original article การพัฒนาและทดสอบแบบ...

การพฒนาและทดสอบแบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผส�าหรบผปกครองของเดกอาย 2-5 ป

Development and Testing of A Caries Risk Behavior Assessment form for Parents of 2-5-year-old Children

องควรา อนทรสมพนธ1, ปยะนารถ จาตเกต2, อบลวรรณ ธระพบลย31โรงพยาบาลกองบน 41 จงหวดเชยงใหม

2สาขาวชาทนตกรรมชมชน คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม3สาขาวชาทนตกรรมส�าหรบเดก คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

Aungvara Intarasompun1, Piyanart Chatiketu2, Ubonwan Theerapiboon3

1Wing 41 Hospital, Chiang Mai2Division of Community Dentistry, Faculty of Dentistry, Chiang Mai University

3Division of Pediatric Dentistry, Faculty of Dentistry, Chiang Mai University

ชม. ทนตสาร 2559; 37(2) : 145-158CM Dent J 2016; 37(2) : 145-158

บทคดยอ วตถประสงค: เพอพฒนาและทดสอบประสทธภาพ

แบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผส�าหรบผ

ปกครองของเดกอาย 2-5 ป

วสดและวธการ: การศกษานแบงเปน 2 ขนตอน ขน

ตอนแรกเปนขนตอนการพฒนาแบบประเมนพฤตกรรม

เสยงตอการเกดโรคฟนผส�าหรบผปกครองของเดกอาย

2-5 ปจากการทบทวนวรรณกรรม และวเคราะหปจจย

เสยงตอการเกดโรคฟนผทสามารถเปลยนแปลงไดดวยตวผ

ปกครองเอง ขนตอนท 2 ทดสอบประสทธภาพของแบบ

ประเมนทพฒนาขนโดยการเปรยบเทยบพฤตกรรมเสยงตอ

การเกดโรคฟนผระหวางกลมควบคมและกลมทดลอง กลม

ทดลองคอ กลมผปกครองของเดกอาย 2-5 ป ทพาเดกมา

รบการรกษาทคลนกทนตกรรมส�าหรบเดก มหาวทยาลย

Abstract Objective: To develop a caries risk behavior assessment form for parents of 2-5-year-old chil-dren and to test the assessment form’s effective-ness. Materials and methods: This study was divided into two steps. The first was to develop a caries risk behavior assessment form for par-ents after reviewing the literature on caries risk behavior. In the second, the caries risk behavior of 2-5-year-old children was compared between experimental and control groups. The experimen-tal group consisted of thirty-one pairs of parents and 2-5-year-old children that were treated at the

Corresponding Author:

ปยะนารถ จาตเกตผชวยศาสตราจารย ทนตแพทยหญง ดร. สาขาวชาทนตกรรมชมชนคณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

Piyanart ChatiketuAssistant Professor., Dr., Division of Community Dentistry, Faculty of Dentistry, Chiang Mai UniversityE-mail: [email protected]

บทวทยาการOriginal Article

ชม. ทนตสาร ปท 37 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2559 CM Dent J Vol. 37 No. 2 July-December 2016146

เชยงใหม จ�านวน 31 ค ซงผปกครองจะเปนผประเมนโดย

ตนเองดวยแบบประเมนทผวจยพฒนาขน กลมควบคม

คอ กลมผปกครองของเดกอาย 2-5 ป ทพาเดกมารบการ

รกษาทคลนกทนตกรรมส�าหรบเดก มหาวทยาลยเชยงใหม

จ�านวน 30 ค ผปกครองกลมนจะถกประเมนโดยผวจย

ดวยแบบประเมนทดดแปลงจากสมาคมทนตแพทยและ

กมารแพทยแหงสหรฐอเมรกา เดกทง 2 กลมจะไดรบการ

ตรวจวดดชนคราบจลนทรยโดยใชดชนคราบจลนทรยท

ดดแปลงจากของ ซลเนสและเลอ พอรเชดลและเฮล และ

วลกนส จะท�าการเกบขอมลในระหวางเดอนมนาคม 2557

ถงเดอนสงหาคม 2557 ทงสน 3 ครง แตละครงหางกน

อยางนอย 1 เดอน ขอมลทไดถกน�ามาวเคราะหขอมลทวไป

ของผปกครองและเดก การเปลยนแปลงพฤตกรรมและการ

เปลยนแปลงอนามยชองปาก โดยใชสถตเชงพรรณนา และ

เปรยบเทยบพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผในแตละ

ดานของกลมทดลอง โดยใชการทดสอบความแปรปรวน

แบบวดซ�า พฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผในแตละดาน

ของกลมควบคมโดยใชการทดสอบฟรดแมน พฤตกรรม

เสยงตอการเกดโรคฟนผระหวางกล มทดลองกบกล ม

ควบคมในการทดลองทง 3 ครง โดยใชการทดสอบแบบ

ทส�าหรบสองกลมทไมสมพนธกน เปรยบเทยบขอมลดชน

คราบจลนทรยโดยใชการทดสอบแบบทส�าหรบสองกลมท

ไมสมพนธกนและการทดสอบแปรปรวนแบบวดซ�า

ผลการศกษา: ไดแบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอการ

เกดโรคฟนผส�าหรบผปกครองประเมนไดดวยตวผปกครอง

เองซงประกอบดวยปจจย 5 ดาน ในแตละดานมจ�านวนขอ

ค�าถามทเกยวของแตกตางกนไปจ�านวน 20 ค�าถาม ไดแก

(1) ปจจยดานเชอกอใหเกดฟนผและการถายทอดเชอ 3

ค�าถาม (2) ปจจยดานการบรโภคนม 4 ค�าถาม (3) ปจจย

ดานการบรโภคขนม ผก ผลไม 4 ค�าถาม (4) ปจจยดาน

พฤตกรรมการแปรงฟน 4 ค�าถาม และ (5) ปจจยดานอนๆ

5 ค�าถาม ทงน มการก�าหนดคาคะแนนส�าหรบค�าตอบแลว

ใหผปกครองน�าคะแนนทได ใสลงในรปภาพใยแมงมมเพอ

ใหผปกครองสามารถแปลผลและเขาใจพฤตกรรมเสยงตอ

การเกดโรคฟนผไดดวยตวเอง และพบวา พฤตกรรมของผ

ปกครองในกลมทดลองมการเปลยนแปลงทง 5 ดานอยาง

มนยส�าคญทางสถต และเมอน�ามาเปรยบเทยบกบกลม

Pediatric Dental Clinic, Chiang Mai University. These parents assessed caries risk behavior using the developed assessment form by themselves. The control group consisted of thirty pairs of parents and 2-5-year-old children that were treated at the Pediatric Dental Clinic, Chiang Mai University. The parents’ assessment of caries risk behavior was assessed by the researcher, using a modified American Academy of Pediatric Dentistry (AAPD) caries risk assessment form. The plaque index of all children in both groups was recorded using modified Silness and Loë, Podshadley and Haley, and Wilkins forms. Data from all experiments were collected three times at one-month or greater inter-vals between March and August 2014. A general profile of parents and children, behavioral changes and plaque index score changes were analyzed using descriptive statistics. The caries risk behav-ior of the experimental group was analyzed using Repeated ANOVA. The caries risk behavior of the control group was analyzed using the Friedman test. The caries risk behavior between experimen-tal and control groups were analyzed using the unpaired t-test. The plaque index was analyzed using the unpaired t-test and Repeated ANOVA. Results: This study revealed that the parents were capable of using the caries risk behavior form and assessing caries risk factors by themselves. This caries risk behavior form consisted of five parts (20 items). The first part, which measured microbial and sharing factors, included three items. The second part, which measured milk consump-tion factors, included four items. The third part, which measured fruit, vegetable and snack con-sumption factors, included four items. The fourth part, which measured tooth-brushing behavior, included four items. The fifth part, which mea-


ควบคม พบวา ในกลมทดลอง มการเปลยนแปลงถง 9 ขอ

จากค�าถาม 20 ขอ (รอยละ 45) แตในกลมควบคมมการ

เปลยนแปลง 3 ขอ จากค�าถาม 7 ขอ (รอยละ 42.9) และ

เมอเปรยบเทยบคาคะแนนรวมเฉลยของพฤตกรรมเสยงตอ

การเกดโรคฟนผและคาเฉลยดชนคราบจลนทรยของเดก

ระหวางกลมทดลองและกลมควบคมพบวาไมมความแตก

ตางกน

บทสรป: ผปกครองทง 2 กลมมการเปลยนแปลง

พฤตกรรมในการดแลสขภาพชองปากของเดกไมแตกตาง

กน แตอยางไรกตามแบบประเมนทพฒนาขนนถอเปนจด

เรมตนทดทท�าใหผปกครองเขามามสวนรวมในการประเมน

ปจจยทท�าใหเกดฟนผดวยตนเอง

ค�าส�าคญ: ความเสยงตอการเกดโรคฟนผ ดชนคราบ

จลนทรยของเดก เดกกอนวยเรยน ผปกครอง

sured other factors, included five items. The overall score for each part was plotted by the parents on a modified Rifkin, Muller and Bichmann participa-tion measurement form, which, when completed, permitted the parents to interpret and to understand caries risk behavior by themselves. The effective-ness of the control group was compared with that of the experimental group. Significant changes in caries risk behavior in the experimental group between the three experiments were identified only in nine items out of 20 (45%), whereas significant changes in caries risk behavior in the control group were identified in only two out of three parts but only in three items out of 7 (42.9%) of the caries risk behavior changes. However, there were no statistically significant differences between the ex-perimental and control groups in the mean overall scores of caries risk behavior or in the plaque index scores. Conclusions: There were no statistically sig-nificant differences between the experimental and control groups in caries risk behavior. However, the developed caries risk behavior assessment form for parents was effective in motivating parents to take care of their children’s oral health by them-selves.

Keywords: caries risk assessment, parents, plaque index of children, preschool children

บทน�า ปญหาโรคฟนผในเดกปฐมวยยงคงเปนปญหาส�าคญ

ระดบประเทศ ตงแตอดตจนถงปจจบน ทวประเทศมความ

ชกของการเกดโรคนสงมากกวารอยละ 50 และกระจายทว

ทงประเทศ(1,2) ซงยงคงเปนปญหาทส�าคญทงระดบชมชน

และระดบบคคล เชน การสญเสยเงนจ�านวนมากเพอการ

รกษาทนตกรรมมากกวาการใชเพอการปองกนโรค(3) ผ

ปกครองตองรบภาระคาใชจายทสงขน เดกมอาการปวดฟน

จนเคยวอาหารไมไดหรอไมสามารถเขารวมท�ากจกรรมตางๆ

ทโรงเรยน(4) ในปจจบน โรคฟนผในเดกปฐมวย (Early childhood caries; ECC) เปนโรคทเกดจากหลายสาเหต

รวมกน (Multifactorial disease) คอ ปจจยเฉพาะบคคล

ปจจยทเกยวของกบสงแวดลอมในชองปาก และปจจยทม

ความสมพนธกบการเกดโรคฟนผ(5,6) ซงปจจยทงหมดนแบง


ไดเปน ปจจยกอโรคฟนผ (Pathologic factors) และปจจย

ปองกนฟนผ (Protective factors) ปจจยทงสองสวนน

ตงอยบนกรอบแนวความคดสมดลฟนผ (Caries balance concept) ของ Featherstone (2006)(7) ทกลาววา การเกด

โรคฟนผขนกบความสมดลกนระหวางปจจยทงสอง หากเดกม

ปจจยกอโรคฟนผมากกวาปจจยปองกนฟนผ ผลทตามมาคอ

เกดโรคฟนผขน หากเดกทกคนไดรบการดแลสขภาพชองปาก

ไดดตงแตในวยเดกแลว เดกจะมการบดเคยวทด พฒนาการ

การพดและการเจรญเตบโตของขากรรไกรและใบหนาทด ชวย

ใหเดกมความเชอมนในตวเอง และสงผลตอการมสขภาพโดย

รวมทดของเดกในอนาคต(8)

สมาคมทนตแพทยและกมารแพทยแหงสหรฐอเมรกา

แนะน�าใหเดกไปพบทนตแพทยตงแตอาย 1 ป หรอหลงจาก

ฟนซแรกขนไมเกน 6 เดอน เพอใหเดกไดรบการดแลสขภาพ

ชองปากอยางมประสทธภาพสงสด(8) โดยมจดเรมตนอยท

การประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผ ซงเปนจดเรม

ตนทส�าคญตอการรบรถงพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผ

ของผปกครอง และยงชวยใหทนตบคลากรกบผปกครอง

รวมกนวางแผนจดการปญหาสขภาพชองปากของเดกได

ตรงประเดน(9) ในปจจบนน การประเมนพฤตกรรมเสยง

ตอการเกดโรคฟนผของเดกถกประเมนโดยผเชยวชาญ เชน

ทนตแพทย กมารแพทย พยาบาล(10) โดยผเชยวชาญเปนทง

ผรวบรวมขอมลจากการสมภาษณผปกครอง ตรวจภายใน

ชองปาก ประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผ วางแผน

การรกษา รวมทงใหความรเกยวกบการดแลสขภาพชองปาก

กบผปกครอง จะเหนไดวาบทบาททงหมดในการประเมน

เปนมมมองของผเชยวชาญเทานน ทงน รปแบบการประเมน

พฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผทใช ในปจจบนนม 4 รป

แบบ คอ รปแบบของสมาคมทนตแพทยและกมารแพทยแหง

สหรฐอเมรกา(11) รปแบบของสมาคมทนตแพทยอเมรกา(12)

โปรแกรมคารโอแกรม (Cariogram)(13) และแบบประเมน

แคมบรา (CAMBRA; Caries Management By Risk Assessment)(9) โดยแบบประเมนทใชอยนมจดแขงทเปนการ

ประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผทมความเฉพาะ

กบเดกคนนนและชวยใหการบรหารจดการทรพยากรทมอย

อยางจ�ากดนนถกใชไดอยางมประสทธภาพสงสด แตมจด

ออนอยท รปแบบทใชนตองถกประเมนโดยผเชยวชาญเทานน

และยงตองมการตรวจเพมเตมดวยเทคนคพเศษคอ การตรวจ

ลกษณะของน�าลายและการตรวจหาระดบเชอทกอใหเกดโรค

ฟนผ อกทงปจจยทงหมดในแบบประเมนทใชในปจจบนนยงม

ปจจยทไมสามารถเปลยนแปลงได เชน ระดบเศรษฐานะ การ

เปนผอพยพของเดกและผปกครอง และปจจยทตองใชความ

รและความช�านาญในการอานผลดวย(13) ซงปจจยเหลานลวน

เปนปจจยทผปกครองไมสามารถประเมนไดดวยตวเองหรอ

เปลยนแปลงได รวมทง รปแบบการประเมนตางๆ ดงกลาว

ผปกครองไมไดเขามามบทบาทและมสวนรวมในการประเมน

ดวยตนเอง ทงๆ ในชวตประจ�าวนผปกครองเปนบคคลส�าคญ

ตอการดแลเดก รวมถงมสวนในการปลกฝงพฤตกรรมการ

ดแลสขภาพชองปากทดของเดกในอนาคต(14) ดงนน ในการ

ศกษานจงเลงเหนความส�าคญของผปกครองซงเปนกญแจ

ส�าคญในการเขามามบทบาทในการประเมน การศกษานจง

มวตถประสงคเพอพฒนาแบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอ

การเกดโรคฟนผส�าหรบผปกครองของเดกอาย 2-5 ป และ

ทดสอบประสทธภาพของแบบประเมนทพฒนาขน โดยหวง

วาจะเปนเครองมอในการกระตนใหเปลยนแปลงพฤตกรรม

การดแลสขภาพชองปากของเดกใหดขนไดในอนาคต

วสดอปกรณและวธการ ขนตอนท 1 พฒนาแบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอ

การเกดโรคฟนผส�าหรบผปกครองของเดก อาย 2-5 ป เรม

จากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบแบบประเมนพฤตกรรม

เสยงตอการเกดโรคฟนผในเดกปฐมวย แลวน�ามาวเคราะห

และจ�าแนกพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผของเดกทผ

ปกครองสามารถประเมนและเปลยนแปลงไดดวยตวเอง จาก

นนพฒนาเปนแบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟน

ผส�าหรบผปกครองในขนตนและน�าไปตรวจสอบความตรงตาม

เนอหา (Content validity) โดยผเชยวชาญดานทนตกรรม

ส�าหรบเดกจ�านวน 3 ทาน น�าแบบประเมนทผานการปรบปรง

แลวไปทดลองใชในกลมผปกครองทไมใชกลมตวอยาง เพอ

ตรวจสอบความเชอมน ดวยวธการสอบซ�าไดคาสมประสทธ

สหสมพนธของเพยรสน เทากบ 0.842 จากนนน�าแบบประเมน

ทพฒนานไปใชในขนตอนท 2 ตอไป

ขนตอนท 2 ทดสอบประสทธภาพของแบบประเมนท

พฒนาขนโดยการเปรยบเทยบพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรค

ฟนผของเดกอาย 2-5 ประหวางกลมทดลองและกลมควบคม

โดยคดเลอกกลมผปกครองจากผปกครองทพาเดกมารบ


บรการทคลนกทนตกรรมส�าหรบเดก มหาวทยาลยเชยงใหม

ตามเกณฑการคดเขาศกษา คอ 1) เปนผปกครองของเดก

อาย 2-5 ป และเดกมสขภาพรางกายแขงแรง ตามเกณฑ

การแบงของสมาคมวสญญแพทยแหงสหรฐอเมรกา(15) 2)

ผปกครองพาเดกมารบการรกษาทคลนกทนตกรรมส�าหรบ

เดกคณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม เปนครง

แรก 3) ผปกครองมความสามารถในการอานออกเขยนได

และเขาใจภาษาไทย 4) ผปกครองและเดกตองไมเปนผอพยพ

5) ผปกครองตองเปนผดแลหลก และ 6) ผปกครองยนยอม

เขารวมในงานวจย ท�าการแบงกลมโดยใชวธการสมอยางงาย

โดยในกลมทดลอง มผปกครองและเดกเขารวม จ�านวน 31

ค ในกลมนผปกครองเปนผประเมนดวยแบบประเมนทผวจย

พฒนาขนดวยตนเองและไดรบความรเกยวกบการดแลสขภาพ

ชองปากเดกจากผวจย สวนเดกไดรบการตรวจวดดชนคราบ

จลนทรยโดยใชแบบประเมนทดดแปลงจากของ Silness และ

Loë (1964)(16) และ Podshadley และ Haley (1968)(17)

และ Wilkins (1983)(18) ทแบงชองปากเปน 6 เซกซแทนต

(Sextant) โดยมเกณฑการใหคะแนนตามปรมาณคราบ

จลนทรยทตรวจพบ ดงน 0 หมายถง ไมพบคราบจลนทรย

1 หมายถง พบคราบจลนทรยบางๆ 2 หมายถง พบคราบ

จลนทรยปานกลาง และ 3 หมายถง พบคราบจลนทรยหนา

มาก สวนในกลมควบคม มผปกครองและเดกเขารวม จ�านวน

30 ค โดยผปกครองถกประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกด

โรคฟนผของเดกโดยผวจย ดวยแบบประเมนทดดแปลงจาก

สมาคมทนตแพทยและกมารแพทยแหงสหรฐอเมรกาและ

ไดรบความรเกยวกบการดแลสขภาพชองปากเดกจากผวจย

เหมอนกบกลมทดลองทกประการ สวนเดกไดรบการตรวจ

วดดชนคราบจลนทรยเชนเดยวกบกลมทดลอง ทงน ผตรวจ

มการปรบมาตรฐานกบผเชยวชาญดานทนตกรรมส�าหรบเดก

(Kappa = 0.78) และมการท�าการสอบเทยบภายในตวเอง

(Kappa = 0.72) ซงถอวาอยในเกณฑระดบด(19)

การศกษานท�าการเกบขอมลในชวงระหวางเดอนมนาคม

2557 ถงเดอนสงหาคม 2557ทงสน 3 ครง แตละครงหาง

กนอยางนอย 1 เดอน และน�าขอมลมาวเคราะห ใชสถต

เชงพรรณนา วเคราะหขอมลทวไปของผปกครองและเดก

การเปลยนแปลงพฤตกรรมและการเปลยนแปลงดชนคราบ

จลนทรย และใชสถตเชงวเคราะหตามลกษณะของขอมลเพอ

เปรยบเทยบความแตกตางโดยใชการทดสอบฟชเชอร (Fish-

er’s Exact test) และการทดสอบไคสแควร (Chi-square test) การทดสอบความแปรปรวน (Repeated ANOVA) การทดสอบฟรดแมน (Friedman test) และการทดสอบ

วลคอกซนไซดแรงก (Wilcoxon Signed Rank test) การ

ทดสอบคอครานคว (Cochran test) และการทดสอบแมคน

มาร (McNemar test) การทดสอบแบบทของสองขอมล

ทไมมความสมพนธกน (Unpaired T-Test) การศกษาน

ไดผานการรบรองจากคณะกรรมการพทกษสทธสวสดภาพ

และปองกนภยนตรายของผถกวจย คณะทนตแพทยศาสตร

มหาวทยาลยเชยงใหม

ผลการศกษา ผลการศกษาแบงออกเปน 2 ตอน ไดแก การพฒนาแบบ

ประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผ และการทดสอบ

ประสทธภาพของแบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรค

ฟนผของเดก

ตอนท1การพฒนาแบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอการ

เกดโรคฟนผ

จากการทบทวนวรรณกรรมเกยวกบการประเมนพฤต-

กรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผ วเคราะหและจ�าแนกปจจย

เสยงตอการเกดโรคฟนผ และคดเลอกปจจยเสยงตอการ

เกดโรคฟนผทผปกครองสามารถเปลยนแปลงไดสรางเปน

แบบประเมนในขนตน ไดแบบประเมนทแบงเปน 5 ดาน และ

ไดน�ารปแบบทใชประเมนการมสวนรวมของชมชน(20) มา

ดดแปลงเปนรปแบบทใช ในแบบประเมนพฤตกรรมเสยง

ส�าหรบผปกครอง เพอสอใหเหนเปนภาพทเขาใจงายและผ

ปกครองเหนถงการเปลยนแปลงทเกดขนดงรปท 1

ตอนท2 การทดสอบประสทธภาพของแบบประเมน

พฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผของเดกทพฒนาขน

เปรยบเทยบขอมลทวไปทงหมดของผปกครองในกลม

ทดลองและกลมควบคม ซงไดแก เพศ อาย ความสมพนธ

กบเดก ระดบการศกษา และรายไดเฉลยตอเดอน พบวาไมม

ความแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถต (ตารางท 1) และเมอ

เปรยบเทยบขอมลทวไปทงหมดของเดกในกลมทดลองและ

กลมควบคม ซงไดแก เพศ อาย และโรคประจ�าตว พบวาไมม

ความแตกตางอยางมนยส�าคญทางสถต (ตารางท 1)

ในกลมทดลอง พบวา คาคะแนนเฉลยของปจจยทง 5

ดาน มการเปลยนแปลงอยางมนยส�าคญทางสถตดงตารางท


1. ดานเชอกอใหเกดฟนผและการถายทอดเชอ 2 คะแนน 1 คะแนน 0 คะแนน

1.1 ปจจบนตวทานมฟนผทยงไมไดรบการรกษาหรอไม £ ไมทราบ £ ม £ ไมม

1.2 ทานเปา อม ชม หรอเคยวอาหารกอนปอนใหเดกหรอไม £ ทกครง £ บางครง £ ไมใช

1.3 เวลากนขาวในครอบครวมการใชชอนกลางหรอไม £ ไมใช £ บางครง £ ใชทกครง

2 คะแนนx.....ขอ=..... 1 คะแนนx.....ขอ=..... 0 คะแนน

ไดคะแนนรวมดานท 1 เทากบ ..... น�าคะแนนรวมของดานท 1 ไปใสในรป

2. ดานการบรโภคนม 2 คะแนน 1 คะแนน 0 คะแนน

2.1 ตอนนเดกของทานหลบคานมแมหรอไม £ ทกครง £ บางครง £ ไมไดดดนมแมแลว £ ยงดดนมแมแตไมไดหลบคานมแม

2.2 ตอนนเดกของทานหลบคานมขวดหรอไม £ ทกครง £ บางครง £ ไมไดดดนมขวดแลว £ ยงดดนมขวดแตไมไดหลบคานมขวด

2.3 เดกของทานกนนมอะไรบาง (เลอกไดมากกวา 1 ขอ) £ นมรสหวาน £ นมสตรอเบอร £ นมชอคโกแลต £ นมเปรยว £ นมปรงแตง เชน ไมโล โอวนตน

£ นมจด

2.4 เดกของทานกนของเหลวอนนอกจากนม อะไรบาง (เลอกไดมากกวา 1 ขอ)

£ น�าหวาน £ ชาเขยว £ น�าอดลม

£ น�าเปลา



3. ดานการบรโภคขนม ผก ผลไม 2 คะแนน 1 คะแนน 0 คะแนน

3.1 ตามปกตสวนใหญในแตละวน เดกของทานกนของวางทเปนแปง เชน ขนมถง ขนมปง ตอนไหนบาง

£ ระหวางมอ 3 ครง ขนไป £ ระหวางมอ 1 ครง£ ระหวางมอ 2 ครง

£ ในมออาหาร£ ไมกนเลย

3.2 ตามปกตสวนใหญในแตละวน เดกของทานกนของวางทมน�าตาล เชน ลกอม ชอคโกแลต ตอนไหนบาง

£ ระหวางมอ 3 ครง ขนไป £ ระหวางมอ 1 ครง£ ระหวางมอ 2 ครง

£ ในมออาหาร£ ไมกนเลย

3.3 เดกของทานกนผกหรอไม £ ไมกนเลย £ บางวน £ ทกวน

3.4 เดกของทานกนผลไมหรอไม £ ไมกนเลย £ บางวน £ ทกวน



4. ดานพฤตกรรมการแปรงฟน 2 คะแนน 1 คะแนน 0 คะแนน

4.1 ตามปกตสวนใหญในแตละวน เดกแปรงฟนอยางไร £ ไมแปรงฟน £ เดกแปรงเอง £ เดกและทานชวยกนแปรง£ ทานแปรงใหเดก

4.2 ปจจบนเดกของทานใชยาสฟนแบบไหน £ ไมใชยาสฟน £ ยาสฟนไมมฟลออไรด £ ยาสฟนมฟลออไรด

4.3 เดกของทานแปรงฟนตอนอาบน�าตอนเยนหรอกอนนอนหรอไม £ ไมใช £ บางครง £ ทกครง

4.4 หลงแปรงฟน เดกของทานกนขนมหรออาหารหรอดดนมหรอไม £ ทกครง £ บางครง £ ไมใช



5. ดานอนๆ 2 คะแนน 1 คะแนน 0 คะแนน

5.1 ทานพาเดกไปตรวจสขภาพชองปากปละกครง £ ไมเคย £ 1 ครง £ 2 ครง

5.2 เดกของทานเคยไดรบการเคลอบฟลออไรดจากทนตแพทยหรอไม £ ไมทราบ £ ไมเคย £ เคย

5.3 ทานเคยอานฉลากของยาสฟนหรอไม £ ไมเคยอานเลย £ อานบางครง £ อานทกครง

5.4 ทานเคยอานฉลากของเครองดมหรอไม £ ไมเคยอานเลย £ อานบางครง £ อานทกครง

5.5 ทานเคยอานฉลากของถงขนมหรอไม £ ไมเคยอานเลย £ อานบางครง £ อานทกครง



รปท 1 แบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผส�าหรบผปกครอง

Figure 1 Caries risk behavior assessment form for parents


รปท 1 (ตอ) แบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรค

ฟนผส�าหรบผปกครอง

Figure 1 (Continue) Caries risk behavior assessment form for parents

2 และรปท 2 โดยในปจจยทง 5 ดาน มความแตกตางอยาง

มนยส�าคญทางสถตระหวางการประเมนครงท 1 กบครงท 3

และพฤตกรรมดานการแปรงฟนเรมพบวามการเปลยนแปลง

อยางมนยส�าคญทางสถตตงแตครงท 2 ทงน ปจจยทมการ

เปลยนแปลงในแตละดาน ไดแก การเปา อม ชม หรอเคยว

อาหารกอนปอน (p-value = 0.007) การใชชอนกลาง

(p-value = 0.009) การหลบคานมขวด (p-value = 0.045) การกนของเหลวอนนอกจากนม (p-value = 0.017) การกน

ผก (p-value = 0.031) การแปรงฟนหลงอาบน�าตอนเยนหรอ

กอนนอน (p-value = 0.003) การกนขนมหรออาหารหรอดด

นมหลงแปรงฟน (p-value < 0.001) การตรวจสขภาพชอง

ปากประจ�าป (p-value = 0.006) และการอานฉลากเครอง

ดม (p-value = 0.013) ในกลมควบคม พบวา คาคะแนนเฉลยของปจจยทง 3

ดาน มการเปลยนแปลงอยางมนยส�าคญทางสถต 2 ดาน ดง

ตารางท 3 โดยในปจจยทง 2 ดาน มความแตกตางอยางมนย

ส�าคญทางสถตระหวางการประเมนครงท 1 กบครงท 3 และ

ดานการปองกนฟนผเรมมการเปลยนแปลงอยางมนยส�าคญ

ทางสถตตงแตครงท 2 ทงน ปจจยทมการเปลยนแปลงใน

แตละดาน ไดแก การมฟนผของแมหรอผเลยงด (p-value = 0.039) เดกกนเครองดมหรอของวางทมน�าตาลระหวาง

มอนอยกวา 3 ครงตอวน (p-value = 0.019) การทเดกได

รบการเคลอบฟลออไรดโดยทนตแพทย (p-value < 0.001) จากการเปรยบเทยบระหวางกลมทดลองกบกลมควบคม

พบวาในกลมทดลอง มการเปลยนแปลงถง 9 ขอจากค�าถาม

20 ขอ (รอยละ 45) แตในกลมควบคมมการเปลยนแปลง 3

ขอ จากค�าถาม 7 ขอ (รอยละ 42.9) และยงพบวาไมมความ

แตกตางกนของคาคะแนนรวมเฉลยของพฤตกรรมเสยงตอ

การเกดโรคฟนผ ดงตารางท 4

ในสวนของการเปลยนแปลงดชนคราบจลนทรยของ

เดกระหวางกลมทดลองและกลมควบคมมการเปลยนแปลง

เหมอนกนคอ หลงการประเมนครงท 2 และครงท 3 ดชน

คราบจลนทรยของเดกดขนจากการประเมนครงท 1 อยางม

นยส�าคญทางสถต และการเปลยนแปลงดชนคราบจลนทรย

ในแตละครงระหวางกลมทดลองกบกลมควบคมไมมความ

แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถต ดงตารางท 5

บทวจารณ การพฒนาแบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรค

ฟนผ

การประเมนและรปแบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอ

การเกดโรคฟนผในปจจบนถกประเมนโดยผเชยวชาญและ

ใชประสบการณการประเมนจากในมมมองของผเชยวชาญ

เทานน แตยงไมมแบบประเมนทถกประเมนจากในมมมอง

ของผปกครอง เนองจากความรและทศนคตของผปกครอง

จะมผลตอสขภาพชองปากของเดกกอนวยเรยน(21) อกทงผ

ปกครองทมการดแลสขภาพชองปากของตนเองดดวยแลวก

แสดงถงความมวนยในการดแลสขภาพชองปากของเดกตาม

มาดวย(22) ดงนน ผวจยจงพฒนาแบบประเมนทผปกครอง

สามารถประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผดวย

ตนเอง โดยคดเลอกและปรบเปลยนบางปจจยใหเหมาะสม

กบการประเมนดวยตวผปกครองเองและผปกครองสามารถ

เปลยนแปลงไดดวยตวเอง ซงจะตดปจจยทเปลยนแปลงได

ยากออก คอ การมระดบเศรษฐานะต�า การเปนผอพยพ เดก

อยในกลมทตองไดรบการดแลเปนพเศษและปจจยทเกยวของ

กบฟนและระบบน�าลาย รวมทงตดปจจยทตองใชความช�านาญ

ในการตรวจออก คอ การดฟนผจากการตรวจทางคลนกและ

ภาพถายรงส การวดปรมาณและอตราการไหลของน�าลาย การ

ตรวจหาระดบเชอมวเทนส สเตรปโตคอกไคและ เชอแลคโต-

บาซไล และการตรวจปรมาณคราบจลนทรย ฉะนนในงาน


ตารางท 1 แสดงจ�านวนและรอยละของขอมลทวไปของผปกครองและเดก

Table 1 Numbers and percentages of descriptive data regarding parents and children

ขอมลทวไปของผปกครองกลมทดลอง กลมควบคม

คาสถต p-valueจ�านวน รอยละ จ�านวน รอยละ

เพศ ชาย

หญง

4

27

12.9

87.1

6

24

20.0

80.0

- 0.5081

อาย (ป) <20

20-30

31-40

41-50

51-60

4

3

18

2

1

14.3

10.7

64.3

7.1

3.6

3

6

17

0

3

10.3

20.7

58.6

0

10.3

0.257 0.6122

(ทดสอบ 2 กลมโดยกลมท

อายนอยกวาหรอเทากบ 30 ป

กบกลมทอาย 31 ปขนไป)

รายไดเฉลยตอเดอน (บาท) < 10,000

10,001-15,000

15,001-20,000

20,001-25,000

25,001- 30,000

30,001-35,000

35,001-40,000

40,001-50,000

6

7

7

3

2

2

1

2

20.0

23.3

23.3

10.0

6.7

6.7

3.3

6.7

6

11

4

5

2

0

0

1

20.7

37.9

13.8

17.2

6.9

0

0

3.4

0.208 0.6482

(ทดสอบ 2 กลมโดยกลมท

นอยกวา 20,000 บาท กบ

กลมทมากกวา 20,000 บาท)

ความสมพนธกบเดก แม

พอ

ยาย

ยา

27

3

0

1

87.1

9.7

0

3.2

22

6

1

1

73.3

20.0

3.3

3.3

1.828 0.1762

(ทดสอบ 2 กลมโดย

เปนกลมแมกบกลมอนๆ)

ระดบการศกษา ประถมศกษา

มธยมศกษา

ปวช.-ปวส.

ปรญญาตร

สงกวาปรญญาตร

0

3

4

17

2

0

11.5

15.4

65.4

7.7

1

3

7

17

1

3.4

10.3

24.1

58.6

3.4

1.454 0.2282

(ทดสอบ 2 กลมโดย

นอยกวาปรญญาตร

กบกลมปรญญาตรขนไป)

ขอมลทวไปของเดกกลมทดลอง กลมควบคม

คาสถต p-valueจ�านวน รอยละ จ�านวน รอยละ

เพศ ชาย

หญง

19

12

61.3

38.7

13

17

43.3

56.7

1.971 0.1602

อาย (ป) 2

3

4

5

2

4

10

15

6.5

12.9

32.3

48.4

2

5

4

19

6.7

16.7

13.3

63.3

0.144 0.7042

(ทดสอบ 2 กลมโดยเดกอาย

นอยกวา 3 ป กบกลมเดกอาย

มากกวา 3 ป)

โรคประจ�าตว ไมม

ม

26

4

86.7

13.3

23

7

74.2

22.6

1.002 0.3172

หมายเหต 1ทดสอบสถตโดยใชการทดสอบฟชเชอร (Fisher’s Exact test) 2ทดสอบสถตโดยใชการทดสอบไคสแควร (Chi-square test) และ * หมายถง คา p-value ทมความสมพนธอยางมนยส�าคญทางสถต

ตารางท 2 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผในแตละดานของกลมทดลอง

Table 2 Comparison of caries risk behavior mean scores of experimental group

ปจจยเสยงตอการเกดโรคฟนผครงท 1 ครงท 2 ครงท 3

คาสถต p-valueMean (SD) Mean (SD) Mean (SD)

ดานเชอกอใหเกดฟนผและการถายทอดเชอ 2.26 (1.0) 1.81 (0.87) 1.68 (1.08) 4.681 0.017*

ดานการบรโภคนม 3.74 (1.34) 3.16 (1.34) 2.71 (1.35) 4.701 0.017*

ดานการบรโภคขนม ผก ผลไม 3.06 (1.0) 2.90 (1.22) 2.52 (1.15) 3.432 0.046*

ดานพฤตกรรมการแปรงฟน 1.77 (1.09) 1.03 (0.91) 0.77 (0.81) 17.815 0.001*

ดานอนๆ 3.26 (1.79) 2.61 (1.71) 1.94 (1.65) 5.649 0.002*

หมายเหต ทดสอบสถตโดยใชการทดสอบความแปรปรวนแบบวดซ�า (Repeated ANOVA) *หมายถง คา p-value ทมความสมพนธอยางมนยส�าคญทาง


รปท 2 แสดงการเปลยนแปลงคาคะแนนเฉลยของพฤต-

กรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผในกลมทดลอง

(เสนสด�าเปนการประเมนในครงท 1 เสนสเขยว

เปนการประเมนครงท 2 และเสนสแดงเปนการ

ประเมนครงท 3)

Figure 2 Caries risk behavior mean score changes of experimental group (black line is 1st assessment, green line is 2nd assessment and red line is 3rd assessment)

วจยนจงไดจดกลมของปจจยทเกยวของกบการเกดโรคฟนผ

ใหเหมาะสมกบการประเมนโดยผปกครองซงแบงเปน 5 ดาน

ทผปกครองสามารถเปลยนแปลงได คอ ปจจยดานเชอกอ

ฟนผและการถายทอดเชอ ปจจยดานการบรโภคนม ปจจย

ดานการบรโภคขนม ผก ผลไม ปจจยดานการแปรงฟนของ

เดก และปจจยดานอนๆ จากนนไดจดรปแบบและก�าหนด

คาคะแนนตามระดบความเสยงเพอน�าคาคะแนนมาใสใน

รปทดดแปลงจากรปแบบทใชประเมนการมสวนรวมของ

ชมชน(20) มาดดแปลงเปนรปแบบทใช ในแบบประเมน

พฤตกรรมเสยงส�าหรบผปกครอง เพอสอใหเหนเปนภาพ

ทเขาใจงายและผปกครองเหนถงการเปลยนแปลงทเกดขน

หลงจากพฒนาและแกไขตามค�าแนะน�าของผเชยวชาญ

แลว ไดน�าแบบประเมนนไปใช ในกลมผปกครองทไมไดอย

ในกลมทท�าการศกษาเพอตรวจสอบความเชอมน ดวยวธการ

สอบซ�า พบวา ผปกครองสามารถเขาใจในเนอหาและสามารถ

ตอบไดตรง แตยงมขอทตอบแลวไมเหมอนเดม คอ การ

กนของวางทมแปงของเดก การอานฉลากยาสฟน การอาน

ฉลากเครองดมและการอานฉลากถงขนม การกนของเหลว

อนๆ อาจเนองจากผปกครองเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรม

การดแลสขภาพชองปากของเดกหลงจากมารบการรกษาท

คลนกทนตกรรมส�าหรบเดกซงอาจมการไดรบขอมลการดแล

สขภาพชองปากของเดกจากทนตแพทยผท�าการรกษาในวน

นน ท�าใหหลงการท�าแบบประเมนอกครงไดผลการประเมน

ทมการเปลยนแปลงพฤตกรรมเกดขนได สวนความเขาใจใน

เนอหาของผปกครอง ผปกครองกสามารถเขาใจในเนอหาได

ด และมในเรองของการรวมคะแนนเพอน�ามาใสในรป ทอาจ

มการรวมคะแนนผดบางในปจจยดานการบรโภคนมในขอของ

นมทเดกบรโภค ซงในขอนผปกครองมกจะรวมคะแนนไดมาก

เกนไป ซงในขอนไมวาผปกครองจะตอบวาเดกกนนมทไมใช

นมจดกชนดกตาม ในขอนกมคะแนนสงสดเพยง 2 คะแนน

เทานน อกทงเมอผปกครองเหนรปทดดแปลงจากรปแบบ

ทใชประเมนการมสวนรวมของชมชน ทอยหนาสดทายของ

แบบประเมนทพฒนาขน มกจะถามวาตองท�าอยางไรกบรปดง

กลาว แตเมอผวจยไดชใหผปกครองอานวธการประเมนทระบ

อยดานบนของรปแลว ผปกครองทกคนกสามารถรวมคะแนน

มาใสในรปไดอยางถกตอง หลงจากไดปรบปรงแบบประเมน

ในขนสดทายแลวกน�าแบบประเมนทพฒนาขนมาทดลองเพอ

หาประสทธภาพตอไป

ประสทธภาพของแบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอการ

เกดโรคฟนผ

การทดสอบประสทธภาพของแบบประเมนจะศกษา

จากการเปลยนแปลงพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผ

จากผลทดสอบประสทธภาพของแบบประเมนทพฒนาขน

มทงหมด 5 ดานโดยมขอค�าถามพฤตกรรมเสยงตอการ

เกดโรคฟนผทงหมด 20 ขอ ซงลวนเปนพฤตกรรมเสยง

ตอการเกดโรคฟนผทผปกครองสามารถเปลยนแปลงไดและ

ประเมนไดดวยตวเอง โดยในการศกษานผปกครองเกดการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมไดทกดานอยางมนยส�าคญทางสถต

โดยเปลยนแปลงได 9 ขอ ซงคดเปนรอยละ 45 และใน

การเปลยนแปลงพฤตกรรมทเกดขนในทกดานจะเกดการ

เปลยนแปลงในการทดลองครงท 3 นนหมายความวา ใน

การเปลยนแปลงพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผในงาน

วจยน ผปกครองเรมมความรและความสามารถในการดแล

สขภาพชองปากเดกไดดวยตวเองในชวง 2-3 เดอน แตม

การเปลยนแปลงดานการแปรงฟนทเรมมการเปลยนแปลง


ตารางท 3 เปรยบเทยบคาคะแนนเฉลยของพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผในแตละดานของกลมควบคม

Table 3 Comparison of caries risk behavior mean scores of control group

ปจจยเสยงตอการเกดโรคฟนผครงท 1 ครงท 2 ครงท 3

คาสถต p-valueMean rank Mean rank Mean rank

ดานชวภาพ 2.27 2.07 1.67 8.000 0.018*

ดานการปองกนฟนผ 2.90 1.55 1.55 54.000 <0.001*

ปจจยทางคลนก 2.15 1.93 1.92 1.718 0.424

หมายเหต ทดสอบสถตโดยใชการทดสอบฟรดแมน (Friedman test) *หมายถง คา p-value ทมความสมพนธอยางมนยส�าคญทางสถต

ตารางท 4 เปรยบเทยบคาคะแนนรวมของพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผระหวางกลมทดลองกบกลมควบคมในการทดลอง

ทง 3 ครง

Table 4 Comparison of caries risk behavior mean scores between experimental and control groups in three times

กลมทดลองการทดลองครงท 1

คาเฉลย (SD)การทดลองครงท 2

คาเฉลย (SD)การทดลองครงท 3

คาเฉลย (SD)กลมทดลอง 0.71 (0.17) 0.58 (0.18) 0.48 (0.15)

กลมควบคม 0.64 (0.24) 0.51 (0.25) 0.47 (0.23)

คาสถต 1.166 1.185 0.284

p-value 0.248 0.241 0.778

หมายเหต ทดสอบสถตโดยใชการทดสอบแบบทส�าหรบสองกลมทไมสมพนธกน (Unpaired t-Test) * หมายถง คา p-value ทมความสมพนธอยางมนยส�าคญทางสถต

ตารางท 5 ดชนคราบจลนทรยเฉลยระหวางกลมทดลองและกลมควบคมในการประเมน 3 ครง

Table 5 Mean plaque index between experimental and control groups in three times

การทดลองกลมทดลอง กลมควบคม

คาสถต p-value(1)

คาเฉลย (SD) คาเฉลย (SD)ครงท 1 1.58 (0.11) 1.55 (0.11) 0.029 0.864

ครงท 2 0.98 (0.10) 0.97 (0.09) 0.369 0.546

ครงท 3 0.92 (0.08) 0.98 (0.09) 0.739 0.394

คาสถต 31.549 18.997

p-value(2) <0.001* <0.001*

หมายเหต (1) ทดสอบสถตโดยใชการทดสอบแบบทส�าหรบสองกลมทไมสมพนธกน (Unpaired t-Test) (2) ทดสอบสถตโดยใชการทดสอบความแปรปรวนแบบวดซ�า (Repeated ANOVA) * หมายถง คา p-value ทมความสมพนธอยางมนยส�าคญทางสถต


ตงแตการทดลองครงท 2 แสดงวาพฤตกรรมดานนสามารถ

เปลยนแปลงไดงาย สวนแบบประเมนทดดแปลงจากสมาคม

ทนตแพทยและกมารแพทยแหงสหรฐอเมรกา ประกอบดวย

ปจจย 3 ดาน ทมทงหมด 14 ขอ โดยไมไดท�าการตรวจ 1

ขอ คอการตรวจหาระดบเชอมวเทนส สเตรปโตคอกไค และ

ม 3 ขอ ทเปนปจจยทเปลยนแปลงไดยากหรอไมสามารถ

เปลยนแปลงได คอ ระดบเศรษฐานะต�าของผปกครอง เดกอย

ในกลมทตองไดรบการดแลพเศษ และการทเดกเปนผอพยพ

ดงนนในแบบประเมนนจงมปจจยทสามารถเปลยนแปลงได

ทงหมด 10 ขอ แตแบงเปนปจจยทเกยวของกบพฤตกรรม

เสยงตอการเกดโรคฟนผทผปกครองสามารถเปลยนแปลงได

ดวยตวเองจ�านวน 7 ขอ และอก 3 ขอเปนปจจยทางคลนกท

ตองใชการตรวจวดจากผเชยวชาญ ดงนนในการศกษาน พบ

วา ผปกครองสามารถเปลยนแปลงพฤตกรรมเสยงตอการ

เกดโรคฟนผได 3 ขอจาก 7 ขอ ซงคดเปนรอยละ 42.9 จะ

เหนวาแบบประเมนทพฒนาขนท�าใหผปกครองเปลยนแปลง

พฤตกรรมไดไมแตกตางจากแบบประเมนทดดแปลงจาก

สมาคมทนตแพทยและกมารแพทยแหงสหรฐอเมรกา ซง

กมความสอดคลองกบการทดสอบทางสถตของคาคะแนน

รวมเฉลยของพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผ ทพบวา

แบบประเมนทพฒนาขนมประสทธภาพไมแตกตางจากแบบ

ประเมนทดดแปลงจากสมาคมทนตแพทยและกมารแพทยแหง

สหรฐอเมรกา นนแสดงวาแบบประเมนทพฒนาขนถกประเมน

ดวยตวผปกครองเองนน มประสทธภาพในการเปลยนแปลง

พฤตกรรมไมแตกตางจากแบบประเมนทดดแปลงจากสมาคม

ทนตแพทยและกมารแพทยแหงสหรฐอเมรกาซงถกประเมน

โดยทนตแพทย (ผวจย) เนองจากการเปลยนแปลงพฤตกรรม

ของผปกครองทเกดขนในทงกลมทดลองและกลมควบคม

นนมาจากการมาพบทนตแพทยทบอยครงกบการไดรบความ

รเกยวกบการดแลสขภาพชองปากเดกจากผวจยทเหมอนกน

ในทกครงทผปกครองมาเขารวมในการศกษาน แตขอดของ

แบบประเมนทพฒนาขนนชวยลดเวลาของทนตแพทยหรอผ

เชยวชาญในการประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผ

เนองจากผปกครองสามารถประเมนไดดวยตวผปกครองเอง

อกทงเนอหาและรปแบบของแบบประเมนนกมความเหมาะ

สมกบบรบทของประชาชนไทยดวย ซงรปภาพใยแมงมม

ทดดแปลงมาใชท�าใหผปกครองเหนถงการเปลยนแปลงได

งาย ดงจะเหนไดวาขนาดรปใยแมงมมทกวางในการประเมน

ครงแรกของผ ปกครองมการเปลยนแปลงขนาดรปทเลก

ลงซงแสดงถงพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผของผ

ปกครองเกดการเปลยนแปลงไปในทางทดขน โดยรปภาพ

ใยแมงมมนไดสะทอนถงการเปลยนแปลงทเกดขนได โดย

มความสอดคลองกบการศกษาของ Rifkin, Muller และ

Bichmann (1988)(20) ทใชรปภาพใยแมงมมเพอประเมน

การมสวนรวมของชมชนทเหนถงความตอเนองของการ

เปลยนแปลงทเกดขนและในแบบประเมนทพฒนาขนนไมได

เนนถงการประเมนระดบความเสยงตอการเกดโรคฟนผโดย

รวมเลย แตเนนถงการเปลยนแปลงของพฤตกรรมเสยงตอ

การเกดโรคฟนผทผปกครองสามารถเปลยนแปลงไดดวยตว

เองเทานน ซงแตกตางจากแบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอ

การเกดโรคฟนผของสมาคมทนตแพทยและกมารแพทยแหง

สหรฐอเมรกาทเนนถงการประเมนถงระดบความเสยงโดย

รวมของเดกคนนน เพอวางแผนการใหทนตกรรมปองกนท

แตกตางกนไปในแตละระดบความเสยง

การเปรยบเทยบดชนคราบจลนทรยของเดกในกลมทดลอง

และกลมควบคม

การทดสอบประสทธภาพของแบบประเมนในทงกลม

ทดลองและกลมควบคมยงดผลของการเปลยนแปลงอนามย

ชองปากของเดกทวดจากดชนคราบจลนทรยในการประเมน

ทง 3 ครง พบวาดชนคราบจลนทรยของกลมทดลองและ

กลมควบคม มการเปลยนแปลงเหมอนกนและมคาลดลง

อยางมนยส�าคญทางสถต (p-value<0.001) ซงคาดชนคราบ

จลนทรยเปนคาทบงบอกถงความสามารถของผปกครองใน

การแปรงฟนใหเดก จากผลการศกษานแสดงวาผปกครองใน

ทง 2 กลมมการแปรงฟนใหเดกไดดขน ซงในขนตอนการวจย

มการสอนแปรงฟนใหกบผปกครองพรอมกบการใหผปกครอง

ฝกแปรงฟนจรง ซงมผลใหพฤตกรรมคงอยนานขนดวย(23)

โดยผลการเปลยนแปลงทเหมอนกนของทง 2 กลม พบวา

รปแบบการประเมนทแตกตางกน ไมไดท�าใหการเปลยนแปลง

คาดชนคราบจลนทรยตางกน ซงผลนาจะมาจากผปกครองได

ความรและไดรบการสอนใหมทกษะในการแปรงฟนใหเดกไดด

ขน อกทงผวจยไดเนนย�าและสอนซ�าใหกบผปกครองทกครง

ทผปกครองมาประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผ

หรอเกดจากผปกครองรวาการมาพบทนตแพทยซ�าจะตองม

การตรวจวดคราบจลนทรยท�าใหผปกครองมการแปรงฟนให


เดกดขน

อยางไรกตาม การศกษานยงมขอจ�ากดอยหลายประการ

ซงนาจะมการศกษาตอไปในอนาคต ไดแก (1) การตดตามการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผในระยะยาว

รวมกบการตรวจรอยโรคฟนผทางคลนก เพอใหเหนถงความ

สมพนธของการเกดโรคฟนผกบการประเมนพฤตกรรมเสยง

ตอการเกดโรคฟนผ (2) การนดหมายใหผปกครองมาประเมน

พฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผทคลนกทนตกรรมส�าหรบ

เดก มหาวทยาลยเชยงใหม มจดดอยอยตรงทผปกครองบาง

คนไมสะดวกมาเนองจากตดภาระงานท�าใหผปกครองบางคน

ไมสามารถมารวมงานวจยตอจนครบการประเมนทง 3 ครง

ได ซงในการศกษาครงตอไป หากมการน�าแบบประเมนท

พฒนาขนไปประยกตใชโดยทนตบคลากรเขาหาชมชนโดยตรง

ไดจะชวยใหการดแลและสงเสรมการปองกนโรคฟนผมผล

กระทบในวงกวางมากขน หรอใหผปกครองน�าแบบประเมนน

ไปประเมนดวยตวเองทบานกจะชวยลดเวลาของทนตแพทย

ในการประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผได (3) หาก

น�าแบบประเมนทพฒนาขนไปประยกตใช ในทางคลนกกบผ

ปกครองของเดกในการประเมนพฤตกรรมเสยงตอการเกด

โรคฟนผโดยทนตแพทยส�าหรบเดกคนอนๆ เพอดผลของ

การเปลยนแปลงพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผของเดก

ตอไป

บทสรป การศกษานไดพฒนาแบบประเมนพฤตกรรมเสยงตอการ

เกดโรคฟนผส�าหรบผปกครองเปนแบบประเมนทผปกครอง

สามารถประเมนไดดวยตวเอง และเหนการเปลยนแปลง

พฤตกรรมทเกดขนเปนการกระตนใหผปกครองเปลยนแปลง

พฤตกรรมในการดแลสขภาพชองปากของเดก และทดสอบ

ประสทธภาพของแบบประเมนดงกลาว พบวา แมจะไมมความ

แตกตางจากแบบประเมนทดดแปลงจากสมาคมทนตแพทย

และกมารแพทยแหงสหรฐอเมรกา แตแบบประเมนทพฒนา

ขนถอเปนจดเรมตนทดทท�าใหผปกครองเขามามสวนรวมใน

การประเมนดวยตนเองท�าใหเขาใจในปจจยตางๆ ทสงผล

กระทบตอการเกดโรคฟนผเพมขน หากมระยะเวลามากขน

ในการตดตามผลของพฤตกรรมเสยงตอการเกดโรคฟนผรวม

กบการตรวจสภาวะโรคฟนผดวยแลว กจะชวยใหการท�างาน

ปองกนโรคฟนผของทนตบคลากรมประสทธภาพมากขนและ

ยงชวยกระตนใหผปกครองมการตนตวตอการปองกนโรคฟน

ผของเดกอยางตอเนองตอไป

กตตกรรมประกาศ การศกษานสามารถส�าเรจไดโดยไดรบความรวมมอจาก

ผปกครองและเดกในการศกษาน และผเกยวของทกทาน รวม

ถงบณฑตศกษา มหาวทยาลยเชยงใหมทใหทนสนบสนนการ

ศกษาน ผวจยจงขอขอบพระคณมา ณ ทน

เอกสารอางอง1. Prasertsom P. The situation of dental caries status

in childhood with sugar consumption. Thai J Dent Public Health 2002; 7(1): 70-81 (in Thai).

2. Dental Health Division. The 6th National oral health survey of Thailand report 2006-2007. Nonthaburi: Department of Health, Ministry of Public Health; 2008 (in Thai).

3. Featherstone DB, Adair SM, Anderson MH, et al. Caries management by risk assessment: con-sensus statement, april 2002. CDA 2003; 31(3): 257-269.

4. Tinanoff N, O’Sullivan David M. Early childhood caries: overview and recent findings. Pediatr Dent 1997; 19(71): 12-16.

5. American Academy of Pediatric Dentistry. Policy on early childhood caries (ECC): classifications, consequences, and preventive strategies. Pediatr Dent 2014; 36(6): 50-52.

6. Ripa LW. Nursing caries. Pediatr Dent 1988; 10(4): 268-281.

7. Featherstone JD. Caries prevention and reversal based on the caries balance. Pediatr Dent 2006; 28(2): 128-132.

8. American Academy of Pediatric Dentistry. Policy on the dental home. Pediatr Dent 2010; 36(6): 24-25.


9. Ramos-Gomez FJ, Crall J, Gansky SA, Feath-erstone John DB. Caries risk assessment appro-priate for the age 1 visit (Infant and toddlers). J Calif Dent Assoc 2007; 35(10): 687-702.

10. Long CM, Quinonez RB, Beil HA, Close K, Myers LP, Vann Jr WF. Pediatricians’ assess-ments of caries risk and need for a dental evalu-ation in preschool aged children. BMC Pediatrics 2012; 12(49): 1-7.

11. American Academy of Pediatric Dentistry. Guide-line on caries-risk assessment and management for infants, children, and adolescents. Pediatr Dent 2011; 34(6): 118-124.

12. American Dental Association. Caries Risk As-sessment Form (Age 0-6). 2011 [cited 2013 Oct 13]. Available from: http://www.ada.org/media/ADA/Public%20Programs/Files/topics_caries_educational_over6.ashx

13. Bratthall D, Petersson GH. Cariogram – a mul-tifactorial risk assessment model for a multifac-torial disease. Community Dent Oral Epidemiol 2005; 33: 256-264.

14. Isong IA, Luff D, Perrin JM, Winickoff JP, Ng MW. Parental perspectives of early childhood caries. Clin Pediatr 2012; 51(1): 77-85.

15. Vikakun O, Punwutikorn J, Jungsiriwattanathum-rong W. Dental management in the medically compromised patient. Bangkok. Tech and Journal Publication. 1994.

16. Silness J, Loë H. Periodontal disease in preg-nancy. II. Correlation between oral hygiene and periodontal condition. Acta Odontol Scand 1964; 22: 121-135.

17. Podshadley AG, Haley JV. A method for evalu-ating oral hygiene proformance. Public Health Reports 1968; 83: 259.

18. Wilkins EM. Clinical practice of the dental hygienist. 7th ed. Philadelphia: 1994: 258-296.

19. Landis JR, Koch GG. The measurement of ob-server agreement of categorical data. Biometrics 1977; 33: 159-174.

20. Rifkin SB, Muller F, Bichmann W. Primary health care: on measuring participatiom. Soc. Sci. Med 1988; 26(9): 931-940.

21. Adair PM, Pine CM, Burnside G, et al. Familial and cultural perceptions and beliefs of oral hy-giene and dietary practices among ethnically and socio-economically diverse groups. Community Dental Health 2004; 21(Suppl): 102-111.

22. Tuongratanaphan S, Tuongratanaphan S, Chom-pu-Inwai P, Sirimaharaj V. Tooth-brushing and dental caries prevention. Thai J Dent Public Health 2549; 11(1-2): 41-48 (in Thai).

23. Bullen C, Rubenstein L, Saravia ME, Mourino AP. Improving children’s oral hygiene through parental involvement. J Dent Child 1988; 55(2): 125-128.

ใบบอกรบวารสาร “เชยงใหมทนตแพทยสาร”

เขยนท..............................................

วนท.........เดอน.....................พ.ศ..............

เรยน บรรณาธการเชยงใหมทนตแพทยสาร

ดวย ขาพเจา.......................................มความยนดบอกรบ วารสารทางวชาการ

“เชยงใหมทนตแพทยสาร” ของคณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม ดงน

สมาชกราย 1 ป เปนจ�านวนเงน 100 บาท



พรอมนไดแนบ ดราฟ/ธนาณตปณ.มหาวทยาลยเชยงใหมเพอเปนคาสนบสนนการจดพมพ

โดยระบนาม (ผรบ) ดงน

งานบรการการศกษาบรหารงานวจยและบรการวชาการ

คณะทนตแพทยศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม

ถ.สเทพต.สเทพอ.เมองจ.เชยงใหม50200

จงเรยนมาเพอโปรดจดสงวารสาร “เชยงใหมทนตแพทยสาร” ตามทอยขางลางนดวย

จกขอบคณยง

(ลงชอ)........................................................

(........................................................)

....................................................................................................................

ทอยส�าหรบสงเชยงใหมทนตแพทยสาร

ชอ - นามสกล...................................................................................................

ต�าแหนง..........................................................................................................

ทอย...............................................................................................................

....................................................................................................................

E-mail address.................................................................................................

(ส�าหรบศษยเกาทนตแพทยเชยงใหม : ป พ.ศ. ทส�าเรจการศกษา........................................)

original article การพัฒนาและทดสอบแบบ...

Documents