο γι’ αυτούςκαι ειδικά για την κόρη σου, να τους

διαγράψεις έτσι ξαφνικά, να τουςγυρίσεις την πλάτη και να εξαφανιστείςμε κάποιον άλλο».

«Το ξέρω. Και να είσαι σίγουρη πως δενθα το έκανα ποτέ. Όχι τόσο για τονΑντώνη, όσο για την Κατερίνα. Όμως,διψάω να ζήσω αυτό που δεν μπορώ ναέχω, βρε φιλενάδα, με καταλαβαίνεις;»

«Απολύτως. Όπως καταλαβαίνω καικάτι άλλο ακόμα. Ο λόγος πουλαχταράς τόσο πολύ να γεμίσειςολοκληρωτικά τη ζωή σου με αυτή τηνιστορία, είναι επειδή ακριβώς δενμπορείς να την έχεις όπως θέλεις».

«Η αγάπη δεν μετράει;»

«Φυσικά και μετράει. Και μάλιστα πάραπολύ. Κι εδώ φαίνεται πόσο τυχερήείσαι. Ζεις μια αγάπη σπάνια, έξω απόκανόνες και τύπους, μυστική καιαπαγορευμένη. Όλα αυτά είναι που τηνκάνουν τόσο μοναδική, τόσο υπέροχη,μα και τόσο μεγάλη! Ναι, είναι μιααγάπη που θα ζήσει για πάντα, γιατί δενθα γνωρίσει ποτέ τη φθορά τηςκαθημερινότητας, το συμβιβασμό τουκορεσμού. Δεν θα σου αφήσει ποτέπραγματικά πικρή γεύση στα χείλη. Θαέχεις πάντα να θυμάσαι τη γλύκα της,την ομορφιά της, την απεραντοσύνητης. Καταλαβαίνεις λοιπόν το μέγεθοςτης τύχης σου;»

«Ναι», είπε ξέπνοα και ξαναχάθηκε στιςσκέψεις της.

«Έλα,χαμογέλα λοιπόν, μέρα που είναι.Βρε κουτό, είσαι υγιής, όμορφη, έχειςέναν άντρα που δεν ποδοπάτησε ποτέτην προσωπικότητά σου, μια κόρηέξυπνη που σπουδάζει γιατρός, μιακαλή δουλειά, τρεις φίλες που σεαγαπούν κι έναν άνθρωπο που τονλατρεύεις και σε λατρεύει. Τι άλλοθέλεις; Τι να πω κι εγώ; »

«Έχεις δίκιο!» Με κοίταξε και μουχαμογέλασε. «Τελικά, ποτέ δεν είμαστεευχαριστημένοι με όσα έχουμε, έτσι δενείναι; Πάντα ζητάμε όλο και κάτιπαραπάνω. Αυτό είναι αχαριστία, κιεγώ, μα την αλήθεια, δεν θέλω να είμαιαχάριστη».

Δεν είχε προλάβει να τελειώσει και ο

διαπεραστικός, ρυθμικός ήχος τουκινητού της την ειδοποιούσε για κάποιομήνυμα που είχε. Αφησε το μαρούλιστον πάγκο, σκούπισε βιαστικά τα χέριατης κι έτρεξε να πάρει το κινητό. Τοπρόσωπό της φωτίστηκε διαβάζοντας τομήνυμα.

«Είναι από εκείνον», μου είπε, λες καιχρειαζόταν μεγάλη σκέψη για να τοκαταλάβει κανείς. «Άκου τι μου λέει»,συνέχισε, με την ευτυχία να λάμπειστο πρόσωπό της. «Ο Χριστόςαναστήθηκε και φέτος, κι εγώ. όπωςπάντα, σ’ αγαπώ πολύ. Χρόνια Πολλά,αγαπημένη. Δεν είναι υπέροχος; Είναιένα υπέροχο παιδί. Γι’ αυτό τονλατρεύω. Δεν έχει αλλοιωθεί οχαρακτήρας του. Είναι ακόμα γνήσιος,

αγνός κι αμόλυντος. Η ψυχή του είναιακόμα καθαρή σαν… σαν… Τι έχειμείνει καθαρό στην εποχή μας;» μερώτησε καθώς δεν μπόρεσε να βρει τηνκατάλληλη παρομοίωση.

«Σαν το γάργαρο νερό του ποταμού;»πρότεινα με ένα θεατρικό τόνο στηφωνή.

«Μπα! Τα ποτάμια έχουν γεμίσειαπόβλητα», είπε κάπως περιφρονητικά.

«Μήπως σαν το νερό της βροχής;»συνέχισα την προσπάθεια γελώντας.

«Ούτε. Έτσι που έχει μολυνθεί ηατμόσφαιρα, φαντάσου τι κατεβάζουν οισταγόνες της βροχής».

«Να πούμε τότε, σαν το χιόνι;» πρότεινακαι πάλι μετά από λίγη σκέψη.

«Μπα! Όλο πατημασιές είναι κι αυτό»,μου αντιγύρισε παίρνοντας μέρος στοαστείο παιχνίδι που είχαμε ξεκινήσει.

«Ε, τότε, σαν το μαρούλι που κάποιαστιγμή θα κόψεις».

«Α πα πα! Καλέ,τι λες! Αυτό είναιπαραφορτωμένο ορμόνες».

«Τότε, σαν το κεφάλι σου πουαποκλείεται να είναι νοθευμένο αφούείναι άδειο!» φώναξα κατηγορηματικά ,μεταξύ σοβαρού κι αστείου.

«Και τα μαλλιά μου που είναιβαμμένα;» συνέχισε με προσποιητή

απόγνωση.

«Εγώ μιλάω για το εσωτερικό. Δενασχολούμαι με… τρίχες».

Στο διάλογό μας έβαλε τέλος η κόρημου, που μπήκε τρέχοντας.

«Μαμά», φώναξε λαχανιασμένη, «ομπαμπάς είπε πως το κοκορέτσι είναιέτοιμο και το κατσίκι θα έχει ψηθεί σεμισή ώρα. Εσείς να ετοιμάσετε τοτραπέζι και να μου δώσεις μια πιατέλα».

Ο καιρός ήταν καλός και θαμπορούσαμε άνετα να φάμε στονκήπο,αν δεν φοβόμασταν μηνκρυώσουν οι γονείς του Γιάννη και οιθείοι του, που ήταν μεγάλοι άνθρωποι.

Η Νατάσσα με βοήθησε να στρώσω τοτραπέζι και λίγο αργότερα τρώγαμε,πίναμε και γελούσαμε. Παρ’ ότι στηνπαρέα μας ήταν και η Μίνα με τονΛευτέρη, τον αντιπαθητικό,φαλλοκράτη ξάδερφο του άντρα μου,που ευχαρίστως θα έστηνα καβγά μαζίτου,για χάρη της ημέρας και τηςοικογένειάς μου, άφησα ασχολίαστεςκάποιες προκλητικές κουβέντες του καιδιατήρησα τη γιορτινή ατμόσφαιραήρεμη και πολιτισμένη .

Η αυτοπεποίθησή μου είχε ανεβεί τοντελευταίο καιρό τόσο που δενθεωρούσα πως με την αδιαφορία και τηνηρεμία μου δικαιολογούσα καιαποδεχόμουν τις απόψεις του.

«Ώστε τώρα πια είσαι εργαζόμενηγυναίκα, ξαδέρφη;» μου είπε κάποιαστιγμή με έναν τόνο που δήλωνε ότι δενέδινε και μεγάλη αξία στην καινούργιαμου ασχολία.

«Ναι», απάντησα λακωνικά.

«Και τι ακριβώς μεταφράζεις;Αισθηματικά βιβλιαράκια;» ρώτησευποτιμητικά.

«Βιβλία τσέπης, πολλά από τα οποίαέχουν γίνει μπεστ σέλερ στο εξωτερικό.Ανάμεσά τους υπάρχουν βέβαια καιαισθηματικά μυθιστορήματα».

«Σαχλαμαρίτσες, δηλαδή», συνέχισε ναπροκαλεί.

«Για να έχεις άποψη θα έπρεπε να είχεςδιαβάσει και κάποιο βιβλίο στη ζωήσου», του απάντησα και πάλι ήρεμα.«Κι εσύ, απ’ ό,τι ξέρω, εκτός απόαθλητικές εφημερίδες καιπορνοπεριοδικά, δεν έχεις ασχοληθεί μεκανένα άλλο έντυπο».

«Καλά, και πού βρίσκεις το χρόνο ναασχολείσαι με μεταφράσεις;»λοξοδρόμησε τη συζήτηση. «Δενπαραμελείς έτσι τον άντρα σου και ταπαιδιά σου;»

«Να είσαι σίγουρος πως προλαβαίνω νακάνω όσα είναι απαραίτητα. Και ταπαιδιά μου νιώθουν περήφανα γιαμένα».

Θα μπορούσα να προσθέσω πως εγώείχα το χρόνο να τους ετοιμάσο) τοπασχαλιάτικο τραπέζι και να τουςπεριποιηθώ, ενώ εκείνος, παρόλο πουδεν άφηνε τη γυναίκα του να δουλέψει,ποτέ δεν μας είχε καλέσει στο σπίτι του.Δεν μίλησα όμως για χάρη της Μίνας.Ίσως βρισκόταν στη θέση που υπήρξακι εγώ κάποτε άθελά μου.

«Εγώ απορώ με σένα, Γιάννη»,συνέχισε απευθυνόμενος στον άντραμου. Ήταν γνωστό πως ήταν από τουςανθρώπους που διασκέδαζαν με το ναδημιουργούν προβλήματα στουςάλλους, γι’ αυτό παράτησε εμένα κιέπιασε τον άντρα μου. «Πάντα έλεγεςπως δεν ήθελες να δουλεύει η γυναίκασου. Πώς της το επέτρεψες τώρα;»

«Συνειδητοποίησε πως η δουλειά δενείναι έγκλημα για τη γυναίκα»,βιάστηκα να απαντήσω. «Κι έπειτα, ανθέλεις να ξέρεις, είναι κάτι που γεμίζειαπόλυτα εμένα χωρίς να βλάπτει τονάντρα μου. Κανένας λογικός άνθρωποςδεν θα έβρισκε κάτι το μεμπτό σ’αυτό».

Όχι, αν τολμούσε κανείς, αςομολογούσε μπροστά σε όλους πως δενήταν λογικός. Έδωσα συγχαρητήριααπό μέσα μου στον εαυτό μου. Καλάτους την είχα φέρει. Δεν μίλησε κανείςκι εγώ κρυφογέλασα ικανοποιημένη μετον εαυτό μου.

Την Τετάρτη μετά το Πάσχα, παρκάρισατο Πεζό μου κοντά στην καφετέρια που

είχαμε καθιερώσει σαν τόποσυνάντησης και κοίταξα το ρολόι μου.Είχα αργήσει ένα τέταρτο. Μπήκα στομαγαζί και με το βλέμμα έψαξα να βρωτο τραπέζι που υποτίθεται ότι θακάθονταν οι φίλες μου.

Τις είδα. Ήταν η Μαρία με τη Νατάσσα,που απορροφημένες από την κουβέντατους δεν με είχαν προσέξει.

«Γεια σας», τις χαιρέτησα σαν έφτασακοντά τους. «Η Έρη δεν ήρθε ακόμα;»τις ρώτησα αφού πρώτα φίλησα κιευχήθηκα στη Μαρία.

«Δεν θα ’ρθει. Είναι άρρωστη», μεπληροφόρησε η Νατάσσα.

«Τι έχει;» τις ρώτησα ανήσυχη.

«Φαίνεται πως άρπαξε γερόκρυολόγημα. Μου τηλεφώνησε σήμερατο πρωί, όταν γύρισαν από τηνΚέρκυρα, και ακουγόταν πράγματιχάλια. Περίμενε πώς και πώς αυτές τιςδιακοπές για να ξεκουραστεί και ναηρεμήσει, και πέρασε δράμα. Μου είπεπως είχε πυρετό από την πρώτη μέραπου έφτασαν στο νησί, βήχα καικομμάρες. Εδώ και μια βδομάδα είναιμε ασπιρίνες και αποχρεμπτικά».

«Την καημένη! Δεν πήγε στο γιατρόμήπως χρειάζεται να πάρει αντιβίωση;»

«Αύριο περιμένει να πάει γιατρός στοσπίτι. Για την ώρα θα κάνει υπομονή

μία μέρα ακόμα», μου είπε η Μαρία.

«Ελπίζω κι εύχομαι να της περάσειγρήγορα, γιατί δεν σας κρύβω, βρεκορίτσια, πως μου είναι έντονη ηαπουσία της απόψε. Εσύ πώς ταπέρασες, Μαράκι;»

«Συμπαθητικά. Τίποτα το ιδιαίτερο.Τραπέζι, εκκλησία, παρέα με ταπεθερικά μου και κυνήγι των παιδιώνστα χωράφια. Και για να πω την καθαρήαλήθεια, μου έλειψε βρε παιδιά ηφασαρία της Αθήνας. Και περισσότερομου λείψατε εσείς. Ιδιαίτερα τη ΜεγάληΤετάρτη, μου την είχε βαρέσει. Σεαντίθεση με τη Νατάσσα που, όπως μουείπε, οργίασε», κατέληξε και μουέκλεισε πονηρά το μάτι γελώντας.

«Ναι, σωστά», συμφώνησε εκείνηχαμογελώντας, «και τώρα ανυπομονώγια το πότε θα οργιάσω και πάλι».

«Πότε έρχεται ο Αντώνης από τηνΙταλία;» τη ρώτησα.

«Την Κυριακή το απόγευμα».

«Ε,τότε κάνε λίγη υπομονή και θαοργιάσεις μαζί του»,την πείραξε ηΜαρία.

«Τώρα σωθήκαμε! Έχω ξεχάσει πότεέγινε το τελευταίο μας όργιο. Ευτυχώς».

«Σοβαρά τώρα, δεν έχεις επιθυμήσει,βρε Νατάσσα, να κάνεις έρωτα με τονάντρα σου;» τη ρώτησε η Μαρία. «Θέλωνα πω, πριν γνωρίσεις τον Ντίνο δεν

είχες ανάγκη για σεξ; Οργανικά καιμόνο, βρε παιδί μου».

«Πόσα χρόνια είσαι παντρεμένη με τονΚώστα;» τη ρώτησε με τη σειρά της ηΝατάσσα αντί να απαντήσει.

«Εφτά».

«Κι έχεις πάντα την ίδια επιθυμία γιαέρωτα, όπως ότανπρωτοπαντρευτήκατε;»

«Όχι,δεν μπορώ να πω κάτι τέτοιο,όμως δεν μπορώ να σκεφτώ πωςτελείωσε η ερωτική μου ζωή. Είμαιμόνο τριάντα τεσσάρων χρονών».

«Και τι σημασία έχει; Σταμάτησα ναέχω διάθεση για σεξ από τα είκοσι πέντε

μου», είπε η Νατάσσα.

«Αφού είχα φτάσει στο σημείο ναπιστέψω πως είχα πρόβλημα. Πωςήμουν ψυχρή, ανίκανη. Εσύ, Ελένη,πότε*σταμάτησες να έχεις όρεξη γιατέτοια;»

«Κάπου στα είκοσι πέντε κι εγώ. Ότανβαρέθηκα πια να ζω το ίδιο πορνόσκηνικό κάθε τόσο. Όταν σιχάθηκα ναβλέπω τον Γιάννη να ενδιαφέρεται μόνογια το πουλί του. Όταν συνειδητοποίησατη συναισθηματική απόσταση που μαςχώριζε».

«Καλά, δεν νιώθεις ποτέ σου τηνανάγκη να εκτονώσεις τις ορμές σου;»ζήτησε να μάθει η Μαρία. «Δεν

λαχτάρησες ποτέ να σε αγγίξουν δύοανδρικά χέρια, να σε φιλήσουν δύοζεστά χείλη, να σε μεθύσει τέλοςπάντων ο έρωτας κάποιου άντρα;»

«Γία να πω την αμαρτία μου, κάποιεςφορές το σκέφτομαι. Όμως, δεν θέλωβρε παιδιά να πάω μ’ έναν άντρα μόνοκαι μόνο για να πω ότι έκανα έρωτα καιικανοποιήθηκα. Για μένα δεν υπάρχουνχέρια που θα με συγκλονίσουν, έρωταςπου θα με μεθύσει, τη στιγμή που θαλείπει το πιο ουσιώδες,η ψυχικήεπαφή».

«Και στην έσχατη περίπτωση μπορείςνα τη βρεις μια χαρά και μόνη σου»,είπε η Νατάσσα, «και σας πληροφορώπως είναι καλύτερο από το να αφήνεσαι

σαν σφάγιο στα χέρια κάποιου που δενέχει να σου πει τίποτασυναισθηματικά».

«Εγώ, πάντως, αν ήξερα πως δεν θαξανακάνω ποτέ έρωτα στη ζωή μου, δενθα στενοχωριόμουν καθόλου», είπα, καιήταν κάτι που πίστευα.

«Εγώ,πάλι, σας εύχομαι να γνωρίσετετον έρωτα που ζω αυτόν τον καιρό μετον Ντίνο. Τότε ίσως καταλάβετε τηδιαφορά».

«Εσύ δεν υποφέρεσαι με τον Ντίνοσου», την πείραξε η Μαρία. «Θα μαςτον γνωρίσεις καμιά φορά για να δούμεποιος είναι αυτός ο άνθρωπος που σεέχει τόσο αναστατώσει;»

«Ίσως», απάντησε αόριστα η Νατάσσακαι χαμογέλασε ονειροπόλα.

Το μεσημέρι της επομένης τηλεφώνησαστην Έρη.

«Πώς είσαι; Ήρθε ο γιατρός;» τηρώτησα αφού της ευχήθηκα για τοΠάσχα. ·

«Πριν από λίγο έφυγε. Με εξέτασεπροσεκτικά, δεν μπορώ να πω, και τοσυμπέρασμά του είναι πως άρπαξα έναγερό κρυολόγημα που φοβάται μήπωςτο γύρισε σε πνευμονία. Άσ’ τα,φιλενάδα, είμαι χάλια. Τώρα περιμένωτον Αντρέα να μου φέρει τα φάρμακαγια ν’ αρχίσω την αντιβίωση».

«Θα έρθω σε λίγο να σου ετοιμάσω κάτινα φας. Μήπως θέλεις να σου φέρωτίποτε άλλο;»

Προσπάθησε να με πείσει πως δεν ήτανανάγκη να ταλαιπωρηθώ και πως οΑντρέας θα τα κατάφερνε μια χαρά,όμως δεν στάθηκε τόσο πειστική.

«Μα, αγάπη μου, γι’ αυτό είναι οιφίλες», της είπα στο τέλοςκαθησυχαστικά. «Τι στο καλό, μόνη θαμένεις τέτοιες ώρες;»

6

«Είδες πόσο δίκιο είχα για τα παιδιά;»με ρώτησε κάποια στιγμή η Έρηκουρασμένα. «Κάτι τέτοιες στιγμές

φαίνεται η απουσία τους. Αν είχα έναδικό μου παιδί, δεν θα χρειαζόταν νακουβαληθείς εσύ για να με φροντίζεις».

«Μα θα κουβαλιόμουν έτσι κι αλλιώςεπειδή είμαι φίλη σου. Εσύ όμωςβλέπεις πόσο δίκιο είχα όταν σας έλεγαότι η γέννηση ενός παιδιού είναι καθαράεγωιστικό θέμα; Το αναζητάς τώρα γιατη βοήθεια και τη συντροφιά που θαμπορούσε να σου προσφέρει και δενσκέφτεσαι τη δική του ταλαιπωρία».

«Ίσως να μην έχεις άδικο»,παραδέχτηκε κάπως απρόθυμα.«Οφείλεις όμως να παραδεχτείς κι εσύτην ειρωνεία της τύχης. Να έχεις άντραγυναικολόγο που ξεγεννά δεκάδεςγυναίκες κάθε βδομάδα και να μην

μπορεί να δει παιδί από τη δική του».

«Ναι», παραδέχτηκα. «Όμως, μπορείεκείνος να μην το βλέπει έτσι, μια καιμέσα από τη δουλειά του μπορεί νααναπληρώνεται η δική του επιθυμία.Μπορεί η τύχη να μην του χάρισεαπόγονο, όμως φαντάσου πόσοικανοποιημένος και ευτυχισμένος θανιώθει κάθε φορά που θα φέρνει στοκόσμο μια καινούργια ζωή».

«Αυτό είναι αλήθεια. Και το έχωπροσέξει κάθε φορά που μου διηγείταιγια τις γέννες και τις δυσκολίες τους.Καμαρώνει λες και γεννήθηκε άλλο έναδικό του παιδί».

«Είδες; Μη στενοχωριέσαι, λοιπόν, για

τον Αντρέα και μην ανησυχείς γιακανέναν, παρά μόνο κοίτα να γειάνειςεσύ. Δεν μπορούμε άλλωστε να ταέχουμε όλα σ’ αυτόν τον κόσμο. Πάωνα δω αν είναι έτοιμη η σούπα», τηςείπα και σηκώθηκα από δίπλα της.

Την ώρα που τη βοηθούσα να φάει,ήρθε η Μαρία.

«Τι κάνει η άρρωστή μας;» ρώτησε καιτη φίλησε στο μέτωπο.

«Καλύτερα, μπορώ να πω. Η σούπα τηςΕλένης με στύλωσε. Μόλις αρχίσω καιτην αντιβίωση που θα φέρει ο Αντρέας,πιστεύω πως θα γίνω καλύτερα».

«Πόση άδεια σου έγραψε ο γιατρός;»

«Έξι μέρες, κι αν χρειαστεί θα μουγράψει κι άλλες», μου είπε.«Αναρωτιέμαι όμως βρε κορίτσια ποιοςάραγε θα με αντικαταστήσει στηδουλειά».

«Δεν είμαστε καλά, μου φαίνεται», τηςέβαλε τις φωνές η Μαρία. «Κοίτα ναγίνεις καλά, κι όλο και κάποιος θαβρεθεί να σε αντικαταστήσει». Κι έπειτααπό μικρή σιωπή, πρόσθεσε: «Αλήθεια,δεν μου είπατε , η Νατάσσατηλεφώνησε;»

«Μπα! Θα είναι με τον Ντίνο της»,υπέθεσα. «Άσ’ την αυτή. Είναι χαμένηστον κόσμο της».

«Μωρέ καλά κάνει», είπε η Έρη.

«Αφήστε την να τον απολαύσει όσο τονέχει. Γιατί,η επιστροφήστην πραγματικότητα θα είναι πολύσκληρή για τη φουκαριάρα».

«Εξαρτάται από τον τρόπο που θαγίνει», σχολίασε η Μαρία. «Νομίζω πωςτο χειρότερο θα είναι αν την πιάσει σταπράσα ο Αντώνης».

«Μπα, αυτό το βλέπω δύσκολο», είπα,«παίρνουν τα μέτρα τους».

«Ναι, αλλά μην ξεχνάς πως και οδιάβολος έχει πολλά ποδάρια. Δεν ξέρω,βρε παιδιά, αλλά εμένα με τρομάζουναυτές οι καταστάσεις».

«Μην ξεχνάμε πως όλα στη ζωή είναι

ένα ρίσκο», υπενθύμισε η Έρη. «Άλλοςρισκάρει περισσότερα κι άλλοςλιγότερα. Κι αυτός που ρισκάρει πιοπολύ, έχει και τις περισσότερεςπιθανότητες ικανοποίησης. Ενώ αυτόςπου φοβάται να ρισκάρει, δεν αφήνειποτέ περιθώρια στον εαυτό του νακερδίσει κάτι. Μπορεί ν’ αποφεύγει τονπόνο ή την αποτυχία, φεύγει όμωςμακριά και από την ίδια τη ζωή».

«Έχεις δίκιο», συμφώνησα. «Δεκαεφτάχρόνια φοβόμουν να τολμήσω ναδιεκδικήσω τα δικαιώματά μου, μόνοκαι μόνο επειδή ήθελα ν’ αποφύγω τηφθορά της γκρίνιας και τις πληγές πουπάντα προξενεί μια επανάσταση. Χωρίςνα καταλαβαίνω πως έτσι έμενα σκλάβατων ίδιων μου των φόβων και δεν έδινα

στον εαυτό μου τη δυνατότητα ναεξελιχθεί σαν προσωπικότητα. Τώρααποφάσισα κι εγώ να το ρισκάρω καιείμαι έτοιμη να πληρώσω οποιοδήποτετίμημα προκειμένου να βγωκερδισμένη».

«Οποιοδήποτε;» ρώτησε η Μαρία.

«Ναι, οποιοδήποτε. Δεν υπάρχειχειρότερο πράγμα από το να έχεις χάσειτον εαυτό σου. Τι να κάνω τονεπιτυχημένο άντρα, το πλούσιο σπίτι, τηβολεμένη οικογένεια, όταν δεν έχω τηνΕλένη μου; Όποιος με αγαπάειπραγματικά, θα καταλάβει τουςπροβληματισμούς μου και τις ανάγκεςμου και θα σταθεί πλάι μου βοηθός καισυναγωνιστής μου. Αλλοι θα με

πολεμήσουν και θα ζητήσουν κάποιοαντίτιμο για να μου δώσουν πίσω αυτόπου δικαιωματικά μου ανήκει: τονεαυτό μου. Και να σας πω κάτι, ε,αυτούς δεν τους θέλω κοντά μου.’Μονάχα κακό μπορούν να μου κάνουν».

«Σε βλέπω πολύαποφασισμένη,φιλενάδα».

«Είμαι. Και δεν φοβάμαι πια. Κι αυτόείναι πολύ σημαντικό. Νιώθω πως δενυπάρχουν περιθώρια αποτυχίας.Ορισμένες λέξεις έχασαν τη σημασίατους για μένα φόβος, μοναξιά,απογοήτευση, υποταγή… Δεν θυμάμαιτι σημαίνουν αυτά τα πράγματα. Τώραπια μόνο σε νίκες θέλω να ελπίζω».

Η ψυχοθεραπεύτριά μου δενσυμφωνούσε απόλυτα με την τακτικήμου.

«Τι πας να κάνεις;» με ρώτησε κάποιαμέρα. «Να χαλάσεις το σπιτικό σου;Πρέπει να μάθεις να είσαι υπομονετικήκαι να διεκδικείς σιγά-σιγά αυτά πουθέλεις. Θα επαναστατήσει ο άντρας σουκαι πολύ φοβάμαι πως με το χαρακτήραπου έχει, θα φύγει και θα σ’ αφήσειμόνη. Δεν είσαι έτοιμη για κάτι τέτοιο.Ακόμα δεν επούλωσες τις παλιές σουπληγές, πας ν’ ανοίξεις κι άλλες; »

«Αυτά τα πράγματα δεν τα ορίζεις.Κάνεις την επανάστασή σου όταννιώθεις πως ο κόμπος έφτασε στο χτένικαι είσαι αποφασισμένη να πολεμήσεις

ώς το τέλος. Κανείς δεν μπορεί να σουπει ποια θα είναι η κατάλληλη στιγμήγια να αντιδράσεις. Όλα είναιυποκειμενικά. Άλλωστε, κανείς δενγνωρίζει καλύτερα τον εαυτό μου καιτον άντρα μου, απ’ όσο εγώ».

«Δεν μου αρέσουν καθόλου αυτές οιαλλαγές που βλέπω», μου είπε κάποιοβράδυ ο Γιάννης ψυχρά. «Έχειςπαραμελήσει το σπίτι, τα παιδιά, εμένα,και ασχολείσαι συνέχεια με τα βιβλίασου,τις φιλενάδες σου και τις βόλτες.Θέλω να διαλέξεις και να μου δώσειςγρήγορα μια απάντηση».

«Τι να διαλέξω;» ρώτησα. «Η δουλειάμου, οι φίλες μου,τα ενδιαφέροντά μουείναι κάτι ξεχωριστό από την οικογένειά

μου. Το κάθε τι έχει τη θέση του στηζωή μου. Δεν σταμάτησα ν’ ασχολούμαιμε το σπίτι μας ή τα παιδιά μας, απλώςπροσπαθώ ν’ αφιερώνω και σε μέναλ*ίγο χρόνο».

«Έχεις σταματήσει ν’ ασχολείσαι μαζίμου».

«Αυτό, ειλικρινά, δεν το καταλαβαίνω.Πότε και πώς ασχολιόμουν περισσότερομαζί σου; Αφού εσύ πάντα λείπεις απ’το πρωί ώς το βράδυ. Τι σου έκαναπριν, που δεν το κάνω τώρα;»

«Τα βράδια που γύριζα σ’ έβρισκαπάντα εδώ να με περιμένεις. Όποτε σουζητούσα να κάνουμε έρωτα, δεχόσουν.Σ’ ένιωθα πάντα εδώ, δεν το

καταλαβαίνεις; Και ό,τι σου έλεγα, μεάκουγες. Τώρα αντιδράς συνέχεια καιτις πιο πολλές ώρες είσαι κλεισμένηκάτω. Έχεις αρχίσει να λείπεις συχνάαπό το σπίτι, κι όσο για έρωτα… Έχειςαλλάξει πάρα πολύ. Δεν είσαι αυτή πουήσουν και δεν μου αρέσεις έτσι».

«Αυτή που ήμουν πάντα, είμαι καιτώρα. Απλώς τόσα χρόνιακαταπιεζόμουν, έπνιγα τον εαυτό μουγια να δείχνω κάτι που δεν με εξέφραζεαλλά ικανοποιούσε εσένα. Όμως, νιώθωπως δεν μπορώ πια. Θέλω να φέρομαιόπως αισθάνομαι», του εξήγησα όσο πιοήρεμα μπορούσα

«Έστω κι αν παύει κάθε επικοινωνίαανάμεσά μας;» με ρώτησε.

«Ας είμαστε σοβαροί, Γιάννη. Νιώθειςπως καταφέραμε ποτέ ναεπικοινωνήσουμε εμείς οι δύο; Ζούσαμετόσα χρόνια μαζί και καθένας μας ήτανπάντα μόνος. Μόνος σου δούλευες καιαποφάσιζες πώς θα ξοδέψουμε τα λεφτάπου κέρδιζες, μόνος σου έφτιαχνες τοπρόγραμμα που σου άρεσε κι εμείςήμαστε υποχρεωμένοι να τοακολουθούμε πάντα. Μόνος σουμιλούσες για τα επαγγελματικά σου κιεγώ άκουγα πολλές φορές χωρίς νακαταλαβαίνω. Μόνος σου έκανες έρωτα,όπως και όποτε ήθελες εσύ. Εγώ, απότην άλλη, μόνη μου ζούσα σ’ αυτό τοσπίτι, μόνη μου μεγάλωνα τα παιδιάμας, χωρίς τη βοήθεια κανενός, μόνημου έκανα όνειρα και τα έβλεπα να

ξεφτίζουν ένα-ένα, μόνη μου ανεχόμουντις προσβολές και τη σκλαβιά που μουεπέβαλλες. Πού την είδες, λοιπόν, τηνεπικοινωνία;»

«Θέλεις να πεις πως όλα αυτά τα χρόνιαήσουν δυστυχισμένη κοντά μου;»

«Θέλω να πω πως όλα αυτά τα χρόνιαδεν ήμουν ευτυχισμένη, δεν ήμουν οεαυτός μου, δεν λειτουργούσα σανανεξάρτητη προσωπικότητα. Ίσως τώρα,αν υπάρχει καλή θέληση και από τουςδυο μας, καταφέρουμε να ξαναχτίσουμετη σχέση μας πάνω σε σωστά θεμέλια.Αν καταλάβει ο ένας τις ανάγκες τουάλλου, αν υπάρχει αμοιβαίος σεβασμόςκαι εκτίμηση, αν…»

«Αν δεχτώ να γίνω μαλάκας, θέλεις ναπεις», με διέκοψε.

«Γιατί θα πρέπει κάποιος από τους δυομας να παίζει οπωσδήποτε αυτόν τορόλο;» ρώτησα και πάλι ήρεμα. «Δενμπορούμε να δεχτούμε πως είμαστε καιοι δύο ισότιμοι άνθρωποι με ανάλογαδικαιώματα και υποχρεώσεις;»

«Είμαστε και οι δύο άνθρωποι»,παραδέχτηκε. «Όμως, εγώ είμαι άντραςκι εσύ γυναίκα. Εδώ βρίσκεται ηδιαφορά. Και σε ξαναρωτάω, μπορείς ναγίνεις πάλι όπως ήσουν, ν’ αφήσεις τιςμεταφράσεις και τις βλακείες, να μηβγαίνεις όποτε σου καπνίσει και ν’ασχολείσαι με το σπίτι και τηνοικογένειά σου;»

«Να ξεχάσω δηλαδή για άλλη μια φοράτον εαυτό μου. Να ζω μόνο για ναπροσφέρω ικανοποίηση στους άλλους.Να εγκαταλείψω πράγματα που μεκάνουν ευτυχισμένη και να ανέχομαιαυτά που μου προσφέρουν δυστυχία.Ε,όχι, δεν νομίζω πως μπορώ».

«Αυτή είναι η οριστική σου απάντηση ;»

«Ναι, και ελπίζω να κατάλαβες τι εννοώ.Δεν απαρνούμαι την οικογένειά μου,δεν αδιαφορώ για σας, όμως θέλω…»

«Δεν χρειάζεται να πεις τίποτε άλλο»,δήλωσε κοφτά και μου γύρισε τηνπλάτη.

Την άλλη μέρα καθυστέρησε μέχρι να

φύγουν τα παιδιά για το σχολείο κιέπειτα ανέβηκε στο δωμάτιό μας. Είκοσιλεπτά αργότερα τον είδα να κατεβαίνειτη σκάλα κρατώντας μια βαλίτσα στοχέρι.

«Πού πας;» τον ρώτησα έκπληκτη.

«Θα μείνω για λίγες μέρες σ’ έναξενοδοχείο. Θέλω λίγο χρόνο για νασκεφτώ. Θα σε ειδοποιήσω».

«Δεν καταλαβαίνω. Δεν μπορείς νασκεφτείς εδώ; Τι θέλεις να σκεφτείς;Και προ πάντων,τι θα πω στα παιδιά;»

Τα είχα τελείως χαμένα. Δεν περίμεναμια τέτοια αντίδραση και δεν ήξερα,πράγματι,τι να κάνω.

«Κάτι θα βρεις να τους πεις», μεδιαβεβαίωσε κι έκλεισε πίσω του τηνπόρτα.

Έμεινα μόνη να κοιτάζω την πόρτα σανχαμένη. Δυσκολευόμουν νασυνειδητοποιήσω τι είχε γίνει. Είχεφύγει με μια βαλίτσα χωρίς να τοσυζητήσει. Ίδιος όπως πάντα. Έπαιρνεμόνος του μια απόφαση και δενλογάριαζε τη γνώμη του άλλου. Και τομόνο που μου άφηνε ήταν η ευθύνη ναεξηγήσω την απουσία του στα παιδιά. Τιθα τους έλεγα; Τι μπορούσα να κάνω; Τιέπρεπε να περιμένω;

Πήγα στο γραφείο μου και προσπάθησανα ξεχαστώ με τη μετάφραση.

Άδικος κόπος. Το μυαλό μου δενέβρισκε την ικανότητα να δεχτεί αυτόπου μόλις είχε γίνει. Έπιασα τοασύρματο τηλέφωνο και πήρα τη Μαρίαστο κινητό της.

«Ο Γιάννης έφυγε απ’ το σπίτι», ήταν ταπρώτα λόγια που είπα όταν απάντησε.

«Τι;» ρώτησε, σαν να μην είχε ακούσεικαλά.

«Ο άντρας μου πήρε μια βαλίτσα κιέφυγε απ’ το σπίτι μας. Δεν ξέρω τι νασκεφτώ. Δεν ξέρω τι να κάνω».

«Δεν μπορώ να σου μιλήσω τώρα γιατίείμαι με πελάτη. Να συναντηθούμε καινα τα πούμε το μεσημέρι στο σπίτι της

Έρης;»

«Εντάξει».

Ανέβηκα στο σπίτι, ετοίμασα φαγητόγια τα παιδιά, τους άφησα ένασημείωμα, για να ξέρουν πού είμαι, κιέφυγα σαν κυνηγημένη.

Οδήγησα για μία ώρα περίπου,προσπαθώντας να ξεχαστώ στουςδρόμους των βορείων προαστίων, κιέπειτα κατέληξα στη γειτονιά της Έρης.

«Πώς από ’δω;» με ρώτησε η φίλη μουκάπως ξαφνιασμένη, όταν με είδε.«Κανονικά δεν θα έπρεπε ναμεταφράζεις τώρα;»

Το πρόσωπό της είχε ξαναβρεί λίγο από

το χαμένο χρώμα του και η διάθεσή τηςφαινόταν αρκετά καλή, ύστερα από τηνπεριπέτεια της υγείας της. Τα φάρμακακαι η ξεκούραση την είχαν βοηθήσει ναανακτήσει τη δύναμη και τη ζωτικότητάτης.

Την πληροφόρησα με όσεςλεπτομέρειες μπορούσα για τιςτελευταίες εξελίξεις. Έδειχνε το ίδιοέκπληκτη μ’ εμένα.

«Καλά, δεν σου είπε τίποτε άλλο; Γιαποιο λόγο φεύγει,τι θέλει να σκεφτεί,πότε έχει σκοπό να γυρίσει ;»

«Δεν θέλω ούτε να’μου περνά απ’ τομυαλό, όμως πολύ φοβάμαι πως δενπρόκειται να γυρίσει», ομολόγησα για

πρώτη φορά.

«Τι λες τώρα; Μπορεί ο Γιάννης ναζήσει για πολύ μόνος του;»

«Και ποιος σου είπε πως θα ζήσει μόνοςτου; Κάποιαν άλλη θα βρει να μεαντικαταστήσει».

«Τόσο εύκολο το θεωρείς; Λες και τονπεριμένει ουρά από γυναίκες!»

«Δεν ξέρα) αν και ποια τον περιμένει,ωστόσο είμαι βέβαιη πως υπάρχουνπολλά θύματα έτοιμα να θυσιάσουν τηνπολύτιμη ελευθερία τους για μιααμφίβολη σιγουριά».

«Αποκλείεται ν’ αντέξει περισσότεροαπό τρεις μέρες μακριά σου. Ο Γιάννης

δεν είναι από τους ανθρώπους πουμπορούν να ζήσουν μόνοι. φέλει νανιώθει πως κάπου έχει ένα αποκούμπι,μια πιστή Πηνελόπη να τον περιμένει.Έχει μάθει κάθε πρωί να τουσιδερώνουν, να κοιμάται δίπλα σε έναάλλο κορμί κάθε βράδυ, για να νιώθειέστω την ανθρώπινη ανάσα γιασυντροφιά, απ’ ό,τι βέβαια γνωρίζω.Και ξέρεις κάτι; Πολλές είναι και οιτρεις μέρες που είπα. Να δεις που τοπολύ μέχρι αύριο το απόγευμα θα έχειγυρίσει».

Το ίδιο συμφώνησε μαζί της, όταν ήρθενα μας βρει, και η Μαρία.

Όμως, αποδείχτηκε πως οι φίλες μουδεν είχαν καθόλου δίκιο.

Ήταν Σάββατο απόγευμα, εννιά μέρεςμετά τη φυγή του Γιάννη, και οιτέσσερις γυναίκες προβληματιζόμαστανακόμα με το ίδιο θέμα.

«Δεν ξέρω πια τι άλλο να πω σταπαιδιά. Εντάξει, έφυγε για ένα έκτακτοεπαγγελματικό ταξίδι στην Ισπανία,όμως δεν μπορώ κάθε φορά που μερωτούν πότε θα γυρίσει να τους λέω“δεν ξέρω”. Κι έπειτα, αρχίζουν νααναρωτιούνται γιατί δεν παίρνει οπατέρας τους τηλέφωνο τις ώρες πουξέρει πως είναι κι εκείνα στο σπίτι».

«Εντελώς ανεύθυνη η συμπεριφοράτου», είπε η Νατάσσα. «Όμως, εσύσκέφτηκες τι θέλεις να γίνει τελικά;» μερώτησε.

«Ειλικρινά δεν ξέρω. Ν’ απαρνηθώ γιαάλλη μια φορά τον εαυτό μου δεν θέλω.Να γυρίσει πίσω και να μου πει πως μεδέχεται έτσι όπως μου αρέσει να είμαι,δεν ξέρω κατά πόσο θα με ικανοποιήσει.Να έρθει και να μου πει πως θέλει ναχωρίσουμε, είναι κάτι που με τρομάζει.Δεν ξέρω. Νιώθω ολότελαμπερδεμένη».

«Τι να σου πω, φιλενάδα. Ούτε εγώ,σαν τρίτη, δεν μπορώ να καταλάβω ποιαθα ήταν η καλύτερη λύση», μου είπε ηΜαρία και άναψε τσιγάρο.

«Εγώ πάντως πολύ θα ήθελα ναβρισκόμουν στη θέση σου», μου είπε ηΝατάσσα.

«Αν το θες πραγματικά, γιατί δεν τοζητάς μόνη σου από τον Αντώνη; Γιατίδεν του λες με ειλικρίνεια πως δεν τοναγαπάς πια και θέλεις να χωρίσετε;» τηρώτησε η Έρη.

«Δεν ξέρω. Πολλές φορές είναι βολικόν’ αφήνουμε στους άλλους την ευθύνητων σοβαρών αποφάσεων και ναγλιτώνουμε εμείς όσο πιο ανώδυναγίνεται».

«Ναι, αλλά έτσι μπορεί να χάσουμεπολύτιμο χρόνο», τόνισα.

«Μη χολοσκάς, και η Νατάσσα, όπωςξέρεις, δεν αφήνει καθόλου το χρόνο ναπάει χαμένος», έκανε να αστειευτεί ηΈρη, μα ένας δυνατός βήχας τη

σταμάτησε.

«Τι έπαθες πάλι;» τη ρώτησε η Μαρίακαθώς τη χτυπούσε στην πλάτη.

«Ακόμα σε βασανίζει αυτός ο βήχας;Μήπως πρέπει να σε ξαναδεί ο γιατρός;»

«Και βέβαια πρέπει», συμφώνησε ηΝατάσσα. «Η πνευμονία είναι άσχημηκαι ύπουλη αρρώστια. Αν δεν γιατρευτείεντελώς, μπορεί ν’ αφήσει άσχημακουσούρια».

«Αυτό μού λέει κι ο Αντρέας», είπε ηΈρη όταν σταμάτησε να βήχει. «Θαπρέπει να κάνω μερικές ακόμα εξετάσειςκαι πρώτα-πρώτα μια αξονικήτομογραφία. Ο Αντρέας θέλει να μου

κλείσει ραντεβού, μα δεν τον αφήνω. Τινα σας πω, βρε κορίτσια, φοβάμαι…»

«Μα δεν είναι τίποτα, δεν πρόκειται ναπονέσεις καθόλου. Πρόσφατα έκανε μιαγνωστή μου», είπε η Νατάσσα.

«Δεν με καταλάβατε. Δεν φοβάμαι τηνεξέταση, τα αποτελέσματα φοβάμαι.Πάντως θα δω πώς θα είμαι την άλληβδομάδα και θα το αποφασίσω».

«Κορίτσια, σας πειράζει να φύγωπρώτη;» ρώτησε η Νατάσσα, ρίχνονταςμια ματιά στο ρολόι της. «Σε μισή ώραέχω ραντεβού με τον Ντίνο και δεν θαήθελα να τον κάνω να με περιμένει. Κιαν τηλεφωνήσει ο Αντώνης, ξέρετε τιλέτε, “μόλις έφυγε”, και πάρτε με στο

κινητό να με ειδοποιήσετε».

«Καλή διασκέδαση».

«Να ’σαι φρόνιμο κορίτσι».

«Άντε και με τις ευχές μας»,τηνπειράξαμε.

Η Νατάσσα έφτασε στην είσοδο τηςπολυκατοικίας όπου έμενε ο Ντίνος,στις εφτά και μισή ακριβώς, όπως είχανκανονίσει.

Χτύπησε το κουδούνι με ανυπομονησίακαι ανέβη-χε τρέχοντας μέχρι τον πρώτοόροφο. Έκλεισε πίσω της την πόρτα καιρίχτηκε στην αγκαλιά του.

«Μου έλειψες», του είπε με λαχτάρα και

τον έσφιξε πάνω της.

Την έσφιξε κι εκείνος στην αγκαλιά τουκαι της έκλεισε το στόμα μ’ ένα φιλίπου έλεγε πολλά. Πόσο του είχε λείψει,πόσο την αγαπούσε, μα και πόσο τηλαχταρούσε… Πονούσε που δενμπορούσε να τη χαρεί ελεύθερα.

Και με τα χείλη κολλημένα τηνπαρέσυρε βιαστικά στηνκρεβατοκάμαρα.

«Πού πάμε;» τον ρώτησε καθώςπαραπατούσε.

«Μια βόλτα».

«Τόσο γρήγορα;» του παραπονέθηκεχαδιάρικα.

«Γιατί, φοβάσαι;»

«Όσο με κρατάς στα χέρια σου,όχι»,του απάντησε στον ίδιο ναζιάρικοτόνο και σκέπασε πάλι τα χείλη του μετα δικά της.

Ξάπλωσαν στο κρεβάτι και με τα φτεράτου φτερωτού θεού,του γιου τηςΑφροδίτης, άρχισαν πάλι να πετούνψηλά, πολύ ψηλά, μέχρι τους εφτάουρανούς. Δεν είχε σημασία εκείνη τηστιγμή ποιος έδινε και ποιος έπαιρνε,μια και είχαν γίνει ένα. Είχαν αφεθείστον έρωτά τους γεμάτοι πάθος,τρυφερότητα και αγάπη. Όλα έμοιαζανεκείνη τη στιγμή σαν κομμάτι μιαςαπόκοσμης μελωδίας, φλογερής καιόμορφης, που ξετυλιγόταν κι ανέβαινε

γλυκά-γλυκά μέχρι τον ουρανό και τουςχάριζε μια αίσθηση απόλυτης ευτυχίας.Μιας ευτυχίας, που στιγμές-στιγμές γιατη Νατάσσα έδινε την εντύπωση πωςείχε βγει από τον εαυτό της τον ίδιο καιπαρακολουθούσε κάτι που συνέβαινε σεκάποιαν άλλη, μια ξένη. Μόλις οανεμοστρόβιλος της έκστασης και τηςηδονής, που τόση ώρα τους είχε τυλίξεικι ανεβάσει ψηλά, τους απέθεσε καιπάλι στη γήινη πραγματικότητα, τακορμιά τους δεν χώρισαν. Κι όταν ταχέρια τους δεν χάιδευαν το αγαπημένοκορμί του άλλου, έπλεκαν τα δάχτυλάτους σφιχτά, σαν να μην ήθελαν ναχωρίσουν ποτέ. Κι όταν τα χείλη δενσκορπούσαν γλυκά φιλιά, ψιθύριζανλόγια λατρείας. Δεν υπήρχε τίποτε άλλο

στον κόσμο εκτός απ’ αυτούς τους δύοανθρώπους που είχαν αγαπηθεί τόσοπαράφορα, τόσο ριψοκίνδυνα, μα καιτόσο ολοκληρωτικά.

Κι όταν κάποια στιγμή σταματούν ναμιλούν, η σιωπή εκείνη, αν και σύντομη,κάνει και τους δύο να νιώθουν έναπαράξενο ρίγος να διαπερνά το κορμίτους. Γιατί, μέσα σ’ εκείνη την ησυχίατου δωματίου, νιώθουν να πλανιούνταιγύρω τους οι όρκοι και οι υποσχέσεις, ηίδια η αγάπη, που σαν μυστηριώδηφτερουγίσματα αγγελικών πλασμάτωνέρχονται να τους εμψυχώσουν με ένασωρό αισθήματα.

«Πάρε με από ’δω», τον παρακάλεσε ηΝατάσσα, σπάζοντας τη σιωπή.

«Γία να πάμε πού;»

«Όπου θέλεις, πάντως μακριά, και ναείμαστε μόνοι. Σε παρακαλώ…»

Δεν της απάντησε. Τι μπορούσεάλλωστε να της πει; Είχαν άραγε τηδύναμη να αρνηθούν τα πάντα και ναζήσουν οι δυο τους μόνοι μέσα σ’ ένανκόσμο που θα τους κοιτούσε περίεργα;Είχαν τη δύναμη να αντιμετωπίσουν τηνπεριφρόνηση και το μίσος των δικώντους ανθρώπων;

Η αγάπη δεν έχει κανόνες, λένε.Ωστόσο οι άνθρωποι που αγαπούν είναιυποχρεωμένοι να ακολουθούν κάποιεςαπαράβατες αρχές που λίγοι τόλμησαννα αγνοήσουν. Και που συνήθως το

πλήρωσαν ακριβά.

Οι υπόλοιποι επέλεξαν να κλέψουνκρυφά όσο περισσότερες σταγόνεςευτυχίας μπόρεσαν. Ίσως γι’ αυτόήξεραν να εκτιμούν καλύτερα την αξίατης αληθινής αγάπης. Και τότεθυμήθηκε κάτι που είχε διαβάσει: «Ηαγάπη είναι μια σειρά, μια αδιάκοπησειρά από θυσίες μα και παρεξηγήσεις.Η γυναίκα είναι θύμα του άντρα, οάντρας θύμα της καρδιάς του, η καρδιάθύμα των αισθήσεων και οι αισθήσειςμας, τέλος, θύματα των νόμων τηςφύσης».

Γύρισε και κοίταξε τη Νατάσσα.Έκπληκτος είδε να έχουν κυλήσει δύοδάκρυα στα μάγουλά της.

«Τι έχεις;» τη ρώτησε κάπωςτρομαγμένος.

«Τίποτα».

«Τότε, γιατί κλαις; Πες μου. Δεν μπορώ,δεν θέλω να σε βλέπω έτσι».

«Να… σκεφτόμουν… αν ήμουν πιονέα, αν… ήμουν ελεύθερη…» Χωρίς νατο θέλει, ένας λυγμός ξέφυγε από ταχείλη της, μα γρήγορα μπόρεσε ναανακτήσει την αυτοκυριαρχία της καισυνέχισε: «Πόσα πράγματα, αλήθεια, θαμπορούσαμε να κάνουμε οι δυο μας…»

Την έσφιξε με πόνο στην αγκαλιά του.

«Να ’ξερες πόσες φορές με βασανίζουνκι εμένα αυτά τα “αν”. Όμως, δεν θέλω

να στενοχωριέσαι. Δυστυχώς, δεναλλάζει τίποτα. Δεν μπορούμε νακάνουμε τίποτα ».

«Πήγαινέ με ένα φανταστικό ταξίδι στοχρόνο», τον παρακάλεσε όλο ικεσία.

«Πού θες να σε πάω;»

«Όπου θέλεις εσύ. Φαντάσου πως είμαιείκοσι χρόνων, δική σου. Έρχεσαι έναπρωί με τη μηχανή να με πάρεις. Πού θαμε πήγαινες; Τι θα κάναμε;»

«Λοιπόν… είναι Κυριακή πρωί Έρχομαικάτω από το σπίτι σου και σου κορνάρωνα κατεβείς. Έρχεσαι τρέχοντας,φορώντας ένα καυτό σορτσάκι με μιαμακό μπλούζα. Ανεβαίνεις πίσω μου και

τυλίγεις τα χέρια σου γύρω από τη μέσημου. Θεέ μου, ανατριχιάζω μ’ αυτή τηνεπαφή μας, μα καταφέρνω νασυγκρατηθώ και βάζω μπρος τη μηχανή.Έχουμε κανονίσει να πάμε στηθάλασσα. Σε όλη τη διαδρομή μεπειράζεις, κι εγώ γελάω. Είμαι πολύευτυχισμένος που σ’ έχω κοντά μου.Κάποτε φτάνουμε σε κάποια παραλίαπου ευτυχώς για μας δεν έχει πολύκόσμο. Γδύνεσαι και πέφτεις στο νερό,ενώ εγώ κάθομαι και καμαρώνω τολυγερό κορμί σου. Ξεφωνίζονταςχαρούμενα το κρυστάλλινο νερό κι όλοαπομακρύνεσαι από την ακτήρουφώντας ηδονικά το μυρωμένοδροσερό αεράκι. Κάποια στιγμή, ίσωςγιατί κουράστηκες, γυρνάς ανάσκελα κι

αφήνεις χαλαρωμένα τα μέλη σου στοαπαλό χάδι του ήλιου. Δεν αντέχω άλλοτον πειρασμό, βουτάω κι εγώ και μεγρήγορες απλωτές έρχομαι κοντά σου.Αθόρυβα σε πλησιάζω και σουγαργαλάω τα πόδια».

«Αχ, με τρόμαξες», φώναξε η Νατάσσα,αφήνοντας να παρασυρθεί από τηναφήγησή του.

«Ίσως γι’ αυτό αρχίζεις να κλωτσάςξαφνιασμένη, προσπαθώντας να μουξεφύγεις, και το μόνο που καταφέρνειςείναι να πιεις λίγο νερό και να σε πιάσειο βήχας».

«Κακό αγόρι, πήγες να με πνίξεις!» είπεεκείνη δίνοντάς του ένα φιλί. «Όταν

όμως συνήλθα…»

«Σε παρακαλώ, μη με διακόπτεις»,τηνψευτομάλωσε. «Συνέρχεσαι,λοιπόν, κιαρχίζεις να με κυνηγάς, ρίχνοντάς μουνερό και προσπαθώντας να μεβουλιάξεις, μα σε αρπάζω και σου κάνωμια πατητή. Τρομάζεις τούτη τη φοράκαι φωνάζεις…»

«Ψεύτη, ούτε τρομάζω ούτε φωνάζω»,τον διέκοψε και πάλι η Νατάσσα.

«Μα επιτέλους θα μ’ αφήσεις να πω τηνιστορία μου; Στο κάτω-κάτω, εγώ σ’έχω φέρει στη θάλασσα. Αφού παίζουμεαρκετή ώρα με το νερό, βγαίνουμε καιξαπλώνουμε στη ζεστή άμμο τυλιγμένοιαπ’ όλη αυτή τη θαλασσινή μαγεία.

“Αγάπη μου”, μου λες, “μου βάζεις λίγηκρέμαΚαθώς τα χέρια μου γλιστρούνπάνω στο κορμί σου, εσύ γυρνάς τοκεφάλι, και τα χείλη σου, μισάνοιχτα,ζητούν τα δικά μου. Μα κάποια παρέαπου έρχεται και κάθεται κοντά μας,διακόπτει τις τρυφερές μας στιγμές».

«Μπα, αποκλείεται, εγώ δεν κάνω πίσωμε τίποτα».

«Α, μα επιτέλους θα μ’ αφήσεις νασυνεχίσω ;» τη μάλωσε και πάλιτρυφερά.

«Καλά, καλά, αγάπη μου», του είπε καιχώθηκε πιο βαθιά στην αγκαλιά του.

«Σηκωνόμαστε, λοιπόν, και πάμε για

καφέ. Εγώ παίρνω ένα φραπέ γλυκό μεγάλα κι εσύ, ως συνήθως, τον σκέτοσου. Όση ώρα τον πίνουμε, κάνουμεόνειρα για το μέλλον μας. Έπειταανεβαίνουμε στη μηχανή κι ερχόμαστε’δω. Με την αρμύρα της θάλασσας στακορμιά μας κάνουμε έναν τρελό,παθιασμένο έρωτα, και σου ζητώ να τοεπαναλάβουμε ξανά και ξανά, μα εσύδεν μπορείς άλλο».

Γύρισε και την κοίταξε μ’ ένα πονηρόχαμόγελο, περιμένοντας την αντίδρασήτης.

«Είσαι μεγάλος ψεύτης. Πόσες φορέςκάναμε δύο και τρεις φορές, κι ενώ σουζητούσα κι άλλο, εσύ μουπαραπονιόσουν πως θα σε ξεθεώσω;»

τον διέψευσε γελώντας.

«Έπειτα σε ρωτάω πού θέλεις να σεπάω».

«Στο λούνα παρκ», πρότεινε ηΝατάσσα.

«Στο λούνα παρκ», συμφώνησε και οΝτίνος. «Στην αρχή μπαίνουμε στασυγκρουόμενα. Σε τρακάρω συνέχειαγιατί είμαι καλύτερος οδηγός».

«Μμμ…» έκανε η Νατάσσα και τοντσίμπησε απαλά στην κοιλιά.

Εκείνος γέλασε πριν συνεχίσει. Τουάρεσε να την πειράζει.

«Έπειτα», συνέχισε, «ανεβαίνουμε στον

τροχό. Είναι η πρώτη μου φορά. κι αυτήμαζί σου».

Ανασήκωσε το κεφάλι της και τονκοίταξε.

«Αλήθεια λες;»

«Αλήθεια. Δεν έχει τύχει ν’ ανεβώ ποτέ.Θα ’θελα όμως ν’ ανεβαίναμε μαζί.Μετά πηγαίνουμε στην μπαλαρίνα.Ζαλίζεσαι και φωνάζεις να κατεβούμε».

«Α, ναι. Ζαλίζομαι πολύ εύκολα. Δεναντέχω εκεί πάνω».

«Όταν κάποια στιγμή κατεβαίνουμε,παραπατάς, γι’ αυτό σε κρατώ στηναγκαλιά μου. Ύστερα πάμε να σεκεράσω παγωτό».

«Σοκολάτα,παρακαλώ, δεν μου αρέσει ηκρέμα».

«Παγωτό σοκολάτα, ό ,τι θέλεις. Έπειταερχόμαστε ξανά εδώ. Αρχίζω να σεφιλάω γλυκά…» και ανασηκώνοντας τοκορμί του άρχισε να αποθέτει τρυφεράφιλιά στο λαιμό και στο στήθος της.«Να σε χαϊδεύω…» -το χέρι τουπλανήθηκε τολμηρά στο κορμί της,προκαλώντας της ρίγη ανατριχίλας-«καινα σου κάνω έρωτα…»

Η Νατάσσα έκλεισε τα μάτια καιαφέθηκε στα χάδια του. Μια υπέροχημέρα στη θάλασσα και στο λούνα παρκδεν θα μπορούσε να τελειώσεικαλύτερα. Σήμερα είχαν βγει έξω, μαζί.Είχαν κολυμπήσει, είχαν διασκεδάσει,

είχαν ζήσει σαν νεαρό ερωτευμένοζευγάρι. Τι περισσότερο θα μπορούσενα ζητήσει;

7

Τη Δευτέρα το πρωί, με ξύπνησε τοτηλέφωνο. Σήκωσα το ακουστικόρίχνοντας μια ματιά στο ρολόι που ήτανστο κομοδίνο. Ήταν ακόμα εφτά καιπέντε.

«Εμπρός», είπα κάπως ανήσυχα.

«Ελένη, ο Αντρέας είμαι».

«Τι τρέχει, Αντρέα;» είπα καιανακάθησα στο κρεβάτι νιώθοντας τηνκαρδιά μου να σφίγγεται από αγωνία,

καθώς θυμήθηκα την τελευταίαπεριπέτεια της Έρης με την υγεία της.«Είναι καλά η Έρη;»

«Όχι,γι’ αυτό σε παίρνω. Είμαστε στονοσοκομείο. Το βράδυ,την έπιασεδυνατή κρίση και αναγκάστηκα να τηφέρω εδώ».

«Τι έπαθε δηλαδή;»

«Να, ένας ασταμάτητος βήχας, πόνοςστο στήθος και μια ατονία που την έχειτις τελευταίες μέρες. Μα εκείνο που μεανησύχησε πιο πολύ είναι που κάναδυοφορές είδα λίγο αίμα στα πτύελά της.Βέβαια, μπορεί να είναι ρήξη αγγείωνλόγω του βήχα. Δεν ξέρω. Όμως, δενσου κρύβω πως πάω να τρελαθώ. Δεν

θα συγχωρήσω ποτέ στον εαυτό μουαυτή την αμέλειά μου,αν είναι αυτό πουφοβάμαι».

«Τώρα πώς είναι;»

«Της έχουν βάλει οξυγόνο και είναικάπως πιο ήσυχη. Σε λίγο θα αρχίσουνκαι οι εξετάσεις».

Αφού τον ρώτησα πού ακριβώς ήταν,του υποσχέθηκα πως θα πήγαινα τοσυντομότερο αφού πρώτα ειδοποιούσακαι τις άλλες.

Ετοιμάστηκα όσο πιο γρήγοραμπορούσα, ξύπνησα τα παιδιά, τους είπατι είχε γίνει κι έφυγα αμέσως, αφού στομεταξύ είχα ειδοποιήσει τη Μαρία.

Φτάνοντας στο νοσοκομείο, βρήκα τονΑντρέα να κάθεται στο σαλόνι και νακαπνίζει. Παραξενεύτηκα, γιατί ήταν ηπρώτη φορά που τον έβλεπα με τσιγάρο,και απ’ αυτό και μόνο κατάλαβα τησοβαρότητα της κατάστασης.

Πήγα κοντά του και τον αγκάλιασααπαλά από τους ώμους.

«Τι έγινε;» τον ρώτησα.

Με κοίταξε για λίγο κάπως αφηρημένα,λες και τον είχα βγάλει απότομα απόλήθαργο.

«Ήρθες;» μου είπε ξέπνοα. «Η φίλη σουδεν είναι καθόλου καλά, Ελένη μου.Της φώναζα τόσον καιρό της

ξεροκέφαλης, αλλά κι εγώ… Περίμενανα μου δώσει την άδειά της και δεν τηνάρπαζα να την πάω με το ζόρι». Καισυνέχισε σαν να μιλούσε στον εαυτότου: «Τίποτα,τίποτα,το φταίξιμο πέφτειόλο πάνω μου. Δεν δικαιολογούμαι μετίποτα. Μ’ έφαγε κι η δουλειά μου,πανάθεμά τη κι αυτήν, κι ο Μιχόπουλος,που βασίστηκα στη διάγνωσή του,πανάθέμά τον κι εκείνον…»

«Καλά, μην κάνεις έτσι», προσπάθησανα τον παρηγορήσω. «Έκανε καθόλουεξετάσεις τώρα; Την είδε γιατρός;»

«Οι μόνες εξετάσεις είναι οιακτινογραφίες που τεχνικώς δενσυγκρίνονται με τις προηγούμενες, γι’αυτό εκτός από το υγρό, σήμερα μας

έδειξαν και την ύπαρξη ύποπτης σκιάςστον αριστερό κάτω λοβό, που ενενήντατοις εκατό πρέπει να είναι CA, δηλαδήκαρκίνος. Και καλά να είναι πρόσφατος.Αν όμως τον έχει από καιρό και έχεικάνει μεταστάσεις ; Ή και το άλλο. Δενμπορεί για την ώρα, τουλάχιστον, νααποκλείσουμε και την πιθανότηταμετάστασης. Δεν ξέρω, Ελένη μου, ταέχω κυριολεκτικά χαμένα. Ο Θεός ας τηλυπηθεί και μαζί μ’ αυτήν και όσουςβρίσκονται εδώ μέσα».

Είχα τρομάξει με όλα αυτά που μουείπε, μα δίνοντας κουράγιο στον εαυτόμου, προσπάθησα να παρηγορήσω κιεκείνον.

«Μην κάνεις έτσι, Αντρέα. Το υγρό

είναι σίγουρο ότι προέρχεται από τηνπνευμονία, που με μια καλύτερηαντιβίωση γρήγορα θα καταπολεμηθεί.Όσο για τη σκιά που λες, γιατί να μηνείναι μια κύστη εχινόκοκκου; Έχωακούσει πως συχνά παρουσιάζεταιστους πνεύμονες».

Με κοίταξε μ’ ένα πονεμένο χαμόγελο.

«Πολύ θα το ’θελα κι εγώ, Ελενάκι μου,μα τόσα χρόνια στο κουρμπέτι, δεν μουεπιτρέπονται τέτοιες ψευδαισθήσεις,δυστυχώς ».

Οπωσδήποτε κι εμένα κάτι δεν μουπήγαινε καλά, αλλά δεν μπορούσα νατου το πω. Απεναντίας, έπρεπε ναπροσπαθήσω να του τονώσω το

ηθικό,γι’ αυτό έκανα μία ακόμαπροσπάθεια.

«Νομίζω πως κάπως τα υπερβάλλεις»,του είπα προσπαθώντας να κάνω όσο τοδυνατόν πιο σταθερή τη φωνή μου.«Ακριβώς επειδή είσαι τόσα χρόνια στοεπάγγελμα, έχεις κάπως επηρεαστεί, καιμε την πρώτη αφορμή ή ακόμα και μεμια μικρή ένδειξη το μυαλό σου πάειόλο στο κακό. Ας σκεφτούμε σήμερακάπως πιο θετικά. Και πρώτα-πρώτα,μην κάνεις έτσι. Δείξε λίγο θάρρος. Πούείναι ο Αντρέας που γνώριζα; ΟΑντρέας ο δυνατός, ο κεφάτος, που σεόλα ήταν πρώτος και όλους τουςεμψύχωνε;»

Ένα αμυδρό πονεμένο χαμόγελο

αχνοφάνηκε στο πρόσωπό του και μεφωνή σπασμένη μού είπε:

«Πέθανε! Ή μάλλον δεν υπήρχε στηνπραγματικότητα. Ναι,Ελένη, και μη σουφαίνεται περίεργο. Στηνπραγματικότητα δεν ήμουν παρά έναςαδύναμος και ευσυγκίνητος άντρας,άσχετα αν ντρεπόμουν να σας τοφανερώσω. Γι’ αυτό άλλωστε σαςέκανα πολλές φορές τον σκληρό. Μα ταψέματα τελείωσαν όπως βλέπεις. Τοκουράγιο με εγκατέλειψε σήμερα με τηφρικτή αλήθεια. Βλέπεις, ήταν αρκετήτούτη η νέα διάγνωση για να μουπετάξει τη μάσκα της μέχρι χθεςυποκρισίας μου…»

Δεν πρόλαβε να συνεχίσει, μια κι είχε

^φτάσει η Μαρία. Όταν άκουσε τα νέα,μου έριξε μια τρομαγμένη ματιά κιέστρεψε την προσοχή της στον Αντρέα.

«Ανησυχώ πολύ για τη φίλη μας», μουείπε λίγο αργότερα, όταν ο Αντρέαςκατέβηκε στο κυλικείο για καφέ. «Ήτανφανερό πως τον τελευταίο καιρό δενήταν και τόσο καλά. Είχε αδυνατίσει,κουραζόταν εύκολα… Αμ’ κι αυτός οβήχας της! Να μη βάλει σε υποψίεςκανένα μας, ούτε και τον Αντρέα! Τι νασου πω, ώρες-ώρες νιώθω τύψεις.Έπρεπε να την είχαμε σπρώξει να κάνεικι άλλες εξετάσεις».

«Το ίδιο μού έλεγε προηγουμένως και οΑντρέας. Μου λες να τη σπρώχναμε ναπάει και για άλλες εξετάσεις. Μα εδώ

δεν άκουγε τον άντρα της, θα άκουγεεμάς… Μαρία,τυφλωθήκαμε όλοι μαςκαι σε κανενός το μυαλό δεν πήγε τοκακό. Το κακό που πολύ συχνάεπισκέπτεται τους ανθρώπους καιδιεκδικεί τα περισσότερα κομμάτια απότο μεγάλο παζλ της ζωής, στηνπροσπάθειά του να κερδίζει πάντα τοπαιχνίδι».

Και στην περίπτωση της φίλης μας, δενέγινε εξαίρεση. Το κέρδισε μάλλον τοπαιχνίδι. Δεν είχα πέσει έξω, όπως όλοιμας άλλωστε. Καρκίνο διέγνωσανανεπιφύλακτα οι γιατροί, και μάλισταμεταστατικό.

Καθόμασταν και τους κοιτούσαμε χωρίςνα πιστεύουμε στ’ αυτιά μας. Ο

Αντρέας δεν κατάφερε να μείνει όρθιοςκατέρρευσε. Τον βάλαμε σε μιαπολυθρόνα. Άλαλος προσπαθούσε ναχωνέψει αυτό που πριν από λίγες ώρεςείχε υποπτευθεί. Πλευρίσαμε τοδιευθυντή και τον ρωτήσαμε για τηνεξέλιξη, τι θα έπρεπε να κάνουμε.

Δεν μας άφησε πολλά περιθώρια.Δυστυχώς, τη φίλη μας θα την είχαμεγια λίγους μόνο μήνες. Η εξέλιξηαναμενόταν ραγδαία. Ίσως να είχαμεμια μικρή καθυστέρηση, αν την έπιανε ηχημειοθεραπεία. Για την ώρα, θα έπρεπενα ψάξουν για την πρωτοπαθή εστία.

Καταφέραμε, όχι και τόσο εύκολα, ναστείλουμε τον Αντρέα για καφέ ωσότουμπορέσει να συνέλθει και να παίξει το

ρόλο τού «γέλα παλιάτσο», κι εμείςφορώντας, όσο μπορούσαμε πιο καλά,τις μάσκες της αισιοδοξίας και τηςξεγνοιασιάς, μπήκαμε στο δωμάτιο τηςΈρης.

Στο δεξί της χέρι είχαν βάλει ορό καιστο πρόσωπο μάσκα οξυγόνου. Οπαράξενος ήχος που έβγαινε από τησυσκευή του οξυγόνου αντηχούσεπαράξενα στ’ αυτιά μου καιασυναίσθητα μ’ έκανε να σκεφτώ πωςήταν η ανάσα του χάρου, που,κρυμμένος σε κάποια γωνιά τουδωματίου, παραμόνευε την κατάλληληστιγμή για να πλησιάσει και να αρπάξειτην αγαπημένη μας φίλη.

Η Έρη μας κοίταξε ερευνητικά,

εκλιπαρώντας προφανώς μια απάντηση.

«Τι έγινε, φιλενάδα;» κατάφερε πρώτηνα μιλήσει η Μαρία προσπαθώνταςσυνάμα να της χαμογελάσει. «Είχες δενείχες, πάλι μας κοψοχόλιασες, έτσι;»

Δεν μίλησε, παρά γύρισε και κοίταξεεμένα.

«Σου το λέγαμε πως έπρεπε ναπροσέχεις», της είπα κι εγώ όσο πιοξέγνοιαστα μπορούσα εκείνη τη στιγμή.«Η πνευμονία δεν είναι αστείο πράγμα.Ορίστε τώρα που επιδεινώθηκε».

«Δυστυχώς θα ταλαιπωρηθείς λιγάκιακόμη, αλλά πρέπει να κάνεις υπομονή.Οι ξεροκεφαλιές πληρώνονται, απ’ ό,τι

βλέπεις», της είπε ο Αντρέας που μπήκεεκείνη τη στιγμή.

Η Έρη ανασήκωσε με το αριστερό χέριτη μάσκα από το πρόσωπό της.

«Τελικά τι έχω;» ζήτησε να μάθει.

«Με δυο λόγια, υποτροπίασε ηπνευμονία σου», της είπε ανάλαφρα οΑντρέας. «Θα σου δώσουν δυνατάφάρμακα και ισχυρή αντιβίωση μέσααπό τον ορό και γρήγορα θα γίνεις καλάκαι θα γυρίσεις στο σπίτι. Τώρα βάλε τοοξυγόνο».

«Μπα, δεν μου χρειάζεται για την ώρα.Οι γιατροί μού είπαν να τη βάζω όποτεδυσκολεύομαι στην αναπνοή. Τώρα,

δόξα να ’χει ο Θεός, νιώθω καλύτερα».

Πού βρήκαμε, αλήθεια, το κουράγιο ναμείνουμε δύο ώρες κοντά της μεπειράγματα, αστεία και χωρατά ; Πώςμπορέσαμε να συγκρατήσουμε ταδάκρυα, που όχι λίγες φορές μάςαπείλησαν; Με ποια δύναμη μπορέσαμενα αγνοήσουμε το θάνατο που ανάσαινεακριβώς δίπλα μας και γεμίσαμε με ζωήτο δωμάτιο εκείνο;

Φύγαμε κατά τις τέσσερις, όταν ήρθε οΚώστας με τον Αντώνη. Με τηΝατάσσα είχαμε κανονίσει νασυναντηθούμε σε ένα φαστ-φουντάδικοπου βρισκόταν δίπλα ακριβώς από τηντράπεζα όπου δούλευε, και θα τηςλέγαμε τα νέα, που το πρωί δεν ξέραμε

πόσο θλιβερά ήταν. Μετά θα πήγαινε κιαυτή.

Η Νατάσσα είχε την πολυτέλεια να μηχρειαστεί να κρύψει τα δάκρυά της.

«Δεν μπορώ να το πιστέψω», είπεσκουπίζοντας πολλές φορές τα μάτιατης. «Κι αν κάνουν λάθος βρε παιδιά οιγιατροί; Αποκλείεται μια τέτοιαπερίπτωση ; Πόσες φορές δεν έχουνγίνει τραγικά λάθη στα ιατρικάχρονικά;»

«Το ιατρικό λάθος πράγματι έγινε, μααπό τον πρώτο γιατρό που διέγνωσεπνευμονία», είπε η Μαρία, «ο οποίοςθέλει σκότωμα. Πώς βγάζεις τόσοεύκολα διάγνωση για πνευμονία, βρε

μαλάκα,χωρίς να επαναλάβεις τηνακτινολογική εξέταση, δίχως ναπαραγγείλεις μια αξονική;»

«Στο νοσοκομείο ήτανκατηγορηματικοί», είπα εγώ. «Καρκίνοςτου πνεύμονα, με άγνωστη πρωτοπαθήεστία. Με άλλα λόγια, καμία ελπίδασωτηρίας. Κι εδώ που τα λέμε, και οπρώτος γιατρός να το ανακάλυπτε, δενθα είχε και πάλι σωτηρία. Το πολύ ναζούσε λίγους μήνες περισσότερο».

«Είναι τρομερό. Δεν μπορώ ακόμα νατο πιστέψω», επανέλαβε η Νατάσσα κιάναψε τσιγάρο. «Νέα γυναίκα, καλόςάνθρωπος, ούτε κάπνιζε ούτε άλλεςκαταχρήσεις έκανε. Όχι, όχι, είναιάδικο!»

«Σάμπως είναι το μόνο άδικο τηςζωής;» είπε η Μαρία «Όμως, τιμπορούμε να κάνουμεί Εμπρός στηναρρώστια και το θάνατο νιώθεις πωςέχεις τα χέρια σου δεμένα. Πώς ναπαλέψεις; Με ποιον να τα βάλεις; Με τημοίρα; Πότε ο άνθρωπος μπόρεσε νατην υποτάξει και να της επιβληθεί;Ποτέ! Η μοίρα είναι πάντα πιο δυνατήαπ’ αυτόν και ο αγώνας πάντα άνισοςκαι μάταιος. Η μοίρα έχει τον τελευταίολόγο και το χέρι της σηκώνεται καιπέφτει βαρύ. Τσακίζει, χωρίς έλεος!»

«Κοίτα τώρα που θα πας, μην αφήσειςνα καταλάβει τίποτα»,της επέστησα τηνπροσοχή, ανακατεύοντας μηχανικά τησαλάτα που είχα παραγγείλει. «Από ’δωκαι μπρος θα πρέπει να αποδείξουμε το

υποκριτικό ταλέντο που έχουμε η κάθεμία».

«Πώς θα μπορέσουμε; Κι ο Αντρέας;Πού θα βρει τόσο κουράγιο;»

«Είναι για το δικό της καλό, αυτό πρέπεινα σκεφτόμαστε και θα τακαταφέρουμε».

Η εμπειρία μιας τόσο σοβαρήςαρρώστιας ήταν για μένα κάτι τοπρωτόγνωρο. Στη ζωή μου είχαγνωρίσει μόνο δύο θανάτους, τωνγονιών μου, και ήταν τόσο ξαφνικοί καιακαριαίοι που δεν είχα το χρόνο ναθρηνήσω για το κενό που θα μουάφηναν. Έμαθα, έκλαψα και πόνεσα γιατο χαμό τους αφού είχε γίνει πια

τετελεσμένο γεγονός.

Δεν είχα το περιθώριο να κάνω τίποτα,δεν ήμουν αναγκασμένη να υποκριθώμπροστά τους, δεν υποχρεώθηκα νατους δω να αργοπεθαίνουν.

Δεν είχα αδέλφια ή άλλους κοντινούςσυγγενείς που θα έπρεπε ναπαρηγορήσω. Τώρα όμως τα πράγματαήταν τελείως διαφορετικά. Ένας δικόςμου άνθρωπος, νέος κι αγαπημένος, θαέσβηνε εμπρός στα μάτια μου, μέρα μετη μέρα, κι εγώ θα ήμουν αναγκασμένηνα παίζω θέατρο και μάλιστα τον πιοσοβαρό ρόλο του «γέλα παλιάτσο», γιανα μη μαυρίσω τις τελευταίες του ώρες.Και στη συνέχεια θα έπρεπε ναπαρηγορήσω ένα σύζυγο και δύο γέρους

γονείς. Κι όλα αυτά,τη στιγμή που έχειςνα υποφέρεις ένα δικό σου πρόβλημα.Τραγικό!

Την άλλη μέρα ξύπνησα πολύ πρινχτυπήσει το ξυπνητήρι, έπειτα από ένανύπνο ταραγμένο και γεμάτο εφιάλτες.Έφτιαξα ένα δυνατό καφέ, πλύθηκα κιαφού ντύθηκα ξύπνησα τα παιδιά. Τουςεξήγησα πως θα πήγαινα και πάλι στονοσοκομείο -τους είχα πει πως είχευποτροπιάσει η πνευμονία της Έρηςκαιτους ζήτησα να τακτοποιηθούν μόνοιτους επειδή δεν ήξερα τι ώρα θα γύριζα.Έφυγα με προορισμό την Κατεχάκη,Σήμερα ήμουν αποφασισμένη να δω τονΓιάννη.

Πάρκαρα εμπρός στο μαγαζί αφού

βεβαιώθηκα πως το αυτοκίνητό τουβρισκόταν στη συνηθισμένη θέση.Πήρα την τσάντα μου και ξεκίνησα μεαποφασιστικά βήματα για το γραφείοτου. Η γραμματέας του έδειξε να ταχάνε.ι μόλις με είδε. Ίσως επειδή τόσαχρόνια δεν την είχα συνηθίσει σεξαφνικές επισκέψεις ή επειδή ίσως είχεπληροφορηθεί από τον Γιάννη τηνκατάσταση και δεν ήξερε τι έπρεπε νακάνει.

«Καλημέρα, Βάλια»,τη χαιρέτησατυπικά. «Είναι μέσα ο άντρας μου;»

«Ε… Καλημέρα. Ναι, μέσα είναι. Μιαστιγμή μόνο, να δω μήπως είναιαπασχολημένος», μου είπε και ξεκίνησεβιαστικά για το γραφείο του.

Αποφάσισα να περιμένω υπομονετικάμέχρι να με αναγγείλει. Από πότε είχαγίνει μια ξένη εκεί μέσα;

«Περάστε», με κάλεσε έπειτα από λίγαλεπτά η Βάλια και παραμέρισε για ναμπω στο γραφείο.

«Καλημέρα».

«Καλημέρα», μου είπε και με κοίταξεεπιφυλακτικά. «Σου είχα πει πως θαεπικοινωνούσα εγώ μαζί σου».

«Εσύ μπορεί ν’ αποφάσιζες ναεπικοινωνήσεις μαζί μου του χρόνου.Υπάρχουν ωστόσο κάποια προβλήματαπου πρέπει να ειπωθούν τώρα».

«Όπως;»

«Όπως, ας πούμε, η σοβαρή αρρώστιατης Έρης, για την οποία δεν πιστεύωπως έχεις μάθει».

«Όχι. Τι έχει η Έρη;»

«Την αρρώστια της εποχής, καρκίνο καιμάλιστα σοβαρής μορφής. Οι γιατροίδεν της δίνουν διορία πέρα από λίγουςμήνες».

«Τι;» φώναξε φανερά συγκλονισμένος.

«Αυτό που άκουσες, δυστυχώς. ΟΑντρέας θα στείλει βέβαια σήμερακιόλας τις εξετάσεις στο εξωτερικό,αλλά οι γιατροί ήταν τόσοκατηγορηματικοί ώστε δεν νομίζω νατίθεται θέμα λάθους».

«Δεν μπορώ να το πιστέψω!» είπεπιάνοντας το κεφάλι του. «Σε ποιονοσοκομείο την έχουν ;»

Αφού του είπα πού βρισκόταν η φίλημας, αποφάσισα να συζητήσω και τοδικό μας πρόβλημα.

«Πότε λες να γυρίσεις στο σπίτι;»

«Σου έλειψα;»

«Δεν ξέρω πια τι να λέω στα παιδιά»,είπα, αποφεύγοντας να απαντήσω στηνερώτησή του. «Κι έπειτα», συνέχισα,«είναι δικό σου σπίτι και δεν το θεωρώσωστό και δίκαιο να μένω εγώ εκεί, κιεσύ να κοιμάσαι σε ξενοδοχείο. Νομίζωπως θα πρέπει να μιλήσουμε ώριμα και

πολιτισμένα για το πρόβλημά μας δεννομίζεις;»

«Όχι. Έπειτα απ’ αυτά που μου είπες γιατην Έρη, δεν μπορώ. Ειλικρινά δεν έχωμυαλό να σκεφτώ, κατάλαβέ με. Θαεπικοινωνήσω μαζί σουαύριομεθαύριο».

Το έβλεπα πως δεν ήταν σωστό ναεπιμείνω. Άλλωστε ούτε κι εγώ είχακουράγιο για τέτοια συζήτηση κιαπορούσα πώς το αποφάσισα. Εμπρόςστο θάνατο που παραμόνευε, όλα ταάλλα έμοιαζαν τόσο μικρά κιασήμαντα…

Πριν φύγω, ζήτησα από τη Βάλια νακάνω ένα τηλεφώνημα. Πήρα τον

εκδοτικό οίκο που συνεργαζόμουν καιπαρακάλεσα τον υπεύθυνο να μουδώσει μια παράταση χρόνου για τοβιβλίο που δούλευα αυτόν τον καιρό.

Του εξήγησα πόσο σοβαρό ήταν τοπρόβλημά μου, αλλά εκείνος δενμπόρεσε να μου παραχωρήσειπερισσότερο από μία εβδομάδα. Θαέπρεπε να περικόψω τις ώρες του ύπνουμου, αν ήθελα να είμαι κοντά στη φίλημου αλλά και στα παιδιά μου.

Τρεις μέρες αργότερα και κάποια στιγμήπου την Έρη την πήρε ο ύπνος, είπαμεμε τη Μαρία να πιούμε έναν καφέ καιπαίρνοντας τον Αντρέα και τον Κώστα,κατεβήκαμε στο κυλικείο.

«Ο Πανταζόπουλος, οχημειοθεραπευτής, μου είπε πως θα τηναρχίσει από μεθαύριο με ένα νέοσχήμα», μας πληροφόρησε ο Αντρέαςμόλις καθήσαμε σε ένα άδειο τραπεζάκι.«Ελπίζει πως μ’ αυτό το σχήμα θα έχεικαλύτερα αποτελέσματα και ίσως ναμην της πέσουν όλα τα μαλλιά».

«Λέτε να μην καταλάβει τίποτα;Υπάρχει τέτοια περίπτωση;» ρώτησε οΚώστας. «Γιατί,απ’ ό,τι ξέρω, εκτός απότα μαλλιά που πέφτουν υπάρχουν κιάλλες αντιδράσεις».

«Θα είναι ένα δυνατό σχήμα σε πέντεδόσεις, μία κάθε βδομάδα, και τις δύοπρώτες μέρες θα έχει άσχημεςαντιδράσεις: εμετούς, ανορεξία και δεν

ξέρω τι άλλο ακόμα, Μα το μόνο που μεφοβίζει είναι τα μαλλιά. Αν μπορούσαμενα το αποφύγουμε, ίσως να μηνκαταλάβαινε τίποτα».

«Πώς να κοροϊδέψεις ένα μορφωμένοάνθρωπο και μάλιστα σ’ αυτή τηνκατάσταση;» αναρωτήθηκα φωναχτά.«Εδώ, ένα πονοκέφαλο έχουμε και τομυαλό μας πάει στο κακό».

«Χρειάζεστε και οι δυο σας πολύκουράγιο», είπε η Μαρία στον Αντρέασφίγγοντάς του το μπράτσο. «Μακάρινα μπορούσαμε να κάνουμε κάτι».

«Ελπίζω μόνο στις απαντήσεις από τοεξωτερικό», είπε ό Αντρέας χωρίς όμωςκανένα ίχνος αισιοδοξίας. «Εσείς όμως

δεν θα ήθελα να ταλαιπωρείστε τόσεςώρες κάθε μέρα. Έχετε σπίτι, παιδιά καιπρο πάντων εσύ, Ελένη, που αυτόν τονκαιρό είσαι τελείως μόνη. Σε παρακαλώ,μην έρχεσαι τόσο συχνά».

«Αστειεύεσαι; Η φίλη μου είναι τόσοσοβαρά, πώς μπορώ να αποτραβηχτώ σεμια άκρη και να μείνω αμέτοχη;Άλλωστε τα παιδιά μου είναι αρκετάμεγάλα ώστε να μπορούν να φροντίζουνμόνα τους τον εαυτό τους. Μηνανησυχείς, λοιπόν, για μας και κοίταλίγο τον εαυτό σου».

«Είχες κάνα νέο από τον Γιάννη;» μερώτησε ο Κώστας κάποια στιγμή.

«Όχι. Ακόμα περιμένω να

επικοινωνήσει μαζί μου. Πιστεύω όμωςπως σήμερα-αύριο θα μπει στον κόπονα το κάνει».

«Ελπίζεις ότι θα γυρίσει;»

«Δεν ξέρω τι ελπίζω, μα κι ούτε ξέρω τιείναι αυτό που θέλω. Η αλήθεια είναιπως είμαστε πολύ καλά και μόνοι μας.Πιο ήρεμοι, θα έλεγα. Βέβαια,τα παιδιάμε ρωτούν καθημερινά και πολύφοβάμαι πως κάτι πρέπει να έχουνυποψιαστεί, ωστόσο θα ήταν ψέμα ανέλεγα πως ανυπομονώ για τηνεπιστροφή του».

«Ξέρεις, Ελένη…» άρχισε κάπωςδιατακτικά ο

Αντρέας, «ο Γιάννης είναι φίλος, όπωςάλλωστε κι εσύ μία από τις καλύτερεςφίλες, γι’ αυτό η θέση μου είναι κάπωςδύσκολη… Όμως… να, νομίζω πως θαπρέπει να μάθεις κάτι…»

Τον κοίταξα χωρίς να μιλήσω. Περίμενανα συνεχίσει με μια ψυχραιμία, μιααδιαφορία θα έλεγα, ακατανόητη.Ήμουν έτοιμη να ακούσω οτιδήποτε.

«Ο Γιάννης δεν μένει σε ξενοδοχείο».

Και πάλι δεν μίλησα. Απλώς περίμενανα ακούσω τη συνέχεια.

«Από την ημέρα που έφυγε από το σπίτισας, μένει στης Βάλιας».

Η Μαρία γούρλωσε τα μάτια και ο

Κώστας μετακινήθηκε αμήχανα στηνκαρέκλα του. Προφανώς το ήξερε. Εγώωστόσο συνέχισα να κοιτάζω ατάραχατον Αντρέα.

«Σου το είπα για να μη στενοχωριέσαικαι να μην ελπίζεις σε θαύματα. Μου τοομολόγησε ο ίδιος προχθές που πέρασενα δει την Έρη. Τα είχε φτιάξει μαζί τηςδύο βδομάδες περίπου πριν φύγει απότο σπίτι σας. Μου είπε πως σ’ αγαπάει,είσαι η μητέρα των παιδιών του, αλλάδεν του αρέσουν οι αλλαγές σου.Ισχυρίστηκε πως εσύ τον έσπρωξεςστην αγκαλιά της, αλλά βέβαια δεν τονπιστεύω. Μπορεί να είναι φίλος μου,όμως δεν μπορώ να μη δω ταελαττώματά του. Είναι φοβεράεγωιστής, του αρέσει να καλοπερνάει

και δεν είναι διατεθειμένος να κάνεικαμία παραχώρηση στον άλλο».

«Έψαχνε δηλαδή την κατάλληληευκαιρία για να φύγει», μουρμούρισα.

«Δεν ξέρω. Δεν νομίζω. Αν του έκανεςαυτά που ήθελε, δεν πιστεύω πως θαέφευγε από το σπίτι σας».

«Ίσως όχι, όμως τη Βάλια δεν θα τηναγνοούσε, να είσαι βέβαιος. Και ποιοςξέρει πόσες άλλες Βάλιες υπήρξαν πριναπ’ αυτήν».

«Δεν ξέρω», μου είπε ο Αντρέας καιχαμήλωσε το βλέμμα του.

Ήξερε. Ω, ναι,ήμουν σίγουρη γι’ αυτό,μα δεν επέμεινα να μάθω, όχι για να μη

τον φέρω σε δύσκολη θέση, αλλά γιατίδεν με ενδιέφερε καθόλου. Δεκάρα δενέδινα.

Τελείωσα τον καφέ μου και σηκώθηκα.

«Εμένα θα μου επιτρέψετε να σαςαφήσω. Πάω να δω τι κάνουν τα παιδιά.Θα τα πούμε αύριο».

Μπήκα στο αυτοκίνητο, έβαλα το κλειδίστη μηχανή και άνοιξα το ραδιόφωνο.Ένιωθα μια απίστευτη ηρεμία, λες καικάποιο σοβαρό πρόβλημά μου, σαν απόθαύμα, είχε βρει τη λύση του. Λες κιένα ασήκωτο βάρος είχε φύγει ξαφνικάαπό το στήθος μου.

Ωστόσο, εντελώς μηχανικά, δεν

ακολούθησα το δρόμο για το σπίτι,αλλά συνέχισα την Κηφισίας κι έφτασαστο Μαρούσι , εκεί που ήξερα πωςέμενε η Βάλια. Δεν είχα γελαστεί. Δίπλααπό την είσοδο της πολυκατοικίας όπουβρισκόταν το διαμέρισμά της, ήτανπαρκαρισμένο το αυτοκίνητο του άντραμου. Έστρεψα το βλέμμα μου στοδεύτερο όροψο. Φυσικό ήταν να μηνμπορέσω να δω τίποτα, παρά μόνο μιαδιπλή κουρτίνα να κλείνει. Μου φάνηκεεκείνη τη στιγμή σαν να έπεφτε ηαυλαία στο τέλος ενός ανιαρού έργου.

Η Μαρία έβαλε τα δίδυμα να κοιμηθούνκαι πήγε να βρει τον Κώστα στο σαλόνι.Κάθησε δίπλα του στον καναπέ και τοντράβηξε στην αγκαλιά της.

«Δεν ξέρεις πόσο μου έχει στοιχίσει ηιστορία της Έρης. Κάθομαι καιαναλογίζομαι ολόκληρη τη ζωή μου.Ψάχνω να βρω τα σωστά και τα λάθημου και τρέμω στη σκέψη ότι μπορείκάτι τέτοιο να τύχει και σ’ εμένα και ναμην προλάβω να σου πω όλα όσα θαήθελα…»

«Και ποια είναι αυτά;» τη ρώτησε καιτην έσφιξε πάνω του.

«Τι να πρωτοπώ… Πως σ’ αγαπώ,τοπόσο σ’ εκτιμώ, ή το πόσο τυχερή είμαιπου σε παντρεύτηκα και ζω μαζί σου;Μα και κάτι άλλο. Θα ήθελα πολύ νασου ζητήσω συγγνώμη για κάτι στιγμέςπου μπορεί να σε πλήγωσα άθελάμου… Σκέφτομαι και την Ελένη… Δεν

μπορώ να φανταστώ εμάς τους δύο στηθέση τους με πιάνει τρέλα».

Ο Κώστας τραβήχτηκε από την αγκαλιάτης. Χαμήλωσε το κεφάλι κι έμεινε γιαλίγες στιγμές σκεφτικός.

«Τι συμβαίνει;» ρώτησε η Μαρία.

«Ξέρεις… Έχεις δίκιο. Θα ήταντρομερό να πάθαινε κανείς μαςκάτι,χωρίς να έχει προλάβει να πειστον άλλο όλα όσα θα ήθελε… Θέλωνα πω… Να, δεν θα ήθελα πράγματι ναπεθάνω χωρίς να σου έχω πρώταμιλήσει. Δεν θα ήθελα, με άλλα λόγια,να μάθεις από άλλους πράγματα πουίσως σου τα πουν διαστρεβλοομένα».

«Κώστα, με τρομάζεις. Τι θέλεις να μουπεις;» τον ρώτησε κάπως ανήσυχα ηΜαρία.

«Να… θέλω να ξέρεις ότι σ’ αγαπώπάρα πολύ, ότι δεν μπορώ να ζήσωχωρίς εσένα, ότι μ’ έχεις κάνει πολύευτυχισμένο».

Κάτι πήγε να πει η Μαρία, μα δεν τηνάφησε.

«Δεν τελείωσα. Έχω και κάτι άλλοακόμα να σου πω και σου ζητώ να μεκαταλάβεις…»

Φαινόταν ότι δίσταζε. Δεν ήξερε πώς ναεκφραστεί.

«Να, πριν από ένα εξάμηνο, ίσως και

περισσότερο, είχα δεσμό με κάποιανάλλη»,της είπε τελικά.

Η Μαρία τον κοίταξε σαν να της έκανεπλάκα. Ναι, περίμενε να παραδεχτεί πωςτης έκανε πλάκα και ήταν έτοιμη ναγελάσουν μαζί.

«Κράτησε για λίγο καιρό καιαισθανόμουν ερωτευμένος μαζί της,χωρίς όμως να πάψω να σ’ αγαπώ.Γιατί, αυτό που ένιωθα για εκείνη ήτανκάτι πέρα από τις δυνάμεις μου.Προσπάθησα να το ελέγξω, να κρατηθώμακριά της. Τελικά ήταν ένα πάθος πουόσο γρήγορα και ξαφνικά φούντωσε,τοίδιο γρήγορα και ξαφνικά έσβησε».

«Και γιατί μου το λες τώρα; Τι θέλεις να

κάνω ;» τον ρώτησε.

«Σου το λέω επειδή θεωρώ σωστό να τοξέρεις κι επειδή δεν θα ήθελα ναμάθαινες κάτι από άλλους και να μηνξέρεις τι να τους απαντήσεις».

Η Μαρία πετάχτηκε πάνω.

«Και τώρα που το έμαθα, τι νομίζειςπως θα μπορούσα να τους απαντήσω;Πως ναι, ξέρω ότι με κεράτωσε, αλλάδεν με νοιάζει; Ναι, ερωτεύθηκεκάποιαν άλλη, αλλά ξαναγύρισε στησιγουριά τη δική μου;»

«Δεν είναι έτσι, Μαρία. Ερωτεύθηκακάποιαν άλλη για ένα διάστημα, όμωςδεν έπαψα ποτέ ν’ αγαπώ εσένα. Είναι

κάτι που θα μπορούσε να συμβεί στονκαθένα. Προσπάθησε να έρθεις στηθέση μου. Ο άνθρωπος είναι φτιαγμένοςγια να ερωτεύεται. Το έχει στο αίμα του.Δεν μπορεί να ελέγξει τα συναισθήματάτου».

«Εμένα μπορείς να με φανταστείς στηθέση σου; Αν ερχόμουν μια ωραία μέρακαι σου έλεγα πως έχω ερωτευθείκάποιον άλλο, πως κοιμόμουν μαζί τουγια λίγους μήνες, αλλά τώραξαναγύρισα στη σιγουριά τη δική σουκαι σου ζητούσα να με δεχτείς, τι θαέκανες;»

«Θα πονούσα, αναμφίβολα, θα έκλαιγαίσως, θα υπέφερα, αλλά επειδή σ’αγαπώ τόσο, θα προσπαθούσα να σε

καταλάβω και να σε συγχωρήσω. Θα σεσυγχωρούσα σίγουρα».

«Βολικό να το λες εκ του ασφαλούς».

«Έτσι είναι, Μαρία μου. Αλήθεια σούλέω. Σ’ αγαπώ πολύ. Τα αισθήματά μουγια σένα δεν άλλαξαν καθόλου. Ποτέ.Ήθελα να φανώ ειλικρινής. Θα πρέπειτώρα να πληρώσω γι’ αυτή τηνειλικρίνειά μου;»

«Δεν σου κρύβω πως εκτιμώ τηνειλικρίνειά σου, όμως εγώ τι πρέπει νακάνω; Να περιμένω την επόμενη φοράπου θα τύχει να ξαναερωτευθείςκάποιαν άλλη αφού είσαι άνθρωπος πουτο έχει στο αίμα του; Ή να σου πω“ευχαριστώ” επειδή κατάφερες να με

πληγώσεις τόσο;»

«Ούτε το ένα ούτε το άλλο. Θέλω μόνονα προσπαθήσεις να με καταλάβεις, ναμε συγχωρήσεις και να πιστέψεις πως σ’αγαπώ πολύ».

«Το κακό είναι πως κι εγώ σ’ αγαπώ,Κώστα, γι’ αυτό πονάω. Μου ζητάς νασε συγχωρήσω και να ξεχάσω, αλλάδεν. είναι καθόλου εύκολο, και τοξέρεις. Πώς μπορώ να σε κοιτάζω, να σ’αγκαλιάζω και να μη σκέφτομαι ότι πριναπό λίγο καιρό σε αγκάλιαζε και σεφιλούσε κάποια άλλη; Πώς μπόρεσες ;Πώς;»

Ξέσπασε, και τα δάκρυά της,βρίσκοντας κάποια διέξοδο, άρχισαν να

κυλούν στα μάγουλά της.

«Μαρία», ψιθύρισε με ραγισμένη φωνήο Κώστας κι έκανε ένα βήμα προς τομέρος της.

Εκείνη όμως τον σταμάτησεσηκώνοντας αποτρεπτικά το χέρι της.

«Πήγαινε να κοιμηθείς, Κώστα, κιάφησέ με ήσυχη να σκεφτώ, ναηρεμήσω. Καληνύχτα».

Έμεινε για λίγο διστακτικός καιαναποφάσιστος. Ύστερα τηνκαληνύχτισε, της γύρισε την πλάτη καιβγήκε από το δωμάτιο.

Η Μαρία κάθησε στην άκρη του καναπέκαι ξέσπασε σε λυγμούς. Πάντα πίστευε

πως είχε μια ιδανική σχέση με τον άντρατης, πως υπήρχε αμοιβαίος σεβασμός,εμπιστοσύνη. Όμως, τώρα της ζητούσενα κατανοήσει πράγματα φοβερά γιαεκείνη. Πώς να καταλάβει και να δεχτείπως ο άντρας που λάτρευε είχεερωτευθεί κάποιαν άλλη γυναίκα; Ότιείχε κάνει έρωτα μαζί της, ότι τα χέριατου που χάιδευαν εκείνη, είχαν χαϊδέψειπριν ένα άλλο κορμί, τα χείλη του πουτη φιλούσαν τρυφερά, είχαν φιλήσει κιάλλο στόμα. Ακατανόητο!

«Πού έφταιξα;» αναρωτήθηκε. «Τιλάθος έκανα; Δεν του έδειχνα πόσο τοναγαπούσα, πόσο τον ήθελα; Δενστάθηκα πάντα κοντά του, στήριγμα,φίλη και αγαπημένη; Τι μου ζήτησε καιδεν του το έδωσα; Τι θέλησε και του το

αρνήθηκα; Γιατί, λοιπόν, να μου φερθείέτσι; Γιατί να με προδώσει; Τιπερισσότερο του πρόσφερε αυτή; Πούήταν καλύτερη;»

Τόσα ερωτήματα που δεν θα έβρισκανποτέ απάντηση .

«Σταμάτα να αναζητάς δικά σουσφάλματα για να εξηγήσεις τησυμπεριφορά του Κώστα», της είπα τηνάλλη μέρα που πίναμε τον καφέ μας στοκυλικείο του νοσοκομείου. «Δεν είναιαπαραίτητο να έχεις φταίξει κάπου.Αυτά τα πράγματα συμβαίνουν, έτσιαπλά. Έχει δίκιο ο άντρας σου, καμιάφορά δεν μπορείς να τα ελέγξεις».

«Μου είναι αδύνατο να το χωνέψω.

Μου είναι αδύ-νάτο να τον δω πάλιόπως παλιά».

«Δεν έχεις δίκιο, Μαρία», της είπε και ηΝατάσσα. «Όταν έμπλεξα κι εγώ με τονΝτίνο, βρήκαμε όλες πολύ εύκολαελαφρυντικά και δικαιολογίες. Είπαμεπως ο άνθρωπος έχει δικαίωμα ναερωτευθεί πολλές φορές στη ζωή του,πως και ο παντρεμένος είναι άνθρωποςμε τα ίδια συναισθήματα, είπαμε ένασωρό πράγματα για να νιώσω καλύτερακαι να χαρώ τον έρωτά μου. Αυτά δενισχύουν και για τον Κώστα; Κι αν αύριοτύχει κάτι ανάλογο σ’ εσένα; Μπορείςνα προκαθορίσεις πώς θα αντιδράσεις;»

«Αγνόησέ το», τη συμβούλευσα. «Δεςτο σαν μια απόδειξη της αγάπης του.

Ναι, πήγε με κάποιαν άλλη, όμως αυτήη άλλη δεν είχε τη δύναμη να σαςχωρίσει, επειδή η αγάπη σας είναιδυνατή. Δεν τον ένιωσες ν’απομακρύνεται ούτε στιγμή από κοντάσου, κι αν δεν σου το έλεγε ο ίδιος,δενθα καταλάβαινες τίποτε. Άρα ήταν μιαπεριπέτεια που πέρασε ανώδυνα, χωρίςν’ αφήσει ίχνη. Ξέχασέ την, λοιπόν.Δέξου πως είναι κάτι που ανήκει στοπαρελθόν και άφησε τον εαυτό σουελεύθερο να χαρεί το μέλλον με τονάντρα που σ’ αγαπάει».

«Δεν είναι τόσο εύκολο. Αν γυρνούσεπίσω ο Γιάννης , θα τον δεχόσουν;»

«Δεν είναι το ίδιο, Μαρία, και το ξέρεις.Με τον Γιάννη δεν είχαμε ποτέ τη σχέση

που έχεις εσύ με τον Κώστα. Δενεπικοινωνήσαμε ποτέ, δεν μ’ αγάπησεποτέ όσο τον εαυτό του. Και τώρα πουέφυγε, το έκανε άνανδροι. Χωρίς να μουπει την αλήθεια, βρήκε μια αφορμή γιανα εγκαταλείψει το σπίτι του,τα παιδιάτρυ. Αν δεν μου μιλούσε ο Αντρέας, θαέμενα στην αβεβαιότητα και σε μάταιηαναμονή».

«Ναι, δεν είναι το ίδιο», παραδέχτηκε.«Δεν ξέρω τι να πω. Είναι νωρίςακόμα».

«Σ’ αυτό έχεις δίκιο», συμφώνησε ηΝατάσσα. «Είναι νωρίς ακόμα και ηπληγή φρέσκια. Δώσε λίγο καιρό στονεαυτό σου και σ’ εκείνον, και θα δειςπως όλα θα περάσουν. Μη ζεις με

αυταπάτες τελειότητας. Κανείς μας δενείναι τέλειος όλοι κάνουμε λάθη. Όλοιέχουμε το δικαίωμα να κάνουμε λάθη.Το θέμα είναι να μαθαίνουμε απ’ αυτά».

«Από σένα εξαρτάται να δώσεις μίαευκαιρία στη σχέση σας για να σαςαποδείξει πόσο δυνατή είναι. Μηβιάζεσαι να καταδικάσεις κάποιονεπειδή κατά τύχη ποτέ δεν βρέθηκες στηθέση του. Σκέψου τη Νατάσσα,τονΓιάννη,τον Κώστα. Μπορεί να φαίνεταιπως όλοι τους έχουν κάτι κοινό πουτους κάνει να μοιάζουν, δες όμως τιςσημαντικές διαφορές τους. Δενμπορούμε να τους κρίνουμε και να τουςκαταδικάσουμε με τα ίδια κριτήρια. Δεςτην Έρη. Νομίζεις πως δεν θαπροτιμούσε να βρισκόταν στη δική σου

θέση, που εσύ τη θεωρείς τραγική, αντίεκεί που είναι τώρα;»

«Ναι, ναι», υποχώρησε η Μαρία,«σίγουρα υπάρχουν χειρότερεςκαταστάσεις. Η δική σου και πρώτα απ’όλα της Έρης». Σηκώθηκεαποφασιστικά. «Πάμε να δούμε τη φίλημας».

«Πώς είναι η γλυκιά μας;» ρώτησε ηΜαρία μόλις μπήκαμε στο θάλαμο τηςΈρης.

Το πρόσωπό της είχε αλλάξει εντελώςτώρα. Δεν υπήρχε καμία σκιά, κανέναίχνος στενοχώριας. Τελικά, είχεικανότητες στην υποκριτική τέχνη.

«Πολύ καλύτερα», μας απάντησε η Έρηκαι μας φίλησε όλες με τη σειρά. «ΤηΔευτέρα θα μου κάνουν μια πρώτηδόση από την αντιβίωση. Ελπίζω απότην Τρίτη και μετά να πάρω τα πάνωμου».

«Ο Αντρέας δεν ήρθε ακόμα;» ρώτησα.

«Έχει μια γέννα. Μου τηλεφώνησε. Θα’ρθει μόλις ξεμπερδέψει».

«Είχες καμιά άλλη επίσκεψη;» ζήτησενα μάθει η Νατάσσα.

«Ναι, πέρασε ο Γιάννης το μεσημέρι.Μου είπε πως έφυγε απ’ το σπίτι». Μεκοίταξε ερευνητικά. «Δεν μου είπεςτίποτα».

«Δεν ήθελα να σε στενοχωρήσω. Ναι,έφυγε. Δεν του άρεσε η καινούργιαΕλένη…»

«Μου είπε πως δεν σκέφτεται ναξαναγυρίσει».

«Μπας και σου είπε τίποτε άλλο;Τελικά, ό,τι μαθαίνω, το μαθαίνω απότρίτους. Ακόμα περιμένω ναεπικοινωνήσει μαζί μου και να μουανακοινώσει τις αποφάσεις του».

«Πράγματι, μου είπε πως δεν τουαρέσεις έτσι όπως άλλαξες και πως ανδεν ξαναγίνεις όπως ήσουν, δενπρόκειται να γυρίσει».

«Την επόμενη φορά που θα τον δεις,

διαβΐβασέ του να μην κάνει τον κόπο ναπεριμένει. Δεν πρόκειται ν’ αλλάξω,ούτε έχω σκοπό να τον δεχτώ μεανοιχτές τις αγκάλες όταν βαρεθεί τηνάσωτη ζωή του και θελήσει ναξαναζήσει την οικογενειακή θαλπωρή».

«Ποια άσωτη ζωή;» διαμαρτυρήθηκε ηΈρη. «Μη γίνεσαι υπερβολική. Πιστεύωπως απλώς θέλει να σ’ εκβιάσει για ναβρει πάλι τη βολική Ελένη που είχεμάθει».

«Δεν σου τα είπε καλά τα πράγματα. Τοξέρεις ότι συζεί με τη γραμματέα του μετην οποία είχε δεσμό δύο βδομάδες πρινβρει δικαιολογία για να φύγει από τοσπίτι μας;»

«Τι;» Η έκπληξη της Έρης ήτανειλικρινής. «Πού το ξέρεις; Είσαιβέβαιη;»

«Απολύτως. Μου το είπε ο άντρας σουκαι είδα με τα ίδια μου τα μάτια τοαυτοκίνητό του έξω από το σπίτι τηςδεσποσύνης».

«Καλά, αυτή είναι μικρή. Τι ηλικίαέχει;»

«Είκοσι δύο. Δώδεκα χρόνια μικρότερήμου. Αλλά αυτό δεν έχει καμίασημασία».

«Ναι», συμφώνησε η Νατάσσα. «Θαμπορούσε να ήταν και μεγαλύτερή του.Τι θα άλλαζε;»

«Εσύ με τον καημό σου», την πείραξε ηΜαρία.

«Δίκιο έχεις»,την υπερασπίστηκα. «Τιμε νοιάζει αν η γυναίκα που φιλοξενείτον άντρα μου είναι μικρότερη ήμεγαλύτερή του; Αυτό που έχει σημασίαείναι πως τίποτα, ούτε τα παιδιά δενμπορούν να μας κρατήσουν μαζί».

«Το είπες στα παιδιά σου;» με ρώτησε ηΈρη.

«Όχι ακόμα. Μέχρι τώρα προσπαθούσανα βρω διάφορες δικαιολογίες. Όμως,σήμερα έχω σκοπό να τους μιλήσω».

«Τι θα τους πεις; Έχεις σκεφτεί;»

«Όχι. Πάντως δεν μπορώ να πω πολλά

ψέματα. Θα μιλήσω αυθόρμητα».

Αυτό έκανα.

«Ο πατέρας σας έφυγε απ’ το σπίτι»,τους είπα όταν η Νίκη με ρώτησε άλλημια φορά πού ήταν και πότε θα γύριζε οΓιάννης.

«Έφυγε; Πού πήγε; Πότε θα ’ρθει;»

«Δεν ξέρω πού πήγε, ούτε πότε θα’ρθει, αυτό που ξέρω όμως είναι πωςόταν θα θελήσει να γυρίσει δεν θα τονδεχτώ».

«Ξέρεις το λόγο που έφυγε;» ρώτησε οΑγγελος θυμωμένα.

«Πάντως όχι εξαιτίας μου»,του

απάντησα αμυντικά επειδή πίστεψα πωςο θυμός του είχε για στόχο εμένα.

«Σίγουρα όχι εξαιτίας σου»,συμφώνησε ο γιος μου. «Ήσουν ηκαλύτερη σύζυγος που θα μπορούσε ναέχει. Και σίγουρα όχι εξαιτίας μας. Άρα,άλλος λόγος πρέπει να υπάρχει. Αυτόνθέλω να μου πεις».

«Αν με ρωτάς αν υπάρχει άλλη γυναίκαστη ζωή του, η απάντηση είναι “ναι”.Ωστόσο δεν ξέρω αν έφυγε για χάρη τηςή επειδή δεν του πήγαινε πια ο γάμος»,προσπάθησα να απαλύνω τηνκατάσταση.

«Σαχλαμάρες! Αυτή τον παρέσυρε».

«Ε, όχι. Δεν θα κατηγορήσουμε τώραέναν άλλο άνθρώπο χωρίς να ξέρουμε.Ίσως αυτή να παρασύρθηκε από τονπατέρα σας. Ποιος μπορεί να πει;»

«Κι εμάς πώς μας άφησε;» ρώτησεπαραπονεμένα η Νίκη. «Δεν θέλει ναμας ξαναδεί;»

«Και βέβαια θέλει», βιάστηκα να τηνπαρηγορήσω. «Είστε παιδιά του και σαςαγαπάει πολύ. Απλώς αφήνει να περάσειλίγος χρόνος για να συνηθίσουμε όλοιτην καινούργια κατάσταση. Μου τοείπε: σε λίγες μέρες θα έρθει να σας δεικαι να μιλήσετε».

«Ας μην κάνει τον κόπο…»μουρμούρισε στεγνά ο Άγγελος.

«Μη μιλάς έτσι», τον μάλωσα τρυφερά.«Πατέρας σου είναι. Και πάνω απ’ όλα,είναι άνθρωπος. Με αδυναμίες, όπωςόλοι μας. Αύριο μπορεί να βρεθείς εσύστη θέση του. Είναι εύκολο να κρίνουμεκαι να καταδικάζουμε, όταν όμωςέχουμε στο εδώλιο τον εαυτό μαςγινόμαστε όλοι πολύ ανεκτικοί καιμεγαλόκαρδοι. Τι ωραία που θα ήταν ανδίναμε και στους άλλους ταελαφρυντικά που βρίσκουμε πάντα γιαμας… Κι έπειτα, αυτό που συμβαίνειανάμεσα σ’ εμένα και σ’ εκείνον δενέχει καμία σχέση μ’ εσάς. Μην ταμπερδεύεις».

«Και τώρα θα μένουμε μόνοι;»γκρίνιαξε η Νίκη.

«Είναι δυνατόν τρεις άνθρωποι πουαγαπιούνται τόσο πολύ όσο εμείς, ναείναι μόνοι;» τη ρώτησα.

«Εμείς είμαστε οι τυχεροί. Έχουμε οένας τον άλλο, κι αυτό είναι το πιοσημαντικό».

Τράβηξα τα παιδιά μου στην αγκαλιάμου και τα έσφιξα πάνω μου.

«Σας αγαπώ πολύ, να το ξέρετε. Θαείμαι πάντα κοντά σας ό,τι κι αν γίνει,ό,τι κι αν χρειαστείτε. Δεν υπάρχειτίποτα πιο μεγάλο στη ζωή από τηναγάπη που ενώνει τη μάνα με τα παιδιάτης. Ελπίζω να μπορέσω να σας δείξωπόσο βαθιά σάς έχω στην καρδιά μου».

8

«Δεν θα μείνω πολύ», είπε η Νατάσσα.«Πρέπει να πάω στην Έρη. Σήμεραέκανε την πρώτη χημειοθεραπεία».

«Μείνε όσο θέλεις», της είπε ο Ντίνοςκαι την έκλεισε στην αγκαλιά του.«Αρκεί που σε είδα».

«Είμαι πολύ στενοχωρημένη. Είναιφοβερό. Δεν μπορώ ούτε να τοσκέφτομαι. Τόσο καλή. Τόσο νέα».

«Έχεις δίκιο. Σε καταλαβαίνω.Δυστυχώς, δεν μπορείς να κάνειςτίποτα. Μόνο να σταθείς κοντά της καινα της δώσεις όσο περισσότερη ευτυχίαμπορείς το χρόνο που της έχει

απομείνει».

«Σφίξε με στην αγκαλιά σου. Φοβάμαι.Για εκείνη, για σένα, για μένα, γιαόλους. Αυτή η αρρώστια με τρομάζει,με συγκλονίζει. Ας ήταν τουλάχιστον ναμην υποφέρει κανείς. Να ερχόταν τοτέλος γρήγορα, ξαφνικά, όσο είμαστεακόμα γεροί και ευτυχισμένοι. Να μηλιώνουμε πάνω στο κρύο κρεβάτικάποιου απρόσωπου νοσοκομείου».

Ο Ντίνος την έσφιξε πάνω του και τηςχάιδεψε τρυφερά τα μαλλιά.

«Μην τα σκέφτεσαι αυτά. Δεν βοηθούνούτε εσένα ούτε τη φίλη σου. Όσοκοινότοπο κι αν ακούγεται, έτσι είναι ηζωή. Με τα καλά και τα άσχημά της. Για

όλους μας».

«Θα με πας και σήμερα βόλτα; Θέλω ναξεδώσω».

« Πού θέλεις;»

«Όπου θέλεις εσύ. Αρκεί να είμαστεμαζί».

Τη σήκωσε στην αγκαλιά του. ΗΝατάσσα διαμαρτυρήθηκε.

«Αφησέ με κάτω. Είμαι βαριά. Θαπονέσει η μέση σου».

«Δεν είσαι βαριά. Και μ’ αρέσει να σεκρατάω στην αγκαλιά μου. Θέλεις ναπάμε για πατινάζ;»

«Δεν έχω ξανακάνει. Δεν ξέρω. Θα μεμάθεις;»

«Αμέ! Δεν είναι δύσκολο. Θα έρθειςμαζί μου, ν’ αλλάξω;»

Τον κοίταξε ξαφνιασμένη.

«Αλήθεια λες; Θέλω να πω, θα πάμε στ’αλήθεια;»

«Δεν θέλεις;»

«Κι αν μας δει κανείς;»

«Ποιος να μας δει; Κι έπειτα, τι κακόκάνουμε; Λίγο πατινάζ για ναδιασκεδάσουμε».

Πλησίασε τα χείλη της στα δικά του. Το

φιλί τους ήταν καυτό και απελπισμένο,όπως κάθε φορά που συναντιούνταν. ΟΝτίνος προχώρησε προς τηνκρεβατοκάμαρα χωρίς να την αφήσειαπό την αγκαλιά του, δίχως να τραβήξειτο πρόσωπό του. Την απόθεσε τρυφεράστο κρεβάτι κι έγειρε πάνω της. Ταχέρια του ανίχνευσαν τρυφερά καιτολμηρά κάθε κρυφή πτυχή τουκορμιού της. Τα ακροδάχτυλά τηςταξίδεψαν στο κορμί του. Μέσα σελίγες στιγμές βρέθηκαν γυμνοί,κολλημένοι ο ένας επάνω στον άλλο,ενωμένοι ο ένας με τον άλλο.

«Ντίνο μου, σ’ αγαπώ. Μουλείπεις»,του ψιθύρισε.

«Κι εμένα. Πολύ».

Πατινάζ στον πάγο; Η Νατάσσα ένιωθεπως έτρεχε με παγοπέδιλα ψηλά στονουρανό. Ένα αισθησιακό ταξίδι που τησυνέπαιρνε, ένα ερωτικό μεθύσι που τησυγκλόνιζε. Πώς μπορούσε να ζει τόσαχρόνια χωρίς αυτόν τον άντρα κοντάτης; Πώς θα ζούσε όταν θα τον έχανε;Χωρίς να έχει τα χείλη του να τηφιλούν, τα χέρια του να τηναγκαλιάζουν, δίχως τη φωνή του να τηςψιθυρίζει λόγια τρυφερά ή αστείαπειράγματα; Πού θα έβρισκε τη δύναμηνα αντέξει το χωρισμό τους; Εδώ δενάντεχε τις μέρες που περνούσαν χωρίςνα συναντηθούν κρυφά. Δεν τηςέφταναν μια-δυο φορές τη βδομάδα πουτον έβλεπε μακριά από τη δουλειά.Ήθελε να τον έχει κάθε μέρα δίπλα της,

δικό της.

«Θα μου απαντήσεις σε μια αδιάκριτηερώτηση;» του είπε.

«Δεν ξέρω. Δοκίμασε».

«Πότε λες να σε ξαναδώ;»

«Χμ… τι μήνα έχουμε;» ρώτησε οΝτίνος, χαμογελώντας σκανδαλιάρικα.

«Έλα τώρα…» διαμαρτυρήθηκε εκείνηκαι του έριξε μια τρυφερή ξυλιά στογοφό. Έπειτα έβαλε τα γέλια. «Άκου τιμήνα έχουμε», μονολόγησε κι έκρυψετο πρόσωπό της στο στήθος του.

Το γέλιο του ενώθηκε με το δικό της.Την έσφιξε πάνω του και της φίλησε τα

μαλλιά. «Πάμε για πατινάζ ;» τηςπρότεινε.

Η Νατάσσα φόρεσε τα παγοπέδιλα κιέκανε μερικά διστακτικά βήματα πάνωσε στέρεο έδαφος. «Δεν φαίνεταιδύσκολο», σκέφτηκε και προχώρησεπιο γρήγορα. Όταν όμως πάτησε πάνωστον πάγο, νόμισε πως τα πόδια της θαγλιστρούσαν με την παραμικρή κίνηση.Πιάστηκε από το προστατευτικόκιγκλίδωμα και δοκίμασε να κάνει έναμικρό βήμα. Δεν ήταν και τόσο εύκολο.Τα πέδιλα έμοιαζαν να μην υπακούνεστις οδηγίες της. Έψαξε με το βλέμματης τον Ντίνο και τον είδε να πατινάρεισταθερά προς την άλλη άκρη τηςπίστας. Έπειτα έκανε μια ήρεμη στροφήκαι γλίστρησε προς το μέρος της.

«Πιάσε μου το χέρι», της είπε. «Μηφοβάσαι. Θα σε κρατάω».

«Θα πέσω κάτω. Και θα ρίξω κιεσένα»,τον προειδοποίησε .

«Δεν πειράζει».

Του έδωσε διστακτικά το χέρι κι άφησετις ρόδες να τσουλήσουν κοντά του.Τώρα της φαινόταν πολύ πιο εύκολο.Με τη σιγουριά και τη ζεστασιά που τηςπροσέφερε το χέρι του, άφησε το κορμίτης να γλιστράει δίπλα του, στο δικότου ρυθμό. Πάνω σε μια κρίσηαυτοπεποίθησης, δοκίμασε να κάνει έναμεγάλο βήμα για να βρεθεί μπροστάτου. Αυτό ήταν το λάθος της. Έχασε τηνισορροπία της κι ένιωσε το έδαφος να

φεύγει κάτω από τα πόδια της.

«Πέφτω», φώναξε και βρέθηκεγελώντας πάνω στον πάγο.

Ο Ντίνος επιχείρησε να την κρατήσει,αλλά βρέθηκε κι εκείνος από πάνω της.Ξέσπασαν και οι δυο σε γέλια.

«Σε είχα προειδοποιήσει»,του είπε.

Συνέχισαν να πατινάρουν κοντά μισήώρα. Η Νατάσσα κρατούσε το χέρι τουσφιχτά και άφηνε να την παρασύρει καινα την καθοδηγεί εκείνος. Κάθε φοράπου επιχειρούσε να πάρει μιαπρωτοβουλία ένιωθε το κορμί της ναταλαντεύεται επικίνδυνα και συχνάβρισκόταν πεσμένη κάτω. Το παντελόνι

της είχε γίνει μούσκεμα και πολύφοβόταν πως οι γοφοί της θα ήτανμελανιασμένοι μέχρι το βράδυ. Δεν τηνένοιαζε. Τίποτα δεν την απασχολούσεπαρά μόνο ότι βρισκόταν κοντά του,δίπλα του, ότι την κρατούσε από τοχέρι,της γελούσε, την περνούσεανάμεσα από άλλα ζευγάρια και παιδιά,ότι την έκανε να νιώθει σαν να είχεξαναγεννηθεί.

Η Μαρία κρατούσε το χέρι της Έρηςπου κοιμόταν αποκαμωμένη,ανασαίνοντας με δυσκολία ύστερα απότην πρώτη δόση της χημειοθεραπείαςπου είχε κάνει. Ο ορός ήταν ακόμασυνδεδεμένος με το χέρι της, και ημάσκα του οξυγόνου περίμενε δίπλατης, έτοιμη να τη βοηθήσει σε κάθε

κρίση δύσπνοιας.

Ακουσε την πόρτα να ανοίγει σιγανά καιγύρισε να δει τον Κώστα, που έμπαινεεπιφυλακτικά μέσα. «Γεια σου», τηχαιρέτησε διστακτικά.

«Γεια!»

Ένιωσε την καρδιά της να χοροπηδάειστη θέα του, όμως ένα χέρι έσφιξε τοστήθος της όταν σκέφτηκε πως πριν απόλίγο καιρό χαιρόταν τον έρωτα μεκάποιαν άλλη.

«Πώς είναι;» ρώτησε ο Κώστας.

«Χάλια. Οι γιατροί είπαν πως θα είναιέτσι για δυο-τρεις μέρες. Τα φάρμακαήταν πολύ δυνατά». «Συνήλθε

καθόλου;»

«Ελάχιστα».

«Εσύ;»

«Τι εγώ;»

«Πώς είσαι; Συνήλθες;»

«Νομίζεις πως αυτή είναι η πιοκατάλληλη ώρα να το συζητήσουμε;»

«Στο σπίτι δεν μου μιλάς. Ασχολείσαισυνέχεια με τα παιδιά και αποφεύγεις ναμένεις μόνη μαζί μου».

«Έτσι νιώθω. Όταν θα βρω μόνη μου τηλύση, κάποια απάντηση, θα σου πω».

«Να θυμάσαι πως σ’ αγαπώ», της είπε.

«Αν αυτό είναι που θέλεις ν’ ακούσεις,κι εγώ σ’ αγαπώ. Όμως,δεν αρκεί αυτόμόνο. Η αγάπη μου δεν μπορεί ναξεπλύνει το κορμί σου από τα φιλιά καιτα χάδια της άλλης. Δεν μπορεί νασβήσει την προδοσία σου. Όχι ακόμα».

«Θα περιμένω. Όσο χρειαστεί»,τηςυποσχέθηκε.

«Κι αν χρειαστεί πολύ; Αν στο μεταξύερωτευθείς ξανά κάποιαν άλλη;»

«Μαρία, δεν είναι παιχνίδι. Γιατί δενσκέφτεσαι τι θα γίνει αν ερωτευθείς εσύστο μεταξύ κάποιον;»

«Αυτό αποκλείεται όσο αγαπώ εσένα.Αν σε ξεπεράσω…»

Σταμάτησε επίτηδες. Ήθελε να τονεκδικηθεί. Τον βασάνιζε και το ήξερε.Γιατί να βασανίζεται μόνο εκείνη; Στοκάτω-κάτω, δικό του ήταν το φταίξιμο.

Ένιωσε την Έρη να μετακινείταιανήσυχα στο κρεβάτι κι έστρεψε τηνπροσοχή της στη φίλη της.

«Διψάω», ψέλλισε η Ερη.

Η Μαρία έπιασε το μπαμπάκι και τοβούτηξε στο ποτήρι που βρισκόταν στοκομοδίνο. Έπειτα το πέρασε απαλάπάνω από τα χείλη της Έρης. Την είδενα ανοίγει τα μάτια και να την κοιτάζειμε ευγνωμοσύνη. Της έπιασε ξανά τοχέρι και της το έσφιξε ενθαρρυντικά.

«Ησύχασε,γλυκιά μου. Θα περάσει».

«Ο Αντρέας;»

«Έφυγε πριν από λίγο. Έχει κάποιεςεπισκέψεις στο ιατρείο του κι έπειτα θαέρθει πάλι. Είναι και ο Κώστας εδώ. Σελίγο θα έρθει και η Ελένη με τηΝατάσσα».

Η Έρη βρισκόταν σε άσχημηκατάσταση επί τρεις μέρες μετά τηνπρώτη χημειοθεραπεία. Είχε κρίσειςδύσπνοιας, αδυναμία, πλήρη ανορεξία,τάσεις για εμετό και ζαλάδες. Οι τρειςφίλες της καθόμασταν εναλλάξ στοπλευρό της, από το πρωί μέχρι τοβράδυ. Τις νύχτες είχαμε καλέσειαποκλειστική νοσοκόμα. Ο Αντρέας

υπέφερε μαζί της. Δεν πρέπει να έτρωγεκαθόλου, γιατί είχε αδυνατίσει αισθητά.Όποτε δεν είχε δουλειά στο ιατρείο ήστο μαιευτήριο, βρισκόταν κοντά της. ΟΚώστας, ο Αντώνης και ο Γιάννηςέρχονταν διαδοχικά κάθε μέρα. Μόνοπου ο πρώην άντρας μου φρόντιζε ναέρχεται τις ώρες που ήξερε ότι εγώ δενθα βρισκόμουν εκεί. Τα παιδιά ακόμαπερίμεναν να τον δουν, κι εγώ συνέχιζανα τον δικαιολογώ για χάρη τους.

Την πέμπτη μέρα, με :η βεβαιότητα πιαπως η Έρη είχε συνέλθει εντελώς,κανονίσαμε να βρεθούμε και οι τρειςκοντά της.

«Ήταν σαν να πέθανα καιξαναζωντάνεψα», μας είπε. «Τι σόι

αντιβίωση ήταν αυτή;»

«Πολύ δυνατή, όπως ξέρεις. Αλλά μόνομ’ αυτή θα μπορέσεις να πολεμήσεις τομικρόβιο της πνευμονίας. Σημασία έχειότι τώρα είσαι και πάλι καλά»,ξεγλίστρησε η Μαρία.

«Για λίγες μέρες μόνο. Την άλληβδομάδα θα μου κάνουν κι άλλη μιαδόση και θα έχω πάλι τα ίδια».

«Υπομονή μέχρι να ολοκληρωθεί οκύκλος της θεραπείας σου»,προσπάθησα να την καθησυχάσω, όμωςκατά βάθος ένιωθα άσχημα για ταψέματα που της λέγαμε.

«Πιστεύετε πως είναι σωστό αυτό που

κάνουμε;» ρώτησα τις άλλες δύο ότανκατεβήκαμε στο μπαρ για να πιούμεκαφέ. «Νομίζω πως ένας άνθρωπος έχειδικαίωμα να ξέρει την αλήθεια για τηζωή και το θάνατό του».

«Είσαι τρελή;» με αποπήρε η Νατάσσα.«Αν μάθει πως έχει καρκίνο, θα πεθάνειπριν την ώρα της».

«Δεν ξέρω», δίστασα. «Πάντως, εγώ θαήθελα να το ήξερα όταν θα πλησιάζει τοτέλος μου».

«Και τι θα κέρδιζες;» ρώτησε η Μαρία.

«Θα προσπαθούσα να χαρώ όλα όσαστερήθηκα μέχρι εκείνη τη στιγμή. Θαέλεγα όλα όσα δεν πρόλαβα να πω σε

δικούς μου ανθρώπους. Θατακτοποιούσα όσες εκκρεμότητες είχα».

«Και είναι ανάγκη να φτάσεις στοσημείο του θανάτου για να τα κάνειςόλα αυτά;» αντέδρασε η Νατάσσα. «Τοθέμα είναι να χαίρεσαι κάθε στιγμή τηςζωής σου όσο είσαι ακόμα ζωντανή, ναμην αφήνεις εκκρεμότητες, να μιλάςστους φίλους και τους δικούς σου, νακάνεις το κάθε σου λεπτό ν’ αξίζει. Άμαπεριμένεις να πεθάνεις, δεν έχεις ούτε τοχρόνο ούτε τη διάθεση για τέτοια».

«Έχει δίκιο η Νατάσσα», συμφώνησε ηΜαρία, «Εμείς οι άνθρωποι ζούμε σαννα πιστεύουμε ότι δεν θα πεθάνουμεποτέ. Προσπερνάμε τις καθημερινέςμικροχαρές κυνηγώντας μια άπιαστη

ευτυχία. Αναβάλλουμε διαρκώς γιααύριο πράγματα που θα μπορούσαμε νακάνουμε και να χαρούμε σήμερα.Κρατάμε για τον εαυτό μας τόσαόμορφα λόγια που θα μπορούσαν ναπροσφέρουν ευτυχία στους γύρω μας.Κρύβουμε πίσω από τη σοβαροφάνειατην τρέλα που μας κυριεύει καιπεριμένουμε να την απολαύσουμεαργότερα, όταν θα είμαστε μόνοι. Μααξίζει έτσι; Τη ζωή πρέπει να τη ζούμετώρα,την κάθε στιγμή, και να τημοιραζόμαστε με τους άλλους. Μόνοτότε έχει αξία».

«Συμφωνώ απόλυτα», είπα, «ωστόσοεξακολουθώ να πιστεύω πως ο καθέναςμας έχει δικαίωμα να ξέρει πότεπλησιάζει η ώρα του θανάτου του. Ίσως

βέβαια να είναι και θέμα χαρακτήρα.Θέλω να πω, αν ξέρουμε πως ο άλλοςείναι δειλός και αδύναμος, καλύτερα ναμην του το πούμε. Αν όμως είναι απότους δυνατούς ανθρώπους…»

«Κακά τα ψέματα», με διέκοψε ηΝατάσσα. «Κανείς δεν είναι τόσοδυνατός ώστε ν’ αντέξει την είδηση τουδικού του θανάτου. Στη θεωρία όλαείναι καλά, στην πράξη όμως… Εδώμας τσακίζει η ανίατη αρρώστια ενόςφίλου, πόσο μάλλον όταν πρόκειται γιαεμάς».

«Δεν ξέρω. Εγώ πάντως επιμένω πωςδεν θέλω να μου το κρύψουν. Και μετην ευκαιρία, θέλω να μου υποσχεθείτετώρα πως θα μου το πείτε αν ποτέ

βρεθώ στη θέση της Έρης».

«Καλά, καλά, θα σου το πούμε»,συμφώνησε βιαστικά η Μαρία.«Φρόντισε μόνο, στο μεταξύ, να κάνειςτη ζωή σου να αξίζει».

«Αξίζει τελικά το αντίτιμο πουπληρώνεις για να ζεις όπως διάλεξες;»με ρώτησε ο Γιάννης πίνοντας μιαγουλιά από το κρασί του.

Βρισκόμασταν σε ένα συμπαθητικόιταλικό εστιατόριο κοντά στην Πεντέλη,σχεδόν ένα μήνα μετά τη φυγή του απότο σπίτι μας. Μου είχε τηλεφωνήσει,επιτέλους, το προηγούμενο βράδυ καιμου είχε ζητήσει να φάμε μαζί τομεσημέρι για να συζητήσουμε.

«Να σου απαντήσω με μια ερώτηση;Αξίζει να ζεις μια ζωή που διάλεξανάλλοι για σένα;»

«Δεν είναι απάντηση αυτή. Θα μείνειςμόνη, δεν σε νοιάζει;»

«Πριν ήμουν ακόμα πιο μόνη. Εσέναδεν σε είχα έτσι κι αλλιώς, δεν είχαόμως ούτε τον εαυτό μου. Τώρασυνεχίζω να μην έχω εσένα, δεν έχωόμως τις καταπιέσεις και τις προσβολέςσου, κι έχω τον εαυτό μου να τον κάνωό,τι θέλω εγώ».

«Δεν σε τρομάζει το ότι δεν θα έχειςέναν άντρα δίπλα σου;» επέμεινε.

«Θα με τρόμαζε πολύ περισσότερο αν

ήταν να είχα έναν άντρα δίπλα μου, ναείσαι βέβαιος γι’ αυτό», απάντησα μεαυτοπεποίθηση κι έφαγα μια πιρουνιάαπό τα νιόκι μου.

«Δεν έχεις καθόλου τύψεις που τελικάμε έδιωξες μακριά σου; Που στέρησεςαπό τα παιδιά μας τον πατέρα τους;»

Αυτό πήγαινε πολύ. Προσπαθούσε πάλινα φορτώσει σ’ εμένα ενοχές για δικέςτου επιλογές και σφάλματα.

Ακούμπησα ήρεμα το πιρούνι μου στοπιάτο, ήπια μια γουλιά από το κρασίμου, σταύρωσα τα χέρια κάτω από τοπιγούνι μου και τον κοίταξαδιαπεραστικά κατάματα.

«Είσαι βέβαιος πως εγώ σε έδιωξαμακριά από μένα και τα παιδιά μας;»ρώτησα. «Μήπως πρέπει επιτέλους ναπαραδεχτείς πως είχες φύγει μόνος σουεδώ και πάρα πολύ καιρό; Πως δενέκανες για γάμο; Πως δεν ήθελες δίπλασου μια σύζυγο αλλά ένα ρομπότ πουθα προγραμμάτιζες εσύ πότε θα έκανεαυτό ή το άλλο, πότε θα σεεξυπηρετούσε, πότε θα μιλούσε και τιθα έλεγε, πότε θα παρουσιαζόταν καιπότε θα αποτραβιόταν στη γωνιά του;Κάτι σαν τις καμαριέρες τουξενοδοχείου όπου μένεις, φαντάζομαι»,συμπλήρωσα και συνέχισα να τονκοιτάζω επίμονα.

«Είσαι υπερβολική. Αν σε ακούσεικανείς θα σκεφτεί πως ήμουν ο

χειρότερος σύζυγος. Σου στέρησα ποτέτίποτα; Ό ,τι ήθελες δεν το είχες;»

«Σε ό,τι αφορά τα υλικά αγαθά, ναι.Ήσουν πάντα γαλαντόμος. Όμως, έναςάνθρωπος δεν χρειάζεται μόνο ρούχα,φαΐ και έπιπλα για να ζήσειευτυχισμένος. Έχει ανάγκη από πολύπερισσότερα πράγματα, κι εγώ αυτά δεντα είχα. Ίσως δεν φταις εσύ. Ίσως δεντα έδωσες επειδή ποτέ σου δεν ταείχες».

«Δηλαδή τόσα χρόνια ήσουνδυστυχισμένη δίπλα μου; Άσχημαπερνούσες όταν πηγαίναμε εκδρομές καιταξίδια, και συζητούσαμε με τις ώρες;»

«Δεν συζητούσαμε. Εσύ μιλούσες, και

πάντα για θέματα της δουλειάς σου. Γι’αυτό τα παιδιά σταμάτησαν να έρχονταιμαζί μας. Είχαν βαρεθεί ν’ ακούνε γιαδουλειές και σου το είπαν».

«Τώρα μου λες πως σε ενοχλούσε το ότιμιλούσα για τη δουλειά μου;»

«Όχι. Με ενοχλούσε που όταν μιλούσαεγώ δεν με άκουγες ποτέ».

«Μα δεν μπορούσα ν’ ασχοληθώ μεβλακείες, τη στιγμή που είχα τόσοσοβαρά θέματα να με απασχολούν»,δικαιολογήθηκε.

«Σκέφτηκες ποτέ πως αυτά που ήταν γιασένα βλακείες,για μένα μπορεί να είχανμεγάλη σημασία;»

«Μα μου ήταν αδύνατο με τα τόσαπροβλήματά μου ν’ ασχοληθώ με τιχρώμα κουρτίνες θα αγόραζες, γιαπαράδειγμα».

«Δεν φταίω εγώ αν τα ενδιαφέροντάμου ήταν τόσο περιορισμένα. Εσύ μεείχες αποκλείσει απ* όλους και απ’όλα».

«Ήθελα να σε προστατεύσω από λάθη.Ήσουν πολύ νέα και αθώα. Εύκολα θαμπορούσες να πέσεις σε παγίδες».

«Και ποιος σου είπε πως δεν αγαπώ ταλάθη μου; Είναι καλοί δάσκαλοι καισου δίνουν ωραία μαθήματα. Εσύκλωτσάς τα λάθη σου και αρνείσαι ναπαραδεχτείς πως δεν είσαι τέλειος. Εγώ

ξέρω πως έκανα και θα κάνω κι άλλαλάθη και σε πληροφορώ πως χαίρομαικαι καμαρώνω γι’ αυτό».

«Πιστεύεις πως εσύ ήσουν εντάξει μαζίμου; Εσύ ήσουν η καλή κι εγώ οσκάρτος;»

Ήπια το κρασί που είχε απομείνει στοποτήρι μου και σκέφτηκα για λίγο τηνερώτησή του.

«Μπορεί να έχεις δίκιο τελικά. Μπορείνα πίστευα πως ήμουν καλή, πως σουέδινα ό,τι ήθελες, αλλά να μηνμπορούσα να σε ικανοποιήσω. Δενφταίω εγώ που δεν είχα περισσότερα ναπροσφέρω, δεν φταις κι εσύ πουζητούσες κάτι παραπάνω. Δεν φταις εσύ

που μου έδωσες πράγματα που δενήθελα, δεν φταίω κι εγώ πουλαχταρούσα πράγματα διαφορετικά απ’αυτά που είχες να δώσεις. Η μόνη μαςδιαφορά είναι πως εγώ δεν σου ζήτησαποτέ να γίνεις κάτι άλλο απ’ αυτό πουήσουν. Το λάθος μου είναι πως δενσυνειδητοποίησα εγκαίρως ότι δενήσουν αυτό που ήθελα. Το λάθος σουείναι πως ήξερες ποια ήμουν, δεν σουάρεσα, αλλά με παντρεύτηκες με σκοπόνα με αλλάξεις. Τι τα θες… σε τέτοιεςκαταστάσεις πάντα φταίνε και οι δύο».

«Ευτυχώς που το καταλάβαμε σχετικάνωρίς».

«Δεν θα το έλεγα. Έπειτα από δεκαεφτάχρόνια και με δύο μεγάλα παιδιά, δεν το

θεωρώ νωρίς».

«Τώρα λοιπόν τι θα κάνουμε;» ρώτησεκαθώς γέμιζε πάλι τα ποτήρια μας. «Θαξαναφτιάξουμε καθένας τη ζωή του;»

«Γιατί όχι;» απάντησα ανάλαφρα κιέπιασα το πιρούνι μου.

«Έχεις σκοπό να ξαναπαντρευτείς;»

Όταν οι γυναίκες τολμούν…

«Μπα, δεν το πιστεύω. Δοκίμασα μιαφορά τη σπεσιαλιτέ που λέγεται γάμοςκαι δεν μου άρεσε η γεύση της. Δεννομίζω πως θα παραγγείλω άλλη φοράτο ίδιο πιάτο. Σε αντίθεση μ’ αυτά τανιόκι που είναι υπέροχα», συμπλήρωσακεφάτα.

«Θα ξαναερωτευθείς;» ζήτησε να μάθει,λες κι είχε κάποια σημασία για εκείνον.

«Γιατί όχι; Άνοιξη έρχεται,τα λουλούδιαθα ανθίσουν κι οι καρδιές μας θαξαναγεννηθούν. Άλλωστε ο άνθρωποςείναι ερωτικό ον».

«Δεν σε φοζίζει η πιθανότητα κι άλληςαποτυχίας;»

«Με φοβίζει, αλλά αυτός ο φόβος μεγοητεύει».

«Πώς θα μπορέσεις;»

Με κοίταξε δύσπιστα.

«Όπως ακριβώς θα μπορέσεις κι εσύ».

Με έτρωγε να του πω για τη Βάλια,αλλά ήθελα να μου δώσει εκείνος τηναφορμή.

«Δεν είναι το ίδιο. Ο άντρας είναιπολυγαμικό ον και ερωτεύεται συχνά».

«Ναι; Δεν το πιστεύω. Και η γυναίκαείναι πολυγαμικό ον, σου το λέω εκπείρας. Της αρέσει να ερωτεύεται, νακάνει έρωτα όταν το ευχαριστιέται, ναφλερτάρει. Αλήθεια, εσύ πόσες φορέςέχεις ερωτευθεί μέχρι τώρα;»

«Αρκετές πριν σε γνωρίσω».

«Δεν μιλώ για τότε. Μιλώ για τον καιρόπου ήμαστε μαζί», διευκρίνισα.

«Καμία».

«Θέλεις να πεις πως δεν με απάτησεςποτέ;»

«Ποτέ».

«Δεν το λες με μεγάλη σιγουριά, ούτεμε κοιτάς στα μάτια», επέμεινα.

«Όχι, Ελένη, δεν σε απάτησα»,ισχυρίστηκε και με κοίταξε.

Δεν κρατήθηκα.

«Αλήθεια, σε ποιο ξενοδοχείο μένεις;Μπορεί να χρειαστεί να επικοινωνήσωμαζί σου. Τα παιδιά…»

«Να με πάρεις στο γραφείο ή στοκινητό. Στο ξενοδοχείο πηγαίνωσπάνια».

«Πού είναι το ξενοδοχείο σου; Τιςπροάλλες που έκανα βόλτα, είδα τοαυτοκίνητό σου παρκαρισμένο κάπουστο Μαρούσι», απα δήθεν αδιάφορα.

Ήπιε μια γουλιά από το κρασί του,έβαλε μια πιρουνιά πένες στο στόμα τουκαι μάσησε τα λόγια του.

«Δεν νομίζω… Α, θα ήταν τότε που είχαπάει σε κάποιον πελάτη. Κυριακή πρωί,νομίζω».

Λεν υπολόγισες καλά, φίλε.

«Μπα, αυτή θα ήταν άλλη φορά. Εγώ τοείδα απόγευμα καθημερινής, καιμάλιστα έξω από το σπίτι τηςγραμματέως σου. Μπορεί να είχατε

κάποια δουλειά να τελειώσετε».

«Μπορεί. Δεν θυμάμαι».

Μη με περνάς καί για ηλίθια.

«Τέλος πάντων. Να ξέρεις όμως ότι δενμπορεί να συνεχιστεί αυτό».

«Ποιο πράγμα;» ρώτησε ένοχα.

«Να μένεις εσύ στο… ξενοδοχείο»,άφησα επίτηδες ένα κενό πριν από τηντελευταία λέξη, «κι εγώ στο σπίτι. Τοδικό σου σπίτι».

«Δικό μου ήταν το οικόπεδο. Το σπίτιτο φτιάξαμε μαζί. Χρησιμοποιήθηκαναρκετά λεφτά από την προίκα σου».

Τελικά, με ξάφνιαζε. Αυτό δεν περίμενανα το παραδεχτεί.

«Έστω. Πάντως εμένα μου φαίνεταιάδικο».

«Και τι θέλεις να κάνουμε; Να φύγετεεσύ και τα παιδιά από το σπίτι,για ναμείνω εγώ; Ή να το χωρίσουμε σταδύο;»

«Δεν ξέρω. Θα μπορούσα να ζητήσω νααδειάσουν το πατρικό μου και να μείνωεκεί. Έτσι κι αλλιώς, το ενοίκιο πουπληρώνουν είναι πολύ μικρό για τασημερινά δεδομένα. Όμως, δεν θα ήτανκαλό για τα παιδιά ν’ αλλάξουνγειτονιά, σχολείο και φίλους. Αρκετέςαλλαγές ζουν τον τελευταίο καιρό».

«Σωστά. Γι’ αυτό ας αφήσουμε ταπράγματα όπως είναι. Θα βολευτώ κιεγώ».

Μωρέ, εσύ είσαι βολεμένος από καιρό.

«Βέβαια», είπα. «Άλλωστε μπορεί ναξαναφτιάξεις πολύ γρήγορα τη ζωή σουκαι να μείνεις στο διαμέρισμα τουεπόμενου έρωτά σου».

Τόνισα τη λέξη «διαμέρισμα».

«Θέλεις να μου πεις κάτι; Τόση ώρααναρωτιέμαι τι υπονοείς».

«Εγώ; Τίποτα. Μήπως εσύ θέλεις ναπεις κάτι;»

«Πότε θα βάλουμε τις πρώτες

υπογραφές;»

Αυτό μόνο;

«Θα μας ειδοποιήσει ο Κώστας. Άσε ναπεράσει κι αυτό το δράμα με την Έρη.Δεν πιστεύω να βιάζεσαι τόσο».

«Όχι, όχι».

«Αυτό που θέλω οπωσδήποτε είναι νακανονίσεις να δεις τα παιδιά. Τουςμίλησα, αλλά πρέπει πάση θυσία ναεπικοινωνήσουν με τον πατέρα τους.Νιώθουν σαν να τα έχεις απαρνηθεί. Σεέχουν ανάγκη».

«Έχεις δίκιο. Ο χωρισμός μας δενπρέπει να έχει αντίκτυπο στα παιδιά.Ούτε κι εμείς πρέπει να γίνουμε εχθροί.

Τι θα έλεγες αν τα έβλεπα κάθε Κυριακήκι όποτε άλλοτε είναι βολικό για όλουςμας;»

«Δεν έχω αντίρρηση. Αρκεί να παίρνειςένα τηλέφωνο από την προηγουμένη,μήπως έχουμε κανονίσει τίποτα».

Ο Άγγελος θα είχε οπωσδήποτεαντίρρηση, όμως θα προσπαθούσα νατου αλλάξω γνώμη. Έπρεπε νακαταλάβει πως ο Γιάννης θα ήταν πάνταο πατέρας του και πως το πρόβλημα τοδικό μας δεν είχε καμία σχέση μαζίτους.

Εκείνο το πρωί σηκώθηκα πολύ νωρίς,πριν ακόμα χαράξει. Έπρεπε ναπαραδώσω μεταφρασμένο το βιβλίο κι

έπειτα να τρέξω στο νοσοκομείο επειδήη Έρη θα έκανε τη δεύτερηχημειοθεραπεία: Έκανα ένα ντους,ντύθηκα κι έφτιαξα ένα σκέτο φραπέ.Κοίταξα τα χάπια που έπινα τουςτελευταίους μήνες. Αποφάσισα απότούτο το πρωί να κόψω μόνη μου ταπρωινά και τα μεσημεριανά, και νασυνεχίσω μόνο τα βραδινά. Δεν είχαρωτήσει τον ψυχίατρο. Έτσι κι αλλιώς,είχα πάνω από μήνα να ανανεώσω τοεβδομαδιαίο ραντεβού μας. Ένιωθαπολύ καλύτερα και φοβόμουν πως αντους έλεγα την τροπή που είχε πάρει ησχέση μου με τον Γιάννη, θα με πίεζαννα φερθώ διαφορετικά απ’ ό,τι ήθελα.

Πήρα τον καφέ και τα τσιγάρα μου καικατέβηκα στο γραφείο μου. Έπρεπε να

κάνω κάτι τελευταίες διορθώσεις πρινξεκινήσω για τον εκδοτικό οίκο.

Κατά τις εφτά ξύπνησα τα παιδιά, τουςετοίμασα το πρωινό, έφτιαξα σταγρήγορα σπανακόρυζο με κατεψυγμένοσπανάκι για να έχουν να φάνε τομεσημέρι κι έφυγα για.την Αθήνα.Παρέδωσα το βιβλίο στον υπεύθυνο τουμεταφραστικού, πήρα ένα άλλο μεδιορία πάλι ενός μήνα και ξεκίνησα γιατο νοσοκομείο. Για να αποφύγω τηνκίνηση της Αλεξάνδρας, αποφάσισα ναπαρακάμψω μέσα από του Γκύζη, κιεκεί έγινε το κακό.

Στο μυαλό μου, οι σκέψεις ήταν έναςπίνακας αφηρημένης τέχνης. Πινελιέςεδώ κι εκεί, ανάκατα βαλμένες. Η

συνάντηση των παιδιών μεθαύριο μετον Γιάννη, ο χωρισμός μας,τα ξενύχτιαπου έπρεπε να κάνω για να τελειώσω τοκαινούργιο βιβλίο, η κατάσταση τηςΈρης, η απελπισία του Αντρέα, ημοναξιά η δική μου. Όλα μουτζούρεςπου μου μαύριζαν την ψυχή. Και καθώςανέβαινα μια μεγάλη ανηφόρα για ναβγω στον περιφερειακό τουΠολυγώνου, δεν είδα τη μηχανή πουπετάχτηκε από αριστερά μου. Άκουσαένα δυνατό μπαμ κι ένιωσα το κεφάλιμου να χτυπάει στο παρμπρίζ.

«Γαμώτο, γαμώτο», μουρμούρισααναστατωμένη.

Άνοιξα την πόρτα και κατέβηκα από τοαυτοκίνητο για να δω τι είχε γίνει. Το

μέτωπό μου πονούσε στο δεξί μέρος καιτα πόδια μου είχαν μουδιάσει από τοσοκ. Μια μεγάλη μηχανή ήταν πεσμένηδίπλα στην πόρτα μου κι ένας άντραςβρισκόταν σχεδόν ξαπλωμένος στοδρόμο.

«Γαμώτο», είπα ξαΜά κι ένιωσα ταμάτια μου να βουρκώνουν.«Χτυπήσατε;» ρώτησα πιο δυνατά κιέσκυψα κοντά του.

Τον είδα να σηκώνεται με σχετικήδυσκολία και να περπατάκουτσαίνοντας μέχρι το πεζοδρόμιο.Τον ακολούθησα νιώθονταςανακούφιση. Μπορούσε να σηκωθεί, ναπερπατήσει, έστω κουτσαίνοντας.

«Όχι πολύ. Λίγο το πόδι μου. Εσείς;»με ρώτησε.

«Όχι. Λίγο το κεφάλι. Μα πώς έγινε;Δεν σας είδα. Δεν κατάλαβα τίποτα».

«Εγώ φταίω», είπε εκείνος.«Ερχόσασταν από δεξιά. Έπρεπε ναπροσέχω. Ήμουν αφηρημένος και δενσας πρόσεξα».

«Η αλήθεια είναι πως κι εγώ ήμουναφηρημένη. Αλλιώς θα έπρεπε να σαςείχα δει».

«Ευτυχώς δεν πάθαμε τίποτα σοβαρό.Πού χτυπήσατε στο κεφάλι;»

«Εδώ», είπα και του έδειξε στο μέτωποτο σημείο που είχε αρχίσει να

φουσκώνει. «Θα κάνω καρούμπαλο»,γκρίνιαξα σαν μικρό παιδί.

«Και πάλι ωραία θα είστε!» μουχαμογέλασε και δοκίμασε να σηκωθεί.Αυτή τη φορά, το πόδι του πατούσεπολύ πιο άνετα. «Εγώ είμαι εντάξει.Θέλετε να πάμε στο νοσοκομείο για τοκεφάλι σας;»

«Μπα», απάντησα κι έτριψα απαλά τομέτωπό μου. «Δεν είναι τίποτασπουδαίο. Να ανταλλάξουμε ασφάλειεςή θέλετε να ειδοποιήσουμε τηντροχαία;»

«Δεν χρειάζεται. Να σας δώσω τηνασφάλειά μου. Έστω κι αν ήμαστε καιοι δυο αφηρημένοι, τυπικά εγώ φταίω

που ερχόμουν από αριστερά. Θα κάνωδήλωση αύριο κιόλας».

Πήγα μέχρι το αυτοκίνητο, πήρα απότην τσάντα μου ένα μπλοκάκι καιστυλό, κι έγραψα την ασφάλεια και τοτηλέφωνό του.

«Μανόλης Φωτιάδης», μου είπε καισυμπλήρωσα το όνομά του δίπλα απότον αριθμό του. Έπειτα έκοψα ένα χαρτίκαι του έγραψα τα δικά μου στοιχεία.

«Θέλετε να σας πάω κάπου αν δενμπορείτε να οδηγήσετε;» προσφέρθηκα.

Τον είδα να χαμογελά ξανά. Τοπρόσωπό του φωτίστηκε. Είχε όμορφαχαρακτηριστικά και γοητευτικό

χαμόγελο.

«Μάλλον εγώ θα πρέπει να σας πάωστον προορισμό σας», είπε κι έκανε ένανεύμα προς το αριστερό μπροστινόμέρος του Πεζό μου. «Οπροφυλακτήρας έχει σπάσει και είναισχεδόν χωμένος στη ρόδα. Αποκλείεταινα κινηθεί το αυτοκίνητο».

Κοίταξα εκεί που μου έδειχνε. Ήτανόπως ακριβώς το είχε περιγράψει.Κάθησα στη θέση του οδηγού καιάναψα τη μηχανή. Έβαλα ταχύτητα καιπάτησα μαλακά το γκάζι. Άκουσα ένανπερίεργο ήχο κι ένιωσα το αυτοκίνητονα ζορίζεται για να προχωρήσει. Είχεδίκιο. Ο τροχός έβρισκε στονπροφυλακτήρα. Δοκίμασα να στρίψω το

τιμόνι δεξιά για να παρκάρω στην άκρη,αλλά ήταν αδύνατον. Έστριψα προς τααριστερά. Καλύτερα. Τον άφησα νατραβήξει τη μηχανή του και πλησίασασιγά-σιγά το πεζοδρόμιο.

«Και τώρα;» ρώτησα όταν έσβησα τημηχανή και κατέβηκα.

«Έχεις οδική βοήθεια;» με ρώτησεκαθώς δοκίμαζε τη μηχανή του.

«Ναι».

«Ευτυχώς δουλεύει», είπε αφούτελείωσε τον έλεγχο. Είχε σπάσει μόνοο δεξιός καθρέφτης και το φανάρι.Πόσα κυβικά ήταν άραγε και άντεξετέτοιο τρακάρισμα; «Λοιπόν, πάρ’ τους

τηλέφωνο από το κινητό μου», είπε καιμου έδωσε το τηλέφωνο. «Έπειτα θα σεπετάξω εκεί που πήγαινες».

Αφού εξήγησα πού ακριβώςβρισκόμουν και τι είχε γίνει, έκλεισα τοκινητό και του το έδωσα πίσω. «Σε μισήώρα περίπου θα είναι εδώ. Φύγε εσύ.Δεν χρειάζεται να καθυστερείς. Θα έχειςδουλειά».

Μου έδειξε ένα μικρό παραδοσιακόκαφενείο που βρισκόταν λίγα μέτρα πιοπάνω. «Κερνάω καφέ, αν θέλεις, μέχρινα έρθουν. Έπειτα, σου είπα πως θα σεπάω όπου θέλεις. Όσο για τη δουλειά,μπορεί να περιμένει. Δεν τελειώνειποτέ».

Τον κοίταξα διστακτικά. Ένας καφές θαμου χρειαζόταν αυτή τη στιγμή. Κιέπειτα, κάτι πάνω του με παρακινούσενα δεχτώ. «Εντάξει», συμφώνησα καικλείδωσα το αυτοκίνητο.

Καθήσαμε σε ένα τραπεζάκι δίπλα απότην πόρτα, ανάμεσα στους παππούδεςτης γειτονιάς.

«Εγώ λέω να περάσουμε από ένανοσοκομείο να δουν το κεφάλι σου»,μου είπε μόλις παραγγείλαμε τουςκαφέδες μας.

«Δεν χρειάζεται, αλήθεια. Άλλωστε σενοσοκομείο πήγαινα».

«Σοβαρά; Γιατί;»

«Έχω μια φίλη άρρωστη».

«Περαστικά της».

«Ευχαριστώ, αλλά η ευχή σου δεν θαπιάσει. Έχει καρκίνο σε προχωρημένοστάδιο».

«Γαμώτο! Είναι νέα;»

«Σαράντα χρονών ».

«Κρίμα. Αυτά είναι τα πιο άσχημα τηςζωής. Έχει οικογένεια;»

«Μόνο άντρα».

«Μάλιστα. Πάντως εύχομαι ό,τικαλύτερο. Αν μη τι άλλο, να μηνυποφέρει».

«Ναι, αυτό ευχόμαστε όλοι. Σήμερα θακάνει τη δεύτερη χημειοθεραπεία».

«Πού τον έχει;» ζήτησε να μάθει.

«Στους πνεύμονες».

«Κάπνιζε;»

«Όχι», απάντησα κι έβγαλα τα τσιγάραμου από την τσάντα. Εκείνη τη στιγμήήρθαν οι καφέδες μας. «Θέλεις;» τονρώτησα και του έτεινα το πακέτο.

«Όχι,ευχαριστώ. Δεν καπνίζω».

«Εσύ πού πήγαινες; Θέλω να πω, τιδουλειά κάνεις; Ανησυχώ μήπως σεκαθυστερώ».

«Όχι. Πήγαινα να δω έναν πελάτη. Είμαιαρχιτέκτονας σε οικοδομική εταιρεία».

«Τι ώρα έχεις ραντεβού;»

«Δεν είχαμε καθορίσει ώρα. Έχεικατάστημα και θα περνούσα να τον δωπριν κλείσει. Άρα έχω όλο το πρωίμπροστά μου. Μην ανησυχείς. Εσύδουλεύεις;»

«Είμαι μεταφράστρια σε εκδοτικόοίκο», απάντησα όλο καμάρι. Ήταν ηπρώτη φορά που με ρωτούσε κάποιοςάγνωστος τι δουλειά έκανα και είχα κάτινα του απαντήσω.

«Ενδιαφέρον. Τι ακριβώς μεταφράζειςκαι από ποια γλώσσα;»

«Βιβλία τσέπης από αγγλικά προς τοπαρόν».

«Γνωρίζεις κι άλλες γλώσσες;»

«Ιταλικά και γερμανικά ».

«Μπράβο σου. Κι εγώ μιλάω ιταλικά.Έχω σπουδάσει στην Ιταλία. ΣτηΝάπολη».

«Ωραία χώρα η Ιταλία. Την αγαπώπολύ».

«Έχεις πάει;»

«Έχω κάνει με τον άντρα μου μερικάεπαγγελματικά ταξίδια».

«Είσαι παντρεμένη;» με ρώτησε.

«Ναι… δηλαδή ήμουν. Είμαστε σεδιάσταση».

«Έχεις παιδιά;»

«Δύο. Ένα γιο δεκάξι χρονών και μιακόρη δεκατριών».

«Σοβαρά; Καλά, πότε τα έκανες; Σταδεκατρία σου;»

«Όχι δα. Δεν είμαι και τόσο ηλίθια. Σταδεκαεννιά μου».

«Δηλαδή είσαι… τριάντα πέντε τώρα»,υπολόγισε.

«Ναι».

«Κοίτα σύμπτωση. Κι εγώ. Μη μου πεις

ότι γεννηθήκαμε και τον ίδιο μήνα!»

«Εγώ Οκτώβρη. Τέσσερις Οκτωβρίου.Την παγκόσμια ημέρα των ζώων. Λεςνα είναι τυχαίο;» αστειεύτηκα.

Χαμογέλασε. «Εγώ δεκαεφτάΙανουαρίου. Άρα είσαι μικρότερή μου».

«Εσύ είσαι παντρεμένος;» ρώτησα.

«Παραλίγο, αλλά τη γλίτωσα».

«Γιατί; Συγγνώμη που ρωτάω»,βιάστηκα να προσθέσω. «Αδιάκριτηερώτηση».

«Μπα. Τώρα γίναμε φίλοι. Άλλωστε,πώς θα περάσει η ώρα; Ήμουνερωτευμένος με μια κοπέλα, αλλά

ευτυχώς συνειδητοποιήσαμε εγκαίρωςότι δεν ταιριάζαμε και δεν θα ζούσαμεευτυχισμένοι μαζί. Έτσι, αποφασίσαμενα χωρίσουμε πριν κάνουμε το μοιραίολάθος».

«Πολύ σωστή κίνηση. Σε μένα και τονάντρα μου, μας πήρε δεκαεφτά χρόνιαγια να καταλάβουμε ότι δεν ταιριάζουμεκαι δεν είμαστε ευτυχισμένοι μαζί».

«Κάλλιο αργά παρά ποτέ», είπε.

«Είναι κι αυτό μια παρηγοριά».

«Πού μένεις;» ,

«Στο Ψυχικό. Το οικόπεδο ήταν τουάντρα μου, το σπίτι το χτίσαμε μαζί καιαποφάσισε να φανεί γενναιόδωρος και

να με αφήσει να μείνω εκεί με ταπαιδιά».

«Εκείνος πού μένει; Στο πατρικό του;»

«Μπα. Θα του ήταν αδύνατο ναξαναγυρίσει στους γονείς του. Μου είπεπως μένει σε ξενοδοχείο, αλλά εγώ είμαιβέβαιη πως συζεί με κάποια».

«Πώς είσαι βέβαιη;»

«Μου το είπε ένας κοινός καλός φίλοςκαι είδα το αυτοκίνητό του έξω από τοσπίτι της».

«Άρα την ξέρεις», συμπέρανε.

«Βέβαια. Είναι η.γραμματέας του».Κοίταξα το ρολόι μου.

«Άργησες;» με ρώτησε.

«Ναι. Ήθελα να είμαι εκεί όταν θα τηςέκαναν τη χημειοθεραπεία. Δεν θέλω ναείναι μόνη τής».

«Ο άντρας της;»

«Είναι γυναικολόγος. Αν δεν έχει κάτιέκτακτο, θα είναι κοντά της».

Εκείνη τη στιγμή εμφανίστηκε στοδρόμο το αυτοκίνητο της οδικήςβοήθειας. Ο Μανόλης πλήρωσε σταγρήγορα και βγήκαμε έξω. Αφούσυνεννοηθήκαμε με τους υπαλλήλουςτης εταιρείας, άφησα το αμάξι μου σταχέρια τους και ανέβηκα σε μηχανή γιαπρώτη φορά στη ζωή μου. Η αίσθηση

της ελευθερίας και του κινδύνου μεσυνεπήρε. Ένιωθα τα μαλλιά μου ναανακατεύονται με τον αέρα και σήκωσαψηλά το κεφάλι χαμογελώντας. Ένιωσατους μυώνες της κοιλιάς του νασφίγγονται κάτω από τα χέρια μου κιέκλεισα τα μάτια. Ελευθερία καικίνδυνος. Από πολλές απόψεις. Τιενδιαφέρον!

Η Έρη άνοιξε τα μάτια πολύ νωρίςεκείνο το πρωί και πρόλαβε να δει τηναποκλειστική που έφευγε από τοδωμάτιο. Δεν τη φώναξε. Ένιωθεαρκετά καλά. Είχαν περάσει τρεις μέρεςαπό τη δεύτερη δόση της «αντιβίωσης»και είχε αρχίσει να συνέρχεται.«Κουράγιο», είπε στον εαυτό της. «Λίγοακόμα και τελειώνω». Σηκώθηκε

προσεκτικά από το κρεβάτι και κίνησεγια την τουαλέτα. Έπιασε το παντελόνιτης πιτζάμας της για να μην της πέσει.Είχε αδυνατίσει πολύ τον τελευταίοκαιρό. «Καλύτερα», σκέφτηκε. «Ότανβγω από το νοσοκομείο θα ανανεώσωτην γκαρνταρόμπα μου».

Μπήκε στο μπάνιο κι έκανε ένα ζεστόντους. Φόρεσε το μπουρνούζι της κιέπιασε τη βούρτσα για να χτενίσει ταμακριά ξανθά μαλλιά της. Το πρόσωπότης ήταν κομμένο και τα μάτια τηςθαμπά. «Θα πω στα κορίτσια να μουφέρουν τα σύνεργα του μακιγιάζ μου»,αποφάσισε. Ακούμπησε τη βούρτσαστην εταζέρα του μικρού μπάνιου καιπάγωσε. Οι τρίχες που είχαν μείνει πάνωτης, της φάνηκαν υπερβολικές. Αρχισε

να συνδυάζει τα γεγονότα. Δυνατή δόσηφαρμάκων που την εξαντλούσε γιαμέρες, δύσπνοια,· βήχας, αδυνάτισμα,μαλλιά που έπεφταν. «Κάτι δεν πάεικαλά εδώ», σκέφτηκε. Τα συμπτώματακαι ο τρόπος θεραπείας δεν της θύμιζανκαι πολύ πνευμονία, ωστόσο αρνιόταννα σκεφτεί την πιο κατάλληλη λέξη.«Δεν μπορεί. Θα το καταλάβαινα πιογρήγορα, θα μου έλεγαν κάτι».Ξανακοίταξε τις ξανθές τρίχες επάνωστη βούρτσα κι έπειτα έβγαλε τομπουρνούζι της και προσπάθησε να δειτο σώμα της στον στενό καθρέφτη τουμπάνιου. «Πόσα κιλά να έχω χάσει;»αναρωτήθηκε. Τα κόκαλά τηςπροεξείχαν στα πλευρά και στουςγοφούς της. «Αυτό δεν είναι

πνευμονία», ξέσπασε ξαφνικά. «Είναι…είναι… καρ… Δεν μπορεί. Δεν μπορείνα είναι καρκίνος».

«Δεν μπορεί!» είπε δυνατά.

Φόρεσε καθαρά εσώρουχα και πιτζάμες,και πλησίασε στην πολυθρόνα πουβρισκόταν δίπλα στην μπαλκονόπορτα.Κάθησε μηχανικά και κοίταξε έξω.Ήταν μια λαμπερή, ανοιξιάτικη μέρα.

«Δεν μπορεί», ξαναείπε.

Ένα λευκό περιστέρι προσγειώθηκεμαλακά στο μπαλκονάκι της και άρχισενα ψάχνει κάτι να τσιμπολογήσει. ΗΈρη σηκώθηκε προσεκτικά, για να μηντο τρομάξει, και άνοιξε το πορτάκι του

κομοδίνου της. Πήρε ένα πακέτο μεμπισκότα που της είχε φέρει κάποιοςαπό τους φίλους της και ξαναγύρισεστην πολυθρόνα. Άνοιξε τηνμπαλκονόπορτα, έβγαλε λίγα μπισκότααπό το πακέτο και τα έτριψε στην άκρητου μπαλκονιού. Είδε το περιστέρι ναπλησιάζει διστακτικά. Έμεινε εκεί, να τοπαρακολουθεί μηχανικά όση ώραέτρωγε, αρνούμενη πεισματικά νασκεφτεί οτιδήποτε άλλο.

Άκουσε την πόρτα του δωματίου της ναανοίγει και γύρισε αυθόρμητα τοκεφάλι. Ήταν η νοσοκόμα.

«Πώς είμαστε σήμερα;» ρώτησε ηκοπέλα χαμογελώντας ενθαρρυντικά.

«Καλύτερα», απάντησε άχρωμα η Έρη.

«Να βάλουμε θερμόμετρο;»

Πλησίασε στο κρεβάτι της και ξάπλωσε.Πήρε το θερμόμετρο από το χέρι τηςνοσοκόμας και το έβαλε στη μασχάλητης.

«Ωραία. Θα περάσω πάλι σε λίγο», τηςείπε η νεαρή κοπέλα.

Η Έρη ανασήκωσε αδιάφορα τους

ώμους. Κάρφωσε το βλέμμα της στοταβάνι κι έμεινε ακίνητη. Έμεινε έτσιγια ένα τέταρτο, μέχρι τη στιγμή που ηνοσοκόμα ξαναήρθε στο δωμάτιό της.

«Γιά να δούμε», είπε και πήρε τοθερμόμετρο. «Τριάντα εφτά και ένα.Καλά».

«Καλά;» ρώτησε η Έρη.

«Ναι. Δεν το νιώθετε;» Σημείωσε τηθερμοκρασία της στο πινακάκι πουκρεμόταν στα πόδια του κρεβατιού τηςκαι έφυγε χαμογελαστή.

Η Έρη σηκώθηκε από το κρεβάτι καιπήγε εκεί που στεκόταν πριν από λίγο ηνεαρή νοσοκόμα. Έπιασε τον πίνακα και

προσπάθησε να διαβάσει όλα όσα ήτανγραμμένα πάνω του. Άδικος κόπος. Δενέβγαζε, νόημα. Όλα τής έμοιαζανσυνθηματικά εκτός από τους αριθμούςπου έδειχναν την καθημερινή τηςθερμοκρασία. Έφερε το χέρι της σταμαλλιά της και τα τράβηξε δυνατά.Αρκετές ξανθές τρίχες έμειναν στηχούφτα της. «Γιατί να μη μου το πουν;»αναρωτήθηκε. «Αλλά πάλι, τιπερισσότερο θα μπορούσα να κάνω;»Τίναξε το χέρι της και παρακολούθησετις ξανθές τρίχες που αιωρήθηκαναπαλά πριν προσγειωθούν στομαρμάρινο πάτωμα. Έπειτα ξάπλωσεπάλι στο κρεβάτι κι έκλεισε τα μάτια.

Μπήκα σιγά-σιγά στο δωμάτιο καιβρήκα την Έρη ξαπλωμένη. Μου

φάνηκε πως κοιμόταν. Όταν όμωςπλησίασα κοντά της, άνοιξε τα μάτιατης και με κοίταξε. Το βλέμμα της μουφάνηκε παράξενο. Σαν κάτι να έψαχνε,κάτι να ρωτούσε,

«Πώς είσαι σήμερα, γλυκιά μου;» τηςείπα κι έσκυψα να τη φιλήσω.

«Καλά», απάντησε άτονα. «Πολύκαλύτερα», πρόσθεσε πιο ζωηρά. «Πώςείναι το κεφάλι σου;»

«Το καρούμπαλο έφυγε εντελώς…κοίτα». Ανασήκωσα τη φράντζα μου γιανα δει. «Στις αρχές της άλληςεβδομάδας θα πάρω και το αυτοκίνητο».

«Μην ταλαιπωρείσαι τώρα που δεν έχεις

μεταφορικό μέσο. Έτσι κι αλλιώς, είμαικαλά. Πέρασε η επήρεια και τηςδεύτερης… αντιβίωσης», μου είπετονίζοντας την τελευταία λέξη.

Ένιωσα άσχημα χωρίς νασυνειδητοποιήσω το λόγο. «Και τα ταξίγιατί υπάρχουν;» ρώτησαπροσπαθώντας να δώσω ανάλαφρο τόνοστη φωνή μου.

«Δεν σου περισσεύουν χρήματα για ταξίτώρα. Έμεινες μόνη με τα παιδιά σου κιέχεις πολλές ανάγκες».

«Ναι, αλλά δουλεύω. Κι έπειτα, οΓιάννης συνεισφέρει στα έξοδα τηςπρώην οικογένειάς του».

Δεν είπε τίποτα. Γύρισε το κεφάλι στοπλάι και κοίταξε έξω από το τζάμι. Τοβλέμμα της μου φάνηκε μελαγχολικό, ησιωπή της παράξενη.

«Έχεις τίποτα;» ζήτησα να μάθω.

«Μπα. Τίποτα. Απλώς σήμερα μουκαρφώθηκε η ιδέα πως δεν θα ξαναβγώόρθια από ’δω μέσα».

«Τι βλακείες είναι αυτές που λες;»ρώτησα αναστατωμένη. «Τώρα τηνάνοιξη που η φύση ξαναγεννιέται, θαξαναγεννηθείς κι εσύ. Πρέπει να κάνειςλίγη υπομονή ακόμα. Είσαι στη μέσητου δρόμου σου. Κουράγιο καιτελείωσες».

«Ναι, αυτό φοβάμαι κι εγώ. Πωςτελείωσα». Ξαφνικά γύρισε και μεκοίταξε με αγωνία στα μάτια. «Ελένη,είσαι φίλη μου. Πες μου, σεπαρακαλώ,την αλήθεια. Τι έχω;»

«Μα τι έπαθες σήμερα;» είπαταραγμένα. «Δεν ξέρεις τι έχεις;Πνευμονία βαριάς μορφής. Που όμωςσιγά-σιγά περνάει».

«Μπας και η αντιβίωση είναιχημειοθεραπεία;»

«Δεν καταλαβαίνω πώς σου ήρθαν όλααυτά».

«Να σου πω. Σήμερα το πρωί που έκαναντους,, πρόσεξα πόσο πολύ έχω

αδυνατίσει».

«Είναι φυσικό», βιάστηκα να πω. «Δενπέρασες και λίγη ταλαιπωρία».

«Έπειτα χτενίστηκα», συνέχισε σαν ναμη με είχε ακούσει, «και η βούρτσα μουγέμισε τρίχες. Τα μαλλιά μου πέφτουν,καταλαβαίνεις;»

«Πρέπει να είναι της εποχής. Κι εμέναμου πέφτουν περισσότερο από τις άλλεςφορές. Να, κοίτα», έπιασα μια τούφααπό το πίσω μέρος του κεφαλιού μουγια να μην μπορεί να με δει και τηντράβηξα με όσο περισσότερη δύναμηείχα. Έπειτα της έδειξα τη χούφτα μου.Δυστυχώς είχα καταφέρει να ξεριζώσωμόνο τρεις τρίχες.

«Κοίτα κι εμένα», μου είπε καιμιμήθηκε τις κινήσεις μου. Στη χούφτατης υπήρχαν αρκετές ξανθές τρίχες.

«Ναι… αλλά εσύ είσαι πολύεξασθενημένη από την αρρώστια. Μόλιςδυναμώσεις, όλα θα γίνουν πάλι όπωςπαλιά. Και τα μαλλιά σου».

«Ό,τι κι αν μου λέτε, έχω την αίσθησηπως η ζωή μου τελειώνει. Και αυτό πουμε στενοχωρεί περισσότερο δεν είναιόλα όσα θα χάσω, αλλά όλα όσα έχωχάσει μέχρι τώρα. Τώρα συνειδητοποιώπόσο ανόητο είναι να αγνοείς τιςπροκλήσεις της ζωής, να προσπαθείςπάντα να κάνεις αυτό που οι άλλοιθεωρούν σωστό, να ακολουθείς νόμουςπου δεν σε εκφράζουν και δεν σε

ικανοποιούν».

«Το μόνο που μου αρέσει απ’ όλα όσαλες είναι πως επιτέλους κατάλαβες ότιπρέπει να ζήσεις από ’δω και πέρα τηζωή σου. Έχεις καιρό να τα διορθώσειςόλα».

«Δεν έχω καιρό, και το ξέρεις. Μακάρινα μπορούσα να ξεκινήσω πάλι από τηναρχή. Θα ζούσα εντελώς διαφορετικά.Θα έκανα όποια τρέλα μού κατέβαινε».Σκέφτηκε για λίγο. «Θα κυλιόμουν στοχορτάρι αδιαφορώντας για τη γνώμητων άλλων, θα κάπνιζα κι ας ήξερα πωςίσως μου έκανε κακό. Θα ζούσα έναμεγάλο έρωτα με τον Χρήστο κι αςθεωρούν παράνομη τη μοιχεία. Θαασχολιόμουν λιγότερο με το νοικοκυριό

και περισσότερο με τα παιχνίδια. Θαφρόντιζα να μη μεγαλώσω ποτέ. Ανμπορούσα να ξεκινήσω από την αρχή…Όμως, δεν μπορώ».

9

Την Κυριακή το πρωί πέρασε ο Γιάννηςκαι πήρε τα παιδιά. Θα έκαναν μιαεκδρομούλα μέχρι τον Ωρωπό , στοσπίτι ενός ξαδέρφου του, που είχε κιεκείνος ένα γιο και μια κόρη της ίδιαςηλικίας με τα δικά μας.” Θα επέστρεφανκατά τις εννέα το βράδυ, όπως μου είπε.Ο Άγγελος δεν έδειχνε και πολύευχαριστημένος που θα περνούσε μίαολόκληρη μέρα με τον πατέρα του,όμως η προοπτική να συναντήσει τα

ξαδέρφια του τον έπεισε ναακολουθήσει.

Γιά μένα ήταν ευκαιρία να ασχοληθώμέχρι νωρίς το απόγευμα με τημετάφραση του βιβλίου. Έπειτα είχακανονίσει να περάσω από την Έρη γιανα φύγει η Μαρία.

Έψαχνα έναν περίεργο αγγλικόιδιωματισμό στο λεξικό όταν χτύπησετο τηλέφωνο.

«Παρακαλώ;»

«Καλημέρα. Ελένη, εσύ είσαι;» ρώτησεμια φωνή που μου θύμισε κάτιακαθόριστο.

«Ναι. Ποιος είναι;»

«Ο Μανόλης ο Φωτιάδης. Μεθυμάσαι;»

«Πώς δεν σε θυμάμαι. Ξεχνιέται τέτριοτρακάρισμα ; Τι κάνεις;»

«Μια χαρά, ευχαριστώ. Εσύ πώς είσαι;Το κεφάλι σου;»

«Εντάξει είναι. Έφυγε και τοκαρούμπαλο χωρίς να μου αφήσεικανένα κουσούρι», αστειεύτηκα. «Πώςκαι πήρες;»

«Να, Κυριακή σήμερα, σκέφτηκα πωςδεν έχεις μεταφορικό μέσο να κινηθείςκαι είπα να σου προτείνω θαλασσινόκαφεδάκι. Είναι κι ο καιρός ωραίος…»

«Δεν είναι άσχημη ιδέα», άκουσα τον

εαυτό μου να λέει. «Έχω πολύ καιρό ναβγω έξω. Για πότε λογάριαζες ;»

«Το απόγευμα ίσως;»

«Το απόγευμα δεν μπορώ. Πρέπει ναπάω στο νοσοκομείο, στη φίλη που σουέχω πει».

«Καταλαβαίνω. Τι θα έλεγες ανπηγαίναμε για ψαράκι στην παραλία τομεσημέρι;»

«Δελεαστική πρόταση», απάντησα.

«Τι ώρα να περάσω να σε πάρω, κι απόπού ακριβώς ;»

Στη μία άκουσα τη μηχανή του νακορνάρει. Είχα φορέσει το μαύρο

ελαστικό τζιν που είχα αγοράσειπρόσφατα, το κοντό μαύρο ζακετάκι τηςΝίκης με τα κουμπιά-μαργαρίτες, τοτζιν μπουφάν και τα ορειβατικάμποτάκια. Άρπαξα την τσάντα μου καικατέβηκα κάτω. Ο Μανόλης με περίμενεπάνω στη μηχανή, ντυμένος κι αυτός μετζιν παντελόνι και μπουφάν.

«Καλώςτην. Ανέβα. Φόρεσε κιαυτό»,είπε και μου έδωσε το δεύτεροκράνος που κρατούσε.

Έβαλα το κράνος στο κεφάλι μου καιπέρασα τα χέρια μου γύρω από τη μέσητου.

«Έτοιμη;» με ρώτησε, κι όταν απάντησαθετικά, άνοιξε το γκάζι και όρμησε στην

άσφαλτο. Ήταν συναρπαστική εμπειρίαγια μένα. Πάνω σε μια μεγάλη μηχανήνα διασχίζω σαν βολίδα τις λεωφόρους,ανάμεσα σε αυτοκίνητα ή δίπλα σε άλλαμηχανάκια. Το κορμί μου έγερνε στοπλάι σε κάθε στροφή, σαν να ήτανέτοιμο να αγγίξει το δρόμο, όμως εγώδεν φοβό· μουν. Χαμογελούσα μέσααπό το κράνος σαν ριψοκίνδυνη έφηβηπου το είχε σκάσει από το σπίτι της κιέτρεχε προς την ελευθερία.

«Είσαι καταπληκτική συνεπιβάτιδα»,μου είπε όταν φτάσαμε σε ένα απόμεροκεντράκι της Λούτσας. «Ξέρεις ναοδηγείς μηχανή;»

«Αυτή ήταν η δεύτερη φορά στη ζωήμου που ανέβηκα σε μηχανή»,του είπα.

«Η πρώτη ήταν εκείνη τη μέρα πουτρακάραμε. Σε ό,τι αφορά ταδίτροχα,γνωρίζω μόνο από ποδήλατο».

«Δεν θα το πίστευε κανείς. Συνήθωςόσοι είναι άπειροι και ανεβαίνουν σεμηχανές, δυσκολεύουν τον οδηγό.Ιδιαίτερα στις στροφές, που φοβούνταιότι θα πέσουν και γέρνουν το σώματους προς την αντίθετη φορά. Εσύ λεςκι ήσουν ένα με μένα, με τη μηχανή».

«Ενστικτώδης αντίδραση», απάντησαμε μετριοφροσύνη .

Καθήσαμε σε ένα τραπεζάκι δίπλα στηθάλασσα.

Οι περισσότερες παρέες είχαν

προτιμήσει την κλειστή αίθουσα τηςταβερνούλας, εμείς όμως αψηφήσαμε τοδροσερό αεράκι που φυσούσε.

«Είναι πολύ όμορφα εδώ», είπα μόλιςαπομακρύνθηκε το γκαρσόνι με τηνπαραγγελία μας. «Πώς το ανακάλυψες;»

«Το ξέρω χρόνια. Έχω έρθει αρκετέςφορές με πελάτες και περισσότερες μεφίλους. Έχει όμορφο περιβάλλον για τοκαλοκαίρι και πολύ καλή ποιότητα όλοτο χρόνο. Το ψάρι του είναιφρεσκότατο. Αλήθεια, δεν σε ρώτησααν σου αρέσουν τα ψαρικά. Σουπρότεινα κατευθείαν να έρθουμε εδώ,ενώ εσύ μπορεί να προτιμούσες κρέας».

«Είμαι παμφάγο ζώο, μην ανησυχείς.

Τρώω τα πάντα, αλλά έχω ιδιαίτερηαδυναμία στην κινέζικη κουζίνα».

«Ωραία. Την επόμενη φορά που θαβγούμε, θα πάμε για κινέζικο».

Ώστε θα υπήρχε και επόμενη φορά;Γιατί όχι; Ήταν άνθρωπος ευχάριστος,περιποιητικός, ευγενικός,καλλιεργημένος, με ανεπτυγμένη τηναίσθηση του χιούμορ. Όπωςαποδείχτηκε, μπορούσε να συζητήσει μετην ίδια άνεση θέματα σοβαρά ήπαραδοξολογίες. Είχε διαβάσει πολλάβιβλία,του άρεσε ο αθλητισμός,παρακολουθούσε την ελληνική καιδιεθνή επικαιρότητα, αγαπούσε τονκινηματογράφο και το θέατρο. Είχαμεπολλά κοινά ενδιαφέροντα και

παρόμοιες απόψεις για τη ζωή.

«Η ώρα περνά πολύ ευχάριστα μαζίσου», μου είπε όταν ζητήσαμε τολογαριασμό. «Ειλικρινά, θα ήθελα ναξαναβρεθούμε. Μπορούμε να πάμεσινεμά κι έπειτα για κινέζικη κουζίνα».

«Κι εμένα μου αρέσει η παρέα σου»,απάντησα, «και η αλήθεια είναι πως έχωεπιθυμήσει τον κινηματογράφο. Τομόνο πρόβλημα είναι πως αυτόν τονκαιρό δεν έχω πολύ χρόνο ελεύθερο. Οιώρες μου μοιράζονται στο νοσοκομείο,στο σπίτι με τα παιδιά, στις .μεταφράσεις. Να σκεφτείς ότι ακόμακαι ο ύπνος μου είναι ελάχιστος».

«Αρα σου λείπει το πιο σημαντικό στη

ζωή: η διασκέδαση. Είμαι βέβαιος ότιθα μπορέσεις να ξεκλέψεις λίγη ώρα γιανα φορτίσεις τις μπαταρίες σου.Διαφορετικά δεν θα καταφέρεις να ταβγάλεις πέρα για πολύ καιρό ακόμα».

Δεν είχε άδικο. Άλλωστε κάτι τέτοιομου είχε πει και η Έρη τις προάλλες. Ανμπορούσε να ξεκινήσει από την αρχή τηζωή της, θα έκανε όποια τρέλα τήςκατέβαινε, θα φρόντιζε να μη μεγαλώσειποτέ. Και λυπόταν για όλα όσα είχεχάσει. Είναι φοβερό να πλησιάζει η ώρατου θανάτου και να συνειδητοποιείς ότιστην πραγματικότητα δεν έζησες τίποτα.Δεν έπρεπε να αφήσω να μου συμβείκάτι τέτοιο.

«Είναι ολοφάνερο πως η φιλενάδα μας

το έχει καταλάβει. Δεν μπορούμε να τηνκοροϊδεύουμε πια», είπα.

«Ναι,το υποψιάζεται, εμείς όμως πρέπεινα συνεχίσουμε να της λέμε ψέματα». ΗΜαρία ήπιε μια γουλιά από τον καφέ τηςκι άναψε τσιγάρο.

«Δώσε μου κι εμένα ένα», της ζήτησε ηΝατάσσα. «Ο Αντρέας μου είπενωρίτερα πως οι τελευταίες εξετάσειςέδειξαν ότι τα πνευμόνια της έχουνμαζέψει πολύ υγρό. Αύριο θα της τοαφαιρέσουν».

«Με ποιο τρόπο;» ρώτησα.

«Με παρακέντηση, αν κατάλαβα καλά.Θα ταλαιπωρηθεί πάλι».

«Έχω αρχίσει και παρακαλώ να πεθάνειόσο το δυνατό νωρίτερα», είπε η Μαρίακαι σκούπισε ένα δάκρυ που κύλησεστο μάγουλό της. «Δεν θα αντέξω να τηδω να λιώνει, να υποφέρει. Σήμερα όλοτο πρωί φορούσε τη μάσκα τουοξυγόνου. Δεν μπορούσε να αναπνεύσειχωρίς αυτήν. Λίγο πριν έρθει ηΝατάσσα ένιωσε καλύτερα και τηνέβγαλε».

«Εγώ βασανίζομαι κάθε φορά που τηνεπισκέπτομαι», ομολόγησα. «Δεν μουείναι εύκολο πια να παίζω θέατρο κιεκείνη να με κοιτάζει πάντα καχύποπτακι επίμονα σαν να θέλει να διαβάσει στοπρόσωπό μου την αλήθεια».

«Για όλους είναι δύσκολο», είπε η

Νατάσσα. «Και δεν μπορώ να σκεφτώκάτι που θα την έκανε να χαρεί, ναδιασκεδάσει. Θέλω να της προσφέρω τογέλιο, αλλά δεν βρίσκω τον τρόπο».

«Πάμε και οι τρεις μαζί πάνω να τηνψαρέψουμε», πρότεινε η Μαρία.

«Πώς;» απόρησα εγώ.

«Κάποιον τρόπο θα βρούμε. Θα δούμε».

Βγήκαμε από το καφέ του νοσοκομείουκαι ανεβήκαμε στο δωμάτιο της φίληςμας. Η Έρη ήταν ξαπλωμένη στοκρεβάτι, χλωμή όπως πάντα τοντελευταίο καιρό. Μας κοίταξεκουρασμένα.

«Τι έγινε, κορίτσια;» ρώτησε.

«Έχουμε ευχάριστα νέα», είπε η Μαρία.«Είδαμε πριν από λίγο το γιατρό και μαςείπε ότι μετά την αφαίρεση του υγρούθα νιώσεις πολύ καλύτερα. Τότε μαςήρθε η ιδέα και τον ρωτήσαμε αν θαμπορούσες να βγεις έξω, να’διοΐσκεδάσεις λιγάκι, βρε αδερφέ.Εκείνος συμφώνησε. Είπε πως αννιώθεις εσύ καλά, μπορείς να βγεις.Είπαμε λοιπόν ν’ ανεβούμε και να σερωτήσουμε πού θα ήθελες να πάμε».

Μαζί με τη Νατάσσα την κοιτάξαμε μεέκπληξη. Τι ήταν αυτά που της έλεγετώρα; Τη γέμιζε με φρούδες ελπίδες;Ωστόσο τα μάτια της Έρης έλαμψανξαφνικά. Ήταν σαν να ξαναγύρισε στηνκαρδιά της η ελπίδα.

«Άντε λοιπόν. Πες μας πού θέλεις ναπάμε», επέμεινε η Μαρία.

«Αλήθεια λέτε;» ζήτησε επιβεβαίωση ηφίλη μας.

«Θα σου λέγαμε ποτέ ψέματα εμείς;»διαμαρτυρήθηκε η Νατάσσα, που είχεβρει ξανά την αυτοκυριαρχία της. «Πεςτο κι έγινε!»

Η Έρη κοίταξε ερωτηματικά κι εμένα.

«Έλα, κοπέλα μου. Πες μας τι τραβά ηκαρδιά σου»,της είπα.

Ανασηκώθηκε στο κρεβάτι της κι έμεινεσκεφτική για λίγο. Έπειτα το πρόσωπότης φωτίστηκε. «Δεν ξέρω. Είναι τόσαπολλά αυτά που θέλω να κάνω,τα μέρη

που θέλω να πάω. Στην καφετέρια πουσυναντιόμασταν κάθε Τετάρτη, στοκουτούκι που είχαμε πάει το Μάρτιο,στο λούνα παρκ, στη θάλασσα, στηνΑθήνα να χαζέψω τις βιτρίνες, στοθέατρο να γελάσω με μια κωμωδία,στην Κηφισιά να κάνω βόλτα με τοαμαξάκι…»

«Καλά, καλά», διέκοψε η Μαρία τοχείμαρρο που ξεχυνόταν από τα ωχράτης χείλη. «Άσε να κανονίσουμε εμείς τοπρόγραμμα».

«Πότε θα πάμε;» μας ρώτησεανυπόμονα.

«Κάνε αύριο την παρακέντηση και μόλιςνιώσεις έτοιμη πες το μας και φύγαμε

αμέσως», της υποσχέθηκε η Νατάσσα.

Η φίλη μας διψούσε για ζωή, ήτανολοφάνερο. Όταν έφυγαν οι άλλες δύοκαι μείναμε μόνες, δεν σταμάτησε ναμου μιλά για τη μεγάλη μας έξοδο. Τηνείχε συνεπάρει μια ευχάριστηαναστάτωση, μια βιασύνη , σαν ναήθελε να προλάβει να γεμίσει τη ζωήπου της απέμενε με όσο το δυνατόνπερισσότερες εμπειρίες. Την άφηνα νακάνει όνειρα, να ζει με τη φαντασία τηςτις τρέλες που σκεφτόταν, να μεπαρασύρει κι εμένα στουςοραματισμούς των ταξιδιών της.Κέντριζα τα ονειροπολήματά της καιχαμογελούσα μαζί της. Μέσα μου όμωςη καρδιά μου μάτωνε. Πόσα απ’ αυτάθα προλάβαινε να χαρεί;

Την επόμενη μέρα έφτασα πέντε λεπτάαφότου είχε αρχίσει η παρακέντηση. Ογιατρός δεν με άφησε να μπω. Η πόρτατου δωματίου της δεν ήταν εντελώςκλειστή, μια μικρή χαραμάδα μούάφηνε το περιθώριο να βλέπω τηναριστερή πλευρά του κρεβατιού της.Μια νάιλον σακούλα, σαν αυτή για ταούρα που συνδέουν μετά τιςεγχειρήσεις, κρεμόταν από το κρεβάτι.Κοίταξα καλύτερα για να δω το υγρόπου μαζευόταν εκεί μέσα. Ήταν κόκκινοσαν αίμα. Συγκλονίστηκα.Πανικοβλήθηκα. Μόλις βγήκε ογιατρός, έτρεξα κοντά του για να μουεξηγήσει.

«Τα πνευμόνια έχουν αρχίσει καισαπίζουν. Ναι, ήταν αίμα, δεν είναι

καθαρό υγρό. Δεν της μένει πολύςκαιρός».

«Θα μπορέσει να βγει έξω για λίγεςώρες; Λαχταράει μια βόλτα».

«Μου εξήγησε ο σύζυγός της το πρωί τισκεφτήκατε. Μου είπε πως θαυπογράψει εκείνος, θα αναλάβει κάθεευθύνη. Ο γιατρός μέσα μου λέει όχι, οάνθρωπος όμως λέει ναι. Όταν νιώσειέτοιμη, μπορεί να βγει. Φροντίστε μόνονα μην κουραστεί. Δεν αντέχουν ταπνευμόνια της».

Δύο μέρες μετά, νωρίς το απόγευμα,μαζευτήκαμε όλες μαζί στο δωμάτιότης. Τη βοηθήσαμε να φορέσει ένα τζινπου της είχαμε αγοράσει, δύο νούμερα

μικρότερο απ’ αυτό που φορούσε πριν,να μαζέψει τα μαλλιά της αλογοουρά,να βάψει το πρόσωπό της με λίγοχρώμα και ξεκινήσαμε. Ήταν αρκετάαδύναμη, γι’ αυτό την έπιασα αγκαζέμέχρι το αυτοκίνητο της Νατάσσας,συγχρονίζοντας τα βήματά μου στο δικότης αργό ρυθμό.

«Μα δεν θα μου πείτε πού θα πάμε;»ρώτησε για πολλοστή φορά ότανκάθησε στη θέση του συνοδηγού.

«Αν σου πούμε δεν θα είναι έκπληξη»,απάντησε η Νατάσσα καθώς βολευότανδίπλα της. «Κάνε λίγο υπομονή».

Ξεκινήσαμε από το λούνα παρκ στηλεωφόρο Κηφισίας. Κάναμε όλα τα

παιχνίδια, εκτός απ’ αυτά που δενεπέτρεπε η ηλικία μας ή αυτά που θαδυσκόλευαν την Έρη. Φώναζε καιγελούσε σαν μικρό παιδί. Ο κόσμοςγυρνούσε και μας κοιτούσε περίεργα.Πολλοί θα σκέφτονταν ότι ήμαστεσαλεμένες ή, στην καλύτερη περίπτωση,εκκεντρικές που προσπαθούσαμε νατραβήξουμε την προσοχή. Δεν μαςένοιαζε. Ο ενθουσιασμός της Έρης μαςείχε παρασύρει κι εμάς. Σίγουρα όλεςσκεφτόμασταν το ίδιο πράγμα: «Αύριομπορεί να πεθάνει η Έρη, μεθαύριο εγώ.Κανείς δεν ξέρει πόσο θα ζήσει, γι’ αυτόας γλεντήσω το κάθε λεπτό που είμαιακόμα ζωντανή». Τα τσιρίσματα και ταγέλια μας ενώθηκαν με τα δικά της. Οιάνθρωποι μας κοιτούσαν κι εμείς τους

βγάζαμε τη γλώσσα και τους κάναμεαστείες γκριμάτσες.

«Αυτό είναι η ζωή, κορίτσια», μας είπεόταν ξαναμπήκαμε στο αυτοκίνητο.«Μια τρέλα. Πολλές στιγμέςξεγνοιασιάς και υπερβολής. Απόστιγμές είναι φτιαγμένη η ζωή μας καιδεν πρέπει ν’ αφήνουμε καμία ναπηγαίνει χαμένη. Τώρα πού πάμε;»

«Θα δεις».

Έπειτα από το ξεφάντωμα του λούναπαρκ, η Έρη είχε ανάγκη από λίγηξεκούραση για να αντέξει μέχρι ταμεσάνυχτα που είχαμε σκοπό να τηγυρίσουμε στο νοσοκομείο. Γ ι’ αυτόείχαμε κανονίσει να πάμε για καφέ στην

καφετέρια που συναντιόμασταν κάθεΤετάρτη.

«Και τις άλλες φορές είχε τόσοόμορφους άντρες εδώ μέσα, ή εγώ τουςπροσέχω σήμερα;» μας ρώτησε πονηράόταν ο νεαρός σερβιτόρος έφερε τουςκαπουτσίνο μας.

«Όμορφοι άντρες υπάρχουν παντού καιπάντα», της απάντησε η Μαρία. «Εμείςείμαστε προσκολλημένες στους δικούςμας και δεν βλέπουμε κανέναν άλλο».

«Πες μου για τον Ντίνο σου, Νατάσσα»,ζήτησε η Έρη . «Έχεις καιρό να μουμιλήσεις γι’ αυτόν. Πώς τα πάτε;»

«Πολύ όμορφα, σαν παραμύθι. Είναι

ένας έρωτας υπέροχος. Κάθε φορά πουτον συναντώ νιώθω να ξαναγεννιέμαι.Θα ήθελα να είχα τη δύναμη να ταμουτζώσω όλα και να φύγω μαζί του.Τρελαίνομαι τις μέρες που δενσυναντιόμαστε. Βλέπεις, στη δουλειάείμαστε και οι δύο τυπικοί. Με πνίγει ηανασφάλεια, η αγωνία για το αν με έχειξεπεράσει, αν με έχει βαρεθεί. Έχει γίνειζωτικό κομμάτι της ζωής μου».

«Αφήσου όσο μπορείς», τησυμβούλευσε η Έρη. «Μη συγκρατείςτον εαυτό σου. Έχεις κάτι υπέροχο,απόλαυσέ το. Κάνε ανοησίες,ρισκάρισε. Αξίζει, πίστεψέ με. Δεν μαςδίνονται συχνά τέτοιες ευκαιρίες».

«Έχει και η Ελένη κάτι στα σκαριά, σου

το είπε;» ρώτησε η Μαρία.

«Όχι. Τι φίλη είσαι που μου έκρυψεςκάτι τόσο σημαντικό;» με ρώτησεπεριπαιχτικά.

«Άσε τη Μαρία να λέει. Δεν έχει γίνειτίποτα».

«Ναι, αλλά ψήνεται», επέμεινε η Μαρία.

«Πες μου, πες μου».

«Θυμάσαι τότε που τράκαρα καθώςερχόμουν σ’ εσένα;»

«Ναι».

«Ο τύπος που οδηγούσε τη μηχανή μούτηλεφώνησε την περασμένη Κυριακή

και με κάλεσε να φάμε μαζί το μεσημέριστη Λούτσα».

«Ελπίζω να δέχτηκες», είπε η Έρη.

«Και βέβαια δέχτηκα. Μου αρέσει. Είναιωραίος, ευχάριστος, ενδιαφέρων. Μουείπε πως θα με πάρει τηλέφωνο για ναξαναβρεθούμε».

«Σε πήρε;»

«Μάλλον όχι. Τουλάχιστον όχι ότανείμαι σπίτι. Θα πάρει όμως,το ξέρω. Καιθα βγω μαζί του».

«Πολύ καλά θα κάνεις. Θα ήθελα ναέβλεπα τα μούτρα του Γιάννη έτσι καιτο μάθαινε».

«Θα ξίνιζαν. Δεν μπορεί ούτε να τοδιανοηθεί ότι θα μπορούσε να μεσυγκινήσει κάποιος άλλος άντρας. Καιμάλιστα τόσο σύντομα μετά το χωρισμόμας».

«Δεν πειράζει. Αυτός συγκινήθηκε απόάλλη γυναίκα πολύ πριν από τοχωρισμό σας. Εσύ, Μαρία; Μη μου πειςπως έχεις κι εσύ συνταρακτικά νέα;»

«Μπα. Εμένα είναι όπως τα ήξερες».

Η Μαρία αρνήθηκε να στενοχωρήσει τηφίλη μας με τα δικά της προβλήματα.Γύρισε επιδέξια την κουβέντα σεεύθυμα θέματα και μας παρέσυρε όλεςμε το αστείρευτο κέφι της.

Κατά τις εννιάμισι βρισκόμασταν πάλιστο αυτοκίνητο της Νατάσσας: Αυτή τηφορά κατεβαίναμε τον περιφερειακό τουΚαρέα.

«Αναρωτιέμαι τι άλλο σκεφτήκατε»,είπε η Έρη.

«Σε λίγο θα δεις», απάντησε η Νατάσσακαι είκοσι λεπτά αργότερα πάρκαρε έξωαπό το κουτούκι που είχαμε πάει τηνάλλη φορά.

«Δεν το πιστεύω», φώναξεενθουσιασμένη η Έρη. «Είστεαπίθανες!»

Καθήσαμε στο ίδιο τραπέζι όπου είχαμεκαθήσει και τότε. Δεν σηκωθήκαμε να

χορέψουμε, ωστόσο τραγουδούσαμεσχεδόν όλα τα τραγούδια που έπαιζε ηκομπανία, χτυπούσαμε παλαμάκια στορυθμό της μουσικής καιακολουθούσαμε με τις κινήσεις τουκορμιού μας το σκοπό που έπαιζαν τομπουζούκι και ο μπαγλαμάς.Προσπαθούσαμε όσο μπορούσαμε ναμιμηθούμε το κέφι εκείνης τηςαξέχαστης βραδιάς, και μάλλον τακαταφέραμε.

«Έλα, Σταχτοπούτα», είπε η Μαρίακατά τις έντεκα και μισή. «Καιρός ναγυρίσουμε στο φτωχικό μας. Σε λίγο.τορολόι θα χτυπήσει δώδεκα».

Η Έρη δεν έφερε αντίρρηση. Έτσι κιαλλιώς, ένιωθε κουρασμένη.

«Πότε θα το ξανακάνουμε;» ρώτησεμόνο.

«Όσο πιο σύντομα μπορέσουμε», τηςυποσχέθηκε η Νατάσσα. «Γίνε εσύ καλάκαι θα ξεδίνουμε κάθε μέρα».

Το Σάββατο το πρωί με πήρε τηλέφωνοο Μανόλης.

«Δεν ξεχνώ τις υποσχέσεις μου», μουείπε. « Είχαμε συμφωνήσεικινηματογράφο και κινέζικο».

«Ναι, αλλά εγώ σου είχα εξηγήσει πωςοι ελεύθερες ώρες μου είναι μετρημένεςαυτόν τον καιρό. Λείπω που λείπωσυχνά στο νοσοκομείο, δεν μπορώ ναεξαφανιστώ πάλι. Ίσως είναι καλύτερα

να μοιράσουμε στα δύο το πρόγραμμα.Ας πούμε αύριο σινεμά και την άλληβδομάδα κινέζικο».

«Σήμερα;»

«Σήμερα δεν ξέρω πόσο θα λείψουν ταπαιδιά. Καλά, ο Άγγελος θα βγει με τηνπαρέα του και θα έρθει κατά τις δώδεκα.Η Νίκη όμως θα πάει σε μια φίλη τηςκαι δεν ξέρω πόση ώρα θα μείνει. Δενμπορώ να φύγω».

«Θέλω πολύ να σε δω. Δεν μπορείς ναβγεις ούτε για καφέ;»

«Δεν ξέρω», απάντησα σκεφτικά.Ήθελα κι εγώ να τον συναντήσω, όμωςδεν μπορούσα να απομακρυνθώ από το

σπίτι ενόσω δεν ήξερα τι έκαναν ταπαιδιά μου. «Θέλεις να έρθεις εσύ από’δω για ένα ποτό; Μπορώ να ετοιμάσωκάτι πρόχειρο να τσιμπήσουμε». Ηπρότασή μου μού φάνηκε πολύτολμηρή για τα δικά μου δεδομένα.Ξένος άντρας στο σπίτι μου; Ένιωσααμηχανία.

«Εντάξει. Θα χαρώ πολύ να έρθω. Τιώρα;»

«Κατά τις εφτάμισι ;»

Είχα ήδη μετανιώσει για την τόλμη μου,αλλά δεν μπορούσα να κάνω πίσω.Κατέβασα το ακουστικό κι έκλεισα ταμάτια. Μέσα μου πάλευε η επιθυμία καιο φόβος. Έφερα στη σκέψη μου την

Έρη. «Κάνε ανοησίες, ρισκάρισε», είχεπει στη Νατάσσα. Σε μένα τι θα έλεγετώρα; Προσπάθησα να φανταστώ ταλόγια της και χαμογέλασα. Ήταν σαν ναάκουγα ζωντανή τη φωνή της: «Μηχάνεις το τώρα. Τόλμα. Γέμισε τιςάδειες στιγμές σου. Κάνε τη ζωή σου ν’αξίζει».

Ανασήκωσα τους ώμους αποφασιστικά.Δεν έκανα δα κανένα κακό. Είχακαλέσει έναν άντρα που μου άρεσε, στοσπίτι μου. Δεν ήξερα τι θα έβγαινε απ’αυτή την πρόσκληση. Σύντομα όμως θαμάθαινα.

Στις έξι έφυγε η Νίκη για τη φίλη τηςκαι στις εφτά πέρασε η παρέα τουΆγγελου και τον πήρε. Έτρεξα στο

μπάνιο, έκανα ένα γρήγορο ντους καιφόρεσα το τζιν μου κι ένα κοντόμπλουζάκι. Χτενίστηκα, άπλωσα λίγορουζ στα μάγουλα και κοιτάχτηκα στονκαθρέφτη. Εντάξει. Κατέβηκα στηνκουζίνα και άναψα το φούρνο. Τομεσημέρι είχα ετοιμάσει κρέπες για ταπαιδιά και είχα φυλάξει μερικές σε έναμικρό πυρέξ. Θα τις έψηνα για απόψε.Όταν θα ερχόταν ο Μανόλης, θαέφτιαχνα μια πρόχειρη σαλάτα και θατρώγαμε ελαφρά.

Στις εφτάμισι ακριβώς χτύπησε τοκουδούνι. Ταράχτηκα. Δεν μου είχεσυμβεί ποτέ άλλοτε κάτι τέτοιο. Πρώτηφορά στη ζωή μου θα βρισκόμουν μόνημε έναν άντρα που με γοήτευε. Άνοιξατην πόρτα και προσπάθησα να

χαμογελάσω.

«Καλησπέρα», με χαιρέτησε και μουέδωσε ένα μπουκάλι γαλλική σαμπάνια.«Βάλ’ την στην κατάψυξη αν θέλεις νατην πιούμε απόψε».

«Ευχαριστώ πολύ», απάντησαμουδιασμένα και πήρα το μπουκάλι.«Πέρασε. Κάθησε». Πήγα στην κουζίνακι έβαλα τη σαμπάνια στην κατάψυξη.Δεν είχα αποφασίσει αν θα την πίναμεμαζί και πότε, ωστόσο υπάκουσαμηχανικά. «Τι θα πιεις;» τον ρώτησαόταν γύρισα στο σαλόνι.

«Τι έχεις;»

«Έλα στο καθιστικό να δεις», τον

κάλεσα και τον οδήγησα στο τραπεζάκιμε τα ποτά.

«Αν έχεις τόνικ, θα ήθελα ένα τζιν.Αλλιώς, ουίσκι με κόκα ή…»

«Έχω τόνικ. Περίμενε».

Πήρα το μπουκάλι με το τζιν και πήγαστην κουζίνα. Ο Μανόλης μεακολούθησε. Ετοίμασα το ποτήρι του,έβαλα και δύο παγάκια και του τοέδωσα.

«Ευχαριστώ πολύ».

Ένιωθα ταραγμένη κι έψαχνα τρόπο ναηρεμήσω. Έπιασα ένα χαμηλό ποτήρι,έβαλα τρία παγάκια και ξαναγύρισα στοτραπεζάκι με τα ποτά. Άφησα πίσω το

τζιν κι έριξα λίγο ουίσκι στο ποτήριμου.

«Στην υγειά σου», του είπα γυρίζονταςπρος το μέρος του.

«Στην υγειά σου».

«Έλα,κάθησε όπου θέλεις».

Πήγε στον καναπέ του καθιστικού. Εγώβολεύτηκα -σχήμα λόγου-στην απέναντιπολυθρόνα.

«Ωραίο το σΛίτι σου», είπε κοιτώνταςολόγυρα.

«Καλό είναι. Βέβαια, θα ήθελα να τουκάνω μερικές αλλαγές. Πιοζωηρόχρωμες κουρτίνες,χαλιά, πιο

μοντέρνους πίνακες. Ίσως κάποια μέρακαταφέρω να το διαμορφώσω όπωςακριβώς με εκφράζει. Προς το παρόνβολεύομαι». Φλυαρούσα και το ήξερα.Όταν δεν είχα τι άλλο να πω, πετάχτηκαόρθια. «Πάω να ρίξω τις κρέπες στοφούρνο. Σου είπα πως θα ετοίμαζα κάτιελαφρύ να τσιμπήσουμε». Κι έφυγα γιατην κουζίνα.

Έβαλα το πυρέξ στο φούρνο κι έπλυνατο μαρούλι . Καθυστέρησα τόσο όσο ναμη φανώ αγενής. Όταν ξαναγύρισα στοκαθιστικό, πήρα το ποτήρι μου και ήπιαδυο γερές γουλιές ουίσκι.

«Είσαι νευρική ή μου φαίνεται;» μερώτησε ο Μανόλης με ήρεμη φωνή.

«Όχι», απάντησα ψέματα. «Ναι»,διόρθωσα αμέσως. Άλλωστε σε τι θαωφελούσε αν έκρυβα την αλήθεια;«Βλέπεις, είναι η πρώτη φορά πουβρίσκομαι μόνη με‘έναν άντρα. Νιώθωκάποια αμηχανία».

«Αν σε κάνω να αισθάνεσαι άσχημα,ίσως είναι σκόπιμο να φύγω», πρότεινε.

«Όχι δα. Μου αρέσει η παρέα σου καιχαίρομαι που ήρθες. Μη με παρεξηγείς.Δεν είμαι αγενής, απλώς λιγάκιαμήχανη». Άδειασα το ποτήρι μου καιπρόσθεσα λίγο ουίσκι ακόμα.

«Αν προσπαθείς να χαλαρώσεις με τοποτό, προβλέπω πολύ σύντομα να είσαιμεθυσμένη», μου επισήμανε.

«Μπορούμε να βάλουμε μουσική;»ρώτησε.

«Βέβαια. Αν θυμάμαι καλά, σου αρέσεικι εσένα η ροκ».

«Μου αρέσουν σχεδόν όλα τα είδημουσικής. Βάλε ό,τι θέλεις».

Πλησίασα το στερεοφωνικό κι έβαλαμια κασέτα με διάφορα ξένα. It’s my lifeand I’ll do what I want τραγούδησαν οιAnimals κι εγώ ένιωσα την παρουσίατης Έρης κοντά μου. Άρχισα ναχαλαρώνω. Τα λόγια του τραγουδιού, τοουίσκι, η ήρεμη συντροφιά του, οιανώδυνες συζητήσεις του έδιωξαν τοάγχος από μέσα μου. Έπιασα τον εαυτόμου να απαντά αυθόρμητα στις

κουβέντες του, να ανταποδίδει ταπειράγματά του, να γελά με τα αστείατου. Όταν σηκώθηκα για να ετοιμάσωτη σαλάτα, με ακολούθησε καιπροσφέρθηκε να με βοηθήσει. Έκοψεεκείνος το μαρούλι κι εγώ έστρωσα τοτραπέζι. Σε λίγη ώρα καθόμασταναπέναντι και τρώγαμε τονοσαλάτα καικρέπες με θαλασσινά. Αποφασίσαμε νασυνοδεύσουμε το φαγητό μας με τησαμπάνια που είχε φέρει.

«Οι κρέπες σου είναι καταπληκτικές»,μου είπε καθώς έβαζε τη δεύτερη στοπιάτο του. «Συγχαρητήρια!»

«Ευχαριστώ. Η αλήθεια είναι πως τιςπετυχαίνω καλά και αρέσουν σε όλους»,απάντησα χωρίς ψευτομετριοφροσύνες.

«Σου αρέσει η μαγειρική;»

«Αν έλεγα ναι, θα ήταν ψέμα. Εξαρτάταιαπό τη διάθεσή μου. Όταν έχω κέφιδιασκεδάζω με το μαγείρεμα. Αλλιώς τοκάνω σαν αγγαρεία».

«Αυτό είναι φυσικό και συμβαίνει σεόλους. Όταν έχουμε καλή διάθεση, μαςαρέσει να ασχολούμαστε με ένα σωρόπράγματα που κάποιες άλλες φορές θαμας φαίνονταν καταναγκαστικά έργα. Κιεγώ για παράδειγμα, μαγειρεύωευχάριστα όποτε έχω κέφια».

«Ξέρεις να μαγειρεύεις;» τον ρώτησαέκπληκτη. Ο Γιάννης δεν ήξερε ούτε ένααυγό να βράσει. «Αυτά δεν είναιαντρικές δουλειές», ισχυριζόταν πάντα.

«Μπορώ να σου φτιάξω σχεδόνοτιδήποτε. Ακόμα και γλυκά. Είναι ένααπό τα χόμπι μου».

«Πότε θα μου κάνεις το τραπέζι;» τονρώτησα.

«Όποτε θέλεις. Πρώτα όμως θα σεκεράσω το κινέζικο που σου έχωυποσχεθεί».

«Μην το δένεις κόμπο. Μπορώ να κάνωκαι χωρίς αυτό».

«Ναι, αλλά όταν τάζω κάτι, μου αρέσεινα κρατώ το λόγο μου. Είναι θέμααρχών».

Εκείνη τη στιγμή χτύπησε το τηλέφωνο.Ήταν η μητέρα της φίλης της κόρης μου

και μου ζητούσε να της επιτρέψω νακοιμηθούν μαζί απόψε. Και το άλλοκορίτσι είχε κοιμηθεί μερικές φορές στοσπίτι μας και δεν μου φαινόταν σωστόνα αρνηθώ. Άλλωστε, βαθιά μέσα μου,μου άρεσε η προοπτική να μείνω κιάλλο μόνη με τον Μανόλη. Ήταν σαννα έπρεπε να κάνω εκείνη τη στιγμή τηνεπιλογή μου. Αν ζητούσα από τη Νίκηνα γυρίσει στο σπίτι μας, θα ήταν σαννα έβαζα κάποια όρια στη βραδιά μου.Αν της επέτρεπα να κοιμηθεί με τη φίλητης, άφηνα την τύχη να ορίσει το τέλοςτης αποψινής νύχτας. Επέλεξα τοδεύτερο. Αυτό δεν θα με συμβούλευεκαι η Έρη;

Όταν τελειώσαμε το φαγητό μας, οΜανόλης με βοήθησε να μαζέψω το

τραπέζι. Ύστερα σέρβιρε τη σαμπάνιαπου είχε απομείνει στα ποτήρια μας.

«Πάμε στο καθιστικό;» πρότεινα.

«Ό,τι θέλεις».

«Αυτή τη φορά διάλεξε εσύ μουσική»,είπα και του έδειξα το ντουλάπι με τιςκασέτες και τα CD.

Τον άφησα σκυμμένο να ψάχνει καιπήγα να καθήσω στον καναπέ. Άδειασαμονορούφι το ποτήρι μου και τοακούμπησα στο τραπεζάκι. Έπειταέμεινα να τον κοιτάζω. Το σώμα τουήταν αθλητικό, ελκυστικό κάτω από τοστενό τζιν. Φαντάστηκα τα χέρια του ναμε αγκαλιάζουν και ρίγησα. Έφερα με

το μυαλό μου τα χείλη του πάνω σταδικά μου κι ένιωσα το κορμί μου νασφίγγεται. Τον ήθελα. Ήθελα να κάνωέρωτα μαζί του, κι αυτό με ξάφνιασε.Εδώ και πολλά χρόνια πίστευα ποος οιορμές μου είχαν κοιμηθεί για πάντα καιτώρα τις ένιωθα να με κατακλύζουν σανπαλιρροϊκό κύμα. Τον ήθελα, αλλάντρεπόμουν να κάνω την αρχή.

Ο χώρος γέμισε από τις ρομαντικέςμελωδίες κάποιου παλιού ιταλικούτραγουδιού. Ο καναπές δίπλα μουβούλιαξε από το βάρος του κορμιούτου. Γύρισα και τον κοίταξα. Το βλέμματου ήταν καρφωμένο στο πρόσωπό μου.Δεν το άντεχα. Χαμήλωσα το κεφάλι.

«Σε θέλω»,τον άκουσα να μου λέει

απλά.

Κι εγώ τι έπρεπε να πω; Ήταν κι αυτό τοφως που αποκάλυπτε κάθε έκφραση,κάθε κρυφή μου σκέψη.

«Ελένη;»

«Ναι».

«Με άκουσες;»

«Ναι».

«Δεν έχεις να πεις τίποτα;»

Τον κοίταξα στα μάτια. Τι να πω; Δενκαταλαβαίνεις; Σε θέλω κι εγώ πολύ,αλλά ντρέπομαι να το ομολογήσω. Δενξέρω πώς γίνονται αυτά τα πράγματα.

Έχω ξεχάσει. Και φοβάμαι. Αν κάνειςέρωτα όπως έκανε ο άντρας μου, θα μεαπογοητεύσεις. Προσπάθησε να νιώσειςτι γίνεται μέσα μου. Μου αρέσεις τόσοπολύ. Δεν θέλω να σε σιχαθώ μετά.

Άπλωσε το χέρι του και με τράβηξεστην αγκαλιά του. Κούρνιασα πάνω στοστήθος του και τύλιξα τα χέρια μουγύρω από το λαιμό του. Τα χείλη τουέψαξαν τα δικά μου κι όταν τα βρήκαντα ρούφηξαν αχόρταγα. Αφέθηκα σταφιλιά του, στα χάδια του στην αρχήσυγκρατημένα, έπειτα πιο τολμηρά. Τοπάθος του με παρέσυρε. Ήταν τρυφερόςκαι απαιτητικός ταυτόχρονα. Οι κινήσειςτου ευγενικές αλλά και ανυπόμονες. Δενμιλούσε πολύ, αλλά όταν το έκανε έλεγεόμορφα λόγια. Έψαχνε να βρει τρόπους

να με ικανοποιήσει. Κι όταν τοκατάφερε, άφησε τον εαυτό τουελεύθερο να απολαύσει κι αυτός τη δικήτου ηδονή.

Δεν είχα καταλάβει πότε βρεθήκαμε απότον καναπέ στη μοκέτα. Δεν με ένοιαζε.Αφέθηκα στην αγκαλιά του και πέρασατο πόδι μου πάνω από τα δικά του.Έκλεισα τα μάτια κι έζησα ξανά τηνεμπειρία που μου είχε γνωρίσει. Νάλοιπόν που υπήρχαν κι άλλοι τρόποι νακάνει κάποιος έρωτα. Νά που μπορούσανα έχω μόλις ολοκληρώσει μια ερωτικήεπαφή και να ανυπομονώ για τηνεπόμενη. Νά που ο έρωτας έκρυβεακόμα πολλά μυστικά για μένα.

Μου έμαθε κι άλλα την επόμενη μέρα.

Τα παιδιά τα είχε πάρει ο Γιάννης. ΟΜανόλης ήρθε αργά το μεσημέρι. Μεταξίδεψε πάλι μέχρι τα ουράνια κιέπειτα ζήτησε να εκπληρώσει τιςυποσχέσεις του. Με πήγε στονκινηματογράφο κι ύστερα με οδήγησεσε ένα ακριβό κινέζικο εστιατόριο.Ήταν νωρίς ακόμα και το μαγαζί ήτανάδειο. Αυτό μας έδωσε την ευκαιρία νανιώσουμε πιο άνετα, να αστειευτούμεχωρίς ενδοιασμούς, να ξεσπάμε κάθετόσο σε ασυγκράτητα γέλια.

Στις εννέα με είχε φέρει στο σπίτι. Μεφίλησε τρυφερά κι έφυγε.

Ανέβηκα πάνω. Σε μισή ώρα θα γύριζαντα παιδιά. Κάθησα στο σαλόνι καιαναπόλησα τα γεγονότα της ημέρας.

Πόσον καιρό είχα να νιώσω τόσογεμάτη, τόσο χαρούμενη; Δενθυμόμουν. Σκέφτηκα τη Νατάσσα.Κάπως έτσι ένιωθε άραγε κι εκείνη ότανπροσπα-’ θούσε να μας περιγράψει τασυναισθήματά της; Θυμήθηκα τηΜαρία. Αυτή τη γαλήνη πίστευε πωςείχε χάσει η σχέση της με τον Κώστα;Και η Έρη; Αισθανόμουν ενοχές πουδεν είχα πάει να τη δω σήμερα, ήμουνόμως βέβαιη πως όταν αύριο θα μάθαινετα νέα μου θα χαιρόταν περισσότερο κιαπό μένα.

10

Κάτι την πίεζε, κάτι την ενοχλούσε.Έφερε το χέρι στο πρόσωπό της κι

έπιασε τη μάσκα του οξυγόνου. Αυτόήταν λοιπόν. Για πόσο καιρό ακόμα θαρουφούσε τη ζωή μέσα από πλαστικάσωληνάκια; Όλη αυτή η ιστορία την είχεκουράσει. Αγωνιζόταν να κρατηθείζωντανή, πάσχιζε να πιστέψει τα ψέματαπου της σέρβιραν, βαθιά όμως μέσα τηςήξερε την αλήθεια. Ώρες-ώρες ήθελε νατους φωνάξει να πάψουν να τηνκοροϊδεύουν, ήθελε να τους πει πωςένιωθε το θάνατο που πλησίαζε, ωστόσοσυγκρατούσε τον εαυτό της επειδήήξερε πόσο θα τους στενοχωρούσε.Πίστευε πως αν τους άφηνε να ζουν μεςστο ψέμα που οι ίδιοι είχαν πλάσει, θαξεγελούσαν κάπως και το δικό τουςπόνο.

Κάποιοι ψίθυροι την έκαναν να γυρίσει

το κεφάλι. Ο Αντρέας με τη Μαρίαστέκονταν κοντά στην μπαλκονόπορταμε τις πλάτες τους γυρισμένες προς τομέρος της και συζητούσανχαμηλόφωνα. Έκλεισε τα μάτια για ναπροσποιηθεί την κοιμισμένη καιτέντωσε τα αυτιά της. Δεν μπορούσε ναακούσει πολλά. Κάτι γιαχημειοθεραπεία, για σάπια πνευμόνια,για καιρό που πλησίαζε. Χαλάρωσε. Δενήθελε να ακούσει τίποτε άλλο. Οιυποψίες της επιβεβαιώθηκαν.

«Θα πεθάνω», σκέφτηκε.«Τουλάχιστον, Θεέ μου, κάνε να μηνυποφέρω. Δώσε μου τη δύναμη νασηκωθώ απ’ αυτό το κρεβάτι και ναμείνω όρθια μέχρι την τελευταία μουώρα. Άφησέ με ν’ απολαύσω με κάθε

τρόπο τις μέρες που μου έχουναπομείνει».

Πόσος καιρός είχε περάσει από τηντελευταία χημειοθεραπεία; Δενμπορούσε να υπολογίσει. Σίγουρα,όμως, περισσότερος απ’ ό,τι τις δύοπροηγούμενες φορές. Ο οργανισμός τηςείχε αδυνατίσει πολύ.’ Δεν είχε τηδύναμη να σηκωθεί, να μιλήσει, νακινηθεί. Τα κόκαλά της πονούσαν απότόσες μέρες ακινησίας. Κάτιχοροπηδούσε στο μέρος όπουβρισκόταν το στομάχι της και τηςέφερνε τάση για εμετό. Η ανάσα τηςέβγαινε με δυσκολία, λες κι έναςθεόρατος βράχος είχε καταπλακώσει τοστήθος της. Τα ωχρά της χείλη είχανστεγνώσει.

«Διψάω», μουρμούρισε και αμέσως οάντρας της έτρεξε κοντά της καιπλησίασε στο στόμα της ένα κομμάτιμπαμπάκι ποτισμένο με νερό.

«Συνήλθες, καλή μου;» τη ρώτησε.

«Μμ…»

Η Μαρία στάθηκε στο προσκέφαλό τηςκαι της έπιασε το χέρι. «Πώς νιώθεις;»

« Καλά ».

«Πάει κι αυτό. Πέρασε», προσπάθησενα την παρηγορήσει ο Αντρέας.

Μμ… Πόσα τέτοια πρέπει να περάσουνακόμα μέχρι να λυτρωθώ;αναρωτήθηκε. Πόσες μέρες θα σας

βασανίζω ακόμα;

«Πονάνε τα κόκαλά μου»,παραπονέθηκε.

«Θέλεις να σου σηκώσω λιγάκι τοκρεβάτι;» ρώτησε η Μαρία.

«Ναι».

Η αλλαγή θέσης δεν τη βοήθησεκαθόλου. Την ώρα μάλιστα που τοεπάνω μέρος του κορμιού τηςανασηκωνόταν μαζί με την πλάτη τουκρεβατιού, της ήρθε να ουρλιάζει. Μημε ταλαιπωρείτε άλλο, ήθελε να τουςπει. Αφήστε με να πεθάνω.

Δέκα μέρες είχαν περάσει από την τρίτηχημειοθεραπεία, αλλά η Έρη δεν

κατάφερε να συνέλθει εντελώς. Οι πόνοιστα κόκαλα, που την ταλαιπωρούσαν,έβαλαν σε υποψία τους γιατρούς και μιαδεύτερη αξονική έδειξε πως είχε γίνειμετάσταση. Τώρα πια,η μάσκαοξυγόνου ήταν καθημερινός τηςσύντροφος και η μορφίνη μοναδικήπαρηγοριά.

Δεν κανονίζαμε πια βάρδιες, για να μηντην αφήνουμε μόνη. Προσπαθούσαμεόλοι να βρισκόμαστε όσο το δυνατόνπερισσότερο κοντά της. Ακόμα και τιςνύχτες. Πολλές φορές συναντιόμαστανστο δωμάτιό της όλοι μαζί, όπως παλιά,όταν μαζευόμασταν για ναδιασκεδάσουμε.

Εκείνο το απόγευμα ήμαστε δίπλα της η

Νατάσσα, η Μαρία, ο Αντρέας, οΚώστας κι εγώ. Δεν μιλούσε κανείςμας,για να μην την ξυπνήσουμε.Καθένας μας ήταν χαμένος στις δικέςτου σκέψεις και ο μοναδικός ήχος πουέσπαγε τη σιωπή ήταν το οξυγόνο πουέβγαινε από τη φιάλη. Κάποια στιγμή τηνιώσαμε να μετακινείται και γυρίσαμεόλοι προς το μέρος της.

«Γεια σας», μας χαιρέτησε γαλήνια μεγλυκιά φωνή. «Χαίρομαι που βλέπωτους φίλους μου κοντά μου». Μαςκοίταξε προσεκτικά και πρόσθεσε:«Λείπουν μόνο δύο».

«Ο Αντώνης και ο Γιάννης θα έρθουναργότερα, όταν κλείσουν τα μαγαζιά»,της εξήγησε η Νατάσσα. ’

«Ωραία».

«Πώς αισθάνεσαι, καλή μου;» ρώτησε οΑντρέας. «Πονάς;»

«Δεν θα το πιστέψετε, αλλά νιώθω πολύκαλύτερα. Δεν πονάω, κι έχω όρεξη γιαπαγωτό».

«Πάω να σου φέρω», είπε αμέσως οάντρας της. «Τι γεύση θέλεις;»

«Σοκολάτα, μόκα και καραμέλα».

«Θα έρθω κι εγώ μαζί σου,για νακαπνίσω ένα τσιγάρο», είπε ο Κώστας.

«Λοιπόν, φιλενάδες», είπε η Έρη ότανέφυγαν οι άντρες και μείναμε μόνες.«Πείτε μου τα νέα σας».

Κοιταχτήκαμε αμήχανα. Τι να τηςλέγαμε τώρα;

«Νατάσσα, πώς τα πας με τον Ντίνο;»μας διευκόλυνε η Έρη.

«Καλά. Πολύ καλά. Ο έρωτάς μας ζειακόμα».

«Εσύ, Ελένη, με τον Μανόλη;»

«Πολύ καλά», απάντησα κι εγώ.

«Μαρία;»

«Μια χαρά, όπως τα ήξερες».

Έκλεισε τα μάτια και χαμογέλασε.«Ζήστε», μας είπε. «Ζήστε όσο πιοτρελά μπορείτε. Έχετε δικαίωμα να

δοκιμάσετε τα πάντα. Η ζωή δεν είναιμόνο υποχρεώσεις, άγχος, θυσίες καισυμβιβασμούς. Κρύβει πολλά υπέροχαπράγματα που πρέπει να ανακαλύψετε».Η φωνή της έφτανε στ’ αυτιά μαςαλλοιωμένη από τη μάσκα που έκρυβετο στόμα της, όμως το νόημα τωνλόγων της δεν άλλαζε. «Ξυπνήστεαύριο και πείτε πως ξαναγεννηθήκατε»,συνέχισε αργά. «Αλλάξτε ό ,τι δεν σαςαρέσει. Πετάξτε ό ,τι σας είναι άχρηστο.Τολμήστε να πειραματιστείτε με κάτικαινούργιο. Συγχωρήστε αυτούς πουσας πίκραναν. Ξεχάστε όσα πληγώνουντην καρδιά σας».

«Γιατί τα λες αυτά;» ρώτησε η Μαρίαανήσυχα.

«Επειδή η ζωή είναι μικρή. Πολύ πιομικρή απ’ όσο πιστεύουμε. Κι ό,τι είναινα κάνουμε, πρέπει να το κάνουμετώρα. Αύριο ίσως να μην έχουμε τηνευκαιρία. Γι’ αυτό θέλω τώρα να σας πωότι σας αγαπώ πολύ. Σταθήκατε οικαλύτερες φίλες για μένα και σαςευχαριστώ πολύ».

«Κι εμείς σ’ αγαπάμε, Έρη», της είπε ηΝατάσσα. «Όλες μαζί κάνουμε μιαυπέροχη τετράδα. Η φιλία μας υπήρξεπάντα αγνή και τίμια, κι έτσι θα μείνει».

«Ναι», συμφώνησε. «Θα είμαστε πάνταοι καλύτερες φίλες». Η πόρτα άνοιξε καιη Έρη χαμογέλασε. «Νά και το παγωτόμου».

Τα ξημερώματα η Έρη έπαθεπνευμονικό οίδημα. Κοντά της ήταν οάντρας της και ο Κώστας. Μαςειδοποίησαν πως δεν ήταν καλά.Έφτασα πρώτη στο νοσοκομείο. Από τημισάνοιχτη πόρτα πρόλαβα να δω τογιατρό να της κάνει μαλάξεις στοστήθος. Δεν μπόρεσε να τη βοηθήσει.Μέσα σε λίγα λεπτά η φίλη μαςξεψύχησε. Καθόμασταν όλοι στοδωμάτιό της, γύρω από το κρεβάτι της.Μόνο η Μαρία έλειπε. Μέχρι ναβολέψει τα δίδυμα, χρειάστηκε λίγηώρα. Ποτέ δεν θα ξεχάσω τη σκηνή πουείδα όταν άνοιξε την πόρτα και μπήκεμέσα. Δεν είχε καταλάβει πόσο σοβαρήήταν η κατάσταση. Νόμιζε πως απλώςείχε χειροτερέψει πάλι. Πριν μπει στο

δωμάτιο φόρεσε τη μάσκα τηςανεμελιάς και ανάγκασε τα χείλη της ναχαμογελάσουν πλατιά.

«Τι έγινε, καλή μου; Δεν μπορείς χωρίςεμάς;» ρώτησε κι έκανε ένα βήμα προςτο κρεβάτι. Και πάγωσε. «Τισυμβαίνει;» μας ρώτησε μουδιασμένα.

Ήταν η πρώτη φορά στη ζωή μου πουείδα ένα πρόσωπο να αλλάζει τόσοξαφνικά χρώμα.

Η Μαρία έπεσε αποκαμωμένη στηναγαπημένη της πολυθρόνα. Ο Κώσταςέκλεισε πίσω του την πόρτα του σπιτιούτους και την κοίταξε τρυφερά.

«Να πεταχτώ στους δικούς μου για να

πάρω τα παιδιά;» τη ρώτησε.

«Νομίζω πως θα είναι καλύτερα να,τααφήσουμε να κοιμηθούν εκεί απόψε. Ηκηδεία με τσάκισε. Δεν έχω δύναμηούτε με τα παιδάκια μου ν’ ασχοληθώ».

«Έχεις δίκιο. Καλύτερα να ηρεμήσουμεπρώτα. Θέλεις κάτι να πιεις;»

«Ναι. Οτιδήποτε. Σ’ ευχαριστώ πολύ»,συμπλήρωσε όταν πήρε το ποτήρι πουτης έδωσε ο άντρας της.

Εκείνος έβαλε λίγο κονιάκ για τον εαυτότου και κάθησε στον καναπέ απέναντίτης. Κάρφωσε το βλέμμα του πάνω της.Την αγαπούσε αυτή τη γυναίκα. Τηναγαπούσε αληθινά. Δεν θα την άλλαζε

με καμιά άλλη στον κόσμο. Μπορεί ναείχε χαρεί ξένα χάδια και φιλιά, μπορείνα είχε απολαύσει άλλον έρωτα, μπορείνα είχε γευτεί ένα πιο νεανικό κορμί,όμως η Μαρία δεν είχε χάσει ποτέ τηθέση της μέσα στην καρδιά του. Δενένιωθε τύψεις γι’ αυτό που είχε κάνει.Θα μπορούσε να συμβεί σεοποιονδήποτε, ακόμα και στηναγαπημένη του Μαρία. Όμως ένιωθετύψεις για τον πόνο που της είχεπροκαλέσει. Όχι ότι δεν το έβρισκεφυσικό και δικαιολογημένο. Έτσιακριβώς θα αντιδρούσε κι εκείνος. Ίσωςνα πονούσε ακόμα περισσότερο.Ωστόσο η ειλικρίνεια ήταν για τονΚώστα ένα από τα σημαντικότεραστοιχεία μιας σχέσης.

Ειλικρίνεια,σεβασμός και κατανόηση.Τρεις βασικές προϋποθέσεις για ένασωστό δεσμό.

«Ο Αντρέας ήταν ράκος», διέκοψε τιςσκέψεις του η Μαρία.

«Φυσικό δεν είναι; Μια ζωή μαζί, δενείναι λίγο».

«Φοβερό πράγμα ο θάνατος. Αλλά κιό,τι πιο δημοκρατικό υπάρχει στη ζωήμας. Δεν κάνει καμία διάκριση. Ούτε καισε ό,τι αφορά την ηλικία ενόςανθρώπου».

«Δεν μπορώ ούτε να φανταστώ τονεαυτό μου στη θέση του. Θατρελαινόμουν χωρίς εσένα κοντά μου».

Η Μαρία σηκώθηκε και πήγε να καθήσειδίπλα του. Αδειασε μονορούφι τοποτήρι της, το άφησε στο τραπεζάκι καιακούμπησε το χέρι της στο μηρό του.

«Κώστα, ο θάνατος της Έρης μ’ έκανενα σκεφτώ καλύτερα μερικά πράγματα.Δεν θέλω να πεθάνω χωρίς να σου έχωπει πώς νιώθω. Ξέρεις πόσο με πλήγωσεαυτό που έκανες, όμως κατάφερα να σεκαταλάβω. Ίσως με βοήθησαν και οιφίλες μου σ’ αυτό. Κάθε μία με τοντρόπο της… Τέλος πάντων. Πρέπει ναξέρεις πως σ’ αγαπώ και σ’ έχωσυγχωρήσει. Με πειράζει ακόμα καιίσως να με πειράζει μια ζωή. Όμως ξέρωπώς νιώθεις για μένα, ξέρω πόσοανθρώπινο είναι αυτό που σου συνέβη,ξέρω ακόμα πως μπορεί να το

αντιμετωπίσουμε ξανά. Είμαι όμωςβέβαιη πως όσο υπάρχει αγάπη ανάμεσάμας, θα υπάρχει και κατανόηση. Έτσιδεν είναι;»

Ο Κώστας την έκλεισε στην αγκαλιάτου και ξεφύσηξε με ανακούφιση. Ταδύσκολα είχαν περάσει.

Η Νατάσσα ένιωθε τόση θλίψη ναβαραίνει την καρδιά της ώστε με το ζόριξεκίνησε για τη δουλειά το επόμενοπρωί. Ο μοναδικός λόγος που δεν είχεζητήσει άδεια ήταν επειδή έτσι θα έχανετην ευκαιρία να δει τον Ντίνο. Κάθησεστο γραφείο της κι έψαξε με το βλέμματα ταμεία. Το πόστο του ήταν άδειο. Τοστομάχι της σφίχτηκε από τηναπογοήτευση. Ήξερε πως έκανε σαν

ερωτοχτυπημένη έφηβη, όμως δεν τηνένοιαζε : Και μόνο η παρουσία του ήτανικανή να δώσει άλλο χρώμα στην κάθετης ημέρα. Και σήμερα μόνο εκείνοςμπορούσε να φωτίσει το γκρίζο τηςψυχής της.

Έσκυψε το κεφάλι αποθαρρημένη καιάνοιξε το ντοσιέ που βρισκότανμπροστά της. Πάνω από ταμηχανογραφημένα χαρτιά βρισκότανένα μικρό σημείωμα: «Σ’ αγαπώ πολύκαι μου λείπεις». Η καρδιά της πετάρισεκάτω από το στήθος της. Την αγαπούσεκαι σήμερα. Κι εκείνη τον λάτρευεπερισσότερο από χθες, λιγότερο απόαύριο. Κοίταξε προς τη γνωστή τουθέση στο ταμείο. Ήταν εκεί και τηςχαμογελούσε συνωμοτικά. Ήθελε να

τρέξει κοντά του, να τρυπώσει στηναγκαλιά του, να του φωνάξει την αγάπητης και να τον γεμίσει φιλιά. Όμως δενμπορούσε να το κάνει. Τίποτα δενμπορούσε να κάνει. Ούτε απλώς ναονειρεύεται για το μέλλον. Γιατί ταόνειρά της ήταν καταδικασμέναεξαρχής. Χτισμένα δίπλα στη θάλασσα,χωρίς θεμέλια, δίχως άδεια. Άμμος τοκαλοκαίρι, νερό το χειμώνα. Θαμπορούσαν να γκρεμιστούνοποτεδήποτε. Όνειρα δίχως υπόσταση,χωρίς προοπτικές, δίχως αντίκρισμα,όνειρα που δεν έχουν δικαίωμα ούτε σεαναμνήσεις.

Ο Μανόλης ήθελε να με συνοδεύσειστην κηδεία, όμως αρνήθηκα καικανόνισα να συναντηθούμε το βραδάκι

στο σπίτι μου. Είχα ανάγκη από μιαώριμη συντροφιά, και από τη στιγμήπου οι φίλες μου είχαν τους άντρες τουςκι εμένα έλειπαν τα παιδιά μου σταπεθερικά μου, θεώρησα πως αυτή ήτανη καλύτερη επιλογή.

Ήρθε στις οχτώ ακριβώς, όπως είχαμεσυμφωνήσει. Έκλεισε την πόρτα πίσωτου και με αγκάλιασε τρυφερά.

«Πώς είσαι;» με ρώτησε.

«Χάλια». Ακούμπησα το κεφάλι μουστο στήθος του κι ένιωσα τα μάτια μουνα βουρκώνουν. «Τέλειωσε , Μανόλη.Αυτό ήταν. Ένα σύντομο πέρασμα απότη ζωή. Και τι άφησε πίσω της; Τίποτα.Γλυκές αναμνήσεις στους ανθρώπους

που αγάπησε και την αγάπησαν, καιπολλή οδύνη».

«Ο πόνος θα καταλαγιάσει», είπε και μεοδήγησε στον καναπέ. «Οι όμορφεςαναμνήσεις θα μείνουν μόνο. Έτσι δενγίνεται πάντα; Ο χρόνος είναι τοκαλύτερο γιατρικό για όλες τις πληγές,το ξέρεις. Κι ο πόνος που νιώθουμε γιατο χαμό κάποιου αγαπημένου μαςπροσώπου είναι καθαρά εγωιστικός.Υποφέρουμε επειδή χάσαμε εμείςκάποιον που αγαπούσαμε, επειδήνιώθουμε πως μας εγκατέλειψε μόνους,επειδή ξέρουμε πως δεν θα είναι κοντάμας όταν θα τον χρειαστούμε».

«Όχι», διαμαρτυρήθηκα, «στηνπερίπτωση της Έρης δεν είναι έτσι.

Αυτό που με πληγώνει περισσότεροείναι η αδικία. Ήταν τόσο νέα, τόσοκαλή. Δεν ήταν δίκαιο για εκείνη. Είχεάλλη τόση ζωή να ζήσει, κι όμως έφυγετόσο γρήγορα. Γιατί;»

«Μα αυτοί είναι οι όροι του παιχνιδιού,καλή μου. Η ζωή είναι γεμάτη απόαδικίες και δεν κάνει διακρίσεις. Όλοιμας γευόμαστε τη χαρά και την πίκρα,το γέλιο και το κλάμα, την επιτυχία καιτην αποτυχία, την αγάπη και το μίσος.Ανθρώπινα πράγματα. Πρέπει ναμάθουμε να ζούμε μ’ αυτά».

«Δεν είναι εύκολο», παραπονέθηκα.

«Τίποτα δεν είναι εύκολο. Όμως, οάνθρωπος έχει τεράστιες δυνάμεις.

Μπορεί ν’ αντέξει τα πάντα. Είναιπολλές οι φορές που λυγίζουμε και λέμεφτάνει πια, δεν μπορώ άλλο. Κι όμως,ηεπόμενη στιγμή μάς αποδεικνύει πωςαντέχουμε ακόμα. Λυγίζουμε αλλά δεντσακίζουμε. Ορθώνουμε ξανά τοανάστημά μας και προχωράμε για τηνεπόμενη μάχη».

«Το ξέρω. Η καρδιά μου είναι βαριάτώρα, όμως μέρα με τη μέρα θαξαλαφρώνει. Εγώ θα ζήσω, θαπροχωρήσω, θα ξαναχαρώ. Η Έρη;»

«Η Έρη ακολούθησε τη φυσιολογικήπορεία κάθε ανθρώπου. Έκανε κάποτεμια αρχή και τώρα βρέθηκε στο τέλοςτου δρόμου. Μόνο που ο δικός τηςδρόμος ήταν πιο σύντομος, αλλά και πιο

μακρύς από κάποιων άλλων. Κανείς δενμπορεί να καθορίσει τη διάρκεια τηςδιαδρομής, μπορεί όμως να αγωνιστείγια να κάνει ευχάριστο και χρήσιμο τοταξίδι του».

«Και το αποτέλεσμα ποιο είναι; Το ίδιοπάντα: Ένας θάνατος που περιμένειεμάς και αβάσταχτη θλίψη γι’ αυτούςπου αγαπήσαμε και μας αγάπησαν»,κατέληξα με απογοήτευση.

«Ίσως. Όμως, ξέρεις πού βρίσκεται ηδιαφορά; Σ’ αυτή τη θλίψη που είπες.Υπάρχουν αυτοί που μας πικραίνουνχωρίς να το θέλουν με το θάνατό τους,κι αυτοί που γεμίζουν τη ζωή μας πίκραόσο είναι ακόμα ζωντανοί. Απ’ όσα μουέχεις πει κατά καιρούς,η Έρη είχε το

προνόμιο να ανήκει στην πρώτηκατηγορία και θα πρέπει να ήταν πολύπερήφανη γι’ αυτό».

«Ναι,ήταν υπέροχος άνθρωπος».Αναστέναξα και σκούπισα άλλο έναδάκρυ που ξέφυγε από τα μάτια μου.«Μπορείς να μου βάλεις κάτι να πιω;»τον παρακάλεσα. «Απόψε νιώθω πολύβαριά την καρδιά μου».

«Θυμήθηκα κάτι που διάβασα κάποτε»,είπε ο Μανόλης καθώς έβαζε ουίσκι σεδύο ποτήρια. «Το πιο παράξενο ειδικόβάρος είναι της καρδιάς. Όσο πιο άδειαείναι,τόσο πιο βαριά τηναισθανόμαστε».

Τον είδα να πηγαίνει στην κουζίνα για

να φέρει πάγο και σκέφτηκα πόσο μουάρεσε να συζητώ μαζί του. Ήταν άτομοκαλλιεργημένο, προβληματισμένο,κατασταλαγμένο. Τα λόγια του μουέδιναν δύναμη,η παρουσία τουσιγουριά, το ενδιαφέρον τουαυτοπεποίθηση. Και ειδικά αυτό τοβράδυ,η συντροφιά του έμοιαζε μεβροχή σε πυρακτωμένη έρημο.

Κάτι τέτοιο δεν θα έπρεπε να είναι στηνπραγματικότητα ένας ιδανικός ερωτικόςσύντροφος;

11

Είχαν περάσει δυο μήνες από το θάνατοτης Έρης. Το καλοκαιράκι είχε μπει για

τα καλά. Τέλη Ιουλίου και τα παιδιά μουείχαν πάει με τον πατέρα τους και ταπεθερικά μου στο εξοχικό τηςοικογένειας στην Εύβοια. Θα έμενανεκεί δυο βδομάδες, αφού εγώ δεν ήθελανα αφήσω τις μεταφράσεις μου και ναξοδέψω χρήματα για διακοπές. Τουςείχα μόνο υποσχεθεί ένα τριήμερο μέσαστον Αύγουστο.

«Τέλη Αυγούστου η τράπεζα έχειοργανώσει ένα εκδρομικό διήμερο στιςΣπέτσες», μας είπε η Νατάσσα. «ΟΑντώνης δεν θέλει να έρθει. Τοφαντάζεστε;»

Ήταν Τετάρτη βραδάκι καιαπολαμβάναμε δροσερούς χυμούς στησυνηθισμένη μας καφετέρια.

«Ο Ντίνος θα έρθει;» ρώτησε η Μαρία.

«Φυσικά. Γιατί νομίζεις ότι χαίρομαιτόσο;»

«Τι θα κάνεις, Νατάσσα;» τη ρώτησα.«Γία πόσο διάστημα ακόμα θα μπορείςνα συνεχίζεις αυτή τη διπλή ζωή;»

«Για όσο χρειαστεί. Τα έχω ξεκαθαρίσειμέσα μου. Νιώθω πως έχω δύο εαυτούς.Ο ένας ανήκει στην οικογένειά μου καιο άλλος στον Ντίνο, Το μόνο που μεανησυχεί είναι πως ο Αντώνης κάτιδείχνει να ψυλλιάζεται τελευταία. Χθεςμε ρώτησε ξεκάθαρα αν έχει μπεικάποιος άλλος στη ζωή μου».

«Κι εσύ τι του απάντησες;» ρώτησε η

Μαρία με ανησυχία.

«Φυσικά, αρνήθηκα. Τι μπορούσα ναπω; Ωστόσο εκείνος σχολίασε πωςλείπω συχνά από το σπίτι, πως όποτεείμαστε μαζί δείχνω να ταξιδεύω αλλού,πως φέρομαι σαν να τον έχω διαγράψειπια από τη ζωή μου. Πολύ μπερδεμένηη κατάσταση, φιλενάδες», κατέληξε.

«Και είσαι ευτυχισμένη έτσι;»

«Όχι απόλυτα. Δεν είναι εύκολο ναμοιράζεσαι στα δύο. Το σώμα σου ναβρίσκεται σε ένα μέρος και η ψυχή σουνα ταξιδεύει αλλού. Όμως,τι να κάνω;Μου είναι αδύνατο να δώσω ένα τέλος.Με τον Αντώνη νιώθω πως μοιράστηκαόλη μου τη ζωή. Με τον Ντίνο πως

ξαναγεννήθηκα».

«Αν έπρεπε να διαλέξεις,τι θα έκανες;»ζήτησε να μάθει η Μαρία.

«Ξέρεις πόσες φορές το έχω σκεφτεί; Ηαπάντηση δεν είναι δύσκολη. Τοδύσκολο είναι να την κάνεις πράξη.Όταν είσαι ερωτευμένη δενπροβληματίζεσαι πολύ. Η καρδιά σούδείχνει το δρόμο και ο δικός μουδρόμος οδηγεί στόν Ντίνο. Όταν όμωςεκτός από ερωτευμένος είσαι καιάνθρωπος, σκέφτεσαι τον πόνο που θαπροκαλέσεις αν διαγράψεις τηνπροηγούμενη ζωή σου και τουςανθρώπους που πρωταγωνίστησαν σ’αυτήν. Δεν μπορώ να διανοηθώ πως θαχτίσω την ευτυχία μου πάνω στη

δυστυχία κάποιων άλλων. Γι’ αυτόαρκούμαι στα ψίχουλα που έχω και δενγυρεύω περισσότερα».

«Δεν’ξέρω αν και πόσοι θα το έκαναναυτό», είπε η Μαρία.

«Μα δεν το κάνω από μεγαλοψυχία.Ίσα-ίσα, θα έλεγα πως είναι καθαράεγωιστικά τα κίνητρά μου. Κάθε τι στηζωή έχει το τίμημά του. Εγώ προτίμησανα πληρώσω το μικρότερο: το ρίσκο.Αν διάλεγα την άλλη λύση,το τίμημα θαήταν πολύ βαρύ για μένα: οι τύψεις καιοι ενοχές».

«Δεν ξέρω αν θα ήθελα να βρίσκομαιστη θέση σου»,της είπα.

«Σου εύχομαι ολόψυχα να μη βρεθείςποτέ. Είναι φοβερό.Ώρες-ώρες νιώθωπως θα τρελαθώ. Τις μόνες φορές πουαισθάνομαι ήρεμη και ευτυχισμένη είναιόταν βρίσκομαι μαζί με τον Ντίνο.Όμως, συμβαίνει τόσο σπάνια αυτό…Τον υπόλοιπο καιρό νιώθω απαίσια.Μου μιλάει ο Αντώνης κι εγώ ακούω τηφωνή του Ντίνου. Με αγκαλιάζει καιμου ’ρχεται να ουρλιάξω. Το μυαλό μουσυνέχεια ταξιδεύει αλλού. Η καρδιά μουπονάει από την απουσία του. Κάθε πρωίξυπνάω με την καρδιά μου γεμάτηαμφιβολίες. Αν γνώρισε κάποιαν άλλη;Αν δεν με θέλει πια;»

«Εσύ έχεις κοπεί σε δύο κομμάτια και ηευτυχία του ενός προκαλεί δυστυχία στοάλλο», της είπα. «Πόσο νομίζεις πως θα

μπορέσεις ν’ αντέξεις ακόμα;»

«Δεν ξέρω. Καμιά φορά θυμάμαι ταλόγια της

Έρης. Μας συμβούλευσε να ζήσουμεόσο πιο τρελά μπορούμε. Νααλλάξουμε ό,τι δεν μας αρέσει, ναπειραματιστούμε με κάτι καινούργιο.Όμως,πόσο εύκολα είναι όλα αυτά;»

«Θέλει κότσια για να κάνεις κάτιτέτοιο», είπε η Μαρία. «Δύσκολα πετάςτο σίγουρο για να ακολουθήσεις μιααβεβαιότητα. Δύσκολα θυσιάζεις τηνπραγματικότητα για να κυνηγήσεις έναόνειρο».

«Ίσως να μην έχουμε τοποθετήσει το

πρόβλημα στη σωστή του βάση», είπα.

«Τι εννοείς;» ρώτησε η Νατάσσα.

«Τώρα που το σκέφτομαι καλύτερα,πιστεύω πως αυτό που σε εμποδίζει ναπάρεις μια απόφαση είναι η διαφοράηλικίας που έχεις με τον Ντίνο. Αν είχετα χρόνια σου, αν είχε ζήσει τη ζωή του,θα σου ήταν πολύ εύκολο να τονακολουθήσεις. Θα ήλπιζες σε κάποιομέλλον μαζί του. Τώρα όμως έχειςδεδομένο πως κάποια στιγμή θαχωρίσετε, για να φτιάξει κι εκείνος τηζωή του. Γι’ αυτό φοβάσαι να ζήσειςφανερά τον έρωτά σου».

«Έχεις δίκιο», συμφώνησε χωρίς ναπολυσκεφτεί τα λόγια μου. «Έχουμε

τοποθετήσει το πρόβλημα σε λάθοςβάση. Μιλάμε λες και η σχέση μου μετον Ντίνο παίζει ουσιαστικό ρόλο στογάμο μου, όμως η αλήθεια είναι πως ογάμος μου έχει πάει περίπατο προπολλού. Αν αποφασίσω να χωρίσω, οΝτίνος θα είναι μόνο μια αφορμή. Το τιθα μπορούσα να κάνω έπειτα μαζί του,δεν έχει σε τίποτα να κάνει με τογεγονός πως εγώ και ο Αντώνης στηνπραγματικότητα έχουμε χωρίσει εδώ καιχρόνια».

«Τότε, γιατί δεν παίρνεις την απόφασηνα δώσεις και ένα τυπικό τέλος;»ρώτησε η Μαρία.

«Σας το ξαναείπα. Δεν θέλω ναπληγώσω ούτε τον άντρα μου ούτε την

κόρη μου».

«Και νομίζεις πως είναι πιο έντιμο αυτόπου κάνεις τώρα;Καλά,η κόρη σουλείπει και δεν έχει καταλάβει τίποτα.Όμως, ο Αντώνης βρίσκεται εδώ, ζειμαζί σου και πληγώνεται καθημερινά μετην ανεξήγητη για εκείνον συμπεριφοράσου. Πιστεύω ότι το καλύτερο θα ήταννα του εξηγούσες πως όλα έχουντελειώσει ανάμεσά σας. Θα πληγωνότανπολύ, σίγουρα, όμως θα ήξερε τι τουγίνεται και θα προσπαθούσε ναεπουλώσει τις πληγές του. Τίμια καικαθαρή εξήγηση», είπε η Μαρία.

«Δεν έχω ακόμα το κουράγιο να κάνωκάτι τέτοιο. Δεν θα αντέξω νααντικρίσω τον πόνο του. Μπορεί να μην

είμαι ερωτευμένη μαζί του, όμως τοναγαπάω και τον πονάω».

«Φαντάζεσαι όμως τον πόνο που θα τουπροκαλέσεις αν ανακαλύψει μόνος τουτην αλήθεια;» τη ρώτησα.

«Δεν θέλω ούτε να το σκέφτομαι.Πολλές φορές παρακαλώ να βρει κιεκείνος κάποιαν άλλη, να την ερωτευθείτρελά και να ζητήσει αυτός τοχωρισμό».

«Κάτι τέτοιο θα ήταν πολύ βολικό γιασένα, έτσι δεν είναι;» ρώτησα.

«Α, ναι. Η τέλεια λύση!»

«Ωστόσο πρέπει να συνειδητοποιήσειςεπιτέλους πως δεν μπορούν να σου

έρχονται όλα στη ζωή σου βολικά. Ανπραγματικά έχεις αποφασίσει ότιτελείωσες με τον Αντώνη, πάψε να τονκοροϊδεύεις και δώσε το τέλος πουπρέπει. Θέλει κότσια, το ξέρω, όμωςείναι καλύτερα να τον αφήνεις να ζει μεαμφιβολίες και αυταπάτες;» επέμεινα.

«Εκτός αν δεν είσαι σίγουρη για τααισθήματα που τρέφεις για τον Ντίνο»,συμπλήρωσε η Μαρία.

«Είσαι καλά;» διαμαρτυρήθηκε ηΝατάσσα. «Αέτε να είμαι τόσους μήνεςμαζί του, να υποφέρω, να ξενυχτάω , νααναζητώ έστω και λίγα λεπτά κοντά του,και να μη νιώθω κάτι σοβαρό; Κορίτσια,είμαι ερωτευμένη όσο ποτέ άλλοτε στηζωή μου. Τον αγαπώ αυτόν ‘τον

άνθρωπο. Τον νιώθω σαν κομμάτι τουεαυτού μου. Πονάω όταν πονάει,χαίρομαι με τη χαρά του, κλαίω με τηστενοχώρια του. Η ζωή μου όλη είναιατέλειωτα “πρέπει”. Εκείνος είναι τομοναδικό μου “θέλω”. Μια συνειδητήεπιλογή που κανείς δεν με υποχρέωσε ν’ακολουθήσω. Δεν είναι η τελευταίαλύση στα προβλήματά μου. Δεν είναικαν λύση. Είναι ο άντρας που μεσυγκλόνισε, που γέμισε τα κενά μου.που με ξανάφερε στη ζωή».

Ανταλλάξαμε με τη Μαρία μια ματιάγεμάτη νόημα. Η φίλη μας ήταν στ’αλήθεια ερωτευμένη. Τα συναισθήματάτης είχαν ξεφύγει από τα συνηθισμέναανθρώπινα μέτρα και είχαν μεταφερθείσε άλλες διαστάσεις. Ζούσε μια αγάπη

που πολύ λίγοι ήταν τόσο τυχεροί ώστενα την απολαύσουν, και ακόμαλιγότεροι οι τυχεροί που την ένιωθαν.

«Χθες έφυγε με την παρέα του γιαδιακοπές», συνέχισε η Νατάσσα. «Θαλείψει δυο βδομάδες. Κοντεύω νατρελαθώ. Μετρώ από τώρα τις μέρεςσαν φαντάρος. Δεν ξέρω πώς θαπεράσει τόσος καιρός, πώς θα αντέξωμακριά του».

Η φωνή της ράγισε κι εγώ κοίταξαερευνητικά το πρόσωπό της. Θεέ μου,ήταν δυνατό να υποφέρει κανείς τόσοπολύ για χάρη μιας τέτοιας αγάπης; Ανείναι έτσι, δεν θέλω να γνωρίσω ποτέμια τόσο ξεχωριστή εμπειρία,συλλογίστηκα με δειλία. Καλύτεροι οι

συνηθισμένοι έρωτες που γεννιούνταικαι πεθαίνουν καθημερινά γύρω μας,καλύτερα τα χλιαρά συναισθήματα πουζεσταίνουν πρόσκαιρα τις καρδιές μας,καλύτερες οι αυταπάτες που παίρνουντη μορφή της αγάπης, καλύτερη ακόμακαι η μοναξιά.

«Θα έρθετε κι εσείς μαζί μου;» ρωτούσετώρα η Νατάσσα, αλλά οι σκέψεις μουμε είχαν κάνει να χάσω τον ειρμό τηςσυζήτησης.

«Αύριο το απόγευμα δεν μπορώ»,απάντησε η Μαρία. «Έχω κάποιοεπαγγελματικό ραντεβού στις έξι».

«Πού είπες;» ζήτησα να μάθω.

«Στη χαρτορίχτρα, δεν άκουσες;»

«Έλα βρε Νατάσσα», διαμαρτυρήθηκα.«Μορφωμένη γυναίκα και πιστεύειςαυτές τις βλακείες;»

«Δεν είμαι σίγουρη για το αν πιστεύω.Όμως, θέλω να δοκιμάσω, Μιασυνάδελφος που πήγε, μου είπε ότι τηςτα βρήκε όλα».

«Σαχλαμάρες», επέμεινα. «Τέλοςπάντων. Αύριο θέλεις να πας;»

«Ναι. Έκλεισα ραντεβού για τις πέντε».

«Καλά. Πέρνα να με πάρεις από τοσπίτι. Είμαι περίεργη να δω τι θαεφεύρει το μυαλό της».

Το επόμενο απόγευμα στις πέντε παράκάτι χτυπούσαμε το κουδούνι μιαςπολυκατοικίας κάπου στο Παγκράτι. ΗΝατάσσα έδειχνε νευρική καιανυπόμονη. Εγώ από μέσα μου τηνκορόιδευα και τη λυπόμουνταυτόχρονα. Την ακολούθησα στησκάλα εκνευρισμένη με τη δική τηςαφέλεια και τη δική μουυποχωρητικότητα. Στον πρώτο όροφομας περίμενε μια νεαρή κοπέλαμπροστά σε μια ανοιχτή πόρτα.

«Καλησπέρα», χαιρέτησε η Νατάσσα.«Η κυρία Παγέτ;»

Παγέτ; αναρωτήθηκα και μου ήρθε ναβάλω τα γέλια. Αυτό είναι τοκαλλιτεχνικό της ψευδώνυμο για να

δίνει περισσότερη βαρύτητα στο…επάγγελμά της; Ωστόσο ακολούθησασιωπηλά τη φίλη μου και βρέθηκα σεένα επιβλητικό σαλόνι. Χωρίς να τοθέλω, το δωμάτιο μου προκάλεσε έναπαράξενο δέος. Ο καναπές και οικλασικές πολυθρόνες ήταν ντυμένα μεβαρύ βελούδο σε μπορντό χρώμα. Ημεγάλη βιτρίνα και το κεντρικό τραπέζιτου καθιστικού ήταν φτιαγμένααπό ακριβό δρύινο ξύλο, ενώ ταμικρότερα τραπεζάκια και σχεδόν όλατα διακοσμητικά έμοιαζαν σαν να είχανέρθει κατευθείαν από την Ανατολή.Σκαλιστοί ελέφαντες, κλουαζονέ βάζα,αναπαραστάσεις πάνω σεελεφαντόδοντο, χειροποίητααντικείμενα με χρυσές λεπτομέρειες.

«Τώρα δεν απομένει παρά ναεμφανιστεί και η Παγέτ με παρδαλόσάρι και φερετζέ», σκέφτηκα ειρωνικά.

Ωστόσο η γυναίκα που μας συστήθηκεως Παγέτ ήταν ένας φυσιολογικόςάνθρωπος. Μια κομψή κυρία γύρω σταπενήντα, ντυμένη με μπλε σκούροπαντελόνι και εμπριμέ πουκαμίσα σεδιακριτικά χρώματα. Το χαμόγελό τηςήταν ζεστό και φιλικό, και η φωνή τηςήρεμη και καλοσυνάτη.

Αφού μας ρώτησε αν θα μας έβλεπεμία-μία ή και τις δύο μαζί, μας οδήγησεστο γραφείο της που δεν έμοιαζε σετίποτα με το εντυπωσιακό σαλόνι. Ήτανένα μικρό δωμάτιο δύο επί δύο, μεμοναδικά έπιπλα ένα μικρό τραπέζι και

τρεις απλές καρέκλες. Ότανβολευτήκαμε και οι τρεις, έβγαλε μιατράπουλα από ένα μικρό τσαντάκι καιζήτησε να μάθει ποια θα άρχιζε πρώτη,Η Νατάσσα δεν έκρυψε τηνανυπομονησία της κι εγώ έγειρα στηνπλάτη της καρέκλας μου κοιτώντας πότετα χαρτιά και πότε τη χαρτορίχτρα.

Η Παγέτ σκέπασε με τα χέρια της τηντράπουλα, χαμήλωσε το κεφάλι κιέκλεισε τα μάτια. «Τώρα μάλιστα»,άρχισα τις ειρωνικές σκέψεις.«Υποτίθεται πως αυτοσυγκεντρώνεται».

«Κόψε μια φορά», ζήτησε από τηΝατάσσα.

Η φίλη μου υπάκουσε αμέσως. Η άλλη

γυναίκα έβγαλε ένα χαρτί στο κέντροτου τραπεζιού κι ύστερα άρχισε ναρίχνει ένα-ένα τα υπόλοιπα γύρω του μεσυγκεκριμένο συμμετρικό τρόπο. Κάθελίγο σταματούσε για να κάνει τα σχόλιάτης.

«Μάλιστα», ξεκίνησε. «Είσαιπαντρεμένη».

Σπουδαία πληροφορία, σκέφτηκα εγώ.Πολύ δύσκολο να το καταλάβει κανείς.

«Έχεις ένα παιδί. Μεγάλο».

Ε, βέβαια, δεν δείχνει και γιαμικρομάνα, συνέχισα εγώ το βιολί μου.Ωστόσο μου έκανε εντύπωση που βρήκεπως η Κατερίνα ήταν μοναχοπαίδι.

«Το παιδί σου ζει μακριά από το σπίτισου. Σπουδάζει ;»

«Ναι», απάντησε η Νατάσσα.

Καλά, αυτό δεν έπρεπε να μας το πειςεσύ; αναρωτήθηκα.

«Θα έχει επιτυχία με τις σπουδές της».

Σπουδαία προφητεία, σκέφτηκα χωρίςνα συνειδητοποιήσω πως η Παγέτ είχεβρει το φύλο της Κατερίνας.

«Θα παντρευτεί και θα αποκτήσει μιαευτυχισμένη οικογένεια. Θα κάνει δύοπαιδιά». Καλά, θα δούμε μέχρι τότε. «Οάντρας σου είναι κάπου μακριά. Βλέπωμεγάλη απόσταση». Εδώ σε τσακώσαμε,κυρία μου. Τι διάβολο, όλοι μακριά θα

είναι; «Ψυχική, εννοώ», εξήγησε ηΠαγέτ και μου έσπασε τα νεύρα.

«Εδώ και χρόνια είστε μακριά ο έναςαπό τον άλλο. Όμως είναι μόνος του,δεν υπάρχει κάτι άλλο στη ζωή του.Ίσως στο παρελθόν…» Συνέχισε ναρίχνει φύλλα και να μελετά ποιος ξέρειτι. «Εσύ δεν είσαι μόνη. Έχεις μιασχέση», είπε με σιγουριά και τηνκοίταξε στα μάτια.

«Ναι», ομολόγησε σιγανά η Νατάσσα κιεγώ άρχισα να παρακολουθώ το παιχνίδιμε καινούργιο ενδιαφέρον.

«Χμ… δύο άντρες. Ένας ψηλός κι έναςκοντός. Ποιος είναι ο άντρας σου;»

«Ο κοντός».

«Ο ψηλός σ’ αγαπάει πολύ. Αλλά κι εσύβλέπω πως τον αγαπάς. Πω πωέρωτας!» μονολόγησε η Παγέτ κι εγώδεν ήξερα αν ήταν έκπληξη, θαυμασμόςή ζήλια αυτό που διέκρινα στη φωνήτης. «Για στάσου, τον βλέπω σχεδόνκαθημερινά κοντά σου, Τι είναι;Συγγενής ; Συνάδελφος;»

«Συνάδελφος».

«Και είναι μικρός. Πολύ μικρότεροςσου».

«Ναι, πολύ», συμφώνησε ένοχα ηΝατάσσα.

«Δεν έχει σημασία. Σ’ αγαπάει πολύ,

είσαι κάτι πολύ σημαντικό για εκείνον.Όμως γάμο δεν βλέπω. Θα ζήσετε πολύμαζί, Πάρα πολύ. Βλέπω μάλιστα και τακεφάλια σας κάτω από την ίδια στέγη.Δεν ξέρω, ίσως σε κάποιο ταξίδι…»

Τώρα βρήκες να μην ξέρεις, χριστιανήμου; Στο πιο κρίσιμο σημείο;

«Θα θελήσει να κάνει παιδί μαζί σου».

Αυτό μας έλειπε. Παιδί και εγγόνισυνομήλικα.

«Όμως δεν θα αποκτήσετε ποτέ».

Ουφ! Ανακουφίστηκα.

«Εκείνος δεν θα παντρευτεί ποτέ».

Κρίμα για το παιδί, να μη γνωρίσει τηχαρά της οικογένειας. Έτσι όμως θαγλιτώσει και πολλές πίκρες.

«Πρόσεχε, κοπέλα μου», είπε ανήσυχαη Παγέτ καθώς συνέχιζε να φανερώνειφύλλα. «Ο άντρας σου κάτιυποψιάζεται. Θα βάλει ντετέκτιβ να σεπαρακολουθήσει. Πρόσεχε! Και βλέπωδιαζύγιο. Σύντομα».

«Πότε;»

«Την εποχή του Τοξότη».

Δηλαδή γύρω στο Νοέμβρη, υπολόγισαεγώ.

Η Παγέτ συνέχισε να προβλέπειμελλοντικά γεγονότα τα οποία εμένα

μου φαίνονταν ασήμαντα εμπρός σταόσα είχε πει μέχρι εκείνη τη στιγμή.Όταν τελείωσε, ρώτησε τη Νατάσσα ανήθελε να μάθει τίποτε άλλο, και όταν ηφίλη μου αρνήθηκε γύρισε σε μένα.

«Σειρά σου τώρα».

Ήμουν έτοιμη να της πω ότι εγώ δενείχα έρθει για να μου ρίξει τα χαρτιά,όμως η περιέργεια με σταμάτησε. Τιείχα να χάσω; Μόνο ένα πεντοχίλιαρο.Γι’ αυτό έκοψα υπάκουα ότανανακάτωσε τα χαρτιά και τα άφησεμπροστά μου.

«Πω πω,εσύ δεν έχεις περάσει καιλίγα»,είπε όταν άρχισαν ναφανερώνονται τα φύλλα. «Πολλές

στενό-χώριες στη ζωή σου. Έχεις δύοπαιδιά. Θα ζήσουν ευτυχισμένα, μηνανησυχείς. Τα περιμένει επιτυχία στηνεπαγγελματική τους σταδιοδρομία. Οάντρας σου έχει’ φύγει. Είστε έτοιμοι ναχωρίσετε».

Την άφηνα να μιλά χωρίς να λέω τίποτα.Είχα αρχίσει να πιστεύω πολύ στιςικανότητες αυτής της γυναίκας και ηκαρδιά μου χοροπηδούσε από τηναγωνία για το μέλλον που με περίμενε.

«Υπάρχει άλλη γυναίκα στη ζωή του.Ζουν μαζί. Αλλά κι εσύ έχεις κάποιασχέση. Δεν βλέπω όμως γάμο. Εσύ δενθέλεις. Φοβάσαι ίσως. Θα χωρίσετεσύντομα. Όμως σ’ αγαπάει. Κρίμα.Πεπρωμένο φυγείν αδύνατον. Την

εποχή των Ιχθύων θα έχεις μια μεγάληεπιτυχία και θα πάρεις πολλά χρήματα.Τι άλλο θέλεις να μάθεις;»

«Τίποτα». Σάμπως ήθελα να μάθω κιαυτά που άκουσα; Τελικά ίσως είναικαλύτερα να μη γνωρίζουμε το μέλλονμας. Να ζούμε με την περιέργεια του τιθα μας φέρει η κάθε μέρα πουξημερώνει. Έτσι η ζωή μας είναι πιοενδιαφέρουσα, το μέλλον πιοπροκλητικό.

Ωστόσο για τη Νατάσσα, παρ’ όλο πουείχε μάθει με κάθε λεπτομέρεια τι τηςεπιφύλασσε το αύριο, όλα έμοιαζανσυναρπαστικά. Όση ώρα οδηγούσεμέχρι το σπίτι μου, δεν σταματούσε ναμιλάει.

«Δεν ξέρω αν πρέπει να νιώθωευτυχισμένη ή δυστυχισμένη. Ο Ντίνοςμ’ αγαπάει. Θα είμαστε μαζί για πολύκαιρό. Θα χωρίσω με τον Αντώνη, κιέτσι θα είμαι πιο ελεύθερη να χαρώ τονέρωτά μου. Όμως εκείνος πώς θανιώθει; Λες να με μισήσει; Και με τονντετέκτιβ τι θα κάνω; Άραγε έχει αρχίσειήδη να με παρακολουθεί; Ελένη,κομμένα τα σχόλια από το τηλέφωνο.Πρέπει να προσέχουμε. Δεν θέλω να τομάθει έτσι. Αχ, φιλενάδα, μ’ αγαπάει.Το άκουσες, μ’ αγαπάει. Τώρα είμαισίγουρη».

Την κοίταξα και χαμογέλασα. Μουθύμιζε μικρό παιδί. Τόσοενθουσιασμένη αλλά και τόσοφοβισμένη. Κι αυτός ο ακατάσχετος

χείμαρρος που ξεχυνόταν ακράτητοςαπό τα χείλη της. Η αγάπη που έκανε ταμάτια της να λάμπουν, οι ενοχές πουσκίαζαν το πρόσωπό της. Η ζωντάνιαπου εξέπεμπε, οι ενδοιασμοί πουτύλιγαν σαν δεσμά το μικροκαμωμένοκορμί της. Τι μπορούσα να της πω; Πώςμπορούσα να βάλω φρένο στην ευτυχίατης ή να καθησυχάσω τους φόβους της;Το πεπρωμένο φυγείν αδύνατον, είχε πειη Παγέτ. Ποια ήμουν εγώ για ναεπηρεάσω τη μοίρα της;

«Θα φύγεις πάλι;» με ρώτησε η Νίκηόταν με είδε να κατεβαίνω ντυμένη μ’ένα μακρύ κόκκινο φόρεμα και τηντσάντα μου στο χέρι.

«Μόνο για λίγο. Το πολύ δυο

ωρίτσες»,την καθησύχασα .

«Μην αργήσεις», με συμβούλευσε οΆγγελος. «Αύριο θα ξεκινήσουμενωρίς».

«Μην ανησυχείτε. Θα είμαστε στην ώραμας στο λιμάνι». Είχε φτάσει επιτέλουςτο Σαββατοκύριακο που τους είχαυποσχεθεί πως θα περνούσαμε οι τρειςμας. Είχαμε συμφωνήσει να πάμε μέχριτην Τζιά. Κοντά και βολικά. Καιοικονομικά -το βασικότερο.

«Έχει μπριζόλες στο φούρνο», τουςείπα και τους έστειλα’ δυο φιλιά απότην πόρτα, «Σας αγαπώ».

Μπήκα στο αυτοκινητάκι μου και

ξεκίνησα για την Κηφισιά, για τοκινέζικο εστιατόριο όπου είχαμεκανονίσει να συναντηθούμε με τονΜανόλη. Λίγο νωρίτερα βρισκόμουνστο γραφείο της συμβολαιογράφου κιέβαζα τις δεύτερες υπογραφές για τοδιαζύγιό μου. Ένιωθα ηρεμία καιανακούφιση. Άλλο ένα κεφάλαιο τηςζωής μου έκλεινε. Λευκές σελίδες μεπερίμεναν να γράψω μια νέα ιστορία.

Μπήκα στο γκαράζ του εστιατορίου κιέψαξα με το βλέμμα για τη μηχανή τουΜανόλη. Ήταν εκεί. Είχε έναεπαγγελματικό ραντεβού εκεί κοντά καιγια να μη χάσουμε χρόνο είχαμεαποφασίσει να συναντηθούμεκατευθείαν στο μαγαζί. Ο σερβιτόρος μεοδήγησε στο τραπέζι μας και με

βοήθησε να καθήσω.

«Άργησα;» ρώτησα και χαμογέλασα.

«Καθόλου. Είσαι πολύ όμορφη απόψε.Σου πάει το κόκκινο χρώμα».

«Ευχαριστώ πολύ. Πώς πήγε η δουλειάσου;»

«Πιστεύω καλά. Θα μου τηλεφωνήσειτη Δευτέρα για να κλείσουμε τησυμφωνία μας. Εσύ είσαι έτοιμη για τηναυριανή εξόρμηση;»

«Πανέτοιμη. Άλλωστε δεν χρειάζεται νακάνει κάποιος πολλά πράγματα για δύο-τρεις μέρες απουσίας από την Αθήνα».

Ήταν έτοιμος να μου πει κάτι, αλλά τον

σταμάτησε ο σερβιτόρος που ήρθε ναπάρει την παραγγελία μας. Καθώς και οιδυο ήμαστε φαν της κινέζικης κουζίνας,δεν αργήσαμε να καταλήξουμε σταπιάτα που επιθυμούσαμε. Την επιλογήτου κρασιού την άφησα ολοκληρωτικάστον Μανόλη που μου είχε αποδείξειπως είχε την ικανότητα να συνδυάζειτέλεια τη λεπτή γεύση του αλκοολούχουσταφυλιού με τη χαρακτηριστικήνοστιμιά κάθε κουζίνας.

«Σκέφτηκα πως απόψε είναι η πιοκατάλληλη ευκαιρία να σου πω κάτι πουέχω στο νου μου», μου είπε όταν οσερβιτόρος γέμισε τα ποτήρια μας με τοπαγωμένο λευκό κρασί. «Έχεις μπροστάσου τρεις μέρες ηρεμίας για να σκεφτείςκαι να καταλήξεις όπου νομίζεις».

Ένιωσα το σώμα μου να σφίγγεταιάθελά μου. Το ύφος του είχε μιαπαράξενη σοβαρότητα, μια αδιόρατηαμηχανία.

«Μου κινείς την περιέργεια», είπα μόνο.

«Ελένη, είμαστε και οι δύο ώριμοι καικατασταλαγμένοι άνθρωποι. Σίγουραξέρουμε τι θέλουμε από τη ζωή μας καιαπό τους ανθρώπους που έχουμε κοντάμας. Και πιστεύω πως γνωρίζουμε πολύκαλά τι νιώθει ο ένας για τον άλλο».Ήπιε μια γουλιά από το κρασί του πρινσυνεχίσει. «Πλησιάζει ο καιρός που θαέχεις το διαζύγιό σου στο χέρι, που θαείσαι ελεύθερη να χαράξεις μια νέαπορεία. Θα ήθελα να είμαι κι εγώ δίπλασου, συνέχεια».

«Μα ήδη είσαι, Μανόλη», απάντησα καιθυμήθηκα ξαφνικά τα λόγια τηςχαρτορίχτρας από το Παγκράτι.

«Δεν κατάλαβες καλά. Είμαι, καιχαίρομαι πολύ γι’ αυτό. Όμως, δεν σουζητώ μόνο μια σχέση. Είμαστε αρκετάμεγάλοι για να καταναλώνουμε τοχρόνο μας σε ανεπίσημους δεσμούς καιεφηβικές αγάπες. Όλα αυτά είναι πολύόμορφα, αλλά δεν μου είναι αρκετά.Έχουμε ανάγκη από κάτι πιο μόνιμο καινόμιμο, από μια ολοκληρωμένηοικογένεια».

Ευτυχώς εκείνη τη στιγμή εμφανίστηκεο σερβιτόρος με τα ορεκτικά που είχαμεζητήσει και μου έδωσε το χρόνο νασυνέλθω από την έκπληξη και να

συγκεντρώσω κάπως τις σκόρπιεςσκέψεις μου.

«Έχω οικογένεια, Μανόλη», του είπαόταν μείναμε πάλι μόνοι.

«Έχεις μόνο δύο παιδιά. Αυτό δεν είναιο ορισμός της οικογένειας. Κι έπειτα,εγώ δεν έχω τίποτα. Και θέλω ν’αποκτήσω. Θέλω να κάνω ένα παιδίμαζί σου, Ελένη, αν το θέλεις κι εσύ.Θέλω να ζήσω μαζί σου κάτω από τηνίδια στέγη. Να ξυπνάω το πρωί και νασ’ έχω δίπλα μου, να σ’ έχω στηναγκαλιά μου όταν ακούω μουσική, ναμπερδεύεται ο ένας στα πόδια τουάλλου στις καθημερινές μας ασχολίες,να σε φροντίζω και να με φροντίζεις…»

Ανακάτωσα αμήχανα την καυτερήσούπα που βρισκόταν μπροστά μου.Ξαφνικά, μου είχε φύγει κάθε όρεξη γιαφαΐ, έστω κι αν ήταν από την αγαπημένημου κινέζικη κουζίνα. Όλα αυτά πουμου έλεγε ο

Μανόλης ήταν πολύ ωραία. Στ’ αυτιάκάποιας άλλης θα ακούγοντανρομαντικά και δελεαστικά. Όμως, εγώείχα ξαναδεί αυτό το έργο και δεν μεσυγκινούσε καθόλου πια. Με κάτιτέτοιες σκέψεις είχα αποφασίσει πριναπό δεκαοχτώ χρόνια να εντρυφήσωστον έγγαμο βίο, αλλά γρήγορα είχασυνειδητοποιήσει πως ηπραγματικότητα ήταν πολύδιαφορετική. Είχα γνωρίσει από πρώτοχέρι τη φθορά της συμβίωσης, τη

δυσκολία της συνύπαρξης με κάποιονάλλο, τη διαφορά της θεωρίας από τηνπράξη. Εκείνος ωστόσο…·

«Σε καταλαβαίνω πολύ καλά»,του είπα.« Επιθυμείς κάτι που δεν δοκίμασεςποτέ κι έχεις δικαίωμα να το γνωρίσεις.Όμως εγώ, Μανόλη, τα έζησα όλα αυτάκαι ξέρεις πως οεν ήταν η καλύτερηεμπειρία για μένα. Το μόνο που κέρδισααπό το γάμο ήταν αρκετά χρόνιακαταπίεσης και θλίψης, μια επώδυνηκρίση κατάθλιψης κι ένα διαζύγιο πουθα διαλαλήσει επίσημα την αποτυχίαμου. Το μοναδικό καλό που είδα είναιτα δύο παιδιά μου, τα οποίααναγκάζονται τώρα να πληρώνουν ταδικά μου λάθη. Δεν θέλω να ξαναζήσωτα ίδια».

«Τόσο λίγο πιστεύεις λοιπόν στη σχέσημας; Την καταδικάζεις σε αποτυχία πριντολμήσεις να κάνεις ένα βήμα;»

«Όχι, δεν την καταδικάζω σε καμίααποτυχία. Θα μπορούσε να εξελιχθεί μιαχαρά. Ωστόσο κανείς δεν μπορεί να μουτο εγγυηθεί αυτό. Κι εγώ θα ζωκαθημερινά με το φόβο και το άγχοςενός επικείμενου τέλους. Φαντάζεσαιπόσο μπορεί να με επηρεάσει κάτιτέτοιο; Πόσο εύκολα θα μπορούσε ναμε οδηγήσει σε λάθος συμπεριφορά, σελανθασμένη αντιμετώπιση κάποιωνυπαρκτών προβλημάτων που όλα ταζευγάρια αντιμετωπίζουν;»

«Αν ήταν να σκέφτονται όλοι τόσοαπαισιόδοξα, κανείς δεν θα

παντρευόταν».

«Δεν σκέφτομαι απαισιόδοξα. Απλώςρεαλιστικά. Θα ήταν ανόητο εκ μέρουςμου να αγνοήσω τις εμπειρίες μου καινα συνεχίσω να σκέφτομαι σανρομαντικό κοριτσόπουλο. Κι αν όλοισκέφτονταν έτσι, πιστεύω πως θαείχαμε πολύ λιγότερα διαζύγια».

«Κι ακόμα λιγότερους γάμους»,σχολίασε κι άρχισε να τρώει τη σούπατου με μηχανικές κινήσεις.

Δεν ήξερα τι άλλο να πω, γι’ αυτόμιμήθηκα αυτόματα τις κινήσεις του.Όταν η σιωπή έγινε αβάσταχτη για μένα,αποφάσισα να κάνω άλλη μια απόπειρα.Αδειασα το κρασί που είχε απομείνει

στο ποτήρι μου και άφησα στο μπολ τοκουτάλι μου.

«Δεν θέλω να σε στενοχωρήσω,πίστεψέ με. Απλώς με έπιασεςαπροετοίμαστη».

«Κι όμως, τα λόγια σου έδειξαν πωςείχες κατασταλάξει από καιρό σεσυγκεκριμένες αποφάσεις».

«Είναι φυσικό, νομίζω, να έχω αυτές τιςαπόψεις ύστερα απ’ όλα αυτά που έχωζήσει. Το ξέρεις πως σ’ εκτιμώ,σ’αγαπώ και σε θέλω. Είμαι πολύευτυχισμένη όταν είμαι κοντά σου, κιαυτό είναι το πρόβλημα. Δεν θέλω ναδιακινδυνεύσω να τα χάσω όλα αυτά».

«Δεν είσαι πια είκοσι χρονών, Ελένη.Τώρα πια έχεις τη λογική και τηνεμπειρία να αποφασίσεις ώριμα για τηζωή σου. Ξέρεις αν μοιάζω καθόλουστον πρώην άντρα σου, ξέρεις πως κιεσύ δεν είσαι αυτή που ήσουν πριν απόδεκαοχτώ χρόνια, ξέρεις τι ζητάς και τιμπορείς να δώσεις. Το μόνο που πρέπεινα κάνεις είναι να ζυγίσεις ψύχραιμα ταυπέρ και τα κατά της πρότασής μου καινα πάρεις μια σοβαρή και υπεύθυνηαπόφαση».

«Ούτως ή άλλως πιστεύω πως είναιπολύ νωρίς γι·’ αυτή τη συζήτηση»,προσπάθησα να ξεφύγω. «Θαχρειαστούν ακόμη αρκετοί μήνες μέχρινα βγει το διαζύγιό μου. Μέχρι τότεέχουμε καιρό να το ξανασκεφτούμε».

«Και νομίζεις πως είναι δίκαιο αυτό γιαμένα; Να περιμένω μια απάντηση πουμπορεί να μην έρθει ποτέ;»

«Δηλαδή πρέπει να ξέρεις εδώ και τώρααν θα παντρευτούμε σε ένα χρόνο; Μαακόμα κι αν σου έλεγα τώρα το “ναι”,πολλά θα μπορούσαν ν’ αλλάξουν μέσασε τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα».

«Ωστόσο θα είχα μια ιδέα για το πούβαδίζω. Θα ήξερα τι να περιμένω απόσένα, από τη σχέση μας. Είναι τόσοπαράλογο;»

«Όχι, δεν είναι», αναγκάστηκα ναομολογήσω. «Όμως, δεν ξέρω τι να σουπω. Αυτή τη στιγμή οι απόψεις μουείναι αυτές που σου είπα. Ίσως σε λίγο

καιρό να έχουν αλλάξει».

«Εντάξει. Άλλωστε γι’ αυτό βιάστηκανα σου μιλήσω. Για να έχεις το χρόνονα σκεφτείς και να αναθεωρήσειςκάποια πράγματα. Όταν πιστέψεις πωςέχεις πάρει την οριστική σου απόφαση,πες το μου. Το μόνο που θέλω είναι ναμου υποσχεθείς πως δεν θα δειςμονόπλευρα αυτά που σου είπα».

«Να είσαι σίγουρος γι’ αυτό», τουυποσχέθηκα.

Δεν είχα σκοπό να δω μονόπλευρα τηνπρότασή του, δεν ήθελα ναπεριφρονήσω τις ανάγκες του, όμωςμου ήταν αδύνατο να αγνοήσω τις δικέςμου άσχημες εμπειρίες. Τρεις μέρες

στην Τζιά και μια βδομάδα στην Αθήνα,τα λόγια του δεν έφευγαν από το μυαλόμου. Είχε δικαίωμα να ζητάει αυτά πουλαχταρούσε να ζήσει και η πρότασή τουμε τιμούσε. Ωστόσο ο φόβος μιαςκαινούργιας αποτυχίας έσφιγγε σανμέγγενη την καρδιά μου. Η σχέση μουμαζί του κυλούσε πολύ όμορφα. Μουχάριζε ηρεμία, τρυφερότητα, ελευθερία,σιγουριά και δεν μου στερούσε τηναξιοπρέπεια και τον αυτοσεβασμό μου.Δεν ήθελα να ριψοκινδυνεύσω να ταχάσω όλα αυτά. Και μέσα μου ένιωθασίγουρη πως, αν δεχόμουν ναπαντρευτούμε, κάποια μέρα αυτό θαγινόταν. Στην καλύτερη περίπτωση θααναγκαζόμουν να ζήσω συμβιβαστικάκαι συμβιβασμένα. Όχι, δεν ήθελα κάτι

τέτοιο. Δεν μπορούσα να ξαναδώ τημέχρι τώρα ζωή μου σε επανάληψη.

«Καταλαβαίνω πώς νιώθεις, όμωςπιστεύω πως σκέφτεσαι με λάθοςτρόπο», μου είπε η Μαρία το Σάββατοτο απόγευμα που πίναμε όλες μαζί τονκαφέ μας στη γνωστή μας καφετέρια.«Πολλοί είναι αυτοί που δεν άφησαν νατους επηρεάσει ένας αποτυχημένοςγάμος και γνώρισαν την επιτυχία και τηνευτυχία στη δεύτερη προσπάθειά τους».

«Δεν μπορείς να ζήσεις την υπόλοιπηζωή σου μόνη, Ελένη», είπε και ηΝατάσσα. «Έχεις ήδη καταλάβει τιάνθρωπος είναι ο Μανόλης κι έχειςακόμα πολύ χρόνο στη διάθεσή σου γιανα ανακαλύψεις και τις άλλες πτυχές

του χαρακτήρα του».

«Όμως, αρκετές πτυχές τις ανακαλύπτεικανείς μέσα από τη συμβίωση. Τι θασυμβεί αν μου αποκαλυφθούνπράγματα που δεν θα μου αρέσουναργότερα ;» ρώτησα.

«Οι φόβοι σου είναι αρκετάδικαιολογημένοι. Αν αυτό πρόκειται νασε βοηθήσει, τότε ζήστε για έναδιάστημα μαζί χωρίς νομικέςδεσμεύσεις», πρότεινε η Μαρία.

«Αυτό είναι κάτι που έχω σκεφτεί καιθα το έκανα ίσως αν δεν υπήρχαν ταπαιδιά. Τώρα δεν μπορώ. Τι παράδειγμαθα τους δώσω; Τι γνώμη θασχηματίσουν για τη μάνα τους;»

«Πρέπει να καταλάβουν πως και ημάνα είναι γυναίκα. Ανθρωπος με τιςδικές του ανάγκες και επιλογές. Όσογια το παράδειγμα που είπες, έχωσκοπό να συμβουλεύσω τα δίδυμανα συζήσουν πρώτα για έναδιάστημα με τον άνθρωπο που θαέχουν επιλέξει να παντρευτούν»,δήλωσε η Μαρία.

«Πφ!» έκανε η Νατάσσα. «Αν ταζευγάρια συζούσαν πριν από το γάμο,πολύ λίγα θα ήταν εκείνα που θαέφταναν στο κατώφλι της εκκλησίας».

«Τώρα έρχεσαι στα λόγια μου», τηςείπα. «Η συμβίωση σκοτώνει τον έρωτα,απογυμνώνει τον άλλο στα μάτια σου,

καταστρέφει την αγάπη. Αυτά πουφοβάμαι πως θα συμβούν αν δεχτώ τηνπρόταση του Μανόλη».

«Ναι, αλλά λένε και πως η οικογένειαολοκληρώνει τον άνθρωπο», επισήμανεη Μαρία. «Κι αν εσύ μπορεί ναγνώρισες αυτή την ολοκλήρωση, έστωμε τα όποια προβλήματά της, δεννομίζεις πως και ο Μανόλης έχει τοδικαίωμα να τη ζήσει;»

«Σίγουρα, αλλά…»

«Δεν έχει “αλλά”. Εδώ επιλέγεις. Ήείσαι εσύ αυτή που θα τον ολοκληρώσειή παραχωρείς αυτή τη θέση σε κάποιανάλλη. Εσύ αποφασίζεις».

«Δεν μπορείς να θέτεις όλους τουςόρους εσύ. Αυτό το παιχνίδι παίζεται μεδύο παίκτες που έχουν ίσα δικαιώματα»,συμπλήρωσε η Νατάσσα.

«Αυτό που φοβάμαι είναι οι ζαβολιές»,είπα.

«Ελένη,δεν είσαι μικρό παιδί. Ξέρειςπως ποτέ δεν πρόκειται να βρεις τοντέλειο σύντροφο, όπως κι εσύ δενμπορεί να είσαι τέλεια για κανέναν.Ομως,η αγάπη από μόνη της είναι ένατέλειο συναίσθημα που μας βοηθά νακατανοήσουμε, ακόμα και ν’αγαπήσουμε τα ελαττώματα τουάλλου», φιλοσόφησε η Μαρία.

«Αυτό που σ’ έχει πληγώσει

περισσότερο στο γάμο σου», είπε ητρίτη της παρέας, «είναι πως ο Γιάννηςδεν σου έδειχνε σεβασμό, εκτίμηση καικατανόηση στις ανθρώπινες ανάγκεςσου. Σου είχε στερήσει την ελευθερίακαι σου είχε καταρρακώσει τηνπροσωπικότητα. Τώρα έχεις το μυαλόκαι την εμπειρία να καταλάβειςεγκαίρως αν ο Μανόλης είναι κάτιανάλογο. Άσε που αν έμοιαζε έστω καιστο ελάχιστο στον Γιάννη, θα του είχεςδώσει πόδι προ πολλού».

Όχι, σίγουρα δεν υπήρχε καμία σχέσηανάμεσά τους. Τον καιρό που ήμουν μετον Μανόλη ένιωθα ανεξάρτητο άτομομέσα σε μια ανιδιοτελή σχέση. Ήξεραπως θαύμαζε την προσωπικότητα και τιςαπόψεις μου, πως αγαπούσε εμένα γι’

αυτό που ήμουν και όχι γι’ αυτό που θαήθελε να ήμουν, πως απολάμβανε τονπαιδιάστικο αυθορμητισμό μου και τοχιούμορ μου, πως χαιρόταν με τη χαράμου και λυπόταν με τη λύπη μου.Ήξερα πως κοντά του ένιωθα σιγουριάκαι ηρεμία, πως είχα τη συμπαράστασήτου για οποιοδήποτε βήμα αποφάσιζανα κάνω,πως μπορούσα να μοιραστώμαζί του και το πιο τρελό μου όνειρο.Ήμουν σίγουρη πως όποτε τονχρειαζόμουν θα βρισκόταν κοντά μουκαι όποτε είχε εκείνος την ανάγκη μουθα έτρεχα δίπλα του. Τι ήταν λοιπόναυτό που γέμιζε την καρδιά μου φόβουςκαι αμφιβολίες;

12

Το Καταμαράν έφτασε στην ώρα τουστις Σπέτσες και η Νατάσσα κατέβηκεστο λιμάνι με τους συναδέλφους τηςαπό την τράπεζα και δεκάδες άλλουςταξιδιώτες. Ήταν Παρασκευή βράδυ καιη Ντάπια έσφυζε από ζωή. Ο κόσμοςλες κι είχε χωριστεί σε τρεις ομάδες. Οινέοι είχαν γεμίσει τις καφετέριες, οιμεγαλύτεροι σε ηλικία τα εστιατόρια καιτα παιδιά έτρεχαν πάνω-κάτω σταπλακόστρωτα σοκάκια.

Η ομάδα από την τράπεζα χωρίστηκε σεμικρότερες παρέες που ξεκίνησαναμέσως για την πλατεία τηςΜπουμπουλίνας, εκεί που έκανανπιάτσα οι άμαξες, το παραδοσιακόμεταφορικό μέσο του νησιού. ΗΝατάσσα ανέβηκε στη δεύτερη άμαξα.

Εντελώς τυχαία δίπλα της κάθησε οΝτίνος και στο απέναντι κάθισμα έναςσυνάδελφός τους με τη γυναίκα του.

«Όμορφα είναι το βράδυ», σχολίασε οΝτίνος καθώς το άλογο έτρεχε στονπαραλιακό δρόμο, πηγαίνοντάς τουςστο Σπέτσες Οτέλ. «Έχετε ξανάρθει στονησί;»

«Πρώτη φορά έρχομαι», βιάστηκε νααπαντήσει η Νατάσσα, λες και δεν τοήξερε.

«Εμείς έχουμε έρθει άλλες δύο φορές.Πάνε όμως αρκετά χρόνια από τότε»,είπε ο Δημήτρης, ο συνάδελφος. «Τηνπρώτη ήμαστε ερωτευμένοι. Τη δεύτερηπαντρεμένοι», διευκρίνισε.

«Το ένα αναιρεί το άλλο;» ζήτησε ναμάθει η Νατάσσα γελώντας.

«Όχι απαραιτήτως», απάντησε αόρισταη Καίτη,η γυναίκα του.

«Πάντως, το νησί προσφέρεται για όλεςτις περιπτώσεις. Για ερωτευμέναζευγάρια, για παντρεμένους, γιαοικογενειάρχες, ακόμα και γιαπαράνομους εραστές, αν βέβαια ξέρουνπού να πάνε», τους πληροφόρησε οΔημήτρης.

Η Νατάσσα ένιωσε την καρδιά της νασφίγγεται από ανησυχία. Ο Ντίκος τηςέριξε μια κλεφτή ματιά. Έπειταχαμογέλασαν ταυτόχρονα και οι δύοσαν να είχαν συνεννοηθεί.

«Φτάσαμε», είπε ο αμαξάς και τράβηξετα γκέμια του αλόγου του.

Έπειτα από μια μικρή διαφωνία για τοποιος θα πληρώσει, ανέβηκαν τασκαλοπάτια του ξενοδοχείου καιπλησίασαν τη ρεσεψιόν. Αφού πήραν τακλειδιά τους, προχώρησαν προς τοασανσέρ.

«Στον ίδιο όροφο είμαστε όλοι, ε;»παρατήρησε ο Ντίνος.

«Ναι, και πιστεύω πως θαακολουθήσουν κι άλλοι. Θα κατεβείτεστο εστιατόριο για το δείπνο που έχεικανονίσει η τράπεζα;» ρώτησε οΔημήτρης.

«Μπα, εγώ δεν νομίζω», απάντησε οΝτίνος. «Με ψιλοπείραξε το ταξίδι.Μάλλον θα πέσω νωρίς».

«Εσύ;» Κοίταξε τη Νατάσσα.

«Ε… Μάλλον ναι. Θα πρέπει να είναιωραία οργανωμένο».

Έξω από το ασανσέρ χώρισαν. Καθέναςακολούθησε διαφορετική κατεύθυνση.Η Νατάσσα μπήκε στο 304 κι έκλεισεπίσω της την πόρτα. Τον πείραξε τοταξίδι; Μα μέχρι πριν από λίγο φαινότανμια χαρά. Τι είχε άραγε στο μυαλό του;

Άνοιξε το σακ-βουαγιάζ της κι έβγαλεκαθαρά εσώρουχα. Δεν ήξερε τι έπρεπενα φορέσει. Δεν ήξερε πώς θα περνούσε

το υπόλοιπο βράδυ της. Ανασήκωσεχαμογελώντας τους ώμους και πήγε στομπάνιο. Σε λίγο ήταν σίγουρη πως θαξεκαθάριζαν όλα.

Έπειτα από δέκα λεπτά ξαναβγήκεφρεσκαρισμένη, χτενισμένη και ντυμένημόνο με τα μαύρα της εσώρουχα. Πήρετο νεσεσέρ της κι έβγαλε από μέσα τοάρωμά της. Δεν είχε προλάβει καλά-καλά να βιδώσει το καπάκι, ότανάκουσε ανυπόμονο χτύπημα στηνπόρτα.

Πλησίασε με μεγάλα βήματα κιετοιμάστηκε να ανοίξει, όταν θυμήθηκεπού βρισκόταν και με ποιους. «Ναι;»ρώτησε.

«Όχι»,ακούστηκε μια αγαπημένη φωνή.

Άνοιξε προσεκτικά, φροντίζοντας ναπαραμείνει προφυλαγμένη από κάθεαδιάκριτο βλέμμα. Ο Ντίνος μπήκεβιαστικά κι έκλεισε την πόρτα πίσω του.Έπειτα την τράβηξε στην αγκαλιά του.

«Με περίμενες, βλέπω», της είπεπειραχτικά, ρίχνοντας μια πονηρή ματιάστο γυμνό της κορμί.

«Πάντα σε περιμένω», του απάντησε καιαναζήτησε τα χείλη του με τα δικά της.

Χάρηκαν τον έρωτά τους και ο Ντίνοςτη ρώτησε φιλώντας τρυφερά τα μαλλιάτης:

«Πεινάς ;»

«Εξαρτάται για τι πράγμα εννοείς».

«Γία φαγητό, αχόρταγη!»

«Ακόμα κι αν πέθαινα από την πείνα,δεν θα ήθελα ν’ αφήσω την αγκαλιάσου με τίποτα», του απάντησε μελαχτάρα.

«Η νύχτα είναι ολόκληρη δική μας.Τώρα πάμε να κάνουμε μια βόλτα;» τηςπρότεινε.

Ο Ντίνος κατέβηκε πρώτος και ζήτησεαπό τη ρεσεψιόν να καλέσουν μιαάμαξα. Η Νατάσσα τον ακολούθησεμετά από πέντε λεπτά και λίγο αργότεραένα άλογο τους γύριζε με αργόκαλπασμό στο λιμάνι. Ανακατεύτηκαν

με τον κόσμο και περιπλανήθηκαν σταστενά σοκάκια της Ντάπιας. Χάζεψαντις βιτρίνες των καταστημάτων,αγόρασαν παγωτά και κατηφόρισαν τοστενό παραλιακό δρόμο που οδηγούσεστο Παλιό Λιμάνι. Ρομαντικάζευγαράκια, κεφάτες παρέες, άμαξεςπου πηγαινοέφερναν κόσμο περνούσαναδιάφορα από δίπλα τους. Η Νατάσσατους έριξε μια κλεφτή ματιά. Επιτέλουςμπορούσε να κυκλοφορήσει δίπλα τουχωρίς το φόβο μήπως τη δει κανείςγνωστός. Επιτέλους η αγάπη τους είχεδραπετεύσει από τους τέσσερις τοίχουςτου σπιτιού του και τραγουδούσε πλάιτους μαζί με το κύμα.

«Να σου πιάσω το χέρι;» τον ρώτησεδιστακτικά. Απόψε ήθελε να απολαύσει

με όλο της το είναι τον έρωτα πουέκρυβε τόσο προσεκτικά στην καρδιάτης.

«Όχι»,της απάντησε εκείνος και ηΝατάσσα ένιωσε το κορμί της ναμουδιάζει από τον πόνο. Όμως, αμέσωςένιωσε το χέρι του να τυλίγεται γύρωαπό τους ώμους της και να την τραβάεικοντά του, και η καρδιά της φτερούγισεχαρούμενα στο στήθος της. Τύλιξε τοχέρι της γύρω από τη μέση του κι έγειρετο κεφάλι της στον ώμο του. Πόσηευτυχία! Να περπατά αγκαλιά με τονάντρα που αγαπούσε! Η χαρά τής έφερεμια ακατάσχετη πολυλογία. Σχολίαζε ταπάντα, γελούσε με το παραμικρό,τονπείραζε σαν κοριτσόπουλο.

Ο δρόμος ήταν μακρύς μέχρι το ΠαλιόΛιμάνι, όμως η Νατάσσα ούτε πουκατάλαβε πότε έφτασαν. Γελούσεακόμα όταν συνειδητοποίησε πως είχανπροσπεράσει το πρώτο μαγαζί και ταφώτα του λιμανιού φανέρωναν τοναπαγορευμένο δεσμό τους. Έκανε νατραβηχτεί μακριά του, αλλά ο Ντίνοςτην έσφιξε στην αγκαλιά του και τηςέδωσε ένα πεταχτό φιλί στα χείλη.Ένιωσε τα μάγουλά της να κοκκινίζουναπό αμηχανία. Κοίταξε γύρω της, αλλάκανείς δεν φαινόταν να τους δίνειιδιαίτερη σημασία.

«Χαλάρωσε», της είπε ο Ντίνος. «Τομόνο κακό είναι πως είσαι παντρεμένη,αλλά εδώ κανείς δεν το ξέρει».

«Υπάρχει κι άλλο κακό που ακόμα κι ανδεν το ξέρουν, σύντομα θα τοκαταλάβουν. Σου ρίχνω πολλά χρόνια».

«Και τι τους νοιάζει τους άλλους αφούεμάς δεν μας πειράζει;»

«Τίποτε. Αλλά… δεν ντρέπεσαι νακυκλοφορείς με τη… μαμά σου;»

«Αφού η μαμά μου είναι τόσο όμορφη,όχι», της είπε και την ξαναφίλησε.

Τα λόγια του τη χαροποίησαν, ωστόσοδεν κατάφε; ραν να διώξουν ολότελατην αμηχανία της. Σε όλη τη διάρκειατης βόλτας τους, κοιτούσε γύρω της γιανα εντοπίσει και κάποιο άλλοαταίριαστο εξωτερικά ζευγάρι, όμως δεν

είδε κανένα. Απεναντίας, ένιωσε πολύάσχημα όταν πρόσεξε δύο φορές νατους κοιτάζουν περίεργα. Της φάνηκεσαν να την κορόιδευαν, σαν να τηνκατέκριναν. Ο Ντίνος πρόσεξε τηνξαφνική μελαγχολία της.

«Τι έχεις;» τη ρώτησε.

«Τίποτα».

«Μη μου λες ψέματα».

«Τίποτα», επανέλαβε κουνώνταςαρνητικά το κεφάλι.

Τίποτα. Δεν είχε τίποτα. Μόνο μιαουτοπία για να ζεσταίνει την παγωμένητης καρδιά, έναν ψίθυρο αγάπης για νατη νανουρίζει τις άδειες νύχτες της ζωής

της.

Ωστόσο εκείνη τη νύχτα κοιμήθηκε στηζεστή αγκαλιά του και ξύπνησε με τοχέρι του τυλιγμένο γύρω από το γυμνόκορμί της.

«Καλημέρα, αγάπη»,την πλημμύρισε ηφωνή του.

«Καλημέρα», απάντησε χαμογελώντας.

«Θα κατεβούμε για πρωινό;»

«Μαζί;» ρώτησε τρομοκρατημένη.

«Πρώτα ο ένας κι έπειτα ο άλλος».

Όταν η Νατάσσα βγήκε στο μπαλκόνιτης τραπεζαρίας, βρήκε τον Ντίνο

καθισμένο ανάμεσα σε πέντε άλλουςσυναδέλφους.

«Εδώ! Έχει άδεια θέση»,της φώναξε ηυπεύθυνη του τμήματός της και τηςέδειξε τη διπλανή καρέκλα.

«Κι εγώ που έλεγα ότι δεν θα μαςκαταδεχτείς ούτε σήμερα», της είπε οΔημήτρης μόλις κάθησε απέναντί του.«Χθες το βράδυ μόνο εσύ, ο Ντίνος καιη Αλέκα λείπατε. Τι έπαθες;»

«Δεν θα το πιστέψετε», δικαιολογήθηκεη Νατάσσα. «Είπα να ξαπλώσω για ένατεταρτάκι και με πήρε ο ύπνος».

«Έτσι τουλάχιστον δεν θα έχειςδικαιολογία σήμερα πως είσαι

κουρασμένη. Θα έρθεις μαζί μας γιαμπάνιο;» ρώτησε η Καίτη.

«Και βέβαια».

Η θάλασσα ήταν υπέροχη. Ζεστή,πεντακάθαρη, βαθιά και αρκετά ήσυχη.Κανείς από την παρέα της τράπεζας δενσκέφτηκε να την περιφρονήσει.Μπαινόβγαιναν στα διάφανα νερά,πηδούσαν από την προβλήτα, έπαιζανκαι γελούσαν. Οι περισσότεροιάντρες γρήγορα βαρέθηκαν καιπροτίμησαν να καθήσοον γύρω από τοκιόσκι του ξενοδοχείου για νααπολαύσουν τα ουζάκια τους. Οιγυναίκες συνέχισαν το κολύμπι και τηνηλιοθεραπεία. Η Νατάσσα ήταν ητελευταία που βγήκε. Κολυμπούσε

πάνω-κάτω, πότε χαλαρά πότε δυνατά,προσπαθώντας να πνίξει στο ζεστό νερότον πόθο και την ανυπομονησία της ναβρεθεί πάλι μόνη με τον Ντίνο. Όταν οιάλλοι αποφάσισαν πως ήταν ώρα ναετοιμαστούν για το μεσημεριανό, εκείνηισχυρίστηκε πως δεν πεινούσε και δενθα κατέβαινε στην τραπεζαρία.

«Μα,τόσες ώρες κολύμπι δεν σουάνοιξαν την όρεξη ;» απόρησε η Καίτη.

«Γι’ αυτό διατηρείς πάντα τη σιλουέτασου», σχολίασε η Αλέκα.

Η Νατάσσα τους απάντησε αόριστα καιανέβηκε στο δωμάτιό της. Έκανε ντους,φόρεσε σορτσάκι και μακό μπλουζάκι,και κάθησε στην άκρη του κρεβατιού.

Περίμενε. Τα αυτιά της κατέγραφαν καιτον παραμικρό ήχο που ακουγόταν απ’έξω. Το κορμί της σφιγγόταν κάθε φοράπου άκουγε το ασανσέρ ή βήματα. Τομυαλό της αρνιόταν να σκεφτείοτιδήποτε άλλο εκτός από εκείνον. Δενήξερε πόση ώρα είχε περάσει μέχρι τηστιγμή που άκουσε το χτύπημα στηνπόρτα. Έτρεξε να ανοίξει και βρέθηκεστην αγκαλιά του. .

«Ήρθες! Ήρθες επιτέλους».

Μία ώρα αργότερα βρισκότανξαπλωμένη γυμνή στην αγκαλιά του,παραδομένη στα τρυφερά του χάδια.Κοίταξε γύρω της το μικρό δωμάτιο καιθαύμασε το πόσο απέραντη αγάπημπορεί να χωρέσει μέσα σε τέσσερις

στενούς τοίχους.

«Θα ήθελες να μέναμε μαζί έστω και σ’ένα τόσο μικρό χώρο; Να μην είχαμετίποτε άλλο παρά μόνο μια μικρήτουαλέτα, χωρίς μπανιέρα, μόνο με έναντους, έστω κι ένα μικρό κουζινάκι;»

«Μμ…» έκανε ο Ντίνος χαμογελώνταςονειροπόλα.

«Μόνο που θα υπήρχε ένα πρόβλημα»,συνέχισε η Νατάσσα. «Όταν θα μενεύριαζες δεν θα μπορούσα να σεστείλω να κοιμηθείς στην μπανιέρα».

Ο Ντίνος γέλασε. «Θα το άντεχε η ψυχήσου να μ’ αφήσεις μόνο σε μια κρύαμπανιέρα;»

«Δεν θα σ’ άφηνα ποτέ και για τίποτα.Σ’ αγαπώ τόσο πολύ».

«Κι εγώ».

«Ως πότε;»

«Για πάντα».

«Κι όταν θα γίνω μια άσχημη,ρυτιδιασμένη γριά;» τον ρώτησε.

«Για μένα θα είσαι πάντα ίδια».

«Ναι,καλά». Δεν θα σ’ αφήσω ποτέ ναμε δεις έτσι, αποφάσισε εκείνη τηστιγμή η Νατάσσα. Θα εξαφανιστώ,μπορεί ακόμα και να πεθάνω, όμως έτσιδεν θα με δεις. Θέλω να με θυμάσαιπάντα όπως είμαι τώρα.

«Τι σκέφτεσαι;» τη ρώτησε ο Ντίνος.

«Τίποτα».

«Πάλι τίποτα; Κάθε φορά που βλέπω τοπρόσωπό σου να συννεφιάζει και σερωτάω, μου απαντάς πάντα “τίποτα”».

«Αλήθεια, τίποτα». Μερικά πράγματαήταν καλύτερα να μην τα ξέρει. Όπωςτον πόνο που της προκαλούσε πολλέςφορές αυτή η απαγορευμένη αγάπη, τιςανασφάλειες που βασάνιζαν την καρδιάτης, τα τρελά όνειρα που έκανε κάποιεςφορές για το μέλλον τους…

«Τελικά, αναρωτιέμαι τι είναι χειρότερο.Να αγα· πάς χωρίς ανταπόκριση ή ναζεις μια αγάπη αμοιβαία αλλά

απαγορευμένη, μια αγάπη που δενμπορείς να τη χαρείς;» μας ρώτησε ηΝατάσσα τη Δευτέρα το απόγευμα πουπίναμε τον καφέ μας σε μια καινούργιακαφετέρια που είχε ανακαλύψει η Μαρίαστην Πεντέλη.

«Χειρότερο είναι το πρώτο», απάντησεη Μαρία ύστερα από λίγη σκέψη. «Τοβάρος της απόρριψης είναι πολύ μεγάλογια να το σηκώσει κανείς εύκολα».

«Ναι, αλλά σου είναι πιο εύκολο να τοπάρεις απόφαση πως δεν γίνεται τίποτακαι να το ξεπεράσεις», την αντέκρουσεη Νατάσσα.

«Είναι όμως μεγάλη παρηγοριά ναξέρεις πως τα αισθήματά σου έχουν μΐ-α

ανταπόκριση», είπα εγώ. «Έχεις πάνταμια ελπίδα, έχεις μια παρηγοριά πως δενπονάς μόνη σου».

«Και είναι καλό αυτό; Είναι καλό ναξέρεις πως προκαλείς πόνο στονάνθρωπο που αγαπάς; Πιστεύω πωςείναι η μοναδική περίπτωση που, ενώμοιράζεσαι με κάποιον άλλο τηστενοχώρια σου,το φορτίο -αν καιχωρισμένο στα δυο-ζυγίζει διπλά»,διαφώνησε η φίλη μας σαν ναμονολογούσε.

«Και γιατί προβληματίζεσαι τόσο;» τηρώτησε η Μαρία. «Ψάχνεις πάντα ναβρεις τα άσχημα στη σχέση σας.Απόλαυσέ την όσο μπορείς, χωρίς ναδηλητηριάζεις μόνη σου την ευτυχία

σας. Αυτού του είδους οι δεσμοί δενσηκώνουν ερωτήσεις, δεν έχουναπαντήσεις. Κυριαρχεί ένα σπάνιοπάθος που μπροστά του δεν έχει αξίατίποτε άλλο. Ούτε ηλικίες, ούτεαπαγορεύσεις, ούτε ενοχές, ούτε όρια.Τίποτα. Και κανείς δεν μπορεί να σουπροκαθορίσει το μέλλον. Απλώς βουτάςσε άγνωστα νερά, ελπίζοντας πως θακαταφέρεις να επιπλεύσεις. Χαλάρωσεκαι πήγαινε σύμφωνα με το ρεύμα τουποταμού, όχι κόντρα».

Η Νατάσσα δεν μίλησε. Χαμήλωσε τοκεφάλι και κοίταξε αμήχανα τα τσιγάρατης. Η έκφρασή της ήτανπροβληματισμένη, το πρόσωπό τηςανήσυχο.

«Δεν ξέρω», είπε έπειτα από λίγο.«Είναι φορές που νιώθω πολύ τυχερήγι’ αυτό που μου συμβαίνει. Άλλες,πάλι, σας ζηλεύω. Έχετε μια ζωή ήρεμη,ρουτινιάρικη ίσως, αλλά καλοβαλμένη».

«Αυτό το λες και για μένα;» τη ρώτησα.«Τι ζηλεύεις από μένα; Τοναποτυχημένο γάμο μου,τις λανθασμένεςεπιλογές μου ή την αφόρητη, ώρες-ώρες, μοναξιά μου;»

«Κατάφερες ωστόσο ν’ απαλλαγείς απ’ό,τι σ’ ενοχλούσε. Και τώρα δενμπορείς να ισχυριστείς πως είσαι μόνη.Έχεις τον Μανόλη και ξέρεις πούβαδίζεις».

«Όλα έχουν το τίμημά τους, Νατάσσα.

Απαλλάχτηκα από πολλά, πλήρωσαόμως αρκετά ακριβά. Τίποτα δεν σουχαρίζεται. Όλα τελικά αγοράζονται. Όσογια τον Μανόλη, όχι, δεν ξέρω πούβαδίζω. Για να τον έχω κοντά μου θαπρέπει να κάνω πάλι ορισμένεςυποχωρήσεις και δεν ξέρω αν το θέλω».

«Εκείνος τι λέει;»

«Μου δείχνει πως μ’ αγαπάει,προσπαθεί να μην αλλάξει τησυμπεριφορά του, δείχνει υπομονή καικατανόηση, όμως διακρίνω μιαανυπομονησία, μια… αγανάκτηση θαμπορούσα να πω».

«Δεν έχει και τόσο άδικο», σχολίασε ηΜαρία.

«Ίσως όχι. Αυτή τη στιγμή όμως δενμπορώ να κάνω τίποτα περισσότερο.Όποιος καεί στο χυλό, φυσάει και τογιαούρτι, λέει η παροιμία κι έχειαπόλυτα δίκιο».

«Μήπως δεν τον αγαπάς πραγματικά;»ρώτησε η Νατάσσα. «Αν τον αγαπούσεςδεν θα ήσουν τόσο επιφυλακτική».

«Είμαι επιφυλακτική επειδή δεν θέλωνα την ξαναπάθω. Κι έπειτα, αν θέλειςνα συγκρίνεις τη σχέση μας με τη δικήσου, ε, ναι, η δική μου αγάπη δενσυγκρίνεται σε τίποτα μ’ αυτό πουνιώθεις εσύ για τον Ντίνο. Εγώ διστάζωνα διακινδυνεύσω το μέλλον μου, ενώεσύ θα θυσίαζες πρόθυμα το παρελθόνσου. Εγώ δεν είμαι διατεθειμένη ούτε να

δώσω ούτε να πάρω πολλά, εσύ θέλειςνα δώσεις και να πάρεις τα πάντα. Εγώοχυρώνω τον εαυτό μου απέναντί του,ενώ εσύ τον προσφέρεις με παιδικόαυθορμητισμό και ανιδιοτέλεια».

«Σε τέτοια θέματα δεν χωράνεσυγκρίσεις», μπήκε στη μέση η Μαρία.«Κάθε σχέση είναι μοναδική,διαφορετική από οποιαδήποτε άλλη. Καιτη διαφορά αυτή την κάνουν οιεμπειρίες που κουβαλάει ο καθένας μας,οι απαιτήσεις που έχει, ο τρόπος με τονοποίο βλέπει την ίδια τη ζωή,το τι είναιδιατεθειμένος να επενδύσει στη σχέσητου».

«Το αποτέλεσμα ωστόσο μπορεί ναείναι το ίδιο», είπε η Νατάσσα. «Θέλω

να πω, εμείς οι τρεις για παράδειγμα,έχουμε τρεις εντελώς διαφορετικέςσχέσεις. Κι όμως, θα μπορούσαμεκάλλιστα να είμαστε και οι τρεις το ίδιοευτυχισμένες».

«Θα μπορούσαμε, αλλά δεν είμαστε. Κιαυτό επειδή κάθε μία δίνει διαφορετικόορισμό στην ευτυχία, ζητάειδιαφορετικά πράγματα. Εγώ θα ήθελανα μην ένιωθα τη σκιά της απιστίας τουΚώστα, εσύ θα ήθελες να είχες μιαέγκυρη βεβαίωση πως θα είσαι γιαπάντα μαζί με τον Ντίνο και η Ελένη ναθέσει τους δικούς της όρους στη σχέσητης με τον Μανόλη. Όμως, τίποτε απ’αυτά δεν γίνεται, κι αυτό μαςυπονομεύει την ευτυχία».

«Φταίει η ανθρώπινη αχαριστία», είπα.«Ποτέ δεν είμαστε ευτυχισμένοι με ι),τιέχουμε και πάντα ζητάμε κάτιπερισσότερο. Κι αν είχαμε αυτό τοπερισσότερο, κάτι άλλο θα βρίσκαμε ναλαχταράμε».

«Ίσως να μην είναι αχαριστία»,διαφώνησε η Νατάσσα. «Ίσως να είναιδικαιολογημένη ανθρώπινηανασφάλεια».

«Γιατί να είναι τόσο πολύπλοκα ταπράγματα;» ρώτησα.

«Δεν νομίζω πως είναι από μόνα τους»,απάντησε η Μαρία. «Εμείς έχουμε τηντάση να τα περιπλέκουμε. Αντί ναχαιρόμαστε αυτό που μας προσφέρει η

κάθε μέρα, αρχίζουμε τις αναλύσεις, τιςαμφιβολίες, τους προβληματισμούς».

«Επειδή θέλουμε να διασφαλίσουμε τομέλλον μας. Δεν είναι κακό αυτό», ~ίπα.

«Ένα μέλλον που δεν ξέρουμε αν θαέρθει ποτέ. Αυτό σας λέω, κορίτσια.Σπαταλάμε το παρόν μας,το μόνοσίγουρο,για ένα αβέβαιο μέλλον. Δενείναι κουταμάρα ;»

«Τώρα μου θύμισες την Έρη», είπε ηΝατάσσα και όλες χαμογελάσαμεμελαγχολικά.

Όλα γύρω μας άλλαζαν και μόνο ηπαρουσία του θανάτου έμοιαζεαμετακίνητη και απαράλλαχτα

απειλητική. Πόση ακόμα σοφία θαχρειαζόμασταν για να παρατήσουμε τιςαμφιβολίες μας και να παραδοθούμεστην ευτυχία της στιγμής, της κάθεστιγμής, χωρίς κανένα φόβο και καμίαενοχή;

12

Η Νατάσσα στάθηκε έξω από την πόρτακαι αφουγκράστηκε πριν βάλει το κλειδίτης στην κλειδαριά. Απόλυτη ησυχία. Κιόμως, το αυτοκίνητο του Αντώνηβρισκόταν στη θέση του στο γκαράζ.Άνοιξε σιγάσιγά και μπήκε μέσα. Τοσαλόνι ήταν σκοτεινό. Ψηλάφισε τοντοίχο και πάτησε το διακόπτη. Το φωςέλουσε το χώρο και το πρόσωπο του

άντρα της, που ήταν κρυμμένο πίσω απόμια ολωσδιόλου απροσδιόριστηέκφραση.

«Καλησπέρα»,τον χαιρέτησε.

«Καλησπέρα»,της απάντησε μεαλλοιωμένη φωνή.

«Τι έχεις;»

«Πού ήσουν;»

«Γία καφέ με τα κορίτσια. Γιατί;»

Ο Αντώνης την κοίταξε σαν να είχε ένασωρό πράγματα να πει αλλά δεν ήξερεαπό πού να αρχίσει. Ξαφνικά,τοπρόσωπό του σκοτείνιασε απόανεξέλεγκτο θυμό.

«Επειδή πίστευα πως θα ήσουν με τονγκόμενό σου», είπε τελικά σαν ναέφτυνε τις λέξεις.

Η Νατάσσα κοκάλωσε. Δεν ήξερε τι νααπαντήσει. Έμεινε να τον κοιτάζειαμίλητη σαν μαρμαρωμένη.

Έπειτα συνειδητοποίησε πως ταμάγουλά της έκαιγαν και τα χέρια τηςέτρεμαν. Στο μυαλό της ήρθε ηπροειδοποίηση της χαρτορίχτρας.

«Δεν έχεις να πεις τίποτα;» συνέχισεαμείλικτα ο Αντώνης. «Δεν θα τοαρνηθείς;»

Τα χείλη της κινήθηκαν, αλλά κανέναςήχος δεν βγήκε από το στόμα της.

«Πώς μπόρεσες; Πώς μπόρεσες να μουτο κάνεις αυτό;»

«Ποιο;» έκανε την ανοησία να ρωτήσει.

Ο άντρας της πετάχτηκε από τον καναπέσαν να τον είχε χτυπήσει ρεύμα. «Να μεκερατώνεις. Να πηδιέσαι με κάποιονάλλο, κι εμένα να μ’ αφήνεις στηνάγνοιά μου να παίζω το ρόλο τουμαλάκα».

«Ποιος σου το είπε;»

«Αυτό έχει σημασία για σένα; Από πούτο έμαθα; Αυτό που μου έκανες σουμοιάζει εντελώς ασήμαντο ;»

«Όχι, αλλά…» Τι μπορεί να πει κανείςσε τέτοιες περιπτώσεις;Τόσες φορές είχε

σκεφτεί να ξεκαθαρίσει τη θέση τηςαπέναντί του,για να μη φτάσει ποτέ σ’αυτό το σημείο, κι όμως ποτέ δεν είχεβρει το θάρρος να το κάνει.

«Πόσον καιρό με δουλεύεις; Πόσονκαιρό γελάνε οι άλλοι πίσω από τηνπλάτη μου;» Την πλησίασε άγρια και ηΝατάσσα έκανε δυο βήματα πίσω για νααποφύγει το χτύπημά του. Όμως, οΑντώνης δεν είχε τέτοιο σκοπό.Κάρφωσε το βλέμμα του στο δικότης και περίμενε με ανυπομονησία τηναπάντηση της.

«Έ.,.έχει σημασία;»

«Όχι και τόσο. Έχεις δίκιο. Δεν έχεισημασία. Σημασία έχει το ότι μπόρεσες

να το κάνεις. Όμως, είμαι περίεργος, γι’αυτό ρωτάω».

«Πάνε κάτι μήνες», του απάντησεαόριστα.

«Μήνες! Κι εγώ κοιμόμουν τον ύπνοτου δικαίου. Κι αυτό το καθίκι ήξερεπως είσαι παντρεμένη, έτσι δεν είναι;»

«Ναι».

«Και απ’ όλες τις γυναίκες της Αθήνας,τη δική μου βρήκε να πηδήσει;»

«Δεν είναι έτσι, Αντώνη. Μακάρι ναμπορούσες να καταλάβεις. Ήτανκάτι…»

«Ήταν κάτι πρόστυχο και από τους δυο

σας», την έκοψε εκείνος. «Καιπερισσότερο βέβαια απ’ τη μεριά σου.Αυτός τι είχε να χάσει; Ένα πήδημαπερισσότερο, ένα λιγότερο. Εσύ; Τιπαραπάνω βρήκες σ’ αυτόν;»

«Δεν είναι όπως το περιγράφεις,Αντώνη», του είπε ικετευτικά και ηφωνή της ράγισε. «Ξέρω πως θα σεπληγώσω μ’ αυτό που θα σου πω, όμωςυπάρχει αγάπη σ’ αυτή τη σχέση.Προσπαθήσαμε να το πολεμήσουμε,αλλά δεν τα καταφέραμε. Μ’ αγαπάεικαι τον αγαπώ κι εγώ, καταλαβαίνεις;»

«Όχι, που να πάρει ο διάολος», φώναξεκαι τη γράπωσε δυνατά από τομπράτσο. «Δεν καταλαβαίνω . Δενκαταλαβαίνω πού πήγε η δική μας

αγάπη. Δεν καταλαβαίνω τι περισσότεροέχει αυτό το παιδαρέλι από μένα».

«Η δική μας αγάπη υπάρχει ακόμα σεάλλη μορφή. Αυτό ήταν κάτι πιοδυνατό».

«Τόσο δυνατό που σ’ έκανε ναδιαγράψεις τόσο εύκολα είκοσι χρόνιασχέσης; Που σ’ έκανε να ξεχάσεις όλαόσα περάσαμε μαζί; Να με απορρίψειςσαν άντρα σου και να αδιαφορήσεις γιατο παιδί μας; Πώς μπόρεσες να σβήσειςμια ολόκληρη ζωή για το τίποτα; Τιπεριμένεις απ’ αυτόν;»

«Δεν διέγραψα τίποτα. Η κοινή μας ζωήδεν αλλάζει. Με τα καλά και τα άσχημάτης. Ούτε αδιαφόρησα για την

Κατερίνα’. Και δεν ξέρω τι περιμένω.Ξέρω μόνο πως ήταν πάνω από τιςδυνάμεις μου».

«Τότε,γιατί δεν ήρθες σαν κυρία να μουεξηγηθείς; Να μου πεις τι συμβαίνει, ναζητήσεις διαζύγιο κι έπειτα να κάνειςό,τι ήθελες; Γιατί με άφησες ναγελοιοποιούμαι ;»

«Δεν ήθελα να σε πληγώσω», τουαπάντησε ξέπνοα.

«Και τώρα είναι καλύτερα; Τώρα δεν μεπλήγωσες; Ξέρεις τι μου έχεις κάνει;»ρώτησε και η φωνή του τσάκισε.

«Ναι, καταλαβαίνω. Με συγχωρείς. Δενήθελα να γίνει έτσι».

«Δεν ήθελες να σε πιάσω, ε; Σε βόλευενα συνέχιζες να πηδιέσαι κι εγώ να μηνξέρω τίποτα».

«Όχι. Δεν μου άρεσε αυτό. Ήθελα νασου το πω, αλλά δεν ήξερα πώς. Ανμπορούσες να έρθεις στη θέση μου…»

«Δεν μπορώ. Και δεν θα έφτανα ποτέ σ’αυτή τη θέση. Εγώ δεν θα σε κορόιδευαποτέ έτσι. Δεν θα σε γελοιοποιούσα.Δεν θα γύριζα στα νησιά με κάποιαμικρούλα. Δεν θα επέτρεπα στουςσυνεργάτες μου να γελούν εις βάροςσου».

«Κανείς δεν γέλασε εις βάρος σου.Κανείς δεν το ήξερε».

«Κανείς; Ούτε οι φιλενάδες σου; Οιφίλες μας;» κάγχασε.

«Ε… Ναι. Μόνο αυτές το ήξεραν».

«Καλά πουταναριά κι αυτές. Να τιςχαίρεσαι τέτοιες φιλενάδες».

«Άδικα τις κατηγορείς. Όλες τουςπροσπάθησαν να με πείσουν ναξεκαθαρίσω τη θέση μου απέναντί σου.Τι περισσότερο ήθελες να κάνουν; Ναέρθουν να με καρφώσουν;»υπερασπίστηκε τις φιλενάδες της ηΝατάσσα.

«Να σου βάλουν μυαλό, αυτό ήθελα.Αλλά όλες ίδιες είστε. Είχε δίκιο οΓιάννης όταν έλεγε πως όλες οιγυναίκες είναι πουτάνες».

«Γιατί το λες αυτό; Είναι κακό ν’αγαπήσει ένας άνθρωπος; Είναιπουτανιά η αγάπη;»

«Πουτανιά, αγαπητή μου», της τόνισεαργά καθώς την έσπρωχνε στον καναπέ,«είναι να είσαι παντρεμένη και ναπηδιέσαι με τον πρώτο τυχόντα.Πουτανιά είναι να γράφεις στο πράμασου τον άντρα σου και να τριγυρίζεις μεκάποιον που θα μπορούσε να ήταν γιοςσου, κάποιον που θα έπρεπε να κυνηγάκοπέλες σαν την κόρη σου».

«Η αγάπη δεν κοιτάζει ηλικία, Αντώνη»,προσπάθησε να υπερασπιστεί τον έρωτάτης. «Δεν του ζήτησα ταυτότητα όταντον ερωτεύθηκα, ούτε εκείνος μερώτησε πόσο χρονών είμαι».

«Έπρεπε να δεις την ταυτότητά του γιανα καταλάβεις πως θα μπορούσε ναήταν γιος σου; Κάνει μπαμ απόμακριά», της είπε και της πέταξε μερικέςφωτογραφίες που είχε κρυμμένες στηντσέπη του.

Η Νατάσσα έριξε μια βιαστική ματιά. Σεόλες ήταν με τον Ντίνο στις*Σπέτσες.Αγκαλιασμένοι στο παραλιακό δρομάκι,να φιλιούνται με πάθος στο ΠαλιόΛιμάνι, να παίζουν στην έρημη παραλίαπου είχαν ανακαλύψει τη δεύτερη μέρα,

να της κρατάει το χέρι στο ταβερνάκιόπου έφαγαν το τελευταίο βράδυ…

«Ήθελα να ’ξέρα, δεν ντρεπόσουνκαθόλου που σ’ έβλεπε τόσος κόσμος;Δεν σας ένοιαζε που αυτόν θα τονέλεγαν ζιγκολό κι εσένα τεκνατζού; Μαδεν έχεις καθόλου τσίπα;»

«Δεν μπορείς να καταλάβεις».

«Όχι,δεν μπορώ. Εξήγησέ μου».

«Τον αγαπάω», ξέσπασε η Νατάσσα καιάφησε τα δάκρυα να κυλήσουνελεύθερα από τα μάτια της. «Τοναγαπάω και μ’ αγαπάει. Δεν μας νοιάζειη διαφορά της ηλικίας. Δεν τοβλέπουμε. Αγαπιόμαστε πολύ και τίποτε

άλλο δεν κατάφερε vot μετρήσειπερισσότερο. Είναι δύσκολο να τοκαταλάβει κανείς, το ξέρω, όμως είναικάτι πάνω από τις δυνάμεις μας.Προσπαθήσαμε και οι δύο να τοεμποδίσουμε να γίνει, αλήθεια σου λέω,αλλά δεν τα καταφέραμε. Θαπροτιμούσες να μην είχα πάει μαζί του,αλλά να τον σκέφτομαι κάθε λεπτό, νατον λατρεύω, να κάνω έρωτα μαζί τουστα όνειρά μου, να κοιτάζω εσένα καινα βλέπω εκείνον στο πρόσωπό σου, ναείμαι δίπλα σου και να υποφέρω γιακάποιον άλλο;»

«Θα προτιμούσα να μου έκανες μιακαθαρή και τίμια εξήγηση κι έπειτα ναπηδιόσουν με όποιον και όσο ήθελες.Αλλά να ξαπλώνεις δίπλα μου και να μ’

αφήνεις να σ’ αγγίζω, τη στιγμή πουπριν από λίγο είχε απλώσει ταβρωμόχερά του πάνω σου ένακωλόπαιδο, αυτό όχι αγαπητή μου, δενμπορώ να το καταπιώ με τίποτα».

Για λίγο δεν μίλησε κανείς. Ο Αντώνηςβημάτιζε πέρα-δώθε στο σαλόνι σανθηρίο στο κλουβί. Η Νατάσσα είχεκουρνιάσει στη γωνιά του καναπέ καιπροσπαθούσε να βάλει σε κάποια τάξητις σκέψεις της. Οι τύψεις της για τονπόνο που είχε προκαλέσει στον άντρατης, πάλευαν με την ανακούφιση πωςδεν θα είχε πια τίποτα να κρύψει. Ηαγωνία της για το τι θα έλεγε η κόρη τηςόταν θα μάθαινε τι είχε συμβεί,μαλάκωνε με τη χαρά της για τηλύτρωσή της από το ψέμα. Μόνο που

δεν ήθελε να γίνουν έτσι τα πράγματα.Έπρεπε να είχε βρει τη δύναμη να τουμιλήσει η ίδια. Ειδικά μετά τηνπροειδοποίηση της χαρτορίχτρας…

Ο Αντώνης πήρε το μπουκάλι με τοουίσκι και γέμισε ένα ποτήρι. Το ήπιεμονορούφι και το ξαναγέμισε. ΗΝατάσσα ήθελε να του ζητήσει να πιεικι εκείνη λίγο, όμως δεν τόλμησε. Δενήξερε πόση οργή κρυβόταν ακόμα μέσατου, έτοιμη να ξεσπάσει.

«Αν ήξερες τι μου έκανες», τον άκουσενα λέει μέσα από ένα λυγμό. «Πόσοψηλά σε είχα».

Δεν του μίλησε. Τι να του πει; Εκείνηήξερε, μπορούσε να καταλάβει. Ο

Αντώνης όμως δεν είχε ζήσει ποτέ κάτιτέτοιο και δεν μπορούσε να έρθει στηθέση της. Είχε δίκιο να νιώθειπληγωμένος, προδομένος, ανήμπορος.Ο πόνος ήταν ζωγραφισμένος στοπρόσωπό του και της κομμάτιαζε τηνκαρδιά. Ένιωσε την ανάγκη να απλώσειτο χέρι της και να χαϊδέψει ταμουσκεμένα μάγουλά του. Να τονσφίξει στην αγκαλιά της και να τονπαρηγορήσει. Τον αγαπούσε. Τοναγαπούσε σαν φίλο, σαν αδελφό, σανπατέρα ίσως. Δεν άντεχε να τον βλέπειέτσι. Δεν άντεχε να είναι εκείνη η αιτίαγια την τόση δυστυχία του.

Το τηλέφωνό μου χτύπησε πολύ μετάτα μεσάνυχτα και μ’ έκανε να πεταχτώγεμάτη ανησυχία. Με δυσκολία

κατάφερα να ξεχωρίσω τη φωνή τηςΝατάσσας πίσω από τους λυγμούς της.Με μεγάλη προσπάθεια κατάλαβα τιμου έλεγε. Ο Αντώνης τα είχε μάθειόλα. Αυτό που φοβόμασταν. Τηςπρότεινα να έρθει από το σπίτι, ντύθηκακι ετοίμασα την καφετιέρα. Μιαδύσκολη νύχτα μάς περίμενε.

«Έγινε αυτό που δεν ήθελα», μου είπεμισή ώρα αργότερα. Καθόταν, ή μάλλονείχε χωθεί στη γωνιά του καναπέ μουκαι κρατούσε ένα ποτήρι ουίσκι με χέριπου έτρεμε. «Είχε δίκιο η χαρτορίχτρα.Έβαλε ντετέκτιβ. Δεν ήθελα να το μάθειέτσι, Ελένη».

«Το ξέρω. Όμως κι εσύ δεν έκανεςτίποτα για να το προλάβεις. Τώρα δεν

ωφελεί να κλαις πάνω από το χυμένογάλα. Ό,τι έγινε έγινε και δεν αλλάζει.Προσπάθησε να του εξηγήσεις. Πιστεύωπως με τον καιρό θα σε καταλάβει καιθα σε συγχωρήσει. Τι σκέφτεσαι νακάνεις τώρα;»

«Ακόμα δεν ξέρω,τα έχω χαμένα».

«Νομίζω πως αυτό που προέχει είναι νατηλεφωνήσεις πρωί-πρωί στηνΚατερίνα. Να της μιλήσεις εσύ. Δενπρέπει να το μάθει από τον Αντώνη».

«Ναι, έχεις δίκιο».

«Έπειτα θα πρέπει να πληροφορήσειςκαι τον Ντίνο για τις εξελίξεις».

«Έχεις δίκιο», επανέλαβε μηχανικά.

«Μήπως είναι καλύτερα να τον πάρειςτώρα;» πρότεινα.

«Θα κοιμάται».

«Να ξυπνήσει, Νατάσσα. Αυτό τοπρόβλημα δεν αφορά μόνο εσένα. Κιέπειτα, θα θέλει να βρίσκεται μαζί σουαυτή την ώρα. Δεν θα του αρέσει να τοναφήνεις έξω από τα βάσανά σου».

«Ξέρεις… φοβάμαι. Δεν ξέρω πώς θατο πάρει. Ποτέ δεν συζητήσαμε μιατέτοια περίπτωση. Ποτέ δεν μου ζήτησενα χωρίσω για να μείνουμε μαζί. Αν τοντρομάξει όλη αυτή η κατάσταση; Δεν θααντέξω κι άλλη απογοήτευση».

«Το ότι δεν σου ζήτησε ποτέ να

χωρίσεις δεν σημαίνει τίποτα. Ούτεαυτό τον απαλλάσσει από τις ευθύνεςτου. Άλλωστε είναι μια καλή ευκαιρίανα τον δεις και στα δύσκολα. Μηφοβάσαι. Όλα θα πάνε καλά στο τέλος,θα το δεις».

Είχα δίκιο. Ο Ντίνος αναστατώθηκε,ζήτησε τη διεύθυνσή μου κι έτρεξε όσοπιο γρήγορα μπορούσε . κοντά της.Επιτέλους τον γνώρισα.

Ήταν πολύ γλυκό παιδί. Ευγενικός,τρυφερός και πολύ ερωτευμένος.Έσφιξε τη Νατάσσα στην αγκαλιάτου,γέμισε το πρόσωπό της με φιλιά καιπροσπάθησε να την παρηγορήσει.

«Ηρέμησε, αγάπη μου. Ήταν άσχημο

έτσι όπως έγινε, όμως το ξέραμε πωςκάποτε εκεί θα κατέληγε. Θα σεκαταλάβει, είμαι σίγουρος. Δεν τοχειριστήκαμε σωστά, είναι αλήθεια,όμως σε ξέρει τόσα χρόνια. Δεν θα σεκαταδικάσει έτσι».

«Νομίζω πως ο πόνος του θα μεκυνηγάει μια ζωή. Οι τύψεις…»

«Ώρα να σου πω κάτι κοινότοπο»,μπήκα στη μέση. «Ο χρόνος είναι τοκαλύτερο γιατρικό για όλες τις πληγές.Κι εκείνος θα το ξεπεράσει, κι εσύ θαξεχάσεις τις τύψεις σου. Είναι όλαπρόσφατα,γι’ αυτό σου φαίνονταιαβάσταχτα».

«Δεν ξέρω…»

«Έχει δίκιο η Ελένη, γλυκιά μου»,συμφώνησε ο Ντίνος. «Θα δεις πως σελίγο θα είμαστε όλοι ευτυχισμένοι.Κάνε λίγο υπομονή».

Γύρισε και τον κοίταξε με αμφιβολία.

«Κι εσύ;» ρώτησε.

«Εγώ, τι;»

«Τι θα κάνεις;»

«Τι εννοείς; Τι θέλεις να κάνω; Θα είμαιδίπλα σου και θα σε στηρίξω με κάθετρόπο. Μαζί θα το ξεπεράσουμε».

Τον κοίταξε δύσπιστα.

«Γιατί με κοιτάς έτσι;»

«Δεν… Δεν…»

«Επειδή φοβόταν την αντίδρασή σου.Δεν ήξερε τι να περιμένει», εξήγησαεγώ.

Μια σκιά πέρασε φευγαλέα από ταπράσινα μάτια του Ντίνου.

«Τόσο λίγο με ξέρεις, λοιπόν;» τηρώτησε με παράπονο .

«Δεν… Δεν είχαμε μιλήσει ποτέ για μιατέτοια περίπτωση. Δεν μου είχεςσυζητήσει ποτέ την προοπτική ναχωρίσω από τον άντρα μου…»

«Ποτέ δεν θα έκανα κάτι τέτοιο. Είχεςφτιάξει τη ζωή σου πριν με γνωρίσεις,είχες την οικογένειά σου. Γιά τίποτα δεν

θα μπορούσα να σου ζητήσω να ταεγκαταλείψεις όλα για χάρη μου. Άφηνατα πράγματα να κυλήσουν μόνα τουςκαι ήμουν έτοιμος ν’ ακολουθήσωόποια απόφαση έπαιρνες εσύ. Εγώ δενδιακινδύνευα τίποτα. Εσύ ρισκάριζες ταπάντα. Θα ήταν άδικο να σε πιέσω. Μουέφτανε η σκέψη πως μ’ αγαπούσες».

Αυτή τη φορά, είχα την αίσθηση πως ταδάκρυα που έτρεξαν από τα μάτια τηςφίλης μου είχαν πηγή την ευτυχία.

Η Κατερίνα δεν κατέκρινε τη μητέρατης, ούτε όμως τη δικαιολόγησε. Είχεαποφασίσει να μείνει το καλοκαίρι στηνΙταλία επειδή είχε βρει μια δουλειά, πουτης άρεσε, ειδοποίησε ωστόσο τηΝατάσσα πως θα κανόνιζε να έρθει το

πρώτο Σαββατοκύριακο για να τα πουναπό κοντά.

Μάνα και κόρη συναντήθηκαν σε έναήσυχο καφέ για να συζητήσουν. ΗΝατάσσα είχε μετακομίσει από τηνεπόμενη κιόλας μέρα του κακού στοσπίτι του Ντίνου. Τώρα κρατούσε στοένα χέρι το ποτήρι με το φραπέ της, στοάλλο το τσιγάρο της και είχε χαμηλώσειαμήχανα το κεφάλι.

«Αοιπόν;» τη ρώτησε η Κατερίνα.

«Τι θέλεις να σου πω; Λίγο-πολύ, ταξέρεις όλα. Ίσως και κάπωςδιαστρεβλωμένα από τον πατέρα σου».

«Εγώ όμως θέλω ν’ ακούσω και τη δική

σου πλευρά. Όχι για να σε καταδικάσωή να σε αθωώσω, δεν νιώθω ικανή γιακάτι τέτοιο. Ωστόσο θέλω να ξέρω πώςέγιναν όλα. Με τον πατέρα δείχνατε μιαχαρά, χωρίς προβλήματα».

«Το ξέρω. Και ήμαστε καλά. Έρωταςβέβαια δεν υπήρχε μετά από είκοσιχρόνια γάμου, και είναι φυσικό, νομίζω.Το μόνο κακό ήταν πως είχαμε κάπωςαποξενωθεί εξαιτίας της δουλειάς τουκαι της δικής μου. Οι συναντήσεις μαςείχαν γίνει πια τυπικές. Είχαμε χάσει τοσημείο επαφής. Τα μόνα κοινά πουείχαμε ήταν εσύ και οι φίλοι μας».

Σταμάτησε για λίγο και ρούφηξε μιαγουλιά από τον καφέ της.

«Πιστεύω πως επαναπαυθήκαμε στηδύναμη της σχέσης μας, κι αυτό ήτανλάθος. Τη θεωρούσαμε δεδομένη,εξασφαλισμένη, σίγουρη. Κανείς μαςδεν κατάλαβε πως οποιαδήποτε σχέση,όσο δυνατή κι αν είναι, πρέπει νακαλλιεργείται κάθε μέρα, πρέπει ναπαίρνει για να μπορεί να δίνει, πρέπει ναπροστατεύεται από την πλήξη και τηνανία. Κι έτσι, σιγά-σιγά,απομακρυνθήκαμε ο ένας από τον άλλο.Οι δρόμοι μας είχαν χωρίσει, κι εμείςδεν το είχαμε πάρει είδηση. Νομίζαμεπως βαδίζαμε παράλληλα, εγώ όμωςπήγαινα προς το βορρά κι ο Αντώνηςπρος το νότο».

«Και κάπου εκεί συνάντησες τονάλλο,τον… πώς τον λένε;»

«Ντίνο. Δεν φταίει εκείνος, Κατερίνα.Θέλω να το πιστέψεις αυτό. Και -ίσωςσου φανεί εγωιστικόπιστεύω πως δενέφταιγα ούτε εγώ. Ένα μεγάλο μέροςτης καρδιάς μου είχε μείνει κενό και οΝτίνος το γέμισε. Έτσι απλά, χωρίςκαλά-καλά να το καταλάβω. Δεν τοεπεδίωξα. Δεν ψαχνόμουν».

«Σε πιστεύω. Δεν ήσουν ποτέ απόεκείνες που πάνε γυρεύοντας γιαπεριπέτειες. Δεν είσαι ματαιόδοξη, δενείσαι επιπόλαιη,το ξέρω. Και να σου πωκάτι, ρε μαμά;Ώς ένα σημείο μπορώ νασε καταλάβω. Σου συνέβη κάτι που θαμπορούσε να συμβεί στον καθένα μας.Ίσως κάποιος άλλος να είχε τη δύναμηνα το κρύψει βαθιά μέσα του, ναυποφέρει μια ζωή για χάρη της

οικογένειάς του, να ζει μέσα στο ψέμαγια να μη χαλάσει την εικόνα τουευτυχισμένου σπιτικού. Εσύ δεν είχεςαυτή τη δύναμη και είναι αποδεκτό.Αυτό που με ξενίζει κάπως είναι ηδιαφορά της ηλικίας σας. Ο μπαμπάςμού είπε πως θα μπορούσε να είναι γιοςσου. Πώς μπορεί μια ώριμη γυναίκα ναερωτευθεί, να θυσιάσει τόσα πράγματαγια χάρη ενός νεαρού;»

«Είσαι πολύ μικρή για να τοκαταλάβεις. Η ζωή είναι μπροστά σου,οι άνθρωποι που θα μπορούσες ναερωτευθείς είναι τουλάχιστονσυνομήλικοί σου, δεν έχεις περιθώριαγια τέτοιου είδους εκκεντρικότητες.Βλέπεις την αγάπη από συγκεκριμένηοπτική γωνία. Όμως, δεν είναι έτσι. Η

αγάπη δεν χωρά μέσα σε περιορισμούςκαι κανόνες. Είναι ένα υπέροχοσυναίσθημα που σβήνει τηδιαχωριστική γραμμή ανάμεσα σεηλικιακές διαφορές, σε αντικρουόμενεςσκέψεις, σε διαφωνίες χαρακτήρων. Καιδεν ελέγχεται. Δεν μπορείς να πεις, α,αυτός δεν μου κάνει, δεν τον αγαπώ.Από τη στιγμή που θα σκιρτήσει ηκαρδιά σου, αποδέχεσαι ακόμα και ταελαττώματα του άλλου. Και τα αγαπάς».

Η Κατερίνα δεν μίλησε. Έδειξε νασκέφτεται σοβαρά τα λόγια της μητέραςτης.

«Η αλήθεια είναι πως δεν θα ήθελα ν’αγαπήσω έτσι έναν άντρα τόσομικρότερό μου», συνέχισε η Νατάσσα.

«Γιατί, πίστεψέ με, αυτού του είδους ηαγάπη πονάει πολύ. Σε καμία περίπτωσηδεν μπορείς να έχεις εγγυήσεις, εδώόμως όλα μοιάζουν να είναι εναντίονσου. Από τον κόσμο που σεπεριτριγυρίζει μέχρι το μέλλον που σεπεριμένει. Η ευτυχία σουδηλητηριάζεται από αβεβαιότητες,φοβίες, ανασφάλειες. Κάθε μέρα ξυπνώκαι αναρωτιέμαι αν μ’ αγαπάει ακόμη.Αν θα με κοιτάξει χωρίς να δει τιςρυτίδες μου, δίχως να αηδιάσει με τηχαλαρή μου κοιλιά, χωρίς να φοβηθείτις άσπρες τρίχες που ξέφυγαν από τηβαφή. Κάθε φορά που λείπει μακριάμου,φοβάμαι πως θα γνωρίσει μια νέακαι όμορφη κοπέλα σαν εσένα, που θατον κάνει να σιχαθεί και τον εαυτό του

κι εμένα μαζί. Μένω μόνη και κλαίωεπειδή τρέμω τη στιγμή που η αγάπημου δεν θα του είναι πια αρκετή και δενθα μπορεί να καλύπτει άλλο τα σημάδιαπου μου φόρτωσε ο χρόνος».

«Τον αγαπάς λοιπόν τόσο πολύ;»ρώτησε η Κατερίνα με έναν τόνοοίκτου,

«Δεν θέλω να με λυπάσαι, Κατερίνα.Δεν φταίμε εμείς αν η καρδιά μας δενγερνά ταυτόχρονα με το κορμί μας.Ξέρω πολύ καλά πού βαδίζω καιγνωρίζω τι πρέπει να κάνω όταν έρθειεκείνη η καταραμένη ώρα. Προς τοπαρόν απολαμβάνω με όλες μουτις αισθήσεις αυτό που έχω. Και είμαιευτυχισμένη, να είσαι βέβαιη».

Η Κατερίνα σκέπασε με την παλάμη τηςτο χέρι της μητέρας της.

«Δεν ξέρω τι να σου πω. Δεν ξέρω ανσε θαυμάζω, αν σε ζηλεύω ή αν σελυπάμαι. Νομίζω πως εγώ δεν θαγνωρίσω ποτέ ένα τόσο δυνατόσυναίσθημα. Ακόμα και ο πρώτος μουέρωτας, που είναι όπως λένε ο πιοσημαντικός στη ζωή ενός κοριτσιού, δενείχε το πάθος, την ανιδιοτέλεια,τηναυταπάρνηση της δικής σου σχέσης.Σου εύχομαι μόνο να έχεις πάντα τηνανταπόκριση που σου αξίζει. Να μηπληγωθείς ποτέ».

«Αυτό είναι αδύνατον,το ξέρουμε και οιδύο».

«Τότε, να πονέσεις όσο το δυνατόνλιγότερο».

«Σ’ ευχαριστώ», απάντησε η Νατάσσα,συγκινημένη από την κατανόηση καιτην ευαισθησία της κόρης της.

Βαθιά μέσα της ήταν περήφανηξέροντας πως αυτό το πλάσμα εκείνη τοείχε μεγαλώσει, εκείνη είχε εμφυτεύσειστην ψυχή του τις ιδέες που τώραεξέφραζε .

Η κόρη της, εντέλει, μπορούσε να τηνκατανοήσει, γιατί η ίδια τής είχε διδάξεικάποτε τη συμπόνια και την απέραντηστοργή.

13

Ήταν ένα ανοιξιάτικο απόγευμαΤετάρτης. Τα καθιερωμένα ραντεβούμας στην καφετέρια είχαν χάσει πια τησυχνότητά τους. Η ζωή μας είχε αλλάξεισημαντικά, εκτός από της Έρης που είχεχαθεί για πάντα. Ο χειμώνας πουπέρασε, μας είχε αφήσει μεπροβληματισμούς και ανησυχίες, αλλάκαι φρέσκα όνειρα πουανυπομονούσαμε ναπραγματοποιήσουμε.

Έριξα μια επιδοκιμαστική ματιά στοστρωμένο τραπέζι και γύρισα στηνκουζίνα για να ετοιμάσω την πιατέλα μετα μεζεδάκια. Σε λίγο θα έρχονταν οιδύο φίλες μου για να πιούμε ένα ουζάκικαι να πούμε τα νέα μας, και το βραδάκιθα δειπνούσαμε μαζί με τους άντρες της

ζωής μας και τον Αντρέα. Ήταν η πρώτηφορά που θα συναντιόμασταν όλοι μαζί,που θα παρουσιάζαμε δύο νέα πρόσωπα-τον Μανόλη και τον Ντίνο-σε όλη τηνπαρέα. Ήταν η πρώτη φορά μετά τοχωρισμό μου, που έκανα τραπέζι στοσπίτι μου, κι ένιωθα πολύ ευτυχισμένηγι’ αυτό. Δεν ανησυχούσα για τηνεπιτυχία της βραδιάς. Την είχα σίγουρη.Τα δύο νέα πρόσωπα ήταν αξιαγάπητακαι ταίριαζαν απόλυτα με τη νοοτροπίακαι την άνεση των παλιών μουφιλενάδων.

Στις εφτά ακριβώς έφτασαν οι φίλεςμου. Έπειτα από εγκάρδιες αγκαλιές καιζεστά φιλιά βολευτήκαμε στο καθιστικόκαι σερβίραμε στα ποτήρια μας ούζο.

«Σε τι να πιούμε;» ρώτησε η Μαρία.

«Στο νέο ξεκίνημα της ζωής μας»,πρότεινε η Νατάσσα.

«Στη φιλία μας, που δεν θα πεθάνειποτέ», είπα εγώ.

«Σε όλα τα όμορφα πράγματα της ζωήςμας», κάλυψε και τις δυο μας η Μαρίακαι ήπιε μια γουλιά από το μυρωδάτοποτό. «Λοιπόν;» μας ρώτησεόταν ακουμπήσαμε τα ποτήρια μας στοτραπεζάκι. «Τα νέα σας».

Κοιταχτήκαμε και οι τρεις, περιμένονταςνα κάνει κάποια άλλη την αρχή.

«Πάντα θα πρέπει να συντονίζω εγώ τησυζήτηση;» ρώτησε ανυπόμονα η

Μαρία. «Καλά, λοιπόν. Αφού το θέλετε,λέγε, Νατάσσα».

«Είμαι έγκυος», ανακοίνωσε η φίλη μαςκι έμεινε να περιμένει την αντίδρασήμας. «Λοιπόν», συνέχισε έπειτα απόλίγο, «ωραία δόντια έχετε. Τα είδα.Τώρα μπορείτε να κλείσετε το στόμασας».

«Και τι σκέφτεσαι να κάνεις;» ρώτησε ηΜαρία, βρίσκοντας πρώτη τηναυτοκυριαρχία της.

«Θα το κρατήσω».

«Σοβαρολογείς;» Αυτό, ομολογώ, ήτανκάτι που δεν περίμενα να ακούσω.

«Φυσικά σοβαρολογώ».

«Μα το σκέφτηκες καλά; Νιώθεις πωςέχεις τις αντοχές να γεννήσεις και ναμεγαλώσεις άλλο ένα παιδί έπειτα απότόσα χρόνια;» επέμεινα.

«Ναι. Το θέλω αυτό το παιδί. Είναι τοπαιδί του άντρα που αγαπάω. Είναι τοπαιδί του πιο μεγάλου έρωτα της ζωήςμου. Δεν μου πέρασε ούτε στιγμή απ’το μυαλό να το ρίξω».

«Και ο Ντίνος τι λέει;» ζήτησε να μάθειη Μαρία.

«Είναι τρελός και παλαβός απ’ τη χαράτου. Ανυπομονεί πότε θα το πιάσει σταχέρια του κι εύχεται να είναι κορίτσι καινα μου μοιάζει».

«Θα παντρευτείτε;» Φαίνεται ότι τις πιοανόητες ερωτήσεις έπρεπε να τις κάνωεγώ.

«Όχι», απάντησε η Νατάσσα. «Ο Ντίνοςθέλει, με παρακαλάει να το κάνουμε.Εγώ αρνούμαι».

«Γιατί;» ρωτήσαμε και οι δύο με έναστόμα.

«Δεν καταλαβαίνω τι χρειάζεται έναςγάμος. Για μένα είναι μια λέξη αόριστη,μια ανόητη δέσμευση. Δεν μπορεί νασου εγγυηθεί τίποτα, κι αυτό το ξέρουμεπολύ καλά εμείς οι δύο», είπεγυρνώντας σε μένα. «Το μόνο που θέλωείναι να είμαστε μαζί αγαπημένοι κιευτυχισμένοι. Κι αυτό, κανένα χαρτί δεν

μπορεί να σου το υποσχεθεί. Έπειτα,δεν θέλω να τον κάνω να νιώθειδεσμευμένος, πιεσμένος. Θέλω ναμπορεί να φύγει εύκολα όποια στιγμή τοαποφασίσει, αν το θελήσει. Τον αγαπώπολύ για να τον υποχρεώσω νασκλαβωθεί έτσι».

«Κι εσύ;» αρκέστηκε να ρωτήσει ηΜαρία.

«Εγώ είμαι ευτυχισμένη να τον έχωκοντά μου, να τον αγαπώ και να μ’αγαπά, να γεννήσω το παιδί του. Δενζητώ τίποτε άλλο. Νιώθω τυχερή πουγνώρισα κι έζησα ένα τέτοιον έρωτα.Δεν θέλω να φανώ αχάριστη, ούτε νακοροϊδέψω τον εαυτό μου μεανατρέψιμες τελετές».

«Ο Αντώνης το ξέρει;» ήταν η επόμενηανόητη ερώτησή μου.

«Δεν ξέρω, ούτε και με νοιάζει. Ίσωςτου το είπε η Κατερίνα».

«Η μικρή πώς αντέδρασε;» Η Μαρίαάδειασε το ούζο από το ποτήρι της καιπερίμενε με αγωνία την απάντηση τηςφίλης μας.

«Η Κατερίνα έδειξε εξαρχής πως είναιάτομο προοδευτικό και γεμάτοκατανόηση. Μου είπε πως το πρόβλημαείναι δικό μου,το ίδιο και η επιλογή. Καιμου ξεκαθάρισε πως τα αισθήματά τηςκαι η γνώμη της για μένα δεν θααλλάξουν από την οποιαδήποτεαπόφασή μου».

«Είναι λογικό», μονολόγησα. «Απ’ τηστιγμή που κατάλαβε και αποδέχτηκεαυτή τη σχέση…»

«Τώρα τι να σου πω, ρε φιλενάδα», είπεη Μαρία. «Είπες να ξεφύγεις από τηρουτίνα της ζωής σου, αλλά εσύ τοπαράκανες. Ούτε στις σαπουνόπερες δενβλέπουμε τέτοια πράγματα. Μπράβο.Ήσουν η πιο ήσυχη της παρέας και μαςβγήκες η πιο επαναστάτρια».

«Κακό είναι αυτό;»

«Κάθε άλλο! Απ’ τη στιγμή πουπαίρνεις συνειδητά τις αποφάσεις σου,μπράβο σου και μαγκιά σου. Και ναξέρεις, σε θαυμάζω. Θέλει θάρρος καιανιδιοτέλεια για να χαράξεις τέτοιο

δρόμο. Και μεγάλη καρδιά».

«Σημασία έχει να νιώθεις εσύ καλά, καιαφού αυτό είναι που σε κάνειευτυχισμένη, τα άλλα περιττεύουν»,είπα εγώ.

«Σε μια σχέση, σημασία έχει να νιώθουνκαι οι δύο καλά», μου θύμισε ηΝατάσσα. «Κι αυτό εσύ το ξέρειςκαλύτερα απ’ όλες μας. Αυτόπροσπαθώ κι εγώ. Να ανταποδώσωστον Ντίνο την ευτυχία που μου χάρισε,για να μπορέσουμε μετά να τηδωρίσουμε και στο παιδί μας».

«Πόσο μηνών είσαι;» ζήτησε να μάθει ηΜαρία,

«Την άλλη βδομάδα θα μπω στοντρίτο», απάντησε η φίλη μας καιχάιδεψε τρυφερά την κοιλιά της,

«Άντε, καλή λευτεριά!» της ευχηθήκαμεκαι τσουγκρίσαμε πάλι τα ποτήρια μας.

«Τώρα θα τα ξαναγεμίσουμε και θαακούσουμε τα νέα της Ελένης», είπε ηΜαρία και ετοίμασε το δεύτερο γύρο.«Ελπίζω και τα δικά σου να είναιαρκετά συνταρακτικά».

«Όπως το πάρει κανείς», απάντησα καιπήρα ένα καναπεδάκι από την πιατέλα.

«Λέγε, λοιπόν», με παρακίνησεανυπόμονα η Νατάσσα όταν είδε πωςαργούσα να ξεκινήσω.

Ήπια αργά δυο γουλιές ούζο, θέλονταςνα δώσω λίγο σασπένς σ’ αυτά που θαέλεγα. Είδα τις φίλες μου να με κοιτούνμε αγωνία και χαμογέλασα. Τιπερίμεναν ν’ ακούσουν;Τισυνταρακτικό θα μπορούσα να τους πωεγώ; Ύστερα μάλιστα από τα νέα τηςΝατάσσας…

«Άντε ντε. Θες να μας σκάσεις πρώτα;»

«Μην έχεις τόση αγωνία», είπα στηΜαρία. «Τα δικά μου δεν είναι τόσοσυγκλονιστικά όσο της κυρίας από ’δω.Απλά πράγματα, συνηθισμένα».

«Φιλενάδα», είπε η Μαρίααγανακτισμένα, «μπο-. ρεί η Νατάσσανα περιμένει παιδί από τον Ντίνο,εμένα

όμως με γκάστρωσες εσύ!»

«Λοιπόν, εγώ αποφάσισα ν’ακολουθήσω τη συμβουλή σας και ναδεχτώ κατά το ήμισυ την πρόταση τουΜανόλη», είπα αινιγματικά.

«Δηλαδή;» ρώτησε η Νατάσσα.

«Θα συζήσουμε για ένα διάστημα και ανόλα πάνε καλά, ίσως προχωρήσω στοεπόμενο βήμα».

«Μπράβο», είπε η Μαρία. «Σωστήαπόφαση».

«Η πιο σωστή», συμφώνησε και ηΝατάσσα. «Το είπες στα παιδιά; Πώς τοδέχτηκαν;»

«Τους το είπα». Το πρόσωπό μουσυννέφιασε λιγάκι. «Η Νίκη το δέχτηκεψύχραιμα, σαν κάτι φυσικό. Ο Άγγελος,όμως…»

«Αντέδρασε άσχημα;»

«Όχι, δεν θα το έλεγα. Όσο όμως κι ανπροσπαθούσε να μου παραστήσει τοναδιάφορο, κατάλαβα πως τον ενόχλησεη ιδέα».

«Είναι φυσικό», είπε η Μαρία. «Τααγόρια βλέπουν αλλιώς τη μάνα τους.Σαν ιερό εικόνισμα που έχουντοποθετήσει ψηλά και δεν επιτρέπουνσε κανένα ξένο χέρι να το αγγίξει».

«Δεν θέλω να τον πληγώσω», είπα.

«Προσπάθησα όσο καλύτερα μπορούσανα του εξηγήσω πώς νιώθω, τι ανάγκεςέχω ως άνθρωπος, πόσο ξεχωριστήθέση έχουν τα παιδιά μου στη ζωή μου.Έδειξε να τα κατάλαβε όλα, όμως δενμπόρεσε ακόμα να χωνέψει το γεγονόςπως θα μπει κάποιος τρίτος, κάποιοςξένος, στη ζωή μας».

«Σιγά-σιγά θα το αποδεχτεί. Μεγαλώνεικαι θα καταλάβει πως ορισμέναπράγματα είναι απαραίτητα καιαδιαπραγμάτευτα. Θα συνειδητοποιήσειπως αυτός και η αδελφή του κάποιαμέρα θα ακολουθήσουν τη δική τουςζωή και δεν είναι δίκαιο για σένα ναμείνεις μόνη».

«Πώς τα πάνε με τον Μανόλη;» ρώτησε

η Μαρία.

«Καλά. Πολύ καλά. Τους κέρδισεαμέσως σαν φίλος. Ασχολείται μαζίτους, παίζει, συζητά. Όταν όμως οΆγγελος κατάλαβε πως έχει ξεχωριστήθέση στη ζωή μου, έγινε επιφυλακτικόςκαι κάπως ψυχρός».

«Πού θα μείνετε;» ήταν η σειρά τηςΝατάσσας να ρωτήσει. «Εδώ;»

«Όχι δα! Το ξέρετε πως ποτέ δενθεώρησα αυτό το σπίτι δικό μου. Κι ανσυνέχιζα να μένω εδώ τόσον καιρό,τοέκανα μόνο για χάρη των παιδιών. Θαπάμε στο πατρικό μου. Έτσι κι αλλιώς,οι ενοικιαστές ψάχνουν ν’ αγοράσουνδικό τους σπίτι και θα φύγουν

σύντομα».

«Πότε δηλαδή;»

«Δεν ξέρω. Δεν με νοιάζει. Δενβιάζομαι. Θέλω πρώτα ν’ αλλάξει τρόποαντιμετώπισης ο Άγγελος. Αν δεν είμαισίγουρη πως το δέχτηκε απόλυτα, δενθα κάνω αυτό το βήμα. Πάντως, δενπιστεύω πως θα αργήσει πολύ. Έτσι κιαλλιώς, οι γονείς του καλύτερού τουφίλου είναι χωρισμένοι καιξαναπαντρεμένοι.. Ξέρει πως αυτά ταπράγματα συμβαίνουν. Δεν είναι κάτιάγνωστο για εκείνον. Είναι θέμαχρόνου».

«Και ο Γιάννης;» ρώτησε η Μαρία.

«Ο Γιάννης, τι; Δεν έχει δικαίωμα ναανακατευτεί καθόλου. Αυτός συνεχίζειτη ζωή του απτόητος. Δεν του πέφτεικανένας λόγος».

«Όσο γι’ αυτό, δεν χωράει αμφιβολία»,συμφώνησε η Μαρία. «Ο Κώσταςπιστεύει πως σύντομα θα παντρευτεί τηΒάλια».

«Είναι τόσο ερωτευμένος μαζί της;»θέλησε να μάθει η Νατάσσα.

«Σαχλαμάρες! Ο Γιάννης είναι από τουςανθρώπους που ερωτεύονται μόνο μίαφορά στη ζωή τους. Τον εαυτό τους.Απλώς δεν μπορεί να ζήσει μόνος και ηΒάλια φαίνεται να τον βολεύει.Αναλαμβάνει το ρόλο που αρνήθηκε πια

να παίζει η Ελένη».

Η Νατάσσα σηκώθηκε και πλησίασε τοτζάκι. Πήρε στα χέρια της μια ξύλινηκορνίζα και κοίταξε τη φωτογραφία πουέδειχνε εμάς, τις τέσσερις φίλες, πριναπό τρία χρόνια.

«Πώς έρχονται τα πράγματα!»μονολόγησε. «Ποια θα το φανταζόταντότε πως θα άλλαζε έτσι η ζωή μας. Πωςσήμερα θα έλειπε η Έρη από κοντά μαςκαι πως οι δύο από εμάς θα κάναμε μιανέα αρχή, σχεδόν σε ηλικία που άλλεςγίνονται γιαγιάδες». Άφησε την κορνίζαστη θέση της. «Εσύ, Μαρία; Έχειςαλλάξει καθόλου από τότε;»

«Φυσικά. Χάρη στις τρεις φίλες μου,

έχω ζήσει πράγματα συνταρακτικά πουσημάδεψαν τη ζωή μου. Γνώρισα τοθάνατο, θαύμασα ένα μεγάλο έρωτα,έζησα από κοντά μια επανάσταση κιέναν αγώνα για ελευθερία καιανεξαρτησία. Μπορεί η δική μου ζωή ναείναι ήρεμη και καλοβαλμένη, όμωςείναι γεμάτη από τις δικές σας εμπειρίες,γι’ αυτό πιστεύω πως είναι πλούσια.Εγώ δεν έχω νέα να σας πω. Όχι ακόμα,τουλάχιστον. Ωστόσο, το ότι δενγνώρισα την πλήξη και την ανία, τοχρωστώ σ’ εσάς τις τρεις. Και λίγο στονΚώστα και την απιστία του», πρόσθεσεχαμογελώντας.

«Το ξεπέρασες εντελώς;» ρώτησε ηΝατάσσα.

«Ναι. Πιστεύω πως ναι. Τουλάχιστονδεν το σκέφτομαι πια. Κατανόησα πωςείναι κι αυτό μέσα στο παιχνίδι».

«Τελικά, η χαρτορίχτρα δεν είχε μεγάληεπιτυχία, έτσι δεν είναι;» με ρώτησε ηΝατάσσα.

«Μάλλον όχι», απάντησαχαμογελώντας. «Έγιναν μόνο τα μισάαπ’ όσα προέβλεψε πως θα γίνουν, καιόλα όσα είπε πως δεν θα γίνουν».

«Χαρτορίχτρες και κουραφέξαλα!»ειρωνεύτηκε η Μαρία. «Την επόμενηφορά που θα θελήσετε να μάθετε τομέλλον σας, ελάτε σε μένα. Θα σαςστοιχίσει λιγότερο και θα σας βρωπερισσότερα».

Κοίταξα το ρολόι μου. «Σε λίγο θακαταφθάσουν οι άντρες. Τι λέτε; Δενείναι ώρα να ετοιμάσουμε τις σαλάτες;»

Οι άντρες της παρέας ήταν συνεπείς.Γύρω στις. εννέα άρχισαν να φτάνουν οένας μετά τον άλλο, κι έπειτα από μισήώρα καθόμασταν όλοι γύρω από τομεγάλο τραπέζι. Ούτε ο Κώστας ούτε οΑντρέας έδειξαν να ενοχλούνται σπότην παρουσία των δύο καινούργιων στησυντροφιά μας και τους αντιμετώπισανλες κι ήταν φίλοι από παλιά. Ότανμάλιστα έμαθαν τα νέα μας,συμμετείχαν με όλη τους την καρδιάστη χαρά μας.

«Δηλαδή, φιλενάδα, σε εφτά μήνες θαέρθεις να σε ξεγεννήσω», είπε ο

Αντρέας χαμογελώντας. «Ε ρε και ναζούσε η Έρη. Χαρές που θα έκανε»,συμπλήρωσε και το πρόσωπό τουσυννέφιασε.

«Αν δεν έχετε αντίρρηση», είπε οΚώστας,«προσφερόμαστε για νονοί.Εσύ τι λες, αγάπη μου;» ρώτησε τηΜαρία και της έδωσε ένα πεταχτό φιλίστο μάγουλο.

«Και το ρωτάς; Θα είναι πραγματικήευτυχία για μένα να βαφτίσω τον καρπόενός τόσο μεγάλου έρωτα.

Φτάνει να συμφωνούν και τα παιδιά».

«Τι λες, Τινι;» ρώτησε η Νατάσσα τονΝτίνο,χαμογελώντας του τρυφερά,

«Τίνι;» επανέλαβα. «Τι είναι πάλι αυτό;»

«Το χαϊδευτικό του», εξήγησε ηΝατάσσα. «Από το “παγωτίνι”».

«Παγωτίνι;» απόρησε η Μαρία. «Τόσοκρυόκωλος είναι; Αλλα μας έλεγεςεσύ». Και ξεκαρδίστηκε στα γέλια.

«Δεν υπάρχει πιο θερμός άντρας απ’αυτόν εδώ», είπε η Νατάσσα και φίλησετον Ντίνο που χαμογελούσε. «Τονέβγαλα έτσι την εποχή που ήμουνπαντρεμένη. Τον έβλεπα τόσο λίγο ώστεκάθε φορά που χωρίζαμε ένιωθα σανπαιδί που του χάριζαν ένα μεγάλοπαγωτό κι έπειτα του το έπαιρναν πρινπρολάβει να δοκιμάσει δεύτερηκουταλιά. Φαντάζεστε πώς ένιωθα».

«Καλά, χάθηκε να του βρεις κάτι πιογλυκό, πιο ρομαντικό, πιο… καυτό;»ρώτησε ο Κώστας.

«Είμαι και γλυκό και καυτό», ανέλαβετην υπεράσπισή του ο Ντίνος. «Είμαιπαγωτό της φωτιάς, παρφέ. Άρα καιγλυκό και καυτό».

«Χρειάζεσαι όμως ειδική φροντίδα γιανα μη λιώσεις», είπε ο Μανόλης. «Κιέχω ακούσει πως η φιλενάδα μας από’δω κοντεύει να σε εξαντλήσει»,συμπλήρωσε πονηρά.

«Έτσι, ε;» έκανε πως διαμαρτύρεται ηΝατάσσα. «Ωραίες φίλες είστε. Μουβγάλατε και παράρτημα».

«Για να τ’ ακούνε μερικοί-μερικοί καινα παίρνουν παράδειγμα», είπε η Μαρίακαι βάλαμε όλοι τα γέλια.

Η βραδιά κύλησε μέσα στην ίδιαατμόσφαιρα. Καλοπροαίρεταπειράγματα, γέλια και τρυφεράερωτόλογα. Πριν φέρω από την κουζίνατα φρούτα, στάθηκα στο άνοιγμα τηςπόρτας και τους κοίταξα. Χαμογέλασαευτυχισμένη. Όλα είχαν μπει στο δρόμοτους. Οι φίλοι μου πάντα κοντά μου, ηχαρά πάλι συγκάτοικος στο σπίτι μου, ηγαλήνη επιτέλους να* βασιλεύει στηνκαρδιά μου. Ήταν και ο Μανόλης… Τοβλέμμα μου στάθηκε στο πρόσωπό του.Ο Μανόλης δίπλα μου, να με στηρίζειχωρίς να με πιέζει, να μου δίνει δίχως ναζητά, να μ’ αγαπά χωρίς ανταλλάγματα.

Να μου κλείνει τρυφερά το μάτι σαν ναμου λέει: «Είδες πόσο απλά είναιόλα;Είδες τι όμορφα που μπορούμε ναζήσουμε μαζί; Εγώ, εσύ και τα παιδιάμας. Και οι φίλοι μας. Τι άλλο ναζητήσουμε;»

Εφτά μήνες αργότερα, η Νατάσσαγέννησε ένα ξανθό κοριτσάκι κι εγώάρχισα να μοιράζω τις προσκλήσεις τουγάμου μου.

Πήγαινα στη Δάφνη για να δώσω έναπροσκλητήριο σε μια συνάδελφομεταφράστρια. Περνώντας μέσα από τοΠαγκράτι, υπολόγισα περίπου πούβρισκόταν η γειτονιά εκείνης τηςχαρτορίχτρας. Γύρισα το κεφάλι προςτα ’κει κι έβγαλα περιπαιχτικά τη

γλώσσα.

Καλή η προσπάθεια, σκέφτηκα, αλλάκαμιά τράπουλα και κανένα φλιτζάνιδεν έχει ούτε τις ικανότητες τις δικέςμας ούτε τη δύναμη του πεπρωμένουμας. Σου τη φέραμε, Παγέτ. Σου τησκάσαμε. Και χαίρομαι πολύ γι’ αυτό.

Καλή η προσπάθεια, αλλά καμίατράπουλα και κανένα φλιτζάνι δενέχουν τη δύναμη που μπορούν να έχουνοι γυναίκες όταν τολμούν…