Osnovna uloga usne duplje- mehanička priprema hrane ( usitnjava, natapa, rastvara-bolus)

Fiziološki septična sredina ( bakterije i njihovi produkti!)

Ako sistem odbrane ne bi postojao, došlo bi do utiskivanja makromolekula u organizam koji bi delovali kao antigeni!

Skup mehanizama koji učestvuju u održavanju i očuvanju oralnih struktura

Pločasto slojevit epitel koji štiti od prodora makromolekula, nutritivnog i bakterijskog porekla

MASTIKATORNA ( gingiva i tvrdo nepce, keratinizacija epitela i papilarnost krzna)

OBLAŽUĆA ( usne, vestibulum, pod usne duplje, meko nepce, ventralna strana jezika, ima sposobnost istezanja)

SPECIJALIZOVANA ( dorzalna strana jezika, gustativna telašca, čulo ukusa)

Pripojni epitel na mestu spoja gleđi i mukoze

Ćelije pripojnog epitela ne keratiniziraju, nisu guste i prodiru antigeni

DOKAZ u dnu sulkusa postoje leukociti ( znak zapaljenskog procesa)

KAKO SE ORGANIZAM BRANI

NESPECIFIČNI FAKTORI ZAŠTITE

SPECIFIČNI FAKTORI ZAŠTITE

Deskvamacija ( mobilnih epitelnih ćelija, mehanički otklanjaju makromolekule)

Sulkusna tečnost (svojim kretanjem spira antigeni materijal)

Fagocoti i makrofagi (uklanjaju bakterije i njihove produkte)

Imunoglobulini IgG, IgA, IgM

Treća komponenta komplementa c3

T limfociti

Antigen-antitelo kompleksi koji podstiču fagocitozu i uklanjanje

Koagulum, fibrinske niti, vezivno tkivo (epitelizacija), brzo zarastanje ( pljuvačka, faktori rasta)

Najtvrđe tkivo organizma, najdeblja na površinama mastikacije ( okluzalne površine)

Vremenom dolazi do abrazije Da bi se izbegao negativan uticaj, stvara

se pelikula mucin pljuvačke čini površinu zuba

vlažnom i klizavom, smanjuje se trenje Puferski kapacitet pljuvačke i elektroliti

(smanjuju oscilacije u pH vrednostima)

Održava vlažnost sredine ( omogućava gustativnu funkciju, povećano lučenje tokom jela)

Funkcija samočišćenja Puferizacija oralne sredine ( pH direktno

zavisi od količine mešovite pljuvačke)

MUCIN

Sluzav izgled i viskozan karakter štiti od maceracije i dezintegracije stvaranjem

mukoznog gela Vezivanjem vode vrši impregnaciju mukozne

barijere Olakšava stvaranje, oblikovanje i gutanje bolusa Olakšava pokrete jezika prilikom gutanja i

govora Oblaže mukozu želudca i sprečava autodigestiju

( do koje bi došlo zbog prisutnih hidrolitičkih enzima)

Stečena naslaga, nevidljiva golim okom

Asocijacija mikroorganizama sa proteinskim matriksom i ekstraćelijskim polisaharidima

Organizovan mikrobiološko-ekološki sistem čija enzimska aktivnost dovodi do pojave karijesa i parodontopatija

Mogućnost bojenja organskim bojama

Druge naslage nisu tako patogene!

Najbrže se akumulira na površinama zuba koje su zaštićene od mastikacije i pokreta jezika i mera oralne higijene ( neravne površine zuba, fisure, marginalna gingiva, aproksimalne površine zuba)

Individualne razlike u brzini i količini stvaranja

zavisi od kvaliteta pljuvačke, sastava oralne mikroflore, kvaliteta i način ishrane, stepena čišćenja zuba, prisunih karijesa, anatomskog položaja i strukture zuba

INICIJALNA FAZA ( stvaranje organske osnove, stečene kutikule (PELIKULE)

DRUGI STADIJUM (adsorpcija m.o i epitelnih ćelija)

TREĆI STADIJUM , STADIJUM ZRELOG PLAKA

INICIJALNA FAZA pelikula je glikoproteinski kompleks, UH vezani sa proteinima, debljine 1-10 nm, stvaranje započinje odmah, rezultat spontanog taloženja proteina pljuvačke, povećano u kiseloj sredini, odmah! 2-4 h!

DRUGI STADIJUM mehanizam adsorpcije mo različit, visokoselektivan, učestvuju salivarne komponente, 100.000 sm u 1 ml pljuvačke da bi se otkrili na površini zuba, nekoliko minuta!

TREĆI STADIJUM , 200 nm, prisutni metaboliti, nekoliko dana!

Pripadaju normalnoj flori usne duplje, sa velikim individualnim razlikama ( čak i na pojedinim zubima!)

1 ml plaka 5 do 800 miliona m.o Gram +, gram- koke, sazravenjem plaka

menjaju se uslovi i sastav Actinimicesi, Veillonelae, Lactobacillusi,

Fusobacterium Ishrana, zrelost, oralna higijena

U jonskom stanju ( Na, K, Ca, Mg, PO4, ima ih više nego u pljuvački i tečnosti gingivalnog sulkusa)

Koncentracija varira, Ca raste u stadijumu sazrevanja zbog vezivanja za proteine

Koncentracija fluorida u plaku 5 10 ppm, vezan za mo, ili CaF, ili fluoroapatit

Pri padu pH koncentracija F se povećava

Plaque_Bacteria.wmv

MLADI PLAK ZRELI PLAK

Nema akumulacije kiselih metabolita, nema promene pH

Postoji difuzija, omogućen pristup kiseoniku, vladaju aerobni uslovi

Ispoljava se efekat bikarbonata pljuvačke

Pojava ECP smanjuju se prostori između m.o, želatinozan izgled

Bez difuzije plakovne tečnosti, nagomilavanje kiselih produkata, bez puferizacije bikarbonata pljuvačke

Osnovni put razlaganje glukoze do mlečne kiseline koja dovodi do promena pH u plaku

Proces demineralizacije se odigrava ne u pljuvačci, već u tečnoj fazi plaka “plakovni fluid”

Nemaju sve bakterije ovu sposobnost (metabolišu glukozu do drugih produkata)

Dvojaka biohemijska uloga Streptococcus Mutans sintetiše ECP, stvara mlečnu kiselinu, povećava masu plaka stvarajući barijeru za dejstvo pufera pljuvačke

Mala molekulska težina, elektroneutralna, zbog male molekulske mase lako difunduje u mikroprostore dentalnog plaka

EKSTRACELULARNI POLISAHARIDI DEKSTRAN ( afinitet za hidroksiapatit, aglutinacija bakterija, smanjuje se propustljivost plaka...) i LEVAN ( manje značajan, m.o ga razlažu do fruktoze i mlečne kiseline)

Razlaganje proteina pod uticajem bakterijskih enzima dovodi do oboljenja parodoncijuma

Egzo i endotoksini bakterija, enzimi ( proteaza) deluju direktno toksično na tkivo ili su antigeni koji započinju prosec hipersenzibilizacije parodontalnog tkiva

Najgušće, najtvrđe biloško tkivo ljudskog organizama

Prizme i interprizmatični prostori Kristala hidroksiapatita gusto zbijeni

( slični staklu, boju zuba daje dentin), interkristalni prostori

Interprizmatični i interkristalni prostori sadrže veći procenat vode i organskih supstanci, mreža u kojoj se odvijaju procesi difuzije i metabolizma

PROCES DEMINERALIZACIJE, SMANJENJEM ( RASTVARANJEM) SAMIH KRISTALIĆA HIDROKSIAPATITA DOVODE DO POVEĆANJA INTERKRISTALNIH PROSTORA I POROZNOSTI GLEĐI!

Čist,prirodni Ca10 ...stabilno i slabo-rastvorljivo jedinjenje

Apatit humane gleđi 2-4 % karbonata,1% ostalih elemenata ( Mg..), “nečistoće” povećavaju rastvorljivost, fluor i stroncijum čine gleđ stabilnijom!

Ca,P, hidroksilne grupe hidroksiapatita mogu biti zamenjeni drugim ili istim elementima iz plakovnog sadržaja ( OH grupe sa F, Ca sa stroncijumom, P sa karbonatima...)

Nekoliko godina nakon nicanja zuba ugrađuje se oko 10 % minerala u površinu gleđi

Mehanizam ? joni fluorida iz pljuvačke

Dokaz ? najveća koncentracija F na površini zuba

Klinički zdrava gleđ ne postoji jer nakon nicanja dolazi do stvaranja pelikule i plaka (procesi de i re mineralizacije)

Kako se gleđ brani

Optički fenomen koji nastaje prelamanjem svetlosti prilikom prolaska kroz gleđ različite poroznosti

Dg obavezno suv zub, jer pljuvačka ima isti indeks prelamanja svetlosti kao kristali hidroksiapatita ( vazduh (1)-pljuvačka (1,33)- kristali (1,62)) pomaže prilikom dijagnostike!

Gleđ je tvrda, gubitak minerala se ne uočava Rtg i pregledom

Zbog poroznosti dolazi do ugradnje pigmenata iz hrane ( braon mrlja)

Vreme za koje bela mrlja postaje kavitet nije moguće odrediti zbog multikauzalnosti samog oboljenja

Reverzibilan proces!

7 dana-vidljivi mikroskopski znaci, klinički nevidljive

14 dana-klinički vidljiva sa sušenjem

4 nedelje-klinički vidljiva bez sušenja

2-3 nedelje-pranja zuba dolazi do restitucije

TRANSLUCENTNA ZONA (PROZIRNA)

TAMNA ZONA TELO LEZIJE POVRŠINSKA ZONA

Poprečni presek na polarizacionom mikroskopu

Remineralizacija ( površinska i

tamna zona)Demineralizacija (telo karijesne

lezije i transparentna zona)

Kompleksni sekret tri para velikih pljuvačnih žlezda..........

Delovi hrane, kiseonik i ugljen dioksid iz pluća, bakterije, virusi, gljivice, tkivna tečnost iz gingivalnog sulkusa, delovi raspadnutih bakterija itd...

Bakterijski enzimi, deskvamirane epitelne ćelije, leukociti

MEŠOVITA PLJUVAČKA

“NORMALNE” VREDNOSTI SMANJENO LUČENJE PLJUVAČKE

1- 1,5 l dnevno količina izlučene pljuvačke

Različiti podaci iz literature

Jedino sigurno smanjeno lučenje dovodi do oboljenja kserostomija

Strah Oštećenje salivarnih

žlezda ( zračenje) Deficit tiroidee Sjögrenov Sy Lekovi ( neuroleptici,

antidepresivi, hipertenzici)

99% voda 1% ostalo organske materije (

VELIKE molekule -proteini, glikoproteini, lipidi, MALE molekule- glukoza,urea)

elektroliti( natrijum, kalcijum, hlor, fosfor...)

FLUID (oblaže mukozu, štiti,govor,gutanje) JONSKI REZERVOAR ( remineralizacija) PUFER (neutrališe pH, skraćuje

demineralizaciju) ANTIMIKROBNA (Ig A, Lisozim,Lactoferin,

Sialoperoksidaze) AGLUTINACIJA ( agregacija i kliring

bakt.ćelija) FORMIRANJE ZAŠTITNE PELIKULE DIGESTIJA ( amilaza razlaže skrob)

DIGESTIJA ( amilaza razlaže skrob) UKUS ( kao rastvarač omogućava

inerakciju hrane sa gustativnim papilama)

EKSKRECIJA ( reasorpcija se može javiti u donjim telovima intestinalnog trakta)

BALANS VODE ( dehidratacija, smanjeno lučenje pljuvačke)

ISPIRANJE ( ispira ostatke hrane)

Čišćenje ( ispiranje), zavisi od sadržaja vode u hrani, kao i stepena lučenja pljuvačke i viskoznosti

Klirens ugljenih hidrata ( 2 faze brzi u 6 minuta, a zatim sporije)

Značaj različita distribucija karijesa Klirens fluorida Stečena pelikula ( glikolipidi, lipidi

sprečavaju adherenciju m.o)

Održava kiselost u usnoj duplji Od čega zavisi kiselost ? vrsta hrane,

brzina salivacije, acidogenost baktеrija Brzina salivacije (sinteze)-niska -ph oko

5,3, visoka -pH 7,8 SIALIN ( bazni tetrapeptid) značajan

faktor u podizanju ph pljuvačke

BIKARBONATI, FOSFATI, PROTEINI,UREA l mmol/l u nestimulisanoj parotidnoj, 60

mmol/ l pri izraženoj salivacijiL Logično- nema potrebe za aktivnošću,

dok pri žvakanju dolazi do stimulacije lučenja i postoji potreba za puferskom aktivnošćču

Dugotrajna stimulacija dovodi do smanjenog puferskog kapacitet jer se smanjuje količina bikarbonata

Zavisi od količine mineralnih jona u pljuvačci

Stimulisana ima više minerala

“tečna ” gleđ (Ca, P,OH)

UROĐENI NEIMUNOGLOBULINI

STEČENI IMUNOGLOBULINI

Lizozim (inhibicija metabolizma S.mutans)

Laktoferin ( vezuje se za Fe neophodno za metabolizam m.o)

Peroksidaze Aglutinini (klirens m.o,ali

učestvuju i u adherenciji) Salivarni histidinom

bogati proteini, lipidi...

Ig A, Ig G, IgM

ŽVAKAĆE GUME ( KSILITOL,UREA-KARBAMID), PARAFIN...