case report การผ่าตัดเนื้อเยื่อยึด...

การผาตดเนอเยอยดรมฝปากในผปวยผใหญดวยไดโอดเลเซอรชนดแกลเลยมอลมเนยมอารเซไนด

(ความยาวคลน 808 นาโนเมตร)Labial Frenum Revoval in Adult Patient

with GaAIAs Laser Diode (808 nm): A Case Reportปยะนารถ เอกวรพจน

คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒPiyanart Ekworapoj

Faculty of Dentistry, Srinakarinwirot University

ชม. ทนตสาร 2557; 35(2) : 145-153CM Dent J 2014; 35(2) : 145-153

บทคดยอ การทมเนอเยอยดรมฝปากเกาะในต�าแหนงทสงเกนไป

สามารถน�าไปสการจดเรยงตวของฟนทผดปกต เชน เกด

ชองวางระหวางฟนหนาตดแนวกงกลาง ในกรณทเนอเยอ

ยดรมฝปากมขนาดหนาและใหญท�าใหฟนหางมากขนโดย

เฉพาะฟนหนาบน รวมถงปญหาการออกเสยงพด การตด

แตงเนอเยอยดรมฝปากรวมกบการจดฟนถกพจารณาเปน

แผนการรกษาในกรณดงกลาว ในกรณทเนอเยอดงกลาวม

ขนาดเลก สามารถท�าการบรณะฟนเพอปดชองฟนหางรวม

กบการท�าศลยกรรมตกแตง เลเซอรทางทนตกรรมหลาย

ชนดถกน�ามาใชเปนเทคนคทางเลอกในการผาตดตกแตง

เนอเยอยดรมฝปากนอกเหนอจากการใช ใบมดศลยกรรม

ดวยขอด ไดแก แผลสะอาดปราศจากเลอด ไมตองการ

Abstract High attachment of labial frenum can lead to

the mal-alignment of tooth such as midline dias-

tema between anterior incisors. The thick broad

fibrous attachment of frenum which increases the

tooth separation has to be corrected by surgical re-

moval and rearrangement of tooth alignment with

orthodontic treatment. In case of thin and small

fibrous band, the treatment plan could be diaste-

ma closure by filling materials with frenectomy.

Recently, various kinds of dental laser have been

used for frenectomy with advantage for sterilized,

bloodless and stitchless wound with rapid healing.

Corresponding Author:

ปยะนารถ เอกวรพจนอาจารยประจ�าภาควชาทนตกรรมทวไป คณะทนตแพทยศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ กรงเทพฯ 10110

Piyanart EkworapojLecturer, General Dentistry Department, Faculty of Dentistry, Srinakarinwirot University, Bangkok 10110, Thailand.E-mail: [email protected]

รายงานผปวยCase Report

ชม. ทนตสาร ปท 35 ฉบบท 2 ก.ค.-ธ.ค. 2557 CM Dent J Vol. 35 No. 2 July-December 2014146

การเยบแผล การหายของแผลทเรว เปนตน กรณศกษา

ผปวยนเนนในเรองการผาตดเนอเยอยดในรมฝปากลาง

ดวยเลเซอรทนตกรรมชนดไดโอด ครอบคลมถง ลกษณะ

อาการทางคลนก การวนจฉยโรค เครองเลเซอรทนตกรรม

เทคนคการผาตด การดแลรกษาผปวย รวมถง การตดตาม

ประเมนผลการรกษา

ค�ำส�ำคญ: ไดโอดเลเซอร การตดเนอเยอยดรมฝปาก

รายงานผปวย

This case report focuses on frenectomy of lower

labial frenum by using diode laser (GaAlAs laser

diode). Furthermore, it also includes the clinical

appearance, diagnosis, surgical technique, patient’s

care and follow ups.

Keywords: Diode laser, Frenectomy, Case report

บทน�า ปจจบน ผปวยมความสนใจในความสวยงามทเกดจาก

การจดเรยงตวของฟนทเปนระเบยบสวยงามมากขน ปญหา

ซฟนหางจงเปนสาเหตหนงทผปวยตองการไดรบการแกไข

การเกดชองวางระหวางซฟนตดซหนา (midline diastema) โดยเฉพาะฟนซหนาคบนทอยตรงกลางซงสามารถสงเกตเหน

ไดชดเจน อาจมสาเหตจากการมเนอเยอยดรมฝปากเกาะสง

โดยเฉพาะต�าแหนงสนสดอยในบรเวณสนเหงอกระหวางซฟน

ท�าใหเกดซฟนหางออกจากกน เกดเปนชองวางระหวางซฟน(1)

เนอเยอยดรมฝปากเปนเนอเยอเมอก (mucous membrane) ทพบทบกนไปมา ประกอบไปดวยเนอเยอสวนของกลามเนอ

(muscle) และเนอเยอเกยวพน (connective tissue fiber) ซงจะยดอยระหวางรมฝปาก แกม กบสวนของเนอเยอคลม

กระดกขากรรไกร (alveolar mucosa) เหงอก (gingiva) และเยอหมกระดก (periosteum)(2) จดเปนเนอเยอปกตทม

มาแตก�าเนด และไมพบวากอใหเกดปญหาแตอยางไร แตถา

เกดการเกาะของเนอเยอทต�าแหนงสงกวาปกต โดยเฉพาะ

ต�าแหนงทรบกวนการขนของฟน กอใหเกดเปนปญหา และ

สามารถสงเกตเหนไดตงแตตอนเปนเดกและวยรน สามารถ

ท�าการแกไขโดยการตดแตงเนอเยอดงกลาวทขดขวางการ

เคลอนทของฟนได และพบวาฟนจะสามารถเคลอนทปดชอง

วางดงกลาวไดภายในเวลา 2-4 เดอน หลงจากไดรบการตด

แตงดวยวธการศลยกรรม โดยไมตองไดรบการจดฟน เมอ

ผปวยอยในวยเดกและมชดฟนผสม หรอ วยรนตอนตนทม

ฟนแทขนครบทกซ(3)

ในกรณของคนไขทมชวงวยเลยระยะการเจรญเตบโต

ของฟนและขากรรไกร การใหการแกไขตองพจารณาระดบ

ความหางของซฟน รวมถง ความหนาและขนาดของสายรงยด

รมฝปาก การวางแผนการรกษา เปนไดตงแต การศลยกรรม

ตกแตง รวมกบ การจดฟน หรอ การบรณะฟน(4,5) การ

ท�าศลยกรรมตกแตงเพอปรบเปลยนต�าแหนงในการยดเกาะ

ของเนอเยอยดรมฝปาก (reinsertion) เพอปองกนการ

กลบมาของปญหา สามารถท�าไดโดยใช เทคนคการผาตดดวย

ใบมดผาตด (Scalpel technique) การใชเครองศลยกรรม

ไฟฟา (Electrosurgery) และรวมถงการใชเลเซอร (Laser surgery)(6,7) ถงแมวามการน�าเลเซอรมาใช ในงานทนตกรรม มา

มากกวา 30 ป แตเลเซอรยงเปนแนวทางการรกษาทใหม

และนาสนใจ เลเซอรมหลายชนดขนอยกบแหลงก�าเนดแสง

และเรยกชอเลเซอรตามแหลงก�าเนดแสง เลเซอรทมแหลง

ก�าเนดแสงชนดเดยวกน สามารถปลดปลอยความยาวคลน

แสงตางกน ขนกบการกระตนระดบพลงงานของอเลกตรอน

ในวงโคจรของอะตอมของธาตทเปนแหลงก�าเนดแสงเลเซอร

ตวอยางเชน ไดโอดเลเซอร สามารถปลอยคลนแสงเลเซอร

ทความยาวคลนแสงตางๆ กน จะมคลนแสงทมความยาวคลน

อยในชวง 780-1064 นาโนเมตร ส�าหรบความยาวคลนแสง

ทนยมใช ในทางทนตกรรม ความยาวเคลอนท 808, 810,

830, 980 นาโนเมตร ทคลนแสงทมความยาวคลนทเหมาะ

สม สามารถน�ามาใช ในการกระตนปฏกรยาของวสดอดฟน

สารฟอกสฟน ตดแตงเนอเยอออน เนอเยอแขง หามเลอด

กระตนการหายของแผล เปนตน(8)


ในงานศลยกรรมชองปาก เลเซอรทพบไดบอยใน

รายงานกรณผปวย ไดแก นโอเนเดยมแยก (Nd:YAG), คารบอนไดออกไซดเลเซอร (CO2 laser) ใหผลดในการหาม

เลอดบรเวณผาตด สามารถฆาเชอโรคได ท�าใหแผลสะอาด

เหมาะส�าหรบการผาตดภายในชองปากทเปนรอยโรคทมขนาด

เลก เชน ในกรณรกษารอยโรคทมความผดปกตเกยวกบ

การมเสนเลอดมารวมตวกนคลายปานแดงตามผวหนง หรอ

เนอเยอบในชองปาก (angiomatous lesion) ซงเมอตอง

ใชการผาตดแบบมดผาตด อาจมปญหาเรองเลอดไหลออก

มาก(8,9) นอกจากนยงพบวา การผาตดดวยเลเซอรอาจ

ชวยท�าใหเกดการหายของแผลทรวดเรวกวา ดงรายงาน

การใชเลเซอรขางตนในการทดสอบกบเซลลของหนในหอง

ทดลองพบวา มการเกดการรวมตวของเซลลเนอเยอบผว

เกดขนภายใน 6 ชวโมง แผลทเกดจากรอยตดของ คาร-

บอนไดออกไซดเลเซอรเกดเนอเยอบผวเกดขนทสงเกตเหน

ไดภายใน 6 วน และ 14 วนส�าหรบเลเซอรชนดนโอเนเดยม

แยก(10) มรายงานหลายฉบบแสดงการน�าเลเซอรทนตกรรม

มากมายหลายชนดมาใชในงานศลยกรรมตกแตงเนอเยอสาย

รงยดรมฝปาก (frenectomy) ไดแก คารบอนไดออกไซด

เลเซอร นโอเนเดยมแยกเลเซอร เออรเบยมแยกเลเซอร

(Er:YAG laser) และ เออรเบยมโครเมยมยปเทยมสแกน-

เดยมแกลเลยมการเนตเลเซอร (Er,Cr:YSGG laser) ศลยกรรมเลเซอรจงเปนทางเลอกใหมส�าหรบการศลยกรรม

เนอเยอสายยดรงรมฝปาก ดวยคณสมบตของแสงเลเซอร

ท�าใหแผลผาตดไมตองการการเยบแผลผาตดและบรเวณพนท

ผาตดสะอาด ปราศจากเลอด แผลมขนาดเลก ลดความ

บอบช�าของแผลผาตด รวมถง การหายของแผลทเรวกวา

วธการใชมดผาตด(11-17) ปจจบน เลเซอรทใช ในงานผาตด

เนอเยอออนทไดรบความนยม ไดแก ไดโอดเลเซอร (Diode laser) และเออรเบยมแยกเลเซอร (Er:YAG laser) บทความนน�าเสนอ เทคนคการผาตดดวยไดโอดเลเซอร

ในการท�าศลยกรรมตกแตงเนอเยอสายรงยดรมฝปากลางซง

พบไดนอยกวาฟนบน ลกษณะทางคลนก การวนจฉย การ

ดแลผปวย และการตดตามผลการรกษา

กรณศกษาผปวย กำรตรวจภำยในชองปำกกำรวนจฉยและแผนกำรรกษำ

รายงานกรณศกษาผปวย หญงไทย อาย 38 ปสขภาพ

แขงแรง ปฏเสธโรคประจ�าตวทางระบบและการแพยา หลงจาก

ไดรบการอดปดชองฟนหางระหวางฟนซ 41 และ 31 (ขนาด

ประมาณ 2 มลลเมตร) แลวถกสงตอมาเพอท�าการผาตด

เนอเยอยดรมฝปากลาง (Referred case) (รปท 1)

รปท 1 (a) แสดง สภาพเนอเยอรงรมฝปากลางของผปวย

ทไดรบการสงตอเพอท�าการศลยกรรมเนอเยอยด

รมฝปากหลงจากอดปดชองหางระหวางฟนหนา

ลางแลว (b) แสดงการเกาะรงของเนอเยอยดท

อยทระดบสงถงบรเวณเนอเยอสามเหลยมระหวาง

ซฟนซ 41 และ 31

Figure 1 (a) The high attachment of lower frenum of referred patient after diastema closure between lower anterior incisor teeth (b) The insertion of high frenum between #41 and #31

ผปวยมชองวางระหวางซฟนหนาลางประมาณ 1 มลล-

เมตร ดงแสดงในรปแบบจ�าลองฟนลาง (รปท 2) ไดรบการ

วางแผนการรกษาในคลนกทนตกรรมพรอมมลโดยการ

ปรกษารวมกนระหวางทนตแพทยเฉพาะทางหตถการและ

ทนตแพทยเฉพาะทางจดฟน โดยล�าดบแผนการรกษา เปนการ

อดปดชองวางกอนการท�าศลยกรรมตดแตงเนอเยอยดรม

ฝปาก เพอการปองกนแรงทเกดจากการขยบกลามเนอรม

ฝปากลางท�าใหระยะหางระหวางซฟนเกดขนหลงจากอดปด

ชองฟนหางไปแลว


ตรวจสภาพฟนซ 41 และ 31 ไมพบวามฟนผ มวสด

อดประเภทคอมโพสตเรซนทดานใกลกลางเพอการอดปด

ชองวาง ไมมอาการปวดฟน สภาพเนอเยอปรทนตตรวจไม

พบกระเปาปรทนต หรอ การมเลอดออกเมอเครองมอตรวจ

ผานรองลกปรทนต เหงอกมสชมพ ผปวยรายนมความผด

ปกตของสายรงบรเวณรมฝปากลางมาแตก�าเนด โดยไมพบ

ความผดปกตทเนอเยอบรเวณรมฝปากบน แตพบเนอเยอ

ยดรมฝปากลางเกาะสงอยระหวางซฟนดงกลาวทมความหนา

ประมาณ 1 มลลเมตร ความผดปกตนท�าใหผปวยมฟนตดหนา

ลางหาง ไฟเบอรของสายรงรมฝปากเกาะตงแตขอบเหงอก

(free gingiva) ในต�าแหนงเหงอกสามเหลยมระหวางซฟน

(interdental papilla) ทอดผานเหงอกยด (attached gingi-va) ไปจนถงรองระหวางสนเหงอกและรมฝปาก (vestibule) ใหการวนจฉยวา ฟนหางเนองจากการมสายรงรมฝปากลาง

เกาะสง (Diastema due to high frenum attachment) เพอปองกนการกลบมาของซฟนหาง ผปวยไดรบการวางแผน

การรกษา ดวยการผาตดใหเนอเยอสายยดรงอยในระดบทต�า

ลงหลงจากอดปดฟนหาง การททนตแพทยสามารถอดปดชอง

ฟนหางกอนการตดสายรงรมฝปากลางไดเนองจากต�าแหนงท

เกาะไมอยบนขอบของสนเหงอก และระยะหางของฟนมขนาด

ไมใหญมากนก

เทคนคกำรผำตดดวยเลเซอรทนตกรรม

เครองเลเซอรทเลอกใชในการรกษากรณศกษาน ไดแก

เครองเลเซอรชนด GaAlAs laser diode (NV microlaser, Dental Discus, USA) ทสามารถปลดปลอยความยาวคลน

แสงท 808 นาโนเมตรในรปแบบคลนแสงตอเนอง (CW,con-tinuous wave mode) ตวเครองมลกษณะคลายปากกา น�า

หนกเบา เปนแบบไรสายทงในสวนของ Handpiece และ foot pedal สามารถปรบระดบพลงงานไดสงสดท 2 วตต มความถ

อยระหวาง 50-60 เฮรตซ ดงแสดงในรปท 3 ในกรณนมการ

ตงคาพารามเตอรพลงงานในการตดแตงเนอเยอสายรงยด

รมฝปาก ท 1.2 วตต ในขนตอนการตดแตง และท 0.5 วตต

ในขนตอนการกระตนการหายของแผล (Biostimulation) ระบบน�าแสงเลเซอรเปนระบบเสนใยแกวน�าแสงเลเซอรใช

แลวทง ทมเสนผานศนยกลางท 400 ไมโครเมตร (built in disposable tip, diameter 400 µm) การเตรยมผปวยกอนการผาตด ใหผปวย ผชวย และ

ทนตแพทยใสแวนตาเฉพาะเพอปองกนคลนแสงเลเซอรชนด

นท�าอนตรายตอเนอเยอตา (Cornea) ฉดยาชาใชยาชาเฉพาะ

ทชนด 2% Mepivacaine with 1:100,000 epinephrine ฉดแบบแทรกซมเฉพาะท (infiltration technique) ทบรเวณ

รปท 3 แสดงเลเซอรทนตกรรมชนด Diode laser (808 nm) เปนแบบ cordless มลกษณะคลายปากกา

ทมา : https://www.philipsoralhealthcare.com/en_us/nv_microlaser.php

Figure 3 Diode laser (808 nm) with wireless -pen-like handpiece.

รปท 2 แบบจ�าลองปนฟนหนาลางกอนไดรบการรกษา

แสดงชองวางระหวางฟนซ 41 และ 31 ประมาณ

1 มลลเมตร และลกษณะของเนอเยอยดรมฝปาก

ลางทมการเกาะสงอยบรเวณเหงอกสามเหลยม

ระหวางซฟน

Figure 2 The study model before diastema closure showing the space between #41 and #31 approximately 1 mm and the lower high frenum was located at interdental papilla.


ใตสายรงทยดกบรมฝปากลาง ปรมาณยาชาทใชประมาณ

0.3 มลลลตร สายรงบรเวณรมฝปากลางเกาะสงขนมาจนถง

สวนของขอบเหงอก ต�าแหนงเหงอกสามเหลยมระหวางซ

ฟน เมอดงรงรมฝปากลางพบวา เหงอกสามเหลยมระหวาง

ฟนตดหนาลางมการขยบได ก�าหนดขอบเขตการตดเปนรป

วงร (elliptical incision) โดยเรมท�าลายไฟเบอรของสายรง

ของเหงอกยดตงแตสนเหงอกจนถงรอยตอของเนอเยอเมอก

ของเหงอก (mucogingival junction) การวางแนวเสนใย

น�าแสงเลเซอร จะวางใหขนานกบสวนของกระดกรอบรากฟน

เพอไมใหมการท�าลายเยอหมกระดก วางเสนใยน�าแสงเลเซอร

ในลกษณะทสมผสเนอเยอ (contact mode) ผลกำรรกษำค�ำแนะน�ำหลงผำตดและกำรตดตำมผล

ภายหลงการผาตดพบวามลกษณะขอบของแผลจะมรอง

รอยการเกดการเผาไหมของธาตคารบอนทเปนสวนประกอบ

ของเนอเยอ (carbonization) มลกษณะเปนรอยไหมสด�า

เกดขนบางสวนตามขอบของรอยแผล แตไมมเลอดออก มส

แดงเลกนอย ลางแผลผาตดดวยสารละลายน�าเกลอ (normal saline solution) พรอมกบปรบก�าลงล�าแสงไปท 0.5 วตต

เพอเปนการหามเลอดและกระตนการหายของแผล ฉายแสง

เลเซอรเปนระยะเวลา ประมาณ 30 วนาท ลางดวยสารละลาย

น�าเกลอ โดยไมตองการการเยบแผลและไมไดใชวสดปดแผล

คงปลอยแผลไว ดงแสดงในรปท 4a ใหค�าแนะน�าในการดแล

แผล หลกเลยงการรบประทานอาหารเผดจด แปรงฟนอยาง

ระมดระวงในต�าแหนงฟนทใกลบรเวณแผลผาตด ถามอาการ

ปวดใหทานยาแกปวด และนดมาดแผลในวนถดมา

เมอตดตามผล 1 วนหลงจากการรกษา พบวา ผปวยไมม

อาการเจบปวด ไมมอาการบวม แผลมสแดงลดลง (รปท 4b)

ไมไดรบประทานยาแกปวด สามารถแปรงฟนไดตามปกต การ

ตดตามผลการรกษาท 2 เดอน พบวาแผลหายเปนปกต ผปวย

ไมมอาการปวด ไมบวม ดงแสดงในรปท 5a ต�าแหนงทเกาะ

ของเนอเยอยดรมฝปากต�าลง อยบรเวณเหงอกยด ใตเหงอก

สามเหลยมระหวางซฟน เปนระยะทางประมาณ 1 เซนตเมตร

(รปท 5b) ผปวยมการเคลอนไหวรมฝปากไดปกต ไมมปญหา

เรองการออกเสยง และไมมการกลบมาของชองฟนหาง

รปท 4 แสดง (a) แผลหลงการผาตด ขอบเขตของรอย

ผาตดเปนรปวงร ระยะทางประมาณ 1 เซนตเมตร

จดสนสดไมอยบนเนอเยอทเคลอนทได (b) ลกษณะแผลหลงการผาตด หลงตดตามผล 1 วน

มรองรอยการเกด carbonization ของเนอเยอ

ทขอบของแผล แตไมมเลอดออก แผลสะอาด ไม

ตองการการเยบแผล

Figure 4 (a) The 1 mm oval -shape incision should be not located at movable oral mucosa (b) The incision wound after 1 day showed burning edge along the margin.

รปท 5 แสดงการตดตามผลการรกษา 2 เดอน (a) รปดานหนา ไมมการเคลอนทออกหางของฟนซ 41

และ 31 แผลหายสนท สภาพเนอเยอปรทนต

สมบรณ (b) แสดงต�าแหนงการเกาะยดของ

เนอเยอยดสายรงทอยในระดบต�า บรเวณเหงอก

ยด

Figure 5 2 months follow-ups (a) The complete wound healing showed no shifting space between #41 and #31 with healthy periodontium tissue, and (b) The insertion of lower frenum after healing was located below the attached gingival.


บทวจารณ การน�าเทคโนโลยเลเซอรทางทนตกรรมมาเปนทางเลอก

หนงทเหมาะสมในกรณการผาตดแผลเลก (Minor Surgery) โดยเฉพาะใช ในการท�าศลยกรรมส�าหรบการตดแตงเนอเยอ

ยดรมฝปากซงเปนการตดแตงเนอเยอปรมาณไมมาก การใช

เลเซอรมเทคนคการศลยกรรมทไมยงยาก ขอบเขตของแผล

ผาตดเลกกวา มรปรางเปนวงรยาวเลกปลายแหลม (Eclipse incision) (รปท 4a) ในขณะทการใชมดผาตด พบวามของเขต

ของรอยตดจะเปนรปสเหลยมขนมเปยกปน (rhomboidal excision), รปว-วาย (V-Y plasty), และรปรางเปนตวแซท

(Z plasty)(2) กรณศกษาผปวยในรายงานนเปนกรณทพบได

นอย เนองจากอตราการเกดการเกาะยดทสงผดต�าแหนงของ

เนอเยอยดรมฝปากลางพบไดนอยกวาฟนบน มรายงานการ

ส�ารวจอตราการเกดสภาวะดงกลาวคอนขางนอย จากการ

ส�ารวจในเดกอาย 6-14 ป ในประเทศเคนยา พบวามการ

เกดเนอเยอยดรมฝปากเกาะสงในฟนบนมากกวาฟนลางโดย

เกาะบรเวณเหงอกยด ท�าใหฟนหนาบนหาง(19) ส�าหรบกรณ

ศกษาของผปวยในรายงานน มปญหาเนอเยอยดรมฝปากเกาะ

สงในฟนลาง เปนกรณทพบไดนอย พบรายงานกรณศกษาผ

ปวยในลกษณะเดยวกนไมมาก กลาวถงในเรองของเทคนค

ทใช ในการผาตด ดงรายงานกรณศกษาของ Gargari และ

คณะ ในป 2012(5) ไดรายงานกรณผปวยทใชไดโอดเลเซอร

(940 นาโนเมตร) ตดแตงเนอเยอยดรมฝปากในฟนลางเพยง

รายเดยว ในผปวยทเปนผ ใหญ อาย 32 ป ซงใกลเคยงกบ

กรณผปวยในรายงานน โดยใชเลเซอรตดใหมขอบเขตเปนรป

สเหลยมขนมเปยกปน โดยปราศจากการเยบแผลผาตด และ

ตดตามผลการหายของแผลผาตดสมบรณภายใน 3 สปดาห

อาจพบมรายงานกรณศกษา การผาตดเนอเยอยดรมฝปาก

ฟนลางในคนไขเดกมากกวา ดงรายงานของ Mello-Moura และคณะ ในป 2008(4) ทใชเทคนคมดผาตดในการตดแตง

และเปลยนต�าแหนงเนอเยอยดรมฝปากในผปวย อาย 7 ป

เนองจาก ผปวยมปญหาในเรองของการมเลอดคงเปนรอย

จ�าแดงทบรเวณรมฝปากลาง และเหงอกรนในบรเวณฟนหนา

ลาง และตองการการเยบแผล บรเวณเนอเยอเมอก (muco-sa) เพอสรางเนอเยอหมกระดกขากรรไกร (periosteum) บรเวณฟนหนาลาง ซงแตกแตงจากกรณศกษาในรายงานน

ทเปนปญหาเรองฟนหนาหางในผ ใหญอนเนองมาจากการม

เนอเยอยดรมฝปากลางเกาะสง มรายงานขอมลการศกษา

เกยวกบการคนกลบของสภาวะการมเนอเยอรมฝปากเกาะ

สงในฟนลางนอยมาก เนองจากเปนการศกษาทตองการการ

ตดตามผลเปนระยะเวลายาว อกทงขอมลทส�ารวจจ�านวนผ

ปวยในแตละพนท ซงอาจมปจจยเรองของเชอชาต หรอ เผา

พนธทเกยวของกบลกษณะของการเกดชองฟนหาง อนเนอง

มาจาก การมเนอเยอยดรมฝปากเกาะสง แทบไมพบรายงาน

การส�ารวจสภาวะดงกลาว โดยเฉพาะ ในฟนลางในประเทศ

แถบเดยวกบประเทศไทย อาจกลาวไดวา การคนกลบของ

สภาวะดงกลาวขนกบแผลเปนหลงผาตดทเกดขนได และ

อายของผปวย การใชมดผาตดอาจท�าใหเกดแผลทมขนาด

ใหญ ในรายงานนกลาววา การผาตดดวยมดผาตดโดยใช

เทคนค V-rhomboplasty ท�าใหเกดเนอเยอแผลเปน ทเปน

แถบหนา และใหญ ท�าใหเกดการคนกลบของฟนหนาหางได

(orthodontic relapse) ในขณะท เทคนคแบบ Miller’s technique ไมท�าใหเกดการสญเสยเนอเยอเหงอกสามเหลยม

ระหวางซฟน และไมมเนอเยอแผลเปน จงคอนขางเหมาะใน

การปองกนการคนกลบของฟนหนาหางไดด สวนเทคนคแบบ

Z-plasty มความเหมาะสมส�าหรบกรณทผปวยมรองรมฝปาก

สน (short vestibule) และการเกาะของเนอเยอยดรมฝปาก

ไมขามไปอยบนสนกระดกขากรรไกรบน(2)

การใชเลเซอรผาตดกบกรณนมอาจเปนทางเลอกหนง

นอกเหนอจากการใชมดผาตดและการศลยกรรมดวยไฟฟา

เนองจาก เนอเยอยดรมฝปากลางมความหนาและความกวาง

นอยกวาสวนเนอเยอยดรมฝปากของฟนบน การใชมดผาตด

จะท�าใหแผลผาตดกวางและการเยบแผลเขาท�ายากกวาฟนบน

เมอใชเลเซอรผาตดไมตองเยบแผลผาตด ท�าใหลดปญหาท

จะเกดขนกบการเยบเนอเยอบางๆ ไดด อกทงชวยปองกน

การฉกขาดของสวนเนอเยอยดทเหลออย ในขณะท�าการเยบ

แผลไดด(18) จากรายงานผปวยศลยกรรมเนอเยอยดรมฝปาก

พบวา สามารถใชเลเซอรไดโอด โดยไมตองควบคมความเจบ

ปวดดวยยาชาได(14) แตในกรณนได ใหยาชา เพอความสบาย

และรสกผอนคลาย โดยใชเทคนคการฉดแบบยาชาซมผาน

เนอเยอเฉพาะทตองการใหยาชาออกฤทธโดยฉดทงซายและ

ขวา (bilateral vestibular infiltration technique) โดย

การฉดไปท สวนของเนอเยอบรเวณรองระหวางรมฝปาก

กบสนเหงอก บรเวณซฟนซ 31 และ 41 ดวยปรมาณยาชา

เลกนอย (0.3 มลลลตร) ทไมกอใหเกดความร�าคาญหลง

ผาตด นอกจากนยงพบรายงานการใชเลเซอรชนด Er:YAG


laser สามารถท�าการผาตดภาวะลนตด (tongue tie) ทระดบ

พลงงาน 1 วตต ไดโดยไมตองใชยาชา หรอ อาจใชเพยงแคยา

ชาเฉพาะทได(15) ไดโอดเลเซอรมความสามารถในการถกดด

ซบไดดในเนอเยอทมส (pigmented tissue) ไดแก ฮโมโก

ลบน (Haemoglobin) เมลานน (Melanin) และคอลลาเจน

โครโมฟอร (collagen chromaphor)(6) การทฮโมโกลบน

สามารถดดซบพลงงานแสงเลเซอรไดด ท�าใหเกดการจบตว

เปนกอนของโปรตนทเปนสวนประกอบอยในเลอด ท�าใหเกด

การอดตนภายในเสนเลอด ถอเปนการหามเลอด เปนผลท�าให

บรเวณทท�าการผาตด ปราศจากเลอด เหนไดชดเจน และใช

ระยะเวลาในการท�างานทรวดเรว

นอกเหนอจากการใชไดโอดเลเซอรในการท�าศลยกรรม

เนอเยอยดรมฝปากแลว ยงมเลเซอรชนดอนๆ ดงทไดกลาว

มาแลว แตเปนกรณการตดแตงเนอเยอยดรมฝปากบน ขอ

แตกตางในการน�าเลเซอรแตละชนดมาใช ขนอยกบปจจย

หลายอยาง เชน ลกษณะของเนอเยอ ระดบพลงงานของ

เลเซอร เปนตน จากรายงานเปรยบเทยบการใชงานเลเซอร

ชนด Er,Cr:YSGG laser กบ CO2 laser ในการผาตด

เนอเยอยดรมฝปากบน ซงจะแตกตางกบฟนลางตรงทมความ

หนาและใหญกวา (ในกรณผปวยน เปนฟนลางทมขนาดของ

เนอเยอยดรมฝปากเลกและบาง) พบวา การใช Er,Cr:YS-GG laser มระยะเวลาการหายของแผลทเรวกวา ในขณะท

CO2 laser จะหามเลอดในระหวางการผาตดไดดกวาและใช

เวลาผาตดนอยกวา(13) ในกรณเปรยบเทยบไดโอดเลเซอร

กบ Er:YAG laser ในกรณผปวยทมภาวะลนตดซงมเนอเยอ

แถบเนอเยอเสนใยทหนาและแนนกวาเนอเยอยดรมฝปากลาง

ไมพบขอแตกตางในการใชงานส�าหรบเลเซอรทงสองชนด ใน

แงของความเจบปวดหลงผาตด แต Er:YAG laser สามารถ

ใชท�าศลยกรรมโดยไมตองใชยาชา ในขณะทการใชไดโอด

เลเซอรในการศกษาน คนไขรสกไมสบาย มความเจบปวด

หลงผาตดมากกวา Er;YAG laser(15) เปนททราบกนดวา เลเซอรแตละชนดมความเฉพาะตว

กลาวคอ เลเซอรปลดปลอยคลนแสงทมความถเพยงความถ

เดยว ปฏกรยาระหวางแสงเลเซอรและเนอเยอ จะมความ

แตกตางกนขนกบชนดของเลเซอร หรอ แหลงก�าเนดแสง

เลเซอร คลนแสงเลเซอรสามารถมปฏกรยากบเนอเยอได

แตกตางกน อาจเปนลกษณะ การสะทอน (reflection), การผานเขาไปได ในเนอเยอ (transmission), การกระเจง

ของแสงเลเซอรภายในเนอเยอ (scattering) หรอ การถก

ดดซบ (absorption) ปฏกรยาระหวางเลเซอรและเนอเยอ

ทท�าใหเกดการใชงานในทางการแพทย และ ทนตกรรม เปน

ลกษณะทคลนแสงเลเซอรถกดดซบโดยเนอเยอทตองการใช

งานเลเซอร ท�าใหเกด การท�าลายเนอเยอในรปแบบของการ

ผาตด หรอ การกระตนการหมนเวยนของเลอดภายในเนอเยอ

ท�าใหเกดการหายของแผลบรเวณเนอเยอทไดรบพลงงาน

แสงเลเซอร การประเมนคาพลงงานแสงเลเซอรทเนอเยอได

รบ อยในรปของระดบพลงงานตอพนท เรยกวา “Fluence” เปนลกษณะความหนาแนนของพลงงานแสงเลเซอรทฉายลง

ไป (Joule) ตอหนงหนวยพนท 1 ตารางเซนตเมตร กลไก

การท�างานของเลเซอรในงานศลยกรรม อาจแสดงในรปของ

“Photothermal” กลาวคอพลงงานแสงเลเซอรแปรเปลยน

เปนพลงงานความรอนในเนอเยอ สงผลใหเกด การจบตว

เปนกอน (Coagulation) การสรางสารคารบอนหรอเกด

การเผาไหมในเนอเยอ เหนเปนสด�า (Carbonization) จนกระทง เกดการระเหยของน�าในเนอเยอ (Vaporization) ถาเปนรปแบบของ “Photomechanical acoustic” ท�าจะ

ใหเกดการตดเนอเยอทมขอบเขตทแนนอน กลไกในลกษณะ

น มการเปลยนแปลงพลงงานแสงเปนพลงงานกล และการ

เคลอนไหว หรอ การสน นอกจากน เลเซอรศลยกรรมบาง

ชนด อาจมกลไก ทเรยกวา “Photoabrasive” เปนลกษณะ

การท�าใหเนอเยอถลอก เกดการลอกบรเวณผว และกลไกท

อาจเกดขนไดในเลเซอรศลยกรรม คอ “Photoionization” ท�าใหเกดการท�าลายในระดบโครงสราง DNA ของเซลลเนอ

เยอ(20) ขอดของการใชเลเซอรในงานศลยกรรม ไดแกผล

ในการตอตานการอกเสบ (Anti-inflamatory effect) อน

เนองมาจาก ความรอนทเกดขนสามารถฆาเชอในบรเวณท

ท�างานได นอกจากน ยงสงผลในการหามเลอด ดวยกลไก

แบบ Photothermal ทท�าใหโปรตนจบตวเปนกอน จงพบ

รายงานการน�าเลเซอรชนด Ga-Al-As มาใชในการหามเลอด

ในเนอเยอ หรอ ผาตดในเนอเยอชนลก (deep tissue) ผลดท

เกดจากการใชเลเซอรศลยกรรมไดแก การทเลเซอร สามารถ

กระตนใหเกดการซอมสรางของเนอเยอของบาดแผลได ท�าให

แผลผาตดหายเรว เปนลกษณะของ “Stimulatory effect” จากความรดงกลาว ท�าใหเกดแนวคดขยายการน�าเลเซอรไป

ใชประโยชน ในการกระตนใหเซลภายในโพรงประสาท สราง

สารคลายเนอฟน พบรายงานวจย การน�า เลเซอรไดโอด ชนด


Ga-Al-As มากระตนเซลภายในโพรงประสาทฟน (HDP, Human dental pulp) พบวามจดศนยกลางของเนอเยอม

ทแรธาตเปนองคประกอบ (Calcified nodule formation) เกดขน กอนหนาน มรายงานการเกด ลกษณะของ “Dentin bridge” เมอใชเลเซอรชนด CO2 laser ฉายแสงไปในบรเวณ

ฟนทเกดการเผยผงของโพรงประสาทของลง ภายในระยะ

เวลา 1 เดอน(20)

การเกดคราบรอยไหมด�าของเนอเยอในกรณน เปนผล

มาจากกลไกการเปลยนพลงงานแสงเปนพลงงานความรอน

ทมระดบพลงงานมากพอทท�าใหเกดการไหมของโปรตนท

เปนสวนประกอบของคอลลาเจนในเนอเยอ เลเซอรบางชนด

จะมระบบหลอเยน เพอลดและระบายความรอนจากการฉาย

แสงเลเซอร แต เครองเลเซอรทใช ในรายงานผปวยน ไมม

ระบบหลอเยน (cooling system) แตสามารถใชสารละลาย

น�าเกลอฉดไปบรเวณผาตดในการชวยลดความรอนเนองจาก

ปฏกรยาระหวางพลงงานแสงเลเซอรและเนอเยอ แตจะท�าให

บรเวณผาตดเหนไดไมชดเจน และประสทธภาพการตดแตง

ลดลง แผลหลงการผาตด เปนทนาพอใจ ไมมการบวมแดง

เนองจากผลในการกระตนการหายของแผลเมอปรบระดบ

พลงงานเลเซอรใหต�าลง เพอการกระตนระบบหมนเวยนของ

เลอดและเซลเนอเยอ รวมถงผลในการฆาเชอโรครอบๆ แผล

ท�าใหผปวยไมตองใชยาแกปวดและยาฆาเชอในการปองกน

การตดเชอหลงการผาตด ท�าใหแผลหายเรว จากผลการรกษา

8 สปดาห พบการหายของเนอเยอทสมบรณ

บทสรป การใชไดโอดเลเซอรในการผาตดเนอเยอยดรมฝปาก

จดเปนวธการผาตดแบบแผลเลก (Minimally invasive surgery) จดเปนทางเลอกในการใชผาตดเนอเยอยดรมฝปาก

กรณทเนอเยอยดรมฝปากมขนาดเลกและบาง ใชเวลาในการ

ท�าศลยกรรมนอย ไมตองการการเยบแผล ไดแผลทสะอาด

ปราศจากเชอ และ ไมมเลอดออก การหายของแผลรวดเรว

กวา แตอาจไมเหมาะในกรณทขนาดและความหนาของเนอเยอ

ยดรมฝปากมขนาดใหญ ซงใชระยะเวลานานกวาจะตดแตงได

เสรจสมบรณ นอกจากนการใชเลเซอรมขอจ�ากดในเรองของ

ตองฝกทกษะในการใชงาน และราคาเทคโนโลยทมราคาสง

เอกสารอางอง1. Gkantidis N, Kolokitha OE, Topouzelis N. Man-

agement of maxillary midline diastema with emphasis on etiology. J Clin Pediatr Dent 2008; 32(4): 265-272.

2. Devishree, Gujjari SK, Shubhashini PV. Frenec-tomy : A review with report of surgical tech-niques. J Clin Diagn Res 2012; 6(9): 1587-1592.

3. Koora K, Muthu MS, Rathna PV. Spontaneous closure of midline diastema following frenecto-my. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2007; 25(1): 23-26.

4. Mello-Moura AC, Cadioli IC, Corrêa MS, Ro-drigues CR, De Nardi Fonoff R. Early diagnosis and surgical treatment of the lower labial frenum in infancy: a case report. J Clin Pediatr Dent 2008; 32(3): 181-183.

5. Gargari M, Autili N, Petrone A, Prete V. Using the diode laser in the lower labial frenum removal. Oral Implantol (Rome) 2012; 5(2-3): 54-57.

6. Gontijo I, Navarro RS, Haypek P, Ciamponi AL, Haddad AE. The applications of diode and Er:YAG lasers in labial frenectomy in infant patients. J Dent Child (Chic) 2005; 72(1): 10-15.

7. Bagga S, Bhat KM, Bhat GS, Thomas BS. Es-thetic management of the upper labial frenum: a novel frenectomy technique. Quintessence Int 2006; 37(10): 819-823.

8. White JM, Chaudhry SI, Kudler JJ, Sekandari N, Schoelch ML, Silverman S Jr. Nd:YAG and CO2 laser therapy of oral mucosal lesions. J Clin Laser Med Surg 1998; 16(6): 299-304.

9. Gáspár L, Kásler M, Szabó G, Bánhidy F. Sep-arate and combined use of Nd:YAG and carbon dioxide lasers in oral surgery. J Clin Laser Med Surg 1991; 9(5): 381-383.


10. Luomanen M, Rauhamaa-Mäkinen R, Meurman JH, Kosloff T, Tiitta O. Healing of rat mouth mucosa after irradiation with CO2, Nd:YAG, and CO2-Nd:YAG combination lasers. Scand J Dent Res 1994; 102(4): 223-228.

11. Haytac MC, Ozcelik O. Evaluation of patient perceptions after frenectomy operations: a com-parison of carbon dioxide laser and scalpel tech-niques. J Periodontol 2006; 77(11): 1815-1819.

12. Olivi G, Chaumanet G, Genovese MD, Beneduce C, Andreana S. Er,Cr:YSGG laser labial frenec-tomy: a clinical retrospective evaluation of 156 consecutive cases. Gen Dent 2010; 58(3): e126-133.

13. Pié-Sánchez J, España-Tost AJ, Arnabat-Domín-guez J, Gay-Escoda C. Comparative study of upper lip frenectomy with the CO2 laser versus the Er, Cr:YSGG laser. Med Oral Patol Oral Cir Bucal 2012; 17(2): e228-232.

14. Kafas P, Stavrianos C, Jerjes W, Upile T, Vourva-chis M, Theodoridis M, Stavrianou I. Upper-lip laser frenectomy without infiltrated anaesthesia in a paediatric patient: a case report. Cases J 2009 May 20;2:7138.

15. Aras MH, Göregen M, Güngörmüş M, Akgül HM. Comparison of diode laser and Er:YAG la-sers in the treatment of ankyloglossia. Photomed Laser Surg 2010; 28(2): 173-177.

16. Olivi G, Signore A, Olivi M, Genovese MD. Lingual frenectomy: functional evaluation and new therapeutical approach. Eur J Paediatr Dent 2012; 13(2): 101-106

17. Kara C. Evaluation of patient perceptions of frenectomy: a comparison of Nd:YAG laser and conventional techniques. Photomed Laser Surg 2008; 26(2): 147-152.

18. Chu FC, Siu AS, Newsome PR, Wei SH. Man-agement of median diastema. Gen Dent 2001; 49(3): 282-287; quiz 288-289.

19. Kaimenyi JT. Occurrence of midline diastema and frenum attachments amongst school children in Nairobi, Kenya. Indian J Dent Res 1998; 9(2): 67-71.

20. Cavalcanti TM, Almeida-Barros RQ, Catão MH, Feitosa AP, Lins RD. Knowledge of the physical properties and interaction of laser with biological tissue in dentistry. An Bras Dermatol 2011; 86(5): 955-960.

21. Matsui S, Tsujimoto Y, Matsushima K. Stim-ulatory effects of hydroxyl radical generation by Ga-Al-As laser irradiation on mineralization ability of human dental pulp cells. Biol Pharm Bull 2007; 30(1):27-31.

case report การผ่าตัดเนื้อเยื่อยึด...

Documents